"Төлемдер және төлем жүйелері туралы" Қазақстан Республикасы Заңының жобасы туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 29 желтоқсандағы № 1105 қаулысы

Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
«Төлемдер және төлем жүйелері туралы» Қазақстан Республикасы Заңының жобасы Қазақстан Республикасының Парламенті Мәжілісінің қарауына енгізілсін.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі К. Мәсімов

Жоба

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЗАҢЫ Төлемдер және төлем жүйелері туралы 1-тарау. Жалпы ережелер

1-бап. Осы Заңмен реттелетін қатынастар

1. Осы Заң төлем жүйелерінің ұйымдастырылу және жұмыс істеуі, көрсетілетін төлем қызметтері нарығын реттеу саласында, сондай-ақ Қазақстан Республикасында төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын жүзеге асыру кезінде туындайтын қоғамдық қатынастарды реттейді.
2. Қазақстан Республикасының банктері, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар, шетел банктерi (қаржы институттары) жүзеге асыратын халықаралық төлемдермен және ақша аударымдарымен байланысты қатынастар «Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы» Қазақстан Республикасының Заңында белгіленген талаптар ескеріле отырып, олардың арасындағы шарттармен және банк практикасында қолданылатын iскерлiк айналым дағдыларымен реттеледi. Егер халықаралық төлемдер мен ақша аударымдары жөніндегі іс-қимыл Қазақстан Республикасының аумағында жүзеге асырылса, онда мұндай қатынастар осы Заңмен, көрсетілген шарттармен және Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмейтiн бөлiгiнде банк практикасында қолданылатын iскерлiк айналым дағдыларымен реттеледi.
3. Осы Заңның Қазақстан Республикасының банктеріне және екінші деңгейдегі банктеріне қатысты қолданылатын талаптары Қазақстан Республикасының бейрезидент банктерінің Қазақстан Республикасында ашылған филиалдарына қолданылады.

2-бап. Қазақстан Республикасының төлемдер және төлем
жүйелері туралы заңнамасы

Қазақстан Республикасының төлемдер мен төлем жүйелері туралы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді және осы Заңнан және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінен тұрады.
Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы Заңда көзделгеннен өзге қағидалар белгіленсе, халықаралық шарттың қағидалары қолданылады.

3-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар

Осы Заңның мақсаттары үшін мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:
1) ақпараттық банк қызметтері – клиенттің банк шотына қызмет көрсететін төлем қызметін ұсынушының бұйрық бойынша және клиенттің келісімі мен оның банк шотындағы ақша қалдықтары және (немесе) қозғалысы туралы, осы шот бойынша жүзеге асырылған төлемдер мен ақша аударымдары туралы ақпаратты және клиенттің сұратуы бойынша не клиентпен төлем қызметін ұсынушы арасында жасалған шарт бойынша өзге ақпаратты клиентке немесе үшінші тұлғаға беруі жөніндегі қызметтері;
2) ақша аударымы – төлем қызметін ұсынушының төлемді жүзеге асыруға немесе өзге мақсаттарға байланысты клиенттің ақша беру туралы нұсқауын жүйелі орындауы;
3) ақша аударымдары жүйесі – банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын жүзеге асыру үшін келісім жасасқан төлем жүйесі операторының бағдарламалық қамтамасыз етуін пайдалана отырып, ақша аударымдары жүзеге асырылатын төлем жүйесі;
4) ақша жөнелтуші – есебінен төлем және (немесе) ақша аударымы жүзеге асырылатын тұлға;
5) ақша жөнелтушінің банкі – ақша жөнелтушіге қызмет көрсететін банк;
6) ақша жөнелтушінің тұрақты өкімі – ақша жөнелтушінің банкіне осы тапсырмада көрсетілген талаптар мен деректемелерге сәйкес өз атынан бір немесе бірнеше бенефициардың пайдасына тұрақты түрде төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын жүзеге асыру туралы ақша жөнелтушінің тапсырмасы;
7) аутсорсинг – төлем қызметін ұсынушының төлем қызметін көрсетуді қамтамасыз ету үшін қажетті ақпараттық-технологиялық функцияларды атқаруды төлем қызметтерін жеткізушінің қызметті өтеулі көрсету туралы шарт негізінде үшінші тұлғаға беруі;
8) банкаралық ақша аударымдары жүйесі – қатысушылары арасындағы төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінде ашылған корреспонденттік шоттағы ақшаны пайдалана отырып, қатысушысының әрбір нұсқауын операциялық күн ішінде ақша аударымдарын аяқтай отырып жекелей орындау арқылы жүзеге асыруға арналған төлем жүйесі;
9) банкаралық клиринг жүйесі – қатысушылары нұсқауларының көпжақты клирингі арқылы қатысушылары – банктер немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар арасында төлемдер мен ақша аударымдарын жүзеге асыруға арналған төлем жүйесі;
10) банк шотын тікелей дебеттеу – банктің немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның ақша жөнелтушіден ақшаны алып қоюы және оларды ақша жөнелтушінің осындай алып қою туралы алдын ала рұқсатының негізінде бенефициардың пайдасына беруі;
11) бенефициар – пайдасына төлем және (немесе) ақша аударымы жүзеге асырылатын тұлға;
12) бенефициар банкі – бенефициарға қызмет көрсететін банк;
13) валюталау күні – төлемнің және (немесе) ақша аударымының бастамашысы төлем құжатында көрсеткен, бенефициардың банк шотына ақша аударылуға тиіс күн;
14) есептік тіркеу – төлем ұйымын төлем ұйымдарының тізіліміне енгізу;
15) жиынтық төлем тапсырмасы – бір ақша жөнелтушіден бір банкте қызмет көрсетілетін бірнеше бенефициардың пайдасына не бір банкте қызмет көрсетілетін бірнеше ақша жөнелтушіден бір бенефициардың пайдасына төлемді және (немесе) ақша аударымын жүзеге асыру үшін пайдаланылатын төлем тапсырмасы;
16) жөнелтуші – нұсқау беретін ақша жөнелтуші немесе бенефициар;
17) жүйелік маңызы бар төлем жүйесі – үздіксіз жұмысы Қазақстан Республикасы қаржы нарығының тұрақты жұмыс істеуіне ықпал ететін және жұмысының тоқтауы (іркілуі) Қазақстан Республикасының қаржы нарығында тәуекелдердің туындауына әкеп соғуы мүмкін төлем жүйесі;
18) жүйелік маңызы бар төлем жүйелерінің мониторингі – төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын жүзеге асыру кезінде туындайтын тәуекелдерді басқару, барынша азайту және болжау мақсатында Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі жүзеге асыратын қадағалау және бақылау процесі;
19) инкассолық өкім – ақша жөнелтушінің банк шотынан оның келісімінсіз ақшаны алып қою үшін пайдаланылатын төлем құжаты;
20) клиент – төлем қызметін алатын жеке немесе заңды тұлға;
21) клиринг – өзара ақша талаптары мен міндеттемелерін жинау, салыстыру және есепке жатқызу процесі, сондай-ақ осы процеске қатысушылардың таза позицияларын айқындау;
22) қайтарымсыз төлем және (немесе) ақша аударымы – кері қайтаруға жатпайтын төлем және (немесе) ақша аударымы;
23) қашықтан көрсетілетін банк қызметтері – клиенттің көрсетілетін төлем қызметтерін және көрсетілетін ақпараттық банк қызметтерін алу үшін қашықтан кіру жүйелері арқылы өзінің банк шотына кіруімен байланысты көрсетілетін қызметтер;
24) қашықтан кіру жүйесі – қашықтан көрсетілетін банк қызметтерін алу үшін клиент пен көрсетілетін төлем қызметін ұсынушы арасындағы байланысты қамтамасыз ететін телекоммуникациялар, цифрлық және ақпараттық технологиялар құралдарының, бағдарламалық қамтамасыз етудің және жабдықтардың жиынтығы;
25) қосалқы төлем агенті – төлем агентімен төлем қызметтерін көрсету жөніндегі агенттік шарт жасасқан заңды тұлға немесе дара кәсіпкер;
26) құжаттамалық аккредитив (бұдан әрі – аккредитив) – банктің өтініш бойынша және клиенттің нұсқаулықтарына сәйкес немесе өз атынан көрсетілген бенефициарға немесе бенефициардың бұйрығы бойынша төлемді не егер аккредитивтің барлық талаптары сақталса, акцепті жүзеге асыруға және бенефициар ұсынған аударым вексельдерін төлеуге қабылдаған қайтарымсыз міндеттемесін көздейтін құжаттамалық есеп айырысу нысаны;
27) мінсіз іскерлік бедел – кәсіпқойлықты, адалдықты, алынбаған немесе өтелмеген соттылығының болмауын растайтын фактілердің болуы;
28) нұсқау – клиенттің көрсетілетін төлем қызметін ұсынушыға төлемді және (немесе) ақша аударымын жүзеге асыру туралы, тапсырма, талап нысанында немесе электрондық төлем құралы немесе қашықтан кіру жүйесі пайдаланылған кезде клиенттің келісімі түрінде берілетін бұйрығы;
29) операциялық күн – төлем жүйелерінің операторы не көрсетілетін төлем қызметін ұсынушы нұсқауларды орындауды тоқтата тұру туралы не мұндай нұсқауларды кері қайтару туралы нұсқауларды, өкімдерді қабылдауды және өңдеуді жүзеге асыратын уақыт кезеңі;
30) өзге төлем жүйесі – жүйелік маңызы бар немесе маңызды төлем жүйесі болып табылмайтын төлем жүйесі;
31) идентификаттау құралы – нұсқауды жөнелтушінің электрондық цифрлық қолтаңбасы немесе әріптер, цифрлар немесе символдар комбинациясынан тұратын бірегей идентификаттаушы немесе төлем қызметін жеткізуші клиентті идентификаттау үшін белгілеген және онымен келісілген өзге идентификаттаушы (дербес пароль, бір реттік (біржолғы) идентификаттау коды, биометрикалық идентификаттау құралы);
32) таза позиция – төлем жүйесіндегі есеп айырысу төлем жүйесіне қатысушылар нұсқауларының көптарапты клирингі арқылы жүзеге асырылатын жағдайда, төлем жүйесінің барлық қатысушыларының төлем жүйесінің бір қатысушысының пайдасына бағытталған нұсқауларының сомасы мен төлем жүйесінің осы қатысушысының төлем жүйесінің қалған қатысушыларының пайдасына бағытталған нұсқауларының сомасы арасындағы айырманың мәні. Таза позицияның мәні теріс болған кезде қатысушыда дебеттік таза позиция, мәні оң болған кезде – кредиттік таза позиция болады;
33) төлем – қолма-қол ақшаны және (немесе) төлем құралдарын пайдалана отырып ақшалай міндеттемені орындау;
34) төлем агенті – банкпен немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйыммен немесе төлем ұйымымен төлем қызметтерін көрсету жөніндегі агенттік шарт жасасқан заңды тұлға;
35) төлемнің және (немесе) ақша аударымының аяқталғандығы (тұжырымдалуы) – төлемнің және (немесе) ақша аударымы қатысушысының міндеттемесі орындалған деп саналатын уақыт сәті;
36) төлемнің және (немесе) ақша аударымының қатысушылары – төлем және (немесе) ақша аударымы бойынша құқықтары және (немесе) міндеттері бар жеке және заңды тұлғалар, заңды тұлғалардың филиалдары мен өкілдіктері;
37) төлемнің және (немесе) ақша аударымының бастамашысы (бұдан әрі – бастамашы) – орындау үшін нұсқауды бірінші болып ұсынған тұлға;
38) төлем жүйесі – төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын жүзеге асыруды төлем жүйесі операторы және (немесе) төлем жүйесіне қатысушылар осы төлем жүйесінің операторы белгілеген рәсімдер, инфрақұрылым және қағидалар арқылы өзара іс-қимыл арқылы қамтамасыз ететін қатынастардың жиынтығы;
39) төлем жүйесінің жұмыс істеуін бағалау – осы төлем жүйесінің халықаралық стандарттарға сәйкестігін айқындау мақсатында төлем жүйесінің операторы, төлем жүйесінің операциялық орталығы, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі немесе халықаралық қаржы ұйымдары жүзеге асыратын шаралар кешені;
40) төлем жүйесінің жұмыс істеуін өзіндік бағалау – осы төлем жүйесінің халықаралық стандарттарға сәйкестігін айқындау мақсатында төлем жүйесінің операторы, төлем жүйесінің операциялық орталығы жүзеге асыратын шаралар кешені;
41) төлем жүйесінің инфрақұрылымы (бұдан әрі – инфрақұрылым) – төлем жүйесінің жұмыс істеуін қамтамасыз ететін объектілердің, ресурстардың және технологиялардың жиынтығы;
42) төлем жүйелерін қадағалау (оверсайт) – Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің төлем жүйелерінің тиімділігі мен сенімділігін қамтамасыз етуге бағытталған қызметі;
43) төлем жүйесінің қатысушысы – төлем жүйесінің операторымен өзіне төлем жүйесінде қызметтер көрсету туралы шарт жасасқан тұлға;
44) төлем жүйесінің операторы – төлем жүйесінің жұмыс істеуін қамтамасыз ету қызметін жүзеге асыратын және осындай қызметке жататын, осы Заңмен белгіленген міндеттерді орындаушы заңды тұлға;
45) төлем жүйесінің операциялық орталығы – төлем жүйесінің операторы заңды тұлғаға қатысты оның қызметін реттеу және аталған ұйымдардың құқықтық мәртебесін өзгерту туралы шешімдер қабылдау жөніндегі функцияларды жүзеге асырған жағдайда, төлем жүйесінің операторы заңды тұлға мен төлем жүйесінің операторы арасында жасалған шарт негізінде не оған өкілеттіктер беру арқылы операциялық және технологиялық функцияларды жүзеге асыруды тапсырған заңды тұлға;
46) төлем карточкасы – ұстаушысына электрондық терминалдар немесе басқа байланыс арналары арқылы төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын жүзеге асыруға не қолма-қол ақша алуға не валюталарды айырбастауға және төлем карточкасының эмитенті айқындаған және оның талаптарымен басқа да операцияларды жүргізуге мүмкіндік беретін ақпарат қамтылған электрондық төлем құралы;
47) төлем карточкасын шығару – төлем карточкасын ұстаушыға төлем карточкасын беруді көздейтін төлем қызметін көрсету;
48) төлем карточкасының эмитенті – төлем карточкаларын шығаруды жүзеге асыратын екінші деңгейдегі банк немесе Ұлттық пошта операторы;
49) төлем құжаты – негізінде немесе көмегімен төлем және (немесе) ақша аударымы жүзеге асырылатын, қағаз тасымалдағышта жасалған не электрондық нысанда қалыптастырылған құжат;
50) төлем құралы – негізінде немесе оны пайдалана отырып төлем және (немесе) ақша аударымы жүзеге асырылатын төлем құжаты немесе электрондық төлем құралы;
51) көрсетілетін төлем қызметі – көрсетілетін төлем қызметін ұсынушының клиентке осы Заңның 12-бабына сәйкес көрсететін қызметі;
52) төлем қызметін ұсынушы – көрсетілетін төлем қызметтері нарығының төлем қызметін көрсететін субъектісі;
53) көрсетілетін төлем қызметінің маңызды ұсынушысы – осы Заңда белгіленген өлшемшарттарға сәйкес келетін төлем қызметін ұсынушы;
54) көрсетілетін төлем қызметін тысқары ұсынушысы – клиенттің банк шотына қызмет көрсетпейтін және клиентке өзінің қашықтан кіру жүйелері арқылы қашықтан банк қызметтерін көрсететін төлем қызметін ұсынушы;
55) көрсетілетін төлем қызметтерінің нарығын мемлекеттік бақылау (бұдан әрі – көрсетілетін төлем қызметінің нарығын бақылау) – Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің көрсетілетін төлем қызметтері ұсынушыларының қызметін осы Заңның және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің төлемдер және төлем жүйелері саласындағы нормативтік құқықтық актілерінің талаптарын сақтауы бойынша бақылауды жүзеге асыруға бағытталған қызметі;
56) төлем қызметінің нарығы – төлем қызметтерін көрсетумен және пайдаланумен, сондай-ақ төлем құралдарын шығарумен және пайдаланумен байланысты қатынастардың жиынтығы;
57) төлем ордері – ақша жөнелтуші мен оған қызмет көрсететін банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым төлемдер және (немесе) ақша аударымдары бойынша операцияларды жүзеге асыру және (немесе) клиенттің банк шотына қызмет көрсету кезінде пайдаланатын төлем құжаты;
58) төлем талабы – бенефициардың немесе бенефициар банкінің ақша жөнелтушінің банкіне ұсынатын, төлем құжатында көрсетілген ақша сомасын ақша жөнелтушінің банк шотынан төлеу туралы төлем құжаты;
59) төлем тапсырмасы – ақша жөнелтушінің өз банкіне осы төлем құжатында айқындалған ақша сомасын бенефициардың пайдасына аудару туралы нұсқауын көздейтін төлем құжаты;
60) төлем ұйымдарының тізілімі – Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінде есептік тіркеуден өткен төлем ұйымдарының бірыңғай тізбесі;
61) төлем ұйымы – Қазақстан Республикасының осы Заңға сәйкес төлем қызметтерін көрсету жөніндегі қызметті жүзеге асыруға құқылы коммерциялық ұйым болып табылатын заңды тұлғасы;
62) төлем хабарламасы – банк шотын ашпастан төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын жүзеге асыру кезінде пайдаланылатын және ақша жөнелтушінің өзіне қызмет көрсететін банкке берілген, төлем құжатында көрсетілген сомада бенефициардың пайдасына ақша аудару туралы тапсырмасы бар төлем құжаты;
63) чек – чек берушінің қызмет көрсететін банкке немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымға жазбаша бұйрықта көрсетілген ақша сомасын чек ұстаушыға төлеу туралы осындай бұйрығы бар төлем құжаты;
64) чек беруші – чекті жазған тұлға;
65) чек ұстаушы – пайдасына чек жазылған тұлға, оның ішінде, егер чек оған өзіне жазылса, чек беруші;
66) шетелдік төлем жүйесі – операторы Қазақстан Республикасының резиденті емес болып табылатын төлем жүйесі;
67) электрондық ақша – электрондық нысанда сақталатын және электрондық ақша жүйесінде жүйенің басқа да қатысушылары төлем құралы ретінде қабылдайтын электрондық ақша эмитентінің шартсыз және қайтарымсыз ақшалай міндеттемелері;
68) электрондық ақша жүйесі – электрондық ақшаны пайдалана отырып төлемдерді және өзге де операцияларды жүзеге асыруды қамтамасыз ететін бағдарламалық-техникалық құралдардың, құжаттаманың және ұйымдастыру-техникалық іс-шаралардың жиынтығы;
69) электрондық ақша жүйесінің агенті (бұдан әрі – агент) – электрондық ақша эмитентімен не электрондық ақша жүйесінің операторымен жасалған шарттың негізінде электрондық ақшаны кейіннен жеке тұлғаларға өткізу үшін эмитенттен және ақша иелерінен - жеке тұлғалардан оны сатып алу жөніндегі қызметті жүзеге асыратын екінші деңгейдегі банк, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым, Ұлттық пошта операторы және төлем агенті;
70) электрондық ақша жүйесінің операторы – электрондық ақша пайдаланылатын операцияларды жүзеге асыру кезінде қалыптастырылатын ақпаратты жинауды, өңдеуді және беруді қоса алғанда, электрондық ақша жүйесінің жұмыс істеуін қамтамасыз ететін, сондай-ақ электрондық ақша эмитентімен (эмитенттерімен) жасалған шартқа сәйкес электрондық ақша жүйесінің жұмыс істеу қағидаларын айқындайтын банк, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым немесе төлем ұйымы;
71) электрондық ақшаны өтеу – электрондық ақша эмитентінің ол шығарған, электрондық ақшаның иесі ұсынған не Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жағдайларда оларды иеленушілерге ұсынбастан өтеуге жататын электрондық ақшаны олардың номиналдық сомасына тең ақша сомасына айырбастауын жүзеге асыру көзделетін төлем қызметі;
72) электрондық ақшаны шығару – эмитенттің электрондық ақшаны жеке тұлғаға немесе электрондық ақша жүйесінің агентіне оның номиналдық құнына тең ақша сомасына айырбастау арқылы беруін көздейтін төлем қызметі;
73) электрондық ақша эмитенті – осы Заңға сәйкес электрондық ақшаны шығаруға және өтеуге құқығы бар көрсетілетін төлем қызметін ұсынушы;
74) электрондық терминал – төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын не қолма-қол ақшаны қабылдау және (немесе) беру операцияларын жүзеге асыруға, не шетел валютасымен айырбастау операцияларын жүзеге асыруға, не өзге де операцияларды жүзеге асыруға, сондай-ақ тиісті растау құжаттарын қалыптастыруға арналған электронды-механикалық қондырғы;
75) электрондық төлем құралы – төлемді және (немесе) ақша аударымын жүргізуге өкілеттігі бар ақша жөнелтушіге төлемді және (немесе) ақша аударымын жүзеге асыруға бастамашы болуға, сондай-ақ ақша жөнелтуші мен төлем қызметін ұсынушы арасындағы шартта көзделген өзге де операцияларды жүзеге асыруға мүмкіндік беретін ақпаратты қамтитын төлем карточкасы немесе өзге де электронды жеткізгіш;
76) электрондық төлем құралын ұстаушы – төлем қызметін ұсынушымен жасалған шарттың талаптарына сәйкес электрондық төлем құралын пайдаланатын немесе иеленетін жеке тұлға.

4-бап. Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің төлемдер
және төлем жүйелері саласындағы өкілеттіктері

1. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі:
1) төлем ұйымдарын есептік тіркеу, оның тізілімін жүргізу қағидаларын және төлем ұйымдарына қойылатын талаптарды;
2) жүйелік маңызы бар немесе маңызды төлем жүйесі операторларының немесе операциялық орталықтарының төлемдердің және (немесе) ақша аударымдарының, оның ішінде төлем жүйесі қатысушысының маңызды клиенттері жүзеге асырған көлемдері жөнінде мәліметтерді беру қағидаларын;
3) төлем карточкалары пайдаланыла отырып жүргізілетін операциялар бойынша банкаралық төлемдерді және ақша аударымдарын жүзеге асыру қағидаларын;
4) банкаралық ақша аудару жүйесінің жұмыс істеу қағидаларын;
5) банкаралық клиринг жүйесінің жұмыс істеу қағидаларын;
6) операторы Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі не оның еншілес ұйымы болып табылатын төлем жүйелерінің жұмыс істеу қағидаларын;
7) банкаралық төлем карточкалары жүйесінің жұмыс істеу қағидаларын;
8) Қазақстан Республикасының аумағында қолма-қол ақшасыз төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын жүзеге асыру қағидаларын;
9) Қазақстан Республикасының аумағында чектерді қолдану қағидаларын;
10) Қазақстан Республикасы банктерінің құжаттамалық аккредитивтерімен операциялар жүргізу қағидаларын;
11) Қазақстан Республикасы екінші деңгейдегі банктерінің вексельдерін есепке алу қағидаларын;
12) екінші деңгейдегі банктердің және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың аударым және жай вексельдермен операциялар жүргізу қағидаларын;
13) төлем карточкаларын шығару қағидаларын, сондай-ақ Қазақстан Республикасының аумағында оларды пайдалана отырып жүргізілген операцияларға қызмет көрсету жөніндегі қызметке қойылатын талаптарды;
14) банктердің және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың электрондық төлем қызмет көрсету және электрондық құжаттар алмасу қағидаларын;
15) электрондық ақшаны шығару, пайдалану және өтеу қағидаларын, сондай-ақ Қазақстан Республикасының аумағындағы электрондық ақша эмитенттеріне және электрондық ақша жүйелеріне қойылатын талаптарды;
16) Қазақстан Республикасының аумағында өндірілетін немесе аумағына әкелінетін вексель қағазының қорғаныш дәрежелеріне қойылатын талаптарды белгілейтін қағидаларды, сондай-ақ вексель қағазына қойылатын техникалық талаптарды;
17) Қазақстан Республикасының банктерінде клиенттердің банк шоттарын ашу, жүргізу және жабу қағидаларын;
18) қашықтан қол жеткізу жүйелері арқылы көрсетілген төлем қызметтері жөніндегі мәліметтер ұсыну тізбесін, нысандарын, мерзімдерін және қағидаларын;
19) экономика секторларының кодтарын қолдану және төлемдер арналымы және оларға сәйкес төлемдер жөнінде мәліметтер беру қағидаларын;
20) Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі мен банктер, сондай-ақ банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар арасындағы корреспонденттік қатынастарды белгілеу қағидаларын;
21) банктер арасындағы, сондай-ақ банктер мен банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар арасындағы корреспонденттік қатынастарды белгілеу қағидаларын;
22) осы Заңға, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарына және Қазақстан Республикасы Президентінің актілеріне сәйкес Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінің өзге де нормативтік құқықтық актілерін бекітеді.
2. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі:
1) төлем жүйесі маңызды төлем жүйелеріне жататын көрсеткіштерді;
2) көрсетілетін төлем қызметін тысқары ұсынушылары арқылы клиенттің өзінің банк шотына қол жеткізуін қамтамасыз ету үшін банк шотына қызмет көрсететін төлем қызметін ұсынушының ұйымдастыру шараларына қойылатын талаптарды;
3) төлем қызметін ұсынушы көрсетілетін төлем қызметінің маңызды ұсынушыларына жататын көрсеткіштерді;
4) төлем жүйелеріне қол жеткізуді қамтамасыз ететін ұйымдастыру шараларына және бағдарламалық-техникалық құралдарға қойылатын талаптарды;
5) банктердің және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың корреспонденттік шоттары бойынша төлемдер және ақша аударымдары лимитінің мөлшерін;
6) банк шотының бар екені және нөмірі туралы анықтаманы және банк шоты бойынша ақша қалдығы және қозғалысы туралы үзінді көшірмені ресімдеуге және олардың мазмұнына қойылатын талаптарды белгілейді.
3. Төлемдер мен төлем жүйелері саласында Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында және Қазақстан Республикасы Президентінің актілерінде көзделген өзге де функцияларды жүзеге асырады және өзге де өкілеттіктерді іске асырады.
4. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі төлем жүйелерін реттеуді және қадағалауды (оверсайт) және көрсетілетін төлем қызметтері нарығын бақылауды осы Заңға және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің төлемдер және төлем жүйелері саласындағы нормативтік құқықтық актілеріне сәйкес жүзеге асырады.

2-тарау. Төлем жүйелері

5-бап. Төлем жүйелеріне қойылатын негізгі талаптар

1. Төлем жүйесінің ұйымдастырылу және жұмыс істеу тәртібі оның осы төлем жүйесінің операторы белгілеген қағидаларында айқындалады.
2. Төлем жүйесінің қағидаларында:
1) төлем жүйесінің жұмыс істеу рәсімдері, оның ішінде төлем жүйесінде ақша аударымдарын жүзеге асыру, төлем хабарларының форматтарын қолдану тәртібі, төлем жүйесінің жұмыс істеу кестесі;
2) төлем жүйесінің операторы көрсететін қызметтердің және төлем жүйесінде жүзеге асырылатын операциялардың сипаты;
3) төлем жүйесіне қатысу талаптары;
4) төлем жүйесіне қатысушылардың оның операторымен өзара іс-қимыл тәртібі;
5) төлем және (немесе) ақша аударымы бойынша нұсқауды кері қайтарып алу рәсімдері;
6) төлем жүйесіне қатысушылардың төлем жасауға қабілетсіздігін реттеу тәртібі;
7) ақпараттық қауіпсіздік шараларын сақтау талаптары;
8) төлем жүйесінің қағидаларын бұзғаны үшін жауапкершілік және осы төлем жүйесінің операторы айқындайтын өзге де талаптар Заңға сәйкес қамтылуға тиіс.
3. Төлем жүйесінің қағидаларына осы төлем жүйесіне қатысушылардың басқа төлем жүйелеріне қатысуын (оның ішінде айрықша қатысу туралы талаптар түріндегі нормаларды), сондай-ақ басқа төлем жүйелеріне осы төлем жүйесінің инфрақұрылымына қызмет көрсететін тұлғалардың (осы төлем жүйесі операторының қызметкерлері болып табылатын адамдарды қоспағанда) қызмет көрсетуін шектейтін нормаларды енгізуге тыйым салынады.
4. Төлем жүйесінің қағидалары, осы қағидаларға өзгерістер мен толықтырулар, төлем жүйесі операторының тарифтері (көрсететін қызметтерінің құны) туралы және осы тарифтердің (көрсететін қызметтер құнының) барлық өзгерістері туралы мәліметтер оларды төлем жүйесінің операторы бекіткеннен кейін үш ай ішінде төлем жүйесі операторының интернет-ресурсында жариялануға жатады.
Төлем жүйесі операторының тарифтеріне (көрсететін қызметтер құнына) өзгерістерді ол осындай өзгерістерді негіздейтін қаржылық есептер негізінде енгізеді.
5. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкін қоспағанда, төлем жүйесінің операторы Қазақстан Республикасының аумағында меншікті төлем жүйесін құрғаны немесе Қазақстан Республикасының аумағында шетелдік төлем жүйесінің жұмыс істей бастағаны туралы төлем жүйесінің қызметін жүзеге асыру басталған күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде мынадай құжаттарды:
1) төлем жүйесі қағидаларының көшірмелерін;
2) төлем жүйесі операторының төлем жүйесіндегі тәуекелдерді басқару жүйесін реттейтін ішкі құжаттарының көшірмелерін;
3) төлем жүйесі операторының тарифтері (көрсететін қызметтер құны) туралы мәліметтер қамтылған құжаттардың көшірмелерін;
4) төлем жүйесі операторының орналасқан жері туралы мәліметтерді;
5) төлем жүйесі операторының құрылтайшылары (акционерлері) туралы мәліметтерді;
6) атқарушы органның басшысы (мүшелері) туралы мәліметтерді бере отырып, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне хабарлайды.
6. Банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым төлем жүйесіне, оның ішінде шетелдік төлем жүйесіне қатысқан жағдайда, осы банк (осы ұйым) төлем жүйесінің операторымен төлем жүйесіне қатысу шарты жасалған күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде негізге алынып төлем жүйесіне қатысу жүзеге асырылатын шарттардың көшірмелерін бере отырып, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне осындай қатысу туралы хабарлайды.
7. Осы баптың 5 және 6-тармақтарында көрсетілген ақпаратта:
1) төлем жүйесінің аты, оның операторының атауы мен оның заңды мекенжайы;
2) Қазақстан Республикасының аумағында меншікті төлем жүйесінің қызметі жүзеге асырыла бастаған күн немесе төлем жүйесіне, оның ішінде шетелдік төлем жүйесіне қатысу шарты жасалған күн қамтылуға тиіс.
8. Төлем жүйелерінде ақша аудару клиринг нәтижелері бойынша не бастамашының әрбір нұсқауын жеке орындау арқылы жүргізіледі.
9. Клиринг нәтижелері бойынша ақша аудару төлем жүйесіне қатысушылардың қарсы ақша талаптары мен міндеттемелерін есепке алу процесі аяқталғаннан кейін болады.
10. Банкаралық клиринг жүйесінде клиринг нәтижелері бойынша ақша аудару оған қатысушылардың ақшасын банкаралық ақша аудару жүйесінде пайдалана отырып жүзеге асырылады.
11. Бастамашының әрбір нұсқауын жеке орындау арқылы ақша аудару басқа нұсқаулар бойынша туындайтын оның құқықтары мен міндеттемелеріне қарамастан жүзеге асырылады.
12. Төлем жүйелеріне қатысушылардың төлем жасауға қабілетсіздігін реттеу тәртібі төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын аяқтау үшін ақша тарту әдістерін айқындауға тиіс.
Төлем жүйелеріне қатысушылардың төлем жасауға қабілетсіздігін реттеу тәртібіне қойылатын негізгі талаптар төлем жүйесінің операторы оларды бекіткеннен кейін бір ай ішінде төлем жүйесі операторының интернет-ресурсында жариялануға жатады.

6-бап. Қазақстан Республикасы төлем жүйелерінің түрлері,
олардың маңыздылығын айқындау өлшемшарттары мен
тәсілдері

1. Төлем жүйелері, оның ішінде шетелдік төлем жүйелері мынадай түрлерге бөлінеді:
1) жүйелік маңызы бар төлем жүйесі;
2) маңызды төлем жүйесі;
3) өзге төлем жүйесі.
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі жүйелік маңызы бар, маңызды және өзге төлем жүйелерінің тізілімін жүргізеді.
2. Қазақстан Республикасының бағалы қағаздар нарығы және (немесе) Қазақстан Республикасының валюталық нарығы қатысушыларының ақшалай міндеттемелері бойынша төлемдер және (немесе) ақша аударымдары, Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің мемлекеттік ақша-кредит саясатын жүргізуі мақсатындағы төлемдер және (немесе) ақша аударымдары жүзеге асырылатын, сондай-ақ үздіксіз жұмысы Қазақстан Республикасы қаржы жүйесінің тұрақтылығын қамтамасыз етуге жәрдемдесу мақсатында қажет болатын төлем жүйесі жүйелік маңызы бар төлем жүйесі болып табылады.
3. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі жүйелік маңызы бар төлем жүйелеріне жатқызылған жүйелерді қоспағанда, төлем жүйесін ол төмендегі кез келген:
1) осы төлем жүйесі арқылы ел аумағында жыл бойы Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілеген көрсеткіштен кем емес мөлшерде ұлттық валютамен төлемдер және (немесе) ақша аударымдары жүргізілетін;
2) осы төлем жүйесі арқылы ел аумағында жыл бойы Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілеген көрсеткіштен кем емес көлемде шетел валютасымен төлемдер және (немесе) ақша аударымдары жүзеге асырылатын;
3) осы төлем жүйесі арқылы жыл бойы Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілеген көрсеткіштен кем емес көлемде халықаралық төлемдер және (немесе) ақша аударымдары жүзеге асырылатын;
4) осы төлем жүйесі арқылы жыл бойы Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі ақша аудару жүйелері үшін белгілеген көрсеткіштен кем емес көлемде төлемдер және (немесе) ақша аударымдары жүзеге асырылатын;
5) осы төлем жүйесі арқылы жыл бойы Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілеген көрсеткіштен кем емес көлемде төлем карточкаларымен есеп айырысулар бойынша банкаралық төлемдер жүзеге асырылатын өлшемшарттарға сәйкес келген кезде маңызды төлем жүйесіне жатқызады.
4. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі төлем жүйесін мына тәсілдердің бірінің негізінде:
1) төлем жүйелерінің жұмыс істеуіне қатысты жүргізілген талдаудың қорытындылары бойынша өз бетінше;
2) төлем жүйесі операторының төлем жүйесінің белгіленген маңыздылық өлшемшарттарына сәйкес келуін растайтын құжаттар қоса берілген жазбаша өтініші негізінде жүйелік маңызы бар немесе маңызды төлем жүйесіне жатқызады.
5. Төлем жүйесі жүйелік маңызы бар немесе маңызды төлем жүйесіне жатқызылған жағдайда Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі бес жұмыс күні ішінде:
1) осы төлем жүйесін Қазақстан Республикасының жүйелік маңызы бар, маңызды төлем жүйелерінің тізіліміне енгізеді;
2) осы ақпаратты Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің интернет-ресурсында жариялайды;
3) Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкін қоспағанда, төлем жүйесінің операторына төлем жүйесінің жүйелік маңызы бар не маңызды төлем жүйесіне жатқызылғаны туралы жазбаша нысанда хабарлайды.
6. Төлем жүйесі жүйелік маңызы бар не маңызды төлем жүйесіне Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі төлем жүйесін Қазақстан Республикасының жүйелік маңызы бар, маңызды төлем жүйелерінің тізіліміне енгізген күннен бастап жатқызылады.

7-бап. Төлем жүйелерінде төлемдердің және ақша
аударымдарының аяқталғандығы

1. Төлем және (немесе) ақша аударымы пайдасына осы төлем жүзеге асырылатын төлем жүйесінің қатысушысына ақша есептеліп берілгеннен кейін төлем жүйесінде аяқталған болып саналады.
2. Жүйелік маңызы бар төлем жүйесінің операторы төлем жүйесінде төлемдердің және ақша аударымдарының нақты уақыт режимінде немесе ағымдағы операциялық күннің соңына дейін аяқталатынына кепілдік береді.
3. Төлем жүйесіне оның қатысушысы бастамашыға қатысты шығарылған жеделдетілген оңалту рәсімін қолдану, борышкердің төлем жасауға қабілетсіздігін реттеу, оңалту рәсімін қолдану немесе борышкерді банкрот деп тану туралы сот шешімінің көшірмелерін өзі алғанға дейін жіберген төлемдері және ақша аударымдары кері қайтарып алынбайтын және түпкілікті болып табылады, орындалуға және аяқталуға жатады.
4. Соттың жеделдетілген оңалту рәсімін борышкердің төлем жасауға қабілетсіздігін реттеу рәсімін қолдану немесе борышкерді банкрот деп тану туралы шешімінің көшірмелерін осы шешімді шығарған соттар банктерге оны шығарған кезден бастап бір жұмыс күні ішінде электрондық байланыс арналарын пайдалану арқылы жібереді.

8-бап. Төлем жүйесінің операторы және қатысушылары

1. Төлем жүйесінің операторы болып табылмайтын заңды тұлғаның өз атауында оның төлем жүйесінің жұмыс істеуін қамтамасыз ету жөніндегі қызметті жүзеге асыратынын көздейтін «төлем жүйесі» деген сөзді және одан туындайтын сөздерді пайдалануға құқығы жоқ.
2. Төлем жүйесінің операторы:
1) төлем жүйесінің қағидаларын белгілейді және оларды төлем жүйесі қатысушыларының сақтауын бақылауды жүзеге асырады;
2) төлем жүйесі қатысушыларының (қатысушыларына) төлем және ақпараттық хабарларын өңдеуді және беруді, нұсқауларды немесе клирингті жеке орындауды жүзеге асырады;
3) төлем жүйесінің қатысушысымен төлем жүйесінде оған қызмет көрсету туралы шартты, төлем жүйесінің жұмыс істеуі үшін қызмет көрсететін үшінші тұлғалармен шарттар жасайды;
4) төлем жүйесіндегі тәуекелдерді басқару жүйесін айқындайды;
5) төлем жүйесі инфрақұрылымының жұмыс істеуін қамтамасыз етеді;
6) ақпараттық қауіпсіздік және қызметтің үздіксіздігі шараларының сақталуын қамтамасыз етеді;
7) төлем жүйесі қатысушыларының оларға көрсетілетін қызметке тең және ашық қолжетімділігін қамтамасыз етеді;
8) төлем жүйесі операторының қызметін басқару жөніндегі ішкі құжаттарды бекітеді;
9) төлем жүйесінің қатысушыларымен жасалған шарттар негізінде өзге де міндеттерді орындайды.
3. Төлем жүйесі операторының төлем жүйесінің операциялық орталығына операциялық және технологиялық функцияларды жүзеге асыруға тапсырма беруіне жол беріледі.
Операциялық функциялар осы баптың 2-тармағының 2) тармақшасында көзделген функцияларды қамтиды. Технологиялық функциялар осы баптың
2-тармағының 5) және 6) тармақшаларында көзделген функцияларды қамтиды.
4. Шетелдік төлем жүйесінің операторы төлем жүйесі қатысушыларының арасындағы ақша аударымдарын жүзеге асыруды Қазақстан Республикасының ұлттық валютасымен банкаралық ақша аудару жүйесі не банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар арқылы қамтамасыз етеді.
5. Төлем жүйесінің қатысушылары мен операторлары өз қызметін «Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы» Қазақстан Республикасы Заңының талаптарына сәйкес және Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттардың талаптарын ескере отырып жүзеге асырады.
6. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкін қоспағанда, жүйелік маңызы бар төлем жүйесінің не маңызды төлем жүйесінің операторы төлем жүйесінің жұмыс істеу процесінде Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне:
1) төлем жүйесінің қағидаларына бекітілген өзгерістер мен толықтырулар туралы мәліметтерді осы өзгерістер мен толықтырулар қолданысқа енгізілген күнге дейін бір айдан кешіктірмей;
2) төлем жүйесі операторы тарифтерінің (көрсетілетін қызмет құнының) өзгерістері туралы мәліметтерді осы өзгерістер қолданысқа енгізілген күнге дейін он жұмыс күнінен кешіктірмей береді.

9-бап. Жүйелік маңызы бар немесе маңызды төлем жүйесінің
операторларына арналған ең төменгі талаптар

1. Жүйелік маңызы бар төлем жүйесінің операторы ішкі қағидаларда:
1) басқару органының өкілеттіктерін және жұмыс регламентін;
2) басқарудың жоғары және/немесе атқарушы органының өкілеттіктерін және жауапкершілігін;
3) төлем жүйесінің даму стратегиясын;
4) төлем жүйесіндегі тәуекелдерді басқару жүйесін;
5) төлем жүйесінің қатысушыларымен және төлем жүйесінің жұмыс істеуі үшін қызмет көрсететін үшінші тұлғалармен дауларды сотқа дейін шешу тәртібін;
6) төлем жүйесі қатысушыларының көрсетілетін қызметтің сапасына қажеттілігін қанағаттандыру бағаланатын төлем жүйелері жұмысының тиімділігін қамтамасыз ету өлшемшарттарын айқындайды.
2. Осы баптың 1-тармағында көрсетілген құжаттарды жүйелік маңызы бар төлем жүйесінің операторы олар бекітілгеннен кейін бір ай ішінде өзінің интернет-ресурсында жариялайды.
3. Төлем жүйесіндегі тәуекелдерді басқару жүйесі:
1) тәуекелдерді анықтау, өлшеу, мониторингі және басқару;
2) төлем жүйесінің үздіксіз қызметін қамтамасыз ету рәсімдерін айқындайды және төлем жүйесі операторының қызметін қалпына келтіру жоспарын қамтиды.
4. Осы баптың 1-тармағының 1), 2), 4), 5) және 6) тармақшаларының, 3-тармағының талаптары маңызды төлем жүйесінің операторына қолданылады.
5. Осы баптың 1-тармағының 1) және 5) тармақшаларында көрсетілген құжаттарды маңызды төлем жүйесінің операторы олар бекітілгеннен кейін бір ай ішінде өзінің интернет-ресурсында жариялайды.
Осы баптың 1-тармағының 2) және 6) тармақшаларында көрсетілген құжаттар және төлем жүйесіне тән тәуекелдердің тізбесін және оларды басқарудың негізгі әдістерін қоса алғанда, тәуекелдерді басқару жүйесінің негізгі талаптары төлем жүйелері қатысушыларына оларды бекіткен соң бір ай ішінде таныстырылуға жатады.
6. Жүйелік маңызы бар немесе маңызды төлем жүйесінің операторы немесе операциялық орталығы Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісімен белгіленген нысандар бойынша және тәртіппен мәліметтерді және есептерді, оның ішінде төлем жүйесі қатысушысының маңызды клиенті жүзеге асырған төлемдердің көлемдері бойынша мәліметтер береді.
7. Жүйелік маңызы бар немесе маңызды төлем жүйесі қатысушысының маңызды клиенттері мынадай өлшемшарттардың бірі бойынша айқындалады:
1) жүйе қатысушысының клиенті микроқаржы ұйымы немесе кредиттік серіктестік болып табылады;
2) төлем жүйесінің қатысушысы клиентінің осы төлем жүйесі арқылы бір жылда жүзеге асырылған төлемдер мен ақша аударымдарының жалпы көлеміндегі үлесі он немесе оннан көп пайызды құрайды.
8. Жүйелік маңызы бар төлем жүйесінің операторы немесе операциялық орталығы оператор оған төменде көрсетілген функцияларды тапсырған кезде:
1) оның қызметіне жыл сайын аудиторлық тексеру жүргізуді қамтамасыз етеді және Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне осы тексерудің нәтижелерін оны аяқтаған соң он жұмыс күні ішінде ұсынады;
2) төлем жүйелері қатысушыларының көрсетілетін қызметтердің сапасына олардың қанағаттануына қатысты қажеттілігіне талдау жүргізеді;
3) төлем жүйелерінің қатысушыларымен кері байланыс сервисінің жұмыс істеуін қамтамасыз етеді.
9. Жүйелік маңызы бар төлем жүйесінің операторы немесе операциялық орталығы жылына бір рет, есепті жылдың соңына дейінгі мерзімде төлем жүйелері қатысушыларының көрсетілетін қызмет сапасына қанағаттану тұрғысынан оның жұмыс істеу тиімділігіне жүргізілген талдау нәтижелерін өзінің интернет-ресурсында жариялайды.
10. Жүйелік маңызы бар немесе маңызды төлем жүйесінің операторы төлем жүйесінің оның халықаралық стандарттарға сәйкес жұмыс істеуін:
1) үш жылда кемінде бір рет – жүйелік маңызы бар төлем жүйелері бойынша;
2) бес жылда кемінде бір рет – маңызды төлем жүйелері бойынша өздігінен бағалауды жүргізеді.
Операциялық және технологиялық функцияларды жүзеге асыру жүйелік маңызы бар немесе маңызды төлем жүйесінің операциялық орталығына тапсырылған жағдайда, төлем жүйелерінің жұмыс істеуін өздігінен бағалауды жүйелік маңызы бар немесе маңызды төлем жүйесінің операторы және операциялық орталығы бірлесіп жүргізеді.
Жүргізілген өздігінен бағалау нәтижелерін жүйелік маңызы бар және маңызды төлем жүйесінің операторы, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі төлем жүйесінің операторы болған жағдайларды қоспағанда, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне оны жүргізу аяқталған соң он жұмыс күні ішінде ұсынады.
11. Жүйелік маңызы бар және маңызды төлем жүйесінің операторы төлем жүйесінің жұмыс істеуіне жүргізілген өздігінен бағалаудың негізгі нәтижелерін ол аяқталған соң бір ай ішінде өзінің интернет-ресурсында жариялайды.

