"Қазақстан Республикасының мәдени саясатының тұжырымдамасы туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2014 жылғы 4 қарашадағы № 939 Жарлығына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасының Президенті Жарлығының жобасы туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 28 қарашадағы № 958 қаулысы

Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
«Қазақстан Республикасының мәдени саясатының тұжырымдамасы туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2014 жылғы 4 қарашадағы № 939 Жарлығына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасының Президенті Жарлығының жобасы Қазақстан Республикасы Президентінің қарауына енгізілсін.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі К. Мәсімов

«Қазақстан Республикасының мәдени саясатының тұжырымдамасы
туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің
2014 жылғы 4 қарашадағы № 939 Жарлығына өзгерістер мен
толықтырулар енгізу туралы

ҚАУЛЫ ЕТЕМІН:
1. «Қазақстан Республикасының мәдени саясатының тұжырымдамасы туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2014 жылғы 4 қарашадағы № 939 Жарлығына (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2014 ж., № 67, 619-құжат) мынадай өзгерістер мен толықтырулар енгізілсін:
жоғарыда аталған Жарлықпен бекітілген Қазақстан Республикасының мәдени саясатының тұжырымдамасында:
«Кіріспе» деген 1-бөлімде:
үшінші бөлік мынадай редакцияда жазылсын:
«Бүгінгі күні мәдениет пен мәдени әлеуетті дамыту әлемнің көптеген халықтары мен мемлекеттерінің негізгі даму басымдықтарының қатарына жатады. Мәдениеттің даму деңгейі, жалпыұлттық және әлемдік мәдени мұраны сақтап қалу мен байытуды, сапалы мәдени құндылықтардың жасалуын, таратылуы мен қолданылуын, жемісті мәдени алмасу мен тұлғаның рухани-шығармашылық тұрғыдан өзін-өзі көрсетуін қамтамасыз ететін, тиімді жұмыс істейтін мәдени институттар инфрақұрылымы мен тетіктерінің болуы табыстың аса маңызды критерийлерінің бірі болып табылады.»;
бесінші бөлік мынадай редакцияда жазылсын:
«Мәдениет саласындағы жетістіктер ведомстволардың, мәдениет мекемелерінің жұмыстарымен, статистиканың сандық көрсеткіштерімен және белгілі есімдердің болуымен ғана өлшенбейді. Бүгінде мәдениет – тұлғаның рухани-эстетикалық дамуының, жалпыұлттық бірлікті қалыптастырудың және елді әлемдік қоғамдастыққа ықпалдастырудың қуатты құралы.»;
мынадай мазмұндағы жетінші бөлікпен толықтырылсын:
«Қазақстан Республикасының әлемнің ең дамыған 30 мемлекетінің қатарына тез арада кіруіне жәрдемдесетін қазіргі заманғы, әлемдік стандарттарға негізделген мәдениет инфрақұрылымын және саласын ұйымдастыру мен басқарудың тиімді моделін құру маңызды басымдық болып табылады. Мәдени саясат тұжырымдамасы Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы елдерінің озық тәжірибесі ескеріле отырып әзірленді. Атап айтқанда, жұмыспен қамту және кірістер деңгейінің көрсеткіштері бойынша мәдениет және өнер саласын күшейтуге бағытталған.»;
«Қазақстан Республикасында мәдениет саласын дамытудың жалпы пайымы» деген 2-бөлімде:
«Ағымдағы ахуалды талдау» деген 2.1-кіші бөлімнің он төртінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Қазақстан халықаралық ынтымақтастық желісі бойынша мәдениет саласындағы мынадай конвенцияларға қатысушы болып табылады: 1972 жылғы Дүниежүзілік мәдени және табиғи мұраны қорғау туралы конвенция, 2003 жылғы Материалдық емес мәдени мұраны (МеММ) қорғау туралы конвенция, 1954 жылғы Қарулы қақтығыстар болған жағдайда мәдени құндылықтарды қорғау туралы конвенция, 1954 жылғы Еуропа мәдени конвенциясы, 1970 жылғы Мәдени құндылықтарды заңсыз әкелуге, әкетуге және оларға меншік құқығын беруге тыйым салу мен олардың алдын алуға бағытталған шаралар туралы конвенция, 1928 жылғы Халықаралық көрмелер туралы конвенция.»;
«Қазақстан Республикасының мәдени саясатының ұзақ мерзімді тұжырымдамасының қажеттілігіне негіздеме» деген 2.2-кіші бөлімнің үшінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Мәдени саясат жалпыұлттық бірлікті қалыптастырудың неғұрлым тиімді құралдарының бірі болып табылады. Ол қоғамда мәдени өмір процестерін мемлекеттік қолдау және азаматтарды мәдениет құралдарымен тәрбиелеу арқылы жүзеге асырылады.»;
«Қазақстан Республикасы мәдени саясатының жалпы тәсілдері мен негізгі қағидаттары» деген 3-бөлімде:
«Мақсаты мен міндеттері» деген 3.1-кіші бөлімде:
2) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:
«2) Қазақстан халқы Ассамблеясының белсенді қатысуымен этникалық саналуандылықты сақтау және Қазақстан халқы мәдениетін үйлесімді дамыту негізінде қазақстандық мәдени кеңістікті дамыту;»;
5) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:
«5) тарихи-мәдени мұраны одан әрі сақтау, зерделеу және «Мәңгілік ел» жалпыұлттық жобасын іске асыру арқылы танымал ету;»;
мынадай мазмұндағы 6-1) тармақшамен толықтырылсын:
«6-1) азаматтық қағидаттары негізінде қазақстандық бірегейлікті және бірлікті нығайту мен дамыту және «Мәңгілік ел» жалпыұлттық патриоттық идеясының құндылықтарын танымал ету;»;
«Негізгі қағидаттар» деген 3.3-кіші бөлімнің 1) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:
«1) жаһандық әлемде отандық мәдениеттің өзіндік болмысын айқындайтын жалпыұлттық мәдени мұраның басымдығы;»;
«Қазақстан Республикасы мәдени саясатының басым бағыттары» деген 4-бөлімде:
«Ұлттың мәдени жадын сақтау» деген 4.1-кіші бөлімде:
төртінші бөлік мынадай редакцияда жазылсын:
«Мемлекеттік мәдени саясат қоғамды рухани, мәдени, жалпыұлттық біріктіруге және адамгершілігі мол, өзіндік ойы бар шығармашыл, жауапты тұлғаны қалыптастыруға бағытталуы тиіс.»;
мынадай мазмұндағы алтыншы бөлікпен толықтырылсын:
«Жаңа қазақстандық патриотизмді ілгерілетуге ерекше назар аударылуға тиіс. Осыған байланысты мәдениет саласының қолданыстағы жобалары шеңберіндегі, бұқаралық ақпарат құралдары мен Интернет желісіндегі жұмыс, сондай-ақ этномәдени бірлестіктердің қызметі жалғасатын болады.»;
«Мәдениет саласындағы басқару жүйесін жетілдіру» деген 4.2-кіші бөлімде:
екінші бөлік мынадай редакцияда жазылсын:
«Мәдени қоғамдастықты тарту және мәдениет саласындағы басқарушылық мәселелерді үйлестіру мақсатында Қазақстан Республикасының мәдениет саласындағы уәкілетті органының жанынан салалар бойынша көркемдік кеңестер құру ұсынылады.»;
үшінші бөлік алып тасталсын;
бесінші бөлік мынадай редакцияда жазылсын:
«Өңірлердегі мәдениетті дамыту мәселелері салалар бойынша көркемдік кеңестердің ұсынымдарын ескере отырып, жергілікті атқарушы органдар деңгейінде шешілуге тиіс.»;
«Халықаралық мәдени кеңістікке ықпалдасу» деген 4.4-кіші бөлімде:
бірінші бөлік мынадай редакцияда жазылсын:
«Қазақстандық мәдениет жаһандық мәдени диалогтың белсенді қатысушысына айналуға және Қазақстан Республикасының әлемнің дамыған 30 елінің қатарына кіруіне жәрдемдесуге тиіс. Қазақстандық мәдениетті халықаралық деңгейде ілгерілету бойынша жүйелі және мақсатты бағытталған жұмыс Қазақстан Республикасының мәдени саясатының тұжырымдамасын іске асырудың бүкіл кезеңдерінде жүргізілуге тиіс.»;
мынадай мазмұндағы екінші және үшінші бөліктермен толықтырылсын:
«Қазақстан Республикасының мәдени саясаты тұжырымдамасының екінші кезеңін іске асыру барысында әлемдік ғылыми қоғамдастықтың кеңінен қатысуымен халықаралық ғылыми-зерттеу жобаларына бастама жасау мүмкіндігі қаралатын болады. Халықаралық мәдениет ұйымдарымен мәдени-гуманитарлық ынтымақтастықты нығайту және кеңейту, бірлескен шығармашылық, зерттеу және ғылыми бағдарламаларды, жетекші шетелдік мәдени, зерттеу, сараптамалық және білім беру институттарымен бірге мәдениет пен өнер салаларын дамыту жөніндегі жобалар диалогтың негізгі шарты болады.
Осы мақсатқа табысты қол жеткізу үшін қазақстандық бірегейлік пен бірлікті, қоғамдық келісімінің өзіндік моделін нығайту және дамыту жөнінде әрі қарай жұмыстар жүргізу қажет. Сондай-ақ «Мәңгілік ел» жалпыұлттық патриоттық идеясының: азаматтық теңдік; еңбекқорлық; адалдық; ғалымдық және білімділік культі; зайырлы ел құндылықтарын жан-жақты ілгерілетуді және танымал етуді жүзеге асыру қажет.»;
мынадай мазмұндағы тоғызыншы бөлікпен толықтырылсын:
«Қоғамдық және мәдени өмірде Қазақстан жүргізіп отырған бейбітшілік және келісім саясатын, БҰҰ Бас Ассамблеясы қабылдаған дінаралық және мәдениетаралық диалогты көтермелеу туралы қарарларды, сондай-ақ ЮНЕСКО-ның ұсынысы бойынша БҰҰ Бас Ассамблеясының 2013 – 2022 жылдарға арналған Халықаралық мәдениеттер жақындастығының онжылдығын жариялау туралы Қазақстанның бастамасын бекіткенін ескере отырып, Қазақстан Республикасы мәдени саясатының тұжырымдамасын іске асырудың бірінші кезеңінде Алматы қаласында Мәдениеттердің жақындастығы орталығын құру мәселесі пысықталатын болады. Кейіннен аталған мекемеге ЮНЕСКО аясындағы орталық мәртебесін беру туралы мәселені қарау жоспарланып отыр.»;
4.6-кіші бөлім мынадай редакцияда жазылсын:
«4.6. Қазіргі заманғы мәдени кластерлерді дамыту
Мәдени ортаның бәсекеге қабілеттілігі бірінші кезекте кластерлік құрылымдар арқылы қамтамасыз етіледі. Мәдени кластер – шығармашылық, білім мен ғылым, экономика және бизнес арасында өзара іс-қимылды қамтамасыз ететін, бәсекеге қабілетті өнім жасайтын экономиканың шығармашылық секторы. Кластерлік тәсіл – бұл ең алдымен жекелеген өңірдің немесе саланың, сол сияқты тұтас мемлекеттің бәсекеге қабілеттілігін арттыруға мүмкіндік беретін жаңа басқарушылық технология.
Мәдениет саласын жаңғырту және мәдени кластерлерді басқару саласына қазіргі заманғы теңдестірілген қағидаттарды енгізу Қазақстанның әлемнің ең дамыған отыз мемлекетінің қатарына кіруіне жәрдемдесетін болады. Саланы дамытудың міндеттері мәдени кластерлерді қалыптастырудың екі: шығармашылық және мәдени-туристік бағытын айқындайды.

