Қоғамдық қауіпсіздікті қоғаммен әріптестік жасап қамтамасыз етудің 2024 – 2028 жылдарға арналған тұжырымдамасын (құқық бұзушылық профилактикасы саласында) бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 29 желтоқсандағы № 1233 қаулысы.

Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

1. Қоса беріліп отырған Қоғамдық қауіпсіздікті қоғаммен әріптестік жасап қамтамасыз етудің 2024 – 2028 жылдарға арналған тұжырымдамасы (құқық бұзушылық профилактикасы саласында) (бұдан әрі – Тұжырымдама) бекітілсін.

2. Тұжырымдаманың іске асырылуына жауапты орталық, жергілікті атқарушы органдар, Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынатын және есеп беретін мемлекеттік органдар (келісу бойынша) және өзге ұйымдар (келісу бойынша):

1) Тұжырымдаманы іске асыру бойынша қажетті шаралар қабылдасын;

2) "Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік жоспарлау жүйесін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2017 жылғы 29 қарашадағы № 790 қаулысында белгіленген тәртіппен және мерзімде Тұжырымдаманың іске асырылу барысы туралы ақпарат беріп тұрсын.

3. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігіне жүктелсін.

4. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі

Ә. Смайылов

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 29 желтоқсандағы № 1233 қаулысымен бекітілген

Қоғамдық қауіпсіздікті қоғаммен әріптестік жасап қамтамасыз етудің 2024 – 2028 жылдарға арналған ТҰЖЫРЫМДАМАСЫ (құқық бұзушылық профилактикасы саласында) АСТАНА – 2023 МАЗМҰНЫ

1-БӨЛІМ. ТҰЖЫРЫМДАМА ПАСПОРТЫ

КІРІСПЕ

2-БӨЛІМ. АҒЫМДАҒЫ ЖАҒДАЙДЫ ТАЛДАУ

2.1 Қол жеткізілген нәтиже

2.2 Орта мерзімді перспективада шешу талап етілетін негізгі проблемалар

3-БӨЛІМ. ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ТӘЖІРИБЕГЕ ШОЛУ

4-БӨЛІМ. ҚОҒАМДЫҚ ҚАУІПСІЗДІКТІ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ ЖҮЙЕСІН ДАМЫТУДЫҢ ПАЙЫМЫ

5-БӨЛІМ. НЕГІЗГІ ҚАҒИДАТТАР МЕН ТӘСІЛДЕР

6-БӨЛІМ. НЫСАНАЛЫ ИНДИКАТОРЛАР ЖӘНЕ КҮТІЛЕТІН НӘТИЖЕ

7-БӨЛІМ. ТҰЖЫРЫМДАМАНЫ ІСКЕ АСЫРУ ЖӨНІНДЕГІ ІС-ҚИМЫЛ ЖОСПАРЫ (осы Тұжырымдамаға қосымша)

1. ТҰЖЫРЫМДАМА ПАСПОРТЫ

Атауы	Қоғамдық қауіпсіздікті қоғаммен әріптестік жасап қамтамасыз етудің 2024 – 2028 жылдарға арналған тұжырымдамасы (құқық бұзушылық профилактикасы саласында)
Әзірлеу үшін негіздеме	1) Қазақстан Республикасы Президентінің 2021 жылғы 26 ақпандағы № 521 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі Ұлттық даму жоспары; 2) Қазақстан Республикасы Президентінің 2023 жылғы 6 қаңтардағы № 23-95 тапсырмасы; 3) Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі Басшысының 2023 жылғы 30 қазандағы № 23-4664-3 тапсырмасы; 4) Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2017 жылғы 29 қарашадағы № 790 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік жоспарлау жүйесінің 66-тармағы
Әзірлеуге жауапты мемлекеттік орган	Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігі
Іске асыруға жауапты мемлекеттік органдар мен ұйымдар	Мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдар, ведомстволық бағынысты мекемелер, үкіметтік емес ұйымдар, қоғамдық бірлестіктер
Іске асыру мерзімі	2024 – 2028 жылдар

КІРІСПЕ

Қоғамдық қауіпсіздік азаматтардың өмірін, денсаулығы мен әл-ауқатын, қазақстандық қоғамның рухани-адамгершілік құндылығын және қоғамның тұтастығы мен тұрақтылығы үшін әлеуметтік қамсыздандыру жүйесін нақты және әлеуетті қатерден қорғаудың жай-күйін көрсетеді.

Заңдылық пен құқық тәртібі деңгейінің төмендеуімен, оның ішінде қылмыстың өсуімен сипатталатын қоғамдық қауіпсіздікке төнетін қатер мемлекеттің тұрақты дамуына елеулі кедергі болады, экономикалық белгісіздікті арттырады, ұзақ мерзімді инвестицияға кедергі жасайды және заң үстемдігі қағидатына нұқсан келтіреді.

Сондықтан Қазақстан Республикасы ұлттық қауіпсіздігінің 2021 – 2025 жылдарға арналған стратегиясында құқық қорғау органдары мен сот жүйесі жұмысының тиімділігін арттыру, халықты барлық құқық бұзушылық түрінен қорғау мәселелерін қоса алғанда, азаматтардың, қоғам мен мемлекеттің қауіпсіздігі басты назарға алынды.

Елдің әлеуметтік-экономикалық дамуының қазіргі кезеңі адам мен азаматтың құқықтары мен бостандығына, қоғамның материалдық және рухани құндылығына нұқсан келтіру мүмкіндігімен сипатталған қоғамдық қауіпсіздік үшін ықтимал тәуекелді ескеріп, қазіргі құқық бұзушылық профилактикасы субъектілерінің өзара іс-қимыл жасау тетігін өзгерту талап етіледі.

Осыған байланысты осы Тұжырымдама барлық субъектілердің ортақ жауапкершілігі негізінде құқық бұзушылықтың алдын алудың біртұтас жүйесін қалыптастыруға және халықпен сындарлы әріптестік орнатуға бағытталған.

Тұжырымдаманы іске асыру мынадай жалпыұлттық басымдықтар мен стратегиялық міндеттерге қол жеткізуге ықпал ететін болады:

азаматтың құқықтары мен бостандығын тиімді іске асыруға бағытталған, өмірдің барлық саласында заң үстемдігін, жеке тұлға мен мемлекеттің өзара жауапкершілігін қамтамасыз ететін мемлекеттің құқықтық негіздерін жетілдіру;

қауіпсіз және құқықтық қоғам қалыптастыру үшін полиция жұмысының әлуетті моделінен құқық қорғау органдарының азаматтармен өзара іс-қимыл жасауының сервистік моделіне көшу;

"Адам бәрінен маңызды" – мемлекеттік басқарудың "адамға бағдарланған" моделін қалыптастыру.

2-БӨЛІМ. АҒЫМДАҒЫ ЖАҒДАЙДЫ ТАЛДАУ

2.1 Қол жеткізілген нәтиже

Қоғамдық қауіпсіздіктің жай-күйі

Қазақстандағы 5 жылдағы (2018 – 2022 жылдар) қылмыстық-құқықтық статистиканы талдау қылмыстық құқық бұзушылық санының төмендеу үрдісі (2018 жылғы 292,3 мыңнан 2022 жылы 157,5 мыңға дейін) тұрақтағанын куәландырады.

Осы кезеңде қылмыстық құқық бұзушылықтан зардап шеккен адамдар саны 1,7 есеге (2018 жылғы 240,5 мыңнан 2022 жылы 128,5 мыңға дейін), қылмыстан зардап шеккен әйелдер саны 116,7 мыңнан 64,2 мыңға дейін, ерлер саны 123,8 мыңнан 64,3 мыңға дейін қысқарды.

Күш көрсетіп жасалған қылмыс саны төмендеді, оның ішінде кісі өлтіру 823-тен 520-ға дейін, денсаулыққа қасақана ауыр нұқсан келтіру 2198-ден 1840-қа дейін, зорлау шамамен 3 есе (1130-дан 386-ға дейін) төмендеді. Қылмыстық қолсұғушылықтан қаза тапқан адамдар саны 1184-тен 786-ға дейін азайды.

Пайдакүнемдік мақсатта күш көрсетіп жасалған қылмыс, оның ішінде қарақшылық (580-ден 177-ге дейін), тонау (8091-ден 2404-ке дейін) мен ұрлық (180,2 мыңнан 58,9 мыңға дейін) азайды.

Жыл сайынғы зиян келтірудің жартысынан астамы меншікке қарсы қылмысқа (ұрлық, алаяқтық, сеніп берілген бөтен мүлікті иемдену және талан-таражға салу) және 25 % экономикалық қызмет саласындағы қылмысқа тиесілі.

Барлық қылмыстық құқық бұзушылықтың шамамен 80 %-ы – мүліктік қылмыс. Осыған байланысты ұрлық жасағаны үшін жауаптылықтың 2019 және 2020 жылдары қатаңдатылуы (бірнеше рет және бұзып кіру арқылы жасалған ұрлықты ауыр санатқа ауыстыру арқылы) оның төмендеуіне ықпал етіп (2019 ж. – 138,7 мың, 2020 ж. – 67 мың, 2021 ж. – 57,2 мың), қылмыстың ауырлық санатының жалпы құрылымын өзгертті.

Мәселен, ауыр қылмыс үлесі 2018 жылғы 6 %-дан 2021 жылы 28 %-ға өсті, орташа ауыр қылмыс тиісінше 79 %-дан 52 %-ға төмендеді.

Қоғамдық орында, оның ішінде көшеде жасалған құқық бұзушылықтың тіркелген санының екі есе (105,6 мыңнан 42,5 мыңға дейін) төмендеуінің оң қарқыны байқалады.

Қабылданып жатқан профилактикалық шаралар бұрын сотталғандар (50 мыңнан 24,3 мыңға дейін) және кәмелетке толмағандар (2,9 мыңнан 1,7 мыңға дейін) жасаған, сондай-ақ мас күйде (17,2 мыңнан 10 мыңға дейін) жасалған қылмыс деңгейін соңғы 5 жылда 2 есе төмендетуге мүмкіндік берді.

Сонымен қатар отбасылық-тұрмыстық қатынас саласында жасалған қылмыстың өсуі (2018 ж. – 919, 2019 ж. – 1055, 2020 ж. – 1072, 2021 ж. – 1047, 2022 ж. – 942) келеңсіз құбылыстың бірі болып табылады. Олардың шамамен 60 %-ы әйелдер мен кәмелетке толмағандарға қатысты жасалған.

Жыл сайын балаларға қатысты 2 мыңнан астам қылмыс жасалады, оның ішінде 900-ге дейіні жыныстық қолсұғылмаушылық қағидатын бұзу, олардың 70 %-дан астамын айналасындағы жақындары жасаған.

Инновациялық технология мен цифрлық сервис қарқынды дамып, азаматтардың қаржылық сауаттылығы жеткіліксіз болып отырған жағдайда алаяқтық (2018 жылғы 29,3 мыңнан 2022 жылы 43,5 мыңға дейін), әсіресе интернет-алаяқтық кеңінен таралуда, 5 жыл ішінде оның саны 5 есе өскен (2018 жылғы 4,2 мыңнан 2022 жылы 20,6 мыңға дейін).

Интернет-ресурс пен электрондық төлем жүйесінің мүмкіндігін есірткі сатушылар есірткі сату үшін белсенді қолдана бастады. Жалпы есірткі қылмысын анықтау санының статистикасы тұрақты болғанымен (жыл сайын 2 мыңнан астам), Интернетте есірткіні насихаттау мен тарату фактісінің саны төмендемей тұр (2020 ж. – 159, 2021 ж. – 170, 2022 ж. – 147).

Сонымен қатар "бұрынан қолданыстағы" есірткіні "синтетикалық" есірткінің ығыстырғаны байқалады, оның өзгешелігі – жасалуы мен өткізілуінің "арзан болуында". Мәселен, 2018 жылы 1,8 кг осындай есірткі тәркіленсе, 2022 жылы 228,6 кг тәркіленген.

Жол жүрісі қауіпсіздігі мәселелері қоғамды қатты алаңдатады. 5 жыл ішінде жол-көлік оқиғасында 11,2 мың адам қаза тапты, 97,7 мың адам жарақат алды, олардың басым бөлігі – экономикалық тұрғыдан белсенділер.

Қылмыстың өңірлік ерекшелігі түрлі факторлардың әсерінен қалыптасады. Географиялық және климаттық ерекшелігін ескерсек, Алматы, Түркістан, Шығыс Қазақстан, Қызылорда, Батыс Қазақстан және Қостанай облыстарында мал ұрлығы; Атырау, Маңғыстау, Шығыс Қазақстан, Батыс Қазақстан және Алматы облыстарында браконьерлікке, оның ішінде заңсыз балық аулауға байланысты құқық бұзушылық көп жасалады.

Елордада, Алматы қаласында, Шығыс Қазақстан, Қостанай, Қарағанды облыстарында киберқылмыстың таралуына әлеуметтік-экономикалық фактор ықпал етеді. Алматы, Астана, Шымкент қалаларында, Ақтөбе, Қарағанды және Батыс Қазақстан облыстарында ұялы телефон ұрлығының үлес салмағы жоғары (10 мың тұрғынға шаққанда).

Халықаралық сарапшылардың қорытындысына сәйкес Қазақстанда қылмыс деңгейі орташадан сәл жоғары, мұнда қылмыстан зардап шегу деңгейі табыс пен білім деңгейіне пропорционал түрде өсуде, мұны тұрмыс салтының қылмыстан зардап шегу ықтималдығына әсерін тигізуі теориясымен түсіндіруге болады (Еуропалық Одақтың "Қазақстандағы қылмыстық сот төрелігін жетілдіру" жобасы шеңберіндегі "Қазақстандағы тұрғындардың құрбан болуы деңгейін және құқық қорғау органдарына деген сенімін бағалау" зерттеуі, 2018 ж.).

Құқық тәртібін қамтамасыз ету саласында институционалдық-құқықтық реттеу

2018 – 2022 жылдар кезеңінде заңнамалық және ұйымдық сипаттағы негізгі стратегиялар:

құқық бұзушылыққа "мүлдем төзбеушілік" қағидатын қамтамасыз етуге;

азаматтардың заңды құқықтары мен бостандығын қылмыстық қолсұғушылықтан, оның ішінде жекелеген қылмыс бойынша жауаптылықты күшейту арқылы қорғауға;

мемлекеттік органдардың, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының, ұйымдар мен азаматтардың құқық бұзушылық профилактикасы жөніндегі қызметінің құқықтық, әлеуметтік және ұйымдық негіздерін айқындауға;

қоғамдық және ведомстволық бақылауды арттыруға бағытталған.

Криминогендік жағдайға 2019 жылы меншікке қарсы қылмыс бойынша, оның ішінде ұрланған мүлікті сатып алғаны үшін жауаптылықты қатаңдату бойынша шаралар оң ықпалын тигізді.

Ломбард жұмысын, бұрын пайдаланылған автомобильдің қосалқы бөлшектерін сатуды регламенттейтін, сондай-ақ ұялы байланыстың абоненттік құрылғысын тіркеу саласындағы құқықтық актілерге ұрланған мүлік айналымының алдын алу бойынша нормалар енгізілді.

Есірткінің жаңа түріне жедел ден қоюға мүмкіндік беретін есірткіге қарсы заңнаманың анағұрлым қолайлы жүйесі құрылды. Электрондық ақпараттық ресурс пайдаланылып жасалған есірткі қылмысы бойынша санкция күшейтілді; есірткіні насихаттағаны және жарнамалағаны үшін, оның ішінде граффити-суреттер мен QR-кодтар арқылы насихаттағаны үшін қылмыстық жауаптылық енгізілді.

Ақпараттық технология саласындағы қылмысқа қарсы күрес үшін 2019 жылы Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігі (бұдан әрі – ІІМ) құрылымында Киберқылмысқа қарсы күрес орталығы құрылды, 2022 жылға дейінгі киберқауіпсіздік тұжырымдамасы іске асырылды.

Отбасылық-тұрмыстық қатынас саласындағы құқық бұзушылық профилактикасын ұйымдастырудың құқықтық негізіне түзетулер енгізілді. Отбасылық және гендерлік саясат тұжырымдамасы іске асырылуда.

Қылмыстық теріс қылықтың екі құрамы – денсаулыққа қасақана жеңіл нұқсан келтіру мен ұрып-соғу әкімшілік құқық бұзушылық санатына ауыстырылды, сондай-ақ әкімшілік ұстау (3 сағаттан 24 сағатқа дейін) және әкімшілік қамаққа алу (3 тәуліктен 5 тәулікке дейін) мерзімі ұлғайтылды.

Сонымен қатар құқық бұзушылықтың алдын алуды ұйымдастыру, қоғаммен сындарлы әріптестік орнату тәсілдері өзгертілді. Бұл мәселелерде учаскелік полиция инспекторларына негізгі рөл берілді. 2021 жылы олардың мәртебесі заң жүзінде жоғарылатылып, құқық бұзушылық профилактикасы саласындағы өкілеттіктері кеңейтілді. Халықпен өзара іс-қимыл жасаудың жаңа форматы енгізілуде. Полиция жұмысының сервистік моделіне көшу жүзеге асырылуда.

Құқық бұзушылық профилактикасы, тұрмыстық зорлық-зомбылық пен адам саудасынан зардап шеккендерге көмек көрсету, жазасын өтеген адамдарды қайта әлеуметтік бейімдеу мәселелеріне үкіметтік емес ұйымдар белсенді қатысуда.

Кәмелетке толмағандардың құқықтарын қорғау шаралары жетілдірілуде. Кәмелетке толмағандар саудасы, оларды жезөкшелікпен айналысуға тарту, сондай-ақ балалардың жыныстық қолсұғылмаушылығын бұзғаны үшін жауаптылық күшейтілді. Бұл ретте жеңілірек жаза тағайындау және шартты түрде мерзімінен бұрын босату алып тасталды, сондай-ақ педофилия үшін сотталғандардың жазасын қауіпсіздігі барынша жоғары мекемеде ғана өтеу нормасы енгізілді. Мұндай адамдар босап шыққаннан кейін полиция оларды әкімшілік қадағалауда ұстайды.

Уәкілетті органдар балаларға қатысты зорлық-зомбылықтың жасырын фактілерін, сондай-ақ Интернетті пайдаланатын педофилдерді анықтау жұмысын ұйымдастырды. Қауіпсіздік жүйесімен (бейнебақылау, дабыл батырмасы, өртке қарсы жүйе, күзет) жарақтандырылатын жалпы білім беретін мекемелерді қорғау шаралары күшейтілуде.

Полицияның және Ұлттық ұланның күнделікті қызметіне цифрлық құралдарды ендіру көшеде және басқа да қоғамдық орында құқық тәртібін қамтамасыз етудің тиімділігін арттыруға, сондай-ақ сыбайлас жемқорлық тәуекелін азайтуға мүмкіндік берді.

Жол қауіпсіздігін нығайту мақсатында көлік құралын жүргізуге құқығы жоқ адамдарға оны мас күйде жүргізгені, сондай-ақ мас күйін анықтауға медициналық куәландырудан өтуден жалтарғаны үшін жауаптылық күшейтілді.

Пробация қызметі құрылған соң бұрын сотталғандар, сондай-ақ бас бостандығынан айырумен байланысты емес жазаға тартылғандар арасындағы құқық бұзушылықты алдын алу тәсілдері өзгертілді. Бас бостандығынан айыру орнынан босатылған азаматтарды әлеуметтік оңалтудың 2017 − 2019 жылдарға арналған кешенді стратегиясы іске асырылды.

Жазадан бұлтартпау қағидатын қамтамасыз етуге, бұзылған құқықты жедел қалпына келтіруге, сондай-ақ тергеу сапасын ведомстволық бақылауды күшейтуге құқық қорғау қызметінің процестік негіздерін жаңғырту, оның ішінде қылмыстық процестің үш буынды моделін, қылмыстық істердің электрондық форматын ендіру, қолданыстағы тергеу нысандарын оңтайландыру шаралары бағытталған.

Бюрократиялық модельден адамға бағдарланған жұмыс моделіне көшу жүзеге асырылуда, мұнда басқару жүйесінің ашықтығы мен тиімділігін қамтамасыз ету үшін негізгі назар халықтың сұранысы негізінде процесті ұтымды ету мен автоматтандыруға аударылады.

Қоғамдық қауіпсіздік саласындағы халықаралық және ұлттық индикаторлар Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросының мәліметі бойынша 2019 – 2022 жылдар кезеңінде халықтың полицияға деген сенім көрсеткіші 2019 – 2022 жылдардағы 89,5 %-дан (оның ішінде толық – 38,3 %, ішінара – 51,2 %) 74,6 %-ға (36,4 % және 39 %) дейін төмендеген.

Сонымен қатар осы кезеңде тәуліктің қараңғы уақытында тұрғылықты ауданда қауіпсіз сезіну көрсеткіші төмендеді (2020 жылғы 62,2 %-дан 2022 жылы 60,3 %-ға).

Қазақстан Республикасының Жоғары аудиторлық палатасы жүргізетін жеке, мүліктік және қоғамдық қауіпсіздікті сезіну өлшемі бойынша әлеуметтік зерттеу нәтижесі де көрсеткіштің нашарлауымен сипатталады (2020 жылғы 64,3 %-дан 2022 жылы 60,3 %-ға).

"Құқық тәртібі мен қауіпсіздік" (2018 жылғы 0,78-ден 2020 жылы 0,80-ге дейін) және "Қылмыстық-құқықтық жүйе" (0,41-ден 0,47-ге дейін) факторы бойынша Құқық үстемдігі индексі жалпы көрсеткішінің жақсарғанына қарамастан, "қылмысты тиімді тежеу" (0,79-дан 0,78 дейін) және "өмір мен қауіпсіздікті қорғау" (2020 жылғы 60-тан 2022 жылы 0,53-ке дейін) сияқты параметрлер бойынша көрсеткіштің төмендегені байқалады.

Осылайша, ұлттық және халықаралық индикаторлар қоғамдық қауіпсіздік саласындағы көрсеткіштердің өзгеру серпіні орнықсыз екенін және тиісінше құқық бұзушылық профилактикасы мен оның алдын алу бойынша жүйелі әрі кешенді жұмыстың қажеттігін куәландырады.

2.2 Орта мерзімді перспективада шешу талап етілетін негізгі проблемалар Әйелдер мен балаларға қатысты, оның ішінде отбасылық-тұрмыстық қатынас саласындағы зорлық-зомбылық

2018 – 2022 жылдары жеке тұлғаға қарсы қылмысты тіркеудің жалпы төмендегеніне қарамастан, әйелдер мен балаларға қатысты зорлық-зомбылық қоғамда өзекті проблема күйінде қалып отыр.

Айталық, егер жыл сайын әйелдерге қатысты зорлық-зомбылық деңгейі тұрақты төмендеп, оның серпіні 40 %-ға жетсе (2018 жылғы 3712-ден 2022 жылы 2232 дейін), балаларға қатысты зорлық-зомбылық қылмысы күрт өсіп, 2021 жылы 18 %-ға дейін жеткен.

Балалардың жыныстық қолсұғылмаушылығы қағидатын бұзу қарқыны ерекше алаңдатады (2018 ж. – 739, 2019 ж. – 794, 2020 ж. – 832, 2021 ж. – 913, 2022 ж. – 706).

Көп жағдайда оның себебі отбасылық проблемалар, тұрмысының нашар болуы және ата-анасының бейәлеуметтік тұрмыс салты болып табылады. Олардың ішінде басым көпшілігін (80 %) кәмелетке толмағандардың айналасындағы полицияның назарына бұрын ілікпеген жақын адамдары жасаған.

Сонымен қатар мұндай құқық бұзушылықтың жасырын сипатын ескерсек, ресми статистикалық ақпарат қоғамдағы осал топтарға қатысты зорлық-зомбылық проблемасының нақты ауқымын көрсетпейді.

Тәуелсіз сарапшылардың бағалауы бойынша жыл сайын 40 – 80 мыңға дейін 18 жастағы және одан үлкен әйелдер жыныстық зорлық-зомбылықтан және 200 – 300 мыңға дейіні зорлық-зомбылықтың басқа нысандарынан немесе қаупінен зардап шегеді (мемлекеттік статистика саласындағы уәкілетті орган Қазақстандағы БҰҰ агенттіктері – БҰҰ – Әйелдер, Халық саласындағы қор және Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының қатысуымен және қолдауымен жүргізген "Әйелдерге қатысты зорлық-зомбылық бойынша ішінара зерттеу", 2017 ж.).

Бұл ретте жыныстық негіздегі қылмыстан немесе шабуыл жасау не зорлық-зомбылықпен қорқыту қылмысынан зардап шегушілер арасында полицияға арыздану деңгейі тиісінше тек 12 %-ды және 20 %-ды құрайды. Бейтаныс адамдар тарапынан да, таныстары тарапынан да зорлыққа ұшыраған әйелдердің де арызбен жүгінуі төмен (тиісінше 23 % және 26 %).

Отбасылық-тұрмыстық саладағы зорлық-зомбылық оқиғаларына қылмыстық-құқықтық ден қоюды көбіне жәбірленушілердің (60 % жағдайда) өтініш беруден бас тартуы қиындатады. Бұл негізінен құқық бұзушыға материалдық және моральдық тәуелді болуына және қоғамда қалыптасқан стереотипке байланысты. Тиісінше полицияда "үй тирандарын" жауапқа тартуға негіз болмайды.

Осындай құқық бұзушылықтың салдары анағұрлым ауыр. Айталық, 5 жыл ішінде отбасылық-тұрмыстық қатынас саласында әйелдердің денсаулығына қасақана ауыр нұқсан келтіру саны 2 есеге (38-ден 110-ға дейін), адам өлтіру 70 %-ға (30-дан 51-ге) өсті.

Жыл сайын отбасылық-тұрмыстық жанжал фактісі бойынша 25 – 27 мың адамға қатысты әкімшілік материал толтырылады. Бұдан басқа, 2020 жылдан бері (арнайы жіктеме енгізілгенде) тұрмыстық зорлық-зомбылық салдарынан денсаулыққа қасақана жеңіл нұқсан келтіру (4626-дан 6561-ге) және ұрып-соғу фактісінің тіркелуі (3235-тен 4899-ға) төмендемей отыр.

Бұл ретте отбасылық-тұрмыстық қатынас саласындағы әкімшілік өндірістегі істің жартысынан көбі сотта тоқтатылады, 18 %-ы бойынша ескерту жасалады және тек 24 %-ы бойынша әкімшілік қамаққа алу қолданылады.

Істі тоқтатудың негізгі себебі тараптардың татуласуы болып табылады, көбінесе жәбірленуші отбасы үшін экономикалық залал келтірмеу үшін татуласуға мәжбүр болады. Бұл, өз кезегінде, құқық бұзушылықтың қайталануына жиі әкеледі, жыл сайын 4,5 мың адам 2 рет немесе одан да көп рет әкімшілік жауапқа тартылады.

Қорғау нұсқамасы отбасылық бұзақыларға профилактикалық ықпал ету шарасы ретінде тиісті әсер етпейді. 5 жыл ішінде қорғау нұсқамасының саны үш есеге (64,8 мыңнан 84 мыңға дейін) өсті, олардың әрбір бесіншісі қайта шығарылады. Негізгі себебі – отбасының материалдық жағдайының нашар болуына, қосымша тұрғын үйдің болмауына байланысты зорлық-зомбылық көріп жүрген жәбірленушіні агрессордан оқшаулаудың мүмкін еместігі.

Құқық бұзушы қорғау нұсқамасын бұзғаны үшін әкімшілік қамаққа алу түріндегі жауаптылықтан қорықпайды. Сонымен қатар полиция тарапынан жүргізілетін профилактикалық жұмыс мерзімі 1 айдан (қорғау нұсқамасы бойынша) жарты жылға дейін (ерекше талап бойынша) шектелген.

Өмірде қиын жағдайға тап болып, тұрмыстық зорлық-зомбылықтан жәбір көрген адам туыстары мен таныстарынан, сондай-ақ дағдарыс орталығынан пана іздеуге мәжбүр, ал агрессор, әдетте, мұндай жағдайға ұшырамайды.

2018 – 2022 жылдары жүргізілген түсіндіру жұмысының нәтижесінде дағдарыс орталығына түскен өтініштер саны 74 %-ға (16033-тен 27942-ге дейін) өскен.

Сонымен қатар өңірлерде дағдарыс орталығының бар-жоғы тұрғысынан жүргізілген (976 жатын орны бар 15 мемлекеттік және 46 мемлекеттік емес) талдау құқық бұзушылықтың көп болуын ескергенде, оларда жатын орынның тапшы екенін көрсетті.

Сарапшылар қауымдастығының өкілдері оларды қаржыландырудың қолданыстағы тәртібі өздерінің зорлық-зомбылықтан зардап шеккендерге көмек көрсету бойынша сапалы жүйелі жұмыс істеуіне мүмкіндік бермейтінін атап көрсетуде. Сонымен қатар мұндай көмек алу рәсімінің жетілдірілмегені көрсетілген. Дағдарыс орталығына орналасу үшін әйел өзіне қатысты болған зорлық-зомбылықты дәлелдеуі және жәбірленуші мәртебесін белгілеу рәсімінен өтуі қажет. Дағдарыс орталығына анасымен бірге кәмелетке толмаған балалар қабылданады, бірақ олармен психотүзету жұмысы бойынша қызмет көрсету көзделмеген.

Сексуалдық зорлық-зомбылық құрбандарына қатысты мемлекеттік органдар тарапынан қолдау алғашқы медициналық көмекпен, ал ауыр жағдайда психикалық денсаулық проблемасы ұйымында емдеумен шектеледі.

Зорлық-зомбылықтан зардап шеккендермен жұмыс істейтін мамандарды ұдайы әдіснамалық және тренингтік қолдаудың болмауы нәтижесінде әлеуметтік жұмыскерлер мен психологтардың осы саладағы құзыреттілік деңгейі жеткіліксіз болып отыр.

Сонымен қатар практика үйдегі зорлық-зомбылықтан зардап шеккендермен ғана жұмыс істеу және жазаны қатаңдату проблеманы шешпейтінін көрсетеді, өйткені оған тұтас әлеуметтік-экономикалық факторлар алғышарт болады, олардың қатарында білім, мәдени-адамгершілік тәрбие деңгейінің жеткіліксіз болуы, қоғамдағы маргинализация, жұмыссыздық, алкоголизм мен нашақорлық процесі бар.

Өмірде қиын жағдайға тап болған отбасын қолдау бойынша кешенді жүйенің, сондай-ақ агрессорлардың мінез-құлқын, менталитеті мен құқықтық санасын өзгерту бойынша нысаналы психотүзету жұмысының болмауы отбасылық-тұрмыстық зорлық-зомбылыққа қатысты жағдайды ушықтыра түседі.

Меншікке қарсы қылмыстан зардап шегудің жоғары деңгейі

Ұрлық, алаяқтық, тонау және қарақшылық тіркелген барлық қылмыстық құқық бұзушылықтың 80 %-ын құрайды.

Олардың алдын алу бойынша қабылданып жатқан шаралар нәтижесінде, сондай-ақ елдің әлеуметтік-экономикалық дамуын ескеріп, осы қылмыс санатының құрылымы 2018 − 2022 жылдар ішінде ұрлық үлесінің төмендеу жағына (76 %-дан 48,2 % дейін) және алаяқтықтың ұлғаю жағына (12,3 %-дан 35,6 % дейін) өзгерген.

Сонымен қатар төмендеудің оң серпініне қарамастан, ұрлық әлі де көптеген азаматтардың мүддесін қозғайды. Мүлкінен айырылған адамдардың көбі әртүрлі себеппен полицияға қылмыс туралы арызданбайды. Сондықтан құқықтық статистика деректері ұрлықтан зардап шегудің ауқымы туралы толық көрсете алмайды. Зерттеуге сәйкес есікті бұзып ұрлық жасалғаны туралы полицияға арыз берудің орташа деңгейі 53 %-ды құрайды ("Халықтың құрбан болуы деңгейін және Қазақстанда құқық қорғау органдарына сенім деңгейін бағалау", 2018 ж.).

Ұрлық салдарынан келтірілген зиян сомасының жыл сайын ұлғаю үрдісі байқалады (11,4 млрд теңгеден 23,5 млрд теңгеге дейін). Бұл ретте өтелуі орта есеппен 5 жыл ішінде 18 %-ды немесе 11,9 млрд теңгені құрайды (2022 жылғы ең төменгі көрсеткіш – 9,2 %, негізінен "қаңтар оқиғасы" кезінде ұрлықтың өсуіне байланысты).

Талдау көрсеткендей, ұрлық көбінесе күндізгі уақытта қоғамдық орындарда жасалады. Ұялы телефонға және әртүрлі көлік құралдарына қол сұғу анағұрлым көп.

Үй-жайдан ұрланатын заттарға ақшалай қаражатпен қатар қайта сатуға болатын мүлік (тұрмыстық техника, киім-кешек, зергерлік бұйым) жатады.

Ауылдық жерлерде мал ұрлығы көп тараған, бұл кейбір өңірлерде ұйымдасқан қылмыс сипатында. Тергеу кезінде ұрланған малдың етін жеткізудің, сою мен сатудың жолға қойылған арнасы анықталып жатады.

Осылайша, ұрланған затты орнықты сұраныстың болуына және пайдаланылған мүлік айналымын бақылаудың болмауына байланысты кедергісіз сату мүмкіндігі ұрлық жасауға ықпал ететін негізгі шарттың бірі болып табылады.

Қылмыстық жолмен қол жеткізілгені мәлім мүлікті сатып алғаны және өткізгені үшін жауапқа тарту мұндай қылмысты дәлелдеудің қиын болуымен және жасырын болуымен күрделенеді. Айталық 5 жыл ішінде барлығы 1164 факт тіркелген, олар бойынша тек 724 іс сотқа жіберілді.

Бұдан басқа, өз мүлкінің сақталуын қамтамасыз ету үшін азаматтардың тиісті шара қабылдамауы да ұрлыққа жағдай жасайды. Мысалы, 70 % жағдайда мал еркін жайылымда ұрланады, онда мал ұзақ уақыт бойы тиісті қараусыз жайылады, бұл өз кезегінде осы ұрлық фактісі туралы полицияға кеш жүгінуге әкеледі, оларды уақтылы ашуды және кінәлілерді жауапқа тартуды қиындатады.

Ақпараттық-коммуникациялық технология арқылы жасалатын қылмыстың өсуі (интернет-алаяқтық)

Инновациялық технология мен цифрлық сервис дамыған жағдайда киберқылмыс қаупінің артуы ерекше алаңдатады. Алаяқтықпен және азаматтардың шотынан ақша ұрлаумен байланысты қылмыс көп жасалады. 5 жыл ішінде олардың саны шамамен 5 есе өскен.

Мұндай қылмыс экономикаға ғана емес, елдің ұлттық қауіпсіздігіне де орасан зор нұқсан келтіреді. Олар бұқара халықтың мүддесін қозғайды және трансшекаралық сипатта болады.

Жалпы алаяқтықтан келген зиян сомасы 5 жыл ішінде 300 млрд теңгеден, оның ішінде интернет-алаяқтық бойынша 39 млрд теңгеден асты. Бұл ретте өтелуі тиісінше 20 %-дан және 6,3 %-дан аспайды.

Киберқылмыс жасау тәсілдері алуан түрлі. Қылмыскерлер алдын ала төлем түрінде ақша алуға, онлайн-қарыз ресімдеуге, банк шотына, электрондық поштаға, әлеуметтік желідегі аккаунтқа қол жеткізу үшін дербес деректерді иемденуге бағытталған әлеуметтік инженерия әдісін пайдаланады.

Құқық бұзушылардың шетелдік интернет-мекенжай арқылы жасырын шығуды пайдалануына, сондай-ақ шетелде анонимді хабарламаның авторын іздеу іс-шараларын жүргізу үшін құқықтық негіздің болмауына байланысты мұндай қылмыстың көбі ашылмаған күйде қалады.

Құзыретті органдардың халықаралық өзара іс-қимыл жасауының және әлеуметтік желілердің (YouTube, Facebook, Instagram, WhatsApp, Telegram, Vkontakte, Mail.ru, Twitter) ресми өкілдерімен ынтымақтастық жасауының анық тетігінің болмауы жағдайды қиындата түседі.

Ведомствоаралық, оның ішінде қаржы ұйымдарымен жасырын қатерді бағалауды және кибертәуекелді басқаруды, сондай-ақ жаңа сын-қатердің алдын алу бойынша стратегиялық шараларды әзірлеуді қамтамасыз ететін жүйелі талдамалық жұмыс бойынша өзара іс-қимыл алгоритмі мемлекеттік деңгейде жеткілікті пысықталмаған. Сондықтан бүгінгі таңда интернет-алаяқтықпен күрес жасалып қойған әрекетке ден қоюға сайып келеді.

Осы саладағы қылмысқа қарсы іс-қимыл тиімділігінің төмен болуының маңызды факторының бірі – арнайы полиция бөлімшелерін ресурстық қамтамасыз етудің шектеулі болуы, бұл қарыштап дамып келе жатқан киберқылмыс саласына барабар қарсы әрекет етуге мүмкіндік бермейді.

Екінші жағынан Интернеттің және телефон алаяқтығының таралу себебі – халықтың қаржылық, құқықтық және компьютерлік сауаттылық деңгейінің төмен болуы, бұл осы саладағы ақпараттық-түсіндіру жұмысының жеткіліксіз екенін көрсетеді.

Қоғамдық орындардағы зорлық-зомбылық қылмысының жоғары үлес салмағы

Қоғамдық орындарда, көшеде, алаңдарда, саябақ пен гүлзарларда жасалған қылмыс шамамен 40 %-ды құрайды.

5 жыл ішінде ең көп тарағаны пайдакүнемдік үшін күш көрсетіп жасалған қылмыс (85 %) және бұзақылық (6 %) болып отыр.

Қоғамдық орында жасалған қылмыс пен әкімшілік құқық бұзушылықты анықтаудың, олардың жолын кесу мен ашудың жақсаруына бейнебақылау камералары айтарлықтай септігін тигізеді.

Сонымен қатар әлеуетті қауіпті учаскелердің (оның ішінде бос жерлер, тұрғын үйлердің жертөлесі, аула, кіреберіс, саяжай және гараж алқаптары) жеткілікті қамтылмауына байланысты жеке тұлғаға қарсы қылмыс жасау қаупі әлі де бар. Айталық, барлық кісі өлтірудің 24 %-ы, денсаулыққа ауыр зиян келтірудің шамамен 30 %-ы және денсаулыққа орташа ауырлықта зиян келтірудің 40 %-дан астамы қоғамдық орындарда жасалады.

Тәуліктің қараңғы уақытында жарықтандыру жеткіліксіз жағдайларда қоғамдық орынның, әсіресе көше мен көпқабатты үй аулаларының криминогендігі арта түседі.

Мас күйде жасалатын ауыр қылмыстың жоғары үлес салмағы

Мас күйде жасалған қылмыс қазіргі қоғамның өзекті проблемасы күйінде қалып отыр. Мұндай қылмыс үлесіне аса ауыр қылмыстың шамамен 40 %-ы және ауыр қылмыстың 13 %-ы, оның ішінде кісі өлтірудің және денсаулыққа ауыр зиян келтірудің 65 %-ы, әрбір екінші зорлау және әрбір үшінші бұзақылық тиесілі. 5 жыл ішінде "мас" қылмыскерлердің қолынан 1 680 адам қаза тапқан.

Көп жағдайда мас күйдегі қылмысты 23 – 51 жастағы адамдар, жұмыссыздар (60 %) жасайды. Отбасылық-тұрмыстық қатынас саласындағы құқық бұзушылықтың шамамен 70 %-ы алкогольді асыра пайдалану салдарынан болады.

Статистикаға сәйкес мас күйде қылмыс жасаған әрбір оныншы адам –есепте тұрған алкогольге тәуелді адам. 57 мыңнан астам адам денсаулық сақтау органының наркологиялық есебінде тұр. Алайда бұл мәліметтер шын мәніндегі болмысты көрсетпейді, өйткені олар бұрын құқық бұзушылық жасаған адамдар туралы деректер негізінде полицияның бастамасы бойынша жасалған. Полицияның назарына ілікпеген, бірақ қатер тобындағы (қылмыс жасауы не өздері заңсыз әрекеттен зардап шегуі мүмкін) алкогольге тәуелді адамдар есепке алынбай қалған.

Өңірлер бойынша Шығыс Қазақстан (140), Солтүстік Қазақстан (126,2), Ақмола (114,7), Қостанай (104) және Батыс Қазақстан (92,2) облыстарында "мас күйде жасалатын қылмыс" деңгейі жоғары (100 мың тұрғынға). Осы өңірлерде (100 мың тұрғынға, Қостанай – 2868, Солтүстік Қазақстан – 2692, Ақмола – 2563, Павлодар – 2531 және Шығыс Қазақстан – 2527) жұмыссыздықтың ең жоғары деңгейі тіркелген. Бұл халықтың жұмыспен қамтылу деңгейінің мас күйде қылмыс жасауға тікелей ықпал ететінін көрсетеді.

