Ғылыми-техникалық қызметте сараптама ұйымдастыру мен жүргiзу туралы

Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинетiнiң Қаулысы. 14 қыркүйек 1993 ж. N 876 Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 2002.12.27. N 1385 қаулысымен.

"Қазақстан Республикасында ғылым мен мемлекеттiк ғылыми-техникалық саясат туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес Қазақстан Республикасының Министрлер Кабинетi қаулы етедi:

1. Ғылыми-техникалық қызметте сараптама ұйымдастыру мен жүргiзу туралы Ереже /қоса берiлiп отыр/ бекiтiлсiн.
Министрлiктер мен ведомстволар өздерiнiң сараптама органдарының құрылымы мен функцияларын Ереженiң талаптарына сәйкес келтiрсiн.

2. Қазақстан Республикасының Ғылым және жаңа технологиялар министрлiгi ғылыми-техникалық сараптама жөнiндегi жұмысқа жалпы басшылық жасап үйлестiрудi қамтамасыз етсiн.

Қазақстан Республикасының
Премьер-министрi

Қазақстан Республикасы
Министрлер Кабинетiнiң
1993 жылғы 14 қыркүйектегi
N 876 қаулысымен
Бекiтiлген

Ғылыми-техникалық қызметке сараптама ұйымдастыру
мен жүргiзу туралы
ЕРЕЖЕ

Жалпы қағидалар

1. Осы Ереже "Қазақстан Республикасындағы ғылым мен мемлекеттiк ғылыми-техникалық саясат туралы" Заңға сәйкес әзiрлендi және мемлекеттiк мәнi бар ғылыми-техникалық қызметке сарапшылық /мемлекеттiк ғылыми-техникалық сарапшылық/ ұйымдастыру мен жүргiзудi реттейдi.
2. Аталған Ереженi ғылыми-техникалық қызмет саласында шешiмдер қабылдайтын мемлекеттiк өкiмет пен басқару органдары басшылыққа алады.
3. Мемлекеттiк ғылыми-техникалық сарапшылық /бұдан әрi - МҒТС/ ғылыми-техникалық прогрестiң аса маңызды мәселелерi жөнiнде қабылданатын шешiмдердiң негiздiлiк деңгейiн арттыру мақсатымен сараптау объектiсiне тәуелсiз талдамалы бағалау алу үшiн мемлекеттiк өкiмет пен басқару органдарының өтiнiмi бойынша өткiзiлетiн iс-қимылдармен тұжырымдардың бағалау жүйесi.
4. Қазақстан Республикасының республикалық бюджетiнен қаржыландырылатын ғылыми-техникалық қызмет объектiлерi бойынша, сондай-ақ осы Ереженiң 18-тармағында көрсетiлген объектiлер бойынша МҒТС мiндеттi болып табылады және объектiнi қаржыландыру /өткiзу/ туралы шешiм қабылдаудың iзашары болады. Жергiлiктi бюджеттерден, бюджеттен тыс қорлардан акционерлiк, жеке капиталмен қаржыландырылатын объектiлер бойынша МҒТС жергiлiктi өкiмет органдарының немесе тиiстi қорлар иелерiнiң инициативасы бойынша жүргiзiледi.
5. МҒТС-тың негiзгi мiндеттерi:
республиканың ғылыми-техникалық әлеуетiнiң жай-күйi мен даму үрдiсiне қарай бағдарламалар мен жобаларды iске асырудың мүмкiндiктерiн бағалау; бағдарланатын зерттеулер мақсатының маңыздылығын, жоспарланған операциялар арқылы оларға жетудiң мүмкiндiктерiн, жұмсалғалы отырған еңбектiң, қаржы қаражатының материалдық ресурстардың қажеттiлiгi мен жеткiлiктiлiгiн бағалау; жобаларды қаржыландыру /өткiзу/ үшiн таңдап алу жөнiнде ұсыныстар тұжырымдау;
