Дәрменсiз мемлекеттiк кәсiпорындарды қаржылық-экономикалық тұрғыда сауықтыру, қайта құру және тарату шараларын жүзеге асыру туралы

Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинетiнiң Қаулысы 1994 жылғы 7 қыркүйек N 1002. Қаулының күші жойылды - ҚР Үкіметінің 2005 жылғы 27 шілдедегі N 781 қаулысымен

Дәрменсiз мемлекеттiк кәсiпорындарды санациялау, қайта құру және тарату, оларға қаржылық-экономикалық қолдау көрсету, сондай-ақ мемлекеттiк кәсiпорындарға бекiтiлген мүлiктi тиiмдi пайдалануды қамтамасыз ету мақсатында Қазақстан Республикасының Министрлер Кабинетi қаулы етедi:
1. Қазақстан Республикасындағы дәрменсiз мемлекеттiк кәсiпорындарды қаржылық-экономикалық сауықтыру, қайта құру және тарату тетiгi туралы қоса берiлiп отырған Ереже бекiтiлсiн.
2. Қазақстан Республикасының Қаржы министрлiгi Ұлттық Банкпен келiсе отырып, 1994 жылдың 20 қыркүйегiне дейiн Қазақстан Республикасының Министрлер Кабинетiне Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинетiнiң мына қаулыларының жобасын бекiтуге ұсынсын:
Оңалту банкiн құру туралы және Оңалту банкi туралы Ереженi бекiту жөнiнде:
Құрылымды өзгерту қоры туралы және Құрылымды өзгерту қоры туралы Ереженi бекiту жөнiнде.
3. Қазақстан Республикасының Экономика министрлiгi:
белгiленген тәртiппен 1994 жылдың 20 қыркүйегiне дейiн "Тiкелей мемлекет басқаруындағы кәсiпорындардың қызметi туралы" Қазақстан Республикасының Президентi Жарлығының жобасын енгiзсiн;
1994 жылдың 20 қыркүйегiне дейiн Қазақстан Республикасының Қаржы министрлiгiмен, Өнеркәсiп және сауда министрлiгiмен бiрге және министрлiктермен, ведомстволармен келiсе отырып, тiкелей мемлекет басқаруына ауыстыруға ұсынылатын кәсiпорындардың тiзбесiн ұсынсын;
Қазақстан Республикасының Қаржы министрлiгiмен бiрге министрлiктермен және ведомстволармен, облыс әкiмдерiмен келiсе отырып, 1994 жылдың 30 қыркүйегiне дейiн Қазақстан Республикасының Дәрменсiз мемлекеттiк кәсiпорындарды санациялау және тарату жөнiндегi ведомствоаралық комиссиясына төлем қабiлетi жоқ мемлекеттiк кәсiпорындардың, оның iшiнде:
Оңалту банкi;
Құрылымды өзгерту қоры арқылы
санацияға ұсынылатындарының тiзiмiн берсiн;
1994 жылдың 20 қыркүйегiне дейiн Қазақстан Республикасының Министрлер Кабинетiне Кәсiпорындарды қаржымен оңалту жөнiндегi агенттiк құру және кәсiпорындарды қаржымен оңалту жөнiндегi агенттiк туралы Ереженi бекiту жөнiндегi Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинетi қаулыларының жобаларын бекiтуге ұсынатын болсын.
4. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiне 1994 жылдың 20 қыркүйегiне дейiн коммерциялық банктерде борышкер кәсiпорындарды санациялау жөнiнде арнаулы бөлiмшелер құру туралы Нұсқау шығару ұсынылсын.
5. Қазақстан Республикасының Мемлекеттiк мүлiк жөнiндегi мемлекеттiк комитетi:
Қазақстан Республикасының Экономика министрлiгiмен бiрге 1994 жылдың 20 қыркүйегiне дейiн Қазақстан Республикасының Дәрменсiз мемлекеттiк кәсiпорындарды санациялау және тарату жөнiндегi ведомствоаралық комиссиясына таяудағы алты ай iшiнде жекешелендiрiлетiндер тiзiмiне енгiзiлген төлем қабiлетi жоқ кәсiпорындардың тiзбесiн ұсынатын болсын;
Қазақстан Республикасының Экономика министрлiгiмен және Қаржы министрлiгiмен бiрге 1994 жылдың 25 қыркүйегiне дейiн Дәрменсiз мемлекеттiк кәсiпорындарды санациялау және тарату жөнiндегi ведомствоаралық комиссияға бiрiншi кезекте таратуға ұсынылатын кәсiпорындардың тiзiмiн берсiн.

