"Сот шешімі туралы" Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2003 жылғы 11 шілдедегі № 5 нормативтік қаулысына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы

Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2022 жылғы 21 сәуірдегі № 5 Нормативтік қаулысы.

1. Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының жоғарыда көрсетілген нормативтік қаулысына мынадай өзгерістер мен толықтырулар енгізілсін:

1) тақырыбы мынадай редакцияда жазылсын:

"Азаматтық істер бойынша сот шешімі туралы";

2) мынадай мазмұндағы 1-1 және 1-2-тармақтармен толықтырылсын:

"1-1. АПК-нің 267-4-бабының бірінші бөлігіне сәйкес оңайлатылған (жазбаша) іс жүргізу тәртібімен қаралған іс бойынша сот кіріспе және қарар бөліктерінен тұратын шешім шығарады.

Соттың шешімі заңды күшіне енгенге дейін тараптың мәлімделген жазбаша өтінішхаты бойынша сот кіріспе, уәждеу және қарар бөліктерінен тұратын шешімді дайындауға міндетті.

Сот осындай шешімді өз бастамасымен де дайындауға құқылы.

АПК-нің 267-4-бабының үшінші бөлігіне сәйкес сот шешімнің күшін жоюдан бас тарту туралы ұйғарыммен бірге, егер бұрын мұндай шешім берілмеген болса, тараптарға кіріспе, уәждеу және қарар бөліктерден тұратын шешімді дайындап беруге міндетті.

Уәждеу бөлігі бар шешім сотқа өтінішхат келіп түскен күннен бастап бес жұмыс күнінен кешіктірілмейтін мерзімде дайындалуы тиіс.

Дәлелді себептермен шешімнің уәждеу бөлігін дайындау мүмкін болмаған жағдайда, судья қол қойған кіріспе және қарар бөліктерінен тұратын шешімге АПК-де белгіленген тәртіппен шағым жасалуы мүмкін.

1-2. АПК-нің 27-1 және 28-1-баптарында облыстық және оған теңестірілген соттың, Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының төменгі тұрған соттардың іс жүргізуіндегі біртекті істердің бірін (талап қоюдың нысанасы мен негіздері бойынша, субъектілік құрамы бойынша ұқсас) талап ету, өзінің іс жүргізуіне қабылдау, бірінші сатыдағы соттың қағидалары бойынша қарау және шешу құқығы бекітілген.

Жоғары тұрған соттың істі талап етіп, бірінші сатыдағы соттың қағидалары бойынша қарауы үшін іс жүргізуінде іс жатқан сот тараптардың жазбаша келісімін алуға міндетті.

Егер тараптардың бірінің келісімі болмаса, сот істі талап ете алмайды, өйткені Қазақстан Республикасы Конституциясының 77-бабы 3-тармағының 3) тармақшасына сәйкес өзіне заңмен көзделген соттылығын оның келісімінсіз ешкімнің өзгертуіне болмайды.

Бір текті істердің бірін талап ету және оны қарау туралы мәселеге жоғары сатыда тұрған сот, іс жүргізуінде іс жатқан сот, сонымен қатар тараптар не тараптардың бірі бастамашылық етуі мүмкін.

Бір текті істердің бірі бойынша шығарылған шешімді соттар АПК-нің 226-бабы 5-1-бөлігіне сәйкес пайдалануы мүмкін.";

3) 2-тармақтағы "борышкердiң" деген сөз "жауапкердің" деген сөзбен ауыстырылсын;

4) 3-тармақта:

бесінші абзац мынадай редакцияда жазылсын:

"Шешім бөгде адамдардың қатысуын және кеңес құпиясын жария етуді болдырмайтын жағдайларда шығарылады. Шешім жазбаша нысанда жазылады және қолмен жазу, машинкада жазу немесе компьютерлік тәсілмен бір данада жасалуы мүмкін.";

жетінші абзац мынадай редакцияда жазылсын:

