Қазақстан Республикасының аумақтарында азаматтық әуе кемелерiмен болған авиациялық оқиғалар мен тосын оқиғаларға қызметтiк тексеру жүргiзудiң тәртiптерi туралы Ереженi бекiту туралы

Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 1996 жылғы 19 маусым N 755 Қаулысы. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 2011.07.18 № 828 Қаулысымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 2011.07.18 № 828(алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.

"Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiн пайдалану және авиация қызметi туралы" Қазақстан Республикасы Президентiнiң 1995 жылғы 20 желтоқсандағы N 2697 U952697 Заң күшi бар Жарлығын (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесiнiң Жаршысы, 1995 ж., N 23, 148-бап) жүзеге асыру мақсатында Қазақстан Республикасының Үкiметi қаулы етедi:
Қазақстан Республикасының аумақтарында азаматтық әуе кемелерiмен болған авиациялық оқиғалар мен тосын оқиғаларға қызметтiк тексеру жүргiзудiң тәртiптерi туралы қоса берiлiп отырған Ереже бекiтiлсiн.

Қазақстан Республикасы
Премьер-Министрiнiң
орынбасары

Қазақстан Республикасының
Үкiметiнiң
1996 жылғы 19 маусымдағы
N 755 қаулысымен
БЕКIТIЛГЕН

Қазақстан Республикасының аумақтарында азаматтық әуе
кемелерiмен болған авиациялық оқиғалар мен тосын оқиғаларға
қызметтiк тексеру жүргiзудiң тәртiптерi туралы
ЕРЕЖЕ I. Жалпы ережелер

1. Осы Ереже "Қазақстан Республикасының әуе кеңестiгiн пайдалану және авиация қызметi туралы" Қазақстан Республикасы Президентiнiң Заң күшi бар Жарлығына, Азаматтық авиация және әуе кеңестiгiн пайдалану туралы үкiметаралық келiсiмге, Халықаралық азаматтық авиация туралы Конвенцияға (ИКАО) 13-қосымшаның стандарттары мен ұсынымдарына сәйкес, сондай-ақ тексеру жүргiзудiң отандық және халықаралық тәжiрибесi ескерiлiп жасалған.

2. Ереже авиациялық оқиғалар мен тосын оқиғаларды неғұрлым толық анықтауға, сондай-ақ оларды болдырмау жөнiндегi алдын алу шараларын әзiрлеуге бағытталған.
Ереже Қазақстан Республикасының азаматтық әуе кемелерiмен болған авиациялық оқиғалар мен тосын оқиғалардың айқындалуын және жiктелуiн қамтиды. Қазақстан Республикасының аумақтарында азаматтық әуе кемелерiмен болған авиациялық оқиғалар мен тосын оқиғаларға қызметтiк тексеру жүргiзудiң тәртiбiн белгiлейдi.

3. Ереженiң талаптары Қазақстан Республикасының азаматтық және эксперименттiк авиациясына қолданылады әрi азаматтық әуе кемелерi мен ұшуды қамтамасыз ету құралдарын жасауды және пайдалануды жүзеге асыратын барлық министрлiктер, ведомстволар, авиакомпаниялар, кәсiпорындар, ұйымдар мен жеке тұлғалар үшiн мiндеттi болып табылады.

4. Көлiктегi орталық атқарушы орган тағайындаған комиссия азаматтық әуе кемелерiмен болған әрбiр авиациялық оқиға мен тосын оқиға бойынша мiндеттi түрде осы Ережеде белгiленген тәртiпке қатаң сәйкес тексеру жүргiзедi. Тексеру авиациялық оқиғаларды болдырмау мақсатында жүргiзiледi және ақпарат жинау мен оның талданылуын, қажеттi зерттеулер жүргiзiлуiн, уақиғаның себебiн айқындауды және ұсынымдар әзiрлеудi қамтиды.

5. Азаматтық әуе кемелерiмен болған авиациялық оқиғалар мен тосын оқиғаларды тексеру мәселелерi жөнiндегi министрлiктердiң, ведомстволардың, авиакомпаниялардың нормативтiк актiлерi осы Ереженiң талаптарына сәйкес келуге тиiс.

II. Айқындау және жiктеу

6. Авиациялық оқиға - әуе кемесiн пайдалануға байланысты, қандай да бiр адамның ұшу ниетiмен бортқа кiрген сәтiнен бастап, бортта болғандардың бәрi әуе кемесiнен кетуi сәтiне дейiнгi оқиға және соның барысында:

а) қандай да бiр адам мыналардың салдарынан өлiмге душар ететiн дене жарақатын немесе ауыр дене жарақатын:
сол әуе кемесiнде болуының;
әуе кемесiнiң бөлiнiп қалған бөлшегiн қосқанда, оның қандай да бiр бөлшегiне тiкелей жақындасуының;
бұған дене жарақатын табиғи себептер салдарынан алған, өзiне-өзi жасаған, не басқа адамдар жасаған, немесе әдетте жолаушылар мен экипаж мүшелерiне баруға болатын аймақтардан сыртқары жасырынған билетсiз жолаушыларға жасалған жағдайлардан басқа, реактивтiк қозғалтқыш газы шапшуының тiкелей әсер етуiнiң нәтижесiнде алғанда;

б) әуе кемесi зақымдалады немесе оның конструкциясы бүлiнедi, соның нәтижесiнде;
әуе кемесi конструкциясының берiктiгi бұзылады, техникалық немесе ұшу сипаттары нашарлайды және әдетте күрделi жөндеу немесе зақымданған бөлшегiн ауыстыру талап етiледi;
бұған қозғалтқыштың iстен шығуынан немесе зақымдануынан, қозғалтқыштың өзi ғана зақымданғанда, оның қақпақтары немесе қосалқы агрегаттары, немесе тек әуе винттерi, қанат шеттерi, антенналары, пневматикалары, тежеу құрылғылары, обтекательдерi ғана зақымданғанда немесе қапталуында жапырылудың немесе қаптауында қабысу немесе тесiк болғаннан басқа да;

в) әуе кемесi хабар ошарсыз жоғалады немесе оған баруға мүлдем мүмкiн емес немесе оны эвакуациялау тиiмсiз жерге тап болады.

Ескертулер:
1. Өлiмге душар ететiн дене жарақаты бар статистикалық деректердiң бiркелкi берiлуi мақсатында өлiмге ұшыратқан дене жарақаты болып, уақиға болған сәттен бастап 30 тәулiк iшiнде дене жарақатының нәтижесiнде өлiмге ұшыратуы саналады.

2. Оны ресми түрде iздестiру тоқтатылғанда немесе әуе кемесiнiң жатқан орны анықталмағанда әуе кемесi хабар-ошарсыз жоғалды деп есептелдi.

3. Авиациялық оқиға кезiнде алынған дене жарақаты ауыр дене жарақаты деп есептеледi, мұның өзi:
жарақаттанған сәтiнен бастап жетi тәулiк iшiнде 48 сағаттан аса уақыт госпитализация талап етiлсе;
кез келген сүйектiң сынуына (қол саусақтарының, аяқтың немесе мұрынның жай сынуын қоспағанда) әкеп соқса;
талшықтардың үзiлуiмен, күштi қан кетуiмен, жүйкенiң, бұлшық еттiң немесе сiңiрдiң зақындалуымен байланысты;
кез келген iшкi ағзаның зақымдануымен байланысты;
дене күюiнiң екiншi немесе үшiншi дәрежесiн немесе дене сыртының 5 процентiнен астамын зақымдаған кез келген дене күйiгiне ұшырауға байланысты;
жұқпалы заттардың немесе радиациямен зақымданудың әсер етуi фактiсiнiң расталуымен байланысты болса.

7. Келтiрiлген зардаптарының ауырлығына қарай авиациялық оқиғалар:
апаттарға:
адам өлiмiнсiз болған авиациялық уақиғаларға бөлiнедi.
Апат - қандай да бiр адамның өлуiне немесе жолаушылардың, немесе экипаж мүшелерiнiң қандай да бiреуiнiң хабар ошарсыз жоғалуына әкеп соққан авиациялық уақиға.
Апаттық эвакуация процесiнде әуе кемесiнiң бортында болғандардың қайсы бiрiнiң дене жарақатын алуы салдарынан қазаға ұшырауы жағдайы да апаттарға жатады.
Адам өлiмiнсiз болған авиациялық оқиға - әуе кемесi планерiнiң күш беретiн бөлшектерiне зақым келуiнен немесе эвакуациялау техникалық жағынан мүмкiн емес немесе тиiмдi емес жерге қонуынан болған бортындағы адамдардың өлiмiне байланысты емес авиациялық оқиға.
Тосын оқиға - авиациялық оқиғадан басқа, ұшу қауiпсiздiгiне әсер ететiн немесе әсер етуi мүмкiн болатын әуе кемесiн пайдалануымен байланысты кез келген оқиға.
Авиациялық оқиғаларды болдырмау үшiн мейлiнше назар бөлiнетiн және мiндеттi түрде тексеруге жататын тосын оқиғалардың тiзбесi көлiктегi орталық атқарушы органның тарапынан белгiленедi.
Мүдделi мемлекеттер:
уақиға болған мемлекет;
әуе кемесiн тiркеген мемлекет;
әуе кемесiн пайдаланушы мемлекет;
әуе кемесiн (қозғалтқышын, жабдықтарын) әзiрлеушi мемлекет;
әуе кемесiн (қозғалтқышын, жабдықтарын) жасаушы мемлекет;
әуе кемесiн (қозғалтқышын) жөндеудi жүзеге асырушы мемлекет;
авиациялық уақиға кезiнде азаматтары қаза тапқан немесе айтарлықтай дене жарақатын алған мемлекет.