3-тарау. Көрсетілетін төлем қызметтері нарығын құқықтық реттеу

10-бап. Төлем қызметін ұсынушылар

1. Көрсетілетін төлем қызметтерін мынадай ұсынушылар:
1) Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі;
2) екінші деңгейдегі банктер;
3) банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар;
4) пошталық ақша аударымдарын жүзеге асыратын пошта операторы (бұдан әрі – пошта операторы);
5) төлем ұйымдары;
6) төлем агенттері;
7) қосалқы төлем агенттері көрсетеді.
2. Осы Заңның мақсаты үшін банктер және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар төлем ұйымдары, төлем агенттері және қосалқы төлем агенттері ретінде қаралмайды.

11-бап. Көрсетілетін төлем қызметінің маңызды ұсынушыларын
айқындау өлшемшарттары және тәсілдері

1. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі төлем қызметін ұсынушыны ол мынадай өлшемшарттардың біреуіне сәйкес болған кезде көрсетілетін төлем қызметінің маңызды ұсынушысына жатқызады:
1) төлем қызметін ұсынушы операторлар Қазақстан Республикасының резиденттері болып табылатын жүйелік маңызы бар немесе маңызды төлем жүйесінде төлемдер және (немесе) ақша аударымдарын жүзеге асыруды жыл бойы Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілеген көрсеткіштен кем емес көлемде қамтамасыз етеді;
2) төлем қызметін ұсынушы Қазақстан Республикасының аумағында және шетелде төлем карточкаларын шығару және оларды пайдалана отырып операцияларды өңдеу бойынша қызмет көрсетуді жыл бойы Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілеген көрсеткіштен кем емес көлемде қамтамасыз етеді;
3) төлем қызметін ұсынушы электрондық ақшаны шығару, өтеу және оларды пайдалана отырып жүзеге асырылатын операцияларды өңдеу қызметін көрсетуді жыл бойы Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілеген көрсеткіштен кем емес көлемде қамтамасыз етеді;
4) төлем қызметін ұсынушы төлемдерді төлем карточкаларын пайдаланбай электрондық терминалдар және қашықтан кіру жүйесі арқылы төлемдерді жүзеге асыру бойынша қызмет көрсетуді жыл бойы Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілеген көрсеткіштен кем емес көлемде қамтамасыз етеді;
5) төлем қызметін ұсынушы елдің аумағында және шетелде ақшаны ақша аударымдар жүйесі арқылы аудару бойынша қызмет көрсетуді жыл бойы Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілеген көрсеткіштен кем емес көлемде қамтамасыз етеді;
6) төлем қызметін ұсынушы Қазақстан Республикасының аумағында және шетелде банктер арасында ашылған корреспонденттік шоттар арқылы төлемдер мен ақша аударымдарын жүзеге асыру бойынша қызмет көрсетуді жыл бойы Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілеген көрсеткіштен кем емес көлемде қамтамасыз етеді;
7) төлем қызметін ұсынушы мемлекеттік бюджеттен немесе Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорынан зейнетақы төлемдерін, жәрдемақыларды, әлеуметтік және өзге төлемдерді беруді қамтамасыз етеді;
8) төлем қызметін ұсынушы Қазақстан Республикасының нарығында өзге көрсетілетін қызметті ұсынушылар көрсетпейтін қызмет көрсетуді қамтамасыз етеді.
2. Ұлттық Банк көрсетілетін төлем қызметін ұсынушыларды мынадай тәсілдердің бірі арқылы:
1) көрсетілетін төлем қызметтерінің нарығына жүргізілген талдау қорытындылары бойынша дербес;
2) төлем қызметін ұсынушының белгіленген маңыздылық өлшемшарттарына сәйкестігін растайтын құжаттар қоса берілген төлем қызметін ұсынушының жазбаша өтініші негізінде көрсетілетін төлем қызметінің маңызды ұсынушыларына жатқызады.
3. Төлем қызметін ұсынушыны маңыздыға жатқызған жағдайда Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі осы көрсетілетін төлем қызметін ұсынушыны маңызды төлем қызметін ұсынушылардың тізіліміне енгізеді және бес жұмыс күні ішінде төлем қызметін ұсынушыны жазбаша нысанда хабардар етеді және көрсетілген мәліметтерді Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің интернет-ресурсында жариялайды.
4. Көрсетілетін төлем қызметінің маңызды ұсынушысы:
1) басқару органының құрамын, өкілеттіктерін және жұмыс регламентін;
2) басшы органның өкілеттіктерін және жауапкершілігін;
3) көрсетілетін төлем қызметінің маңызды ұсынушысының қызметіне тән тәуекелдерді басқару жүйесін;
4) көрсетілетін төлем қызметінің маңызды ұсынушысы мен мүдделі тұлғалар арасындағы мүдделер қайшылығын шешу тәртібін;
5) клиенттердің көрсетілетін қызметтің сапасына қанағаттандырылу мәнінің мақсаттары мен міндеттерін айқындайды.
5. Көрсетілетін төлем қызметінің маңызды ұсынушысының қызметіне тән тәуекелдерді басқару жүйесі:
1) тәуекелдерді анықтау, өлшеу, мониторингі және басқару рәсімдерін;
2) көрсетілетін төлем қызметтерін көрсету бойынша қызметтің үздіксіздігін қамтамасыз ету рәсімдерін айқындайды және оның қызметін қалпына келтіру жоспарын қамтиды.
6. Көрсетілетін төлем қызметінің маңызды ұсынушысы:
1) Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде белгілеген тәртіппен Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне өзі көрсеткен төлем қызметтері бойынша мәліметтер ұсынады;
2) көрсетілетін қызметтің сапасына бағалау жүргізуді қамтамасыз етеді және жүргізілген бағалау нәтижелерін Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне ұсынады.

12-бап. Көрсетілетін төлем қызметтерінің түрлері

1. Көрсетілетін төлем қызметтерінің түрлері:
1) банк шотын пайдалана отырып төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын қабылдау және жүзеге асыру бойынша көрсетілетін қызметтер;
2) банк шоттарына, оның ішінде үшінші тұлғалардың банк шоттарына есепке алу үшін қолма-қол ақшаны қабылдау бойынша көрсетілетін қызметтер;
3) ақша жөнелтушінің банк шотын пайдаланбай төлемдерді жүзеге асыру үшін қолма-қол ақша қабылдау бойынша көрсетілетін қызметтер;
4) банк шотын ашпай ақша аударуды жүзеге асыру бойынша көрсетілетін қызметтер;
5) электрондық ақша шығару және өтеу бойынша көрсетілетін қызметтер;
6) төлем карточкаларын шығару бойынша көрсетілетін қызметтер;
7) электрондық ақшаны және төлем карточкаларын өткізу (тарату) бойынша көрсетілетін қызметтер;
8) электрондық ақшаны пайдалана отырып жасалған төлемдерді қабылдау және өңдеу бойынша көрсетілетін қызметтер;
9) клиент электрондық түрде бастама жасаған төлемдерді өңдеу және төлемдерді және (немесе) ақша аударымын жүзеге асыру не осы төлемдер бойынша ақша қабылдау үшін банкке, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымға қажетті ақпарат беру бойынша көрсетілетін қызметтер.
2. Көрсетілетін төлем қызметтеріне:
1) төлеушінің алдында төлем қызметін ұсынушының қатысуынсыз жүзеге асырылатын міндеттемелері бар тұлғаға (тұлғаларға) төлемді жүзеге асыратын тұлғаның (төлеушінің) қолма-қол ақша беруі бойынша көрсетілетін қызметтер;
2) банкноттарды, монеталарды және құндылықтарды инкассациялау бойынша көрсетілетін қызметтер;
3) қайырымдылық немесе коммерциялық емес қызмет мақсатында ақша жинау және беру бойынша көрсетілетін қызметтер;
4) банк шотын пайдаланбай қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын жүзеге асыру бойынша көрсетілетін қызметтер;
5) көрсетілетін төлем қызметтерін көрсетуге технологиялық қолдау көрсетуді қамтамасыз ететін көрсетілетін қызметтер, оның ішінде деректерді өңдеуге және сақтауға, көрсетілетін төлем қызметтерін алушыларды аутентификациялауға, сондай-ақ көрсетілетін төлем қызметтерін көрсету кезінде пайдаланылатын электрондық терминалдар мен жабдықтарды пайдалануға беруге және технологиялық қолдау көрсетуге байланысты көрсетілетін қызметтер;
6) тауарларды немесе көрсетілетін қызметтерді сатып алу үшін электрондық төлем құралдары эмитентінің үй-жайларында немесе тауарларды немесе электрондық төлем құралдары эмитенті көрсететін қызметтерді сатып алу үшін электрондық төлем құралдары эмитентімен жасалған шарт негізінде электрондық төлем құралдарын пайдалана отырып жүзеге асырылатын көрсетілетін қызметтер;
7) бенефициар – заңды тұлға, дара кәсіпкер және төлем қызметін ұсынушы арасындағы соңғылардың үшінші тұлғалардың қатысуынсыз төлеушілерден қабылданған төлемдер бойынша бенефициардың пайдасына ақша аударуды жүзеге асыруы кезінде ақпараттық және технологиялық өзара іс-қимылды қамтамасыз ететін көрсетілетін қызметтер жатпайды.

13-бап. Төлем қызметтерін көрсету

1. Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің тиісті лицензиясынсыз немесе Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінде есептік тіркеуге алынбай Қазақстан Республикасының аумағында көрсетілетін төлем қызметтерін көрсетуге тыйым салынады.
Осы тармақтың бірінші бөлігінде белгіленген талаптар төлем агенттерінің және қосалқы төлем агенттерінің, сондай-ақ өз қызметін Қазақстан Республикасының заңнамасы негізінде лицензиясыз жүзеге асыратын төлем қызметін ұсынушылардың қызметіне қолданылмайды.
2. Төлем қызметтерін:
1) банк Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің клиенттердің банк шоттарын ашуға және жүргізуге және аударым операцияларын жүзеге асыруға лицензиясы болған кезде осы Заңның 12-бабының 1-тармағында аталған төлем қызметтерінің кез келген түрлерін;
2) банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым, осы тармақшаның екінші және үшінші бөліктерінде көрсетілген төлем қызметін ұсынушыларды, осы Заңның 12-бабы 1-тармағының 2)-4), 7)-9) тармақшаларында көрсетілген төлем қызметтерін қоспағанда, Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің аударым операцияларын жүзеге асыруға лицензиясы болған кезде. Бұл ретте:
қаржы құралдарымен мәмілелер бойынша есеп айырысуды жүзеге асыратын ұйым, осы Заңның 12-бабы 1-тармағының 1) тармақшасында көзделген көрсетілетін төлем қызметтерін Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің клиенттердің банк шоттарын ашуға және жүргізуге лицензиясы болған кезде;
Ұлттық пошта операторы осы Заңның 12-бабы 1-тармағының 2)-9) тармақшаларында көзделген көрсетілетін төлем қызметтерін, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі клиенттерінің банк шоттарын ашуға және жүргізуге лицензиясы болған кезде осы Заңның 12-бабы 1-тармағының 1) тармақшаларында көзделген көрсетілетін төлем қызметтерін;
3) пошта операторы осы Заңның 12-бабы 1-тармағының 4) тармақшасында көрсетілген көрсетілетін төлем қызметтерін, осы баптың 12-тармағында белгіленген талаптарды сақтай отырып, пошта ақша аударымдарын жүзеге асыру кезінде көрсетеді.
Пошта ақша аударымдары бойынша қызмет көрсету тәртібі «Пошта туралы» Қазақстан Республикасының Заңында реттеледі;
4) төлем ұйымы осы Заңның 12-бабы 1-тармағының 3), 7)-9) тармақшаларында көрсетілген көрсетілетін төлем қызметтерін есептік тіркеудің тіркеу нөмірі болған кезде;
5) төлем агенті және қосалқы төлем агенті осы Заңның 12-бабы 1-тармағының 2), 3) және 7) тармақшаларында көрсетілген көрсетілетін төлем қызметтерін, банктер, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар және төлем ұйымдары үшін рұқсат етілген көрсетілетін төлем қызметтерінің түрлері шеңберінде төлем қызметтерін көрсету жөніндегі агенттік шарт болған кезде көрсетеді.
3. Төлем ұйымы банкпен немесе төлем агентімен жасалған төлем қызметтерін көрсету жөніндегі агенттік шарт негізінде банктің төлем агенті не қосалқы төлем агенті ретінде төлем қызметтерін көрсету бойынша қызметті жүзеге асыруға құқылы.
Төлем ұйымы осы Заңның 12-бабы 1-тармағының 3) тармақшасында көзделген көрсетілетін төлем қызметтерін көрсетілетін қызметті ұсынушымен жасалған шарт болған кезде көрсетеді.
Банкпен жасалған төлем қызметтерін көрсету жөніндегі агенттік шарт болған кезде, төлем ұйымының клиенттің банк шотын пайдаланбай, бюджетке төлемдер қабылдау бойынша көрсетілетін төлем қызметтерін көрсетуіне жол беріледі.
Шарттарда ақшаны төлем ұйымының банк шотынан көрсетілетін қызметті ұсынушының банк шотына есепке алу тәртібі, тараптардың құқықтары мен міндеттері, сондай-ақ төлем ұйымына төлем қызметтерін көрсеткені үшін сыйақы беру тәртібі және төлем ұйымын төлем қызметтерін көрсетуге тарту талаптары көзделуі тиіс.
4. Көрсетілетін төлем қызметі клиент пен төлем қызметін ұсынушы арасында жасалған шарт негізінде көрсетіледі, онда мынадай талаптар болуға тиіс:
1) көрсетілетін төлем қызметтерінің түрлері және жалпы сипаттамасы;
2) төлем қызметтерін көрсетудің тәртібі және ең ұзақ мерзімі;
3) алынатын алымдар мен комиссиялардың мөлшері немесе осы ақпарат қамтылған интернет-ресурсты көрсету және оларды алу тәртібі;
4) көрсетілетін төлем қызметтері туралы ақпарат ұсыну тәртібі;
5) санкцияланбаған төлемдерден қорғау әрекеттерінің тәртібі;
6) көрсетілетін төлем қызметтерін шетел валютасымен көрсету кезінде қолданылатын айырбастау бағамын анықтау тәртібі;
7) көрсетілетін төлем қызметін ұсынушының төлем қызметтерін көрсетуден бас тарту құқығы сақталатын талаптар;
8) санкцияланбаған көрсетілетін төлем қызметтері жөніндегі мәселелерді реттеу тәртібі;
9) клиенттің шартты бұзу құқығы;
10) талаптар қою және даулы жағдайларды шешу тәртібі.
Төлем қызметін ұсынушы төлем қызметтерін көрсету кезінде қажетті қосымша талаптарды көздеуі мүмкін.
5. Төлем қызметін ұсынушы осы баптың 4-тармағында көзделген шарттың талаптарын клиент үшін оларды жақсарту жағына біржақты тәртіппен өзгертуге құқылы.
Төлем қызметін ұсынушы төлем қызметін ұсынушы мен клиент арасында шарт жасау күні белгіленген көрсетілетін төлем қызметтері бойынша комиссияны ұлғайту жағына біржақты тәртіппен өзгертуге құқылы емес.
Төлем қызметін ұсынушы қашықтан кіру жүйесі арқылы біржолғы тәртіппен көрсетілетін төлем қызметі бойынша оны көрсетудің міндетті талаптарымен төлем қызметін көрсеткенге дейін олардың арасында шарт жасау үшін, осы баптың 4-тармағында көзделген талаптарға сәйкес қазақ немесе орыс тілдерінде клиентке таныстыруды қамтамасыз етеді.
6. Төлем қызметін ұсынушы төлем қызметін көрсеткенге дейін қашықтан кіру жүйелері арқылы төлем қызметтерін көрсету кезінде Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде тікелей көзделген жағдайларды қоспағанда, төлем қызметін ұсынушының көрсетілетін төлем қызметтері бойынша өндіріп алатын ақшалай көрсетілген комиссиясының мөлшері туралы ақпаратты клиентке ұсынуын қамтамасыз етеді.
7. Төлем қызметін ұсынушы көрсетілетін төлем қызметтерін тек клиент нұсқауының талаптары негізінде және соған сәйкес көрсетеді.
Төлем қызметін ұсынушының клиент нұсқауының талаптары мен деректемелерін өзгертуіне тыйым салынады.
8. Көрсетілетін төлем қызметін және ақпараттық банк қызметтерін алу үшін клиент оның банк шотына қызмет көрсететін төлем қызметін ұсынушысы ретінде және сол сияқты көрсетілетін төлем қызметін тысқары ұсынушысы ретінде қашықтан кіру жүйесін пайдалануға құқылы.
9. Клиенттің көрсетілетін төлем қызметін тысқары ұсынушысынан көрсетілетін төлем қызметтерін және ақпараттық банк қызметтерін алу құқықтарын іске асыру мақсатында клиенттің банк шотына қызмет көрсететін көрсетілетін төлем қызметін ұсынушы көрсетілетін төлем қызметін тысқары ұсынушысының Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінің талаптарына сәйкес клиенттің банк шотына және ақпаратына кіруін қамтамасыз етуге міндетті.
Осы тармақтың талабы клиенттің банк шоттарына қызмет көрсететін және интернет-ресурс арқылы қашықтан банк қызметтерін көрсетпейтін төлем қызметін ұсынушыларға қолданылмайды.
10. Клиенттің банк шотына қызмет көрсететін төлем қызметін ұсынушы клиенттің бұйрығы бойынша және идентификаттау құралдары арқылы расталған клиенттің келісімімен үшінші тұлғаларға клиенттің банк шотының болуы, нөмірі және банк шоты бойынша операциялар туралы ақпаратты беруге тиіс.
11. Комиссияны төлемнің және (немесе) ақша аударымының сомасынан шегеру арқылы алу талабы бенефициар және бенефициардың төлем қызметін ұсынушы арасындағы шартта көзделген жағдайларды қоспағанда, төлем қызметін көрсету үшін комиссияны төлемнің және (немесе) ақша аударымының сомасынан алуға тыйым салынады. Бенефициардың көрсетілетін төлем қызметін ұсынушы бенефициарға қабылданған төлемнің және (немесе) ақша аударымының сомасы және одан жүргізілген шегерімдер туралы хабарлайды.
12. Егер осы Заңда өзгеше көзделмесе, төлем қызметін ұсынушы төлем қызметін көрсету кезінде мынадай:
1) «Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы» Қазақстан Республикасының Заңында немесе Қазақстан Республикасы ратифицикациялаған халықаралық шарттарға сәйкес жеке тұлға клиентті тиісті түрде тексеру және идентификаттауды жүргізу;
2) ақша жөнелтуші және бенефициар бойынша «Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы» Қазақстан Республикасының Заңында көзделген деректемелердің төлем және (немесе) ақша аударымы туралы төлем құжатында болуы және оларды төлемнің және (немесе) ақша аударымының қатысушысына беру;
3) ақша жөнелтушіні және/немесе бенефициарды идентификаттауға мүмкіндік беретін мәліметтерді төлем қызметі көрсетілгеннен не клиенттің банк шоты жабылғаннан кейін бес жыл ішінде сақтау;
4) клиенттің идентификаттау құралдарының үшінші тұлғалардың кіруінен сақталуы талаптарын сақталуын қамтамасыз етеді.
13. Төлем қызметін ұсынушы төлем қызметін көрсеткеннен кейін (төлем карточкаларын шығару бойынша төлем қызметін қоспағанда) клиентке төлем қызметін көрсету фактісін растайтын құжатты қағаз тасымалдағышта не электрондық байланыс арналары арқылы ұсынады.
Төлем қызметін көрсету фактісін растайтын құжаттың мазмұнына қойылатын талаптар Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде белгіленеді.
14. Төлем қызметін ұсынушы төлем қызметін көрсету кезінде алынған мәліметтердің құпиялылығын қамтамасыз етеді және оларды Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде көзделген жағдайларды қоспағанда үшінші тұлғаларға жария етуге жол бермейді.
Төлем қызметін ұсынушы «Дербес деректер және оларды қорғау туралы» Қазақстан Республикасының Заңында көзделген жағдайларды қоспағанда, төлем қызметтерін көрсету кезінде дербес деректер субъектісінің келісімімен дербес деректерді жинауды және өңдеуді жүзеге асырады.
15. Төлем ұйымына қызметтің мына түрлерін:
1) жылжымайтын мүлікті сатып алу, сату, жалға алу және жалға тапсыру;
2) жарнамалық, маркетингтік, консультациялық және ақпараттық көрсетілетін қызметтер;
3) бағдарламалық қамтамасыз етуді әзірлеу, бейімдеу, түрлендіру, техникалық қолдау;
4) электрондық терминалдарды, ақпарат өңдеуге және беруге арналған басқа құрылғыларды және жабдықтарды сатып алу, сату, жалға алу және жалға тапсыру;
5) есептеу техникасын және ақпараттық технологияларды пайдалануға байланысты қызмет, оның ішінде ақпараттық-техникалық көрсетілетін қызметтер, деректерді өңдеу және беру бойынша көрсетілетін қызметтер, дерекқорларды және ақпараттық ресурстарды құру және пайдалану;
6) логистика және курьерлік қызмет саласындағы агенттік және делдалдық қызметті орындауды қоса алғанда, осы салалардағы көрсетілетін қызметтер;
7) ақпараттық жүйелер мен желілердің қауіпсіздігін құру және қамтамасыз ету;
8) ақпаратты криптографиялық қорғау құралдарын әзірлеу және іске асыру;
9) электрондық-цифрлық қолтаңба ашық кілтінің электрондық-цифрлық қолтаңба жабық кілтіне сәйкес болуын куәландыру, сондай-ақ тіркеу куәлігінің дәйектілігін растау бойынша көрсетілетін қызметтер;
10) төлем қызметін жасау шеңберінде төлемді және (немесе) ақша аударымын уақтылы аяқтау үшін қажетті қарыз (коммерциялық кредит) беру бойынша көрсетілетін қызметтерді қоспағанда, өзге кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыруға тыйым салынады.
Төлем қызметтерін көрсету кезінде төлем ұйымының клиенттерден алған ақшадан қарыз (коммерциялық кредит) беруге рұқсат берілмейді.
16. Төлем қызметін ұсынушы өз қызметін жүзеге асыру үшін қажетті ақпараттық-технологиялық функцияларды орындауды төлем қызметін ұсынушының үшінші тұлғаларға аутсорсингке беруіне рұқсат етіледі.
Төлем қызметін ұсынушы ақпараттық-технологиялық функцияларды орындауды аутсорсингке беруі кезінде ол бұл туралы Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде белгіленген тәртіппен Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкін хабардар етеді.
17. Ақпараттық-технологиялық функцияларды орындауды үшінші тұлғаларға аутсорсингке беруге мынадай:
1) төлем қызметін ұсынушының осы Заңның және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актілерінің талаптарын бұзуы, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің төлем қызметтері нарығын бақылау функцияларын жүзеге асыруына кедергі жасау тәуекелі туындаған;
2) егер үшінші тұлға төлем қызметін ұсынушының төлем қызметтерін көрсетуді қамтамасыз ету үшін қажетті талаптарға сәйкес келмесе;
3) аутсорсинг және төлем қызметтерін көрсету бойынша қызметті жүзеге асыру үшін төлем қызметін ұсынушыларға қойылатын талаптар арасында қайшылықтар болған;
4) төлем қызметін ұсынушыға төлем қызметтерін көрсету бойынша қызметті жүзеге асыруға рұқсат берілген талаптарды аутсорсинг жойған немесе өзгерткен;
5) үшінші тұлға өз міндеттемелерін аутсорсинг туралы шарт бойынша тиісінше орындамаған жағдайларда жол берілмейді немесе тоқтатылады.
18. Төлем қызметін ұсынушының өз қызметін жүзеге асыру үшін қажетті ақпараттық-технологиялық функцияларды орындауды көрсетілетін төлем қызметін ұсынушының үшінші тұлғаларға аутсорсингке беру тәртібі төлем қызметін ұсынушының ішкі қағидаларында белгіленеді.
Төлем қызметін ұсынушы үшінші тұлғаның аутсорсинг туралы шарт бойынша міндеттемелерін тиісті түрде орындамағаны үшін жауапты болады. Төлем қызметін ұсынушы қажет болған кезде аутсорсинг туралы шартты төлем қызметтерін көрсетудің үздіксіз болуын және сапасын, сондай-ақ төлем қызметін ұсынушылардың мүддесін қамтамасыз ету талабымен бұзады.
19. Төлем қызметін ұсынушы төлем қызметін көрсету кезінде осы Заңда және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің төлемдер мен төлем жүйелері саласындағы нормативтік құқықтық актілерінде белгіленген талаптарды басшылыққа алады.
Төлем ұйымы осы Заңның 12-бабы 1-тармағының 3) және
7) тармақшаларында көрсетілген қызметті көрсету кезінде осы баптың
12-тармағының 2) тармақшасында белгіленген талаптарды орындау талап етілмейді.

14-бап. Төлем қызметтерін төлем агенттері мен қосалқы
төлем агенттері арқылы көрсету кезінде қойылатын
талаптар

1. Банк, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым және төлем ұйымы төлем агенті немесе қосалқы төлем агенті арқылы төлем қызметтерін көрсету туралы агенттік шарттың негізінде клиенттерге төлем қызметтерін көрсетуге құқылы.
Төлем ұйымы төлем қызметін көрсетуге төлем агентін және (немесе) қосалқы төлем агентін тартуға, егер осындай талап көрсетілетін қызметті ұсынушымен шартта көзделсе, құқылы.
2. Төлем агенті немесе қосалқы төлем агенті төлем қызметін клиентке мынадай:
1) төлем қызметін банктің немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның немесе төлем ұйымының атынан көрсету;
2) осы Заңның 13-бабының 12-тармағында көзделген талаптарды орындау;
3) клиентке төлем қызметін көрсету фактісін растайтын және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде белгіленген қажетті деректемелерді қамтитын құжатты беру;
4) төлем агентінің банкпен немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйыммен немесе төлем ұйымымен жасасқан шарттың талаптарына сәйкес, ал қосалқы төлем агентінің төлем агентімен жасасқан шартқа сәйкес, сондай-ақ төлем агенті және банк, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым немесе төлем ұйымы арасында жасалған шартқа сәйкес сыйақыны өндіріп алуы;
5) осы баптың 3-тармағында көзделген ақпаратты клиентке беру талаптарын сақтау шартымен көрсетеді.
3. Төлем қызметін көрсету басталғанға дейін төлем агенті және қосалқы төлем агенті клиентке мынадай:
1) төлем қызметінің атауы және оны көрсету орнының мекенжайы;
2) банктің немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның немесе төлем ұйымының, сондай-ақ төлем агентінің атауы, тұрған жері және бизнес идентификаттау нөмірі және төлем қызметін қосалқы төлем агенті көрсеткен жағдайда қосалқы төлем агентінің атауы, тұрған жері және бизнес идентификаттау нөмірі;
3) банктің немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның банк операцияларын жүзеге асыруға арналған лицензиясының нөмірі не төлем ұйымын есептік тіркеудің тіркеу нөмірі;
4) төлем агенті немесе қосалқы төлем агенті төлем қызметін көрсету кезінде клиенттен ұстайтын сыйақы мөлшері (оны өндіріп алған жағдайда);
5) банктің, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның немесе төлем ұйымының байланыс деректері (заңды мекенжайы, телефоны) және төлем қызметтерін қосалқы төлем агенті көрсеткен жағдайда қосалқы төлем агентінің байланыс деректері (заңды мекенжайы, телефоны) ақпаратын беруді қамтамасыз етеді.
4. Банк, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым, төлем ұйымы өздерінің төлем агенттерінің және қосалқы төлем агенттерінің тізілімдерін банктің, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның, төлем ұйымының ішкі құжатында белгіленген тәртіппен жүргізуге тиіс.
5. Төлем агенті банкпен, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйыммен немесе төлем ұйымымен жасалған шартта белгіленген тәртіппен тартылған қосалқы төлем агенттері туралы ақпаратты көрсетілген тізілімге қосу мақсатында банкке, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымға немесе төлем ұйымына ұсынуды қамтамасыз етеді.
6. Банк, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым, және төлем ұйымы төлем агентінің төлем агенті және банк, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым немесе төлем ұйымы арасындағы шартта белгіленген төлем қызметін ұсынудың талаптарын, сондай-ақ осы Заңның және төлемдер мен төлем жүйелері саласындағы Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актілерінің талаптарын сақтауына бақылауды жүзеге асыруға міндетті.
Осы тармақтың бірінші бөлігінде көзделген бақылауды жүзеге асыру тәртібі банктің, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның немесе төлем ұйымының және төлем агентінің арасындағы шартта не банктің, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның және төлем ұйымының ішкі қағидаларында белгіленеді.
7. Төлем агенті қосалқы төлем агентінің осы Заңның талаптарын және төлем агенті және банктің, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның немесе төлем ұйымының арасындағы шартта белгіленген төлем қызметтерін көрсету талаптарын сақтауына бақылауды төлем агенті және қосалқы төлем агенті арасындағы, сондай-ақ төлем агенті және банктің, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның немесе төлем ұйымының арасындағы шартта белгіленген тәртіппен жүзеге асырады.
8. Банк, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым, төлем қызметтерін көрсету жөнінде агенттік шарт жасасқан төлем ұйымы Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне осы көрсетілетін қызметтер, сондай-ақ өзінің төлем агенттері және қосалқы төлем агенттері туралы мәліметтерді ұсынады.
Көрсетілген мәліметтердің нысаны, ұсыну тәртібі мен мерзімдері Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісіне белгіленеді.
9. Төлем қызметтерін көрсету жөнінде агенттік шарт жасасқан банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым немесе төлем ұйымы төлем қызметтерін көрсету кезінде өзінің төлем агенттерінің және қосалқы төлем агенттерінің іс-әрекеті үшін жауап береді.

15-бап. Төлем ұйымын құру

1. Төлем ұйымы ретінде тіркелмеген заңды тұлға өзінің атауында оның төлем қызметтерін ұсыну бойынша қызметті жүзеге асыруды болжамдайтын сөздерден туындайтын «төлем ұйымы» сөзін пайдалануға құқығы жоқ.
2. Төлем ұйымы Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде өзінің филиалдарын ашуға құқылы.
Төлем ұйымы Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде белгіленген тәртіппен өздерінің филиалдарын ашу туралы Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне хабарлайды.
3. Төлем ұйымы бухгалтерлік есеп пен есептілікті Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес жүргізеді.

16-бап. Төлем ұйымын есептік тіркеу

1. Төлем ұйымдарын Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінде есептік тіркеу олардың қызметін реттеу мен қадағалау мақсатында жүзеге асырылады және төлем ұйымының төлем қызметін көрсетуі кезінде міндетті талап болып табылады. Төлем қызметін көрсету бойынша төлем ұйымының Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінде есептік тіркеуден өтпей жүзеге асырылатын қызметі заңсыз болып табылады және Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде белгіленген жауапкершілікке әкеп соғады.
2. Есептік тіркеуден өту үшін төлем ұйымы Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне мыналарды:
1) Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі айқындайтын нысан бойынша өтінішті;
2) төлем ұйымының үлгілік жарғы бойынша қызметті жүзеге асырған жағдайларын қоспағанда, жарғыны;
3) төлем ұйымының көрсетілетін төлем қызметтері бойынша ақша аударымын жүзеге асыратын тиісті банкпен немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйыммен өзара іс-әрекет ету тәртібін айқындайтын құжатты;
4) төлем ұйымының мынадай:
қызмет стратегиясы, төлем қызметтерінің жоспарланған түрлері, оларды көрсету тәртібі;
төлем ұйымы бағдарға алған нарықтың бөлігі;
маркетинг жоспары (клиентураны қалыптастыру), қызметтің перспективалық даму жоспарлары;
ұйым қызметін қаржыландыру көздері;
ұйымдық құрылым, ішкі бақылау жүйесі және басқарманың құрылымы;
мүліктің және меншік капиталының мөлшері көрсеткіштерден тұратын сипаттамасынан, болжамы мен талдауынан тұратын бизнес-жоспары.
5) атауы не аты-жөні, әкесінің аты (бар болса), идентификаттау нөмірі, өтініш беру күнінің алдындағы күнгі жағдай бойынша капиталдағы үлесінің мөлшері кірген акционерлер (қатысушылар) туралы мәліметтер;
6) аты-жөні, әкесінің аты (бар болса), идентификаттау нөмірі, тұрған жері, білімі, жұмыс орны мен қызметтерінің толық тізбесі, жауапкершілік саласының сипаттамасы кіретін атқарушы орган басшысы (мүшелері) туралы мәліметтер, өтініш беру күнінің алдындағы күнгі жағдай бойынша растайтын құжаттардың көшірмелерімен қоса мiнсiз iскерлiк беделі туралы мәліметтер;
7) төлем қызметін басқару органы бекіткен төлем ұйымының қызметін жүзеге асыру қағидаларын береді.
Төлем ұйымының қызметін жүзеге асыру қағидаларының мазмұнына қойылатын талаптар Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде белгіленеді;
8) тәуекелдерді басқарудың қолданылатын жүйесін, оның ішінде клиенттің ақшасын сақтауға қойылатын жалпы талаптарды;
9) ақпараттық және технологиялық құралдар, қауіпсіздік жүйелері, жоспарланған төлем қызметтерін көрсетуге қажетті бақылау тетіктері және жүйелері туралы мәліметтерді;
10) «Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы» Қазақстан Республикасы Заңының талаптарын орындауды қамтамасыз ететін шараларды сипаттауды ұсынады.
3. Төлем ұйымдарын есептік тіркеуден өткізу, төлем ұйымдарын төлем ұйымдарының тізіліміне қосу және оларды шығару қағидалары Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде белгіленеді.
4. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі төлем ұйымының есептік тіркеуден өтуге арналған өтінішін осы баптың 2-тармағында көрсетілген құжаттардың толық топтамасын ұсынған күннен бастап он бес жұмыс күні ішінде қарайды.
5. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі осы баптың 4-тармағында белгіленген мерзімде төлем ұйымы есептік тіркеуден өткізу кезінде төлем ұйымына тіркеу нөмірін береді, төлем ұйымдарының тізіліміне жазбаны жүзеге асырады, төлем ұйымына тіркеу нөмірін көрсете отырып, есептік тіркеуден өткені туралы хабарламаны жазбаша түрде жібереді.
Есептік тіркеуден бас тарту кезінде Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі төлем ұйымына осы баптың 4-тармағында белгіленген мерзімде бас тарту себептерін көрсете отырып есептік тіркеуден бас тарту туралы хабарламаны жазбаша түрде жібереді.
6. Есептік тіркеуден өткен төлем ұйымдарының тізілімі Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің интернет-ресурсында орналастырылады.
7. Төлем ұйымы төлем ұйымы туралы ақпаратты ұсыну кезінде өзінің тіркеу нөмірін көрсетуге міндетті.
8. Төлем ұйымы осы өзгерістер енгізілгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оның негізінде есептік тіркеу жүргізілген құжаттарға енгізілген барлық өзгерістер туралы Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне хабарлайды.

17-бап. Төлем ұйымын есептік тіркеуден бас тарту негіздері

1. Төлем ұйымын есептік тіркеуден бас тарту:
1) осы Заңның 16-бабының 2-тармағында көрсетілген құжаттарда көрсетілуге тиіс мәліметтер толық ұсынылмаған;
2) құжаттардың толық тізбесі ұсынылмаған немесе құжаттар осы Заңның және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінің талаптарына сәйкес келмеген;
3) егер төлем ұйымы атқарушы органының басшысы осы Заңның 19-бабында белгіленген талаптарға сәйкес келмеген;
4) егер төлем ұйымы оны әділет органдарында мемлекеттік тіркеген (қайта тіркеген) күннен бастап бір жыл ішінде есептік тіркеуден өту туралы өтініш бермеген жағдайларда жүргізіледі.
2. Есептік тіркеуден бас тартқан жағдайда заңды тұлға күнтізбелік отыз күн ішінде есептік тіркеуге қайта өтініш беруге немесе атауын өзгерту не қайта ұйымдастыру не тарату туралы шешім қабылдауға құқылы.
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі қайта ұсынылған өтінішті он бес жұмыс күні ішінде қарайды.

18-бап. Төлем ұйымдарының тізілімінен алып тастау
негіздері

1. Төлем ұйымы:
1) Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне көрсетілетін төлем қызметтері туралы мәліметтерді жүйелі түрде (қатарынан күнтізбелік он екі ай ішінде үш және одан да көп рет) ұсынбаған;
2) төлем ұйымын есептік тіркеу туралы шешім қабылдауға әсер ететін көрсетілетін төлем қызметтері туралы дәйексіз мәліметтерді не осы Заңның 16-бабының 2-тармағында көрсетілген құжаттарда көрсетілуге жататын дәйексіз мәліметтерді ұсынған;
3) осы Заңның, «Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы» Қазақстан Республикасы Заңының және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің төлемдер мен төлем жүйелері саласындағы нормативтік құқықтық актілерінің талаптарын жүйелі түрде (қатарынан күнтізбелік он екі ай ішінде үш және одан да көп рет) орындамаған;
4) төлем ұйымы төлем ұйымдарының тізіліміне енгізілген күннен бастап қатарынан күнтізбелік он екі ай ішінде қызметті жүзеге асырмаған немесе өз қызметін қатарынан алты айдан астам кезеңге тоқтатқан;
5) осы Заңның 17-бабы 1-тармағының 3) және 4) тармақшаларында көзделген мән-жайлар анықталған;
6) төлем ұйымының қызметін тоқтату туралы сот шешімі заңды күшіне енген;
7) төлем ұйымын заңды тұлғалардың мемлекеттік тіркелімінен шығарған;
8) төлем ұйымы қайта ұйымдастыру (біріктіру, қосу, бөлу, бөліп шығару, қайта құру) немесе тарату арқылы өзінің қызметін ерікті түрде тоқтату туралы шешім қабылдаған жағдайларда төлем ұйымдарының тізілімінен шығарылады. Бұл ретте төлем ұйымы төлем ұйымдарының тізілімінен шығару туралы өтініш бергенге дейін өзінің барлық міндеттемелерін орындайды. Өтінішке сонымен бір мезгілде барлық міндеттемелердің орындалуын растау туралы хат қоса беріледі;
9) төлем ұйымы Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі тарапынан тексеру жүргізуге кедергі жасаған не Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нұсқамаларын орындамаған;
10) төлем ұйымының өтініші негізінде, мұндай шығару көрсетілетін төлем қызметтерін алушылардың мүдделеріне нұқсан келтіруге ықпал ететін жағдайларды қоспағанда, төлем қызметтерін көрсетуден бас тартқан жағдайларда төлем ұйымдарының тізілімінен шығарылады.
2. Төлем ұйымдарын тізілімнен шығару кезінде Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі шығарылған күннен бастап бес жұмыс күні ішінде бұл туралы төлем ұйымына жазбаша хабарлайды және өзінің
интернет-ресурсында жариялайды.
Хабарлама есептік тіркеуден өтуге арналған өтініште көрсетілген мекенжай бойынша жіберіледі.
3. Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің төлем ұйымын төлем ұйымдарының тізілімінен шығару туралы шешіміне Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен шағым жасалуы мүмкін.
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің төлем ұйымын төлем ұйымдарының тізілімінен шығару туралы шешіміне шағым жасау осы шешімнің орындалуын тоқтатпайды.
4. Төлем ұйымына Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің оны төлем ұйымдарының тізілімінен шығару туралы жазбаша хабарламасын алғаннан кейін төлем қызметтерін көрсетуге тыйым салынады.
5. Төлем ұйымдарының тізілімінен шығарылған жағдайда төлем ұйымы Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің төлем ұйымдарының тізілімінен шығару туралы хабарламасын алған кезден бастап күнтізбелік отыз күн ішінде төлем ұйымының атауында «төлем ұйымы» деген сөз болған кезде төлем ұйымының атауын өзгерту не оны қайта ұйымдастыру не тарату туралы шешім қабылдауға міндетті.

19-бап. Төлем ұйымының атқарушы органының басшысына
қойылатын талаптар

1. Төлем ұйымының атқарушы органы басшысының жоғары білімі болуға тиіс.
2. Мынадай:
1) алдыңғы қызметі заңды тұлғаның банкроттығына, таратылуына себепші болған;
2) дәрменсіз борышкер болып табылған не оған қатысты кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыруға тыйым салынған;
3) мiнсiз iскерлiк беделі жоқ адамды төлем ұйымы атқарушы органының басшысы етіп сайлауға және тағайындауға тыйым салынады.
3. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі, егер:
1) адам осы баптың талаптарына сәйкес келмейтін болса;
2) төлем ұйымының атқарушы органының басшысы туралы төлем ұйымы дәйексіз мәліметтер және жалған құжаттар берсе, төлем ұйымы атқарушы органының басшысын ауыстыру туралы нұсқама шығарады.

20-бап. Төлем ұйымын қайта ұйымдастыру (біріктіру, қосу,
бөлу, бөліп шығару, қайта құру)

1. Төлем ұйымдарын ерікті қайта ұйымдастыру (қосу, біріктіру, бөлу, бөліп шығару, қайта құру) Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің келісімімен төлем ұйымдары акционерлерінің (қатысушыларының) шешімі бойынша жүзеге асырылады.
2. Төлем ұйымын ерікті қайта ұйымдастыру туралы шешім қабылданған кезде Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне келісуге мынадай құжаттар ұсынылады:
1) ерікті қайта ұйымдастыру туралы шешім;
2) төлем ұйымдарын ерікті қайта ұйымдастырудың көзделетін шарттарын, нысандарын, тәртібін және мерзімін сипаттайтын құжаттар;
3) ерікті қайта ұйымдастыру салдарының қаржылық болжамы;
4) қайта ұйымдастырылатын төлем ұйымдарының атқарушы органдарының басшылары қол қойған біріктіру (қосу) туралы шарт;
5) қайта ұйымдастырылған төлем ұйымдарының осы Заңның және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актілерінің талаптарына сәйкестігі туралы аудитордың қорытындысы;
6) төлем ұйымын ерікті қайта ұйымдастыру нәтижесінде құрылған келесі үш жылға арналған бизнес-жоспар;
7) төлем ұйымын ерікті қайта ұйымдастыру нәтижесінде құрылған қызметті жүзеге асыру қағидалары.
3. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі осы баптың 2-тармағында көрсетілген ұсынылған құжаттарды қарайды және олар ұсынылған күннен бастап он бес жұмыс күні ішінде қабылданған шешім туралы жазбаша түрде хабарлама жібереді.
4. Қайта ұйымдастырылатын төлем ұйымдары ерікті қайта ұйымдастырылған (біріктірілген, қосылған, бөлінген, бөліп шығарылған, қайта құрылған) күнінен бастап бұқаралық ақпарат құралдарында, оның ішінде өзінің интернет-ресурсында тиісті хабарландыру жариялау арқылы өздерінің барлық клиенттері мен төлем қызметін ұсынушыларды жасалған өзгерістер туралы хабардар етуге міндетті.
5. Ерікті қайта ұйымдастыру нәтижесінде құрылған төлем ұйымын есептік тіркеу осы Заңның және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінің талаптарына сәйкес жүргізіледі.
6. Қайта ұйымдастырылған төлем ұйымдарын тізілімнен алып тастау ерікті қайта ұйымдастыру нәтижесінде құрылған төлем ұйымы төлем ұйымдарының тізіліміне енгізілген күні бір мезгілде жүзеге асырылады.
7. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі:
1) егер ерікті қайта ұйымдастыру нәтижесінде құрылған төлем ұйымының атқарушы органының басшысы осы Заңның талаптарына сәйкес келмеген;
2) егер төлем ұйымдарын ерікті қайта ұйымдастыру көрсетілетін төлем қызметтері нарығына бақылауды жүзеге асыруға кедергі жасаған, сондай-ақ көрсетілетін төлем қызметтерін алушылардың мүдделеріне зиян келтірген жағдайларда төлем ұйымдарын ерікті қайта ұйымдастыруға келісім беруден бас тартады.

