"Балық шаруашылығын дамыту мәселелері туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2021 жылғы 5 сәуірдегі № 208 қаулысына өзгерістер енгізу туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 13 қыркүйектегі № 784 қаулысы

Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

1. "Балық шаруашылығын дамыту мәселелері туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2021 жылғы 5 сәуірдегі № 208 қаулысына мынадай өзгерістер енгізілсін:

2-тармақтың 2) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:

"2) жылдың қорытындысы бойынша 15 ақпаннан кешіктірмей Қазақстан Республикасының Экология және табиғи ресурстар министрлігіне Бағдарламаның іске асырылу барысы туралы ақпарат беріп тұрсын.";

3 және 4-тармақтар мынадай редакцияда жазылсын:

"3. Қазақстан Республикасының Экология және табиғи ресурстар министрлігі жыл қорытындысы бойынша 15 сәуірден кешіктірмей Қазақстан Республикасының Үкіметіне Бағдарламаның іске асырылу барысы туралы жиынтық ақпарат беріп тұрсын.

4. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Экология және табиғи ресурстар министрлігіне жүктелсін.";

көрсетілген қаулымен бекітілген Балық шаруашылығын дамытудың 2021 – 2030 жылдарға арналған бағдарламасын (бұдан әрі – Бағдарламасы) осы қаулыға қосымшаға сәйкес жаңа редакцияда жазылсын.

2. Осы қаулы қол қойылған күнiнен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі

Ә. Смайылов

Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2023 жылғы 13 қыркүйектегі
№ 784 қаулысына
қосымша

Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2021 жылғы 5 сәуірдегі
№ 208 қаулысымен

бекітілген

Балық шаруашылығын дамытудың 2021 – 2030 жылдарға арналған бағдарламасы

1. Бағдарламаның паспорты.

2. Кіріспе.

3. Ағымдағы жағдайды талдау.

4. Бағдарламаның негізгі бағыттары, мақсаттары, міндеттері, нысаналы индикаторлары және іске асыру нәтижелерінің көрсеткіштері.

5. Қажетті ресурстар.

1-тарау. Бағдарлама паспорты

Бағдарламаның атауы	Балық шаруашылығын дамытудың 2021 – 2030 жылдарға арналған бағдарламасы
Әзірлеуге негіздеме	Қазақстан Республикасының Президенті Қ.Қ. Тоқаевтың 2022 жылғы 22 қарашадағы № 22-01-38.41 (9-т.) тапсырмасы. Қазақстан Республикасы Президентiнiң Әкiмшiлiгi Басшысының 2023 жылғы 3 мамырдағы № 8882 ПАБ қарары. Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің Атырау облысына жұмыс сапарының қорытындысы бойынша 2020 жылғы 27 ақпандағы № 11-3/09-97 (1.2.1 т.) хаттамасы.
Бағдарламаны әзірлеуші	Қазақстан Республикасының Экология және табиғи ресурстар министрлігі
Бағдарламаны іске асыруға жауапты мемлекеттік органдар	Қазақстан Республикасының Экология және табиғи ресурстар министрлігі, облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың әкімдіктері
Бағдарламаның мақсаты	Халықтың балық өнімдерімен қамтамасыз етілуін ұлғайту және балық өсіруді (акваөсіруді) дамыту үшін жағдай жасау, балық ресурстарын және басқа су жануарларын сақтау және орнықты пайдалану
Бағдарламаның міндеттері	1. Балық өсіру (акваөсіру) өнімі, қайта өңдеу көлемін өсіру, сонымен бірге балық шаруашылығын мемлекеттік қолдауды қамтамасыз ету. 2. Балық ресурстары мен басқа су жануарларын сақтауды және өсімін молайтуды қамтамасыз ету. 3. Саланы ғылыми және кадрлық қамтамасыз ету.
Іске асыру мерзімдері	2021 – 2030 жылдар
Нысаналы индикаторлар	1. Балық өсіру көлемін 2030 жылға дейін жылына 6,9-дан 270 мың тоннаға дейін ұлғайту. 2. Балық өнімдерін ішкі тұтынуды 2030 жылға дейін жылына 67-ден 134 мың тоннаға дейін ұлғайту. 3. 2030 жылға дейін балық ресурстарының табиғи популяциясын 7 %-ға ұлғайту.
Қаржыландыру көздері мен көлемдері	Республикалық бюджет: 10 жылда 99,6 млрд теңге*. Жергілікті бюджет: 10 жылда 169,2 млрд теңге*. Бюджеттен тыс қаражат: шамамен 340,5 млрд теңге инвестициялар. Барлығы 10 жылда шамамен 609,4 млрд теңге.
Күтілетін нәтижелер	Балық өсіру (акваөсіру) шығаратын өнім көлемін 2030 жылға қарай 270 мың тоннаға дейін жеткізу

Ескертпе:

*қаржыландыру көлемі тиісті қаржы жылына арналған бюджетті қалыптастыру кезінде нақтыланатын болады.

2-тарау. Кіріспе

Мемлекет басшысы Қ.К. Тоқаевтың "Жаңа жағдайдағы Қазақстан: іс-қимыл кезеңі" атты 2020 жылғы 1 қыркүйектегі Қазақстан халқына Жолдауында еліміздің балық саласын дамытуға ерекше назар аудару қажеттігі туралы атап өтілген. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2017 жылғы 26 тамыздағы қаулысымен бекітілген Ұлттық экспорттық стратегияда балық пен балық өнімдерін Қытай Халық Республикасына экспорттаудың зор мүмкіндіктері көрсетіледі.

Қазақстан Республикасының Президенті Қ.К. Тоқаев 2022 жылғы 8 қарашада Атырау облысына жұмыс сапары барысында балық саласын дамытуды мемлекеттік қолдау мәселелерін қарауды тапсырды.

Осыған байланысты балық шаруашылығын дамыту үшін Қазақстан Республикасының Үкіметі саланың өзекті мәселелерін шешуге, ынталандырудың экономикалық шараларын енгізуге, әкімшілік кедергілерді жоюға және заңнаманы жетілдіруге бағытталған кешенді шаралар қабылдауда.

Бүгінгі таңда отандық балық және балық өнімдерін өндіру көлемін 6,9 мың тоннадан 270 мың тоннаға дейін ұлғайту әлеуеті бар, бұл көрші елдерге және әлемдік нарықтарға экспорт көлемін ұлғайтуға мүмкіндік береді.

Соңғы 5 жылда өсірілген балық көлемі 5,6-дан 19,2 мың тоннаға дейін өсті. Салада 11 мыңға жуық адам жұмыс істейді.

3-тарау. Ағымдағы жағдайды талдау

1-параграф. Балық аулау

Балық шаруашылығы қорының құрамына Каспий және Арал теңіздері акваториясының елеулі бөлігі, Балқаш көлі, Алакөл көлдер жүйесі (Алакөл, Сасықкөл, Қошқаркөл), Бұқтырма, Қапшағай, Шардара су қоймалары, сондай-ақ республикалық және жергілікті маңызы бар басқа да су айдындары кіреді.

Каспий теңізін есепке алмағанда су айдындарының жалпы ауданы 5 млн гектарды құрайды. 1965 жылы республика су айдындарында балық аулаудың жалпы көлемі 111,9 мың тоннаны құрады. 1990 – 2004 жылдар аралығында балық аулау көлемі 80,9 мың тоннадан 36,6 мың тоннаға дейін төмендегені байқалды.

2006 жылдан бастап уәкілетті орган балық шаруашылығы субъектілеріне балық шаруашылығы су айдындарын және (немесе) учаскелерін ұзақ мерзімге бекітіп беру бойынша жұмыстарды бастады, олар өздеріне бекітіп берілген учаскелерді қорғау, өсімін молайту шараларын және бекітіп берілген су айдындары мен учаскелердегі биоресурстар мен мекен ету орталарының жай-күйін бағалауды қамтамасыз ету бойынша міндеттемелер алды.

Бұл ретте соңғы 5 жылда (2018 – 2022 жылдар) лимит 272,3 мың тонна болғанымен, балық ресурстары мен басқа да су жануарларын аулау 227 мың тоннаны құрады.

2-параграф. Балық өсіру (акваөсіру)

Балық пен басқа да су жануарларын өсіру азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселесімен қатар, табиғи су айдындарын оларды шамадан тыс пайдалану нәтижесінде түсетін антропогендік жүктемеден арылту мәселелерінде де барынша сұранысқа ие тренд болып табылады.

Осы бағытты дамыту агроөнеркәсіптік секторда жұмыс істейтін шағын және орта бизнестің дамуына оң ықпал ететіні сөзсіз, негізінен ауылдық жерлерде қосымша жұмыс орындарын құруға мүмкіндік береді және өңірлік сипаттағы бірқатар проблемаларды шешуге мүмкіндік беретін тұтас мультипликативтік әсері болады.

2018 – 2022 жылдар аралығында республикада балық өсіру шаруашылықтарында 55,7 мың тонна тауарлық балық өсірілді (1, 2-сурет, 1-кесте).

1-сурет. Өсірілген тауарлық балық, тонна

2-сурет. Өсірілген тауарлық балық түрлер бөлігінде, тонна

Өсірілген тауарлық балық көлемдері туралы мәліметтер

1-кесте

Балық түрлері	жыл, тонна
	2018	2019	2020	2021	2022
Бахтах	538	760	1513,5	1434,6	3259,4
Тұқы	1802	1900,2	3354,8	6447,6	6703
Бекіретұқымдастар	555	141,3	278,1	324	395,6
Басқа да түрлер	2757,8	4131,8	3874,1	6787,7	8868,3
Барлығы	5653	6933,1	9020,5	14993,9	19226,3

Қазақстан Республикасы экономиканың осы секторын және агроөнеркәсіптік кешеннің осы бағытын дамытудың зор әлеуетіне ие. Мысалы, ел аумағында қазіргі 7 аймақтың 6-ауында балық өсіру аймағы бар.

Тұтастай алғанда, сарапшылардың бағалауы бойынша осы бағыттың әлеуеті 270 мың тоннаға дейінгі тауарлық өнімді құрайды, ол жан басына шаққандағы тұтыну деңгейін Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы (бұдан әрі – ДДСҰ) ұсынған көлемге дейін көтеруге мүмкіндік береді және шамамен 14,6 кг құрайды, сондай-ақ қосылған құны жоғары терең өңделген өнім көлемін ұлғайтуға мүмкіндік береді, бұл өз кезегінде саланың салық салынатын базасын және әлеуетті инвесторлар үшін тартымдылығын көтеруге мүмкіндік береді.

Осы мақсатқа қол жеткізу үшін Бағдарлама шеңберінде инвестициялық салымдар кезінде балық шаруашылығы субъектісі шеккен шығыстардың бір бөлігін өтеу және акваөсіру (балық өсіру) өнімінің өнімділігі мен сапасын арттыру, сондай-ақ асыл тұқымды балық шаруашылығын дамыту бойынша субсидиялауды жалғастыру көзделген. Бұдан басқа, балық шаруашылығы субъектілеріне кредит берген кезде сыйақы мөлшерлемелерін, акваөсіру (балық шаруашылығы) субъектілеріне су беру жөніндегі қызметтердің құнын субсидиялауды және жер асты суларын пайдалану үшін ұңғымаларды бұрғылауға арналған шығындарды өтеуді қамтитын мемлекеттік қолдау шараларының кешенін әзірлеу көзделіп отыр.

Акваөсіруді (балық өсіруді) ынталандыру шараларын алушылардың қарсы міндеттемелерді қабылдауы шартымен беру керек. Қарсы міндеттемелерді қолдану мемлекет пен акваөсіру субъектілерінің ашықтығы, теңдігі, адалдығы және өзара жауапкершілігі қағидаттарына негізделуге тиіс. Қарсы міндеттемелер еңбек өнімділігімен, жұмыс орындарын құрумен, ұлғайтумен және жалақыны арттырумен, акваөсіру өнімін өндіру көлемін ұлғайтумен, сондай-ақ алынатын қолдау шараларының түрі мен көлемін ескере отырып, ішкі нарықтың қажеттіліктерін қамтамасыз етумен байланысты болады.

Бизнесті жүргізуді жеңілдету, акваөсіру объектілерінің көлеңкелі айналымын болғызбау және статистикалық есепке алуды неғұрлым толық қамту, акваөсіру субъектілерінің тізілімін қалыптастыру мақсатында акваөсіруді дамыту мониторингінің ақпараттық жүйесін құру және енгізу көзделген.

Сонымен қатар бүгінде балық шаруашылығын жүргізу үшін су айдындары тек конкурстық негізде беріледі. Бұл ретте конкурстық рәсімдер айтарлықтай уақыт алады, бұл инвестицияларды тартуды тежейді, сондықтан ірі инвесторлар үшін акваөсіру объектілерін өсіру мақсатында су айдындарын бекітуді конкурс өткізбей жүзеге асырған жөн.

Сондай-ақ, заңнамалық деңгейде білім беру, денсаулық сақтау, ішкі істер және қарулы күштер жүйесінде мемлекеттік қоғамдық тамақтандыру ұйымдарының басым тәртіппен өсірілген, сондай-ақ өңделген балықты сатып алу тетігін енгізу жолымен отандық балық өнімдерін өндірушілерді қолдау жөніндегі шаралар қажет. Мемлекеттік ұйымдардың отандық балық және балық өнімдерін отандық кәсіпорындардан басым тәртіппен сатып алу тетігін "Мемлекеттік сатып алу туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес 2025 жылдан бастап екі жылдан аспайтын мерзімге ұлттық режимнен алып қоюды белгілеу бөлігінде пысықтау керек.

Ветеринариялық қауіпсіздікті қамтамасыз етудің қазіргі жүйесі балықтар мен басқа да су жануарларының эпизоотиясының ерекшеліктерін, соның ішінде олардың ауруларын диагностикалауды, алдын алуды және емдеуді толық қамтымайтынын атап өткен жөн. Осыған байланысты ветеринариялық (ветеринариялық-санитариялық) қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша уақтылы шаралар қабылдау, ветеринариялық қызметтерді мамандандырылған жабдықтармен жарақтандыруға және оларды бейінді мамандар – ихтиопатологтармен жасақтауға қаражат бөлу өте маңызды.

Бұдан басқа, бүгінгі таңда акваөсіру субъектілері инновациялық инвестициялық жобаларды ғылыми сүйемелдеуге мүдделі. Осыған байланысты оларға жобаларды ғылыми сүйемелдеу жолымен және бюджет қаражаты есебінен ғылыми-әдістемелік, ақпараттық-талдамалық және оқу-әдістемелік қолдау көрсету арқылы жаңа өндірістік қуаттарды құруға және жұмыс істеп тұрғандарын кеңейтуге жәрдемдесу қажет. Бұл ретте еңбек өнімділігін ынталандыруды жұмыскерлердің құзыретін арттыру жөніндегі іс-шаралар, ғылыми негізделген ұсынымдар әзірлеу және акваөсіру объектілерін өсіру жөніндегі технологиялық процестерді ғылыми сүйемелдеу негізінде жүзеге асырған жөн.

Акваөсіруді (балық өсіруді) дамыту ісінде жобаларды жер ресурстарымен қамтамасыз ету маңызды. Акваөсіру мұқтаждары үшін жер учаскелері
Қазақстан Республикасының Жер кодексінде белгіленген тәртіппен және шарттарда беріледі. Бұл ретте балық өсіру тоғандарын және (немесе) бассейндерді салу және пайдалану үшін су қорғау белдеулері шегінде жер учаскелерін және коммуникацияларды төсеуге, акваөсіру субъектілерін орналастыруға және оларға қызмет көрсетуге байланысты өзге де инфрақұрылым объектілерін беру мәселелері пысықталатын болады. Сонымен қатар мемлекет меншігіндегі жерлерде резервтік аумақтар құру арқылы жер учаскелерін резервтеуді көздеу қажет.

Балық шаруашылығын дамытудың басты міндеттерінің бірі жаңа өндірістік қуаттарды құруға немесе жұмыс істеп тұрғандарын кеңейтуге инвестициялар тартуды ынталандыру үшін балық шаруашылығы саласындағы инвестициялық жобаларды жеңілдікпен қаржыландыру болып табылады.

Бүгінгі таңда балық шаруашылығы саласындағы инвестициялық жобалардың бастамашылары көбінесе жеңілдетілген кредитке қол жеткізе алмайды. Сондықтан олар жобаларды тоқтатып қойып, уақыт пен қаражатынан айырылуға мәжбүр.

Қаржы қаражаты облыстық бюджеттерге, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың бюджеттеріне сенім білдірілген агент арқылы балық шаруашылығы саласындағы инвестициялық жобаларды іске асыруға бюджеттік кредиттеуге бағытталатын болады.

3-параграф. Балық өнімдерін қайта өңдеу

Қазіргі уақытта қолданыстағы заңнаманың нормалары балық пен балық өнімдерін өңдеумен айналысатын кәсіпорындардың өндірістік қуаты, шығарылатын өнімнің түрлері мен көлемі, шикізат жеткізу және өнім өткізу арналары, персонал саны, экономикалық көрсеткіштер туралы, сондай-ақ балық өнімдерін сатып алумен және өткізумен, көтерме және бөлшек саудамен айналысатын кәсіпорындар бойынша толық көлемде ақпарат алуға мүмкіндік бермейді.

Бұдан басқа, баға белгілеуге, балық өңдеу кәсіпорындарының рентабельділігіне, олардың ассортиментіне және республика нарығында ұсынылған балық өнімдері түрлерінің бәсекеге қабілеттілігіне әсер ететін факторлар анықталмаған.

Республикадағы балық өнімдерінің экспорты көп жағдайларда жаңадан мұздатылған өңделмеген балық экспортынан көрінетін шикізаттық бағытқа ие.

Қазіргі уақытта балық өңдеу кәсіпорындары балықты терең өңдеуді кеңейтуге мүдделі емес, өйткені олар мемлекеттік қолдау шараларымен қамтылмаған. Қайта өңдеу өнімдерінің өзіндік құнын төмендету және рентабельділігін арттыру мақсатында түпкілікті балық өнімдерін субсидиялау тетігін енгізу ұсынылады. Бұл өз кезегінде отандық шикі балыққа, оның ішінде өсірілген балыққа сұраныс тудырады, сонымен қатар қосылған құны жоғары балық өнімдері экспортының өсуін қамтамасыз етеді және сайып келгенде саланың экспорттық әлеуетін арттырады.

Бүгінгі таңда барлық балық өңдеу кәсіпорындарының жалпы өндірістік қуаты жылына шамамен 142 мың тонна болады, олардың жүктемесі тек 22 %-ды ғана құрайды. Сонымен қатар статистика деректері бойынша өңделмеген балық экспортының үлесі мейлінше жоғары (55 %), бұл ретте экспорттық көлемнің жартысына жуығы шикі күйінде әкетіледі, алайда өңделген балық өнімдерінің экспорттық бағасы өңделмеген күйге қарағанда едәуір жоғары (шамамен 4,5 есе).

Отандық кәсіпорындардың өндірістік қуаттарын жүктеу және терең өңделген балық өнімдері экспортының көлемін ұлғайту мақсатында өңделмеген балықты әкетуді шектеу жөніндегі шаралар жүзеге асырылады, бұл іскерлік белсенділіктің өсуіне және балық шаруашылығы саласына инвестициялардың түсуіне оң әсер етуі тиіс. Бұл шектеулерді енгізу жалпы браконьерліктің төмендеуіне айтарлықтай әсер ететінін атап өту қажет, өйткені ол су қоймалары мен балық қабылдағыштардан балық шикізатын заңсыз сатып алуды шектейді.

Өз кезегінде, балық өңдеу кәсіпорындарын дамыту шағын және орта бизнеске оң әсерін тигізеді, өнімнің қосылған құнын және салық түсімдерін ұлғайта отырып, негізінен ауылдық жерлерде қосымша жұмыс орындарын құруға мүмкіндік береді.