8. Авиациялық оқиғалар мен тосын оқиғаларға жатпайтын, әуе кемелерiн пайдалану кезiнде, сондай-ақ оларға техникалық қызмет көрсету, сақтау және жөндеу процесiнде орын алған басқа оқиғаларды жiктеу, осы оқиғаларды тексеру мен есепке алу тәртiбi ведомстволық құжаттармен айқындалады.

III. Авиациялық оқиғаларды тексерудi ұйымдастыруды

9. Авиациялық оқиғаларды тексеру авиациялық көлiк жүйесiнiң қалыпты жұмыс iстеуiнен барлық ауытқуларды анықтауды және сол ауытқулардың ұшу барысына әсерiн бағалауды көздейтiн ақпараттарды жинау мен талдауды қамтиды.
Тексеру жүргiзудiң мақсаты оқиға себептерiн белгiлеу, авиациялық оқиғаларды болдырмау және қауiпсiздiктi қамтамасыз ету жөнiнде ұсынымдар жасау болып табылады.

10. Қазақстан Республикасында авиациялық оқиғалардың объективтi әрi бiлiктi тексерiлуiн қамтамасыз ету үшiн көлiктегi орталық атқарушы орган өзiнiң ведомстводан тыс мемлекеттiк комиссиясын құрады, оған тексеру жүргiзуде өз мүддесi сөз болатын әуе кемесiнiң пайдаланушысы мiндеттi түрде қатысады.
Ведомстводан тыс мемлекеттiк комиссия осы Ережеге және Авиация мен әуе кеңістiгiн пайдалану жөнiндегi кеңес 1992 жылғы 11 қыркүйекте бекiткен Азаматтық авиация мен әуе кеңістiгiн пайдалану туралы келiсiмге қатысушы - мемлекеттердiң авиациялық оқиғалар мен тосын оқиғаларды, қызметтiк тексеру Ережелерiне (бұдан әрi - Ережелер) сәйкес Қазақстан Республикасының азаматтық әуе кемелерiмен болған авиациялық оқиғалардың тексерiлуiн ұйымдастырып, жүргiзедi.

11. Мемлекетаралық авиация комитетiнiң (МАК) Ұшу қауiпсiздiгi жөнiндегi комиссия туралы Ереженiң 2-тармағына және Ережелердiң 3.2-тармағына сәйкес оқиға болған мемлекет, әуе кемесiн тiркеген және немесе әзiрлеген, жасаған мемлекет, оны пайдаланушы сол бiр Уағдаласушы мемлекет болып табылмайтын жағдайда Уағдаласушы мемлекеттердiң кез келгенiнiң аумағында газ-турбиналық қозғалтқышы бар әуе кемелерiмен болған авиациялық оқиғаларды аудиторлық тексерудi Ұшу қауiпсiздiгi жөнiндегi комиссия мүдделi Уағдаласушы мемлекеттер өкiлдерiнiң қатысуымен жүргiзедi.
Ұшу қауiпсiздiгi жөнiндегi комиссияны тағайындайтын кезде оның төрағалығына ұсынылған кандидатура жайлы көлiктегi орталық атқарушы органмен келiсiледi.

12. Ведомстводан тыс мемлекеттiк комиссия авиациялық оқиғаларды тексерудi Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес прокуратураның, iшкi iстер, ұлттық қауiпсiздiк органдарының, МТК-нiң өкiлдерiмен өз iс-қимылын үйлестiре отырып, құқық қорғау органдарына тәуелсiз жүргiзедi.

13. Әуе кемесiн дайындаушы-мемлекеттiң, әуе кемесiн жасаушы-мемлекеттiң, әуе кемесiне жөндеу жұмысын жүргiзген мемлекеттiң, тiркеушi-мемлекеттiң және пайдаланушы-мемлекеттiң тексеруге қатысу үшiн өзiнiң уәкiлдi өкiлiн тағайындауына құқығы бар. Тексерудi ұйымдастырушы мемлекеттiк орган тексеру жөнiндегi комиссияның құрамына мүдделi мемлекеттердiң уәкiлдi өкiлдерiн қосуға тиiс.
Уәкiлдi өкiлдер тексеруге қатысу үшiн мамандарды (кеңесшiлердi) тарта алады.
Басқа мүдделi мемлекеттердiң тексеруге қатысу үшiн сарапшылар тағайындауына құқығы бар.
Осылайша қатысу дәрежесiн тексеру жүргiзушi мемлекеттiк комиссия айқындайды.

14. Тексерудiң далалық кезеңiндегi комиссия жұмысына, соның iшiнде авиациялық оқиға зардаптарын жоюға байланысты барлық шаралардың аумағында оқиға болған пайдаланушы немесе авиакомпания, кәсiпорын, азаматтық авиация бөлiмшесi қамтамасыз етедi. Аумақ бекiтудi көлiктегi орталық атқарушы орган жүзеге асырады.
Аумағында уақиға болған пайдаланушы немесе авиакомпания, кәсiпорын, азаматтық авиация бөлiмшесi тексеруге қатысушыларды оқиға болған жерде жұмыс жүргiзу үшiн арнайы киiммен және аяқ киiммен, жеке қорғаныс құралдарымен, көлiк құралдарымен және байланыс құралдарымен, қажеттi мүккәммалмен және шығасылық материалдармен қамтамасыз етедi, олардың жұмыс атқаруы үшiн қажеттi жағдай туғызады, тексерiс материалдарының сақталуын, көбейтiлуi мен жiберiлуiн ұйымдастырады, тынығу мен тамақтануға орналастырылуын қамтамасыз етедi.
Аумағында оқиға болған авиакомпанияға, кәсiпорынға, азаматтық авиация бөлiмшесiне келтiрiлген шығындарды, тексеру жөнiндегi комиссияның тапсырмасы бойынша арнаулы зерттеулер жүргiзуге, сондай-ақ комиссияның сұрауы бойынша мамандарды iссапарға жiберуге жұмсалатын шығындарды шот ұсынған бойда әуе кемесiнiң иесi төлейдi.
Егер авиациялық оқиға әуе кемесi иесiнiң кiнәсiнен болмаса немесе оның кiнәсi iшiнара айқындалса, тексеру аяқталғаннан кейiн әуе кемесiнiң иесi авиациялық оқиғадан келген шығындардың, тексеру жөнiндегi шығындарды қоса, орнын толтыруға шағым жасай алады.

IV. Авиациялық оқиға туралы құлақтандыру

15. Авиациялық оқиға туралы хабарламаны алысымен Қазақстан Республикасының Әуе қозғалысы басқармасы қызметiнiң лауазымды адамдары болған жағдай туралы бастапқы хабарды Қазақстан Республикасы азаматтық авиациясының ұшу қауiпсiздiгiн қадағалау органына (бұдан әрi - ҰҚ қадағалау органы), Қазақстан Республикасының құқық қорғау органдарына, МАК-тың ұшу қауiпсiздiгi жөнiндегi комиссиясына, әуе кемесiнiң пайдаланушысына бередi.

16. Аумағында авиациялық оқиға болған авиакомпанияның, азаматтық авиация кәсiпорнының жетекшiсi бастапқы хабарды алысымен оны дереу ҰҚ қадағалау органына, тiркеген мемлекеттiң тексерушi органына, МАК-нiң ұшу қауiпсiздiгi жөнiндегi комиссиясына хабарлайды, сондай-ақ болған жағдай туралы жергiлiктi құқық қорғау органдарын хабардар етедi.
Бастапқы хабарлама, мүмкiндiгiнше, мынадай ақпараттан тұруға тиiс:
күнi, уақыты (жалпыеуропалық), оқиға болған жер;
үлгiсi, мемлекеттiк-тiркеудiң танымдық белгiсi және әуе кемесiнiң тиесiлiгi;
әуе кемесiнiң пайдаланушы-кәсiпорнының, әзiрлеушiсiнiң, жасаушысының атауы;
оқиға сәтiндегi метеорологиялық жағдай;
әуе кемесi командирiнiң аты-жөнi (тексерушiнiң және оның лауазымы);
тапсырманың сипаты, бастапқы және соңғы пункттерi көрсетiлген рейiс нөмiрi;
ұшып шыққан соңғы пункт және қону жобаланған пункт;
егер олар шын мәнiсiнде белгiлi болса, оқиғаның қысқаша жағдаяттары;
әуе кемесi бортындағы экипаж мүшелерi мен жолаушылардың, соның iшiнде қаза тапқандар мен дене жарақаттарын алғандардың саны, зардап шеккен жолаушылардың азаматтығы. Әуе кемесiнен тыс жүрiп-тұрушылар арасынан зардап шегушiлердiң болуы;
бортта қауiптi жүктердiң болуы және олардың сипаты;
әуе кемесiнiң белгiлi болған зақымдану дәрежесi;
оқиға болған ауданның қысқаша физика-географиялық сипаттамасы.
Ескерту.
Аталған хабарламалардың қайсы бiрiнiң болмауы бастапқы хабарламаның берiлуiн кiдiртпеуге тиiс.

