Ұлттық алдын алу тетігінің қатысушыларынан құралатын топтардың алдын ала бару қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 26 наурыздағы № 266 қаулысы.

Ескерту. Қаулының тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 16.02.2023 № 135 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

1. Қоса беріліп отырған Ұлттық алдын алу тетігінің қатысушыларынан құралатын топтардың алдын ала бару қағидалары бекітілсін.

Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 16.02.2023 № 135 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі	С. Ахметов

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 26 наурыздағы № 266 қаулысымен бекітілген

Ұлттық алдын алу тетігінің қатысушыларынан құралатын топтардың алдын ала бару қағидалары

Ескерту. Қағидалар жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 16.02.2023 № 135 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Ұлттық алдын алу тетігінің қатысушыларынан құралатын топтардың алдын ала бару қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) Қазақстан Республикасы Қылмыстық атқару кодексінің 46-бабына, "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің 191-бабына, "Адамдарды қоғамнан уақытша оқшаулауды қамтамасыз ететін арнаулы мекемелерде, арнаулы үй-жайларда ұстау тәртібі мен шарттары туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 46-17-бабына, "Қазақстан Республикасындағы баланың құқықтары туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 47-8-бабына, "Кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтардың профилактикасы мен балалардың қадағалаусыз және панасыз қалуының алдын алу туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 33-бабына, "Арнаулы әлеуметтік қызметтер туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 11-8-бабына сәйкес әзірленді.

2. Қағидалар ұлттық алдын алу тетігінің қатысушыларынан, Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген мекемелер мен ұйымдардан құралатын топтардың алдын ала бару тәртібін айқындайды.

3. Ұлттық алдын алу тетігі қатысушыларының алдын ала баруы былай бөлінеді:

1) төрт жылда бір реттен сиретпей тұрақты негізде жүргізілетін кезеңдік алдын алу бару;

2) алдыңғы кезеңдік алдын алу бару нәтижелері бойынша ұсынымдардың іске асырылуын мониторингтеу, сондай-ақ ұлттық алдын алу тетігіне қатысушылар әңгімелескен адамдарды, алдын ала баратын мекемелер мен ұйымдардың әкімшіліктері тарапынан қудалауды алдын алу мақсатында кезеңдік алдын ала бару арасындағы кезеңде жүргізілетін аралық алдын ала бару;

3) азаптаудың және басқа да қатыгез, адамгершiлiкке жатпайтын немесе ар-намысты қорлайтын iс-әрекеттер мен жазалау түрлерінің қолданылғаны туралы түскен хабарламалардың негізінде жүргізілетін арнайы алдын ала бару.

4. Алдын ала бару Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл (бұдан әрі – Уәкіл) бекітетін алдын ала бару жөніндегі әдістемелік ұсынымдар ескеріле отырып жүзеге асырылады.

2-тарау. Топтардың алдын ала бару тәртібі

1-параграф. Кезеңдік және аралық алдын ала бару

5. Кезеңдік және аралық алдын ала баруды Уәкіл жанындағы Үйлестіру кеңесі (бұдан әрі – Үйлестіру кеңесі) ұлттық алдын алу тетігінің қатысушылардан құратын топтар жүзеге асырады.

6. Кезеңдік және аралық алдын ала баруды топтар Үйлестіру кеңесі бекітетін жоспарға сәйкес жүргізеді.

Алдын ала бару жоспарлары баратын мекемелер мен ұйымдардың тізбесі, алдын ала бару мерзімі, саны туралы, сондай-ақ кезеңдік және аралық баруды жүргізуге уәкілетті топтардың құрамы туралы мәліметтерді қамтиды.

7. Бару ерекшеліктеріне қарай кезеңдік және аралық алдын ала бару:

1) нақты бір мекемеге немесе ұйымға қатысты біржолғы;

2) белгілі бір тақырып бойынша екі немесе одан көп өңірлерде орналасқан екі немесе одан көп біртектес мекемелер мен ұйымдарға қатысты тақырыптық (бұдан әрі – тақырыптық алдын ала бару) болып бөлінеді.

8. Кезеңдік және аралық алдын ала бару жөніндегі топтардың құрамына Үйлестіру кеңесінің шешімі бойынша ұлттық алдын алу тетігінің үштен аспайтын қатысушысы кіреді.