Балық өнімдерінің қалыптасқан нарығына барынша аз әсер ету үшін өңделмеген балық экспортына шектеулерді кезең-кезеңімен енгізу көзделген, бұл қайта өңдеу кәсіпорындарын шикізатпен теңгерімді қамтамасыз етуге де, сондай-ақ игерілген балық өнімдері экспортының нарықтарында қалыптасқан байланыстарды сақтауға да ықпал ететін болады. Шектеулерді кезең-кезеңімен енгізу балық шаруашылығы субъектілеріне өзінің қайта өңдеу базасын дәйекті түрде жаңғыртуға мүмкіндік береді.

Келесі кезеңде экспортты біркелкі реттеу мақсатында уәкілетті органға тиісті құзырет заңнамалық түрде берілгеннен кейін белгілі бір балық өніміне маусымдық сұранысты ескере отырып, өңделмеген балыққа сандық шектеулер (квоталар) енгізу және экспортқа лицензиялар беру көзделеді.

Балық өңдеу қуаттарын орналастыру дәстүрлі түрде кәсіпшілік ірі су айдындарына байланысты. Бұл ретте балық өңдеудің негізгі көлемі Алматы, Атырау, Шығыс Қазақстан және Қызылорда облыстарына тиесілі.

Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің Ұлттық статистика бюросының деректері бойынша қайта өңделген шикізат арасында Еуропа елдерінің нарықтарында коммерциялық құндылығы бар көксерке филесі басымдыққа ие.

Бүгінгі таңда 17 балық өңдеу кәсіпорнында Еуропалық Одақ елдеріне балық өнімдерін экспорттау құқығын беретін еуро нөмірлері бар.

Бұдан басқа, нарықты кеңейту мақсатында Қазақстан мен Қытай арасында ветеринариялық сертификат келісілді. Бұл ретте Қытай Халық Республикасының тізіліміне 65 қазақстандық кәсіпорын енгізілген.

2018 – 2022 жылдары (2-кесте) республикада 151,7 мың тонна өңделген балық және балық өнімдері өндірілді. Сонымен қатар бұл көрсеткіш 2019 жылы ең жоғары болды.

Өңделген балық өнімдері бойынша ақпарат

2-кесте

Р/с №	Облыс	2018	2019	2020	2021	2022
		көлем, тонна	көлем, тонна	көлем, тонна	көлем, тонна	көлем, тонна
1	Ақмола	-	-	-	-	-
2	Ақтөбе	3	3,45	2,0	3
3	Атырау	7526,319	12271,787	10131,1	11845,0	9283,4
4	Алматы	7103,35	7846,3	4512,3	3849,0	6478,1
5	ШҚО	7788,9	8470	3212,3	2145,0	7321
6	Жамбыл	3222	2116	1858,1	1651,1	1235
7	БҚО	-	-	-	-	-
8	Қарағанды	725,95	174	101	116,0	185
9	Қызылорда	8477	5685	6311,1	5734,1	3685
10	Қостанай	-	-	-		-
11	Маңғыстау	810,4	1119,5	503,2	406,1	878,1
12	Павлодар	-	-	-		-
13	СҚО	333,63	251,6	90,1	85,2	201,6
14	Түркістан	2230,9	2738,9	1589,0	1789,1	2138,9
Жиыны		26209,3	38221,4	28310,2	27623,6	31406,1

4-параграф. Балық өнімдерінің экспорты және импорты

2022 жылы балық өнімдерінің импорты 152 млн АҚШ долларына 43,0 мың тоннаны құрады, импорттың шамамен 80 %-ы мұхиттық балық пен теңіз өнімдері.

Балық өнімдерінің негізгі импорттаушылары: АҚШ (17,9 млн АҚШ доллары), Жапония (11,7 млн АҚШ доллары), Қытай (8,0 млн АҚШ доллары), Испания (6,8 млн АҚШ доллары), Вьетнам (6,1 млн АҚШ доллары), Франция (5,4 млн АҚШ доллары), Италия (5,1 млн АҚШ доллары), Германия (4,7 млн АҚШ доллары) және т.б.

Бұл ретте Қазақстан жыл сайын шамамен 60 млн АҚШ доллары сомасына 30 мың тонна балық өнімін таяу және алыс шетелдің 36 еліне (Германия, Нидерланды, Ресей, Украина, Литва, Қытай, Өзбекстан, Әзербайжан, Болгария, Мажарстан, Грузия, Дания, Қырғызстан, Тәжікстан, Түркия және т.б.) экспорттайды.

Дайын өнімнің келесі түрлерін шығару жолға қойылған: салқындатылған-мұздатылған балық, балық филесі, ысталған және қақталған балық, балық өнімдері, аспаздық өнімдер мен жартылай фабрикаттар, балық консервілері, сондай-ақ май-ұн өнімдері.

2018 – 2022 жылдардағы балық өнімдерінің экспорты мен импорты туралы ақпарат төменде (3-кесте, 3, 4-суреттер) көрсетілген.

Қазақстандағы балық өнімдерінің экспорты мен импорты

3-кесте

Көрсеткіштер	2018 жыл	2019 жыл	2020 жыл	2021 жыл	2022 жыл
Импорт (тонна)	34 300	45 000	43 642	41 000	43 000
Экспорт (тонна)	24 500	30 000	24 500	25 126	26 000
Импорт (АҚШ долл.)	70 700 000	83 000 000	72 100 000	125 500 000	152 000 000
Экспорт (АҚШ долл.)	56 500 000	60 000 000	51 700 000	46 000 000	89 000 000

3-сурет. Балық өнімдерінің экспорты мен импорты көлемінің серпіні, тонна

4-сурет. Балық өнімдерінің экспорты мен импорты көлемінің серпіні, млн АҚШ доллары

Еуразиялық экономикалық одақ елдерін қоспағанда, балық өнімдерінің экспорты

4-кесте

Жылдар, өнім	Балық өнімдерінің экспорты, тонна
	2018	2019	2020	2021	2022
Мұздатылған балық	21 696	22 546	14 197	15 713	13 298
Балық филесі және өзге де жас, тоңазытылған немесе мұздатылған балық еті	999	2 072	6 947	6 222	10 278
Ұрықтанған балық уылдырығы, бекіре балықтарының дернәсілдері	1 491	2 117	1 661	-	-
Дайын немесе консервіленген балық; бекіре уылдырығы және балық уылдырықтарынан жасалған оны алмастырғыштар	605	561	50	605	561
Барлығы	24 791	27 296	22 855	22 540	24 137

Елдер бөлінісінде қазақстандық өнім экспортының деректері

5-кесте

Елдер, жылдар	2018	2019	2020	2021	2022
Қытай	5 265	5 496	505	314	348
Нидерланды	2 768	2 848	1 255	1 162	1 636
Литва	2 047	1 678	1 641	1 165,3	1 727,5
Украина	2 038	1 666	1 175	1 655,1	274,6
Әзербайжан	396	1 407	317	345,9	400,9
Германия	982	1 083	2 821,1	1 752,7	2 369,9
Өзбекстан	582	813	367,9	460,8	612,5

Жалпы әлемде акваөсіру өндірісі көлемінің жылдам өсуі болжануда:

5-сурет. Өнеркәсіптік балық аулау және акваөсіру өнімдерінің әлемдік көлемі, 1980 – 2030 жылдар

5-параграф. Балық ресурстарын және басқа да су жануарларын сақтау

Облысаралық бассейндік балық шаруашылығы инспекцияларының қызметі жануарлар дүниесін, оның мекендеу ортасын қорғауға және биологиялық әртүрлілікті сақтауға, балық ресурстары мен басқа да су жануарларының өсімін молайтуға және орнықты пайдалануға бағытталған. Ол үшін жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану саласындағы құқық бұзушылықтардың алдын алу және оларға қарсы күрес жөніндегі іс-шаралар кешені тұрақты негізде жүзеге асырылады. Алайда, браконьерлікпен күрестің тиімділігіне облысаралық бассейндік балық шаруашылығы инспекцияларының ескірген материалдық-техникалық базасы теріс әсер етеді. Мәселен, бүгінде олардың көпшілігі автокөлікпен және арнайы құралдармен толық жабдықталмаған, автокөліктердің 50 %-дан астамы есептен шығаруға жатады.

Өз кезегінде, браконьерлер қазіргі уақытта заманауи техникамен, жабдықтармен және байланыс құралдарымен жабдықталған, сондықтан облысаралық бассейндік балық шаруашылығы инспекцияларын жабдықтау қажет, бұл браконьерлікке қарсы күресті күшейтуге мүмкіндік береді.

Балық ресурстарын және басқа да су жануарларын қорғау жөніндегі мемлекеттік инспекторлардың күнделікті жұмысының ерекшелігі олардың өмірі мен денсаулығына қауіптің жоғарылауымен байланысты. Айталық, су айдындарында рейдтік іс-шаралар жүргізген кезде олар жүзу құралдарын өлімге әкелуі мүмкін дауылды және басқа да қиын ауа-райы жағдайларында пайдаланады.

Сонымен қатар инспекторлар көбінесе ұзақ уақыт бойы өздерінің тұратын жерлерінен алыс, қаңырап қалған жерлерде немесе ауқымды теңіз акваториясында, елді мекендер мен жолдардан алыс жерде, ыстық жаз бен аязды қыста, демалыс және мереке күндері, сондай-ақ түнгі уақытта ұзақ уақыт патрульдеуді жүзеге асырады және мұның бәрі рейдтік іс-шаралар кезіндегі күрделі еңбек пен тұрмыс жағдайларын тиісті дәрежеде өтелмей жүргізіледі.

Сонымен бірге, мемлекеттік инспекторлар өздерінің лауазымдық міндеттерін орындау кезінде бірқатар құқық бұзушылықтарға тап болады және бұл ретте қарулы браконьерлерді ұстау кезінде өміріне және денсаулығына зиян келу қаупіне ұшырайды. Күнделікті тәжірибеде балық инспекциясы қызметкерлеріне атыс қаруымен қорқыту және ату, сондай-ақ ауыр дене жарақаты салынатын жағдайлар жиі кездеседі.

Осыған байланысты олардың өмірі мен денсаулығына жоғары қауіп төндіретін төтенше табиғи-климаттық жағдайларда балық шаруашылығы саласында бақылау мен қадағалауды жүзеге асыратын мемлекеттік инспекторларды әлеуметтік қолдау бөлігінде қолданыстағы заңнамаға тиісті толықтыру енгізуге бастама жасау қажет.

Бүгінгі таңда түрлі сараптамалық бағалау бойынша балық өнімдерінің көлеңкелі айналымын табиғи су айдындарынан балық ресурстарын алудан жыл сайын бекітілетін лимитінің көлемімен салыстыруға болатынын айта кету керек. Сондықтан цифрландыру саласындағы уәкілетті орган балық өнімдерін қадағалаудың ақпараттық жүйесін енгізуді жеделдетуге тиіс.

Бұл ретте балық өнімдерінің көлеңкелі айналымын төмендетудің айтарлықтай перспективасы бар, бұл өз кезегінде әуесқойлық аулауды есепке алуды күшейту және халықтың ескерілмеген тұтынуын заңдастыру есебінен бюджет кірістерінің өсуіне ықпал ететін болады.

Каспий итбалығы – эндемик және Каспий теңізінің фаунасындағы сүтқоректілердің жалғыз өкілі, ол теңіздің бүкіл акваториясында кездеседі әрі трансшекаралық биоресурсқа жатады. Түрлі дереккөздердің мәліметтері бойынша бүгінгі таңда популяция саны 300 мың дарақ деңгейінде бағаланады.

Каспий итбалығының популяциясын сақтау мақсатында соңғы уақытта бірқатар маңызды шаралар қабылданды.

Мәселен, Қазақстан Республикасы Үкіметтің 2020 жылғы 9 қарашадағы № 746 қаулысымен Каспий итбалығы өсімдіктер мен жануарлардың сирек кездесетін және құрып кету қаупі төнген түрлерінің тізбесіне енгізілген. Бағдарламалық-нысаналы қаржыландыру шеңберінде 2015 жылдан бастап республикалық бюджет қаражаты есебінен Каспий итбалықтары популяциясының жай-күйін зерделеу бойынша ғылыми-зерттеу жұмыстары жүргізілуде.

2021 жылғы қыркүйекте Қазақстан мен Ресейдің XVII Өңіраралық ынтымақтастық форумы шеңберінде Қазақстан Республикасының Президенті Каспий итбалығының популяциясын сақтау үшін Солтүстік Каспийде мемлекеттік табиғи резерваттар құру мүмкіндігін пысықтауды тапсырды.

Мемлекет басшысының осы тапсырмасын орындау шеңберінде2023 жылғы сәуірде мемлекеттік табиғи резерват құрудың жаратылыстану-ғылыми негіздемесі бекітілді, оның негізінде ерекше қорғалатын табиғи аумақты құрудың техникалық-экономикалық негіздемесі (бұдан әрі – ТЭН) әзірленетін болады.

Осылайша, Каспий итбалығының популяциясын сақтау үшін ТЭН негізінде Каспий теңізінің акваториясында тиісті штат саны бар заңды тұлға нысанында мемлекеттік табиғи резерват құруды жеделдету қажет.

6-параграф. Балық ресурстарының өсімін молайту

Кәсіпшілік балық аулау үшін пайдаланылатын табиғи су айдындарында ихтиофауна табиғи популяциялардың өздігінен көбеюіне қабілетті. Алайда қарқынды балық аулау және (немесе) су объектілерінің тұрақсыз гидрологиялық режимі кезінде популяциялардың бұл қабілеті бұзылады, сондықтан балықтардың тұрақты санын сақтау үшін оларды сақтау шаралары қажет. Осы мақсатта кәсіпшілік балық аулау жүргізілетін табиғи су айдындарына балық жіберіледі.

Бүгінгі таңда балық шаруашылығы су айдындарына балық жіберуді мемлекет жүзеге асыруда. Мәселен, 2022 жылға арналған мемлекеттік тапсырыс шеңберінде мемлекеттік балық өсіру кәсіпорындары бағалы балық түрлерінің 91,2 млн дана шабағын өсіріп, балық шаруашылығы су айдындарына жіберді.

Өндірістік базаның тозуы және балық ресурстарын қолдан өсімін молайту технологияларының ескіруі кәсіпорындардың негізгі проблемалары болып табылады, бұл оларды қысқа мерзімді перспективада қайта құру мен жаңғыртуды жүргізуді талап етеді.

Мәселен, Атырау қаласында орналасқан Жайық-Атырау бекіре балық өсіру зауытының (бұдан әрі – ЖАББӨЗ) өндірістік базасы өткен ғасырдың 1970 – 1980 жылдары пайдаланылған бекіре тұқымдас балықтарды жасанды өсімін молайту технологиялары мен әдістерін ескере отырып жобаланған және салынған.

Оның басты кемшіліктері Жайық өзенінен жыныстық жетілген бекіре өсірушілерінің белгілі бір түрлерін аулауды сенімді болжаудың мүмкін болмауына байланысты ЖАББӨЗ өндірістік қызметін жоспарлаудың күрделілігі болып табылады. Сондықтан бекіре тұқымдас балықтардың өзіндік аналық-толықтыру үйірін қалыптастыру және ұстау мүмкіндігі үшін бекіре тұқымдас балықтардың индустриялық өсімін молайтудың заманауи технологияларын пайдалана отырып, кәсіпорынды техникалық қайта жарақтандыруды жүзеге асыру қажет.

Мемлекет басшысының 2022 жылғы қарашадағы Атырау облысына жұмыс сапары барысында берген тапсырмасын орындау үшін ЖАББӨЗ өндірістік базасын қайта құру мен жаңғыртуды жарғылық капиталға бюджеттік инвестициялар шеңберінде жүзеге асыру қажет. Осыған байланысты осы инвестициялық жобаның техникалық-экономикалық негіздемесін дайындау мәселесін пысықтау қажет.

Ең көне балық өсіру кәсіпорындарының бірі Қызылорда облысындағы Қамыстыбас балық питомнигі болып табылады, ол 1966 жылы балық ресурстарының жасанды өсімін молайту мақсатында пайдалануға берілді, өйткені Арал теңізі деңгейінің төмендеуі балықтардың табиғи көбеюіне кері әсерін тигізді. 1988 жылы осы балық питомнигіне 1947 жылдан бастап өсімін молайту мақсатындағы объект ретінде жұмыс істейтін Тастақ учаскесі қосылды.

Осыған байланысты Қосжар кентіндегі және Тастақ ауылындағы балық питомнигінің өндірістік базасын сумен қамтамасыз етудің тұйық циклі бар қондырғыларды енгізе отырып, бағалы балық түрлерінің шабақтарын (тұқы, дөңмаңдай, ақ амур) жасанды өсіру көлемін ұлғайту үшін, сондай-ақ жойылып кету қаупі төнген балық түрлерін (Арал пілмайы, Арал қаязы) сақтау үшін жаңғырту жүргізу қажет.

Сонымен қатар 1964 жылы пайдалануға берілген Солтүстік Қазақстан облысындағы Петропавл балық питомнигінің өндірістік базасын жаңарту қажет. Бұл республиканың су айдындарында табиғи өсімін молайту үшін жағдайлары жоқ ақсаха балық түрлерін жасанды өсімін молайтуға маманданған базалық кәсіпорын.

Қамыстыбас және Петропавл балық питомниктерінің өндірістік базасын қайта құру мен жаңғыртуды да жарғылық капиталға бюджеттік инвестициялар шеңберінде жүзеге асыру қажет.

Осылайша, соңғы онжылдықтарда су айдындарына бекіре, ақсаха, тұқы және шөпқоректі түрлердің балықтары жіберіліп келеді, яғни олардың санын көбейту мақсатында онда өмір сүріп жатқан балық түрлерінің шабақтарын қосымша қоныстандыру жүзеге асырылады.

Сондықтан су айдындарын балықтандырудың қалыптасқан тәжірибесі су қоймаларының нақты қабылдау сыйымдылығын ескере отырып, түбегейлі қайта қарауды және ғылыми ұсыныстар негізінде кәсіпшілік ресурстарды қалыптастырудың ең қолайлы стратегиясын анықтауды талап етеді.

Осыған орай республикалық және жергілікті бюджеттен қаражат бөлу есебінен конкурстық негізде жүргізілетін бағалы балық түрлерінің, оның ішінде сирек және құрып кету қаупі төнгендерді су айдындарына жіберу көлемін ұлғайту қажет.

Жалпы белгіленген шаралар аталған өңірлердің экономикасы үшін мультипликативті әсер береді. Айталық, бекіре балық өсіру зауыты мен балық питомниктері балық өсірумен (акваөсіру) айналысатын кәсіпкерлерді балық отырғызу материалымен қамтамасыз етеді. Өз кезегінде бұл балық шаруашылығы су айдынының табиғи ресурстарына жүктемені азайтады және сонымен бірге халықтың негізінен ауылдық жерлерде жұмыспен қамтылуын арттырады.

Бағалы балық түрлерінің табиғи өсімін молайту үшін жағдай жасау мақсатында 2018 жылдан 2022 жылға дейін Атырау облысы шегінде Жайық және Қиғаш өзендерінің өсімін молайту және гидрологиялық режимін жақсарту жөніндегі жобалар іске асырылды. Жобалардың мақсаты – түп тереңдету жұмыстарын жүргізу арқылы уылдырық шашу кезеңінде балықтардың кедергісіз қозғалысын қамтамасыз ету.

Жобаларға сәйкес Жайық өзенінде жалпы ұзындығы 25,5 км су түбін тереңдету жұмыстары жүргізіліп, ұзындығы 16,9 км жаңа канал жасалды. Қиғаш өзенінде жалпы ұзындығы 150,7 км түбін тереңдету жұмыстары жүргізілді. Бұл жұмыстар 2022 – 2023 жылдары жалғасуда.

Қазіргі уақытта теңізде балық аулауды жүзеге асыратын балық шаруашылығы субъектілері Жайық өзені сағасының таяздануы салдарынан ауланған балықты балық қабылдау пункттеріне тасымалдау кезінде қиындықтарға тап болуда, сондықтан балықтар жүзіп өтетін жолдарында және кеме жүзетін су жолдарында кең ауқымды түп тереңдету жұмыстарын жалғастыру мәселесі өзекті болып қала береді.