17. Тексеру жөнiндегi комиссияның төрағасы оқиға болған жерге келген сәттен бастап 5 тәулiк iшiнде хабарламаны 16-тармақта көзделген мекен-жайларға жiбередi, келесi хабарламалар мүмкiндiгiнше мынадай ақпараттан тұруға тиiс:
оқиғаның болған күнi, уақыты, жерi, түрi, кемесiнiң үлгiсi, мемлекеттiк-тiркеудiң танымдық белгiсi және тиесiлiлiгi, әуе кемесiнiң (қозғалтқыштарының) зауыттық нөмiрi, олардың жұмыс iстеуi, соңғы рет жөнделген күнi мен орны;
авиациялық оқиға сәтiне жақын уақыт кезеңiндегi метеорологиялық жағдай (ауа райының қандай болғандығы, жерден соққан желдiң жылдамдығы мен бағыты, бұлттар саны, нысаны мен биiктiгi, көрiнулiгi, қауiптi метеорологиялық құбылыстардың болуы);
әуе кемесi командирiнiң (тексерушiнiң) аты-жөнi, оның сыныбы, ауа райының минимумы, жалпы ұшуы, соның iшiнде осы үлгiде әуе кемесiнде (содан командир ретiнде) ұшуы, экипаж құрамы (лауазымы, фамилиясы, өз аты мен әкесiнiң аты);
тапсырманың сипаты, соңғы ұшқан және баратын пункттерi көрсетiлген ұшу маршруты;
бортындағы жолаушылар саны; уақиға жағдаяттарын қысқаша сипаттау;
әуе кемесiнiң зақымдану дәрежесi;
тексеру барысында айқындалған назар аударарлық фактiлер;
шұғыл алдын алу шараларын өткiзу жөнiндегi ұсыныстар.
Ескерту.
Авиациялық техника бойынша берiлетiн ақпараттың көлемiн комиссия төрағасы айқындайды.

18. МАК-нiң ұшу қауiпсiздiгi жөнiндегi комиссиясы, алдын алу шаралары жөнiндегi ұсынымдарды қоса алынған ақпараттың барлық мүдделi Уағдаластыққа қатысушы-мемлекеттерге жеткiзiлуiн қамтамасыз етедi.

19. Қазақстан Республикасының ҰҚ қадағалау органы авиациялық оқиға туралы ақпараттың өз аумағына орналасқан авиакомпанияларға, әуе кемесiне иелiк ететiн кәсiпорындарға, әуе кемелерiн (қозғалтқыштарын) әзiрлеушi ұйымдарға, жасаушы кәсiпорындарға, сондай-ақ оларды жөндеушi кәсiпорындарға жедел жеткiзiлуiн қамтамасыз етедi.

V. Авиациялық оқиға болған жерге комиссия келгенге
дейiн азаматтық авиацияның лауазымды адамдарының
бастапқы iс-қимылдары

20. Авиациялық оқиға болған сәттен бастап және тексеру жөнiндегi комиссия келгенге дейiн бастапқы iс-қимылдарды жүргiзу үшiн жауапкершiлiк әуе кемесiнiң командирiне және аумағында авиациялық оқиға болған пайдаланушыға немесе авиакомпанияның, авиакәсiпорнының, азаматының авиация кәсiпорнының басшысына жүктеледi.

21. Авиациялық оқиға жағдайында аэродромнан тыс жерге қонуға мәжбүр болған әуе кемесiнiң командирi экипаж мүшелерiмен бiрге жолаушыларды эвакуациялау мен өрттi сөндiру жөнiнде iс-қимылдар жасайды. Әуе кемесiнiң жанбағанына және қауiпсiздiктiң барлық қажеттi шараларының орындалғанына көзi жеткен соң аумағында уақиға болған пайдаланушының немесе авиакомпанияның, авиакәсiпорнының, азаматтық авиация кәсiпорнының жауапты өкiлi келгенге дейiн әуе кемесiнiң командирi:
әуе кемесiн дереу толық тоқтатып тастауға (егер бұл эвакуация жүргiзуге кедергi келтiрмесе) және ұшу деректерi мен сөздердi борттық тiркегiштердiң сөндiрiлгенiне көзiн жеткiзуге;
экипаж кабинасындағы басқару пункттерiне ешкiмнiң қол сұқпауын қамтамасыз етуге және борттың тiркегiштердiң ақпарат жинағыштарының сақталуына шаралар қолдануға;
жолаушылардың қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету жөнiнде шаралар қолдануға;
коммерциялық жүктелiмге және әуе кемесiнiң бортындағы басқа да нәрселерге қол сұғылмауын қамтамасыз етуге, отынның, май мен басқа да сұйық заттардың құйылып алынуына тыйым салуға;
есiктердi, жаппаларды, қақпақтарды жабуға және, мүмкiндiгiнше, сүргiштеуге;
әуе кемесiмен оқиға болған жердiң күзетiлуiн ұйымдастыруға;
болған жағдай туралы жақын маңдағы авиация органын немесе жергiлiктi үкiмет органдарын мүмкiн болғанынша тезiрек хабардар ету үшiн қолдан келетiн шаралардың бәрiн қолдануға мiндеттi.
Оқиға болған жерге авиациялық-құтқару жұмыстарының жетекшiсi келiсiмен әуе кемесiнiң командирi оған әуе кемесiнiң, ондағы заттар мен оқиға болған жердегi заттық айғақтардың одан әрi сақталуы үшiн жауапкершiлiктi табыс етедi.
Егер әуе кемесiнiң командирi денсаулығына байланысты өз мiндетiн орындай алмаған жағдайда, онда екiншi ұшқыш және экипаждың басқа да мүшелерi осы тармақта айтылған талаптарға және қалыптасқан жағдаяттарға сәйкес iс-қимыл жасауға тиiс.

22. Болған жағдай туралы хабарды алысымен және тексеру жөнiндегi комиссия келгенге дейiн авиациялық оқиға болған аумақтағы пайдаланушы немесе авиакомпанияның, авиакәсiпорнының, азаматтық авиация бөлiмшесінің басшысы:
қажет болуына қарай өзара iс-қимыл жасаушы ведомстволарды тарта отырып, iздестiру және авариялық-құтқару жұмыстарының жүргiзiлуiн қамтамасыз етедi;
жолаушылар мен экипаж мүшелерiн құтқару, өрт сөндiру (немесе оны болдырмау), заттық айғақтарды сақтау жөнiнде қосымша шаралар қолданудың қажеттiгiн айқындау мақсатымен оқиға болған жерге келедi;
iшкi iстер органдарымен, қажет болған жағдайда, осы ауданда орналасқан әскери бөлiмшелермен де бiрлесе отырып, оқиға болған жердiң күзетiлуiн ұйымдастырады, әуе кемесiне және ондағы заттарға (зардап шегушiлердi қирандылар арасынан алып шығу қажет болған жағдайларды қоспағанда) қол сұғылмауын қамтамасыз етедi;
қажет болған жағдайда қаза тапқандардың әуе кемесiнiң негiзгi бөлiктерiне қатысты жерге орналасуының сызбалары жасалғаннан кейiн және оларды суретке түсiру мүмкiндiгi туған соң, қаза тапқандардың сүйектерiн жинау туралы нұсқау бередi;
экипаж мүшелерiнiң және қажет болғанда, қозғалыс қызметi диспетчерлерiнiң денсаулық жағдайына медициналық бақылау жасалуын ұйымдастырады, экипаж мүшелерiнен және ұшуды әзiрлеу мен қамтамасыз етуге жауапты лауазымды адамдардан түсiнiктеме жазбаларын алады;
борттық құжаттамалар мен оқиға болған жердегi объективтiк бақылау құралдарын сақтау жөнiнде қажеттi шаралар қолданады;
ұшуға арналған, техникалық және диспетчерлiк құжаттаманың алынуын ұйымдастырады және сақталуын қамтамасыз етедi;
сыртқы ортаның әсерiнен (мұздың еруi, әуе кемесiнiң үстiңгi қақпағының, әуе кемесiнiң жердегi өзiне тән iздерiнiң өзгерiп кетуi және т.б.) жойылып кетуi мүмкiн белгiлердi құжаттама түрiнде тiркеп алады, қажет болған жағдайда авиациялық оқиға болған жердiң мөлшерiн айқындайды;
ауа райына кезектен тыс, бақылау байқауын жүргiзедi, ал егер авиациялық оқиға аэродромнан тысқары жерде болса - онда таяудағы ААМС (Азаматтық авиациялық метеорологиялық стансалардан) және метеостансалардан метеорологиялық деректердiң жиналуын қамтамасыз етедi;
авиациялық оқиғаға тап болған әуе кемесiне май құйылған ыдыстардан (отынмен жабдықтаушылардан) май құюды тоқтатады.
Ескерту.
Алдын ала тергеу жүргiзiлетiн құқық қорғау органдарының өкiлдерi авиациялық оқиға болған жерге келген жағдайда, азаматтық авиацияның лауазымды адамдарының бұдан былайғы iс-қимылдары Қазақстан Республикасының қылмыстық iстер жүргiзу заңдарына сәйкес олардың нұсқауы бойынша жүргiзiледi.

VI. Комиссия жұмысын ұйымдастыру

23. Авиациялық оқиға туралы бастапқы хабарлама алынған сәттен бастап Қазақстан Республикасының Көлiктегi орталық атқарушы органы авиациялық оқиғаны тексеру жөнiнде комиссия құрады.

