Мемлекеттік қорғаншылық және қамқоршылық жөніндегі функцияларын жүзеге асыру қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 30 наурыздағы № 382 Қаулысы.

"Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы" Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 26 желтоқсандағы Кодексінің 120-бабының 3-тармағына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

1. Қоса беріліп отырған Мемлекеттің қорғаншылық және қамқоршылық жөніндегі функцияларын жүзеге асыру қағидалары бекітілсін.

2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнiнен бастап қолданысқа енгiзiледi.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі	К. Мәсімов

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 30 наурыздағы № 382 қаулысымен бекітілген

Мемлекеттің қорғаншылық және қамқоршылық жөніндегі функцияларын
жүзеге асыру қағидалары
1-тарау. Жалпы ережелер

Ескерту. 1-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 26.05.2022 № 339 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

1. Осы Мемлекеттің қорғаншылық және қамқоршылық жөніндегі функцияларын жүзеге асыру қағидалары "Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы" Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 26 желтоқсандағы Кодексіне сәйкес әзірленген және жергілікті атқарушы органдар арқылы кәмелетке толмағандарға және кәмелетке толғандарға қатысты мемлекеттің қорғаншылық және қамқоршылық жөніндегі функцияларын жүзеге асыру тәртібін айқындайды.

2. Мемлекеттің қорғаншылық және қамқоршылық жөніндегі функциялары – бұл мақсаты өз құқықтары мен мүдделерін қорғаудың ерекше нысандарына мұқтаж азаматтардың мүліктік және жеке мүліктік емес құқықтарын қорғау болып табылатын мемлекеттік саясат бағыттарының бірі.

3. Мемлекеттің қорғаншылық және қамқоршылық жөніндегі функциялары кәмелетке толмағандардың, оның ішінде асырап алуға, баланы қабылдайтын отбасыларға беруге, өздеріне қорғаншылықты немесе қамқоршылықты, патронатты белгілеуге мұқтаж жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалардың және қорғаншылықтағы немесе қамқоршылықтағы, патронаттағы, сондай-ақ жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған ұйымдарда тәрбиеленіп жатқан жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалардың құқықтары мен мүдделерін қорғау мақсатында жүзеге асырылады.

Ескерту. 3-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 24.10.2016 № 615 (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

4. Қорғаншылық немесе қамқоршылық әрекетке қабілетсіз немесе әрекет қабілеті шектеулі кәмелетке толған адамдардың мүліктік және жеке мүліктік емес құқықтары мен мүдделерін қорғау үшін де белгіленеді.

2-тарау. Мемлекеттің қорғаншылық және қамқоршылық жөніндегі функцияларын жүзеге асыру тәртібі

Ескерту. 2-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 26.05.2022 № 339 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

5. Мемлекеттік органдар мен ұйымдардың кәмелетке толмағандарға қатысты қорғаншылық және қамқоршылық жөніндегі қызметін үйлестіруді және өзара іс-қимылын ұйымдастыруды Қазақстан Республикасының балалардың құқықтарын қорғау саласындағы уәкілетті органы, кәмелетке толғандарға қатысты – халықты әлеуметтік қорғаудың уәкілетті органдары жүзеге асырады.

Ескерту. 5-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 25.04.2015 № 312 (ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

6. Аудандардың, облыстық, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары мемлекеттiң кәмелетке толмағандарға қатысты қорғаншылық және қамқоршылық жөніндегі функцияларын білім беру мен денсаулық сақтаудың уәкілетті органдары, кәмелетке толғандарға қатысты – халықты әлеуметтiк қорғаудың уәкілетті органдары (бұдан әрі – орган) жүзеге асырады.