7-параграф. Ғылыми және кадрлық қамтамасыз ету

Уәкілетті органдар атынан басқарушылық шешімдер қабылдауда табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану, биологиялық әралуандықты сақтау жөніндегі қорғау шараларының кешенін жүзеге асыру және өсімді молайту жөніндегі ғылыми негізделген ұсынымдар негізге алынады. Көрсетілген шаралар балық аулауды реттеу, жаңа аулау құралдарын қолдану, өсімді молайту кешенін дамыту және бекіре тұқымдас балық түрлерін қорғау мен пайдалану жөніндегі нақты стратегияны әзірлеу, бөтен текті жаратылыстарға қарсы күрес және басқалар бөлігінде халықаралық ынтымақтастық мәселелерінде ұсынымдар беру жөніндегі проблемаларды шешуді де қамтиды. Жоғарыда аталған шешімдерді қабылдау уәкілетті органдардан азаматтық-құқықтық қатынастар саласында да, қоршаған ортаға әсер ету бөлігінде де қабылданған шешімдер мен олардың салдары үшін елеулі жауапкершілікті талап етеді. Сондықтан саланы ғылыми қамтамасыз етуді қолдау жөніндегі шаралар кешенін қарастыру қажет.

Балық шаруашылығы ғылымында білікті кадрлар тапшылығы бар. Бұдан басқа, балық өсіру кәсіпорындары мен фермерлік шаруашылықтарды білікті кадрлармен қамтамасыз ету мақсатында мемлекеттік білім беру тапсырысын жыл сайын 110 орынға дейін жеткізе отырып, жұмыс істеп тұрған жоғары оқу орындары мен басқа да білім беру мекемелерінің базасында балық шаруашылығын оқытуды кеңейту қажет.

Бүгінгі таңда сирек кездесетін және құрып кету қаупі төнген балық түрлерін жасанды көбейту технологиясын, сондай-ақ бағалы балық түрлерін тауарлық өсірудің биотехникасын дамытуға бағытталған зерттеулер үлкен өзектілікке ие болды.

Балық шаруашылығын дамытудың басым бағыттарын айқындау және тиісті басқару шешімдерін қабылдау мақсатында 2030 жылға дейінгі кезеңге бағдарламалық-нысаналы қаржыландыру шеңберінде неғұрлым өзекті тақырыптар бойынша қолданбалы ғылыми-зерттеу жұмыстарын жалғастыру үшін қосымша қаржы бөлу қажет.

Әлемнің жетекші елдерінің тәжірибесін енгізуде балық шаруашылығы саласындағы шетелдік, оның ішінде Азық-түлік және ауыл шаруашылығы ұйымының (FAO) білікті мамандары мен сарапшыларын тартуды ұлғайту қажет.

"Балық шаруашылығы ғылыми-өндірістік орталығы" ЖШС (бұдан әрі – "БШҒӨО" ЖШС) қызметінің тиімділігін талдау негізінде жұмысты одан әрі жетілдіру жолдарын және жас ғалымдарды қолданбалы сипаттағы ғылыми зерттеулерге тарту тетіктерін айқындау керек.

Сонымен бірге өндірістік процестердің тиімділігін арттыру мақсатында акваөсіру объектілерін өсіру бойынша әлемдік тәжірибеде қолданылатын инновациялық және индустриялық технологиялар трансфертін кеңейту қажет.

Сонымен қатар зертханаларды заманауи жабдықтармен және аспаптармен қайта жарақтандыру, "теңіз" класты ғылыми-зерттеу кемелерін және жылжымалы экспресс-зертханаларды сатып алу, "БШҒӨО" ЖШС жарғылық капиталына бюджеттік инвестициялар шеңберінде инфрақұрылымды жаңғырту мәселелеріне назар аудару қажет.

"БШҒӨО" ЖШС (бұрынғы "Қазақ балық шаруашылығы ҒЗИ) 1929 жылы құрылған және көп жылдық тарихы бар. Қазіргі уақытта "БШҒӨО" ЖШС негізгі қызметі Алматыда орналасқан бас бөліммен және 6 өңірлік филиалмен Қазақстанның балық шаруашылығын ауқымды кешенді ғылыми-негізделген дамытуды қамтамасыз ету болып табылатын жалғыз бейінді орталық болып табылады. Алайда "БШҒӨО" ЖШС-ның толық ауқымды зерттеулері үшін өзінің ғылыми-эксперименттік базасы қажет. Бұл әлемдік деңгейге шығуға және халықаралық жобаларға қатысуға, жоғары индекстелген журналдарда еңбектер шығаруға мүмкіндік беретін зерттеу әдістері мен объектілерінің спектрін кеңейтуге мүмкіндік береді.

Өзінің өндірістік базасының болуы ұзақ мерзімді міндеттерді жоспарлауға мүмкіндік береді – мысалы, балықтардың бағалы түрлерінің (тұқы, албырт, бекіре және т.б.) жеке селекциялық тұқымдарын өсіру. Сондай-ақ генофондты сақтау мақсатында сирек кездесетін және жойылып кету қаупі төнген балық түрлерінің коллекциялық аналық-толықтыру үйірін қалыптастыру үшін өзіндік база қажет. Мұндай база оңтайлы жағдайда балықтар мен гидробионттардың әрқилы түрлерін ұстау және негізгі іс-шараларды өткізу үшін қажет.

Меншікті базада табиғи су айдындарының бөгде түрлерімен ластану қаупі болмайтын акклиматизациялық жұмыстарды пысықтау мүмкіндігі болады.

Бағалы балық түрлерін өсіру технологиялары бойынша ұсынымдар мен балық өсіру нормативтері түріндегі ғылыми зерттеулердің нәтижелерінің балық саласының мамандары үшін қолданбалы маңызы бар.

8-параграф. Нормативтік құқықтық базаны дамыту

Бағдарламаны тиімді іске асыру үшін балық шаруашылығын қорғау, өсімін молайту және орнықты дамыту мәселелері бойынша нормативтік құқықтық актілерге өзгерістер мен толықтырулар енгізу арқылы саланың заңнамалық және нормативтік құқықтық базасын жетілдіруге бағытталған бірқатар шаралар қабылдау қажет.

Жаңа өндірістерді құру және қолданыстағыларды кеңейту, сондай-ақ бәсекеге қабілетті және қауіпсіз акваөсіру өнімін өсіру көлемін ұлғайту арқылы акваөсірудің орнықты дамуын қамтамасыз ету мақсатында "Акваөсіру туралы" Қазақстан Республикасының жеке Заңы әзірленетін болады.

Заң жобасында мемлекеттік реттеуді қамтамасыз етуге, құқықтық негіздерді, экономикалық жағдайларды және акваөсіруді дамытуға мемлекеттік қолдауды құруға, саланы ғылыми және кадрлық қамтамасыз етуге, халықтың акваөсіру өнімін тұтынуын ұлғайтуға, акваөсіру объектілері мен өнімінің экспорттық әлеуетін арттыруға, сондай-ақ органикалық балық өнімін өндіруді дамытуды қамтамасыз етуге бағытталған мемлекеттік саясат міндеттемелері көзделетін болады.

Осыған байланысты Қазақстан Республикасының Орман, Су және Жер кодекстеріне, сондай-ақ Қазақстан Республикасының "Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы", "Жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану туралы" және "Агроөнеркәсіптік кешенді және ауылдық аумақтарды дамытуды мемлекеттік реттеу туралы" заңдарына түзетулерді пысықтау көзделеді.

Орман кодексіне және "Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы" Қазақстан Республикасының Заңына мемлекеттік орман қоры және ерекше қорғалатын табиғи аумақтар учаскелерінде балық шаруашылығын (акваөсіру) дамытуды реттейтін нормалар енгізіледі, себебі онда балық өсіруді жүргізуге арналған перспективалы су айдындары бар, оларды пайдалану балық өсіру көлемін едәуір ұлғайтуға мүмкіндік береді.

4-тарау. Бағдарламаның негізгі бағыттары, мақсаттары, міндеттері, нысаналы индикаторлары және іске асыру нәтижелерінің көрсеткіштері

Бағдарламаның мақсаты: халықты балық өнімдерімен қамтамасыз етуді арттыру және балық өсіруді (акваөсіру) дамыту үшін жағдай жасау.

Бағдарламаның негізгі міндеттері:

1. Балық өсіру (акваөсіру) өнімі, қайта өңдеу көлемін өсіру, сонымен бірге балық шаруашылығын мемлекеттік қолдауды қамтамасыз ету.

2. Балық ресурстарын және басқа су жануарларын сақтау және өсімін молайтуды қамтамасыз ету.

3. Саланы ғылыми және кадрлық қамтамасыз ету.

Бағдарламаның нысаналы индикаторлары

6-кесте

Нысаналы индикаторлар	Өлшем бірлігі	2021	2022	2023	2024	2025	2026	2027	2028	2029	2030
Балық өсіру көлемін ұлғайту	мың тонна	12,1	19,2	22,1	24,9	30,0	64,7	104,4	161,4	204,0	270,1
Балық өнімдерін ішкі тұтынуды ұлғайту	мың тонна	68,9	69,1	69,5	69,8	70,0	71,3	73,0	85,4	104,8	134,1
Балық ресурстарының табиғи популяциясының 7 %-ға өсуі	мың тонна	223,4	224,9	226,5	228,1	229,7	231,3	232,9	234,5	236,2	237,8

Экономикалық әсер:

Бағдарламаны қабылдау елдің балық шаруашылығын қалпына келтіруге және дамытуға, балықты өнеркәсіптік өндірудің жаңа объектілерін енгізуге, оларды өсіру және тауарлық балық өнімін алу жағдайларын жетілдіруге ықпал ететін болады, бұл өндірісті ұлғайтуға және ел халқын балық өнімімен қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

Бұл жағдай балық өңдеу өнеркәсібін дамыту, қосылған құны жоғары балық өнімдерін шығару есебінен балық өнімдері экспортының көлемін ұлғайтуға, іскерлік белсенділіктің өсуіне, инвестициялар есебінен қосымша қаражаттың құйылуына әкеледі.

Жалпы акваөсіруді дамыту табиғи су айдындарының балық ресурстарына кәсіпшілік жүктемені азайтуға мүмкіндік береді. Бұдан басқа, балық өсіруді дамыту жалпы өндіріс, жалпы балық және балық өнімдері көлемінің ұлғаюымен мультипликативтік әлеуметтік-экономикалық нәтиже береді деп күтілуде.

Бағдарламаның мақсаттарына, міндеттеріне, нысаналы индикаторларына, сондай-ақ көрсеткіштеріне (осы Бағдарламаға 1-қосымша) қол жеткізу бағдарламаны іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарына (осы Бағдарламаға 2-қосымша) сәйкес жүзеге асырылатын болады.

5-тарау. Қажетті ресурстар

Бағдарламаны қаржыландыру республикалық және жергілікті бюджеттер қаражаты шегінде, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған өзге де көздер есебінен жүзеге асырылатын болады.

Бағдарламаны іске асыруға арналған қаржы қаражатының көлемі, млн теңге

7-кесте

Көрсеткіш	2021	2022	2023	2024	2025	2026	2027	2028	2029	2030	Барлығы
Республикалық бюджет*	3 472,0	4 213,0	7 811,2	3 265,2	5 764,2	15 557,3	14 230,3	13 978,0	14 891,2	16 456,0	99 638,4
Жергілікті бюджет*	1 774,3	2 892,6	4 816,0	5 261,1	12 349,3	12 644,0	11 559,2	31 156,0	36 199,2	50 620,1	169 271,85
Бюджеттен тыс қаражаттар	11 288,0	15 361,0	20 520,0	23 605,0	43 361,0	30 379,0	32 421,0	37 663,0	44 593,0	81 349,0	340 540,0
Барлық қаражат	16 534,3	22 466,6	33 147,2	32 131,3	61 474,5	58 580,3	58 210,5	82 797,0	95 683,4	148 425,1	609 450,25

Ескертпе:

* қаражат көлемі Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес тиісті қаржы жылдарына арналған республикалық және жергілікті бюджеттердің бекітілуіне және нақтылануына қарай нақтыланатын болады.

Балық шаруашылығын дамытудың 2021 – 2030 жылдарға арналған бағдарламасына 1-қосымша

2021 – 2030 жылдарға арналған балық өсіру көлемі

Облыс	Өндіріс көлемі, тонна
	2021	2022	2023	2024	2025	2026	2027	2028	2029	2030
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11
Абай	-	27	50	100	200	300	500	600	900	1 000
Ақмола	143	964	1 269	1 520	2 000	2 695	5 695	7 423	9 508	10 308
Ақтөбе	566	845	1 083	1 200	1 420	3 440	6 170	8 550	9 778	10 350
Алматы	3 795	5 259	5 568	6 000	6 518	9 968	13 118	14 818	15 118	20 000
Атырау	10	281	320	373	739	1 500	2 079	5 800	7 580	15 000
Шығыс Қазақстан	480	1 491	1 746	2 000	2 302	3 746	5 657	7 765	8 721	9 774
Жамбыл	106	483	600	900	1 276	2 596	5 761	6 501	7 101	8 000
Жетісу	-	798	900	1 000	1 200	2 500	3 500	4 500	5 000	5 468
Батыс Қазақстан	147	515	655	750	1 055	1 767	3 929	6 073	7 458	10 000
Қарағанды	402	531	896	1 100	1 319	2 896	4 107	6 999	9 502	10 000
Қостанай	84	167	192	250	792	1 839	4 714	6 426	8 766	10 242
Қызылорда	172	527	837	1 000	1 426	2 765	4 285	9 220	12 132	16 000
Маңғыстау	30	63	73	150	286	15 193	25 298	50 503	75 708	100 000
Павлодар	50	107	200	300	400	1 200	2 900	3 450	5 600	10 000
Солтүстік Қазақстан	600	986	1 100	1 200	1 300	2 470	3 470	6 000	800	10 000
Түркістан	5 569	6 200	6 640	7 000	7 467	9 123	12 261	14 843	17 422	20 000
Ұлытау	-	35	65	150	300	800	1 000	2 000	3 000	4 000
Барлығы	12 154	19 279	22 194	24 993	30 000	64 798	104 444	161 471	204 094	270 142

Балық шаруашылығын дамытудың 2021 – 2030 жылдарға арналған бағдарламасына 2-қосымша

Балық шаруашылығын дамытудың 2021 – 2030 жылдарға арналған бағдарламасын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары

Р/с №	Атауы	Өл шем бірлі гі	Аяқтау нысаны	Орындау мерзімі	Орындау үшін жауаптылар	оның ішінде жылдар бойынша											Қаржы ландыру көздері
						2021	2022	2023	2024	2025	2026	2027	2028	2029	2030	Барлы ғы