9. Тақырыптық алдын ала бару жөніндегі топтар құрамына:

1) алдын ала бару тақырыбы бойынша арнайы білімі мен тәжірибесі бар ұлттық алдын алу тетігіне қатысушылар;

2) тиісті өңірдегі ұйымға немесе мекемеге бару шеңберінде ұлттық алдын алу тетігіне осы өңірден қатысушы кіреді.

Осы тармақтың талаптарына сай келетін ұлттық алдын алу тетігіне қатысушылардың қажетті саны болмаған жағдайда Үйлестіру кеңесінің шешімі бойынша ұлттық алдын алу тетігіне өзге қатысушыларды алдын ала бару тобының құрамына қосуға болады.

2-параграф. Арнайы алдын ала бару

10. Арнайы алдын ала баруды топтар азаптаулардың және басқа да қатыгез, адамгершiлiкке жатпайтын немесе ар-намысты қорлайтын iс-әрекеттер мен жазалау түрлерінің қолданылуы туралы түскен хабарлардың негізінде ескертпей жүргізеді.

Алдын ала баратын мекемелер мен ұйымдарға арнайы алдын ала баруды жүргізу үшін топтарды жіберу туралы шешімді Уәкіл қабылдайды.

11. Арнайы алдын ала бару жөніндегі топтың құрамына Уәкілдің шешімі бойынша ұлттық алдын алу тетігіне екеуден аспайтын қатысушы қосылады.

12. Ұлттық алдын алу тетігіне қатысушылар азаптаулардың және басқа да қатыгез, адамгершілікке жатпайтын немесе ар-намысты қорлайтын іс-әрекеттер мен жазалау түрлерінің қолданылуы туралы қабылданатын хабарлар мен шағымдарды Уәкіл айқындайтын тәртіппен тіркейді.

13. Қабылданған және жіберілген хабарлар мен шағымдар туралы ақпарат алдын ала бару нәтижесі жөніндегі есепке енгізіледі.

3-параграф. Алдын ала баруды ұйымдастыру

14. Алдын ала баруды тиісті облыс, республикалық маңызы бар қала, елорда бойынша Уәкілдің ұлттық алдын алу тетігіне қатысушы болып табылмайтын өкілі (бұдан әрі – Уәкілдің өкілі) сүйемелдейді және үйлестіреді.

15. Қажет болған жағдайда Уәкілдің шешімімен ақысыз негізде алдын ала баратын мекеменің немесе ұйымның ерекшеліктерін ескере отырып, тиімді алдын алу бару үшін қажетті кәсіби дағдылары бар сарапшылар тартылады.

Сарапшының сараптамалық қорытындысы алдын ала бару нәтижелері жөніндегі есепке қосылады.

16. Уәкіл беретін ұлттық алдын алу тетігінің қатысушысының куәлігі ұлттық алдын алу тетігіне қатысушының алдын ала баруға өкілеттігін растайтын құжат болып табылады.

17. Топтар алдын ала баруды жүргізген кезде ұлттық алдын алу тетігіне қатысушы, Уәкілдің өкілі:

1) алдын ала баратын мекемелер мен ұйымдарды кедергісіз таңдап, баруға;

2) алдын ала баратын мекемелер мен ұйымдарда ұсталатын адамдармен және (немесе) олардың заңды өкілдерімен куәгерлерсіз әңгімелесуге;

3) азаптаулардың және басқа да қатыгез, адамгершiлiкке жатпайтын немесе ар-намысты қорлайтын iс-әрекеттер мен жазалау түрлерінің қолданылуы туралы хабарлар мен шағымдарды қабылдауға;

4) Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген өзге да құқықтарды иеленуге құқылы.

18. Ұлттық алдын алу тетiгiне қатысушы, Уәкілдің өкілі алдын ала баруды өткiзген кезде алдын ала баратын мекемелерде және ұйымдарда ұсталатын адамдарға және (немесе) олардың заңды өкiлдерiне олардың құқықтары туралы түсiндiредi.

19. Ұлттық алдын алу тетігіне қатысушы заңды қызметін жүзеге асырған кезде тәуелсіз болып табылады. Мүдделер қақтығысы, сондай-ақ алдын ала бару жөніндегі топқа кіретін ұлттық алдын алу тетігіне қатысушының бейтараптығы күмән тудыратын мән-жайлар болған кезде ол алдын ала баруға қатысудан бас тартуға тиіс.