қаржыландырылған жобалардан алынған нәтижелердiң /орындалу, аяқталу және өндiрiске енгiзiлу сатыларында/ маңыздылығын, жұмсалған қаражаттың тиiмдiлiгiн бағалау және қаржыландыруды жалғастыру, өзгерту немесе тоқтату туралы ұсыныстар тұжырымдау болып табылады.
6. Сараптаудың негiзгi принциптерi:
- сараптама қорытындыларының өңiн айналдыруға икемдi сыртқы әсерлердi мейлiнше азайтатын арнайы тетiктердi iске асыруды шамалайтын тәуелсiздiк пен объективтiлiк;
пайдаланылатын және өңделетiн ақпараттың толықтығы мен дұрыстығы;
сарапталатын объектiнi iске асырудың ғылыми-техникалық қана емес, сонымен бiрге экономикалық, экологиялық және әлеуметтiк салдарын бағалауға саятын кешендiлiк;
қоғами ашықтылық және сараптамаға қатысушылардың құқығын қорғау болып табылады.
7. МҒТС-тiң субъектiлерi:
iзденушi - сараптау объектiсi бойынша ұсыныс жасайтын және объектiнi iске асыруға, қаржы алуға немесе рұқсат алуға үмiт ететiн субъект - жеке адам немесе адамдардың тобы, мекеме, кәсiпорын, ведомство, шетелдiк компания;
тапсырыс берушi - сараптау объектiсi бойынша шешiм қабылдайтын және МҒТС жүргiзуге тапсырыс беретiн субъект - мемлекеттiк орган /Қазақстан Республикасының Жоғарғы Кеңесi, Министрлер Кабинетi, Ғылым және жаңа технологиялар министрлiгi, басқа министрлiктер мен ведомстволар/, жекелеген кәсiпорындар, мекемелер, ұйымдар;
ұйымдастырушы -МҒТС-қа тапсырыс берудi iске асыруды ұйымдастыру жағынан қамтамасыз етудi жүзеге асырушы субъект /сарапшылық орган/- Қазақстан Республикасы Ғылым және жаңа технологиялар министрлiгiнiң Ғылыми-техникалық сараптау бас басқармасы, орталық аппараттың бекiтiлген шегiндегi адам санынан құрылған ведомстволық сараптау органы;
орындаушы - iзденушiнiң ұсынысын талдайтын және сараптау қорытындысын беретiн субъект -тәуелсiз сараптамашылар /жоғары бiлiмдi ғалымдар, мамандар, соның iшiнде шетелдiк/, сарапшылық топтары, комиссиялары, кеңестерi, ұйымдары, кәсiпорындары, тиiсiнше мамандандырылған шет ел компаниялары.
Тапсырыс берушi, ұйымдастырушы және орындаушы МҒТС рәсiмдемелерiнiң тiкелей қатысушылары болып табылады.
8. МҒТС-ты өткiзудiң жалпы тәртiбi:
тапсырыс берушi iзденушi табыс еткен материалдар бойынша МҒТС-ты жүргiзу туралы шешiм қабылдайды; сарапталатын объектiнiң ауқымдылығына, күрделiлiгiне, ерекшелiгiне және оны қаржыландырудың көздерiне қарай ұйымдастырушыны таңдайды; сараптау жүргiзуге тапсырыс берудi рәсiмдеп, оны және iзденушiден түскен материалды ұйымдастырушыға жiбередi;
ұйымдастырушы түскен материалдарды алдын ала талдаудан өткiзедi; тапсырыс берушiмен сараптауға қойылатын талаптарды және орындаудың шарттарын /қаржыландыру тәртiбiн, мерзiмдерiн және т.б./келiседi; орындаушыларды таңдап алады және олардың жұмысын ұйымдастырады; орындаушылардан түскен сараптау қорытындыларын талдайды, солардың негiзiнде сараптаудың жиынтық қорытындысын жасап, оны тапсырыс берушiге табыс етедi;
тапсырыс берушi сараптау объектiсi жөнiнде шешiм қабылдаған кезде сараптаудың қорытындысын пайдаланады.
МҒТС субъектiлерiнiң ұйымдық-құқылық және қаржылық өзара қарым-қатынастары қолданылып жүрген заңдарға сәйкес ресiмделiп, реттеледi.