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18
1. Акваөсіру (балық өсіру шаруашылығы), қайта өңдеу өнімдері көлемінің өсуі және балық шаруашылығын мемлекеттік қолдаумен қамтамасыз ету
1.1	Акваөсіру (балық өсіру шаруашылығы) өнімінің өнімділігі мен сапасын арттыруды, сондай-ақ асыл тұқымды балық өсіруді дамытуды субсидиялау	млн теңге	субсидиялар төлеу	2021 – 2030 жылдар	облыстардың әкімдіктері, ЭТРМ	1234,3	2237,6	2032,0	2168,1	3918,8	5088,9	6541,8	22806,6	30297,7	37864,6	114190,4	ЖБ
1.1.1					Шымкент қаласының әкімдігі	-	-	29,0	29,0	-	-	-	-	-	-	58,0	ЖБ
1.1.2					Абай облысының әкімдігі	-	4,3	-	-	35,5	52,5	83,1	145,0	128,6	167,3	616,3	ЖБ
1.1.3					Ақмола облысының әкімдігі	18,5	198,4	-	-	236,2	253,2	409,8	422,2	449,7	407,2	2395,2	ЖБ
1.1.4					Ақтөбе облысының әкімдігі	52,9	111,5	50,0	-	435,8	548,5	756,4	934,9	1097	1214,3	5201,3	ЖБ
1.1.5					Алматы облысының әкімдігі	185,3	342,6	150,0	300,0	622,5	622,5	694,0	708,7	723	1219,7	5568,3	ЖБ
1.1.6					Атырау облысының әкімдігі	7,4	99,2	83,4	83,4	433,0	835,9	928,8	1000,0	1772,6	2302,4	7546,1	ЖБ
1.1.7					Шығыс Қазақстан облысының әкімдігі	88,2	235,7	188,9	226,7	188,6	188,6	188,6	1120,2	1253,5	1422,4	5101,4	ЖБ
1.1.8					Жамбыл облысының әкімдігі	26,2	122,1	281,0	295,0	776,0	1204,5	1759,0	1000,0	1287,1	1481,4	8232,3	ЖБ
1.1.9					Жетісу облысының әкімдігі	-	52,2	40,0	10,0	60,0	60,0	60,0	500,0	714,6	915,0	2411,8	ЖБ
1.1.10					Батыс Қазақстан облысының әкімдігі	23,1	58,1	32,8	33,3	124,7	172,4	206,3	580,8	839,3	1266,2	3337,0	ЖБ
1.1.11					Қарағанды облысының әкімдігі	168,5	266,5	577,6	35,7	186,2	244,0	287,6	1000,0	1414,5	1672,3	5852,9	ЖБ
1.1.12					Қызылорда облысының әкімдігі	60,5	66,7	9,1	9,5	49,5	50,5	50,5	1000,0	2024,0	2645,9	5966,2	ЖБ
1.1.13					Қостанай облысының әкімдігі	5,0	5,5	-	-	21,7	28,3	34,1	661,1	836,4	972,2	2564,3	ЖБ
1.1.14					Маңғыстау облысының әкімдігі	5,7	7,9	20,5	16,6	28,7	68,2	68,3	9889,9	12781,2	16733,7	39620,7	ЖБ
1.1.15					Павлодар облысының әкімдігі	7,9	15,6	39,7	78,8	43,7	45,5	45,6	822,3	1452,7	1230,8	3782,6	ЖБ
1.1.16					Солтүстік Қазақстан облысының әкімдігі	38,5	31,2	-	-	48,7	64,3	280,1	434,1	558,3	694,3	2149,5	ЖБ
1.1.17					Түркістан облысының әкімдігі	546,6	602,5	500,0	1000,0	546,0	567,8	607,5	2104,0	2536,4	2850,2	11861,0	ЖБ
1.1.18					Ұлытау облысының әкімдігі	-	17,6	30,0	50,0	81,5	81,5	81,5	483,4	428,8	669,3	1923,6	ЖБ
1.2	Инвестиция лық салымдар кезінде балық шаруашылығы субъектісі шеккен шығыстардың бір бөлігін өтеу бойынша субсидиялау	млн теңге	субсидиялар төлеу	2021 – 2030 жылдар	облыстардың әкімдіктері, ЭТРМ	972,0	1713,0	2000,0	2000,0	7151,9	5473,3	3412,5	5210,0	2610,0	8039,0	38581,7	ЖБ
1.2.1					Абай облысының әкімдігі	-	-	-	-	140,75	125,75	76,25	23,8	21,0	27,0	414,55	ЖБ
1.2.2					Ақмола облысының әкімдігі	15	20	-	-	35,0	40,0	45,0	50,0	55,0	60,0	320,0	ЖБ
1.2.3					Ақтөбе облысының әкімдігі	238,9	383,9	93,7	147,5	134,5	184,5	232,0	5,0	-	-	1420,0	ЖБ
1.2.4					Алматы облысының әкімдігі	109	150	436,73	1014,599	327,5	327,5	327,5	90,0	6,0	3460,0	6248,829	ЖБ
1.2.5					Атырау облысының әкімдігі	5	67,6	125,0	75,0	100,0	25,0	145,0	60,6	60,6	60,6	724,4	ЖБ
1.2.6					Шығыс Қазақстан облысының әкімдігі	22,1	64,1	547,418	-	209,25	327,875	467,625	408,1	400,0	514,7	2961,168	ЖБ
1.2.7					Жамбыл облысының әкімдігі	-	3,0	62,5	-	150,0	200,0	200,0	45,3	24,5	20,0	705,3	ЖБ
1.2.8					Жетісу облысының әкімдігі	-	-	-	-	94,53	-	-	179,0	117,0	150,0	540,53	ЖБ
1.2.9					Батыс Қазақстан облысының әкімдігі	3,9	3,8	16,76	16,760	37,198	45,809	45,809	598,8	534,4	761,0	2064,236	ЖБ
1.2.10					Қарағанды облысының әкімдігі	9,9	22,4	-	-	450,79	450,79	-	137,2	170,1	212,0	1453,18	ЖБ
1.2.11					Қызылорда облысының әкімдігі	81	111,5	17,568	-	52,5	55,0	57,5	283,9	292,4	332,3	1283,668	ЖБ
1.2.12					Қостанай облысының әкімдігі	233	237,5	110,335	106,25	17,5	42,5	17,5	218,0	209,0	245,0	1436,585	ЖБ
1.2.13					Маңғыстау облысының әкімдігі	10,0	19,0	-	-	3862,325	2321,675	500,0	1035,0	20,0	1218,0	8986,0	ЖБ
1.2.14					Павлодар облысының әкімдігі	48,0	366,0	366,0	393,0	1340,874	1140,874	1140,874	1495,0	96,0	275,6	6662,222	ЖБ
1.2.15					Солтүстік Қазақстан облысының әкімдігі	0,5	24,4	12,279	9,392	62,237	25,0	25,0	25,0	24,0	25,0	232,808	ЖБ
1.2.16					Түркістан облысының әкімдігі	195,5	239,5	226,2	237,5	120,5	144,625	132,5	476,6	510,0	568,0	2850,925	ЖБ
1.2.17					Ұлытау облысының әкімдігі	-	-	-	-	16,490	16,49	-	79,0	70,0	110,0	291,98	ЖБ
1.3	Балық шаруашылығы өнімін қайта өңдеуді субсидиялау ды енгізу	млн теңге	Қазақстан Республикасы Заңының жобасы	2025 – 2030 жылдар	облыстардың әкімдіктері, ЭТРМ	-	-	-	-	1688,5	1934,1	2224,3	2558,0	2941,7	3382,9	14729,5	РБ
1.3.1					Алматы қаласының әкімдігі	-	-	-	-	76,9	89,1	102,3	-	-	-	268,3	РБ
1.3.2					Шымкент қаласының әкімдігі	-	-	-	-	38,5	43,9	50,5	138	138,5	148,9	558,3	РБ
1.3.3					Абай облысының әкімдігі	-	-	-	-	19,2	21,9	25,2	168,0	178,9	218,6	631,8	РБ
1.3.4					Ақмола облысының әкімдігі	-	-	-	-	19,2	21,9	25,2	138,2	189,5	189,5	583,5	РБ
1.3.5					Ақтөбе облысының әкімдігі	-	-	-	-	19,2	21,9	25,2	88,2	134,6	134,6	423,7	РБ
1.3.6					Алматы облысының әкімдігі	-	-	-	-	192,0	219,9	252,9	174,5	289,5	245,6	1374,4	РБ
1.3.7					Атырау облысының әкімдігі	-	-	-	-	230,4	263,9	303,5	274,1	331,8	352,1	1755,8	РБ
1.3.8					Шығыс Қазақстан облысының әкімдігі	-	-	-	-	230,4	263,9	303,5	134,0	149,6	188,9	1270,3	РБ
1.3.9					Жамбыл облысының әкімдігі	-	-	-	-	64,0	73,3	84,3	114,2	168,2	168,2	672,2	РБ
1.3.10					Жетісу облысының әкімдігі	-	-	-	-	153,6	175,9	202,3	101,2	101,2	101,2	835,4	РБ
1.3.11					Батыс Қазақстан облысының әкімдігі	-	-	-	-	38,4	43,9	50,5	134,5	134,5	134,5	536,3	РБ
1.3.12					Қарағанды облысының әкімдігі	-	-	-	-	38,4	43,9	50,5	106	138,2	138,2	515,2	РБ
1.3.13					Қызылорда облысының әкімдігі	-	-	-	-	192,0	219,9	252,9	204,2	204,2	292,4	1365,6	РБ
1.3.14					Қостанай облысының әкімдігі	-	-	-	-	25,6	29,3	33,7	89,1	89,1	89,1	355,9	РБ
1.3.15					Маңғыстау облысының әкімдігі	-	-	-	-	64,0	73,3	84,3	182	182,3	182,3	768,2	РБ
1.3.16					Павлодар облысының әкімдігі	-	-	-	-	19,2	21,9	25,2	128,6	128,6	128,6	452,1	РБ
1.3.17					Солтүстік Қазақстан облысының әкімдігі	-	-	-	-	17,9	20,5	23,6	88,0	88,0	88,0	326	РБ
1.3.18					Түркістан облысының әкімдігі	-	-	-	-	230,4	263,9	303,5	174,0	174,0	461	1606,8	РБ
1.3.19					Ұлытау облысының әкімдігі	-	-	-	-	19,2	21,9	25,2	121,2	121,0	121,2	429,7	РБ
1.4	Балық шаруашылығы субъектілерін кредиттеу кезінде сыйақы мөлшерлемелерін субсидиялау ды енгізу	млн теңге	Қазақстан Республикасы Заңының жобасы	2025 – 2030 жылдар	облыстардың әкімдіктері, ЭТРМ	-	-	-	-	1000,0	2477,9	1918,9	2224,0	2598,4	3587,0	13806,2	РБ
1.4.1					Абай облысының әкімдігі	-	-	-	-	14,0	7,0	7,0	50,0	50,0	50,0	178,0	РБ
1.4.2					Ақмола облысының әкімдігі	-	-	-	-	62,0	62,0	62,0	150,0	500,0	500,0	1336,0	РБ
1.4.3					Ақтөбе облысының әкімдігі	-	-	-	-	38,0	38,0	38,0	38,0	38,0	38,0	228,0	РБ
1.4.4					Алматы облысының әкімдігі	-	-	-	-	100,0	148,0	148,0	100,0	100,0	100,0	696,0	РБ
1.4.5					Атырау облысының әкімдігі	-	-	-	-	37,8	37,8	37,8	200,0	200,0	200,0	713,4	РБ
1.4.6					Шығыс Қазақстан облысының әкімдігі	-	-	-	-				200,0	200,0	550,0	950,0	РБ
1.4.7					Жамбыл облысының әкімдігі	-	-	-	-	100,0	112,0	293,0	200,0	200,0	300,0	1205,0	РБ
1.4.8					Жетісу облысының әкімдігі	-	-	-	-	200,0	740,0		140,0	140,0	200,0	1420,0	РБ
1.4.9					Батыс Қазақстан облысының әкімдігі	-	-	-	-				150,0	200,4	300,0	650,4	РБ
1.4.10					Қарағанды облысының әкімдігі	-	-	-	-				200,0	200,0	200,0	600,0	РБ
1.4.11					Қызылорда облысының әкімдігі	-	-	-	-				200,0	200,0	200,0	600,0	РБ
1.4.12					Қостанай облысының әкімдігі	-	-	-	-	26,0	26,0	26,0	100,0	100,0	200,0	478,0	РБ
1.4.13					Маңғыстау облысының әкімдігі	-	-	-	-	200,0	422,4	422,4	100,0	100,0	200,0	1444,8	РБ
1.4.14					Павлодар облысының әкімдігі	-	-	-	-	217,5	880,0	880,0	200,0	200,0	359,0	2736,5	РБ
1.4.15					Солтүстік Қазақстан облысының әкімдігі	-	-	-	-	4,7	4,7	4,7	20,0	20,0	20,0	74,1	РБ
1.4.16					Түркістан облысының әкімдігі	-	-	-	-				126,0	100,0	100,0	326,0	РБ
1.4.17					Ұлытау облысының әкімдігі	-	-	-	-				50,0	50,0	70,0	170,0	РБ
1.5	Су беру жөніндегі қызметтердің құнын субсидиялау ды енгізу	млн теңге	Қазақстан Республикасы Заңының жобасы	2025 – 2030 жылдар	облыстардың әкімдіктері, ЭТРМ	-	-	-	-	351,6	351,7	351,8	2269,0	2269,5	2274,5	7868,4	ЖБ
1.5.1					Абай облысының әкімдігі	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	ЖБ
1.5.2					Ақмола облысының әкімдігі	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	ЖБ
1.5.3					Ақтөбе облысының әкімдігі	-	-	-	-	1,4	1,4	1,4	1,4	1,4	1,4	8,64	ЖБ
1.5.4					Алматы облысының әкімдігі	-	-	-	-	48,4	48,4	48,4	960,0	960,0	960,0	3025,2	ЖБ
1.5.5					Атырау облысының әкімдігі	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	ЖБ
1.5.6					Шығыс Қазақстан облысының әкімдігі	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	ЖБ
1.5.7					Жамбыл облысының әкімдігі	-	-	-	-	21,3	21,3	21,3	122,3	122,3	122,3	430,98	ЖБ
1.5.8					Жетісу облысының әкімдігі	-	-	-	-	-	-	-	10,0	10,0	10,0	30,0	ЖБ
1.5.9					Батыс Қазақстан облысының әкімдігі	-	-	-	-	4,3	4,3	4,3	-	-	-	12,9	ЖБ
1.5.10					Қарағанды облысының әкімдігі	-	-	-	-	17,5	17,5	17,5	17,5	17,5	17,5	105,0	ЖБ
1.5.11					Қызылорда облысының әкімдігі	-	-	-	-	2,5	2,5	2,5	300,0	300,0	300,0	907,5	ЖБ
1.5.12					Қостанай облысының әкімдігі	-	-	-	-	0,1	0,2	0,3	100,0	100,0	100,0	300,6	ЖБ
1.5.13					Маңғыстау облысының әкімдігі	-	-	-	-	7,8	7,8	7,8	9,5	10	15	57,9	ЖБ
1.5.14					Павлодар облысының әкімдігі	-	-	-	-	248,3	248,3	248,3	248,265	248,265	248,265	1489,695	ЖБ
1.5.15					Солтүстік Қазақстан облысының әкімдігі	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	ЖБ
1.5.16					Түркістан облысының әкімдігі	-	-	-	-	-	-	-	500,0	500,0	500,0	1500,0	ЖБ
1.5.17					Ұлытау облысының әкімдігі	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	ЖБ
1.6	Акваөсіруді мемлекеттік ынталандыру шаралары шеңберінде қарсы міндеттемелер тетігін көздеу	-	Қазақстан Республикасы Заңының жобасы	2025 жылғы 4-тоқсан	ЭТРМ	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	талап етілмейді
1.7	Акваөсіруді дамыту мониторингі нің ақпараттық жүйесін әзірлеу және енгізу	млн теңге	ақпарат тық жүйе	2026 жылғы 4-тоқсан	ЭТРМ, ЦДМАӨМ, ҰЭМ, Қаржымині	-	-	-	-	-	60,0	60,0	40,0	40,0	40,0	240,0	РБ
1.8	Электрондық нысандағы мемлекеттік мүлік тізілімінің веб-порталын қолдана отырып балық шаруашылы ғын жүргізу үшін балық шаруашылығы су айдындары ның және (немесе) учаскелерін беру	млн теңге	конкурс өткізу	2026 – 2030 жылдар	ЭТРМ	-	-	-	-	-	6,0	6,0	6,0	6,0	6,0	30,0	РБ
1.9	Балық шаруашылығы саласындағы инвестиция лық жобаларды іске асыру кезінде инвесторларға балық шаруашылығы су айдындарын және (немесе) учаскелерін конкурс өткізбей беру тетігін енгізу	-	Қазақстан Республикасы Заңының жобасы	2025 жылғы 4-тоқсан	ЭТРМ	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	талап етілмейді
1.10	Балық өнімдерін өткізу жөніндегі мамандан дырылған сауда объектілерін құру үшін жер учаскелерін және сауда алаңдарын беру	-	әкімдіктің қаулысы	2021 – 2030 жылдар	облыстардың әкімдіктері	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	талап етілмейді
1.11	Балық өсіру шаруашылық тарын құру және дамыту үшін жер учаскелерін резервте қалдыру және беру	-	әкімдіктің қаулысы	2021 – 2030 жылдар	облыстардың әкімдіктері	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	талап етілмейді
1.12	"Аграрлық несие корпорациясы" АҚ және "Даму" кәсіпкерлік дамыту қоры" АҚ, сондай-ақ әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорация лар арқылы инвестиция лық жобаларды іске асыру кезінде балық шаруашылығы субъектілеріне несие беруді іске асыру	-	кредит беру шарттары	2023 – 2030 жылдар	ҰЭМ, облыстардың әкімдіктері	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	басқа көздер
1.13	Балық шаруашылығы саласындағы инвестиция лық жобаларды заңнамадағы белгіленген тәртіпке сәйкес өкіл (агент) арқылы бюджеттік несие беру тәртібін енгізу	млн теңге	ЭТРМ бұйрығы	2024 – 2030 жылдар	ЭТРМ, облыстардың әкімдіктері	-	-	-	-	-	2023,0	2023,0	2023,0	2023,0	2023,0	10115,0	РБ
1.14	Балық шаруашылығы субъектілері нің объектілеріне жеткілікті инфрақұры лымды жүргізу	млн теңге	объектіні пайдалануға беру актісі	2021 – 2030 жылдар	облыстардың әкімдіктері	511	621	741	689	461	1093	600	201	338	1746	7000	ЖБ
1.14.1					Абай облысының әкімдігі	-	0,9	0,6	2,0	1,8	4,5	3,5	0,6	2,3	11,1	27,3	ЖБ
1.14.2					Ақмола облысының әкімдігі	36,8	36,7	50	49,3	30,6	70,5	32,7	10,3	8,2	70,2	395,3	ЖБ
1.14.3					Ақтөбе облысының әкімдігі	36,3	43	56	49,4	20,3	130,7	42,7	4,8	11,7	119	513,9	ЖБ
1.14.4					Алматы облысының әкімдігі	11,5	10,7	10,9	21,8	10,4	26,7	12,1	5,8	11,3	43,3	164,5	ЖБ
1.14.5					Атырау облысының әкімдігі	36,8	43,2	80	49,7	35,6	78,4	42,7	5,8	18	119	509,2	ЖБ
1.14.6					Шығыс Қазақстан облысының әкімдігі	36,8	47,6	19,4	39,2	20,5	56,0	39,2	8,2	21,8	108,9	397,6	ЖБ
1.14.7					Жамбыл облысының әкімдігі	46,8	43,2	55	38,5	12,4	80,5	43,1	5,1	27,7	125	477,3	ЖБ
1.14.8					Жетісу облысының әкімдігі	-	1,6	1,8	3,6	1,9	6,7	3,2	1,8	3,7	11,8	36,1	ЖБ
1.14.9					Батыс Қазақстан облысының әкімдігі	36,8	20,3	60	49,3	2,8	91,7	27,7	4,6	30,5	123	446,7	ЖБ
1.14.10					Қарағанды облысының әкімдігі	26,2	40,5	49,5	26,8	10,2	59,2	16,3	3,7	14,2	85,7	332,3	ЖБ
1.14.11					Қызылорда облысының әкімдігі	45,3	215,2	215,2	215,2	215,2	-	-	-	-	-	906,1	ЖБ
1.14.12					Қостанай облысының әкімдігі	12,0	9,9	10,2	10,5	25,4	48,4	30,7	4,3	28,4	124	303,8	ЖБ
1.14.13					Маңғыстау облысының әкімдігі	78,9	34,3	1,2	2,0	2,2	203	210,3	130,5	70,5	287	1019,9	ЖБ
1.14.14					Павлодар облысының әкімдігі	41,2	10,2	33	49,3	35,6	80,5	41	5,5	25,8	124	446,1	ЖБ
1.14.15					Солтүстік Қазақстан облысының әкімдігі	37,4	12,2	50,1	49,3	29,6	90,2	20,3	2,3	24,1	125	440,5	ЖБ
1.14.16					Түркістан облысының әкімдігі	27,8	49,2	44,4	29,8	4,4	49,1	30,4	6,3	34,9	234,9	511,2	ЖБ
1.14.17					Ұлытау облысының әкімдігі	-	2,7	3,6	3,7	2,3	16,4	4,0	1,0	4,5	34,3	72,5	ЖБ
1.15	Балық өсіру шаруашылық тары мен балықты қайта өңдеу кәсіпорында рын құру және кеңейту, балық азығын өндіруге арналған зауыттарды кеңейту	млн теңге	объектіні пайдалануға беру актісі	2021 – 2030 жылдар	облыстардың әкімдіктері	11288	15361	20520	23605	43361	30379	32421	37663	44593	81349	340540	жеке және қарыз қаражаты
1.16	Балық және балық өнімдерінің ветеринария лық-санитариялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету	-	тиісті ветерина риялық-санитариялық қауіпсіздік	2023 – 2030 жылдар	АШМ, облыстардың әкімдіктері	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	талап етілмейді
1.17	Өтеусіз негізде еңбек өнімділігін арттыруды ынталандыру үшін акваөсіру саласындағы инвестиция лық жобаларды ғылыми сүйемелдеу тетігін енгізу	млн теңге	ЭТРМ бұйрығы	2025 жылғы 4-тоқсан	ЭТРМ	-	-	-	-	-	280,0	280,0	280,0	280,0	280,0	1400,0	РБ
1.18	Отандық балық және балық өнімдерін өндірушілерді қолдау үшін мемлекеттік сатып алуды жүзеге асыру кезінде ұлттық режимнен алып қоюды белгілеу жөніндегі мәселені пысықтау	-	Қазақстан Республикасы Үкіметіне ұсыныс тар енгізу	2024 жылғы 4-тоқсан	ЭТРМ	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	талап етілмейді
2. Балық ресурстарының және басқа да су жануарларын сақтау, қорғау және өсiмiн молайту
2.1	Облысаралық бассейндік балық шаруашылығы инспекцияла рын материалдық-техникалық жарақтандыру	млн теңге	шарттар, актілер	2021 – 2025 жылдар	ЭТРМ, ҰЭМ, Қаржымині	2000	2000	1913,8	300,0	-	2700,0	1000,0	-	-	-	9913,8	РБ
2.2	Экстремалды табиғи-климаттық жағдайларда қызметті жүзеге асыруға байланысты жұмысы үшін үстемеақы белгілеу бөлігінде "Мемлекеттiк бюджет қаражаты есебінен Қазақстан Республикасы органдарының қызметкерле ріне сыйлықақы беру, материалдық көмек көрсету және лауазымдық жалақыларына үстемеақылар белгілеу, сондай-ақ мемлекеттік әкімшілік қызметшілер ге бонустар төлеу қағидаларын бекіту туралы" 2001 жылғы 29 тамыздағы № 1127 Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысына өзгерістер енгізу	-	Қазақстан Республикасы Үкіметі нің қаулысы	2024 жылғы 4-тоқсан	ЭТРМ	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	талап етілмейді
2.3	Балық және балық өнімдерін қадағалаудың интеграцияланған ақпараттық жүйесін ендіру	млн теңге	ақпараттық жүйе	2024 жылғы 4-тоқсан	ЭТРМ, АШМ, Қаржымині, ЦДМАӨМ, ҰЭМ	-	-	64,396	62,697	62,465	39,234	39,2	39,2	39,2	39,2	385,592	РБ
2.4	Каспий итбалығының популяциясын сақтау бойынша мемлекеттік табиғи резерват құру	млн теңге	Қазақстан Республикасы Үкіметі нің қаулысы	2024 жылғы 4-тоқсан	ЭТРМ, Қаржымині, ҰЭМ, Атырау және Маңғыстау облыстарының әкімдіктері	-	-	180,0	-	-	-	-	-	-	-	-	РБ
2.5	Сандық шектеулерді (квоталарды) кезең-кезеңімен енгізе отырып өңделмеген балықты экспортқа шығаруға және қандайда бір балық өніміне маусымдық сұранысты ескере отырып экспортқа лицензия беруге шектеу енгізу	-	ЭТРМ бұйрығы	жыл сайын (қажет болған жағдайда)	ЭТРМ, СИМ, Қаржымині	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	талап етілмейді
2.6	"Жайық-Атырау" бекіре балығын өсіру зауыты" РМҚК реконструкциялау және жаңғырту жөніндегі инвестиция лық ұсынысты енгізу	-	инвестициялық ұсыныс	2023 – 2027 жылдар	ЭТРМ, ҰЭМ, Атырау облысының әкімдігі	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	талап етілмейді
2.7	"Қамыстыбас балық питомнигі" РМҚК реконструкциялау және жаңғырту жөніндегі инвестиция лық ұсынысты енгізу	-	инвестициялық ұсыныс	2025 – 2030 жылдар	ЭТРМ, ҰЭМ Қызылорда облысының әкімдігі	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	талап етілмейді
2.8	"Петропавл балық питомнигі" РМҚК реконструкциялау және жаңғырту жөніндегі инвестиция лық ұсынысты енгізу	-	инвестициялық ұсыныс	2025 – 2030 жылдар	ЭТРМ, ҰЭМ, Солтүстік Қазақстан облысының әкімдігі	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	талап етілмейді
2.9	Республика лық бюджет есебінен конкурстық негізде мемлекеттік тапсырыс шеңберінде құнды балық түрлерінің шабақтарын балық шаруашылығы су айдындары ның және (немесе) учаскелеріне жіберу	млн теңге	балық жіберу актілері	жыл сайын	ЭТРМ	-	-	300	295,1	150	150	600	650	700	750	3595,1	РБ
2.10	Мемлекеттік балық өсіру кәсіпорындармен құнды балық түрлерінің шабақтарын балық шаруашылығы су айдындарына және (немесе) учаскелеріне жіберу	млн теңге	балық жіберу актілері	жыл сайын	ЭТРМ	-	-	1105	1275	1399	1435	1546	1625	1730	1815	11930	РБ
2.11	Жергілікті бюджет есебінен конкурстық негізде мемлекеттік тапсырыс шеңберінде құнды балық түрлерінің шабақтарын балық шаруашылығы су айдындарына және (немесе) учаскелеріне жіберу	млн теңге	балық жіберу актілері	жыл сайын	облыс әкімдіктері	-	-	-	350	400	550	550	550	550	550	3500	ЖБ
2.12	Жайық және Қиғаш өзендерінің балық өтетін арналарда және сағалық кеңістікте түбін тереңдету жұмыстарын жүргізу	млн теңге	орындалған жұмыстардың актісі	2023 – 2030 жылдар	ЭТРМ, Қаржымині, ҰЭМ, Атырау облысының әкімдігі	-	-	3000	-	-	3000	3000	3000	3000	3000	18000	РБ
3. Саланы ғылыми және кадрлық қамтамасыз ету жөніндегі шаралар
3.1	Біліктілікті арттыру және қайта даярлау мақсатында балық өсіруді (акваөсіруді) оқытуды ұйымдастыру	млн теңге	шарт және басқа да растайтын құжаттар	2021 – 2030 жылдар	облыстардың әкімдіктері	29	34	43	54	66	87	103	119	134	146	816	ЖБ
3.1.1					Абай облысының әкімдігі	-	-	0,1	0,1	0,2	0,2	0,2	0,2	0,2	0,2	1,4	ЖБ
3.1.2					Ақмола облысының әкімдігі	3,2	4,1	5,3	5,7	9,0	20,0	20,6	31,4	35,0	39,2	173,5	ЖБ
3.1.3					Ақтөбе облысының әкімдігі	1,5	1,5	1,5	2,7	2,7	2,2	2,7	2,7	2,7	2,7	22,9	ЖБ
3.1.4					Алматы облысының әкімдігі	0,9	0,8	0,9	0,8	1,0	0,7	0,8	0,7	0,8	0,7	8,1	ЖБ
3.1.5					Атырау облысының әкімдігі	4,6	1,3	1,3	0,68	0,68	1,4	1,3	1,3	1,3	1,3	15,16	ЖБ
3.1.6					Шығыс Қазақстан облысының әкімдігі	2,6	2,6	2,5	2,5	2,4	2,6	2,4	2,4	2,4	2,4	24,8	ЖБ
3.1.7					Жамбыл облысының әкімдігі	1,1	1,1	1,2	1,6	1,3	1,6	1,3	1,6	1,1	1,1	13	ЖБ
3.1.8					Жетісу облысының әкімдігі	-	-	0,1	0,1	0,2	0,2	0,2	0,2	0,2	0,2	1,4	ЖБ
3.1.9					Батыс Қазақстан облысының әкімдігі	0,68	0,68	0,68	0,68	0,68	0,68	0,68	0,68	0,68	0,68	6,8	ЖБ
3.1.10					Қарағанды облысының әкімдігі	1,0	0,9	0,9	1,1	0,8	0,8	0,8	0,8	0,8	0,7	8,6	ЖБ
3.1.11					Қызылорда облысының әкімдігі	3,0	3,6	3,6	5,9	6,5	6,9	10,5	10,6	12,0	16,0	78,6	ЖБ
3.1.12					Қостанай облысының әкімдігі	1,78	1,78	1,78	1,78	1,78	1,78	1,54	1,78	1,78	1,78	17,56	ЖБ
3.1.13					Маңғыстау облысының әкімдігі	2,7	3,4	4,4	3,8	3,8	3,8	8,1	5,0	7,2	6,0	48,2	ЖБ
3.1.14					Павлодар облысының әкімдігі	0,68	0,68	0,68	1,7	2,9	2,9	4,1	4,1	6,3	6,3	30,34	ЖБ
3.1.15					Солтүстік Қазақстан облысының әкімдігі	3,6	3,6	3,3	3,1	2,0	2,0	2,0	2,0	2,0	1,5	25,1	ЖБ
3.1.16					Түркістан облысының әкімдігі	1,7	7,7	14,9	22,1	29,8	39,4	45,2	53,4	59,2	65	338,4	ЖБ
3.1.17					Ұлытау облысының әкімдігі	-	-	0,3	0,3	0,3	0,3	0,2	0,2	0,2	0,3	2,1	ЖБ
3.2	"Балық шаруашылығы" мамандығы бойынша кадрлар даярлау үшін 110 орынға дейін мемлекеттік білім беру тапсырысын көздеу	-	ҒЖБМ бұйрығы	2021 – 2030 жылдар	ҒЖБМ, ЭТРМ, ҰЭМ, Қаржымині	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	талап етілмейді
3.3	Бағдарлама лық-нысаналы қаржыланды ру шеңберінде балық шаруашылығы саласында қолданбалы ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізу	млн теңге	орындалған жұмыстардың актісі	2023 – 2030 жылдар	ЭТРМ, Қаржымині, МНЭ, ҒЖБМ	-	-	944,9	964,6	995,2	919,2	1000	1000	1000	1000	7824	РБ
3.4	Жергілікті маңызы бар балық шаруашылығы су айдындарының резервтік қорындағы балық ресурстары ның жай-күйін бағалау	млн теңге	орындалған жұмыстардың актісі	2024 – 2030 жылдар	ЭТРМ, Қаржымині, ҰЭМ	-	-	62,544	75,866	75,866	75,866	75,866	75,866	75,866	75,866	593,606	РБ
3.5	Балық шаруашылығы су айдындары ның және (немесе) учаскелерінің балық өнімділігін айқындау, жалпы жол берілетін аулауды айқындау, халықаралық және республика лық маңызы бар су айдындарында балық аулаудың режимі мен реттелуі жөніндегі биологиялық негіздемелерді әзірлеу	млн теңге	орындалған жұмыстардың актісі	2024 – 2030 жылдар	ЭТРМ, Қаржымині, ҰЭМ	-	-	175,921	213,392	315,0	380,0	380,0	380,0	380,0	380,0	2604,313	РБ
3.6	Каспий теңізінің қазақстандық бөлігінің биоресурстарын бағалау бойынша кешенді теңіз зерттеулерін жүргізу, балық ресурстарын және басқа да су жануарларын алуға биологиялық негіздемелер дайындау	млн теңге	орындалған жұмыстардың актісі	2024 – 2030 жылдар	ЭТРМ, Қаржымині, ҰЭМ	-	-	64,403	78,120	78,120	77,020	77,020	77,020	77,020	77,020	605,743	РБ
3.7	Жарғылық капиталға қатысу арқылы бюджеттік инвестициялар шеңберінде "Балық шаруашылығы ғылыми-өндірістік орталығы" ЖШС инфрақұрылымды жаңғырту және заманауи зертханалар салуға инвестиция лық ұсыныс енгізу	-	инвестициялық ұсыныс	2025 – 2030 жылдар	ЭТРМ, ҰЭМ	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	талап етілмейді
3.8	Еңбек өнімділігін және өндірісті ұйымдастырудың тиімділігін арттыру үшін акваөсіру объектілерін өсіру бойынша әлемдік тәжірибеде қолданылатын инновациялық және индустриялық технологияларды енгізу	-	енгізу актілері	2024 – 2030 жылдар	ЭТРМ, АШМ	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	талап етілмейді