Бұдан басқа, алкогольдің бақылаусыз сатылуы тағы бір жағымсыз фактор болып табылады. Мемлекеттің сату уақытына шектеу белгілегеніне қарамастан, алкомаркеттерде ішімдікті тәулік бойы жеткізіп беру мен сатудың онлайн-сервистері өте дамыған.

Ликер-арақ өнімдерінің бағасын өсіру оны тұтыну ауқымына айтарлықтай әсерін тигізбейді. Айталық, 5 жылда оның бағасы орта есеппен 40 %-ға өсті, бұл оны сату ауқымына ықпал еткен жоқ, сатудың өсуі жалғасуда.

Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы 2018 жылы жасаған алкогольді тұтыну деңгейі бойынша әлем елдерінің рейтингіне сәйкес Қазақстан 76-орында (189 ел ішінен) тұр, жан басына шаққанда жылына спирт тұтыну көрсеткіші 7,7 литр.

Елде алкогольге қарсы насихат шаралары мүлдем дерлік жоқ. Егер темекінің әр қаптамасында никотиннің организмге әсер етуінің теріс салдары туралы ескерту болса, алкоголь өнімінде мұндай ақпарат жоқ.

Алкогольді ішімдік ішкені үшін бірнеше рет әкімшілік жауапқа тартылғанына және полицияның өтінішхатына қарамастан, алкогольге тәуелді адамдарға ерікті түрде емделу құқығы берілген. Осылайша, емдеуге жіберілген олар бір-екі күннен кейін паразиттік өмір салтына қайта оралып, құқық бұзушылық жасауды жалғастыра береді.

Сонымен қатар жатын орын қорының жеткіліксіз болуына байланысты наркологиялық ұйымдарда жіберілгендердің бәрін емдеумен қамту мүмкін емес. Осы себепке байланысты емдеуге мұқтаж 1 мыңға жуық адам жыл сайын емделуден өте алмайды.

Уақытша бейімдеу және детоксикация орталықтарының жетіспеуі, сондай-ақ олардың жұмыс режимінің уақыт жағынан шектеулі болуы (күндізгі уақытта ғана қабылдауы) мас күйдегі адамдар тарапынан құқыққа қайшы әрекет жасаудың алдын алу үшін олардың бәрін уақтылы оқшаулауды қамтамасыз етуге мүмкіндік бермейді.

Қайталанған құқық бұзушылықтың жоғары деңгейі

Қылмыстық құқық бұзушылық жасағандардың арасында 40 %-ын бұрын қылмыстық жауапқа тартылған адамдар құрайды. Олар жасайтын қылмыстың негізгі бөлігі мүліктік санатқа жатады, әдетте, бұл – ұрлық.

Қайталанатын қылмыстың 91 %-дан астамын ішкі істер органдары тарапынан профилактикалық бақылауға алынбайтын үш санаттағы бұрын сотталған адамдар жасайды:

1 жыл өткен соң қылмыстық-атқару жүйесі (бұдан әрі – ҚАЖ) мекемелерінен босатылған;

жазаның балама түріне сотталғандар (айыппұл);

сотқа дейінгі тергеп-тексеру оларды ақтамайтын негіз бойынша тоқтатылғандар.

Осылайша, қалған санаттарға қатысты профилактикалық есепке алу тетігінің белгілі бір тежеуші әсері бар.

Бұдан басқа, жазасын қауіпсіздігі төмен ҚАЖ мекемелерінде (қоныс колониясы) өтеп жатқан сотталғандар жасаған қылмыс қоғамға қатер төндіріп тұр. 5 жыл ішінде олар 257 қылмыс жасаған, олардың басым бөлігін (90 %) қауіпсіздігі орташа және барынша жоғары мекемелерден ауыстырылған адамдар жасаған.

Жалпы қылмыстық қудалауға бір рет ұшыраған адамдар қайтадан құқық бұзушылық жасау тәуекелі жоғары ортада болады. Мұның себебі олардың қоғамдағы әлеуметтік бейімделу деңгейінің төмен болуында, стигматизация мен маргинализацияда. Олар әлеуметтік-экономикалық фактордың (нашар тұрмыс, жұмыссыздық, білім деңгейінің төмен болуы) ықпалымен және халықтың осал топтары мен өмірде қиын жағдайға тап болған адамдарды әлеуметтік қолдау шараларының жеткіліксіз болуымен күшейе түседі.

ҚАЖ мекемелерінде сотталғандардың жеткілікті деңгейде жұмыспен қамтылмауы және еңбекақының төмен болуы босап шыққан адамдардың қайта әлеуметтік бейімделуінің тиімділігін төмендететін қосымша фактор болып табылады.

Соңғы 5 жылда ҚАЖ мекемелерінде жұмысқа орналастыру деңгейі 11,8 мыңнан 12,2 мыңға дейін ұлғайды және орта есеппен еңбекке жарамдылардың жалпы санының 71 %-ын құрайды. Орташа жалақының 49 %-ға (9400 теңгеден 14000 теңгеге дейін) ұлғайғанына қарамастан, осының есебінен талап-арыз берешегін өтеу мөлшері тек 0,9 %-ды құрады. Осылайша, негізгі жұмыспен қамтудағы маңызды міндеттерінің бірі – жәбірленушілерге материалдық залалды өтеу мүмкіндігіне қол жеткізілмей отыр.

ҚАЖ мекемелерінде кәсіпкерлердің жұмысына кедергі келтіретін бірқатар созылмалы проблемалар жұмыс орнының санын және жалақы деңгейін арттыруды қиындатады:

қажетті материалдық-техникалық базаның болмауы (жабдықты жаңарту мен өндірістің жаңа түрлерін дамытуға қаржыландыру болмағандықтан қолданыстағы өндірістік алаңдар ескірген);

пенитенциарлық жүйенің бизнес үшін қосымша шығын әкелетін ерекшелігі (мысалы, шикізат пен дайын өнім бар көлікті тексеру және кіргізу мен шығару рәсімінің ұзақ болуы, мамандар біліктілігінің төмен болуы, олардың ауысуы, сондай-ақ сотталғандардың күн тәртібі).

Осыған байланысты сотталғандарды жұмысқа орналастыру бойынша кәсіпкерлік үшін преференцияның (салықтық жеңілдіктер, жеңілдікпен кредит беру, мемлекеттік грант, кәсіптік оқыту) болмауы жағдайды одан әрі қиындатады.

Сонымен қатар бас бостандығынан айыру орындарында еңбек нарығында сұранысқа ие мамандыққа кәсіптік оқытуды ұйымдастырудың тиімділігі мәселелері өзекті күйінде қалып отыр. 2023 жылғы жағдай бойынша оқытудан өткен сотталғандардың бестен бір бөлігі ғана алған мамандығы бойынша жұмыспен қамтылған.

Кәмелетке толмағандар жасаған ауыр қылмыстың жоғары деңгейі

Жасөспірімдер арасындағы қылмыстың жай-күйі көп жағдайда болашақ криминогендік ахуалға алғышарт болады. Кәмелетке толмаған құқық бұзушылар алдағы онжылдықтардағы қылмыс резерві әрі оның ең қауіпті және зиянды бөлігінің резерві екенін ғылыми зерттеулер көрсетіп отыр.

2019 жылдан бастап тұрмысы нашар отбасылар мен кәмелетке толмағандарды медициналық-әлеуметтік есепке алу институты заңды түрде бекітілді. Алайда осы жұмысты регламенттейтін құқықтық актінің болмауына байланысты іс-шаралар жергілікті жерлерде дұрыс жүргізілмейді.

Осы кезеңдегі жасөспірімдер қылмысының құрылымында қылмыстың орта есеппен 56 %-ы орташа ауыр, 32 %-ы ауыр, 10 %-ы едәуір ауыр, 2 %-ы аса ауыр санатқа жатады.

5 жыл ішінде кәмелетке толмаған 10920 адам қылмыстық жауапқа тартылды, оның 74 %-ы (8125) жеке меншікке қарсы қылмыс, 11 %-ы (1198) қоғамдық қауіпсіздік пен тәртіпке қарсы және жеке тұлғаға қарсы (1248) қылмыс жасаған.

1528 жасөспірім әртүрлі жазаға тартылды, оның ішінде 226-ы бас бостандығынан айыруға, 6459-ына қатысты қылмыстық іс ақталмайтын негіздер бойынша тоқтатылды.

Есепте тұрғандармен жүргізілетін профилактикалық жұмысқа қарамастан, әрбір сегізінші адам (10845-тің 1298-і) қылмыстық жауапқа қайтадан тартылады.

Мұндай қылмысты негізінен оқушылар (72 %) күндізгі уақытта (сағат 14.00-ден 19.00-ге дейін) жасайтыны анықталды. Мұның өзі ата-аналар тарапынан балаларының өз уақытын қалай өткізетінін бақылаудың жеткіліксіз екенін, кәмелетке толмағандардың бос уақыты тиімді ұйымдастырылмағанын және мектепте профилактикалық жұмыс нашар жүргізілетінін куәландырады.

Жеке тұлғаға қарсы қылмыс ерекше алаңдатады. Әр бесінші қылмыс осындай қылмысқа келеді. Оның ішінде денсаулыққа ауыр және орташа ауыр зиян келтіру, сондай-ақ 16 жасқа толмаған адаммен жыныстық қатынасқа түсу басым (80 %). Бұл ретте соңғы аталған қылмыс саны 5 жылда 12 %-ға өсті (57-ден 64 фактіге дейін).

Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 122-бабында көзделген әрекеттерге қатысты қоғамдағы әлеуметтік құбылыстарға сәйкес келмейтін қатаң қылмыстық-құқықтық практика бар екенін атап өткен жөн. Атап айтқанда, қылмыстық жауаптылықтан бейхабар күйде сексуалдық қатынасқа өзара келісіп ерте түскен кәмелетке толмағандар осындай әрекеті үшін қылмыстық жауапқа тартылады. Жасөспірімдер мен олардың отбасылары үшін мұның зардабы ауыр, сондай-ақ балалар мен жасөспірімдердің жыныстық қолсұғылмаушылығына қатысты ересектер жасаған шын мәніндегі өрескел жағдайларды анықтаудағы құқық қорғау органдарының еңбегін еш етеді.

Жалпы профилактика саласында балаларға азаматтық-патриоттық тәрбие беруге, құқықтық сауаттылық дағдысын дарытуға, құқыққа қарсы әрекетке және жастарды діни, экстремистік сипаттағы секталарға тартуға төзбеушілікті дамытуға бағытталған қосымша білім берудің қолжетімді бағдарламалары шектеулі немесе жоқ.

Жол-көлік оқиғасынан болатын өлім-жітімнің жоғары деңгейі

2014 жылдан бері жол-көлік оқиғасы (бұдан әрі – ЖКО) санының жалпы қысқарғанына қарамастан, Қазақстандағы жол қауіпсіздігінің жай-күйі өлім-жітім деңгейінің жоғары болуымен сипатталады.

5 жыл ішінде 74 мыңнан астам жол-көлік оқиғасында 12267 адам (8218 ер адам, 2975 әйел, 1074 бала) қаза тапқан. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының рейтингінде ("Global Status Report on Road Safety", 2018 ж.). Қазақстан 100 мың тұрғынға шаққанда 12,7 қайтыс болу көрсеткішімен әлемнің 192 елінің ішінде 107-орында тұр.

ЖКО-да қаза тапқан азаматтардың 30 %-ы жаяу жүргіншілер мен көлік құралдарының жолаушылары, 24,7 %-ы автокөлік жүргізушілері, 3,4 %-ы мотокөлік немесе велосипед жүргізген адамдар.

ЖКО-ның негізгі себебі – көлік жүргізу тәртібі мен жүргізу мәдениеті деңгейінің төмен болуы. Барлық жол-көлік оқиғасының 94 %-ы жүргізушілер кінәсінен болады, оның ішінде шамамен 6 %-ы мас күйде болғандықтан.

Жолдағы аварияның негізгі себебі жол берілген жылдамдықты асыруға (24 %), маневр жасау қағидаларын бұзуға (18 %), қарсы жолаққа шығып кетуге (5 %) және басып озуға (2 %) байланысты.

Барлық ЖКО-ның төрттен бір бөлігі қала сыртындағы трассаларда болады (оның ішінде 66 % – республикалық маңызы бар жол, 34 % – облыстық және аудандық жол), онда фото-бейне түсіру камераларының болмауына және патрульдік полицияның жылжымалы техникалық бақылау құралдарымен нашар жарақтандырылуына байланысты жол жүрісін қадағалау ұдайы жүргізілмейді.

Жамбыл облысындағы "Батыс Еуропа – Батыс Қытай", "Алматы – Ташкент", Батыс Қазақстан және Атырау облыстарындағы "Орал – Атырау" автожолдарының учаскелерінде күрделі жағдай қалыптасып отыр, оларға ЖКО-да жалпы қаза тапқандар санының 60 %-дан астамы тиесілі.

Жол төсемінің (шұңқыр, ойық, жолтабан) қанағаттанғысыз күйі және қазіргі заман талаптарына сәйкес келмейтін параметрлері жағдайды қиындата түседі. Нәтижесінде аударылып қалу (барлық ЖКО-ның 8 %-ы) және соқтығысу (30 %) орын алады.

Қала сыртындағы трассалардағы қауіпсіздікке жол бойындағы инфрақұрылым да әсерін тигізеді. Оның дамымауына, кемпингтердің, демалыс орындарының, тамақтану пункттерінің болмауына байланысты жүргізушілер өзін де, өзгелерді де қатерге тігіп, ұйқы мен демалыс көрмей көлік жүргізуге мәжбүр.

Бақыланбайтын заңсыз жолаушылар тасымалы – бөлек проблема. 2018 жылдан бері азаматтарды жеткізетін онлайн-сервистерге (Indriver, Uber, Yandex мобильді қосымшасы) халық арасында сұраныс артуда. Сонымен қатар бұл салада жолаушылар қауіпсіздігін қамтамасыз ету деңгейі өте төмен. Көбінесе мұндай сервистегі жүргізушілер еңбек және демалыс режимін сақтамайды. Шаршауының салдарынан ауыр зардапқа әкелетін ЖКО-ға жол береді. Олар пайдаланатын автомашиналар көп жағдайда қауіпсіздік талаптарына сәйкес келмейді (тозған, қайта жабдықталған, рулі оң жақта). Талдау әрбір үшінші ЖКО-да автомашина "AІRBAG" жүйесімен (қауіпсіздік қабымен) жарақталмағанын, әрбір оныншы ЖКО-да бұл жүйе іске қосылмай қалғанын көрсетті.

Жалпы еліміздің автопаркінде пайдалану мерзімі 20 жылдан асып кеткен автомашиналар басым (50 %-дан астам). Бұл ретте автокөліктің техникалық жай-күйін бақылаудың сапасы қамтамасыз етілмейді. 5 жыл ішінде техникалық регламент талаптарына сәйкес келмейтін көлік құралын жүргізгені үшін полиция 51,3 мың жүргізушіні жауапқа тартты, техникалық байқаудан өтпегені үшін 362,4 мың жүргізушіге айыппұл салды.

Көп жағдайда жүргізушілер мен жолаушылар қарапайым қауіпсіздік шараларын елемейді. 5 жыл ішінде қауіпсіздік белдігін тақпағаны және ұстап қалатын басқа да құрылғыларды пайдаланбағаны үшін 738 адам қаза тапса, 173 жағдайда белдік мүлдем болмаған.

Қазіргі уақытта өңірлерде ЖКО-дан болған шығынды мониторингтеу, оның ішінде салдары ауыр ЖКО көп болатын учаскелерді айқындау тәртібі регламенттелмеген. Бұл, өз кезегінде, трассаларда құрылатын медициналық-құтқару пункттері орналастырылатын жерлерді айқындауды қиындатады.

Салдары ауыр ЖКО-ның 75 %-ы елді мекендерде болады, негізінен олар жүріп өтетін бөлікте жарық түсіру жеткіліксіз болған, тротуар, жаяу жүргіншілер өтпежолы, жол белгісі мен таңбасы болмаған жағдайларда жаяу жүргіншілерді қағып кетумен (50 %) байланысты.

Құқық тәртібінің жай-күйіне ықпал ететін фактор ретінде халықтың профилактикалық сауаттылығының төмен деңгейі

Меншікке қарсы қылмысты талдау мұндай құқық бұзушылықтардың профилактикасы бойынша қарапайым білім және өзін-өзі қорғау дағдысы көп жағдайда олардың алдын алуға және олардан келетін нұқсанды айтарлықтай азайтуға мүмкіндік беретінін көрсетіп отыр.

Азаматтарды алаяқтық схемаға тарту фактісіне жол бермеу бойынша жарияланым санының жыл сайын артып отырғанына қарамастан, олардың саны өсу үстінде. ЖКО-ның алдын алуда да жағдай осыған ұқсас – салдардың ауырлық деңгейі төмендемей отыр.

Қылмыстың туындау себебінің әлеуметтік-экономикалық сипатын ескерсек, бұқаралық ақпарат құралдары мен Интернетті пайдалану арқылы ІІМ жүргізіп отырған заңнамалық нормалар мен профилактикалық шараларды түсіндіру жұмысы жеткіліксіз.

Азаматтардың мінез-құлқына ықпал ету әдісі мен дәрежесі тұрғысынан мемлекеттік органдардың ақпараттық-профилактикалық жұмысы да тиісті нәтиже бермей отыр. Зерттеу көрсеткендей, егер жеке жағдайға немесе адамның тұратын жеріне қатысты ақпарат болмаса, жалпы сипаттағы хабарлар ескерусіз қалады.

Нәтижесінде қоғамдық науқанға жұмсалатын ресурстар аясында олардың тиімділігі туралы мәселе туындайды. Бұл жағдайда жарияланым көлемін ұлғайтып қана қоймай, олардың нәтижелілігін арттыру үшін қылмыс профилактикасы бойынша науқандар жүргізу әдісін де өзгерту сөзсіз шешімге айналуға тиіс.

Жаңа тәсілдерге мысалды коммерциялық сектордан алуға болады, ондағы тиімді коммерциялық жарнама клиенттерді өз әрекетін өзгертуге, әдетте, қандай да бір зат сат алуға итермелейді. Қылмыстың алдын алуға келгенде де дәл сол жүйе әрекет етеді. Ықпал ету көзделген адамға (құқық бұзушыларға да, жәбірленушілерге де) өзінің шешім қабылдауының болашақ процестеріне ықпал ететін ақпарат сіңірілуге тиіс.

Жалпы білім беретін мекемелер заңға бағынатын тұлғаны тәрбиелеуге бағытталған білім беру бағдарламаларына деген сұранысты толық қамтамасыз етпейді.

Қоғамдық қауіпсіздікті жүйелі талдаудың және құқық бұзушылықтың алдын алу бойынша стратегиялық шешімдер тұжырымдауда ғылыми тәсілдердің қажеттігі

Қазіргі заманғы болмысты ескерсек, ішкі істер органдарында ағымдағы процесті жедел басқаруға, қылмыстың алдын алу мен оның профилактикасы шараларын болжау мен жоспарлауға бағытталған тиімді талдамалық инфрақұрылым құрудың міндеті өткір тұр.

Дамыған елдердің бәрінде қолданылатын дәлелді профилактиканы енгізу үшін мәліметтерді талдау әдісі қолданылатын жұмысқа көшу талап етіледі, бұл әдістер қоғамда болып жатқан процестермен байланысты қоғамдық қауіпсіздікке ықтимал қатерді болжауға, криминалдық бейінін айқындау үшін қылмыстар арасындағы байланысты анықтауға мүмкіндік береді. Бұл құқық бұзушылықтың алдын алу үшін ресурсты ұтымды пайдалануға ықпал етеді.

Қазіргі уақытта мұндай көшуді жүзеге асыру жолында бірқатар институционалдық және жүйелі шектеу бар, атап айтқанда:

ескірген бағдарламалық қамтылым, бұл деректердің өсіп келе жатқан ауқымымен жұмыс істеуге мүмкіндік бермейді және ішкі істер органдарының барлық ІТ-инфрақұрылымының өзегі болып табылатын ІІМ кіріктірілген дерекқорының (бұдан әрі – КДҚ) жұмысындағы елеулі іркіліс қатерін төндіреді;

компьютерлік техникамен жарақтандырудың төмен деңгейі (тиесілік нормаларының 44 %-ы);

криминология саласындағы деректерді талдау бойынша білікті кадрлардың тапшы болуы;

ведомстволық оқу орындарының ғылыми әлеуетінің төмен деңгейі және ғылыми зерттеуді ұйымдастырудың ескірген тәсілдері қылмыстың дәлелді профилактикасын дамыту үшін қазіргі заманғы ғылыми негізделген талдау әдісін дамытуға мүмкіндік бермейді;

қоғамдық қауіпсіздік саласында "ғылым мен дамуға" нысаналы қаржыландырудың болмауы.

Жедел және стратегиялық міндеттерді шешу және халыққа қызмет көрсету үшін ішкі істер органдарын қажетті ресурспен жарақтандырудың төмен деңгейі

Материалдық-техникалық жарақтандырудың нашар деңгейі қылмысқа қарсы күресті және қоғамдық тәртіпті сақтауды қамтамасыз ету қызметін өткерудің тиімділігіне, сондай-ақ азаматтар полиция органдарына келген кезде оларға көрсетілетін сервистің сапасына теріс әсерін тигізеді.

Қазіргі уақытта қолданыстағы ғимараттардың 50 %-ы тозған және авариялық күйде, 30 %-ы қолданыстағы нормативтерге (техникалық, санитариялық, пайдалану нормалары, өрт қауіпсіздігі талаптары, инженерлік-техникалық нығайтылуы және терроризмге қарсы қорғаныс) сәйкес келмейді.

Қамаққа алу үйлерін салуға мүмкіндіктің болмауы қылмыстық жазаның бір түрі ретінде қамаққа алу институтын одан әрі дамытуды қиындатады, оны қолдану 2017 жылдан бері бірнеше рет кейінге қалдырылып келеді.

Полицияның арнайы мекемелерінің (уақытша ұстау изоляторы, әкімшілік қамаққа алынған адамдарды ұстауға арналған арнайы қабылдау орны, қабылдау-тарату орны) 38 %-ында ұстау шарттары халықаралық стандарттардың ең төменгі талаптарына сәйкес келмейді.

Пенитенциарлық жүйенің ғимараттары мен құрылысжайларының техникалық жай-күйі заңнама талаптарына сәйкес келмейді. 1694 ғимараттың 211-і авариялық күйде (тергеу изоляторы – 38, түзеу мекемесі – 173).

Қазіргі заманғы жағдайда ішкі істер органдарының сапалы құрамын қалыптастыру үшін жағдай жасау қажеттігі

Ерекшелігі мен жүктелген міндеттерін ескерсек, ІІО қызметкерлері күнделікті қызметте өмірі мен денсаулығын қатерге тігеді.

Тәуелсіздік жылдарында қызметтік міндеттерін атқару үстінде 845 қызметкер қаза тапты, 4593-і жарақат алды. 5 жыл ішінде полиция қызметкерлеріне қатысты зорлық-зомбылық, олардың заңды талаптарына бағынбау және азаматтар тарапынан агрессия көрінісі бойынша 5805 факт тіркелді.

Осыған байланысты әлеуметтік-құқықтық қорғалу мәселелерін қоса алғанда, полицейлердің институционалдық және кәсіптік мәртебесін дамыту аса маңызды болып табылады.

Қазіргі уақытта бұл мамандық еңбек ресурсы нарығында бәсекеге қабілетті емес, мұның өзі білікті кадрларды тартуға мүмкіндік бермейді. Нәтижесінде ел бойынша жете жасақталмау шамамен 9 %, кейбір өңірлерде одан да жоғары.

Бұдан басқа, кандидаттарды қызметке және оқуға іріктеудің қолданыстағы тәртібінің жетілдірілмеуі жеке құрамның сапалық және сандық құрамына ықпалын тигізеді.

Полицияның кәсіптік білімін ұйымдастырудың халықаралық озық тәжірибесін ескерсек, жұмыс істеп жүрген қызметкерлердің біліктілігін арттыру мәселесі тәсілдерді өзгертуді талап етеді.

Азаматтардың профилактикалық сауаттылығын дамыту және полицияның имиджін арттыру үшін коммуникациялық стратегияның жетілдірілмеуі

2018 – 2022 жылдары ішкі істер органдары бұқаралық ақпарат құралдарында және әлеуметтік желіде 1,5 миллионнан астам материал жариялады. Оларда имидждік сипаттағы ақпарат және жүргізіп жатқан реформа шеңберінде алға қойылған міндеттерді іске асыру туралы ресми хабарламалар басым болды.

Сонымен қатар тәуелсіз сараптамалық талдау полицейдің имиджін жасаудың біртұтас жүйесі қалыптаспағанын көрсетті, материалдар біркелкі берілмейді, әсіресе бұл әртүрлі өңірлік бұқаралық ақпарат құралдарында орналастырылған бір-біріне ұқсас "қайталанатын жарияланымға" қатысты (Қазақстан Республикасы ІІМ және ҚСЗО ҚҚ бірлескен жобасы аясында "Promo group communications" ЖШС дайындаған "Қазақстан Республикасында полицияның сервиске бағдарланған моделін ендіру және жылжыту жөніндегі коммуникациялық стратегия" талдамалық есебі, 2021 ж.).

Бұл ретте әлеуметтік желідегі полиция қызметкерінің бейнесі айқын емес, ол көп жағдайда теріс стереотиптің әсерінен жағымсыз болып көрінеді (өкілеттікті асыра пайдалану, жаман әдеттерінің болуы, сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық).

Сонымен қатар полиция жұмысының сервистік тәсілі шеңберінде халықпен коммуникация тиісті деңгейде дамытылмаған (қылмыстан зардап шеккендерге ақпараттық көмек, полицияның өкілеттігін түсіндіру, профилактикалық сауаттылықты дамыту, қауіпсіздікті қамтамасыз ету процесіне халықтың қатысуы жөніндегі нұсқаулықтар).

Бұл ретте сарапшылардың пікірінше, азаматтардың полиция әрекетіне қатысты басты сұранысы қызметкерлердің өз міндеттерін орындаудағы тиімділігі мен кәсіптік шеберлігі болып табылады, тиісінше ІІО-ның коммуникациялық стратегиясы осы құзыретті көрсетуге тиіс.

3-БӨЛІМ. ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ТӘЖІРИБЕГЕ ШОЛУ

Халықаралық тәжірибеде соңғы он жылда қылмыстың алдын алу тәсілдері айтарлықтай өзгерді. Осы салада бұл функцияны полицияға ғана бекітіп қоймай, ұжымдасып және белсенді әрекет ету қоғам үшін тиімді әрі ұтымды екені дәлелденді.

Бұл тәсіл Ұлыбританияның, Аустралияның, Норвегияның, Финляндияның, Сингапурдың және басқа да дамыған елдердің стратегиялық құжаттарында көрсетілген. Оларда халықты қылмыстан қорғаудың, полицияға деген сенімінің (90 %), сондай-ақ құқық бұзушылық профилактикасында қоғаммен әріптестіктің деңгейі жоғары.

Осы елдердің тәжірибесін талдау құқық бұзушылық профилактикасының қазіргі заманғы стратегиясы қылмысқа ықпал ететін негізгі фактор туралы ғылыми дәлелденген деректерге негізделетінін, олардың ықпалы елдегі қауіпсіздік деңгейін арттыруға мүмкіндік беретінін көрсетеді.

Қазақстанда құқық бұзушылық профилактикасы жүйесінің тиімділігін арттыру үшін тәжірибе жүзінде дәлелденген мынадай практика қолданылады:

1. Қылмыс жасау мүмкіндіктерін шектеу.

Еуропалық Одақ, Ұлыбритания және Корея елдерінде "қала құрылысын жобалау арқылы қылмыстың алдын алу" (бұдан әрі – CPTED) қолданылады.

Бұл елдерде жобаланатын объектілерді қылмыстық қол сұғудан қорғау талаптары ұлттық заңнамада бекітілген.

Сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметінде объектілердің мақсатына қарай қағидаттарды, элементтер мен тетіктерді (оның ішінде бейнекамераның, жарықтандырудың, сигнализацияның, арнайы құрылғының болуы, кіретін және шығатын жерді, баспалдақты, лифтіні, ауланы және т.б. жобалау) көздейтін тиісті CPTED (ISO-22341) стандарттары қолданылады. Олар бақыланатын, әсіресе қоғамдық орындардағы жерлерді техникалық нығайтуға да, олардың көрінуін қамтамасыз етуге де бағытталған.

Осылайша, құқық бұзушылардың байқалмай қалу мүмкіндігі қиындай түседі және мұның пәрменді профилактикалық әсері бар.

2. Тәуекелді бағалау және ведомствоаралық әріптестік.

Еуропа елдерінде қолданылатын тәуекелді бағалау әдісі тұрмыстық зорлық-зомбылық құрбандарына уақтылы кешенді көмек көрсетуге және жағымсыз салдарды болғызбауға ықпал етеді.

Мысалы, Канадада, Германияда ODARA (Онтариодағы тұрмыстық зорлық-зомбылық қатерін бағалау); Швецияда, Канадада, АҚШ-та B-SAFER (ерлі-зайыпты арасындағы зорлық-зомбылық қатерін бағалау жөніндегі нұсқаулық); Аустралияда CRAF (отбасылық зорлық-зомбылықты бағалау және тәуекелді басқару жүйесі) әдісі қолданылады.

Олар тестілеу арқылы отбасылық жанжалдың ауыр зардапқа айналу ықтималдығын айқындауға мүмкіндік береді. Полиция мен әлеуметтік қызметтің жұмысы осының негізінде түзіледі, бұл ретте ведомствоаралық өзара іс-қимылдың ұдайы қолданыстағы тетігімен сүйемелденеді. Мысалы, Ұлыбританияда және Финляндияда MARAC ведомствоаралық тәуекелді бағалау платформасы жұмыс істейді, онда зорлық-зомбылық қатері жоғары болған әрбір жағдайды тиісті көмек көрсету үшін әртүрлі мемлекеттік және қоғамдық ұйымның өкілдері талқылайды және қарайды.

3. Зардап шеккендерге толық көмек көрсету арқылы қылмыстан болған залалды төмендету.

Бұл стратегия дамыған елдердегі қоғамдық қауіпсіздік жөніндегі тұжырымдамалардағы негізгі бағыттың бірі болып табылады. Канадада және Ұлыбританияда қылмыс құрбандарын қорғау кодексі көзделген, онда құрбандардың құқықтары, мемлекеттік органдардың міндеттері, сондай-ақ тиісті қызмет көрсету ұйымдары үшін минималды стандарттар көзделген.

Бұл жұмысты үйлестіру үшін ресми "қорғаушылар" – Комиссарлар немесе Омбудсмендер жұмыс істейді. Арнайы жұмыскерлері бар әлеуметтік қызметтер (victim care officers) құқық қорғау органдарына өтініш берген-бермегеніне қарамастан, қылмыстан зардап шеккендерге тегін көмек көрсетеді.

Жыныстық зорлық-зомбылықтан зардап шеккендердің ерекше сұранысын ескеріп, батыс елдерінде мемлекет қаражаты есебінен оңалту бағдарламаларының әртүрлі моделі кеңінен таралған. Мысалы, Скандинавия елдерінде мұндай орталықтар медициналық ұйымдарда жұмыс істейді; Еуропалық Одақтың 14 елінде – бөлек мамандандырылған орталықтар; Ұлыбритания, Германия және Швейцарияда олар өңірлік деңгейде шоғырланған; Канадада – бұл жергілікті деңгейдегі көмек орталықтарының ауқымды желісі.

4. Қылмыстан түсетін пайданы азайту.

Халықаралық практикада ғылыми деректерді, жаңа технологияны және құқық қорғау органдары тарапынан қадағалау мен ден қою бойынша тиісті бизнес-процесті біріктіретін кешенді стратегиялар тиімді болып табылатынын ұрланған мүлікті өткізу нарығын зерттеу көрсетіп отыр.

Мысалы, АҚШ-та (Калифорния) ломбардтар мен комиссиялық дүкендердің (California Pawn & Secondhand Dealers System) жұмыс істеуі үшін міндетті бағдарламалық қамтылым қолданылады. Онда заттарды тапсыратын адамдардың биометриялық деректерін тіркеу, сондай-ақ полицияның мониторингтеуі және талдау жасауы үшін қолжетімділік функционалы көзделген.

Ұлыбританияда ауыл шаруашылығы жабдығын таңбалау қолданылады (бұрын жиі ұрланатын). Олардың бірі − треккер функциясы бар үшбұрышты CESAR белгісі. Ол ұрланған жабдықты анықтауды жеңілдетіп, оны қайтару мүмкіндігін ұлғайтты. Бұл ретте кейбір сақтандыру компаниялары осындай таңбасы бар автомобиль иесіне полис бойынша жеңілдік береді.

5. Полиция қызметінің инновациялық стратегиялары.

Қазіргі заманғы полиция өз қызметіне жаңа технологияларды белсенді ендіруде, бұл жаңа гаджеттерді ғана емес, жедел міндеттерді шешу процесіне инновацияларды да ендіруді білдіреді.

Батыс елдерінде "дәлелді полиция" тұжырымдамасының енгізілуін осындай технологияға мысалы ретінде келтіруге болады. Ол дәлелді медицина сияқты құқық бұзушылық жасауға ықпал ететін факторлар арасындағы тұрақты өзара байланысты айқындауға мүмкіндік беретін деректерді талдаудың расталған әдісін қолдануға бағытталған.

2021 жылы Ұлыбритания полициясының бас ғылыми кеңесшісі лауазымының енгізілуі осындай тактикаға көшудің маңызды екенін растайды.

Сонымен қатар АҚШ-та (Джорж Мейсон университеті жанындағы СЕВСР), Ұлыбританияда (Ұлыбританияның полиция колледжінде Дәлелді профилактика әдісі орталығы – What Works Centre for Crime Reduction, College of Policing) дәлелді профилактика орталығын құру тәжірибесі назар аударуға тұрарлық. Ол қандай да бір профилактика шараларының және жұмыс әдісінің тиімділігін бағалау үшін ғылыми-қолданбалы зерттеу жүргізуде ЖОО-ның полициямен ынтымақтастық жасауына негізделген.

Жоғарыда көрсетілген барлық тәсіл БҰҰ қылмыстың алдын алу және қылмыстық сот төрелігі саласындағы стандарттары мен нормалары шеңберінде халықаралық деңгейде жинақталған.

Оларды Қазақстанда ендіру қауіпсіздікті қамтамасыз ету және құқық бұзушылықтың алдын алу жөніндегі қызметті сапалы жаңа деңгейге көшіруге мүмкіндік береді.

4-БӨЛІМ. ҚОҒАМДЫҚ ҚАУІПСІЗДІКТІ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ ЖҮЙЕСІН ДАМЫТУ ПАЙЫМЫ

Әділетті Қазақстанның қауіпсіз және құқықтық қоғамын құру бағдары азаматтардың құқықтары мен бостандығын қорғауға бағытталған құқық үстемдігін қамтамасыз етуді, сондай-ақ құқық тәртібін қамтамасыз ету мәселесінде мемлекет пен қоғам арасындағы өзара қатынастың теңдестірілген моделін қалыптастыруды айқындайды.

Қоғамның орнықты дамуы үшін қауіпсіздік бірден-бір құндылық екенін, ал алдын алу шараларына инвестиция салуға қарағанда қылмыс мемлекетке әлдеқайда шығынды болатынын түсіну қылмыстың алдын алудың қазіргі заманғы жүйесін дамыту негізі болады.

Бұл ретте жергілікті атқарушы органдардың өңірлік қауіпсіздік проблемаларын полициямен және жұртшылықпен бірге ведомствоаралық өзара іс-қимылдың жаңа тетігі арқылы шешуі орталық буынға айналмақ.

Жұмыссыздық, нашар тұрмыс, панасыздық түріндегі құқық бұзушылық себептерінің ықпал ету күшін төмендету үшін іскерлік белсенділікті ынталандыруға, жаңа жұмыс орындарын құруға, "салауатты" бос уақытты ұйымдастыруға бағытталған арнайы бағдарламалар іске асырылатын болады.

Тәуекелді бағалаудың озық әдістемесін енгізу, "агрессорлармен" және "бұзақылармен" жұмысқа, оның ішінде оларды психологиялық түзету арқылы назар аудару, сондай-ақ зардап шеккендерді қорғау жүйесін құру отбасылық-тұрмыстық қатынас саласында құқық бұзушылықтың жағымсыз салдарының алдын алуға мүмкіндік береді.

Зорлық-зомбылыққа, ұсақ құқық бұзушылыққа және заңдылықты бұзуға төзбеушілік атмосферасы, сондай-ақ ортақ құндылық ретінде әлеуметтің барлық мүшесінің қауіпсіздігін қамтамасыз етуге жауапты көзқарас қоғамдық өмірдің нормасына айналады.

Осы міндетке қол жеткізу мектепке дейінгі мекемелерден бастап тиісті тәрбие беру жұмысы мен идеологиялық жұмыс арқылы қамтамасыз етіледі. Бұл жерде қазақстандық қоғамның зайырлы құндылығы мен конфессияаралық келісімді насихаттайтын жергілікті қауымдастыққа, қоғам қайраткерлеріне, қоғамдағы беделділерге және діни бірлестіктерге ерекше рөл беріледі.

Адамгершілік-рухани әлеуетті еселеу және құқықтық мәдениетті жоғарылату азаматтардың заңға бағынуына оң ықпалын тигізеді.

Сонымен қатар ұрланған заттарды өткізу мүмкіндігін бұғаттау,
сондай-ақ қауіпсіздіктің тиімді инфрақұрылымын құру арқылы оған "қызығушылықты" төмендету азаматтардың мүлкін қылмыстық қол сұғудан қорғауға ықпал ететін болады.

Киберқылмысқа қарсы іс-қимыл бойынша жүйелі шаралар іске асырылады. Ол үшін халықаралық және ведомствоаралық өзара іс-қимылды күшейту, құқық қорғау органдары жұмысының жаңа форматын енгізу және халық арасында ауқымды ақпараттық түсіндіру жұмысын ұйымдастыру қажет.

Жол қауіпсіздігін қамтамасыз етуде жүргізуші тәртібін нығайту мен елді мекенде және қала сыртындағы трассада қозғалысты ұйымдастырудың арнайы бағдарламаларын бір уақытта енгізуді көздейтін тәсілдерді өзгерту жолдағы өлім-жітім деңгейін төмендетуге мүмкіндік береді. Бұл қазіргі заманғы бақылау және мониторингтеу құралдарымен жарақталған тиісті жол инфрақұрылымын құруды талап етеді.

Құқық бұзушылық профилактикасы бойынша ведомствоаралық үйлестіруді ішкі істер органдары жүзеге асыруды жалғастырады. Бұл ретте осы саладағы уәкілетті органдар іске асыратын шаралардың тиімділігін арттыру үшін барлық деңгейдегі мемлекеттік басқару мен азаматтық қоғам институттарына ортақ жауапкершілік белгіленетін болады.

Жаңа сын-қатерге барабар қарсы әрекет ету үшін полиция жұмысын трансформациялау талап етіледі. Оның негізгі векторлары:

бюрократиялық модельден адамға бағдарланған модельге өту;

полиция қажет кезде оның барынша көрінетін жерде болуы және қатысуы мақсатында "жұртқа жақын" болуы;

азаматтарға сапалы қызмет көрсетуге және сервис ұсынуға басты назар аударып, оңтайлы және тиімді жұмыс процесін құру;

қылмысты кешенді талдауды жүзеге асыру және ден қою мен профилактиканың нақты шараларын айқындау үшін полицияның талдамалық әлеуетін дамыту;

проблемаға бағдарланған тәсіл негізінде жергілікті жерлерде қауіпсіздік проблемаларын бірлесіп шешу үшін халықпен және құқық бұзушылық профилактикасының басқа да субъектілерімен тығыз әріптестік жасау.

Бұл ретте басты назар ішкі істер органдарында қызмет өткеру үшін лайықты жағдай жасау арқылы кадрлық ресурсты басқарудың оңтайлы әдісін әзірлеуге және әлеуетті жақсартуға аударылатын болады.

Ведомстволық білім беру жүйесінің әлеуетін арттыру ішкі істер органдарының білікті және бәсекеге қабілетті кадрлармен ұдайы толығып тұруын қамтамасыз етеді.

Процестерді цифрландыруға және құқық тәртібін қамтамасыз ету саласында қазіргі заманғы ІТ-құралдарды ендіруге ерекше назар аударылады.

Осылайша, Тұжырымдаманы іске асыру 2029 жылға қарай халықтың қауіпсіздік деңгейінің, қорғалғанын сезінуінің және құқық қорғау органдарына деген сенімінің үнемі жоғарылай беруін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Бұл ретте Қазақстанның елдегі құқық тәртібінің, сондай-ақ азаматтардың құқықтары мен бостандығын қорғау деңгейін сипаттайтын халықаралық рейтингтердегі позициясы жақсарады.