МҒТС-қа қатысушылардың негiзгi құқықтары
мен мiндеттерi

9. Тапсырыс берушiнiң:
сараптауға балама жобалар түсiруге;
ұйымдастырушымен келiсе отырып, сараптама жүргiзудiң мерзiмдерiн белгiлеуге;
сараптауды ұйымдастыру мен жүргiзуге қаржылық шарттар жасасуға;
МҒТС-қа тапсырыс берудiң талаптарын орындамаған жағдайда сараптау қорытындысын қайтарып тастауға немесе оны қайтадан өңдеуге жiберуге;
сараптаудың сапасы мен объективтiлiгiн жетiспеуi бойынша сараптаудың жиынтық қорытындысымен келiспеген жағдайда тиiстi /12-тармақ/ шағым жасау орындарына жүгiнуге құқы бар.
10. Ұйымдастырушының:
сараптау ұйымдастыру мен жүргiзу үшiн қажеттi ақпараттың бәрiн алуға, сондай-ақ өз жұмысын қаржылық, материалдық-техникалық және әкiмшiлiк-құқылық жағынан қамтамасыз етуге;
сараптама орындаушыларының жеке құрамын белгiлеуге, сарапшылар ретiнде жетекшi ғалымдар мен жоғары бiлiктi мамандарды, ұжымдық сарапшылар ретiнде сараптау топтарын, комиссияларын, кеңестерiн, сондай-ақ ұйымдарды, кәсiпорындарды, тиiсiнше мамандандырылған шет ел компанияларын тартуға;
тапсырыс берушiмен келiсе отырып сараптау жүргiзудiң мерзiмдерiн белгiлеуге;
жеке және ұжымдық сарапшылар жұмысының нәтижелерiн табыс етудiң тәртiбiн белгiлеуге;
сараптама жүргiзуге қаржылық шарттар жасасуға;
сараптау қорытындылары негiзiнде сараптау объектiлерiн қаржыландыруды /өткiзудi/ бастау, тоқтату немесе шарттарын өзгерту туралы ұсыныстар енгiзуге;
сараптамашылар құрамына қойылатын талаптарды сараптамашылар орындамаған жағдайда сараптама қорытындыларын қабылдамай тастауға немесе қайтадан өңдеуге жiберуге;
сараптама қорытындылар бойынша тапсырыс берушi қабылдаған шешiмдермен келiспеген жағдайда тиiстi /12-тармақ/ шағым беру орындарына жүгiнуге құқы бар.
11. Орындаушының:
сараптама жүргiзу үшiн қажеттi бүкiл ақпаратты, соның iшiнде сараптама жұмысын жүргiзу барысында туындаған мәселелер бойынша ақпарат алуға;
сараптаманың жиынтық қорытындысына немесе қабылданған шешiмдерге келiспеген жағдайда ерекше пiкiрiн бiлдiруге және тиiстi /12-тармақ/ шағым беру орындарына жүгiнуге құқы бар.
12. МҒТС-тiң шағым беру орындары:
ұйымдастырушының шешiмiне /сараптаманың жиынтық қорытындылары/- жанынан сараптау органы құрылған министрлiк, ведомство;
сараптау объектiсi бойынша тапсырыс берушiнiң шешiмiне - тиiсiнше жоғары тұрған орган болып табылады.
13. Тапсырыс берушi :
ұйымдастырушының қызметiн ақпараттық, қаржылық, материалдық-техникалық, әкiмшiлiк-құқылық жағынан қамтамасыз етуге, оның қажетiн уақтылы қанағаттандырып отыруға;
тапсырыс беру талаптарына сәйкес ұйымдастырушыдан сараптау қорытындыларын қабылдауға және оларды сараптау объектiсi бойынша шешiмдер қабылдаған кезде пайдалануға мiндеттi.
14. Ұйымдастырушы:
тапсырыс берушiмен келiсiлген талаптарға сәйкес МҒТС-қа берiлген тапсырыстың уақтылы орындалуын қамтамасыз етуге;
орындаушыны ресурстардың қажеттi түрлерiмен және қызмет жағдайларымен қамтамасыз етуге;
сарапшылар туралы, оларды сараптау қызметiне тартудың деңгейi мен нысандары туралы, тапсырыстарды орындаудың саны мен сапасы жөнiндегi рейтинг, Қазақстан Республикасының заңдары бойынша жеке адамдар құқығына нұқсан келтiрмейтiн басқа да мәлiметтер туралы деректер банкiн қалыптастыру iсiне қатысуға;
нақтылы объектi бойынша сарапшылардың жеке құрамы туралы мәлiметтердiң, сондай-ақ мемлекеттiк немесе коммерциялық құпиясы бар ақпараттың құпиялылығын сақтауға; интеллектiлiк меншiкке құқықтың сақталуын қамтамасыз етуге;
өздерiнiң ұйымдастыру шараларының және олардың нәтижелерiнiң жариялылығын қамтамасыз етуге, сарапшыларға қысым жасалуына қарсы
тұруға мiндеттi:
15. Орындаушы:
тапсырыстың талаптарына сәйкес ұйымдастырушы алдында өзiне алған барлық шарттық мiндеттемелерiн орындауға;
сараптау объектiсiнiң сипаттамасын объективтi түрде бағалауға;
сараптауға табыс етiлген деректердiң құпиялылығын бұзбауға мiндеттi.
16. Iзденушi тапсырыс берушiге ұсынған және сараптауға түскен мәлiметтердiң құпиялылығы:
iзденушi жүзеге асыратын сақтауға қабiлеттi әзiрлемелердiң
алдын ала патенттiк қорғалуымен;
МҒТС ресiмдерiне тiкелей қатысушылардың сарапталатын ақпараттың құпиялылығын бұзбауға мiндеттiлiгiмен қамтамасыз етiледi.
Iзденушiнiң талап етуi бойынша оның интеллектiлiк құқығын қосымша қорғау үшiн оны мен тапсырыс берушi арасында ақпараттың құпиялылығы мен жария етiлмеуi туралы жазбаша шарт ресiмделедi, онда шартта айтылған ақпаратты алушы тарап /тапсырыс берушi/ оны сараптау жүргiзуден басқа өзгеше мақсатта жария етпеу мен пайдаланбауы көзделедi. Тапсырыс берушi бұл жағдайда ұйымдастырушымен, ол өз кезегiнде орындаушымен тиiстi шарт жасасуға мiндеттi. Шарттар сондай-ақ орындаушылардың нақтылы құрамы туралы ақпараттың iзденушiден жабық болуын көздеуге тиiс. Шартта айтылған ақпарат iзденушiлерден рұқсатынсыз жария етiлгенде, пайдаланылғанда немесе сараптауға қатыспайтын ұйымдарға немесе адамдарға берiлгенде шарт талаптарын бұзған адамдар сот алдында жауапқа тартылады және мұның өзi iзденушiге оған келтiрiлген зиянды қолданылып жүрген заңдарға сәйкес сот тәртiбiмен өндiрiп алуға құқық бередi.