* - қаржыландыру көлемі тиісті қаржы жылына арналған бюджетті қалыптастыру кезінде нақтыланатын болады.

О внесении изменений в постановление Правительства Республики Казахстан от 5 апреля 2021 года № 208 "О вопросах развития рыбного хозяйства"

Постановление Правительства Республики Казахстан от 13 сентября 2023 года № 784

Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:

1. Внести в постановление Правительства Республики Казахстан от 5 апреля 2021 года № 208 "О вопросах развития рыбного хозяйства" следующие изменения:

подпункт 2) пункта 2 изложить в следующей редакции:

"2) по итогам года, не позднее 15 февраля, представлять информацию о ходе реализации Программы в Министерство экологии и природных ресурсов Республики Казахстан.";

пункты 3 и 4 изложить в следующей редакции:

"3. Министерству экологии и природных ресурсов Республики Казахстан по итогам года, не позднее 15 апреля, представлять сводную информацию о ходе реализации Программы в Правительство Республики Казахстан.

4. Контроль за исполнением настоящего постановления возложить на Министерство экологии и природных ресурсов Республики Казахстан.";

Программу развития рыбного хозяйства на 2021 – 2030 годы (далее – Программа), утвержденную указанным постановлением, изложить в новой редакции согласно приложению к настоящему постановлению.

2. Настоящее постановление вводится в действие со дня его подписания.

Премьер-Министр Республики Казахстан

А. Смаилов

	Приложение к постановлению Правительства Республики Казахстан от " " 2023 года №
	Утверждена постановлением Правительства Республики Казахстан от 5 апреля 2021 года № 208

Программа развития рыбного хозяйства на 2021 – 2030 годы

1. Паспорт Программы.

2. Введение.

3. Анализ текущей ситуации.

4. Основные направления, цели, задачи, целевые индикаторы и показатели результатов реализации Программы.

5. Необходимые ресурсы.

Глава 1. Паспорт Программы

Наименование Программы	Программа развития рыбного хозяйства на 2021 – 2030 годы
Основание для разработки	Поручение Президента Республики Казахстан Токаева К.К. от 22 ноября 2022 года № 22-01-38.41 (п. 9). Резолюция Руководителя Администрации Президента Республики Казахстан от 3 мая 2023 года № 8882 ПАБ. Протокол по итогам рабочей поездки Премьер-Министра Республики Казахстан в Атыраускую область от 27 февраля 2020 года № 11-3/09-97 (п. 1.2.1).
Разработчик Программы	Министерство экологии и природных ресурсов Республики Казахстан
Государственные органы, ответственные за реализацию Программы	Министерство экологии и природных ресурсов Республики Казахстан, акиматы областей, городов республиканского значения
Цель Программы	Рост обеспеченности населения рыбной продукцией и создание условий для развития рыбоводства (аквакультуры), сохранение и устойчивое использование рыбных ресурсов и других водных животных
Задачи Программы	1. Рост объемов продукции аквакультуры (рыбоводства), переработанной рыбной продукции, а также обеспечение государственной поддержкой рыбного хозяйства. 2. Обеспечение охраны и воспроизводства рыбных ресурсов и других водных животных. 3. Научное и кадровое обеспечение отрасли.
Сроки реализации	2021 – 2030 годы
Целевые индикаторы	1. Увеличение объемов выращивания рыб с 6,9 до 270 тысяч тонн/год к 2030 году. 2. Увеличение внутреннего потребления рыбной продукции с 67 до 134 тысяч тонн/год к 2030 году. 3. Увеличение естественной популяции рыбных ресурсов на 7 % к 2030 году.
Источники и объемы финансирования	Республиканский бюджет: 99,6 млрд тенге в течение 10 лет*. Местный бюджет: 169,2 млрд тенге в течение 10 лет*. Внебюджетные средства: около 340,5 млрд тенге инвестиций. Всего около 609,4 млрд тенге в течение 10 лет.
Ожидаемые результаты	Доведение объема производимой продукции рыбоводства (аквакультуры) до 270 тысяч тонн к 2030 году

Примечание:

*объемы финансирования будут уточняться при формировании бюджета на соответствующий финансовый год.

Глава 2. Введение

В Послании Главы государства Токаева К.К. народу Казахстана от 1 сентября 2020 года "Казахстан в новой реальности: время действий" отмечено о необходимости обращения пристального внимания на развитие рыбной отрасли страны. В Национальной экспортной стратегии, утвержденной постановлением Правительства Республики Казахстан от 26 августа 2017 года № 511, указывается о больших возможностях экспорта рыбы и рыбной продукции в Китайскую Народную Республику.

Президент Республики Казахстан Токаев К.К. в ходе рабочей поездки в Атыраускую область 8 ноября 2022 года поручил рассмотреть вопросы государственной поддержки развития рыбной отрасли.

В этой связи для развития рыбного хозяйства Правительством Республики Казахстан принимаются комплексные меры, направленные на решение актуальных вопросов отрасли, внедрение экономических мер стимулирования, устранение административных барьеров и совершенствование законодательства.

На сегодня имеется потенциал увеличения объемов отечественного производства рыбы и рыбной продукции с 6,9 до 270 тысяч тонн, что позволит увеличить объемы экспорта в соседние страны и на мировые рынки.

За последние 5 лет объем выращенной рыбы увеличился с 5,6 до 19,2 тысячи тонн. В отрасли занято порядка 11 тысяч человек.

Глава 3. Анализ текущей ситуации

Параграф 1. Рыболовство

В состав рыбохозяйственного фонда входят значительная акватория Каспийского и Аральского морей, озеро Балхаш, Алакольская система озер (Алаколь, Сасыкколь, Кошкарколь), Бухтарминское, Капшагайское, Шардаринское водохранилища, а также другие водоемы международного, республиканского и местного значения.

Общая площадь водоемов, без учета Каспийского моря, составляет порядка 5 млн гектаров. Общий вылов рыбы в водоемах республики в 1965 году составлял 111,9 тысячи тонн. С 1990 по 2004 годы наблюдалось снижение объемов вылова рыбы с 80,9 тысячи тонн до 36,6 тысячи тонн.

С 2006 года уполномоченным органом начата работа по долгосрочному закреплению рыбохозяйственных водоемов и (или) участков за субъектами рыбного хозяйства, которыми взяты на себя обязательства по обеспечению охраны закрепленных участков, проведению комплекса воспроизводственных мероприятий и оценке состояния среды обитания и биоресурсов закрепленных водоемов и участков.

При этом вылов рыбных ресурсов и других водных животных за последние 5 лет (2018 – 2022 годы) составил 227 тысяч тонн при лимите 272,3 тысячи тонн.

Параграф 2. Рыбоводство (аквакультура)

Выращивание рыб и других водных животных является наиболее востребованным трендом в вопросах как обеспечения пищевой безопасности, так и снятия антропогенной нагрузки с естественных водоемов в результате чрезмерной их эксплуатации.

Развитие данного направления безусловно окажет позитивное влияние на развитие малого и среднего бизнеса, занятого в агропромышленном секторе, позволит создать дополнительные рабочие места, преимущественно в сельской местности, и в целом создаст мультипликативный эффект, который позволит решить ряд проблем регионального характера.

В период с 2018 по 2022 годы в республике на рыбоводных хозяйствах было выращено 55,7 тысячи тонн товарной рыбы (рисунки 1, 2, таблица 1).

Рисунок 1. Выращено товарной рыбы, тонн

Рисунок 2. Выращено товарной рыбы по видам рыб, тонн

Сведения об объемах выращенной товарной рыбы

Таблица 1

Виды рыб	год, тонн
	2018	2019	2020	2021	2022
Форель	538	760	1513,5	1434,6	3259,4
Карп	1802	1900,2	3354,8	6447,6	6703
Осетровые	555	141,3	278,1	324	395,6
Прочие виды	2757,8	4131,8	3874,1	6787,7	8868,3
Итого	5653	6933,1	9020,5	14993,9	19226,3

Республика Казахстан обладает большим потенциалом развития данного сектора экономики и данного направления агропромышленного комплекса. К примеру, территория страны имеет 6 рыбоводных зон из имеющихся 7.

В целом по оценке экспертов потенциал данного направления составляет до 270 тысяч тонн товарной продукции, который позволит поднять уровень потребления на душу населения до объемов, рекомендованных Всемирной организацией здравоохранения (далее – ВОЗ), и составляет порядка 14,6 кг, а также увеличить объем глубоко переработанной продукции с высокой добавленной стоимостью, что в свою очередь позволит поднять налогооблагаемую базу и привлекательность отрасли для потенциальных инвесторов.

Для достижения этой цели в рамках Программы намечено продолжить субсидирование по возмещению части расходов, понесенных субъектом рыбного хозяйства при инвестиционных вложениях, и повышению продуктивности и качества продукции аквакультуры (рыбоводства), а также развитию племенного рыбоводства. Кроме того, предполагается выработать комплекс мер государственной поддержки, включающей внедрение субсидирования ставок вознаграждения при кредитовании субъектов рыбного хозяйства, стоимости услуг по подаче воды субъектам аквакультуры (рыбоводства) и возмещению затрат на бурение скважин для использования подземных вод.

Меры стимулирования аквакультуры (рыбоводства) следует предоставлять с условием принятия их получателями встречных обязательств. Применение встречных обязательств должно основываться на принципах транспарентности, равенства, добросовестности и взаимной ответственности государства и субъектов аквакультуры. Встречные обязательства будут увязаны с производительностью труда, созданием, увеличением рабочих мест и повышением заработной платы, наращиванием объемов производства продукции аквакультуры, а также обеспечением потребностей внутреннего рынка с учетом вида и объемов получаемых мер поддержки.

В целях упрощения ведения бизнеса, предотвращения теневого оборота объектов аквакультуры и более полного охвата статистическим учетом, формирования реестра субъектов аквакультуры намечены создание и внедрение информационной системы мониторинга развития аквакультуры.

Вместе с тем, на сегодня водоемы для ведения рыбного хозяйства предоставляются только на конкурсной основе. При этом конкурсные процедуры занимают значительное время, что сдерживает привлечение инвестиций, поэтому для крупных инвесторов закрепление водоемов в целях выращивания объектов аквакультуры целесообразно осуществлять без проведения конкурса.

На законодательном уровне также необходимы меры по поддержке отечественных производителей рыбной продукции путем внедрения механизма приобретения выращенной, а также переработанной рыбы в приоритетном порядке государственными организациями общественного питания в системе просвещения, здравоохранения, внутренних дел и вооруженных сил. Механизм приобретения в приоритетном порядке государственными организациями у отечественных предприятий рыбы и рыбной продукции следует проработать в соответствии с Законом Республики Казахстан "О государственных закупках" в части установления изъятия из национального режима на срок не более двух лет с 2025 года.

Необходимо отметить, что существующая система обеспечения ветеринарной безопасности на сегодня в полной мере не охватывает особенности эпизоотии рыб и других водных животных, включая диагностику их болезней, профилактику и лечение. В этой связи весьма важно принять своевременные меры по обеспечению ветеринарной (ветеринарно-санитарной) безопасности с выделением средств на оснащение специализированным оборудованием ветеринарных служб и их укомплектование профильными специалистами – ихтиопатологами.

Кроме того, на сегодня субъекты аквакультуры заинтересованы в научном сопровождении инновационных инвестпроектов. В этой связи необходимо оказать им содействие в создании новых и расширении действующих производственных мощностей путем научного сопровождения проектов и посредством предоставления научно-методической, информационно-аналитической и учебно-методологической поддержки за счет бюджетных средств. При этом стимулирование производительности труда целесообразно осуществлять на основе мероприятий по повышению компетенции работников, выработки научно-обоснованных рекомендаций и научного сопровождения технологических процессов по выращиванию объектов аквакультуры.

