Қазақстан Республикасының Үздiксiз бiлiм беру жүйесiнде мамандар даярлау құрылымын реформалау туралы

Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинетiнiң қаулысы 1 қыркүйек 1994 ж. N 982. Күшi жойылды - ҚР Үкіметінің 2002 жылғы 17 маусымдағы N 665 қаулысымен. ~P020665

Үздiксiз және көп деңгейлi бiлiм беру принциптерiн жүзеге

асыру негiзiнде мамандарды даярлаудың сапасын арттыра түсу 
мақсатында Қазақстан Республикасының Министрлер Кабинетi қаулы 
етедi:
     1. Қазақстан Республикасында Жоғары бiлiм берудiң көп 
деңгейлiгi туралы уақытша ереже бекiтiлсiн (қоса берiлiп отыр).
     Қазақстан Республикасының Бiлiм министрлiгi, қарауында оқу
орындары бар министрлiктер мен ведомстволар өздерiнiң нормативтiк
құжаттарын осы ережеге сәйкестендiрсiн.
     
      Қазақстан Республикасының
      Премьер-министрi
                                       Қазақстан Республикасы
                                       Министрлер Кабинетiнiң
                                      1994 жылғы 1 қыркүйектегi
                                          N 982 қаулысымен
                                           Бекiтiлген
            Қазақстан Республикасындағы жоғары бiлiмнiң
                   көп деңгейлi құрылымы туралы
                       Уақытша ереже
     

Жоғары оқу орындарының жеке адамының көп қырлы мәдени-бiлiмдiк сұраныстарын қанағаттандыру, мамандардың жалпы мәдени, ғылыми және кәсiби даярлығының икемдiлiгiн арттыру және экономика мен еңбек нарқы талаптарының күн сайын өзгерiп отыруын ескере отырып мамандардың әлеуметтiк қорғалуын, республика жоғары мектебiнiң әлемдiк бiлiм беру кеңiстiгiнде интеграциясын арттыру мүмкiндiктерiн кеңейту мәселелерiн шешу дипломды мамандарды даярлаудың бiр деңгейлi үлгiсiнен жоғары бiлiмнiң көп деңгейлi құрылымына өтудi талап етедi.
Жоғары бiлiм жүйесiн қайта ұйымдастыру қазақстандық мамандар даярлау жүйесiн көптеген дамыған елдерде қолданылып жүрген жүйеге жақындатуға, сондай-ақ бiлiм беру құрылымының барлық деңгейiнде қабiлеттi және талантты жастарды анықтау мен оларды жетiлдiру тетiгi бар сабақтастығына қол жеткiзуге бағытталған.
Жоғары бiлiмнiң мұндай көп деңгейлi құрылымы жоғары мектеп дамуының отандық және шетелдiк тәжiрибелерiн ескере отырып, әлемдiк практикаға сәйкес түлектерге мамандық берудi, сондай-ақ белгiленген тәртiп бойынша академиялық дәреже берудi көздейдi.

Жалпы ережелер
1. Қазақстан Республикасының жоғары бiлiм құрылымы мазмұны мен оқу мерзiмi жағынан әртүрлi бiрi-бiрiмен сабақтасқан төрт деңгейдегi бiлiмдiк-кәсiптiк бағдарламалар арқылы жүзеге асады: бастауыш жоғары бiлiм (бiрiншi деңгей), орталау жоғары бiлiм (екiншi деңгей), негiзгi жоғары бiлiм (үшiншi деңгей), тереңдетiлген жоғары бiлiм (төртiншi деңгей).
2. Дайындықтың бағыты мен мамандықтар тiзбесiн барлық деңгейдегi жоғары бiлiмнiң мазмұны мен сапасына қойылатын талаптарды (мемлекеттiк стандарт) Қазақстан Республикасының Бiлiм министрлiгi Еңбек министрлiгiмен келiсе отырып бекiтедi.
3. Қолданылып жүрген жоғары бiлiмнiң бiлiмдiк-кәсiптiк бағдарламалар жүйесi жоғары бiлiмнiң жаңа көп деңгейлi құрылымына оның құрамдас бөлiгi болып кiредi.