Қазақстан Республикасының
Премьер-министрi

Қазақстан Республикасы
Министрлер Кабинетiнiң
1994 жылғы 7 қыркүйектегi
N 1002 қаулысымен
БЕКIТIЛГЕН

Қазақстан Республикасындағы дәрменсiз мемлекеттiк
кәсiпорындарды қаржылық-экономикалық тұрғыда сауықтыру,
қайта құру және тарату тетiгi туралы
ЕРЕЖЕ

I. Жалпы ережелер

Дәрменсiз мемлекеттiк кәсiпорындарды қаржылық-экономикалық тұрғыдан сауықтыру, қайта құру және тарату тетiгi (бұдан әрi - тетiк) мемлекеттiң, оның органдарының және арнайы құрылған құрылымдарының дәрменсiз мемлекеттiк кәсiпорындарды тиiмдi сауықтыру, қайта құру және тарату мақсатында әзiрлеген және жүзеге асырған қаржылық-экономикалық, шаруашылық-ұйымдастырушылық және тағы басқа да шаралар мен процедуралар кешенiн қамтиды.
Осы тетiк ауыл шаруашылығы мен банк жүйесiнен басқа экономиканың барлық саласындағы мемлекеттiк кәсiпорындарға, сондай-ақ мемлекеттiк тиiстi акциялық бақылау пакетi бар акционерлiк ұйымдарға қолданылады. Бұл салалардың ерекшелiгiне байланысты оларда қайта құру және тарату тетiгi үкiметтiң жекелеген нормативтiк құжаттарымен бақыланады. Ол тетiк мынадай принциптерге негiзделдi:
дәрменсiз кәсiпорындарды қызметтiк, қаржылық және басқа белгiлерi бойынша топтау және оларға әртүрлi қайта құру мен сауықтыру процедураларын қолдану;
әртүрлi үлгiдегi дәрменсiз кәсiпорындарды қайта құру үшiн арнайы органдар мен құрылымдар құру және оларға мейлiнше басым көмек көрсету;
тиiмдi қайта құру бағыттарын iздестiрудегi кәсiпорындардың өз бастамалары арқылы қайта құрылу барысына мемлекет пен оның құрған органдары тарапынан қатаң бақылауды жүзеге асыру;
жүргiзiлген жұмыстарды қайта құрудың маңызды бағыттарының бiрi және түпкi мақсаты дәрменсiз мемлекеттiк кәсiпорындарды қайта құру болып табылатын республикадағы жүргiзiлiп жатқан жекешелендiру бағдарламасына сай болуы;
арнайы құрылымдар құру мен қажеттi шараларды жүзеге асыру үшiн халықаралық қаржылық-экономикалық ұйымдардың қаржылық және техникалық көмектерiн тарту, шетел мамандарының ақыл-кеңес беру және тәжiрибелiк қызметтерiн пайдалану.

II. Төлем қабiлетi жоқ кәсiпорындардың тiзбесiн анықтау

Өзара есеп айырысу жөнiндегi республикалық және облыстық комиссиялардың, қаржы және салық органдарының, салалық және аймақтық органдардың ақпараттарының негiзiнде Қазақстан Республикасының Экономика министрлiгi мен Қаржы министрлiгiнiң басқармалары республиканың әртүрлi дәрежеде таза борышкерлiгi бар шығынға батқан кәсiпорындарының тiзiмiн жасайды.
Осы тiзiмнен төлем қабiлетi жоқ кәсiпорындардың тiзбесi дараланады. Кәсiпорындардың төлем қабiлетi жоқтығын анықтау үшiн кәсiпорынның баланс құрылымының бағасына негiзделетiн дәлелдеу жүйесi пайдаланылады.
Кәсiпорындардың баланс құрылымының қанағаттанарлық бағаларының көрсеткiштерi мыналар болып табылады:
күнделiктi өтiмдiлiктiң коэффициентi;
өзiндiк қаржылармен қамтамасыз етiлу коэффициентi;
төлем қабiлеттiлiгiнiң қалпына келу (жоғалу) коэффициентi.
Кәсiпорындардың балансына талдау жасау мына негiзде жүргiзiледi:
кәсiпорын басшылары ұсынған және белгiленген тәртiппен расталған соңғы есеп беру кезеңiндегi баланс, сондай-ақ үстiмiздегi айдың бiрiншi күнiндегi баланс (егер бұл баланстың дайындалған күнi соңғы есеп беру кезеңiнiң бiтетiн күнiмен сай келмесе).
кәсiпорын басшылары тиiстi құжаттарды белгiленген мерзiмде өткiзбеген жағдайда салық органдары ұсынған кәсiпорынның соңғы кезеңдегi балансы.
белгiленген тәртiппен алынған құжаттардағы ақпарат кәсiпорынның баланс құрылымын қанағаттанарлықсыз деп анықтап, шешiм қабылдауға жеткiлiктi болады.