В деле развития аквакультуры (рыбоводства) важно обеспечение проектов земельными ресурсами. Земельные участки для нужд аквакультуры предоставляются в порядке и на условиях, установленных Земельным кодексом Республики Казахстан. При этом будут проработаны вопросы предоставления земельных участков в пределах водоохранных полос для строительства и эксплуатации рыбоводных прудов и (или) бассейнов, и иных объектов инфраструктуры, связанных с прокладкой коммуникаций, размещением и обслуживанием субъектов аквакультуры. Наряду с этим, необходимо предусмотреть резервирование земельных участков путем создания резервных территорий на землях, находящихся в государственной собственности.

Одной из главных задач развития рыбного хозяйства является льготное финансирование инвестиционных проектов в сфере рыбного хозяйства для стимулирования привлечения инвестиций на создание новых либо расширение действующих производственных мощностей.

На сегодня инициаторы инвестиционных проектов в сфере рыбного хозяйства зачастую не могут получить доступ к льготному кредитованию. Поэтому вынуждены приостанавливать проекты и терять время и средства.

Финансовые средства будут направлены на бюджетное кредитование областных бюджетов, бюджетов городов республиканского значения, столицы на реализацию инвестиционных проектов в сфере рыбного хозяйства через поверенного агента.

Параграф 3. Переработка рыбной продукции

В настоящее время нормы действующего законодательства не позволяют в полной мере получать информацию о производственной мощности предприятий, занимающихся переработкой рыбы и рыбной продукции, видах и объемах выпускаемой продукции, каналах поставок сырья и сбыта продукции, численности персонала, экономических показателях, а также предприятиях, занимающихся закупом и сбытом рыбной продукции, оптовой и розничной торговлей.

Кроме того, не выявлены факторы, влияющие на ценообразование, рентабельность рыбоперерабатывающих предприятий, их ассортимент и конкурентоспособность видов рыбной продукции, представленной на рынке республики.

Экспорт рыбной продукции имеет сырьевую направленность, выражающуюся в большинстве случаев в экспорте свежемороженой непереработанной рыбы.

В настоящее время рыбоперерабатывающие предприятия не заинтересованы в расширении глубокой переработки рыбы, так как они не охвачены мерами государственной поддержки. В целях снижения себестоимости и повышения рентабельности продукции переработки предлагается внедрить механизм субсидирования конечной рыбной продукции. Это в свою очередь создаст спрос на отечественную рыбу-сырец, в том числе на выращиваемую рыбу, а также обеспечит рост экспорта рыбной продукции с высокой добавленной стоимостью и в конечном итоге повысит экспортный потенциал отрасли.

На сегодня при суммарной производственной мощности всех рыбоперерабатывающих предприятий порядка 142 тысяч тонн в год, их загруженность составляет всего лишь 22 %. Вместе с тем, по данным статистики доля экспорта необработанной рыбы достаточна высока (55 %), при этом почти половина экспортного объҰма вывозится в сыром виде, однако экспортная цена переработанной рыбной продукции значительно выше (почти в 4,5 раза), чем в непереработанном виде.

В целях загрузки производственных мощностей отечественных предприятий и увеличения объема экспорта рыбной продукции глубокой переработки осуществляются меры по ограничению вывоза непереработанной рыбы, что должно положительно сказаться на росте деловой активности и притоке инвестиций в сферу рыбного хозяйства. Необходимо отметить, что введение данных ограничений значительно повлияет и на снижение браконьерства в целом, так как ограничит незаконную скупку рыбного сырья у водоемов и рыбоприемников.

В свою очередь, развитие предприятий по переработке рыбы окажет положительное влияние на малый и средний бизнес, позволит создать дополнительные рабочие места преимущественно в сельской местности, с увеличением добавленной стоимости продукции и налоговых поступлений.

Для наименьшего воздействия на сложившийся рынок рыбной продукции, предусмотрено поэтапное введение ограничений на экспорт непереработанной рыбы, что будет способствовать как сбалансированному обеспечению сырьем перерабатывающих предприятий, так и сохранению сложившихся связей на освоенных рынках экспорта рыбной продукции. Поэтапное введение ограничений также позволит субъектам рыбного хозяйства последовательно модернизировать собственную перерабатывающую базу.

На следующем этапе в целях плавного регулирования экспорта, после законодательного наделения уполномоченного органа соответствующей компетенцией предполагаются введение количественных ограничений (квот) на непереработанную рыбу и выдача лицензий на экспорт с учетом сезонного спроса на ту или иную рыбную продукцию.

Размещение рыбоперерабатывающих мощностей традиционно привязано к крупным промысловым водоемам. При этом основной объем переработки рыбы приходится на Алматинскую, Атыраускую, Восточно-Казахстанскую и Кызылординскую области.

Из переработанного сырья по данным Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан превалирует филе судака, имеющее коммерческую ценность на рынках стран Европы.

На сегодня 17 рыбоперерабатывающих предприятий имеют евро номера с правом экспорта рыбной продукции в страны Европейского Союза.

Кроме того, в целях расширения рынка между Казахстаном и Китаем согласован ветеринарный сертификат. При этом в реестр Китайской Народной Республики включено 65 казахстанских предприятия.

За 2018 – 2022 годы (таблица 2) в республике было произведено 151,7 тысячи тонн переработанной рыбы и рыбной продукции. При этом наиболее высоким данный показатель был в 2019 году.

Информация по переработанной рыбной продукции

Таблица 2

№п/п	Область	2018	2019	2020	2021	2022
		объем, тонн	объем, тонн	объем, тонн	объем, тонн	объем, тонн
1	Акмолинская	-	-	-	-	-
2	Актюбинская	3	3,45	2,0	3
3	Атырауская	7526,319	12271,787	10131,1	11845,0	9283,4
4	Алматинская	7103,35	7846,3	4512,3	3849,0	6478,1
5	ВКО	7788,9	8470	3212,3	2145,0	7321
6	Жамбылская	3222	2116	1858,1	1651,1	1235
7	ЗКО	-	-	-	-	-
8	Карагандинская	725,95	174	101	116,0	185
9	Кызылординская	8477	5685	6311,1	5734,1	3685
10	Костанайская	-	-	-		-
11	Мангистауская	810,4	1119,5	503,2	406,1	878,1
12	Павлодарская	-	-	-		-
13	СКО	333,63	251,6	90,1	85,2	201,6
14	Туркестанская	2230,9	2738,9	1589,0	1789,1	2138,9
Итого		26209,3	38221,4	28310,2	27623,6	31406,1

Параграф 4. Экспорт и импорт рыбной продукции

Импорт рыбной продукции в 2022 году составил 43,0 тысячи тонн на сумму 152 млн долларов США, при этом порядка 80 % импорта – это океаническая рыба и морепродукты.

Основными импортерами рыбной продукции являются: США (17,9 млн долларов США), Япония (11,7 млн долларов США), Китай (8,0 млн долларов США), Испания (6,8 млн долларов США), Вьетнам (6,1 млн долларов США), Франция (5,4 млн долларов США), Италия (5,1 млн долларов США), Германия (4,7 млн. долларов США) и др.

При этом ежегодно Казахстан экспортирует 30 тысяч тонн рыбной продукции на сумму около 60 млн долларов США в 36 стран ближнего и дальнего зарубежья (Германия, Нидерланды, Россия, Украина, Литва, Китай, Узбекистан, Азербайджан, Болгария, Венгрия, Грузия, Дания, Кыргызстан, Таджикистан, Турция и др.).

Налажен выпуск следующих видов готовой продукции: охлажденно-мороженой рыбы, рыбного филе, копченой и вяленой рыбы, балычных изделий, кулинарных изделий и полуфабрикатов, рыбных консервов, а также жиромучной продукции.

Информация об экспорте и импорте рыбной продукции
за 2018 – 2022 годы отражена ниже (таблица 3, рисунки 3, 4).

Экспорт и импорт рыбной продукции в Казахстане

Таблица 3

Показатели	2018 год	2019 год	2020 год	2021 год	2022 год
Импорт (тонн)	34 300	45 000	43 642	41 000	43 000
Экспорт (тонн)	24 500	30 000	24 500	25 126	26 000
Импорт (долл. США)	70 700 000	83 000 000	72 100 000	125 500 000	152 000 000
Экспорт (долл. США)	56 500 000	60 000 000	51 700 000	46 000 000	89 000 000

Рисунок 3. Динамика объемов экспорта и импорта рыбной продукции, тонн

Рисунок 4. Динамика объемов экспорта и импорта рыбной продукции, млн долларов США

Экспорт рыбной продукции, за исключением стран

Евразийского экономического союза

Таблица 4

Годы, продукция	Экспорт рыбной продукции, тонн
	2018	2019	2020	2021	2022
Рыба мороженая	21 696	22 546	14 197	15 713	13 298
Филе рыбное и прочее мясо рыбы свежие, охлажденные или мороженые	999	2 072	6 947	6 222	10 278
Оплодотворенная икра рыб, личинки осетровых рыб	1 491	2 117	1 661	-	-
Готовая или консервированная рыба; икра осетровых и ее заменители, изготовленные из икринок рыбы	605	561	50	605	561
Всего	24 791	27 296	22 855	22 540	24 137

Данные экспорта казахстанской продукции в разрезе стран

Таблица 5

Страны, годы	2018	2019	2020	2021	2022
Китай	5 265	5 496	505	314	348
Нидерланды	2 768	2 848	1 255	1 162	1 636
Литва	2 047	1 678	1 641	1 165,3	1 727,5
Украина	2 038	1 666	1 175	1 655,1	274,6
Азербайджан	396	1 407	317	345,9	400,9
Германия	982	1 083	2 821,1	1 752,7	2 369,9
Узбекистан	582	813	367,9	460,8	612,5

В целом в мире прогнозируется быстрый рост объемов производства аквакультуры:

Рисунок 5. Мировой объем продукции промышленного рыболовства и аквакультуры, 1980 – 2030 годы

Параграф 5. Сохранение рыбных ресурсов и других водных животных

Деятельность межобластных бассейновых инспекций рыбного хозяйства направлена на охрану животного мира, среды его обитания и сохранение биологического разнообразия, воспроизводство и устойчивое использование рыбных ресурсов и других водных животных. Для этого на постоянной основе осуществляется комплекс мероприятий по профилактике и борьбе с правонарушениями в области охраны, воспроизводства и использования животного мира. Однако на эффективность борьбы с браконьерством отрицательно влияет устаревшая материально-техническая база межобластных бассейновых инспекций рыбного хозяйства. Так, на сегодня многие из них не полностью укомплектованы автотранспортом и специальными средствами, более 50 % автомашин подлежит списанию.

В свою очередь браконьеры в настоящее время оснащены более современной техникой, оборудованием и средствами связи, поэтому необходимо дооснастить межобластные бассейновые инспекции рыбного хозяйства, что позволит усилить борьбу с браконьерством.

Специфика повседневной работы государственных инспекторов по охране рыбных ресурсов и других водных животных связана с повышенным риском для их жизни и здоровья. Так, при проведении рейдовых мероприятий на водоемах они используют плавательные средства в штормовых и иных сложных погодных условиях, которые могут привести к летальным исходам.

Кроме того, инспекторы зачастую осуществляют длительное по времени патрулирование на большом отдалении от мест своего проживания, в безлюдной местности или на обширной морской акватории, вдали от населенных пунктов и дорог, в условиях жаркого лета и морозной зимы, в выходные и праздничные дни, а также в ночное время суток и все это без адекватной компенсации сложных условий труда и быта в период рейдовых мероприятий.

Вместе с тем, государственные инспекторы при выполнении своих должностных обязанностей сталкиваются с рядом правонарушений и при этом подвергаются опасности причинения вреда жизни и здоровью при задержании вооруженных браконьеров. В повседневной практике нередки случаи угрозы и обстрела огнестрельным оружием, а также нанесения серьезных телесных увечий сотрудникам рыбинспекций.

В этой связи необходимо инициировать внесение соответствующего дополнения в действующее законодательство в части социальной поддержки государственных инспекторов, осуществляющих контроль и надзор в области рыбного хозяйства в экстремальных природно-климатических условиях, сопряженных с повышенным риском для их жизни и здоровья.

Необходимо отметить, что по разным экспертным оценкам на сегодня теневой оборот рыбной продукции сопоставим с ежегодно утверждаемым объемом лимита на изъятие рыбных ресурсов из естественных водоемов. Поэтому уполномоченному органу в области цифровизации следует ускорить внедрение информационной системы прослеживаемости рыбной продукции.

При этом имеется значительная перспектива снизить теневой оборот рыбной продукции, что в свою очередь будет способствовать росту доходов бюджета за счет усиления учета любительского лова и легализации не учитываемого потребления населением.

Каспийский тюлень – эндемик и единственный представитель млекопитающих в фауне Каспийского моря, который мигрирует по всей акватории моря и относится к трансграничному биоресурсу. По данным различных источников на сегодня численность популяции оценивается на уровне 300 тысяч особей.

В целях сохранения популяции каспийского тюленя в последнее время предпринят ряд значимых мер.

Так, постановлением Правительства Республики Казахстан от 9 ноября 2020 № 746 года каспийский тюлень включен в перечень редких и находящихся под угрозой исчезновения видов растений или животных. В рамках программно-целевого финансирования с 2015 года за счет средств республиканского бюджета проводятся научно-исследовательские работы по изучению состояния популяции каспийских тюленей.

На XVII Форуме межрегионального сотрудничества Казахстана и России Президент Республики Казахстан в сентябре 2021 года поручил проработать возможность создания государственных природных резерватов в Северном Каспии для сохранения популяции каспийского тюленя.

В рамках исполнения данного поручения Главы государства в апреле
2023 года утверждено естественно-научное обоснование создания государственного природного резервата, на основе которого будет разработано технико-экономическое обоснование (далее – ТЭО) создания особо охраняемой природной территории.

Таким образом, для сохранения популяции каспийского тюленя необходимо на основе ТЭО ускорить создание в акватории Каспийского моря государственного природного резервата в форме юридического лица с соответствующей штатной численностью.

Параграф 6. Воспроизводство рыбных ресурсов

В используемых для промыслового рыболовства естественных водоемах ихтиофауна способна к самовоспроизведению природных популяций. Однако при интенсивном промысле и (или) нестабильном гидрологическом режиме водных объектов эта способность популяций нарушается и поэтому для поддержания устойчивой численности рыб требуются меры по их сохранению. С этой целью производится зарыбление естественных водоемов, в которых ведется промысловое рыболовство.

На сегодня зарыбление рыбохозяйственных водоемов осуществляется государством. Так, в рамках государственного заказа на 2022 год государственными рыбоводными предприятиями выращено и в рыбохозяйственные водоемы выпущено 91,2 млн молоди ценных видов рыб.

Основными проблемами данных предприятий являются изношенность производственной базы и устаревшие технологии по искусственному воспроизводству рыбных ресурсов, что требует проведения их реконструкции и модернизации в краткосрочной перспективе.

Так, производственная база Урало-Атырауского осетрового рыбоводного завода (далее – УАОРЗ), расположенная в городе Атырау, была проектирована и построена с учҰтом технологий и методов искусственного воспроизводства осетровых, использовавшихся в 1970-1980-ых годах прошлого столетия.

Главными еҰ недостатками являются сложность планирования производственной деятельности УАОРЗ ввиду невозможности достоверного прогнозирования вылова тех или иных видов половозрелых производителей осетровых из реки Жайык. Поэтому необходимо осуществить техническое перевооружение предприятия с использованием современных технологий индустриального воспроизводства осетровых видов рыб для возможности формирования и содержания собственного ремонтно-маточного поголовья осетровых.

Во исполнение поручения Главы государства, данного в ходе рабочей поездки в Атыраускую область в ноябре 2022 года, реконструкцию и модернизацию производственной базы УАОРЗ необходимо осуществить в рамках бюджетных инвестиций в уставный капитал. В этой связи следует проработать вопрос подготовки технико-экономического обоснования данного инвестиционного проекта.

Одним из старейших рыбоводных предприятий является Камышлыбашский рыбопитомник в Кызылординской области, который был введен в эксплуатацию в 1966 году в целях искусственного воспроизводства рыбных ресурсов, так как снижение уровня Аральского моря отрицательно отразилось на естественном размножении рыб. В 1988 году к данному рыбопитомнику присоединен участок Тастак, функционирующий с 1947 года как объект воспроизводственного назначения.

В этой связи необходимо проведение модернизации производственной базы рыбопитомника в поселке Косжар и селе Тастак с внедрением установок с замкнутым циклом водообеспечения для увеличения объемов искусственного выращивания молоди ценных видов рыб (карп, толстолобик, белый амур), а также для сохранения видов рыб, находящихся под угрозой исчезновения (аральский шип, аральский усач).

Кроме того, требуется обновление производственной базы Петропавловского рыбопитомника в Северо-Казахстанской области, который введен в эксплуатацию еще в 1964 году. Это базовое предприятие, специализирующееся на искусственном воспроизводстве сиговых видов рыб, у которых отсутствуют условия для естественного воспроизводства в водоемах республики.

Реконструкцию и модернизацию производственной базы Камышлыбашского и Петропавловского рыбопитомников также необходимо осуществить в рамках бюджетных инвестиций в уставный капитал.

Таким образом, в последние десятилетия зарыбление водоемов производится молодью осетровых, сиговых, карповых и растительноядных видов рыб, то есть осуществляется дополнительное вселение в соответствующие водоемы молоди уже обитающих там видов рыб с целью увеличения их численности.

Поэтому сложившаяся практика зарыбления водоемов требует кардинального переосмысления с учетом реальной приемной емкости водоемов и определения наиболее приемлемой стратегии формирования промысловых ресурсов на основе научных рекомендаций.

В этой связи за счет выделения средств из республиканского и местного бюджетов необходимо увеличить объемы зарыбления водоемов молодью ценных видов рыб, в том числе редких и находящихся под угрозой исчезновения, проводимого на конкурсной основе.

В целом намеченные меры создадут мультипликативный эффект для экономики указанных регионов. Так, осетровый рыбоводный завод и рыбопитомники обеспечат рыбопосадочным материалом предпринимателей, занятых выращиванием рыбы (аквакультуры). В свою очередь, это снизит нагрузку на природные ресурсы рыбохозяйственных водоемов и одновременно повысит занятость населения преимущественно в сельской местности.

В целях создания условий для естественного воспроизводства ценных видов рыб с 2018 по 2022 годы в пределах Атырауской области реализованы проекты по воспроизводству и улучшению гидрологического режима рек Жайык и Кигаш. Цель проектов – это обеспечение беспрепятственной миграции рыб в нерестовый период путем проведения дноуглубительных работ.

Согласно проектам на реке Жайык проведены дноуглубительные работы общей протяженностью 25,5 км и создан новый канал протяженностью 16,9 км. На реке Кигаш проведены дноуглубительные работы общей протяженностью 150,7 км. Данные работы продолжаются в 2022 – 2023 годах.

В настоящее время субъекты рыбного хозяйства, осуществляющие промысел на море, испытывают трудности при транспортировке выловленной рыбы к рыбоприемным пунктам вследствие обмеления устья реки Жайык, поэтому актуальным остается вопрос продолжения широкомасштабных дноуглубительных работ на путях миграции рыб и судоходных водных путях.

Параграф 7. Научное и кадровое обеспечение

Принятие управленческих решений уполномоченным органом базируется на основе научно обоснованных рекомендаций по рациональному использованию природных ресурсов, воспроизводству и осуществлению комплекса охранных мер по сохранению биологического разнообразия. Они включают рекомендации по регулированию рыболовства, применению новых орудий лова, развитию воспроизводственного комплекса и международного сотрудничества в части выработки конкретной стратегии по охране и использованию осетровых видов рыб, борьбы с чужеродными вселенцами и другие. Принятие названных решений требует от уполномоченных органов серьезной ответственности за их последствия как в сфере гражданско-правовых отношений, так и в части воздействия на окружающую среду, в связи с чем роль научного обеспечения отрасли трудно переоценить. Поэтому необходимо предусмотреть комплекс мер по поддержке научного обеспечения отрасли.