Жоғары бiлiмнiң құрылымы

Бiрiншi деңгей - бастауыш жоғары бiлiм
4. Бастауыш жоғары бiлiмнiң бiлiмдiк-кәсiптiк бағдарламасы негiзгi (тоғыз жылдық) немесе толық (он бiр жылдық) орта мектеп негiзiнде арнаулы орта оқу орындарында жүзеге асырылады.
Қазiргi уақытта жоғары бiлiмнiң бұл деңгейi үздiксiз бiлiм берудiң жеке сатысы - арнаулы орта бiлiм ретiнде жүзеге асуда.
Нақты орта арнаулы бiлiм тиiстi профильдi жоғары бiлiмнiң бiрiншi деңгейi болып табылады.
5. Бiрiншi деңгей бағдарламасын тәмамдағандарға арнаулы орта оқу орындарының мамандықтары тiзбесiне сәйкес бiлiктiлiк тағайындалып, арнаулы орта бiлiм туралы диплом берiледi.
6. Бiрiншi деңгейдiң бағдарламасын меңгергендердiң алған мамандығы бойынша жұмыс iстеуiне немесе белгiленген тәртiппен жоғары бiлiмнiң келесi деңгейлерiнiң бiлiмдiк-кәсiптiк бағдарламалары бойынша оқуын жалғастыруына болады.

Екiншi деңгей - орталау жоғары бiлiм
7. Екiншi деңгейдiң бiлiмдiк-кәсiптiк бағдарламалары студенттердiң жоғары оқу орындарының бiрiншi және екiншi курстарындағы жалпы бiлiм беру және iргелi жаратылыстанушылық-ғылыми даярлығы мен арнаулы орта бiлiмдi мамандар үшiн 1,5 жылға дейiнгi кәсiби дайындықты қамтиды.
Екiншi деңгей бағдарламасының бiлiмдiк бөлiмi дайындықтың ұқсас мамандықтар тобы үшiн бiрдей болып табылады.
Екiншi деңгей бағдарламасының кәсiптiк бөлiмi жоғары оқу орындарының құрамында немесе жанынан құрылған, сондай-ақ дербес арнаулы оқу орындары мен құрылымдары - колледждерде, бөлiмдерде, топтарда және т.б. жүзеге асырыла алады.
8. Екiншi деңгей бағдарламасының бiлiмдiк бөлiмiн меңгергендерге орталау жоғары бiлiмi туралы куәлiк, ал бұл бағдарламаның кәсiптiк бөлiмiн тәмамдағандарға арнаулы орта бiлiм мамандықтары мен тiзбесiне сәйкес мамандық берiлiп, орталау жоғары бiлiмi туралы диплом тапсырылады. Олар алған мамандықтары бойынша жұмыс iстей алады және үшiншi деңгейде бiлiмiн жалғастыру құқығын сақтайды.
9. Жоғары оқу орнында екiншi деңгейдiң кәсiптiк бағдарламасын енгiзу мәселесiн қажет жағдайлар болғанда (кәсiптiк даярлықты, әдiстемелiк және материалдық жағынан қамтамасыз етудi iске асыратын арнаулы құрылымдық бөлiмшелер құру және т.б.) жоғары оқу орнының Ғылыми кеңесi шешедi. Ғылыми кеңес, сол сияқты, екiншi курсты бiтiрген студенттер арасынан осы деңгейдiң кәсiптiк бағдарламасына студенттер контингентiн қалыптастыру тәртiбiн анықтайды.