7. Орган заңнамада белгіленген тәртіппен балалардың, әрекетке қабілетсіз немесе әрекет қабілеті шектелген кәмелетке толған адамдардың құқықтары мен мүдделерін қорғауды:

1) баланың тұрғылықты жерін, ата-ананың баламен араласу және басқа адамдарда жүрген баланы айырып алу тәртібін, бала ата-анасының біреуімен республикадан тыс жерге тұрақты тұру үшін кеткен кезде баланың тұрғылықты жерін айқындауға, ата-ана құқықтарынан айыруға (оларды шектеуге) және оларды қалпына келтіруге, бала асырап алуға және оның күшін жоюға немесе бала асырап алуды жарамсыз деп тануға, кәмелетке толмағандарды арнаулы білім беру ұйымдарына немесе ерекше режимде ұстайтын білім беру ұйымдарына жіберуге байланысты, кәмелетке толмағандарға қатысты қорғаншылық пен қамқоршылықтан (патронаттан) туындайтын даулар бойынша, кәмелетке толмағанның әкесін анықтау және одан алименттер өндіріп алу туралы, он төрттен он сегіз жасқа дейінгі кәмелетке толмағанның өз табыстарына өз бетінше иелік ету құқықтарын шектеу немесе олардан айыру туралы арыздар бойынша, кәмелетке толмағанды әрекетке толық қабілетті деп жариялау (эмансипация), әке болуды анықтау және баланы күтіп-бағуға пайыздық қатынаста немесе нақты ақшалай сомада алименттер өндіріп алу, алименттердің мөлшерін азайту, кәмелетке толмағандардың еңбек, тұрғын үй құқықтарын қорғау, кәмелетке толмағандар және кәмелетке толғандар бірлесіп, оның ішінде әрекетке қабілетсіз немесе әрекет қабілеті шектелген кәмелетке толғандардың қатысуымен келтірілген зиянды өтеу туралы істерді қарау кезінде сотқа қатысу;

2) Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген жағдайларда кәмелетке толмағандардың тегін, атын қою немесе өзгерту мәселелерін шешу;

3) Қазақстан Республикасы Азаматтық іс жүргізу кодексінің 27-бабында көзделген істер бойынша, оның ішінде бала асырап алуды жарамсыз деп тану туралы талап қоюларға бастама жасау;

4) егер балаға кері әсер етпесе, ата-ана құқықтарынан айырылған немесе құқықтары шектелген ата-аналарға баламен кездесуге рұқсат беру;

5) баланың өміріне немесе денсаулығына тікелей қатер төнген жағдайда ауданның, облыстық, республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергілікті атқарушы органының актісі негізінде сот шешімі қабылданғанға дейін баланы ата-анасынан немесе ол қамқоршылығында жүрген өзге адамдардан дереу айырып алуды жүзеге асыру;

6) егер қорғаншылардың немесе қамқоршылардың, патронат тәрбиешілердің қамқорлыққа алынушының заңды мүдделерін білдіру бойынша әрекеттері Қазақстан Республикасының заңнамасына немесе қамқорлыққа алынушылардың мүдделеріне қайшы келетін болса не егер қорғаншылар немесе қамқоршылар қамқорлыққа алынушылардың заңды мүдделерін қорғауды жүзеге асырмаса, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған және қорғаншылықтағы немесе қамқоршылықтағы, патронаттық тәрбиедегі, баланы қабылдайтын отбасылардағы, сондай-ақ жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған ұйымдардағы балалардың, әрекетке қабілетсіз немесе әрекет қабілеті шектелген кәмелетке толған адамдардың заңды мүдделерін кез келген тұлғалармен қарым-қатынаста (оның ішінде соттарда) білдіру;

7) жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды, арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге мұқтаж балаларды анықтау жөніндегі жұмысты ұйымдастыру;

8) балаларды тәрбиелеу мен оқытуға қатысты мәселелер бойынша ата-аналар арасында келіспеушіліктерді шешу;

9) әрекетке қабілетсіз немесе әрекет қабілеті шектелген кәмелетке толған адамдардың өз бетінше жасауға құқығы жоқ мәмілелерді жасауға, олардың өз құқықтарын жүзеге асыруына және міндеттерін орындауына, сондай-ақ оларды үшінші тұлғалар тарапынан теріс пайдаланушылықтан қорғауға жәрдем көрсетуге келісім беру;

10) бастапқы, өңірлік, орталықтандырылған есепте тұрған жетім балалар, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар туралы ақпаратты соттың жазбаша сұрау салуы негізінде ұсыну;

11) кәмелетке толмағандардың мүлкіне иелік ету үшін анықтамалар беру;

12) жетім балаға (жетім балаларға) және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаға (балаларға) қамқоршылық немесе қорғаншылық белгілеу;