Рыбохозяйственная наука испытывает дефицит квалифицированных кадров. Кроме того, в целях обеспечения рыбоводных предприятий и фермерских хозяйств квалифицированными кадрами необходимо расширение обучения рыбоводству на базе действующих вузов и других учреждений образования с доведением государственного образовательного заказа до
110 мест ежегодно.

На сегодня большую актуальность приобрели исследования, направленные на разработку технологии искусственного воспроизводства редких и исчезающих видов рыб, а также биотехники товарного выращивания ценных видов рыб.

В целях определения приоритетных направлений развития рыбного хозяйства и принятия соответствующих управленческих решений необходимо в рамках программно-целевого финансирования на период до 2030 года дополнительно выделить финансовые средства для продолжения прикладных научно-исследовательских работ по наиболее актуальным тематикам.

Для внедрения опыта ведущих стран необходимо расширить привлечение иностранных квалифицированных специалистов и экспертов в области рыбного хозяйства, в том числе Продовольственной и селькохозяйственной организации (FAO) для принятия опыта ведущих стран мира.

На основе анализа эффективности деятельности ТОО "Научно-производственный центр рыбного хозяйства" (далее – ТОО "НПЦРХ") следует определить пути дальнейшего совершенствования работы и механизмы привлечения молодых ученых к научным исследованиям прикладного характера.

Вместе с тем, следует расширять трансферт инновационных и индустриальных технологий, используемых в мировой практике по выращиванию объектов аквакультуры, в целях повышения эффективности производственных процессов.

Одновременно надо уделить внимание вопросам переоснащения лабораторий современным оборудованием и приборами, приобретения научно-исследовательских судов класса "море" и передвижных экспресс-лабораторий, модернизации инфраструктуры в рамках бюджетных инвестиций в уставный капитал ТОО "НПЦРХ".

ТОО "НПЦРХ" (ранее КазНИИ рыбного хозяйства) основано в 1929 году и имеет многолетнюю историю. В настоящее время ТОО "НПЦРХ" является единственным профильным центром, основной деятельностью которого является обеспечение широкомасштабного комплексного научно-обоснованного развития рыбного хозяйства Казахстана с головной организацией, расположенной в Алматы, и 6 региональными филиалами. Однако для полномасштабных исследований ТОО "НПЦРХ" необходима собственная научно-экспериментальная база. Это позволит расширить спектр методов и объектов исследований, позволяя выходить на мировой уровень и участвовать в международных проектах, издавать труды в высокоиндексируемых журналах.

Наличие собственной производственной базы позволит планирование долгосрочных задач, таких как выведение собственных селекционных пород и кроссов ценных видов рыб (карповых, лососевых, осетровых и др.). Также собственная база необходима для формирования коллекционных ремонтно-маточных стад редких и исчезающих видов рыб в целях сохранения генофонда. Такая база необходима для содержания различных видов рыб и гидробионтов в оптимальных условиях и проведения основных мероприятий.

На собственной базе будет возможность отработки акклиматизационных работ без угрозы загрязнения чужеродными видами природных водоемов.

Результаты научных исследований в виде рекомендаций по технологиям выращивания ценных видов рыб и рыбоводные нормативы имеют прикладное значение для специалистов рыбной отрасли.

Параграф 8. Развитие нормативной правовой базы

Для эффективной реализации Программы необходимо предпринять ряд мер, направленных на совершенствование законодательной и нормативной правовой базы отрасли путем внесения изменений и дополнений в нормативные правовые акты по вопросам охраны, воспроизводства и устойчивого развития рыбного хозяйства.

В целях обеспечения устойчивого развития аквакультуры посредством создания новых и расширения действующих производств, а также увеличения объемов выращивания конкурентоспособной и безопасной продукции аквакультуры будет разработан отдельный Закон Республики Казахстан "Об аквакультуре".

В проекте Закона будут предусмотрены задачи государственной политики в области аквакультуры, направленные на обеспечение государственного регулирования, создание правовых основ, экономических условий и государственной поддержки развития аквакультуры, научное и кадровое обеспечение отрасли, увеличение потребления населением продукции аквакультуры, повышение экспортного потенциала объектов и продукции аквакультуры, а также обеспечение развития производства органической рыбной продукции.

В этой связи предполагается проработать поправки в Лесной, Водный и Земельный кодексы Республики Казахстан, а также законы Республики Казахстан "Об особо охраняемых природных территориях", "Об охране, воспроизводстве и использовании животного мира" и "О государственном регулировании развития агропромышленного комплекса и сельских территорий".

В Лесной кодекс и Закон Республики Казахстан "Об особо охраняемых природных территориях" будут внесены нормы, регулирующие развитие рыбоводства (аквакультуры) на участках государственного лесного фонда и особо охраняемых природных территорий, в связи с тем, что там имеются перспективные водоемы для ведения рыбоводства, использование которых позволит значительно увеличить объемы выращивания рыб.

Глава 4. Основные направления, цели, задачи, целевые индикаторы и показатели результатов реализации Программы

Цели Программы: рост обеспеченности населения рыбной продукцией и создание условий для развития рыбоводства (аквакультуры).

Основные задачи Программы:

1. Рост объемов продукции аквакультуры (рыбоводства), переработанной рыбной продукции, а также обеспечение государственной поддержки рыбного хозяйства.

2. Обеспечение охраны и воспроизводства рыбных ресурсов и других водных животных.

3. Научное и кадровое обеспечение отрасли.

Целевые индикаторы Программы

Таблица 6

Целевые индикаторы	Единица измерения	2021	2022	2023	2024	2025	2026	2027	2028	2029	2030
Увеличение объемов выращивания рыб	тысяч тонн	12,1	19,2	22,1	24,9	30,0	64,7	104,4	161,4	204,0	270,1
Увеличение внутреннего потребления рыбной продукции	тысяч тонн	68,9	69,1	69,5	69,8	70,0	71,3	73,0	85,4	104,8	134,1
Увеличение естественной популяции рыбных ресурсов на 7 %	тысяч тонн	223,4	224,9	226,5	228,1	229,7	231,3	232,9	234,5	236,2	237,8

Экономический эффект

Принятие Программы будет способствовать восстановлению и развитию рыбного хозяйства страны, внедрению новых объектов промышленного производства рыбы, совершенствованию условий их выращивания и получению товарной рыбной продукции, что позволит увеличить производство и снабжение рыбной продукцией населения страны.

Данное обстоятельство приведет к увеличению объемов экспорта рыбной продукции за счет развития рыбоперерабатывающей промышленности, выпуску рыбной продукции с высокой добавленной стоимостью, росту деловой активности, притоку дополнительных средств за счет инвестиций.

В целом развитие аквакультуры позволит снизить промысловую нагрузку на рыбные ресурсы естественных водоемов. Кроме того, ожидается, что развитие рыбоводства даст мультипликативный социально-экономический эффект с увеличением объемов валового производства, валовой рыбы и рыбной продукции.

Достижение целей, задач, целевых индикаторов, а также показателей (приложение 1 к Программе) Программы будет осуществляться согласно Плану мероприятий по реализации Программы (приложение 2 к Программе).

Глава 5. Необходимые ресурсы

Финансирование Программы будет осуществляться за счет и в пределах средств республиканского и местных бюджетов, а также иных источников, не запрещенных законодательством Республики Казахстан.

Объемы финансовых средств на реализацию Программы, млн тенге

Таблица 7

Показатель	2021	2022	2023	2024	2025	2026	2027	2028	2029	2030	Итого
Республиканский бюджет*	3 472,0	4 213,0	7 811,2	3 265,2	5 764,2	15 557,3	14 230,3	13 978,0	14 891,2	16 456,0	99 638,4
Местный бюджет*	1 774,3	2 892,6	4 816,0	5 261,1	12 349,3	12 644,0	11 559,2	31 156,0	36 199,2	50 620,1	169 271,85
Внебюджетные средства	11 288,0	15 361,0	20 520,0	23 605,0	43 361,0	30 379,0	32 421,0	37 663,0	44 593,0	81 349,0	340 540,0
Все средства	16 534,3	22 466,6	33 147,2	32 131,3	61 474,5	58 580,3	58 210,5	82 797,0	95 683,4	148 425,1	609 450,25

Примечание:

*объемы средств будут уточняться по мере утверждения и уточнения республиканского и местных бюджетов на соответствующие финансовые годы в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

___________________

Приложение 1 к Программе развития рыбного хозяйства на 2021 – 2030 годы

Объемы выращивания рыбы на 2021 – 2030 годы

Область	Объем производства, тонн
	2021	2022	2023	2024	2025	2026	2027	2028	2029	2030
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11
Абай	-	27	50	100	200	300	500	600	900	1 000
Акмолинская	143	964	1 269	1 520	2 000	2 695	5 695	7 423	9 508	10 308
Актюбинская	566	845	1 083	1 200	1 420	3 440	6 170	8 550	9 778	10 350
Алматинская	3 795	5 259	5 568	6 000	6 518	9 968	13 118	14 818	15 118	20 000
Атырауская	10	281	320	373	739	1 500	2 079	5 800	7 580	15 000
Восточно-Казахстанская	480	1 491	1 746	2 000	2 302	3 746	5 657	7 765	8 721	9 774
Жамбылская	106	483	600	900	1 276	2 596	5 761	6 501	7 101	8 000
Жетісу	-	798	900	1 000	1 200	2 500	3 500	4 500	5 000	5 468
Западно-Казахстанская	147	515	655	750	1 055	1 767	3 929	6 073	7 458	10 000
Карагандинская	402	531	896	1 100	1 319	2 896	4 107	6 999	9 502	10 000
Костанайская	84	167	192	250	792	1 839	4 714	6 426	8 766	10 242
Кызылординская	172	527	837	1 000	1 426	2 765	4 285	9 220	12 132	16 000
Мангистауская	30	63	73	150	286	15 193	25 298	50 503	75 708	100 000
Павлодарская	50	107	200	300	400	1 200	2 900	3 450	5 600	10 000
Северо-Казахстанская	600	986	1 100	1 200	1 300	2 470	3 470	6 000	800	10 000
Туркестанская	5 569	6 200	6 640	7 000	7 467	9 123	12 261	14 843	17 422	20 000
Ұлытау	-	35	65	150	300	800	1 000	2 000	3 000	4 000
Всего	12 154	19 279	22 194	24 993	30 000	64 798	104 444	161 471	204 094	270 142

____________________________

Приложение 2

к Программе развития

рыбного хозяйства

на 2021 – 2030 годы

План мероприятий по реализации Программы развития рыбного хозяйства на 2021 – 2030 годы

№ п/п	Наименование	Единица измерения	Форма завершения	Срок Исполне ния	Ответственные за исполнение	в том числе по годам											Источники финансирования
						2021	2022	2023	2024	2025	2026	2027	2028	2029	2030	Всего