24. Авиациялық оқиғаның зардаптарына және оның себептерiн айқындаудың маңыздылығына қарай ұшу қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету үшiн тексеру мынадай үш деңгейде ұйымдастырылуы мүмкiн:
толық құрамында комиссия құрылатын тексеру, ұшу инженерлiк-техникалық, әкiмшiлiк және басқа да қажеттi қосалқы комиссиялар, есеп айырысу және талдау тобы;
толық құрамында комиссия құрылатын тексеру, бiрақ қосалқы комиссиялар, жалпы алғанда құрылмауы мүмкiн, не жұмыстың аса маңызды бағыттары бойынша ғана құрылуы мүмкiн;
қосалқы комиссиялар мен жұмыс топтарын құрмай-ақ қысқартылған құрамдағы (3-5 адам) комиссияның жүргiзетiн далалық тексеруi.
Тексерудi ұйымдастыру деңгейi туралы шешiмдi тексерудi ұйымдастыратын мемлекеттiк немесе мемлекетаралық орган немесе осындай өкiлеттiк берiлген тексеру жөнiндегi комиссияның төрағасы қабылдайды.
Комиссия төрағадан, төраға орынбасарынан және комиссия мүшелерiнен тұрады. Комиссия жұмысына тартылған мамандар қосалқы комиссиялар мен жұмыс топтарының құрамына кiре алады немесе сарапшылар ретiнде пайдаланыла алады.
Комиссия құрамына МАК-нiң ұшу қауiпсiздiгi жөнiндегi комиссиясының өкiлдерi, көлiктегi орталық атқарушы органның, авиакомпаниялардың, авиакәсiпорындарының, авиация техникасын әзiрлеушiлердiң (КББ), авиация техникасын жасаушы-зауыттардың басшы құрамы мен жетекшi мамандары кiредi.
Тексеру жөнiндегi комиссияның мәжiлiстерiне Қазақстан Республикасының құқық қорғау органдары өкiлдерiнiң қатысуға құқығы бар.
Авиация техникасының iстен шығуына (кемiстiгiне) байланысты авиациялық оқиғаларды тексеру жөнiндегi комиссияның құрамына өнеркәсiптiң және әуе кемесi (қозғалтқышы) соңғы рет жөндеуден өткен жөндеу кәсiпорнының жауапты өкiлдерi мiндеттi түрде енгiзедi. Егер әуе кемесi шетел мемлекетiнде жасалған немесе жөнделген жағдайда сол мемлекеттердiң уәкiлдiгi бар өкiлдерi комиссия жұмысына МАК арқылы тартылады.
Комиссия жұмысын ҰҚ қадағалау органының бастығы бақылайды.
Авиациялық оқиғаға тексеру жүргiзудiң ұзақтығы 30 тәулiктен аспауға тиiс.
Егер оқиғаның себептерiн айқындау үшiн арнайы зерттеулер жүргiзу қажет болып, оны көрсетiлген мерзiмде аяқтау мүмкiн болмаса, онда комиссия төрағасының өтiнiшi бойынша көлiктегi орталық атқарушы органның басшысы тексеру мерзiмiн ұзарта алады.

25. Авиациялық оқиғаға тексеру жүргiзу жөнiндегi комиссияның:
авиациялық оқиғаға тап болған әуе кемесiн, оның құрамдас бөлiктерiн, әуе кемесiнiң бортында болған кез келген басқа да затты, немесе кiмге тиесiлi екенiне қарамастан, одан тысқары жерден авиациялық оқиғаға тартылған затты тексеруге;
ғылыми-зерттеу және конструкторлық ұйымдарына, өнеркәсiп кәсiпорындары мен жөндеу кәсiпорындарына авиациялық оқиғаны тексеруге байланысты арнайы зерттеулер жүргiзудi тапсыруға;
ғылым мен техниканы арнайы салаларындағы бiлiмдi талап ететiн нақтылы мiндеттердi шешу үшiн кәсiпорындар мен ұйымдардың қызметкерлерiн олардың басшыларының келiсiмi бойынша тексеру жөнiндегi комиссиялардың жұмысына сарапшылар ретiнде тартуға;
оқиға болған жердегi жұмыстарға кез келген ұйымдардың күштерi мен техникалық құралдарын тартуға;
авиациялық оқиғаның басы-қасында болғандардан, оған қатысы бар немесе қатысы бола алатын кез келген адамдардан сұрауға;
әуе кемесiн құрудың, сынаудың, жасаудың, пайдалану мен жөндеудiң барлық аспектiлерiн зерделеуге, әуе кемесiнiң иелерiнен, лауазымды адамдар мен тиiстi ұйымдардан осы авиациялық оқиғаға байланысты мәселелер жөнiндегi құжаттар мен материалдарды талап етуге және алуға құқығы бар.

26. Тексерудiң негiзгi әдiстемелiк және ұйымдастырушылық мәселелерi жөнiндегi шешiмдi комиссия қабылдайды, бұл ретте дауыстар тең болған жағдайда комиссия төрағасының түпкiлiктi шешiм жасауға құқығы бар. Қабылданған шешiммен келiспеген комиссия мүшесiнiң мәжiлiс хаттамасына өзiнiң айрықша пiкiрiн жазуға құқығы бар.

27. Авиациялық оқиғаны тексеру көпфакторлық принцип бойынша жүргiзiледi. Бұл ретте авиациялық оқиғаның барысына терiс әсер еткен барлық факторлар айқындалуға, зерделену мен талдануға жатады.

28. Заттық айғақтамалар жинауға (борттық және жер үстiндегi өздiгiнен жазатындарды, әуе кемесi конструкциясының элементтерiн алуға, қаза тапқандарды тануға, куәлардан сұрауға) жiберiлген комиссиялардың, қосалқы комиссиялар мен жұмыс топтарының мүшелерiнiң iс-қимылы алдын ала тергеу жүргiзушi құқық қорғау органы өкiлiнiң рұқсатымен жүргiзiлуге тиiс.

29. Комиссия жұмысының қорытынды құжаты қосалқы комиссиялардың, жұмыс топтарының материалдарын, зерттеулер нәтижелерiн, сондай-ақ комиссияның қолында бар басқа да ақпаратты ескере отырып жасалатын түпкiлiктi есеп болып табылады.
Түпкiлiктi есептi жасаудың негiзгi мақсаты тексеру барысында айқындалған авиациялық оқиға жағдаяттарын, фактiлерiн, себептерiн және комиссия әзiрлеген ұсынымдарды негiздеу болып табылады.

30. Түпкiлiктi есепке төраға және комиссияның барлық мүшелерi қол қояды.
Мазмұны бойынша келiспеушiлiктер бола қалған жағдайда түпкiлiктi есеп комиссия төрағасы ұсынған нұсқада әзiрленедi. Түпкiлiктi есептiң мазмұнымен келiспеген комиссия мүшесi оған "ерекше пiкiрдемiн" деген белгiмен қол қояды. Ерекше пiкiр келiспеушiлiктiң нақты дәлелiн көрсетiп және оны негiздей отырып, сондай-ақ ұсынатын тұжырымдамасымен жазбаша түрде баяндалады.
Қосалқы комиссиялар мен жұмыс топтарының есептерiн жасау мен оларға қол қою кезiнде де осындай тәртiп сақталуға тиiс.

31. Авиациялық оқиғаны тексеру жөнiндегi комиссияның төрағасы түпкiлiктi есептi комиссия тағайындаған басшының бекiтуiне баяндайды.
Тексерудiң түпкiлiктi есебiне ерекше пiкiр болған жағдайда тексеру жөнiндегi комиссия өз мәжiлiсiнде мiндеттi түрде хаттама жасай отырып, ерекше пiкiрдi қарайды.
Түпкiлiктi есептi бекiткен адам ерекше пiкiр бойынша да шешiм қабылдайды.
Мемлекетаралық авиация комитетiнiң комиссиясы жүргiзген тексерудiң түпкiлiктi есебi сол авиациялық оқиға бойынша шешiмдер қабылдау үшiн Қазақстан Республикасының Үкiметiне ұсынылады.
Комиссияның түпкiлiктi есебi бекiтiлген күн тексерудiң аяқталған күнi болып есептеледi. Бастапқы хабарлама берiлген сәт тексерудiң басталуы деп саналады.

32. Авиациялық оқиғаны тексеру материалдары (қосалқы комиссиялардың, жұмыс топтарының есептерi қосылған және оларға қоса берiлген материалдар тексерудiң түпкiлiктi есебi) бекiтiлген сәттен бастап 10 күн мерзiм iшiнде:
алдын ала тексеру жүргiзген (егер ол жүргiзiлсе) құқық қорғау органына;
авиациялық оқиғаны тексеруге қатысқан барлық мүдделi мемлекеттердiң мемлекеттiк тексеру органдарына;
Ұшу қауiпсiздiгi жөнiндегi комиссияға;
әуе кемесiн әзiрлеушi КББ-ға;
авиакомпанияға, кәсiпорынға, әуе кемесi иелiгiне жататын жеке тұлғаға жiберiледi.
Бекiтiлген тексерiс материалдарының көбейтiлуi мен дер кезiнде жiберiлуi үшiн жауапкершiлiк әуе кемесiн пайдаланушыға немесе авиакомпанияға, авиакәсiпорнына, аумағында оқиға болған азаматтық авиация бөлiмшесiне жүктеледi.
Ескерту.
Чикаго конвенциясына 13-қосымшаға сәйкес, аталғандардан басқа, Азаматтық авиацияның халықаралық ұйымына (ИКАО) ең көп ұшу салмағы 2250 кг-нан асатын әуе кемелерiмен болған авиациялық оқиғалар жөнiнде ақпараттың мынадай түрлерi:
алдын ала есеп;
ақпараттық есеп;
түпкiлiктi есеп берiлуге тиiс.
Аталған есептердi тексеру жүргiзушi мемлекеттiк немесе мемлекетаралық орган әзiрлеп, Азаматтық авиацияның халықаралық ұйымына жiбередi.
Есептер жасаудың тәртiбi мен әдiстемесi ИКАО ұсынған және Көлiктегi орталық атқарушы орган бекiткен нысан бойынша жүзеге асырылады.

VII. Тосын оқиғаларды тексеру

33. Тосын оқиғаларды тексеру авиация-көлiк жүйесiнiң қалыпты жұмыс iстеуiнен ауытқуды анықтауға әрi бұл ауытқуларды авиациялық оқиғаға жеткiзбей жою жөнiнде шаралар қолдануға мүмкiндiк беретiн авиациялық оқиғалардың алдын алудың неғұрлым тиiмдi құралы болып табылады.