Бас Мемлекеттiк ғылыми-техникалық сараптама

17. Бас мемлекеттiк ғылыми-техникалық сараптама /БМҒТС/- бұл тұтас алғанда Қазақстан Республикасының мүддесiн бiлдiретiн стратегиялық маңызы бар ғылыми-техникалық қызмет объектiлерi бойынша Қазақстан Республикасының Ғылым және жаңа технологиялар министрлiгi ұйымдастыратын МҒТС.
18. БМҒТС-тың объектiлерi:
Қазақстан Республикасында салынып жатқан /соның iшiнде шетелдiк инвестицияны тарту арқылы да/ аса маңызды өндiрiстiк-технологиялық кешендер жобаларының, мемлекеттiк күрделi қаржыны пайдалануға үмiттенушi инновациялық жобалардың ғылыми-техникалық бөлiгi;
ұлттық бағдарламалардың ғылыми-техникалық бөлiгi;
республикалық нысаналы ғылыми-техникалық бағдарламалар;
мемлекетаралық және халықаралық ғылыми-техникалық бағдарламалар мен жобалар;
кез келген шаруашылық жүргiзушi субъектiлердiң ғылыми-технологиялық қызмет саласындағы тұтас алғанда Қазақстан Республикасының мүддесiн бiлдiретiн ұсыныстары;
БМҒТС объектiлерi болып табылатын ғылыми-техникалық бағдарламалар мен жобаларды, сондай-ақ iргелi зерттеулер бағдарламаларын орындаудың нәтижелерi;
Ғылым мен техника саласындағы Қазақстан Республикасының Мемлекеттiк сыйлықтарын алуға ұсынылған жұмыстар /сараптама жасау, ғылым, техника және бiлiм саласындағы мемлекеттiк сыйлықтар жөнiндегi Қазақстан Республикасының Мемлекеттiк комитетiмен бiрге ұйымдастырылады/ болып табылады.
Ескерту. 18-тармақтың екiншi абзацы жаңа редакцияда - ҚРМК-нiң 1994 ж. 8 желтоқсан N 1395 қаулысына сәйкес.

19. БМҒТС-тi өткiзу тәртiбi:
БМҒТС объектiлерi жөнiндегi өтiнiм мен материалдар сол объектiлердi өткiзу /қаржыландыру/ туралы шешiмдер қабылдаған мемлекеттiк өкiмет пен басқарудың жоғары органдары және басқа органдар тарапынан мiндеттi түрде Қазақстан Республикасының Ғылым және жаңа технологиялар министрлiгiне берiледi;
Қазақстан Республикасының Ғылым және жаңа технологиялар министрлiгi тапсырыс берушiмен келiсе отырып, БМҒТС-тi қаржыландырудың негiзгi бағыттарын, оның көзi мен шарттарын айқындайды және министрлiктiң ғылыми-техникалық сараптама басқармасының күшiмен оны өткiзудi ұйымдастырады;
Қазақстан Республикасы Ғылым және жаңа технологиялар министрлiгiнiң ғылыми-техникалық сараптама басқармасы сараптама жасаушыларды /Қазақстан Республикасының Ғылым және жаңа технологиялар министрлiгiнiң жанындағы сараптама кеңестерi, Ұлттық ғылым академиясының, ұлттық ғылыми орталықтардың, басқа да академиялардың, министрлiктер мен ведомстволардың сараптама комиссиялары, кеңестерi, шетелдiк сараптау ұйымдары, жекелеген мамандар/ белгiлейдi, олармен сараптама жүргiзуге шарттар жасасады, орындаушылардың сараптау қорытындыларын алады, солардың негiзiнде БМҒТС-тың жиынтық қорытындысын қалыптастырады.
Қазақстан Республикасының Ғылым және жаңа технологиялар министрлiгi БМҒТС-тың жиынтық қорытындысын бекiтедi және оны шешiмдер қабылдау кезiнде пайдалану үшiн тапсырыс берушiге ұсынады.