4-тарау. Төлем жүйелерін реттеу мен қадағалау (оверсайт) және
көрсетілетін төлем қызметтері нарығын бақылау

21-бап. Төлем жүйелерін реттеу мен қадағалау (оверсайт)

1. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі төлем жүйелерін қадағалауды (оверсайт) реттеу мақсатында:
1) төлем жүйелерін қадағалауды (оверсайт) жүзеге асыру тәртібін белгілейді;
2) Қазақстан Республикасының аумағында төлем жүйелерінің жұмыс істеу тиімділігі мен сенімділігін қамтамасыз етуге бағытталған, орындалуға міндетті нормативтік құқықтық актілерді қабылдайды;
3) төлем жүйелері маңыздылығының өлшемшарттарын айқындайды;
4) төлем жүйесі маңызды жүйелерге жатқызылатын көрсеткіштерді белгілейді;
5) Қазақстан Республикасының жүйелік маңызы бар, маңызды және өзге де төлем жүйелерінің тізілімін жүргізу, оларды осы тізілімге қосу және одан алып тастау қағидаларын айқындайды.
2. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі төлем жүйелерін қадағалауды (оверсайт) жүзеге асыру мақсатында:
1) жүйелік маңызы бар төлем жүйелерінің мониторингін жүзеге асырады;
2) жүйелік маңызы бар, маңызды төлем жүйелерінің жұмыс істеуін халықаралық стандарттарға сәйкестігі бойынша талдауды және бағалауды, оның ішінде төлем жүйесіне қатысушы маңызды клиенттердің төлем жүйелерінің жұмысына ықпалын талдауды жүзеге асырады;
3) бағалы қағаздармен және шетел валютасымен операциялардың нәтижелері бойынша төлемдер мен ақша аударымдарын талдауды жүзеге асырады;
4) операторлардан, операциялық орталықтардан және төлем жүйелеріне қатысушылардан төлемдер және (немесе) ақша аударымдары, төлем жүйелерінің жұмыс істеуі мәселелері бойынша, оның ішінде жүйелік маңызы бар немесе маңызды жүйелер арқылы көрсетілген төлем жүйелеріне қатысушы маңызды клиенттер жүзеге асырған төлемдердің және (немесе) ақша аударымдарының көлемдері жөніндегі мәліметтер алады;
5) жүйелік маңызы бар және маңызды төлем жүйелері операторларының және (немесе) операциялық орталықтарының, оның ішінде олармен жасалған шарт бойынша төлем жүйесінің жұмыс істеуі үшін қызметтер көрсетуге уәкілетті кез келген өзге де тұлғаның қызметін «Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы» Қазақстан Республикасының Заңында айқындалған тәртіппен осы Заңның және Қазақстан Республикасының төлем жүйелері мәселелері жөніндегі заңнамасының талаптарына сәйкестігі нысанасына тексеру жүргізеді;
6) жүйелік маңызы бар төлем жүйелері қатысушыларының ұйымдастыру шараларына және жүйелік маңызы бар төлем жүйелеріне қолжетімділікті қамтамасыз ететін бағдарламалық-техникалық құралдарға қойылатын талаптарды орындауын бақылауды жүзеге асырады;
7) Қазақстан Республикасының жүйелік маңызы бар, маңызды және өзге де төлем жүйелерінің тізілімдерін жүргізеді және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің интернет-ресурстарында орналастырады.
3. Төлем жүйелерін қадағалауды (оверсайт) жүзеге асырған кезде Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі мемлекеттік органдармен, төлем жүйелері операторларымен және қатысушыларымен әрі Қазақстан Республикасының өзге де қаржы ұйымдарымен, оның ішінде кездесулер өткізу арқылы өзара іс-қимыл жасайды.
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі жүйелік маңызы бар, маңызды төлем жүйелерінің жұмыс істеуін бағалауды жүргізген кезде шет мемлекеттердің төлем жүйелерінде орталық банктермен және өзге де қадағалау (оверсайт) органдарымен, халықаралық ұйымдармен, оның ішінде ынтымақтастық туралы келісімдер (шарттар, меморандумдар) жасасу арқылы ынтымақтастық жасайды.

22-бап. Жүйелік маңызы бар төлем жүйелерінің мониторингі,
жүйелік маңызы бар, маңызды төлем жүйелерінің
жұмыс істеуін талдау және бағалау

1. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі жүйелік маңызы бар төлем жүйелерінің мониторингін, жүйелік маңызы бар, маңызды төлем жүйелерінің жұмыс істеуін талдауды жүйелік маңызы бар немесе маңызды төлем жүйелерінің операторларынан, операциялық орталықтарынан және қатысушыларынан алатын ақпарат негізінде жүзеге асырады.
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі жүйелік маңызы бар, маңызды төлем жүйелері жұмыс істеуінің халықаралық стандарттарға сәйкестігі бойынша бағалауды қажет болған кезде жүйелік маңызы бар немесе маңызды төлем жүйелерінің операторымен, операциялық орталықпен бірлесіп, халықаралық қаржы ұйымдарының мамандарын тарта отырып не оларды тартпастан жүзеге асырады.
2. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі алынған ақпаратты талдауды және тиісті есептілікті және қадағалаудың (оверсайт) өзге де нәтижелерін қалыптастыруды төлем жүйелеріне қадағалау (оверсайт) жүргізудің белгіленген тәртібіне сәйкес жүзеге асырады.
3. Жүргізілген талдаудың жиынтық нәтижелері жыл сайын Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің интернет-ресурсында орналастырылады.

23-бап. Көрсетілетін төлем қызметтері нарығын реттеу мен
бақылау

1. Көрсетілетін төлем қызметтері нарығын реттеу мақсатында Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі:
1) төлем қызметін ұсынушылар мен алушылар орындауға міндетті нормативтік құқықтық актілерді қабылдайды;
2) төлем қызметін ұсынушы көрсетілетін төлем қызметінің маңызды ұсынушылары қатарына жатқызылатын көрсеткіштерді белгілейді;
3) төлем қызметін ұсынушыларды көрсетілетін төлем қызметінің маңызды ұсынушыларының тізіліміне енгізу және оларды осы тізілімнен шығару қағидаларын айқындайды;
4) көрсетілетін төлем қызметтері нарығының жұмыс істеу тиімділігі мен сенімділігін арттыруға бағытталған іс-шараларды әзірлейді.
2. Көрсетілетін төлем қызметтері нарығын бақылау мақсатында Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі:
1) көрсетілетін төлем қызметтері нарығын талдауды жүзеге асырады;
2) төлем құралдарының қолданылуын талдауды жүзеге асырады;
3) көрсетілетін төлем қызметінің маңызды ұсынушылары көрсететін қызметтерді талдауды және бағалауды жүзеге асырады;
4) көрсетілетін төлем қызметінің маңызды ұсынушыларынан оларға көрсетілген төлем қызметтері бойынша мәліметтер алады;
5) төлем қызметін ұсынушылардан электрондық терминалдар мен қашықтан кіру жүйелері арқылы, сондай-ақ электрондық ақшаны пайдалана отырып жүзеге асырылған төлемдер мен ақша аударымдары бойынша мәліметтерді, экономика секторларының және төлем нысанасының кодтарына сәйкес төлемдер бойынша мәліметтерді, төлемдер мен ақша аударымдары, көрсетілетін төлем қызметтері нарығының жұмыс істеу мәселелері бойынша өзге де ақпаратты алады;
6) төлем ұйымдарын есептік тіркеуді жүзеге асырады;
7) төлем ұйымдарының тізілімін жүргізеді және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің интернет-ресурсында орналастырады;
8) көрсетілетін төлем қызметінің маңызды ұсынушыларының тізілімін жүргізеді және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің интернет-ресурсында орналастырады;
9) төлем қызметін ұсынушылардың Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарын сақтауын бақылауды жүзеге асырады;
10) төлем қызметін ұсынушылардың, оның ішінде олармен жасалған шарт бойынша төлем қызметін көрсету жөніндегі функцияларды жүзеге асыруға уәкілетті кез келген өзге тұлғаның қызметіне тексеру жүргізеді.
3. Көрсетілетін төлем қызметтері нарығын реттеу мен бақылаудыжүзеге асырған кезде Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдарымен және қаржы ұйымдарымен, оның ішінде кездесулер өткізу арқылы өзара іс-қимыл жасайды.
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі шет мемлекеттердің орталық банктерімен және көрсетілетін төлем қызметтері нарығын өзге де қадағалау органдарымен, халықаралық ұйымдармен ынтымақтастық жасайды.

5-тарау. Төлемдер мен ақша аударымдары

24-бап. Ақша

1. Ақша құн өлшемi ретiнде қызмет етедi және төлем мен қор жинау құралы болып табылады.
2. Ақша ақша белгiлерi (қолма-қол ақша) нысанында не клиенттердің банк шоттары бойынша жазба түріндегі банктердiң ақшалай мiндеттемелерi нысанында болады.
3. Ақша белгiлерi атаулы құны (номиналы) бар банкнот және монеталар түрiнде шығарылады.

25-бап. Төлемдер мен ақша аударымдары

1. Төлемдер азаматтық-құқықтық мәмілелер талаптарының, Қазақстан Республикасы заңнамасының нормалары мен сот шешімдерінің негізінде және соларға сәйкес жүзеге асырылады.
2. Төлемдер және (немесе) ақша аударымдары төлем құралдары негізінде немесе оларды пайдалана отырып жүзеге асырылады.
Төлем құжаттарының нысандары, міндетті деректемелері және олардың мазмұнына қойылатын өзге де талаптар, электрондық төлемдер құралдарын пайдалану ерекшеліктері Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актілерінде белгіленеді.
3. Қазақстан Республикасының аумағында төлемдер және (немесе) ақша аударымдары қолма-қол ақшаны пайдаланып, сондай-ақ оларды пайдаланбастан (қолма-қол ақшамен жасалмайтын төлемдер) мынадай:
1) қолма-қол ақша беру;
2) электрондық ақша беру;
3) төлем құжаттарын пайдалана отырып, ақша аудару;
4) ақшалай міндеттеме немесе ақша төлеу туралы бұйрығы бар төлем құжатын беру;
5) электрондық төлем құралдарын пайдалану тәсілдерімен жүзеге асырылады.
4. Төлемге және (немесе) ақша аударымына бастамашылық жасау:
1) бастамашының төлем құжатын көрсетуі;
2) ұстаушының электрондық төлем құралын пайдалануы;
3) бастамашының электрондық терминалдар мен өзге де құрылғылар арқылы ақша аудару үшін қолма-қол ақшаны енгізуі;
4) бастамашының төлемді қашықтан кіру жүйелері арқылы жүзеге асыруға келісімді жіберуі арқылы жүргізіледі.
5. Қолма-қол ақшамен жасалатын төлем дегеніміз төлемдi жүзеге асыратын тұлғаның заңды төлем құралы болып табылатын банкноттар және (немесе) монеталар түріндегі қолма-қол ақшаны осы тұлғаның ақшалай міндеттемесі бар тұлғаға нақты беруі болып табылады.
6. Қолма-қол ақшамен жасалатын төлем ақшалай мiндеттемесi орындалып отырған тұлғаға тiкелей не делдал арқылы жүзеге асырылады.
7. Қолма-қол ақшамен жасалмайтын төлемдер және (немесе) ақша аударымдары банк шоттарын пайдалана отырып, сондай-ақ оларды пайдаланбастан теңгемен және шетел валютасымен төлем құралдарының негізінде, осы Заңда және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актілерінде белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады.
8. Заңды тұлғалар және олардың бөлімшелері төлем қызметін ұсынушылар арқылы жүзеге асыратын төлемдер және (немесе) ақша аударымдары, заңды тұлғалардың бюджетке төлемдерді, сондай-ақ ерікті зейнетақы жарналары мен әлеуметтік төлемдерді төлеуін қоспағанда, олар банк шоттарын ашқан кезде ғана жүзеге асырылады.
9. Республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және төлем жасалатын күні қолданыста болған бір айлық есептік көрсеткіштің мың еселенген мөлшерінен асатын сомаға жасалған мәміле бойынша заңды тұлғалар арасындағы төлемдер қолма-қол ақшасыз жасалатын тәртіппен ғана жүзеге асырылады.
10. Банктер «электрондық үкіметтің» төлем шлюзі арқылы мемлекеттік органдарға, соттарға бюджетке төлемдер төлеумен, міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын және әлеуметтік аударымдарды аударумен, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің келісімі бойынша ақпараттандыру саласында уәкілетті орган белгілеген тәртіппен және мерзімде мемлекеттік көрсетілетін қызметтерге ақы төлеумен байланысты жүзеге асырылған төлемдер және (немесе) ақша аударымдары туралы мәліметтер мен ақпаратты береді.
11. Тізбесін Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен қызмет түрлерін жүзеге асырған кезде заңды тұлғалар мен дара кәсіпкерлер өз қызметін жүзеге асырған орындарда осы Заңда және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде белгіленген тәртіппен төлем карточкаларын пайдалана отырып төлемдер қабылдауды қамтамасыз етуге міндетті.
12. Қазақстан Республикасының банктері аккредитивтермен жасалатын операцияларды Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің тиісті лицензиясы болған кезде құжаттамалық аккредитив бойынша біріздендірілген дәстүрлерде және қағидаларда, Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде белгіленген тәсілдермен және тәртіппен жүзеге асырады.
13. Бенефициардың пайдасына ақша аударуды банк, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым ақша аударымдары жүйелерін пайдалану арқылы ұлттық немесе шетел валютасымен жүзеге асыра алады.
Банк, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым бенефициардың пайдасына ақшаны ақша аударымдары жүйесінің форматтары мен қағидаларына сәйкес жүзеге асыруды қамтамасыз етуге тиіс.

26-бап. Қаржы құралдарымен мәмілелер бойынша төлемдерді
және (немесе) ақша аударымдарын жүзеге асыру
ерекшеліктері

1. Қаржы құралдарымен мәміле бойынша төлемді және (немесе) ақша аударымын «Бағалы қағаздар рыногы туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес орталық депозитарийдің функцияларын атқаратын мамандандырылған коммерциялық емес ұйым (бұдан әрі – орталық депозитарий) клиент пен орталық депозитарийдің арасында:
1) орталық депозитарийде ашылған клиенттің банк шоты бойынша;
2) Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінде ашылған клиенттің корреспонденттік шоты бойынша жасалған шарттың негізінде жүзеге асырады.
2. Клиенттің орталық депозитарийде ашылған банк шоты бойынша төлем және (немесе) ақша аударымы:
1) егер осындай бұйрықты жөнелтуші клиенттің қаржы құралдарымен мәмілені тіркеуге арналған бұйрығы негізінде өзінің банк шотынан ақшаны есептен шығару құқығын орталық депозитарийге берген жағдайда, клиенттің қаржы құралдарымен мәмілені (операцияны) тіркеуге арналған бұйрығы;
2) егер ақша жөнелтуші сауда-саттықты ұйымдастырушының қаржы құралдарымен мәмілені тіркеуге арналған бұйрығы негізінде өзінің банк шотынан ақшаны есептен шығару құқығын орталық депозитарийге берген жағдайда, сауда-саттықты ұйымдастырушының қаржы құралдарымен мәмілені (операцияны) тіркеуге арналған бұйрығы;
3) егер ақша жөнелтуші клирингтік ұйымның бұйрығы негізінде өзінің банк шотынан ақшаны есептен шығару құқығын орталық депозитарийге берген жағдайда, клирингтік сессия қорытындылары бойынша ақша аударуды жүзеге асыруға арналған клирингтік ұйымның бұйрығы негізінде орталық депозитарийдің қағидалар жинағына сәйкес орталық депозитарийдің төлем құжатын қалыптастыруы арқылы қаржы құралдарымен мәмілені немесе орталық депозитарийде банк шоттарындағы қаржы құралдарына байланысты өзге де операцияларды тіркеу кезінде жүзеге асырылады.
3. Қаржы құралдарымен мәміле бойынша төлемді және (немесе) ақша аударымын жүзеге асыру үшін немесе қаржы құралдарымен байланысты өзге де операцияларды тіркеу кезінде жүйелік маңызы бар төлем жүйесінде орталық депозитарийдің төлем құжатын орындаған кезде жүйелік маңызы бар төлем жүйесі арқылы клиент жүйелік маңызы бар төлем жүйесінің операторына не операциялық орталығына Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінде ашылған өзінің корреспонденттік шотынан ақшаны есептен шығаруға келісім береді.
Орталық депозитарий жүйелік маңызы бар төлем жүйесіне орталық депозитарийдің қағидалар жинағына сәйкес:
1) егер осындай бұйрықты жөнелтуші клиенттің қаржы құралдарымен мәмілені тіркеуге арналған бұйрығы негізінде өзінің корреспонденттік шотынан ақшаны есептен шығару құқығын орталық депозитарийге берген жағдайда, клиенттің қаржы құралдарымен мәмілені (операцияны) тіркеуге арналған бұйрығы;
2) егер ақша жөнелтуші сауда-саттықты ұйымдастырушының қаржы құралдарымен мәмілені тіркеуге арналған бұйрығы негізінде өзінің корреспонденттік шотынан ақшаны есептен шығару құқығын орталық депозитарийге берген жағдайда, сауда-саттықты ұйымдастырушының қаржы құралдарымен мәмілені (операцияны) тіркеуге арналған бұйрығы;
3) Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі жүйелік маңызы бар төлем жүйесінің қатысушыларына, бағалы қағаздармен қамтамасыз ете отырып, банктік қарызды берген жағдайда, Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің қаржы құралдарымен мәмілені (операцияны) тіркеуге арналған біржақты бұйрығы негізінде төлем құжатын жібереді.

27-бап. Банк шоты

1. Банк шоты – клиенттің банктегі немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдағы ақша қозғалысын, сондай-ақ клиент пен банктің немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның арасында клиентке банктiк қызмет көрсету жөніндегі шарттық қатынастарды көрсету және есепке алу тәсiлi.
2. Банк шоты клиент пен банктің немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның арасында банк шотының шарты, корреспонденттік шот шарты және (немесе) банк салымы шарты жасалған кезде ашылады.
Ағымдағы немесе корреспонденттік шотты немесе банк салымы шотын ашу кезінде жасалатын шарт осы Заңның 13-бабының 4-тармағында көзделген төлем қызметін көрсету кезінде жасалатын шарт болып табылады. Клиентпен жасалатын өзге шарттарда төлем қызметтерін көрсетудің талаптарын белгілеуге рұқсат етіледі.
Клиенттің электрондық нысанда жіберілген банк шотын ашу туралы өтініші негізінде банк шоты шартын жасағанға дейін банктің немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның клиентке жеке идентификаттау кодын тағайындауына рұқсат етіледі. Бұл ретте клиент пен банктің немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның арасында банк шоты шарты жасалғаннан кейін банк шоты ашылды деп саналады. Клиент банк шоты шартын жасамаған жағдайда, банк Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде белгіленген тәртіппен жеке идентификаттау кодын жояды.
3. Банкке және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымға:
1) егер клиенттің банкте немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымда ашылған банк шоты бойынша уәкілетті мемлекеттік органның немесе лауазымды тұлғаның банк шотындағы ақшаға тыйым салу немесе банк шотында шығыс операцияларын тоқтата тұру туралы шешімі, сондай-ақ үшінші тұлғалардың банк шотынан ақшаны алып қою туралы талабы болған жағдайда, оған жаңа банк шотын;
2) салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің түсуін қамтамасыз ету саласындағы уәкілетті орган банкке және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымға ол туралы ақпарат берген әрекетсіз салық төлеушіге банк шотын;
3) анонимдік банк шотын немесе ойдан шығарылған атқа банк шотын;
4) «Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы» Қазақстан Республикасының Заңында көзделген жағдайларда клиентке банк шотын ашуға тыйым салынады.
4. Осы баптың 3-тармағының 1), 2) тармақшаларының ережелері
клиент – жеке тұлғаға/әрекетсіз салық төлеушіге мемлекеттік бюджеттен жәрдемақыларды, Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорынан төленетін әлеуметтік төлемдерді немесе мемлекеттік бюджеттен және (немесе) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан және (немесе) ерікті жинақтаушы зейнетақы қорынан төленетін зейнетақыларды алуға арналған банк шотын ашу жағдайларына қолданылмайды.
Банктің және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның Қазақстан Республикасының бейрезидент банктерімен жасалған шарттардың және (немесе) Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттардың талаптарын орындау шеңберінде банк шотын ашуға тыйым салуына жол беріледі.
5. Банк шоттары клиенттердің ағымдағы және жинақ шоттары, сондай-ақ банктердің және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың корреспонденттік шоттары болып бөлінеді.
6. Клиенттің ағымдағы шоты – банк және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым банк шоты шарты негізінде ашатын банк шоты, ол бойынша:
1) банктің клиент ақшасының болуын қамтамасыз етуіне және оны пайдалануына;
2) клиенттің пайдасына ақшаны қабылдауға (есептеуге);
3) банк шоты шартында көзделген тәртіппен ақшаны үшінші тұлғалардың пайдасына аудару туралы клиенттің нұсқауын орындауға;
4) Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде және (немесе) банк шоты шартында көзделген негіздер бойынша клиенттің ақшасын алып қою туралы үшінші тұлғалардың нұсқауларын орындауға;
5) көрсетілген шартта және осы Заңда көзделген тәртіппен және талаптармен клиенттен қолма-қол ақша қабылдауды және оған беруді жүзеге асыруға;
6) банк шоты шартында айқындалатын мөлшерде және тәртіппен сыйақы төлеуге;
7) клиенттің талабы бойынша банк шоты шартында көзделген тәртіппен және мерзімдерде клиенттің банктегі ақша сомасы және жүргізілген операциялар туралы ақпаратты беруге;
8) клиентке банк шоты шартында, Қазақстан Республикасының заңнамасында және банк практикасында қолданылатын iскерлiк айналым дағдыларында көзделген өзге де банк қызметін көрсетуді жүзеге асыруға байланысты операциялар орындалады.
Клиенттің жинақ шоты – банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым банк салымы шарты негізінде:
1) банктің клиентке тиесілі ақшаның болуын қамтамасыз етуіне және оны пайдалануына;
2) клиенттен немесе үшінші тұлғалардан ақшаны қолма-қол ақшамен де, қолма-қол ақшасыз да тәсілмен қабылдауды жүзеге асыруға;
3) банк салымы шартында айқындалатын мөлшерде және тәртіппен сыйақы төлеуге;
4) клиентке ақшаны банк салымы шартында және Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген талаптар бойынша, оның ішінде оларды клиенттің басқа банк шотына аудару арқылы қайтаруға;
5) Қазақстан Республикасының заңдарында және (немесе) банк салымы шартында көзделген негіздер бойынша клиенттің ақшасын алып қою туралы үшінші тұлғалардың нұсқауын орындауға байланысты операцияларды орындау үшін ашатын банк шоты.
Банктің немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның корреспонденттік шоты – банктің немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның және оның клиенттерінің:
1) банктің немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның немесе оның клиенттерінің пайдасына келіп түскен ақшаны қабылдауға (есепке алуға);
2) банктің немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның немесе оның клиенттерінің міндеттемелерін орындау мақсатында банктің немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның банкке немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымға, не үшінші тұлғалардың пайдасына ақша аудару туралы нұсқауын орындауға;
3) көрсетілген шартта және осы Заңда көзделген тәртіппен және талаптармен банкке немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымға корреспонденттік шоттан қолма-қол ақша қабылдау және оны беруді жүзеге асыруға;
4) корреспонденттік шот шартында көзделген басқа қызметтер көрсетуге байланысты операцияларын орындау үшін корреспонденттік шот шарты негізінде ашылатын банк шоты.
Корреспонденттік шоттар Қазақстан Республикасының банктері, сондай-ақ Қазақстан Республикасының банктері мен банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар, Қазақстан Республикасының банктері мен Қазақстан Республикасының бейрезидент қаржы ұйымдары арасында ашылады.
7. Осы баптың 6-тармағында көрсетілген операциялар жүргізілмейтін, сондай-ақ банктегі немесе банк операцияларын жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдағы бухгалтерлік есептің позицияларын көрсететін шоттар, баланс шотының құрауыштары болып табылатын жеке шоттар (қосалқы позициялар), оның ішінде несиелік шоттар банк шоттары болып табылмайды.
8. Клиентке «эскроу-шот» режимінде банк шотын ашуға рұқсат етіледі.
Эскроу-шот – клиенттің үшінші тұлғаның атына клиент белгілеген талаптардың басталуына немесе оның оларды орындауына дейін банк шоты бойынша шығыс операцияларын жасауға осы тұлғаның құқығын шектей отырып ашатын ағымдағы немесе жинақ шоты.
Атына эскроу-шот ашылған тұлға клиент белгілеген талаптарды орындамаған және банк шоты шарты бойынша осындай талаптардың басталу немесе орындалу мерзімі аяқталған жағдайларда, банк эскроу-шот ашқан клиентке ақшаны қайтарады.
Эскроу-шоттағы ақша соттың шешімі бойынша ғана өндіріп алынады.
9. Клиенттердің банктегі немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдағы ақшасы өндіріп алынатын жағдайда, осындай өндіріп алу клиенттердің банк шоттарынан ғана жүргізіледі.
Банктердің немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың корреспонденттік шоттарындағы ақшаны өндіріп алу банктердің немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың өз міндеттемелері бойынша ғана жүргізіледі.
Мемлекеттік бюджеттен және (немесе) Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорынан төленетін жәрдемақылар мен әлеуметтік төлемдерді, тұрғын үй төлемдерін, сондай-ақ нотариус депозиті талаптарымен енгізілген ақшаны есептеуге арналған банк шоттарындағы клиенттердің ақшасын өндіріп алуға жол берілмейді.
10. Банк шоты бойынша шығыс операцияларын тоқтата тұру құқығы бар уәкілетті мемлекеттік органның немесе лауазымды тұлғаның тиісті шешімінің, не уәкілетті органның терроризмді және экстремизмді қаржыландыруға байланысты ұйымдар мен тұлғалардың тізбесіне енгізілген ұйымдар мен жеке тұлғалар туралы ақпараты негізінде ақша жөнелтушінің банк шоты бойынша шығыс операцияларын тоқтата тұру, сондай-ақ клиенттің ақшасына тыйым салу құқығы бар уәкілетті мемлекеттік органның немесе лауазымды тұлғаның немесе сот орындаушысының тиісті шешімінің негізінде ақша жөнелтушінің банк шотындағы ақшаға тыйым салу Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген тәртіппен және жағдайларда жүзеге асырылады.
Мемлекеттік бюджеттен және (немесе) Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорынан төленетін жәрдемақылар мен әлеуметтік төлемдерді, тұрғын үй төлемдерін, сондай-ақ нотариус депозиті шарттарымен енгізілген ақшаны есептеуге арналған банк шоттары бойынша шығыс операцияларына тыйым салуға немесе тоқтата тұруға жол берілмейді.
11. Клиенттің банк шоты бойынша шығыс операциялары уәкілетті мемлекеттік орган немесе лауазымды тұлға банк шоты бойынша шығыс операцияларын тоқтата тұру туралы бұдан бұрын қабылдаған шешімін кері қайтарып алғаннан кейін, сондай-ақ «Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы» Қазақстан Республикасының Заңында белгіленген тәртіппен жаңартылады.
Клиенттің банк шотындағы ақшасына салынған тыйым уәкілетті мемлекеттік органның немесе клиенттің ақшасына тыйым салу құқығы бар лауазымды тұлғаның немесе сот орындаушысының бұдан бұрын қабылдаған ақшаға тыйым салу туралы шешімінің күшін жою туралы тиісті жазбаша хабарламасы негізінде не банктің банк шотындағы ақшаға бұрын салынған тыйымды орындау үшін қойылған инкассолық өкімді орындауынан кейін алынады.
Ақша жөнелтушінің банкі осы Заңда және Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде белгіленген тәртіппен клиенттің банк шоты жабылған кезде банк шотына қойылған орындалмаған талаптарды, клиенттің банк шоты бойынша шығыс операцияларын тоқтата тұру туралы уәкілетті мемлекеттік органның немесе лауазымды тұлғаның шешімдерін, сондай-ақ клиенттің ақшасына тыйым салу құқығы бар уәкілетті мемлекеттік органның немесе лауазымды тұлғаның немесе сот орындаушысының клиенттің банк шотындағы ақшаға тыйым салу туралы шешімдерін орындамастан қайтарады.
12. Банктің және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның банк шоты бойынша шығыс операцияларын тоқтата тұру, клиенттің банк шотындағы ақшаға тыйым салу туралы уәкілетті мемлекеттік органның немесе лауазымды тұлғаның шешімдері келіп түскен кездегі әрекет ету тәртібі Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде белгіленеді.

28-бап. Банк шотын жабу

1. Клиенттің банк шотын жабуды клиенттің өтініші бойынша немесе осы Заңның 29 және 30-баптарында көзделген тәртіппен банк шоты шартының, банк салымы шартының қолданылуы тоқтатылған не оларды орындаудан бас тартылған жағдайларда банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым дербес жүзеге асырады.
Осы Заңның 29-бабының 2-тармағында көзделген банк шотына қойылған орындалмаған талаптар болған кезде клиенттің өтініші бойынша банк шотын жабуға рұқсат етілмейді.
2. Банк шоты шартының және банк салымы шартының қолданылуы клиент – заңды тұлғаның таратылуына байланысты оның қызметі тоқтатылған жағдайда тоқтатылады. Банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым Ұлттық бизнес идентификаттау нөмірлерінің тізілімінен клиент – заңды тұлғаны алып тастау туралы ақпарат негізінде оның банк шотын жабуды жүзеге асырады.

29-бап. Банк шоты шартын орындаудан біржақты бас тарту
негіздері және тәртібі

1. Банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым банк шоты шартын орындаудан:
1) клиенттің банк шотында бір жылдам астам ақша болмаған;
2) клиенттің банк шотында (жинақ шотын, мемлекеттік бюджеттен жәрдемақыларды, Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорынан төленетін әлеуметтік төлемдерді немесе мемлекеттік бюджеттен және (немесе) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан және (немесе) ерікті жинақтаушы зейнетақы қорынан төленетін зейнетақыларды есептеуге арналған шоттарды қоспағанда) бір жылдам астам ақша қозғалысы болмаған;
3) және «Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы» Қазақстан Республикасының Заңына немесе Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарға сәйкес не Қазақстан Республикасының бейрезидент банктерімен жасалған шарттарда тікелей көзделген жағдайларда бас тартуға құқылы.
2. Банктің немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның:
1) банк шотына қойылатын орындалмаған талаптар немесе «Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы» Қазақстан Республикасы Заңының нормалары не осындай құқығы бар уәкілетті мемлекеттік органдардың шешімдері негізінде банк шоты бойынша шығыс операцияларын тоқтата тұру туралы, сондай-ақ осындай құқығы бар уәкілетті мемлекеттік органдардың немесе лауазымды тұлғалардың немесе сот орындаушысының шешімдері негізінде клиенттің банк шотындағы ақшаға тыйым салу туралы алынбаған шешімдер;
2) клиент Қазақстан Республикасының валюталық заңнамасына сәйкес банкке ұсынатын сыртқы экономикалық экспорттық-импорттық келісімшарттар бойынша орындалмаған талаптар болған кезде банк шоты шартын орындаудан біржақты бас тартуына жол берілмейді.
3. Банктің немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның осы баптың 2-тармағының 1) тармақшасында көзделген жағдайлар болған кезде клиенттің банк шотында бір жылдан астам ақша болмаған және (немесе) клиент – заңды тұлға таратылған кезде банк шотын орындаудан біржақты бас тартылған жағдайда клиенттің банк шотын жабуына рұқсат етіледі.
4. Банктің немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның осы баптың 2-тармағының 2) тармақшасында көзделген жағдайлар болған кезде «Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы» Қазақстан Республикасының Заңына немесе Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарға сәйкес банк шоты шартын орындаудан біржақты бас тартылған жағдайда клиенттің банк шотын жабуына рұқсат етіледі.
5. Банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым банк шотын орындаудан бас тарту туралы хабарламаны (бұдан әрі – хабарлама) банкте бар мекенжай бойынша жазбаша түрде, электронды түрде не пошта арқылы жібереді.
6. Банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым клиенттің банк шотында ақша болмаған жағдайда клиентке хабарлама жіберген күннен бастап үш ай өткен соң банк шоты шартын бұзады және клиенттің банк шотын жабуды жүзеге асырады.
7. Банк және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым банк шоты бойынша шығыс операцияларын тоқтата тұруға құқығы бар уәкілетті мемлекеттік органдардың немесе лауазымды тұлғалардың тиісті шешімдерін, сондай-ақ банк шотындағы ақшаға тыйым салу құқығы бар уәкілетті мемлекеттік органдардың немесе лауазымды тұлғалардың немесе сот орындаушыларының шешімдерін осы баптың 3-тармағына сәйкес шот жабылғаннан кейін бес жұмыс күні ішінде осы талаптарды қойған уәкілетті мемлекеттік органдарға немесе лауазымды тұлғаларға немесе сот орындаушыларына қайтаруға тиіс.
8. Клиенттің банк шотында (мемлекеттік бюджеттен жәрдемақыларды, Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорынан төленетін әлеуметтік төлемдерді немесе мемлекеттік бюджеттен және (немесе) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан және (немесе) ерікті жинақтаушы зейнетақы қорынан төленетін зейнетақыларды есептеуге арналған шоттарды қоспағанда) ақша қалдығы болған кезде банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым ақша қалдығын Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 291-бабына сәйкес нотариустың депозитіне аударуға және банк шотын жабуға құқылы.
9. Банктің банк шотын жүргізгені үшін алатын комиссиясының мөлшері осы бапта көзделген жағдайларда, банктің басқа клиенттердің банк шотын жүргізгені үшін алатын комиссиясының мөлшерінен аспауға тиіс.
10. Банк шоты шартын орындаудан біржақты бас тартылған жағдайда банк, егер шарттың талаптарында банктің сыйақы төлейтіні көзделген болса, банк шоты шартын біржақты тәртіппен бұзу күніне сыйақы төлейді.
11. Егер Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде немесе Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актілерінде өзгеше көзделмесе, осы баптың ережелері корреспонденттік шот шарттарына қолданылады.

30-бап. Банктік салым шартын орындаудан біржақты бас тарту
негіздері және тәртібі

1. Банк «Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы» Қазақстан Республикасының Заңында, осы Заңда, Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда көзделген негіздер бойынша және тәртіппен не Қазақстан Республикасының бейрезидент банктерімен жасалған шарттарда тікелей көзделген жағдайларда банктік салым шартын орындаудан бас тартады.
2. Егер банктік салым шартында өзгеше көзделмесе, банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым банктік салым шартын орындаудан біржақты бас тартқан кезде банктік салым шартын орындаудан біржақты бас тарту күніне дейін кемінде бір ай бұрын банкте бар мекенжай бойынша банктік салым шартын орындаудан бас тартқаны туралы жазбаша түрде хабарлама (бұдан әрі – хабарлама) жібереді.
3. Банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым клиенттің жинақ шотында ақша болмаған кезде клиентке хабарлама жіберген күннен бастап үш ай өткен соң банктік салым шартын бұзады және клиенттің жинақ шотын жабуды жүзеге асырады.
4. Банк банктік салым шартын орындаудан біржақты бас тартқан кезде банктік салым шартында белгіленген сыйақы туралы талаптарды ескере отырып, банктік салым шартын орындаудан біржақты бас тарту күніне сыйақы төлейді.

6-тарау. Төлем құралдары

31-бап. Төлем құралдарының түрлері

Қазақстан Республикасының аумағында төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын жүзеге асыру кезінде төлем құралдарының мынадай түрлері:
1) төлем тапсырмасы;
2) төлем талабы;
3) чек;
4) вексель;
5) инкассолық өкім;
6) төлем ордері;
7) төлем хабарламасы;
8) электрондық төлем құралы пайдаланылады.

32-бап. Төлем тапсырмасы

1. Ақша жөнелтуші мен ақша жөнелтушінің банкі арасындағы төлем тапсырмасын пайдалануға байланысты құқықтар мен міндеттер олардың арасында жасалған шартта белгіленеді, ал олардың нақты іске асырылуы ақша жөнелтушінің банкіне төлем тапсырмасын ұсынған кезден бастап туындайды.
2. Ақша жөнелтушінің банкі төлем тапсырмасын онда үзінді көшірмеде көрсетілген күнінен бастап күнтізбелік он күн ішінде қабылдайды. Төлем тапсырмасында валюталау күні көрсетілуі мүмкін.
3. Бір ақша жөнелтушіден бір банкте қызмет көрсетілетін бірнеше бенефициардың пайдасына төлемді және (немесе) ақша аударымын жүзеге асыру не ақша жөнелтушінің банкі бірнеше ақша жөнелтушінің бір бенефициардың пайдасына нұсқауларын орындау кезінде жиынтық төлем тапсырмасын пайдалануға рұқсат етіледі.
4. Қағаз жеткізгіште ресімделген жиынтық төлем тапсырмасына Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде белгіленген тәртіппен пайдасына төлем және (немесе) ақша аударымы жүзеге асырылатын төлем және (немесе) ақша аударымын жүзеге асыратын ақша жөнелтуші - тұлғалардың не бенефициарлардың тізілімі қоса беріледі.

33-бап. Төлем талабы

1. Төлем талабы бенефициардың ақша жөнелтушіге осындай төлем құжатында көрсетілген сомада ақшаны төлеу туралы талабын қою үшін пайдаланылады.
2. Төлем талабын пайдалана отырып жасалатын төлемдер кезіндегі құқықтар мен міндеттер оны ақша жөнелтушінің банкіне ұсынған кезден бастап туындайды.
3. Төлем талабы осы Заңның 26-бабында көзделген тәртіппен оны ұсынған жағдайларды қоспағанда, бенефициар банкіне немесе ақша жөнелтушінің банкіне онда үзінді көшірмеде көрсетілген күнінен бастап күнтізбелік он күн ішінде ұсынылады.
4. Банктердің және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың қарыз бойынша мерзімі өткен берешекті өндіріп алу үшін төлем талабын қою жағдайларын қоспағанда, бенефициардың төлем талабын қою құқығы ақша жөнелтуші мен ақша жөнелтушінің банкі арасында жасалатын шартта белгіленеді.
5. Жасалған қарыз шартына, кредиттік желіні ашу туралы келісімге немесе қарыз операциясы не кепіл беру фактісін растайтын өзге де құжатқа сәйкес қарыз бойынша мерзімі өткен берешекті өндіріп алу үшін банктің және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның төлем талабын пайдалануына рұқсат етіледі.
Банк және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым ақша жөнелтушінің банкіне төлем талабын ақша жөнелтушінің банк шотынан ақшаны алып қоюға келісімі бар құжаттың негізінде ұсынады.
Қарыз бойынша берешекті өндіріп алу үшін төлем талабын қою тәртібі, сондай-ақ оған ақшаны алып қоюдың негізділігін растайтын құжаттардың көшірмелерін қоса берудің қажеттілігі туралы талаптар Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде белгіленеді.
Өндіріп алушы қарыз бойынша берешекті өндіріп алу үшін төлем талабын қоюдың негізділігі үшін жауапты болады.
6. Банк ақша жөнелтушінің өзінің банк шотынан ақша алып қоюға мынадай:
1) ақша жөнелтушімен және ақша жөнелтушінің банкі арасында жасалған шартта;
2) қарыз шартында, кредиттік желіні ашу туралы келісімде немесе қарыз операциясы не кепіл беру фактісін растайтын өзге де құжатта бар келісімі болған кезде төлем талабын ақша жөнелтушінің банк шотын тікелей дебеттеу арқылы орындайды.
7. Ақша жөнелтушінің банк шотында ақша жеткіліксіз болған кезде осы тармақтың екінші бөлігінде көзделген жағдайды қоспағанда, төлемдік талап-тапсырманы орындау ақшаның банк шотына түсуіне қарай жүзеге асырылады.
Ақша жөнелтушінің акцептін талап етпейтін, ақша жөнелтуші – жеке тұлғаның ағымдағы шотына қойылған төлем талабы төлемдік-талап тапсырмасында көрсетілген барлық соманың банк шотына түсуін күтпестен, ақша жөнелтушінің ағымдағы шотындағы ақша сомасының елу пайызы шегінде және (немесе) кейіннен ақша жөнелтушінің ағымдағы шотына түсетін әрбір ақша сомасынан орындалады.

34-бап. Чек

1. Чек берушi мен банктiң чектi пайдалануға байланысты құқықтары мен мiндеттерi чек берушi мен банктiң арасындағы чектердi пайдалану туралы шарт негiзiнде туындайды. Чек ұстаушының құқықтары чек берушiден чекті алған кезден бастап туындайды.
2. Чекті ұстаушы чек жазылып берілген күні оны алады. Чекті ұстаушы чекті чек берушінің банкіне не чек ұстаушының банкіне ұсынады.
3. Чек берушiнiң чекті беруі орындау үшін осындай чек жазылып берiлген төлемнің аяқталуы болып табылмайды. Чекті ұстаушы чек бойынша ақшаны алған кезде чек берушінің ақшалай міндеттемесі түпкілікті орындалады.
4. Чек ұстаушыда чекте көрсетiлген сомада чек берушiнiң банкiне қойылатын ақша талабының құқығы туындайды. Чек берушiнiң банкi чек ұстаушы ұсынған чектi төлейдi не Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде көзделген негіздер бойынша оны төлеуден дәлелдi түрде бас тартады.
5. Чектер жабылған және жабылмаған чектер болып бөлiнедi. Ақшамен алдын ала қамтамасыз етiлмеген чектер жабылмаған чектер болып табылады. Чек берушi банкке алдын ала енгiзген ақшамен қамтамасыз етiлген чектер жабылған чектер болып табылады.

35-бап. Вексель

Вексельдердi қолма-қол ақшасыз жасалатын төлемдер мен ақша аударымдарын жүзеге асыру үшін қолдану Қазақстан Республикасының вексель айналысы туралы заңнамасында реттеледi.

36-бап. Инкассолық өкім

1. Клиенттiң банк шотынан ақшаны оның келісімiнсiз алып қою Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде көзделген негiздер бойынша және кезектiлiктiң сақталуын ескере отырып, Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнің нормативтік құқықтық актісінде белгiленген тәртiппен инкассолық өкiмді пайдалана отырып жүргiзiледi.
2. Ақша жөнелтушiнiң банкiне инкассолық өкiмдi ұсынған кезден бастап төлемнің және (немесе) ақша аударымы қатысушысының құқықтары мен мiндеттерi туындайды.
3. Инкассолық өкімді мемлекеттік кіріс органдары, жеке сот орындаушылары, әділет органдары ұсынады.
4. Сот орындаушыларының инкассолық өкімдері Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде көзделген нормалардың негізінде осы өндіріп алудың негізділігін растайтын атқарушылық құжаттардың көшірмелерін қағаз жеткізгіште не электрондық нысанда қоса бере отырып, ақша жөнелтушінің банкіне ұсынылады.
5. Егер атқарушылық құжаттың мәтінінде өзгеше белгіленбесе, ақша жөнелтушінің банк шотынан оның келісімінсіз ақшаны алып қоюдың негізділігін растайтын атқарушылық құжат сот орындаушысының банкке бір ғана инкассолық өкімін ұсыну үшін негіз болып табылады.
Борышкер борышты дербес ішінара төлеген және атқарушылық құжатта сот орындаушысының бұл туралы белгісі болған не бір атқарушылық парақтың негізінде бірнеше бенефициардың пайдасына борышты ортақ өндіріп алу жүзеге асырылған жағдайларды қоспағанда, атқарушылық құжатта көрсетілген төлем және (немесе) ақша аударымы сомасы (ол бар болса) инкассолық өкімде көрсетілген сомаға сәйкес келуге тиіс.
6. Мемлекеттік кіріс органдарының инкассолық өкімдері осы өндіріп алудың негізділігін растайтын атқарушылық құжаттарсыз ұсынылады.
Мемлекеттік кіріс органдарының мiндеттi зейнетақы жарналары, мiндеттi кәсіптік зейнетақы жарналары бойынша берешектi өндiрiп алуға арналған инкассолық өкiмдерi банктерге олардың пайдасына мiндеттi зейнетақы жарналары, мiндеттi кәсіптік зейнетақы жарналары бойынша берешек өндiрiлiп алынатын бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры салымшыларының тiзiмдерiн қоса бере отырып, әлеуметтік аударымдар бойынша - міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушылардың тізімдерін қоса бере отырып ұсынылады.
7. Инкассолық өкiмде төлемнің мақсаты көрсетiледi және ақша жөнелтушiнiң келiсімінсіз оның банк шотынан ақшаны алып қою құқығы көзделетiн Қазақстан Республикасы заңнамалық актісінің атауына, күніне және нөміріне (Қазақстан Республикасы заңнамалық актілерінің атауы, күні және нөмірі) сілтеме жасалады.
8. Ақша жөнелтушінің банк шотында ақша жеткіліксіз болған кезде мемлекеттік кіріс органдарының салық берешегін өндіріп алу туралы, жеке сот орындаушыларының және әділет органдарының атқарушылық құжаттары бойынша инкассолық өкімін орындау осындай шотқа ақшаның түсуіне қарай жүргізіледі.
9. Ақша жөнелтушiнiң келісімiнсiз оның банк шотынан ақшаны алып қоюдың негiздiлiгi үшiн инкассолық өкімнің бастамашысы жауапты болады. Банктер және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар ақша жөнелтушілердің келісімінсіз олардың банк шоттарынан ақшаны есептен шығаруға қарсы білдірген қарсылықтарын мәні бойынша қарамайды.