13) баланы (балаларды) патронаттық тәрбиеге беру және патронаттық тәрбиеге берілген баланы (балаларды) асырап-бағуға ақшалай қаражат төлемін тағайындау;

14) баланы (балаларды) қабылдайтын отбасына тәрбиелеуге беру және оларды асырап-бағуға ақшалай қаражат төлемін тағайындау;

15) жетім баланы және (немесе) ата-анасының қамқорлығынсыз қалған баланы асырап алуға байланысты біржолғы ақшалай төлемді тағайындау;

16) он жасқа толған баланың пікірін ескеру туралы қорғаншы және қамқоршы органның шешімін беру;

17) бала асырап алудың негізділігі және баланың мүдделеріне сәйкестігі туралы комиссия қорытындысының негізінде сотқа баланы асырап алуға беру туралы рұқсатты ұсыну;

18) кәмелетке толмағандардың, оның ішінде әрекетке қабілетсіз немесе әрекет қабілеті шектелген кәмелетке толған адамдардың мүліктік және мүліктік емес жеке құқықтары мен мүдделерін қорғау үшін Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген өзге де әрекеттерді жүзеге асыру арқылы қамтамасыз етеді.

Ескерту. 7-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 26.05.2022 № 339 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 01.07.2023 № 534 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулыларымен.

8. Орган ата-ана қамқорлығынан айырылудың нақты жағдаяттарын негізге ала отырып, жетім балаларды, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды есепке алу бойынша қызметті ұйымдастырады, олардың мүдделеріне сүйене отырып балаларды орналастыру нысандарын таңдауды және күтіп-бағу, тәрбиелеу және білім алу жағдайларына кейіннен бақылау жасауды қамтамасыз етеді.

8-1. Орган жетім балалардың, ата-аналарының қамқорлығынсыз қалған балалардың және балаларды өз отбасына тәрбиелеуге қабылдауға тілек білдірген адамдардың республикалық деректер банкін қалыптастырады.

Ескерту. 2-тарау 8-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 24.10.2016 № 615 (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

9. Жетім балалардың, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалардың құқықтары мен мүдделерін қорғауды орган Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен оларды отбасына тәрбиелеуге (асырап алу, қорғаншылық немесе қамқоршылық, патронат, баланы қабылдайтын отбасы) беру арқылы, ал мұндай мүмкіндік болмаған кезде – жетім балаларға, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған барлық үлгідегі ұйымдарға беру арқылы жүзеге асырады. Әрекетке қабілетсіз немесе әрекет қабілеті шектелген кәмелетке толған адамдарға қатысты мүдделер мен құқықтарды қорғауды орган Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен оларды отбасына (қорғаншылық немесе қамқоршылық) беру арқылы, ал мұндай мүмкіндік болмаған кезде – әрекетке қабілетсіз немесе әрекет қабілеті шектелген кәмелетке толған адамдарға арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін халықты әлеуметтік қорғау жүйесінің ұйымдарына беру арқылы жүзеге асырады.

Осы мақсаттарда орган:

1) жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды қорғаншылыққа (қамқоршылыққа), асырап алуға, патронатқа, баланы қабылдайтын отбасына не аталған санаттағы балаларға арналған ұйымға орналастыру туралы мәселе шешілгенге дейін оларды уақытша орналастыруды қамтамасыз етеді;

2) жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды қорғаншылыққа (қамқоршылыққа), патронатқа, баланы қабылдайтын отбасыға, бала қонақтайтын отбасына алуға, асырап алуға тілек білдірген азаматтардың есебін жүргізеді, іріктейді және оларды қажетті әдістемелік, психологиялық және заңдық көмек көрсету арқылы дайындайды;

3) жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалардың, сондай-ақ оларды тәрбиелеуге үміткер адамдардың тұрмыс жағдайларын тексеріп-қарауды жүргізеді;

4) жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар, сондай-ақ әрекетке қабілетсіз немесе әрекетке қабілеті шектелген кәмелетке толған адамдар мүлкінің тізімдемесін жасайды;

5) мемлекеттік органдарға және (немесе) өзге ұйымдарға жетім балаларға және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға, сондай-ақ әрекетке қабілетсіз немесе әрекет қабілеті шектелген кәмелетке толған адамдарға тиесілі мүлікке қатысты мәмілелер жасауға тыйым салу туралы хаттар жібереді;