"Соттың шешімі қабылданғаннан және оған қол қойылғаннан кейін судья шешімді толық не оның қарар бөлігін жария етеді. Шешімнің жарияланған қарар бөлігіне судья қол қоюы және ол іске қоса тіркелуі тиіс.";

мынадай мазмұндағы сегізінші, тоғызыншы және оныншы абзацтармен толықтырылсын:

"АПК-нің 223-бабының 4-1-бөлігіне сәйкес жария етілген шешімді түпкілікті нысанда дәлелді себептермен дайындау мүмкін болмаған кезде судья қол қойған шешімнің қарар бөлігіне АПК-де белгіленген тәртіппен шағым жасалуы мүмкін.

Іске қатысатын адамдар мен олардың өкілдері келмеген жағдайда шешім сот отырысында жария етілмейді, бұл туралы сот отырысының хаттамасында белгі қойылады.

Сот шешімді жария етуді АПК-нің 183-бабының екінші бөлігінде көзделген мерзім шегінде, бірақ бес жұмыс күнінен аспайтын мерзімге кейінге қалдыруға құқылы. Мұндай жағдайда түпкілікті нысандағы шешім ол жарияланғанға дейін дайындалуы тиіс.";

сегізінші, тоғызыншы және оныншы абзацтар тиісінше он бірінші, он екінші және он үшінші абзацтар болып есептелсін;

5) 7-тармақта:

үшінші және төртінші абзацтар мынадай редакцияда жазылсын:

"АПК-нің 222-бабының екінші бөлігіне сәйкес төрағалық етуші сот шешімі жария етілгеннен кейін оны қабылдаудың құқықтық негіздері мен салдарларын ауызша түсіндіреді. Осы түсіндірме түсініксіз болған жағдайда тараптарға нақтылаушы сұрақтар қою мүмкіндігі беріледі, бұл туралы сот отырысының хаттамасында тиісті белгі қойылады.

Іске қатысатын адамдар келмеген жағдайда, шешімді түсіндіру жүргізілмейді.";

6) 10-тармақтағы "кеңесу бөлмесінде" деген сөздер алып тасталсын;

7) 11-тармақта:

мынадай мазмұндағы төртінші абзацпен толықтырылсын:

"Жоғары тұрған сатыдағы сот - сот актісінің (сот актілерінің) күшін жойған және істі жаңадан қарауға жіберген жағдайда, сот апелляциялық немесе кассациялық сатыдағы соттың қаулысында жазылған ережелерді орындау мүмкін еместігіне уәждер келтіруге міндетті.";

төртінші, бесінші және алтыншы абзацтар тиісінше бесінші, алтыншы және жетінші абзацтар болып саналсын;

бесінші абзац мынадай мазмұндағы үшінші сөйлеммен толықтырылсын:

"Сот шешімді әрбір тараптың тең негіздерде дәлелдемелерді зерттеуге қатысуы қамтамасыз етілген дәлелдемелерге ғана негіздейді.";

мынадай мазмұндағы сегізінші абзацпен толықтырылсын:

"АПК-нің 46-бабының бірінші бөлігіне сәйкес іске қатысатын адамдардың оның ішінде: сотқа ауызша және жазбаша түсініктемелер беруге; сот процесі барысында туындайтын барлық мәселелер бойынша өз дәлелдерін келтіруге; айтылған сөздердің мәтіндері мен сот шешімі редакциясын (жобасын) ұсына отырып, сот жарыссөздеріне қатысуға; бұзылған немесе дау айтылған құқықтарды, бостандықтар мен заңды мүдделерді қорғау және қалпына келтіру мақсатында басқа да процестік құқықтарды пайдалануға құқығы бар.";

8) 17-тармақтың алтыншы абзацындағы ", талап-арыздың орындалуын қамтамасыз ету туралы мәселенiң күшiн жою не сақталуы" деген сөздер алып тасталсын;