Шығармашылық кластерлер

Шығармашылық кластерлер мәдениет пен өнердің жекелеген салаларын дамытуға, мәдени өнімдердің интерактивтік деңгейін арттыруға, қолайлы креативті орта қалыптастыруға, шығармашылық бірлестіктердің және жалпы мәдениет ұйымдарының бәсекелік артықшылықтарын нығайтуға ықпал етеді. Шығармашылық кластерлердің түрі осы бірлестіктердің тұжырымдамасына, пайда болу табиғаты мен басым құрамдас бөліктеріне байланысты. Кластерлік құрылымдарды қалыптастырудың негізгі екі тәсілі бар: біртекті, бұл тәсіл формальды әкімшілік-аумақтық шекарадан тыс саланың бір секторын біріктіру қағидатына негізделген, сондай-ақ көпбейінді, бұл тәсіл белгілі бір аумақтың (қаланың, ауданның, облыстың) шегінде оқшауланған. Елдің біртұтас мәдени кеңістігін қалыптастыру бойынша алға қойылған міндеттердің ерекшелігін ескере отырып, заманауи Қазақстанда екі тәсілді де пайдаланған жөн.
Саланың біртектес секторлары ұсынған шығармашылық кластерлер мыналарды қамтиды: мұражай ісі, әдебиет, кітап шығару және кітапхана ісі, бейнелеу өнері, дизайн мен сәулет, театр, хореография, музыка, орындаушылық және цирк өнері, кино индустриясы, анимация және ұлттық телевизия.

Мұражайлар ғылым мен зерттеу қызметінің тірек орталықтары
ретінде

Қазіргі заманғы әлемде мұражай – бұл ғылым, білім, коммуникация, мәдени ақпарат пен шығармашылық инновациялар орталығы. Мұражай ісін реформалау шеңберінде 2020 жылға дейін мұражайлардың функцияларын мәдени-білім беру және имидж орталықтарына дейін кеңейту және ғылыми-зерттеу қызметін дамыту, тарихи ғылыммен, археологиямен, реставрациялаумен, өнертанумен, этнографиямен өзара іс-қимыл жасау үшін (он тоғыз мұражай мен галереяны біріктіретін АҚШ-тың Смитсон институты, Санкт-Петербургтегі Эрмитаж, Париждегі Лувр үлгісі бойынша) жағдай жасау жоспарлануда. Осыған байланысты қор қоймаларының материалдық-техникалық базасын нығайту мәселелері қаралатын болады.
Мұражай ісі бойынша көркемдік кеңес құру ел мұражайларының жұмысын үйлестіруге, мұражайлар желісін нығайтуға, негізгі мұражай қорларын танымал ету және кеңінен таныстыру жүйесін қалыптастыруға, оларды ел ішінде және шет елдерде экспонаттауға, ауқымды мұражайаралық ықпалдасуға жәрдемдеседі.
Қазақстан Республикасы мәдени саясаты тұжырымдамасын іске асырудың екінші кезеңінде жекелеген республикалық мәдениет ұйымдарының (мұражайлар, театрлар) бірінші басшылары лауазымдарына тәжірибелі шетелдік менеджерлерді шақыру, сондай-ақ жекелеген мәдениет объектілерін (мұражайлар, театрлар, мәдениет үйлері) мемлекеттік-жекешелік әріптестік қағидатында сенімгерлік басқаруға беру жөніндегі пилоттық жобаны енгізу мәселесі пысықталатын болады.
Қазақстан мұражайлары тарихи-мәдени мұраны кеңінен танымал ету және қазіргі заманғы форматта түсіндіру мақсатында ғылыми мекемелердің, мұрағаттардың, кітапханалардың өзара іс-қимылы мен ынтымақтастығының тірек орталықтарына айналуға тиіс.
Мұражайлар экспозициялық кеңістікті ұйымдастыруға қойылатын қазіргі заманғы талаптарға сәйкес келуге тиіс. Осыған орай, мультимедиялық құралдарды енгізу туралы мәселені пысықтау қажет. Мұражайлар мәдениет саласының экономикалық тиімді құрылымдық бірліктері болуға және барлық әлеуметтік топтардың мүдделерін ескеруге тиіс.
Барлық мұражай қорлары кеңінен қолжетімді, электрондық форматқа көшірілген және виртуалды кеңістікте ұсынылған болуға тиіс.
Әлемдік құндылыққа ие артефактілерді экспонаттауға бағдарланған Қазақстанның жетекші мұражайларының көркемдік қорларын қалыптастыру тәсілдері жүйелі деңгейде қайта қаралуға тиіс. Мұражайда бірегей артефактіні, халықаралық ауқымдағы тарихи жәдігерді кеңінен танымал ету осы жолдағы маңызды қадам болып табылады. Туристік ағындардың негізі көлемі мәдениет объектілеріне, мінәжат орындары мен тарихи-мәдени ландшафтыларға баруға бағдарланғанын ескерсек, аталған басымдықтың тиімді қайтымы болады.
Өскелең ұрпақ пен жастар арасында мәдени демалыстың жаңа нысанын танымал ететін «Мұражайдағы түн» тұрақты акциясы перспективалық жоба бола алады.
Мұражай-қорықтардың жұмыс істеу тұжырымдамасын да қайта қарау қажет. Бұл бірегей объектілер мәдени туризмнің әлемдік орталықтарына айналуға тиіс. Оларды дамыту бекітілген бас жоспарлардың негізінде жүзеге асырылатын болады және Қазақстан Республикасының туристік саласын дамытудың 2020 жылға дейінгі тұжырымдамасын іске асырумен нақты үйлестірілетін болады.
Өңірлік мұражайлар мен мұражай-қорықтарды дамытудың бірыңғай стратегиясы әлемнің жетекші мұражайларымен және халықаралық ұйымдармен ғылыми және шығармашылық алмасуды қамтамасыз етеді.
Қазақстан 2030 жылға дейін тарихи ғылымды, археология мен өнертануды дамытудың халықаралық орталықтарының біріне айналуға тиіс.

Әдебиет, кітап шығару мен кітапхана ісі

Мемлекеттік мәдени саясатты толыққанды іске асыру үшін қазіргі заманғы қоғамның және оның құндылық бағдарларының рухани ахуалының жарқын көрінісі болып табылатын қазақ әдебиетін одан әрі дамытуға көңіл бөлу қажет.
Осы бағытта әдебиет, кітап шығару және кітапхана ісі жөніндегі көркемдік кеңес жетекші рөл атқаруға тиіс, ол елімізде әдебиетті дамытудың негізгі тұжырымдарын белгілейді, үздік шығармашылық ресурстарды біріктіреді, жас дарындарды кеңінен іздеу мен тартуды қамтамасыз етеді.
Қазақстандықтардың мәдени ділін, отансүйгіштігін, жастар үшін құндылық пайымдары мен бағдарларын қалыптастыруға бағытталған әлеуметтік маңызы бар әдебиетті басып шығару мемлекеттік мәдени саясаттың басымдығы болып табылады. Баспа қызметі саласындағы саясат жаңа заманның үздік үлгілерін, тарихи мұраны, оқиғаларды және тарих пен мәдениеттің ұлы тұлғаларының бейнелерін, қазіргі заман кейіпкерлерін, балалар әдебиетін, классиканы, әлемдік, ұлттық поэзия мен проза антологиясын қоса алғанда, барлық жанрлар мен бағыттарда бейнелейтін әдебиетке бағдарланатын болады.
Қазақстан кітапханалары жинақталған қоғамдық білімге кеңінен қол жеткізуді қазіргі заманғы қолайлы форматта қамтамасыз ететін көпфункциялы ақпараттық және демалыс орталықтарына айналуға тиіс. Қазіргі заманғы кітапхананың негізгі міндеті қоғамның ақпараттық мәдениетін, кітап оқуға, тілдерге, отандық тарих пен мәдениетке тұрақты қызығушылықты қалыптастыру болып табылады.

Бейнелеу өнері, дизайн және сәулет

Бейнелеу өнерін, декоративтік-қолданбалы өнерді, дизайнді, сәулетті шығармашылық кластерлер ретінде қарастыра отырып, олардың өнімдерінің ерекшелігі көпшіліктің санасында халықтың, уақыт пен елдің көрнекі бейнесі ретінде орын алатынын ескеру қажет. Бұл ерекшелік ұлттық мәдени брендтерді жасау мен ілгерілетуде негізгі нысандардың бірі болып табылады. Сәулет пен дизайн өнердің әлеуметтік маңызы бар түрлері бола отырып, елдің мәдени-тарихи ландшафты мен адамның тіршілік ету ортасының эстетикасын қалыптастырады, сондай-ақ әлеуметтік-мәдени кеңістікті ұйымдастырады.
Бейнелеу өнері, сәулет және дизайн жөніндегі көркемдік кеңес қызметі арт-кластерлерді ілгерілету, шығармашылық арт-индустриялар үшін қолайлы жағдайлар жасау жөніндегі жұмыстарды үйлестіруге, заманауи өнер мен халық шығармашылығының жаңа бағыттарын қолдауға бағытталатын болады.
Венециядағы қазіргі заманғы өнердің биенналесі – қазіргі заманғы әлемдік өнердің ең мәртебелі көрмелердің бірі. Венециялық биенналеге ресми Қазақстан павильонының қатысуы туралы мәселе Қазақстан Республикасының мәдени саясатының тұжырымдамасын іске асырудың екінші кезеңінде пысықталатын болады, бұл Қазақстанның қазіргі заманғы бейнелеу өнерін жаһандық мәдени диалогтың белсенді қатысуына жәрдемдесетін болады.