20. Ұлттық алдын алу тетігіне қатысушылар, Уәкілдің өкілі мекемелер мен ұйымдарда ұсталатын адамдарға, сондай-ақ көрсетілген мекемелер мен ұйымдардың персоналына құрметпен қарауға тиіс.

Ұлттық алдын алу тетiгiне қатысушылар, Уәкілдің өкілі алдын ала бару барысында адамдардың жеке өмірі туралы өздеріне мәлім болған мәліметтерді осы адамдарың келісуінсіз жария етуге құқылы емес.

21. Ұлттық алдын алу тетігіне қатысушылардың, Уәкіл өкілінің алдын ала баратын мекемелер мен ұйымдардың қызметіне араласуына жол берілмейді.

Ұлттық алдын алу тетігіне қатысушылар, Уәкілдің өкілі заңсыз әрекеттер жасаған жағдайда алдын ала баратын мекемелер мен ұйымдар әкімшілігінің басшысы Уәкілді жазбаша хабардар етеді.

22. Ұлттық алдын алу тетігіне қатысушылардың, Уәкіл өкілінің қауіпсіздігін, оның ішінде аумақта еріп жүруді қамтамасыз ету алдын ала баратын мекемелер мен ұйымдардың әкімшілігіне жүктеледі. Қауіпсіздікке нақты қауіп төнген және әңгімелесудің құпиялылығын шектеу қажеттігі туралы ұлттық алдын алу тетігіне қатысушыны мекеме мен ұйымның әкімшілігі хабардар етеді.

23. Ұлттық алдын алу тетігіне қатысушының, Уәкіл өкілінің алдын ала баратын мекемелер мен ұйымдарда ұсталатын адамдармен әңгімелесудің құпиялылығын шектеуден бас тартуы жазбаша ресімделеді.

24. Алдын ала баратын мекемелер мен ұйымдарға ұлттық алдын алу тетігіне қатысушылар топтарының алдын ала бару мерзімі жолда жүру уақытын есептемегенде екі жұмыс күнінен аспауға тиіс.

Тақырыптық алдын ала бару кезінде алдын ала бару мерзімі жолда болған уақытты есептемегенде бес жұмыс күнінен аспауға тиіс.

25. Алдын ала бару мерзімін ерекше жағдайларда Уәкілдің келісімімен бес жұмыс күнінен аспайтын мерзімге ұзартуға жол беріледі.

26. Алдын ала барған кезде алдын ала баратын мекемелер мен ұйымдарда ұсталатын адамдарды азаптау және өзге де қатыгез, адамгершілікке жатпайтын және ар-намысты қорлайтын әрекеттер түрлерінің белгілері анықталған жағдайда ұлттық алдын алу тетігінің тобына қатысушылар Уәкілдің өкілімен бірлесіп бұл туралы прокуратура органдарына және Уәкілге хабарлайды.

3-тарау. Топтардың алдын ала бару нәтижелері жөніндегі есебі

27. Әрбір алдын ала бару нәтижелері бойынша топ атынан Үйлестіру кеңесі бекіткен нысан бойынша бару туралы жазбаша есеп жасалады және Үйлестіру кеңесіне беріледі, оған алдын ала баруды жүзеге асырған топтың барлық мүшелері қол қояды.

Ерекше пікірі бар топ мүшесі оны жазбаша ресімдейді және есепке қоса береді.

28. Ұлттық алдын алу тетігіне қатысушылардан құралатын топтың алдын ала баратын мекемелер мен ұйымдарға алдын ала бару туралы есептері Үйлестіру кеңесіне:

1) кезеңдік алдын ала бару үшін он күндік мерзімде;

2) аралық алдын ала бару үшін бес күндік мерзімде;

3) арнайы алдын ала бару үшін екі күндік мерзімде ұсынылады.

29. Топтардың алдын ала баратын мекемелер мен ұйымдар алдын ала бару туралы есептері құпия болып табылады.

On approval of the Rules for preventive visits by groups formed from among the participants of the national preventive mechanism

Decree of the Government of the Republic of Kazakhstan dated March 26, 2014 No. 266.