9) 20-тармақтың үшінші абзацындағы ""Валюталық реттеу және валюталық бақылау туралы" Қазақстан Республикасының 2005 жылғы 13 маусымдағы № 57-ІІІ Заңының 13, 14, 15-баптарында" деген сөздер "Валюталық реттеу және валюталық бақылау туралы" Қазақстан Республикасының 2018 жылғы 2 шілдедегі № 167-VI Заңының 6-бабында" деген сөздермен ауыстырылсын;

10) 21-тармақ алып тасталсын;

11) 24-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"24. Істiң жекелеген санаттары бойынша шешiмнiң қарар бөлiгiнiң мазмұны қаралып отырған қатынастарды реттейтiн материалдық және iс жүргiзу құқығының нормаларына сәйкес келуге тиiс.";

12) 26-тармақтағы "талап-арызды" деген сөздер "талап қоюды" деген сөздермен ауыстырылсын;

13) 27-тармақ мынадай мазмұндағы екінші абзацпен толықтырылсын:

"Сот өз қалауы бойынша іске қатысушы адамдарды шақырмай шешімдегі қате жазулар мен анық арифметикалық қателерді түзету туралы арызды қарауға не сот отырысын тағайындауға құқылы. Сот отырысының уақыты мен орны туралы тиісті түрде хабардар етілген адамдардың келмеуі арызды қарауға кедергі болмайды.";

14) 28-тармақтың екінші абзацындағы төртінші сөйлем мынадай редакцияда жазылсын:

"Шешімді дереу орындауға жіберу туралы ұйғарым шығарылады, ол іске қоса тіркеледі.";

15) 31-тармақта:

бірінші абзацтағы "қайта қаржыландыру ставкасы" деген сөздер "базалық мөлшерлемесі" деген сөздермен ауыстырылсын;

екінші абзацта:

бірінші сөйлем мынадай редакцияда жазылсын:

"Сот алып берілген ақша сомаларын индекстеу туралы арызды өз қалауы бойынша іске қатысатын адамдарды шақырмастан қарауға не сот отырысын тағайындауға құқылы.";

мынадай мазмұндағы екінші сөйлеммен толықтырылсын:

"Сот отырысының уақыты мен орны туралы тиісті түрде хабардар етілген адамдардың келмеуі арызды қарауға кедергі болмайды.";

екінші сөйлем үшінші сөйлем деп есептелсін;

16) 32-тармақтағы "ең алдымен" деген сөзден кейін "сот отырысында" деген сөздермен толықтырылсын;

17) 33-тармақта:

бірінші абзацтағы "іске қатысушы адамдардың арызы бойынша" деген сөздерден кейін ", сондай-ақ сот орындаушысының өтінішхаты бойынша" деген сөздермен толықтырылсын;

мынадай мазмұндағы үшінші абзацпен толықтырылсын:

"Судья АПК-нің 237-бабының екінші бөлігіне сәйкес шешімді түсіндіру туралы арызды сот отырысын өткізбей шешеді. Іске қатысатын адамдар мұндай арыздың келіп түскені туралы хабардар етіледі және сотқа оған пікір жіберуге құқылы.";

18) 35-тармақ алып тасталсын.

2. Қазақстан Республикасы Конституциясының 4-бабына сәйкес осы нормативтік қаулы қолданыстағы құқық құрамына қосылады, жалпыға бірдей міндетті болып табылады және алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының Төрағасы	Ж. Асанов
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының судьясы, жалпы отырыс хатшысы	Г. Әлмағамбетова

О внесении изменений и дополнений в нормативное постановление Верховного Суда Республики Казахстан от 11 июля 2003 года № 5 "О судебном решении"

Нормативное постановление Верховного Суда Республики Казахстан от 21 апреля 2022 года № 5

1. Внести в вышеуказанное нормативное постановление Верховного Суда Республики Казахстан следующие изменения и дополнения:

1) заголовок изложить в следующей редакции:

"О судебном решении по гражданским делам";

2) дополнить пунктами 1-1 и 1-2 следующего содержания:

"1-1. В соответствии с частью первой статьи 267-4 ГПК по делу, рассмотренному в порядке упрощенного (письменного) производства, суд выносит решение, состоящее из вводной и резолютивной частей.