6) қорғаншылықта немесе қамқоршылықта жүрген, баланы қабылдайтын отбасына берілген не жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған ұйымдарда тәрбиеленіп жатқан жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалардың мүлкін басқаруды, сондай-ақ осы мүліктің сақталуын бақылауды жүзеге асырады;

7) қорғаншыға немесе қамқоршыға қамқорлыққа алынушының мүлкін иеліктен шығару, оның ішінде айырбастау немесе сыйға тарту жөніндегі мәмілелерді жасасуға немесе оның атынан кепілгерлік, тұрғын үйді жалға (жалдауға), өтеусіз пайдалануға беру немесе кепілге салу шартын, қамқорлыққа алынушының заң бойынша және өсиет бойынша мұрагерлікпен тиесілі құқықтарынан бас тартуына, оның мүлкін бөлуге немесе одан үлесті бөліп алуға әкеп соғатын мәмілелерді жасасуға, сондай-ақ қамқорлыққа алынушы мүлкінің азаюына әкеп соғатын кез келген мәмілелерді жасасуға рұқсат береді;

8) осы Қағидалардың 9-тармағының 7) тармақшасында көрсетілген жасалған мәмілелер нәтижесінде қорғаншы алған қаражаттың қалай жұмсалатынын айқындайды;

9) қорғаншыларды немесе қамқоршыларды тағайындайды және оларға белгіленген үлгідегі анықтама береді;

10) қорғаншылықта және қамқоршылықта, патронатта жүрген және баланы қабылдайтын отбасына берілген жетім балаларды және ата-аналарының қамқорлығынсыз қалған балаларды асырап-бағуға жәрдемақы тағайындайды және төлейді;

11) қорғаншылардың және қамқоршылардың, патронат тәрбиешілердің, баланы қабылдайтын ата-аналардың қызметін, сондай-ақ жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар тәрбиеленетін ұйымдарды бақылауды жүзеге асырады;

12) қорғаншылардың және қамқоршылардың, патронат тәрбиешілердің, баланы қабылдайтын ата-аналардың әрекеттеріне шағымдарды қарайды;

13) қорғаншыға немесе қамқоршыға, оның жұбайына немесе туыстарына, баланы қабылдайтын ата-анаға олар қорғаншы немесе қамқоршы, баланы қабылдайтын ата-ана болып тағайындалғанға дейін туындаған қамқорлыққа алынушылардың борыштарын төлеуге рұқсат береді;

14) қамқорлыққа алынушының тәрбиеленуіне және құқықтары мен мүдделерінің қорғалуына жағымсыз әсер етпеуі шартымен қамқоршының он алты жасқа толған қамқорлыққа алынушымен бөлек тұруына рұқсат береді;

15) қорғаншылардың, патронат тәрбиешілердің және баланы қабылдайтын ата-ананың алты айда бір реттен сиретпей қамқорлыққа алынушының денсаулық жағдайы туралы және оны тәрбиелеу, сондай-ақ оның мүлкін басқару жөніндегі жұмыс туралы есептерді осы Қағидаларға қосымшаға сәйкес нысан бойынша ұсынуының есебін жүргізеді;

16) қорғаншылар немесе қамқоршылар, баланы қабылдайтын ата-аналар өз міндеттерін тиісті түрде орындамаған жағдайларда, оның ішінде олар қорғаншылықты немесе қамқоршылықты жеке пайдасына пайдаланған не қамқорлыққа алынушыны қадағалаусыз және қажетті көмексіз қалдырған кезде оларды өз міндеттерін орындаудан шеттетеді және қажетті шаралар қабылдайды;

17) сотқа асырап алудың бала мүддесіне сәйкестігі туралы қорытындыны ұсынады;

18) жылына бір реттен сиретпей асырап алынған баланың өмір сүру, білім алу, тәрбиелену жағдайлары және денсаулық жағдайы туралы есептерді талап етеді;

19) он жасқа толған баланың өзін отбасына орналастыруға, өзінің мүлкіне қатысты мәміле жасауға келісімін анықтайды және оған түсінікті түрде аталған рәсімдердің мәнін түсіндіреді.