Министрлiктер, ведомстволар, ғылым академиялары
ұйымдастыратын МҒТС

20. БМҒТС объектiлерi болып табылмайтын ғылыми-техникалық қызметтiң объектiлерi бойынша Мемлекеттiк ғылыми-техникалық сараптауды объектiлердi өткiзу /қаржыландыру/ туралы шешiм қабылдайтын министрлiктер. ведомстволар, ғылым академиялары ұйымдастырады.
21. Министрлiктер, ведомстволар, ғылым академиялары ұйымдастыратын МҒТС объектiлерi:
- Ғылым және жаңа технологиялар министрлiгi бойынша:
Ғылым қоры қаржыландыратын iргелi және қолданбалы зерттеулердiң бағдарламалары мен жобалары; Қазақстан Республикасының Ғылым және жаңа технологиялар министрлiгi тарапынан мемлекеттiк бюджеттен қаржыландырылатын iзденiстiк ғылыми-техникалық бағдарламалар мен жобалар;
технологияларды сату мен сатып алудың /олардың ғылыми-техникалық деңгейiне қарай/ контрактiлерi;
ғылыми-техникалық ақпараттың мемлекеттiк жүйесiн ұйымдастыру мен дамыту жөнiндегi ұсыныстар;
қоғамдық ұйымдар мен мемлекеттiк бюджеттен қаржыландыруға үмiткерлер ұсынатын ғылыми-технологиялық қызмет саласындағы ұсыныстар мен жобалар;
мемлекеттiк органдар мен лауазымды адамдар олар бойынша ғылыми-техникалық қызмет саласындағы басқарушылық шешiмдердi негiздеу үшiн ведомстводан тыс сарапшылық бағалауды жүргiзудi тиiмдi деп санайтын өзге де объектiлер;
- Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы мен Қазақ ауыл шаруашылығы ғылымы академиясы бойынша:
iргелi зерттеулердiң олардың қалыптасуы мен кезеңдерiн орындау сатысындағы бағдарламалары мен жобалары;
- басқа министрлiктер мен ведомстволар бойынша:
салалық ғылыми-техникалық бағдарламалар мен жобалар болып табылады.
Министрлiктер, ведомстволар мен Қазақстан Республикасының ғылым академиялары, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Ғылым және жаңа технологиялар министрлiгiнiң, басқа да министрлiктер мен ведомстволардың, жекелеген кәсiпорындар мен ұйымдардың тапсырыстары бойынша ғылыми-техникалық сараптау ұйымдастырады.
22. МҒТС осы Ереженiң 8 және 19 тармақтарында аталған тәртiппен жүргiзiледi. МҒТС-қа тапсырыс берушi - тиiстi министрлiк /ведомство, Ғылым академиясы/, ұйымдастырушысы - оның сараптау органы /немесе уәкiлдiгi бар жеке адам/, орындаушылары - ведомстволық сараптау, ғылыми-техникалық, проблемалық кеңестер, бұларға республиканың басқа министрлiктерiнiң, ведомстволарының тәуелсiз сарапшылары немесе сараптама органдары мiндеттi түрде тартылады.
23. Мемлекеттiк ғылыми-техникалық сараптаманы ұйымдастыратын әрi жүргiзетiн республика министрлiктерiнiң, ведомстволарының, ғылым академияларының сараптама қызметтерi, ұжымдық және жеке сарапшылар Қазақстан Республикасының МҒТС жүйесiн құрайды. Қазақстан Республикасының Ғылым және жаңа технологиялар министрлiгi, олардың ведомстволық бағыныстылығына қарамастан, МҒТС-тың барлық сараптама қызметкерлерiнiң жұмысына бақылау мен талдау жасайды, Мемлекеттiк ғылыми-техникалық сараптау саласындағы олардың қызметi жөнiнде ақпарат алуға, салалық бағдарламалар мен жобаларға, iргелi зерттеулердiң бағдарламаларына бақылау МҒТС-ын, сондай-ақ "сараптамаға сараптаманы" таңдап жүргiзуге құқы бар. Қазақстан Республикасының Ғылым және жаңа технологиялар министрлiгi тиiстi сараптама қызметтерiне қажеттi әдiстемелiк көмек көрсетедi.
24. Әрбiр сараптама қызметiнiң iшкi құрылымы, жеке құрамы және жұмыс регламентi республиканың тиiстi министрлiктерi мен ведомстволарының мақсатымен, мiндетiмен, мүдде ауқымымен айқындалады және осы Ереженiң талаптарына сәйкес келуге тиiс.
25. Сараптау объективтiлiгiнiң қажеттi деңгейiн қамтамасыз ету үшiн сарапшыларды iрiктеу кезiнде олардың тәуелсiздiк дәрежесiн арттыратын мынадай қағидаларды сақтау ұсынылады:
сарапшылар iзденушi ретiндегi министрлiктiң, ведомствоның, мекеменiң, кәсiпорынның штатында болмауға тиiс; осы тақырып саласында осы тапсырыс берушiден субсидия алуға үмiткер болуға тиiс емес;
сарапшылар құрамы айқындалған комиссиялар мен кеңестерде жоғарыдағы талаптарға сай келмейтiн адамдар тиiстi жобалар бойынша өткiзiлген мәжiлiстерге қатыстырылмауы қажет /керек болған жағдайда уақытша ауыстырылады/;
сарапшыға қысым жасау әрекетi әкiмшiлiк немесе басқа да санкциялармен жазалануға тиiс;
сарапшылар құрамы дүркiн-дүркiн жаңартылып отыруға тиiс, мұндай жаңартудың нормалары тиiстi сараптама қызметтерi туралы Ережелерде көрсетiлуi керек.

Сараптаманы қаржыландыру

26. БМҒТС, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Ғылым және жаңа технологиялар министрлiгi, ғылым академиялары, министрлiктер мен ведомстволар өткiзетiн, Қазақстан Республикасының Ғылым және жаңа технологиялар министрлiгi арқылы республикалық бюджеттен қаржыландырылатын объектiлердi МҒТС-ны Қазақстан Республикасының Ғылым және жаңа технологиялар министрлiгi ғылымға бөлiнген қаражаттан қаржыландырылады.
27. Өткiзiлуi басқа көздерден қаржыландырылатын объектiлердi БМҒТС және МҒТС тапсырыс берушiлер тарапынан шарттық негiзде төленедi.
28. БМҒТС және МҒТС жүргiзуге бөлiнген қаражат сарапшылар еңбегiне ақы төлеуге және басқа шығындарға пайдаланылады. Бұл қаражаттың мөлшерi, төлем жасау мен пайдаланудың тәртiбi қолданылып жүрген нормативтiк құжаттарға сәйкес айқындалады.

Об организации и проведении экспертизы в научно-технической деятельности

Постановление Кабинета Министpов Республики Казахстан от 14 сентябpя 1993 г. N 876. Утратило силу - постановлением Правительства Республики Казахстан от 27 декабря 2002 года N 1385

Примечание РЦПИ.
Постановление Кабинета Министpов Республики Казахстан от 14 сентябpя 1993 г. N 876 утратило силу - постановлением Правительства Республики Казахстан от 27 декабря 2002 года N 1385

В соответствии с Законом Республики Казахстан "О науке и государственной научно-технической политике Республики Казахстан" Кабинет Министров Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
1. Утвердить Положение об организации и проведении экспертизы в научно-технической деятельности (прилагается).
Министерствам и ведомствам привести структуру и функции своих экспертных органов в соответствие с требованиями Положения.
2. Министерству науки и новых технологий Республики Казахстан обеспечить общее руководство и координацию работ по научно-технической экспертизе.