5-БӨЛІМ. НЕГІЗГІ ҚАҒИДАТТАР МЕН ТӘСІЛДЕР

Тұжырымдама мынадай қағидаттарға негізделген:

адамға бағдарлану: қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету процесінің орталығында қоғамның басты құндылығы ретінде өз сұраныстары мен басымдықтары бар адам тұрғанын білдіреді;

проблемаға бағдарлану: қоғамдық қауіпсіздік саласындағы проблемаларды анықтау және тиімді ден қою шараларын тұжырымдау криминалдық деректер мен жұртшылықтың сұранысын жүйелі талдау процесінде жүзеге асырылады (дәстүрлі ден қою әдісінен өзгешелігі жасалған құқық бұзушылықтың бастапқы себебін жоюға негізделген);

ашықтық пен жариялылық: қазіргі жағдайда азаматтардың полицияға деген сенімі және полицияның қоғаммен әріптестігі қабылданатын шешімдердің ашықтығымен және жүргізілетін саясаттың жариялылығымен қамтамасыз етіледі;

паритеттілік: құқық бұзушылық профилактикасы мәселелерінде өзара іс-қимыл жасайтын субъектілердің, атап айтқанда мемлекеттік билік органдарының, кәсіпқой полицияның және азаматтардың тең құқылы болуы;

дәлелділік: басқарушылық шешімдер қабылдаған кезде ғылыми негізделген ақпаратты пайдалануды болжайды;

ортақ жауапкершілік: құқық бұзушылық профилактикасы субъектілерінің бірлескен жауапкершілігін білдіреді (республикалық, салалық, өңірлік деңгейде қамтамасыз етіледі және Қазақстан Республикасының заңнамасымен реттеледі);

тиімділік: яғни қауіпсіздіктің ортақ міндеттеріне қол жеткізуде дұрыс тәсілдерді пайдаланудың, формализм мен бюрократияны жоққа шығарудың арқасында қолжетімді ресурстардан барынша нәтиже алуды білдіреді.

Қоғамдық қауіпсіздік жүйесін одан әрі дамытудың негізгі тәсілдері үш негізгі бағытты іске асыру арқылы қамтамасыз етілетін болады:

1) тұрғындар өмірінің, денсаулығы мен мүлкінің қорғалу деңгейін жоғарылату;

2) мемлекеттік органдардың ортақ жауапкершілігі және халықпен әріптестік негізінде құқық бұзушылық профилактикасының тиімді жүйесін құру;

3) қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі қазіргі заманғы тиімді ұйымды дамыту.

1-БАҒЫТ. Азаматтардың өмірінің, денсаулығы мен мүлкінің қорғалу деңгейін жоғарылату

1-міндет. Әйелдер мен балаларға қатысты зорлық-зомбылықтың алдын алу, жәбірленушілерді кешенді қорғау және көмек көрсету жүйесін құру

Қазақстан Республикасындағы 2030 жылға дейінгі отбасылық және гендерлік саясат тұжырымдамасында барлық тұрмыстық зорлық-зомбылық түріне мүлдем төзбеушілік қағидаты бекітілген.

Осы қағидатты басшылыққа алып, осы саладағы негізгі шаралар төрт салаға бағытталатын болады: профилактика, ерте араласу, ден қою және оңалту.

Қазақстанда отбасылық-тұрмыстық зорлық-зомбылық үшін жауаптылықты күшейту бойынша бірқатар шаралар қабылданды. Тұрмыстық құқық бұзушылықты тіркеу үшін арыз берілгенін күту қажет емес, ол енді анықтау сипатында болады, осындай іс бойынша татуласу үшін мүмкіндікті шектеу жүзеге асырылды.

Тұрмыстық зорлық-зомбылық туралы іс бойынша құқық бұзушыларға әкімшілік жауаптылықтың қоғамдық жұмысқа тарту түріндегі қосымша түрін енгізу қажет.

Зорлық-зомбылықтың барлық нысанын ұдайы төмендету бойынша жүйелі жұмысты ұйымдастыру үшін ерте араласу және ден қою шеңберінде зорлық-зомбылықтан зардап шеккен адамдарға көмек көрсетудің тұрақты тетіктерін енгізу қажет.

Өңірлердегі сұранысты талдау негізінде уәкілетті органдардың отбасыны әлеуметтік қолдау және гендерлік саясат саласындағы бағдарламалық құжаттары шеңберінде тұрмыстық зорлық-зомбылықтан зардап шеккендер үшін дағдарыс орталықтарын кеңейту жоспарлануда.

Тұрмыстық зорлық-зомбылыққа куә болған балаларға психологиялық көмек көрсету үшін әлеуметтік бағдарынан айырылуға және әлеуметтік депривацияға әкелген қатыгез қарым-қатынастың бар-жоғын бағалау өлшемшартына өзгерістер енгізілетін болады.

Қатерді бағалау негізінде отбасылық-тұрмыстық зорлық-зомбылық профилактикасының тетігін ендіру жоспарлануда. Жәбірленушілерді санаттарға бөлу әртүрлі бейіндегі мамандарды тартып, жәбірленушілермен де зорлық-зомбылық түрінде агрессия көрсететін құқық бұзушылармен де профилактикалық жұмысты жоспарлауға мүмкіндік береді.

Осы саладағы құқық бұзушыларды сот шешімі бойынша агрессивті мінез-құлықты түзетудің кешенді психологиялық бағдарламасынан өтуді міндеттейтін рәсімдік-процестік тетікті заңнамалық тұрғыдан енгізу қажет.

Бұл, өз кезегінде:

құқық бұзушылармен (отбасылық бұзақылармен) психотүзету жұмысы бағдарламаларын әзірлеу және ендіру;

тұрмыстық зорлық-зомбылық туралы іс бойынша зорлық-зомбылықтан зардап шеккендермен және құқық бұзушылармен жұмыс жөніндегі әлеуметтік қызметкерлер мен психологтар үшін кәсіптік біліктілікті арттыру курстарын дамыту қамтылған кәсіби және кешенді көмек көрсетудің әдіснамалық негізін жетілдіру талап етіледі.

Бұдан басқа, жасөспірімдер ортасында, отбасында және жалпы қоғамда "салауатты" қарым-қатынас құру, өмірдегі қиыншылықты көтере білу мен стресске төзімділікті қалыптастыру бойынша жүйелі жұмыс қажет.

Балалар құқықтарын қорғау саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру саласындағы уәкілетті органның бағдарламалық құжаттары шеңберінде олардың бос демалыс уақытын ұйымдастыру шаралары жасөспірімдер арасындағы қылмыстың алдын алуға ықпал ететін болады.

Сонымен бір уақытта білім беру органдары балалардың өмірі мен денсаулығын оқу орындарындағы шын мәніндегі және ықтимал қауіптен қорғау үшін жағдай жасау жұмысын жалғастырады. Осы мақсатта бейнебақылауды, дабыл батырмасын, күзет қызметін және терроризмге қарсы қорғалудың басқа да талаптарын қоса алғанда, толыққанды қауіпсіздік жүйесінің жұмыс істеуі қамтамасыз етілетін болады.

"Қазақстан Республикасында адам саудасына қарсы іс-қимыл туралы" Заңның қабылдануы көп жағдайда әйелдер мен балалар жәбір көретін адам саудасының құрбандарына көмек көрсету бойынша кешенді алдын алу жұмысын, оның ішінде халықаралық деңгейде ұйымдастыру мәселелерін реттеуге мүмкіндік береді. Бұл ретте уәкілетті органдардың рөлі бекітіледі және олардың өзара іс-қимыл жасау тетігі айқындалатын болады.

Қазақстан азаматтарын шетелде жеке басын куәландыратын құжаттардың болмауынан және осыған байланысты құқықтық және әлеуметтік қорғау шараларына қол жеткізуді шектеудің теріс салдарынан қорғау үшін Сыртқы істер және Ішкі істер министрліктері шетелдік мекемелерде құжаттау процесін автоматтандыруды жалғастыратын болады.

Қоғамдағы зорлық-зомбылық профилактикасы жөніндегі тиімді мемлекеттік саясатты дамыту үшін әйелдер мен балаларға қатысты зорлық-зомбылықтың ауқымды динамикасы, себептері мен салдары, сондай-ақ осы салада қабылданатын шаралардың нәтижелілігі мәселелері бойынша эмпирикалық деректер базасын одан әрі қалыптастыру қажет ("Қазақстандағы халықтың құрбан болуы деңгейін және құқық қорғау органдарына деген сенімді бағалау" зерттеуіне ұқсас, 2018 ж.).

2-міндет. Азаматтардың жеке меншікке қарсы қылмыстан зардап шегу дәрежесін төмендету

Жеке меншікке қарсы қылмыстың (ұрлықтың) алдын алу мемлекеттік билік органдарының, үкіметтік емес ұйымдар мен жауапты азаматтардың әрқайсысының жеке және мүліктік қауіпсіздігін қамтамасыз етудегі күш-жігерін біріктіретін маңызды басымдықтың бірі болады.

Бөтен мүлікті ұрлауға "қызығушылықты" төмендететін мақсатқа бағытталған шаралар кешені әзірленетін болады.

Осы жұмыс шеңберінде дербес деректерді қоса алғанда, жеке ақпаратты сақтағыш болып табылатын ұрланған ұялы телефонды пайдалануға жол бермеу іс-шаралары кешенін іске асыру қажет. Осы мақсатта ұялы байланыс операторларының мұндай құрылғыны бұғаттау жөніндегі талаптарды орындамағаны үшін жауаптылығы күшейтілетін болады. Заңды түрде сатып алынған телефонды тіркеудің және сонымен қатар оны рұқсатсыз қолжетімділіктен қорғаудың маңызды элементі иесін биометриялық сәйкестендіру болады.

Сонымен қатар ұялы телефонды әкелу мен өткізудің ішкі нарықта IMEI-кодтары бірдей құрылғылардың болуын жоққа шығаратын тәртібін реттеу қажет.

Ұрлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі нысаналы бағдарлама шеңберінде мынадай тетікті әзірлеу қажет:

ұрланған мүлікті өткізу мүмкіндігін, оның ішінде оған сұранысты бұғаттау арқылы жоққа шығару (ол үшін бизнес-қауымдастықпен бірлесіп, пайдаланылған заттарды қабылдау мен өткізудің заңсыз сатып алынған мүліктің айналымға қайта түсуіне жол бермейтін тәртібін цифрлық құралдарды пайдалану арқылы қосымша "іріктеп қарауды" ендіру арқылы қайта қарау қажет);

полицияның Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметімен бірге тиісті шаралар кешенін іске асыруы арқылы Қазақстанға "криминалдық" автокөліктің кіруіне жол бермеу және азаматтарды заңсыз мәмілеге тарту қатерінен қорғау;

жануарды сойғанға дейін (оның ішінде иесін, егуді, есепке алу орнын) электрондық форматта қадағалауға мүмкіндік беретін ауыл шаруашылығы жануарларын сәйкестендіру (оның ішінде чип қою әдісімен).

Сонымен қатар азаматтардың мүлкін міндетті сақтандыру институтын енгізу мәселесін ықтимал әлеуметтік-экономикалық ықпал етуді бағалап, кешенді зерттеу арқылы пысықтау қажет. Мұның өзі осы институт әртүрлі нысанда жұмыс істейтін дамыған елдерде меншікке қарсы қылмыстан болатын залалды азайтуға мүмкіндік береді.

Ұрлықтың алдын алудың, жәбірленушілердің зардап шегуінің алдын алу бойынша қолданыстағы әдісті жетілдіру қажет. Ол үшін бұқаралық ақпарат құралдарының және басқа да медиаресурстардың мүмкіндігі халықты ұрлықтың таралуы, оларды жасау тәсілдері, таралу арнасы, мұндай қылмысқа барынша бейім адамдар және ықтимал қорғану тәсілдері туралы ақпараттандыру үшін тартылады. Бұл ретте жеке және мүліктік қауіпсіздік сезімін нығайту үшін қылмыскерлерді ұстау және жауапқа тарту бойынша полиция жұмысының нәтижесі жарияланып тұруға тиіс.

3-міндет. Киберқылмысқа (интернет-алаяқтық) қарсы тиімді іс-қимыл

Дәлелді талдауға және жаңа қатер тәуекелін болжауға негізделген жұмыс тактикасы киберқылмысқа қарсы іс-қимылдың негізгі стратегиясы болады.

Осы мақсатта құқық қорғау органдары мен уәкілетті мемлекеттік органдардың, қаржы мекемелерінің және үкіметтік емес сектордың бірлескен күш-жігерімен үйлестіруші құрылым құру қажет. Оның қызметі алдын алу шараларын әзірлеуді қоса алғанда, киберқатерді анықтау мен басқаруға бағытталатын болады.

Сонымен қатар бюрократиялық рәсімді жоққа шығаратын және интернет-алаяқтықты ашу жеделдігін қамтамасыз ететін полицияның басқа субъектілермен өзара іс-қимылы бойынша бизнес-процесс қайта құрылатын болады. Осы мақсатта қылмыстық істі тергеу шеңберінде құқық қорғау органдары мен екінші деңгейдегі банктер арасындағы құқық қорғау органдары мен арнайы органдар арасындағы ақпарат алмасу жүйесі арқылы банктік және қорғалатын басқа құпияларды сақтау жөніндегі Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына сәйкес коммуникация процесін автоматтандыру міндеті тұр.

Қазақстан Республикасының Еуропа Кеңесінің компьютерлік қылмыс туралы конвенциясына қосылуы шетелден жасалатын интернет-қылмысты ашу және жолын кесу жөніндегі халықаралық ынтымақтастықтың тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді. Сонымен қатар шетелдік әлеуметтік желінің өкілдерімен ынтымақтастық ұйымдастырылады.

Ұлттық деңгейде азаматтардың дербес деректерін, абоненттік нөмірі мен банктік картасын (шотын) қылмыстық мақсатта пайдаланудан қорғау бойынша заңнамалық шаралар қабылдау қажет. Бұл абоненттік нөмірді сатуды, банктік картаны үшінші тұлғаларға беруді реттеу, сондай-ақ жаңа цифрлық өнім мен көрсетілетін қызметтерді іске қосардан бұрын қорғау тетігін ендіру шараларын қамтиды.

Сонымен қатар интернет-алаяқтыққа қарсы іс-қимылдың маңызды аспектісі халықтың цифрлық, құқықтық және қаржылық сауаттылығын арттыру, әлеуметтік желілерде және мессенджерлерде ескерту сипатындағы нысаналы жарнаманы іске қосу болып табылады.

Осы шараларды табысты іске асыруға цифрлық криминалистиканы дамыту, ІІМ киберқылмысқа қарсы күрес бөлімшелерін қазіргі заманғы цифрлық құралдармен ресурстық жарақтандыруды жақсарту, сондай-ақ құзыреттілік деңгейін арттырудың кеңейтілген мүмкіндігі ықпал ететін болады.

4-міндет. Қайтадан құқық бұзушылық жасаудың алдын алу шараларының тиімділігін арттыру

Осы бағытта қабылданатын шаралардың негізі бас бостандығынан айыру орындарынан босап шыққан бұрын сотталғандардың қоғамның әлеуметтік жауапты мүшесіне айналуына мүмкіндік беретін құқық бұзушылық профилактикасының жаңа моделін құру болады.

Осы мақсатта сотталғандарды бас бостандығынан айыру орнынан босатуға дайындауға, сотталған адамның әлеуметтік пайдалы байланыс жүйесіне кірігуіне нақты жағдай жасауға баса назар аударып, қылмыстық-атқару жүйесінің қызметін қайта қарау қажет.

Талап-арыздың орнын толтыруға, отбасына көмек көрсетуге және босап шыққаннан кейін тұрмыстық жағдай жасауға қаржы қаражатының болуы сотталғандарды қайта әлеуметтік бейімдеу шараларының бірі болып табылады. Бұл, өз кезегінде, орындалған жұмыс үшін лайықты сыйақы алу мүмкіндігімен ҚАЖ мекемесінде жұмыспен қамту жүйесін жетілдіруді талап етеді.

Осы мақсатта сотталғандарды жұмыспен қамтамасыз ету саласын жаңа деңгейге шығаруға, пенитенциарлық жүйеде өндірісті жаңғыртуға, сондай-ақ осы салаға кәсіпкерлік субъектілерін тарту үшін тартымды орта құруға мүмкіндік беретін заңнамалық сипаттағы шаралар қабылданатын болады.

Жазасын өтеп жатқан, сондай-ақ пробация қызметінің есебінде тұрған адамдар заң жүзінде ерекше әлеуметтік санатқа жатқызылатын болады. Бұл бас бостандығынан айыру орындарындағы сотталғандар мен пробация қызметінің есебінде тұрған адамдар үшін жұмыс орнын ұсынатын кәсіпкерлерге тиісті преференцияны пайдалануға мүмкіндік береді.

Бұл ретте ұзақ мерзімді жазасын өтегеннен кейін бостандыққа шыққан адамдарға ерекше назар аударылатын болады, өйткені ұзақ уақыт жұмыссыз жүріп, күнкөріс қаражаты болмағандықтан, олар қайтадан заң бұзуға барады. Осы мақсатта жергілікті атқарушы органдар олардың бас бостандығынан айыру орындарында алған мамандығын ескеріп, жұмыс орнына қосымша квота, сондай-ақ жұмыс берушілер үшін преференция (жеңілдік) белгілейтін болады.

Бұдан басқа, еңбек нарығындағы сұранысты ескеріп, сотталғандардың мамандық бойынша кәсіп игеруін арттыру бағдарламасын енгізу қажет. Бұл өзін заңды табыс көзімен қамтамасыз ете алатын заңға бағынатын азаматтарды қоғамға қайтару бойынша әлеуметтік және экономикалық сипаттағы маңызды мемлекеттік міндетті шешуге мүмкіндік береді.

Сонымен бір уақытта ҚАЖ мекемесінде сотталғандарды қайта тәрбиелеуге және түзеуге ықпал ететін жағдай жасау, оның ішінде әр камерада ұстауға көшу мәселелерін кезең-кезеңімен шешу қажет.

Жаңадан құрылған облыстарда халықаралық стандарттарға сәйкес келетін тергеу изоляторын және барлық өңірлерде аралас қауіпсіздік мекемесін салу (оның ішінде мемлекеттік-жекешелік әріптестік тетігін қолданып) қажет. Бұл бас бостандығынан айыруға сотталған әрбір адамға жақын туыстарының тұрғылықты жері бойынша жазасын өтеуге және әлеуметтік пайдалы байланысты сақтап қалуға мүмкіндік береді.

Бас бостандығынан айыру орындарында жазасын өтеп жатқан адамдарды және олар босатылғаннан кейін әлеуметтік бейімдеу бойынша ішкі істер органдарының жергілікті атқарушы органдармен өзара іс-қимылының пилоттық жобасы шеңберінде алдын ала сынап көріп, тиімді тетігін әзірлеу қажет.

Бұрын сотталғандар арасында профилактикалық жұмысты күшейту мақсатында қайтадан құқық бұзушылық жасауға бейім жүйелі құқық бұзушылардың жүріс-тұрысын бақылау бойынша қосымша шаралар қабылданатын болады. Цифрлық құралдар мен биометриялық тіркеуді енгізу көрсетілген контингенттің тұрмыс салты мен жүріс-тұрысын анағұрлым тиімді бақылауды қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

Бас бостандығынан айыруға байланысты емес жазаға сотталғандар тарапынан қайтадан құқық бұзушылық жасаудың алдын алу түрме қызметінен тәуелсіздікті қамтамасыз ету арқылы пробация қызметінің ұйымдық-құқықтық мәртебесін арттыруға ықпал ететін болады.

5-міндет. Қоғамдық орында қауіпсіздік деңгейін арттыру

Көшедегі және басқа да қоғамдық орындағы құқық тәртібінің жай-күйі өңірдегі азаматтардың қауіпсіздігінің индикаторы және құқық тәртібі күштері үшін басымдыққа айналады.

Проблемаға бағдарланған талдау негізде, сондай-ақ бей-жай қалмайтын азаматтардың белсенді қатысуымен полиция мен Ұлттық ұланның қызмет өткеруінің жаңа нысандары мен әдісін енгізу қажет.

Дизайн арқылы қылмыстың алдын алу тактикасы осындай тәсілдердің бірі болып табылады, себебі ғимарат, ландшафт және сыртқы орта дизайны қылмыстың өршуіне ықпал етуі де, кедергі келтіруі де мүмкін.

Осыған байланысты сәулет және құрылыс қызметі саласындағы заңнамалық актілерге, сондай-ақ тұрғын үйлерді, ғимараттарды, сауда орталықтарын және басқа да объектілерді жобалау мен салу кезінде қылмыстың алдын алу бойынша белгілі бір талаптарды сақтауды көздейтін тиісті түзетулер әзірленетін болады.

Жеке күзет ұйымдары азаматтардың қауіпсіздігін қамтамасыз етудің мемлекеттік жүйесінің маңызды құрамдас бөлігіне айналды, оларда бүгінгі күні шамамен 100 мың адам жұмыс істейді. Қылмысқа қарсы күресте осы әлеуетті пайдалану тиімділігін арттыруға, құқық тәртібін, сондай-ақ террористік актілерге осал объектілердің қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған күзет қызметін одан әрі дамыту бойынша шаралар қабылданатын болады.

Жергілікті атқарушы органдардың қолдауымен елді мекендерде ең алдымен криминогендік учаскелерді қамтитын бейнеталдау функциясы бар бейнебақылау жүйесін орнату жұмысын жалғастыру қажет.

Халық демалатын орындарда құқық тәртібін қамтамасыз ету шараларын күшейту қажет. Жеке меншік мекемелердің әкімшілігін келушілердің қауіпсіздігін қамтамасыз етуге, криминалдық инцидентке жол бермеуге ынталандыруды арттыру мақсатында тиісті рейтинг жасау практикасы енгізілетін болады. Бұл азаматтарға баратын жерді қауіпсіздік жағдайын ескеріп таңдауға мүмкіндік береді.

6-міндет. Мас күйде жасалатын қылмыс деңгейін төмендету

Ұлт денсаулығы мен құқық тәртібінің жай-күйіне келеңсіз әсерін тигізетін маскүнемдік пен алкоголизм сияқты зиянды құбылысты жеңуге қоғамның барлық институттарының күш-жігері жұмылдырылатын болады.

Алкогольді асыра тұтынатын адамдарды уақытша оқшаулау мас күйде заңсыз әрекет жасаудың алдын алуға ықпал етеді. Ол үшін өңірлердің сұранысына байланысты уақытша бейімдеу және детоксикация орталығының немесе ондағы жатын орындардың санын көбейту қажет.

Алкоголизм профилактикасы мен одан емдеу жүйесі қайта қаралады, мәжбүрлеп емдеуге жіберу тәртібі оңтайландырылады. Бұл ретте жеке тұлғаны психотүзетуде озық халықаралық тәжірибені қолдану алкоголизммен ауыратын науқастарды емдеудегі жаңа векторға айналмақ.

Сапасыз алкоголь өнімін тұтынумен байланысты азаматтардың өмірі мен денсаулығына төнетін қатерді ескеріп, оны интернет-ресурс арқылы сатуды шектеу мәселесін қарау қажет. Сонымен қатар алкогольді ішімдікті арнайы сауда объектілерінен тыс сатуға жол бермеген жөн.

Жергілікті қауымдастықтың осы бағыттағы күш-жігерін қолдау және оған жәрдемдесу, қоғамды алкогольді тұтынудың зиянды әсері туралы үздіксіз хабардар етіп тұру ұзақ мерзімді перспективаға арналған шаралар ретінде болжанады. Бұл жерде денсаулық сақтау секторынан тыс жұртшылықтың бұқара тобы тартылуға тиіс.

Осылайша, азаматтардың денсаулығына алкогольдің зиянды әсерін азайтумен қатар көп жағдайда жеке тұлғаға және қоғамдық тәртіпке қарсы мас күйде жасалған құқық бұзушылықтардың алдын алу жүйесі қалыптасатын болады.

7-міндет. Жол-көлік оқиғасы кезінде өлім-жітімді азайту

ЖКО деңгейі төмен Скандинавия елдерінің тәжірибесі бойынша "жолдағы өлім-жітімнің мүлдем болмауы" қағидаты жолдағы қауіпсіздікті арттырудың негізгі стратегиясына айналады. Оның ықпал ету талап етілетін негізгі компоненті жол, жүргізушілер мен автокөлік болып табылады.

Осыған байланысты автожолды жобалау мен реконструкциялау тәсілдерін қайта қарап, талдауды ендіру және барлық қатысушылардың қауіпсіздігі үшін инфрақұрылым элементтері біріздендірілген жол жүрісінің үйлесімді жүйесін ұйымдастыруға мүмкіндік беретін, тиімділігі дәлелденген арнайы бағдарламаларды (мысалы "VisionZero") пайдалану қажет.

Жүргізушілерді ақпараттық сервис (СМС, Яндекс, Google, 2 GIS навигациялық карталары) арқылы авариялық қауіпті учаскеге жақындағаны немесе сонда жүргені, ауа райының, жолдың және өзге де жағдайдың нашарлағаны туралы хабардар ету көзделетін болады.

ЖКО кезінде зардап шеккен адамдарға алғашқы медициналық көмек көрсету, сондай-ақ өлім-жітімді азайту үшін трассаларда медициналық-құтқару пункттерін орналастыру және қайта орналастыру орындарын айқындау әдістемесі әзірленетін болады.

Жүргізушілердің тәртібін жақсарту шаралары ретінде жол жүрісі қағидаларын бұзуды тіркеу жүйесін кеңейту жалғасады, оның техникалық сипаттамасы бекітілген бірыңғай талаптарға ("Жолдағы фото-бейнетіркеу және бейнеталдау жүйесі" және "Жол жүрісін басқару жүйесі") сәйкес келетін болады.

Сонымен қатар полицияның күнделікті қызметіне қызметтік автомобильдер базасында көлік легіндегі құқық бұзушылықты анықтауға және жолын кесуге мүмкіндік беретін аппараттық-бағдарламалық кешен ендірілетін болады.

Емтихан тапсыру және жүргізуші куәлігін алу тәртібін халықаралық тәжірибені, оның ішінде жүргізуші куәлігін сынақ мерзімі өткеннен кейін беру тәртібін көздейтін оң тәжірибені ескеріп қайта қарау талап етіледі. Сонымен бір уақытта автомектептердің рейтингін енгізу мәселесі қаралып, олар оқып шыққан азаматтар жасаған ЖКО саны бойынша бағаланатын болады. Бұл жүргізушілерді даярлауды жүзеге асыратын субъектілердің жауапкершілігін жоғарылатады.

Сонымен қатар жолаушылар тасымалы қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі уәкілетті мемлекеттік органдардың ведомствоаралық алгоритмін әзірлеу қажет.

Балалардың жолда жарақат алуының профилактикасы шеңберінде оқу орындары жанында жол қауіпсіздігі бойынша "SR4School" халықаралық бағдарламасын ендіру қажет, ол процеске оқушылардың өздері мен жергілікті қауымдастықты тартады.

2-БАҒЫТ. Мемлекеттік органдардың ортақ жауапкершілігі және халықпен әріптестік негізінде құқық бұзушылық профилактикасының тиімді жүйесін құру

8-міндет. Қоғамдық қауіпсіздік саласындағы проблемаларды шешу үшін ведомствоаралық өзара іс-қимылды іске асыру жүйесі мен тетігін құру

Ведомствоаралық ынтымақтастық және жергілікті қауымдастықпен сындарлы әріптестік қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз етудің негізгі шарттарының бірі болып табылады. Бұл мүдделі тараптардың проблемалы мәселелерді бірдей түсінуіне және олардың негізіндегі себеп-салдарлық байланысты жою үшін тиімді шешімдер қабылдауға ықпал етеді.

Құқық бұзушылықты алдын алудың біртұтас жүйесін құру үшін барлық құқық бұзушылықтың алдын алу субъектілерінің оған жауапты қатысуы арқылы осы саладағы заңнаманы жетілдіру қажеттігі туындады.

Есеп беру тетігі ретінде мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдардың үлесін бағалауды көрсететін Елдегі құқық тәртібінің жай-күйі туралы ұлттық баяндаманы дайындау және Мемлекет басшысына енгізу бойынша ІІМ-нің өкілеттігі енгізілетін болады.

Өңірлерде құқық бұзушылықтың алдын алу жөніндегі ведомствоаралық комиссиялардың жұмысы өзгертіледі, ол қауіпсіздік проблемаларын, оның ішінде әлеуметтік-экономикалық сипаттағы проблемаларды анықтауға және олардың себептері мен мән-жайын жою бойынша пәрменді шаралар әзірлеуге бағдарланатын болады.

Бұдан басқа, ведомствоаралық өзара іс-қимылдың тиімділігін арттыруға орталық және жергілікті атқарушы органдар жанындағы қоғамдық кеңестердің қызметі ықпал ететін болады. Оларда түрлі әлеуметтік топтар бар екенін ескерсек, олар қоғам мүддесін көрсетіп, азаматтарды қоғамдық қауіпсіздік мәселелері бойынша шешімдер қабылдауға тартуға ықпал етеді.

Жалпы көрсетілген шаралар азаматтар мен құқық қорғау органдары арасындағы өзара іс-қимыл мен сенімнен бастау алған орнықты қоғамдық қауіпсіздік жүйесін қалыптастыруға мүмкіндік береді.

9-міндет. Қауіпсіздік мәселелерінде әріптестікті дамыту және жергілікті қауымдастықты тарту

Мемлекеттік билік органдарының, полиция мен азаматтардың өзара іс-қимылының жаңа тетігін ендіру ұсақ құқық бұзушылыққа төзбеушілік саясатына, сондай-ақ қоғамда құқықтық мәдениетті дамытуға жаңа серпін береді.

Жергілікті қауымдастықтардың (оның ішінде этномәдени бірлестіктер, ақсақалдар кеңесі) құқық тәртібін қамтамасыз етудегі құзыреті мен өкілеттігін заңнамалық бекіту және оларды профилактика субъектілерінің шеңберіне қосу жұртшылық пен құқық қорғау блогының жауапкершілік аймағын бөлуге мүмкіндік береді. Полициямен бірлескен іс-шараларға қатысу есебінен халықтың азаматтық белсенділігінің деңгейі артады.

Қалалардағы жұмыс тұрғындардың өздері тұрып жатқан аудандарда тәртіпті қадағалап, қауіпсіздікті қамтамасыз ету шараларын қабылдау үшін полиция мен басқа да мемлекеттік органдарды уақтылы тартуы арқылы құрылатын болады.

Ақпараттық технологияларды қолдану арқылы тұрақты сауалнама жүргізіп тұру, сондай-ақ халықпен кездесу қоғамның көңіл-күйін бақылауға, проблемалы мәселелерді анықтауға және оларды шешу бойынша шаралар қабылдауға мүмкіндік береді.

Сонымен қатар ІІМ-нің азаматтық қоғамды дамыту тұжырымдамасын іске асыру шеңберінде қоғамдық тәртіп пен азаматтардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету, заңға бағынатын мінез-құлықты насихаттау жөніндегі арнайы жобаларды іске асыру арқылы үкіметтік емес ұйымдармен, еріктілермен және жергілікті қауымдастықпен сындарлы ынтымақтастығы дамитын болады.

10-міндет. Халықтың құқықтық сауаттылығы деңгейін жоғарылату

Азаматтардың құқықтық сауаттылығы деңгейін жоғарылатуға және өз құқықтары мен мүддесін қорғау дағдысын дамытуға, құқық бұзушылыққа төзбейтін белсенді азаматтық ұстанымын қалыптастыруға бағытталған мемлекеттің ақпараттық саясаты ұзақ мерзімді стратегияға айналады. Бұл жұмыс адамды мектепке дейінгі мекемелерден бастап өмірдің барлық кезеңінде сүйемелдейді. Тиісті іс-шаралар өмірдің барлық саласын қамтитын елдің стратегиялық құжаттарында бекітілген.

Жұртшылықтың қылмыстың алдын алудан хабардар болуын арттыру үшін барлық мемлекеттік органның кәсіби, ақпараттық-түсіндіру жұмысы қажет, бұл халыққа:

азаматтардың өз мүлкін, денсаулығы мен өмірін сақтау, сондай-ақ тұрғылықты ауданында қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша бастапқы шаралар қабылдауға тиіс екенін;

көптеген қылмыс конъюнктуралық сипатта болатынын және зардап шегушілердің абайсыздығы мен ұқыпсыздығынан жасалатынын;

азаматтар қарапайым және тиімді шараларды өз бетінше немесе көршілерімен бірлесіп қабылдау арқылы қылмыстың алдын ала алатынын ұғынуға көмектесуге тиіс.

Күш-жігер нақты проблемаларды талдауға негізделген және ықтимал зардап шегушілерге немесе құқық бұзушыларға бағытталған нысаналы ақпараттық науқанға бағытталуға тиіс.

Азаматтарды тұрғылықты аудандағы криминогендік ахуал және полицейлер қабылдап жатқан алдын алу шаралары туралы хабардар ету жеке қауіпсіздік пен мүліктің сақталуы үшін алаңдаушылықты азайтуға, сондай-ақ қоғамның белсенді мүшелерін құқық тәртібін сақтауға қатысуға ынталандыруға ықпал ететін болады.

Полицияның қоғамдық санаға жағымды ықпал етуде, жауапты және белсенді іс-қимыл жасауының орнықты стереотипін қалыптастыруда (қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету және қылмыстың алдын алу, салауатты, зорлық-зомбылықсыз өмір салтын және әлеуметтік бірлікті насихаттау мәселелері бойынша) бұқаралық ақпарат құралдарымен өзара іс-қимылына ерекше рөл беріледі.

3-БАҒЫТ. Полицияны қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі қазіргі заманғы тиімді ұйымға трансформациялау

Уақыт талабы мен қоғамның сұранысын ескеріп, жұмыстың әлуетті моделінен сервистік модельге көшу азаматтардың құқық қорғау органдарына деген сенімі деңгейін жоғарылатуға бағдарланған, адамды назарда ұстайтын XXI ғасырдағы жаңа қазақстандық полиция құрудың негізіне айналады.

Жаңа тәсілдер полицияның "Адам өмірін, денсаулығын, құқықтары мен бостандығын, қоғам мен мемлекет мүддесін заңсыз қолсұғушылықтан қорғау" миссиясын сапалы іске асыруды қамтамасыз етеді.

11-міндет. Полицияның сервиске бағдарланған моделін енгізу және қазіргі заманғы коммуникациялық стратегияны іске асыру

Сервистік модельге өту идеологияны және полицияның ұйымдық мәдениетін өзгертуді талап етеді, бұл қазіргі қоғамдағы қауіпсіздікке қатер төнген кезде азаматтардың кәсіптік қорғаушысы әрі көмекшісі және қоғам тыныштығы мен амандығын қамтамасыз етудегі сенімді серіктесі ретіндегі рөлін түсіну үшін қажет.

Бұл арыз берушілермен, жәбірленушілермен және құқық бұзушылармен жұмыс істеген кезде заңдылық, жан-жақтылық, уақтылылық, сыйластық және хабардарлық сияқты бес өлшемшарт негізінде сапалы жеке сервис ұсынуды болжайды.

Сонымен қатар ұжымдық сервисті полиция халықпен және билік органдарымен бірлескен жұмыс барысында қауіпсіздік мәселелерін анықтау мен шешудің проблемаға бағдарланған тәсілі негізінде көрсетеді.

Осындай жұмыс моделінің тиімді қолданылуы үшін полицияны бағалау өлшемшарты статистикадан міндеттерді сапалы орындауға ынталандыратын индикаторлардың теңгерімді жүйесіне өзгертілуге тиіс. Бұл ретте басты назарда азаматтар, ал тиімділік көрсеткіші қауіпсіздік сезімі мен полицияға деген сенім болады.

Осы мақсатта азаматтардың үнемі бағалап тұруын автоматтандыру арқылы полиция қызметінің сапасын ұдайы жетілдіру жүйесін әзірлеу қажет. Азаматтардың полиция қызметінің сапасын бағалауын талдау басқарушылық шешімдерде көрсетілетін болады.

Полицияның процестік қызметін реинжирингтеу әрбір қызметкердің шығынын төмендетуге және нәтижелілігін арттыруға бағытталуға тиіс. Тиісінше, талдау негізінде бөлімшелердің қайталанатын, артық және немқұрайлы орындалатын функциялары алып тасталатын болады.

Сервистік модельге сәтті өтуге ықпал ететін маңызды фактордың бірі сыртқы және ішкі аудиторияға бағдарланған тиімді коммуникациялық стратегия болып табылады.

Ішкі аудиторияға (жеке құрам) арналған коммуникациялық стратегия полицей бойында идеологиялық жұмыс арқылы полицияның сервистік жұмыс моделінің қағидаттарын ұстануды және өз функциясы мен мәртебесіне деген көзқарасын өзгертуге қабілеттікті қалыптастыруға бағытталатын болады.

Жаңа идеологияны қалыптастыруда ІІМ-нің басшылық құрамымен және ведомстволық оқу орындарының оқытушыларымен жұмыс істеу маңызды болады, олар сервистік идеологияны жеткізушілер және оның "ретрансляторлары" болып табылады.

Сервистік полиция қағидаттарын ендірудің жағымды мысалдарын қызметте ерекшеленген белгілі бір полицейлерді кейіпкер ретінде алып, қысқаша бейнебаян түрінде тарату жаңа мінез-құлық үлгілерін қалыптастыруға ынталандырады.

Қызметкерлерде полицейдің эталондық бейнесін қалыптастыруға көмектесетін көрнекі құралдарды (бейнебаян, баннер) пайдалану, сондай-ақ міндеттерді орындаған кездегі міндетті қағидалар мен әдеп нормаларының (іс-қимыл алгоритмінің) ең аз жинағын бекіту міндетті болады.

Идеологиялық жұмыс кері байланыс тетігімен бірге жүреді. Ол үшін кадрлық және идеологиялық жұмысты тиімді жүргізу, оның ішінде барлық деңгейдегі қызметкерлердің өзекті ақпаратқа жылдам қол жеткізуі үшін полиция қызметінің барлық бағыты бойынша кәсіптік білім базасын басқару мақсатында ішкі коммуникация үшін бірыңғай ақпараттық портал құру болжанады.

Сыртқы аудитория үшін коммуникациялық стратегия қоғамда полицияға қатысты қалыптасып қалған теріс пікірді өзгертуге, сондай-ақ сервистік модель қағидаттары негізінде құрылған полицияның жаңа бейнесіне қоғамның түзу көзқарасын одан әрі қалыптастыруға бағытталатын болады. Осы бағыттағы міндеттер:

құқық қорғау органдарының реформасы туралы ақпараттық желі құру;

азаматтардың мүддесі үшін әрекет ететін ашық және достық қатынастағы ұйым бейнесін қалыптастыру;

коммуникациялық стратегияны және қолданылатын құралдарды түзету үшін нысаналы аудиториядан кері байланыс алу.

Көрсетілетін қызметті алушылардың әртүрлі тобына – арыз берушілерге, жәбірленушілерге, құқық бұзушыларға және олардың отбасына, кәсіптік және бизнес-қауымдастықтарға, шетел азаматтарына полиция сервисін көрсетуге қатысты барлық мәселелер бойынша ақпарат пен консультацияға (Ұлыбритания тәжірибесі) жеңілдетілген қолжетімділікті қамтамасыз ету үшін полиция жұмысы туралы бірыңғай веб-сайт түріндегі ақпараттық сервис көрсетудің практикалық мақсаты коммуникациялық стратегияның тағы бір маңызды бағыты болып табылады.

Сонымен қатар азаматтарға полиция қызметін көрсету мәселелері бойынша полиция ғимаратына бармай-ақ кеңес беру мүмкіндігін көздейтін қолданыстағы "1402" қызметінің функционалын кеңейту мәселесін пысықтау қажет. Сол арқылы "102" арнасына жүктеме азаяды және азаматтардың қылмыс пен оқыс оқиғалар бойынша өтініштеріне қызмет көрсету жеделдігі артады.

12-міндет. Қазіргі заманғы жағдайда ішкі істер органдарының сапалы құрамын қалыптастыруды қамтамасыз ететін кадр саясатын іске асыру

Қызметкерді клиентке бағдарланған және адамға бағдарланған полицейге айналдырудың негізі меритократия қағидатын іске асыру болады.

Жаңа тәсілдерді ендіру шеңберінде кандидатты басшылық лауазымға тек кадр резервінен тағайындау мәселесі пысықталады, ол өз кезегінде алқалы шешім қабылдау негізінде қалыптастырылатын болады.