Театр, музыка, хореография, орындаушылық және цирк өнері

Облыстық театрларды, концерт және цирк ұйымдарын қоса алғанда, мәдениет мекемелерін көркемдік кеңестер мен тиісті салалық мәдени кластерлерді дамытуға белсенді қатыстыру арқылы республикалық мәдени саясат орбитасына тарту стратегиялық оңтайлы қадам болмақ.
Қала және ауыл халқының театр өнеріне теңдей қол жеткізуін қамтамасыз ету, сондай-ақ қазақстандық үздік қойылымдарды халықаралық театр кеңістігіне ілгерілету мақсатында гастрольдік және фестивальдық қызметті ұйымдастырудың жүйелі тәсілі қажет.
Кәсіптік өсу, оның ішінде бүкіл әлем мойындаған сахналарда кәсіптік өсу және елімізде әлемдік деңгейдегі сахна алаңдарын жасау үшін қолайлы жағдайлар мен мүмкіндіктер жасау қажет.
Республикалық бюджет қаражаты есебінен «Республикалық Драма театрларының фестивалі», «Орталық Азия мемлекеттерінің Халықаралық театр фестивалі» және «Қазақстанның ұлттық театрларының республикалық фестивалі» өткізілетін болады.
Осы бірлестіктердің институционалдық құрылымдары репертуар саясатын, гастрольдік қызметті үйлестіру, сахналық шеберлікті арттыру, кадрларды іріктеу мен даярлау саласындағы жүйелі мәселелерді бір орталықтан шешуді талап етеді. Осы тәсіл қолда бар ресурстарды шоғырландыруға және олардың қызметін барынша ұтымды етуге қол жеткізуге, дамудағы өңірлік айырмашылықтарды жоюға, кадрларды әлеуметтік қолдау тәсілдерін біріздендіруге мүмкіндік береді.
2030 жылға қарай біздің еліміз кәсіптік шеберлікті арттыру мен шығармашылық өсудің халықаралық жетекші мектебіне айналуға тиіс.
Қазақстанның музыкалық мәдениетінің бай мұрасын сақтап қалу және дамыту үшін композиторлар мен дәстүрлі және классикалық музыка орындаушыларын қолдау қажет. Қазақи дәстүрлі музыка мәдениетінің түрлері мен жанрларын сақтау Материалдық емес мәдени мұраны қорғау туралы халықаралық конвенцияны іске асыру шеңберіндегі басым міндет болып табылады.
Классикалық би, сол сияқты халықтық би жанрларын қамтитын хореографиялық өнер би өнерінің заманауи үрдістеріне сай келетін өзіндік болмысын әсем қимылмен көрсету эстетикасында маңызды орын алады. Ұлттық хореография академиясының қызметі мен «Астана-балет» тәрізді жаңа ұжымдарды құру отандық хореографияны дамытуға жаңа мүмкіндіктер береді.

Кино индустриясын қазіргі заманғы мәдени кеңістіктің аса
маңызды кластері ретінде дамыту

Біздің тарихымыз бен мәдениетімізді өзекті етудің және әлемдік кеңістікке ықпалдастырудың ең тиімді тәсілдерінің бірі кино өнері мен кино индустриясын дамыту, әлемнің жетекші кинокомпаниялары мен телеарналарын ынтымақтастыққа тарту саласында жатыр. Отандық кино өндірісінің тәсілдерін саралау және 2020 жылдан кейін деректі және анимациялық фильмдер шығару бойынша «Kazakh Animation» жеке мемлекеттік кино фабрикасын құру мүмкіндігін қарастыру қажет.
Ұлттық кинематограф қазіргі заманның үздік үлгілерін, еліміздің бірегей тарихи-мәдени мұрасын, тарихи оқиғалар мен ұлы тұлғаларды танымал етуге бағдарлануға тиіс. Отансүйгіштік пен төзімділікті қалыптастыру мәселелеріне баса назар аудару қажет. Отандық кинокомпаниялардың қоржынында әлемдік кеңістікте отандық тарихты, мәдениет пен өнерді танытатын жарқын көркем бейнелер жасайтын деректі және көркем фильмдердің ауқымды жобалары болуға тиіс. Қазақ хандығының тарихы, қазақ мемлекеттілігінің тарихы бойынша, қазақ халқының тарихындағы жеке тұлғалар туралы сериалдар мен фильмдер түсіруді ұйымдастырған жөн. Көрнекті қайраткерлер мен тарихи оқиғаларды берудің жарқын және қазіргі заманғы көркем нысандары Қазақстан тарихын әлемдік өріс-аяға ұтымды енгізуге мүмкіндік береді.
Анимацияны дамыту ерекше маңызды болып табылады. Құндылықтардың жағымды жүйесін ұлықтауға арналған мультфильмдер мен толық метражды мультипликациялық фильмдер «Kazakh Animation» кинофабрикасының негізгі өнімдеріне айналуға тиіс, олар ойын-сауық индустриясының брендтері және «темірқазық» жобалары болуға тиіс. Анимациялық көркем бейнелерден бастап, ойыншықтарға, кәдесыйларға, баспа өнімдеріне дейін және басқа да жарқын имидждік өнімдер жасау қажет.
Ұлттық телевизия мәдени коммуникацияның жетекші нысаны ретінде, қоғамның базалық рухани құндылықтарын кеңінен таратуға да бағдарлануға тиіс. Дүниетаным мен мәдени ділді қалыптастырудағы ауқымды әсерін ескерсек, ұлттық телевизия жалпы мәдени тұжырымдаманы қажет етеді. «Білім және мәдениет», «Балапан» арналарының бүкіл мәдени байлығымызды, әлемдік өнердің нысандары мен бағыттарының алуан түрін, үздік ұлттық дәстүрлер мен рухани бағдарларды қазіргі заманның жаңа форматында беруде зор әлеуеті бар. Таралатын контентте ғылыми жетістіктер мен жаңалықтарды, археологияның, тарихтың және мәдениеттің бірегей ескерткіштері туралы мәліметтерді пайдалану қажет. Мысалы, «Алтын адам» және сақ артефактілері әлем жұртшылығы баса назар аударатын дүние жүзіне танымал бренд бола алады.

Мәдени-туристік кластерлер

Мәдени-туристік кластерлерді дамыту өңірлердің мәдени ортасын қалыптастырудың жалпы стратегиясының бір бөлігі ретінде қаралады, бұл ауылдағы жаңа инфрақұрылымдық жобаларды ынталандырады, жастардың, балалардың және жергілікті мәдени қоғамдастықтардың шығармашылық белсенділігін, дәстүрлі кәсіпшілік пен қолөнердің қайта түлеуін қолдайды.
Өңірдегі адами ресурстардың дамуына нақты инвестициялар бола отырып, мәдени-туристік кластерлер кәсіпкерлік белсенділікті ынталандырады, экономиканың шығармашылық секторын нығайтады, мәдени құндылықтарға қолжетімділіктегі теңсіздікті жояды және қала-ауыл желісі бойынша өнімді мәдени алмасуға ықпал етеді.
Жергілікті атқарушы органдар аумақтардың шынайы әлеуеті және жекелеген аудандардың даму ерекшеліктері ескерілетін, өңірлік кластерлердің бірегей құрылымы айқындалатын инвестициялық жобаларды іске асыру үшін қолайлы ахуал қалыптастыру жағдайларын қамтамасыз етуде шешуші рөл атқарады.
Мәдени-туристік кластерлердің жоғары әлеуеті тарихи-мәдени аумақтардың халықаралық имиджі мен оң әлеуметтік және экономикалық нәтижеге қол жеткізуге бағытталған инфрақұрылым қалыптастыруға саяды.
Бұл аумақтардың танымал брендтерін, өңірлердің тарихи-мәдени имиджін қалыптастыруға мүмкіндік береді.
Мәдени демалыс сервистік функцияны сақтай және жетілдіре отырып, өз мазмұнын өзгертеді. Мәдениет пен өнердің түрлі бағыттары бойынша әлемдік деңгейдегі ойын-сауық орталықтарын, экологиялық этно-саябақтар, мәдени қорықтар құру еліміздің толық мәдени ландшафтын қалыптастыру үшін база болып табылады.
Туристік саланы дамытудың 2020 жылға дейінгі тұжырымдамасында базистерінде мәдениет объектілері маңызды орын алатын туристік кластерлер айқындалған, бұл туристік және мәдени салалардың өзара іс-қимыл жасасуының маңыздылығын айқындайды.

«Астана – Еуразия жүрегі» кластері

Астананың жоғары бәсекеге қабілеттілігінің түйінді аспектілерінің бірі елорданың қазіргі заманғы жоғары технологиялы мәдени инфрақұрылымы болып табылады, онда 7 театрды, 8 мұражайды, 27 кітапхананы, 7 кинотеатрды, 8 концерт ұйымын, циркті, 9 мәдениет және демалыс саябағын, галереяны және т.б. қамтитын республикалық деңгейдегі мәдениет объектілері шоғырланған.
«Астана Опера» жаңа опера және балет театры мен «Astana Ballet», Қазақстан тарихының ұлттық мұражайы және басқалар сияқты қазіргі заманғы шығармашылық ұжымдардың бірегей мүмкіндіктері Астанаға классикалық және қазіргі заманғы өнердің ірі халықаралық конкурстарын өткізу алаңына айналуға мүмкіндік береді.
2020 жылға дейін «Astana Musical» мемлекеттік мюзикл театрын құруды, «Astana World Theatre Festival» дүниежүзілік театр фестивалін, 24-ші Дүниежүзілік театр Конгресін (ІТІ-UNESCO) өткізуді және басқаларды қамтитын бірқатар ауқымды имидждік жобаларды өткізу мәселелері пысықталатын болады.
Мүдделі жеке инвесторлар болған жағдайда елорданың маңында «Этноауыл және қолөнершілер көшесі» жобасын іске асыру туралы мәселені қарастыруға болады, ал Щучье-Бурабай курорттық аймағы республикалық және халықаралық деңгейдегі имидждік концерттік іс-шараларды өткізуге арналған амфитеатрмен толықтырылуы мүмкін. Астананың трансөңірлік сипаты Қазақстанның көпғасырлы тарихының куәгері – Ұлытау тәрізді Тәуелсіз Қазақстанның тарихы үшін маңызды символдармен тығыз байланыстыруы айқындайды.
ЮНЕСКО-ның дүниежүзілік мұраларының алдын ала тізіміне енгізілген тарихи-мәдени объектілерді белсенді дамыту перспективалы бағыт болып табылады: Тасмола мәдениетінің қорғандары, Бегазы-Дәндібай мәдениетінің қорымдары және басқалары, сондай-ақ «Жібек жолы» сериялық трансұлттық номинациясына енгізілген объектілер.
ЭКСПО-2017 көрмесі Астананың мәдени имиджін халықаралық аренаға жылжытуға зор мүмкіндік ашады. Астана мен оның айналасы төл көшпелі мәдениетімізді және отандық шеберлердің орындауындағы ұлттық және әлемдік музыка, би, театр өнерінің үздік туындыларын таныстыру орталығына айналмақ. Көрме шеңберінде салынған павильондар мен кешендер елорданың мәдени инфрақұрылымын байыта түседі.