Unofficial translation

The Government of the Republic of Kazakhstan HEREBY DECLARES:

1. To approve the attached Rules for preventive visits by groups formed from among the participants of the national preventive mechanism.

2. This decree shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication.

Prime Minister
of the Republic of Kazakhstan	S. Akhmetov

Approved by the Decree of the Government of the Republic of Kazakhstan dated March 26, 2014 No. 266

Rules
for preventive visits by groups formed from the participants of the national preventive mechanism

Footnote. Rules are in the wording of the Resolution of the Government of the Republic of Kazakhstan dated 16.02.2023 No. 135 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Chapter 1. General provisions

1. These Rules for preventive visits by groups formed from the participants of the national preventive mechanism (hereinafter- the Rules) have been developed in accordance with Article 46 of the Penal Execution Code of the Republic of Kazakhstan, Article 191 of the Code of the Republic of Kazakhstan " On Public Health and Healthcare System", Article 46-17 of the Law of the Republic of Kazakhstan "On the Procedure and Conditions for Detention of Persons in Special institutions, Special Premises Providing Temporary Isolation from Society", Article 47-8 of the Law of the Republic of Kazakhstan "On the Rights of a Child in the Republic of Kazakhstan", Article 33 of the Law of the Republic of Kazakhstan "On the Prevention of Offenses among Minors and Prevention of Child Neglect and Homelessness", Article 11-8 of the Law of the Republic of Kazakhstan "On Special Social Services".

2. The rules shall determine the procedure for preventive visits by groups formed from the participants of the national preventive mechanism, institutions, and organizations determined by the laws of the Republic of Kazakhstan.

3. Preventive visits of the participants of the national preventive mechanism shall be divided into:

1) periodic preventive visits conducted on a regular basis at least once every four years;

2) intermediate preventive visits conducted between periodic preventive visits in order to monitor the implementation of recommendations based on the results of a previous periodic preventive visit, as well as to prevent the persecution of persons with whom the participants of the national preventive mechanism conducted interviews by the administrations of institutions and organizations subject to preventive visits;

3) special preventive visits conducted on the basis of received reports of the use of torture and other cruel, inhuman, or degrading treatment or punishment.

4. Preventive visits shall be carried out taking into account the methodological recommendations for preventive visits approved by the Commissioner for Human Rights in the Republic of Kazakhstan (hereinafter- the Commissioner).

Chapter 2. The procedure for preventive visits by groups Paragraph 1. Periodic and intermediate preventive visits

5. Periodic and intermediate preventive visits shall be conducted by groups formed by the Coordinating Council under the Commissioner (hereinafter - the Coordinating Council) from the participants of the national preventive mechanism.

6. Periodic and intermediate preventive visits shall be conducted by groups according to the plan approved by the Coordinating Council.

Plans for preventive visits include information about the dates, the list of institutions and organizations visited, the number of preventive visits, as well as the composition of groups authorized to conduct periodic and intermediate preventive visits.

7. Periodic and intermediate preventive visits, depending on the characteristics of the visit, shall be divided into:

1) one-time, in relation to a specific institution or organization;

2) thematic, in relation to two or more similar institutions and organizations located in two or more regions on a specific topic (hereinafter - thematic preventive visits).

8. No more than three participants of the national preventive mechanism shall be included in the composition of the group on periodic and intermediate preventive visits by the decision of the Commissioner.

9. The group on thematic preventive visits includes:

1) participants of the national preventive mechanism with special knowledge and experience on the relevant topic of preventive visits;

2) a participant of the national preventive mechanism from the relevant region within the framework of a visit to an organization or institution in the region.

In the absence of the required number of participants of the national preventive mechanism complying with the requirements of this paragraph, other participants of the national preventive mechanism may be included in the group by the decision of the Coordinating Council.

Paragraph 2. Special preventive visits

10. Special preventive visits shall be conducted by groups without warning based on reports of torture and other cruel, inhuman, or degrading treatment or punishment.

The decision to send a group to conduct a special preventive visit to the institutions and organizations subject to preventive visits shall be made by the Commissioner.

11. No more than two participants of the national preventive mechanism shall be included in the composition of the group on special preventive visits by the decision of the Commissioner.

12. Participants of the national preventive mechanism shall register the received reports and complaints about the use of torture and other cruel, inhuman, or degrading treatment or punishment in the manner determined by the Commissioner.