Сонымен қатар полицей бойында қызмет өткеруге жауапты, азаматтардың арызына ден қоюға, сауатты және білікті қарауға ұмтылуды қалыптастыруға, сондай-ақ барлық деңгейдегі басшылардың жауапкершілігін арттыруға бағытталған адалдықты тексеруді енгізудің тиімді тетігін (Integrity check) әзірлеу қажет. Бұл өз кезегінде қызметкерлерде сыбайлас жемқорлыққа бой алдырмауды дамытуға ықпал етеді.

Сервистік модель қызметкерлердің кәсіптік жоғары құзыреттілік деңгейін және "икемді дағдысын" – эмоционалдық интеллекті, креативтілік пен сыни ойлауды, жанжалды реттеу қабілетін, командада жұмыс істей алуды және көшбасшылық қабілетті дамытуды талап етеді. Осыған байланысты қызметкерлердің, әсіресе басшы лауазымға тағайындалғандардың кәсіптік және тұлғалық құзыретін дамытуға бағытталған ведомстволық білім беруді жаңғыртуға ерекше назар аударылатын болады.

Қазіргі заманғы кадр саясатын іске асыру жеке құрамның кәсіптік шеберлігі деңгейімен қатар аумақтық бөлімшелерді басқару тиімділігі ұйымдық индикаторының біріне айналатын полиция қызметкерлерінің қызметіне қанағаттану деңгейін арттыруға ықпал ететін болады.

Тұжырымдаманы іске асыру кезеңінде кәсіптік құндылықтың қазіргі деңгейін және олардың өзгеру қарқынын бағалау үшін тәуелсіз сарапшыларды тартып, әлеуметтанушылық зерттеу қажет.

13-міндет. Құқық қорғау органдарының азаптауға, қатыгездікке және рұқсат етілмеген өзге де жұмыс әдісіне қарсы іс-қимыл

Құқық қорғау органдарының жұмысында азаптауды, қатыгездікті және рұқсат етілмеген өзге де әдісті қолдану практикасын түбегейлі жоймайынша, полицияны трансформациялау және азаматтардың сенімін арттыру бойынша қоғаммен өзара іс-қимылдың сервистік моделіне өту мүмкін емес.

"Азаптауға мүлдем төзбеушілік" қағидаты халықаралық конвенциялар шеңберіндегі елдің міндеттемесіне сәйкес әділетті Қазақстанның қауіпсіз және құқықтық қоғамын құрудың негізіне айналуға тиіс.

Азаптау мен қатыгездікке қатысты қылмыстарды тергеу функциясын Бас прокуратураға бекіту арқылы мемлекет қазірдің өзінде осындай шағымдарды тергеудің тиімділігін арттыру шараларын жүзеге асыруда.

Тәуелсіз сарапшылар халықаралық стандарттарға жақындаудағы оң өзгерістерге қарамастан, Қазақстанның заңнамасын әлі де жетілдіру талап етілетінін атап өтті.

Осыған байланысты БҰҰ Азаптауға қарсы комитетінің Қазақстанға қатысты заңнаманы және құқық қолдану практикасын жетілдіру жөніндегі ұсынымын іске асыру шаралары қабылданатын болады, онда мыналар қамтылады:

азаптауға үзілді-кесілді тыйым салу жөніндегі міндеттемені іске асыру мақсатында қылмыстық-процестік заңнамада азаптау туралы іс бойынша процестік келісім жасау негіздерін шектеу;

арыз берушілердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі міндетті және шұғыл әрекет етуді, сондай-ақ дәлелдемелерді уақтылы бекіту бойынша әрекет етуді қоса алғанда, азаптау туралы хабарламаға жедел ден қою алгоритмі;

барлық ұсталған, қамаққа алынған және сотталған адамдардың өтініші бойынша тәуелсіз медициналық тексеруге рұқсат беру;

бас бостандығынан айыру орындарында және ІІО арнаулы мекемелерінде прокуратура органдары мен қоғамдық ұйымдардың бірлескен мониторингін жүргізу практикасы;

сот талқылауы кезінде мәлімделген азаптауды қолдану фактісіне дереу ден қою бойынша сот практикасын енгізу;

барлық деңгейдегі судьялар арасында халықаралық міндеттемелерді және азаптауға мүлдем төзбеушілік саясатын сақтау бойынша жүйелі негізде оқыту;

азаптаудан және қатыгездіктен қорғау кепілдігінің сақталуына мониторингті жүзеге асыру мақсатында тергеу әрекетін жүргізу үшін бейнебақылау камерасымен жарақтандырылған "ашық" кабинеттерді жабдықтау.

Жаңартылған Ыстамбұл хаттамасының ұсынымына сәйкес медициналық сот және психологиялық-психиатриялық сот сараптамаларының әдістемесін жетілдіру (азаптауды және басқа да қатыгез, адамгершілікке жатпайтын немесе ар-намысты қорлайтын жазалау түрін тиімді тергеу және құжаттау жөніндегі нұсқаулық) қажет.

14-міндет. Қауіпсіздікті қамтамасыз етудің цифрлық инфрақұрылымын дамыту

ІІМ алдында тұрған міндеттердің бірі құқыққа қайшы әрекеттің жедел әрі сапалы алдын алуға және жолын кесуге қабілетті қазіргі заманғы техникалық жарақтандырылған полиция құру болып табылады.

Осыған байланысты қызметтің ашықтығы мен жеделдігін қамтамасыз ететін цифрлық технологияны ендіру жалғасатын болады.

Полицияның және Ұлттық ұланның байланыс инфрақұрылымын одан әрі дамыту қажет. "Цифрлық полицей" жобасы шеңберінде полицейлерді жаңа буынның бейнетіркегішімен жарақтандыру қажет. Бұл азаматтармен коммуникация кезінде көрсетілетін қызмет сапасын арттыруға және жанжалды жағдайдың туындауының алдын алуға мүмкіндік береді.

Бақылауды және полицияның кешенді күштерін үйлестіруді жүзеге асыру мақсатында шағын қалаларда жедел басқару орталығын құру жұмысы жалғасатын болады.

Қоғамдық жерлерді полицияның жедел басқару орталығы мен кезекші бөлімімен жалғасқан бейнебақылау камераларымен қамту "Бейнебақылаумен толық қамту" жобасының арқасында жүзеге асырылатын болады.

Шешім қабылдаудың жеделдігін арттыру үшін ішкі істер органдарының жедел-қызметтік және талдамалық қызметі үшін ақпараттық кешен құру қажет.

Open Sourse негізінде "Диспетчерлік қызметті жедел басқару" бағдарламалық-аппараттық кешенін ендіру жоспарлануда.
Осы бағдарламалық қамтамасыз етуге өту белгілі бір аумақтағы жедел жағдай туралы нақты уақыт режимінде ақпарат алуға және беруге, ахуалдың өзгеруіне ден қоюда полицияның және Ұлттық ұланның күштері мен құралдарына мобильді басшылық жасауға мүмкіндік береді.

Байланыс инфрақұрылымын жақсарту қылмыстық сот ісіне қатысушылардың құқықтары мен бостандығын қорғауды қамтамасыз етіп, электрондық форматта сапалы тергеп-тексеруге жағдай жасайды.

Қазіргі заманғы ақпараттық-коммуникациялық технология полицияның қоғаммен әріптестік қатынас орнатуына, азаматтармен кері байланысты ұйымдастыруға ықпал етеді. Хабар қабылдаудың бірнеше арналы жүйесі арқылы азаматтардың полицияға арыздану форматы "102" мобильді қосымшасын немесе бейне- немесе аудиохабар жіберу үшін ІІМ сайтында және әлеуметтік желіде орналастырылған чат-ботты пайдалануға мүмкіндік береді.

Көші-қон саласында құқық бұзушылықтың алдын алу жүйесін құру мақсатында ықтимал тәуекел туралы алдын ала хабардар ету үшін жаңа ақпараттық жүйе ендірілетін болады.

Сонымен бір уақытта ықтимал қатерге жедел ден қоюға мүмкіндік беретін ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету шаралары күшейтілетін болады.

15-міндет. Стратегиялық жоспарлау мен дәлелді профилактиканы жүзеге асыру үшін полицияның институционалдық мүмкіндігін дамыту

Дамыған елдер полициясының озық тәжірибесіне сүйеніп, полицияны трансформациялау жөніндегі міндеттерді тиімді іске асыру стратегиялық талдау және жоспарлау жұмысын қайта құруды талап етеді. Бұл:

оларды дамыту сценарийін қоса алғанда, қоғамдық қауіпсіздіктің кең контексін, қазіргі заманғы үрдіс пен қатерді талдауға;

құбылмалы жағдайлар мен қоғам сұранысына сәйкес ұзақ мерзімді стратегиялық міндеттерді әзірлеуге, жоспарлауға және оларға қол жеткізуді бағалауға;

құзырет, ресурс пен жарақтандырылу деңгейінің стратегиялық міндеттерге қол жеткізу және тәуекелді басқару бойынша , жоспарларына сәйкестігі тұрғысынан жұмыс тиімділігін бағалауға (мықты және әлсіз тұстары) бағытталады.

"Нақты" деректер мен ғылыми тәсілдерге негізделген дәлелді талдау құқық бұзушылықтың алдын алу жөніндегі стратегиялық шешімдерді әзірлеуге негіз болады.

Осы міндетті іске асыруды қолдау мақсатында Ақпараттық-коммуникациялық технология саласын және цифрлық саланы дамыту тұжырымдамасы шеңберінде мемлекеттік органдардың бүгінгі шашыраңқы ақпараттық жүйесін біртұтас жүйеге интеграциялау жүзеге асырылатын болады. Сонымен бір уақытта ақпарат қауіпсіздігі деңгейін арттыру бойынша шаралар қабылданады.

ІІМ-нің талдамалық ресурсын орнықты дамыту үшін ведомстволық оқу орындарында мамандар даярлаудың ғылыми әлеуеті мен деңгейін жоғарылатуға бағытталған ведомстволық бағдарлама әзірленетін болады.

Осы жұмыс шеңберінде:

озық халықаралық тәжірибе негізінде практикалық нәтижелілік бөлігінде ғылыми зерттеу (халықаралық және ұлттық) қорытындысының бірыңғай жаңартылатын базасын әкімшілендіретін құқық бұзушылықтың дәлелді профилактикасы жөніндегі бірыңғай ғылыми-зерттеу орталығын құру;

кадр даярлау және олардың біліктілігін арттыру тәсілдерін өзгерту;

ІТ-салада дағдысы бар криминологтардың кәсіптік өзегін құру үшін біліктілігі жоғары мамандарды тарту;

халықаралық және ұлттық сарапшыларды тартып, ІІМ-де ғылыми қызметтің тиімділігін талдау және деректер негізінде құқық бұзушылықтың дәлелді профилактикасына өту үшін ведомстволық ғылымның әлеуетін арттыру бойынша тұжырымдамалық пайымды әзірлеу;

ІІМ оқу орындарының қызметкерлерін ғылыми қолданбалы зерттеудің қазіргі заманғы әдісі саласында сертификаттау (оның ішінде қолданыстағы онлайн-платформалар негізінде) болжанады.

16-міндет. Операциялық және стратегиялық міндеттерді шешу үшін ішкі істер органдарының қажетті ресурстармен жарақтандырылу деңгейін жоғарылату

Ішкі істер органдарының материалдық-техникалық жарақтандырылуын жақсарту шараларын іске асыру жаңа, технологиялы және құзыретті қазақстандық полицияға айналудың міндетті шарты болып табылады.

Елді мекендердің дамуы, жаппай урбанизация тұрғын секторының кеңеюіне серпін берді. "Жұртқа жақын" полиция қағидатын қамтамасыз ету шеңберінде полицияны материалдық-техникалық жарақтандыруды жақсарту мәселелері кезең-кезеңімен шешілетін болады.

Белгіленген талаптарға сәйкес келетін ғимараттарды, қажетті цифрлық құралдарды, полицейлерге техникалық қызмет көрсету, дене шынықтыру даярлығы үшін инфрақұрылымды қоса алғанда, жұмыс және сапалы қызмет көрсету үшін ыңғайлы тұрмыстық жағдай жасау қажет.

Өңірлердегі ведомстволық медициналық мекемелерді жаңғыртуға ерекше назар аударылатын болады.

Азаматтардың құқықтары мен заңды мүддесін тиімді қорғауды қамтамасыз ету жөніндегі міндеттердің басымдығын ескеріп, бұл іс-шаралар бағдарламалық құжаттарға енгізілетін болады.

6-БӨЛІМ. НЫСАНАЛЫ ИНДИКАТОРЛАР ЖӘНЕ КҮТІЛЕТІН НӘТИЖЕЛЕР

Нысаналы индикаторлар:

әйелдер мен балаларға қатысты зорлық-зомбылық деңгейін: 2024 жылы 3 %-ға, 2025 жылы 5 %-ға, 2026 жылы 7 %-ға, 2027 жылы 9 %-ға, 2028 жылы 10 %-ға (базалық 2022 жылға қатысты) төмендету;

100 мың тұрғынға шаққанда ұрлық деңгейін: 2024 жылы 3 %-ға, 2025 жылы 6 %-ға, 2026 жылы 9 %-ға, 2027 жылы 12 %-ға, 2028 жылы 15 %-ға (базалық 2022 жылға қатысты) төмендету;

АКТ арқылы жасалған алаяқтықтан зардап шеккендердің құқықтарын қорғау деңгейін (ҚР ҚК-ның 190-бабы бойынша ашылады): 2024 жылы 4 %-ға, 2025 жылы 6 %-ға, 2026 жылы 10 %-ға, 2027 жылы 12 %-ға, 2028 жылы 15 %-ға (базалық 2022 жылға қатысты) арттыру;

бұрын сотталғандар жасаған қылмыс үлесінің арасалмағын: 2024 жылы 2 %-ға, 2025 жылы 4 %-ға, 2026 жылы 6 %-ға, 2027 жылы 8 %-ға, 2028 жылы 10 %-ға (базалық 2022 жылға қатысты) төмендету;

өз ауданында көшеде жалғыз жүргенде өзін қауіпсіз сезінетін адамдар үлесі: 2024 жылы – 59 %, 2025 жылы – 60 %, 2026 жылы – 61,2 %, 2027 жылы – 62,4 %, 2028 жылы – 63,6 %;

мас күйде жасалған қылмыс үлесінің арасалмағын: 2024 жылы 3 %-ға, 2025 жылы 5 %-ға, 2026 жылы 8 %-ға, 2027 жылы 10 %-ға, 2028 жылы 12 %-ға (базалық 2022 жылға қатысты) төмендету;

100 мың тұрғынға шаққанда жол-көлік оқиғасынан қаза тапқандар саны: 2024 жылы – 11,8, 2025 жылы – 11,7, 2026 жылы – 11,6, 2027 жылы – 11,5, 2028 жылы – 11,4;

10 мың тұрғынға шаққанда қылмыс деңгейін: 2024 жылы 2 %-ға, 2025 жылы 4 %-ға, 2026 жылы 6 %-ға, 2027 жылы 8 %-ға, 2028 жылы 10 %-ға (базалық 2022 жылға қатысты) төмендету;

полиция органдарының ашықтық (қолжетімділік) дәрежесін арттыру: 2024 жылы – 82 балл, 2025 жылы – 83 балл, 2026 жылы – 84 балл, 2027 жылы – 85 балл, 2028 жылы – 86 балл;

полиция жұмысының тиімділігін бағалау: 2024 жылы – 60 %, 2025 жылы – 62 %, 2026 жылы – 64 %, 2027 жылы – 66 %, 2028 жылға қарай – 68 %;

полицияда сыбайлас жемқорлыққа көзқарас деңгейі (сыбайлас жемқорлықтың төмен деңгейі деген пікірмен "толық келісемін"): 2024 жылы – 56,5 %, 2025 жылы – 57 %, 2026 жылы – 58 %, 2027 жылы – 59 %, 2028 жылға қарай – 60 %;

полиция қызметкерлерінің жұмысқа қанағаттану деңгейі: 2024 жылы – 65 %, 2025 жыл – 65 %, 2026 жылы – кемінде 77 %, 2027 жылы – кемінде 77 %, 2028 жылы – кемінде 77 %.

Күтілетін нәтижелер:

азаматтардың жеке, мүліктік және қоғамдық қауіпсіздігін сезінуі 80,5 %-дан төмен емес;

халықтың полиция органдарына деген сенім деңгейі 83 %-дан жоғары;

Қазақстанның бейбітшіліктің жаһандық индексі рейтингіндегі ең қауіпсіз елдер қатарындағы позициясын 97-ден 65-орынға дейін жоғарылату;

Қазақстанның "Тәртіп пен қауіпсіздік" факторы бойынша позициясын 35-орынға дейін жақсартып, "Wjp Rule of Law Index" Заңының үстемдік индексі бойынша әлемнің 40 еліне кіруі;

жол қауіпсіздігі бойынша ДДҰ рейтингінде Қазақстан позициясының 70-орынға дейін жақсаруы.

7-БӨЛІМ. ТҰЖЫРЫМДАМАНЫ ІСКЕ АСЫРУ ЖӨНІНДЕГІ ІС-ҚИМЫЛ ЖОСПАРЫ (осы Тұжырымдамаға қосымша)

Ескертпе: аббревиатуралардың толық жазылуы

АКТ – ақпараттық коммуникациялық технология

БҰҰ – Біріккен Ұлттар Ұйымы

ЖКО – жол-көлік оқиғасы

ҚАЖ – қылмыстық-атқару жүйесі

ҚР ҚК – Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексі

ҚСЗО ҚҚ – "Құқықтық саясатты зерттеу орталығы" қоғамдық қоры

IT – ақпараттық технология

Қоғамдық қауіпсіздікті қоғаммен әріптестік жасап қамтамасыз етудің 2024 – 2028 жылдарға арналған тұжырымдамасына қосымша (құқық бұзушылық профилактикасы саласында)

Қоғамдық қауіпсіздікті қоғаммен әріптестік жасап қамтамасыз етудің 2024 – 2028 жылдарға арналған тұжырымдамасын іске асыру жөніндегі іс-қимыл жоспары (құқық бұзушылық профилактикасы саласында)