Үшiншi деңгей - негiзгi жоғары бiлiм
10. Үшiншi деңгейдiң бiлiмдiк-кәсiптiк бағдарламалары жоғары бiлiмнiң бағыттары мен мамандықтарының тiзбесiне сәйкес және толық орта бiлiм негiзiнде үш нысанда мыналардың есебiнен жүзеге асырылады:
а) жоғары бiлiмдi дипломы бар мамандарды даярлаудың дәстүрлi (қолданылып жүрген) бiлiмдiк-кәсiптiк бағдарламалары;
б) бакалавр бағдарламасын оқу бағыты бойынша (4 жыл) және оның негiзiнде дипломды маман даярлаудың кәсiптiк бағдарламасын (1-2 жыл) игеру.
Бакалавр бағдарламасын меңгергендерге академиялық бакалавр дәрежесi берiлiп, оқу бағыты көрсетiлiп, жоғары бiлiмi туралы аттестат берiледi. Олардың оқуын жалғастыруына немесе тиiстi қызметке тұруына болады. Дипломды маман даярлау бағдарламасы бойынша оқуын жалғастырғандарға және оқуды тәмамдағандарға алған мамандықтары бойынша бiлiктiк берiлiп, жоғары бiлiмi туралы диплом тапсырылады;
в) классикалық түрдегi университеттерде, бакалавр-маман даярлау бағдарламалары, әдетте, жалпы оқу мерзiмi бойынша төрт жыл.
Бұл бағдарламалар бойынша оқу бiтiргендерге тиiстi бiлiктiлiк тағайындалып, жоғары университеттiк бiлiмнiң нақты мамандығы бойынша бакалавр дипломы берiледi.
11. Негiзгi жоғары бiлiмнiң бiлiмдiк-кәсiптiк бағдарламалары бойынша оқу мерзiмi арнаулы орта немесе орталау жоғары бiлiмi бар адамдар үшiн қысқартылуы мүмкiн.
12. Негiзгi жоғары бiлiмнiң толық бағдарламасын ойдағыдай бiтiргендер алған мамандықтары бойынша жұмыс iстей алады немесе магистратурада не үш жылдық аспирантурада белгiленген тәртiппен оқуын жалғастыра алады.
13. Жоғары оқудың бiлiм беру бағыттары немесе мамандықтары бойынша бақалаврлар даярлау бағдарламаларын Қазақстан Республикасының Бiлiм министрлiгi мен ведомстволық басқару органдары белгiлеген қабылдау жоспары шегiнде оларды хабардар ете отырып, жоғары оқу орнының Ғылыми кеңесi өз шешiмiмен дербес енгiзе алады.

Төртiншi деңгей - тереңдетiлген жоғары бiлiм
14. Жоғары бiлiмнiң төртiншi деңгейiнiң бiлiмдiк-ғылыми магистрлiк бағдарламалары оқушылардың болашақтағы қызметiнiң көбiнесе зерттеушiлiк, шығармашылық, педагогикалық сипатын көздейдi және бакалавр дипломы барлар үшiн негiзгi университеттiк бiлiм беру бағдарламаларын нақты мамандық бойынша дамыту және саралау есебiнен түзiледi. Бұл бағдарламаны iске асыру мерзiмi 2 жыл.
15. Тиiстi мамандық бойынша үздiк бакалавр дипломы барлар бұл деңгейдiң бағдарламасы бойынша қабылдау емтихандарысыз қабылданады.
16. Төртiншi деңгейдiң бағдарламалары бойынша оқуға қабылдағанда қажеттi жұмыс тәжiрибесi бар және жұмыс орнынан кәсiпорынның, ұйымның, мекеменiң жолдамасын алғандарға артықшылық берiлуi тиiс.
17. Бiтiру жұмысын қорғап, қажеттi емтихандарды тапсырып, төртiншi деңгейдiң бағдарламаларын табысты аяқтағандарға Ғылыми кеңестiң шешiмi бойынша академиялық ғылым (өнер) магистрi дәрежесi тағайындалады және оқыған мамандығы көрсетiлген тиiстi диплом берiледi.
18. Магистрлiк дәрежесi бар адамдар өзiнiң ғылыми дайындығын екi жылдық аспирантурада жалғастыра алады.
19. Жоғары оқу орындарында ғылым (өнер) магистрлерiн дайындау бағдарламаларын енгiзу олардың Ғылыми кеңестерiнiң өтiнiм хаттары негiзiнде ғылыми және ғылыми-әдiстемелiк мектептер мен өмiр талабына сай ғылыми-зерттеу базасының болуы ескерiле отырып, Қазақстан Республикасының Бiлiм министрлiгiнiң рұқсатымен жүзеге асырылады.
20. Осы деңгей шеңберiнде жоғары оқу орнының Ғылыми кеңесiнiң шешiмiмен жоғары бiлiмдi дипломды мамандарды магистрлiк емес, түрлi салалардағы мамандандырылған практикалық қызметке, аспирантураға түсуге дайындау немесе бiлiмдiк-ғылыми дәрежесiн арттыруға бағытталған бағдарламалар бойынша келiсiм-шарт негiзiнде тереңдетiп оқыту жүргiзiлуi мүмкiн. Бұл бағдарламаны жүзеге асыру мерзiмi бiр жылдан аспауға тиiс.