37-бап. Төлем ордері

1. Ақша жөнелтуші мен ақша жөнелтушінің банкі арасындағы, сондай-ақ ақша жөнелтушінің банкі мен бенефициар бір тұлға болып табылатын жағдайда қолма-қол ақшасыз жасалатын төлем және (немесе) ақша аударымы төлем ордері негізінде жүзеге асырылады.
2. Төлем ордерінде банктің атауы (ақша жөнелтушінің банкі мен бенефициар банкі) бір рет көрсетілуі мүмкін.

38-бап. Төлем хабарламасы

1. Төлем хабарламасы ақша жөнелтушінің банк шотын пайдаланбастан қолма-қол ақшасыз жасалатын төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын жүзеге асыру кезінде пайдаланылады.
2. Электрондық терминалдар арқылы ақша жөнелтушіден қолма-қол ақшаны қабылдауды төлем қызметін ұсынушыға аталған бенефициардың пайдасына төлемді және (немесе) ақша аударымын жүзеге асыруға арналған бұйрығын білдіретін ақша жөнелтушінің өкімі негізінде төлем қызметін ұсынушы жүзеге асырады.
Төлем қызметін ұсынушы ақша жөнелтуші өкімінің талаптарына сәйкес төлем құжатын қалыптастыру арқылы бенефициардың пайдасына төлемді және (немесе) ақша аударымын жүзеге асырады.
3. Банк шотын пайдаланбастан электрондық терминалдар арқылы төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын жүзеге асыру кезінде ақша жөнелтушіге деректемелері Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнің нормативтік құқықтық актісінде белгіленетін чек беріледі.

39-бап. Электрондық төлем құралы

1. Төлемге және (немесе) ақша аударымына бастамашылық жасау үшін қажетті ақпаратты сақтауды қамтамасыз ететін электрондық жеткізгіш электрондық төлем құралы болуы мүмкін.
2. Электрондық төлем құралын пайдалану осы Заңда және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнің нормативтік құқықтық актілерінде белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады.
3. Электрондық төлем құралын пайдалана отырып жасалатын операциялар бойынша төлем және (немесе) ақша аударымы идентификаттау құралы арқылы расталған электрондық төлем құралын ұстаушысының келісімі негізінде жүзеге асырылады.
4. Төлемді және (немесе) ақша аударымын жүзеге асыру кезінде электрондық төлем құралын ұстаушысының келісімін беру және растау тәртібі мен тәсілі электрондық төлем құралының эмитент-банкімен және электрондық төлем құралының ұстаушысы арасында жасалған шартта белгіленеді.

7-тарау. Төлем карточкасы

40-бап. Төлем карточкасын шығару және пайдалану

1. Қазақстан Республикасының аумағында төлем карточкаларын шығаруды төлем карточкасын шығаруға құқығы бар Қазақстан Республикасының төлем қызметін ұсынушылар жүзеге асырады. Төлем карточкаларын шығару және пайдалану төлем карточкасының эмитенті төлем карточкасының ұстаушысымен жасаған шарт негізінде жүзеге асырылады.
Төлем карточкасының эмитенті өзге де ұйымдармен бірлесіп, төлем және өзге де қызмет түрлерін ұстаушыларға оларды ұсыну үшін өздерінің арасында жасалған шарттардың тәртібімен және талаптарында төлем карточкаларын шығаруға құқылы.
Шарт жасау тәртібі мен талабы Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнің нормативтік құқықтық актісінде белгіленеді, оның негізінде төлем карточкаларын шығару және пайдалану жүзеге асырылады.
2. Төлем карточкасының эмитенті Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнің нормативтік құқықтық актісінде белгіленген тәртіппен Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiн төлем карточкаларын шығарғаны туралы хабардар етеді.
3. Төлем карточкасының эмитенті төлем карточкасының ұстаушысымен төлем карточкасын пайдалану туралы шартты жасағанға дейін төлем карточкасының ұстаушысына төлем карточкасын пайдалану кезіндегі талаптар мен қауіпсіздік шаралары туралы, наразылықтарды беру тәсілдері мен оларды қарау тәртібі туралы хабарлауға міндетті.
4. Егер осы тармақта өзгеше белгіленбесе, ортақ пайдаланылатын телекоммуникациялар желісі жоқ жерлердегіні қоспағанда, қызметтің жекелеген түрлерін жүзеге асыратын және Қазақстан Республикасының салық заңнамасына сәйкес бюджетпен есеп айырысудың жалпыға бірдей белгіленген тәртібін қолданатын дара кәсіпкерлер және (немесе) заңды тұлғалар өз қызметін жүзеге асыру орындарында төлем карточкаларын пайдалана отырып, төлемдерді қабылдауға арналған жабдықтарды (құрылғыларды) орнатуды және қолдануды қамтамасыз етуге, сондай-ақ төлем карточкаларын пайдалана отырып, төлемдерді қабылдауға міндетті.
Қызметтің жекелеген түрлерінің және төлем карточкаларын пайдалана отырып, төлемдерді қабылдауға арналған жабдықтарды (құрылғыларды) қолданудың тізбесін Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітеді.
Ортақ пайдаланылатын телекоммуникациялар желісі жоқ жерлердегіні қоспағанда, Қазақстан Республикасының салық заңнамасына сәйкес арнайы салық режімін қолданатын және қызметін Астана, Алматы қалаларында, облыстық маңызы бар қалаларда жүзеге асыратын дара кәсіпкерлер және (немесе) заңды тұлғалар осындай жабдықтарды (құрылғыларды) орнатуды және қолдануды қамтамасыз етуге міндетті.
Осы бапта белгіленген талаптар қолма-қол ақшаны пайдаланбастан сауда операциялары, жұмыстарды орындау, қызметтер көрсету кезінде ақшамен есеп айырысуды жүзеге асыратын дара кәсіпкерге және (немесе) заңды тұлғаға қолданылмайды.
5. Төлем карточкасының эмитенті өзінің интернет-ресурсында төлем карточкасының түрлері мен оны беру шарттары туралы ақпаратты, төлем карточкасын беру туралы типтік шартты, төлем карточкасын пайдалану кезіндегі қауіпсіздік шаралары туралы ақпаратты орналастырады.
6. Төлем карточкасының эмитенті төлем карточкасының ұстаушысын төлем карточкасына қызмет көрсету үшін алынатын комиссияның мөлшері не оны төлемеген кезде берешекті есептеу туралы хабардар етеді, сондай-ақ төлем карточкасының ұстаушысына олардың арасындағы шартта көзделген тәртіппен оның төлем карточкасына қызмет көрсеткені үшін төлем карточкасы ұстаушысының комиссия төлеген фактісін растауды ұсынуын қамтамасыз етеді.

41-бап. Төлем карточкасын пайдалана отырып төлемдер және
(немесе) ақша аударымдары

1. Төлем карточкасын пайдалана отырып төлем және (немесе) ақша аударымы Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнің нормативтік құқықтық актісінде белгіленген тәртіпте жүзеге асырылады.
2. Дара кәсіпкер немесе заңды тұлға ұсынылған төлем карточкасын пайдалана отырып жүзеге асырылатын төлемді қабылдауға келісім берген кезден бастап төлем және (немесе) ақша аударымы қатысушыларының төлем карточкаларын пайдаланумен байланысты құқықтары мен міндеттері туындайды.
Дара кәсіпкерде немесе заңды тұлғада төлем карточкасына қызмет көрсету жөніндегі келісімді онымен жасасқан банкке қатысты банк қабылдаған төлем сомасында ақша талабының құқығы туындайды. Аталған банкте дара кәсіпкердің немесе заңды тұлғаның ақша талабын орындау міндеті туындайды.
3. Дара кәсіпкерлер және заңды тұлғалар төлем карточкаларын пайдалана отырып төлемдерді қабылдаған кезде тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді), оларға қолма-қол ақша төлемін жасау кезіндегі сату бағасынан аспайтын бағамен сатуды жүзеге асыруға міндетті.
4. Төлем карточкасының эмитенті, төлем карточкасын ұстаушының осындай хабарламаны алудан бас тартқан (жазбаша нысанда), оның ішінде электрондық почта немесе мобильдік құрылғының болмауы себебінен бас тартқан жағдайларын қоспағанда, өздерінің арасында жасалған шартта белгіленген тәртіппен, төлем карточкасын ұстаушыға төлем карточкасын пайдалана отырып жасалған операциялары жөнінде хабарлайды.
Төлем карточкасының эмитенті мен төлем карточкасын ұстаушысы арасындағы шартта осындай хабарламаны жіберудің тәсілі мен кезеңділігі, сондай-ақ төлем карточкасы эмитентінің төлем карточкасын пайдалана отырып жасалған операциялар жөнінде төлем карточкасының ұстаушысына хабарлағаны үшін комиссия алудың мөлшері мен тәртібі белгіленеді.
5. Төлем карточкасының эмитенті төлем карточкасын ұстаушының төлем карточкасын жоғалтқаны және (немесе) төлем карточкасын санкцияланбаған пайдалану жөнінде тәулік бойы хабарламаны жіберу мүмкіндігін қамтамасыз етуі тиіс.
6. Төлем карточкасын ұстаушы төлем карточкасы жоғалған немесе төлем карточкасын санкцияланбаған пайдалану фактісін анықтаған кезде төлем карточкасының эмитентіне өздерінің арасында жасалған шартта белгіленген тәсілмен бұл жөнінде хабарлайды. Төлем карточкасының эмитенті төлем карточкасын ұстаушының хабарламасы негізінде оның төлем карточкасына тыйым салады.
Төлем карточкасының эмитенті төлем карточкасын ұстаушымен жасалған шартқа сәйкес санкцияланбаған операция бойынша ақшаны дербес өндірген жағдайларды қоспағанда, төлем карточкасын ұстаушы санкцияланбаған операцияны өндіртіп алу үшін төлем карточкасының эмитенті белгілеген нысан бойынша төлем карточкасының эмитентіне өтінішті ұсынады.
7. Төлем карточкасының эмитенті төлем карточкасын ұстаушыдан төлем карточкасы жоғалғаны және (немесе) төлем карточкасын санкцияланбаған пайдалану жөніндегі хабарламаны алғаннан кейін санкциясыз операциялар жасалған жағдайда олар үшін жауапты болады.
8. Төлем карточкасының эмитенті төлем карточкасын ұстаушының санкцияланбаған операцияны өндіртіп алу туралы өтініші негізінде санкцияланбаған төлемнің фактісін анықтау бойынша шараларды
қабылдайды және осындай өтінішті алған күннен бастап күнтізбелік он бес күн ішінде оған санкцияланбаған операция мөлшерінде ақша сомасын өтейді не өздерінің арасында жасалған шартта көзделген тәсілмен себебін көрсете отырып, санкцияланбаған операцияны өтеуден бас тарту жөніндегі хабарлама жібереді.
Үшінші тұлғалардан ақпаратты алу не тексеру жүргізу арқылы қосымша зерделеу қажет болған жағдайда, төлем карточкасының эмитенті төлем карточкасын ұстаушының өтінішін Қазақстан Республикасы ішіндегі операциялар бойынша күнтізбелік отыз күннің немесе шетелде жасалған операциялар бойынша күнтізбелік алпыс күннің ішінде қарайды
және ол бойынша шешім қабылдайды және бұл жөнінде төлем карточкасын ұстаушыға өздерінің арасында жасалған шартта белгіленген тәсілмен хабарлайды.
Төлем карточкалары эмитентінің санкцияланбаған операцияны өтеуден бас тартуы төлем карточкасын ұстаушысының төлем карточкасын пайдалану қағидаларын бұзғандығын не оның төлем карточкасын пайдалана отырып, алаяқтық операцияларға қатысқанын растайтын негіздер, белгілер немесе фактілер болған кезде жүзеге асырылады.
9. Төлем карточкасының эмитентіне төлем карточкасы жоғалғандығы немесе төлем карточкасын санкцияланбаған пайдалануы жөнінде хабарламаған жағдайда, төлем карточкасын ұстаушы төлем карточкасын жоғалтуға немесе төлем карточкасын санкцияланбаған пайдалануға байланысты барлық тәуекелдерді көтереді.
10. Төлем карточкасының эмитенті төлем карточкасын ұстаушыға оның төлем карточкасын пайдаланумен байланысты құжаттарды және ақпаратты шартта белгіленген тәртіпте ұсынуға міндетті.
11. Төлем карточкасының эмитенті төлем карточкасын ұстаушыға жіберілген және одан алынған хабарламаларды тіркейді, сондай-ақ тиісті ақпаратты оларды жіберген және алған күннен бастап кемінде үш жыл сақтайды.
12. Төлем карточкасының эмитенті төлем карточкасын ұстаушының өтініштерін, оның ішінде төлем карточкасын пайдаланумен немесе оның деректемелерімен байланысты даулы жағдайлар туындаған кезде шартта белгілеген мерзімде, бірақ осындай өтініштерді алған күннен бастап күнтізбелік отыз күннен аспайтын, сондай-ақ төлем карточкасы шетелде пайдаланылған жағдайда, өтініштерді алған күннен бастап күнтізбелік қырық бес күннен аспайтын мерзімде қарайды. Төлем карточкасын ұстаушыға өтініштерді қараудың нәтижелері туралы, оның ішінде жазбаша нысанда ақпарат (төлем карточкасын ұстаушысының талабы бойынша) жіберіледі.
13. Төлем карточкасының эмитенті ұстаушыдан алынған хабарлама негізінде немесе ұстаушы шартқа сәйкес төлем карточкасын пайдалану тәртібін бұзған кезде эмитенттің бастамасы бойынша төлем карточкасын ұстаушының төлем карточкасын пайдалануын тоқтата тұрады немесе тоқтатады.
14. Төлем карточкасын ұстаушының төлем карточкасын пайдалануды тоқтата тұруы немесе тоқтатуы төлем карточкасын ұстаушының және эмитенттің көрсетілген пайдалануды тоқтата тұрған немесе тоқтатқан кезге дейін туындаған міндеттемелерін тоқтатпайды.

42-бап. Төлем карточкаларын пайдалана отырып операциялар
бойынша банкаралық төлемдерді және ақша
аударымдарын жүзеге асыру ерекшеліктері

1. Қазақстан Республикасының банктері шығарған төлем карточкаларын пайдалана отырып, Қазақстан Республикасының аумағында жасалған операциялар бойынша олардың арасындағы төлемдерді өңдеу және олардың клирингі Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады.
2. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Қазақстан Республикасының резидент банктері шығарған төлем карточкаларын пайдалана отырып, Қазақстан Республикасының аумағында жасалған банкаралық операцияларға қызмет көрсету жүйесін бұл жүйенің жұмыс істеп тұруын қамтамасыз ететін операциялық және технологиялық функцияларды жүйелік маңызы бар төлем жүйесі операциялық орталығына жүктеу не арнайы ұйымды құру арқылы ұйымдастыруға құқылы.
Осындай арнайы ұйымның қызметті жүзеге асыру тәртібіне қойылатын талаптар және төлем карточкаларының эмитент - банктерінің осы ұйыммен өзара іс-қимыл Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде белгіленеді.

8-тарау. Электрондық ақша

43-бап. Электрондық ақша эмитенттері, иелері және
электрондық ақша жүйесінің операторы

1. Электрондық ақша эмитенттері Қазақстан Республикасының аумағында шығаратын электрондық ақша Қазақстан Республикасының ұлттық валютасында ғана номиналдануы (көрсетілуі) тиіс.
2. Электрондық ақшаны банктер және Ұлттық почта операторы ғана шығаруға құқылы.
3. Мыналар:
1) электрондық ақша эмитентінен, агенттен немесе өзге де жеке тұлғалардан электрондық ақшаны алған жеке тұлғалар;
2) агенттер;
3) жеке тұлғалардан азаматтық-құқықтық мәмілелер бойынша төлемақы ретінде электрондық ақшаны алған дара кәсіпкерлер және заңды тұлғалар электрондық ақша иелері болып табылады.
4. Электрондық ақша иесінің құқықтары электрондық ақшаны алған кезден бастап туындайды.
5. Электрондық ақша эмитенті жеке тұлға республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген айлық есептік көрсеткіштің бір жүз еселенген мөлшерінен асатын сомада электрондық ақшаны иемденген жағдайда, оны идентификаттауды жүзеге асыруға міндетті.
Электрондық ақша эмитенті шарттың негізінде «Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес қаржы мониторингі субъектісі болып табылатын заңды тұлғаға электрондық ақша эмитентінің атынан және оның тапсырмасы бойынша электрондық ақшаның иесі – жеке тұлғаны идентификаттауға уәкілеттік беруге құқылы.
Электрондық ақша иесін идентификаттауды электрондық ақша эмитенті электрондық ақша иесінің өзі қатысқан және өзінің жеке басын куәландыратын құжатты көрсеткен кезде не Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына қайшы келмейтін басқа да тәсілмен жүргізеді.
6. Электрондық ақша эмитентінің өзі немесе банк, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым немесе төлем ұйымы электрондық ақша эмитентімен (эмитенттерімен) жасалған тиісті шарттың негізінде электрондық ақша жүйесінің операторы болып табылады.
Электрондық ақша эмитентімен және электрондық ақша операторы (егер ол электрондық ақшаның эмитенті болып табылмаса) арасындағы қатынастар осы Заңда және олардың арасында жасалған шартта реттеледі.
7. Электрондық ақша жүйесінің операторы электрондық ақша эмитентімен (эмитенттерімен) жасалған шарттардың талаптарына сәйкес және оған электрондық ақша эмитенті (эмитенттері) берген өкілеттіктердің негізінде оның (олардың) атынан жеке тұлғалармен, агенттермен, дара кәсіпкерлермен және электрондық ақша жүйесіне қатысушы заңды тұлғалармен шарттарды жасасуға құқылы.
Бұл жағдайда, электрондық ақша иесі электрондық ақша жүйесінің операторымен жасалған шарт осы шартты жасасу күнінен кейін электрондық ақша жүйесінің қатысушылары болған электрондық ақша эмитентін (эмитенттерін) қоса алғанда, электрондық ақша эмитенті (эмитенттері) бір жүйенің шегінде өзі (өздері) шығарған электрондық ақшаны пайдалану кезінде электрондық ақша эмитентімен (эмитенттерімен) жасалған шартқа теңестіріледі.
8. Электрондық ақша эмитентінің электрондық ақшаны шығару жөніндегі қызметін тоқтату тәртібі Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде белгіленеді.
9. Электрондық ақша жүйесінің операторы электрондық ақша жүйесінің жұмыс істеуін осы Заңда, «Ақпараттандыру туралы» Қазақстан Республикасының Заңында және Қазақстан Республикасының өзге де заңнамасында белгіленген талаптарды және шектеулерді ескере отырып, қамтамасыз етуге міндетті.
Электрондық ақша эмитенті және электрондық ақша жүйесінің операторы электрондық ақша иелері алдында электрондық ақшаға санкцияланбаған кіру немесе оларды санкцияланбаған пайдалану салдарынан, сондай-ақ электрондық ақша эмитентінің бағдарламалық қамтамасыз етуінің жұмысында не электрондық ақша жүйесінің жұмыс істеуіндегі қателер немесе іркілістер салдарынан электрондық ақша иесіне келтірілген залал үшін электрондық ақшаны шығару, пайдалану және өтеу туралы шарттың талаптарына сәйкес жауапты болады.

44-бап. Электрондық ақшаны шығару және өткізу

1. Электрондық ақша эмитенті жеке тұлғалардан немесе агенттерден растауды ұсына отырып, электрондық ақшаны шығарғаны үшін комиссиялық сыйақыны шегере отырып, өзіне қабылдайтын міндеттемелердің номиналдық құнына тең келетін сомада ақша алғаннан кейін электрондық ақшаны шығаруды жүзеге асырады.
Электрондық ақша эмитенті өзі шығарған электрондық ақшаны олардың Қазақстан Республикасының ұлттық валютасындағы номиналдық құнына сәйкес өтеу жөніндегі шартсыз және қайтарымсыз ақшалай міндеттемені қабылдайды.
2. Электрондық ақша эмитенті электрондық ақшаны шығару жөніндегі қызметті жүзеге асырудың басталғаны туралы Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде белгіленген тәртіппен Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне хабарлайды.
3. Электрондық ақша эмитентінің электрондық ақшаны шығару кезінде комиссиялық сыйақы алуы, сондай-ақ электрондық ақша эмитенті көрсететін қосымша қызметтер үшін ақы алуы жасалған шарттың талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.
4. Электрондық ақша эмитенті мен олардың иесі - жеке тұлға арасындағы қатынастар осы Заңда және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес олардың арасында жасалған электрондық ақшаны шығару, пайдалану және өтеу шартында реттеледі.
5. Электрондық ақша эмитенті немесе электрондық ақша иесі атынан әрекет ететін электрондық ақша жүйесінің операторы электрондық ақшаны шығару, пайдалану және өтеу шартын жасасқанға дейін электрондық ақша жүйесіне қатысуға ниет білдірген жеке тұлғаға:
1) электрондық ақша эмитентінің және электрондық ақша жүйесі операторының атауы мен орналасқан жері, сондай-ақ егер электрондық ақша жүйесінің операторы банк болып табылмаса - оның тіркеу нөмірі туралы;
2) электрондық ақшаны пайдалану талаптары жөніндегі;
3) электрондық ақша эмитентінің және (немесе) электрондық ақша жүйесі операторының электрондық ақшаны шығару, пайдалану және өтеу кезінде электрондық ақша иесінен алынатын комиссиялық сыйақыны алу мөлшері мен тәртібі туралы;
4) электрондық ақша эмитентімен немесе электрондық ақша жүйесінің операторымен байланысуға арналған ақпаратты қоса алғанда, шағым-талап беру тәсілдері мен оларды қарау тәртібі туралы ақпаратты ұсынуға міндетті.
6. Электрондық ақшаны шығару, пайдалану және өтеу шартында осы Заңның 13-бабының 4-тармағында көзделген талаптардан басқа:
1) электрондық ақшаны шығару (сатып алу) талаптары;
2) электрондық ақшаны пайдалану үшін белгіленетін шектеулерді қоса алғанда, электрондық ақшаны пайдалана отырып операцияларды жүзеге асыру талаптары;
3) электрондық ақша иесінің электрондық ақшаға және оларды пайдалана отырып операцияларды жүзеге асыруға құқықтарын куәландыру тәртібі;
4) электрондық ақшаны өтеуге ұсыну тәртібі мен тәсілдері және оны өтеу тәртібі;
5) электрондық ақшаны пайдалану кезінде электрондық ақша эмитенті мен олардың иесі арасында ақпарат алмасу тәртібі, оның ішінде электрондық ақша эмитентіне электрондық ақшаға қол жеткізуді бақылаудың жойылғаны немесе олардың санкцияланбаған пайдалануы туралы хабарлау тәртібі мен мерзімдері;
6) тараптардың өз міндеттемелерін орындамағаны немесе тиісінше орындамағаны үшін жауапкершілігі қамтылады.
7. Агент тараптардың құқықтары мен міндеттері, электрондық ақшаны өткізу және сатып алу тәртібі мен талаптары айқындалатын электрондық ақша эмитентімен немесе электрондық ақша жүйесінің операторымен жасалған шарттың негізінде жеке тұлғаларға электрондық ақшаны өткізуді не жеке тұлғалардан электрондық ақшаны сатып алуды жүзеге асырады.

45-бап. Электрондық ақшаны пайдалану және өтеу

1. Электрондық ақшаны оның иесі - жеке тұлға азаматтық-құқықтық мәмілелер бойынша төлемдерді жүзеге асыру мақсатында, сондай-ақ электрондық ақша жүйесі қағидаларында айқындалған және Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмейтін талаптармен өзге де операцияларды жүргізу үшін пайдаланады.
2. Дара кәсіпкердің және (немесе) заңды тұлғаның азаматтық-құқықтық мәмілелерді жасау кезінде электрондық ақшаны төлемақы ретінде қабылдауы электрондық ақша эмитентімен не электрондық ақша жүйесінің қатысушысы болып табылатын өзге де банкпен жасалған шарттың негізінде жүзеге асырылады.
Азаматтық-құқықтық мәмілелер жасау кезінде электрондық ақша жүйесінде электрондық ақшаны алған дара кәсіпкерде немесе заңды тұлғада электрондық ақша эмитентіне қабылданған төлем сомасында ақшаны талап ету құқығы туындайды.
3. Электрондық ақша эмитенті және электрондық ақша жүйесінің операторы «Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы» Қазақстан Республикасы Заңының талаптарына сәйкес алаяқтықты және қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруды (жылыстатуды) және терроризмді қаржыландыруды анықтау, сондай-ақ оның алдын алу мақсатында электрондық ақша жүйесінде ұйымдастырушылық және рәсімдік іс-шараларды қамтамасыз ету және енгізу жөніндегі шараларды қабылдайды.
Электрондық ақша жүйесінің операторы «Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы» Қазақстан Республикасы Заңының талаптарына сәйкес қаржылық мониторингке жататын операциялар туралы мәліметтер мен ақпаратты қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті органға ұсынады.
Электрондық ақша эмитенті қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті органға банк болып табылмайтын электрондық ақша операторлары туралы мәліметтерді олармен тиісті шарт жасасқаннан кейін береді.
4. Электрондық ақшаның идентификатталмаған иесі - жеке тұлға жүргізетін бір операцияның ең жоғарғы сомасы республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген айлық есептік көрсеткіштің бес жүз еселенген мөлшеріне тең сомадан аспауы тиіс.
Электрондық ақшаның идентификатталмаған иесі - жеке тұлға жүргізетін бір операцияның ең жоғарғы сомасы республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген айлық есептік көрсеткіштің бір жүз еселенген мөлшеріне тең сомадан аспауы тиіс.
Осы тармақтың бірінші бөлігінің талаптары электрондық ақшаны өтеу жөніндегі операцияларға қолданылмайды.
5. Электрондық ақшаның идентификатталмаған иесі - жеке тұлғаның бір электрондық құрылғысында сақталатын электрондық ақшаның ең көп сомасы республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген айлық есептік көрсеткіштің екі жүз еселенген мөлшеріне тең сомадан аспайды.
6. Электрондық ақшаның эмитенті электрондық ақшаны өтеуді олардың номиналдық құны бойынша тең ақша сомасын электрондық ақша иесі - жеке тұлғаның банк шотына аудару не электрондық ақша эмитенті мен электрондық ақша иесі - жеке тұлғаның арасында жасалған шартта электрондық ақша эмитентінің немесе электрондық ақша жүйесі операторының басқа комиссиялық сыйақысы көзделмесе, оған қолма-қол ақшаны беру арқылы жүзеге асырады.
7. Электрондық ақшаның иесінен электрондық ақшаны шығару, пайдалану және өтеу кезінде комиссиялық сыйақыны, сондай-ақ электрондық ақшаның эмитенті көрсететін қосымша қызметтер үшін төлемді алу электрондық ақшаны шығару, пайдалану және өтеу шартының талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.
8. Егер электрондық ақшаның эмитенті мен дара кәсіпкер немесе заңды тұлға арасында жасалған шартта өзгеше мерзім көзделмесе, электрондық ақшаның эмитенті дара кәсіпкер немесе заңды тұлға азаматтық-құқықтық мәмілелер бойынша ақы төлеу кезінде жеке тұлғалардан алған электрондық ақшаны олардың пайдасына электрондық ақша түскен күннен бастап үш жұмыс күні ішінде өтеуді жүзеге асырады.
Дара кәсіпкер немесе заңды тұлға алған электрондық ақша осы Заңда аудару кезінде ақшаны қайтару үшін көзделген негіздер бойынша немесе Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген негіздер бойынша жасалған азаматтық-құқықтық мәміле бұзылған жағдайда, оларды ақы төлеуші - жеке тұлғаға қайтару кезінде өтеуге жатпайды.
Егер электрондық ақша эмитенті немесе электрондық ақша жүйесінің операторы және электрондық ақша иесі арасында жасалған шартта электрондық ақша эмитентінің немесе электрондық ақша жүйесі операторының басқа да комиссиялық сыйақысы көзделмеген болса, дара кәсіпкерлер немесе заңды тұлғалар иелері болып табылатын электрондық ақшаны оның номиналдық құны бойынша тең ақша сомасын өтеу дара кәсіпкердің немесе заңды тұлғаның банк шотына аудару арқылы жүзеге асырылады.

9-тарау. Тапсырма немесе талап нысанындағы нұсқауды
қабылдау және орындау

46-бап. Тапсырма немесе талап нысанында нұсқау беру

1. Тапсырма немесе талап нысанындағы нұсқау (бұдан әрі – нұсқау) Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде белгіленген нысан бойынша электрондық түрде не қағаз жеткізгіште берілуі мүмкін.
Қағаз жеткізгіштегі нұсқау белгіленген нысандағы бланкіде ресімделеді және онда мыналар:
1) Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінің талаптарына сәйкес деректемелер;
2) қолдардың үлгілеріне және мөр бедеріне сәйкес ақша жөнелтушінің уәкілетті адамдарының қолдары мен мөрінің бедері (ол бар болса) болуға тиіс.
2. Ақша жөнелтушінің банкі нұсқауды және оны кері қайтарып алу не оның орындалуын тоқтата тұру туралы өкімді өзі белгілеген операциялық күн ішінде ғана қабылдауды жүзеге асырады.
3. Егер нұсқау немесе оны кері қайтарып алу не оның орындалуын тоқтата тұру туралы өкім ақша жөнелтушінің банкі белгілеген операциялық күн аяқталғаннан кейін қабылданса, онда ақша жөнелтушінің банкі осындай нұсқауды немесе өкімді келесі операциялық күннің басында алды деп есептеледі.
4. Нұсқауды, оны кері қайтарып алу немесе оның орындалуын тоқтата тұру туралы өкімді беру:
1) байланыс пен телекоммуникацияның тиiстi электрондық арналарын пайдалана отырып, қағаз жеткізгіште жасамай-ақ, электрондық тәсілмен беру арқылы;
2) байланыс пен телекоммуникацияның электрондық арналарын пайдалану мүмкіндігі болмаған кезде электрондық жеткізгіште;
3) қағаз жеткізгіште жасалған төлем құжатының, оны кері қайтарып алу немесе оның орындалуын тоқтата тұру туралы өкімнің түпнұсқасын ұсыну арқылы жүргізіледі.
5. Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнің нормативтік құқықтық актілерінде белгiленген талаптар сақталған кезде ғана нұсқауды, оны кері қайтарып алу немесе оның орындалуын тоқтата тұру туралы өкімді электрондық тәсілмен немесе электрондық жеткізгіште ұсынуға рұқсат етіледі.
6. Қазақстан Республикасының заңнамасында пайдаланылуы қағаз жеткізгіште ғана көзделген нұсқауды электрондық тәсілмен беруге тыйым салынады.
7. Егер бастамашы банктiң клиентi болса, бастамашының банкке нұсқау беруінің тәсілдерi, тәртібі және талаптары олар арасындағы шартта көрсетiледi. Егер бастамашы банктiң клиентi болмаса, онда нұсқауды беру осы Заңның және оған сәйкес қабылданған Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтiк құқықтық актілерінің нормаларына сәйкес жүргiзiледі.
8. Нұсқау, оны кері қайтарып алу немесе оның орындалуын тоқтата тұру туралы өкім мемлекеттік және (немесе) орыс тілдерінде жасалады. Басқа тілдерді пайдалану мүмкіндігі банк пен оның клиенті арасындағы шартта белгіленеді.

47-бап. Нұсқауды орындау

1. Банк нұсқауды қабылдаған кезде банк оның нұсқауды жасау, ұсыну тәртібіне қойылатын талаптарға және Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген өзге де талаптарға және (немесе) шарт талаптарына сәйкестігін тексеруге міндетті және Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде және Қазақстан Республикасының заңнамасында өзгеше белгіленбесе, нұсқауда көрсетілген талаптарды сақтай отырып ұсынылған нұсқауды орындайды не оны орындаудан бас тартады.
2. Төлем тапсырмасы, төлем талабы, төлем хабарламасы, төлем ордері арқылы ұсынылған нұсқауды ақша жөнелтушінің банкі осы Заңда көзделген жағдайларды қоспағанда, нұсқауды алған күннен кейінгі бір операциялық күннен кешіктірмей орындайды.
Инкассолық өкім арқылы ұсынылған нұсқауды банк инкассолық өкімнің белгіленбеген мерзімде орындалуын, сондай-ақ «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» (Салық кодексі) Қазақстан Республикасының Кодексінде көзделген жағдайларды қоспағанда, нұсқауды алған күннен кейінгі үш операциялық күннен кешіктірмей орындайды.
3. Бір банкте ашылған банк шоттары арасында ақша аударуды ақша жөнелтушінің банкі бір операциялық күннің ішінде жүзеге асырады.
4. Халықаралық төлемдер және (немесе) ақша аударымдары нұсқауды алған күннен кейінгі үш операциялық күннен кешіктірілмей, Қазақстан Республикасының валюталық заңнамасында белгіленген талаптар сақтала отырып орындалады.
5. Ақша жөнелтушінің банкі нұсқауды алған күннен кейінгі бір операциялық күннен кешіктірмей, бас тарту себебін көрсете отырып, нұсқауды орындаудан бас тартады.
Бенефициар банкі бас тарту себебі көрсетіле отырып нұсқауды алған операциялық күннің ішінде нұсқауды орындаудан бас тартады.
6. Ақша жөнелтуші банкінің нұсқауды орындауы үшін, ақша жөнелтуші мен ақша жөнелтушінің банкі арасындағы шартта өзгеше көзделмесе, ақша жөнелтуші оны орындау үшін қажетті ақша сомасын қамтамасыз етуге міндетті.
7. Банктің нұсқауды орындаудан бас тартуы мынадай негіздер бойынша:
1) егер шартта төлем қызметін ұсынушының клиентке осы төлемді және (немесе) ақша аударымын жүзеге асыру үшін кредит беру бойынша қызметтер көрсетуі көзделмесе, ақша жөнелтуші төлемді және (немесе) аударымды жүзеге асыру үшін қажетті ақша сомасын қамтамасыз етпеген кезде;
2) егер нұсқауда қолдан жасалу, түзету, толықтыру және бүліну белгілерін қамтыса, оның ішінде егер нұсқау жөнелтуші мен ақша жөнелтушінің банкі арасындағы шартта белгіленген санкцияланбаған төлемдерден қорғау iс-әрекеттері тәртібі бұзыла отырып берілсе;
3) бастамашы нұсқауды жасау және ұсыну тәртібіне қойылатын талаптарды және (немесе) Қазақстан Республикасының заңнамасында және (немесе) шарт талаптарында белгіленген өзге де талаптарды сақтамаған кезде;
4) «Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы» Қазақстан Республикасының Заңында немесе Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда көзделген не Қазақстан Республикасының бейрезидент банктерімен жасалған шарттарда тікелей көзделген жағдайларда;
5) ақшаны банк шотынан өндіріп алу туралы талап мемлекеттік бюджеттен төленетін жәрдемақыларды және (немесе) Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорынан әлеуметтік төлемдерді, тұрғын үй төлемдерін, нотариус депозиті талаптарында енгізілген ақшаны аударуға арналған банк шотына ұсынылған жағдайларда;
6) санкцияланбаған төлем анықталған кезде, сондай-ақ бенефициардың пайдасына аударылатын ақшаның заңсыз алынғандығының негізделген фактілері анықталған және расталған жағдайда;
7) клиенттің банк шотындағы ақшасына тыйым салу құқығына ие уәкілетті органдардың немесе лауазымды адамдардың орындалмаған шешімдері болған, клиенттің банк шоты бойынша шығыс операцияларын, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес бірінші кезекте орындалуға жататын нұсқаулар тоқтатыла тұрған кезде жүргізіледі.
8. Банктің алынған нұсқаудың мынадай:
1) егер банк бенефициарға қызмет көрсетпеген жағдайда, нұсқауды келесі банкке беру;
2) егер ақша жөнелтушінің банкі бенефициар банкі болып табылса, ақша аударымын аяқтау;
3) егер банк ақша жөнелтушіге қызмет көрсеткен жағдайда, қолма-қол ақшаны төлеу туралы бұйрықты көрсеткен бастамашыға қолма-қол ақшаны беру талаптарын орындауы нұсқауды орындау болып табылады.
9. Бенефициар банкi орындау мерзімі бенефициар банкіне келіп түскен кезде басталған, өзі орындайтын нұсқауда белгіленген ақша сомасын бенефициардың үшінші тұлғаның немесе осы банктің алдындағы міндеттемесі сомасының орнына үшiншi тұлғаның пайдасына немесе өз пайдасына, банктен ақшаны алып қоюдың Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде белгiленген кезектiлiгiн сақтауды ескере отырып есептеуге құқылы.

48-бап. Нұсқауды көрсетілетін төлем қызметін тысқары
ұсынушысы арқылы орындау

1. Осы Заңның 12-бабы 1-тармағының 9) тармақшасында көрсетілген төлем қызметін тысқары ұсынушысы көрсететін төлем қызметі клиенттің көрсетілетін төлем қызметін тысқары ұсынушысының қашықтан кіру жүйесі арқылы берілген және идентификаттау құралы арқылы расталған келісімінің негізінде жүзеге асырылады.
2. Клиенттің банк шотына қызмет көрсететін төлем қызметін ұсынушы көрсетілетін төлем қызметін тысқары ұсынушысының қашықтан кіру жүйесі арқылы клиенттің нұсқауын алғаннан кейін, көрсетілетін төлем қызметін тысқары ұсынушысына және (немесе) клиентке төлемді және (немесе) ақша аударымын жүзеге асыруға растауды дереу жібереді.
3. Клиенттің банк шотына қызмет көрсететін төлем қызметін ұсынушы, осы Заңның 47-50-баптарында белгіленген тәртіппен және мерзімде санкцияланбаған төлемдерден қорғау іс-әрекеттері тәртібін сақтай отырып, көрсетілетін төлем қызметін тысқары ұсынушысының қашықтан кіру жүйесі арқылы түскен клиенттің нұсқауларын орындайды.
4. Клиенттің нұсқауы белгілі бір төлем жүйесі немесе банк шотына қызмет көрсететін төлем қызметін ұсынушымен шарттық қатынастар шеңберінде көрсетілетін төлем қызметін тысқары ұсынушысының қашықтан кіру жүйесі арқылы өңделген және орындалған жағдайда, төлем қызметін ұсынушымен есеп айырысулар тәртібі осы төлем жүйесінің қағидаларында немесе шарт талаптарында айқындалады.
5. Көрсетілетін төлем қызметін тысқары ұсынушысы өзінің қашықтан кіру жүйесінде жүзеге асырылған төлемдер және (немесе) ақша аударымдары бойынша санкцияланбаған төлемдерді және (немесе) алаяқтық іс-әрекеттерін жүзеге асыру салдары үшін клиент пен банк шотына қызмет көрсететін төлем қызметін ұсынушы алдында жауапты болады.

49-бап. Нұсқауларды орындау мерзімдері

1. Банк нұсқауды жөнелтуші бастама жасаған күні орындауды қамтамасыз етеді.
2. Бенефициардың пайдасына ақша қабылданғанын көрсететін бенефициардың банк шотына немесе өзге шотқа ақша аудару жөніндегі нұсқауды бенефициар банкі нұсқауды алған күні операциялық күннің ішінде жүзеге асырады.
Бұл ретте, бенефициар банкі бенефициарға олардың арасындағы шартта белгіленген тәсілмен және тәртіппен бенефициардың пайдасына бенефициар банкінің корреспонденттік шотына тиісті ақша сомасын аударған кезден бастап оның банк шотындағы ақшасына қолжетімділігі туралы ақпаратты беруді қамтамасыз етеді.
3. Осы баптың нормалары мынадай:
1) инкассолық өкім арқылы ұсынылған;
2) белгіленбеген мерзімдерде орындалуға жататын;
3) валюталаудың болашақтағы күні көрсетілген;
4) негізінде халықаралық төлемдер және (немесе) ақша аударымдары, сондай-ақ бағалы қағаздар нарығындағы мәмілелер бойынша есеп айырысулар жүзеге асырылатын;
5) тауарлар немесе көрсетілетін қызметтерді жеке сауда орындарынан және электрондық саудада сатып алу үшін электрондық төлем құралдарын пайдалану кезіндегі клиенттің келісімі түрінде берілген;
6) бенефициар мемлекеттік мекеменің азаматтық-құқықтық мәмілелерін (міндеттемелерін) тіркеу туралы хабарлама ұсынған кезде орындалуға жататын нұсқауларды орындауға қолданылмайды.
Аталған нұсқауларды орындау мерзімдері Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актілерінің талаптарында белгіленеді.
4. Ақша жөнелтушінің банкі бас тарту себебін көрсете отырып, нұсқауды алған күні операциялық күннің ішінде нұсқауды орындаудан бас тартады.

50-бап. Валюталау күні көрсетілген нұсқауды орындау

1. Төлем құжатында көрсетілген валюталау күні төлем құжатының үзінді көшірмесінің күнінен бастап күнтізбелік он күннен аспауға тиіс.
2. Валюталау күні көрсетілген нұсқауды орындау кезінде ақша жөнелтушінің ақшасы ақша жөнелтуші банкінің ішкі баланстық шотына (транзиттік шотына) аударылады.
3. Ақша жөнелтушінің ақшасын ақша жөнелтуші банкінің арнайы транзиттік шотына аудару клиенттің нұсқауын орындау үшін осы Заңда белгіленген, бірақ осы баптың 4 және 5-тармақтарында айқындалған мерзімдерден кешіктірілмей жүзеге асырылады.
4. Ақша жөнелтуші банкінің арнайы транзиттік шотынан ақша аударымын ақша жөнелтушінің банкі (делдал банк) осы баптың 5-тармағында белгіленген тәртіппен бенефициар банктің бенефициардың банк шотына ақша есептеуге мүмкіндік беретін уақытты ескере отырып, төлем құжатында көрсетілген валюталау күнінен кешіктірмей жүзеге асырады.
5. Бенефициар банкі ақшаны бенефициардың банк шотына валюталау күні айқындалған операциялық күн ішінде есепке жатқызады.
Валюталау күні демалыс күніне сәйкес келсе, онда бенефициар банкі ақшаны валюталау күні айқындалған күннен кейінгі бірінші жұмыс күні бенефициардың банк шотына есепке жатқызады.
6. Ақша бенефициардың банк шотына валюталау күнінен кейінгі операциялық күні есепке жатқызылған кезде валюталау күні көрсетілген нұсқау талаптарын бұзған банк банктік шот шартында белгіленген тәртіппен жауапты болады.

51-бап. Нұсқауды кері қайтару және орындауды тоқтата тұру

1. Нұсқауды кері қайтару және нұсқауды орындауды тоқтата тұру бастамашының ақша жөнелтушінің банкіне жіберген тиісті өкімінің негізінде оны орындағанға дейін және (немесе) ақша жөнелтуші банкінің бенефициарға төлемді оның пайдасына қабылдау туралы ақпаратты жібергенге дейін жүзеге асырылады. Кері қайтару туралы өкімді орындау мерзімі, сондай-ақ оны беру тәсілі шартта және (немесе) Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде белгіленеді.
2. Нұсқауды кері қайтару немесе нұсқауды орындауды тоқтата тұру туралы өкімді электрондық тәсілмен жіберу кезінде аталған өкімдердің бастамашысы мен ақша жөнелтушінің банкі арасындағы шартта белгіленген қорғау іс-әрекеттерінің тәртібі сақталады.
3. Нұсқауды кері қайтару туралы өкімді уақытында алған кезде ақша жөнелтушінің банкі осы нұсқау бойынша ақша аударуды жүзеге асырмайды және оны осындай өкімді алған күннен кейінгі операциялық күннен кешіктірмей, бір мезгілде бастамашыға алынған өкімнің орындалғаны туралы хабарлама жібере отырып қайтарады.
4. Нұсқауды орындау Қазақстан Республикасының қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы iс-қимыл туралы заңнамасында көзделген жағдайларда, сондай-ақ, егер ақша жөнелтушінің банкіне Қазақстан Республикасының заңнамалық актілеріне сәйкес уәкiлеттi мемлекеттік органның, лауазымды адамның немесе сот орындаушысының банк шотындағы ақшаға тыйым салу туралы шешімі немесе уәкiлеттi мемлекеттік органның немесе лауазымды адамның ақша жөнелтушінің банк шотында немесе ақша жөнелтушінің банкінде шығыс операцияларын тоқтата тұру туралы шешiмi, сондай-ақ уәкiлеттi мемлекеттік органның, лауазымды адамның немесе сот орындаушысының Қазақстан Республикасының заңнамалық актілеріне сәйкес аталған нұсқаудан бұрын орындалуға жататын ақша жөнелтушiден ақшаны алып қою туралы шешiмi ұсынылса, тоқтатыла тұрады. Ақша жөнелтушінің банкі жоғарыда көрсетілген негiздер бойынша нұсқауды орындауды тоқтата тұруға байланысты залалдар үшiн жауапты болмайды.
5. Төлемді жүзеге асыруға, нұсқауды беруге және орындауға, банктің бенефициарға ақшаны беруіне немесе бенефициардың ақшаны алуына Қазақстан Республикасының тиісті заңнамалық актілерінде соған уәкілеттік берілген және Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде көзделген негіздер ғана бойынша мемлекеттік органдар немесе лауазымды адамдар тыйым сала алады.