Р/с №

Реформа/негізгі іс-шаралар атауы

Аяқтау нысаны

Аяқталу мерзімі

Жауапты орындаушылар

1	2	3		4		5
1-бағыт. Азаматтардың өмірінің, денсаулығы мен мүлкінің қорғалу деңгейін жоғарылату 1-нысаналы индикатор. Әйелдер мен балаларға қатысты зорлық-зомбылық деңгейін: 2024 жылы 3 %-ға, 2025 жылы 5 %-ға, 2026 жылы 7 %-ға, 2027 жылы 9 %-ға, 2028 жылы 10 %-ға (базалық 2022 жылға қатысты) төмендету. 2-нысаналы индикатор. 100 мың тұрғынға шаққанда ұрлық деңгейін: 2024 жылы 3 %-ға, 2025 жылы 6 %-ға, 2026 жылы 9 %-ға, 2027 жылы 12 %-ға, 2028 жылы 15 %-ға (базалық 2022 жылға қатысты) төмендету. 3-нысаналы индикатор. АКТ арқылы жасалған алаяқтықтан зардап шеккендердің құқықтарын қорғау деңгейін (ҚР ҚК-ның 190-бабы бойынша ашылады): 2024 жылы 4 %-ға, 2025 жылы 6 %-ға, 2026 жылы 10 %-ға, 2027 жылы 12 %-ға, 2028 жылы 15 %-ға (базалық 2022 жылға қатысты) арттыру. 4-нысаналы индикатор. Бұрын сотталғандар жасаған қылмыс үлесінің арасалмағын: 2024 жылы 2 %-ға, 2025 жылы 4 %-ға, 2026 жылы 6 %-ға, 2027 жылы 8 %-ға, 2028 жылы 10 %-ға (базалық 2022 жылға қатысты) төмендету. 5-нысаналы индикатор. Өз ауданында көшеде жалғыз жүргенде өзін қауіпсіз сезінетін адамдар үлесі: 2024 жылы – 59 %, 2025 жылы – 60 %, 2026 жылы – 61,2 %, 2027 жылы – 62,4 %, 2028 жылы – 63,6 %. 6-нысаналы индикатор. Мас күйде жасалған қылмыс үлесінің арасалмағын: 2024 жылы 3 %-ға, 2025 жылы 5 %-ға, 2026 жылы 8 %-ға, 2027 жылы 10 %-ға, 2028 жылы 12 %-ға (базалық 2022 жылға қатысты) төмендету 7-нысаналы индикатор. 100 мың тұрғынға шаққанда жол-көлік оқиғасынан қаза тапқандар саны: 2024 жылы – 11,8, 2025 жылы – 11,7, 2026 жылы – 11,6, 2027 жылы – 11,5, 2028 жылы – 11,4.						ІІМ, МАМ, ОМ, ЖАО ІІМ, ЖАО ІІМ, ҰҚК (келісу бойынша), ҚМА (келісу бойынша), ҚНРДА (келісу бойынша), ЖАО ІІМ, ЖАО ІІМ, ӨҚМ, ЖАО ІІМ, ДСМ, СИМ, ЖАО ІІМ, КМ, ЖАО
1.	Әйелдер мен балаларға қатысты зорлық-зомбылықтың алдын алу, жәбірленушілерді кешенді қорғау және көмек көрсету жүйесін құру
1.1	Тұрмыстық зорлық-зомбылыққа куә болған балаларға психологиялық көмек көрсету үшін әлеуметтік бағдарынан айырылуға және әлеуметтік депривацияға әкелген қатыгез қарым-қатынастың бар-жоғын бағалау өлшемшартына өзгерістер енгізу		бірлескен бұйрық		2024 жылғы 4-тоқсан	ІІМ, ОМ, Еңбекмині, ЖАО
1.2	Зорлық-зомбылық түрінде агрессия көрсететін құқық бұзушылардың сот шешімі бойынша кешенді психологиялық бағдарламадан өту институтын ендіруді көздейтін отбасылық-тұрмыстық зорлық-зомбылықтың жеке профилактикасы шараларын заңнамалық регламенттеу		заң жобасы		2025 жылғы 1-жартыжылдық	ІІМ, МАМ, БП (келісу бойынша)
1.3	Тиісті стандартты бекітіп, тұрмыстық зорлық-зомбылық туралы іс бойынша құқық бұзушылардың жанжалды әрекетін түзету бойынша психологиялық көмек бағдарламаларын әзірлеу		бағдарлама		2025 жылғы 1-жартыжылдық	ІІМ, МАМ, ДСМ
1.4	Адам саудасына қарсы іс-қимыл саласындағы мемлекеттік саясаттың құқықтық және ұйымдық негіздерін құру, ведомствоаралық үйлестіру және өзара іс-қимыл мәселелерін реттеу, кәмелетке толмағандарды қорғауды қамтамасыз ету, адам саудасының құрбандарына көмек көрсету		заң қабылдау		2024 жылғы 2-жартыжылдық	ІІМ, БП (келісу бойынша)
1.5	Ауыр зорлық-зомбылық қылмысының алдын алу үшін отбасылық-тұрмыстық жанжал фактісі бойынша халықаралық тәжірибе негізінде (Германия, Ұлыбритания) зорлық-зомбылық қатерін бағалау жүйесін ендіру		операциялық рәсімдер стандарты		2024 жылғы 2-жартыжылдық	ІІМ, ЖАО
1.6	Жеке іс бойынша зорлық-зомбылық жағдайына ерте араласу және ден қою шеңберінде белгіленген тәуекел тобындағы әйелдер мен балаларға көмек көрсету бойынша өңірлерде жергілікті атқарушы органдар аясында ведомствоаралық өзара іс-қимылдың тұрақты қолданыстағы тетігін іске асыру		Профилактика жөніндегі ВАК хаттамасы		2024 – 2028 жылдар, жарты жылда 1 рет	ЖАО, ІІМ
1.7	Тұрмыстық зорлық-зомбылықты ерте анықтау және профилактика мәселелері бойынша медициналық мекемелер мен дағдарыс орталықтары психологтарының, сондай-ақ білім беру ұйымдары педагог-психологтарының (КБО, БҚО) құзыретін арттыру		курс өткізу (шарттық негізде)		2024 жылғы 2-жартыжылдық	ІІМ, ЖАО, ОМ, ДСМ, Еңбекмині
1.8	ҚР азаматтарының басқа мемлекетте заңсыз болу тәуекелін алдын алу үшін шетелде азаматтарға құжат беру процесін автоматтандыру		10 ШМҚТП пайдалануға беру		2024 жылғы желтоқсан	СІМ, ІІМ, ЦДИАӨМ
1.9	5 жыл ішіндегі әйелдер мен балаларға қатысты зорлық-зомбылық ауқымының, себебі мен салдарының қарқыны туралы зерттеу, сондай-ақ профилактика шараларының тиімділігін арттыру бойынша ұсынымдар әзірлеу (бейінді халықаралық ұйымдармен ынтымақтастықта)		іс-қимыл жоспары		2025 жылғы 1-жартыжылдық	ІІМ, ДСМ, МАМ, БП (келісу бойынша)
2.	Азаматтардың жеке меншікке қарсы қылмыстан зардап шегу дәрежесін төмендету
2.1	Ұрлыққа қарсы іс-қимыл, оның ішінде қол сұғылатын нысандардың тартымдылығын төмендету және қылмыскердің ұсталып қалу ықтималдығын арттыру бойынша алдын алу шаралары кешенін қабылдау		бағдарлама		2024 жылғы 1-тоқсан	ІІМ
2.2	Абоненттік құрылғыны тіркеу қағидаларын сақтамағаны үшін ұялы байланыс операторларының жауаптылығын енгізу		заң жобасы		2024 жылғы желтоқсан	ЦДИАӨМ
2.3	Ішкі нарықта IMEI-коды бірдей құрылғының болуын жоққа шығаратын ұялы телефондарды әкелу және өткізу тәртібін реттеу		бұйрық		2024 жылғы желтоқсан	ЦДИАӨМ, Қаржымині МКК
2.4	Байланыс операторларының SIM-картаны тіркеу кезінде абоненттерді биометриялық сәйкестендіруді енгізуі (банктік верификация рәсіміне ұқсас)		абоненттерді тіркеу бойынша қосымша сервис		2024 жылғы желтоқсан	ЦДИАӨМ
3.	Киберқылмысқа (интернет-алаяқтық) қарсы тиімді іс-қимыл
3.1	Қазақстанның Еуропа Кеңесінің компьютерлік қылмыс туралы конвенциясына қосылуы		заң жобасы		2025 жылғы 2-жартыжылдық	ІІМ, ҰҚК (келісу бойынша), ЦДИАӨМ, СІМ
3.2	Киберқылмыстың жаңа түрін анықтау және стратегиялық ден қою шараларын әзірлеу үшін ведомствоаралық өзара іс-қимылды күшейту		бірыңғай үйлестіру құрылымын құру		2024 жылғы 1-жартыжылдық	ІІМ, ЦДИАӨМ, МАМ, БП (келісу бойынша), ҰҚК (келісу бойынша), ҚМА (келісу бойынша), ҚНРДА (келісу бойынша), ҰБ (келісу бойынша), ЕДБ (келісу бойынша), байланыс операторлары (келісу бойынша)
3.3	Ақпараттық-коммуникациялық кеңістікті қылмыстық мақсатта пайдаланудың жолын кесу бойынша бірлесіп іс-қимыл алгоритмін әзірлеу		іс-қимыл жоспары		2024 жылғы 1-жартыжылдық	ІІМ, МАМ, ЦДИАӨМ, ҚМА (келісу бойынша), ҰҚК (келісу бойынша), БП (келісу бойынша), ҚНРДА (келісу бойынша), ҰБ (келісу бойынша)
3.4	Екінші деңгейдегі банктер мен құқық қорғау органдары арасындағы қылмыстық істі тергеу шеңберінде банктік және өзге де қорғалатын құпияны сақтау жөніндегі заңнама талаптарын сақтап, өзара іс-қимыл процесін оңтайландыруға және бюрократиядан арылтуға бағытталған коммуникацияны цифрландыру		2027 жылы – қосымша серверлік жабдық алу; 2028 жылы – ҚАО ААЖ жаңғырту, ЕДБ-мен қосылатын интеграция сервисін ұлғайту		2027 – 2028 жылдар	БП ҚСАЕАК (келісу бойынша), ҚНРДА (келісу бойынша), ЦДИАӨМ
3.5	Киберқылмысқа қарсы іс-қимыл саласындағы волонтерлікті дамыту		өңірлерде волонтерлік топтар құру		2024 жылғы 2-жартыжылдық	ІІМ, ЖАО
3.6	Ұялы байланыс операторларының абоненттік нөмірді тек өкілдіктерде және ресми дилерлер арқылы сату жөніндегі міндетін енгізу		бұйрық		2024 жылғы 2-тоқсан	ЦДИАӨМ, ІІМ, ҰҚК (келісу бойынша)
3.7	Қылмыстық мақсатта пайдалану үшін банктік картаны (шоттарды) үшінші адамдарға бергені үшін жауаптылықты енгізу		заң жобасы		2024 жылғы желтоқсан	ІІМ, ҚМА (келісу бойынша), ҚНРДА (келісу бойынша), ҰБ (келісу бойынша), БП (келісу бойынша)
3.8	Қаржы ұйымдарында (банктерде) жаңа ақпараттық технологиялық өнім мен көрсетілетін қызметті пайдалануға берер алдында ақпарат қауіпсіздігі нормаларының сақталуын тексеру талаптарын енгізу		ҚНРДА басқармасының қаулысы		2026 жылғы 1-жартыжылдық	ҚНРДА (келісу бойынша), ҰБ (келісу бойынша)
3.9	Халықаралық және ұлттық сарапшыларды тартып, құқық қорғау органдары мен арнайы органдардың қызметкерлерін, сондай-ақ киберқылмысқа қарсы іс-қимыл саласындағы жаттықтырушыларды даярлау		курс, тренинг, семинар		2024 – 2028 жылдар, жарты жылда 1 рет	ІІМ, ҚМА (келісу бойынша), ҰҚК (келісу бойынша), БП (келісу бойынша)
4.	Қайтадан құқық бұзушылық жасаудың алдын алу шараларының тиімділігін арттыру
4.1.	Мына: ҚАЖ мекемелерінде жазасын өтеп жатқан; пробация қызметінің есебінде тұрған; 5 жыл ішінде бас бостандығынан айыру орнынан босатылған адамдарды жұмысқа орналастыруға тартылған шағын және орта бизнес субъектілеріне заңнамалық деңгейде әлеуметтік кәсіпкерлер мәртебесін беру.		заң жобасы		2025 жылғы желтоқсан	ІІМ, ҰЭМ, БП (келісу бойынша)
4.2	ҚАЖ кәсіпорындарының өндірістік қуатын арттыру бойынша ұйымдық-басқару шараларын әзірлеу		іс-қимыл жоспары		2024 жылғы 1-жартыжылдық	ІІМ, ҰЭМ, Қаржымині, БП (келісу бойынша)
4.3	Бас бостандығынан айыру орындарында сотталғандар алған мамандықты ескеріп, жұмыс орындарына квотаны ұлғайту		әкімдік қаулысы		2024 – 2028 жылдар, жыл сайын	ЖАО, ІІМ
4.4	Пилоттық жобалар шеңберінде алдын ала сынақтан өткізіп, бас бостандығынан айыру орындарында жазасын өтеп жатқан адамдарды және олар босатылғаннан кейін қайта әлеуметтік бейімдеу бойынша ішкі істер органдарының жергілікті атқарушы органдармен өзара іс-қимылының тиімді тетігін әзірлеу		пилоттық жоба		2024 жылғы желтоқсан	ІІМ, Еңбекмині, ЖАО
			іс-қимыл алгоритмі		2025 жылғы 1-жартыжылдық
4.5	ҚАЖ мекемелерінде сотталғандарды кәсіптік оқытуды жетілдіру (қысқа мерзімді курс)		оқу орындарымен меморандум		2024 жылғы 2-жартыжылдық	ІІМ, ЖАО, ОМ
4.6	Полиция есебінде "шартты түрде босатылған" санаты бойынша әкімшілік бақылауда тұрған адамдарға, сондай-ақ үйқамаққа алу түріндегі бұлтартпау шарасы қолданылған күдіктілерге қатысты олардың тұрмыс салты мен әрекетін қашықтан бақылауды жүзеге асыру үшін электрондық бақылау құралдарын ендіру		жыл сайын 1278 бірлік құрылғыны жалға алу		2024 – 2028 жылдар	ІІМ, ЖАО
4.7	Пенитенциарлық жүйесі құрамынан шығару арқылы пробация қызметінің ұйымдық-құқықтық мәртебесін өзгерту жөніндегі мәселені пысықтау		Қазақстан Республикасының Үкіметіне ұсыныс		2026 жылғы 2-жартыжылдық	ІІМ, БП (келісу бойынша), ҰЭМ, Қаржымині, ЖАО
5.	Қоғамдық орында қауіпсіздік деңгейін арттыру
5.1	Азаматтардың өмірі, денсаулығы мен мүлкінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету жағдайын көздейтін барлық санаттағы көп пәтерлі тұрғын үйлерді жобалау мен салуға қойылатын талаптарды заңнамалық тұрғыдан белгілеу мәселесін пысықтау		РӘТ қорытындысы		2024 жылғы 2-жартыжылдық	ІІМ, ӨҚМ
			заң жобасы		2025 жылғы 1-жартыжылдық
5.2	"102" арнасы арқылы құқық бұзушылық туралы түскен сигнал бойынша ойын-сауық мекемелерінің қауіпсіздік деңгейін (рейтингін) бағалауды ендіру		бағалау өлшемшарттарын бекіту		2024 жылғы 1-жартыжылдық	ІІМ, БП (келісу бойынша), "Атамекен" ҰКП (келісу бойынша)
			рейтинг жариялау		2024 жылғы 2-жартыжылдық, әрі қарай – жарты жыл сайын
5.3	Кәсіби клубтар спорттық, спорттық-бұқаралық іс-шараларды өткізу кезінде қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін тиісті лицензиясы бар жеке меншік күзет ұйымдарын тарту мәселесін пысықтау		РӘТ қорытындысы		2024 жылғы желтоқсан	ІІМ, ТСМ, ЖАО, "Атамекен" ҰКП (келісу бойынша)
			Заң жобасы		2025 жылғы 2-жартыжылдық
6.	Мас күйде жасалатын қылмыс деңгейін төмендету
6.1	Интернет-ресурста, арнайын сауда объектілерінен тыс жерде, сондай-ақ ойын-сауық орындарында алкоголь өнімін сатудан болатын жағымсыз салдарды азайту жөніндегі шараларды әзірлеу		Қазақстан Республикасы Үкіметі жанындағы Құқық бұзушылық профилактикасы жөніндегі ВАК шешімі		2024 – 2025 жылдар	ІІМ
6.2	Сұранысты ескеріп, өңірлерде уақытша бейімдеу және детоксикация орталықтарының желісін кеңейту		32 УБДО ашу (2024 ж. – 6; 2025 ж. – 7; 2026 ж. – 7 ; 2027 ж. – 6; 2028 ж. – 6)		2024 – 2028 жылдар	ЖАО
6.3	Психикалық денсаулық ұйымдарында психобелсенді заттарды асыра тұтынғаннан (алкогольге тәуелділік, нашақорлық, уытқұмарлық) туындаған мінез-құлығы бұзылған адамдарды мәжбүрлеп емдеу әдісінің тиімділігін арттыру		әдістемелік ұсыным		2024 жылғы 4-тоқсан	ДСМ, ІІМ
6.4	Алкогольге және есірткіге тәуелді адамдарды мәжбүрлеп емдеу үшін психикалық денсаулық ұйымына жіберу рәсімін оңтайландыру		бірлескен бұйрық		2024 жылғы 2- жартыжылдық	ІІМ, ДСМ
6.5	Алкоголь өнімін сатып алуға және тұтынуға тыйым салу белгіленген адамдарға оларды сатуға жол бермеу бойынша қоғамдық ұйымдармен (еріктілермен) өзара іс-қимыл жасау практикасын енгізу		бірлескен науқандар		2024 жылғы 2-жартыжылдық	ІІМ, ЖАО
7.	Жол-көлік оқиғасы кезінде өлім-жітімді азайту
7.1	Жолаушылар тасымалы қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласындағы мемлекеттік органдардың ведомствоаралық өзара іс-қимыл алгоритмін әзірлеу		бірлескен бұйрық		2024 жылғы 2-жартыжылдық	ІІМ, КМ, ЦДИАӨМ
7.2	Өңірлердің сұранысын ескеріп, ЖЖҚ-ны бұзуды тіркеудің стационарлық автоматты жүйесі желісін кеңейту		5500 бірл. жүйені орнату (жыл сайын 1100 бірл.)		2024 – 2028 жылдар	ЖАО, ІІМ, КМ, "ҚазАвтоЖол" ҰК" АҚ (келісу бойынша)
7.3	Өңірлердің сұранысын ескеріп, көлік легіндегі ЖЖҚ-ны бұзуды анықтау бойынша автомобильдердегі аппараттық-бағдарламалық кешенді дамыту		62 бірл. жүйе (2024 ж. – монтаж, интеграция, енгізу, 2025 – 2028 жылдар – техникалық сүйемелдеу)		2024 – 2028 жылдар	ЖАО, ІІМ
7.4	Шұғыл қызметтердің ЖКО-ға ден қою тәртібін өзектілендіру		іс-қимыл алгоритмі		2024 жылғы 2-жартыжылдық	ДСМ, ТЖМ, ІІМ, КМ, ЖАО
7.5	ЖКО жиі болатын учаскелерді анықтау және есепке алу, сондай-ақ оларға жедел ден қоюға кедергі келтіретін жағдай мен факторды жою жөніндегі іс-шараларды жүргізу тәртібін нормативтік бекіту		бұйрық		2024 жылғы 1-жартыжылдық	КМ, ЖАО, ІІМ, ДСМ
7.6	Трассалардағы медициналық-құтқару пункттерін орналастыру және қайта орналастыру бойынша орындарды айқындау тәртібін регламенттеу		әдістеме		2024 жылғы 1-жартыжылдық	ТЖМ, КМ, ДСМ, ІІМ, ЖАО
7.7	Павлодар облысында "Vision Zero" жол қозғалысы қауіпсіздігін қамтамасыз ету бағдарламасының тәсілдерін эксперименттік ендіру (Мәскеу, Минск, Осло, Стокгольм, Нью-Йорк, Лондон)		жоба		2024 – 2028 жылдар	ЖАО, ӨҚМ, КМ, ІІМ
7.8	Жол жүрісі қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі уәкілетті органның: жол салуға және реконструкциялауға арналған ЖСҚ-ны әзірлеуге; оларды пайдалануға беруге; автомобиль жолын салу және реконструкциялау жөніндегі жобаларды мемлекеттік сараптамадан өткізуге қатысуын заңнамалық бекіту.		заң жобасы		2025 жылғы 2-жартыжылдық	ІІМ, КМ
7.9	Республикалық және жергілікті маңызы бар автомобиль жолдары, қалалар мен елді мекен көшелері (жол белгілері, таңбалау, бағдаршам объектілері) бойынша жол жүрісін ұйымдастырудың техникалық құралдарын орналастыру паспортын электрондық форматқа ауыстыру, сондай-ақ оларды жергілікті жердің электрондық картасымен интеграциялау мәселесін пысықтау (Яндекс, Google, 2GIS навигациялық картасы)		техникалық құжат		2024 жылғы желтоқсан	КМ, ЖАО, "ҚазАвтоЖол" ҰК" АҚ (келісу бойынша)
7.10	Оқушылар мен жергілікті қауымдастықты процеске тартып, "Star raiting for School" (SR4School) халықаралық бағдарламасының оқу орындары жанындағы жол қауіпсіздігі жөніндегі тәсілдерін іске асыру		бірлескен жоба		2024 жылғы желтоқсан	ІІМ, ЖАО, ОМ
7.11	Жол-көлік жарақаты деңгейін төмендету жөніндегі бағдарламаларды іске асыру, оның ішінде: транзиттік бағытта орналасқан елді мекендер маңында айналма жол салу; елді мекенде қауіпсіз жол инфрақұрылымын құру (велосипед жолы, тротуар, реттелетін, жерүсті, жерасты жаяу жүргіншілер өтпежолы, жарықтандыру); республикалық және облыстық маңызы бар жолды жайластыру (қар бөгеу құрылғысы, жануарлардың жолға шығуынан қоршау, жарықтандыру); мүмкіндігі шектеулі адамдарға қауіпсіз жолдың қолжетімділігін қамтамасыз ету (бағдаршам, жаяу жүргіншілер өтпежолы және т. б.).		2024 жылы – бағдарлама әзірлеу (ІІМ-мен келісу бойынша) 2024 – 2028 жылдар – бекітілген бағдарламаларға сәйкес жол инфрақұрылымы объектілерін пайдалануға ендіру		2024 – 2028 жылдар	ЖАО, КМ, ІІМ, "ҚазАвтоЖол" ҰК" АҚ (келісу бойынша)
7.12	Ақпараттық сервисті (Яндекс, Google, 2GIS навигациялық картасы) азаматтарды жолдың авариялық-қауіпті учаскеге жақындағаны және сол жерде келе жатқаны туралы хабардар ету функционалымен толықтыру		тестілеу хаттамасы		2025 жылғы 2-жартыжылдық	ІІМ, ЦДИАӨМ, БП ҚСАЕК (келісу бойынша), КМ
7.13	Жүргізушілерді даярлау сапасын арттыру, оның ішінде халықаралық тәжірибені ескеріп, жүргізуші куәлігін алуға қойылатын талаптарды күшейту бойынша шаралар әзірлеу (Финляндия)		бірлескен бұйрық		2024 жылғы 1-жартыжылдық	ІІМ, КМ, БП (келісу бойынша), ЦДИАӨМ
7.14	3 жыл ішінде оқып шыққан азаматтар жасаған ЖКО санын негізгі өлшемшарт ретінде айқындап, автомектептерде оқыту сапасын бағалауды енгізу		бағалау тетігін әзірлеу		2024 жылғы 4-тоқсан	ІІМ
			рейтинг		2025 жылғы қаңтар, әрі қарай – жыл сайын қаңтар айында
2-бағыт. Мемлекеттік органдардың ортақ жауапкершілігі және халықпен әріптестік негізінде құқық бұзушылық профилактикасының тиімді жүйесін құру 1-нысаналы индикатор: 10 мың тұрғынға шаққанда қылмыс деңгейін: 2024 жылы 2 %-ға, 2025 жылы 4 %-ға, 2026 жылы 6 %-ға, 2027 жылы 8 %-ға, 2028 жылы 10 %-ға (базалық 2022 жылға қатысты) төмендету. 2-нысаналы индикатор: Полиция органдарының ашықтық (қолжетімділік) дәрежесін арттыру: 2024 жылы – 82 балл, 2025 жылы – 83 балл, 2026 жылы – 84 балл, 2027 жылы – 85 балл, 2028 жылы – 86 балл.						ІІМ ІІМ
8.	Қоғамдық қауіпсіздік саласындағы проблемаларды шешу үшін ведомствоаралық өзара іс-қимылды іске асыру жүйесі мен тетігін құру
8.1	Құқық бұзушылық профилактикасының барлық субъектісінің оған жауапты қатысу призмасы арқылы құқық бұзушылықты алдын алудың бірыңғай жүйесін құру үшін құқық бұзушылық профилактикасы саласындағы заңнаманы жетілдіру		Қазақстан Республикасы Үкіметінің жанындағы Құқық бұзушылық профилактикасы жөніндегі ВАК шешімі		2024 жылғы 2-жартыжылдық	ІІМ, БП (келісу бойынша)
			Заң жобасы		2025 жылғы 1-жартыжылдық
8.2	ІІМ-ге Елдегі құқық тәртібінің жай-күйі туралы Ұлттық баяндаманы дайындау қағидаларын бекітіп, оны дайындау мен Мемлекет басшысына енгізу және жариялау бойынша өкілеттік беру		РСКК		2024 жылғы 1-жартыжылдық	ІІМ
9.	Қауіпсіздік мәселелерінде әріптестікті дамыту және жергілікті қауымдастықты тарту
9.1	Құқық тәртібін және құқық бұзушылық профилактикасын қамтамасыз етуде профилактика субъектілері ретіндегі жергілікті қауымдастықтың құзыреті мен өкілеттігін заңнамалық бекіту		РСКҚ		2024 жылғы 2-жартыжылдық	ІІМ, МАМ, ЖАО
9.2	Озық халықаралық тәжірибе негізінде қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша жергілікті қауымдастықтың сұранысын мониторингтеуді енгізу		әлеуметтік сауалнама		2025 жылғы 1-жартыжылдық, әрі қарай – жыл сайын маусым айында	ІІМ, ЖАО
10.	Халықтың құқықтық сауаттылығы деңгейін жоғарылату
10.1	Республикалық және жергілікті деңгейде қоғамдық қауіпсіздіктің нақты проблемаларына бағытталған құқық бұзушылық профилактикасы саласында азаматтарды құқықтық ағарту бойынша ақпараттық жұмысты жүргізу		медиа-жоспар		2024 жылғы қаңтар, әрі қарай – 2024 – 2028 жылдардың желтоқсаны	ІІМ, МАМ, ЖАО
10.2	Республикалық және жергілікті деңгейде мемлекеттік ақпараттық саясат шеңберінде әлеуетті жәбірленушілер мен құқық бұзушылар аудиториясына сараланған: тұрмыстық зорлық-зомбылықты қоса алғанда, қылмыстан қорғау; мүлікті қорғау; интернет-алаяқтық пен қаржы пирамидаларынан қорғау; есірткі қылмысына қарсы іс-қимыл; жол қозғалысы қауіпсіздігі; алкоголизм профилактикасы бойынша ақпараттық материал әзірлеу.		әлеуметтік роликтер, мақала, инфографика, постер, билборд		2024 – 2028 жылдар	МАМ, ІІМ, ЖАО, ҚМА (келісу бойынша)
10.3	Балалардың құқықтарын қорғау және қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша, оның ішінде: зорлық-зомбылықты қабылдамауға, тұлғаның құқықтары мен әлеуметтік жауапкершілігін құрметтеуге; өз құқықтары мен қылмыстық қолсұғушылықтан қорғау тәсілдері туралы хабардар етуге бағытталған контентті әзірлеу және енгізу.		балаларға арналған телевизиялық роликтер		2024 – 2028 жылдар	МАМ, ІІМ, ОМ, ЖАО
3-бағыт. Полицияны қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі қазіргі заманғы тиімді ұйымға трансформациялау 1-нысаналы индикатор: Полиция жұмысының тиімділігін бағалау: 2024 жылы – 60 %, 2025 жылы – 62 %, 2026 жылы – 64 %, 2027 жылы – 66 %, 2028 жылға қарай – 68 %. 2-нысаналы индикатор: Полицияда сыбайлас жемқорлыққа көзқарас деңгейі (сыбайлас жемқорлықтың төмен деңгейі деген пікірмен "толық келісемін"): 2024 жылы – 56,5 %, 2025 жылы – 57 %, 2026 жылы – 58 %, 2027 жылы – 59 %, 2028 жылға қарай – 60 %.						ІІМ ІІМ
11.	Полицияның сервиске бағдарланған моделін енгізу және қазіргі заманғы коммуникациялық стратегияны іске асыру
11.1	Арыз берушілермен, жәбірленушілермен және құқық бұзушылармен және қылмыстық сот ісіне өзге де қатысушылардың жұмыста полиция қызметін ұдайы жетілдіру үшін көрсетілетін қызметті алушылардың полиция қызметінің сапасын бағалау сервисін ендіру		азаматтардың полиция жұмысын бағалау процесін автоматтандыру		2024 жылғы 2-жартыжылдық	ІІМ
11.2	Полиция қызметінің тиімділігін арттыру мақсатында жұмыс процесін реинжинирингтеу		жол картасы		2025 жылғы 1-жартыжылдық	ІІМ
11.3	Міндеттерді сапалы орындауға түрткі болатын полиция қызметін бағалау индикаторларының теңгерімді жүйесін ендіру		аумақтық органдардың қызметін бағалау		2024 жылғы 2-жартыжылдық, әрі қарай – жартыжылдық негізінде	ІІМ
11.4	Азаматтарға полиция қызметін көрсету мәселелері бойынша кеңес беру үшін қосымша коммуникацияны ендіру		ақпараттық сервис функционалын кеңейту		2024 жылғы 1-жартыжылдық	ІІМ
11.5	Құқық бұзушылық профилактикасы, құқықты қорғау, өңірлер бойынша құқық тәртібінің жай-күйі мәселелерін қоса алғанда, тиісті телекоммуникациялық жабдығы бар полиция қызметінің барлық аспектісі бойынша халық үшін кешенді ақпараттық сервис ұсыну бойынша сыртқы коммуникация үшін портал (ресми веб-сайт) құру (Ұлыбритания тәжірибесі)		пайдалануға беру актісі		2025 жылғы 2-жартыжылдық	ІІМ
11.6	Қызметкерлер бойында полицейдің адамға бағдарланған полиция идеологиясы мен мәдениетін, қауіпсіздікке қатер төнген кезде кәсіби қорғаушы және қоғамдық тәртіпті қамтамасыз етуде сенімді серіктес ретіндегі эталондық бейнесін қалыптастыру		семинар, курс, тренинг		2024 – 2028 жылдар, жарты жылда бір рет	ІІМ
11.7	Кадрлық және идеологиялық жұмысты тиімді жүргізу, оның ішінде тиісті телекоммуникациялық жабдығы бар барлық деңгейдегі ІІО қызметкерлеріне жылдам қолжетімділік үшін полиция қызметінің барлық бағыты бойынша кәсіптік білімнің жиынтық базасын басқару мақсатында ішкі коммуникация үшін бірыңғай ақпараттық портал құру		қолданысқа беру актісі		2026 жылғы 2-жартыжылдық	ІІМ
12.	Қазіргі заманғы жағдайда ішкі істер органдарының сапалы құрамын қалыптастыруды қамтамасыз ететін кадр саясатын іске асыру
12.1	Әңгімелесу және алқалы шешім қабылдау элементтерін енгізіп, басшылық лауазымдардың кадрлық резервін қалыптастыру процесін қайта қарау		резервті қалыптастыру қағидаларына өзгерістер енгізу		2024 жылғы 1-жартыжылдық	ІІМ
12.2	Адалдықты тексеру тетігінің (Integrity Check) нормативтік негізін құру		заң жобасы		2025 жылғы желтоқсан	СЖҚІҚА (келісу бойынша), БП (келісу бойынша), ҰҚК (келісу бойынша), ҚМА (келісу бойынша), ІІМ
12.3	Ұжымдағы моральдық және жауынгерлік рухты сақтау мақсатында ІІО қызметкерлерінің қызметке қанағаттануы тұрғысынан пікірін ұдайы зерделеу		сауалнама нәтижесі бойынша ұсыныс		2024 – 2028 жылдар жылына бір рет	ІІМ
12.4	Тұжырымдаманы іске асыру кезеңінде трансформациялаудың айқын өлшемшарты ретінде ІІО қызметкерлерінің кәсіптік құндылығын айқындау		әлеуметтік-психологиялық зерттеу		2024 жылғы 1-тоқсан 2026 жылғы 1-тоқсан 2028 жылғы 1-тоқсан	ІІМ
13.	Құқық қорғау органдарының азаптауға, қатыгездікке және рұқсат етілмеген өзге де жұмыс әдісіне қарсы іс-қимыл
13.1	БҰҰ Азаптауға қарсы комитетінің Қазақстанға қатысты ұсынымдарын іске асыру		іс-қимыл жоспары		2024 жылғы желтоқсан	БП (келісу бойынша), ІІМ, СЖҚІҚА (келісу бойынша), ҚМА (келісу бойынша), ҰҚК (келісу бойынша)
13.2	Азаптаудан және қатыгездіктен зардап шеккендердің залалды өтеуге, оның ішінде оңалтуға, барабар өтемақыға және қылмыстық сот ісін жүргізуге тәуелді емес азаматтық-құқықтық қорғау құралдарына жүгіну мүмкіндігіне қол жеткізуін қамтамасыз ету тетігін әзірлеу		іс-қимыл жоспары		2024 жылғы желтоқсан	БП (келісу бойынша) ІІМ, Қаржымині
13.3	2022 жылғы жаңартылған Ыстамбұл хаттамасының ұсынымына сәйкес медициналық сот және психологиялық-психиатриялық сот сараптамаларының әдістемесін жетілдіру (азаптауды және басқа да қатыгез, адамгершілікке жатпайтын немесе ар-намысты қорлайтын жазалау түрін тиімді тергеу және құжаттау жөніндегі нұсқаулық)		сот-сараптамалық зерттеу әдістемесінің мемлекеттік тізіліміне енгізу		2024 жылғы желтоқсан	Әділетмині, ДСМ
14.	Қауіпсіздікті қамтамасыз етудің цифрлық инфрақұрылымын дамыту
14.1	Анықталған бұзушылық бойынша ден қою шараларын қабылдап, қауіпсіздік жүйесінің (бейнебақылау, дабыл батырмасы, күзет, өртке қарсы жүйе, терроризмге қарсы қорғалу және басқа да талап) үздіксіз жұмыс істеуі арқылы жалпы білім беру мекемелерінің қорғалуын қамтамасыз ету		мониторингтеу және ден қою актісі		2024 – 2028 жылдардың желтоқсаны	ІІМ, ОМ, ТЖМ, ЖАО
14.2	Елді мекендерді "Бейнебақылаумен толық қамту" (100 адамға 15 бірл. камера есебінен)		өңірлерде жылына 20,6 мың бірл. бейнекамера орнату		2024 – 2028 жылдар	ІІМ, ЦДИАӨМ, ЖАО
14.3	Деректерді орталықтандырып сақтау және қолжетімділік үшін ІІО жедел-қызметтік және талдамалық қызметінің ақпараттық кешенін құру		2024 жылы – жабдық алу; 2025 жылы – АЖ әзірлеу; ақпарат қауіпсіздігіне сынау, қолданысқа ендіру		2024 – 2025 жылдар	ІІМ, Қаржымині, ҰЭМ
14.4	Азаматтардан "102" арнасы бойынша түсетін хабарламаларды қабылдау, тіркеу және өңдеу процесін автоматтандыру, сондай-ақ полиция нарядының қызмет өткеруін бақылау мақсатында қалалық, аудандық полиция бөлінісінің кезекші бөлімдерін кезең-кезеңімен жаңғырту		ІІО 18 бөлінісінде жобаны іске асыру (2024 ж. – 4; 2025 ж. – 4; 2026 ж. – 4; 2027 ж. – 5; 2028 ж. – 5)		2024 – 2028 жылдар	ІІМ, ЖАО
14.5	Өңірлерде ІІО жедел басқару орталықтарының желісін дамыту		шағын қалаларда ЖБО салу 2024 жылы – 1 ЖБО; 2025 жылы – 3 ЖБО, ТҚ – 1 ЖБО; 2026 жылы – 1 ЖБО; 2027 жылы – 1 ЖБО; 2028 жылы – 1 ЖБО, ТҚ – 2 ЖБО		2024 – 2028 жылдар	ІІМ, ЖАО
14.6	Бейнетіркегіштің жаңа буыны негізінде "Цифрлық полицей" жобасын іске асыру		жыл сайын 15 мың бірлік құрылғыны жалға алу		2024 – 2028 жылдар	ІІМ, ЖАО, ЦДИАӨМ,
14.7	ІІО және Ұлттық ұлан байланыс жүйесінің инфрақұрылымын дамыту		мыналарды пайдалануға беру: ҰҰ үшін 296 бірл. Планшет (2025 ж. – 36 бірл.; 2026 ж. – 130 бірл.; 2027 ж. – 130 бірл.); 4011 бірл. ҰҰ-ны ақпараттық-коммуникациялық жабдықтау (2025 ж. – 1278 бірл.; 2026 ж. – 1360 бірл.; 2027 ж. – 824 бірл.; 2028 ж. – 566 бірл.); ІІО радиобайланысының 34 сайты (2024 ж. – 11; 2025 ж. – 8; 2026 ж. – 3; 2027 ж. – 7; 2028 ж. – 5)		2024 – 2028 жылдар	ІІМ, Қаржымині, ЖАО
14.8	Ақпарат қауіпсіздігі талаптарын ескеріп, ведомстволық деректерді беру желісін қосымша жарақтандыру (коммуникациялық жабдықты ауыстыру)		мыналарды пайдалануға беру: 2024 жылы – 5 өңірдің ІІО; 2025 жылы – 6; 2026 жылы – ІІМ ОА және 3 өңірдің ІІО; 2027 жылы – ҚАЖК және 4 өңірдің ІІО; 2028 жылы – 3 өңір		2024 – 2028 жылдар	ІІМ, Қаржымині, ЖАО
14.9	Кибершабуыл қатерін анықтау және оларға ден қою үшін ІІМ ақпарат қауіпсіздігі жедел орталығын құру		пайдалануға беру актісі		2026 жылғы желтоқсан	ІІМ, Қаржымині
14.10	Осы саладағы қатерді алдын ала анықтауға және алдын алуға мүмкіндік беретін көші-қонды бақылаудың ақпараттық жүйесін жаңғырту		2024 жылы – жабдық және ЛБҚ алу; 2025 жылы – БҚ-ны пысықтау және пайдалануға ендіру		2024 – 2025 жылдар	ІІМ, ЦДИАӨМ, ҰҚК (келісу бойынша)
14.11	ІІМ деректерінің сақталуына кепілдік беру және резервтік көшіруді қамтамасыз ету мақсатында есептеу платформасын, дискілік сақтағыш пен коммутациялық жабдықты орналастыру үшін деректерді сақтау мен өңдеудің қазіргі заманғы орталығын құру		пайдалануға беру актісі		2027 жылғы 2-жартыжылдық	ІІМ, ЦДИАӨМ, Қаржымині
14.12	Қылмыстық істі электрондық форматта тергеп-тексеру үшін цифрлық инфрақұрылымды дамыту		2027 жылы – БП ҚСАЕК-де серверлік жабдық орнату және бірыңғай деректерді сақтау қорын құру; 2028 жылы – ақпараттық-коммуникациялық құрылымды және серверлік жабдықты жаңғырту		2027 – 2028 жылдар	ІІМ, БП ҚСАЕК (келісу бойынша), ЦДИАӨМ, Қаржымині
15.	Стратегиялық жоспарлау мен дәлелді профилактиканы жүзеге асыру үшін полицияның институционалдық мүмкіндігін дамыту
15.1	ІІО-ның бірыңғай ақпараттық кешенін деректерді өңдеу мен жүйелік талдау үшін ақпараттық-талдамалық платформа функционалымен толықтыру		тестілеу хаттамасы		2026 жылғы 2-жартыжылдық	ІІМ
15.2	ІІМ ведомстволық білім беру жүйесінде озық халықаралық тәжірибе негізінде құқық бұзушылықтың дәлелді профилактикасы бойынша ғылыми-зерттеу қызметін ұйымдастыру (Ұлыбритания, АҚШ)		дәлелді профилактика бойынша бірыңғай орталық құру (штат санының бөлінген лимиті шегінде)		2026 жылғы желтоқсан	ІІМ
15.3	ІІМ ведомстволық білім беру ұйымдарында: IT салада дағдысы бар криминологтардың кәсіби өзегін құру үшін жоғары білікті мамандарды тартуды; ғылыми қызметтің тиімділігін талдауды; оқу орындарының қызметкерлерін сертификаттауды қоса алғанда, ғылыми әлеуетті арттыру және кадр даярлау, қайта даярлау және біліктілігін арттыру жүйесін жетілдіру.		бағдарлама		2024 жылғы 3-тоқсан	ІІМ
16.	Операциялық және стратегиялық міндеттерді шешу үшін ішкі істер органдарының қажетті ресурстармен жарақтандырылу деңгейін жоғарылату
16.1	Өңірлерде ІІО объектілерін кезең-кезеңімен салу және халыққа сапалы полиция қызметін көрсету үшін қажетті жағдай жасау мақсатында ІІО-ның 15 бөлінісінің объектілерін жаңғырту (полиция департаменттерінің, қалалық, аудандық, кенттік, желілік бөліністердің, арнайы мекемелердің ғимараттары)		2024 жылы: 7 объект салуға ЖСҚ (ЖБ); 2 объектіні тапсыру (ЖБ); 2025 жылы: 34 объекті салуға ЖСҚ (РБ – 3; ЖБ – 31;), 15 объектіні жаңғырту (РБ) 4 объектіні тапсыру (ЖБ); 2026 жылы: 15 объект салуға ЖСҚ (РБ – 2; ЖБ – 13), 8 объектіні жаңғырту (РБ); 20 объектіні тапсыру (ЖБ); 15 объектіні күрделі жөндеу; 2027 жылы: 12 объекті салуға ЖСҚ (РБ – 11; ЖБ – 1), 7 объектіні жаңғырту (РБ); 17 объектіні тапсыру (ЖБ – 17); 2028 жыл: 10 объекті салуға ЖСҚ (РБ – 9; ЖБ – 1); 3 объектіні жаңғырту (ЖБ); 18 объектіні тапсыру (РБ – 4; ЖБ – 14); 3 объектіні салуды бастау (РБ – 2; ЖБ – 1);		2024 – 2028 жылдар	ІІМ, Қаржымині, ҰЭМ, ЖАО
16.2	Әкімшілік полицияның материалдық-техникалық жарақтандыруды жақсарту		2024 жылы: 55 УПП; 35 СМБ; 105 бірл. автомашина; 305 бірл. компьютер; 2025 жылы: 69 УПП; 35 СМБ; 105 бірл. автомашина; 305 бірл. компьютер		2024 – 2025 жылдар	ІІМ, ЖАО
16.3	Халықаралық стандарттарға сәйкес келетін 3 тергеу изоляторын салу		2025 жылы – Өскемен қаласындағы ТИ бойынша жұмыстың 1-кезеңі; 2026 жылы – 2 кезең; 2027 жылы: Өскемен қаласындағы ТИ-ды қабылдау; Ақтөбе және Орал қалаларында ТИ бойынша жұмысты бастау; 2028 жылы – Ақтөбе және Орал қалаларындағы ТИ-ды тапсыру		2025 – 2028 жылдар	ІІМ, ҰЭМ, Қаржымині
16.4	Маңғыстау облысы бойынша ҚАЖ департаменті № 42 мекемесінің базасында камералар бойынша ұсталатын (орташа және барынша қауіпсіздік) мамандандырылған аралас қауіпсіздік түзеу мекемесін салу		2025 жылы – құрылыстың 1-кезеңі; 2026 жылы – құрылыстың 2-кезеңі; 2027 жылы – объектіні тапсыру		2025 – 2027 жылдар	ІІМ, Қаржымині
16.5	Мемлекеттік-жекешелік әріптестік тетігін қолданып, камералар бойынша ұсталатын (көп режимді) 3 аралас қауіпсіздік мекемесін кезең-кезеңімен салу		2027 жылы – құрылысты бастау; 2028 жылы – объектіні тапсыру		2027 – 2028 жылдар	ІІМ, ҰЭМ, Қаржымині
16.6	ҚАЖ мекемелерінің ғимараттарын, құрылысжайларын және инженерлік-техникалық күзет құралдарын күрделі жөндеу		25 объектіні қабылдау актісі, оның ішінде: 2026 жылы – 3; 2027 жылы – 10; 2028 жылы – 12		2026 – 2027 жылдар	ІІМ, Қаржымині
16.7	Ұлттық ұлан бөлінісінің және ҚАЖ мекемелерінің қоғамдық қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін арнайы автокөлікпен жарақтандыру		153 бірл., оның ішінде: 2025 жылы – 24 бірл. (ҰҰ); 2026 жылы – 27 бірл. (ҰҰ); 2027 жылы – 69 бірл. (ҚАЖ – 33 бірл., ҰҰ – 36 бірл.); 2028 жылы – 33 бірл. (ҚАЖ)		2025 – 2028 жылдар	ІІМ, Қаржымині
16.8	Өңірлердегі ведомстволық медициналық мекемелерді жаңғырту		2025 жылы: 2 объектіге ЖСҚ; 2026 жылы: 2 объектіні тапсыру; 3 объектіге ЖСҚ; 2027 жылы: 4 объектіге ЖСҚ; 21 ЕбГ үшін медициналық жабдық алу; 2028 жылы: 5 объектіге ЖСҚ; 21 ЕбГ үшін медициналық жабдық алу		2025 – 2028 жылдар	ІІМ, Қаржымині, ҰЭМ

Ескертпе: аббревиатуралардың толық жазылуы:

АҚҰО – Адам құқықтары жөніндегі ұлттық орталық

АКТ – ақпараттық-коммуникациялық технология

АЖ – ақпараттық жүйе

АШМ – Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрлігі

"Атамекен" ҰКП – "Атамекен" ұлттық кәсіпкерлер палатасы

АТО – ахуалдық-талдау орталығы

Әділетмині – Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі

БП – Қазақстан Республикасының Бас прокуратурасы

БП ҚСАЕК – Қазақстан Республикасы Бас прокуратураның Құқықтық статистика және арнайы есепке алу комитеті

БҚ – бағдарламалық қамтылым

ВАК – ведомствоаралық комиссия

ҒЖБМ – Қазақстан Республикасының Ғылым және жоғары білім министрлігі

ДСМ – Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлігі

ДО – дағдарыс орталығы

Еңбекмині – Қазақстан Республикасының Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі

ЕДБ – екінші деңгейдегі банктер

ЕбГ – емханасы бар госпиталь

ЖАО – жергілікті атқарушы органдар

ЖБ – жергілікті бюджет

ЖСҚ – жобалық-сметалық құжат

ЖЖҚ – Жол жүрісі қағидалары

КМ – Қазақстан Республикасының Көлік министрлігі

КТБО – Кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығы

ҚНРДА – Қазақстан Республикасының Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі

Қаржымині МКК – Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Мемлекеттік кірістер комитеті

Қаржымині – Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі

ҚАОААЖ – құқық қорғау және арнайы органдардың ақпараттық алмасу жүйесі

ҚҚВАТ – қоғамдық қауіпсіздік жөніндегі ведомствоаралық топ

ҚАЖ – қылмыстық-атқару жүйесі

ҚМА – Қазақстан Республикасының Қаржылық мониторинг агенттігі

"ҚазАвтоЖол" ҰҚ" АҚ – "ҚазАвтоЖол" ұлттық компания" акционерлік қоғамы

МҚІА – Қазақстан Республикасының Мемлекеттік қызмет істері агенттігі

МАМ – Қазақстан Республикасының Мәдениет және ақпарат министрлігі

ЛБҚ – лицензиялық бағдарламалық қамтылым

ОМ – Қазақстан Республикасының Оқу-ағарту министрлігі

ӨҚМ – Қазақстан Республикасының Өнеркәсіп және құрылыс министрлігі

ПД – полиция департаменті

РӘТ– реттеушілік әсерді талдау

РБ – республикалық бюджет

РСКК – реттеушілік саясаттың консультативтік құжаты

СЖҚІҚА – Қазақстан Республикасының Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі (Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет)

СІМ – Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрлігі

СИМ – Қазақстан Республикасының Сауда және интеграция министрлігі

СӘ – сот әкімшілігі

СМБ – стационарлық модульдік бекет

ТСМ – Қазақстан Республикасының Туризм және спорт министрлігі

ТЖМ – Қазақстан Республикасының Төтенше жағдайлар министрлігі

ТИ – тергеу изоляторы

ТҚ – техникалық қызмет көрсету

УБДО – уақытша бейімдеу және детоксикация орталығы

ҰБ – Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі

ҰЭМ – Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика министрлігі

ҰҚК – Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздік комитеті

ҰҰ – Қазақстан Республикасы ІІМ Ұлттық ұланы

ҮЕҰ – үкіметтік емес ұйымдар

УПП – учаскелік полиция пункті

ЦДИАӨМ – Қазақстан Республикасының Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі

ШМҚТП – шетелдік мекемелерде құжат беруді тіркеу пункті

ІІМ – Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігі

ІІО – ішкі істер органдары

Об утверждении Концепции обеспечения общественной безопасности в партнерстве с обществом на 2024 – 2028 годы (в сфере профилактики правонарушений)

Постановление Правительства Республики Казахстан от 29 декабря 2023 года № 1233.

Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:

1. Утвердить прилагаемую Концепцию обеспечения общественной безопасности в партнерстве с обществом на 2024 – 2028 годы (в сфере профилактики правонарушений) (далее – Концепция).

2. Центральным, местным исполнительным органам, государственным органам, непосредственно подчиненным и подотчетным Президенту Республики Казахстан (по согласованию), а также иным организациям (по согласованию), ответственным за реализацию Концепции:

1) принять необходимые меры по реализации Концепции;

2) представлять информацию о ходе реализации Концепции в порядке и сроки, установленные постановлением Правительства Республики Казахстан от 29 ноября 2017 года № 790 "Об утверждении Системы государственного планирования в Республике Казахстан".

3. Контроль за исполнением настоящего постановления возложить на Министерство внутренних дел Республики Казахстан.

4. Настоящее постановление вводится в действие со дня его подписания.

Премьер-Министр Республики Казахстан

А. Смаилов

Утверждена постановлением Правительства Республики Казахстан от 29 декабря 2023 года № 1233

КОНЦЕПЦИЯ
обеспечения общественной безопасности в партнерстве
с обществом на 2024 – 2028 годы
(в сфере профилактики правонарушений)

АСТАНА – 2023

СОДЕРЖАНИЕ

РАЗДЕЛ 1.

ВВЕДЕНИЕ

РАЗДЕЛ 2. АНАЛИЗ ТЕКУЩЕЙ СИТУАЦИИ

2.1 Достигнутые результаты

2.2 Ключевые проблемы, требующие решения в среднесрочной перспективе

РАЗДЕЛ 3. ОБЗОР МЕЖДУНАРОДНОГО ОПЫТА

РАЗДЕЛ 4. ВИДЕНИЕ РАЗВИТИЯ СИСТЕМЫ ОБЕСПЕЧЕНИЯ ОБЩЕСТВЕННОЙ БЕЗОПАСНОСТИ

РАЗДЕЛ 5. ОСНОВНЫЕ ПРИНЦИПЫ И ПОДХОДЫ

РАЗДЕЛ 6. ЦЕЛЕВЫЕ ИНДИКАТОРЫ И ОЖИДАЕМЫЕ РЕЗУЛЬТАТЫ

РАЗДЕЛ 7. ПЛАН ДЕЙСТВИЙ ПО РЕАЛИЗАЦИИ КОНЦЕПЦИИ (приложение к настоящей Концепции)

1. ПАСПОРТ КОНЦЕПЦИИ

Наименование	Концепция обеспечения общественной безопасности в партнерстве с обществом на 2024 – 2028 годы (в сфере профилактики правонарушений)
Основание для разработки	1) Национальный план развития Республики Казахстан до 2025 года, утвержденный Указом Президента Республики Казахстан от 26 февраля 2021 года № 521; 2) поручение Президента Республики Казахстан от 6 января 2023 года № 23 – 95; 3) поручение Руководителя Администрации Президента Республики Казахстан от 30 октября 2023 года № 23 – 4664 – 3; 4) пункт 66 Системы государственного планирования в Республике Казахстан, утвержденной постановлением Правительства Республики Казахстан от 29 ноября 2017 года № 790.
Государственный орган, ответственный за разработку	Министерство внутренних дел Республики Казахстан
Государственные органы и организации, ответственные за реализацию	Государственные и местные исполнительные органы, подведомственные учреждения, неправительственные организации, общественные объединения
Срок реализации	2024 – 2028 годы

ВВЕДЕНИЕ

Общественная безопасность отражает состояние защищенности жизни, здоровья и благополучия граждан, духовно-нравственных ценностей казахстанского общества и системы социального обеспечения от реальных и потенциальных угроз для целостности общества и его стабильности.

Угрозы общественной безопасности, выраженные в снижении уровня законности и правопорядка, в том числе рост преступности, создают существенные препятствия для стабильного развития государства, увеличивают экономическую неопределенность, препятствуют долгосрочным инвестициям и подрывают принцип верховенства закона.

Именно поэтому в Стратегии национальной безопасности Республики Казахстан на 2021 – 2025 годы во главу угла поставлена безопасность граждан, общества и государства, включая вопросы повышения эффективности работы правоохранительных органов и судебной системы, защиты населения от всех видов правонарушений.

Современный этап социально-экономического развития страны требует трансформации действующего механизма взаимодействия субъектов профилактики правонарушений с учетом потенциальных рисков для общественной безопасности, выраженных в возможности нанесения ущерба правам и свободам человека и гражданина, материальным и духовным ценностям общества.

В этой связи настоящая Концепция направлена на выстраивание целостной системы превенции правонарушений на основе солидарной ответственности всех ее субъектов и установления конструктивного партнерства с населением.

Реализация Концепции будет способствовать достижению следующих общенациональных приоритетов и стратегических задач:

совершенствование правовых основ государства, направленных на эффективную реализацию гражданином прав и свобод, обеспечивающих верховенство закона во всех сферах жизни, взаимную ответственность личности и государства;

переход от силовой модели работы полиции к сервисной модели взаимодействия правоохранительных органов с гражданами для построения безопасного и правового общества;

построение "человекоцентричной" модели государственного управления – "Люди, прежде всего".

РАЗДЕЛ 2. АНАЛИЗ ТЕКУЩЕЙ СИТУАЦИИ

2.1 Достигнутые результаты

Состояние общественной безопасности

Анализ уголовно-правовой статистики в Казахстане за 5 лет (2018 – 2022 годы) свидетельствует об устойчивой тенденции снижения количества уголовных правонарушений (с 292,3 тыс. в 2018 г. до 157,5 тыс. в 2022 г.).

За этот период количество лиц, пострадавших от уголовных правонарушений, сократилось в 1,7 раза (с 240,5 тыс. в 2018 г. до 128,5 тыс. в 2022 г.), количество пострадавших женщин от преступности со 116,7 тыс. до 64,2 тыс., мужчин – со 123,8 тыс. до 64,3 тыс.

Снизилось число насильственных преступлений, в том числе убийств – с 823 до 520, умышленных причинений тяжкого вреда здоровью – с 2198 до 1840, изнасилований – почти в 3 раза (с 1130 до 386). Количество людей, погибших от преступных посягательств, уменьшилось с 1184 до 786.

Сократилось число корыстно-насильственных преступлений: разбоев (с 580 до 177), грабежей (с 8091 до 2404) и краж (со 180,2 тыс. до 58,9 тыс.).

Свыше половины вреда ежегодно нанесены преступлениями против собственности (кражи, мошенничества, присвоение и растрата вверенного чужого имущества), и 25 % – преступлениями в сфере экономической деятельности.

Почти 80% всех преступлений составляют имущественные. В этой связи ужесточение в 2019 и 2020 годы ответственности за совершение краж (путем перевода краж, совершенных неоднократно и с проникновением, в категорию тяжких), способствовавшее их снижению (2019 г. – 138,7 тыс., 2020 г. – 67 тыс., 2021 г. – 57,2 тыс.), изменило общую структуру категорий тяжести преступлений.

Так, доля тяжких преступлений увеличилась с 6 % в 2018 г. до 28 % в 2021 г., средней тяжести наоборот снизилась с 79 % до 52 % соответственно.

Наблюдается положительная динамика двукратного (со 105,6 тыс. до 42,5 тыс.) снижения числа зарегистрированных правонарушений, совершенных в общественных местах, в том числе на улицах.

Принимаемые профилактические меры позволили за последние 5 лет в 2 раза снизить уровень преступлений, совершенных ранее судимыми (с 50 тыс. до 24,3 тыс.) и несовершеннолетними (с 2,9 тыс. до 1,7 тыс.), а также в состоянии опьянения (с 17,2 тыс. до 10 тыс.).

В то же время одним из негативных явлений выступает рост преступлений, совершенных в сфере семейно-бытовых отношений (2018 г. – 919, 2019 г. – 1055, 2020 г. – 1072, 2021 г. – 1047, 2022 г. – 942). Порядка 60 % из них совершены в отношении женщин и несовершеннолетних.

Ежегодно в отношении детей совершается более 2 тыс. преступлений, в их числе до 900 посягательств на половую неприкосновенность, из которых более 70 % совершены лицами из близкого окружения.

В условиях стремительного развития инновационных технологий и цифровых сервисов, а также недостаточной финансовой грамотности граждан все большую распространенность получают мошенничества (с 29,3 тыс. в 2018 г. до 43,5 тыс. в 2022 г.), особенно интернет-мошенничества, число которых за 5 лет возросло в 5 раз (с 4,2 тыс. в 2018 г. до 20,6 тыс. в 2022 г.).

Возможности интернет-ресурсов и электронных платежных систем стали активно использоваться наркодельцами для сбыта наркотиков. На фоне стабильной статистики по общей выявляемости наркопреступлений (более 2 тыс. ежегодно) не снижается количество фактов пропаганды и распространения наркотиков в Интернете (в 2020 г. – 159, 2021 г. – 170, 2022 г. – 147).

Наряду с этим отмечается вытеснение "традиционных" наркотиков "синтетическими", которые отличаются "дешевизной" в изготовлении и реализации. Так, если в 2018 г. изъято 1,8 кг таких наркотиков, то в 2022 г. – 228,6 кг.

Серьезное беспокойство общества вызывают вопросы безопасности дорожного движения. За 5 лет в дорожно-транспортных происшествиях погибло 11,2 тыс. человек, травмировано – 97,7 тыс., большая часть которых относится к экономически активному населению.

Под воздействием различных факторов формируется региональная специфика преступности. С учетом географических и климатических особенностей в Алматинской, Туркестанской, Восточно-Казахстанской, Кызылординской, Западно-Казахстанской и Костанайской областях совершается наибольшее количество краж скота; в Атырауской, Мангистауской, Восточно-Казахстанской, Западно-Казахстанской и Алматинской областях – правонарушений, связанных с браконьерством, в том числе незаконным промыслом рыбой.

Влиянием социально-экономических факторов обусловлена распространенность киберпреступности в столице, г. Алматы, Восточно-Казахстанской, Костанайской, Карагандинской областях. Высокий удельный вес краж сотовых телефонов (на 10 тыс. населения) приходится на города Алматы, Астану, Шымкент, Актюбинскую, Карагандинскую и Западно-Казахстанскую области.

Согласно заключениям международных экспертов Казахстан является страной со средневысоким уровнем преступности, где уровень виктимизации растет пропорционально уровню доходов и образования, что объясняется теорией влияния образа жизни на подверженность риску стать жертвой преступления (исследование "Оценка уровня виктимизации населения и доверия к правоохранительным органам в Казахстане" в рамках проекта Европейского союза "Совершенствование уголовного правосудия в Казахстане", 2018 г.).

Институционально-правовое регулирование в сфере обеспечения правопорядка

Основные стратегии законодательного и организационного характера в период с 2018 по 2022 годы были направлены на:

обеспечение принципа "нулевой терпимости" к правонарушениям;

защиту законных прав и свобод граждан от преступных посягательств, в том числе путем усиления ответственности по отдельным преступлениям;

определение правовых, социальных и организационных основ деятельности государственных органов, местного самоуправления, организаций и граждан по профилактике правонарушений;

повышение общественного и ведомственного контроля.

Положительно на состоянии криминогенной ситуации отразились меры

по ужесточению ответственности по преступлениям против собственности в 2019 году, в том числе за скупку краденного имущества.

В правовые акты, регламентирующие деятельность ломбардов, продажу бывших в употреблении автомобильных запасных, а также в сфере регистрации абонентских устройств сотовой связи, были введены нормы по предупреждению оборота краденного имущества.

Создана более гибкая система антинаркотического законодательства, позволяющая оперативно реагировать на появляющиеся новые виды наркотиков. Усилены санкции по наркопреступлениям, совершенным с использованием электронных информационных ресурсов; введена уголовная ответственность за пропаганду и рекламу наркотиков, в том числе посредством граффити-рисунков и QR-кодов.

Для борьбы с преступлениями в сфере информационных технологий в структуре Министерства внутренних дел Республики Казахстан (далее – МВД) в 2019 году создан Центр по борьбе с киберпреступностью, реализована Концепция кибербезопасности до 2022 года.

Внесены коррективы в правовую основу организации профилактики правонарушений в сфере семейно-бытовых отношений. Реализуется Концепция семейной и гендерной политики.

В разряд административных правонарушений переведены 2 состава уголовных проступков – умышленное причинение легкого вреда здоровью и побои, а также увеличены по ним сроки административного задержания (с 3 до 24 часов) и административного ареста (с 3 до 5 суток).

Одновременно изменены подходы к организации превенции правонарушений, установлению конструктивного партнерства с обществом. В этих вопросах ключевая роль отводится участковым инспекторам полиции. В 2021 году законодательно повышен их статус и расширены полномочия в сфере профилактики правонарушений. Внедряются новые форматы взаимодействия с населением. Осуществляется переход на сервисную модель работы полиции.

Активное участие в вопросах профилактики правонарушений, оказания помощи жертвам бытового насилия и торговли людьми, ресоциализации лиц, отбывших наказание, принимают неправительственные организации.

Совершенствуются меры по защите прав несовершеннолетних. Усилена ответственность за торговлю несовершеннолетними, их вовлечение в занятие проституцией, а также за посягательства на половую неприкосновенность детей. При этом исключены возможности назначения более мягкого наказания и условно-досрочного освобождения, а также введена норма по отбыванию наказания осужденными за педофилию исключительно в учреждениях максимальной безопасности. После освобождения за такими лицами полицией осуществляется административный надзор.

Уполномоченными органами была организована работа по выявлению скрытых фактов насилия над детьми, а также педофилов, использующих Интернет. Усиливаются меры по защищенности общеобразовательных учреждений, которые оснащаются системами безопасности (видеонаблюдение, тревожные кнопки, противопожарные системы, охрана).

Внедрение цифровых инструментов в повседневную деятельность полиции и Национальной гвардии позволило повысить эффективность обеспечения правопорядка на улицах и в других общественных местах, а также снизить коррупционные риски.