Тосын оқиғалар туралы құлақтандыру мен хабарландыру

34. Тосын оқиға болып қалған жағдайда Қазақстан Республикасы авиакомпанияларының, авиакәсiпорындарының, азаматтық авиация ұйымдарының тиiстi қызметi екi сағат iшiнде бастапқы хабарламаны ҰҚ қадағалау органына, Ұшу қауiпсiздiгi жөнiндегi комиссияға, барлық мүдделi мемлекеттер мен тараптарға бередi, сондай-ақ болған жағдай туралы азаматтық авиация авиакомпаниясының ұшу қауiпсiздiгi жөнiндегi инспекциясын және әуе кемесiнiң меншiк иесiн хабардар етедi.
Хабарлама телеграфтық байланыс желiсi бойынша берiледi.
Әрбiр авиакомпанияда, авиакәсiпорында тосын оқиға туралы ақпаратты дайындау мен беру, тексеру жөнiндегi комиссия келгенге дейiнгi бастапқы iс-қимылдарды жүргiзу кезiндегi нақты лауазымды адамдардың мiндетi мен жауапкершiлiгiн айқындайтын нұсқаулық әзiрленуге тиiс.

35. Бастапқы хабарлама мынадай ақпаратты қамтуға тиiс:
күнi, уақыты (жалпыеуропалық) және тосын оқиға болған жер;
әуе кемесiнiң тиесiлiлiгi, үлгiсi мен танымдық белгiсi;
әуе кемесi командирiнiң аты-жөнi (тексерушiнiң және оның лауазымы);
рейс нөмiрi, ұшу маршруты, соңғы ұшқан аэродром, орындалған тапсырма;
тосын оқиға жағдаятты, iстен шығудың сырттай көрiнiсi (егер ол орын алса);
тосын оқиға болу сәтiне жақын уақыт кезеңiндегi метеорологиялық жағдай жердегi желдiң жылдамдығы мен бағыты, көрiнулiгi, бұлттың төменгi шекарасының биiктiгi, жауын-шашын мен қауiптi құбылыстардың болуы;
тексеру жөнiндегi комиссия жұмыс iстейтiн географиялық пункттiң атауы.
Ескерту.
"Аэротранс" азаматтық авиациясының Өндiрiстiк-диспетчерлiк қызмет көрсету орталығы (АА ӨДҚО) арқылы берiлетiн ақпарат барынша жедел ақпарат болып табылады.

Комиссия жұмысын ұйымдастыру

36. Қазақстан Республикасының аумағында азаматтық авиацияның әуе кемелерiмен болған тосын оқиғаларды көлiктегi орталық атқарушы орган басшысы тағайындаған комиссия тексередi.
Көлiктегi орталық атқарушы органның тапсыруы бойынша тексерудi аумағында оқиға болған пайдаланушылар немесе авиакомпаниялардың, авиакәсiпорындардың, азаматтық авиациялар бөлiмшелерiнiң басшылары жүргiзедi.

37. Тосын оқиғаларды тексеру жөнiндегi комиссияның құрамына:
аумағында тосын оқиға болған азаматтық авиация авиакомпанияларының, авиакәсiпорындарының өкiлдерi;
әуе кемесiн пайдаланушының (меншiк иесiнiң) өкiлдерi;
мүдделi мемлекеттердiң өкiлдерi кiредi.

38. Авиатехникасының iстен шығуына байланысты тосын оқиға туралы бастапқы хабарламаны алысымен әуе кемесiн (қозғалтқышын, жинақтаушы бұйымдарды) әзiрлеушi мен жасаушының өкiлдерi, соңғы рет жөндеу жүргiзiлген жөндеу кәсiпорнының өкiлдерi ҰҚ қадағалау органына, аумағында тосын оқиға болған авиакомпаниясының, авиакәсiпорнының басшысына хабарламаны алған сәттен бастап 12 сағат iшiнде, шығатын уақытын көрсете отырып, тексеруге қатысатыны туралы хабар бередi.
Хабар оның барынша жедел берiлуiн қамтамасыз ететiн байланыс желiлерi бойынша жіберiледi.

39. Комиссияны мүдделi мемлекеттер мен тараптардан алынған хабарларды ескере отырып ҰҚ қадағалау органы құрады.
Өнеркәсiп, жөндеу кәсiпорындары мен басқа да мүдделi тараптар өкiлдерiнiң тексеруге қатысатындығы туралы 48 сағат iшiнде хабар алынбаған немесе мұндай хабар бар, бiрақ аталған өкiлдер бастапқы хабарлама берiлген сәттен бастап үш тәулiк iшiнде келмеген жағдайда тексеру олардың қатысуынсыз жалғастырылады. Аталған мерзiм бiткенге дейiн тексеру жөнiндегi комиссияның төрағасы тосын оқиғаның себептерi туралы ақпараттың жойылып кетуiне әкеп соғатын iс-қимылдар жасаудан (қозғалтқыштарды, жүйелер мен агрегаттарды iске қосу және байқап көру, оларды бөлшектеу, зерттеу және т.б.) тартынуға тиiс.

40. Тосын оқиғаны тексеру жөнiндегi комиссияның жұмысы да авиациялық оқиғаны тексеру жөнiндегi комиссияның жұмысына қолданылатын принциптер бойынша ұйымдастырылады. Тексеру мерзiмiн қысқарту мақсатында тосын оқиғаны тексеру жөнiндегi комиссияның қосалқы комиссияларсыз және жұмыс топтарынсыз жұмыс жұмсауына рұқсат етiледi.

41. Қажет болған жағдайда тосын оқиғаны тексеру үшiн министрлiктердiң, ведомстволардың, кәсiпорындар мен ғылыми-зерттеу мекемелерiнiң мамандарын қосымша шақыру ҰҚ қадағалау органы, Ұшу қауiпсiздiгi жөнiндегi комиссия арқылы жүзеге асырылады.

42. Егер тексеру барысында тосын оқиғаның себебi авиация техникасының iстен шығуынан (ақаулығынан екендiгi) iстен шыққан агрегатты (бөлшектi) ауыстырумен жөнге келетiнi шүбәсiз айқындалған жағдайда тосын оқиғаны тексеру жөнiндегi комиссияның төрағасы iстен шыққан агрегатты (бөлшектi) ауыстыруға және өнеркәсiп, жөндеу кәсiпорны өкiлдерiнiң және әуе кемесiнiң иесi келгенге дейiн белгiленген тәртiппен әуе кемесiнiң iске қосылуына рұқсат бере алады. Iстен шыққан агрегат (бөлшек) өкiлдер келгенге дейiн сақталады.
Әуе кемесiнiң iске қосылуын белгiленген тәртiппен инженерлiк-авиациялық қызмет жүзеге асырады.
Iстен шыққан агрегаттар зерттеуге жiберiлетiн болса, онда әуе кемесiн iске қосуға рұқсатты тосын оқиғаны тексеру жөнiндегi комиссия бередi. Комиссия шешiмi хаттамамен рәсiмделедi.

43. Тосын оқиғаны тексерудiң нәтижелерi бойынша комиссияның түпкiлiктi есебi жасалады, оны комиссия тағайындаған адам бекiтедi.
Түпкiлiктi есепке мыналар қоса берiледi:
ұшу параметрiн, авиатехника жұмысын, экипаждың ауытқу болғанға дейiнгi, оны жойғанға дейiнгi немесе ұшу аяқталғанға дейiнгi 1 минут уақыт сәтiндегi iс-қимылын сипаттайтын барлық тiркемелiк параметрлерi бойынша қажеттi белгiленген деректерi бар борттық тiркегiштердiң осциллограммалық жазбалары;
авиатехниканы зерттеу нәтижелерi;
егер олар тосын сипатын түсiндiрсе, борттың және жер үстiлiк магнитофондар жазбаларынан көшiрiмдер;
"Қауiпсiздiк" МАБЖ-нiң нысандандырылған есебi (Ұшу қауiпсiздiгi жөнiндегi комиссияға жiберiлетiн данаға ғана қосылады);
түсiндiрме жазбалары.

44. Тосын оқиғаны тексерудiң бекiтiлген түпкiлiктi есебi қосымшаларымен бiрге бекiтiлген сәттен бастап үш тәулiк iшiнде.
Ұшу қауiпсiздiгi жөнiндегi комиссияға;
ҰҚ қадағалау органына;
әуе кемесiн әзiрлеушiге - КББ-ге;
азаматтық авиацияның авиакомпаниясына, авиакәсiпорнына - әуе кемесiн пайдаланушыға (меншiк иесiне) жiберiледi.
Материалдардың бiр данасы аумағында тексеру жүргiзiлген Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясы авиакомпаниясының, авиакәсiпорнының, сондай-ақ әуе кемесi иесiнiң (пайдаланушының) iс қағаздарында қалады.
Тосын оқиғаларды тексеру материалдары кемiнде екi жыл сақталады. Объективтiк бақылау құралдары ақпаратының жазылымдары тексерудiң түпкiлiктi есебi бекiтiлгеннен кейiн авиакәсiпорнында алты ай бойы сақталады.

45. Тексеру материалдарын ресiмдеу мен жiберу - соның негiзiнде тексеру жүргiзiлген азаматтық авиацияның авиакомпаниясына, авиакәсiпорнына, ал қажеттi зерттеулердi ұйымдастыру - әуе кемесiн пайдаланушыға жүктеледi.

46. Бастапқы хабарламаны беру сәтiнен бастап, тексерудiң түпкiлiктi есебiн бекiткенге дейiн есептелетiн тосын оқиғаны тексерудiң жалпы мерзiмi он тәулiктен аспауға тиiс.
Қосымша зерттеулер жүргiзу қажет болған жағдайда ҰҚ қадағалау органы бастығының рұқсатымен тексеру мерзiмiн ұзартуға жол берiледi.

47. ҰҚ қадағалау органы тосын оқиғаларды тексеру нәтижелерiн мүдделi кәсiпорындарға, авиакомпаниялар мен мемлекеттерге жеткiзудi қамтамасыз етедi.