«Алматы – Қазақстанның еркін мәдени аймағы» кластері

Алматының шығармашылық қала ретінде дамуы шығармашылық тұрғыдан өзін-өзі көрсету үшін оңтайлы ортаны қалыптастырады.
Өзінің бай тарихы мен қалыптасқан дәстүрлері бар Алматы қаласының мәдени инфрақұрылымында 13 театр, 15 мұражай, 24 кинотеатр, 12 концерттік ұйым, 31 кітапхана, клуб үлгісіндегі 10 мекеме, хайуанаттар бағы, цирк, 6 мәдениет және демалыс саябағы мен өзге де мәдениет объектілері орналасқан, олардың басым бөлігінің республикалық маңызы бар.
Қалада танымал болған «Applefest», «Оркестрлер парады», «Арт-алаң», «Алматы жүрегімде», «Arbatfest», «Халықаралық қуыршақтар карнавалы» және басқа да қалалық ірі мерекелер мен фестивальдар жыл сайын өтеді. Тәуелсіз жаңа мәдени ұйымдар - «Шебер» дизайн-шеберханалары қалыптасуда, тәуелсіз жаңа бастамалар - «Weekender» музыка фестивалі, «Откровение» жастар театр фестивалі, «Полифония» әдебиет фестивалі, «Дәм мерекесі» тағамдар фестивалі және басқалар пайда болып, ойдағыдай іске асырылуда.
Қазақстан Республикасында ЮНЕСКО дүниежүзілік мұра объектілерінің алдын ала тізіміне енгізілген петроглифтері бар Тамғалы бірегей археологиялық ландшафты, Ешкіөлмес петроглифтері бар Жетісу Алатауының тізбегі, сондай-ақ Есік қорғаны мен «Жібек жолы» сериялық трансұлттық номинациясына енгізілген объектілер (Боралдай сақ қорғаны, Талғар, Қаялық, Қарамерген ежелгі қалашықтары) ерекше қызығушылық тудырады.
Стоунхендждегі өнер фестивалінің үлгісі бойынша Тамғалы тастың ашық аспан астындағы ежелгі ғибадатхананың мінәжат кеңістігін халықаралық фестивальдар (The Spirit of Tengri қазіргі заманғы этностық музыка фестивалі) және мәдениет пен өнер форумдары өткізілетін жерге айналдыруға болады. Мұндай форматтағы айшықты іс-шаралар әлемдік ғылыми қоғамдастықты Алматының тарихи-мәдени объектілеріне тартуға мүмкіндік береді.

«Табиғат пен көшпенді мәдениеттің тұтастығы» кластері

Кластердің мәдени инфрақұрылымын 10 театр, 35 мұражай, 1005 кітапхана, 774 клуб үлгісіндегі мекеме, 3 концерттік ұйым, 17 кинотеатр, 10 ойын-сауық және демалыс саябағы, 1 хайуанаттар бағы құрайды.
Қазақстанның солтүстік бөлігінің аумағында көркем ландшафттар, тау тізбектері, орман алқаптары, өзендер мен көлдер көп. Жүздеген археологиялық, тарихи және сәулет ескерткіштері бар. Энеолит дәуіріндегі ботай мәдениетінің бірегей ескерткіштері - дала өркениетінің тарихи негізін ашу мен зерделеу орны болып табылады. Наурызым табиғи қорығы, Баянауыл мен Көкшетау ұлттық саябақтары мәдени, эко-, этно- және медицина туризмінің өңірлік орталықтары бола отырып, өзінің туристік мәртебесін кеңейтеді. Кластер Қожаберген жырау, Шоқан Уәлиханов, Ыбырай Алтынсарин және басқалары сияқты солтүстік өңірдің көрнекті тумалары қалдырған ағартушылық пен мәдениеттің дәстүрлерін жалғастырып және кеңейте отырып, елдің өзіндік мәдени-ағартушылық орталығына айналуы мүмкін.
Өңір тарихының атаулы күндеріне арналған ғылыми және мәдени-білім беру акцияларын, Ш. Уәлихановты еске алуға арналған түрлі ауқымды ғылыми және мәдени жобалардың конкурстарын, Ы. Алтынсарин атындағы мәдени ағартушылық іс-шараларды (байқаулар, фестивальдер, оқулар мен конкурстар), отансүйгіштік поэзия мен Қожаберген жырау атындағы әндер фестивалін және басқа да іс-шараларды жыл сайын өткізу үлкен әлеуетке ие.

«Алтай маржаны» кластері

Кластердің құрамында: 13 мұражай, 322 кітапхана, 2 театр, 5 концерттік ұйым, 6 кинотеатр, клуб үлгісіндегі 307 мекеме, 3 мәдениет және демалыс саябағы, хайуанаттар бағы бар. Өскемен мен Семей қалаларында бірегей тарихи-мәдени объектілер мен сәулет ескерткіштері, сондай-ақ «Берел» мемлекеттік тарихи-мәдени мұражай-қорығы бар, мұнда «Алтай – түркі халықтарының алтын бесігі» түркітілдес халықтардың дәстүрлі халықаралық фестивалі өткізіледі. Алтайдың табиғи ландшафтының этнотуризмді дамыту үшін зор келешегі бар. Өңірде көптеген қорғандар бар, ІІІ-ІІ ғасырлардағы патша қорымдары табылған.
2020 жылға дейін мәдени жобаларды іске асыру саланың инфрақұрылымын нығайтып, өңірдегі мәдениет саласын дамытудың жаңа перспективаларын ашады.
Өскеменде қазірдің өзінде-ақ қалыптасқан «MUSEUMстaн» форматындағы халықаралық мұражай фестивалін өткізу дәстүрі жалғастырылатын болады.
Ұлы ақын Абайдың отаны Семейде абайтанушылар мен жас әдебиетшілердің халықаралық симпозиумдары өткізілетін болады.
Қатон-Қарағайда «Бал алқабы» атты ауқымды этномәдени фестивальдың өткізілуі халық кәсіпшілігі мен қолөнерін қайта жандандыруға, өңірдің төл мәдениетін дамытуға өзінің нақты үлесін қосуға қабілеті бар шығармашылық ұжымдар мен жекелеген орындаушыларды, музыканттарды, суретшілерді, декоративтік-қолданбалы өнер шеберлерін қолдауға бағытталатын болады.

«Ұлы Жібек жолын жаңғырту» кластері

Кластер 28 мұражайды, 8 театрды, 431 кітапхананы, клуб үлгісіндегі 268 мекемені, 5 кинотеатрды, 39 мәдениет және демалыс саябағын, 2 циркті, хайуанаттар бағын, бір концерттік ұйымды қамтиды. Тарихи-мәдени объектілердің қатарына мыналар кіреді: ежелгі Түркістан мен «Әзірет-Сұлтан» мемлекеттік тарихи-мәдени мұражай-қорығының ескерткіштері, ортағасырлық Отырар қалашығы мен Отырар оазисінің археологиялық объектілері (ЮНЕСКО-ның алдын ала тізіміне енгізілген), Сауран археологиялық кешені, Ақыртас сарай кешені, палеолиттік учаскелері мен геоморфологиясы бар Қаратау мемлекеттік табиғи қорығы, ЮНЕСКО-ның алдын ала тізіміне енгізілген Арпа-Өзен петроглифтері, Қорқыт ата мемориалдық кешені және тағы да басқалар.
Осы объектілердің барлығының зор әлеуеті бар және олардың трансшекаралық деңгейде орнығуы әбден мүмкін. «Әзірет-Сұлтан» мемориалдық кешені мен оның маржаны - Қожа Ахмет Яссауи кесенесінің бүкіл әлем мұсылмандары сыйынатын діни орталыққа айналу перспективасы бар.
Келешекте Шымкентте, Отырар қаласының маңайында Әл-Фараби мұрасына арналған, Қазақстанның мәдениеті мен өнерін зерттеу бойынша халықаралық ғылыми форум өткізу мәселесі қарастырылатын болады.