В целях укрепления дорожной безопасности усилена ответственность за управление транспортным средством лицом, не имеющим на это права, в состоянии алкогольного опьянения, а также за уклонение от прохождения медицинского освидетельствования на опьянение.

С созданием службы пробации изменены подходы в предупреждении правонарушений среди ранее судимых, а также осужденных к наказаниям, не связанным с лишением свободы. Реализована Комплексная стратегия социальной реабилитации граждан, освободившихся из мест лишения свободы, на 2017 – 2019 годы.

На обеспечение принципа неотвратимости наказания, оперативное восстановление нарушенных прав, а также усиление ведомственного контроля за качеством следствия направлены меры по модернизации процессуальных основ правоохранительной деятельности, в их числе внедрение трехзвенной модели уголовного процесса, электронного формата уголовных дел, оптимизация имеющихся форм расследования.

Осуществляется переход от бюрократической на человекоцентричную модель работы, где основной акцент делается на рационализацию и автоматизацию процессов на основе запросов населения для обеспечения прозрачности и эффективности системы управления.

Национальные и международные индикаторы в сфере общественной безопасности

По сведениям Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан с 2019 по 2022 годы показатель доверия населения полиции снизился с 89,5 % (в том числе полностью – 38,3 %, частично – 51,2 %) до 74,6 % (36,4 % и 39 %).

Одновременно в этот период ухудшился уровень ощущения безопасности в районе проживания в темное время суток (с 62,2 % в 2020 г. до 60,3 % в 2022 г.).

Результаты социологических исследований по замерам ощущения личной, имущественной и общественной безопасности, проводимых Высшей аудиторской палатой Республики Казахстан, также характеризуются ухудшением показателей (с 64,3 % в 2020 г. до 60,3 % в 2022 г.).

Несмотря на улучшение общих показателей индекса верховенства права по факторам "Правопорядок и безопасность" (с 0,78 в 2018 г. до 0,80 в 2020 г.) и "Уголовно-правовая система" (с 0,41 до 0,47), отмечается снижение результатов по таким параметрам, как "эффективное сдерживание преступности" (с 0,79 до 0,78), а также "защита жизни и безопасности" (с 0,60 в 2020 г. до 0,53 в 2022 г.).

Таким образом, национальные и международные индикаторы свидетельствуют о неустойчивой динамике изменений показателей в сфере общественной безопасности и соответственно необходимости системной и комплексной работы по профилактике и превенции правонарушений.

2.2 Ключевые проблемы, требующие решения в среднесрочной перспективе

Насилие в отношении женщин и детей, в том числе в сфере семейно-бытовых отношений

Несмотря на общее снижение регистрации в 2018 – 2022 годы преступлений против личности, насилие в отношении женщин и детей остается актуальной проблемой общества.

Так, если в отношении женщин отмечается устойчивая динамика ежегодного снижения уровня насилия, достигающая 40 % (с 3712 в 2018 г. до 2232 в 2022 г.), то в отношении детей наблюдаются всплески роста насильственных преступлений, достигая 18 % в 2021 году.

Особую тревогу вызывает динамика посягательств на половую неприкосновенность детей (2018 г. – 739, 2019 г. – 794, 2020 г. – 832, 2021 г. – 913, 2022 г. – 706).

Причинами чаще всего являются семейные проблемы, бытовая неустроенность и асоциальный образ жизни родителей. Подавляющее большинство (80 %) из них совершаются лицами из близкого окружения несовершеннолетних, не попадавшими ранее в поле зрения полиции.

В то же время, учитывая латентный характер таких правонарушений, официальная статистическая информация не отражает реальных масштабов проблемы насилия в отношении уязвимых групп в обществе.

По оценкам независимых экспертов ежегодно от 40 до 80 тыс. женщин в возрасте от 18 лет и старше становятся жертвами сексуального насилия, и от 200 до 300 тыс. – жертвами иных форм насилия или угроз ("Выборочное обследование по насилию в отношении женщин в Казахстане", 2017 г., проведенное уполномоченным органом в области государственной статистики при участии и поддержке Агентств ООН в Казахстане – ООН-Женщины, Фонд в области народонаселения и Всемирной организации здравоохранения).

При этом указывается, что уровень заявлений в полицию среди жертв преступлений на половой почве и нападений либо угроз насилия составляет только 12 % и 20 %, соответственно. Обращения женщин, ставших жертвами насилия со стороны как незнакомцев, так и знакомых людей, также низки (23 % и 26 %, соответственно).

Уголовно-правовое реагирование на случаи насилия в семейно-бытовой сфере затрудняется тем, что зачастую потерпевшие (в 60 % случаев) отказываются от подачи заявлений в полицию. В основном это связано с материальной и моральной зависимостью от правонарушителя и сложившимися стереотипами в обществе. Соответственно, у полиции отсутствовали основания для привлечения "домашних тиранов" к ответственности.

В результате такие правонарушения влекут более тяжкие последствия. Так, за 5 лет в сфере семейно-бытовых отношений число умышленных причинений тяжкого вреда здоровью женщин возросло в более, чем в 2 раза (с 38 до 110), убийств – на 70 % (с 30 до 51).

Ежегодно административный материал составляется в отношении 25 – 27 тыс. лиц по фактам семейно-бытовых конфликтов. Кроме того, с 2020 года (когда была введена специальная квалификация) не снижается регистрация совершаемых в результате домашнего насилия умышленных причинений легкого вреда здоровью (с 4626 до 6561) и побоев (с 3235 до 4899).

При этом более половины дел административного производства в сфере семейно-бытовых отношений прекращаются в суде, по 18 % – выносятся предупреждения и лишь по 24 % – применяется административный арест.

Основной причиной прекращения дел является примирение сторон, чаще всего вынужденное со стороны потерпевшей – в целях избежания экономического ущерба для семьи. Это, в свою очередь, нередко влечет повторность правонарушений – ежегодно 4,5 тыс. лиц привлекаются к административной ответственности 2 и более раз.

Не достигает должного эффекта профилактического воздействия на семейных дебоширов защитное предписание. За 5 лет количество защитных предписаний возросло на треть (с 64,8 тыс. до 84 тыс.), каждое пятое из них выносится повторно. Основная причина – невозможность физической изоляции жертвы от агрессора при продолжающемся насилии ввиду слабого материального положения семьи, отсутствия дополнительной жилой площади.

Ответственность за нарушение защитного предписания в виде административного ареста также не оказывает сдерживающего эффекта на правонарушителя. В то же время срок проводимой профилактической работы со стороны полиции ограничен – от 1 месяца (по защитным предписаниям) до полугода (по особым требованиям).

Оказавшись в трудной жизненной ситуации, жертва домашнего насилия вынуждена искать убежище у родственников и знакомых, а также в кризисных центрах, тогда как агрессоры, как правило, не ставятся перед таким выбором.

С 2018 по 2022 годы в результате проводимой разъяснительной работы количество обращений в кризисные центры увеличилось на 74 % (с 16033 до 27942).

Вместе с тем анализ наличия их в регионах (15 государственных, 46 негосударственных на 976 койко-мест) показал, что с учетом распространенности правонарушений отмечается дефицит койко-мест.

Представители экспертного сообщества отмечают, что действующий порядок их финансирования не позволяет оказывать последовательную качественную работу по оказанию помощи жертвам насилия. Наряду с этим указывается на несовершенство процедуры получения такой помощи. Для размещения в кризисном центре женщине необходимо доказать насилие в отношении себя и пройти процедуру идентификации статуса жертвы. С матерями в кризисные центры принимаются несовершеннолетние дети, но услуги по проведению психокоррекционной работы с ними не предусмотрены.

В отношении жертв сексуального насилия поддержка от государственных органов ограничивается первой медицинской помощью, а в тяжелых случаях – прохождением лечения в учреждениях проблем психического здоровья.

В результате отсутствия регулярной методологической и тренинговой поддержки специалистов, работающих с жертвами насилия, остается недостаточным уровень компетенции социальных работников и психологов в этой сфере.

В то же время, как показывает практика, работа только с жертвами домашнего насилия и ужесточение наказания проблему не решают, поскольку предпосылками является целый ряд социально-экономических факторов, в их числе недостаточный уровень образования, культурно-нравственного воспитания, процессы маргинализации в обществе, безработица, алкоголизм и наркомания.

Отсутствие комплексной системы по поддержке семей, находящихся в трудной жизненной ситуации, а также целенаправленной психокоррекционной работы по изменению поведения, ментальности и правового сознания агрессоров усугубляет ситуацию с семейно-бытовым насилием.

Высокий уровень виктимизации от преступлений против собственности

Кражи, мошенничества, грабежи и разбои составляют почти 80% от всех зарегистрированных уголовных правонарушений.

В результате принимаемых мер по их предупреждению, а также с учетом социально-экономического развития страны структура этой категории преступлений в течение 2018 – 2022 годов изменилась в сторону снижения доли краж (с 76 % до 48,2 %) и увеличения мошенничеств (с 12,3 % до 35,6 %).

Вместе с тем, несмотря на положительную динамику снижения, кражи по-прежнему затрагивают интересы большого числа граждан. Не все лица, лишившиеся своего имущества, по разным причинам заявляют о преступлении в полицию. Поэтому данные правовой статистики не могут дать полного представления о масштабах виктимизации от краж. Согласно исследованиям средний уровень заявлений в полицию о кражах со взломом составляет 53 % ("Оценка уровня виктимизации населения и доверия к правоохранительным органам в Казахстане", 2018 г.).

Отмечается тенденция ежегодного увеличения суммы ущерба, наносимого в результате краж (с 11,4 млрд тенге до 23,5 млрд тенге). При этом возмещаемость в среднем за 5 лет составила 18 % или 11,9 млрд тенге (наиболее низкая в 2022 году – 9,2 %, что во многом обусловлено всплеском краж в ходе "январских событий").

Как показал анализ, кражи чаще всего совершаются в дневное время в общественных местах. Наиболее распространены посягательства на сотовые телефоны и различные транспортные средства.

Предметами краж, совершаемых из жилищ, наряду с денежными средствами, является имущество, которое можно перепродать (бытовая техника, носильные вещи, ювелирные изделия).

В сельской местности распространено скотокрадство, которое в отдельных регионах имеет характер организованной преступности. При расследовании выявляются налаженные каналы поставки, убоя и сбыта мяса похищенного скота.

Таким образом, одним из главных условий, способствующих совершению краж, является возможность беспрепятственного сбыта краденных вещей на фоне устойчивого спроса на них и бесконтрольности оборота имущества, бывшего в употреблении.

Привлечение к ответственности за приобретение и сбыт имущества, заведомо добытого преступным путем, осложняется труднодоказуемостью и латентностью таких преступлений. Так, за 5 лет зарегистрировано всего 1164 факта, по ним в суд направлено лишь 724 дела.

Кроме того, нередко условиями совершения краж является непринятие гражданами должных мер по обеспечению сохранности своего имущества. К примеру, скотокрадство в 70 % случаев совершается с вольного выпаса, где скот длительное время остается без должного присмотра, что приводит к позднему обращению о фактах краж в полицию, затрудняет их раскрытие и привлечение к ответственности виновных.

Рост преступлений, совершаемых посредством информационно-коммуникационных технологий (интернет-мошенничество)

В условиях развития инновационных технологий и цифровых сервисов особую тревогу вызывает нарастающая угроза киберпреступности. Преобладают преступления, связанные с мошенничествами и хищениями денежных средств со счетов граждан. За 5 лет их количество возросло в 5 раз.

Такими преступлениями наносится колоссальный ущерб не только экономике, но и национальной безопасности страны. Они затрагивают интересы широких слоев населения и носят трансграничный характер.

Сумма ущерба, нанесенного мошенничеством в целом, за 5 лет превышает 300 млрд тенге, в том числе по интернет-мошенничествам – 39 млрд тенге. При этом возмещаемость составила не более 20 % и 6,3 %, соответственно.

Способы совершения киберпреступлений разнообразны. Преступниками используются методы социальной инженерии, направленные на получение денег в виде предоплаты, оформления онлайн-займов, завладения персональными данными для доступа к банковским счетам, электронной почте, аккаунтам в социальных сетях.

Большинство таких преступлений остается нераскрытым из-за использования правонарушителями анонимного выхода через иностранные интернет-адреса, а также отсутствия правовых оснований для проведения мероприятий по розыску авторов анонимных сообщений за рубежом.

Отсутствие четкого механизма международного взаимодействия компетентных органов и сотрудничества с официальными представителями социальных сетей (YouTube, Facebook, Instagram, WhatsApp, Telegram, Vkontakte, Mail.ru, Twitter) усугубляет ситуацию.

На государственном уровне недостаточно отработаны алгоритмы межведомственного взаимодействия, в том числе с финансовыми организациями, по проведению системной аналитической работы, обеспечивающей оценку скрытых угроз и управление киберрисками, а также выработку стратегических мер по предупреждению новых вызовов. Поэтому сегодня борьба с интернет-мошенничеством сводится к реагированию на уже совершенные действия.

Одним из существенных факторов низкой эффективности противодействия преступности в этой сфере является ограниченное ресурсное обеспечение специальных подразделений полиции, не позволяющее адекватно противостоять стремительно развивающийся сфере киберпреступности.

С другой стороны, причиной распространенности Интернет и телефонных мошенничеств является низкий уровень финансовой, правовой и компьютерной грамотности населения, что свидетельствует о недостаточной информационно-разъяснительной работе в этой сфере.

Высокий удельный вес насильственных преступлений в общественных местах

Преступления, совершенные в общественных местах, на улицах, площадях, парках и скверах, составляют почти 40%.

В течение 5 лет наиболее распространенными являются корыстно-насильственные преступления (85 %) и хулиганство (6 %).

Существенное влияние на улучшение выявления, пресечение и раскрытие уголовных преступлений и административных правонарушений, совершенных в общественных местах, оказывают камеры видеонаблюдения.

Вместе с тем продолжают существовать риски совершения преступлений против личности из-за недостаточного охвата потенциально опасных участков (в том числе пустыри, подвалы жилых домов, дворы, подъезды, дачные и гаражные массивы). Так, в общественных местах совершается до 24 % всех убийств, порядка 30 % причинений тяжкого вреда здоровью и более 40 % – средней тяжести вреда здоровью.

Криминогенность общественных мест, особенно улиц и дворов многоэтажек, в условиях недостаточности освещения возрастает в темное время суток.

Высокий удельный вес тяжких преступлений, совершаемых в состоянии опьянения

Преступления, совершаемые в состоянии опьянения, остаются актуальной проблемой современного общества. На долю таких преступлений приходится порядка 40 % особо тяжких и 13 % – тяжких преступлений, в их числе по 65 % убийств и причинений тяжкого вреда здоровью, каждое второе изнасилование и третье хулиганство. За 5 лет от рук "пьяных" преступников погибло 1 680 человек.

Чаще всего преступления в состояния опьянения совершаются лицами в возрасте от 23 до 51 года, безработными (60 %). Около 70 % правонарушений в сфере семейно-бытовых отношений происходит на фоне злоупотребления алкоголем.

Согласно статистике каждый десятый, совершивший преступление в состоянии опьянения, является алкозависимым, состоящим на учете. На наркологическом учете органов здравоохранения состоит свыше 57 тыс. лиц. Однако указанные сведения не отражают реальной картины, поскольку сформированы по инициативе полиции, на основании данных о лицах, ранее совершивших правонарушения. Неучтенными остаются алкозависимые, не попавшие в поле зрения полиции, но потенциально находящиеся в группе риска (могут совершить преступление либо сами пострадать от противоправных действий).

В разрезе регионов высокий уровень "пьяной преступности" (на 100 тыс. населения) отмечается в Восточно-Казахстанской (140), Северо-Казахстанской (126,2), Акмолинской (114,7), Костанайской (104) и Западно-Казахстанской (92,2) областях. В этих же регионах зафиксирован наибольший уровень безработицы (на 100 тыс. населения в Костанайской – 2868, Северо-Казахстанской – 2692, Акмолинской – 2563, Павлодарской – 2531 и Восточно-Казахстанской – 2527 областях). Это свидетельствует о прямом влиянии уровня трудозанятости населения на совершение преступлений в состоянии опьянения.

Кроме того, еще одним негативным фактором является бесконтрольность реализации алкоголя. Несмотря на установленные государством ограничения по времени его продажи, весьма развиты онлайн сервисы по круглосуточной доставке и реализации спиртных напитков в алкомаркетах.

Повышение цен на ликероводочную продукцию не оказывает значимого влияния на масштабы ее потребления. Так, за 5 лет цена на них возросла в среднем на 40 %, что не сказалось на объемах продаж, которые продолжают увеличиваться.

В соответствии с рейтингом стран мира по уровню потребления алкоголя, составленным в 2018 году Всемирной организацией здравоохранения, Казахстан занимает 76 место (из 189 стран) с показателем потребления спирта 7,7 литра в год на душу населения.

В стране практически отсутствуют меры антиалкогольной пропаганды. Если на каждой упаковке сигарет размещено предупреждение о негативных последствиях воздействия никотина на организм, то на алкогольной продукции подобной информации нет.

Несмотря на неоднократное привлечение к административной ответственности за распитие алкогольных напитков и ходатайства полиции, алкозависимым предоставлено право пройти лечение на добровольной основе. Направленные таким образом на лечение они через пару дней вновь возвращаются к паразитическому образу жизни и продолжают совершать правонарушения.

Наряду с этим, из-за недостаточности коечного фонда в наркологических организациях не удается охватить лечением всех направляемых. По этой причине ежегодно не могут пройти лечение до 1 тыс. нуждающихся в лечении лиц.

Нехватка центров временной адаптации и детоксикации, а также ограничение по времени их режима работы (прием только в дневное время) не позволяют обеспечить своевременную изоляцию лиц, находящихся в нетрезвом состоянии, для предупреждения противоправного поведения с их стороны.

Высокий уровень повторных правонарушений

Среди совершивших уголовные правонарушения 40% составляют лица, ранее привлекавшиеся к уголовной ответственности. Основная масса совершаемых ими преступлений относится к категории имущественных, как правило, это кражи.

Более 91 % повторных преступлений совершается тремя категориями ранее судимых лиц, не подлежащих профилактическому контролю со стороны органов внутренних дел:

освобожденными из учреждений уголовно-исполнительной системы (далее – УИС) по прошествии 1 года;

осужденными к альтернативным видам наказания (штраф);

досудебное расследование в отношении которых прекращено по нереабилитирующим основаниям.

Таким образом, механизм профилактического учета в отношении остальных категорий оказывает определенный сдерживающий эффект.

Кроме этого, общественную угрозу представляют преступления, совершаемые осужденными, отбывающими наказание в учреждениях УИС минимальной безопасности (колония – поселение). За 5 лет ими совершено 257 преступлений, основная часть из которых (90 %) – лицами, переведенными из учреждений средней и максимальной безопасности.

В целом лица, попавшие однажды в орбиту уголовного преследования, находятся в зоне высокого риска совершения повторных правонарушений. Причинами являются низкий уровень их социальной адаптации в обществе, стигматизация и маргинализация. Они усиливаются влиянием социально-экономических факторов (неблагополучие, безработица, низкий уровень образования) и недостаточностью мер социальной поддержки уязвимых групп населения и лиц, оказавшихся в трудной жизненной ситуации.

Дополнительным фактором, снижающим эффективность ресоциализации освобожденных лиц, являются недостаточный уровень трудозанятости осужденных в учреждениях УИС и низкая оплата труда.

В последние 5 лет уровень трудоустройства в учреждениях УИС увеличился с 11,8 тыс. до 12,2 тыс. и составил в среднем 71 % от общего количества трудоспособных. Несмотря на увеличение средней заработной платы на 49 % (9400 тенге до 14000 тенге), размер возмещения за счет этого исковой задолженности составил лишь 0,9 %. Таким образом, не достигается одна из важных задач трудозанятости – погашение материального ущерба потерпевшим.

Увеличение количества рабочих мест и уровня зарплат затрудняется рядом хронических проблем, препятствующих работе предпринимателей в учреждениях УИС:

отсутствие необходимой материально-технической базы (имеющиеся производственные площади находятся в ветхом состоянии из-за отсутствия финансирования на обновление оборудования и развитие новых видов производства);

особенности пенитенциарной системы, создающие дополнительные издержки для бизнеса (например, длительность процедур досмотра и въезда и выезда транспорта с сырьем и готовой продукцией, низкая квалификация специалистов, их сменяемость, а также распорядок дня осужденных).

На этом фоне отсутствие преференций для предпринимательства по трудоустройству осужденных (налоговые льготы, льготное кредитование, государственные гранты, профобучение) еще больше осложняет ситуацию.

Также остаются актуальными вопросы эффективности организации в местах лишения свободы профессионального обучения специальностям с точки зрения их востребованности на рынке труда. По состоянию на 2023 год по полученным специальностям трудоустроена лишь пятая часть прошедших обучение осужденных.

Высокий уровень тяжких преступлений, совершаемых несовершеннолетними

Состояние подростковой преступности во многом предопределяет будущую криминогенную обстановку. Научные исследования показывают, что несовершеннолетние правонарушители – это резерв преступности будущих десятилетий, причем самой опасной и вредоносной ее части.

С 2019 года законодательно закреплен институт медико-социального учета неблагополучных семей и несовершеннолетних. Однако ввиду отсутствия правового акта, регламентирующего эту работу, мероприятия на местах должным образом не проводятся.

В структуре подростковой преступности за этот период в среднем 56 % преступлений относятся к категории средней тяжести, 32 % – тяжких, 10 % – небольшой тяжести, 2 % – особо тяжких.

За 5 лет к уголовной ответственности привлечены 10920 несовершеннолетних, из них 74 % (8125) за совершение преступлений против собственности, по 11 % (1198) – против общественной безопасности и порядка, против личности (1248).

К различным мерам наказания осуждены 1528 подростков, в том числе 226 к лишению свободы, в отношении 6459 – уголовные дела были прекращены по нереабилитирующим основаниям.

Несмотря на проводимую с подучетными профилактическую работу, каждый восьмой (1298 из 10845) привлекается к уголовной ответственности повторно.

Выявлено, что данные преступления в основном совершаются учащимися (72 %) в дневное время (с 14.00 до 19.00 час.). Это свидетельствует о недостаточном контроле над времяпрепровождением детей со стороны родителей, неэффективной организации досуга несовершеннолетних и слабой профилактике, проводимой в школах.

Особое беспокойство вызывают преступления против личности. На них приходится каждое пятое преступление. В их числе превалируют (80 %) причинения тяжкого и средней тяжести вреда здоровью, а также половые сношения с лицом, не достигшим 16-летнего возраста. При этом количество последних за 5 лет увеличилось на 12 % (с 57 до 64 фактов).

Следует отметить, что в отношении деяний, предусмотренных статьей 122 Уголовного кодекса Республики Казахстан, действует жесткая уголовно-правовая практика, не соответствующая социальным явлениям в обществе. В частности, под уголовную ответственность попадают несовершеннолетние, которые рано вовлекаются в сексуальные отношения по обоюдному согласию, будучи не информированными об уголовной ответственности за такие действия. Это приводит к тяжким последствиям для подростков и их семей, а также размывает усилия правоохранительных органов по выявлению действительно вопиющих случаев посягательств на половую неприкосновенность детей и подростков, совершаемых взрослыми.

В сфере общей профилактики ограничены или отсутствуют доступные программы дополнительного образования, направленные на осуществление гражданско-патриотического воспитания детей, привитие навыков правовой грамотности и развитие устойчивости к противоправной деятельности и вовлечению молодежи в секты религиозного и экстремистского характера.

Высокий уровень смертности в результате дорожно-транспортных происшествий

Состояние дорожной безопасности в Казахстане характеризуется высоким уровнем смертности, несмотря на наличие общего тренда на сокращение количества дорожно-транспортных происшествий (далее – ДТП), начиная с 2014 года.

За 5 лет в более чем 74 тыс. дорожно-транспортных происшествиях погибли 12267 человек (8218 мужчин, 2975 женщин, 1074 несовершеннолетних). В рейтинге Всемирной организации здравоохранения ("Global Status Report on Road Safety", 2018 г.) из 192 стран мира Казахстан занял 107 место с показателем 12,7 погибших на 100 тыс. населения.

В числе погибших в ДТП граждан по 30 % составляют пешеходы и пассажиры транспортных средств, 24,7 % – водители автотранспорта, 3,4 % – лица, управлявшие мототранспортом или велосипедом.

Главной причиной ДТП является низкий уровень транспортной дисциплины и культуры вождения. По вине водителей совершается 94% всех ДТП, в том числе порядка 6% из-за нахождения в нетрезвом состоянии.

Основные причины аварий на дорогах связаны с превышением допустимой скорости (24 %), нарушением правил маневрирования (18 %), выездом на встречную полосу (5 %), обгоном (2 %).

Четверть всех ДТП приходится на загородные трассы (в их числе 66 % дороги республиканского значения, 34 % – областного и районного), где наблюдение за дорожным движением не постоянно в связи с отсутствием камер фото-видео фиксации и слабым оснащением патрульной полиции передвижными техническими средствами контроля.

Критическое положение складывается на участках автодорог "Западная Европа – Западный Китай", "Алматы – Ташкент" в Жамбылской области, "Уральск – Атырау" в Западно-Казахстанской и Атырауской областях, на которые приходится более 60 % от общего количества погибших в ДТП.

Ситуация усугубляется неудовлетворительным состоянием дорожного покрытия (ямы, выбоины, колеи) и параметрами дорог, не соответствующими современным требованиям. В результате допускаются опрокидывания (8 % всех ДТП) и столкновения (30 %).

На безопасность загородных трасс также влияет придорожная инфраструктура. Ввиду ее неразвитости, отсутствия кемпингов, мест отдыха, пунктов питания, водители вынуждены управлять транспортом практически без сна и отдыха, подвергая себя и других риску.

Отдельная проблема – бесконтрольные нелегальные пассажирские перевозки. С 2018 года все большим спросом у населения пользуются онлайн- сервисы по перевозке граждан (мобильные приложения Indrive, Uber, Яндекс GO). Вместе с тем обеспечение безопасности пассажиров в этой сфере практически минимально. Зачастую водители в таких сервисах не соблюдают режим труда и отдыха. Из-за утомляемости допускаются ДТП с тяжкими последствиями. Используемые ими автомашины часто не отвечают требованиям безопасности (изношены, переоборудованы, с правым рулем). Анализ показал, что в каждом третьем ДТП автомашины не были оснащены системами "AIRBAG" (подушки безопасности), в каждом десятом ДТП эти системы не сработали.

В целом в автопарке страны превалируют (более 50 %) автомашины со сроком эксплуатации свыше 20 лет. При этом контроль за техническим состоянием автотранспорта обеспечивается некачественно. За 5 лет полицией за управление транспортным средством, не отвечающим требованиям технических регламентов, к ответственности были привлечены 51,3 тыс. водителей, за непрохождение технического осмотра – оштрафованы 362,4 тысяч.

Нередко водители и пассажиры пренебрегают элементарными мерами безопасности. За 5 лет по причине непристегнутого ремня безопасности и других удерживающих устройств погибли 738 человек, а в 173 случаях ремни и вовсе не были предусмотрены.

В настоящее время в регионах не регламентирован порядок по проведению мониторинга потерь от ДТП, в том числе определению участков концентрации ДТП с тяжкими последствиями. Это, в свою очередь, затрудняет определение мест размещения создаваемых трассовых медико-спасательных пунктов.

На населенные пункты приходится 75 % ДТП с тяжкими последствиями; в основном, они связаны с наездом на пешеходов (50 %) в условиях недостаточного освещения проезжей части, отсутствия тротуаров, пешеходных переходов, дорожных знаков и разметок.

Низкий уровень профилактической грамотности населения как фактор, влияющий на состояние правопорядка

Анализ преступлений против собственности показывает, что в большинстве случаев элементарные знания по профилактике таких правонарушений и навыки самозащиты могли бы предотвратить их совершение или существенно уменьшить наносимый ими вред.

Несмотря на ежегодное увеличение числа публикаций по недопущению фактов вовлечения граждан в мошеннические схемы, их количество продолжает расти. Аналогично в предупреждении ДТП – уровень тяжести последствий не снижается.

Учитывая социально-экономический характер причин возникновения преступности, проводимой МВД работы по разъяснению законодательных норм и профилактических мер с использованием средств массовой информации и Интернета недостаточно.

Информационно-профилактическая работа государственных органов с точки зрения методов и степени влияния на поведение граждан также не оказывает должного эффекта. Как показывают исследования, сообщения общего характера остаются без внимания, если не содержат информации, относящейся к индивидуальной ситуации или местности проживания человека.

В результате на фоне ресурсов, затрачиваемых на общественные кампании, возникает вопрос об их эффективности. Очевидными решениями должны стать в данной ситуации не просто увеличение объемов публикаций, а изменение методов проведения кампаний по профилактике преступности для повышения их результативности.

Примеры новых подходов могут быть заимствованы из коммерческого сектора, где эффективная коммерческая реклама побуждает клиентов изменить свое поведение, обычно покупая что-либо. Когда дело доходит до предупреждения преступности, действует та же система. Те, на кого направлено воздействие (как правонарушители, так и жертвы), должны быть таргетированы информацией, которая повлияет на их будущие процессы принятия решений.

Общеобразовательные учреждения не покрывают полностью потребность в образовательных программах, направленных на воспитание законопослушной личности.

Необходимость системной аналитики общественной безопасности и научных подходов в выработке стратегических решений по предупреждению правонарушений

С учетом современных реалий остро стоит задача создания в органах внутренних дел эффективной аналитической инфраструктуры, направленной на оперативное управление текущими процессами, прогнозирование и планирование мер по предупреждению и профилактике преступности, основанные на данных.

Для внедрения доказательной профилактики, практикующейся во всех развитых странах, требуется переход к работе с применением методов дата-аналитики, которые позволяют прогнозировать возможные угрозы общественной безопасности, связанные с происходящими в обществе процессами, выявлять связи между преступлениями для определения криминальных профилей. Это способствует рациональному использованию ресурсов для предупреждения правонарушений.

В настоящее время имеется ряд институциональных и системных ограничений на пути осуществления такого перехода, а именно:

устаревшее программное обеспечение, что не позволяет оперировать нарастающими массивами данных и создает серьезные риски сбоя в работе интегрированного банка данных (далее – ИБД) МВД, которое является ядром всей IТ-инфраструктуры органов внутренних дел;

низкий уровень оснащения компьютерной техникой (44 % от норм положенности);

дефицит квалифицированных кадров в области аналитики данных в сфере криминологии;

низкий уровень научного потенциала ведомственных учебных заведений и устаревшие подходы к организации научных исследований не позволяют развиваться современным научно-обоснованным методам анализа для развития доказательной профилактики преступности;

отсутствие целевого финансирования на "науку и развитие" в сфере общественной безопасности.

Низкий уровень оснащенности органов внутренних дел необходимыми ресурсами для решения операционных и стратегических задач и оказания сервиса населению

На эффективности несения службы по борьбе с преступностью и охране общественного порядка, а также качестве оказываемого сервиса гражданам при их пребывании в органах полиции негативно отражается слабый уровень материально-технического оснащения.

Из эксплуатируемых в настоящее время помещений 50 % находятся в ветхом и аварийном состоянии, 30 % – не отвечают действующим нормативам (техническим, санитарным, эксплуатационным нормам, требованиям пожарной безопасности, инженерно-технической укрепленности и антитеррористической защиты).

По причине отсутствия возможностей для строительства арестных домов затрудняется дальнейшее развитие института ареста как вида уголовного наказания, применение которого с 2017 года неоднократно переносится.

Не соответствуют минимальным требованиям международных стандартов условия содержания в 38 % специальных учреждений полиции (изоляторы временного содержания, специальные приемники для содержания лиц, подвергнутых административному аресту, приемники-распределители).

Техническое состояние зданий и сооружений пенитенциарной системы не соответствует требованиям законодательства. Из 1694 зданий 211 находятся в аварийном состоянии (следственные изоляторы – 38, исправительные учреждения – 173).

Необходимость создания условий для формирования качественного состава органов внутренних дел в современных условиях

С учетом специфики и возложенных задач, повседневная деятельность сотрудников ОВД связана с рисками для жизни и здоровья.

За годы независимости при исполнении служебных обязанностей погибло 845 сотрудников, 4593 получили ранения. В течение 5 лет зарегистрировано 5805 фактов насилия, неповиновений законным требованиям сотрудникам полиции и проявления агрессии со стороны граждан.

В этой связи крайне важным является развитие институционального и профессионального статуса полицейских, включая вопросы социально-правовой защищенности.

В настоящее время данная профессия является неконкурентоспособной на рынке трудовых ресурсов, что не позволяет привлечь квалифицированные кадры. В итоге некомплект по стране составляет около 9 %, в отдельных регионах – еще выше.

Кроме того, на качественном и количественном составе личного состава сказывается несовершенство действующего порядка отбора кандидатов на службу и обучение.

Вопросы повышения квалификации действующих сотрудников также требуют изменения подходов с учетом передового международного опыта к организации профессионального полицейского образования.

Несовершенство коммуникационной стратегии для развития профилактической грамотности граждан и повышения имиджа полиции

В 2018 – 2022 годах органами внутренних дел в средствах массовой информации и социальных сетях опубликовано свыше 1,5 млн материалов. В них превалируют информация имиджевого характера и официальные сообщения о реализации поставленных задач в рамках проводимой реформы.

Вместе с тем независимый экспертный анализ показал, что не сформирована целостная система создания имиджа полицейского – материалы подаются неравномерно, особенно это касается однотипных "публикаций-близнецов", размещенных в разных региональных средствах массовой информации (аналитический отчет "Коммуникационная стратегия по внедрению и продвижению сервис-ориентированной модели полиции в Республике Казахстан", 2021 г., подготовленный ТОО "Promo group communications" в рамках совместного проекта МВД РК и ОФ ЦИПП).

При этом отмечается, что в социальных сетях образ полицейского размыт, который в большей степени выступает в негативном свете под воздействием отрицательных стереотипов (злоупотребление полномочиями, наличие вредных привычек, коррупционные правонарушения).

Наряду в этим недостаточно развиты коммуникации с населением в рамках сервисных подходов работы полиции (информационная помощь жертвам преступлений, разъяснение полномочий полиции, развитие профилактической грамотности, инструкции по участию населения в процессе обеспечения безопасности).

В то же время главными запросами граждан в отношении действий полиции, как отмечают эксперты, являются эффективность и профессионализм сотрудников в выполнении своих обязанностей, соответственно, коммуникационная стратегия ОВД должна транслировать данные компетенции.

РАЗДЕЛ 3. ОБЗОР МЕЖДУНАРОДНОГО ОПЫТА

В международной практике в последние десятилетия произошли существенные изменения в подходах к предупреждению преступности. Доказано, что более эффективно и выгодно для общества предпринимать коллективные и упреждающие действия в этой сфере, чем закреплять эту функцию только за полицией.

Это отражено в стратегических документах Великобритании, Австралии, Норвегии, Финляндии, Сингапура и других развитых стран. Они характеризуются высоким уровнем защиты населения от преступности, доверия к полиции (90 %), а также партнҰрства с обществом в сфере профилактики правонарушений.

Анализ опыта этих стран показывает, что современные стратегии профилактики правонарушений основываются на научно доказанных данных о ключевых факторах, влияющих на преступность, воздействие на которые позволит повысить уровень безопасности в стране.

Для повышения эффективности системы профилактики правонарушений в Казахстане представляются применимыми следующие доказанные опытом практики:

1. Ограничение возможностей для совершения преступлений.

В странах Европейского Союза, Великобритании и Кореи практикуется "профилактика преступлений через градостроительное проектирование" (далее – CPTED).

В этих странах требования по защите от преступных посягательств проектируемых объектов закреплены в национальном законодательстве.

В архитектурной, градостроительной и строительной деятельности действуют соответствующие стандарты CPTED (ISO-22341), предусматривающие принципы, элементы и механизмы (в том числе наличие видеокамер, освещения, сигнализаций, специальных устройств, проектирование входа и выхода, лестниц, лифтов, дворов и др.), в зависимости от предназначения объектов. Они направлены как на техническую укрепленность, так и обеспечение видимости контролируемых точек, особенно в общественных местах.

Таким образом, затрудняется возможность правонарушителям остаться незамеченными и оказывается действенный профилактический эффект.

2. Оценка рисков и межведомственное партнерство.

Применяемые в европейских странах методики оценки риска способствуют оказанию своевременной комплексной помощи жертвам бытового насилия и предотвращению неативных последствий.

Например, в Канаде, Германии применяется методика ODARA (оценка риска домашнего насилия в Онтарио); Швеции, Канаде, США – B-SAFER (руководство по оценке риска супружеского насилия); Австралии – CRAF (система оценки риска семейного насилия и управления рисками).

Они позволяют путем тестирования определить вероятность перерастания семейных конфликтов в более тяжкие последствия. На этой основе выстраивается работа полиции и социальных служб, при этом сопровождается постоянно действующими механизмами межведомственного взаимодействия. К примеру, в Великобритании и Финляндии действует межведомственные платформы по оценки риска MARAC, где каждый случай, имеющий высокий риск насилия, разбирается и обсуждается представителями различных государственных и общественных организаций для оказания соответствующей помощи.

3. Снижение вреда от преступления путем оказания полноценной помощи жертвам.

Данная стратегия является одной из основополагающих направлений в концепциях по общественной безопасности в развитых странах. В Канаде и Великобритании предусмотрены кодексы по защите жертв преступлений, в которых закреплены их права, обязанности государственных органов, а также минимальные стандарты для организаций по оказанию соответствующих услуг.

Для координации этой работы действуют официальные "защитники" – Комиссары или Омбудсмены. Социальные службы, имеющие специальных работников (victim care officers), оказывают бесплатную помощь жертвам преступлений, независимо от подачи заявления в правоохранительные органы.

Учитывая особые потребности жертв сексуального насилия, в западных странах распространены различные модели реабилитационных программ за счет средств государства. Например, в скандинавских странах такие центры функционируют при медицинских учреждениях; в 14 странах Европейского Союза – отдельные специализированные центры; в Великобритании, Германии и Швейцарии – они сосредоточены на региональном уровне; в Канаде – это широкая сеть центров помощи на местном уровне.

4. Снижение выгоды от преступлений.

В международной практике исследования по рынкам сбыта краденного имущества показывают, что эффективными являются только комплексные стратегии, соединяющие научные данные, новые технологии и соответствующие бизнес-процессы по отслеживанию и реагированию со стороны правоохранительных органов.

Например, в США (Калифорния) применяется программное обеспечение, обязательное для работы ломбардов и комиссионных магазинов (California Pawn & Secondhand Dealers System). В ней предусмотрены функционал регистрации биометрических данных лиц, сдающих вещи, а также доступ полиции для мониторинга и анализа.

В Великобритании применяется маркировка сельскохозяйственного оборудования (ранее чаще всего подвергалось кражам). Один из них – признанный треугольный знак CESAR с фукцией треккера. Он облегчил идентификацию украденного оборудования, увеличивая шансы на его возврат. При этом некоторые страховые компании предоставляют скидки по полисам владельцам автомашин с такой маркировкой.

5. Инновационные стратегии полицейской деятельности.

Современная полиция активно внедряет новые технологии в свою деятельность, что подразумевает не только новые гаджеты, но и внедрение инноваций в процесс решения оперативных задач.

Примером таких технологий является внедрение западными странами концепции "доказательной полиции". Она, как и доказательная медицина, направлена на то, чтобы использовать научно подтвержденные методы анализа данных, позволяющие определить устойчивые взаимосвязи между факторами, влияющими на совершение правонарушений.

Введение должности главного научного советника полиции Великобритании в 2021 году подтверждает серьезность перехода к такой тактике.

Также заслуживает внимания опыт создания центров по доказательной профилактике в США (CEBCP при Университете Джоджа Мейсона), Великобритании (центр по доказательным методам профилактики в Полицейском Колледже Великобритании - What Works Centre for Crime Reduction, College of Policing). Он основан на сотрудничестве ВУЗов с полицией в проведении научно-прикладных исследований для выработки доказательств эффективности тех или иных мер профилактики и методов работы.

Все вышеуказанные подходы обобщены на международном уровне в рамках стандартов и норм ООН в области предупреждения преступности и уголовного правосудия.

Внедрение их в Казахстане позволит перевести на качественно новый уровень деятельность по обеспечению безопасности и предупреждению правонарушений.

РАЗДЕЛ 4. ВИДЕНИЕ РАЗВИТИЯ СИСТЕМЫ ОБЕСПЕЧЕНИЯ ОБЩЕСТВЕННОЙ БЕЗОПАСНОСТИ

Курс на построение безопасного и правового общества Справедливого Казахстана предопределяет обеспечение верховенства права, направленного на защиту прав и свобод граждан, а также формирование сбалансированной модели взаимоотношений государства и общества в вопросах обеспечения правопорядка.