52-бап. Ақша жөнелтушінің тұрақты өкімін орындау

1. Ақша жөнелтушінің тұрақты өкімін ақша жөнелтуші белгіленген күні және (немесе) кезеңде ақша жөнелтуші мен ақша жөнелтушінің банкі арасында айқындалған талаптарда бенефициардың пайдасына тұрақты төлемдер мен ақша аударымдарын жүзеге асыру үшін пайдаланады.
2. Ақша жөнелтушінің тұрақты өкімінің нысаны мен мазмұнына қойылатын талаптарды Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілейді.
3. Ақша жөнелтушінің тұрақты өкімі ақша жөнелтушінің банкі белгілеген тәртіппен қағаз жеткізгіште не электрондық түрде ресімделуі мүмкін.
Ақша жөнелтушінің тұрақты өкімі қолданысының күшін жою үшін ақша жөнелтушінің банкіне ақша жөнелтушінің банкі белгілеген тәртіппен ресімделген тиісті хабарлама жіберіледі.
4. Ақша жөнелтушінің тұрақты өкімінде төлемін ақша жөнелтуші ақша жөнелтушінің банкіне тапсыратын тауардың жеткізілгенін, жұмыстың орындалғанын немесе қызметтің көрсетілгенін растайтын бенефициар құжаттарының (растаушы құжаттар) атауы көрсетілуі мүмкін.
Бенефициардың ақша жөнелтушінің банкіне не бенефициар банкіне растаушы құжаттарды ұсыну тәртібі мен мерзімдері ақша жөнелтуші мен бенефициар арасындағы шартта белгіленеді.
5. Ақша жөнелтушінің тұрақты өкімінің талаптарына сәйкес немесе ақша жөнелтушінің банкі растаушы құжаттарды алған кезде ақша жөнелтушінің банкі бенефициардың пайдасына Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде белгіленген тәртіппен ақша жөнелтушінің атынан төлем тапсырмасын қалыптастырады.

53-бап. Нұсқауды банк шотын тікелей дебеттеу арқылы
орындау

1. Ақша жөнелтушінің банк шотын тiкелей дебеттеу мыналарға:
1) ақша жөнелтушi мен ақша жөнелтушінің банкi арасында жасалған және ақша жөнелтушінің ақшалай міндеттемелерін орындау мақсатында қойылған талаптарын орындау үшін негіз болып табылатын шартқа;
2) ақша жөнелтушi мен банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым арасында жасалған, қарыз (қарыз шарты, кредиттік желіні ашу туралы келісім немесе қарыз операциясы не кепілдік беру фактісін растайтын өзге құжат) бойынша мерзімі өткен берешекті өндіріп алу үшін негіздеме болып табылатын шартқа сәйкес қойылатын төлем талабын не төлем ордерін пайдалана отырып, ақша жөнелтушінің банк шотынан ақшаны есептен шығаруға берген оның алдын ала келісімі негізінде жүзеге асырылады.
2. Ақша жөнелтушi мен ақша жөнелтушінің банкi арасындағы шартта бенфициардың төлем құжаттарын орындауға ақша жөнелтушінің алдын ала келісімі көзделеді және бенефициар ақша жөнелтушінің банк шотын тікелей дебеттеу арқылы төлемді жүзеге асыру үшін төлем талабын пайдаланатын бенефициардың (атауы, идентификаттау нөмірі) және шарттың (нөмірі, күні) деректемелері көрсетіледі.
Ақша жөнелтушінің осы тармақтың бірінші бөлігінде көрсетілген талаптарды көрсете отырып, ақша жөнелтушінің банкіне өтініш беруіне жол беріледі.
3. Қарыз шартында, кредиттік желіні ашу туралы келісімде немесе қарыз операциясы не кепілдік беру фактісін растайтын өзге құжатта қарыз бойынша мерзімі өткен берешекті өндіріп алу туралы талап қойылған кезде ақша жөнелтушінің өз банк шотынан ақшаны алып қоюға берген келісімі қамтылуға тиіс.
4. Қарыз бойынша берешекті өндіріп алуға арналған төлем талабын беруді қоспағанда, ақша жөнелтушінің ақшалай міндеттемесін растайтын бенефициардың құжаттары, егер осындай талап олардың арасындағы шартта көзделсе, төлем талабын ұсынған күннің алдындағы операциялық күннен кешіктірілмей ақша жөнелтушіге жіберіледі.
5. Ақша жөнелтушінің банк шотын тікелей дебеттеу арқылы төлемді жүзеге асыру тәртібі Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде белгіленеді.
6. Ақша жөнелтушінің банк шотынан төлем талабының немесе төлем ордерінің негізінде банк шотын тікелей дебеттеу арқылы ақша алып қоюдың негізділігі үшін бенефициар жауапты болады.

54-бап. Ақша жөнелтушіде нұсқауды орындау үшін қажетті
ақша сомасы болмаған немесе жеткіліксіз болған
кезде нұсқауды орындау

1. Нұсқауды орындау үшін ақша жөнелтушіде сақталуы Қазақстан Республикасының заңнамасында не ақша жөнелтуші мен ақша жөнелтушінің банкі арасындағы шартта көзделген қажетті ақша сомасы болмаған не жеткіліксіз болған кезде ақша жөнелтушінің банкі алынған нұсқауларды қабылдауға және бір жыл бойы сақтауға міндетті.
2. Бенефициар Қазақстан Республикасының валюталық заңнамасында көзделген қажетті құжаттар мен мәліметтерді ұсыну іс-қимылдарын жасамаған кезде бенефициар банкі жөнелтушінің алынған нұсқауларын қабылдауға және күнтізбелік бір жүз сексен күн бойы сақтауға міндетті.
Бенефициар осы тармақтың бірінші бөлігінде көзделген іс-қимылдарды орындамаған жағдайда, бенефициар банкі күнтізбелік бір жүз сексен күн ішінде мұндай нұсқауларды оның жөнелтушісіне орындаусыз қайтаруға міндетті.
3. Ақша жөнелтуші банкінің осы баптың 1-тармағында көзделген нұсқауларды орындауы Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде көзделген кезектілікті сақтау және нұсқауларды орындауды ескере отырып, олардың банкке келіп түсу тәртібімен күнтізбелік кезектілікте жүргізіледі. Күнтізбелік кезектілік ақша жөнелтушінің банкіне нұсқаулардың келіп түсу күні мен уақытын көздейді.
4. Егер осы баптың 1-тармағында белгіленген мерзім өткеннен кейін ақша жөнелтушіде ақшаның жеткіліксіз болуынан немесе ақшаның болмауынан жөнелтушінің ұсынған нұсқауы орындалмаса, онда ақша жөнелтушінің банкі инкассолық өкімді қоспағанда, мұндай нұсқауды оны жөнелтушіге орындамай кері қайтаруға міндетті.
5. Қайта құрылымдау жоспарында көзделген шаралар кешенін жүзеге асыруға байланысты банкті қайта құрылымдау кезеңінде банк қайта құрылымдау тоқтатылғанға дейін олар бойынша міндеттемелерді банк тоқтатқан және қайта құрылымдау жоспарында бар нұсқауларды қабылдайды және сақтайды. Банкті қайта құрылымдау тоқтатылған жағдайда банк мұндай нұсқауды оның жөнелтушісіне орындаусыз қайтаруға міндетті.
Міндеттемелер тоқтатыла тұрмаған және қайта құрылымдау жоспарына кірмеген нұсқаулар осы Заңда, Қазақстан Республикасының Салық және Азаматтық кодекстерінде белгіленген тәртіппен орындалады.

55-бап. Сот актісін және сот орындаушысының қаулысын
орындау

1. Қазақстан Республикасы сотының ақша өндіріп алу туралы сот актісі, сондай-ақ сот орындаушысының жеке тұлғаның, заңды тұлғаның банк шоттарының, сондай-ақ заңды тұлға құрмай-ақ кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыратын жеке тұлғаның ағымдағы шоттарының бар екендігі және олардың нөмірлері туралы ақпаратты сұратып алу туралы және борышкердің банктегі ақшасына тыйым салуды қолдану туралы сот санкция берген қаулысы не оның атқарушылық іс жүргізу органының аумақтық бөлімінің мөрімен немесе жеке сот орындаушысының мөрімен куәландырылған көшірмесі осы баптың 4-тармағында көзделген жағдайды қоспағанда, барлық банктерге ұсынылады
2. Банктер көрсетілген құжаттарды алған күннен бастап үш операциялық күн ішінде осы баптың 1-тармағында көрсетілген құжаттардың негізінде сотқа (сот орындаушысына) қажетті мәліметтерді жіберуге міндетті.
Мәліметтер:
1) ақша өндіріп алынатын адамдардың банк шоттарының бар екені туралы не олардың жоқ екені туралы деректерді қамтуға тиіс;
2) банк шоттары бар болған кезде банк шоттарының барлық қажетті деректемелері және осы банк шоттарында жатқан қалдықтардың мөлшері көрсетіледі.
Сот орындаушысына жіберілетін мәліметтерде тыйым салынған ақша сомасы қосымша көрсетіледі.
3. Сот (сот орындаушысы) банктерден көрсетілген мәліметтерді алып, ақшаны өндіріп алу туралы сот актісін орындау бойынша міндет жүктелетін банкті (банктерді) айқындайды және мұндай банкке (банктерге) тиісті атқару құжатын не соттың мөрімен куәландырылған оның көшірмесін қоса бере отырып, нұсқауды жібереді.
4. Егер сотта (сот орындаушысында) ақша өндіріп алынуға тиіс адамның банк шотында ақшаның бар екені туралы мәліметтер бар болса, онда сот орындаушысының тиісті атқару құжаты қоса берілген нұсқауы тікелей тиісті банкке орындау үшін ұсынылады.
5. Заңды тұлғаның банк шоттарының бар екені және нөмірлері, заңды тұлға құрмай-ақ кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыратын жеке тұлғаның ағымдағы шоттарының нөмірлері туралы ақпаратты сұрату, сондай-ақ борышкердің банктегі ақшасына ақпараттық-коммуникациялық желі арқылы электрондық тәсілмен тыйым салу «Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы» Қазақстан Республикасының Заңында айқындалған тәртіппен Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкімен келісім бойынша уәкілетті орган белгілеген форматтарда жүзеге асырылады.

10-тарау. Төлемдер мен ақша аударымдарын аяқтау

56-бап. Төлемдер мен ақша аударымдарын аяқтау

1. Егер төлем қолма-қол ақшаны пайдалана отырып жүзеге асырылса, онда пайдасына төлем жасалатын адам не бенефициар уәкiлеттік берген адам ақшаны алған кезде төлем аяқталады.
2. Егер төлем қолма-қол ақшаны пайдаланбай, төлем құжатын беру арқылы жүзеге асырылса, онда пайдасына төлем жасалатын адам ақшаны алған кезде төлем аяқталады.
3. Егер төлем қолма-қол ақшаны пайдаланбай, ақша аударымы арқылы жүзеге асырылса, онда:
1) бенефициардың пайдасына ақша түскен кезде оның банк шоты бойынша бухгалтерлік жазба жасау;
2) егер бенефициардың банк шоты жоқ болса, бенефициар банкінің бенефициарға қолма-қол ақшаны нақты беру;
3) осы Заңның 47-бабының 9-тармағында көзделген есепке жатқызу;
4) бенефициардың пайдасына ақшаның қабылданғанын көрсететін өзге шот бойынша бухгалтерлік жазба жасау арқылы ақша аударымы аяқталған кезде төлем аяқталады.
4. Ақша мiндеттемесiн немесе ақша төлеу туралы бұйрықты қамтитын төлем құжатын (чекті, вексельді) беру арқылы қолма-қол ақшасыз төлемді жүзеге асыру кезінде бенефициардың чек, вексель бойынша ақша алуы кезінде берілген төлем бойынша міндеттемені орындау аяқталады.
5. Егер төлем электрондық ақша беру арқылы жүзеге асырылса, онда пайдасына төлем жасалатын адам электрондық ақшаны алған кезде төлем аяқталады. Электрондық ақша жүйесінде электрондық ақшаның басқа адамның – бенефициардың пайдасына түскендігін куәландыратын олардың қабылданған сомасы туралы ақпараттың көрсетілуі электрондық ақшаны алу кезі болып табылады.

57-бап. Санкцияланбаған төлемдер

1. Егер төлемді аталған төлемді жасауға өкiлеттiгi бар адам жүргізсе және Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмесе, санкцияланған төлем болып табылады. Төлем ақша аударымы арқылы жүзеге асырылған жағдайда, егер ақша жөнелтушінің банкі нұсқауды санкцияланбаған төлемдерден қорғау iс-қимылдарының белгіленген тәртібін сақтай отырып қабылдаған болса, төлем санкцияланған болып табылады.
2. Осы баптың 1-тармағында белгiленген талаптар сақталмай жүзеге асырылған төлем немесе ақша аударымы санкцияланбаған болып табылады. Жалған төлем құралдарын пайдалана отырып жүргізілген төлемдер немесе ақша аударымдары да санкцияланбаған төлемдер немесе ақша аударымдары болып табылады.
3. Қазақстан Республикасының заңнамасында және (немесе) нұсқау бастамашысы мен оны алушы арасындағы және бастамашының оларды керi қайтарып алу туралы нұсқауларға немесе өкiмдерге бастамашылық жасағаны (санкцияланғаны) туралы деректердi тексеруге және ықтимал қателердi анықтауға жасалған шартта белгiленген тиiстi нормаларды сақтау санкцияланбаған төлемдер мен ақша аударымдарынан қорғау болып табылады.
4. Банк, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым немесе ақша жөнелтуші төлемдерді электрондық төлемдер құралдарының көмегімен жүзеге асыру кезінде санкцияланбаған төлемдерден қауіпсіздік рәсімдерін орындауды қамтамасыз етеді.
Қауіпсіздік рәсімдеріне талаптар Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актілерінде белгіленеді.
5. Қорғау іс-қимылдарының элементтері ретінде уәкілетті адамның (адамдардың) қолы, оның ішінде электрондық-цифрлық қолтаңбасы, мөрлер, алгоритмдер, кодтар (цифрлық, символдарды қолданумен әріптік және аралас), идентификаттаушы сөздер немесе идентификаттау кодтары, шифрлеу, биометрикалық деректер немесе Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмейтін қорғанудың өзге түрлері пайдаланылуы мүмкін.
6. Қауіпсіздік рәсімдері төлемдердің және (немесе) ақша аударымдарының қатысушылары арасында жасалған шарттарда және (немесе) электрондық құжаттар беру жүзеге асырылатын электрондық құжаттармен алмасу жүйесінің жұмыс жасау қағидаларында белгіленеді.

58-бап. Төлемдер мен ақша аударымдары бойынша ақшаны
қайтару

1. Ақша аудару кезiнде ақшаны қайтару:
1) ақша аудару арқылы жүзеге асырылатын төлемнiң санкцияланбау фактiсi анықталған;
2) қате нұсқау орындалған жағдайларда жүзеге асырылады.
2. Егер нұсқауда:
1) алдыңғы жөнелтушіден алынған нұсқаудың деректемелеріне сәйкес келмейтін деректемелер болса;
2) қайталап берілген болса, бастамашы жіберген нұсқау қате болып табылады.
3. Қате нұсқау немесе санкцияланбаған төлем және (немесе) ақша аударымы бойынша ақшаны қайтаруды бенефициар банкі бенефициардың банк шотынан оның келісімінсіз ақша алып қоюы арқылы жүзеге асырылады.
4. Қате нұсқау немесе санкцияланбаған төлем және (немесе) ақша аударымы бойынша ақшаны қайтаруды бенефициар банкі аталған факті анықталған күннен бастап келесі операциялық күннен кешіктірмей бенефициардың банк шотындағы ақшаның есебінен, оның ішінде егер банк шоты бойынша уәкілетті мемлекеттік органның немесе лауазымды адамның банк шотындағы ақшаға тыйым салу және (немесе) банк шоты бойынша шығыс операцияларын тоқтата тұру туралы шешімі және (немесе) белгіленбеген мерзімдерде орындалуға жататын орындалмаған нұсқаулар болған жағдайда жүзеге асырады.
5. Бенефициардың банк шотында ақша жеткіліксіз болған не ақша болмаған жағдайда қате нұсқау немесе санкцияланбаған төлем және (немесе) ақша аударымы бойынша ақшаны қайтаруды қате нұсқауға немесе санкцияланбаған төлемге және (немесе) ақша аударымына жол берген жөнелтуші Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі белгілеген тәртіппен және мерзімдерде өз ақшасы есебінен жүзеге асырады.
6. Ақшаны қайтару қате нұсқау немесе санкцияланбаған төлем және (немесе) ақша аударымы орындалған күннен бастап үш жыл өткен соң жүргізілмейді.
7. Ақшаны қайтарған кезде ақша аударуға қатысушы әрбір жөнелтушінің (оның ішінде, делдал банктің) қате нұсқауға немесе санкцияланбаған төлемге және (немесе) ақша аударымына жол берген жөнелтуші ақшасының есебінен осындай ақша аударымына байланысты және ақшаны қайтару салдарынан шеккен нақты шығыстардың орнын толтырып алдыруға құқығы бар.
8. Қате немесе санкцияланбаған төлемдер бойынша ақшаны қайтару тәртібі мен мерзімдері Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде белгіленеді.

11-тарау. Қорытынды ережелер

59-бап. Қазақстан Республикасының төлемдер және төлем
жүйелері туралы заңнамасын бұзғаны үшін
жауаптылық

1. Нұсқауды орындаудан негізсіз бас тартқаны немесе нұсқауды уақытында не тиісінше орындамағаны үшін (банктердің, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың нұсқауда көрсетілгеннен басқа бенефициардың пайдасына немесе нұсқауда көрсетілгеннен басқа сомаға жасалған төлем және (немесе) ақша аударымы бойынша нұсқауды орындауы) төлемнің және (немесе) ақша аударымының қатысушылары олардың арасындағы шартта және (немесе) Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінде көзделген негіздер бойынша, тәртіппен және мөлшерлерде жауаптылықта болады.
2. Егер нұсқау орындалмаса, онда алдыңғы жөнелтушіден алынған нұсқауды орындамаған немесе нұсқауды тиісінше орындамаған банк (оның ішінде, делдал банк) оның алдында жауаптылықта болады. Бұл ретте, ақша жөнелтушi ақша аударымы жөніндегі мiндеттемелерiн орындаған күннiң өзiнде, егер ақша жөнелтушi мен бенефициар арасындағы азаматтық-құқықтық мәмiле талаптарында өзгеше көзделмеген болса, ақша жөнелтушiнiң азаматтық-құқықтық мәмiле бойынша бенефициар алдындағы төлем бойынша мiндеттерi тоқтатылмайды. Егер ақша аудару бенефициар банкінің кiнәсiнен орындалмаса, ақша жөнелтуші азаматтық-құқықтық мәміле бойынша бенефициардың алдындағы төлем бойынша жауапты болмайды.
3. Егер ақша аударымдарын жасау қағидаларын бұзу төлемнің және (немесе) ақша аударымы қатысушысының бөтен біреудің ақшасын заңсыз пайдаланумен байланысты болса, мұндай қатысушы ақшасын заңсыз пайдаланған адамға Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасында көзделген тұрақсыздық айыбын төлейді.
4. Банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым егер төлем жасау кезінде қорғау iс-қимылдарының
тәртібін сақтамаса, бірақ бұл ретте бенефициар ақшаны мына
жағдайларда:
1) ақша аударымы туралы нұсқауда көрсетiлген;
2) бенефициар үшiн қолайлы мерзiмде;
3) ақша аударымы туралы нұсқауда көрсетiлген сомада алса;
4) егер ақша жөнелтушiге де, бенефициарға да залал (зиян) келтiрiлмесе, ол үшiн жауаптылықта болмайды.
5. Уәкілетті мемлекеттік органдар немесе осындай құқыққа ие лауазымды адамдар шығарған банк шоты бойынша шығыс операцияларын тоқтата тұру туралы шешімдерді, уәкілетті мемлекеттік органдар немесе осындай құқыққа ие лауазымды адамдар және сот орындаушылары шығарған банк шоты бойынша ақшаға тыйым салу туралы шешімдерді, сондай-ақ ақшаны өндіріп алу туралы Қазақстан Республикасы сотының сот актілерін, сот орындаушысының заңды тұлғаның банк шоттарының, сондай-ақ заңды тұлғаны құрмай кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыратын жеке тұлғаның ағымдағы шоттарының бар екендігі және нөмірлері туралы ақпаратты талап ету туралы қаулыларын бұзғаны не орындамағаны үшін төлемнің және (немесе) ақша аударымының қатысушылары Әкімшілік құқық бұзушылық туралы Қазақстан Республикасының кодексінде көзделген негіздер бойынша, тәртіппен және мөлшерлерде жауаптылықта болады.

60-бап. Төлем жүйелері операторлары мен қатысушыларына,
төлем қызметін ұсынушыларға қатысты ықпал ету
шараларын және санкцияларды қолдану

1. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі өз құзыреті шегінде төлем жүйелерінің операторлары мен қатысушыларына, төлем қызметін ұсынушыларға осы Заңның және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің төлемдер мен төлем жүйелері саласындағы нормативтік құқықтық актілерінің талаптарын бұзғаны үшін «Әкімшілік құқық бұзушылық туралы» Қазақстан Республикасының кодексінде және «Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы» Қазақстан Республикасының Заңында көзделген тәртіппен шектеулі ықпал ету шаралары мен санкцияларды қолданады.
2. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі банктердің, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың шетелдік төлем жүйелеріне қатысуын, егер төлем жүйесінің одан әрі қызмет етуі немесе төлем ұйымдарының қызметі Қазақстан Республикасының қаржы жүйесінің тұрақтылығына қауіп төндірсе, Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде белгіленген тәртіппен Қазақстан Республикасының аумағындағы аталған төлем жүйелерінің, төлем ұйымдарының қызметін тоқтата тұрады.
3. Төлем жүйелерінің, төлем ұйымдарының қызметін, банктердің және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың шетелдік төлем жүйелеріне қатысуын жаңарту Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің тиісті төлем жүйесінің, төлем ұйымының, банктің және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың операторын Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде белгіленген тәртіппен жіберілген олардың қызметін жаңарту мүмкіндігі туралы жазбаша хабардар етуі негізінде олардың қызметін тоқтата тұру себебін жойғаннан кейін жүзеге асырылады.

61-бап. Осы Заңды іске асыру жөніндегі шаралар

1. Осы Заң:
1) 2020 жылғы 16 желтоқсаннан бастап қолданысқа енгізілетін осы Заңның 1-бабының 3-тармағын;
2) 2017 жылғы 1 маусымнан бастап қолданысқа енгізілетін осы Заңның 13-бабының 8-10-тармақтарын, 48, 49-баптарын;
3) 2017 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілетін осы Заңның 33-бабының 7-тармағын қоспағанда, алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін бір ай өткен соң қолданысқа енгізіледі.
2. Мыналар белгіленсін:
1) осы Заңның 47-бабы 2-тармағының бірінші абзацы 2017 жылғы 1 маусымға дейін қолданылады;
2) осы Заңның 33-бабының 5-тармағы осы Заң қолданысқа енгізілгенге дейін туындаған қатынастарға қолданылады.
Банк және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым ұсынған төлем құжаты осы Заң қолданысқа енгізілгенге дейін қарыз бойынша мерзімі өткен берешекті өндіріп алу үшін жасалған қарыз шартына, кредиттік желіні ашу туралы келісімге немесе қарыз операциясы не кепілдік беру фактісін растайтын өзге құжатқа сәйкес төлем талабына теңестіріледі және осы Заңда және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актісінде белгіленген тәртіппен орындалуға тиіс;
3) төлемдік қызметтерді көрсету қызметін жүзеге асыратын заңды тұлғалар, сондай-ақ төлем жүйелерінің операторлары осы Заң ресми жарияланған күннен бастап алты ай ішінде өз қызметтерін осы Заңның талаптарына сәйкестікке келтіруге тиіс.
4. «Ақша төлемi мен аударымы туралы» 1998 жылғы 29 маусымдағы Қазақстан Республикасы Заңының (Қазақстан Республикасы Парламентiнiң Жаршысы, 1998 ж., № 11-12, 177-құжат; № 24, 445-құжат; 2000 ж., № 3-4, 66-құжат; 2003 ж., № 4, 25-құжат; № 10, 49, 51-құжаттар; № 15, 138-құжат; 2004 ж., № 23, 140-құжат; 2005 ж., № 14, 55-құжат; 2006 ж., № 11, 55-құжат; 2008 ж., № 23, 114-құжат; 2009 ж., № 17, 81-құжат; № 19, 88-құжат; 2010 ж., № 7, 28-құжат; 2011 ж., № 13, 116-құжат; 2012 ж., № 2, 14-құжат; № 10, 77-құжат; № 13, 91-құжат; 2013 ж., № 10-11, 56-құжат; 2014 ж., № 1, 9-құжат, № 11, 61-құжат; № 19-II, 96-құжат; № 21, 122-құжат; 2015 жылғы 5 тамызда «Егемен Қазақстан» және «Казахстанская правда» газеттерінде жарияланған «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне зейнетақымен қамсыздандыру мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» 2015 жылғы 2 тамыздағы Қазақстан Республикасының Заңы; 2015 жылғы 3 қарашада «Егемен Қазақстан» және «Казахстанская правда» газеттерінде жарияланған «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне кәсіпкерлік мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» 2015 жылғы 29 қазандағы Қазақстан Республикасының Заңы; 2015 жылғы 19 қарашада «Егемен Қазақстан» және «Казахстанская правда» газеттерінде жарияланған «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» 2015 жылғы 16 қарашадағы Қазақстан Республикасының Заңы) күші жойылды деп танылсын.

Қазақстан Республикасының
Президенті

О проекте Закона Республики Казахстан "О платежах и платежных системах"

Постановление Правительства Республики Казахстан от 29 декабря 2015 года № 1105

Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
внести на рассмотрение Мажилиса Парламента Республики Казахстан проект Закона Республики Казахстан «О платежах и платежных системах».

Премьер-Министр
Республики Казахстан К. Масимов

Проект

ЗАКОН РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН О платежах и платежных системах Глава 1. Общие положения

Статья 1. Отношения, регулируемые настоящим Законом

1. Настоящий Закон регулирует общественные отношения, возникающие в сфере организации и функционирования платежных систем, регулирования рынка платежных услуг, а также при осуществлении платежей и (или) переводов денег в Республике Казахстан.
2. Отношения, связанные с международными платежами и переводами денег, осуществляемыми банками Республики Казахстан, организациями, осуществляющими отдельные виды банковских операций, с иностранными банками (финансовыми институтами), регулируются договорами между ними и обычаями делового оборота, применяемыми в банковской практике, с учетом требований, установленных Законом Республики Казахстан «О противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма». Если действия по международным платежам и переводам денег осуществляются на территории Республики Казахстан, то такие отношения регулируются настоящим Законом, указанными договорами и обычаями делового оборота, применяемыми в банковской практике в части, не противоречащей законодательству Республики Казахстан.
3. Требования настоящего Закона, применяемые по отношению к банкам и банкам второго уровня Республики Казахстан, распространяются на филиалы банков-нерезидентов Республики Казахстан, открытые в Республике Казахстан.

Статья 2. Законодательство Республики Казахстан о платежах
и платежных системах

Законодательство Республики Казахстан о платежах и платежных системах основывается на Конституции Республики Казахстан и состоит из настоящего Закона и иных нормативных правовых актов Республики Казахстан.
Если международным договором, ратифицированным Республикой Казахстан, установлены иные правила, чем те, которые предусмотрены настоящим Законом, применяются правила международного договора.

Статья 3. Основные понятия, используемые в настоящем Законе

Для целей настоящего Закона используются следующие основные понятия:
1) информационные банковские услуги – услуги поставщика платежных услуг, обслуживающего банковский счет клиента, по представлению клиенту или третьему лицу по приказу и с согласия клиента информации об остатках и (или) движении денег по его банковскому счету, о платежах и переводах денег, осуществленных по этому счету, и иной информации по запросу клиента либо по договору, заключенному между клиентом и поставщиком платежных услуг;
2) перевод денег – последовательное исполнение поставщиком платежных услуг указания клиента о передаче денег, связанного с осуществлением платежа или иными целями;
3) система денежных переводов – платежная система, через которую осуществляются переводы денег с использованием программного обеспечения оператора данной системы, с которым банком или организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, заключено соглашение для осуществления платежей и (или) переводов денег;
4) отправитель денег – лицо, за счет которого осуществляются платеж и (или) перевод денег;
5) банк отправителя денег – банк, обслуживающий отправителя денег;
6) постоянное распоряжение отправителя денег – поручение отправителя денег банку отправителя денег об осуществлении регулярных платежей и (или) переводов денег в пользу одного или нескольких бенефициаров от его имени согласно условиям и реквизитам, указанным в данном поручении;
7) аутсорсинг – передача поставщиком платежных услуг третьим лицам на основании договора о возмездном оказании услуг исполнения информационно-технологических функций, необходимых для обеспечения оказания платежных услуг поставщиком платежных услуг;
8) межбанковская система переводов денег – платежная система, предназначенная для осуществления платежей и (или) переводов денег между ее участниками с использованием денег, находящихся на корреспондентских счетах, открытых в Национальном Банке Республики Казахстан, путем индивидуального исполнения каждого указания ее участника с завершением переводов денег в течение операционного дня;
9) система межбанковского клиринга – платежная система, предназначенная для осуществления платежей и переводов денег между ее участниками - банками, организациями, осуществляющими отдельные виды банковских операций, путем многостороннего клиринга указаний участников;
10) прямое дебетование банковского счета – изъятие банком или организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, денег у отправителя денег и передача их в пользу бенефициара на основании предварительного разрешения отправителя денег о таком изъятии;
11) бенефициар – лицо, в пользу которого осуществляются платеж и (или) перевод денег;
12) банк бенефициара – банк, обслуживающий бенефициара;
13) дата валютирования – дата, указанная инициатором платежа и (или) перевода денег в платежном документе, в которую деньги должны быть зачислены на банковский счет бенефициара;
14) учетная регистрация – включение платежной организации в реестр платежных организаций;
15) сводное платежное поручение – платежное поручение, используемое для осуществления платежа и (или) перевода денег от одного отправителя денег в пользу нескольких бенефициаров, обслуживающихся в одном банке, либо от нескольких отправителей денег, обслуживающихся в одном банке в пользу одного бенефициара;
16) отправитель – отправитель денег или бенефициар, который дает указание;
17) системно значимая платежная система – платежная система, бесперебойная работа которой способствует стабильному функционированию финансового рынка Республики Казахстан и остановки (сбои) в работе которой могут привести к возникновению рисков на финансовом рынке Республики Казахстан;
18) мониторинг системно значимых платежных систем – процесс отслеживания и наблюдения за платежными системами, осуществляемый Национальным Банком Республики Казахстан в целях управления, минимизации и прогнозирования рисков, возникающих при осуществлении платежей и (или) переводов денег;
19) инкассовое распоряжение – платежный документ, используемый для изъятия денег с банковского счета отправителя денег без его согласия;
20) клиент – физическое или юридическое лицо, получающее платежную услугу;
21) клиринг – процесс сбора, сверки и зачета взаимных денежных требований и обязательств, а также определение чистых позиций участников данного процесса;
22) безотзывный платеж и (или) перевод денег – платеж и (или) перевод денег, не подлежащий отзыву;
23) дистанционные банковские услуги – услуги, связанные с доступом клиента к своему банковскому счету посредством систем удаленного доступа для получения платежных услуг и информационных банковских услуг;
24) система удаленного доступа – совокупность средств телекоммуникаций, цифровых и информационных технологий, программного обеспечения и оборудования, обеспечивающих связь между клиентом и поставщиком платежных услуг для получения дистанционных банковских услуг;
25) платежный субагент – юридическое лицо или индивидуальный предприниматель, заключившее (заключивший) с платежным агентом агентский договор по оказанию платежных услуг;
26) документарный аккредитив (далее – аккредитив) – форма документарных расчетов, предусматривающая безотзывное обязательство банка, принятое им по заявлению и в соответствии с инструкциями клиента или от своего собственного имени, осуществить платеж указанному бенефициару или по приказу бенефициара, либо акцепт и оплату переводных векселей, выставленных бенефициаром, если соблюдены все условия аккредитива;
27) безупречная деловая репутация – наличие фактов, подтверждающих профессионализм, добросовестность, отсутствие неснятой или непогашенной судимости;
28) указание – приказ клиента поставщику платежных услуг об осуществлении платежа и (или) перевода денег, который выражается в форме поручения, требования или в виде согласия клиента при использовании средства электронного платежа или системы удаленного доступа;
29) операционный день – период времени, в течение которого осуществляются прием и обработка оператором платежных систем либо поставщиком платежных услуг указаний, распоряжений о приостановлении исполнения указаний либо отзыве таких указаний;
30) иная платежная система – платежная система, не являющаяся системно значимой или значимой платежной системой;
31) идентификационное средство – электронная цифровая подпись отправителя указания или уникальный идентификатор, представляющий собой комбинацию букв, цифр или символов, или иной идентификатор (персональный пароль, одноразовый (единовременный) идентификационный код, средство биометрической идентификации), установленный поставщиком платежной услуги для идентификации клиента и согласованный с ним;
32) чистая позиция – значение разницы между суммой указаний всех участников платежной системы, направленных в пользу одного участника платежной системы, и суммой указаний данного участника платежной системы, направленных в пользу остальных участников платежной системы, в случае, когда расчеты в платежной системе осуществляются путем многостороннего клиринга указаний участников платежной системы. При отрицательном значении чистой позиции участник имеет дебетовую чистую позицию, при положительном значении - кредитовую чистую позицию;
33) платеж – исполнение денежного обязательства с использованием наличных денег и (или) платежных инструментов;
34) платежный агент – юридическое лицо, заключившее с банком или организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, или платежной организацией агентский договор по оказанию платежных услуг;
35) завершенность (окончательность) платежа и (или) перевода
денег – момент времени, в который обязательство участника платежа и (или) перевода денег считается выполненным;
36) участники платежа и (или) перевода денег – физические и юридические лица, филиалы и представительства юридических лиц, имеющие права и (или) обязанности по платежу и (или) переводу денег;
37) инициатор платежа и (или) перевода денег (далее – инициатор) – лицо, первым предъявившее указание для исполнения;
38) платежная система – совокупность отношений, обеспечивающих осуществление платежей и (или) переводов денег путем взаимодействия оператора платежной системы и (или) участников платежной системы посредством применения процедур, инфраструктуры и правил, установленных оператором данной платежной системы;
39) оценка функционирования платежной системы – комплекс мер, осуществляемых оператором платежной системы, операционным центром платежной системы, Национальным Банком Республики Казахстан или международными финансовыми организациями в целях определения соответствия данной платежной системы международным стандартам;
40) самооценка функционирования платежной системы – комплекс мер, осуществляемых оператором платежной системы, операционным центром платежной системы в целях определения соответствия данной платежной системы международным стандартам;

41) инфраструктура платежной системы (далее – инфраструктура) – совокупность объектов, ресурсов и технологий, обеспечивающих функционирование платежной системы;
42) надзор (оверсайт) за платежными системами – деятельность Национального Банка Республики Казахстан, направленная на обеспечение эффективности и надежности платежных систем;
43) участник платежной системы – лицо, заключившее с оператором платежной системы договор об оказании ему услуг в платежной системе;
44) оператор платежной системы – юридическое лицо, осуществляющее деятельность по обеспечению функционирования платежной системы и выполняющее установленные настоящим Законом обязанности, относящиеся к такой деятельности;
45) операционный центр платежной системы – юридическое лицо, которому оператором платежной системы поручено осуществление операционных и технологических функций на основании договора, заключенного между данным юридическим лицом и оператором платежной системы, либо путем делегирования ему полномочий, в случае, если оператор платежной системы в отношении данного юридического лица осуществляет функции по регулированию его деятельности и принятию решений об изменении правового статуса названных организаций;
46) платежная карточка – средство электронного платежа, которое содержит информацию, позволяющую ее держателю посредством электронных терминалов или других каналов связи осуществлять платежи и (или) переводы денег либо получать наличные деньги, либо производить обмен валют и другие операции, определенные эмитентом платежной карточки и на его условиях;
47) выпуск платежной карточки – платежная услуга, предусматривающая выдачу платежной карточки держателю платежной карточки;
48) эмитент платежной карточки – банк второго уровня или Национальный оператор почты, осуществляющий выпуск платежных карточек;
49) платежный документ – документ, составленный на бумажном носителе либо сформированный в электронной форме, на основании или с помощью которого осуществляются платеж и (или) перевод денег;
50) платежный инструмент – платежный документ или средство электронного платежа, на основании или с использованием которого осуществляются платеж и (или) перевод денег;
51) платежная услуга – услуга, оказываемая поставщиком платежной услуги клиенту в соответствии со статьей 12 настоящего Закона;
52) поставщик платежных услуг – субъект рынка платежных услуг, оказывающий платежную услугу;
53) значимый поставщик платежных услуг – поставщик платежных услуг, соответствующий критериям, установленным настоящим Законом;
54) сторонний поставщик платежных услуг – поставщик платежных услуг, не обслуживающий банковский счет клиента и предоставляющий клиенту дистанционные банковские услуги посредством собственных систем удаленного доступа;
55) государственный контроль за рынком платежных услуг (далее – контроль за рынком платежных услуг) – деятельность Национального Банка Республики Казахстан, направленная на осуществление контроля за деятельностью поставщиков платежных услуг по соблюдению требований настоящего Закона и нормативных правовых актов Национального Банка Республики Казахстан в области платежей и платежных систем;
56) рынок платежных услуг – совокупность отношений, связанных с оказанием и использованием платежных услуг, а также выпуском и использованием платежных инструментов;
57) платежный ордер – платежный документ, используемый при осуществлении операций по платежам и (или) переводам денег между отправителем денег и обслуживающим его банком или организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, и (или) обслуживании банковского счета клиента;
58) платежное требование – платежный документ, предъявляемый бенефициаром или банком бенефициара в банк отправителя денег о выплате суммы денег, указанной в платежном документе, с банковского счета отправителя денег;
59) платежное поручение – платежный документ, предусматривающий указание отправителя денег своему банку о переводе определенной в данном платежном документе суммы денег в пользу бенефициара;
60) реестр платежных организаций – единый перечень платежных организаций, прошедших учетную регистрацию в Национальном Банке Республики Казахстан;
61) платежная организация – юридическое лицо Республики Казахстан, являющееся коммерческой организацией, которое в соответствии с настоящим Законом правомочно осуществлять деятельность по оказанию платежных услуг;
62) платежное извещение – платежный документ, используемый при осуществлении платежей и (или) переводов денег без открытия банковского счета и содержащий поручение отправителя денег обслуживающему его банку о переводе денег в пользу бенефициара в сумме, указанной в платежном документе;
63) чек – платежный документ, содержащий письменный приказ чекодателя обслуживающему банку или организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, о выплате указанной в данном приказе суммы денег чекодержателю;
64) чекодатель – лицо, выписавшее чек;
65) чекодержатель – лицо, в пользу которого был выписан чек, в том числе чекодатель, если чек был выписан им на себя;
66) иностранная платежная система – платежная система, оператором которой является нерезидент Республики Казахстан;
67) электронные деньги – безусловные и безотзывные денежные обязательства эмитента электронных денег, хранящиеся в электронной форме и принимаемые в качестве средства платежа в системе электронных денег другими участниками системы;
68) система электронных денег – совокупность программно-технических средств, документации и организационно-технических мероприятий, обеспечивающих осуществление платежей и иных операций с использованием электронных денег;
69) агент системы электронных денег (далее – агент) – банк второго уровня, организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, Национальный оператор почты и платежный агент, осуществляющий деятельность по приобретению электронных денег у эмитента и владельцев - физических лиц для последующей их реализации физическим лицам на основании договора, заключенного с эмитентом электронных денег либо оператором системы электронных денег;
70) оператор системы электронных денег – банк, организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, или платежная организация, обеспечивающие (обеспечивающая) функционирование системы электронных денег, включая сбор, обработку и передачу информации, формируемой при осуществлении операций с использованием электронных денег, а также определяющие (определяющая) правила функционирования системы электронных денег в соответствии с договором, заключенным с эмитентом (эмитентами) электронных денег;
71) погашение электронных денег – платежная услуга, предусматривающая осуществление эмитентом электронных денег обмена выпущенных им электронных денег, предъявленных владельцем электронных денег либо подлежащих погашению без их предъявления владельцем в случаях, предусмотренных законами Республики Казахстан, на равную по их номинальной стоимости сумму денег;
72) выпуск электронных денег – платежная услуга, предусматривающая выдачу электронных денег эмитентом электронных денег физическому лицу или агенту системы электронных денег путем обмена на равную по их номинальной стоимости сумму денег;
73) эмитент электронных денег – поставщик платежных услуг, имеющий в соответствии с настоящим Законом право на выпуск и погашение электронных денег;
74) электронный терминал – электронно-механическое устройство, предназначенное для осуществления платежей и (или) переводов денег либо операций по приему и (или) выдаче наличных денег, либо для осуществления обменных операций с иностранной валютой, либо для осуществления иных видов операций, а также формирования соответствующих подтверждающих документов;
75) средство электронного платежа – платежная карточка или иной электронный носитель, содержащие информацию, которая позволяет отправителю денег, имеющему полномочие совершать платеж и (или) перевод денег, инициировать осуществление платежа и (или) перевода денег, а также осуществлять иные операции, предусмотренные договором между ним и поставщиком платежных услуг;
76) держатель средства электронного платежа – физическое лицо, пользующееся или владеющее средством электронного платежа в соответствии с условиями договора, заключенного с поставщиком платежных услуг.

Статья 4. Полномочия Национального Банка Республики
Казахстан в области платежей и платежных систем

1. Национальный Банк Республики Казахстан утверждает:
1) правила учетной регистрации, ведения реестра платежных организаций и требования, предъявляемые к платежным организациям;
2) правила представления операторами или операционными центрами системно значимой или значимой платежной системы сведений по объемам платежей и (или) переводов денег, в том числе осуществленных значимыми клиентами участника платежной системы;
3) правила осуществления межбанковских платежей и переводов денег по операциям с использованием платежных карточек;
4) правила функционирования межбанковской системы переводов денег;
5) правила функционирования системы межбанковского клиринга;
6) правила функционирования платежных систем, оператором которых выступает Национальный Банк Республики Казахстан либо его дочерняя организация;
7) правила функционирования межбанковской системы платежных карточек;
8) правила осуществления безналичных платежей и (или) переводов денег на территории Республики Казахстан;
9) правила применения чеков на территории Республики Казахстан;
10) правила проведения операций с документарными аккредитивами банками Республики Казахстан;
11) правила учета векселей банками второго уровня Республики Казахстан;
12) правила проведения операций с переводными и простыми векселями банками второго уровня и организациями, осуществляющими отдельные виды банковских операций;
13) правила выпуска платежных карточек, а также требования к деятельности по обслуживанию операций с их использованием на территории Республики Казахстан;
14) правила оказания банками и организациями, осуществляющими отдельные виды банковских операций, электронных платежных услуг и обмена электронными документами;
15) правила выпуска, использования и погашения электронных денег, а также требования к эмитентам электронных денег и системам электронных денег на территории Республики Казахстан;
16) правила, устанавливающие требования, предъявляемые к степеням защиты вексельной бумаги, производимой на территории или ввозимой на территорию Республики Казахстан, а также технические требования к вексельной бумаге;
17) правила открытия, ведения и закрытия банковских счетов клиентов в банках Республики Казахстан;
18) перечень, формы, сроки и правила представления сведений по платежным услугам, оказанным посредством систем удаленного доступа;
19) правила применения кодов секторов экономики и назначения платежей и представления сведений по платежам в соответствии с ними;
20) правила установления корреспондентских отношений между Национальным Банком Республики Казахстан и банками, а также организациями, осуществляющими отдельные виды банковских операций;
21) правила установления корреспондентских отношений между банками, а также между банками и организациями, осуществляющими отдельные виды банковских операций;
22) иные нормативные правовые акты Национального Банка Республики Казахстан в соответствии с настоящим Законом, иными законами Республики Казахстан и актами Президента Республики Казахстан.
2. Национальный Банк Республики Казахстан устанавливает:
1) показатели, при которых платежная система относится к значимым платежным системам;
2) требования к организационным мерам поставщика платежных услуг, обслуживающего банковский счет, для обеспечения доступа клиенту к своему банковскому счету через стороннего поставщика платежных услуг;
3) показатели, при которых поставщик платежных услуг относится к значимым поставщикам платежных услуг;
4) требования к организационным мерам и программно-техническим средствам, обеспечивающим доступ в платежные системы;
5) размер лимита платежей и переводов денег по корреспондентским счетам банков и организаций, осуществляющих отдельные виды банковских операций;
6) требования к оформлению и содержанию справки о наличии и номере банковского счета и выписки об остатке и движении денег по банковскому счету.
3. В области платежей и платежных систем Национальный Банк Республики Казахстан осуществляет иные функции и реализует иные полномочия, предусмотренные настоящим Законом, иными законами Республики Казахстан и актами Президента Республики Казахстан.
4. Национальный Банк Республики Казахстан осуществляет регулирование и надзор (оверсайт) за платежными системами и контроль за рынком платежных услуг в соответствии с настоящим Законом и нормативными правовыми актами Национального Банка Республики Казахстан в области платежей и платежных систем.