Премьер-министр
Республики Казахстан

УТВЕРЖДЕНО
постановлением Кабинета Министров
Республики Казахстан
от 14 сентября 1993 г. N 876

П О Л О Ж Е Н И Е
об организации и проведении экспертизы
в научно-технической деятельности

Общие положения

1. Настоящее Положение разработано в соответствии с Законом "О науке и государственной научно-технической политике Республики Казахстан" и регламентирует организацию и проведение экспертизы в научно-технической деятельности, имеющей государственное значение (государственной научно-технической экспертизы).
2. Данным Положением руководствуются органы государственной власти и управления, принимающие решения в области научно-технической деятельности.
3. Государственная научно-техническая экспертиза (в дальнейшем - ГНТЭ) - это система оценочных действий и выводов, проводимых по заявке органов государственной власти и управления для получения независимой аналитической оценки объекта экспертизы с целью повышения уровня обоснованности принимаемых решений по важнейшим вопросам научно-технического прогресса.
4. По объектам научно-технической деятельности, финансируемым из республиканского бюджета Республики Казахстан, а также по объектам, перечисленным в пункте 18 настоящего Положения, ГНТЭ является обязательной и предшествует принятию решения о финансировании (реализации) объекта. По объектам, финансируемым из местных бюджетов, внебюджетных фондов, акционерным, частным капиталом, ГНТЭ проводится по инициативе местных органов власти или распорядителей соответствующих фондов.
5. Основными задачами ГНТЭ являются: оценка возможности
реализации программ и проектов исходя из состояния и динамики развития научно-технического потенциала республики; оценка значимости целей программируемых исследований, возможностей их достижения посредством планируемых операций, необходимости и достаточности предполагаемых затрат труда, финансовых средств, материальных ресурсов; выработка рекомендаций по выбору проектов для финансирования (реализации); оценка значимости получаемых
результатов (на стадиях выполнения, завершения и внедрения в производство) финансируемых проектов, эффективности вложенных средств и выработка рекомендаций о продолжении, изменении или прекращении финансирования.
6. Основными принципами экспертизы являются: независимость и объективность, которые предполагают реализацию специальных механизмов, минимизирующих внешние влияния, способные исказить результаты экспертизы;
полнота и достоверность используемой и вырабатываемой информации;
комплексность, заключающаяся в оценке не только научно-технических, но и экономических, экологических и социальных последствий реализации объекта экспертизы;
общественная открытость и защита прав участников экспертизы.
7. Субъектами ГНТЭ являются:
соискатель - субъект, выдвигающий предложения по объекту экспертизы и претендующий на получение финансирования или разрешения на реализацию объекта - физическое лицо или группа лиц, учреждение, предприятие, ведомство, иностранная компания;
заказчик - субъект, принимающий решение по объекту экспертизы и дающий заказ на проведение ГНТЭ - государственный орган (Верховный Совет, Кабинет Министров, Министерство науки и новых технологий, другие министерства и ведомства Республики Казахстан), отдельные предприятия, организации, учреждения;
организатор - субъект (экспертный орган), осуществляющий организационное обеспечение реализации заказа на ГНТЭ - Главное управление научно-технической экспертизы Министерства науки и новых технологий Республики Казахстан, ведомственные экспертные органы, созданные в пределах утвержденной численности центрального аппарата;
исполнитель - субъект, анализирующий предложения соискателя и дающий экспертное заключение - независимые эксперты (высококвалифицированные ученые, специалисты, в том числе зарубежные), экспертные группы, комиссии, советы, организации, предприятия, иностранные компании соответствующей специализации.
Заказчик, организатор и исполнитель являются непосредственными участниками процедуры ГНТЭ.
8. Общий порядок проведения ГНТЭ:
заказчик принимает решение о проведении ГНТЭ по материалам, представленным соискателем; в зависимости от масштабности, сложности, специфичности объекта экспертизы и источников его финансирования производит выбор организатора; оформляет заказ на проведение экспертизы и направляет его и поступившие от соискателя материалы организатору;
организатор производит предварительный анализ поступивших материалов; согласовывает с заказчиком требования к экспертизе и условия ее выполнения (порядок финансирования, сроки и др.); производит подбор исполнителей и организует их работу; анализирует поступившие от исполнителей экспертные заключения, вырабатывает на их основе итоговое заключение экспертизы и передает его заказчику;
заказчик использует заключение экспертизы при принятии решения по объекту экспертизы.
Организационно-правовые и финансовые взаимоотношения субъектов ГНТЭ оформляются и регулируются в соответствии с действующим законодательством.