48. Тосын оқиғаны тексеру кезiнде авиация техникасы субъектiлерiн зерттеудi, әдетте, авиакәсiпорындар негiзiнде тексеру жөнiндегi комиссия жүзеге асырады. Iстен шығу себебi конструкторлық-өндiрiстiк кемшiлiктен немесе қанағаттанғысыз жөнделген деп танылған авиатехника объектiлерiн бөлшектеу мен зерттеу, тиiсiнше қатысуымен жүргiзiлуге тиiс.
Бұл ретте аталған өкiлдерге зерттеулердi пайдаланушы кәсiпорындарында болмайтын қажеттi арнаулы құралмен және жабдықпен қамтамасыз ету жүктеледi.

49. Тосын оқиғаларды тексеру материалдарын ресiмдеу iстен шыққан авиатехниканы зерттеу нәтижелерi ескерiле отырып жүргiзiледi. Зерттеу қорытындылары ескерiлмей материалдарды бекiтуге және жiберуге тыйым салынады.

VIII. Ұшу қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету жөнiндегi ұсынымдар

50. Ұшу қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету жөнiндегi ұсынымдарды әзiрлеу, қарау мен жүзеге асыру жүйесi авиациялық оқиғаларды болдырмаудың неғұрлым тиiмдi құралы болып табылады, ол нақтылы ұшу кезiндегi авиациялық-көлiк жүйесi қызметiнiң ерекшелiктерiн тексеру жөнiндегi комиссиялардың тиянақты және жан-жақты бағалауына, әуе кемесiндегi аварияға талдау жасау кезiнде ұшу қауiпсiздiгiне терiс әсер ететiн факторлардың көрiнiс табуының жалпы заңдылықтарын талдауға негiзделедi.

51. Ұсынымдар әзiрлеудiң негiзгi көздерi:
авиациялық оқиғалар мен тосын оқиғаларды тексерудiң нәтижелерi:
ұшу қауiпсiздiгiнiң жай-күйiне жалпы және арнайы талдау жасау кезiнде алынған деректер;
авиакомпанияда, авиакәсiпорында әуе кемелерiн пайдалану жөнiндегi авариясыз жұмыстың жинақталған тәжiрибесi болып табылады.

52. Ұшу қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету жөнiндегi ұсынымдарды:
авиациялық оқиғалар мен тосын оқиғаларды тексеру жөнiндегi комиссияларға;
ұшу қауiпсiздiгi жөнiндегi ақпаратты қорыту мен талдауды жүзеге асыратын мемлекеттiк органдарға;
Ұшу қауiпсiздiгi жөнiндегi комиссияға;
әуе кемесiн (қозғалтқышын) әзiрлеушi - КББ әзiрлейдi және бұлар азаматтық авиация қызметiн мемлекеттiк реттеу, өнеркәсiп және Уағдаласушы мемлекеттердiң әуе көлiгiнiң қызметiн қамтамасыз ететiн басқа да салалар органдарына, сондай-ақ тиiстi кәсiпорындар мен ұйымдарға жiберiледi.

53. Ұсынымдарды жүзеге асыру құзыретiне енетiн мемлекеттiк органдар, кәсiпорындар мен ұйымдар 90 күн iшiнде оларды қарайды және ұсынымды әзiрлеушiге қабылданған шешiм туралы хабарлайды.

54. Орындауға қабылданған ұсынымдар шаралардың жоспарларын жасау немесе басқа да өкiмдiк әкiмшiлiк құжаттар (бұйрықтар, нұсқаулар және т.б.) арқылы жүзеге асырыла алады.

IХ. Авиациялық оқиғалар мен тосын оқиғалар
жөнiндегi ақпаратты есепке алу және талдау

55. Әрбiр авиациялық оқиға мен тосын оқиға ҰҚ қадағалау органының, сондай-ақ әуе кемелерi иелерiнiң - авиациякомпаниялардың, кәсiпорындар мен бөлiмшелердiң есепке алуына жатады.

56. Алдын ала шаралар қолдану жүйесiнiң негiзi болып табылатын ұшу қауiпсiздiгi бойынша мемлекетаралық ақпарат алмасуды қамтамасыз ету мақсатында Ұшу қауiпсiздiгi жөнiндегi комиссия деректердiң бiрыңғай банкi негiзiнде барлық Уағдаласушы мемлекеттердiң азаматтық авиациясы бойынша авиациялық оқиғалар мен тосын оқиғалар туралы ақпаратты жалпы есепке алады және оған талдау жасайды.
Деректердiң бiрыңғай банкiн жүргiзудi қамтамасыз ету үшiн ҰҚ қадағалау органы осы Ережеге сәйкес Ұшу қауiпсiздiгi жөнiндегi комиссияға уақиғалар туралы бастапқы ақпаратты, тексеру барысы туралы (соның iшiнде ұсынылған шұғыл алдын алу шаралары туралы да) жедел ақпаратты, авиациялық оқиғаларды және тосын оқиғаларды тексеру материалдарын бередi.

57. Ұшу қауiпсiздiгi жөнiндегi ақпаратты қорыта есепке алу мен талдау негiзiнде Ұшу қауiпсiздiгi жөнiндегi комиссия ҰҚ қадағалау органына:
ұшу қауiпсiздiгiн арттыруға бағытталған шаралар жөнiнде ұсынымдары бар Уағдаласушы мемлекеттердiң азаматтық авиациясындағы ұшу қауiпсiздiгiнiң жай-күйi жылдық талдауды;
Келiсiмге қатысушы барлық мемлекеттердiң азаматтық авиациясы бойынша авиациялық оқиғалар мен тосын оқиғалар туралы жедел ақпараты бар ұшу қауiпсiздiгiнiң жай-күйi жөнiндегi ақпараттық (ай сайынғы) бюллетеньдi, аяқталған тексерулер жөнiндегi қысқаша материалдарды, авиациялық оқиғаларды болдырмау жөнiндегi ұсынымдарды;
тексеру барысында және ол аяқталғаннан кейiн комиссиялар ұсынған шұғыл шаралар туралы консультациялық ақпаратты;
авиациялық оқиғаларды болдырмау тұрғысында неғұрлым маңызды және айрықша назар аударарлық материалдар енгiзiп, жыл бойы тексерiлген уақиғалар жөнiндегi есептердiң реферативтiк жинағын;
ұшу қауiпсiздiгiн қамтамасыз етудiң нақтылы, неғұрлым келелi проблемалар, бұл саладағы шетелдiк тәжiрибенi қорыту жөнiндегi талдауларды;
Қазақстан Республикасы мемлекеттiк тергеу органының сұратуы бойынша авиациялық оқиғалар мен тосын оқиғалар туралы Ұшу қауiпсiздiгi жөнiндегi комиссияның қолында бар басқа да ақпаратты әзiрлеп, жiбередi.

58. Ұшу қауiпсiздiгi бойынша жинақталған тәжiрибе мен ақпаратты талдау негiзiнде ҰҚ қадағалау органы әрбiр авиакомпанияға:
ұшу қауiпсiздiгi жай-күйiнiң жылдық және жарты жылдық талдауларын;
Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясындағы ұшу қауiпсiздiгiнiң жай-күйі жөнiндегi ақпараттық (ай сайынғы) бюллетеньдi;
авиациялық оқиғалар мен тосын оқиғаларды тексеру жөнiндегi комиссиялар ұсынған шұғыл шаралар туралы ақпаратты әзiрлеп, жiбередi.

Об утверждении Положения о правилах проведения служебного расследования авиационных происшествий и инцидентов с гражданскими воздушными судами на территории Республики Казахстан

Постановление Правительства Республики Казахстан от 19 июня 1996 г. N 755. Утратило силу постановлением Правительства Республики Казахстан от 18 июля 2011 года № 828

Сноска. Утратило силу постановлением Правительства РК от 18.07.2011 № 828 (вводится в действие по истечении 10 календарных дней со дня первого официального опубликования).

В целях реализации Указа Президента Республики Казахстан, имеющего силу Закона, от 20 декабря 1995 г. N 2697 "Об использовании воздушного пространства и деятельности авиации Республики Казахстан" (Ведомости Верховного Совета Республики Казахстан, 1995 г., N 23, ст. 148) Правительство Республики Казахстан постановляет: см.Z100339
Утвердить прилагаемое Положение о правилах проведения служебного расследования авиационных происшествий и инцидентов с гражданскими воздушными судами на территории Республики Казахстан.

Заместитель Премьер-Министра
Республики Казахстан
Утверждено
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 19 июня 1996 г. N 755


П О Л О Ж Е Н И Е
о правилах проведения служебного расследования
авиационных происшествий и инцидентов
с гражданскими воздушными-судами на
территории Республики Казахстан

I. Общие положения

1. Настоящее Положение разработано в соответствии с Указом Президента Республики Казахстан, имеющим силу Закона, "Об использовании воздушного пространства и деятельности авиации Республики Казахстан", межправительственным Соглашением о гражданской авиации и использовании воздушного пространства, стандартами и рекомендациями Приложения 13 к Конвенции о международной гражданской авиации (ИКАО), а также с учетом отечественного и международного опыта расследования. см.Z100339
2. Положение направлено на наиболее полное выявление причин авиационных происшествий и инцидентов, а также разработку профилактических мероприятий по их предотвращению.
Положение включает в себя определения и классификацию авиационных происшествий и инцидентов с гражданскими воздушными судами Республики Казахстан, устанавливает правила проведения служебного расследования авиационных происшествий и инцидентов с гражданскими воздушными судами на территории Республики Казахстан.
3. Требования Положения распространяются на гражданскую и экспериментальную авиацию Республики Казахстан и являются обязательными для всех министерств, государственных комитетов, авиакомпаний, предприятий, организаций и физических лиц, осуществляющих создание и эксплуатацию гражданских воздушных судов и средств обеспечения полетов.
4. По каждому авиационному происшествию и инциденту с гражданскими воздушными судами в обязательном порядке проводится расследование комиссией, назначаемой центральным исполнительным органом на транспорте, в строгом соответствии с правилами, изложенными в настоящем Положении. Расследование проводится с целью предотвращения авиационных происшествий и включает сбор и анализ информации, проведение необходимых исследований, установление причин события и разработку рекомендаций.
5. Нормативные акты министерств, государственных комитетов, авиакомпаний по вопросам расследования авиационных происшествий и инцидентов с гражданскими воздушными судами должны соответствовать требованиям настоящего Положения.