Ескерту. 9-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 26.05.2022 № 339 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

	Мемлекеттің қорғаншылық және қамқоршылық жөніндегі функцияларын жүзеге асыру қағидаларына қосымша
	Нысан

Қамқоршының (патронат тәрбиешінің, баланы қабылдайтын ата-ананың) есебі

Ескерту. Қосымша жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 26.05.2022 № 339 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

_______________________________________________________________

қамқоршының (патронат тәрбиешінің, баланы қабылдайтын ата-ананың) Т.А.Ә. (бар болса), тұрғылықты мекенжайы

1. Қамқорлыққа алынушы туралы мәліметтер _______________________

(қай уақыттан бастап отбасыда жүр, онда жүру себептері)

2. Тұрғын үй-тұрмыстық жағдайлары, тұрғын үйдің сипаты

_______________________________________________________________

(тұрғын үй кімге тиесілі)

3. Отбасындағы өзара қарым-қатынас ______________________________

4. Қамқорлыққа алынушының бөлмесінің, бұрышының болуы__________

5. Қамқорлыққа алынушының жеке жылжымалы және жылжымайтын мүлкінің болуы

_______________________________________________________________

(оның жай-күйі, жылжымайтын мүліктің қамқоршысы кім болып табылады, егер бар болса, қамқорлыққа алынушының тұрғын үйінде кім тұрады)

6. Қамқорлыққа алынушының ерекшеліктері:

1) білімі: жетістіктері, проблемалары _________________________________

(бала қандай қосымша білім беру мекемелеріне баратынын көрсету);

2) денсаулық жағдайы: физикалық дамуы, проблемалар, қабылданған шаралар, жыл сайынғы медициналық қаралудан өтуі.

7. Қамқорлыққа алынушының табысы туралы мәліметтер

Табыс түрі	Сомасы, ай сайын
	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12
Алименттер
Қамқорлыққа алынушыны асырап-бағуға берілетін жәрдемақы
Ай сайынғы сақтандыру төлемдері
Мұраға қалған немесе сыйға берілген ақша қаражаты
Тұрғын үй алаңын жалға беруден түсетін табыстар

8. Қамқорлыққа алынушының шығыстары туралы мәліметтер

Табыс түрі	Сомасы	Күні
Есептік кезеңде азық-түлік сатып алу
Киім-кешек, аяқ киім сатып алу
Гигиена құралдарын, бірінші кезекте қажетті заттарды сатып алу
Дәрі-дәрмектер, күтіну құралдарын сатып алу
Тұрмыстық көрсетілетін қызметтерге ақы төлеу (киім-кешекті, аяқ киімді жөндеу)
Ұзақ уақыт пайдаланатын тауарлар сатып алу (нақты не екенін көрсету)
Ай сайынғы салымдар (білім алуға, ұзақ уақыт пайдаланатын тауарларға)

Об утверждении Правил осуществления функций государства по опеке и попечительству

Постановление Правительства Республики Казахстан от 30 марта 2012 года № 382.

В соответствии с пунктом 3 статьи 120 Кодекса Республики Казахстан от 26 декабря 2011 года "О браке (супружестве) и семье" Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:

1. Утвердить прилагаемые Правила осуществления функций государства по опеке и попечительству.

2. Настоящее постановление вводится в действие со дня первого официального опубликования.

Премьер-Министр
Республики Казахстан	К. Масимов

Утверждены постановлением Правительства Республики Казахстан от 30 марта 2012 года № 382

Правила
осуществления функций государства по опеке и попечительству
Глава 1. Общие положения

Сноска. Заголовок главы 1 – в редакции постановления Правительства РК от 26.05.2022 № 339 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня его первого официального опубликования).

1. Настоящие Правила осуществления функций государства по опеке и попечительству разработаны в соответствии с Кодексом Республики Казахстан от 26 декабря 2011 года "О браке (супружестве) и семье" и определяют порядок осуществления функций государства по опеке и попечительству в отношении несовершеннолетних и совершеннолетних через местные исполнительные органы.

2. Функции государства по опеке и попечительству – это одно из направлений государственной политики, целью которой является защита имущественных и личных неимущественных прав граждан, нуждающихся в особых формах охраны своих прав и интересов.

