Қазақстан Республикасының Кеден органдарының жұмысындағы елеулi кемшiлiктер туралы

Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң Қаулысы 1996 жылғы 11 сәуiр N 427. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 2003.04.14. N 357 қаулысымен.

Қазақстанның халықаралық байланыстарының дамуы, шетелдiк iскер топтардың республикада болып жатқан экономикалық үрдiстерге зор ынта қоюы, мемлекеттiң белсендi инвестициялық саясаты кеден органдарының мемлекеттiң сыртқы экономикалық қызметiн дамытуды қамтамасыз етудегi арттыруды талап етедi.
Өткен жыл тауарлардың экспорты мен импортының едәуiр өсуiмен сипатталды. 1995 жылы мемлекеттiк шекара арқылы өткiзiлген жүк 93133 мың тонна болды. 1994 жылмен салыстырғанда шекара арқылы азаматтардың өтуi бiр жарым есе көбейдi (1177,1 мың адам).
Осыны ескере отырып, Үкiмет кеден органдарын күшейтуге айтарлықтай назар аударып келдi. Қазақстан Республикасының Кеден комитетi құрылғаннан (1995 жылғы 1 сәуiрден) берi кеден органдары нығайтылып келдi: облыстық кеден басқармаларында акциздiк кеден күзеттерi мен бөлiмдерi құрылды, Алматы қаласында "Атакент", "Темiржол-Терминал" кедендерi құрылды. Кеден одағын құрудың бiрiншi кезеңi аяқталды: одақ мүшелерiнiң заңдарын жүйелеуге қол жеттi және бiрыңғай тарифтiк ставкалар белгiлендi; Ресей Федерациясында Қазақстан Республикасының Кеден қызметiнiң өкiлдiгi ашылды.
Әйткенмен де Қазақстан Республикасының Кеден комитетiнiң Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Қазақстан Республикасындағы кеден iсi туралы" Заң күшi бар Жарлығымен жүктелген мiндеттердi iске асыру жөнiндегi қызметi қойылып отырған талаптарға сай келмейдi.
Жоғарыда аталған Жарлықта кеден органдарының негiзгi мiндеттерi ретiнде белгiленген Қазақстан Республикасының кеден шекарасы арқылы тауарлар мен көлiк құралдарын өткiзген кезде экономикалық қауiпсiздiктi қорғау, рұқсат ету тәртiбiн сақтау толық көлемiнде қамтамасыз етiлмей отыр, осыдан барып мемлекетке едәуiр материалдық нұқсан келуде.
Кеден бақылауын ұйымдастырудың нашарлығы, ал кейде кеден қызметкерлерiнiң тiкелей қара басын ойлауы республиканың ұлттық байлығы болып табылатын тарихи құндылықтар мен шикiзатты шетелге заңсыз шығаруға әкелiп соғуда.
Республиканың экономикалық мүдделерiн қорғауға, кеден шекарасы арқылы тауарлар мен көлiк құралдарын өткiзген кезде белгiленген тәртiптi сақтауды қамтамасыз етуде, контрабандамен және кеден ережелерiн бұзумен күрес жүргiзуге тиiстi кеден органдары тарапынан заңдылықтың бұзылуы, немқұрайлылық пен қызмет бабын терiс пайдалану арылмай отыр.
Жүктер мен қол жүгiн жете тексерудi ұйымдастыруда тәртiптiң жоқтығы мемлекет мүддесiне едәуiр нұқсан келтiруде.
Осының бәрi Қазақстан Республикасының кеден органдарының қызметiнiң ұйымдық-құқықтық негiздерiн жүзеге асыруда елеулi олқылықтардың бар екенiн көрсетедi.
Кеден баждары мен мiндеттi төлемдердi өндiру жөнiндегi жұмысқа жасалған талдау олардың едәуiр бөлiгiнiң бюджетке түспейтiнiн көрсетедi. Үстiмiздегi жылдың ақпан айының үш күнi iшiнде ғана "Астана" кеденiндегi күшейтiлген бақылау кезiнде 5 миллион теңге кеден баждары мен салықтары бюджетке түстi, ал бүкiл қаңтар айында 4,3 миллион теңге ғана болған едi.
Қазақстан Республикасының Кеден комитетiнiң қызметiне қаржы бақылау органдары жүргiзген тексерулер қаржы тәртiбiнiң өрескел бұзылғанын және басқа жолсыздықтардың бетiн ашты. Кеден қызметтерi кеден күзеттерiнде жете тексеру кезiнде тәргiленген мүлiктер мен құндылықтарды сату және оларды сатудан түскен қаржыны бюджет кiрiсiне төлеу тәртiбiн жиi бұзып отырған.