II. Определения и классификация

6. Авиационное происшествие - событие, связанное с использованием воздушного судна, которое имеет место с момента, когда какое-либо лицо вступило на борт с намерением совершить полет, до момента, когда все находившиеся на борту лица покинули воздушное судно, и при котором:
а) какое-либо лицо получает телесное повреждение со смертельным исходом или серьезное телесное повреждение в результате:
нахождения на данном воздушном судне;
непосредственного соприкосновения с какой-либо частью воздушного судна, включая отделившиеся от него части;
непосредственного воздействия струи газов реактивного двигателя, за исключением тех случаев, когда телесные повреждения получены в результате естественных причин, нанесены самому себе либо нанесены другими лицами, или когда телесные повреждения нанесены безбилетным пассажирам, скрывающимся вне зон, куда обычно открыт доступ пассажирам и членам экипажа;
б) воздушное судно получает повреждения или происходит разрушение его конструкции, в результате чего:
нарушается прочность конструкции, ухудшаются технические или летные характеристики воздушного судна и обычно требуется крупный ремонт или замена поврежденного элемента;
за исключением случаев отказа или повреждения двигателя, когда поврежден только сам двигатель, его капоты или вспомогательные агрегаты, или когда повреждены только воздушные винты, законцовки крыла, антенны, пневматики, тормозные устройства, обтекатели, или когда в обшивке имеются вмятины или пробоины;
в) воздушное судно пропадает без вести или оказывается в таком месте, где доступ к нему абсолютно невозможен или нецелесообразна его эвакуация.

Примечания:
1. В целях единообразия статистических данных телесным повреждением со смертельным исходом считается телесное повреждение, в результате которого в течение 30 суток с момента происшествия наступила смерть.
2. Воздушное судно считается пропавшим без вести, когда прекращены его официальные поиски или не установлено местонахождение воздушного судна.
3. Серьезным телесным повреждением считается телесное повреждение, полученное во время авиационного происшествия, которое:
требует госпитализации более чем на 48 часов в течение семи суток с момента получения;
привело к перелому любой кости (за исключением простых переломов пальцев рук, ног или носа);
связано с разрывом тканей, вызывающим сильное кровотечение, повреждение нервов, мышц или сухожилий;
связано с повреждением любого внутреннего органа;
связано с получением ожогов второй или третьей степени или любых ожогов, поражающих более 5 процентов поверхности тела;
связано с подтвержденным фактом воздействия инфекционных веществ или поражающей радиации.

7. Авиационные происшествия в зависимости от тяжести наступивших последствий подразделяются на:
катастрофы;
авиационные происшествия без человеческих жертв.
Катастрофа - авиационное происшествие, повлекшее смерть какого-либо лица или пропажу без вести кого-либо из пассажиров или членов экипажа.
К катастрофам относятся также случаи гибели кого-либо из находившихся на борту воздушного судна в процессе аварийной эвакуации вследствие получения телесного повреждения.
Авиационное происшествие без человеческих жертв - авиационное происшествие, не связанное с гибелью находящихся на борту людей, при котором воздушное судно получило повреждение силовых элементов планера или совершило посадку на местность, эвакуация с которой является технически невозможной или нецелесообразной.
Инцидент - любое событие, кроме авиационного происшествия, связанное с использованием воздушного судна, которое влияет или могло бы повлиять на безопасность полета.
Перечень инцидентов, представляющих наибольший интерес для предотвращения авиационных происшествий и подлежащих обязательному расследованию, устанавливается центральным исполнительным органом на транспорте.
Заинтересованные государства:
государство места события;
государство регистрации воздушного судна;
государство-эксплуатант воздушного судна;
государство-разработчик воздушного судна (двигателя, оборудования);
государство-изготовитель воздушного судна (двигателя, оборудования);
государство, осуществлявшее ремонт воздушного судна (двигателя);
государства, граждане которых погибли или получили серьезные телесные повреждения при авиационном происшествии.
8. Классификация других событий, не относящихся к авиационным происшествиям и инцидентам, имевших место при использовании воздушных судов, а также в процессе их технического обслуживания, хранения и ремонта, порядок расследования и учета этих событий определяются ведомственными документами.

III. Организация расследования авиационных происшествий

9. Расследование авиационных происшествий - это процесс, который включает сбор и анализ информаций, предусматривающей выявление всех отклонений от нормального функционирования авиационной транспортной системы и оценку влияния этих отклонений на исход полета.
Целью расследования является установление причин события, предотвращение авиационных происшествий и выработка рекомендаций по обеспечению безопасности.
10. Для обеспечения объективного и квалифицированного расследования авиационных происшествий в Республике Казахстан центральным исполнительным органом на транспорте создается вневедомственная государственная комиссия, с обязательным участием эксплуатанта воздушного судна, чей интерес затрагивается проводимым расследованием.
Вневедомственная государственная комиссия организует и проводит расследование авиационных происшествий с гражданскими воздушными судами Республики Казахстан в соответствии с настоящим Положением и Правилами служебного расследования авиационных происшествий и инцидентов государств - участников Соглашения о гражданской авиации и использовании воздушного пространства, утвержденными Советом по авиации и использованию воздушного пространства 11 сентября 1992 года (далее - Правила).
11. Согласно пункту 2 Положения о Комиссии по безопасности полетов Межгосударственного авиационного комитета (далее - Комиссия по безопасности полетов МАК) и пункту 3.2. Правил аудиторского расследования авиационных происшествий с воздушными судами с газотурбинными двигателями на территории любого из Договаривающихся государств, в тех случаях, когда государство места события, государство регистрации и/или разработчика, изготовителя, эксплуатанта воздушного судна не является одним и тем же Договаривающимся государством, проводятся Комиссией по безопасности полетав с участием представителей заинтересованных Договаривающихся государств.
При назначении комиссии по безопасности полетов кандидатура ее председателя согласовывается с центральным исполнительным органом на транспорте.
12. Вневедомственная государственная комиссия проводит расследование авиационных происшествий независимо от правоохранительных органов, координируя свои действия с представителями прокуратуры, органов внутренних дел, национальной безопасности, ГСК, в соответствии с законодательством Республики Казахстан.
13. Государство-разработчик воздушного судна, государство- изготовитель воздушного судна, государство, где произведен ремонт воздушного судна, государство-регистрации и государство-эксплуатант имеют право назначать своего уполномоченного представителя для участия в расследовании. Государственный орган, организующий расследование, должен включить уполномоченных представителей заинтересованных государств в состав комиссии по расследованию.
Уполномоченные представители могут привлекать для участия в расследовании специалистов (советников).
Другие заинтересованные государства имеют право назначать экспертов для участия в расследовании.
Степень такого участия определяется государственной комиссией, проводящей расследование.
14. Все мероприятия, связанные с работой комиссии на полевом этапе расследования, в том числе и с ликвидацией последствий авиационного происшествия, обеспечиваются эксплуатантом или авиакомпанией, предприятием, подразделением гражданской авиации на территории которого произошло событие. Закрепление территории осуществляется центральным исполнительным органом на транспорте.
Эксплуатант или авиакомпания, предприятие, подразделение гражданской авиации, на территории которого произошло событие, обеспечивают участников расследования спецодеждой и обувью, средствами индивидуальной защиты для проведения работ на месте происшествия, транспортными средствами и средствами связи, необходимым инвентарем и расходными материалами, создают им необходимые условия для работы, организуют хранение, размножение и рассылку материалов расследования, обеспечивают размещение на отдых и питание.
Расходы, понесенные авиакомпанией, предприятием, подразделением гражданской авиации, на территории которого произошло событие, расходы на проведение специальных исследований по заданию комиссии по расследованию, а также на командирование специалистов по запросу комиссии оплачиваются владельцем воздушного судна по предъявлении счета.
По окончании расследования владелец воздушного судна может предъявить претензии на возмещение убытков от авиационного происшествия, включая и расходы по расследованию, если авиационное происшествие произошло не по вине владельца воздушного судна или его вина установлена частично.