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18
1. Рост объемов продукции аквакультуры (рыбоводства), переработки и обеспечение государственной поддержкой рыбного хозяйства
1.1	Субсидирование повышения продуктивности и качества продукции аквакультуры (рыбоводства), а также развития племенного рыбоводства	Млн тенге	Выплата субсидий	2021 – 2030 годы	Акиматы областей, МЭПР	1234,3	2237,6	2032,0	2168,1	3918,8	5088,9	6541,8	22806,6	30297,7	37864,6	114190,4	МБ
1.1.1					акимат города Шымкента	-	-	29,0	29,0	-	-	-	-	-	-	58,0	МБ
1.1.2					Акимат области Абай	-	4,3	-	-	35,5	52,5	83,1	145,0	128,6	167,3	616,3	МБ
1.1.3					акимат Акмолинской области	18,5	198,4	-	-	236,2	253,2	409,8	422,2	449,7	407,2	2395,2	МБ
1.1.4					акимат Актюбинской области	52,9	111,5	50,0	-	435,8	548,5	756,4	934,9	1097	1214,3	5201,3	МБ
1.1.5					акимат Алматинской области	185,3	342,6	150,0	300,0	622,5	622,5	694,0	708,7	723	1219,7	5568,3	МБ
1.1.6					акимат Атырауской области	7,4	99,2	83,4	83,4	433,0	835,9	928,8	1000,0	1772,6	2302,4	7546,1	МБ
1.1.7					акимат Восточно-Казахстанской области	88,2	235,7	188,9	226,7	188,6	188,6	188,6	1120,2	1253,5	1422,4	5101,4	МБ
1.1.8					акимат Жамбылской области	26,2	122,1	281,0	295,0	776,0	1204,5	1759,0	1000,0	1287,1	1481,4	8232,3	МБ
1.1.9					Акимат области Жетісу	-	52,2	40,0	10,0	60,0	60,0	60,0	500,0	714,6	915,0	2411,8	МБ
1.1.10					Акимат Западно-Казахстанской области	23,1	58,1	32,8	33,3	124,7	172,4	206,3	580,8	839,3	1266,2	3337,0	МБ
1.1.11					акимат Карагандинской области	168,5	266,5	577,6	35,7	186,2	244,0	287,6	1000,0	1414,5	1672,3	5852,9	МБ
1.1.12					акимат Кызылординской области	60,5	66,7	9,1	9,5	49,5	50,5	50,5	1000,0	2024,0	2645,9	5966,2	МБ
1.1.13					акимат Костанайской области	5,0	5,5	-	-	21,7	28,3	34,1	661,1	836,4	972,2	2564,3	МБ
1.1.14					акимат Мангистауской области	5,7	7,9	20,5	16,6	28,7	68,2	68,3	9889,9	12781,2	16733,7	39620,7	МБ
1.1.15					акимат Павлодарской области	7,9	15,6	39,7	78,8	43,7	45,5	45,6	822,3	1452,7	1230,8	3782,6	МБ
1.1.16					Акимат Северо-Казахстанской области	38,5	31,2	-	-	48,7	64,3	280,1	434,1	558,3	694,3	2149,5	МБ
1.1.17					Акимат Туркестанской области	546,6	602,5	500,0	1000,0	546,0	567,8	607,5	2104,0	2536,4	2850,2	11861,0	МБ
1.1.18					акимат области Ұлытау	-	17,6	30,0	50,0	81,5	81,5	81,5	483,4	428,8	669,3	1923,6	МБ
1.2	Субсидирование по возмещению части расходов, понесенных субъектом рыбного хозяйства при инвестиционных вложениях	Млн тенге	выплата субсидий	2021 – 2030 годы	акиматы областей, МЭПР	972,0	1713,0	2000,0	2000,0	7151,9	5473,3	3412,5	5210,0	2610,0	8039,0	38581,7	МБ
1.2.1					акимат области Абай	-	-	-	-	140,75	125,75	76,25	23,8	21,0	27,0	414,55	МБ
1.2.2					акимат Акмолинской области	15	20	-	-	35,0	40,0	45,0	50,0	55,0	60,0	320,0	МБ
1.2.3					акимат Актюбинской области	238,9	383,9	93,7	147,5	134,5	184,5	232,0	5,0	-	-	1420,0	МБ
1.2.4					акимат Алматинской области	109	150	436,73	1014,599	327,5	327,5	327,5	90,0	6,0	3460,0	6248,829	МБ
1.2.5					акимат Атырауской области	5	67,6	125,0	75,0	100,0	25,0	145,0	60,6	60,6	60,6	724,4	МБ
1.2.6					акимат Восточно-Казахстанской области	22,1	64,1	547,418	-	209,25	327,875	467,625	408,1	400,0	514,7	2961,168	МБ
1.2.7					акимат Жамбылской области	-	3,0	62,5	-	150,0	200,0	200,0	45,3	24,5	20,0	705,3	МБ
1.2.8					акимат области Жетісу	-	-	-	-	94,53	-	-	179,0	117,0	150,0	540,53	МБ
1.2.9					Акимат Западно-Казахстанской области	3,9	3,8	16,76	16,760	37,198	45,809	45,809	598,8	534,4	761,0	2064,236	МБ
1.2.10					акимат Карагандинской области	9,9	22,4	-	-	450,79	450,79	-	137,2	170,1	212,0	1453,18	МБ
1.2.11					акимат Кызылординской области	81	111,5	17,568	-	52,5	55,0	57,5	283,9	292,4	332,3	1283,668	МБ
1.2.12					акимат Костанайской области	233	237,5	110,335	106,25	17,5	42,5	17,5	218,0	209,0	245,0	1436,585	МБ
1.2.13					акимат Мангистауской области	10,0	19,0	-	-	3862,325	2321,675	500,0	1035,0	20,0	1218,0	8986,0	МБ
1.2.14					акимат Павлодарской области	48,0	366,0	366,0	393,0	1340,874	1140,874	1140,874	1495,0	96,0	275,6	6662,222	МБ
1.2.15					Акимат Северо-Казахстанской области	0,5	24,4	12,279	9,392	62,237	25,0	25,0	25,0	24,0	25,0	232,808	МБ
1.2.16					акимат Туркестанской области	195,5	239,5	226,2	237,5	120,5	144,625	132,5	476,6	510,0	568,0	2850,925	МБ
1.2.17					акимат области Ұлытау	-	-	-	-	16,49	16,49	-	79,0	70,0	110,0	291,98	МБ
1.3	Введение субсидирования переработки рыбной продукции	млн тенге	проект Закона Республики Казахстан	2025 – 2030 годы	Акиматы областей, МЭПР	-	-	-	-	1688,5	1934,1	2224,3	2558,0	2941,7	3382,9	14729,5	РБ
1.3.1					акимат города Алматы	-	-	-	-	76,9	89,1	102,3	-	-	-	268,3	РБ
1.3.2					акимат города Шымкента	-	-	-	-	38,5	43,9	50,5	138	138,5	148,9	558,3	РБ
1.3.3					Акимат области Абай	-	-	-	-	19,2	21,9	25,2	168,0	178,9	218,6	631,8	РБ
1.3.4					акимат Акмолинской области	-	-	-	-	19,2	21,9	25,2	138,2	189,5	189,5	583,5	РБ
1.3.5					акимат Актюбинской области	-	-	-	-	19,2	21,9	25,2	88,2	134,6	134,6	423,7	РБ
1.3.6					акимат Алматинской области	-	-	-	-	192,0	219,9	252,9	174,5	289,5	245,6	1374,4	РБ
1.3.7					акимат Атырауской области	-	-	-	-	230,4	263,9	303,5	274,1	331,8	352,1	1755,8	РБ
1.3.8					акимат Восточно-Казахстанской области	-	-	-	-	230,4	263,9	303,5	134,0	149,6	188,9	1270,3	РБ
1.3.9					акимат Жамбылской области	-	-	-	-	64,0	73,3	84,3	114,2	168,2	168,2	672,2	РБ
1.3.10					Акимат области Жетісу	-	-	-	-	153,6	175,9	202,3	101,2	101,2	101,2	835,4	РБ
1.3.11					Акимат Западно-Казахстанской области	-	-	-	-	38,4	43,9	50,5	134,5	134,5	134,5	536,3	РБ
1.3.12					акимат Карагандинской области	-	-	-	-	38,4	43,9	50,5	106	138,2	138,2	515,2	РБ
1.3.13					акимат Кызылординской области	-	-	-	-	192,0	219,9	252,9	204,2	204,2	292,4	1365,6	РБ
1.3.14					акимат Костанайской области	-	-	-	-	25,6	29,3	33,7	89,1	89,1	89,1	355,9	РБ
1.3.15					акимат Мангистауской области	-	-	-	-	64,0	73,3	84,3	182	182,3	182,3	768,2	РБ
1.3.16					акимат Павлодарской области	-	-	-	-	19,2	21,9	25,2	128,6	128,6	128,6	452,1	РБ
1.3.17					Акимат Северо-Казахстанской области	-	-	-	-	17,9	20,5	23,6	88,0	88,0	88,0	326	РБ
1.3.18					Акимат Туркестанской области	-	-	-	-	230,4	263,9	303,5	174,0	174,0	461	1606,8	РБ
1.3.19					Акимат области Ұлытау	-	-	-	-	19,2	21,9	25,2	121,2	121,0	121,2	429,7	РБ
1.4	Введение субсидирования ставок вознаграждения при кредитовании субъектов рыбного хозяйства	млн тенге	проект Закона Республики Казахстан	2025 – 2030 годы	Акиматы областей, МЭПР	-	-	-	-	1000,0	2477,9	1918,9	2224,0	2598,4	3587,0	13806,2	РБ
1.4.1					акимат области Абай	-	-	-	-	14,0	7,0	7,0	50,0	50,0	50,0	178,0	РБ
1.4.2					акимат Акмолинской области	-	-	-	-	62,0	62,0	62,0	150,0	500,0	500,0	1336,0	РБ
1.4.3					акимат Актюбинской области	-	-	-	-	38,0	38,0	38,0	38,0	38,0	38,0	228,0	РБ
1.4.4					акимат Алматинской области	-	-	-	-	100,0	148,0	148,0	100,0	100,0	100,0	696,0	РБ
1.4.5					акимат Атырауской области	-	-	-	-	37,8	37,8	37,8	200,0	200,0	200,0	713,4	РБ
1.4.6					акимат Восточно-Казахстанской области	-	-	-	-	-	-	-	200,0	200,0	550,0	950,0	РБ
1.4.7					акимат Жамбылской области	-	-	-	-	100,0	112,0	293,0	200,0	200,0	300,0	1205,0	РБ
1.4.8					акимат области Жетісу	-	-	-	-	200,0	740,0	-	140,0	140,0	200,0	1420,0	РБ
1.4.9					Акимат Западно-Казахстанской области	-	-	-	-	-	-	-	150,0	200,4	300,0	650,4	РБ
1.4.10					акимат Карагандинской области	-	-	-	-	-	-	-	200,0	200,0	200,0	600,0	РБ
1.4.11					акимат Кызылординской области	-	-	-	-	-	-	-	200,0	200,0	200,0	600,0	РБ
1.4.12					акимат Костанайской области	-	-	-	-	26,0	26,0	26,0	100,0	100,0	200,0	478,0	РБ
1.4.13					акимат Мангистауской области	-	-	-	-	200,0	422,4	422,4	100,0	100,0	200,0	1444,8	РБ
1.4.14					акимат Павлодарской области	-	-	-	-	217,5	880,0	880,0	200,0	200,0	359,0	2736,5	РБ
1.4.15					Акимат Северо-Казахстанской области	-	-	-	-	4,7	4,7	4,7	20,0	20,0	20,0	74,1	РБ
1.4.16					Акимат Туркестанской области	-	-	-	-	-	-	-	126,0	100,0	100,0	326,0	РБ
1.4.17					акимат области Ұлытау	-	-	-	-	-	-	-	50,0	50,0	70,0	170,0	РБ
1.5	Введение субсидирования стоимости услуг по подаче воды субъектам аквакультуры	млн тенге	проект Закона Республики Казахстан	2025 – 2030 годы	акиматы областей, МЭПР	-	-	-	-	351,6	351,7	351,8	2269,0	2269,5	2274,5	7868,4	МБ
1.5.1					акимат области Абай	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	МБ
1.5.2					акимат Акмолинской области	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	МБ
1.5.3					акимат Актюбинской области	-	-	-	-	1,4	1,4	1,4	1,4	1,4	1,4	8,64	МБ
1.5.4					акимат Алматинской области	-	-	-	-	48,4	48,4	48,4	960,0	960,0	960,0	3025,2	МБ
1.5.5					акимат Атырауской области	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	МБ
1.5.6					акимат Восточно-Казахстанской области	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	МБ
1.5.7					акимат Жамбылской области	-	-	-	-	21,3	21,3	21,3	122,3	122,3	122,3	430,98	МБ
1.5.8					акимат области Жетісу	-	-	-	-	-	-	-	10,0	10,0	10,0	30,0	МБ
1.5.9					Акимат Западно-Казахстанской области	-	-	-	-	4,3	4,3	4,3	-	-	-	12,9	МБ
1.5.10					акимат Карагандинской области	-	-	-	-	17,5	17,5	17,5	17,5	17,5	17,5	105,0	МБ
1.5.11					акимат Кызылординской области	-	-	-	-	2,5	2,5	2,5	300,0	300,0	300,0	907,5	МБ
1.5.12					акимат Костанайской области	-	-	-	-	0,1	0,2	0,3	100,0	100,0	100,0	300,6	МБ
1.5.13					акимат Мангистауской области	-	-	-	-	7,8	7,8	7,8	9,5	10	15	57,9	МБ
1.5.14					акимат Павлодарской области	-	-	-	-	248,3	248,3	248,3	248,265	248,265	248,265	1489,695	МБ
1.5.15					Акимат Северо-Казахстанской области	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	МБ
1.5.16					Акимат Туркестанской области	-	-	-	-	-	-	-	500,0	500,0	500,0	1500,0	МБ
1.5.17					акимат области Ұлытау	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	МБ
1.6	Предусмотрение механизма встречных обязательств в рамках мер государственного стимулирования аквакультуры	-	проект Закона Республики Казахстан	4-квартал 2025 года	МЭПР, МФ, МНЭ	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	не требуются
1.7	Создание и внедрение информационной системы мониторинга развития аквакультуры	млн тенге	информационная система	4-квартал 2026 года	МЭПР, МЦРИАП, МНЭ, МФ	-	-	-	-	-	60,0	60,0	40,0	40,0	40,0	240,0	РБ
1.8	Закрепление рыбохозяйственных водоемов и (или) участков для ведения рыбного хозяйства с использованием веб-портала реестра государственного имущества в электронной форме	млн тенге	проведение конкурса	2026 – 2030 годы	МЭПР	-	-	-	-	-	6,0	6,0	6,0	6,0	6,0	30,0	РБ
1.9	Внедрение механизма предоставления инвестором рыбохозяйственных водоемов и (или) участков без проведения конкурса при реализации инвестиционных проектов в сфере рыбного хозяйства	-	проект Закона Республики Казахстан	4-квартал 2025 года	МЭПР	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	не требуются
1.10	Предоставление земельных участков и торговых площадей для создания специализированных торговых объектов по реализации рыбной продукции	-	постановление акимата	2021 – 2030 годы	Акиматы областей	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	не требуются
1.11	Резервирование и предоставление земельных участков для создания и развития рыбоводных хозяйств	-	постановление акимата	2021 – 2030 годы	Акиматы областей	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	не требуются
1.12	Осуществление кредитования субъектов рыбного хозяйства при реализации инвестиционных проектов через АО "Аграрная кредитная корпорация" и АО "Фонд развития предпринимательства "Даму", а также социально-предпринимательские коорпорации	-	договоры кредитования	2023 – 2030 годы	МНЭ, Акиматы областей	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	другие источники
1.13	Введение порядка бюджетного кредитования инвестиционных проектов в сфере рыбного хозяйства через поверенного агента в установленном законодательством порядке	млн тенге	Приказ МЭПР	2024 – 2030 годы	МЭПР, Акиматы областей	-	-	-	-	-	2023,0	2023,0	2023,0	2023,0	2023,0	10115,0	РБ
1.14	Подведение недостающей инфраструктуры к объектам субъектов рыбного хозяйства	млн тенге	акт приемки объекта в эксплуатацию	2021 – 2030 годы	Акиматы областей	511	621	741	689	461	1093	600	201	338	1746	7000	МБ
1.14.1					акимат области Абай	-	0,9	0,6	2,0	1,8	4,5	3,5	0,6	2,3	11,1	27,3	МБ
1.14.2					акимат Акмолинской области	36,8	36,7	50	49,3	30,6	70,5	32,7	10,3	8,2	70,2	395,3	МБ
1.14.3					акимат Актюбинской области	36,3	43	56	49,4	20,3	130,7	42,7	4,8	11,7	119	513,9	МБ
1.14.4					акимат Алматинской области	11,5	10,7	10,9	21,8	10,4	26,7	12,1	5,8	11,3	43,3	164,5	МБ
1.14.5					акимат Атырауской области	36,8	43,2	80	49,7	35,6	78,4	42,7	5,8	18	119	509,2	МБ
1.14.6					акимат Восточно-Казахстанской области	36,8	47,6	19,4	39,2	20,5	56,0	39,2	8,2	21,8	108,9	397,6	МБ
1.14.7					акимат Жамбылской области	46,8	43,2	55	38,5	12,4	80,5	43,1	5,1	27,7	125	477,3	МБ
1.14.8					Акимат области Жетісу	-	1,6	1,8	3,6	1,9	6,7	3,2	1,8	3,7	11,8	36,1	МБ
1.14.9					Акимат Западно-Казахстанской области	36,8	20,3	60	49,3	2,8	91,7	27,7	4,6	30,5	123	446,7	МБ
1.14.10					акимат Карагандинской области	26,2	40,5	49,5	26,8	10,2	59,2	16,3	3,7	14,2	85,7	332,3	МБ
1.14.11					акимат Кызылординской области	45,3	215,2	215,2	215,2	215,2	-	-	-	-	-	906,1	МБ
1.14.12					акимат Костанайской области	12,0	9,9	10,2	10,5	25,4	48,4	30,7	4,3	28,4	124	303,8	МБ
1.14.13					акимат Мангистауской области	78,9	34,3	1,2	2,0	2,2	203	210,3	130,5	70,5	287	1019,9	МБ
1.14.14					акимат Павлодарской области	41,2	10,2	33	49,3	35,6	80,5	41	5,5	25,8	124	446,1	МБ
1.14.15					Акимат Северо-Казахстанской области	37,4	12,2	50,1	49,3	29,6	90,2	20,3	2,3	24,1	125	440,5	МБ
1.14.16					Акимат Туркестанской области	27,8	49,2	44,4	29,8	4,4	49,1	30,4	6,3	34,9	234,9	511,2	МБ
1.14.17					акимат области Ұлытау	-	2,7	3,6	3,7	2,3	16,4	4,0	1,0	4,5	34,3	72,5	МБ
1.15	Создание и расширение рыбоводных хозяйств и рыбоперерабатывающих предприятий, а также расширение заводов по производству кормов для рыб	млн тенге	акт приемки объекта в эксплуатацию	2021 – 2030 годы	Акиматы областей	11288	15361	20520	23605	43361	30379	32421	37663	44593	81349	340540	частные и заемные
1.16	Обеспечение ветеринарно-санитарной безопасности рыбы и рыбной продукции	-	соответствующая, ветеринарно-санитарная безопасность	2023 – 2030 годы	МСХ, Акиматы областей	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	не требуются
1.17	Внедрение механизма научного сопровождения инвестиционных проектов в области аквакультуры для стимулирования повышения производительности труда на безвозмездной основе	млн тенге	Приказ МЭПР	4-квартал 2025 года	МЭПР	-	-	-	-	-	280,0	280,0	280,0	280,0	280,0	1400,0	РБ
1.18	Проработка вопроса по установлению изъятий из национального режима при осуществлении государственных закупок для поддержки отечественных производителей рыбы и рыбной продукции	-	внесение предложения в Правительство Республики Казахстан	4-квартал 2024 года	МЭПР	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	не требуются
2. Сохранение, охрана и воспроизводство рыбных ресурсов и других водных животных
2.1	Материально-техническое оснащение межобластных бассейновых инспекций рыбного хозяйства	млн тенге	договоры, акты	2021 – 2025 годы	МЭПР, МНЭ, МФ	2000	2000	1913,8	300,0	-	2700,0	1000,0	-	-	-	9913,8	РБ
2.2	Внесение изменений в постановление Правительства Республики Казахстан от 29 августа 2001 года № 1127 "Об утверждении Правил премирования, оказания материальной помощи и установления надбавок к должностным окладам работников органов Республики Казахстан за счет средств государственного бюджета, а также выплаты бонусов административным государственным служащим" в части установления надбавки за работу, связанную с осуществлением деятельности в экстремальных природно-климатических условиях	-	Постановление Правительства Республики Казахстан	4-квартал 2024 года	МЭПР	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	не требуются
2.3	Внедрение информационной системы по прослеживаемости рыб и других водных животных	млн тенге	информационная система	4-квартал 2024 года	МЭПР, МСХ, МФ, МЦРИАП, МНЭ	-	-	64,396	62,697	62,465	39,234	39,2	39,2	39,2	39,2	385,592	РБ
2.4	Создание государственного природного резервата для сохранения популяции каспийского тюленя	млн тенге	постановление Правительства Республики Казахстан	4-квартал 2024 года	МЭПР, МФ, МНЭ, акиматы Атырауской и Мангистауской областей	-	-	180,0	-	-	-	-	-	-	-	-	РБ
2.5	Введение ограничений на экспорт необработанной рыбы с поэтапным введением количественных ограничений (квот) и выдачу лицензий на экспорт с учетом сезонного спроса на ту или иную рыбную продукцию	-	приказ МЭПР	Ежегодно (в случае необходимости)	МЭПР, МТИ, МФ	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	не требуются
2.6	Внесение инвестиционного предложения по реконструкции и модернизации РГКП "Урало-Атырауский осетровый рыбоводный завод"	-	инвестиционное преложение	2023 – 2027 годы	МЭПР, МНЭ, акимат Атырауской области	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	не требуются
2.7	Внесение инвестиционного предложения по реконструкции и модернизации РГКП "Камышлыбашский рыбопитомник"	-	инвестиционное преложение	2025 – 2030 годы	МЭПР, МНЭ, акимат Кызылординской области	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	не требуются
2.8	Внесение инвестиционного предложения по реконструкции и модернизации РГКП "Петропавловский рыбопитомник"	-	инвестиционное преложение	2025 – 2030 годы	МЭПР, МНЭ, акимат Северо-Казахстанской области	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	не требуются
2.9	Зарыбление рыбохозяйственных водоемов и (или) участков молодью ценных видов рыб в рамках государственного заказа на конкурсной основе за счет средств республиканского бюджета	млн тенге	акты зарыбления	ежегодно	МЭПР	-	-	300	295,1	150	150	600	650	700	750	3595,1	РБ
2.10	Зарыбление рыбохозяйственных водоемов и (или) участков молодью ценных видов рыб государственными рыбоводными предприятиями	млн тенге	акты зарыбления	ежегодно	МЭПР	-	-	1105	1275	1399	1435	1546	1625	1730	1815	11930	РБ
2.11	Зарыбление рыбохозяйственных водоемов и (или) участков молодью ценных видов рыб в рамках государственного заказа на конкурсной основе за счет средств местного бюджета	млн тенге	акты зарыбления	ежегодно	Акиматы областей	-	-	-	350	400	550	550	550	550	550	3500	МБ
2.12	Проведение дноуглубительных работ на каналах-рыбоходах и предустьевом пространстве рек Жайык и Кигаш	млн тенге	акт выполненных работ	2023 – 2030 годы	МЭПР, МФ, МНЭ, акимат Атырауской области	-	-	3000	-	-	3000	3000	3000	3000	3000	18000	РБ
3. Меры по научному и кадровому обеспечению отрасли
3.1	Организация обучения рыбоводству (аквакультуре) в целях повышения квалификации и переподготовки	млн тенге	договор и другие подтверждающие документы	2021 – 2030 годы	Акиматы областей	29	34	43	54	66	87	103	119	134	146	815	МБ
3.1.1					акимат области Абай	-	-	0,1	0,1	0,2	0,2	0,2	0,2	0,2	0,2	1,4	МБ
3.1.2					Акимат Акмолинской области	3,2	4,1	5,3	5,7	9,0	20,0	20,6	31,4	35,0	39,2	173,5	МБ
3.1.3					акимат Актюбинской области	1,5	1,5	1,5	2,7	2,7	2,2	2,7	2,7	2,7	2,7	22,9	МБ
3.1.4					акимат Алматинской области	0,9	0,8	0,9	0,8	1,0	0,7	0,8	0,7	0,8	0,7	8,1	МБ
3.1.5					акимат Атырауской области	4,6	1,3	1,3	0,68	0,68	1,4	1,3	1,3	1,3	1,3	15,16	МБ
3.1.6					акимат Восточно-Казахстанской области	2,6	2,6	2,5	2,5	2,4	2,6	2,4	2,4	2,4	2,4	24,8	МБ
3.1.7					акимат Жамбылской области	1,1	1,1	1,2	1,6	1,3	1,6	1,3	1,6	1,1	1,1	13	МБ
3.1.8					акимат области Жетісу	-	-	0,1	0,1	0,2	0,2	0,2	0,2	0,2	0,2	1,4	МБ
3.1.9					Акимат Западно-Казахстанской области	0,68	0,68	0,68	0,68	0,68	0,68	0,68	0,68	0,68	0,68	6,8	МБ
3.1.10					акимат Карагандинской области	1,0	0,9	0,9	1,1	0,8	0,8	0,8	0,8	0,8	0,7	8,6	МБ
3.1.11					акимат Кызылординской области	3,0	3,6	3,6	5,9	6,5	6,9	10,5	10,6	12,0	16,0	78,6	МБ
3.1.12					акимат Костанайской области	1,78	1,78	1,78	1,78	1,78	1,78	1,54	1,78	1,78	1,78	17,56	МБ
3.1.13					акимат Мангистауской области	2,7	3,4	4,4	3,8	3,8	3,8	8,1	5,0	7,2	6,0	48,2	МБ
3.1.14					акимат Павлодарской области	0,68	0,68	0,68	1,7	2,9	2,9	4,1	4,1	6,3	6,3	30,34	МБ
3.1.15					Акимат Северо-Казахстанской области	3,6	3,6	3,3	3,1	2,0	2,0	2,0	2,0	2,0	1,5	25,1	МБ
3.1.16					акимат Туркестанской области	1,7	7,7	14,9	22,1	29,8	39,4	45,2	53,4	59,2	65	338,4	МБ
3.1.17					акимат области Ұлытау	-	-	0,3	0,3	0,3	0,3	0,2	0,2	0,2	0,3	2,1	МБ
3.2	Предусмотрение государственного образовательного заказа до 110 мест для подготовки кадров по специальности "Рыбное хозяйство"	-	приказ МНВО	2021 – 2030 годы	МНВО, МЭПР, МНЭ, МФ	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	не требуются
3.3	Проведение прикладных научно-исследовательских работ в сфере рыбного хозяйства в рамках программно-целевого финансирования	млн тенге	акт выполненных работ	2023 – 2030 годы	МЭПР, МФ, МНЭ, МНВО	-	-	944,9	964,6	995,2	919,2	1000	1000	1000	1000	7824	РБ
3.4	Оценка состояния рыбных ресурсов на резервном фонде рыбохозяйственных водоемов местного значения	млн тенге	акт выполнен ных работ	2024 – 2030 годы	МЭПР, МФ, МНЭ	-	-	62,544	75,866	75,866	75,866	75,866	75,866	75,866	75,866	593,606	РБ
3.5	Определение рыбопродуктивности рыбохозяйственных водоемов и (или) участков, разработка биологических обоснований по определению общих допустимых уловов, режиму и регулированию рыболовства на водоемах международного и республиканского значения	млн тенге	акт выполненных работ	2024 – 2030 годы	МЭПР, МФ, МНЭ	-	-	175,921	213,392	315,0	380,0	380,0	380,0	380,0	380,0	2604,313	РБ
3.6	Проведение комплексных морских исследований по оценке биоресурсов казахстанской части Каспийского моря, подготовка биологических обоснований на изъятие рыбных ресурсов и других водных животных	млн тенге	акт выполненных работ	2024 – 2030 годы	МЭПР, МФ, МНЭ	-	-	64,403	78,120	78,120	77,020	77,020	77,020	77,020	77,020	605,743	РБ
3.7	Внесение инвестиционного предложения по проведению модернизации инфраструктуры и строительства современных лабораторий ТОО "Научно-производственный центр рыбного хозяйства" в рамках бюджетных инвестиций посредством участия в уставном капитале	-	инвестиционное предложение	2025 – 2030 годы	МЭПР, МНЭ	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	не требуются
3.8	Внедрение инновационных и индустриальных технологий, используемых в мировой практике по выращиванию объектов аквакультуры для повышения производительности труда и эффективности организации производства	-	Акты внедрения	2024 – 2030 годы	МЭПР, МСХ	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	не требуются

* - объемы финансирования будут уточняться при формировании бюджета на соответствующий финансовый год.

_____________________