III. Кәсiпорындардың әртүрлi топтарына қайта құру
процедураларын қолданудың жолдары

Төлем қабiлетi жоқ кәсiпорындардың тiзбесiнен қайта құру мен сауықтырудың жекелеген процедуралары қолданылатын кәсiпорындар топтары дараланады.
А. Стратегиялық маңызға ие және мемлекеттiк қызметтер атқаратын кәсiпорындар, соның iшiнде коммуналдық қызмет және мемлекеттiк көлiк шаруашылықтары.
Бұл кәсiпорындар мемлекет меншiгiнде қалады және таяу арада жекешелендiруге немесе таратуға жатпайды. Бұл кәсiпорындардың белгiлi бөлiгi тiкелей мемлекет басқаруы категориясына өткiзiлуi мүмкiн, ондай жағдайда олардың қызметi бюджеттен қаржыландырылуға тиiс.
Ә. Таяудағы алты айда жекешелендiру тiзiмiне енген кәсiпорындар.
Мұндай кәсiпорындардың сауықтыру және қайта құру мәселелерiмен жекешелендiру нәтижесiнде анықталған жаңа меншiк иелерi шұғылданады.
Б. Сауықтыруға, қайта құруға алғышарттары мен үмiттерi жоқ және таратуға жататын кәсiпорындар.
Бұл топқа қаржылық және экономикалық жағдайына сауықтыру мен қайта құрудың қандай да бiр түрлерiнiң мүмкiн еместiгi және тиiмсiздiгi алдын-ала белгiлi болған кәсiпорындар жатады. Мұның өзi жабдықтары ескiрген, өндiрген өнiмдерiн өткiзетiн рынокты жандандыру үмiтi жоқ, басқа салада жабдықтау және қайта құру шығыны жаңа кәсiпорындар салудан асып түстетiн кәсiпорындар болып табылады.
Қалған кәсiпорындар бiрнеше категорияға бөлiнедi:
В. Дүниежүзiлiк банк мамандарының ықпалымен және қатысуымен құрылған Оңалту банкi арқылы сауықтыруға және қайта құруға жататын кәсiпорындар.
Бұл категорияға стратегиялық мәнi жоқ және республика көлемiнде мейлiнше мол сомада борышкерлiгi бар, дәрменсiз кәсiпорындардың бiр тобы жатады. Оңалту банкiсiне несие беру рөлiн атқаратын Қаржы министрлiгiне қарасты Оңалту банкi мемелекетке бағынады.
Қайта құру және тарату жоспарларын бекiту, кәсiпорындарға қаржылық көмек көлемiн анықтау және басқа маңызды шешiмдердi республиканың жетекшi экономикалық ведомстволары мен тәуелсiз сарапшылардан құрылған Бақылау кеңесi қабылдайды.
Оңалту банкi бюджеттен немесе Үкiмет кепiлдiк берген облигациялар арқылы қаржыландырылады. Оңалту банкiн қаржыландыруға Дүниежүзiлiк банктiң және басқа сыртқы көмектiң заемдары пайдаланылады.
Бұл кәсiпорындар тобын қайта құрудың мүмкiн түрлерiнiң бiрi - жекешелендiру.
Г. Еуропалық Қайта құру және дамыту банкiнiң көмегiмен құрылған Құрылымды өзгерту қоры арқылы сауықтырылатын және қайта құрылатын кәсiпорындар.
Бұл топқа акциялары Құрылымды өзгерту қорының бақылау пакетiне алмастырылып, Еуропалық Қайта құру және Дамыту банкiсiне берiлетiн Қазақстанның өте қажеттi iрi және орта кәсiпорындары жатады. Шығынға батқан кәсiпорындардың заемдарына ие банкiлер Құрылымды өзгерту қорының заемдары бойынша төлем талабы құжаттарын Құрылымды өзгерту қорының қосалқы қоры үшiн заемдарының қажеттi төлем талабы құжаттарына алмастырып, аударады. Қазақстан Үкiметi Құрылымды өзгерту қоры үшiн Еуропаның Қайта құру және Дамыту банкiсiнiң заемдарын мемлекеттiк кепiлдiктермен қамтамасыз етедi.
Құрылымды өзгерту қоры кәсiпорындарды қайта құру мен жекешелендiрудi Оңалту банкiсiнiң желiсiмен - республиканың министрлiктерi мен ведомстволары мамандарының қатысуымен дайындалған кәсiпорындарды қайта құру жоспарларына баға беру арқылы жүргiзедi.
Д. Коммерциялық банктердегi арнаулы бөлiмшелер арқылы сауықтырылатын және қайта құрылатын кәсiпорындар.
Бұл категорияға өз есепшоттарында қозғалыссыз қарыздары бар кiшi және орта кәсiпорындар жатады.
Бұл жағдайда коммерциялық банктер дәрменсiз кәсiпорындарды қайта құруға немесе жекешелендiруге, ал оларды қайта құру жарамсыз және мүмкiндiксiз болған жағдайда таратуға бастамашы болады.
Е. Кәсiпорындардың қалған бөлiгi Кәсiпорындарды қаржымен оңалту жөнiндегi агенттiк арқылы санацияланады.
Бұл топтағы кәсiпорындарда қайта құру жоспарын жүзеге асыру үшiн министрлiктер мен ведомстволар мамандарының ақыл-кеңестерi пайдаланылады. Қайта құру жоспары шараларының кестесi ұсынылмаған, қанағаттандырылмаған немесе орындалмаған жағдайда кәсiпорын жекешелендiрiлуi немесе таратылуы мүмкiн.
Бұл шараларды қаржыландыру мемлекеттiк бюджеттен немесе ұзақ мерзiмдiк кредит арқылы жүргiзiледi.