Глава 2. Платежные системы

Статья 5. Основные требования к платежным системам

1. Порядок организации и функционирования платежной системы определяется ее правилами, установленными оператором данной платежной системы.
2. Правила платежной системы должны содержать:
1) процедуры функционирования платежной системы, в том числе порядок осуществления переводов денег в платежной системе, применения форматов платежных сообщений, график работы платежной системы;
2) описание услуг, оказываемых оператором платежной системы, и операций, осуществляемых в платежной системе;
3) условия участия в платежной системе;
4) порядок взаимодействия участников платежной системы с ее оператором;
5) процедуры отзыва указания по платежу и (или) переводу денег;
6) порядок урегулирования неплатежеспособности участников платежной системы;
7) порядок соблюдения мер информационной безопасности;
8) ответственность за нарушение правил платежной системы и иные условия, определяемые оператором платежной системы в соответствии с настоящим Законом.
3. Запрещается включение в правила платежной системы норм, ограничивающих участие участников данной платежной системы в других платежных системах (в том числе норм в виде условия об исключительном участии), а также обслуживание других платежных систем лицами, которые обслуживают инфраструктуру данной платежной системы (за исключением лиц, являющихся работниками оператора данной платежной системы).
4. Правила платежной системы, изменения и дополнения в эти правила, сведения о тарифах (стоимости услуг) оператора платежной системы и всех изменениях этих тарифов (стоимости услуг) подлежат опубликованию на интернет-ресурсе оператора платежной системы в течение месяца после их утверждения оператором платежной системы.
Изменения в тарифы (стоимость услуг) оператора платежной системы вносятся им на основании финансовых расчетов, обосновывающих такие изменения.
5. Оператор платежной системы, за исключением Национального Банка Республики Казахстан, информирует Национальный Банк Республики Казахстан о создании на территории Республики Казахстан собственной платежной системы или начале функционирования на территории Республики Казахстан иностранной платежной системы в течение десяти календарных дней с даты начала осуществления деятельности платежной системы с представлением следующих документов:
1) копии правил платежной системы;
2) копии внутренних документов оператора платежной системы, регламентирующих систему управления рисками в платежной системе;
3) копии документов, содержащих сведения о тарифах (стоимости услуг) оператора платежной системы;
4) сведения о местонахождении оператора платежной системы;
5) сведения об учредителях (акционерах) оператора платежной системы;
6) сведения о руководителе (членах) исполнительного органа.
6. В случае участия банка или организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, в платежной системе, в том числе иностранной, данный банк (данная организация) письменно информирует Национальный Банк Республики Казахстан о таком участии в течение десяти календарных дней с даты заключения договора с оператором платежной системы на участие в платежной системе с представлением копий договоров, на основании которых осуществляется участие в платежной системе.
7. Информация, указанная в пунктах 5 и 6 настоящей статьи, должна содержать:
1) название платежной системы, наименование и юридический адрес ее оператора;
2) дату начала осуществления деятельности собственной платежной системы на территории Республики Казахстан или заключения договора на участие в платежной системе, в том числе иностранной.
8. Перевод денег в платежных системах производится по результатам клиринга либо путем индивидуального исполнения каждого указания инициатора.
9. Перевод денег по результатам клиринга происходит после окончания процесса зачета встречных денежных требований и обязательств участников платежной системы.
10. Перевод денег по результатам клиринга в системе межбанковского клиринга осуществляется с использованием денег ее участников в межбанковской системе переводов денег.
11. Перевод денег путем индивидуального исполнения каждого указания инициатора осуществляется независимо от его прав и обязательств, возникающих по другим указаниям.
12. Порядок урегулирования неплатежеспособности участников платежных систем должен определять методы привлечения денег для завершения платежей и (или) переводов денег.
Основные требования к порядку урегулирования неплатежеспособности участников платежных систем подлежат опубликованию на интернет-ресурсе оператора платежной системы в течение месяца после их утверждения оператором платежной системы.

Статья 6. Виды платежных систем Республики Казахстан,
критерии и способы определения их значимости

1. Платежные системы, в том числе иностранные, подразделяются на следующие виды:
1) системно значимая платежная система;
2) значимая платежная система;
3) иная платежная система.
Национальный Банк Республики Казахстан ведет реестр системно значимых, значимых и иных платежных систем.
2. Системно значимой платежной системой является платежная система, через которую осуществляются платежи и (или) переводы денег по денежным обязательствам участников рынка ценных бумаг Республики Казахстан и (или) валютного рынка Республики Казахстан, платежи и (или) переводы денег в целях проведения государственной денежно-кредитной политики Национальным Банком Республики Казахстан, а также бесперебойная работа которой необходима в целях содействия обеспечению стабильности финансовой системы Республики Казахстан.
3. Национальный Банк Республики Казахстан относит платежную систему к значимой платежной системе при ее соответствии любому из следующих критериев, за исключением систем, отнесенных к системно значимым платежным системам:
1) через данную платежную систему проводятся платежи и (или) переводы денег в национальной валюте на территории страны в течение года в размере не менее показателя, установленного Национальным Банком Республики Казахстан;
2) через данную платежную систему осуществляются платежи и (или) переводы денег в иностранной валюте на территории страны в течение года в объеме не менее показателя, установленного Национальным Банком Республики Казахстан;
3) через данную платежную систему осуществляются международные платежи и (или) переводы денег в течение года в объеме не менее показателя, установленного Национальным Банком Республики Казахстан;
4) через данную платежную систему осуществляются платежи и (или) переводы денег в течение года в объеме не менее показателя, установленного для систем денежных переводов Национальным Банком Республики Казахстан;
5) через данную платежную систему осуществляются межбанковские платежи по расчетам с платежными карточками в течение года в объеме не менее показателя, установленного Национальным Банком Республики Казахстан.
4. Национальный Банк Республики Казахстан относит платежную систему к системно значимой или значимой платежной системе на основании одного из следующих способов:
1) самостоятельно по итогам проведенного анализа функционирования платежных систем;
2) на основании письменного обращения оператора платежной системы с приложением документов, подтверждающих соответствие платежной системы установленным критериям значимости.
5. В случае отнесения платежной системы к системно значимой или значимой платежной системе, Национальный Банк Республики Казахстан в течение пяти рабочих дней:
1) вносит данную платежную систему в реестр системно значимых, значимых платежных систем Республики Казахстан;
2) публикует данную информацию на интернет-ресурсе Национального Банка Республики Казахстан;
2) в письменной форме уведомляет оператора платежной системы, за исключением Национального Банка Республики Казахстан, об отнесении платежной системы к системно значимой либо значимой платежной системе.
6. Платежная система относится к системно значимой либо значимой платежной системе с даты внесения платежной системы Национальным Банком Республики Казахстан в реестр системно значимых, значимых платежных систем Республики Казахстан.

Статья 7. Завершенность платежей и переводов денег в
платежных системах

1. Платеж и (или) перевод денег считаются завершенными в платежной системе после зачисления денег участнику платежной системы, в пользу которого осуществлен данный платеж.
2. Оператор системно значимой платежной системы гарантирует завершенность платежа и (или) перевода денег в платежной системе в режиме реального времени или до конца текущего операционного дня.
3. Платежи и переводы денег, направленные в платежную систему ее участником до получения им копии решения суда о применении ускоренной реабилитационной процедуры, применении процедуры урегулирования неплатежеспособности должника, реабилитационной процедуры или признании должника банкротом, вынесенного в отношении инициатора, являются безотзывными и окончательными, подлежат исполнению и завершению.
4. Копии решения суда о применении ускоренной реабилитационной процедуры, процедуры урегулирования неплатежеспособности должника, реабилитационной процедуры или признании должника банкротом направляются судами, вынесшими данное решение, в банки в течение одного рабочего дня с момента его вынесения посредством использования электронных каналов связи.

Статья 8. Оператор и участники платежной системы

1. Юридическое лицо, не являющееся оператором платежной системы, не имеет права использовать в своем наименовании слова «платежная система» и производные от них слова, предполагающие, что оно осуществляет деятельность по обеспечению функционирования платежной системы.
2. Оператор платежной системы:
1) устанавливает правила платежной системы и осуществляет контроль за их соблюдением участниками платежных систем;
2) осуществляет обработку и выдачу платежных и информационных сообщений участников (участникам) платежной системы, индивидуальное исполнений указаний или клиринг;
3) заключает договор с участником платежной системы об оказании ему услуг в платежной системе, договоры с третьими лицами, оказывающими услуги для функционирования платежной системы;
4) определяет систему управления рисками в платежной системе;
5) обеспечивает функционирование инфраструктуры платежной системы;
6) обеспечивает соблюдение мер информационной безопасности и непрерывности деятельности;
7) обеспечивает равный и открытый доступ участников платежной системы к оказываемым им услугам;
8) утверждает внутренние документы по управлению деятельностью оператора платежной системы;
9) выполняет иные обязанности на основании договоров, заключенных с участниками платежной системы.
3. Допускается поручение оператором платежной системы осуществления операционных и технологических функций операционному центру платежной системы.
Операционные функции включают функции, предусмотренные подпунктом 2) пункта 2 настоящей статьи. Технологические функции включают функции, предусмотренные подпунктами 5) и 6) пункта 2 настоящей статьи.
4. Оператор иностранной платежной системы обеспечивает осуществление переводов денег между участниками платежной системы в национальной валюте Республики Казахстан через межбанковскую систему переводов денег либо банки или организации, осуществляющие отдельные виды банковских операций.
5. Участники и операторы платежных систем осуществляют свою деятельность в соответствии с требованиями Закона Республики Казахстан «О противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма» и учетом требований международных договоров, ратифицированных Республикой Казахстан.
6. Оператор системно значимой платежной системы либо значимой платежной системы, за исключением Национального Банка Республики Казахстан, в процессе функционирования платежной системы представляет Национальному Банку Республики Казахстан сведения:
1) об утвержденных изменениях и дополнениях в правила платежной системы не позднее чем за один месяц до даты ввода этих изменений и дополнений в действие;
2) об изменении тарифов (стоимости услуг) оператора платежной системы не позднее чем за десять рабочих дней до даты ввода этих изменений в действие.

Статья 9. Минимальные требования для операторов системно
значимой или значимой платежной системы

1. Оператор системно значимой платежной системы определяет во внутренних правилах:
1) полномочия и регламент работы органа управления;
2) полномочия и ответственность высшего и/или исполнительного органа управления;
3) стратегию развития платежной системы;
4) систему управления рисками в платежной системе;
5) порядок досудебного разрешения споров с участниками платежной системы и третьими лицами, предоставляющими услуги для функционирования платежной системы;
6) критерии обеспечения эффективности работы платежных систем, по которым оценивается удовлетворение потребностей участников платежных систем качеством оказываемых услуг.
2. Документы, указанные в пункте 1 настоящей статьи, публикуются оператором системно значимой платежной системы на его интернет-ресурсе в течение месяца после их утверждения.
3. Система управления рисками в платежной системе определяет процедуры:
1) выявления, измерения рисков, мониторинга и управления рисками;
2) обеспечения непрерывности деятельности платежной системы и содержит план восстановления деятельности оператора платежной системы.
4. Требования подпунктов 1), 2), 4), 5) и 6) пункта 1, пункта 3 настоящей статьи распространяются на оператора значимой платежной системы.
5. Документы, указанные в подпунктах 1) и 5) пункта 1 настоящей статьи, публикуются оператором значимой платежной системы на его интернет-ресурсе в течение месяца после их утверждения.
Документы, указанные в подпунктах 2) и 6) пункта 1 настоящей статьи, и основные условия системы управления рисками, включая перечень присущих платежной системе рисков и основные методы их управления, подлежат ознакомлению участниками платежных систем в течение месяца после их утверждения.
6. Оператор или операционный центр системно значимой или значимой платежной системы представляют в Национальный Банк Республики Казахстан сведения и отчеты по формам и в порядке, установленным (установленном) нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан, в том числе сведения по объемам платежей, осуществленных значимыми клиентами участника платежной системы.
7. Значимые клиенты участника системно значимой или значимой платежной системы определяются по одному из следующих критериев:
1) клиент участника системы является микрофинансовой организацией или кредитным товариществом;
2) доля клиента участника платежной системы в общем объеме платежей и переводов денег, осуществленных через данную платежную систему за год, составляет десять или более десяти процентов.
8. Оператор или операционный центр системно значимой платежной системы при поручении ему нижеуказанных функций оператором:
1) обеспечивает проведение ежегодной аудиторской проверки его деятельности и представляет в Национальный Банк Республики Казахстан результаты этой проверки в течение десяти рабочих дней после ее окончания;
2) проводит анализ потребностей участников платежных систем на предмет их удовлетворенности качеством предоставляемых услуг;
3) обеспечивает функционирование сервиса обратной связи с участниками платежных систем.
9. Оператор или операционный центр системно значимой платежной системы один раз в год в срок до конца отчетного года публикуют результаты проведенного анализа эффективности функционирования платежной системы на предмет удовлетворенности ее участников качеством оказываемых услуг на своем интернет-ресурсе.
10. Оператор системно значимой или значимой платежной системы проводит самооценку функционирования платежной системы на ее соответствие международным стандартам:
1) не реже, чем один раз в три года по системно значимым платежным системам;
2) не реже, чем один раз в пять лет по значимым платежным системам.
В случае, когда осуществление операционных и технологических функций поручено операционному центру системно значимой или значимой платежной системы, самооценка функционирования платежных систем проводится оператором и операционным центром системно значимой или значимой платежной системы совместно.
Результаты проведенной самооценки представляются оператором системно значимой или значимой платежной системы в Национальный Банк Республики Казахстан в течение десяти рабочих дней после завершения ее проведения, за исключением случаев, когда оператором платежной системы выступает Национальный Банк Республики Казахстан.
11. Основные результаты проведенной самооценки функционирования платежной системы подлежат опубликованию оператором системно значимой или значимой платежной системы в течение месяца после ее завершения на своем интернет-ресурсе.

Глава 3. Правовое регулирование рынка платежных услуг

Статья 10. Поставщики платежных услуг

1. Платежные услуги оказываются следующими поставщиками:
1) Национальным Банком Республики Казахстан;
2) банками второго уровня;
3) организациями, осуществляющими отдельные виды банковских операций;
4) оператором почты, осуществляющим почтовые переводы денег
(далее - оператор почты);
5) платежными организациями;
6) платежными агентами;
7) платежными субагентами.
2. Для целей настоящего Закона банки и организации, осуществляющие отдельные виды банковских операций, не рассматриваются в качестве платежных организаций, платежных агентов и платежных субагентов.

Статья 11. Критерии и способы определения значимых
поставщиков платежных услуг

1. Национальный Банк Республики Казахстан относит поставщика платежных услуг к значимым поставщикам платежных услуг при его соответствии одному из следующих критериев:
1) поставщик платежных услуг обеспечивает осуществление платежей и (или) переводов денег в системно значимой или значимой платежной системе, операторами которых являются резиденты Республики Казахстан, в течение года в объеме не менее показателя, установленного Национальным Банком Республики Казахстан;
2) поставщик платежных услуг обеспечивает оказание услуг по выпуску платежных карточек и обработке операций с их использованием на территории Республики Казахстан и за рубежом в течение года в объеме не менее показателя, установленного Национальным Банком Республики Казахстан;
3) поставщик платежных услуг обеспечивает оказание услуг по выпуску, погашению электронных денег и обработке операций, осуществленных с их использованием, в течение года в объеме не менее показателя, установленного Национальным Банком Республики Казахстан;
4) поставщик платежных услуг обеспечивает оказание услуг по осуществлению платежей через электронные терминалы и системы удаленного доступа без использования платежных карточек в течение года в объеме не менее показателя, установленного Национальным Банком Республики Казахстан;
5) поставщик платежных услуг обеспечивает оказание услуг по переводу денег через систему денежных переводов на территории страны и за рубеж в течение года в объеме не менее показателя, установленного Национальным Банком Республики Казахстан;
6) поставщик платежных услуг обеспечивает оказание услуг по осуществлению платежей и переводов денег через корреспондентские счета, открытые между банками, на территории Республики Казахстан и за рубеж в течение года в объеме не менее показателя, установленного Национальным Банком Республики Казахстан;
7) поставщик платежных услуг обеспечивает выдачу пенсионной выплаты, пособий, социальных и иных выплат из государственного бюджета или Государственного фонда социального страхования;
8) поставщик платежных услуг обеспечивает оказание услуг, не оказываемых иными поставщиками услуг на рынке Республики Казахстан.
2. Национальный Банк относит поставщиков платежных услуг к значимым поставщикам платежных услуг одним из следующих способов:
1) самостоятельно по итогам проведенного анализа рынка платежных услуг;
2) на основании письменного обращения поставщика платежных услуг с приложением документов, подтверждающих соответствие поставщика платежных услуг установленным критериям значимости.
3. В случае отнесения поставщика платежных услуг к значимым, Национальный Банк Республики Казахстан вносит данного поставщика платежных услуг в реестр значимых поставщиков платежных услуг и в течение пяти рабочих дней в письменной форме уведомляет поставщика платежных услуг и публикует указанные сведения на интернет-ресурсе Национального Банка Республики Казахстан.
4. Значимый поставщик платежных услуг определяет:
1) состав, полномочия и регламент работы органа управления;
2) полномочия и ответственность руководящего органа;
3) систему управления рисками, присущими деятельности значимого поставщика платежных услуг;
4) порядок разрешения конфликтов интересов между значимым поставщиком платежных услуг и заинтересованными лицами;
5) цели и задачи на предмет удовлетворенности клиентов качеством оказываемых услуг.
5. Система управления рисками, присущими деятельности значимого поставщика платежных услуг, определяет:
1) процедуры выявления, измерения, мониторинга и управления рисками;
2) процедуры обеспечения непрерывности деятельности по оказанию платежных услуг и содержит план восстановления его деятельности.
6. Значимый поставщик платежных услуг:
1) представляет в Национальный Банк Республики Казахстан в порядке, установленном нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан, сведения по оказанным им платежным услугам;
2) обеспечивает проведение оценки качества оказываемых услуг и представляет результаты проведенной оценки в Национальный Банк Республики Казахстан.

Статья 12. Виды платежных услуг

1. Виды платежных услуг:
1) услуги по приему и осуществлению платежей и (или) переводов денег с использованием банковского счета;
2) услуги по приему наличных денег для зачисления на банковские счета, в том числе третьих лиц;
3) услуги по приему наличных денег для осуществления платежа без использования банковского счета отправителя денег;
4) услуги по осуществлению переводов денег без открытия банковского счета;
5) услуги по выпуску и погашению электронных денег;
6) услуги по выпуску платежных карточек;
7) услуги по реализации (распространению) электронных денег и платежных карточек;
8) услуги по приему и обработке платежей, совершаемых с использованием электронных денег;
9) услуги по обработке платежей, инициированных клиентом в электронном виде, и передаче необходимой информации банку, организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, для осуществления платежа и (или) перевода либо принятия денег по данным платежам.
2. Не относятся к платежным услугам:
1) услуги по передаче наличных денег лицом, осуществляющим платеж (плательщиком), лицу (лицам), перед которым (которыми) плательщик имеет обязательства, осуществляемые без участия поставщика платежных услуг;
2) услуги по инкассации банкнот, монет и ценностей;
3) услуги по сбору и передаче денег в целях благотворительной или некоммерческой деятельности;
4) услуги по осуществлению обменных операций с наличной иностранной валютой без использования банковского счета;
5) услуги, обеспечивающие технологическую поддержку оказания платежных услуг, в том числе связанные с обработкой и хранением данных, аутентификацией получателей платежных услуг, а также передачей в пользование и технологической поддержкой электронных терминалов и оборудования, используемого при оказании платежных услуг;
6) услуги, осуществляемые с использованием средств электронного платежа для приобретения товаров или услуг в помещениях эмитента средства электронного платежа или на основании договора, заключенного с эмитентом средства электронного платежа, для приобретения товаров или услуг, предоставляемых эмитентом средства электронного платежа;
7) услуги, обеспечивающие информационное и технологическое взаимодействие между бенефициаром - юридическим лицом, индивидуальным предпринимателем и поставщиком платежных услуг при осуществлении последними переводов денег в пользу бенефициара по принятым от плательщиков платежам без участия третьих лиц.

Статья 13. Оказание платежных услуг

1. Запрещается оказание на территории Республики Казахстан платежных услуг без соответствующей лицензии Национального Банка Республики Казахстан или учетной регистрации в Национальном Банке Республики Казахстан.
Требования, установленные частью первой настоящего пункта, не распространяются на деятельность платежных агентов и платежных субагентов, а также поставщиков платежных услуг, осуществляющих свою деятельность без лицензии на основании законодательства Республики Казахстан.
2. Платежные услуги оказываются:
1) банком любых из перечисленных в пункте 1 статьи 12 настоящего Закона видов платежных услуг при наличии лицензии Национального Банка Республики Казахстан на открытие и ведение банковских счетов клиентов и осуществление переводных операций;
2) организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, за исключением поставщиков платежных услуг, указанных в частях второй и третьей настоящего подпункта, платежных услуг, указанных в подпунктах 2)-4), 7)-9) пункта 1 статьи 12 настоящего Закона, при наличии лицензии Национального Банка Республики Казахстан на осуществление переводных операций. При этом:
организацией, осуществляющей расчеты по сделкам с финансовыми инструментами, платежные услуги, предусмотренные подпунктом 1) пункта 1 статьи 12 настоящего Закона, при наличии лицензии Национального Банка Республики Казахстан на открытие и ведение банковских счетов клиентов;
Национальным оператором почты платежные услуги, предусмотренные в подпунктах 2)-9) пункта 1 статьи 12 настоящего Закона, а также при наличии лицензии Национального Банка Республики Казахстан на открытие и ведение банковских счетов клиентов платежной услуги, предусмотренной подпунктом 1) пункта 1 статьи 12 настоящего Закона;
3) оператором почты платежных услуг, указанных в подпункте 4) пункта 1 статьи 12 настоящего Закона, при осуществлении почтовых переводов денег с соблюдением условий, установленных пунктом 12 настоящей статьи.
Порядок оказания услуги по почтовым переводам денег регулируется Законом Республики Казахстан «О почте».
4) платежной организацией при наличии регистрационного номера учетной регистрации платежных услуг, указанных в подпунктах
3), 7)-9) пункта 1 статьи 12 настоящего Закона;
5) платежным агентом и платежным субагентом платежных услуг, указанных в подпунктах 2), 3) и 7) пункта 1 статьи 12 настоящего Закона, при наличии агентского договора по оказанию платежных услуг в рамках видов платежных услуг, разрешенных для банков, организаций, осуществляющих отдельные виды банковских операций, и платежных организаций.
3. Платежная организация вправе осуществлять деятельность по оказанию платежных услуг в качестве платежного агента банка либо платежного субагента на основании агентского договора по оказанию платежных услуг, заключенного с банком или платежным агентом.
Платежная организация оказывает платежные услуги, предусмотренные подпунктом 3) пункта 1 статьи 12 настоящего Закона, при наличии договора с поставщиком услуги.
Допускается оказание платежной организацией платежных услуг по приему платежей в бюджет без использования банковского счета клиента при наличии агентского договора по оказанию платежных услуг, заключенного с банком.
В договорах должны быть предусмотрены порядок зачисления денег с банковского счета платежной организации на банковский счет поставщика услуги, права и обязанности сторон, а также порядок вознаграждения платежной организации за оказание платежной услуги и условия привлечения платежной организации к оказанию платежной услуги.
4. Платежная услуга оказывается на основании договора, заключенного между клиентом и поставщиком платежных услуг, который должен содержать следующие условия:
1) виды и общая характеристика оказываемых платежных услуг;
2) порядок и максимальный срок оказания платежной услуги;
3) размеры взимаемых сборов и комиссий или указание интернет-ресурса, содержащего данную информацию, и порядок их взимания;
4) порядок представления информации о платежной услуге;
5) порядок защитных действий от несанкционированных платежей;
6) порядок определения обменного курса, применяемого при оказании платежной услуги в иностранной валюте;
7) условия, при которых поставщик платежных услуг оставляет за собой право в отказе оказания платежной услуги;
8) порядок регулирования вопросов по несанкционированным платежным услугам;
9) право клиента на расторжение договора;
10) порядок предъявления претензий и разрешения спорных ситуаций.
Поставщиком платежных услуг могут быть предусмотрены дополнительные условия, необходимые при оказании платежной услуги.
5. Поставщик платежных услуг вправе в одностороннем порядке изменять условия договора, предусмотренные в пункте 4 настоящей статьи, в сторону их улучшения для клиента.
Поставщик платежных услуг не вправе в одностороннем порядке изменять в сторону увеличения установленные на дату заключения между поставщиком платежных услуг и клиентом договора комиссии по оказываемым платежным услугам.
Поставщик платежных услуг по оказываемой в разовом порядке посредством систем удаленного доступа платежной услуге обеспечивает ознакомление клиента до оказания платежной услуги с обязательными условиями ее оказания на казахском или русском языках в соответствии с требованиями, предусмотренными пунктом 4 настоящей статьи, для заключения договора между ними.
6. Поставщик платежных услуг до оказания платежной услуги обеспечивает представление клиенту информации о размере взимаемой поставщиком услуги комиссии в денежном выражении по оказываемой платежной услуге, за исключением случаев, прямо предусмотренных нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан при оказании платежных услуг посредством систем удаленного доступа.
7. Поставщик платежных услуг оказывает платежную услугу только на основании и в соответствии с условиями указания клиента.
Запрещается изменение поставщиком платежных услуг условий и реквизитов указания клиента.
8. Для получения платежных услуг и информационных банковских услуг клиент вправе использовать систему удаленного доступа как поставщика платежных услуг, обслуживающего его банковский счет, так и стороннего поставщика платежных услуг.
9. В целях реализации прав клиента на получение платежных услуг и информационных банковских услуг от стороннего поставщика платежных услуг, поставщик платежных услуг, обслуживающий банковский счет клиента, обязан обеспечить стороннему поставщику платежных услуг доступ к банковскому счету и информации клиента в соответствии с требованиями нормативного правового акта Национального Банка Республики Казахстан.
Требование данного пункта не распространяется на поставщиков платежных услуг, обслуживающих банковские счета клиентов, и не предоставляющих дистанционное банковское обслуживание посредством интернет-ресурса.
10. Поставщик платежных услуг, обслуживающий банковский счет клиента, должен передать информацию о наличии, номере банковского счета и операциях по банковскому счету клиента третьим лицам по приказу и с согласия клиента, подтвержденного посредством идентификационных средств.
11. Запрещается взимание комиссии за оказание платежной услуги из суммы платежа и (или) перевода денег, за исключением случаев, когда условие взимания комиссии путем ее вычета из суммы платежа и (или) перевода денег предусмотрено в договоре между бенефициаром и поставщиком платежных услуг бенефициара. Поставщик платежных услуг бенефициара уведомляет бенефициара о сумме принятого платежа и (или) перевода денег и произведенных из нее вычетах.
12. Поставщик платежных услуг при оказании платежной услуги обеспечивает соблюдение следующих условий, если иное не предусмотрено настоящим Законом:
1) проведение надлежащей проверки и идентификации клиента – физического лица в соответствии с Законом Республики Казахстан «О противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма» или международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан;
2) наличие в платежном документе о платеже и (или) переводе денег, и передачу участнику платежа и (или) перевода денег реквизитов по отправителю денег и бенефициару, предусмотренных Законом Республики Казахстан «О противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма»;
3) сохранение в течение пяти лет после оказания платежной услуги либо закрытия банковского счета клиента сведений, позволяющих идентифицировать отправителя денег и/или бенефициара;
4) сохранность идентификационных средств клиента от доступа третьим лицам.
13. Поставщик платежных услуг после оказания платежной услуги (за исключением платежной услуги по выпуску платежных карточек) представляет клиенту документ, подтверждающий факт оказания платежной услуги, на бумажном носителе либо посредством электронных каналов связи.
Требования к содержанию документа, подтверждающего оказание платежной услуги, устанавливаются нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.
14. Поставщик платежных услуг обеспечивает конфиденциальность сведений, полученных при оказании платежных услуг, и не допускает их раскрытие третьим лицам, за исключением случаев, предусмотренных законодательными актами Республики Казахстан.
Поставщик платежных услуг при оказании платежных услуг осуществляет сбор и обработку персональных данных с согласия субъекта персональных данных, за исключением случаев, предусмотренных Законом Республики Казахстан «О персональных данных и их защите».
15. Платежной организации запрещается осуществлять иную предпринимательскую деятельность, за исключением следующих видов деятельности:
1) покупка, продажа, аренда и сдача внаем недвижимого имущества;
2) рекламные, маркетинговые, консультационные и информационные услуги;
3) разработка, адаптация, модификация, техническая поддержка программного обеспечения;
4) покупка, продажа, аренда и сдача внаем электронных терминалов, других устройств и оборудования для обработки и передачи информации;
5) деятельность, связанная с использованием вычислительной техники и информационных технологий, в том числе информационно-технические услуги, услуги по обработке и передаче данных, создание и использование базы данных и информационных ресурсов;
6) услуги в области логистики и курьерская деятельность, включая выполнение агентской и посреднической деятельности в данных сферах;
7) создание и обеспечение безопасности информационных систем и сетей;
8) разработка и реализация средств криптографической защиты информации;
9) услуги по удостоверению соответствия открытого ключа электронно-цифровой подписи закрытому ключу электронно-цифровой подписи, а также подтверждению достоверности регистрационного свидетельства;
10) услуги по предоставлению займа (коммерческого кредита), необходимого для своевременного завершения платежа и (или) перевода денег в рамках совершения платежной услуги.
Не допускается предоставление займа (коммерческого кредита) из денег, полученных платежной организацией от клиентов при оказании платежных услуг.
16. Допускается передача поставщиком платежных услуг третьим лицам в аутсорсинг исполнения информационно-технологических функций, необходимых для обеспечения оказания платежных услуг поставщиком платежных услуг.
При передаче поставщиком платежных услуг в аутсорсинг исполнения информационно-технологических функций поставщик платежных услуг уведомляет об этом Национальный Банк Республики Казахстан в порядке, установленном нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.
17. Передача в аутсорсинг исполнения информационно-технологических функций третьим лицам не допускается или прекращается в случаях:
1) возникновения риска нарушения поставщиком платежных услуг требований настоящего Закона и нормативных правовых актов Национального Банка Республики Казахстан, а также воспрепятствования осуществлению Национальным Банком Республики Казахстан функций контроля за рынком платежных услуг;
2) если третье лицо не соответствует требованиям, необходимым для обеспечения оказания платежных услуг поставщиком платежных услуг;
3) наличия противоречия между аутсорсингом и условиями, предъявляемыми к поставщикам платежных услуг для осуществления деятельности по оказанию платежных услуг;
4) аннулирования или изменения аутсорсингом условий, на основании которых поставщику платежных услуг выдано разрешение на осуществление деятельности по оказанию платежных услуг;
5) ненадлежащего исполнения третьим лицом своих обязательств по договору об аутсорсинге.
18. Порядок передачи поставщиком платежных услуг в аутсорсинг третьим лицам исполнения информационно-технологических функций, необходимых для обеспечения оказания платежных услуг поставщиком платежных услуг, устанавливается внутренними правилами поставщика платежных услуг.
Поставщик платежных услуг несет ответственность за ненадлежащее выполнение третьим лицом своих обязательств по договору об аутсорсинге. Поставщик платежных услуг при необходимости расторгает договор об аутсорсинге при условии обеспечения бесперебойности и качества оказания платежных услуг, а также интересов получателей платежных услуг.
19. При оказании платежной услуги поставщик платежных услуг руководствуется требованиями, установленными настоящим Законом и нормативными правовыми актами Национального Банка Республики Казахстан в области платежей и платежных систем.
При оказании платежной организацией услуг, указанных в подпунктах 3) и 7) пункта 1 статьи 12 настоящего Закона, не требуется выполнение условий, установленных подпунктом 2) пункта 12 настоящей статьи.

Статья 14. Требования при оказании платежных услуг
через платежных агентов и платежных субагентов

1. Банк, организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, и платежная организация вправе оказывать платежные услуги клиентам через платежного агента или платежного субагента на основании агентского договора по оказанию платежных услуг.
Платежная организация вправе привлекать платежного агента и (или) платежного субагента к оказанию платежной услуги, если такое условие предусмотрено в договоре с поставщиком услуги.
2. Платежная услуга платежным агентом и платежным субагентом оказывается клиенту при соблюдении следующих требований:
1) оказание платежной услуги от имени банка или организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, или платежной организации;
2) выполнение условий, предусмотренных пунктом 12 статьи 13 настоящего Закона;
3) представление клиенту документа, подтверждающего факт оказания платежной услуги и содержащего необходимые реквизиты, установленные нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан;
4) взимание платежным агентом вознаграждения в соответствии с условиями договора, заключенного с банком или организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, или платежной организацией, а платежным субагентом в соответствии с договором, заключенным с платежным агентом, а также договором между платежным агентом и банком, организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, или платежной организацией;
5) представление клиенту информации, предусмотренной пунктом 3 настоящей статьи.
3. До начала оказания платежной услуги платежным агентом и платежным субагентом обеспечивается представление клиенту следующей информации:
1) наименование платежной услуги и адрес места ее оказания;
2) наименование, место нахождения и бизнес-идентификационный номер банка или организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, или платежной организации, а также платежного агента и, в случае оказания платежных услуг платежным субагентом, наименование, место нахождения и бизнес-идентификационный номер платежного субагента;
3) номер лицензии банка или организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, на осуществление банковских операций либо регистрационного номера учетной регистрации платежной организации;
4) размер вознаграждения, удерживаемого платежным агентом или платежным субагентом с клиента при оказании платежной услуги (в случае его взимания);
5) контактные данные (юридический адрес, телефон) банка, организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, или платежной организации и, в случае оказания платежных услуг платежным субагентом, контактные данные (юридический адрес, телефон) платежного агента.
4. Банк, организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, платежная организация должны вести реестры своих платежных агентов и платежных субагентов в порядке, установленном внутренним документом банка, организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, платежной организации.
5. Платежный агент обеспечивает представление в банк, организацию, осуществляющую отдельные виды банковских операций, или платежную организацию информации о привлеченных платежных субагентах в целях включения их в указанный реестр в порядке, установленном договором с банком, организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, или платежной организацией.
6. Банк, организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, и платежная организация обязаны осуществлять контроль за соблюдением платежным агентом условий оказания платежных услуг, установленных договором между платежным агентом и банком, организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, или платежной организацией, а также требований настоящего Закона и нормативных правовых актов Национального Банка Республики Казахстан в области платежей и платежных систем.
Порядок осуществления контроля, предусмотренного частью первой настоящего пункта, устанавливается в договоре между банком, организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, или платежной организацией и платежным агентом, либо во внутренних правилах банка, организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, и платежной организации.
7. Платежный агент обязан осуществлять контроль за соблюдением платежным субагентом требований настоящего Закона и условий оказания платежных услуг, установленных договором между платежным агентом и банком, организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, или платежной организацией, в порядке, установленном договором между платежным агентом и платежным субагентом, а также между платежным агентом и банком, организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, или платежной организацией.
8. Банк, организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, платежная организация, заключившие агентские договоры по оказанию платежных услуг, представляют Национальному Банку Республики Казахстан сведения об этих услугах, а также своих платежных агентах и платежных субагентах.
Форма, порядок и сроки представления указанных сведений устанавливаются нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.
9. Ответственность за действия своих платежных агентов и платежных субагентов при оказании платежных услуг несут банк или организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, или платежная организация, заключившие агентские договоры по оказанию платежных услуг.

Статья 15. Создание платежной организации

1. Юридическое лицо, не зарегистрированное в качестве платежной организации, не имеет права использовать в своем наименовании слова «платежная организация», производные от них слова, предполагающие, что оно осуществляет деятельность по оказанию платежных услуг.
2. Платежная организация вправе открывать свои филиалы, в том числе за пределами Республики Казахстан.
Платежная организация уведомляет Национальный Банк Республики Казахстан об открытии своих филиалов в порядке, установленном нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.
3. Платежная организация ведет бухгалтерский учет и отчетность в соответствии с требованиями законодательства Республики Казахстан о бухгалтерском учете и финансовой отчетности.

Статья 16. Учетная регистрация платежной организации

1. Учетная регистрация платежных организаций в Национальном Банке Республики Казахстан осуществляется в целях регулирования и контроля за их деятельностью и является обязательным условием при оказании платежной организацией платежных услуг. Деятельность по оказанию платежных услуг, осуществляемая платежной организацией без прохождения учетной регистрации в Национальном Банке Республики Казахстан, является незаконной и влечет ответственность, установленную законодательными актами Республики Казахстан.
2. Для прохождения учетной регистрации платежная организация представляет в Национальный Банк Республики Казахстан:
1) заявление по форме, определяемой Национальным Банком Республики Казахстан;
2) устав, за исключением случаев, когда платежная организация осуществляет деятельность по типовому уставу;
3) документ, определяющий порядок взаимодействия платежной организации с соответствующим банком или организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, осуществляющим (осуществляющей) перевод денег по оказываемым платежным услугам;
4) бизнес-план платежной организации, содержащий описание, прогноз и анализ следующих показателей:
стратегия деятельности, планируемые виды платежных услуг, порядок их оказания;
сегмент рынка, на который ориентирована платежная организация;
план маркетинга (формирования клиентуры), перспективные планы развития деятельности;
источники финансирования деятельности организации;
организационная структура, система внутреннего контроля и структура управления;
размер имущества и собственного капитала;
5) сведения об акционерах (участниках), включающие наименование либо фамилию, имя, отчество (при наличии), идентификационный номер, размер доли в капитале, по состоянию на дату, предшествующую дате представления заявления;
6) сведения о руководителе (членах) исполнительного органа, включающие фамилию, имя, отчество (при наличии), идентификационный номер, место жительства, образование, полный перечень мест работы и должностей, описание сферы ответственности, сведения о безупречной деловой репутации с приложением копий подтверждающих документов по состоянию на дату, предшествующую дате представления заявления;
7) правила осуществления деятельности платежной организации, утвержденные органом управления платежной организации.
Требования к содержанию правил осуществления деятельности платежной организации устанавливаются нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.
8) применяемая система управления рисками, в том числе общие требования к обеспечению сохранности денег клиента;
9) сведения об информационных и технологических средствах, системах безопасности, механизмах и системах контроля, необходимых для оказания планируемых платежных услуг;
10) описание мер, обеспечивающих выполнение требований Закона Республики Казахстан «О противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма».
3. Правила учетной регистрации платежных организаций, включения платежных организаций в реестр платежных организаций и их исключения устанавливаются нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.
4. Национальный Банк Республики Казахстан рассматривает заявление платежной организации для прохождения учетной регистрации в течение пятнадцати рабочих дней со дня представления полного пакета документов, указанных в пункте 2 настоящей статьи.
5. Национальный Банк Республики Казахстан при прохождении платежной организацией учетной регистрации присваивает платежной организации регистрационный номер, осуществляет запись в реестре платежных организаций, направляет платежной организации в письменном виде уведомление с указанием регистрационного номера о прохождении учетной регистрации в срок, установленный пунктом 4 настоящей статьи.
При отказе в учетной регистрации Национальный Банк Республики Казахстан направляет платежной организации в письменном виде уведомление об отказе в учетной регистрации с указанием причины отказа в срок, установленный пунктом 4 настоящей статьи.
6. Реестр платежных организаций, прошедших учетную регистрацию, размещается на интернет-ресурсе Национального Банка Республики Казахстан.
7. Платежная организация обязана указывать свой регистрационный номер при представлении информации о платежной организации.
8. Платежная организация информирует Национальный Банк Республики Казахстан обо всех изменениях, вносимых в документы, на основании которых была проведена учетная регистрация, в течение десяти календарных дней после внесения данных изменений.

Статья 17. Основания отказа в учетной регистрации
платежной организации

1. Отказ в учетной регистрации платежной организации производится в случаях:
1) представления неполных сведений, подлежащих отражению в документах, указанных в пункте 2 статьи 16 настоящего Закона;
2) представления неполного перечня документов или несоответствия документов требованиям настоящего Закона и нормативного правового акта Национального Банка Республики Казахстан;
3) если руководитель исполнительного органа платежной организации не соответствует требованиям, установленным в статье 19 настоящего Закона;
4) если платежная организация в течение одного года со дня ее государственной регистрации (перерегистрации) в органах юстиции не обратилась с заявлением о прохождении учетной регистрации.
2. В случае отказа в учетной регистрации, юридическое лицо в течение тридцати календарных дней вправе повторно представить заявление на учетную регистрацию или принять решение об изменении своего наименования либо реорганизации или ликвидации.
Повторно представленное заявление рассматривается Национальным Банком Республики Казахстан в течение пятнадцати рабочих дней.

Статья 18. Основания для исключения из реестра платежных
организаций

1. Платежная организация исключается из реестра платежных организаций в случаях:
1) систематического (три и более раза в течение двенадцати последовательных календарных месяцев) непредставления сведений о платежных услугах в Национальный Банк Республики Казахстан;
2) представления недостоверных сведений о платежных услугах либо недостоверных сведений, подлежащих отражению в документах, указанных в пункте 2 статьи 16 настоящего Закона, которые влияют на принятие решения об учетной регистрации платежной организации;
3) систематического (три и более раза в течение двенадцати последовательных календарных месяцев) невыполнения требований настоящего Закона, Закона Республики Казахстан «О противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма» и нормативных правовых актов Национального Банка Республики Казахстан в области платежей и платежных систем;
4) неосуществления платежной организацией деятельности в течение двенадцати последовательных календарных месяцев со дня включения в реестр платежных организаций или прекращения своей деятельности на период более шести месяцев подряд;
5) обнаружения обстоятельств, предусмотренных подпунктами 3) и 4) пункта 1 статьи 17 настоящего Закона;
6) вступления в законную силу решения суда о прекращении деятельности платежной организации;
7) исключения платежной организации из государственного регистра юридических лиц;
8) принятия платежной организацией решения о добровольном прекращении своей деятельности путем реорганизации (присоединение, слияние, разделение, выделение, преобразование) или ликвидации. При этом платежная организация до подачи заявления об исключении из реестра платежных организаций исполняет все свои обязательства. К заявлению одновременно прилагается письмо о подтверждении исполнения всех обязательств;
9) воспрепятствования платежной организацией в проведении проверки со стороны Национального Банка Республики Казахстан либо невыполнения предписаний Национального Банка Республики Казахстан;
10) на основании заявления платежной организации, в случае отказа от оказания платежных услуг, за исключением случаев, когда такое исключение способствует нанесению ущерба интересам получателей платежных услуг.
2. При исключении из реестра платежных организаций Национальный Банк Республики Казахстан в течение пяти рабочих дней со дня исключения письменно уведомляет платежную организацию и публикует об этом на своем интернет-ресурсе.
Уведомление направляется по адресу, указанному в заявлении для прохождения учетной регистрации.
3. Решение Национального Банка Республики Казахстан об исключении платежной организации из реестра платежных организаций может быть обжаловано в порядке, установленном законами Республики Казахстан.
Обжалование решения Национального Банка Республики Казахстан об исключении платежной организации из реестра платежных организаций не приостанавливает исполнение данного решения.
4. Платежной организации запрещается оказание платежных услуг после получения письменного уведомления Национального Банка Республики Казахстан об исключении ее из реестра платежных организаций.
5. В случае исключения из реестра платежных организаций, платежная организация в течение тридцати календарных дней с момента уведомления Национальным Банком Республики Казахстан об исключении из реестра платежных организаций обязана принять решение об изменении при наличии в наименовании платежной организации слов «платежная организация» наименования либо реорганизации, либо ликвидации платежной организации.