Суд по письменному ходатайству стороны, заявленному до вступления решения суда в законную силу, обязан изготовить решение, состоящее из вводной, мотивировочной и резолютивной частей.

Суд вправе изготовить такое решение и по своей инициативе.

В силу части третьей статьи 267-4 ГПК суд обязан изготовить и выдать сторонам решение, состоящее из вводной, мотивировочной и резолютивной частей, вместе с определением об отказе в отмене решения, если ранее такое решение не выдавалось.

Решение, содержащее мотивировочную часть, должно быть изготовлено в срок не позднее пяти рабочих дней со дня поступления ходатайства в суд.

При невозможности по уважительным причинам изготовить мотивировочную часть решения подписанное судьей решение, состоящее из вводной и резолютивной частей, может быть обжаловано в порядке, установленном ГПК.

1-2. Статьями 27-1 и 28-1 ГПК закреплено право областного и приравненного к нему суда, Верховного Суда Республики Казахстан на истребование, принятие к своему производству, рассмотрение и разрешение по правилам суда первой инстанции одного из однородных дел (схожих по предмету и основаниям иска, по субъектному составу), находящихся в производстве нижестоящих судов.

Для истребования и рассмотрения дела по правилам суда первой инстанции вышестоящим судом суд, в производстве которого находится дело, обязан получить письменное согласие сторон.

Если нет согласия одной из сторон, дело не может быть истребовано судом ввиду того, что в соответствии с подпунктом 3) пункта 3 статьи 77 Конституции Республики Казахстан никому не может быть без его согласия изменена подсудность, предусмотренная для него законом.

Вопрос об истребовании и рассмотрении одного из однородных дел может быть инициирован судом вышестоящей инстанции, судом, в производстве которого находится дело, а также сторонами либо одной из сторон.

Решение, вынесенное по одному из однородных дел, может быть использовано судами согласно части 5-1 статьи 226 ГПК.";

3) в пункте 2 слово "должником" заменить словом "ответчиком";

4) в пункте 3:

абзац пятый изложить в следующей редакции:

"Решение выносится в условиях, исключающих присутствие посторонних лиц и разглашение тайны совещания. Решение излагается в письменной форме и может быть изготовлено рукописным, машинописным или компьютерным способом в одном экземпляре.";

абзац седьмой изложить в следующей редакции:

"После принятия и подписания решения суда судья оглашает решение полностью либо его резолютивную часть. Объявленная резолютивная часть решения должна быть подписана судьей и приобщена к делу.";

дополнить абзацами восьмым, девятым и десятым следующего содержания:

"Согласно части 4-1 статьи 223 ГПК при невозможности по уважительным причинам изготовить оглашенное решение в окончательной форме подписанная судьей резолютивная часть решения может быть обжалована в порядке, установленном ГПК.

В случае неявки лиц, участвующих в деле, и их представителей, оглашение решения в судебном заседании не производится, о чем делается отметка в протоколе судебного заседания.

Суд вправе отложить оглашение решения в пределах срока, предусмотренного частью второй статьи 183 ГПК, но не более чем на пять рабочих дней. В таком случае решение в окончательной форме должно быть изготовлено до его оглашения.";

абзацы восьмой, девятый и десятый считать соответственно абзацами одиннадцатым, двенадцатым и тринадцатым;

5) в пункте 7:

абзацы третий и четвертый изложить в следующей редакции:

"В силу части второй статьи 222 ГПК после оглашения решения суда председательствующий устно разъясняет правовые основания и последствия его принятия. В случае неясности данного разъяснения сторонам предоставляется возможность задать уточняющие вопросы, о чем в протоколе судебного заседания делается соответствующая отметка.