О реформировании структуры подготовки специалистов в системе непрерывного образования в Республике Казахстан

Постановление Кабинета Министров Республики Казахстан от 1 сентября 1994 г. N 982. Утратило силу - постановлением Правительства РК от 17 июня 2002 г. N 665 ~P020665

В целях дальнейшего повышения качества подготовки специалистов на основе реализации принципов непрерывного и многоуровневого образования Кабинет Министров Республики Казахстан постановляет:
1. Утвердить Временное положение о многоуровневой структуре высшего образования в Республике Казахстан (прилагается).
Министерству образования, министерствам и ведомствам Республики Казахстан, имеющим в подчинении учебные заведения, привести свои нормативные документы в соответствие с настоящим Положением.
Премьер-министр Республики Казахстан

                                            Утверждено



                               постановлением Кабинета Министров
                                       Республики Казахстан
                                 от 1 сентября 1994 г. N 982

ВРЕМЕННОЕ ПОЛОЖЕНИЕ
о многоуровневой структуре высшего
образования в Республике Казахстан

Решение задач расширения возможностей высших учебных заведений в удовлетворении многообразных культурно-образовательных запросов личности, повышения гибкости общекультурной, научной и профессиональной подготовки специалистов и их социальной защищенности с учетом меняющихся потребностей экономики и рынка труда, интеграции высшей школы республики в мировое образовательное пространство потребовало перехода от традиционной одноуровневой модели подготовки дипломированных специалистов к многоуровневой структуре высшего образования.
Реорганизация системы высшего образования направлена на сближение казахстанской системы подготовки кадров с принятой во многих развитых странах системой, а также на создание хорошо отлаженной, преемственной структуры образования, имеющей механизм выявления и развития способной и талантливой молодежи на всех уровнях обучения.
Данная многоуровневая структура высшего образования учитывает отечественный и зарубежный опыт развития высшей школы и предполагает в соответствии с мировой практикой, как присвоение выпускникам квалификаций, так и присуждение в установленном порядке академических степеней.

Общие положения

1. Структура высшего образования в Республике Казахстан реализуется различными по содержанию и срокам обучения преемственными образовательно-профессиональными программами четырех уровней: начального высшего образования (первый уровень), неполного высшего образования (второй уровень), основного высшего образования (третий уровень), углубленного высшего образования (четвертый уровень).
2. Перечень направлений и специальностей подготовки, требования к содержанию и качеству высшего образования (государственные стандарты) на всех его уровнях утверждаются Министерством образования по согласованию с Министерством труда Республики Казахстан.
3. Существующая система образовательно-профессиональных программ высшего образования входит как составная часть в новую многоуровневую структуру высшего образования.

Структура высшего образования

Первый уровень - начальное высшее образование

4. Образовательно-профессиональные программы начального высшего образования реализуются в средних специальных учебных заведениях на базе основной (девятилетней) или полной (одиннадцатилетней) средней школы.
В настоящее время данный уровень высшего образования представлен в качестве самостоятельной ступени непрерывного образования - среднего специального.
Конкретное среднее специальное образование является первым уровнем высшего образования соответствующего профиля.
5. Лицам, завершившим программу первого уровня, выдается диплом о среднем специальном образовании с присвоением квалификации согласно перечню специальностей средних специальных учебных заведений.
6. Успешно овладевшие программой первого уровня могут работать по полученной специальности или продолжить обучение по образовательно-профессиональным программам следующих уровней высшего образования в установленном для этого порядке.