3. Функции государства по опеке и попечительству осуществляются в целях защиты прав и интересов несовершеннолетних, в том числе детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, нуждающихся в усыновлении, в передаче в приемную семью, установлении над ними опеки или попечительства, патроната, и детей-сирот, детей, оставшихся без попечения родителей, находящихся под опекой или попечительством, на патронате, а также воспитывающихся в организациях для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей.

Сноска. Пункт 3 в редакции постановления Правительства РК от 24.10.2016 № 615 (вводится в действие с 01.01.2017).

4. Опека или попечительство устанавливается также для защиты имущественных и личных неимущественных прав и интересов недееспособных или ограниченно дееспособных совершеннолетних лиц.

Глава 2. Порядок осуществления функций государства по опеке и попечительству

Сноска. Заголовок главы 2 – в редакции постановления Правительства РК от 26.05.2022 № 339 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня его первого официального опубликования).

5. Координация деятельности и организация взаимодействия государственных органов и организаций по опеке и попечительству над несовершеннолетними осуществляются уполномоченным органом в области защиты прав детей Республики Казахстан, а в отношении совершеннолетних – через уполномоченные органы социальной защиты населения.

Сноска. Пункт 5 в редакции постановления Правительства РК от 25.04.2015 № 312 (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

6. Местные исполнительные органы районов, городов областного, республиканского значения, столицы осуществляют функции государства по опеке и попечительству в отношении несовершеннолетних через уполномоченные органы образования и здравоохранения, в отношении совершеннолетних – через уполномоченные органы социальной защиты населения (далее – орган).

7. Орган в установленном законодательством порядке обеспечивает защиту прав и интересов детей, недееспособных или ограниченно дееспособных совершеннолетних лиц через:

1) участие в суде при рассмотрении дел, связанных с определением места жительства ребенка, порядка общения родителя с ребенком и отобрания ребенка, находящегося у других лиц, места жительства ребенка при выезде ребенка с одним из родителей за пределы республики на постоянное место жительства, лишением (ограничением) и восстановлением в родительских правах, усыновлением (удочерением) ребенка и отменой или признанием недействительным усыновления, направлением несовершеннолетних в специальные организации образования или организации образования с особым режимом содержания, по спорам, возникающим из опеки и попечительства (патроната) над несовершеннолетними, об установлении отцовства несовершеннолетнего и взыскании с него алиментов, по заявлениям об ограничении или лишении несовершеннолетнего в возрасте от четырнадцати до восемнадцати лет права самостоятельно распоряжаться своими доходами, об объявлении несовершеннолетнего полностью дееспособным (эмансипация), установлении отцовства и взыскании алиментов в процентном отношении или твердой денежной сумме на содержание ребенка, уменьшении размера алиментов, защите трудовых, жилищных прав несовершеннолетних, возмещении вреда, причиненного совместно несовершеннолетними и совершеннолетними, в том числе с участием недееспособных или ограниченно дееспособных совершеннолетних;

2) решение вопросов присвоения или изменения фамилии, имени несовершеннолетних в случаях, предусмотренных законодательством Республики Казахстан;

3) инициирование исков по делам, предусмотренным статьей 27 Гражданского процессуального кодекса Республики Казахстан, в том числе о признании усыновления недействительным;

4) выдачу разрешений на свидание с ребенком родителям, лишенным родительских прав или ограниченным в них, если это не оказывает на ребенка негативного влияния;

5) осуществление немедленного отобрания ребенка от родителей или других лиц, на попечении которых он находится, при непосредственной угрозе жизни ребенка или его здоровью на основании акта местного исполнительного органа района, города областного, республиканского значения, столицы до принятия решения суда;

6) представление законных интересов детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей и находящихся под опекой или попечительством, на патронатном воспитании, в приемной семье, а также в организациях для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, недееспособных или ограниченно дееспособных совершеннолетних лиц, в отношениях с любыми лицами (в том числе в судах), если действия опекунов или попечителей, патронатных воспитателей по представлению законных интересов подопечных противоречат законодательству Республики Казахстан или интересам подопечных либо, если опекуны или попечители не осуществляют защиту законных интересов подопечных;

7) организацию работы по выявлению детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, детей, нуждающихся в специальных социальных услугах;

8) разрешение разногласий между родителями по вопросам, касающимся воспитания и образования детей;