В случае неявки лиц, участвующих в деле, разъяснение решения не производится.";

6) в пункте 10 слова "в совещательной комнате" исключить;

7) в пункте 11:

дополнить абзацем четвертым следующего содержания:

"В случае отмены судом вышестоящей инстанции судебного акта (судебных актов) и направления дела на новое рассмотрение суд обязан указать мотивы невозможности выполнения положений, изложенных в постановлении суда апелляционной или кассационной инстанции.";

абзацы четвертый, пятый и шестой соответственно считать абзацами пятым, шестым и седьмым;

абзац пятый дополнить предложением третьим следующего содержания:

"Суд основывает решение лишь на тех доказательствах, участие в исследовании которых на равных основаниях было обеспечено каждой стороне.";

дополнить абзацем восьмым следующего содержания:

"В соответствии с частью первой статьи 46 ГПК лица, участвующие в деле, имеют право в том числе: давать устные и письменные объяснения суду; приводить свои доводы по всем возникающим в ходе судебного процесса вопросам; участвовать в судебных прениях, представляя тексты озвученных речей и предлагаемую редакцию (проект) решения суда; пользоваться другими процессуальными правами в целях защиты и восстановления нарушенных или оспариваемых прав, свобод и законных интересов.";

8) в пункте 17 в абзаце шестом слова ", разрешен вопрос об отмене либо сохранении обеспечения иска" исключить;

9) в пункте 20 в абзаце третьем слова "статьями 13, 14, 15 Закона Республики Казахстан от 13 июня 2005 года № 57-III "О валютном регулировании и валютном контроле"" заменить словами "статьей 6 Закона Республики Казахстан от 2 июля 2018 года № 167-VI "О валютном регулировании и валютном контроле"";

10) пункт 21 исключить;

11) пункт 24 изложить в следующей редакции:

"24. Содержание резолютивной части решения по отдельным категориям дел должно соответствовать нормам материального и процессуального права, регулирующим рассматриваемые отношения.";

12) в пункте 26 слова "исковое заявление" заменить словом "иск";

13) пункт 27 дополнить абзацем вторым следующего содержания:

"Суд вправе по своему усмотрению рассмотреть заявление об исправлении описок и явных арифметических ошибок в решении без вызова лиц, участвующих в деле, либо назначить судебное заседание. Неявка лиц, надлежащим образом извещенных о времени и месте судебного заседания, не является препятствием к рассмотрению заявления.";

14) в пункте 28 во втором абзаце четвертое предложение изложить в следующей редакции:

"Об обращении решения к немедленному исполнению выносится определение, которое приобщается к делу.";

15) в пункте 31:

в абзаце первом слова "ставки рефинансирования" заменить словами "базовой ставки";

в абзаце втором:

первое предложение изложить в следующей редакции:

"Суд вправе по своему усмотрению рассмотреть заявление об индексации присужденных денежных сумм без вызова лиц, участвующих в деле, либо назначить судебное заседание.";

дополнить предложением вторым следующего содержания:

"Неявка лиц, надлежащим образом извещенных о времени и месте судебного заседания, не является препятствием к рассмотрению заявления.";

предложение второе считать предложением третьим;

16) в пункте 32 после слова "сначала" дополнить словами "в судебном заседании";

17) в пункте 33:

в абзаце первом после слов "лиц, участвующих в деле," дополнить словами "а также по ходатайству судебного исполнителя";

дополнить абзацем третьим следующего содержания:

"Согласно части второй статьи 237 ГПК заявление о разъяснении решения разрешается судьей без проведения судебного заседания. Лица, участвующие в деле, извещаются о поступлении такого заявления и вправе направить в суд отзыв на него.";

18) пункт 35 исключить.

2. Согласно статье 4 Конституции Республики Казахстан настоящее нормативное постановление включается в состав действующего права, является общеобязательным и вводится в действие со дня первого официального опубликования.

Председатель Верховного Суда Республики Казахстан	Ж. Асанов
Судья Верховного Суда Республики Казахстан, секретарь пленарного заседания	Г. Альмагамбетова