Қазақстан Республикасының Кеден комитетiнде кадрларды iрiктеу мен орналастыруда қолайсыз жағдай қалыптасқан.
1994-1995 жылдары Қазақстан Республикасының Кеден комитетiнiң құрылымында парақорлықтың, контрабанданың, қызмет бабын терiс пайдаланудың және басқа заңға қарсы әрекеттердiң 78 фактiсi ашылды, ал 1996 жылдың 3 айы iшiнде кеден қызметкерлерi жасаған 26 қылмыс ашылып отыр.
Пара алуға, кеден қызметкерлерiнiң кеден бажын төлеу жөнiндегi белгiленген нысандағы түбiртектердi ресiмдемей қол жүгiн беруiне, тасылатын жүктiң нақты санын азайтып көрсетуiне, жүк тасымалы үшiн салықтарды төлегенi туралы жалған түбiртектер жасауына байланысты және басқа қылмыстар неғұрлым жиi жасалуда.
Мемлекет басшылығы Қазақстан Республикасының Кеден комитетiнiң кадр құрамын сауықтыру жөнiнде шаралар қолданып келдi: кеден қызметкерлерiн кезектен тыс аттестациялау өткiзiлдi, Ресей Федерациясымен Қазақстан кеденшiлерiн Ресей Кеден академиясында оқыту жөнiнде уағдаластыққа қол жеттi.
Әйткенмен де кеден қызметi орталық аппаратының кадр саясаты өзiнiң атына кiр келтiрген қызметкерлердi iрiктеп алуға негiзделiп отыр.
Кеден органдарында тәртiптiң жай-күйiне әсер ететiн факторлардың бiрi олардың қызметiн реттеп отыратын құқықтық базаның жетiлмегендiгi болып табылады.
Iс жүзiнде қазiргi кезде кеден органдарының құқықтық мәртебесi, қызметкерлердi әлеуметтiк қорғау мен материалдық ынталандыру заңмен белгiленбеген. Бүгiнгi таңда мемлекеттiк кеден қызметi туралы заң актiсiн әзiрлеп, қабылдау қажеттiгi күштi сезiлiп отыр.
Қазақстан Республикасында Кеден саясатын жүзеге асыруды жақсарту мақсатында Қазақстан Республикасының Үкiметі қаулы етедi:
1. Қазақстан Республикасының Кеден комитетiнiң "Қазақстан Республикасындағы кеден iсi туралы" Қазақстан Республикасы Президентiнiң 1995 жылғы 20 шiлдедегi Заң күшi бар N 2368 Жарлығын орындау жөнiндегi жұмысы қанағаттанарлықсыз деп танылсын.
2. Жұмыстағы елеулi олқылықтары мен қателiктерi үшiн:
Қазақстан Республикасының Кеден комитетiнiң төрағасы Е.Ж. Дербiсовке сөгiс жариялансын.
Қазақстан Республикасының Кеден комитетi төрағасының орынбасарлары В.В. Шкляр және Р.К. Куватов қызметтерiнен босатылсын.
3. Қазақстан Республикасының Кеден комитетi:
Алматы қаласы мен Алматы облысы бойынша кеден басқармаларының басшыларын қызметтен босатсын;
екi апта мерзiмде Жамбыл, Батыс Қазақстан облыстарындағы кеден басқармаларының "Харгос" кеденi басшыларын оларды қызметтерiнен босатуға дейiн тәртiптiк жауапкершiлiгi туралы мәселенi шешсiн.
Қазақстан Республикасының кеден шекарасы арқылы тауарлар мен көлiк құралдарын өткiзудiң белгiленген тәртiбi мен шарттарын мүлтiксiз сақтауды қамтамасыз етсiн;
Кеден төлемдерi мен салықтарын толық алуға қол жеткiзсiн;
Кеден баждарын төлеу жөнiнде негiзсiз мерзiмiн кешiктiрулерге тыйым салсын;
Кадрларды iрiктеу мен орналастыру жөнiндегi жұмысты ұйымдастыруды түбегейлi қарасын.
ЕСКЕРТУ. 3-тармаққа өзгерiс енгiзiлдi - ҚРҮ-нiң 1996.09.04.
N 1084 қаулысымен .
4. Қазақстан Республикасының Кеден комитетi "Темiр-Жол-Терминал", "Астана" және автожүк кеденiн Алматы қаласы және Алматы облысы бойынша кеден басқармасының бағынысына берсiн.
Ескерту. 4-тармақ жаңа редакцияда - ҚРҮ-нiң 1996.04.22. N 492
қаулысымен .