«Каспий қақпасы» кластері

Кластердің мәдени инфрақұрылымында 4 театр, 6 мұражай, 405 кітапхана, клуб үлгісіндегі 278 мекеме, 3 концерттік ұйым, 9 кинотеатр, 7 ойын-сауық және демалыс саябағы бар. Мұнда мынадай тарихи-мәдени объектілер орналасқан: Бекет-Ата, Шопан-Ата және Қараман-Ата жерасты мешіттері; Омар және Тұр кесенелері; Маңғышлақ түбегіндегі қорымдар; Шерқала тауы, «Бөкей ордасы» ескерткіштер кешені және тағы басқалар.
Бұл бірегей өңір танымал мәдени іс-шараларды өткізу орнына айналуы мүмкін. 2020 жылға дейін имиджік іс-шаралар сериясын өткізу мәселесі қарастырылатын болады: отандық батырлар Исатай мен Махамбетке арналған фольклорлық фестиваль, Дина Нұрпейісова атындағы халықаралық композиторлар мен дәстүрлі әндерді орындаушылар конкурсы және басқалар. Каспий күнін халықаралық мерекелеу жаңа серпінге ие болуы мүмкін. Ақтаудағы «Каспий мыңжылдықтар тоғысында» атты қазіргі заманғы ән фестивалі Каспий маңындағы елдер халқының еуразиялық ән конкурсы ретінде орын алуы мүмкін. Этномәдени іс-шаралар өңірдің мәдени төл тұрмысын білдіретін бренд болуы тиіс.
Мәдениет және демалыс объектілерін, жаңа, кеңінен танылатын сахна алаңдарын дамыту, имидждік іс-шаралар (шетелде Қазақстан мәдениеті маусымдары, «Наурызды» жаңа форматта мерекелеу, халықаралық фестивальдар мен конкурстар) өткізу мүмкіндігі, кино, анимация, көркемсурет, дизайн саласында мәдени имидждік өнімдерді тарату, қолөнер мен халықтың қолданбалы өнерін дамыту - осының барлығы заманауи шығармашылық және мәдени-туристік кластерлерді дамытудың, шығармашылық белсенділікті ынталандыратын, жас дарындар мен шығармашылық индустриялардың дамуын қолдайтын маңызды әлеуметтік жобаларды іске асырудың маңызды құрамдас бөліктеріне айналмақ.
2030 жылға қарай Қазақстан инфрақұрылымы дамыған және әлемдік деңгейдегі тиімді кластерлері бар мәдениет пен демалыстың халықаралық орталықтарының біріне айналуға тиіс.»;
«Іске асыру кезеңі мен күтілетін нәтижелер, нысаналы индикаторлар» деген 5-бөлім мынадай редакцияда жазылсын:
«5. Іске асыру кезеңі мен күтетін нәтижелер, нысаналы индикаторлар
Мәдени саясаттың берілген қағидаттары мен тәсілдерін іске асыру мынадай кезеңдерді көздейді:
1-кезең - 2015 – 2019 жылдар;
2-кезең - 2020 – 2030 жылдар.
Бірінші кезең құқықтық шаралардың қолданыстағыларын бейімдеу және жаңаларын жасау бойынша нақты қадамдарды, сондай-ақ саланы, негізгі кластерлерді дамытудың институционалдық тетіктерін көздейді, олардың көпшілігі 2015 – 2016 жылдары іске асырылуға тиіс.
Тиісті аумақтарда мәдени бұқаралық іс-шараларды өткізу бойынша елдің мәдени саясатын практикалық іске асыруда жергілікті атқарушы органдарға бақылауды күшейту қажет.
Мәдениет саласында жаңғырту процесін нақты мониторингілеу және оның шикізаттық емес сектордағы орнын айқындау мақсатында ЭЫДҰ мен IMD халықаралық рейтингтерінің шеңберінде саланың даму серпінін бағалауға бағытталған әлеуметтанушылық зерттеулер сериясын «форсайт» және мәдениеті жоғары қоғамның әлеуметтік-мәдени индикаторларының негізінде ұзақ мерзімді мәдениеттану болжамының негізінде жүргізу жалғасатын болады.
Қазақстан Республикасы мәдени саясатының тұжырымдамасын іске асырудың екінші кезеңінде шығармашылық бәсекеге қабілеттілікті дамыту және дарындыларды ілгерілету мақсатында «Ең үздік театр», «Ең үздік мұражай», «Ең үздік кітапхана», «Ең үздік мәдени ойын-сауық ұйымы», «Ең үздік концерт ұйымы» және т.б. атақтарын беруге арналған республикалық және өңірлік конкурстар өткізу мәселесі пысықталатын болады.
Мемлекеттік-жекешелік әріптестік тетіктерін кеңінен қолдану негізінде 2020 жылға қарай өнердің жекелеген түрлері мен мәдениет ұйымдары экономикалық тұрғыдан табысты (рентабельді) деңгейге шығарылатын болады.
Бірінші кезеңде:
1) тиісті құқықтық база дайындалады;
2) 2015 – 2016 оқу жылы «Мюзикл әртісі» мамандығы бойынша кәсіпқой актерлердің алғашқы түлектері шығарылады;
3) өнер саласында бірыңғай білім беру кеңістігі құрылады;
4) ғылым мен зерттеу қызметі белсенді дамытылады; еліміздің мұражайлары тарих ғылымын, археология мен өнертануды дамытудың тірек орталықтарына айналады;
5) салалық көркемдік кеңестер құрылады;
6) жетекші халықаралық ұйымдардың (ЮНЕСКО, ТҮРКСОЙ, ИСЕСКО және басқалар) жобаларына ықпалдасу күшейтіледі;
7) бизнеспен әріптестікті дамыту шеңберінде:
әлемдік деңгейдегі демалыс ойын-сауық орталықтарын құрудың және ұлттық мәдени брендтерді қалыптастырудың салалық кешенді бизнес-жоспары әзірленеді;
дарынды ауыл жастарын қолдаудың және ілгерілетудің жол картасы әзірленеді;
мәдени туризмнің трансұлттық маршруттарын дамыту бойынша стартап жобасы әзірленеді;
8) 2020 жылға дейін еліміздің барлық кітапхана қорын кешенді цифрлауды аяқтау жөніндегі салалық іс-қимыл жоспары іске асырылады;
9) бірыңғай репертуар, кадр саясатын қалыптастырудың және гастрольдік қызметті ұйымдастырудың нақты тетіктері пысықталады;
10) ауқымды республикалық және халықаралық имидждік іс-шаралар сериясы іске асырылады;
11) ауылдар мен моноқалалар үшін мәдениет саласындағы менеджерлер қажеттігінің тұрақты мониторингі қамтамасыз етіледі;
12) Алматы қаласында мәдениеттердің жақындастығы орталығын құру туралы мәселе қаралады;
13) ЭКСПО – 2017 көрмесінің мәдени бағдарламаларын кешенді дайындау және іске асыру қамтамасыз етіледі.
Бірінші кезеңнің түйінді индикаторлары:
1) 2014 жылмен салыстырғанда 2020 жылға қарай ұлттық кітапханалық кітап қорын 100 % цифрлауға қол жеткізілетін болады;
2) кітапханаларға келу саны 2 есе көбейеді;
3) мұражайларға келу саны 3 есе көбейеді;
4) театрларға келу саны 2 есе көбейеді;
5) халықтың мәдениет сапасында көрсетілетін қызметтердің сапасымен қанағаттануы кемінде 70 %-ды құрайды.
Екінші кезең саланы одан әрі институционалдық және инфрақұрылымдық қайта құруды, шығармашылық ресурстардың әлеуетін нығайтуды, саланы кластерлік дамыту және креативті индустрия аймағын құру саласындағы жұмыстарды орындауға және тұрақты өсімді қамтамасыз ететін мәдениет саласын жалпы жаңғыртуға бағытталған, ол оның әрі қарай инновациялық дамуын және тұрақты өсуін қамтамасыз етеді. Бірінші кезеңде қаланған ұлттық брендтерді қалыптастыру негіздері жаппай ілгерілетіледі және еліміз бен шет елдер ауқымында кеңінен таратылады.
2030 жылға қарай Қазақстан:
1) әлемдік мәдениет пен өнерді дамыту орталықтарының біріне;
2) дамыған инфрақұрылымы бар әлемдік ойын-сауық және демалыс орталықтарының біріне;
3) тарих ғылымын, археология мен өнертануды дамытудың халықаралық орталықтарының біріне;
4) кәсіптік шеберлікті арттыру мен шығармашылық өсудің халықаралық жетекші мектебіне;
5) халықаралық жетекші ұйымдардың аса ірі өңірлік орталығына айналады.
Алдағы уақытта мынадай бағыттар бойынша жұмыс жалғасады:
1) заманауи өнердің жаңа бағыттарын қолдау, жастар субмәдениетімен өзара іс-қимыл жасасу;
2) киноны, анимацияны, бейнелеу, театр, музыка өнерін, әдебиетті және тағы басқаларды қоса алғанда, барлық салаларда әлеуметтік бағдарланған, рухани-адамгершілік және отансүйгіштік бағыттағы мәдени өнімдер өндірісінің кешенді жоспарын іске асыру;
3) мәдениеттің экспорттық әлеуеті бар брендтік өнімін жасау;
4) еліміздің тарихи-мәдени ландшафтының туристік логистикасын, ішкі және сыртқы туристер легіне қызмет көрсететін трансұлттық бағыттарды кеңейту;
5) мәдени туризмді дамытудың аса маңызды «темірқазық» жобалары ретінде еліміздің айтулы мәдени кешендерін толық реставрациялау және реконструкциялау және басқалары.
Екінші кезеңнің түйінді индикаторлары, 2019 жылмен салыстырғанда:
1) ұлттық кітапханалық кітап қорына түскен жаңа кітаптарды цифрлау 100 % деңгейде қамтамасыз етілетін болады;
2) кітапханаларға келу саны 20%-ға дерлік көбейеді;
3) мұражайларға келу саны 2 есе көбейеді;
4) театрларға келу саны 3 есе көбейеді;
5) халықтың мәдениет саласында көрсетілетін қызметтердің сапасымен қанағаттануы кемінде 75%-ды құрайды.
Елдің бірыңғай мәдени кеңістігін құру бойынша іс-қимылдың жаңа ауқымы мен жүйелі шаралар «Мәңгілік ел» жалпыұлттық патриоттық идеясының негізінде мәдени өрістің шекаралары мен форматын едәуір кеңейтіп, ұрпақтардың рухани сабақтастығы мен өзін сәйкестендіруді қамтамасыз етеді: шығармашыл капитал, мәдени кластерлер мен бизнес, бәсекеге қабілетті діл. Нәтижесінде мәдениет мекемелері көрсететін қызметтерді бөлудегі аумақтық теңсіздік еңсеріледі, ал креативті индустриялар секторы мәдениетке өзінің экономикалық мүмкіндіктерін кеңейтуге мүмкіндік береді.
Тұтастай алғанда, елдің бірыңғай мәдени кеңістігі экономиканың нақты секторындағы өнердің барлық бағыттарының орнықты дамуын қамтамасыз етеді: 2030 жылға қарай мәдениет секторы ІЖӨ көлемінде, мәдениетте жұмыспен қамтылған халықтың көлемінде, мәдени өнімнің экспорттық әлеуетінде әлемнің дамыған елдерінің орташа көрсеткішіне ұмтылады.».
2. Осы Жарлық қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Президенті Н.Назарбаев

О проекте Указа Президента Республики Казахстан "О внесении изменений и дополнений в Указ Президента Республики Казахстан от 4 ноября 2014 года № 939 "О Концепции культурной политики Республики Казахстан"

Постановление Правительства Республики Казахстан от 28 ноября 2015 года № 958

Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
внести на рассмотрение Президента Республики Казахстан проект Указа Президента Республики Казахстан «О внесении изменений и дополнений в Указ Президента Республики Казахстан от 4 ноября 2014 года № 939 «О Концепции культурной политики Республики Казахстан».

Премьер-Министр
Республики Казахстан К. Масимов

О внесении изменений и дополнений в Указ Президента Республики
Казахстан от 4 ноября 2014 года № 939 «О Концепции культурной
политики Республики Казахстан»