9) представление согласия на совершение тех сделок, которые недееспособные или ограниченно дееспособные совершеннолетние лица не вправе совершать самостоятельно, оказание содействия в осуществлении ими своих прав и исполнении обязанностей, а также охране их от злоупотреблений со стороны третьих лиц;

10) представление на основании письменного запроса суда информации о детях-сиротах, детях, оставшихся без попечения родителей, состоящих на первичном, региональном, централизованном учетах;

11) выдачу справок для распоряжения имуществом несовершеннолетних;

12) установление опеки или попечительства над ребенком-сиротой (детьми-сиротами) и ребенком (детьми), оставшимся (оставшимися) без попечения родителей;

13) передачу ребенка (детей) на патронатное воспитание и назначение выплаты денежных средств на содержание ребенка (детей), переданного (переданных) патронатным воспитателям;

14) передачу ребенка (детей) на воспитание в приемную семью и назначение выплаты денежных средств на его (их) содержание;

15) назначение единовременной денежной выплаты в связи с усыновлением ребенка-сироты и (или) ребенка, оставшегося без попечения родителей;

16) выдачу решения органа опеки и попечительства об учете мнения ребенка, достигшего десятилетнего возраста;

17) представление в суд разрешения о передаче на усыновление на основании заключения комиссии об обоснованности и соответствии усыновления интересам ребенка;

18) осуществление иных действий, предусмотренных законодательством Республики Казахстан, для защиты имущественных и личных неимущественных прав и интересов несовершеннолетних, в том числе недееспособных или ограниченно дееспособных совершеннолетних лиц.

Сноска. Пункт 7 – в редакции постановления Правительства РК от 26.05.2022 № 339 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня его первого официального опубликования); с изменениями, внесенными постановлением Правительства РК от 01.07.2023 № 534 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

8. Орган организует деятельность по учету детей-сирот, детей, оставшихся без попечения родителей, исходя из конкретных обстоятельств утраты родительского попечения, исходя из их интересов обеспечивает выбор формы устройства детей и последующий контроль за условиями содержания, воспитания и обучения.

8-1. Орган формирует республиканский банк данных детей-сирот, детей, оставшихся без попечения родителей, и лиц, желающих принять детей на воспитание в свои семьи.

Сноска. Правила дополнены пунктом 8-1 в соответствии с постановлением Правительства РК от 24.10.2016 № 615 (вводится в действие с 01.01.2017).

9. Защита прав и интересов детей-сирот, детей, оставшихся без попечения родителей, осуществляется органом в установленном законодательством Республики Казахстан порядке путем передачи их на воспитание в семью (усыновление, опека или попечительство, патронат, приемная семья), а при отсутствии такой возможности – в организации всех типов для детей-сирот, детей, оставшихся без попечения родителей. Защита прав и интересов в отношении недееспособных или ограниченно дееспособных совершеннолетних лиц осуществляется органом в установленном законодательством Республики Казахстан порядке путем передачи их в семью (опека или попечительство), а при отсутствии такой возможности – в организации системы социальной защиты населения, оказывающие специальные социальные услуги недееспособным или ограниченно дееспособным совершеннолетним лицам.

В этих целях орган:

1) до разрешения вопроса об устройстве детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, на опеку (попечительство), усыновление, патронат, в приемную семью либо организацию для данной категории детей обеспечивает их временное устройство;

2) ведет учет, подбирает и готовит граждан, выразивших желание принять детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, на опеку (попечительство), патронат, в приемную семью, в гостевую семью, усыновление путем предоставления необходимой методической, психологической и юридической помощи;

3) проводит обследование условий жизни детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, а также лиц, претендующих на их воспитание;

4) составляет опись имущества детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, а также недееспособных или ограниченно дееспособных совершеннолетних лиц;

5) направляет письма о наложении обремения в государственные органы и (или) иные организации о запрете совершения сделок в отношении имущества, принадлежащего детям-сиротам и детям, оставшимся без попечения родителей, а также совершеннолетним недееспособным или ограниченно дееспособным лицам;

6) осуществляет управление имуществом детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, находящихся под опекой или попечительством, переданных в приемную семью либо воспитывающихся в организациях для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, а также контроль за сохранностью данного имущества;