5. Қазақстан Республикасының Кеден комитетi тiкелей өнеркәсiп кәсiпорындарында тиiстi кеден органдарының жанындағы кеден қоймаларын құру жөнiнде шаралар қабылдап, олардың құрылуы туралы 1996 жылдың 1 маусымына дейiн Үкiметке мәлiмдесiн.
6. Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгi мен Кеден комитетi "Қазақстан Республикасындағы Мемлекеттiк кеден қызметi туралы" Қазақстан Республикасы Заңының жобасын Үкiметке белгiленген тәртiппен 1996 жылдың 1 қыркүйегiне дейiн енгiзсiн.
7. Қазақстан Республикасының Қаржы министрлiгi жүктердi iлесе алып жүрудi, тауарларды жеткiзу мен статистиканы автоматтандыру үшiн "Хайран" рентген аппаратурасын сатып алуға Қазақстан Республикасының Кеден комитетiне қажеттi қаражат бөлсiн.
8. Қазақстан Республикасы Аппаратының Басшысы кеден органдарының басшы қызметкерлерiн тағайындаудың келiсу тәртiбiн әзiрлесiн.
9. Тексеру материалдары Қазақстан Республикасының тергеу органдарына берiлсiн.
10. Осы қаулының орындалуына бақылау жасау Қазақстан Республикасы Үкiметi Аппаратының Қорғаныс және құқық тәртiбi бөлiмiне жүктелсiн.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрi

О серьезных недостатках в работе таможенных органов Республики Казахстан

Постановление Правительства Республики Казахстан от 11 апреля 1996 г. N 427. Утратило силу - постановлением Правительства РК от 14 апреля 2003 г. N 357

Развитие международных связей Казахстана, большой интерес заграничных деловых кругов к экономическим процессам, происходящим в республике, активная инвестиционная политика государства требуют повышения роли таможенных органов в обеспечении развития внешнеэкономической деятельности государства.
Прошлый год характеризовался значительным ростом экспорта и импорта товаров. В 1995 году пропуск грузов через государственную границу составил 93133 тыс. тонн. В полтора раза по сравнению с 1994 годом увеличился пропуск граждан через границу (1177,1 тыс. человек).
С учетом этого Правительством уделялось значительное внимание усилению таможенных органов. С момента образования Таможенного комитета Республики Казахстан (с 1 апреля 1995 года) укреплялись таможенные органы: созданы акцизные таможенные посты и отделы в областных таможенных управлениях, образованы таможни "Атакент", "Темир-Жол-Терминал" в г. Алматы. Завершен первый этап формирования Таможенного союза: достигнута унификация законодательства членов союза и установлены единые тарифные ставки; в Российской Федерации открыто Представительство таможенной службы Республики Казахстан.
Вместе с тем деятельность Таможенного комитета Республики Казахстан по реализации возложенных Указом Президента Республики Казахстан, имеющим силу Закона, Z952368_ "О таможенном деле в Республике Казахстан" задач не соответствует предъявляемым требованиям.
Защита экономической безопасности, соблюдение разрешительного порядка при перемещении товаров и транспортных средств через таможенную границу Республики Казахстан, определенные вышеназванным Указом как основные задачи таможенных органов, не обеспечиваются в полной мере, в связи с чем государству причиняется значительный материальный ущерб.
Низкая организация таможенного контроля, а иногда прямая корыстная заинтересованность сотрудников таможни влечет за собой незаконный вывоз за границу исторических ценностей и сырья, составляющих национальное богатство республики.
Не изжиты нарушения законности, халатность и злоупотребления со стороны таможенных органов, призванных защищать экономические интересы республики, обеспечивать соблюдение установленного порядка при перемещении товаров и транспортных средств через таможенную границу, вести борьбу с контрабандой и нарушениями таможенных правил.
Отсутствие порядка в организации досмотра грузов и багажа наносит значительный ущерб интересам государства.
Все это свидетельствует об имеющихся серьезных просчетах в осуществлении организационно-правовой основы деятельности таможенных органов Республики Казахстан.
Анализ работы по взысканию таможенных пошлин и обязательных платежей показывает, что значительная их часть не попадает в бюджет. Только в течение трех дней февраля т.г. при усиленном контроле на таможне "Астана" в бюджет было внесено таможенных пошлин и налогов почти на 5 млн. тенге, тогда как за весь январь - только 4,3 млн. тенге.
Проведенными органами финансового контроля проверками деятельности Таможенного комитета Республики Казахстан выявлены грубые нарушения финансовой дисциплины и другие злоупотребления. Таможенными службами нередко допускались случаи нарушения порядка реализации конфискованного при досмотрах на таможенных постах имущества и ценностей и внесения выручки от их реализации в доход бюджета.