ПОСТАНОВЛЯЮ:
1. Внести в Указ Президента Республики Казахстан от 4 ноября 2014 года № 939 «О Концепции культурной политики Республики Казахстан» (САПП Республики Казахстан, 2014 г., № 67, ст. 619) следующие изменения и дополнения:
в Концепции культурной политики Республики Казахстан, утвержденной вышеназванным Указом:
в разделе 1 «Введение»:
часть третью изложить в следующей редакции:
«Сегодня развитие культуры и культурного потенциала относится к числу ключевых приоритетов развития многих народов и государств мира. Одним из важнейших критериев успеха выступают уровень развития культуры, наличие эффективно работающей инфраструктуры культурных институтов и механизмов, обеспечивающих сохранение и обогащение общенационального и мирового культурного наследия, создание, трансляцию и потребление качественных культурных ценностей, плодотворный культурный обмен и духовно-творческую самореализацию личности.»;
часть пятую изложить в следующей редакции:
«Достижения в сфере культуры не измеряются только работой ведомств, учреждений культуры, количественными показателями статистики и наличием известных имен. Культура сегодня – это мощный инструмент духовно-эстетического развития личности, формирования общенационального единства и интеграции страны в мировое сообщество.»;
дополнить частью седьмой следующего содержания:
«Значимым приоритетом является создание современной, основанной на мировых стандартах эффективной модели организации и управления инфраструктурой и сферой культуры, способствующей скорейшему вхождению Республики Казахстан в число 30-ти самых развитых государств. Концепция культурной политики разработана с учетом передового опыта стран Организации экономического сотрудничества и развития. В частности, направлена на усиление отрасли культуры и искусства по показателям занятости и уровню доходов.»;
в разделе 2 «Общее видение развития сферы культуры в Республике Казахстан»:
часть четырнадцатую подраздела 2.1. «Анализ текущей ситуации» изложить в следующей редакции:
«По линии международного сотрудничества Казахстан является участником конвенций в сфере культуры: Конвенция 1972 года об охране всемирного культурного и природного наследия, Конвенция 2003 года об охране нематериального культурного наследия (НКН), Конвенция 1954 года о защите культурных ценностей в случае вооруженного конфликта, Европейская культурная конвенция 1954 года, Конвенция о мерах, направленных на запрещение и предупреждение незаконного ввоза, вывоза и передачи права собственности на культурные ценности 1970 года, Конвенция о международных выставках 1928 года.»;
часть третью подраздела 2.2. «Обоснование необходимости долгосрочной Концепции культурной политики Республики Казахстан» изложить в следующей редакции:
«Культурная политика является одной из наиболее эффективных средств формирования общенационального единства. Она осуществляется путем государственной поддержки процессов культурной жизни в обществе и воспитания граждан средствами культуры.»;
в разделе 3 «Общие подходы и основные принципы культурной политики Республики Казахстан»:
в подразделе 3.1. «Цели и задачи»:
подпункт 2) изложить в следующей редакции:
«2) развитие казахстанского культурного пространства на основе сохранения этнического многообразия и гармоничного развития культуры народа Казахстана при активном участии Ассамблеи народа Казахстана;»;
подпункт 5) изложить в следующей редакции:
«5) дальнейшее сохранение, изучение и популяризация историко-культурного наследия через реализацию общенационального проекта «Мәңгілік Ел»;»;
дополнить подпунктом 6-1) следующего содержания:
«6-1) укрепление и развитие казахстанской идентичности и единства на принципах гражданства и популяризация ценностей общенациональной патриотической идеи «Мәңгілік Ел»;»;
подпункт 1) подраздела 3.3. «Основные принципы» изложить в следующей редакции:
«1) приоритетность общенационального культурного наследия, определяющего самобытность отечественной культуры в глобальном мире;»;
в разделе 4 «Приоритетные направления культурной политики Республики Казахстан»:
в подразделе 4.1. «Сохранение культурного кода нации»:
часть четвертую изложить в следующей редакции:
«Государственная культурная политика должна быть направлена на духовное, культурное, общенациональное объединение общества и формирование нравственной, самостоятельно мыслящей творческой, ответственной личности.»;
дополнить частью шестой следующего содержания:
«Особое внимание должно быть уделено продвижению нового казахстанского патриотизма. В связи с этим будет продолжена работа в рамках существующих проектов сферы культуры, в средствах массовой информации и сети Интернет, а также деятельность этнокультурных объединений.»;
в подразделе 4.2. «Совершенствование системы управления в сфере культуры»:
часть вторую изложить в следующей редакции:
«В целях привлечения культурного сообщества и координации вопросов менеджмента в сфере культуры предлагается создание художественных советов по отраслям при уполномоченном органе в сфере культуры Республики Казахстан.»;
часть третью исключить;
часть пятую изложить в следующей редакции:
«Вопросы развития культуры в регионах должны решаться на уровне местных исполнительных органов с учетом рекомендаций художественных советов по отраслям.»;
в подразделе 4.4. «Интеграция в международное культурное пространство»:
часть первую изложить в следующей редакции:
«Казахстанская культура должна стать активным участником глобального культурного диалога и способствовать вхождению Республики Казахстан в число 30-ти развитых стран мира. Системная и целенаправленная работа по продвижению казахстанской культуры на международном уровне должна проводиться на протяжении всех этапов реализации Концепции культурной политики Республики Казахстан.»;
дополнить частями второй и третьей следующего содержания:
«В ходе реализации второго этапа Концепции культурной политики Республики Казахстан будет рассмотрена возможность инициирования международных научно-исследовательских проектов с широким участием мирового научного сообщества. Укрепление и расширение культурно-гуманитарного сотрудничества с международными организациями культуры, разработка совместных творческих, исследовательских и научных программ, проектов по развитию отраслей культуры и искусства с ведущими зарубежными культурными, исследовательскими, экспертными и образовательными институтами выступают основным условием диалога.
Для успешного достижения этой цели необходимо проводить дальнейшую работу по укреплению и развитию казахстанской идентичности и единства, собственной модели общественного согласия. Необходимо также осуществлять всестороннее продвижение и популяризацию ценностей общенациональной патриотической идеи «Мәңгілік Ел»: гражданское равенство; трудолюбие; честность; культ учености и образования; светская страна.»;
дополнить частью девятой следующего содержания:
«Учитывая проводимую Казахстаном политику мира и согласия в общественной и культурной жизни, принятые Генеральной Ассамблеей ООН резолюции о поощрении межрелигиозного и межкультурного диалога, а также утверждение Генеральной Ассамблеей ООН по предложению ЮНЕСКО инициативы Казахстана о провозглашении Международного десятилетия сближения культур на 2013 – 2022 гг., на первом этапе реализации Концепции культурной политики Республики Казахстан будет проработан вопрос о создании центра сближения культур в г. Алматы. В дальнейшем планируется рассмотрение вопроса о присвоении данному учреждению статуса центра под эгидой ЮНЕСКО.»;
подраздел 4.6. изложить в следующей редакции:
«4.6 Развитие современных культурных кластеров
Конкурентоспособность культурной среды обеспечивается в первую очередь посредством кластерных структур. Культурный кластер - это творческий сектор экономики, обеспечивающий взаимодействие между творчеством, образованием и наукой, экономикой и бизнесом, создающий конкурентоспособный продукт. Кластерный подход - это прежде всего новая управленческая технология, позволяющая повысить конкурентоспособность как отдельного региона или отрасли, так и государства в целом.
Модернизация отрасли культуры и внедрение современных сбалансированных принципов в сферу управления культурными кластерами будут содействовать вхождению Казахстана в тридцатку высокоразвитых стран мира. Задачи развития отрасли определяют два направления формирования культурных кластеров: творческий и культурно-туристский.

Творческие кластеры

Творческие кластеры будут способствовать развитию отдельных сфер культуры и искусства, повышению уровня интерактивности культурных продуктов, формированию благоприятной креативной среды, укреплению конкурентных преимуществ творческих объединений и организаций культуры в целом. Тип творческих кластеров зависит от концепции, природы возникновения и преобладающих составляющих элементов этих объединений. Существуют два основных подхода к формированию кластерных структур: однородный, основанный на принципе объединения одного сектора отрасли вне формальных административно-территориальных границ, а также многопрофильные, локализованные в пределах определенной территории (города, района, области). С учетом специфики поставленных задач по формированию единого культурного пространства страны применительно к современному Казахстану целесообразно использовать оба подхода.
Творческие кластеры, представленные однородными секторами отрасли, включают в себя: музейное дело, литературу, книгоиздание и библиотечное дело, изобразительное искусство, дизайн и архитектуру, театральное, хореографическое, музыкальное, исполнительское и цирковое искусство; киноиндустрию, анимацию и национальное телевидение.

Музеи как опорные центры развития науки и исследовательской деятельности

В современном мире музей – это центр науки, образования, коммуникации, культурной информации и творческих инноваций. В рамках реформирования музейного дела до 2020 года планируются расширение функции музеев до культурно-образовательных и имиджевых центров и создание условий для развития научно-исследовательской деятельности, взаимодействия с исторической наукой, археологией, реставрацией, искусствоведением, этнографией (по примеру Смитсоновского института США, объединяющего девятнадцать музеев и галерей, Эрмитажа в Санкт-Петербурге, Лувра в Париже и других). В связи с этим будут рассмотрены вопросы укрепления материально-технической базы фондохранилищ.
Создание художественного совета по музейному делу будет содействовать координации работы музеев страны, укреплению музейной сети, формированию системы популяризации и широкой презентации основных музейных фондов, их экспонированию в стране и за рубежом, широкой межмузейной интеграции.
На втором этапе реализации Концепции культурной политики Республики Казахстан будет проработан вопрос внедрения пилотного проекта по приглашению на должности первых руководителей отдельных республиканских организаций культуры (музеев, театров) опытных иностранных менеджеров, а также передачи отдельных объектов культуры (музеи, театры, дома культуры) в доверительное управление на принципах государственно-частного партнерства.
Музеи Казахстана должны стать опорными центрами взаимодействия и сотрудничества научных учреждений, архивов, библиотек в целях широкой популяризации и интерпретации историко-культурного наследия в современном формате.
Музеи должны соответствовать современным требованиям к организации экспозиционного пространства. В этой связи необходимо проработать вопрос о внедрении мультимедийных средств. Музеи должны стать экономически эффективными структурными единицами сферы культуры и учитывать интересы всех социальных групп.
Все музейные фонды должны быть широко доступны, переведены в электронный формат и представлены в виртуальном пространстве.
На системном уровне должны быть пересмотрены подходы к формированию художественных фондов ведущих музеев Казахстана, ориентированных на экспонирование артефактов, имеющих мировую ценность. Важным шагом на этом пути станет популяризация в музее уникального артефакта, легендарной исторической реликвии международного масштаба. Учитывая, что основной объем туристских потоков ориентирован на посещение объектов культуры, сакральных мест и историко-культурных ландшафтов, заданный приоритет будет иметь эффективную отдачу.
Перспективным проектом может выступить постоянная акция «Ночь в музее», которая популяризирует новую форму культурного досуга среди подрастающего поколения и молодежи.
Необходимо пересмотреть и концепцию работы музеев-заповедников. Эти уникальные объекты должны стать мировыми центрами культурного туризма. Их развитие будет осуществляться на основе утвержденных генеральных планов и четко скоординировано с реализацией Концепции развития туристской отрасли Республики Казахстан до 2020 года.
Единая стратегия развития региональных музеев и музеев-заповедников обеспечит научный и творческий обмен с ведущими музеями мира и международными организациями.
До 2030 года Казахстан должен стать одним из международных центров развития исторической науки, археологии и искусствоведения.

Литература, книгоиздание и библиотечное дело

Для полноценной реализации государственной культурной политики необходимо акцентировать внимание на дальнейшем развитии казахской литературы, являющейся ярким отражением состояния духовности современного общества и его ценностных ориентиров.
В данном направлении ведущую роль должен сыграть художественный совет по литературе, книгоизданию и библиотечному делу, который обозначит основные концепты развития литературы в стране, объединит лучшие творческие ресурсы, обеспечит широкий поиск и вовлечение молодых талантов.
Издание социально значимой литературы, направленной на формирование культурной ментальности казахстанцев, патриотизма, ценностных установок и ориентиров для молодежи, является приоритетом государственной культурной политики. Политика в области издательской деятельности будет ориентирована на литературу, воплощающую лучшие образцы современности, историческое наследие, события и образы выдающихся личностей истории и культуры, героев нашего времени во всех жанрах и направлениях, включая детскую литературу, классику, антологию мировой, национальной поэзии и прозы.
Библиотеки Казахстана должны стать многофункциональными информационными и досуговыми центрами, обеспечивающими в современном удобном формате широкий доступ к накопленному общественному знанию. Ключевой задачей современной библиотеки является формирование информационной культуры общества, устойчивого интереса к чтению, языкам, отечественной истории и культуре.

Изобразительное искусство, дизайн и архитектура

Рассматривая изобразительное, декоративно-прикладное искусство, дизайн, архитектуру как творческие кластеры, следует учитывать, что особенность их продуктов закрепляется в массовом сознании как визуальный образ народа, времени и страны. Данная специфика является одной из основных форм в создании и продвижении национальных культурных брендов. Архитектура и дизайн, являясь социально значимыми видами искусства, формируют культурно-исторический ландшафт страны и эстетику среды обитания человека, а также организуют социокультурное пространство.
Деятельность художественного совета по изобразительному искусству, архитектуре и дизайну будет направлена на координацию работы по продвижению арт-кластеров, созданию благоприятных условий для творческих арт-индустрии, поддержку новых направлений современного искусства и народного творчества.
Биеннале современного искусства в Венеции – одна из самых авторитетных выставок мирового современного искусства. На втором этапе реализации Концепции культурной политики Республики Казахстан будет проработан вопрос об участии официального Казахстанского павильона на Венецианском биеннале, что будет способствовать активному участию современного изобразительного искусства Казахстана в глобальном культурном диалоге.