Статья 19. Требования к руководителю исполнительного
органа платежной организации

1. Руководитель исполнительного органа платежной организации должен иметь высшее образование.
2. Запрещается избирать или назначать руководителем исполнительного органа платежной организации лицо:
1) предшествующая деятельность которого послужила причиной банкротства, ликвидации юридического лица;
2) являющееся несостоятельным должником, либо в отношении которого существует запрет на осуществление предпринимательской деятельности;
3) не имеющее безупречной деловой репутации.
3. Национальный Банк Республики Казахстан издает предписание о замене руководителя исполнительного органа платежной организации, если:
1) лицо не соответствует требованиям настоящей статьи;
2) платежная организация представила недостоверные сведения либо поддельные документы о руководителе исполнительного органа платежной организации.

Статья 20. Реорганизация (присоединение, слияние,
разделение, выделение, преобразование)
платежной организации

1. Добровольная реорганизация (слияние, присоединение, разделение, выделение, преобразование) платежных организаций может быть осуществлена по решению акционеров (участников) платежных организаций с согласия Национального Банка Республики Казахстан.
2. При принятии решения о добровольной реорганизации платежной организации Национальному Банку Республики Казахстан представляются на согласование:
1) решение о добровольной реорганизации;
2) документы, описывающие предполагаемые условия, формы, порядок и сроки добровольной реорганизации платежных организаций;
3) финансовый прогноз последствий добровольной реорганизации;
4) договор о присоединении (слиянии), подписанный руководителями исполнительных органов реорганизуемых платежных организаций;
5) заключение аудитора о соответствии реорганизованных платежных организаций требованиям настоящего Закона и нормативным правовым актам Национального Банка Республики Казахстан;
6) бизнес-план образованной в результате добровольной реорганизации платежной организации на следующие три года;
7) правила осуществления деятельности образованной в результате добровольной реорганизации платежной организации.
3. Национальный Банк Республики Казахстан рассматривает представленные документы, указанные в пункте 2 настоящей статьи, и в течение пятнадцати рабочих дней со дня их представления направляет в письменном виде уведомление о принятом решении.
4. Реорганизуемые платежные организации со дня добровольной реорганизации (присоединение, слияние, разделение, выделение, преобразование) обязаны проинформировать о произведенных изменениях всех своих клиентов и поставщиков платежных услуг путем публикации соответствующего объявления в средствах массовой информации, в том числе на своем интернет-ресурсе.
5. Учетная регистрация образованной в результате добровольной реорганизации платежной организации производится в соответствии с требованиями настоящего Закона и нормативного правового акта Национального Банка Республики Казахстан.
6. Исключение из реестра реорганизованных платежных организаций осуществляется одновременно в день включения образованной в результате добровольной реорганизации платежной организации в реестр платежных организаций.
7. Национальный Банк Республики Казахстан отказывает в выдаче согласия на добровольную реорганизацию платежных организаций в случаях:
1) если руководитель исполнительного органа образованной в результате добровольной реорганизации платежной организации не соответствует требованиям настоящего Закона;
2) если добровольная реорганизация платежных организаций препятствует осуществлению контроля за рынком платежных услуг, а также причиняет вред интересам получателей платежных услуг.

Глава 4. Регулирование и надзор (оверсайт) за платежными
системами и контроль за рынком платежных услуг

Статья 21. Регулирование и надзор (оверсайт)
за платежными системами

1. В целях регулирования надзора (оверсайта) за платежными системами Национальный Банк Республики Казахстан:
1) устанавливает порядок осуществления надзора (оверсайта) за платежными системами;
2) принимает обязательные для исполнения нормативные правовые акты, направленные на обеспечение эффективности и надежности функционирования платежных систем на территории Республики Казахстан;
3) определяет критерии значимости платежных систем;
4) устанавливает показатели, при которых платежная система относится к значимым системам;
5) определяет правила ведения реестра системно значимых, значимых и иных платежных систем Республики Казахстан, их включения в этот реестр и исключения из него.
2. В целях осуществления надзора (оверсайта) за платежными системами Национальный Банк Республики Казахстан:
1) осуществляет мониторинг системно значимых платежных систем;
2) осуществляет анализ и оценку функционирования системно значимых, значимых платежных систем на соответствие международным стандартам, в том числе анализ влияния на работу платежных систем значимых клиентов участников платежной системы;
3) осуществляет анализ платежей и переводов денег по результатам операций с ценными бумагами и иностранной валютой;
4) получает информацию по вопросам платежей и (или) переводов денег, функционирования платежных систем от операторов, операционных центров и участников платежных систем, в том числе сведения по объемам платежей и (или) переводов денег, проведенных через системно значимые или значимые платежные системы, осуществленных значимыми клиентами участников указанных платежных систем;
5) проводит проверки деятельности операторов и (или) операционных центров системно значимых и значимых платежных систем, в том числе любого иного лица, уполномоченного по договору с ними оказывать услуги для функционирования платежной системы в порядке, определенном Законом Республики Казахстан «О Национальном Банке Республики Казахстан», на предмет соответствия требованиям настоящего Закона и законодательства Республики Казахстан по вопросам платежных систем;
6) осуществляет наблюдение за выполнением участниками системно значимых платежных систем требований к организационным мерам и программно-техническим средствам, обеспечивающим доступ в системно значимые платежные системы;
7) ведет и размещает реестры системно значимых, значимых и иных платежных систем Республики Казахстан на интернет-ресурсе Национального Банка Республики Казахстан.
3. При осуществлении надзора (оверсайта) за платежными системами Национальный Банк Республики Казахстан взаимодействует с государственными органами, операторами и участниками платежных систем и иными финансовыми организациями Республики Казахстан, в том числе путем проведения встреч.
Национальный Банк Республики Казахстан сотрудничает с центральными банками и иными органами надзора (оверсайта) в платежных системах иностранных государств, международными организациями при проведении оценки функционирования системно значимых, значимых платежных систем, в том числе путем заключения соглашений (договоров, меморандумов) о сотрудничестве.

Статья 22. Мониторинг системно значимых платежных систем,
анализ и оценка функционирования системно
значимых, значимых платежных систем

1. Мониторинг системно значимых платежных систем, анализ функционирования системно значимых, значимых платежных систем осуществляются Национальным Банком Республики Казахстан на основании информации, получаемой от операторов, операционных центров и участников системно значимых или значимых платежных систем.
Оценка функционирования системно значимых, значимых платежных систем на соответствие международным стандартам осуществляется Национальным Банком Республики Казахстан при необходимости совместно с оператором, операционным центром системно значимых или значимых платежных систем с привлечением специалистов международных финансовых организаций либо без их привлечения.
2. Национальный Банк Республики Казахстан осуществляет анализ полученной информации и формирование соответствующей отчетности и иных результатов надзора (оверсайта) в соответствии с установленным порядком проведения надзора (оверсайта) за платежными системами.
3. Сводные результаты проведенного анализа ежегодно размещаются на интернет-ресурсе Национального Банка Республики Казахстан.

Статья 23. Регулирование и контроль за рынком платежных услуг

1. В целях регулирования рынка платежных услуг Национальный Банк Республики Казахстан:
1) принимает обязательные для исполнения поставщиками и получателями платежных услуг нормативные правовые акты;
2) устанавливает показатели, при которых поставщик платежных услуг относится к значимым поставщикам платежных услуг;
3) определяет правила включения поставщиков платежных услуг в реестр значимых поставщиков платежных услуг и их исключения из этого реестра;
4) разрабатывает мероприятия, направленные на повышение эффективности и надежности функционирования рынка платежных услуг.
2. В целях контроля за рынком платежных услуг Национальный Банк Республики Казахстан:
1) осуществляет анализ рынка платежных услуг;
2) осуществляет анализ применения платежных инструментов;
3) осуществляет анализ и оценку услуг, оказываемых значимыми поставщиками платежных услуг;
4) получает от значимых поставщиков платежных услуг сведения по оказанным им платежным услугам;
5) получает сведения по платежам и переводам денег, осуществленным через электронные терминалы и системы удаленного доступа, а также с использованием электронных денег, сведения по платежам в соответствии с кодами секторов экономики и назначения платежей, иную информацию по вопросам платежей и переводов денег, функционирования рынка платежных услуг от поставщиков платежных услуг;
6) осуществляет учетную регистрацию платежных организаций;
7) ведет и размещает реестр платежных организаций на интернет-ресурсе Национального Банка Республики Казахстан;
8) ведет и размещает реестр значимых поставщиков платежных услуг на интернет-ресурсе Национального Банка Республики Казахстан;
9) осуществляет контроль за соблюдением поставщиками платежных услуг требований законодательства Республики Казахстан;
10) проводит проверки деятельности поставщиков платежных услуг, в том числе любого иного лица, уполномоченного по договору с ними осуществлять функции по оказанию платежных услуг.
3. При осуществлении регулирования и контроля за рынком платежных услуг Национальный Банк Республики Казахстан взаимодействует с государственными органами и финансовыми организациями Республики Казахстан, в том числе путем проведения встреч.
Национальный Банк Республики Казахстан сотрудничает с центральными банками и иными органами надзора за рынком платежных услуг иностранных государств, международными организациями.

Глава 5. Платежи и переводы денег

Статья 24. Деньги

1. Деньги служат мерой стоимости и являются средством платежа и накопления.
2. Деньги существуют в форме денежных знаков (наличных денег) либо в форме денежных обязательств банков, выраженных в виде записи по банковским счетам клиентов.
3. Денежные знаки выпускаются в виде банкнот и монет, имеющих нарицательную стоимость (номинал).

Статья 25. Платежи и переводы денег

1. Платежи осуществляются на основании и в соответствии с условиями гражданско-правовых сделок, норм законодательства Республики Казахстан и решениями судов.
2. Платежи и (или) переводы денег осуществляются на основании или с использованием платежных инструментов.
Формы, обязательные реквизиты платежных документов и другие требования к их содержанию, особенности использования средств электронных платежей устанавливаются нормативными правовыми актами Национального Банка Республики Казахстан.
3. Платежи и (или) переводы денег на территории Республики Казахстан осуществляются как с использованием наличных денег, так и без их использования (безналичные платежи) следующими способами:
1) передача наличных денег;
2) передача электронных денег;
3) перевод денег с использованием платежных документов;
4) выдача платежного документа, содержащего денежное обязательство или приказ о выплате денег;
5) использование средств электронного платежа.
4. Инициирование платежа и (или) перевода денег производится путем:
1) предъявления инициатором платежного документа;
2) использования держателем средства электронного платежа;
3) внесения инициатором наличных денег для перевода денег посредством электронных терминалов и иных устройств;
4) направления инициатором согласия на осуществление платежа посредством систем удаленного доступа.
5. Платежи наличными деньгами заключаются в физической передаче наличных денег в виде банкнот и (или) монет, являющихся законным платежным средством, лицом, осуществляющим платеж, лицу, перед которым данное лицо имеет денежное обязательство.
6. Платежи наличными деньгами осуществляются лицу, перед которым исполняется денежное обязательство, непосредственно либо через посредника.
7. Безналичные платежи и (или) переводы денег осуществляются на основании платежных инструментов с использованием банковских счетов, а также без их использования в тенге и иностранной валюте в порядке, установленном настоящим Законом и нормативными правовыми актами Национального Банка Республики Казахстан.
8. Платежи и (или) переводы денег, осуществляемые юридическими лицами и их подразделениями через поставщиков платежных услуг, осуществляются только при открытии ими банковских счетов, за исключением уплаты юридическими лицами платежей в бюджет, а также добровольных пенсионных взносов и социальных отчислений.
9. Платежи между юридическими лицами по сделке, сумма которой превышает тысячекратный размер месячного расчетного показателя, установленного законом о республиканском бюджете и действующего на дату совершения платежа, осуществляются только в безналичном порядке.
10. Банки представляют государственным органам, судам через платежный шлюз «электронного правительства» сведения и информацию об осуществленных платежах и (или) переводах денег, связанных с уплатой платежей в бюджет, перечислением обязательных пенсионных взносов, обязательных профессиональных пенсионных взносов и социальных отчислений, а также оплатой государственных услуг в порядке и сроки, установленные уполномоченным органом в сфере информатизации по согласованию с Национальным Банком Республики Казахстан.
11. Юридические лица и индивидуальные предприниматели при осуществлении видов деятельности, перечень которых утвержден Правительством Республики Казахстан, обязаны обеспечить в местах осуществления своей деятельности прием платежей с использованием платежных карточек в порядке, установленном настоящим Законом и нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.
12. Операции с аккредитивами осуществляются банками Республики Казахстан при наличии соответствующей лицензии Национального Банка Республики Казахстан способами и в порядке, установленными унифицированными обычаями и правилами по документарному аккредитиву, а также нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.
13. Перевод денег в пользу бенефициара может осуществляться банком, организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, в национальной или иностранной валюте посредством использования систем денежных переводов.
Банк, организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, должны обеспечить осуществление перевода денег в пользу бенефициара в соответствии с форматами и правилами системы денежных переводов.

Статья 26. Особенности осуществления платежей и (или)
переводов денег по сделкам с финансовыми
инструментами

1. Платеж и (или) перевод денег по сделке с финансовыми инструментами осуществляются специализированной некоммерческой организацией, выполняющей функции центрального депозитария в соответствии с Законом Республики Казахстан «О рынке ценных бумаг» (далее - центральный депозитарий), на основании договора, заключенного между клиентом и центральным депозитарием по:
1) банковскому счету клиента, открытому в центральном депозитарии;
2) корреспондентскому счету клиента, открытому в Национальном Банке Республики Казахстан.
2. Платеж и (или) перевод денег по банковскому счету клиента, открытому в центральном депозитарии, осуществляются при регистрации сделки с финансовыми инструментами или иных операций, связанных с финансовыми инструментами, числящимися на банковских счетах в центральном депозитарии, путем формирования центральным депозитарием платежного документа в соответствии со сводом правил центрального депозитария на основании:
1) приказа клиента на регистрацию сделки (операции) с финансовыми инструментами, в случае, если отправитель такого приказа предоставил центральному депозитарию право на списание денег с его банковского счета на основании приказа клиента на регистрацию сделки с финансовыми инструментами;
2) приказа организатора торгов на регистрацию сделки (операции) с финансовыми инструментами, в случае, если отправитель денег предоставил центральному депозитарию право на списание денег с его банковского счета на основании приказа организатора торгов на регистрацию сделки с финансовыми инструментами;
3) приказа клиринговой организации на осуществление переводов денег по итогам клиринговой сессии, в случае, если отправитель денег предоставил центральному депозитарию право на списание денег с его банковского счета на основании приказа клиринговой организации.
3. Для осуществления платежа и (или) перевода денег по сделке с финансовыми инструментами или при регистрации иных операций, связанных с финансовыми инструментами, через системно значимую платежную систему клиент предоставляет оператору либо операционному центру системно значимой платежной системы согласие на списание денег с его корреспондентского счета, открытого в Национальном Банке Республики Казахстан, при исполнении в системно значимой платежной системе платежного документа центрального депозитария.
Центральный депозитарий направляет в системно значимую платежную систему платежный документ в соответствии со сводом правил центрального депозитария на основании:
1) приказа клиента на регистрацию сделки (операции) с финансовыми инструментами, в случае, если отправитель такого приказа предоставил центральному депозитарию право на списание денег с его корреспондентского счета на основании приказа клиента на регистрацию сделки с финансовыми инструментами;
2) приказа организатора торгов на регистрацию сделки (операции) с финансовыми инструментами, в случае, если отправитель денег предоставил центральному депозитарию право на списание денег с его корреспондентского счета на основании приказа организатора торгов на регистрацию сделки с финансовыми инструментами;
3) одностороннего приказа Национального Банка Республики Казахстан на регистрацию сделки (операции) с финансовыми инструментами, в случае выдачи Национальным Банком Республики Казахстан банковского займа участникам системно значимой платежной системы под обеспечение ценных бумаг.

Статья 27. Банковский счет

1. Банковский счет - способ отражения и учета движения денег клиента в банке или организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, а также договорных отношений между клиентом и банком или организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, по банковскому обслуживанию клиента.
2. Банковский счет открывается при заключении между клиентом и банком или организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, договора банковского счета, договора корреспондентского счета и (или) договора банковского вклада.
Договор, заключаемый при открытии текущего или корреспондентского счета или банковского вклада, является договором, заключаемым при оказании платежной услуги, предусмотренным в пункте 4 статьи 13 настоящего Закона. Допускается установление условий оказания платежных услуг в иных договорах, заключаемых с клиентом.
До заключения договора банковского счета на основании заявления клиента об открытии банковского счета, направленного в электронной форме, допускается присвоение банком или организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, индивидуального идентификационного кода клиенту. При этом банковский счет считается открытым после заключения между клиентом и банком или организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, договора банковского счета. В случае незаключения клиентом договора банковского счета, банк аннулирует индивидуальный идентификационный код в порядке, установленном нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.
3. Банку и организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, запрещается открытие:
1) клиенту нового банковского счета в случае, если по его банковскому счету, открытому в банке или организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, имеются решения уполномоченного государственного органа или должностного лица о наложении ареста на деньги, находящиеся на банковском счете, или приостановлении расходных операций на банковском счете, а также требования третьих лиц об изъятии денег с банковского счета;
2) бездействующему налогоплательщику банковского счета, информация о котором передана банку и организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, уполномоченным органом в сфере обеспечения поступлений налогов и других обязательных платежей в бюджет;
3) анонимного банковского счета или банковского счета на вымышленное имя;
4) банковского счета клиенту в случаях, предусмотренных Законом Республики Казахстан «О противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма».
4. Положения подпунктов 1), 2) пункта 3 настоящей статьи не распространяются на случаи открытия банковского счета клиенту - физическому лицу/бездействующему налогоплательщику, предназначенного для получения пособий из государственного бюджета, социальных выплат, выплачиваемых из Государственного фонда социального страхования, или пенсий, выплачиваемых из государственного бюджета и (или) единого накопительного пенсионного фонда и (или) добровольного накопительного пенсионного фонда.
Допускается запрет банком и организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, на открытие банковского счета в рамках выполнения условий договоров с банками - нерезидентами Республики Казахстан и (или) международных договоров, ратифицированных Республикой Казахстан.
5. Банковские счета подразделяются на текущие и сберегательные счета клиентов, а также корреспондентские счета банков и организаций, осуществляющих отдельные виды банковских операций.
6. Текущий счет клиента - банковский счет, открываемый банком или организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, на основании договора банковского счета, по которому выполняются операции, связанные с:
1) обеспечением наличия и использованием банком денег клиента;
2) приемом (зачислением) денег в пользу клиента;
3) выполнением указания клиента о переводе денег в пользу третьих лиц в порядке, предусмотренном договором банковского счета;
4) исполнением указания третьих лиц об изъятии денег клиента по основаниям, предусмотренным законодательными актами Республики Казахстан и (или) договором банковского счета;
5) осуществлением приема от клиента и выдачи ему наличных денег в порядке и на условиях, предусмотренных указанным договором и настоящим Законом;
6) выплатой вознаграждения в размере и порядке, определяемых договором банковского счета;
7) представлением по требованию клиента информации о сумме денег клиента в банке и произведенных операциях в порядке и сроки, предусмотренные договором банковского счета;
8) осуществлением иного банковского обслуживания клиента, предусмотренного договором банковского счета, законодательством Республики Казахстан и применяемыми в банковской практике обычаями делового оборота.
Сберегательный счет клиента - банковский счет, открываемый банком или организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, на основании договора банковского вклада для выполнения операций, связанных с:
1) обеспечением наличия и использованием банком денег, принадлежащих клиенту;
2) осуществлением приема от клиента или третьих лиц денег как наличным, так и безналичным способом;
3) выплатой вознаграждения в размере и порядке, определяемых договором банковского вклада;
4) возвратом денег клиенту на условиях, предусмотренных договором банковского вклада и законами Республики Казахстан, в том числе путем их перевода на другой банковский счет клиента;
5) исполнением указания третьих лиц об изъятии денег клиента по основаниям, предусмотренным законами Республики Казахстан и (или) договором банковского счета.
Корреспондентский счет банка или организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, - банковский счет, открываемый на основании договора корреспондентского счета, для выполнения операций банка или организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, и его клиентов, связанных с:
1) приемом (зачислением) денег, поступающих в пользу банка или организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, или его клиентов;
2) выполнением указания банка или организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, о переводе денег банку или организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, либо в пользу третьих лиц в целях исполнения обязательств банка или организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, или его клиентов;
3) осуществлением приема и выдачи наличных денег с корреспондентского счета банку или организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, в порядке и на условиях, предусмотренных указанным договором и настоящим Законом;
4) оказанием других услуг, предусмотренных договором корреспондентского счета.
Корреспондентские счета открываются между банками Республики Казахстан, а также между банками Республики Казахстан и организациями, осуществляющими отдельные виды банковских операций, между банками Республики Казахстан и финансовыми организациями - нерезидентами Республики Казахстан.
7. Не являются банковскими счетами счета, по которым не производятся операции, указанные в пункте 6 настоящей статьи, а также отражающие позиции бухгалтерского учета в банке или организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, лицевые счета (субпозиции), являющиеся компонентами балансового счета, в том числе ссудные счета.
8. Допускается открытие клиенту банковского счета в режиме «эскроу-счет».
Эскроу-счет - текущий или сберегательный счет, открываемый клиентом на имя третьего лица с ограничением права данного лица на совершение расходных операций по банковскому счету до наступления или выполнения им условий, определенных клиентом.
В случаях неисполнения лицом, на имя которого открыт эскроу-счет, условий, определенных клиентом, и истечения срока наступления или выполнения таких условий по договору банковского счета, банк возвращает деньги клиенту, открывшему эскроу-счет.
На деньги, находящиеся на эскроу-счете, не допускается обращение взыскания иначе как по решению суда.
9. В случае обращения взыскания на деньги клиентов, находящиеся в банке или организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, такое взыскание производится только с банковских счетов клиентов.
Обращение взысканий на деньги, находящиеся на корреспондентских счетах банков или организаций, осуществляющих отдельные виды банковских операций, производится только по обязательствам самих банков или организаций, осуществляющих отдельные виды банковских операций.
Не допускается обращение взыскания на деньги клиентов, находящиеся на банковских счетах, предназначенных для зачисления пособий и социальных выплат, выплачиваемых из государственного бюджета и (или) Государственного фонда социального страхования, жилищных выплат, а также денег, внесенных на условиях депозита нотариуса.
10. Приостановление расходных операций по банковскому счету отправителя денег на основании соответствующего решения уполномоченного государственного органа или должностного лица, обладающего правом приостановления расходных операций по банковскому счету, либо информации уполномоченного органа об организациях и физических лицах, включенных в перечень организаций и лиц, связанных с финансированием терроризма и экстремизма, а также наложение ареста на деньги, находящиеся на банковском счете отправителя денег, на основании соответствующего решения уполномоченного государственного органа или должностного лица, обладающего правом наложения ареста на деньги клиента, или судебного исполнителя осуществляются в порядке и случаях, предусмотренных законами Республики Казахстан.
Не допускаются наложение ареста или приостановление расходных операций по банковским счетам, предназначенным для зачисления пособий и социальных выплат, выплачиваемых из государственного бюджета и (или) Государственного фонда социального страхования, жилищных выплат, а также денег, внесенных на условиях депозита нотариуса.
11. Расходные операции по банковскому счету клиента возобновляются после отзыва уполномоченным государственным органом или должностным лицом ранее принятого им решения о приостановлении расходных операций по банковскому счету, а также в порядке, установленном Законом Республики Казахстан «О противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма».
Арест, наложенный на деньги, находящиеся на банковском счете клиента, снимается на основании соответствующего письменного уведомления уполномоченного государственного органа или должностного лица, обладающего правом наложения ареста на деньги клиента, или судебного исполнителя об отмене ранее принятого им решения о наложении ареста на деньги либо после исполнения банком инкассового распоряжения, предъявленного во исполнение ранее наложенного ареста на деньги, находящиеся на банковском счете.
Банк отправителя денег возвращает без исполнения неисполненные требования к банковскому счету, решения уполномоченного государственного органа или должностного лица о приостановлении расходных операций по банковскому счету клиента, а также решения уполномоченного государственного органа или должностного лица, обладающего правом наложения ареста на деньги клиента, или судебного исполнителя о наложении ареста на деньги, находящиеся на банковском счете клиента, при закрытии банковского счета клиента в порядке, установленном настоящим Законом и законодательными актами Республики Казахстан.
12. Порядок действий банка и организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, при поступлении решения уполномоченного государственного органа или должностного лица о приостановлении расходных операций по банковскому счету, наложении ареста на деньги, находящиеся на банковском счете клиента, устанавливается нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.

Статья 28. Закрытие банковского счета

1. Закрытие банковского счета клиента осуществляется по заявлению клиента или самостоятельно банком или организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, в случаях прекращения действия либо отказа от исполнения договора банковского счета, договора банковского вклада в порядке, предусмотренном статьями 29 и 30 настоящего Закона.
Закрытие банковского счета по заявлению клиента не допускается при наличии неисполненных требований, предъявленных к банковскому счету, предусмотренных пунктом 2 статьи 29 настоящего Закона.
2. Действия договора банковского счета и договора банковского вклада прекращается в случае прекращения деятельности клиента - юридического лица в связи с его ликвидацией. Банк или организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, осуществляют закрытие банковского счета клиента - юридического лица на основании информации об его исключении из Национального реестра бизнес-идентификационных номеров.

Статья 29. Основания и порядок одностороннего отказа
от исполнения договора банковского счета

1. Банк или организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, вправе отказаться от исполнения договора банковского счета в случаях:
1) отсутствия денег на банковском счете клиента более одного года;
2) отсутствия движения денег на банковском счете клиента (за исключением сберегательного счета, счетов, предназначенных для зачисления пособий из государственного бюджета, социальных выплат, выплачиваемых из Государственного фонда социального страхования, или пенсий, выплачиваемых из государственного бюджета и (или) единого накопительного пенсионного фонда и (или) добровольного накопительного пенсионного фонда) более одного года;
3) и в соответствии с Законом Республики Казахстан «О противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма» или международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан, либо прямо предусмотренных договором с банками - нерезидентами Республики Казахстан.
2. Односторонний отказ от исполнения договора банковского счета банком или организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, не допускается при наличии:
1) неисполненных требований к банковскому счету или неснятых решений о приостановлении расходных операций по банковскому счету на основании норм Закона Республики Казахстан «О противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма» либо решений уполномоченных государственных органов, обладающих таким правом, а также наложении ареста на деньги, находящиеся на банковском счете клиента, на основании решений уполномоченных государственных органов или должностных лиц, обладающих таким правом, или судебного исполнителя;
2) неисполненных требований по внешнеэкономическим экспортно-импортным контрактам, представляемым клиентом в банк в соответствии с валютным законодательством Республики Казахстан.
3. При наличии условий, предусмотренных подпунктом 1) пункта 2 настоящей статьи, допускается закрытие банком или организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, банковского счета клиента в случае одностороннего отказа от исполнения договора банковского счета при отсутствии денег на банковском счете клиента более одного года и (или) ликвидации клиента-юридического лица.
4. При наличии условий, предусмотренных подпунктом 2) пункта 2 настоящей статьи, допускается закрытие банком или организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, банковского счета клиента в случае одностороннего отказа от исполнения договора банковского счета в соответствии с Законом Республики Казахстан «О противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма» или международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан.
5. Банк или организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, направляет по адресу, имеющемуся у банка, в письменном виде, электронно либо по почте уведомление об отказе от исполнения договора банковского счета (далее – уведомление).
6. При отсутствии денег на банковском счете клиента банк или организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, по истечении трех месяцев со дня направления клиенту уведомления расторгает договор банковского счета и осуществляет закрытие банковского счета клиента.
7. Соответствующие решения уполномоченных государственных органов или должностных лиц, обладающих правом приостановления расходных операций по банковскому счету, а также решения уполномоченных государственных органов или должностных лиц, обладающих правом наложения ареста на деньги, находящиеся на банковском счете, или судебных исполнителей в течение пяти рабочих дней после закрытия счета в соответствии с пунктом 3 настоящей статьи подлежат возврату банком или организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, уполномоченным государственным органам или должностным лицам, или судебным исполнителям, выставившим данные требования.
8. При наличии остатка денег на банковском счете клиента (за исключением счетов, предназначенных для зачисления пособий из государственного бюджета, социальных выплат, выплачиваемых из Государственного фонда социального страхования, или пенсий, выплачиваемых из государственного бюджета и (или) единого накопительного пенсионного фонда и (или) добровольного накопительного пенсионного фонда) банк или организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, вправе перечислить остаток денег на депозит нотариуса, согласно статье 291 Гражданского кодекса Республики Казахстан, и закрыть банковский счет.
9. Размер комиссии, взимаемой банком за ведение банковского счета в случаях, предусмотренных настоящей статьей, не должен превышать размер комиссии, взимаемой банком за ведение банковского счета других клиентов.
10. При одностороннем отказе от исполнения договора банковского счета банк уплачивает вознаграждение на дату расторжения договора банковского счета в одностороннем порядке, если по условиям договора предусмотрена уплата банком вознаграждения.
11. Правила настоящей статьи распространяются на договоры корреспондентского счета, если иное не предусмотрено законодательными актами Республики Казахстан или нормативными правовыми актами Национального Банка Республики Казахстан.

Статья 30. Основания и порядок одностороннего отказа
от исполнения договора банковского вклада

1. Банк отказывает от исполнения договора банковского вклада по основаниям и в порядке, предусмотренным Законом Республики Казахстан «О противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма», настоящим Законом, международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан, либо в случаях, прямо предусмотренных договором с банками-нерезидентами Республики Казахстан.
2. При одностороннем отказе от исполнения договора банковского вклада банк или организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, направляет по адресу, имеющемуся у банка, в письменном виде уведомление об отказе от исполнения договора банковского вклада (далее - уведомление) не позднее, чем за месяц до даты одностороннего отказа от исполнения договора банковского вклада, если иное не предусмотрено договором банковского вклада.
3. При отсутствии денег на сберегательном счете клиента банк или организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, по истечении трех месяцев со дня направления клиенту уведомления расторгает договор банковского вклада и осуществляет закрытие сберегательного счета клиента.
4. При одностороннем отказе от исполнения договора банковского вклада банк уплачивает вознаграждение на дату одностороннего отказа от исполнения договора банковского вклада с учетом условий о вознаграждении, установленных договором банковского вклада.

Глава 6. Платежные инструменты

Статья 31. Виды платежных инструментов

На территории Республики Казахстан при осуществлении платежей и (или) переводов денег используются следующие виды платежных инструментов:
1) платежное поручение;
2) платежное требование;
3) чек;
4) вексель;
5) инкассовое распоряжение;
6) платежный ордер;
7) платежное извещение;
8) средство электронного платежа.

Статья 32. Платежное поручение

1. Права и обязанности между отправителем денег и банком отправителя денег, связанные с использованием платежного поручения, устанавливаются в договоре между ними, а их фактическая реализация возникает с момента предъявления в банк отправителя денег платежного поручения.
2. Платежное поручение принимается банком отправителя денег в течение десяти календарных дней с указанной в нем даты выписки. В платежном поручении может быть указана дата валютирования.
3. При осуществлении платежа и (или) перевода денег от одного отправителя денег в пользу нескольких бенефициаров, обсуживающихся в одном банке, либо исполнении банком отправителя денег указаний нескольких отправителей денег в пользу одного бенефицира допускается использование сводного платежного поручения.
4. К сводному платежному поручению, оформленному на бумажном носителе, прилагается реестр лиц - отправителей денег, осуществляющих платеж и (или) перевод денег, либо бенефициаров, в пользу которых осуществляются платеж и (или) перевод денег, в порядке, установленном нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.

Статья 33. Платежное требование

1. Платежное требование используется для предъявления бенефициаром требования к отправителю денег о выплате денег в сумме, указанной в таком платежном документе.
2. Права и обязанности при платежах с использованием платежного требования возникают с момента его предъявления в банк отправителя денег.
3. Платежное требование предъявляется в банк бенефициара или банк отправителя денег в течение десяти календарных дней с указанной в нем даты выписки, за исключением случаев его предъявления в порядке, предусмотренном статьей 26 настоящего Закона.
4. Право бенефициара на предъявление платежного требования устанавливается в договоре между отправителем денег и банком отправителя денег, за исключением случаев предъявления банками и организациями, осуществляющими отдельные виды банковских операций, платежного требования для взыскания просроченной задолженности по займу.
5. Для взыскания просроченной задолженности по займу в соответствии с заключенным договором займа, соглашением об открытии кредитной линии или иным документом, подтверждающим факт заемной операции либо выдачи гарантии, допускается использование банком и организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, платежного требования.
Платежное требование предъявляется банком и организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, в банк отправителя денег на основании документа, содержащего согласие отправителя денег на изъятие денег с его банковского счета.
Порядок предъявления платежного требования для взыскания задолженности по займу, а также требования о необходимости приложения к нему копий документов, подтверждающих обоснованность изъятия денег, устанавливаются нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.
Ответственность за обоснованность предъявления платежного требования для взыскания задолженности по займу несет взыскатель.
6. Платежное требование исполняется банком путем прямого дебетования банковского счета отправителя денег при наличии согласия отправителя денег на изъятие денег с его банковского счета, содержащегося:
1) в договоре, заключенном между отправителем денег и банком отправителя денег;
2) в договоре займа, соглашении об открытии кредитной линии или ином документе, подтверждающем факт заемной операции либо выдачи гарантии.
7. Исполнение платежного требования-поручения при недостаточности денег на банковском счете отправителя денег осуществляется по мере поступления денег на банковский счет, за исключением случая, предусмотренного частью второй настоящего пункта.
Платежное требование-поручение, не требующее акцепта отправителя денег, предъявленное к текущему счету отправителя денег – физического лица, исполняется в пределах пятидесяти процентов от суммы денег, находящейся на текущем счете отправителя денег, и (или) от каждой суммы денег, поступающей в последующем на текущий счет отправителя денег, не дожидаясь поступления на банковский счет всей суммы, указанной в платежном требовании-поручении.

Статья 34. Чек

1. Права и обязанности чекодателя и банка, связанные с использованием чека, возникают на основании договора об использовании чеков между чекодателем и банком. Права чекодержателя возникают с момента получения чека от чекодателя.
2. Чек принимается чекодержателем в день его выписки. Чек предъявляется чекодержателем в банк чекодателя либо в банк чекодержателя.
3. Выдача чека чекодателем не является завершением платежа, во исполнение которого такой чек был выписан. Окончательное исполнение денежного обязательства чекодателя происходит в момент получения чекодержателем денег по чеку.
4. У чекодержателя возникает право денежного требования к банку чекодателя в сумме, указанной в чеке. Банк чекодателя оплачивает чек, предъявленный чекодержателем, либо мотивированно отказывает в его оплате по основаниям, предусмотренным нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.
5. Чеки подразделяются на покрытые и непокрытые. Непокрытыми являются чеки, которые не были предварительно обеспечены деньгами. Покрытыми являются чеки, которые обеспечены деньгами, предварительно внесенными чекодателем в банк.

Статья 35. Вексель

Применение векселей для осуществления безналичных платежей и переводов денег регулируется законодательством Республики Казахстан о вексельном обращении.

Статья 36. Инкассовое распоряжение

1. Изъятие денег с банковского счета клиента без его согласия производится с использованием инкассового распоряжения по основаниям и с учетом соблюдения очередности, предусмотренных законодательными актами Республики Казахстан, в порядке, установленном нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.
2. Права и обязанности участника платежа и (или) перевода денег возникают с момента предъявления инкассового распоряжения в банк отправителя денег.
3. Инкассовое распоряжение предъявляется органами государственных доходов, частными судебными исполнителями, органами юстиции.
4. Инкассовое распоряжение судебных исполнителей предъявляется в банк отправителя денег с приложением копий исполнительных документов на бумажном носителе либо в электронной форме, подтверждающих обоснованность данного взыскания на основании норм, предусмотренных законодательными актами Республики Казахстан.
5. Исполнительный документ, подтверждающий обоснованность изъятия денег с банковского счета отправителя денег без его согласия, является основанием для предъявления в банк только одного инкассового распоряжения судебного исполнителя, если иное не установлено в тексте исполнительного документа.
Сумма платежа и (или) перевода денег, указанная в исполнительном документе (при его наличии), должна совпадать с суммой, указанной в инкассовом распоряжении, за исключением случаев, когда должником самостоятельно произведена частичная оплата долга и в исполнительном документе имеется отметка судебного исполнителя об этом, либо когда на основании одного исполнительного листа осуществляется солидарное взыскание долга в пользу нескольких бенефициаров.
6. Инкассовые распоряжения органов государственных доходов предъявляются без исполнительных документов, подтверждающих обоснованность данного взыскания.
Инкассовые распоряжения органов государственных доходов на взыскание задолженности по обязательным пенсионным взносам, обязательным профессиональным пенсионным взносам предъявляются в банки с приложением списков вкладчиков единого накопительного пенсионного фонда, в пользу которых взыскивается задолженность по обязательным пенсионным взносам, обязательным профессиональным пенсионным взносам, по социальным отчислениям - с приложением списков участников системы обязательного социального страхования.
7. В инкассовом распоряжении указывается назначение платежа и делается ссылка на название, дату и номер законодательного акта Республики Казахстан (названия, даты и номера законодательных актов Республики Казахстан), предусматривающего (предусматривающих) право изъятия денег с банковского счета отправителя денег без его согласия.
8. Исполнение инкассового распоряжения органов государственных доходов о взыскании налоговой задолженности, частных судебных исполнителей и органов юстиции по исполнительным документам при недостаточности денег на банковском счете отправителя денег производится по мере поступления денег на такой счет.
9. Ответственность за обоснованность изъятия денег с банковского счета отправителя денег без его согласия несет инициатор инкассового распоряжения. Банки и организации, осуществляющие отдельные виды банковских операций, не рассматривают по существу возражения отправителей денег против списания денег с банковских счетов без их согласия.

Статья 37. Платежный ордер

1. Безналичный платеж и (или) перевод денег между отправителем денег и банком отправителя денег, а также в случае, когда банк отправителя денег и бенефициар являются одним лицом, осуществляются на основании платежного ордера.
2. В платежном ордере наименование банка (банк отправителя денег и банк бенефициара) может быть указано один раз.

Статья 38. Платежное извещение

1. Платежное извещение используется при осуществлении безналичных платежей и (или) переводов денег без использования банковского счета отправителя денег.
2. Прием наличных денег от отправителя денег через электронные терминалы осуществляется поставщиком платежных услуг на основании распоряжения отправителя денег, представляющего собой приказ поставщику платежных услуг на осуществление платежа и (или) перевода денег в пользу указанного бенефициара.
Платеж и (или) перевод денег в пользу бенефициара осуществляются поставщиком платежных услуг в соответствии с условиями распоряжения отправителя денег путем формирования платежного документа.
3. При осуществлении платежей и (или) переводов денег без использования банковского счета через электронные терминалы отправителю денег выдается чек, реквизиты которого устанавливаются
нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.

Статья 39. Средство электронного платежа

1. Средством электронного платежа может быть электронный носитель, обеспечивающий хранение информации, необходимой для инициирования платежа и (или) перевода денег.
2. Использование средства электронного платежа осуществляется в порядке, установленном настоящим Законом и нормативными правовыми актами Национального Банка Республики Казахстан.
3. Платеж и (или) перевод денег по операциям с использованием средства электронного платежа осуществляются на основании согласия держателя средства электронного платежа, подтвержденного посредством идентификационного средства.
4. Порядок и способ предоставления и подтверждения согласия держателя средства электронного платежа при осуществлении платежа и (или) перевода денег устанавливаются договором, заключенным между банком - эмитентом средства электронного платежа и держателем средства электронного платежа.

Глава 7. Платежная карточка

Статья 40. Выпуск и использование платежной карточки

1. Выпуск платежных карточек на территории Республики Казахстан осуществляется поставщиками платежных услуг Республики Казахстан, имеющими право на выпуск платежной карточки. Выпуск и использование платежных карточек осуществляются на основании договора, заключенного эмитентом платежной карточки с держателем платежной карточки.
Эмитент платежной карточки вправе совместно с иными организациями выпускать платежные карточки для предоставления их держателям платежных и иных видов услуг в порядке и на условиях заключенных между ними договоров.
Способ заключения и условия договора, на основании которого осуществляются выпуск и использование платежных карточек, устанавливаются нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.
2. Эмитент платежной карточки уведомляет Национальный Банк Республики Казахстан о выпуске платежных карточек в порядке, установленном нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.
3. До заключения с держателем платежной карточки договора об использовании платежной карточки эмитент платежной карточки обязан информировать держателя платежной карточки об условиях и мерах безопасности при использовании платежной карточки, способах подачи претензий и порядке их рассмотрения.
4. Если иное не установлено настоящим пунктом, индивидуальные предприниматели и (или) юридические лица, осуществляющие отдельные виды деятельности и применяющие в соответствии с налоговым законодательством Республики Казахстан общеустановленный порядок расчетов с бюджетом, за исключением находящихся в местах отсутствия сети телекоммуникаций общего пользования, обязаны обеспечить установку и применение в местах осуществления своей деятельности оборудования (устройства), предназначенного для приема платежей с использованием платежных карточек, а также принимать платежи с использованием платежных карточек.
Перечень отдельных видов деятельности и применения оборудования (устройства), предназначенного для приема платежей с использованием платежных карточек, утверждается Правительством Республики Казахстан.
Индивидуальные предприниматели и (или) юридические лица, применяющие в соответствии с налоговым законодательством Республики Казахстан специальный налоговый режим и осуществляющие деятельность в городах Астане, Алматы, областного значения, за исключением находящихся в местах отсутствия сети телекоммуникаций общего пользования, обязаны обеспечить установку и применение такого оборудования (устройства).
Требования, установленные настоящей статьей, не распространяются на индивидуального предпринимателя и (или) юридическое лицо, осуществляющее денежные расчеты при торговых операциях, выполнении работ, оказании услуг без использования наличных денег.
5. Эмитент платежной карточки размещает на своем интернет-ресурсе информацию о видах и условиях выдачи платежных карточек, типовой договор о выдаче платежной карточки, информацию о мерах безопасности при использовании платежной карточки.
6. Эмитент платежной карточки уведомляет держателя платежной карточки о размере взимания комиссии за обслуживание платежной карточки либо начислении задолженности при ее неуплате, а также обеспечивает предоставление держателю платежной карточки подтверждения факта оплаты держателем платежной карточки комиссии за обслуживание его платежной карточки в порядке, предусмотренном договором между ними.

Статья 41. Платежи и (или) переводы денег с
использованием платежной карточки

1. Платеж и (или) перевод денег с использованием платежной карточки осуществляются в порядке, установленном нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.
2. Права и обязанности участников платежа и (или) перевода денег, связанные с использованием платежных карточек, возникают с момента дачи согласия индивидуальным предпринимателем или юридическим лицом на прием платежа, осуществляемого с использованием предъявленной платежной карточки.
У индивидуального предпринимателя или юридического лица возникает право денежного требования в отношении банка, заключившего с ним соглашение об обслуживании платежных карточек, в сумме принятого им платежа. У указанного банка возникает обязанность исполнения денежного требования индивидуального предпринимателя или юридического лица.
3. Индивидуальные предприниматели и юридические лица обязаны при приеме платежей с использованием платежных карточек осуществлять продажу товаров (работ, услуг) по цене, не превышающей цену их продажи при оплате наличными деньгами.
4. Эмитент платежной карточки уведомляет держателя платежной карточки об операциях с использованием платежной карточки, за исключением случаев, когда держатель платежной карточки отказался (в письменной форме), в том числе по причине отсутствия электронной почты или мобильного устройства, от получения такого уведомления в порядке, установленном договором между ними.
Способ и периодичность направления такого уведомления, а также размер и порядок взимания эмитентом платежной карточки комиссии за уведомление держателя платежной карточки об операциях с использованием платежной карточки устанавливаются в договоре между эмитентом платежной карточки и держателем платежной карточки.
5. Эмитент платежной карточки должен обеспечить возможность круглосуточного направления держателем платежной карточки уведомления об утере платежной карточки и (или) несанкционированном использовании платежной карточки.
6. Держатель платежной карточки при обнаружении факта утраты платежной карточки или несанкционированного использования платежной карточки уведомляет об этом эмитента платежной карточки способом, установленным договором между ними. Эмитент платежной карточки на основании уведомления держателя платежной карточки блокирует его платежную карточку.
Для возмещения несанкционированной операции держатель платежной карточки представляет эмитенту платежной карточки заявление по форме, установленной эмитентом платежной карточки, за исключением случаев, когда эмитент платежной карточки самостоятельно возместил деньги по несанкционированной операции в соответствии с договором с держателем платежной карточки.
7. Эмитент платежной карточки несет ответственность за несанкционированные операции, в случае их совершения после получения уведомления держателя платежной карточки об утере платежной карточки и (или) несанкционированном использовании платежной карточки.
8. Эмитент платежной карточки на основании заявления держателя платежной карточки о возмещении несанкционированной операции принимает меры по установлению факта несанкционированного платежа и в течение пятнадцати календарных дней со дня получения такого заявления возмещает ему сумму денег в размере несанкционированной операции либо направляет уведомление об отказе в возмещении несанкционированной операции с указанием причины способом, предусмотренным договором между ними.
В случае необходимости дополнительного изучения путем получения информации от третьих лиц либо проведения проверки, эмитент платежной карточки рассматривает заявление держателя платежной карточки и принимает решение по нему в течение тридцати календарных дней по операциям внутри Республики Казахстан или шестидесяти календарных дней по операциям, совершенным за рубежом, и уведомляет об этом держателя платежной карточки способом, установленным договором между ними.
Отказ эмитентом платежных карточек в возмещении несанкционированной операции осуществляется при наличии оснований, признаков или фактов, подтверждающих нарушение держателем платежной карточки правил использования платежной карточки либо его участие в мошеннических операциях с использованием его платежной карточки.
9. Держатель платежной карточки несет все риски, связанные с утерей платежной карточки или несанкционированным использованием платежной карточки, в случае неуведомления эмитента платежной карточки об утере платежной карточки или несанкционированном использовании платежной карточки.
10. Эмитент платежной карточки обязан представлять держателю платежной карточки документы и информацию, которые связаны с использованием его платежной карточки, в порядке, установленном договором.
11. Эмитент платежной карточки фиксирует направленные держателю платежной карточки и полученные от него уведомления, а также хранит соответствующую информацию не менее трех лет со дня их направления и получения.
12. Эмитент платежной карточки рассматривает обращения держателя платежной карточки, в том числе при возникновении спорных ситуаций, связанных с использованием платежной карточки или ее реквизитов, в срок, установленный договором, но не более тридцати календарных дней со дня получения таких заявлений, а также не более сорока пяти календарных дней со дня получения заявлений в случае использования платежной карточки за рубежом. Держателю платежной карточки направляется информация о результатах рассмотрения заявлений, в том числе в письменной форме (по требованию держателя платежной карточки).
13. Использование платежной карточки ее держателем приостанавливается или прекращается эмитентом платежной карточки на основании полученного от держателя уведомления или по инициативе эмитента при нарушении держателем порядка использования платежной карточки в соответствии с договором.
14. Приостановление или прекращение использования платежной карточки держателем платежной карточки не прекращают обязательств держателя платежной карточки и эмитента, возникших до момента приостановления или прекращения указанного использования.