Понимание о том, что безопасность является фундаментальной ценностью для устойчивого развития общества, а преступность обходится намного дороже государству, чем инвестиции в превентивные меры, будет основным посылом развития современной системы предупреждения преступности.

При этом центральным звеном станет решение региональных проблем безопасности местными исполнительными органами совместно с полицией и общественностью через новые механизмы межведомственного взаимодействия.

Для уменьшения силы влияния таких причин правонарушений, как безработица, бытовая неустроенность, беспризорность будут реализованы специальные программы, направленные на стимулирование деловой активности, создание новых рабочих мест, организацию "здорового" досуга.

Предупредить негативные последствия правонарушений в сфере семейно-бытовых отношений позволят внедрение передовых методик оценки риска и смещение акцентов на работу с "агрессорами" и "дебоширами", в том числе посредством их психологической коррекции, а также создание системы защиты жертв.

Атмосфера нетерпимости к насилию, мелким правонарушениям и нарушению законности, а также ответственное отношение к обеспечению безопасности как общей ценности всех членов социума станут нормой общественной жизни.

Достижение этой задачи будет обеспечено проведением соответствующей воспитательной и идеологической работы, начиная с дошкольных учреждений. Особая роль в этом отводится местным сообществам, заслуженным деятелям, авторитетам общественного мнения и религиозным объединениям, пропагандирующим светские ценности казахстанского общества и межконфессиональное согласие.

Преумножение нравственно-духовного потенциала и повышение правовой культуры положительно скажутся на выборе граждан в пользу законопослушного поведения.

Наряду с этим защите имущества граждан от преступных посягательств будут способствовать снижение "привлекательности" предметов хищения путем блокирования возможностей их сбыта, а также создание эффективной инфраструктуры безопасности.

Будут реализованы системные меры по противодействию киберпреступности. Для этого предстоит усилить международное и межведомственное взаимодействие, внедрить новые форматы работы правоохранительных органов и организовать широкую информационно-разъяснительную работу среди населения.

Изменение подходов в обеспечении дорожной безопасности, предусматривающих укрепление водительской дисциплины и одновременное внедрение специальных программ организации движения в населенных пунктах и на загородных трассах, позволит снизить уровень смертности на дорогах. Это потребует создания соответствующей дорожной инфраструктуры, оснащенной современными средствами контроля
и мониторинга.

Межведомственную координацию по профилактике правонарушений продолжат осуществлять органы внутренних дел. При этом для повышения эффективности мер, реализуемых уполномоченными органами в этой сфере, будет установлена солидарная ответственность на всех уровнях государственного управления и институтов гражданского общества.

Для адекватного противодействия новым вызовам и угрозам потребуется трансформация работы полиции. Основными ее векторами станут:

переход от бюрократической к человекоцентричной модели;

"шаговая" доступность, нацеленная на максимальную видимость и присутствие полиции там, где она необходима;

создание оптимальных и эффективных рабочих процессов с акцентом на оказание качественных услуг и сервиса гражданам;

развитие аналитического потенциала полиции для осуществления комплексного анализа преступности и определения точечных мер реагирования и профилактики;

тесное партнерство с населением и другими субъектами профилактики правонарушений для совместного решения проблем безопасности на местах на основе проблемно-ориентированного подхода.

При этом акцент будет сделан на выработке оптимальных методов управления ресурсами и улучшении кадрового потенциала путем создания достойных условий для несения службы в органах внутренних дел.

Повышение потенциала системы ведомственного образования обеспечит стабильное пополнение органов внутренних дел квалифицированными и конкурентоспособными кадрами.

Особое внимание будет уделено цифровизации процессов и внедрению современных IT-инструментов в сферу обеспечения правопорядка.

Таким образом, реализация Концпции позволит к 2029 году обеспечить устойчивое повышение уровня безопасности, чувства защищенности и доверия населения к правоохранительным органам. При этом улучшится позиция Казахстана в международных рейтингах, характеризующих уровень правопорядка в стране, а также защиту прав и свобод граждан.

РАЗДЕЛ 5.-ОСНОВНЫЕ ПРИНЦИПЫ И ПОДХОДЫ

Концепция основана на принципах:

человекоцентричности: означает, что в центре процесса обеспечения общественной безопасности находится человек как главная ценность общества со своими потребностями и приоритетами;

проблемно-ориентированности: выявление проблем в сфере общественной безопасности и выработка эффективных мер реагирования осуществляется в процессе проведения систематического анализа криминальных данных и запросов общества (в отличие от традиционного метода реагирования основан на устранении первопричин совершенных правонарушений);

открытости и публичности: в современных условиях доверие граждан к полиции и партнерство полиции с обществом обеспечиваются прозрачностью принимаемых решений и гласностью проводимой политики;

паритетности: заключается в равноправии взаимодействующих субъектов, а именно органов государственной власти, профессиональной полиции и граждан в вопросах профилактики правонарушений;

доказательности: предполагает использование научно обоснованной информации при принятии управленческих решений;

солидарной ответственности: означает совместную ответственность субъектов профилактики правонарушений (обеспечивается на республиканском, отраслевом, региональном уровнях и регулируется законодательством Республики Казахстан);

эффективности: то есть получение максимальной отдачи от доступных ресурсов, благодаря использованию разумных подходов, исключению формализма и бюрократии в достижении общих задач безопасности.

Основные подходы дальнейшего развития системы общественной безопасности будут обеспечены путем реализации трех основных направлений:

1) повышение уровня защищҰнности жизни, здоровья и имущества населения;

2) создание эффективной системы профилактики правонарушений на основе солидарной ответственности государственных органов и партнерства с населением;

3) развитие современной эффективной организации по обеспечению общественной безопасности.

НАПРАВЛЕНИЕ 1. Повышение уровня защищенности жизни, здоровья и имущества граждан

Задача 1. Предотвращение насилия в отношении женщин и детей, создание системы комплексной защиты и помощи потерпевшим.

В Концепции семейной и гендерной политики в Республике Казахстан до 2030 года закреплен принцип нулевой терпимости ко всем видам бытового насилия.

Руководствуясь этим принципом, основные меры в этой сфере будут направлены на четыре области: профилактика, раннее вмешательство, реагирование и реабилитация.

В Казахстане уже принят ряд мер по усилению ответственности за семейно-бытовое насилие. Осуществлен переход с заявительного на выявительный характер регистрации бытовых правонарушений, ограничение возможностей для примирения по таким делам.

Предстоит введение дополнительного вида административной ответственности для правонарушителей по делам о семейно-бытовом насилии в форме общественных работ.

Для организации системной работы по устойчивому снижению всех форм насилия необходимо внедрить постоянно действующие механизмы оказания помощи жертвам насилия в рамках раннего вмешательства и реагирования.

На основе анализа потребностей регионов, в рамках программных документов уполномоченных органов в сфере социальной поддержки семьи и гендерной политики планируется расширение кризисных центров для пострадавших от бытового насилия.

Для оказания психологической помощи детям, ставшим свидетелями бытового насилия, будут внесены изменения в критерии оценки наличия жестокого обращения, приведшего к социальной дезадаптации и социальной депривации.

Планируется внедрение механизма профилактики семейно-бытового насилия на основе оценки риска. Категоризация потерпевших на группы позволит планировать работу по профилактике как с жертвами, так и правонарушителями, проявляющими насильственные формы агрессии, с вовлечением специалистов разного профиля.

Предстоит законодательное введение процедурно-процессуального механизма, обязывающего правонарушителей в этой сфере по решению суда проходить комплексную психологическую программу коррекции агрессивного поведения.

Это, в свою очередь, требует совершенствования методологической основы оказания профессиональной и комплексной помощи, включая:

разработку и внедрение программ психокоррекционной работы с правонарушителями (семейными дебоширами);

развитие профессиональных курсов повышения квалификации для социальных работников и психологов по работе с жертвами насилия и правонарушителями по делам о бытовом насилии.

Кроме того, требуется проведение системной работы по выстраиванию "здоровых" взаимоотношений в подростковой среде, в семье и обществе в целом, формированию навыков противостояния жизненным трудностям и стрессоустойчивости.

Предупреждению подростковой преступности будут способствовать меры по организации их активного досуга в рамках программных документов уполномоченного органа в сфере реализации государственной политики в области охраны прав детей.

Одновременно органами образования продолжится работа по созданию условий для защиты жизни и здоровья детей от реальных и потенциальных угроз в учебных заведениях. В этих целях будет обеспечено функционирование полноценной системы безопасности, включая видеонаблюдение, тревожные кнопки, службу охраны и другие требования антитеррористической защищенности.

Принятие Закона "О противодействии торговле людьми в Республике Казахстан" позволит урегулировать вопросы организации комплексной превентивной работы, в том числе на международном уровне, по оказанию помощи жертвам торговли людьми, которыми чаще всего оказываются женщины и дети. При этом будут закреплена роль уполномоченных органов и определен механизм их взаимодействия.

Для защиты граждан Казахстана за рубежом от рисков нелегального пребывания из-за отсутствия документов, удостоверяющих личность, и связанных с этим негативных последствий ограничения доступа к мерам правовой и социальной защиты министерствами иностранных дел и внутренних дел будет продолжена автоматизация процессов документирования в загранучреждениях.

Для развития эффективной государственной политики по профилактике насилия в обществе необходимо дальнейшее формирование базы эмпирических данных по вопросам динамики масштабов, причин и последствий насилия в отношении женщин и детей, а также результативности принимаемых мер в этой сфере (по аналогии исследования "Оценка уровня виктимизации населения и доверия к правоохранительным органам в Казахстане", 2018 г.).

Задача 2. Снижение степени виктимности граждан от преступлений против собственности

Предупреждение преступлений против собственности (краж) станет одним из важных приоритетов, объединяющих усилия органов государственной власти, неправительственных организаций и граждан в обеспечении личной и имущественной безопасности каждого.

Будет выработан комплекс целенаправленных мер, снижающих "привлекательность" краж чужого имущества.

В рамках этой работы предстоит реализация мероприятий по недопущению использования краденных сотовых телефонов, являющихся хранилищем личной информации, включая персональные данные. В этих целях будет усилена ответственность операторов сотовой связи за невыполнение требований по блокированию таких устройств. Важным элементом регистрации легально приобретенного телефона и одновременно его защитой от несанкционированного доступа станет биометрическая идентификация владельца.

Одновременно предстоит урегулировать порядок ввоза и реализации мобильных телефонов, исключающий нахождение на внутреннем рынке устройств с одинаковыми IMEI-кодами.

В рамках целевой программы по противодействию кражам предстоит выработать механизмы:

исключающие возможность реализации похищенного имущества, в том числе путем блокирования спроса на него (для этого совместно с бизнес-сообществом следует пересмотреть порядок приема и реализации бывших в употреблении вещей, не допускающий попадания во вторичный оборот незаконно приобретенного имущества, путем внедрения дополнительных "фильтров" с использованием цифровых инструментов);

недопущения въезда в Казахстан "криминального" автотранспорта и защиты граждан от рисков вовлечения в незаконные сделки путем реализации полицией совместно с Пограничной службой Комитета национальной безопасности соответствующего комплекса мер;

идентификации сельскохозяйственных животных (в том числе методом чипирования), позволяющей отслеживать в электронном формате животных до забоя (включая владельцев, прививки, место учета).

Наряду с этим следует проработать вопрос внедрения института обязательного страхования имущества граждан путем проведения комплексного исследования с проведением оценки возможного социально-экономического воздействия. В развитых странах, где данный институт действуют в различных формах, это позволяет минимизировать вред от преступлений против собственности.

Следует совершенствовать традиционные методы профилактики краж,

по предупреждению виктимного поведения потерпевших. Для этого будут задействованы возможности средств массовой информации и других медиаресурсов по информированию населения о распространенности краж, способах их совершения, каналах сбыта, наиболее подверженных таким преступлениям лицах, и возможных способах защиты. При этом для укрепления ощущения личной и имущественной безопасности должны освещаться результаты работы полиции по задержанию и привлечению преступников к ответственности.

Задача 3. Эффективное противодействие киберпреступности (интернет-мошенничество)

Тактика работы, основанная на доказательной аналитике и прогнозе рисков новых угроз, станет основной стратегией противодействия киберпреступности.

В этих целях совместными усилиями правоохранительных, уполномоченных государственных органов, финансовых учреждений и неправительственного сектора предстоит создание координирующей структуры. Ее деятельность будет направлена на выявление и управление киберрисками, включая выработку мер по их предупреждению.

В то же время будут перестроены бизнес-процессы по взаимодействию полиции с другими субъектами, исключающие бюрократические процедуры и обеспечивающие оперативность раскрытия интернет-мошенничеств. В этих целях предстоит в рамках расследования уголовных дел автоматизировать процессы коммуникаций между правоохранительными органами и банками второго уровня посредством системы информационного обмена между правоохранительными и специальными органами с соблюдением требований законодательства Республики Казахстан по сохранению банковской и иной охраняемой тайны.

Присоединение Республики Казахстан к Конвенции Совета Европы о компьютерных преступлениях позволит повысить эффективность международного сотрудничества по раскрытию и пресечению интернет-преступлений, совершаемых из-за рубежа. Одновременно будет организовано сотрудничество с представителями иностранных социальных сетей.

На национальном уровне необходимо принятие законодательных мер по защите граждан от использования в преступных целях их персональных данных, абонентских номеров и банковских карт (счетов). Это включает меры по урегулированию продажи абонентских номеров, передачи третьим лицам банковских карт, а также внедрение механизмов защиты перед запуском новых цифровых продуктов и услуг.

Наряду с этим важными аспектами в противодействии интернет-мошенничествам являются повышение цифровой, правовой и финансовой грамотности населения, запуск в социальных сетях и мессенджерах таргетированной рекламы предупредительного характера.

Успешной реализации этих мер будут способствовать развитие цифровой криминалистики, улучшение ресурсного оснащения подразделений по борьбе с киберпреступностью МВД современными цифровыми инструментами, а также расширенные возможности повышения уровня компетенций.

Задача 4. Повышение эффективности мер по предупреждению повторных правонарушений

Выстраивание новой модели профилактики правонарушений, когда ранее судимые, освобождаясь из мест лишения свободы, могут стать социально ответственными членами общества, будет основой принимаемых в данном направлении мер.

В этих целях предстоит пересмотреть деятельность уголовно-исполнительной системы, с акцентом на подготовку осужденных к освобождению из мест лишения свободы, созданию реальных условий по внедрению осужденного в систему социально полезных связей.

Одной из мер ресоциализации осужденных является наличие финансовых средств по возмещению исков, оказанию помощи семье и созданию бытовых условий после освобождения. Это, в свою очередь, требует совершенствования системы трудозанятости в учреждениях УИС с возможностью получения достойного вознаграждения за выполняемую работу.

В этих целях будут приняты меры законодательного характера, которые позволят вывести на новый уровень сферу обеспечения трудозанятости осужденных, модернизировать производство в пенитенциарной системе, а также создать привлекательную среду для вовлечения в эту сферу субъектов предпринимательства.

Лица, отбывающие наказание, а также состоящие на учете службы пробации, законодательно будут отнесены к особой социальной категории. Это позволит предпринимателям, предоставляющим рабочие места для осужденных из мест лишения свободы, состоящих на учете службы пробации, воспользоваться соответствующими преференциями.

При этом особое внимание будет уделено лицам, вышедшим на свободу после отбывания длительного срока наказания, поскольку, находясь продолжительное время без работы и средств к существованию, они идут на повторные нарушения закона. В этих целях местными исполнительными органами будут установлены дополнительные квоты на рабочие места с учетом специальностей, полученных ими в местах лишения свободы, а также преференции (льготы) для работодателей.

Кроме того, предстоит внедрение программы повышения профессионализации осужденных по специальностям с учетом потребности на рынке труда. Это позволит решить важную государственную задачу социального и экономического характера по возвращению в общество законопослушных граждан, способных обеспечить себя легальным источником дохода.

Одновременно следует поэтапно решать вопросы создания условий в учреждениях УИС, способствующие перевоспитанию и исправлению осужденных, включая переход на покамерное содержание.

Предстоит строительство соответствующих международным стандартам следственных изоляторов во вновь созданных областях и учреждений смешанной безопасности во всех регионах (в том числе с применением механизма государственно-частного партнерства). Это позволит каждому осужденному к лишению свободы отбывать наказание по месту жительства их близких родственников и поддерживать социально полезные связи.

Следует выработать эффективный механизм взаимодействия органов внутренних дел с местными исполнительными органами по ресоциализации лиц, отбывающих наказание в местах лишения свободы и после их освобождения, с предварительным апробированием в рамках пилотных проектов.

В целях усиления профилактической работы среди ранее судимых будут приняты дополнительные меры по контролю за поведением систематических правонарушителей, склонных к совершению повторных правонарушений. Внедрение цифровых инструментов и биометрической регистрации позволит обеспечить более эффективный контроль за образом жизни и поведением указанного контингента.

Предупреждению повторных правонарушений со стороны осужденных к наказаниям, не связанным с лишением свободы, будет способствовать повышение организационно-правового статуса службы пробации путем обеспечения независимости от тюремной службы.

Задача 5. Повышение уровня безопасности в общественных местах

Состояние правопорядка на улицах и в других общественных местах станет индикатором безопасности граждан в регионе и приоритетом для сил правопорядка.

Предстоит внедрение новых форм и методов несения службы полиции и Национальной гвардии на основе проблемно-ориентированного анализа, а также при активном участии неравнодушных граждан.

Одним из таких подходов является тактика предотвращения преступности с помощью дизайна, которая предполагает, что дизайн зданий, ландшафта и внешней среды может либо способствовать, либо препятствовать совершению преступлений.

В этой связи будут разработаны поправки в законодательные акты в сфере архитектурной и строительной деятельности, а также в соответствующие нормы, предусматривающие при проектировании и строительстве жилых домов, зданий, торговых центров и других объектов соблюдение определенных требований по предупреждению преступности.

Важной составляющей государственной системы обеспечения безопасности граждан стали частные охранные организации, в которых сегодня работают около 100 тыс. человек. Будут приняты меры по дальнейшему развитию охранной деятельности, направленные на повышение эффективности использования этого потенциала в борьбе с преступностью, обеспечение охраны правопорядка, а также безопасности объектов, уязвимых в террористическом отношении.

При поддержке местных исполнительных органов следует продолжить работу по установке в населенных пунктах систем видеонаблюдения с функцией видеоаналитики с охватом прежде всего наиболее криминогенных участков.

Предстоит усиление мер по обеспечению правопорядка в местах отдыха населения. В целях повышения мотивации администрации частных заведений к обеспечению безопасности посетителей, недопущению криминальных инцидентов будет внедрена практика составления соответствующего рейтинга. Это даст возможность гражданам выбирать места пребывания с учетом состояния безопасности в них.

Задача 6. Снижение уровня преступлений, совершенных в состоянии опьянения

На преодоление таких пагубных явлений, как пьянство и алкоголизм, негативно влияющих на здоровье нации и состояние правопорядка будут сосредоточены усилия всех институтов общества.

Предупреждению совершения противоправных действий в состоянии опьянения будет способствовать временная изоляция злоупотребляющих алкоголем лиц. Для этого предстоит увеличить количество центров временной адаптации и детоксикации или койко-мест в них в зависимости от потребностей регионов.

Будет пересмотрена система профилактики и лечения от алкоголизма, оптимизирован порядок направления на принудительное лечение. При этом применение передового международного опыта в психокоррекции личности станет новым вектором в лечении больных алкоголизмом.

Учитывая угрозу для жизни и здоровья граждан, связанную с потреблением некачественной алкогольной продукции, предстоит рассмотреть вопрос ограничения ее продажи посредством интернет-ресурсов. Также следует исключить продажу алкогольных напитков вне специализированных объектов торговли.

В качестве мер на долгосрочную перспективу предполагаются поддержка и оказание содействия местным сообществам в их усилиях на этом направлении, непрерывное информирование общества о пагубных последствиях употребления алкоголя. Здесь должен быть вовлечен широкий круг общественности за пределами сектора здравоохранения.

Таким образом, при одновременном снижении вредного воздействия алкоголя на здоровье граждан будет выстроена система превенции правонарушений, совершаемых в состоянии опьянения, большинство из которых направлены против личности и общественного порядка.

Задача 7. Снижение смертности при дорожно-транспортных происшествиях

Принцип "нулевой смертности на дорогах" по опыту скандинавских стран с низким уровнем ДТП станет основной стратегией повышения безопасности на дорогах. Ключевыми ее компонентами, требующими воздействия, являются дороги, водители и автотранспорт.

В этой связи предстоит пересмотреть подходы к проектированию и реконструкции автодорог с внедрением аналитики и использованием доказавших эффективность специальных программ (к примеру, "Vision Zero"), позволяющих организовать гармоничную систему дорожного движения с унифицированными элементами инфраструктуры для безопасности всех участников.

Будет предусмотрено информирование водителей посредством информационных сервисов (СМС, навигационные карты Яндекс, Google, 2GIS) о приближении или нахождении на аварийно-опасном участке, ухудшении погодных, дорожных и иных условий.

Для оперативного оказания первичной медицинской помощи лицам, пострадавшим при ДТП, а также снижения смертности будет разработана методика определения мест размещения и передислокации трассовых медико-спасательных пунктов.

В качестве мер по повышению водительской дисциплины будет продолжено расширение систем фиксации нарушений правил дорожного движения, технические характеристики которых будут соответствовать утвержденным единым требованиям ("Система фото-видеофиксации и видеоаналитики на дорогах" и "Система управления дорожным движением").

Наряду с этим в повседневную деятельность полиции будут внедрены аппаратно-программные комплексы на базе служебных автомобилей, позволяющие выявлять и пресекать правонарушения в транспортном потоке.

Требуется пересмотр порядка сдачи экзаменов и получения водительского удостоверения с учетом положительного международного опыта, в том числе предусматривающего порядок выдачи водительского удостоверения по истечению испытательного срока. Одновременно будет рассмотрен вопрос внедрения рейтинга автошкол, оцениваемый по количеству ДТП, совершенных гражданами, прошедшими в них обучение. Это повысит ответственность субъектов, осуществляющих подготовку водителей.

Наряду с этим предстоит выработать межведомственный алгоритм уполномоченных государственных органов по обеспечению безопасности пассажирских перевозок.

В рамках профилактики детского травматизма на дорогах необходимо внедрение международной программы "SR4School" по дорожной безопасности вблизи учебных заведений, которая вовлекает в процесс самих учащихся и местные сообщества.

НАПРАВЛЕНИЕ 2. Создание эффективной системы профилактики правонарушений на основе солидарной ответственности государственных органов и партнерства с населением

Задача 8. Создание системы и механизма реализации межведомственного взаимодействия для решения проблем в сфере общественной безопасности

Одними из ключевых условий эффективного обеспечения общественной безопасности являются межведомственное сотрудничество и конструктивное партнерство с местными сообществами. Это способствует единому пониманию заинтересованными сторонами проблемных вопросов и принятию действенных решений по устранению причинно-следственных связей, лежащих в их корне.

Для построения целостной системы превенции правонарушений через призму ответственного участия в ней всех субъектов профилактики правонарушений назрела необходимость совершенствования законодательства в этой сфере.

В качестве механизма подотчетности будет введено полномочие МВД по подготовке и внесению Главе государства Национального доклада о правопорядке в стране, в котором будет отражена оценка вклада государственных и местных исполнительных органов.

В регионах будет трансформирована работа межведомственных комиссий по профилактике правонарушений, которая будет ориентирована на своевременное выявление проблем безопасности и выработку действенных мер по устранению их причин и условий, в том числе социально-экономического характера.

Кроме того, повышению эффективности межведомственного взаимодействия будет способствовать деятельность общественных советов при центральных и местных исполнительных органах. Учитывая их представленность различными социальными группами, они будут отражать интересы общества и способствовать вовлечению граждан в принятие решений по вопросам общественной безопасности.

В целом указанные меры позволят сформировать устойчивую систему общественной безопасности, основанную на взаимодействии и доверии между гражданами и правоохранительными органами.

Задача 9. Развитие партнерства и вовлечение местного сообщества в вопросах безопасности

Внедрение новых механизмов взаимодействия органов государственной власти, полиции и граждан придаст новый импульс реализуемой политике нетерпимости к мелким правонарушениям, а также развитию правовой культуры в обществе.

Законодательное закрепление компетенции и полномочий местных сообществ (в том числе этнокультурные объединения, советы аксакалов) в обеспечении правопорядка и включение их в круг субъектов профилактики позволят распределять зоны ответственности общественности и правоохранительного блока. Возрастет уровень гражданской активности населения за счет участия в совместных с полицией мероприятиях.

В городах работа будет построена так, чтобы жители могли следить за порядком в районах проживания и своевременно вовлекать полицию и другие госорганы для принятия мер по обеспечению безопасности.

Проведение регулярных опросов с применением информационных технологий, а также встречи с населением позволят отслеживать настрой общества, выявлять проблемные вопросы и принимать меры по их разрешению.

Наряду с этим в рамках реализации Концепции развития гражданского общества будет развиваться конструктивное сотрудничество МВД с неправительственными организациями, волонтерами и местными сообществами путем реализации специальных проектов по обеспечению общественного порядка и безопасности граждан, пропаганде законопослушного поведения.

Задача 10. Повышение уровня правовой грамотности населения

Информационная политика государства, направленная на повышение уровня правовой грамотности граждан и развитие навыков защиты своих прав и интересов, формирование активной гражданской позиции нетерпимости правонарушений станет долгосрочной стратегией. Эта работа будет сопровождать человека на каждом этапе, начиная с дошкольных учреждений. Соответствующие мероприятия закреплены в стратегических документах страны, охватывающих все сферы жизнедеятельности.

Для повышения информированного участия общественности в предупреждении преступности необходима профессиональная, информационно-разъяснительная работа всех государственных органов, которая должна помочь населению осознать, что:

самими гражданами должны быть предприняты первичные меры по обеспечению сохранности своего имущества, здоровья и жизни, а также безопасности в районе проживания;

многие преступления носят конъюнктурный характер и совершаются по небрежности и неосторожности потерпевших;

граждане могут предотвращать преступления, принимая простые и эффективные меры самостоятельно или в сотрудничестве со своими соседями.

Усилия должны быть направлены на таргетированные информационные кампании, основанные на анализе конкретных проблем и предназначенные для потенциальных жертв, либо правонарушителей.

Информирование граждан о криминогенной ситуации в районе проживания и предпринимаемых полицейскими предупредительных мерах будет способствовать снижению обеспокоенности за личную безопасность и сохранность имущества, а также стимулировать активных членов общества к участию в охране правопорядка.

Особая роль отводится взаимодействию полиции со средствами массовой информации по оказанию позитивного влияния на общественное сознание и формированию устойчивых стереотипов ответственного и активного поведения (по вопросам обеспечения общественной безопасности и предупреждения преступности, пропаганды здорового образа жизни, ненасилия и социального единства).

НАПРАВЛЕНИЕ 3. Трансформация полиции в современную эффективную организацию по обеспечению общественной безопасности

С учетом требований времени и запросов общества переход от силовой модели работы к сервисной станет основой для создания новой человекоцентричной казахстанской полиции ХХІ века, ориентированной на повышение уровня доверия граждан к правоохранительным органам.

Новые подходы обеспечат качественную реализацию миссии полиции "Защита жизни, здоровья, прав и свобод человека, интересов общества и государства от противоправных посягательств".

Задача 11. Внедрение сервис-ориентированной модели полиции и реализация современной коммуникационной стратегии

Переход к сервисной модели требует изменения идеологии и организационной культуры полиции для осмысления ее роли в современном обществе как профессионального защитника и помощника граждан при угрозе безопасности и доверительного партнера в обеспечении общественного спокойствия и благополучия.

Это предполагает оказание качественного индивидуального сервиса при работе с заявителями, потерпевшими и правонарушителями на основе пяти критериев: законность, всесторонность, своевременность, уважительность и информированность.

Наряду с этим коллективный сервис будет оказываться полицией в ходе совместной работы с населением и органами власти на основе проблемно-ориентированного подхода к выявлению и решению вопросов безопасности.

Для эффективного функционирования такой модели работы должны быть изменены критерии оценки полиции с исключительно статистических на сбалансированную систему индикаторов, мотивирующих качественное выполнение задач. При этом фокусом становятся граждане, а показателями эффективности – чувство безопасности и доверие к полиции.

В этих целях предстоит выработать систему постоянного совершенствования качества полицейского сервиса путем автоматизации регулярной оценки гражданами. Анализ оценки гражданами качества полицейских услуг полиции будет отражаться в управленческих решениях.

Реинжиниринг процессной деятельности полиции должен быть направлен на снижение потерь и повышение результативности каждого сотрудника. Соответственно, на основе анализа будут исключены дублирующие, излишние и формально выполняемые функции подразделений.

Одним из важных факторов, способствующих успешному переходу к сервисной модели, является эффективная коммуникационная стратегия, выстроенная с ориентиром на внешнюю и внутреннюю аудиторию.

Коммуникационная стратегия для внутренней аудитории (личного состава) будет направлена на формирование у полицейских приверженности принципам сервисной модели работы через проведение идеологической работы и способность изменить отношения к своим функциям и статусу.

Важное значение в формировании новой идеологии будет иметь работа с руководящим составом МВД и преподавателями ведомственных учебных заведений, которые являются носителями и "ретрансляторами" сервисной идеологии.

Тиражирование положительных примеров внедрения принципов сервисной полиции в виде кратких видеоисторий, героями которых станут реальные полицейские, отличившиеся на службе, будет стимулировать создание новых поведенческих моделей.

Обязательным будет использование инструментов визуализации (видеоролики, баннеры), которые помогут сформировать у сотрудников эталонный образ полицейского, к которому следует стремиться, а также закрепить минимальный набор правил и этических норм (алгоритм действий), обязательных при исполнении обязанностей.

Идеологическая работа будет сопровождаться механизмом обратной связи. Для этого предполагается создание единого информационного портала для внутренних коммуникаций с целью эффективного проведения кадровой и идеологической работы, в том числе управления базой профессиональных знаний по всем направлениям полицейской деятельности для быстрого доступа сотрудников на всех уровнях к актуальной информации.

Коммуникационная стратегия для внешней аудитории будет направлена на трансформацию сложившегося негативного восприятия полиции обществом, а также дальнейшее формирование лояльного отношения общественности к новому образу полиции, созданному на основе принципов сервисной модели. Задачами в этом направлении являются:

создание информационного фона о реформе правоохранительных органов;

формирование образа открытой и дружественной организации, действующей в интересах граждан;

получение обратной связи от целевых аудиторий для корректировки коммуникационной стратегии и используемых инструментов.

Еще одним важным направлением коммуникационной стратегии является практическая цель оказания информационного сервиса в виде единого веб-сайта о работе полиции для обеспечения упрощенного доступа к информации и консультации по всем вопросам, касающимся оказания полицейского сервиса различным группам услугополучателей – заявителям, потерпевшим, правонарушителям и их семьям, профессиональным и бизнес сообществам, иностранным гражданам (опыт Великобритании).

Наряду с этим предстоит проработать вопрос расширения функционала действующего сервиса "1402", предусмотрев возможность консультирования граждан по вопросам оказания полицейских услуг, без посещения зданий полиции. Тем самым снизится нагрузка на каналы "102" и повысится оперативность обслуживания обращений граждан по преступлениям и происшествиям.

Задача 12. Реализация кадровой политики, обеспечивающей формирование качественного состава органов внутренних дел в современных условиях

Основой трансформации сотрудника в клиентоориентированного и человекоцентричного полицейского станет реализация принципа меритократии.

В рамках введения новых подходов будет проработан вопрос назначения кандидатов на руководящие должности исключительно из кадрового резерва, который, в свою очередь, будет формироваться на основе принятия коллегиального решения.

Наряду с этим предстоит выработать эффективный механизм внедрения проверок на добропорядочность (Integrity check), нацеленный на формирование у полицейских стремления к ответственному подходу к службе, отзывчивому, корректному и оперативному реагированию на обращения граждан, а также повышение ответственности руководителей всех уровней. Это также будет способствовать выработке у сотрудников устойчивости к коррупции.

Сервисная модель требует развития высокого уровня профессиональных компетенций сотрудников и "мягких навыков" – эмоционального интеллекта, креативности и критического мышления, способности управлять конфликтами, умения работать в команде и лидерских качеств. В этой связи особый акцент будет сделан на модернизации ведомственного образования, направленной на развитие профессиональных и личностных компетенций сотрудников, особенно назначаемых на руководящие должности.

Реализация современной кадровой политики будет способствовать как повышению уровня профессионализма личного состава, так и уровня удовлетворенности службой сотрудниками полиции, который станет одним из организационных индикаторов эффективности управления территориальными подразделениями.

Для оценки существующего уровня профессиональных ценностей и динамики их изменений в период реализации Концепции необходимо проведение социологических исследований с привлечением независимых экспертов.

Задача 13. Противодействие пыткам, жестокому обращению и иным недозволенным методам работы правоохранительных органов

Трансформация полиции и переход к сервисной модели взаимодействия с обществом по повышению доверия граждан невозможны без искоренения практики применения пыток, жестокого обращения и иных недозволенных методов в работе правоохранительных органов.

Принцип "нулевой терпимости к пыткам", согласно обязательству страны в рамках международных конвенций, должен стать основой построения безопасного и правового общества справедливого Казахстана.

Государством уже реализуются меры по повышению эффективности расследования жалоб на пытки и жестокое обращение путем закрепления за Генеральной прокуратурой функции по расследованию этой категории преступлений.

Независимые эксперты отмечают, что законодательство Казахстана, несмотря на положительные изменения по приближению к международным стандартам, все еще требует совершенствования.

В этой связи будут приняты меры по реализации рекомендаций Комитета ООН против пыток в отношении Казахстана по совершенствованию законодательства и правоприменительной практики, включая:

ограничение оснований заключения процессуального соглашения по делам о пытках в уголовно-процессуальном законодательстве с целью реализации обязательства по абсолютному запрету пыток;

алгоритм быстрого реагирования на сообщения о пытках, включая обязательные и срочные действия по обеспечению безопасности заявителей, а также действия по своевременной фиксации доказательств;

предоставление доступа к независимому медицинскому обследованию по ходатайству всех задержанных, заключенных под стражу, и осужденных лиц;

практику проведения совместных мониторингов органов прокуратуры и общественных организаций в местах лишения свободы и специальных учреждениях ОВД;

внедрение судебной практики по незамедлительному реагированию на заявленные во время судебного разбирательства факты применения пыток;

проведение обучений на системной основе среди судей всех уровней по соблюдению международных обязательств и политики нулевой терпимости к пыткам;

оборудование "прозрачных" кабинетов для проведения следственных действий, оснащенных камерами видеонаблюдения, с целью осуществления мониторинга соблюдения гарантий по защите от пыток и жесткого обращения.

Предстоит совершенствование методик судебно-медицинских и судебно-психолого-психиатрических экспертиз согласно рекомендациям обновленного Стамбульского протокола (руководство по эффективному расследованию и документированию пыток и других жестоких, бесчеловечных или унижающих достоинство видов обращения и наказания).

Задача 14. Развитие цифровой инфраструктуры обеспечения безопасности

Одной из задач, стоящих перед МВД, является создание современной технически оснащенной полиции, способной оперативно и качественно предупреждать и пресекать противоправные действия.

В этой связи будет продолжено внедрение цифровых технологий, обеспечивающих открытость, прозрачность и оперативность деятельности.

Предстоит дальнейшее развитие инфраструктуры связи полиции и Национальной гвардии. В рамках проекта "Цифровой полицейский" предстоит оснащение полицейских видеорегистраторами нового поколения. Это позволит повысить качество оказываемых услуг при коммуникации с гражданами и предупреждать возникновение конфликтных ситуаций.

С целью осуществления контроля и координации комплексных сил полиции будет продолжена работа по созданию центров оперативного управления в малых городах.

Охват камерами видеонаблюдения общественных мест, выведенными в дежурные части и центры оперативного управления полиции, будет осуществлен благодаря проекту "Ковровое покрытие видеонаблюдением".

Для повышения оперативности принятия решений предстоит создать информационный комплекс для оперативно-служебной и аналитической деятельности органов внутренних дел.

Планируется внедрение программно-аппаратного комплекса "Оперативное управление диспетчерскими службами" на основе Open Sourse. Это позволит получать и передавать в режиме реального времени информацию об оперативной обстановке на определенной территории, осуществлять мобильное руководство силами и средствами полиции и Национальной гвардии при реагировании на изменения обстановки.

Улучшение инфраструктуры связи создаст условия для качественного расследования в электронном формате, обеспечив защиту прав и свобод участников уголовного судопроизводства.

Налаживанию партнерских отношений полиции с обществом, организации обратной связи с гражданами будут способствовать современные информационно-коммуникационные технологии. Формат обращения граждан в полицию по омниканальной системе приема сообщений позволит использовать мобильное приложение "102" или чат-боты, размещенные на сайте МВД и социальных сетях, для отправки видео или аудиосообщения.

Для создания системы предупреждения правонарушений в миграционной сфере будет внедрена новая информационная система, позволяющая заблаговременно информировать о потенциальных рисках.

Одновременно будут усилены меры по обеспечению информационной безопасности, позволяющей оперативно реагировать на возможные угрозы.

Задача 15. Развитие институциональных возможностей полиции для осуществления стратегического планирования и доказательной профилактики

Эффективная реализация задачи по трансформации полиции с учетом передового опыта полиции развитых стран требует переформатирования работы по стратегическому анализу и планированию. Она будет направлена на:

анализ широкого контекста общественной безопасности, современных тенденций и угроз, включая сценарии их развития;

выработку, планирование и оценку достижения долгосрочных стратегических задач в соответствии с изменяющимися условиями и запросами общества;

оценку эффективности работы (сильные и слабые стороны) на соответствие уровня компетенций, ресурсов и оснащенности планам по достижению стратегических задач и управлению рисками.

Доказательная аналитика, подкрепленная "твердыми" данными и научными подходами, станет основой выработки стратегических решений по предупреждению правонарушений.

В поддержку реализации этой задачи в рамках Концепции развития отрасли информационно-коммуникационных технологий и цифровой сферы будет осуществлена интеграция разрозненных сегодня информационных систем государственных органов в единую. Одновременно будут приняты меры по повышению уровня информационной безопасности.

Для устойчивого развития аналитических ресурсов МВД будет разработана ведомственная программа, направленная на повышение научного потенциала и уровня подготовки специалистов в ведомственных учебных заведениях.

В рамках этой работы предполагаются:

создание единого научно-исследовательского центра по доказательной профилактике правонарушений на основе передового международного опыта, который будет администрировать единую, обновляемую базу выводов научных исследований (международных и национальных) в части практической результативности;

изменение подходов к подготовке и повышению квалификации кадров;

привлечение высококвалифицированных специалистов для создания профессионального ядра криминологов с навыками в IT-сфере;

проведение анализа эффективности научной деятельности в МВД с привлечением международных и национальных экспертов и выработка концептуального видения по повышению потенциала ведомственной науки для перехода на доказательную профилактику правонарушений на основе данных;

сертификация сотрудников учебных заведений МВД в области современных методов научных прикладных исследований (в том числе на основе действующих онлайн платформ).

Задача 16. Повышение уровня оснащенности органов внутренних дел необходимыми ресурсами для решения операционных и стратегических задач

Реализация мер по улучшению материально-технического оснащения органов внутренних дел является обязательным условием для трансформации в новую, технологичную и компетентную казахстанскую полицию.

Развитие населенных пунктов, массовая урбанизация дали импульс расширению жилого сектора. В рамках обеспечения принципа полиция "шаговой доступности" будут поэтапно решаться вопросы улучшения материально-технического оснащения полиции.

Необходимо создать комфортные бытовые условия для работы и оказания качественного сервиса, включая здания, соответствующие установленным требованиям, необходимые цифровые инструменты, инфраструктуру для технического обслуживания, а также физической подготовки полицейских.

Особое внимание будет уделено модернизации ведомственных медицинских учреждений в регионах.

С учетом приоритизации задач по обеспечению эффективной защиты прав и законных интересов граждан эти мероприятия будут включены в программные документы.