Основные права и обязанности участников ГНТЭ

9. Заказчик имеет право:
представлять на экспертизу альтернативные проекты;
по согласованию с организатором устанавливать сроки проведения экспертизы;
заключать финансовые договоры на организацию и проведение экспертизы;
отклонять экспертное заключение или отправлять его на доработку в случае невыполнения требований заказа на ГНТЭ;
обращаться в соответствующие (пункт 12) апелляционные инстанции при несогласии с итоговым заключением экспертизы по мотивам его качества или объективности.
10. Организатор имеет право:
получать всю необходимую информацию для организации и проведения экспертизы, а также финансовое, материально-техническое и административно-правовое обеспечение своей работы;
определять персональный состав исполнителей экспертизы, привлекать в качестве экспертов ведущих ученых и высококвалифицированных специалистов, в качестве коллективных экспертов - экспертные группы, комиссии, советы, а также организации, предприятия, иностранные компаниии соответствующей специализации;
по согласованию с заказчиком устанавливать сроки проведения экспертизы;
устанавливать порядок представления результатов работы индивидуальных и коллективных экспертов;
заключать финансовые договоры на проведение экспертизы;
на основе экспертных заключений вносить предложения об открытии, прекращении или изменении условий финансирования (реализации) объектов экспертизы;
в случае невыполнения экспертами требований к составу экспертизы отклонять или отправлять на доработку экспертные заключения;
обращаться в соответствующие ( пункт 12) апелляционные инстанции при несогласии с принятыми заказчиком решениями по результатам экспертизы.
11. Исполнитель имеет право:
получать всю необходимую информацию для проведения экспертизы, в том числе и по вопросам, возникающим в ходе проведения экспертной работы;
выражать особое мнение при несогласии с итоговым заключением экспертизы или принятыми решениями и обращаться в соответствующие (пункт 12) апелляционные инстанции.
12. Апелляционными инстанциями ГНТЭ являются:
на решения организатора (итоговые заключения экспертизы) - министерство, ведомство, при котором создан экспертный орган;
на решения заказчика по объекту экспертизы - соответствующий вышестоящий орган.
13. Заказчик обязан:
своевременно удовлетворять потребности организатора в информационном, финансовом, материально-техническом, административно-правовом обеспечении его деятельности;
принять от организатора экспертные заключения в соответствии с заказанными требованиями и использовать их при принятии решений по объекту экспертизы.
14. Организатор обязан:
обеспечить своевременное выполнение заказа на ГНТЭ в соответствии с требованиями, согласованными с заказчиком;
обеспечивать исполнителя необходимыми видами ресурсов и условиями деятельности;
принимать участие в формировании банка данных об экспертах, степени и формах их привлечения к экспертной деятельности, рейтинге по количеству и качеству исполнения заказов, других сведениях, не нарушающих права личности по законодательству Республики Казахстан;
сохранять конфиденциальность сведений о персональном составе экспертов по конкретному объекту, а также информации, содержащей государственную или коммерческую тайну; обеспечивать сохранение прав на интеллектуальную собственность;
обеспечивать гласность своих организационных мероприятий и их результатов, противодействовать оказанию давления на экспертов.
15. Исполнитель обязан: выполнять все взятые на себя договорные обязательства перед организатором в соответствии с требованиями заказа;
объективно оценивать характеристики объекта экспертизы;
не нарушать конфиденциальность данных, представленных на экспертизу.
16. Конфиденциальность сведений, представленных соискателем заказчику и поступивших на экспертизу, обеспечивается:
предварительной патентной защитой охраноспособных разработок, осуществляемой соискателем;
обязанностью всех непосредственных участников процедуры ГНТЭ не нарушать конфиденциальность экспертируемой информации.
По требованию соискателя для дополнительной защиты его прав на интеллектуальную собственность оформляется письменный договор о конфиденциальности и неразглашении информации между ним и заказчиком, предусматривающий неразглашение и неиспользование получающей стороной (заказчиком) оговоренной в договоре информации в иных целях, кроме проведения экспертизы. Заказчик в этом случае обязан заключить соответствующий договор с организатором, а тот, в свою очередь, с исполнителями. Договоры должны предусматривать также закрытость информации о конкретном составе исполнителей от соискателя. Несанкционированное соискателем разглашение, использование или передача оговоренной в договоре информации организациям или лицам, не участвующим в экспертизе, влечет судебную ответственность лиц, нарушивших условия договора, и дает право соискателю на возмещение причиненного ему ущерба, реализуемое в судебном порядке в соответствии с действующим законодательством.

Главная государственная научно-техническая
экспертиза

17. Главная государственная научно-техническая экспертиза (ГГНТЭ) - это ГНТЭ, организуемая Министерством науки и новых технологий Республики Казахстан по объектам научно-технической деятельности стратегического значения, затрагивающим интересы Республики Казахстан в целом.
18. Объектами ГГНТЭ являются: научно-техническая часть проектов важнейших производственно-технологических комплексов, сооружаемых в Республике Казахстан (в том числе и с привлечением иностранных инвестиций), инновационные проекты, претендующие на использование государственных капитальных вложений;
научно-техническая часть национальных программ;
республиканские целевые научно-технические программы;
межгосударственные и международные научно-технические программы и проекты;
предложения в сфере научно-технологической деятельности любых хозяйствующих субъектов, затрагивающие интересы Республики Казахстан в целом;
результаты выполнения научно-технических программ и проектов, являющихся объектами ГГНТЭ, а также программ фундаментальных исследований;
работы, выдвигаемые на соискание Государственных премий Республики Казахстан в области науки и техники (экспертиза организуется совместно с Комитетом по Государственным премиям Республики Казахстан в области науки, техники и образования).
Сноска. Абзац второй пункта 18 - в редакции постановления Кабинета Министров Республики Казахстан от 8 декабря 1994 г. N 1395.
19. Порядок проведения ГГНТЭ:
заявка и материалы по объектам ГГНТЭ в обязательном порядке передаются в Министерство науки и новых технологий Республики Казахстан органами государственной власти и управления и другими органами, принимающими решения о реализации (финансировании) этих объектов;
Министерство науки и новых технологий Республики Казахстан по согласованию с заказчиком определяет основные направления, источник и условия финансирования ГГНТЭ и организует ее проведение силами управления научно-технической экспертизы министерства;
управление научно-технической экспертизы Министерства науки и новых технологий Республики Казахстан определяет исполнителей экспертизы (экспертные советы при Министерстве науки и новых технологий Республики Казахстан, экспертные комиссии, советы Национальной академии наук, национальных научных центров, других академий, министерств и ведомств, зарубежные экспертные организации, отдельные специалисты), заключает с ними договоры на проведение экспертизы, получает экспертные заключения исполнителей, на их основе формирует итоговое заключение ГГНТЭ;
Министерство науки и новых технологий Республики Казахстан утверждает итоговое заключение ГГНТЭ и передает его заказчику для использования при принятии решений.