О pеализации меp по финансово-экономическому оздоpовлению, pеоpганизации и ликвидации несостоятельных госудаpственных пpедпpиятий

Постановление Кабинета Министpов Республики Казахстан от 7 сентябpя 1994 г. N 1002. Утратило силу - постановлением Правительства РК от 27 июля 2005 г. N 781

В целях эффективного осуществления мероприятий по санации, реоганизации и ликвидации несостоятельных государственных предприятий, оказания им финансово-экономической поддержки, а также обеспечения рационального использования имущества, закрепленного за государственными предприятиями, Кабинет Министров Республики Казахстан постановляет:
1. Утвердить прилагаемое Положение о механизме финансово-экономического оздоровления, реорганизации и ликвидации несостоятельных государственных предприятий в Республике Казахстан.
2. Министерству финансов по согласованию с Национальным Банком Республики Казахстан до 20 сентября 1994 г. внести для утверждения в Кабинет Министров Республики Казахстан проекты постановлений Кабинета Министров Республики Казахстан:
о создании Реабилитационного банка и утверждении Положения о Реабилитационном банке;
о создании Фонда реструктуризации и утверждении Положения о фонде реструктуризации.
3. Министерству экономики Республики Казахстан:
внести в установленном порядке до 20 сентября 1994 г. проект Указа Президента Республики Казахстан "О деятельности предприятий, находящихся под прямым государственным управлением";
представить до 20 сентября 1994 г. совместно с Министерством финансов, Министерством промышленности и торговли Республики Казахстан по согласованию с министерствами и ведомствами перечень предприятий, рекомендуемых для перевода под прямое государственное управление;
совместно с Министерством финансов Республики Казахстан по согласованию с министерствами и ведомствами, главами областных администраций представить до 30 сентября 1994 г. в Межведомственную комиссию по санации и ликвидации несостоятельных государственных предприятий Республики Казахстан списки неплатежеспособных государственных предприятий, в том числе