РАЗДЕЛ 6.-ЦЕЛЕВЫЕ ИНДИКАТОРЫ И ОЖИДАЕМЫЕ РЕЗУЛЬТАТЫ

Целевые индикаторы:

снижение уровня насилия в отношении женщин и детей: 2024 год – на 3 %, 2025 год – 5 %, 2026 год – 7 %, 2027 год – 9 %, 2028 год – 10 % (по отношению к базовому 2022 году);

снижение уровня краж на 100 тыс. населения: 2024 год – на 3 %, 2025 год – 6 %, 2026 год – 9 %, 2027 год – 12 %, 2028 год – 15 % (по отношению к базовому 2022 году);

повышение уровня защиты прав пострадавших от мошенничеств, совершенных посредством ИКТ (раскрываемость по ст.190 УК РК): 2024 год – на 4 %, 2025 год – 6 %, 2026 год – 10 %, 2027 год – 12 %, 2028 год – 15 % (по отношению к базовому 2022 году);

снижение удельного веса преступлений, совершенных ранее судимыми: 2024 год – на 2 %, 2025 год – 4 %, 2026 год – 6 %, 2027 год – 8 %, 2028 год – 10 % (по отношению к базовому 2022 году);

доля людей, чувствующих себя в полной безопасности (вполне безопасно), когда они идут одни по улице в своем районе: 2024 год – 59 %, 2025 год – 60 %, 2026 год – 61,2 %, 2027 год – 62,4 %, 2028 год – 63,6 %;

снижение удельного веса преступлений, совершенных в состоянии алкогольного опьянения: 2024 год – на 3 %, 2025 год – 5 %, 2026 год – 8 %, 2027 год – 10 %, 2028 год – 12 % (по отношению к базовому 2022 году);

количество погибших при дорожно-транспортных происшествиях на 100 тыс. населения: 2024 год – 11,8, 2025 год – 11,7, 2026 год – 11,6, 2027 год – 11,5, 2028 год – 11,4;

снижение уровня преступности на 10 тыс. населения: 2024 год – на 2 %, 2025 год – 4 %, 2026 год – 6 %, 2027 год – 8 %, 2028 год – 10 % (по отношению к базовому 2022 году);

повышение степени открытости (доступности) органов полиции: 2024 год – 82 балла, 2025 год – 83 балла, 2026 год – 84 балла, 2027 год – 85 баллов, 2028 год – 86 баллов;

оценка эффективности работы полиции: 2024 год – 60 %, 2025 год – 62 %, 2026 год – 64 %, 2027 год – 66 %, к 2028 году – 68 %;

уровень восприятия коррупции в полиции ("полностью согласен" с утверждением о низком уровне коррупции): 2024 год – 56,5 %, 2025 год – 57 %, 2026 год – 58 %, 2027 год – 59 %, к 2028 году – 60 %;

уровень удовлетворҰнности работой сотрудниками полиции: 2024 год – не менее 65 %, 2025 год – не менее 65 %, 2026 год – не менее 77 %, 2027 год – не менее 77 %, 2028 году – не менее 77 %.

Ожидаемые результаты:

ощущение личной, имущественной и общественной безопасности граждан не ниже 80,5 %;

уровень доверия населения к органам полиции – выше 83 %;

улучшение позиции Казахстана в числе наиболее безопасных стран в рейтинге глобального индекса миролюбия улучшится с 97 до 65 места;

вхождение Казахстана в 40 стран мира по индексу верховенства закона "WJP Rule of Law Index" с улучшением позиции по фактору "Порядок и безопасность" до 35 места;

улучшение позиции Казахстана в рейтинге Всемирной организации здравоохранения по дорожной безопасности до 70 места.

РАЗДЕЛ 7.-ПЛАН ДЕЙСТВИЙ ПО РЕАЛИЗАЦИИ КОНЦЕПЦИИ (приложение к настоящей Концепции)

Примечание: расшифровка аббревиатур

ИКТ	– информационно-коммуникационные технологии
ООН	– Организация Объединенных Наций
ДТП	– дорожно-транспортное происшествие
УИС	– уголовно-исполнительная система
УК РК	– Уголовный кодекс Республики Казахстан
ОФ ЦИПП	– общественный фонд "Центр исследования правовой политики"
IT	– информационные технологии

риложение

к Концепции обеспечения

общественной безопасности
в партнерстве с обществом
на 2024 – 2028 годы
(в сфере профилактики правонарушений)

План действий
по реализации Концепции обеспечения общественной безопасности в партнерстве с обществом на 2024 – 2028 годы (в сфере профилактики правонарушений)

№ п/п

Наименование реформ /основных мероприятий

Форма завершения

Срок завершения

Ответственные исполнители

1	2		3	4	5
Направление 1. Повышение уровня защищенности жизни, здоровья и имущества граждан Целевой индикатор 1. Снижение уровня насилия в отношении женщин и детей: 2024 год – на 3 %, 2025 год – 5 %, 2026 год – 7 %, 2027 год – 9 %, 2028 год – 10 % (по отношению к базовому 2022 году).					МВД, МКИ, МП, МИО
Целевой индикатор 2. Снижение уровня краж на 100 тыс. населения: 2024 год – на 3%, 2025 год – 6 %, 2026 год – 9 %, 2027 год – 12 %, 2028 год – 15 % (по отношению к базовому 2022 году).					МВД, МИО
Целевой индикатор 3. Повышение уровня защиты прав пострадавших от мошенничеств, совершенных посредством ИКТ (раскрываемость по ст.190 УК РК): 2024 год – на 4 %, 2025 год – 6 %, 2026 год – 10 %, 2027 год – 12 %, 2028 год – 15 % (по отношению к базовому 2022 году).					МВД, КНБ (по согласованию), АФМ (по согласованию), АРРФР (по согласованию), МИО
Целевой индикатор 4. Снижение удельного веса преступлений, совершенных ранее судимыми: 2024 год – на 2 %, 2025 год – 4 %, 2026 год – 6 %, 2027 год – 8 %, 2028 год – 10 % (по отношению к базовому 2022 году).					МВД, МИО
Целевой индикатор 5. Доля людей, чувствующих себя в полной безопасности (вполне безопасно), когда они идут одни по улице в своем районе: 2024 год – 59 %, 2025 год – 60 %, 2026 год – 61,2 %, 2027 год – 62,4 %, 2028 год – 63,6 %.					МВД, МПС, МИО
Целевой индикатор 6. Снижение удельного веса преступлений, совершенных в состоянии алкогольного опьянения: 2024 год – на 3 %, 2025 год – 5 %, 2026 год – 8 %, 2027 год – 10 %, 2028 год – 12 % (по отношению к базовому 2022 году).					МВД, МЗ, МТИ, МИО
Целевой индикатор 7. Количество погибших при ДТП на 100 тыс. населения: 2024 год – 11,8, 2025 год – 11,7, 2026 год – 11,6, 2027 год – 11,5, 2028 год – 11,4.					МВД, МТ, МИО
1.	Предотвращение насилия в отношении женщин и детей, создание системы комплексной защиты и помощи потерпевшим
1.1	Внесение изменений в критерии оценки наличия жестокого обращения, приведшего к социальной дезадаптации и социальной депривации несовершеннолетних, ставших свидетелями бытового насилия		совместный приказ	4-квартал 2024 года	МВД, МП, МТСЗН, МИО
1.2	Законодательная регламентация мер индивидуальной профилактики семейно-бытового насилия, предусматривающих внедрение института прохождения по решению суда комплексной психологической программы правонарушителями, проявляющими насильственные формы агрессии		проект Закона	1 полугодие 2025 года	МВД, МКИ, ГП (по согласованию)
1.3	Разработка программ психологической помощи по коррекции конфликтного поведения правонарушителей по делам о бытовом насилии с утверждением соответствующего стандарта		программы	1 полугодие 2025 года	МВД, МКИ, МЗ
1.4	Создание правовых и организационных основ государственной политики в сфере противодействия торговле людьми, урегулирование вопросов межведомственной координации и взаимодействия, обеспечения защиты несовершеннолетних, оказания помощи жертвам торговли людьми		принятие Закона	2 полугодие 2024 года	МВД, ГП (по согласованию)
1.5	Внедрение систем оценки риска насилия на основе международного опыта (Германия, Великобритания) по фактам семейно-бытовых конфликтов для предотвращения тяжких насильственных преступлений		стандарт операционных процедур	2 полугодие 2024 года	МВД, МИО
1.6	Реализация постоянно действующих механизмов межведомственного взаимодействия под эгидой местных исполнительных органов в регионах по оказанию помощи женщинам и детям из группы риска, установленных в рамках раннего вмешательства и реагирования на случаи насилия по индивидуальным делам		протоколы МВК по профилактике	1 раз в полугодие, 2024 – 2028 годы	МИО, МВД
1.7	Повышение компетенции психологов медицинских учреждений и кризисных центров, а также педагогов-психологов организаций образования (ЦАН, ЦПД) по вопросам раннего выявления и профилактики бытового насилия		проведение курсов (на договорной основе)	2 полугодие 2024 года	МВД, МИО, МП, МЗ, МТСЗН
1.8	Автоматизация процессов документирования граждан за рубежом для предупреждения рисков нелегального пребывания граждан РК в других государствах		ввод в эксплуатацию 10 РПДЗУ	декабрь 2024 года	МИД, МВД, МЦРИАП
1.9	Проведение исследования о динамике масштабов, причин и последствий насилия в отношении женщин и детей за 5 лет, а также выработка рекомендаций по повышению эффективности мер профилактики (в сотрудничестве с профильными международными организациями)		план действий	1 полугодие 2025 года	МВД, МЗ, МКИ, ГП (по согласованию)
2.	Снижение степени виктимности граждан от преступлений против собственности
2.1	Принятие комплекса превентивных мер по противодействию кражам, в том числе снижению привлекательности предметов посягательства и повышению вероятности для преступника быть пойманным		программа	1-квартал 2024 года	МВД
2.2	Введение ответственности операторов сотовой связи за несоблюдение правил регистрации абонентских устройств		проект Закона	декабрь 2024 года	МЦРИАП
2.3	Урегулирование порядка ввоза и реализации мобильных телефонов, исключающего нахождение на внутреннем рынке устройств с одинаковыми IMEI-кодами		приказ	декабрь 2024 года	МЦРИАП, КГД МФ
2.4	Введение операторами связи биометрической идентификации абонентов при регистрации SIM-карт (по аналогии с процедурой банковской верификации)		дополнительный сервис по регистрации абонентов	декабрь 2024 года	МЦРИАП
3.	Эффективное противодействие киберпреступности
3.1	Присоединение Казахстана к Конвенции Совета Европы о компьютерных преступлениях		проект Закона	2 полугодие 2025 года	МВД, КНБ (по согласованию), МЦРИАП, МИД
3.2	Усиление межведомственного взаимодействия для выявления новых видов киберпреступлений и выработки стратегических мер реагирования		создание единой координирующей структуры	1 полугодие 2024 года	МВД, МЦРИАП, МКИ, ГП (по согласованию), КНБ (по согласованию), АФМ (по согласованию), АРРФР (по согласованию), НБ (по согласованию), БВУ (по согласованию), операторы связи (по согласованию)
3.3	Выработка алгоритма совместных действий по пресечению использования информационно-коммуникационного пространства в преступных целях		план действий	1 полугодие 2024 года	МВД, МКИ, МЦРИАП, АФМ (по согласованию), КНБ (по согласованию), ГП (по согласованию), АРРФР (по согласованию), НБ (по согласованию)
3.4	Цифровизация коммуникаций между банками второго уровня и правоохранительными органами в рамках расследования уголовных дел, направленная на оптимизацию и дебюрократизацию процессов взаимодействия, с соблюдением требований законодательства по сохранению банковской и иной охраняемой тайны		2027 год – приобретение дополнительного серверного оборудования; 2028 год – модернизация СИОПСО, увеличение подключаемых сервисов интеграции с БВУ	2027 – 2028 годы	КПССУ ГП (по согласованию), АРРФР (по согласованию), МЦРИАП
3.5	Развитие волонтерства в сфере противодействия киберпреступности		создание волонтерских групп в регионах	2 полугодие 2024 года	МВД, МИО
3.6	Введение обязанности операторов сотовой связи по продаже абонентских номеров только в представительствах и через официальных дилеров		приказ	2-квартал 2024 года	МЦРИАП, МВД, КНБ (по согласованию)
3.7	Введение ответственности за передачу третьим лицам банковских карт (счетов) для использования в преступных целях		проект Закона	декабрь 2024 года	МВД, АФМ (по согласованию), АРРФР (по согласованию), НБ (по согласованию), ГП (по согласованию)
3.8	Внедрение в финансовых организациях (банках) требования по проверке новых ИТ-продуктов и услуг на соблюдение норм информационной безопасности перед их запуском в эксплуатацию		постановление Правления АРРФР	1 полугодие 2026 года	АРРФР (по согласованию), НБ (по согласованию)
3.9	Подготовка сотрудников правоохранительных и специальных органов, а также тренеров в сфере противодействия киберпреступности с привлечением международных и национальных экспертов		курсы, тренинги, семинары	1 раз в полугодие, 2024 – 2028 годы	МВД, АФМ (по согласованию), КНБ (по согласованию), ГП (по согласованию)
4.	Повышение эффективности мер по предупреждению повторных правонарушений
4.1.	Предоставление на законодательном уровне статуса социальных предпринимателей субъектам малого и среднего бизнеса, задействованным в трудоустройстве лиц: отбывающих наказание в учреждениях УИС; состоящих на учете службы пробации; освобожденных из мест лишения свободы в течение 5 лет.		проект Закона	декабрь 2025 года	МВД, МНЭ, ГП (по согласованию)
4.2	Выработка организационно-управленческих мер по увеличению производственной мощности предприятий УИС		план действий	1 полугодие 2024 года	МВД, МНЭ, МФ, ГП (по согласованию)
4.3	Увеличение квот на рабочие места с учетом специальностей, полученных осужденными в местах лишения свободы		постановления акиматов	ежегодно, 2024 – 2028 годы	МИО, МВД
4.4	Выработка эффективного механизма взаимодействия органов внутренних дел с местными исполнительными органами по ресоциализации лиц, отбывающих наказание в местах лишения свободы и после их освобождения, с предварительным апробированием в рамках пилотных проектов		пилотные проекты	декабрь 2024 года	МВД, МТСЗН, МИО
			алгоритм действий	1 полугодие 2025 года
4.5	Совершенствование профессионального обучения осужденных в учреждениях УИС (краткосрочные курсы)		меморандумы с учебными заведениями	2 полугодие 2024 года	МВД, МИО, МП
4.6	Внедрение электронных средств слежения в отношении лиц, состоящих на учете полиции по категории "условно-досрочно освобожденные", находящихся под административным надзором, а также подозреваемых, к которым применена мера пресечения в виде домашнего ареста, для осуществления дистанционного контроля за их образом жизни и поведением		аренда 1278 ед. устройств ежегодно	2024 – 2028 годы	МВД, МИО
4.7	Проработка вопроса по изменению организационно-правового статуса службы пробации путем выведения из состава пенитенциарной системы		предложения в Правительство РК	2 полугодие 2026 года	МВД, ГП (по согласованию), МНЭ, МФ, МИО
5.	Повышение уровня безопасности в общественных местах
5.1	Проработка вопроса законодательного установления требований к проектированию и строительству многоквартирных жилых домов всех категорий, предусматривающих условия обеспечения безопасности жизни, здоровья и имущества граждан		заключение АРВ	2 полугодие 2024 года	МВД, МПС
			проект Закона	1 полугодие 2025 года
5.2	Внедрение оценки уровня безопасности (рейтинг) развлекательных заведений по поступающим сигналам о правонарушениях через канал "102"		утверждение критериев оценки	1 полугодие 2024 года	МВД, ГП (по согласованию), НПП "Атамекен" (по согласованию)
			публикация рейтинга	2 полугодие 2024 года, далее – по полугодию
5.3	Проработка вопроса привлечения частных охранных организаций, имеющих соответствующую лицензию, для обеспечения общественной безопасности при проведении спортивных, спортивно-массовых мероприятий профессиональными клубами		заключение АРВ	декабрь 2024 года	МВД, МТС, МИО, НПП "Атамекен" (по согласованию)
			проект Закона	2 полугодие 2025 года
6.	Снижение уровня преступлений, совершенных в состоянии опьянения
6.1	Выработка мер по снижению негативных последствий от реализации алкогольной продукции на интернет-ресурсах, вне специализированных объектов торговли, а также в развлекательных заведениях		решение МВК по профилактике правонарушений при Правительстве РК	2024 – 2025 годы	МВД
6.2	Расширение сети центров временной адаптации и детоксикации в регионах с учетом потребностей		открытие 32 ЦВАД (2024 г. – 6; 2025 г. –7; 2026 г. – 7; 2027 г. – 6; 2028 г. – 6)	2024 – 2028 годы	МИО
6.3	Повышение эффективности методик принудительного лечения лиц с поведенческими расстройствами, вызванными злоупотреблением психоактивных веществ (алкогольной зависимости, наркомании, токсикомании), в организациях психического здоровья		методические рекомендации	4-квартал 2024 года	МЗ, МВД
6.4	Оптимизация процедуры направления алко и наркозависимых лиц в организации психического здоровья для принудительного лечения		совместный приказ	2 полугодие 2024 года	МВД, МЗ
6.5	Внедрение практики взаимодействия с общественными организациями (волонтерами) по недопущению продажи алкогольной продукции лицам, в отношении которых установлен запрет на их приобретение и потребление		совместные акции	2 полугодие 2024 года	МВД, МИО
7.	Снижение смертности при дорожно-транспортных происшествиях
7.1	Выработка алгоритма межведомственного взаимодействия государственных органов в сфере обеспечения безопасности пассажирских перевозок		совместный приказ	2 полугодие 2024 года	МВД, МТ, МЦРИАП
7.2	Расширение сети стационарных автоматических систем фиксации нарушений ПДД с учетом потребности регионов		установка 5500 ед. систем (по 1100 ед. ежегодно)	2024 – 2028 годы	МИО, МВД, МТ, АО "НК "КазАвтоЖол" (по согласованию)
7.3	Развитие автомобильных аппаратно-программных комплексов по выявлению нарушений ПДД в транспортном потоке с учетом потребности регионов		62 ед. систем (2024 г. – монтаж, интеграция, ввод, 2025 – 2028 г.г. –тех.сопровождение)	2024 – 2028 годы	МИО, МВД
7.4	Актуализация порядка реагирования экстренных служб на ДТП		алгоритм действий	2 полугодие 2024 года	МЗ, МЧС, МВД, МТ, МИО
7.5	Нормативное закрепление порядка проведения мероприятий по определению и учету участков концентрации ДТП, а также устранению условий и факторов, препятствующих оперативному реагированию на них		приказ	1 полугодие 2024 года	МТ, МИО, МВД, МЗ
7.6	Регламентация порядка определения мест по размещению и передислокации трассовых медико-спасательных пунктов		методика	1 полугодие 2024 года	МЧС, МТ, МЗ, МВД, МИО
7.7	Экспериментальное внедрение в Павлодарской области подходов программы обеспечения безопасности дорожного движения "Vision Zero" (Москва, Минск, Осло, Стокгольм, Нью Йорк, Лондон)		проект	2024 – 2028 годы	МИО, МПС, МТ, МВД
7.8	Законодательное закрепление участия уполномоченного органа по обеспечению безопасности дорожного движения при: разработке ПСД на строительство и реконструкцию дорог; сдаче их в эксплуатацию; прохождении государственной экспертизы проектов по строительству и реконструкции автомобильных дорог.		проект Закона	2 полугодие 2025 года	МВД, МТ
7.9	Проработка вопроса перевода в электронный формат паспортов дислокации технических средств организации дорожного движения по автомобильным дорогам республиканского и местного значения, улицам городов и населенных пунктов (дорожные знаки, разметка, светофорные объекты и так далее), а также их интеграции с электронными картами местности (навигационные карты Яндекс, Google, 2GIS)		техническая документация	декабрь 2024 года	МТ, МИО, АО "НК "КазАвтоЖол" (по согласованию)
7.10	Реализация подходов международной программы "Star Raiting for School" (SR4School) по дорожной безопасности вблизи учебных заведений с вовлечением в процесс учащихся и местного сообщества		совместные проекты	декабрь 2024 года	МВД, МИО, МП
7.11	Реализация программ по снижению уровня дорожно-транспортного травматизма, в том числе путем: строительства объездных дорог вокруг населенных пунктов, расположенных на транзитных направлениях; создания безопасной дорожной инфраструктуры в населенных пунктах (велосипедные дорожки, тротуары, регулируемые, надземные, подземные пешеходные переходы, освещенность); обустройства дорог республиканского и областного значения (снегозаградительные устройства, ограждения от выхода животных на дороги, освещение); обеспечения доступности безопасных дорог лицам с ограниченными возможностями. (светофоры, пешеходные переходы).		2024 г. – разработка программ (по согласованию с МВД); 2024 – 2028 г.г. – ввод в эксплуатацию объектов дорожной инфраструктуры согласно утвержденным программам	2024 – 2028 годы	МИО, МТ, МВД, АО "НК "КазАвтоЖол" (по согласованию)
7.12	Дополнение информационных сервисов (навигационные карты Яндекс, Google, 2GIS) функционалом по оповещению граждан о приближении или нахождении на аварийно-опасном участке дороги		протокол тестирования	2 полугодие 2025 года	МВД, МЦРИАП, КПССУ ГП (по согласованию), МТ
7.13	Выработка мер по повышению качества подготовки водителей, в том числе усилению требований к получению водительских удостоверений, с учетом международного опыта (Финляндия)		совместный приказ	1 полугодие 2024 года	МВД, МТ, ГП (по согласованию), МЦРИАП
7.14	Внедрение оценки качества обучения в автошколах, определив основным критерием количество ДТП, совершенных лицами, прошедшими в них обучение в течение 3 лет		выработка механизма проведения оценки	4-квартал 2024 года	МВД
			рейтинг	январь 2025 года, далее – ежегодно в январе
Направление 2. Создание эффективной системы профилактики правонарушений на основе солидарной ответственности государственных органов и партнерства с населением
Целевой индикатор 1. Снижение уровня преступности на 10 тыс. населения: 2024 год – на 2 %, 2025 год – 4 %, 2026 год – 6 %, 2027 год – 8 %, 2028 год – 10 % (по отношению к базовому 2022 году).					МВД
Целевой индикатор 2. Повышение степени открытости (доступности) органов полиции: 2024 год – 82 балла, 2025 год – 83 балла, 2026 год – 84 балла, 2027 год – 85 баллов, 2028 год – 86 баллов.					МВД
8.	Создание системы и механизма реализации межведомственного взаимодействия для решения проблем в сфере общественной безопасности
8.1	Совершенствование законодательства в сфере профилактики правонарушений для построения целостной системы превенции правонарушений через призму ответственного участия в ней всех субъектов профилактики правонарушений		решение МВК по профилактике правонарушений при Правительстве РК	2 полугодие 2024 года	МВД, ГП (по согласованию)
			проект Закона	1 полугодие 2025 года
8.2	Наделение МВД полномочиями по подготовке Национального доклада о состоянии правопорядка в стране с утверждением Правил его подготовки, внесения Главе государства и опубликования		КДРП	1 полугодие 2024 года	МВД
9.	Развитие партнерства и вовлечение местного сообщества в вопросы безопасности
9.1	Законодательное закрепление компетенции и полномочий местных сообществ как субъектов профилактики в обеспечении правопорядка и профилактики правонарушений		КДРП	2 полугодие 2024 года	МВД, МКИ, МИО
9.2	Внедрение мониторинга запросов местного сообщества по обеспечению общественной безопасности на основе передовых международных практик		социологический опрос	1 полугодие 2025 года, далее – ежегодно в июне	МВД, МИО
10.	Повышение уровня правовой грамотности населения
10.1	Проведение информационной работы на республиканском и местном уровнях по правовому просвещению граждан в сфере профилактики правонарушений, таргетированному на конкретные проблемы общественной безопасности		медиа-план	январь 2024 года, далее – декабрь 2024 – 2028 годов	МВД, МКИ, МИО
10.2	Разработка информационных материалов, дифференцированных на аудиторию потенциальных потерпевших и правонарушителей, в рамках государственной информационной политики на республиканском и местном уровне по вопросам: защиты от преступлений, включая бытовое насилие; защиты собственности; защиты от интернет-мошенничества и финансовых пирамид; противодействия наркопреступности; безопасности дорожного движения; профилактики алкоголизма.		социальные ролики, статьи, инфографики, постеры, билборды	2024 – 2028 годы	МКИ, МВД, МИО, АФМ (по согласованию)
10.3	Разработка и внедрение контента по защите прав и обеспечению безопасности детей, в том числе направленных на: формирование чувства неприятия насилия, уважения прав личности и социальной ответственности; информирование о своих правах и способах защиты от преступных посягательств.		телевизионные ролики для детей	2024 – 2028 годы	МКИ, МВД, МП, МИО
Направление 3. Трансформация полиции в современную эффективную организацию по обеспечению общественной безопасности.
Целевой индикатор 1. Оценка эффективности работы полиции: 2024 год – 60 %, 2025 год – 62 %, 2026 год – 64 %, 2027 год – 66 %, к 2028 году – 68 %.					МВД
Целевой индикатор 2: Уровень восприятия коррупции в полиции ("полностью согласен" с утверждением о низком уровне коррупции): 2024 год – 56,5 %, 2025 год – 57 %, 2026 год – 58 %, 2027 год – 59 %, к 2028 году – 60 %.					МВД
11.		Внедрение сервис-ориентированной модели полиции и реализация современной коммуникационной стратегии
11.1		Внедрение сервиса по оценке услугополучателями качества полицейских услуг для постоянного совершенствования деятельности полиции в работе с заявителями, потерпевшими, правонарушителями и другими участниками процессов	автоматизация процесса оценки гражданами работы полиции	2 полугодие 2024 года	МВД
11.2		Реинжиниринг рабочих процессов в целях повышения эффективности деятельности полиции	дорожная карта	1 полугодие 2025 года	МВД
11.3		Внедрение сбалансированной системы индикаторов оценки деятельности полиции, мотивирующих на качественное выполнение задач	оценка деятельности территориальных органов	2 полугодие 2024 года, далее – на полугодовой основе	МВД
11.4		Внедрение дополнительных коммуникаций для консультирования граждан по вопросам оказания полицейских услуг	расширение функционала информационных сервисов	1 полугодие 2024 года	МВД
11.5		Создание портала (официального веб-сайта) для внешних коммуникаций по оказанию комплексного информационного сервиса для населения по всем аспектам деятельности полиции, включая вопросы профилактики правонарушений, защиты прав, состояния правопорядка в разрезе регионов (опыт Великобритании) с соответствующим телекоммуникационным оборудованием	акт ввода в эксплуатацию	2 полугодие 2025 года	МВД
11.6		Формирование у сотрудников идеологии и культуры человекоцентричной полиции, эталонного образа полицейского, как профессионального защитника при угрозе безопасности, и как доверительного партнера в обеспечении общественного порядка	семинары, курсы, тренинги	1 раз в полугодие, в 2024 – 2028 годы	МВД
11.7		Создание единого информационного портала для внутренних коммуникаций с целью эффективного проведения кадровой и идеологической работы, в том числе управления агрегированной базой профессиональных знаний по всем направлениям полицейской деятельности для быстрого доступа сотрудников ОВД на всех уровнях с соответствующим телекоммуникационным оборудованием	акт ввода в эксплуатацию	2 полугодие 2026 года	МВД
12.		Реализация кадровой политики, обеспечивающей формирование качественного состава органов внутренних дел в современных условиях
12.1		Пересмотр процесса формирования кадрового резерва руководящих должностей с внедрением элементов собеседования и коллегиального принятия решения	внесение изменений в правила формирования резерва	1 полугодие 2024 года	МВД
12.2		Создание нормативной основы механизма проверки на добропорядочность (Integrity сheck)	проект Закона	декабрь 2025 года	АПК (по согласованию), ГП (по согласованию), КНБ (по согласованию), АФМ (по согласованию), МВД
12.3		Регулярное изучение мнения сотрудников ОВД на предмет удовлетворенности службой в целях поддержания морального и боевого духа в коллективах	рекомендации по результатам опросов	1 раз в год, 2024 – 2028 годы	МВД
12.4		Определение профессиональных ценностей сотрудников ОВД как видимого критерия трансформации за период реализации концепции	социально-психологические исследования	1-квартал 2024 года 1-квартал 2026 года 1-квартал 2028 года	МВД
13.		Противодействие пыткам, жестокому обращению и иным недозволенным методам работы правоохранительных органов
13.1		Реализация рекомендаций Комитета ООН против пыток в отношении Казахстана	план действий	декабрь 2024 года	ГП (по согласованию), МВД, АПК (по согласованию), АФМ (по согласованию), КНБ (по согласованию),
13.2		Разработка механизма по обеспечению доступа пострадавших от пыток и жестокого обращения к компенсации вреда, включая реабилитацию, адекватное возмещение и возможность прибегать к гражданско-правовым средствам защиты, не зависящим от уголовного судопроизводства	план действий	декабрь 2024 года	ГП (по согласованию), МВД, МФ
13.3		Совершенствование методик судебно-медицинских и судебно-психолого-психиатрических экспертиз в соответствии с рекомендациями обновленного Стамбульского протокола от 2022 года (руководство по эффективному расследованию и документированию пыток и других жестоких, бесчеловечных или унижающих достоинство видов обращения и наказания)	внесение в Государственный реестр методик судебно-экспертных исследований	декабрь 2024 года	МЮ, МЗ
14.		Развитие цифровой инфраструктуры обеспечения безопасности
14.1		Обеспечение контроля за защищенностью общеобразовательных учреждений путем бесперебойного функционирования систем безопасности (видеонаблюдение, тревожные кнопки, охрана, противопожарные системы, антитеррористическая защищенность и другие требования) с принятием мер реагирования по выявленным нарушениям	акты мониторинга и реагирования	декабрь 2024 – 2028 годов	МВД, МП, МЧС, МИО
14.2		"Ковровое" покрытие системами видеонаблюдения населенных пунктов (из расчета 15 ед. камер на 100 чел.)	установка видеокамер в регионах по 20,6 тыс. ед. в год	2024 – 2028 годы	МВД, МЦРИАП, МИО
14.3		Создание информационного комплекса оперативно-служебной и аналитической деятельности ОВД для централизованного хранения и доступа к данным	2024 год – приобретение оборудования, 2025 год – разработка ИС, испытание на информационную безопасность, ввод в эксплуатацию	2024 – 2025 годы	МВД, МФ, МНЭ
14.4		Поэтапная модернизация дежурных частей городских, районных подразделений полиции с целью автоматизации процессов приема, регистрации и обработки поступающих сообщений от граждан по каналам "102", а также контроля за несением службы нарядов полиции	реализация проекта в 18 подразделениях ОВД (2024 г. – 4; 2025 г. – 4; 2026 г. – 4; 2027 г. – 5; 2028 г. – 5)	2024 – 2028 годы	МВД, МИО
14.5		Развитие функционала центров оперативного управления ОВД в регионах	создание ЦОУ малых городов 2024 год – 1 ЦОУ; 2025 год – 3 ЦОУ, ТО – 1 ЦОУ; 2026 год – 1 ЦОУ; 2027 год – 1 ЦОУ; 2028 год – 1 ЦОУ, ТО – 2 ЦОУ	2024 – 2028 годы	МВД, МИО
14.6		Реализация проекта "Цифровой полицейский" на основе нового поколения видеорегистраторов	аренда 15 тыс. ед. устройств ежегодно	2024 – 2028 годы	МВД, МИО, МЦРИАП
14.7		Развитие инфраструктуры системы связи ОВД и Национальной гвардии	ввод в эксплуатацию – 296 ед. планшетов для НГ (2025 г. – 36 ед.; 2026 г. – 130 ед.; 2027 г. – 130 ед.); – 4011 ед. инфо-коммуникационного оборудования НГ (2025 г. – 1278 ед.; 2026 г. – 1360 ед.; 2027 г. – 824 ед.; 2028 г. – 566 ед.) – 34 сайта радиосвязи ОВД (2024 г. – 11; 2025 г. – 8; 2026 г. – 3; 2027 г. – 7; 2028 г. – 5);	2024 – 2028 годы	МВД, МФ, МИО
14.8		Дооснащение ведомственной сети передачи данных с учетом требований по информационной безопасности (замена коммуникационного оборудования)	ввод в эксплуатацию: 2024 год – ОВД 5 регионов; 2025 год – 6; 2026 год – ЦА МВД и ОВД 3 регионов; 2027 год – КУИС и ОВД 4 регионов; 2028 год – 3 регионов	2024 – 2028 годы	МВД, МФ, МИО
14.9		Создание Оперативного центра информационной безопасности МВД для обнаружения и реагирования на риски кибератак	акт ввода в эксплуатацию	декабрь 2026 года	МВД, МФ
14.10		Модернизация информационной системы миграционного контроля, позволяющей заблаговременно выявлять и предупреждать риски в этой сфере	2024 год – приобретение оборудования и ЛПО; 2025 год – доработка ПО и ввод в эксплуатацию	2024 – 2025 годы	МВД, МЦРИАП, КНБ (по согласованию)
14.11		Создание современного центра хранения и обработки данных для размещения вычислительных платформ, дисковых хранилищ и коммутационного оборудования с целью гарантии сохранности данных МВД и обеспечения резервного копирования	акт ввода в эксплуатацию	2 полугодие 2027 года	МВД, МЦРИАП, МФ
14.12		Развитие цифровой инфраструктуры для расследования уголовных дел в электронном формате	2027 год – установка серверного оборудования и создание единого хранилища данных в КПССУ ГП; 2028 год – модернизация информационно-коммуникационной структуры и серверного оборудования	2027 – 2028 годы	МВД, КПССУ ГП (по согласованию), МЦРИАП, МФ
15.		Развитие институциональных возможностей полиции для осуществления стратегического планирования и доказательной профилактики
15.1		Дополнение единого информационного комплекса ОВД функционалом информационно-аналитической платформы для обработки и системного анализа данных	протокол тестирования	2 полугодие 2026 года	МВД
15.2		Организация в системе ведомственного образования МВД научно-исследовательской деятельности по доказательной профилактике правонарушений на основе передового международного опыта (Великобритания, США)	создание единого центра по доказательной профилактике (в пределах выделенных лимитов штатной численности)	декабрь 2026 года	МВД
15.3		Повышение научного потенциала и совершенствование системы подготовки, переподготовки и повышения квалификации кадров в ведомственных организациях образования МВД, включая: привлечение высококвалифицированных специалистов для создания профессионального ядра криминологов с навыками в IT-сфере; анализ эффективности научной деятельности; сертификацию сотрудников учебных заведений.	программа	3-квартал 2024 года	МВД
16.		Повышение уровня оснащенности органов внутренних дел необходимыми ресурсами для решения операционных и стратегических задач
16.1		Поэтапное строительство объектов ОВД в регионах и модернизация объектов 15 подразделений ОВД в целях создания необходимых условий для качественного оказания полицейских услуг населению (здания департаментов полиции, городских районных поселковых, линейных подразделений, спецучреждений)	2024 год: – ПСД на строительство 7 объектов (МБ); – сдача 2 объектов (МБ); 2025 год: – ПСД на строительство 34 объектов (РБ – 3; МБ – 31), модернизацию 15 объектов (РБ); – сдача 4 объектов (МБ); 2026 год: – ПСД на строительство 15 объектов (РБ – 2; МБ – 13), модернизацию – 8 объектов (РБ); – сдача 20 объектов (МБ); – капитальный ремонт 15 объектов; 2027 год: – ПСД на строительство 12 объектов (РБ – 11; МБ – 1), модернизацию – 7 объектов (РБ); – сдача 17 объектов (МБ – 17); 2028 год: – ПСД на строительство 10 объектов (РБ – 9; МБ – 1), на модернизацию 3 объектов (РБ); – сдача 18 объектов (РБ – 4; МБ – 14); – начало строительства 3 объектов (РБ – 2, МБ – 1)	2024 – 2028 годы	МВД, МФ, МНЭ, МИО
16.2		Улучшение материально-технического оснащения административной полиции	2024 год: – 55 УПП; – 35 МСП; – 105 ед. автомашин; – 305 ед. компьютеров; 2025 год: – 69 УПП; – 35 МСП; – 105 ед. автомашин; – 305 ед. компьютеров	2024 – 2025 годы	МВД, МИО
16.3		Строительство 3 следственных изоляторов, соответствующих международным стандартам	2025 год – 1 этап работ по СИЗО в г.Усть-Каменогорск; 2026 год – 2 этап; 2027 год: – приемка СИЗО в г.Усть-Каменогорск; – начало работ по СИЗО в г.г.Актобе и Уральск; 2028 год – сдача СИЗО в г.г.Актобе и Уральск	2025 – 2028 годы	МВД, МНЭ, МФ
16.4		Строительство специализированного исправительного учреждения смешанной безопасности с покамерным содержанием (средней и максимальной безопасности) на базе учреждения № 42 Департамента УИС по Мангистауской области	2025 год – 1 этап строительства; 2026 год – 2 этап строительства; 2027 год – сдача объекта	2025 – 2027 годы	МВД, МФ
16.5		Поэтапное строительство 3 учреждений смешанной безопасности с покамерным содержанием (мультирежимные) с применением механизма государственно-частного партнерства	2027 год – начало строительства; 2028 год – сдача объектов	2027 – 2028 годы	МВД, МНЭ, МФ
16.6		Капитальный ремонт зданий, сооружений и инженерно-технических средств охраны учреждений УИС	акты приемки 25 объектов, в том числе: 2026 год – 3: 2027 год – 10, 2028 год – 12	2026 – 2027 годы	МВД, МФ
16.7		Оснащение специальным автотранспортом для обеспечения общественной безопасности подразделений Национальной гвардии и учреждений УИС	153 ед., в том числе: 2025 год – 24 ед. (НГ); 2026 год – 27 ед. (НГ); 2027 год – 69 ед. (УИС – 33 ед., НГ – 36 ед.); 2028 год – 33 ед. (УИС)	2025 – 2028 годы	МВД, МФ
16.8		Модернизация ведомственных медицинских учреждений в регионах	2025 год: – ПСД 2 объектов; 2026 год: – сдача 2 объектов; – ПСД 3 объектов; 2027 год: – ПСД 4 объектов; – приобретение мед. оборудования для 21 ГсП; 2028 год: – ПСД 5 объектов; – приобретение мед. оборудования для 21 ГсП	2025 – 2028 годы	МВД, МФ, МНЭ

_______________________

Примечание: расшифровка аббревиатур:

НЦПЧ – Национальный центр по правам человека

ИКТ – информационно-коммуникационные технологии

ИС – информационная система

МСХ – Министерство сельского хозяйства Республики Казахстан НПП "Атамекен" – Национальная палата предпринимателей Республики Казахстан "Атамекен"

САЦ – ситуационно-аналитический центр МЮ – Министерство юстиции Республики Казахстан

ГП – Генеральная прокуратура Республики Казахстан

КПССУ ГП – Комитет по правовой статистике и специальным учетам при Генеральной прокуратуре Республики Казахстан

ПО – программное обеспечение

ЦПД – центр поддержки детей, находящихся в трудной жизненной ситуации

МВК – межведомственная комиссия

МНВО – Министерство науки и высшего образования Республики Казахстан

МЗ – Министерство здравоохранения Республики Казахстан

КЦ – кризисный центр

МТСЗН – Министерство труда и социальной защиты населения Республики Казахстан

БВУ – банки второго уровня

ГсП – госпиталь с поликлиникой

МИО – местные исполнительные органы

МБ – местный бюджет

ПСД – проектно-сметная документация

ПДД – правила дорожного движения

МТ – Министерство транспорта Республики Казахстан

ЦАН – центр адаптации несовершеннолетних

АРРФР - Агентство по регулированию и развитию финансового рынка Республики Казахстан

КГД МФ – Комитет государственных доходов Министерства финансов Республики Казахстан

МФ – Министерство финансов Республики Казахстан

СИОПСО – система информационного обмена правоохранительных и специальных органов

МГОБ – Межведомственная группа по общественной безопасности

УИС – уголовно-исполнительная система

АФМ – Агентство по финансовому мониторингу Республики Казахстан

АО "НК "КазАвтоЖол" – акционерное общество "Национальная компания "КазАвтоЖол"

АДГС – Агентство по делам государственной службы Республики Казахстан

МКИ – Министерство культуры и информации Республики Казахстан

ЛПО – лицензионное программное обеспечение

МП – Министерство просвещения Республики Казахстан

МПС – Министерство промышленности и строительства Республики Казахстан

ДП – департамент полиции

АРВ – анализ регуляторного воздействия

РБ – республиканский бюджет

КДРП – консультативный документ регуляторной политики

АПК – Агентство по противодействию коррупции (Антикоррупционная служба) Республики Казахстан

МИД – Министерство иностранных дел Республики Казахстан

МТИ – Министерство торговли и интеграции Республики Казахстан

СА – Судебная администрация

СМП –стационарный модульный пост

МТС – Министерство туризма и спорта Республики Казахстан

МЧС – Министерство по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан

СИЗО – следственный изолятор

НБ – Национальный Банк Республики Казахстан

ТО – техническое обслуживание

ЦВАД – центр временной адаптации и детоксикации

МНЭ – Министерство национальной экономики Республики Казахстан

КНБ – Комитет национальной безопасности Республики Казахстан

НГ – Национальная гвардия Министерства внутренних дел Республики Казахстан

НПО – неправительственные организации

УПП – участковый пункт полиции

МЦРИАП – Министерство цифрового развития, инноваций и аэрокосмической промышленности Республики Казахстан

РПДЗУ – регистрационный пункт документирования в заграничных учреждениях

МВД – Министерство внутренних дел Республики Казахстан

ОВД – органы внутренних дел

____________________________