ГНТЭ, организуемая министерствами,
ведомствами, академиями наук

20. По объектам научно-технической деятельности, не являющимися объектами ГГНТЭ, Государственная научно-техническая экспертиза организуется министерствами, ведомствами, академиями наук, принимающими решение о реализации (финансировании) объектов.
21. Объектами ГНТЭ, организуемой министерствами, ведомствами, академиями наук, являются:
- по Министерству науки и новых технологий Республики Казахстан:
программы и проекты фундаментальных и прикладных исследований, финансируемые Фондом науки; поисковые научно-технические программы и проекты, финансируемые из государственного бюджета по линии Министерства науки и новых технологий Республики Казахстан;
контракты на продажу и покупку технологий (по их научно-техническому уровню);
предложения по организации и развитию государственной системы научно-технической информации;
предложения и проекты в сфере научно-технологической деятельности, выдвигаемые общественными организациями и претендующие на бюджетное финансирование;
иные объекты, по которым должностные лица государственных органов считают целесообразным произвести вневедомственную экспертную оценку для обоснования управленческих решений в сфере научно-технической деятельности;
- по Национальной академии наук Республики Казахстан и Казахской академии сельскохозяйственных наук:
программы и проекты фундаментальных исследований на стадиях их формирования и выполнения этапов;
- по другим министерствам и ведомствам:
отраслевые научно-технические программы и проекты.
Министерства, ведомства и академии наук Республики Казахстан организуют также научно-техническую экспертизу по заказам Министерства науки и новых технологий, других министерств и ведомств Республики Казахстан, отдельных предприятий и организаций республики.
22. ГНТЭ проводится в порядке, указанном в пунктах 8 и 19 настоящего Положения, Заказчиком ГНТЭ является соответствующее министерство (ведомство, академия наук), организатором - его экспертный орган (или отдельное уполномоченное лицо), исполнителями - ведомственные экспертные, научно-технические, проблемные советы с обязательным привлечением независимых экспертов или экспертных органов других министерств, ведомств республики.
23. Экспертные службы министерств, ведомств, академий наук республики, коллективные и индивидуальные эксперты, организующие и проводящие Государственную научно-техническую экспертизу, образуют систему ГНТЭ Республики Казахстан. Министерство науки и новых технологий Республики Казахстан осуществляет контроль и анализ деятельности всех экспертных служб ГНТЭ, независимо от их ведомственной подчиненности, имеет право получать информацию по их деятельности в сфере Государственной научно-технической экспертизы, выборочно проводить контрольные ГНТЭ отраслевых программ и проектов, программ фундаментальных исследований, а также "экспертизу экспертиз". Министерство науки и новых технологий Республики Казахстан оказывает соответствующим экспертным службам необходимую методическую помощь.
24. Внутренняя структура, персональный состав и регламент работы каждой экспертной службы определяются целями, задачами, сферой интересов соответствующих министерств и ведомств республики и должны соответствовать требованиям настоящего Положения.
25. Для обеспечения необходимого уровня объективности экспертизы рекомендуется при подборе экспертов соблюдать следующие правила, повышающие степень их независимости:
экспертизы не должны состоять в штате министерства, ведомства, учреждения, предприятия, выступающего в качестве соискателя; не должны претендовать на получение субсидии в данной тематической области у данного заказчика;
в комиссиях, советах, где состав экспертов фиксирован, лица, не удовлетворяющие приведенным выше требованиям, в заседаниях по соответствующим проектам участия принимать не должны (при необходимости могут временно заменяться);
попытки оказания давления на эксперта должны пресекаться административными или другими санкциями;
контингент экспертов должен периодически обновляться, нормы такого обновления должны быть зафиксированы в Положениях о соответствующих экспертных службах.

Финансирование экспертизы

26. ГГНТЭ, а также проводимая Министерством науки и новых технологий, академиями наук, министерствами, ведомствами Республики Казахстан ГНТЭ объектов, финансируемых из республиканского бюджета через Министерство науки и новых технологий Республики Казахстан, финансируется Министерством науки и новых технологий Республики Казахстан из ассигнований на науку.
27. ГГНТЭ и ГНТЭ объектов, реализация которых финансируется из других источников, оплачивается заказчиками на договорной основе.
28. Выделенные на проведение ГГНТЭ и ГНТЭ средства используются для оплаты труда экспертов и других расходов, связанных с организацией и проведением экспертиз. Размер, порядок оплаты и использования этих средств определяются в соответствии с действующими нормативными документами.