рекомендуемых к санации через:
Реабилитационный банк;
Фонд реструктуризации;
представить до 20 сентября 1994 г. на утверждение в Кабинет Министров Республики Казахстан проекты постановлений Кабинета Министров Республики Казахстан о создании Агентства по финансовой реабилитации предприятий и утверждении Положения об Агентстве по финансовой реабилитации предприятий.
4. Рекомендовать Национальному банку Республики Казахстан до 20 сентября 1994 г. издать Инструкцию о создании в коммерческих банках специальных подразделений по санации предприятий-должников.
5. Государственному комитету Республики Казахстан по государственному имуществу:
совместно с Министерством экономики Республики Казахстан представить до 20 сентября 1994 г. в Межведомственную комиссию по санации и ликвидации несостоятельных государственных предприятий Республики Казахстан перечень неплатежеспособных предприятий, включенных в списки приватизируемых в течение ближайших шести месяцев;
совместно с Министерством экономики и Министерством финансов Республики Казахстан до 25 сентября 1994 г. представить в Межведомственную комиссию по санации и ликвидации несостоятельных государственных предприятий список предприятий, предлагаемых к ликвидации в первоочередном порядке.

Премьер-министр
Республики Казахстан

Утверждено
постановлением Кабинета Министров
Республики Казахстан
от 7 сентября 1994 г. N 1002

ПОЛОЖЕНИЕ
о механизме финансово-экономического оздоровления,
реорганизации и ликвидации несостоятельных государственных
предприятий в Республике Казахстан

I. Общие положения.

Механизм финансово-экономического оздоровления, реорганизация и ликвидация несостоятельных государственных предприятий (далее Механизм) включает в себя комплекс финансово-экономических, организационно-хозяйственных и иных мероприятий и процедур, разрабатываемых и реализуемых государством, его органами и специально создаваемыми структурами, в целях эффективного преобразования деятельности несостоятельных государственных предприятий, их реорганизации и ликвидации.
Данный механизм распространяется на государственные предприятия, а также акционерные общества с контрольным пакетом акций, принадлежащих государству, во всех отраслях экономики за исключением сельского хозяйства и банковской сферы. В силу специфики этих отраслей механизм оздоровления, реорганизации и ликвидации в них регламентируется отдельными нормативными документами Правительства и основан на следующих принципах:
группировки несостоятельных предприятий по функциональным, финансовым и иным признакам и применения к ним различных процедур реорганизации и оздоровления;
создания специальных органов и структур для реорганизации несостоятельных предприятий различных типов и оказания им максимального содействия;
сочетания жесткого контроля со стороны государства и создаваемых им органов за ходом перестройки с инициативой самих предприятий по поиску направлений их эффективного преобразования;
увязки проводимой работы с осуществляемой в республике программой приватизации, которая является одним из возможных направлений перестройки и конечной целью преобразования несостоятельных государственных предприятий;
привлечения финансовой и технической помощи международных финансово-экономических организаций, использования консультаций и практических услуг иностранных специалистов для организации специальных структур и реализации необходимых мероприятий.

II. Определение перечня неплатежеспособных предприятий

На основании информации, представленной республиканской и областными комиссиями по проведению взаимозачета, финансовыми и налоговыми органами, отраслевыми и региональными органами управления Министерства экономики и Министерства финансов Республики Казахстан составляют список убыточных предприятий республики, имеющих различные виды чистых задолженностей.
Из этого списка выделяется перечень неплатежеспособных предприятий. Для определения неплатежеспособности предприятия используется система критериев, базирующаяся на оценке структуры баланса предприятия.
Показателями для оценки удовлетворительности структуры баланса предприятия являются:
коэффициент текущей ликвидности;
коэффициент обеспеченности собственными средствами;
коэффициент восстановления (утраты) платежеспособности.
Анализ баланса предприятия производится на основании:
баланса за последний отчетный период, а также баланса на первое число текущего месяца (если дата составления этого баланса не совпадает с датой окончания последнего отчетного периода), представляемых руководством предприятия и заверенных в установленном порядке;
баланса предприятия за последний период, представляемого налоговыми органами в случае непредставления в установленные сроки соответствующих документов руководством предприятия.
Информация, содержащаяся в полученных в указанном порядке документах, является достаточной для принятия решения по определению неудовлетворительной структуры баланса предприятия.