Неблагополучная обстановка сложилась в Таможенном комитете Республики Казахстан в подборе и расстановке кадров.
В 1994-1995 годах выявлено 78 фактов взяточничества, контрабанды, злоупотреблений и прочих противоправных проявлений в структуре Таможенного комитета Республики Казахстан, а за 3 месяца 1996 года уже выявлено 26 преступлений, совершенных работниками таможен.
Наиболее часто совершаются преступления, связанные с получением взяток, выдачей работниками таможен багажа без оформления квитанции установленной формы по оплате таможенной пошлины, занижением фактического количества перевозимого груза, подделкой квитанций об уплате налогов за грузоперевозки и др.
Руководством государства предпринимались меры по оздоровлению кадрового состава Таможенного комитета Республики Казахстан: проводились внеочередные аттестации сотрудников таможен, укреплялся кадровый состав руководства, достигнута договоренность с Российской Федерацией по обучению казахстанских таможенников в Российской таможенной академии.
Вместе с тем кадровая политика центрального аппарата таможенной службы основана на подборе уже скомпрометировавших себя сотрудников.
Одним из факторов, влияющих на состояние дисциплины в таможенных органах, является несовершенство правовой базы, регулирующей их деятельность.
Фактически в настоящее время законодательно не определен правовой статус таможенных органов, социальная защита и материальное поощрение сотрудников. Сегодня остро назрела необходимость разработки и принятия законодательного акта о государственной таможенной службе.
В целях улучшения осуществления таможенной политики в Республике Казахстан Правительство Республики Казахстан постановляет:
1. Работу Таможенного комитета Республики Казахстан по выполнению Указа Президента Республики Казахстан, имеющего силу Закона, от 20 июля 1995 г. N 2368 "О таможенном деле в Республике Казахстан" признать неудовлетворительной.
2. За серьезные нарушения и упущения в работе:
Председателю Таможенного комитета Республики Казахстан Дербисову Е.Ж. объявить выговор.
Заместителей Председателя Таможенного комитета Республики Казахстан Шкляра В.В. и Куватова Р.К. освободить от занимаемых должностей.
3. Таможенному комитету Республики Казахстан:
освободить от занимаемых должностей руководителей таможенного управления по городу Алматы и Алматинской области;
в двухнедельный срок решить вопрос о дисциплинарной ответственности руководителей таможенных управлений по Жамбылской, Западно-Казахстанской областям, таможне "Хоргос", вплоть до освобождения их от занимаемых должностей;
обеспечить неукоснительное соблюдение установленного порядка и условий перемещения через таможенную границу Республики Казахстан товаров и транспортных средств;
добиться полного взимания таможенных платежей и налогов. Запретить необоснованные предоставления отсрочек по уплате таможенных пошлин;
кардинально пересмотреть организацию работы по подбору и расстановке кадров.
Сноска. Абзац второй пункта 3 - с изменениями, внесенными постановлениями Правительства Республики Казахстан от 22 апреля 1996 г. N 492 P960492_ и от 4 сентября 1996 г. N 1084 Р961084_ .
4. Таможенному комитету Республики Казахстан таможни "Темир-Жол-Терминал", "Астана" и автогрузовую таможню передать в подчинение Таможенному управлению по городу Алматы и Алматинской области.
Сноска. Пункт 4 - в редакции постановления Правительства Республики Казахстан от 22 апреля 1996 г. N 492.
5. Таможенному комитету Республики Казахстан принять меры по учреждению таможенных складов при соответствующих таможенных органах непосредственно на промышленных предприятиях и доложить об их создании Правительству до 1 июня 1996 года.
6. Министерству юстиции и Таможенному комитету Республики Казахстан до 1 сентября 1996 года в установленном порядке внести в Правительство Республики Казахстан проект Закона Республики Казахстан "О государственной таможенной службе в Республике Казахстан".
7. Министерству финансов Республики Казахстан выделить из резервного фонда необходимые средства Таможенному комитету Республики Казахстан на приобретение рентгеновской аппаратуры "Хайман", для автоматизации сопровождения грузов, доставки товаров и статистики.
8. Руководителю Аппарата Правительства Республики Казахстан разработать порядок согласования назначения руководящих работников таможенных органов.
9. Материалы проверок передать в следственные органы Республики Казахстан.
10. Контроль за исполнением настоящего постановления возложить на Отдел обороны и правопорядка Аппарата Правительства Республики Казахстан.

Премьер-Министр
Республики Казахстан