Театральное, музыкальное, хореографическое,
исполнительское и цирковое искусство

Стратегически оптимальным шагом станет вовлечение культурных учреждений, включая областные театры, концертные и цирковые организации, в орбиту республиканской культурной политики при их активном участии в художественных советах и развитии соответствующих отраслевых культурных кластеров.
В целях обеспечения равного доступа к театральному искусству жителей городов и сельского населения, а также продвижения лучших казахстанских постановок на международном театральном пространстве, необходим системный подход к организации гастрольной и фестивальной деятельности.
Необходимо создавать благоприятные условия и возможности для профессионального роста, в том числе на всемирно признанных сценах, и создания сценических площадок мирового уровня в нашей стране.
За счет средств республиканского бюджета будут проводиться «Республиканский фестиваль драматических театров», «Международный театральный фестиваль стран Центральной Азии» и «Республиканский фестиваль национальных театров Казахстана».
Институциональные структуры данных объединений требуют централизованного решения системных вопросов в области координации репертуарной политики, гастрольной деятельности, повышения сценического мастерства, подбора и подготовки кадров. Данный подход позволит консолидировать имеющиеся ресурсы и добиться максимальной рационализации их деятельности, нивелирования региональных диспропорций в развитии, унификации подходов социальной поддержки кадров.
К 2030 году наша страна должна стать ведущей международной школой повышения профессионального мастерства и творческого роста.
Для сохранения и развития богатого наследия музыкальной культуры Казахстана необходима поддержка композиторов и исполнителей традиционной и классической музыки. Сохранение видов и жанров казахской традиционной музыкальной культуры является приоритетной задачей в рамках реализации международной Конвенции об охране нематериального культурного наследия.
Хореографическое искусство, включающее в себе жанры как классического, так и народного танца, занимает важное место в эстетике пластического выражения самобытности, отвечающей современным тенденциям танцевального искусства. Деятельность Национальной академии хореографии и создание новых коллективов, таких как «Астана-балет», дадут новые возможности для развития отечественной хореографии.

Развитие киноиндустрии как важнейшего кластера
современного культурного пространства

Один из самых эффективных способов актуализировать и интегрировать нашу историю и культуру в мировое пространство лежит в области развития искусства кино и киноиндустрии, привлечения к сотрудничеству ведущих кинокомпаний и телеканалов мира. Необходимо дифференцировать подходы к отечественному кинопроизводству и рассмотреть возможность создания после 2020 года отдельной государственной кинофабрики по созданию документальных и анимационных фильмов «Kazakh Animation».
Национальный кинематограф должен быть ориентирован на популяризацию лучших образцов современности, уникального историко-культурного наследия страны, исторических событий и выдающихся личностей. Особое внимание необходимо уделить вопросам формирования патриотизма и толерантности. В активе отечественных кинокомпаний должны быть масштабные художественные и документальные проекты, создающие яркие художественные образы, презентующие отечественную историю, культуру и искусство в мировом пространстве. Следует организовать производство сериалов и фильмов по истории казахского ханства, истории казахской государственности, об отдельных личностях из истории казахского народа. Яркие и современные художественные формы передачи исторических событий и выдающихся деятелей позволят органично включить историю Казахстана в мировой контекст.
Особенно важным является развитие анимации. Основными продуктами кинофабрики «Kazakh Animation» должны стать мультипликационные фильмы, призванные культивировать позитивную систему ценностей, а также полнометражные мультипликационные фильмы, которые должны стать брендами и «якорными» проектами индустрии развлечений. Необходимо создавать яркую имиджевую продукцию: от анимационных художественных образов до игрушек, сувениров, печатной продукции и других.
Национальное телевидение как ведущая форма культурной коммуникации также должно быть ориентировано на широкую трансляцию базовых духовных ценностей общества. Учитывая масштабное воздействие на формирование мировоззрения и культурной ментальности, национальное телевидение нуждается в общей культурной концепции. Каналы «Білім және Мәдениет», «Балапан» имеют огромный потенциал передачи в новом современном формате всего массива культурного богатства, многообразия форм и направлений мирового искусства, лучших национальных традиций и духовных ориентиров. Необходимо использовать научные достижения и открытия, сведения об уникальных памятниках археологии, истории и культуры в транслируемом контенте. К примеру, «Золотой человек» и сакские артефакты могут стать всемирно узнаваемым брендом, способным привлечь огромное внимание мировой общественности.

Культурно-туристские кластеры

Развитие культурно-туристских кластеров рассматривается как часть общей стратегии формирования культурной среды регионов, стимулирующей новые инфраструктурные проекты на селе, поддерживающие творческую активность молодежи, детей и местных культурных сообществ, возрождение традиционных промыслов и ремесел.
Являясь реальными инвестициями в развитие человеческих ресурсов региона, культурно-туристские кластеры стимулируют предпринимательскую активность, укрепляют творческий сектор экономики, нивелируют диспропорции в доступе к культурным ценностям и способствуют продуктивному культурному обмену по линии город-село.
Местные исполнительные органы играют решающую роль в обеспечении условий формирования благоприятного климата для реализации инвестиционных проектов, учитывающих реальный потенциал территорий и особенности развития отдельных районов, определяющих уникальную структуру региональных кластеров.
Высокий потенциал культурно-туристских кластеров заключается в формировании международного имиджа историко-культурных территорий и сопутствующей инфраструктуры, нацеленной на достижение положительного социального и экономического эффекта.
Это позволит формировать узнаваемые бренды территорий, историко-культурный имидж регионов.
Культурный досуг, сохраняя и совершенствуя сервисную функцию, меняет свое содержание. Создание центров развлечения мирового уровня, экологических этнопарков, культурных заповедников по различным направлениям культуры и искусства является базой для формирования полного культурного ландшафта страны.
Концепцией развития туристской отрасли до 2020 года определены туристские кластеры, в базисе которых значительное место занимают объекты культуры, что определяет важность взаимодействия туристской и культурной отраслей.

Кластер «Астана – сердце Евразии»

Одним из ключевых аспектов высокой конкурентоспособности Астаны выступает современная высокотехнологичная культурная инфраструктура столицы, где сконцентрированы объекты культуры республиканского уровня, включающие: 7 театров, 8 музеев, 27 библиотек, 7 кинотеатров, 8 концертных организаций, цирк, 9 парков культуры и отдыха, галерею и др.
Уникальные возможности нового театра оперы и балета «Астана Опера» и современных творческих коллективов, таких как «Astana Ballet», Национального музея истории Казахстана и др. позволяют Астане стать площадкой для проведения крупных международных конкурсов классического и современного искусства.
До 2020 года будет проработан вопрос проведения ряда масштабных имиджевых проектов, включающих создание государственного театра мюзикла «Astana Musical», проведение всемирного театрального фестиваля «Astana World Theatre Festival», 24-й Всемирного театрального конгресса (ITI-UNESCO) и других.
При условии наличия заинтересованных частных инвесторов в пригороде столицы возможно рассмотреть вопрос о реализации проектов «Этнодеревня и улица ремесленников», а Щучинско-Боровская курортная зона может быть дополнена амфитеатром для проведения имиджевых концертных мероприятий республиканского и международного уровней. Трансрегиональный характер Астаны определяет тесные связи с такими знаковыми для истории независимого Казахстана символами, как Улытау - свидетель многовековой истории Казахстана.
Перспективным направлением является активное развитие историко-культурных объектов, включенных в предварительный список всемирного наследия ЮНЕСКО: курганы Тасмолинской культуры, могильники Бегазы-Дандыбаевской культуры и другие, а также серийную транснациональную номинацию «Шелковый путь».
Огромные возможности для продвижения культурного имиджа Астаны на международную арену открывает выставка ЕХРО-2017. Астана и ее окрестности станут центром презентации нашей самобытной кочевой культуры и шедевров национального и мирового музыкального, танцевального, театрального искусства в исполнении отечественных мастеров. Построенные в рамках выставки павильоны и комплексы обогатят культурную инфраструктуру столицы.

Кластер «Алматы – свободная культурная зона Казахстана»

Развитие Алматы как творческого города формирует оптимальную среду для творческой самореализации.
Культурная инфраструктура Алматы с его богатой историей и сложившейся традицией представлена 13 театрами, 15 музеями, 24 кинотеатрами, 12 концертными организациями, 31 библиотекой, 10 учреждениями клубного типа, зоопарком, цирком, 6 парками культуры и отдыха и другими объектами, большинство из которых республиканского значения.
В городе ежегодно проходят уже зарекомендовавшие себя крупные городские праздники и фестивали «Apple fest», «Парад оркестров», «Арт-площадка», «Алматы жүрегімде», «Artbat fest», «Международный карнавал кукол» и многие другие. Происходит формирование новых независимых культурных организаций - дизайн-мастерские «Шебер», возникают и успешно реализуются новые независимые инициативы - музыкальный фестиваль «Weekender», молодежный театральный фестиваль «Откровение», литературный фестиваль «Полифония», фестиваль еды «Праздник вкуса» и другие.
Особый интерес представляют уникальный археологический ландшафт Тамгалы с петроглифами, горная цепь Жетысуского Алатау с петроглифами Ешкиольмес, включенными в предварительный список объектов всемирного наследия ЮНЕСКО в Республике Казахстан, а также Иссыкские курганы и объекты, включенные в серийную транснациональную номинацию «Шелковый путь» (Боралдайские сакские курганы, древние городища Талгар Каялык, Карамерген).
По примеру фестивалей искусств в Стоунхендже сакральное пространство древнего святилища под открытым небом Тамгалы тас может стать местом проведения международных фестивалей (фестиваль современной этнической музыки The Spirit of Tengri) и форумов по культуре и искусству. Знаковые мероприятия такого формата позволят привлечь мировое научное сообщество к историко-культурным объектам Алматы.

Кластер «Единство природы и кочевой культуры»

Культурную инфраструктуру кластера составляют 10 театров, 35 музеев, 1005 библиотек, 774 учреждения клубного типа, 3 концертные организации, 17 кинотеатров, 10 парков развлечений и отдыха, 1 зоопарк.
На территории северной части Казахстана множество живописных ландшафтов, горных цепей, лесных массивов, рек и озер. Сотни археологических, исторических и архитектурных памятников. Уникальные памятники ботайской культуры эпохи энеолита являются местом открытия и изучения исторических основ степной цивилизации. Природный заповедник Наурзум, Баянаульский и Кокшетауский национальные парки расширят свой туристский статус, став региональными центрами культурного, эко-, этно- и медицинского туризма. Кластер обладает перспективой стать своеобразным культурно-просветительским центром страны, продолжая и расширяя традиции просвещения и культуры, заданные такими выдающимися уроженцами северных регионов как Кожаберген жырау, Чокан Валиханов, Ибрай Алтынсарин и другие.
Огромный потенциал имеет проведение ежегодных научных и культурно-образовательных акций, приуроченных к памятным датам истории региона, конкурсы научных и культурных проектов разного масштаба, посвященные памяти Ч. Валиханова, культурно-просветительские мероприятия (смотры, фестивали, чтения и конкурсы) имени И. Алтынсарина, фестивали патриотической поэзии и песни имени Кожаберген жырау и другое.