Второй уровень - неполное высшее образование

7. Образовательно-профессиональные программы второго уровня включают общеобразовательную и фундаментальную естественно-научную подготовку студентов, как правило, на первом и втором курсах высших учебных заведений и профессиональную подготовку продолжительностью до 1,5 лет в объеме, предусмотренном для специалистов со средним специальным образованием.
Образовательная часть программы второго уровня является общей для группы родственных специальностей подготовки.
Профессиональная часть программы второго уровня может реализовываться в созданных в составе вузов или при них, а также самостоятельных специальных учебных заведениях и структурах - колледжах, отделениях, группах и т.д.
8. Лица, освоившие образовательный блок программы второго уровня, получают свидетельство о неполном высшем образовании, а завершившие профессиональный блок этой программы - диплом о неполном высшем образовании с присвоением квалификации согласно перечню специальностей среднего специального образования. Они могут работать по полученной специальности и сохраняют за собой право продолжения образования на третьем уровне.
9. Введение в высшем учебном заведении профессиональных программ второго уровня осуществляется при наличии необходимых условий (создание специальных структурных подразделений для реализации профессиональной подготовки, методического и материального обеспечения и др.) решением Ученого совета вуза. Последний также определяет порядок формирования контингента студентов на профессиональную программу данного уровня из числа окончивших второй курс студентов.

Третий уровень - основное высшее образование

10. Образовательно-профессиональные программы третьего уровня осуществляются согласно перечню направлений или специальностей высшего образования и могут быть реализованы на основе полного среднего образования в трех формах за счет:
а) традиционных (ныне действующих) образовательно-профессиональных программ подготовки дипломированных специалистов с высшим образованием;
б) освоения бакалаврской программы по направлению обучения (4 года) и на ее базе профессиональной программы подготовки дипломированного специалиста (1-2 года).
Лицам, освоившим бакалаврскую программу, выдается аттестат о высшем образовании с присвоением академической степени бакалавра и указанием направления обучения. Они могут продолжить обучение или трудоустроиться на соответствующих должностях.
Продолжившим обучение по программе подготовки дипломированного специалиста и завершившим его выдается диплом о высшем образовании с присвоением квалификации по полученной специальности;
в) программ подготовки бакалавров-специалистов в университетах классического типа с общей продолжительностью обучения, как правило, 4 года.
Завершившим обучение по этим программам выдается диплом бакалавра по конкретной специальности высшего университетского образования с присвоением соответствующей квалификации.
11. Продолжительность обучения по образовательно-профессиональным программам основного высшего образования может быть сокращена для лиц, имеющих среднее специальное или неполное высшее образование.
12. Лица, успешно завершившие обучение по полной программе основного высшего образования, могут работать по приобретенной специальности, либо продолжить обучение в магистратуре или трехгодичной аспирантуре в установленном для этого порядке.
13. Программы подготовки бакалавров по направлениям обучения или специальностям высшего образования могут вводиться решением Ученого совета вуза самостоятельно с уведомлением об этом Министерства образования Республики Казахстан и ведомственного органа управления в пределах устанавливаемых ими планов набора.

Четвертый уровень - углубленное высшее образование

14. Образовательно-профессиональные магистерские программы четвертого уровня высшего образования предполагают преимущественно исследовательский, творческий, педагогический характер будущей деятельности обучающихся и формируются для имеющих дипломы бакалавров за счет развития и дифференциации программ основного университетского образования по конкретной специализации. Срок реализации этой программы 2 года.
15. Лица, имеющие диплом бакалавра с отличием по соответствующей специальности, принимаются на обучение по программе данного уровня без вступительных экзаменов.
16. При отборе на обучение по программам четвертого уровня предпочтение должно отдаваться имеющим необходимый опыт практической работы и получившим направление предприятия, организации, учреждения по месту работы.
17. Лицам, успешно завершившим программы четвертого уровня с защитой выпускной работы и сдачей необходимых экзаменов, решением Ученого совета присуждается академическая степень магистра наук (искусств) и выдается соответствующий диплом с указанием специализации обучения.
18. Лица, имеющие степень магистра, могут продолжить свою научную подготовку в двухгодичной аспирантуре.
19. Введение в высших учебных заведениях программ подготовки магистров наук (искусств) осуществляется с разрешения Министерства образования Республики Казахстан на основании ходатайств их Ученых советов и с учетом наличия научных и научно-методических школ, современной лабораторно-исследовательской базы.
20. В рамках данного уровня по решению Ученого совета вуза может проводиться на договорной основе углубленное обучение дипломированных специалистов с высшим образованием по немагистерским программам, ориентированным на специализированную практическую деятельность в различных областях, подготовку к поступлению в аспирантуру или повышение образовательно-научного уровня. Срок реализации этой программы не должен превышать одного года.

----------