III. Порядок применения реорганизационных процедур
для различных групп предприятий

Из общего перечня неплатежеспособных предприятий выделяются группы предприятий, в отношении которых применяются отдельные процедуры реорганизации и оздоровления.

А. Предприятия, имеющие стратегическое значение и выполняющие государственные услуги, в том числе коммунальные службы и государственные транспортные хозяйства.

Эти предприятия остаются в собственности государства и не могут быть в ближайшее время приватизированы или ликвидированы. Часть этих предприятий может быть переведена в категорию находящихся под прямым государственным управлением, тогда их деятельность должна финансироваться из бюджета.

Б. Предприятия, включенные в список приватизируемых в течение ближайших шести месяцев.

Вопросом оздоровления и реорганизации таких предприятий займутся их новые собственники, которые выявятся в результате приватизации.

В. Предприятия, не имеющие предпосылок и перспектив оздоровления, реорганизации и подлежащие ликвидации.

В эту группу попадают предприятия, финансовое и экономическое состояние которых предопределяет невозможность и нецелесообразность каких-либо форм оздоровления и реорганизации. К ним относятся предприятия с физически и морально устаревшим оборудованием, выпускающие продукцию, утратившую и не имеющую перспектив восстановления рынков сбыта, затраты на перепрофилирование или реорганизацию которых будут выше, чем строительство новых предприятий.

Оставшиеся предприятия делятся на несколько категорий:

Г. Предприятия, подлежащие оздоровлению и реорганизации через Реабилитационный банк, создаваемый при содействии и участии специалистов Всемирного банка.

В эту категорию включается часть несостоятельных предприятий, не имеющих стратегического характера и обладающих наибольшей суммой задолженности в масштабах республики.
Реабилитационный банк принадлежит государству, которое представлено Министерством финансов с приданием ему роли кредитора Реабилитационного банка. Утверждение планов реконструкции и ликвидации, определение объемов финансовой поддержки предприятий и другие ключевые решения принимаются Наблюдательным Советом, состоящим из представителей ведущих экономических ведомств республики и независимых экспертов.
Реабилитационный банк финансируется из бюджета или посредством гарантированных правительством облигаций. Для финансирования Реабилитационного банка используются также займы Всемирного банка и других внешних доноров.
Для предприятий этой группы одной из возможных форм реконструкции является приватизация.

Д. Предприятия, оздоровление и реконструкция которых осуществляется через Фонд реструктуризации, создаваемый при содействии Европейского Банка Реконструкции и Развития.

К этой группе относится часть высокопривлекательных крупных и средних предприятий Казахстана, акции которых передаются Европейскому Банку Реконструкции и Развития в обмен на контрольный пакет Фонда реструктуризации. Банки, имеющие займы, по убыточным предприятиям, переводят требования по займам Фонда реструктуризации в обмен на соответствующее требование по займу для субфонда Фонда реструктуризации. Правительство Казахстана обеспечивает государственные гарантии по займам Европейского Банка Реконструкции и развития для Фонда реструктуризации.
Фонд реструктуризации осуществляет реконструкцию и приватизацию предприятий по такой же схеме, что и Реабилитационный банк - через оценки планов перестройки предприятий, разработанных с участием специалистов министерств и ведомств республики.

Е. Предприятия, оздоровление и реконструкция которых осуществляется через специальные подразделения в коммерческих банках.

В эту категорию попадают малые и средние предприятия, имеющие на своих счетах недействующие ссуды. В данном случае коммерческие банки выступают инициаторами перестройки или приватизации несостоятельных предприятий, а в случае их нежизнеспособности и невозможности реконструкции - ликвидация.

Ж. Оставшаяся часть предприятий санируется через специальное Агентство по финансовой реабилитации предприятий.

Для разработки планов реконструкции предприятий этой группы используются консультации специалистов министерств и ведомств республики. В случае непредоставления, неудовлетворительности или невыполнения графика мероприятий, плана реконструкции предприятие может быть приватизировано или ликвидировано.
Финансирование этих мероприятий осуществляется из государственного бюджета или через директивные кредиты.