Кластер «Жемчужина Алтая»

В составе кластера: 13 музеев, 322 библиотеки, 2 театра, 5 концертных организаций, 6 кинотеатров, 307 учреждений клубного типа, 3 парка культуры и отдыха, зоопарк. Имеются уникальные историко-культурные объекты и памятники архитектуры в городах Усть-Каменогорске и Семее, а также государственный историко-культурный музей-заповедник «Берель», где проводится традиционный международный фестиваль тюркоязычных народов «Алтай - золотая колыбель тюркских народов». Природный ландшафт Алтая имеет большие перспективы для развития этнотуризма. В регионе находится множество курганов, обнаружены царские захоронения II-III веков.
Реализация культурных проектов до 2020 года укрепит инфраструктуру отрасли и откроет новые перспективы развития сферы культуры региона.
В Усть-Каменогорске будет продолжена традиция проведения уже сформировавшегося международного музейного фестиваля в формате «MUSEUMстан».
В Семее, на родине великого поэта Абая, будут проводиться международные симпозиумы абаеведов и молодых литераторов.
Проведение масштабного этнокультурного фестиваля в Катон-Карагае «Долина меда» будет направлено на возрождение народных промыслов и ремесел, поддержку творческих коллективов и отдельных исполнителей, музыкантов, художников, мастеров декоративно-прикладного искусства, способных внести реальный вклад в развитие самобытной культуры региона.

Кластер «Возрождение Великого Шелкового пути»

Кластер включает 28 музеев, 8 театров, 431 библиотеку, 268 учреждений клубного типа, 5 кинотеатров, 39 парков культуры и отдыха, 2 цирка, зоопарк, одну концертную организацию. В число историко-культурных объектов входят: памятники древнего Туркестана и Государственного историко-культурного заповедника-музея «Азрет-Султан», археологические объекты средневекового городища Отрар и отрарского оазиса (включенные в предварительный список ЮНЕСКО), археологический комплекс Сауран, дворцовый комплекс Акыртас, Каратауский государственный природный заповедник с палеолитическими участками и геоморфологией, петроглифы Арпа-Узень, включенные в предварительный список ЮНЕСКО, мемориальный комплекс Коркыт Ата и другие.
Все данные объекты имеют огромный потенциал и могут позиционироваться на трансграничном уровне. Мемориальный комплекс «Азрет-Султан» и его жемчужина мавзолей Ходжа Ахмеда Яссауи имеют перспективу стать духовным центром паломничества мусульман всего мира.
В перспективе будет рассмотрен вопрос проведения в Шымкенте, близ города Отрар, Международного научного форума по исследованию культуры и искусства Казахстана, посвященного наследию аль-Фараби.

Кластер «Каспийские ворота»

Культурная инфраструктура кластера представлена 4 театрами, 6 музеями, 405 библиотеками, 278 учреждениями клубного типа, 3 концертными организациями, 9 кинотеатрами, 7 парками развлечений и отдыха. Здесь расположены следующие историко-культурные объекты: подземные мечети Бекет-Ата, Шопан-Ата и Караман-Ата, мавзолей Омара и Тура; некрополи полуострова Мангышлак; гора Шеркала, комплекс памятников «Бокеевская Орда» и др.
Уникальный регион может стать местом проведения популярных культурных мероприятий. До 2020 года будет рассмотрен вопрос проведения серии имиджевых мероприятий: фестиваля фольклора, посвященного отечественным героям Исатаю и Махамбету, Международного конкурса композиторов и исполнителей народной музыки имени Дины Нурпеисовой и др. Новый импульс может получить международное празднование Дня Каспия. Фестиваль современной песни в Актау «Тысячелетия вокруг Каспия» может позиционироваться как евразийский песенный конкурс народов прикаспийских стран. В качестве самобытного культурного бренда региона должны стать этнокультурные мероприятия.
Развитие объектов культуры и досуга, новых широко узнаваемых сценических площадок, возможность проведения имиджевых мероприятий (сезоны казахстанской культуры за рубежом, празднование «Наурыз» в новом формате, международных фестивалей и конкурсов), тиражирование имиждевой продукции в сфере кино, анимации, живописи, дизайне, развитие ремесленничества и народно-прикладного искусства - все это станет важной составляющей развития современных творческих и культурно-туристских кластеров, реализации значимых социальных проектов, стимулирующих творческую активность, поддерживающих молодые таланты и развитие творческой индустрии.
К 2030 году Казахстан должен стать одним из международных центров культуры и досуга с развитой инфраструктурой и эффективными кластерами мирового уровня.»;
раздел 5 «Период реализации и ожидаемые результаты, целевые индикаторы» изложить в следующей редакции:
«5. Период реализации и ожидаемые результаты, целевые индикаторы
Реализация заданных принципов и подходов культурной политики предполагает следующие этапы:
1-й этап 2015 - 2019 годы;
2-й этап 2020 - 2030 годы.
Первый этап предусматривает конкретные шаги по адаптации существующих и созданию новых правовых мер, а также институциональных механизмов развития отрасли, основных кластеров, большинство из которых должно быть реализовано в 2015 – 2016 годах.
Важно усилить контроль местных исполнительных органов в практической реализации культурной политики страны по проведению культурно-массовых мероприятий на соответствующих территориях.
В целях четкого мониторинга процесса модернизации в сфере культуры и определения ее места в несырьевом секторе будет продолжено проведение серии социологических исследований, направленных на оценку динамики развития отрасли в рамках международных рейтингов ОЭСР и IMD, на базе «форсайта» и долгосрочного культурологического прогноза на основе социокультурных индикаторов общества высокой культуры.
На втором этапе реализации Концепции культурной политики Республики Казахстан с целью развития творческой конкуренции и продвижения талантов будет проработан вопрос проведения республиканского и региональных конкурсов на присвоение званий «Лучший театр», «Лучший музей», «Лучшая библиотека», «Лучшая культурно-досуговая организация», «Лучшая концертная организация» и др.
На основе широкого применения механизмов государственно-частного партнерства к 2020 году отдельные виды искусства и организаций культуры будут выведены на экономически прибыльный (рентабельный) уровень.
На первом этапе:
1) будет подготовлена соответствующая правовая база;
2) в 2015-2016 учебном году состоится первый выпуск профессиональных актеров по специальности «Артист мюзикла»;
3) будет создано единое образовательное пространство в сфере искусства;
4) активное развитие получают наука и исследовательская деятельность; музеи страны выступают опорными центрами развития исторической науки, археологии и искусствоведения;
5) будут созданы отраслевые художественные советы;
6) будет усилена интеграция в проекты ведущих международных организаций (ЮНЕСКО, ТЮРКСОЙ, ИСЕСКО и др.);
7) в рамках развития партнерства с бизнесом будут:
разработан отраслевой комплексный бизнес-план создания развлекательных центров досуга мирового уровня и формирования национальных культурных брендов;
разработана дорожная карта патроната и продвижения талантливой сельской молодежи;
разработан стартап-проект по развитию транснациональных маршрутов культурного туризма;
8) будет реализован отраслевой план действий по завершению комплексной оцифровки всего библиотечного фонда страны до 2020 года;
9) будут отработаны четкие механизмы формирования единой репертуарной, кадровой политики и организации гастрольной деятельности;
10) будет реализована серия масштабных республиканских и международных имиджевых мероприятий;
11) будет обеспечен регулярный мониторинг потребности в менеджерах для сферы культуры села и моногородов;
12) будет проработан вопрос о создании центра сближения культур в городе Алматы;
13) будет обеспечена комплексная подготовка и реализация культурной программы ЭКСПО-2017.
Ключевые индикаторы первого этапа:
1) по сравнению с 2014 годом, к 2020 году будет достигнута 100 % оцифровка национального библиотечного книжного фонда;
2) число посещений библиотек увеличится в 2 раза;
3) число посещений музеев увеличится в 3 раза;
4) число посещений театров увеличится в 2 раза;
5) удовлетворенность населения качеством услуг в сфере культуры составит не менее 70%.
Второй этап нацелен на дальнейшее институциональное и инфраструктурное преобразование отрасли, укрепление потенциала творческих ресурсов, выполнение работ в области кластерного развития отрасли и создания зон креативных индустрий и модернизацию сферы культуры в целом, что обеспечит ее устойчивый рост и дальнейшее инновационное развитие. Заложенные на первом этапе основы формирования национальных брэндов получают массовое продвижение и широкое тиражирование в масштабах страны и за рубежом.
К 2030 году Казахстан станет:
1) одним из центров развития мировой культуры и искусства;
2) одним из мировых центров развлечений и досуга с развитой инфраструктурой;
3) одним из международных центров развития исторической науки, археологии и искусствоведения;
4) ведущей международной школой повышения профессионального мастерства и творческого роста;
5) крупнейшим региональным центром ведущих международных организаций.
В дальнейшем продолжится работа по следующим направлениям:
1) поддержка новых направлений современного искусства, взаимодействие с молодежными субкультурами;
2) реализация комплексного плана производства социально-ориентированного, духовно-нравственного и патриотически направленного продукта культуры во всех сферах, включая кино, анимацию, изобразительное, театральное, музыкальное искусство, литературу и др.;
3) создание брендовой продукции культуры с экспортным потенциалом;
4) расширение туристской логистики историко-культурного ландшафта страны, транснациональных маршрутов, обслуживающих внутренние и въездные туристские потоки;
5) полная реставрация и реконструкция знаковых культурных комплексов страны как важнейших «якорных» проектов развития культурного туризма и других.
Ключевые индикаторы второго этапа, по сравнению с 2019 годом:
1) на уровне 100 % будет обеспечиваться оцифровка новых поступлений национального библиотечного книжного фонда;
2) число посещений библиотек увеличится практически на 20 %;
3) число посещений музеев увеличится в 2 раза;
4) число посещений театров увеличится в 3 раза;
5) удовлетворенность населения качеством услуг в сфере культуры составит не менее 75 %.
Новый масштаб действий и системные меры по созданию единого культурного пространства страны обеспечат духовную преемственность и самоидентификацию поколений на основе общенациональной патриотической идеи «Мәңгілік Ел», значительно расширив границы и формат культурного поля: творческий капитал, культурные кластеры и бизнес, конкурентоспособная ментальность. В результате будут преодолены территориальные диспропорции распределения услуг учреждений культуры, а сектор креативной индустрии позволит культуре расширить свои экономические возможности.
В целом, единое культурное пространство страны обеспечит устойчивое развитие всех направлений искусства в реальном секторе экономики: к 2030 году сектор культуры стремится к среднему показателю развитых стран мира в объеме ВВП, в объеме занятого в культуре населения, в экспортном потенциале культурной продукции.».
2. Настоящий Указ вводится в действие со дня его подписания.

Президент
Республики Казахстан Н. Назарбаев