7) дает разрешение опекуну или попечителю совершать сделки по отчуждению, в том числе обмену или дарению имущества подопечного, или заключать от его имени договор поручительства, сдачи жилья в наем (аренду), в безвозмездное пользование или в залог, сделки, влекущие отказ от принадлежащих подопечному прав от наследства по закону и по завещанию, раздел его имущества или выдел из него доли, а также любые другие сделки, влекущие уменьшение имущества подопечного;

8) определяет каким образом расходуются средства, полученные опекуном в результате совершенных сделок, указанных в подпункте 7) пункта 9 настоящих Правил;

9) назначает опекунов или попечителей и выдает им справку установленного образца;

10) назначает и выплачивает пособия на содержание детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, находящихся под опекой и попечительством, на патронате и переданных в приемную семью;

11) осуществляет контроль за деятельностью опекунов и попечителей, патронатных воспитателей, приемных родителей, а также организаций, в которых воспитываются дети-сироты и дети, оставшиеся без попечения родителей;

12) рассматривает жалобы на действия опекунов и попечителей, патронатных воспитателей, приемных родителей;

13) дает разрешение опекуну или попечителю, его супругу или родственникам, приемному родителю на выплату долгов подопечного, возникших до назначения данного лица опекуном или попечителем, приемным родителем;

14) дает разрешение на раздельное проживание попечителя с подопечным, достигшим шестнадцати лет, при условии, что это не отразится неблагоприятно на воспитании и защите прав и интересов подопечного;

15) ведет учет предоставления опекунами, патронатными воспитателями и приемными родителями не реже одного раза в шесть месяцев отчетов о состоянии здоровья подопечного и работе по его воспитанию, а также по управлению его имуществом по форме согласно приложению к настоящим Правилам;

16) отстраняет опекунов или попечителей, приемных родителей от исполнения своих обязанностей в случаях ненадлежащего их исполнения, в том числе при использовании ими опеки или попечительства в корыстных целях либо оставлении подопечного без надзора и необходимой помощи, и принимает необходимые меры;

17) представляет в суд заключение о соответствии усыновления интересам ребенка;

18) не реже одного раза в год истребует отчеты об условиях жизни, обучения, воспитания и состоянии здоровья усыновленного ребенка;

19) выявляет согласие ребенка, достигшего десятилетнего возраста, на устройство его в семью, на совершение сделки в отношении его имущества и в доступной для него форме объясняет значение данных процедур.

Сноска. Пункт 9 – в редакции постановления Правительства РК от 26.05.2022 № 339 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня его первого официального опубликования).

	Приложение к Правилам осуществления функций государства по опеке и попечительству
	Форма

Сноска. Приложение – в редакции постановления Правительства РК от 26.05.2022 № 339 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня его первого официального опубликования).

Отчет опекуна (патронатного воспитателя, приемного родителя)

_______________________________________________________________
Ф.И.О. (при его наличии) опекуна (патронатного воспитателя, приемного
родителя), адрес проживания
1. Сведения о подопечном ___________________________________________
(с какого времени находится в семье, причины нахождения)
2. Жилищно-бытовые условия, описание жилья _________________________
(кому принадлежит жилье)
3. Взаимоотношения в семье _________________________________________
4. Наличие комнаты, уголка у подопечного
5. Наличие личного движимого и недвижимого имущества подопечного
__________________________________________________________________
(его состояние, кто является опекуном недвижимого имущества, если оно
есть, кто проживает в жилище подопечного при его наличии)
6. Особенности подопечного:
1) образование: успехи, проблемы _____________________________________
(указать какие учреждения дополнительного образования посещает ребенок);
2) состояние здоровья: физическое развитие, проблемы, принятые меры, прохождение
ежегодного медицинского осмотра.
7. Сведения о доходах подопечного

Вид дохода	Сумма помесячно
	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12
Алименты
Пособие на содержание подопечного
Ежемесячные страховые выплаты
Наследуемые денежные средства или подаренные
Доходы от сдачи в аренду жилплощади

8. Сведения о расходах подопечного

Вид дохода	Сумма	Дата
Покупка продуктов питания за отчетный период
Приобретение одежды, обуви
Приобретение гигиенических средств, предметов первой необходимости
Покупка лекарств, средств ухода
Оплата бытовых услуг (ремонт одежды, обуви)
Приобретение товаров длительного пользования (указать, что именно)
Ежемесячные вклады (на обучение, товары длительного пользования)