Статья 42. Особенности осуществления межбанковских
платежей и переводов денег по операциям с
использованием платежных карточек

1. Обработка и клиринг платежей между банками Республики Казахстан по операциям, совершенным на территории Республики Казахстан с использованием выпущенных ими платежных карточек, осуществляются в порядке, установленном нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.
2. Национальный Банк Республики Казахстан имеет право на организацию системы обслуживания межбанковских операций, совершенных на территории Республики Казахстан с использованием платежных карточек, выпущенных банками - резидентами Республики Казахстан, путем возложения операционных и технологических функций в обеспечении функционирования данной системы на операционный центр системно значимой платежной системы либо создания специальной организации.
Требования к порядку осуществления деятельности такой специальной организации и взаимодействия банков - эмитентов платежных карточек с данной организацией устанавливаются нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.

Глава 8. Электронные деньги

Статья 43. Эмитенты, владельцы электронных денег и
оператор системы электронных денег

1. Электронные деньги, выпускаемые эмитентами электронных денег на территории Республики Казахстан, должны быть номинированы (выражены) только в национальной валюте Республики Казахстан.
2. Электронные деньги вправе выпускать только банки и Национальный оператор почты.
3. Владельцами электронных денег могут являться:
1) физические лица, получившие электронные деньги от эмитента электронных денег, агента или иных физических лиц;
2) агенты;
3) индивидуальные предприниматели и юридические лица, получившие электронные деньги от физических лиц в качестве оплаты по гражданско-правовым сделкам.
4. Права владельца электронных денег возникают с момента получения электронных денег.
5. Эмитент электронных денег обязан осуществить идентификацию физического лица в случае приобретения им электронных денег на сумму, превышающую стократный размер месячного расчетного показателя, установленного на соответствующий финансовый год законом о республиканском бюджете.
Эмитент электронных денег на основании договора вправе уполномочить юридическое лицо, являющееся субъектом финансового мониторинга в соответствии с Законом Республики Казахстан «О противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма», осуществлять идентификацию владельца электронных денег - физического лица от имени и по поручению эмитента электронных денег.
Идентификация владельца электронных денег производится эмитентом электронных денег при личном присутствии владельца электронных денег и предъявлении им документа, удостоверяющего личность, либо иным способом, не противоречащим требованиям законодательства Республики Казахстан.
6. Оператором системы электронных денег могут являться сам эмитент электронных денег или банк, организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, или платежная организация, на основании соответствующего договора, заключенного с эмитентом (эмитентами) электронных денег.
Отношения между эмитентом электронных денег и оператором системы электронных денег (если он не является эмитентом электронных денег) регулируются настоящим Законом и заключенным между ними договором.
7. Оператор системы электронных денег в соответствии с условиями договоров, заключенных с эмитентом (эмитентами) электронных денег, и на основании полномочий, предоставленных ему эмитентом (эмитентами) электронных денег, вправе заключать от его (их) имени договора с физическими лицами, агентами, индивидуальными предпринимателями и юридическими лицами, участвующими в системе электронных денег.
В этом случае договор, заключенный владельцем электронных денег с оператором системы электронных денег, приравнивается к договору, заключенному с эмитентом (эмитентами) электронных денег при использовании выпущенных им (ими) электронных денег в рамках одной системы, включая эмитента (эмитентов) электронных денег, ставших участниками системы электронных денег после даты заключения данного договора.
8. Порядок прекращения деятельности эмитента электронных денег по выпуску электронных денег устанавливается нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.
9. Оператор системы электронных денег обязан обеспечить функционирование системы электронных денег с учетом требований и ограничений, установленных настоящим Законом, Законом Республики Казахстан «Об информатизации» и иным законодательством Республики Казахстан.
Эмитент электронных денег и оператор системы электронных денег несут ответственность перед владельцем электронных денег в соответствии с условиями договора о выпуске, использовании и погашении электронных денег за ущерб, причиненный владельцу электронных денег вследствие несанкционированного доступа к электронным деньгам или их несанкционированного использования, а также ошибок или сбоев в работе программного обеспечения эмитента электронных денег либо в функционировании системы электронных денег.

Статья 44. Выпуск и реализация электронных денег

1. Выпуск электронных денег осуществляется эмитентом электронных денег после получения денег от физических лиц или агентов в сумме, равной номинальной стоимости принимаемых на себя обязательств, за вычетом комиссионного вознаграждения за выпуск электронных денег с предоставлением подтверждения.
Эмитент электронных денег принимает на себя безусловное и безотзывное денежное обязательство по погашению выпущенных им электронных денег в соответствии с их номинальной стоимостью в национальной валюте Республики Казахстан.
2. Эмитент электронных денег уведомляет Национальный Банк Республики Казахстан в порядке, установленном нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан, о начале осуществления деятельности по выпуску электронных денег.
3. Взимание эмитентом электронных денег комиссионного вознаграждения при выпуске электронных денег, а также платы за дополнительные услуги, оказываемые эмитентом электронных денег, осуществляется в соответствии с условиями заключенного договора.
4. Отношения между эмитентом электронных денег и их владельцем - физическим лицом регулируются настоящим Законом и договором выпуска, использования и погашения электронных денег, заключенным между ними в соответствии с законодательством Республики Казахстан.
5. До заключения договора выпуска, использования и погашения электронных денег эмитент электронных денег или оператор системы электронных денег, действующий от имени владельца электронных денег, обязаны представить физическому лицу, намеренному участвовать в системе электронных денег, информацию:
1) о наименовании и месте нахождения эмитента электронных денег и оператора системы электронных денег, а также в случаях, если оператор системы электронных денег не является банком, - о регистрационном его номере;
2) об условиях использования электронных денег;
3) о размере и порядке взимания эмитентом электронных денег и (или) оператором системы электронных денег комиссионного вознаграждения, взимаемого с владельца электронных денег при выпуске, использовании и погашении электронных денег;
4) о способах подачи претензий и порядке их рассмотрения, включая информацию для связи с эмитентом электронных денег или оператором системы электронных денег.
6. Помимо условий, предусмотренных пунктом 4 статьи 13 настоящего Закона, договор выпуска, использования и погашения электронных денег должен содержать:
1) условия выпуска (приобретения) электронных денег;
2) условия осуществления операций с использованием электронных денег, включая устанавливаемые ограничения на использование электронных денег;
3) порядок удостоверения прав владельца электронных денег на электронные деньги и осуществление операций с их использованием;
4) порядок и способы предъявления электронных денег к погашению и порядок их погашения;
5) порядок обмена информацией между эмитентом электронных денег и их владельцем при использовании электронных денег, в том числе порядок и сроки уведомления эмитента электронных денег об утере контроля доступа к электронным деньгам или их несанкционированном использовании;
6) ответственность сторон за неисполнение или ненадлежащее исполнение своих обязательств.
7. Реализация электронных денег физическим лицам либо приобретение электронных денег у физических лиц осуществляются агентом на основании договора, заключенного с эмитентом электронных денег или оператором системы электронных денег, в котором определяются права и обязанности сторон, порядок и условия реализации и приобретения электронных денег.

Статья 45. Использование и погашение электронных денег

1. Электронные деньги используются их владельцем - физическим лицом в целях осуществления платежей по гражданско-правовым сделкам, а также проведения иных операций на условиях, определенных правилами системы электронных денег и не противоречащих законодательству Республики Казахстан.
2. Прием электронных денег индивидуальным предпринимателем и (или) юридическим лицом в качестве оплаты при совершении гражданско-правовых сделок осуществляется на основании договора, заключенного с эмитентом электронных денег либо иным банком, являющимся участником системы электронных денег.
У индивидуального предпринимателя или юридического лица, получившего электронные деньги в системе электронных денег при совершении гражданско-правовых сделок, возникает право денежного требования к эмитенту электронных денег в сумме принятого платежа.
3. Эмитент электронных денег и оператор системы электронных денег принимают меры по обеспечению и внедрению в системе электронных денег организационных и процедурных мероприятий с целью выявления, а также предотвращения мошенничества и легализации (отмывания) доходов, полученных преступным путем, и финансирования терроризма в соответствии с требованиями Закона Республики Казахстан «О противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма».
Оператор системы электронных денег представляет в уполномоченный орган по финансовому мониторингу сведения и информацию об операциях, подлежащих финансовому мониторингу в соответствии с требованиями Закона Республики Казахстан «О противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма».
Эмитент электронных денег представляет в уполномоченный орган по финансовому мониторингу сведения об операторах электронных денег, не являющихся банками, после заключения с ними соответствующего договора.
4. Максимальная сумма одной операции, совершаемой идентифицированным владельцем электронных денег - физическим лицом, не должна превышать сумму, равную пятисоткратному размеру месячного расчетного показателя, установленного на соответствующий финансовый год законом о республиканском бюджете.
Максимальная сумма одной операции, совершаемой неидентифицированным владельцем электронных денег - физическим лицом, не должна превышать сумму, равную стократному размеру месячного расчетного показателя, установленного на соответствующий финансовый год законом о республиканском бюджете.
Требования части первой настоящего пункта не распространяются на операции по погашению электронных денег.
5. Максимальная сумма электронных денег, хранимых на одном электронном устройстве неидентифицированного владельца электронных денег - физического лица, не превышает сумму, равную двухсоткратному размеру месячного расчетного показателя, установленного на соответствующий финансовый год законом о республиканском бюджете.
6. Погашение электронных денег осуществляется эмитентом электронных денег путем перечисления равной по их номинальной стоимости суммы денег на банковский счет владельца электронных денег - физического лица либо выдачи ему наличных денег, если иное комиссионное вознаграждение эмитента электронных денег или оператора система электронных денег не предусмотрено договором, заключенным между эмитентом электронных денег и владельцем электронных денег - физическим лицом.
7. Взимание с владельца электронных денег комиссионного вознаграждения при выпуске, использовании и погашении электронных денег, а также платы за дополнительные услуги, оказываемые эмитентом электронных денег, осуществляется в соответствии с условиями договора о выпуске, использовании и погашении электронных денег.
8. Эмитент электронных денег осуществляет погашение электронных денег, полученных индивидуальным предпринимателем или юридическим лицом от физических лиц при оплате по гражданско-правовым сделкам, в течение трех рабочих дней со дня поступления электронных денег в их пользу, если иной срок не предусмотрен договором, заключенным между эмитентом электронных денег и индивидуальным предпринимателем или юридическим лицом.
Электронные деньги, полученные индивидуальным предпринимателем или юридическим лицом, не подлежат погашению при их возврате физическому лицу - плательщику по основаниям, предусмотренным настоящим Законом для возврата денег при переводах, или в случае расторжения совершенной гражданско-правовой сделки по основаниям, предусмотренным законодательством Республики Казахстан.
Погашение электронных денег, владельцами которых являются индивидуальные предприниматели или юридические лица, осуществляется путем перевода равной по их номинальной стоимости суммы денег на банковский счет индивидуального предпринимателя или юридического лица, если иное комиссионное вознаграждение эмитента электронных денег или оператора системы электронных денег не предусмотрено договором, заключенным между эмитентом электронных денег или оператором системы электронных денег и владельцем электронных денег.

Глава 9. Прием и исполнение указания в форме поручения или требования

Статья 46. Предъявление указания в форме
поручения или требования

1. Указание в форме поручения или требования (далее - указание) может быть предъявлено в электронном виде либо на бумажном носителе по форме, установленной нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.
Указание на бумажном носителе оформляется на бланке установленной формы и должно содержать:
1) реквизиты в соответствии с требованиями нормативного правового акта Национального Банка Республики Казахстан;
2) подписи уполномоченных лиц отправителя денег и оттиск его печати (при ее наличии) в соответствии с образцами подписей и оттиска печати.
2. Прием указания и распоряжения о его отзыве либо приостановлении его исполнения осуществляется банком отправителя денег только в течение установленного им операционного дня.
3. Если указание или распоряжение о его отзыве либо приостановлении его исполнения получены после окончания операционного дня, установленного банком отправителя денег, то такое указание или распоряжение считаются полученными банком отправителя денег в начале следующего операционного дня.
4. Предъявление указания, распоряжения о его отзыве или приостановлении его исполнения производится:
1) путем передачи электронным способом, без составления на бумажном носителе, с использованием соответствующих электронных каналов связи и телекоммуникаций;
2) на электронном носителе при отсутствии возможности использования электронных каналов связи и телекоммуникаций;
3) путем представления оригинала платежного документа, распоряжения о его отзыве или приостановлении его исполнения, исполненного на бумажном носителе.
5. Предъявление указания, распоряжения о его отзыве или приостановлении его исполнения электронным способом или на электронном носителе допускается только при соблюдении требований, установленных нормативными правовыми актами Национального Банка Республики Казахстан.
6. Запрещается предъявление электронным способом указания, использование которого законодательством Республики Казахстан предусмотрено только на бумажном носителе.
7. Способы, порядок и условия предъявления инициатором указания банку отражаются в договоре между ними, если инициатор является клиентом банка. Если инициатор не является клиентом банка, то предъявление указания производится в соответствии с нормами настоящего Закона и принятых в соответствии с ним нормативных правовых актов Национального Банка Республики Казахстан.
8. Указание, распоряжение о его отзыве или приостановлении его исполнения составляются на государственном и (или) русском языках. Возможность использования других языков устанавливается договором между банком и его клиентом.

Статья 47. Исполнение указания

1. При приеме банком указания банк обязан проверить его на соответствие требованиям к порядку составления, предъявления указания и иным, установленным законодательством Республики Казахстан и (или) условиями договора, и исполняет предъявленное указание с соблюдением указанных в нем условий, если иное не установлено законодательными актами Республики Казахстан и законодательством Республики Казахстан, либо отказывает в его исполнении.
2. Исполнение указания, предъявленного посредством платежного поручения, платежного требования, платежного извещения, платежного ордера, совершается банком отправителя денег не позднее одного операционного дня, следующего за днем получения указания, за исключением случаев, предусмотренных настоящим Законом.
Исполнение указания, предъявленного посредством инкассового распоряжения, совершается банком не позднее трех операционных дней, следующих за днем получения указания, за исключением исполнения инкассового распоряжения в неопределенные сроки, а также случаев, предусмотренных в Кодексе Республики Казахстан «О налогах и других обязательных платежах в бюджет» (Налоговый кодекс).
3. Перевод денег между банковскими счетами, открытыми в одном банке, осуществляется банком отправителя денег в течение одного операционного дня.
4. Международные платежи и (или) переводы денег исполняются не позднее трех операционных дней, следующих за днем получения указания, с соблюдением требований, установленных валютным законодательством Республики Казахстан.
5. Отказ в исполнении указания совершается банком отправителя денег не позднее одного операционного дня, следующего за днем получения указания с указанием причины отказа.
Банк бенефициара отказывает в исполнении указания в течение операционного дня получения указания с указанием причины отказа.
6. Для исполнения указания банком отправителя денег отправитель денег обязан обеспечить сумму денег, необходимую для его исполнения, если иное не предусмотрено в договоре между отправителем денег и банком отправителя денег.
7. Отказ в исполнении указания банком производится по следующим основаниям:
1) при необеспечении отправителем денег суммы денег, необходимой для осуществления платежа и (или) перевода, если договором не предусмотрено оказание поставщиком платежных услуг клиенту услуги по предоставлению кредита для осуществления данного платежа и (или) перевода денег;
2) если указание содержит признаки подделки, исправления, дополнения и помарки, в том числе, если указание передано с нарушением порядка защитных действий от несанкционированных платежей, установленного договором между отправителем и банком отправителя денег;
3) при несоблюдении инициатором требований к порядку составления и предъявления указания и (или) иных требований, установленных законодательством Республики Казахстан и (или) условиями договора;
4) в случаях, предусмотренных Законом Республики Казахстан «О противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма» или международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан, либо прямо предусмотренных договором с банками - нерезидентами Республики Казахстан;
5) в случаях, когда требование о взыскании денег с банковского счета предъявлено к банковскому счету, предназначенному для зачисления пособий, выплачиваемых из государственного бюджета, и (или) социальных выплат из Государственного фонда социального страхования, жилищных выплат, денег, внесенных на условиях депозита нотариуса;
6) при выявлении несанкционированного платежа, а также в случаях выявления и подтверждения обоснованных фактов неправомерности получения денег, переводимых в пользу бенефициара;
7) при наличии неисполненных решений уполномоченных органов или должностных лиц, обладающих правом наложения ареста на деньги, находящиеся на банковском счете клиента, приостановления расходных операций по банковскому счету клиента, а также указаний, подлежащих исполнению в первоочередном порядке в соответствии с законодательством Республики Казахстан.
8. Исполнением указания является выполнение банком условий полученного указания:
1) в случае, если банк не обслуживает бенефициара, передача указания следующему банку;
2) завершение перевода денег, если банк отправителя денег является банком бенефициара;
3) выдача наличных денег инициатору, предъявившему приказ о выплате наличных денег в случае, если банк обслуживает отправителя денег.
9. Банк бенефициара вправе произвести зачет в пользу третьего лица или в свою пользу суммы денег, обозначенной в исполняемом им указании, против суммы обязательства бенефициара перед третьим лицом или данным банком, срок исполнения которого наступил к моменту поступления такого указания в банк бенефициара, с учетом соблюдения очередности изъятия денег из банка, установленной законодательными актами Республики Казахстан.

Статья 48. Исполнение указания посредством стороннего
поставщика платежных услуг

1. Платежная услуга, указанная в подпункте 9) пункта 1 статьи 12 настоящего Закона, оказываемая сторонним поставщиком платежных услуг, осуществляется на основании согласия клиента, предоставленного через систему удаленного доступа стороннего поставщика платежных услуг и подтвержденного посредством идентификационного средства.
2. Поставщик платежных услуг, обслуживающий банковский счет клиента, после получения указания клиента через систему удаленного доступа стороннего поставщика платежных услуг незамедлительно направляет стороннему поставщику платежных услуг и (или) клиенту подтверждение на осуществление платежа и (или) перевода денег.
3. Поставщик платежных услуг, обслуживающий банковский счет клиента, исполняет указания клиента, поступившие через систему удаленного доступа стороннего поставщика платежных услуг, в порядке и сроки, установленные статьями 47-50 настоящего Закона, с соблюдением порядка защитных действий от несанкционированных платежей.
4. В случаях обработки и исполнения указания клиента посредством системы удаленного доступа стороннего поставщика платежных услуг в рамках определенной платежной системы или договорных отношений с поставщиком платежных услуг, обслуживающим банковский счет, порядок взаиморасчетов с последним определяется правилами данной платежной системы или условиями договора.
5. Сторонний поставщик платежных услуг несет ответственность перед клиентом и поставщиком платежных услуг, обслуживающим банковский счет, за последствия осуществления несанкционированных платежей и (или) мошеннических действий по платежам и (или) переводам денег, осуществленным в своей системе удаленного доступа.

Статья 49. Сроки исполнения указаний

1. Банк обеспечивает исполнение указания в день его инициирования отправителем.
2. Исполнение указания по зачислению денег на банковский счет бенефициара или иной счет, отражающий прием денег в пользу бенефициара, осуществляется банком бенефициара в течение операционного дня в день получения указания.
При этом банк бенефициара обеспечивает передачу информации бенефициару о доступности денег на его банковском счете с момента зачисления соответствующей суммы денег в пользу бенефициара на корреспондентский счет банка бенефициара способом и в порядке, установленном в договоре между ними.
3. Нормы данной статьи не распространяются на исполнение указаний:
1) предъявленных посредством инкассового распоряжения;
2) подлежащих исполнению в неопределенные сроки;
3) с будущей датой валютирования;
4) на основании которых осуществляются международные платежи и (или) переводы денег, а также расчеты по сделкам на рынке ценных бумаг;
5) выраженных в виде согласия клиента при использовании средств электронного платежа для приобретения товаров или услуг в физических точках продаж и электронной торговле;
6) подлежащих исполнению при предъявлении бенефициаром уведомления о регистрации гражданско-правовых сделок (обязательств) государственного учреждения.
Сроки исполнения данных указаний устанавливаются требованиями нормативных правовых актов Национального Банка Республики Казахстан.
4. Отказ в исполнении указания совершается банком отправителя денег в течение операционного дня в день получения указания с указанием причины отказа.

Статья 50. Исполнение указания с датой валютирования

1. Дата валютирования, указанная в платежном документе, не может превышать десяти календарных дней с даты выписки платежного
документа.
2. При исполнении указания с датой валютирования деньги отправителя денег переводятся на внутренний балансовый счет (транзитный счет) банка отправителя денег.
3. Перевод денег отправителя денег на специальный транзитный счет банка отправителя денег осуществляется в сроки, установленные
настоящим Законом для исполнения указания клиента, но не позднее сроков, определенных пунктами 4 и 5 настоящей статьи.
4. Перевод денег со специального транзитного счета банка отправителя денег осуществляется банком отправителя денег (банком-посредником) не позднее даты валютирования, указанной в платежном документе, с учетом времени, позволяющего зачислить деньги банком бенефициара на банковский счет бенефициара в порядке, установленном пунктом 5 настоящей статьи.
5. Банк бенефициара зачисляет деньги на банковский счет бенефициара в течение операционного дня, определенного датой валютирования.
Если дата валютирования приходится на нерабочий день, то банк бенефициара зачисляет деньги на банковский счет бенефициара в первый рабочий день, следующий за днем, определенным датой валютирования.
6. При зачислении денег на банковский счет бенефициара в операционный день, следующий за днем даты валютирования, банк, нарушивший условия указания с датой валютирования, несет ответственность в порядке, установленном договором банковского счета.

Статья 51. Отзыв и приостановление исполнения указания

1. Отзыв указания и приостановление исполнения указания осуществляются до его исполнения на основании соответствующего распоряжения, направленного инициатором банку отправителя денег, и (или) до направления банком отправителя денег бенефициару информации о принятии платежа в его пользу. Срок исполнения распоряжения об отзыве, а также способ его передачи устанавливаются договором и (или) нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.
2. При направлении распоряжения об отзыве указания или приостановлении исполнения указания электронным способом соблюдается порядок защитных действий, установленный договором между инициатором данных распоряжений и банком отправителя денег.
3. При своевременном получении распоряжения об отзыве указания банк отправителя денег не осуществляет перевод денег по данному указанию и возвращает его не позднее операционного дня, следующего за днем получения такого распоряжения, одновременно направляя инициатору уведомление об исполнении полученного распоряжения.
4. Исполнение указания приостанавливается в случаях, предусмотренных законодательством Республики Казахстан о противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма, а также, если банку отправителя денег в соответствии с законодательными актами Республики Казахстан предъявлено решение уполномоченного государственного органа, должностного лица или судебного исполнителя о наложении ареста на деньги, находящиеся на банковском счете, или решение уполномоченного государственного органа или должностного лица о приостановлении расходных операций на банковском счете отправителя денег или банка отправителя денег, а также решение уполномоченного государственного органа, должностного лица или судебного исполнителя об изъятии денег у отправителя денег, подлежащее согласно законодательным актам Республики Казахстан исполнению раньше, чем данное указание. Банк отправителя денег не несет ответственность за убытки, связанные с приостановлением исполнения указания по вышеуказанным основаниям.
5. Осуществление платежа, выдача и исполнение указания, выдача денег банком бенефициару или получение денег бенефициаром могут быть запрещены государственными органами или должностными лицами, уполномоченными на то соответствующими законодательными актами Республики Казахстан, и только по основаниям, предусмотренным законодательными актами Республики Казахстан.

Статья 52. Исполнение постоянного распоряжения
отправителя денег

1. Постоянное распоряжение отправителя денег используется отправителем денег для осуществления регулярных платежей и переводов денег в пользу бенефициара в установленную дату и (или) период на условиях, определенных между отправителем денег и банком отправителя денег.
2. Форма и требования к содержанию постоянного распоряжения отправителя денег устанавливаются Национальным Банком Республики Казахстан.
3. Постоянное распоряжение отправителя денег может быть оформлено на бумажном носителе либо в электронном виде в порядке, установленном банком отправителя денег.
Для отмены действия постоянного распоряжения отправителя денег в банк отправителя денег направляется соответствующее уведомление, оформленное в порядке, установленном банком отправителя денег.
4. В постоянном распоряжении отправителя денег могут указываться наименование документов бенефициара, подтверждающих поставку товара, выполнение работы или оказание услуги (подтверждающие документы), оплату которых отправитель денег поручает банку отправителя денег.
Порядок и сроки предъявления подтверждающих документов бенефициаром в банк отправителя денег либо банк бенефициара устанавливаются в договоре между отправителем денег и бенефициаром.
5. В соответствии с условиями постоянного распоряжения отправителя денег или при получении банком отправителя денег подтверждающих документов банк отправителя денег формирует в пользу бенефициара платежное поручение от имени отправителя денег в порядке, установленном нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.

Статья 53. Исполнение указания путем прямого дебетования
банковского счета

1. Прямое дебетование банковского счета отправителя денег осуществляется на основании предварительного согласия отправителя денег на списание денег с его банковского счета с использованием платежного требования либо платежного ордера, которые предъявляются в соответствии с:
1) договором, заключенным между отправителем денег и банком отправителя денег, и являющимся основанием для исполнения требований, предъявленных в целях выполнения денежных обязательств отправителя денег;
2) договором, заключенным между отправителем денег и банком или организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, являющимся основанием для взыскания просроченной задолженности по займу (договор займа, соглашение об открытии кредитной линии или иной документ, подтверждающий факт заемной операции либо выдачи гарантии).
2. В договоре между отправителем денег и банком отправителя денег предусматривается предварительное согласие отправителя денег на исполнение платежных документов бенефициара и указываются реквизиты бенефициара (наименование, идентификационный номер) и договора (номер, дата), в соответствии с которым бенефициар использует платежное требование для осуществления платежа путем прямого дебетования банковского счета отправителя денег.
Допускается предъявление отправителем денег в банк отправителя денег заявления с указанием условий, указанных в части первой настоящего пункта.
3. В договоре займа, соглашении об открытии кредитной линии или ином документе, подтверждающем факт заемной операции либо выдачи гарантии, должно содержаться согласие отправителя денег на изъятие денег с его банковского счета при предъявлении требования о взыскании просроченной задолженности по займу.
4. Документы бенефициара, подтверждающие денежное обязательство отправителя денег, направляются отправителю денег не позднее операционного дня, предшествующего дню предъявления платежного требования, если такое условие предусмотрено в договоре между ними, за исключением предъявления платежного требования для взыскания задолженности по займу.
4. Порядок осуществления платежа путем прямого дебетования банковского счета отправителя денег устанавливается нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.
5. Ответственность за обоснованность изъятия денег с банковского счета отправителя денег путем прямого дебетования банковского счета на основании платежного требования или платежного ордера несет бенефициар.

Статья 54. Исполнение указания при отсутствии или
недостаточности суммы денег у отправителя
денег, необходимой для исполнения указания

1. При отсутствии либо недостаточности суммы денег у отправителя денег, необходимой для исполнения указания, хранение которого предусмотрено законодательством Республики Казахстан либо договором между отправителем денег и банком отправителя денег, банк отправителя денег обязан принять и хранить полученные указания в течение одного года.
2. При несовершении бенефициаром действий по представлению необходимых документов и сведений, предусмотренных валютным законодательством Республики Казахстан, банк бенефициара обязан принять и хранить в течение ста восьмидесяти календарных дней полученные указания отправителя.
В случае неисполнения бенефициаром действий, предусмотренных частью первой настоящего пункта, в течение ста восьмидесяти календарных дней банк бенефициара обязан вернуть такие указания его отправителю без исполнения.
3. Исполнение банком отправителя денег указаний, предусмотренных в пункте 1 настоящей статьи, производится в календарной очередности в порядке их поступления в банк с учетом соблюдения очередности и исполнения указаний, предусмотренной законодательными актами Республики Казахстан. Календарная очередность предусматривает дату и время поступления указаний в банк отправителя денег.
4. Если по истечении срока, установленного в пункте 1 настоящей статьи, предъявленное указание отправителя не было исполнено из-за недостаточности или отсутствия денег у отправителя денег, то банк отправителя денег обязан вернуть такое указание его отправителю, за исключением инкассового распоряжения, без исполнения.
5. В период реструктуризации банка в связи с осуществлением комплекса мер, предусмотренных планом реструктуризации, банк принимает и хранит указания, обязательства по которым приостановлены банком и содержатся в плане реструктуризации, до прекращения реструктуризации. В случае прекращения реструктуризации банка, банк обязан вернуть такое указание его отправителю без исполнения.
Указания, по которым обязательства не приостановлены и не включены в план реструктуризации, исполняются в порядке, установленном настоящим Законом, Налоговым и Гражданским кодексами Республики Казахстан.

Статья 55. Исполнение судебного акта и постановления
судебного исполнителя

1. Судебный акт суда Республики Казахстан о взыскании денег, а также постановление судебного исполнителя либо его копия, заверенная печатью территориального отдела органа исполнительного производства или печатью частного судебного исполнителя, об истребовании информации о наличии и номерах банковских счетов физического лица, юридического лица, а также текущих счетов физического лица, осуществляющего предпринимательскую деятельность без образования юридического лица, и наложении ареста на деньги должника, находящиеся в банке, санкционированное судом, предъявляются во все банки, за исключением случая, предусмотренного пунктом 4 настоящей статьи.
2. Банки обязаны направить в суд (судебному исполнителю) необходимые сведения на основании документов, указанных в пункте 1 настоящей статьи, в течение трех операционных дней со дня получения указанных документов.
Сведения должны включать:
1) данные о наличии банковских счетов лиц, с которых производится взыскание денег, либо их отсутствии;
2) при наличии банковских счетов указываются все необходимые реквизиты банковских счетов и размеры остатков, находящихся на данных банковских счетах.
В сведениях, направляемых судебному исполнителю, дополнительно указывается сумма денег, на которую наложен арест.
3. Суд (судебный исполнитель), получив от банков указанные сведения, определяет банк (банки), на который будет возложена обязанность по исполнению судебного акта о взыскании денег, и направляет в такой банк (банки) указание с приложением соответствующего исполнительного документа либо его копии, заверенной печатью суда.
4. Если суд (судебный исполнитель) имеет сведения о наличии денег на банковском счете лица, с которого должно производиться взыскание денег, то указание судебного исполнителя с приложением соответствующего исполнительного документа предъявляется для исполнения непосредственно в соответствующий банк.
5. Истребование информации о наличии и номерах банковских счетов юридического лица, текущих счетов физического лица, осуществляющего предпринимательскую деятельность без образования юридического лица, а также наложение ареста на деньги должника, находящиеся в банке, электронным способом посредством информационно-коммуникационной сети осуществляются в порядке, определенном Законом Республики Казахстан «О банках и банковской деятельности в Республике Казахстан», в форматах, установленных уполномоченным органом по согласованию с Национальным Банком Республики Казахстан.

Глава 10. Завершение платежей и переводов денег

Статья 56. Завершение платежей и переводов денег

1. Если платеж осуществляется с использованием наличных денег, то завершение платежа происходит в момент получения денег лицом, в пользу которого совершается платеж, либо лицом, уполномоченным бенефициаром.
2. Если платеж без использования наличных денег осуществляется путем выдачи платежного документа, то завершение платежа происходит в момент получения денег лицом, в пользу которого совершается платеж.
3. Если платеж без использования наличных денег осуществляется путем перевода денег, то завершение платежа происходит в момент завершения перевода денег путем:
1) совершения бухгалтерской записи по банковскому счету бенефициара при поступлении денег в его пользу;
2) фактической выдачи наличных денег бенефициару банком бенефициара, если бенефициар не имеет банковского счета;
3) произведения зачета, предусмотренного пунктом 9 статьи 47 настоящего Закона;
4) совершения бухгалтерской записи по иному счету, отражающей прием денег в пользу бенефициара.
4. При осуществлении безналичного платежа путем выдачи платежного документа, содержащего денежное обязательство или приказ о выплате денег (чека, векселя), завершение исполнения обязательств по данному платежу происходит в момент получения денег бенефициаром по чеку, векселю.
5. Если платеж осуществляется путем передачи электронных денег, то завершение платежа происходит в момент получения электронных денег лицом, в пользу которого совершается платеж. Отражение информации о сумме принятых электронных денег в системе электронных денег, свидетельствующее об их поступлении в пользу другого лица - бенефициара, является моментом получения электронных денег.

Статья 57. Несанкционированные платежи

1. Платеж является санкционированным, если он произведен лицом, которое имело полномочие совершить данный платеж, и не противоречит законодательству Республики Казахстан. В случае осуществления платежа путем перевода денег, платеж будет санкционированным также при условии, если указание принято банком отправителя денег с соблюдением установленного порядка защитных действий от несанкционированных платежей.
2. Несанкционированным являются платеж или перевод денег, осуществленный без соблюдения требований, установленных пунктом
1 настоящей статьи. Несанкционированными платежами или переводами денег являются также платежи или переводы денег с использованием поддельных платежных инструментов.
3. Защитой от несанкционированных платежей и переводов денег является соблюдение соответствующих норм, установленных законодательством Республики Казахстан и (или) договором между инициатором указания и его получателем, и заключающихся в проверке данных об инициировании (санкционировании) указаний или распоряжений об их отзыве инициатором, и выявлении возможных ошибок.
4. Банк, организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, или отправитель денег при осуществлении платежей с помощью средств электронных платежей обеспечивают выполнение процедур безопасности от несанкционированных платежей.
Требования к процедурам безопасности устанавливаются нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.
5. В качестве элементов защитных действий могут использоваться подпись, в том числе электронно-цифровая, уполномоченного лица (лиц), печати, алгоритмы, коды (цифровые, буквенные, с применением символов и комбинированные), слова-идентификаторы или идентификационные коды, шифрование, биометрические данные или иные способы защиты, не противоречащие законодательству Республики Казахстан.
6. Процедуры безопасности устанавливаются договорами, заключенными между участниками платежей и (или) переводов денег, и (или) правилами функционирования системы обмена электронными документами, в которой осуществляется передача электронных документов.

Статья 58. Возврат денег по платежам и переводам денег

1. Возврат денег при переводе денег осуществляется в случаях:
1) установления факта несанкционированности платежа, осуществляемого путем перевода денег;
2) исполнения ошибочного указания.
2. Отправленное инициатором указание является ошибочным, если указание:
1) содержит реквизиты, не соответствующие реквизитам указания, полученного от предыдущего отправителя;
2) передано повторно.
3. Возврат денег по ошибочному указанию или несанкционированному платежу и (или) переводу денег осуществляется банком бенефициара путем изъятия денег с банковского счета бенефициара без его согласия.
4. Возврат денег по ошибочному указанию или несанкционированному платежу и (или) переводу денег осуществляется банком бенефициара не позднее следующего операционного дня со дня обнаружения данного факта за счет имеющихся денег на банковском счете бенефициара, в том числе в случае, если по банковскому счету имеются решения уполномоченного государственного органа или должностного лица о наложении ареста на деньги, находящиеся на банковском счете, и (или) приостановлении расходных операций по банковскому счету, и (или) неисполненные указания, подлежащие исполнению в неопределенные сроки.
5. В случаях недостаточности либо отсутствия денег на банковском счете бенефициара, возврат денег по ошибочному указанию или несанкционированному платежу и (или) переводу денег осуществляется отправителем, допустившим ошибочное указание или несанкционированный платеж и (или) перевод денег, за счет собственных денег в порядке и сроки, установленные Национальным Банком Республики Казахстан.
6. Возврат денег не производится по истечении трех лет со дня исполнения ошибочного указания или несанкционированного платежа и (или) перевода денег.
7. При возврате денег каждый отправитель, участвующий в переводе денег (в том числе банк-посредник), имеет право на возмещение расходов, связанных с таким переводом денег и фактически понесенных в результате возврата денег, за счет денег отправителя, допустившего ошибочное указание или несанкционированный платеж и (или) перевод денег.
8. Порядок и сроки возврата денег по ошибочным или несанкционированным платежам устанавливаются нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.

Глава 11. Заключительные положения

Статья 59. Ответственность за нарушение законодательства
Республики Казахстан о платежах и
платежных системах

1. За необоснованный отказ в исполнении или несвоевременное либо ненадлежащее исполнение указания (исполнение банками, организациями, осуществляющими отдельные виды банковских операций, указания по платежу и (или) переводу денег, совершенного в пользу бенефициара, отличного от проставленного в указании, или на сумму, отличную от проставленной в указании) участники платежа и (или) перевода денег несут ответственность по основаниям, в порядке и размерах, предусмотренных договором между ними и (или) Кодексом Республики Казахстан об административных правонарушениях.
2. Если указание не исполнено, то банк (в том числе банк-посредник), который не исполнил или ненадлежащим образом исполнил указание, полученное от предыдущего отправителя, несет перед ним ответственность. При этом обязанности отправителя денег перед бенефициаром по платежу по гражданско-правовой сделке не прекращаются, даже если данный отправитель денег выполнил свои обязательства по переводу денег, если иное не предусмотрено условиями гражданско-правовой сделки между отправителем денег и бенефициром. Отправитель денег не несет ответственность по платежу по гражданско-правовой сделке перед бенефициаром, если перевод денег не исполнен по вине банка бенефициара.
3. Если нарушение правил совершения переводов денег связано с неправомерным пользованием участником платежа и (или) перевода денег чужими деньгами, такой участник уплачивает неустойку, предусмотренную гражданским законодательством Республики Казахстан, лицу, чьими деньгами он неправомерно пользуется.
4. Банк или организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций, не несут ответственность, если при осуществлении платежа ими не был соблюден порядок защитных действий, но при этом деньги получены бенефициаром:
1) определенным в указании о переводе денег;
2) в срок, приемлемый для бенефициара;
3) в сумме, определенной в указании о переводе денег;
4) если не был нанесен ущерб (убытки) ни отправителю денег, ни бенефициару.
5. За нарушение либо невыполнение решений о приостановлении расходных операций по банковскому счету, вынесенных уполномоченными государственными органами или должностными лицами, обладающим таким правом, решений о наложении ареста на деньги по банковскому сету, вынесенных уполномоченными государственными органами или должностными лицами, обладающими таким правом, и судебными исполнителями, а также судебных актов суда Республики Казахстан о взыскании денег, постановлений судебного исполнителя об истребовании информации о наличии и номерах банковских счетов юридического лица, а также текущих счетов физического лица, осуществляющего предпринимательскую деятельность без образования юридического лица, участники платежа и (или) перевода денег несут ответственность по основаниям, в порядке и размерах, предусмотренных Кодексом Республики Казахстан об административных правонарушениях.

Статья 60. Применение мер воздействия и санкций в
отношении операторов и участников платежных
систем, поставщиков платежных услуг

1. Национальный Банк Республики Казахстан в пределах своей компетенции применяет к операторам и участникам платежных систем, поставщикам платежных услуг ограниченные меры воздействия и санкции за нарушение требований настоящего Закона и нормативных правовых актов Национального Банка Республики Казахстан в области платежей и платежных систем в порядке, предусмотренном Кодексом Республики Казахстан «Об административных правонарушениях» и Законом Республики Казахстан «О Национальном Банке Республики Казахстан».
2. Национальный Банк Республики Казахстан приостанавливает участие банков, организаций, осуществляющих отдельные виды банковских операций, в иностранных платежных системах, деятельность платежных систем, платежных организаций на территории Республики Казахстан, в порядке, установленном нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан, в случае, если дальнейшее функционирование данной платежной системы или деятельность платежных организаций несут угрозу стабильности финансовой системы Республики Казахстан.
3. Возобновление деятельности платежных систем, платежных организаций, участия банков и организаций, осуществляющих отдельные виды банковских операций, в иностранных платежных системах осуществляется после устранения причин приостановления их деятельности на основании письменного уведомления Национальным Банком Республики Казахстан оператора соответствующей платежной системы, платежной организации, банка и организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, о возможности возобновления их деятельности, направленного в порядке, установленном нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.

Статья 61. Меры по реализации настоящего Закона

1. Настоящий Закон вводится в действие по истечении одного месяца после его первого официального опубликования, за исключением:
1) пункта 3 статьи 1 настоящего Закона, который вводится в действие с 16 декабря 2020 года;
2) пунктов 8-10 статьи 13, статей 48, 49 настоящего Закона, которые вводятся в действие с 1 июня 2017 года;
3) пункта 7 статьи 33 настоящего Закона, который вводится в действие с 1 января 2017 года.
2. Установить следующее:
1) абзац первый пункта 2 статьи 47 настоящего Закона действует до 1 июня 2017 года;
2) пункт 5 статьи 33 настоящего Закона распространяется на отношения, возникшие до введения в действие настоящего Закона.
Платежный документ, предъявленный банком и организацией, осуществляющей отдельные виды банковских операций, до введения в действие настоящего Закона для взыскания просроченной задолженности по займу в соответствии с заключенным договором займа, соглашением об открытии кредитной линии или иным документом, подтверждающим факт заемной операции либо выдачи гарантии, приравнивается к платежному требованию и подлежит исполнению в порядке, установленном настоящим Законом и нормативным правовым актом Национального Банка Республики Казахстан.
3) юридические лица, осуществляющие деятельность по оказанию платежных услуг, а также операторы платежных систем должны привести свою деятельность в соответствие с требованиями настоящего Закона в течение шести месяцев со дня официального опубликования настоящего Закона.
4. Признать утратившим силу Закон Республики Казахстан от 29 июня 1998 года «О платежах и переводах денег» (Ведомости Парламента Республики Казахстан, 1998 г., № 11-12, ст. 177; № 24, ст. 445; 2000 г., № 3-4, ст. 66; 2003 г., № 4, ст. 25; № 10, ст. 49, 51; № 15, ст. 138; 2004 г., № 23, ст. 140; 2005 г., № 14, ст. 55; 2006 г., № 11, ст. 55; 2008 г., № 23, ст. 114; 2009 г., № 17, ст. 81; № 19, ст. 88; 2010 г., № 7, ст. 28; 2011 г., № 13, ст. 116; 2012 г., № 2, ст. 14; № 10, ст. 77; № 13, ст. 91; 2013 г., № 10-11, ст. 56; 2014 г., № 1, ст. 9; № 11, ст. 61; № 19-II, ст. 96; № 21, ст. 122; Закон Республики Казахстан от 2 августа 2015 года «О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам пенсионного обеспечения», опубликованный в газетах «Егемен Қазақстан» и «Казахстанская правда» 5 августа 2015 г.; Закон Республики Казахстан от 29 октября 2015 года «О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам предпринимательства», опубликованный в газетах «Егемен Қазақстан» и «Казахстанская правда» 3 ноября 2015 г.; Закон Республики Казахстан 16 ноября 2015 года «О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам обязательного социального медицинского страхования», опубликованный в газетах «Егемен Қазақстан» и «Казахстанская правда» 19 ноября 2015 г.).

Президент
Республики Казахстан