13. Information about the received and transmitted messages and complaints shall be included in the report on the results of preventive visits.

Paragraph 3. Organization of preventive visits

14. Preventive visits shall be accompanied and coordinated by a representative of the Commissioner for the relevant region, city of republican significance, the capital (hereinafter - the representative of the Commissioner), who is not a member of the national preventive mechanism.

15. If necessary, the experts with professional skills necessary for an effective preventive visit, taking into account the specifics of the visited institution or organization, shall be involved on a gratuitous basis to participate in the preventive visit by the decision of the Commissioner.

The expert opinion shall be included in the report on the results of preventive visits.

16. The document confirming the powers of a participant of the national preventive mechanism for a preventive visit shall be a certificate of a participant in the national preventive mechanism issued by the Commissioner.

17. When conducting preventive visits by groups, a participant of the national preventive mechanism, a representative of the Commissioner shall have the right to:

1) freely choose and visit institutions and organizations subject to preventive visits;

2) conduct conversations with persons held in institutions and organizations subject to preventive visits, and (or) their legal representatives without witnesses;

3) receive reports and complaints about the use of torture and other cruel, inhuman, or degrading treatment or punishment;

4) have other rights provided for by the laws of the Republic of Kazakhstan.

18. When conducting a preventive visit, a participant of the national preventive mechanism, a representative of the Commissioner shall explain the rights to the persons held in institutions and organizations subject to preventive visits, and (or) their legal representatives.

19. A member of the national preventive mechanism shall be independent in carrying out legal activities. If there is a conflict of interest, as well as circumstances that cast doubt on the impartiality of a member of the national preventive mechanism included in the preventive visit group, he/she must refuse to participate in the preventive visit.

20. Participants of the national preventive mechanism, the representative of the Commissioner must show respect for the persons held in institutions and organizations, as well as the personnel of these institutions and organizations.

Participants of the national preventive mechanism, a representative of the Commissioner shall not disclose information about the private life of persons that became known to them during preventive visits, without the consent of these persons.

21. Participants of the national preventive mechanism, the representative of the Commissioner shall not be allowed to interfere in the activities of institutions and organizations subject to preventive visits.

In case of illegal actions of the participants of the national preventive mechanism, the representative of the Commissioner, the head of the administration of institutions and organizations subject to preventive visits, shall inform the Commissioner in writing.

22. Ensuring the safety of participants of the national preventive mechanism, the representative of the Commissioner, including escort through the territory, shall be entrusted to the administration of institutions and organizations subject to preventive visits. About a real threat to security and the need to limit the confidentiality of the conversation, the participant of the national preventive mechanism shall be notified by the administration of the institution and organization.

23. The refusal by a participant of the national preventive mechanism, a representative of the Commissioner from restrictions to have a confidential conversation with persons held in institutions and organizations subject to preventive visits, shall be documented in writing.

24. The period of preventive visits by groups of participants of the national preventive mechanism to institutions and organizations subject to preventive visits should not exceed two working days, not counting the time spent on the road.

The term of a preventive visit in case of thematic preventive visits should not exceed five working days, not counting the time spent on the road.

25. Extension of the preventive visit period shall be allowed in exceptional cases for a period not exceeding five working days with the consent of the Commissioner.

26. If, during a preventive visit, signs of torture and other cruel, inhuman, and degrading treatment of persons held in institutions and organizations subject to preventive visits are revealed, the members of the group of the national preventive mechanism, together with the representative of the Commissioner, shall report about this fact to the prosecution authorities and the Commissioner.

Chapter 3. Report of groups on the results of preventive visits

27. Based on the results of each preventive visit on behalf of the group, a written report on the visit shall be compiled and submitted to the Coordinating Council in the form approved by the Coordinating Council, which is signed by all members of the group who carried out the preventive visit.

The member of the group who has a dissenting opinion shall draw it up in writing and attach it to the report.

28. Reports on preventive visits by a group formed from the participants of the national preventive mechanism of institutions and organizations subject to preventive visits shall be submitted to the Coordinating Council:

1) within ten days for periodic preventive visits;

2) within five days for intermediate preventive visits;

3) within two days for special preventive visits.

29. Reports of groups on preventive visits to institutions and organizations subject to preventive visits shall be confidential.