IV. Оповещение об авиационном происшествии

15. По получении информации об авиационном происшествии должностные лица Служб управления воздушным движением Республики Казахстан передают первичное сообщение о случившемся в орган надзора за безопасностью полетов гражданской авиации Республики Казахстан (далее - Орган надзора БП), правоохранительные органы Республики Казахстан, Комиссию по безопасности полетов МАК, эксплуатанту воздушного судна.
16. Эксплуатант, руководитель авиакомпании, предприятия гражданской авиации, на территории которого произошло событие, по получении первичного сообщения немедленно передает первоначальное сведение в Орган надзора БП, орган расследования государства регистрации, Комиссию по безопасности полетов МАК, а также информирует о случившемся местные правоохранительные органы.
Первоначальное сведение должно, по возможности, содержать следующую информацию:
дату, время (общеевропейское), место происшествия;
тип, государственно-регистрационный опознавательный знак и принадлежность воздушного судна;
наименование предприятия-эксплуатанта, разработчика, изготовителя воздушного судна;
метеоусловия в момент происшествия;
фамилию командира воздушного судна (проверяющего и его должность);
характер задания, номер рейса с указанием начального и конечного пунктов;
последний пункт вылета и предполагаемый пункт посадки;
краткие обстоятельства происшествия, если они достоверно известны;
количество членов экипажа и пассажиров на борту воздушного судна, в том числе погибших и получивших телесные повреждения, гражданство пострадавших пассажиров. Наличие пострадавших из находившихся вне воздушного судна;
наличие опасных грузов на борту и их характер;
степень повреждения воздушного судна, насколько это известно;
краткую физико-географическую характеристику района происшествия.
Примечание.
Отсутствие каких-либо из указанных информаций не должно задерживать передачу первоначального сведения.
17. В течение 5-ти суток с момента прибытия на место происшествия председатель комиссии по расследованию направляет в адреса, предусмотренные пунктом 16, последующее сведение, которое должно, по возможности, содержать следующую информацию:
дату, время, место, вид происшествия, тип воздушного судна, государственно-регистрационный опознавательный знак и принадлежность, заводской номер воздушного судна (двигателей), их наработку, дату и место последнего ремонта;
метеоусловия в период времени, близкий к моменту авиационного происшествия (чем была обусловлена погода, скорость и направление ветра у земли, количество, форма и высота облаков, видимость, наличие опасных метеоявлений);
фамилию командира воздушного судна (проверяющего), его класс, минимум погоды, общий налет, в том числе на воздушном судне данного типа (из них в качестве командира), состав экипажа (должности, фамилии, имена и отчества);
характер задания, маршрут полета с указанием пунктов последнего вылета и назначения;
число пассажиров на борту;
краткое описание обстоятельств события;
степень повреждения воздушного судна;
представляющие интерес факты, установленные в ходе расследования;
предложения по проведению срочных профилактических мероприятий.
Примечание.
Объем передаваемой информации по авиационной технике определяется председателем комиссии.
18. Комиссия по безопасности полетов МАК обеспечивает срочное доведение полученной информации, включая рекомендации по профилактическим мероприятиям, до всех заинтересованных государств - участников Договора.
19. Орган надзора БП Республики Казахстан обеспечивает оперативное доведение информации об авиационном происшествии до расположенных на своей территории авиакомпаний, предприятий или других эксплуатантов, которым принадлежит воздушное судно, организаций-разработчиков, предприятий-изготовителей воздушных судов (двигателей), а также до предприятий, осуществляющих их ремонт.

V. Первоначальные действия должностных лиц
гражданской авиации до прибытия комиссии
на место авиационного происшествия

20. С момента авиационного происшествия и до прибытия комиссии по расследованию ответственность за проведение первоначальных действий возлагается на командира воздушного судна и эксплуатанта или руководителя авиакомпании, авиапредприятия, предприятия гражданской авиации, на территории которого произошло событие.
21. В случае авиационного происшествия, вынужденной посадки вне аэродрома командир воздушного судна совместно с членами экипажа выполняет действия по эвакуации пассажиров и тушению пожара. Убедившись, что воздушное судно не горит, и выполнены все необходимые меры безопасности командир воздушного судна до прибытия эксплуатанта или ответственного представителя авиакомпании, авиапредприятия, предприятия гражданской авиации, на территории которого произошло событие, обязан:
немедленно полностью обесточить воздушное судно (если это не препятствует проведению эвакуации) и убедиться, что бортовые регистраторы полетных данных и речи выключены;
обеспечить неприкосновенность пультов управления в кабине экипажа и принять меры к сохранению носителей информации бортовых регистраторов;
принять меры по обеспечению безопасности пассажиров;
обеспечить неприкосновенность коммерческой загрузки и других предметов, находящихся на борту воздушного судна, запретить слив топлива, масла и других жидкостей;
закрыть и по возможности опломбировать двери, люки, капоты;
организовать охрану воздушного судна и места происшествия;
принять все возможные меры с тем, чтобы как можно быстрее известить о случившемся ближайший авиационный орган или местные органы власти.
По прибытии на место происшествия руководителя аварийно-спасательных работ командир воздушного судна передает ему ответственность за дальнейшую сохранность воздушного судна, его содержимого и находящихся на месте происшествия вещественных доказательств.
В случае, если командир воздушного судна по состоянию здоровья не может выполнять свои обязанности, то второй пилот и другие члены экипажа должны действовать в соответствии с требованиями, указанными в данном пункте и сложившимися обстоятельствами.
22. Эксплуатант или руководитель авиакомпании, авиапредприятия, подразделения гражданской авиации, на территории которого произошло событие, по получении сообщения о случившемся и до прибытия комиссии по расследованию:
обеспечивает проведение поисковых и аварийно-спасательных работ, при необходимости с привлечением взаимодействующих ведомств;
прибывает на место происшествия с целью определения необходимости принятия дополнительных мер по спасанию пассажиров и членов экипажа, тушению пожара (или его предупреждению), сохранению вещественных доказательств;
организует совместно с органами внутренних дел, а при необходимости и дислоцированными в данном районе войсковыми частями, охрану места происшествия, обеспечив неприкосновенность воздушного судна и его содержимого (за исключением случаев, когда необходимо извлечь из-под обломков пострадавших);
при необходимости дает указание об уборке останков погибших, после составления схемы их расположения относительно основных частей воздушного судна и при возможности их фотографирования;
организует проведение медицинского осмотра состояния здоровья экипажа и, при необходимости, диспетчеров службы движения, получает объяснительные записки от членов экипажа и должностных лиц, ответственных за подготовку и обеспечение полета;
принимает необходимые меры но сохранению бортовой документации и средств объективного контроля, оказавшихся на месте происшествия;
организует изъятие и обеспечивает сохранность летной, технической и диспетчерской документации;
документально фиксирует признаки, которые могут быть уничтожены при воздействии внешней среды (отложение льда, копоти на поверхности воздушного судна, характерные следы от движения воздушного судна по земле и т. п.), при необходимости составляет предварительные кроки места авиационного происшествия;
проводит внеочередное, контрольное наблюдение за погодой, а если авиационное происшествие произошло вне аэродрома - обеспечивает сбор метеоданных с ближайших АМСГ (авиационная метеостанция, гражданская) и метеостанций;
прекращает заправку из емкостей (топливозаправщиков), из которых осуществлялась заправка воздушного судна, потерпевшего авиационное происшествие.

Примечание.
В случае прибытия на место авиационного происшествия представителей правоохранительных органов, проводящих предварительное следствие, дальнейшие действия должностных лиц гражданской авиации проводятся по их указанию в соответствии с уголовно-процессуальным законодательством Республики Казахстан.

VI. Организация работы комиссии

23. С момента получения первичного сообщения об авиационном происшествии центральным исполнительным органом на транспорте Республики Казахстан создается комиссия по расследованию авиационного происшествия.
24. В зависимости от последствий авиационного происшествия и значимости установления его причин для обеспечения безопасности полетов расследование может быть организовано на трех уровнях:
расследование, при котором создается комиссия полного состава, летная, инженерно-техническая, административная и другие необходимые подкомиссии, группа расчета и анализа;
расследование, при котором создается комиссия полного состава, однако подкомиссии могут либо не создаваться вообще, либо создаваться только по наиболее важным направлениям работ;
полевое расследование, проводимое комиссией сокращенного состава (3-5 человек), без создания подкомиссий и рабочих групп.
Решение об уровне организации расследования принимает государственный или межгосударственный орган, организующий расследование, или председатель комиссии по расследованию, если ему предоставлены такие полномочия.
Комиссия состоит из председателя, заместителей председателя и членов комиссии. Специалисты, привлекаемые к работе комиссии, могут входить в состав подкомиссий и рабочих групп или использоваться в качестве экспертов.
В состав комиссии включаются: представители Комиссии по безопасности полетов МАКа, руководящий состав и ведущие специалисты центрального исполнительного органа на транспорте, авиакомпаний, авиапредприятий, ОКБ - разработчиков авиационной техники, заводов-изготовителей авиационной техники.
На заседаниях комиссии по расследованию имеют право присутствовать представители правоохранительных органов Республики Казахстан.
В состав комиссии по расследованию авиационных происшествий, связанных с отказом (недостатком) авиационной техники, в обязательном порядке включаются ответственные представители промышленности и ремонтных предприятий, на котором воздушное судно (двигатель) проходило последний ремонт. В случае, когда воздушное судно изготовлено или отремонтировано в иностранном государстве, уполномоченные представители этих государств привлекаются к работе комиссии через МАК.
Контроль за работой комиссии осуществляет руководитель органа надзора БП.
Продолжительность расследования авиационного происшествия не должна превышать 30 суток.
Если для установления причин происшествия необходимо проведение специальных исследований, завершение которых в указанные сроки невозможно, то срок расследования может быть продлен руководителем центрального исполнительного органа на транспорте по ходатайству председателя комиссии.
25. Комиссия по расследованию авиационного происшествия имеет право:
обследовать воздушное судно, потерпевшее авиационное происшествие, его составные части, любой другой предмет, находящийся на борту воздушного судна, или вовлеченный в авиационное происшествие вне его, независимо от его принадлежности;
поручать научно-исследовательским и конструкторским организациям, предприятиям промышленности и ремпредприятиям проведение специальных исследований, связанных с расследованием авиационного происшествия;
привлекать в качестве экспертов к работе комиссии по расследованию для решения конкретных задач, требующих знаний в специальных областях науки и техники, работников предприятий и организаций по согласованию с их руководителями;
привлекать к работам на месте происшествия силы и технические средства любых организаций;
опрашивать очевидцев авиационного происшествия, любых лиц, имеющих или могущих иметь к нему отношение;
изучать все аспекты создания, испытаний, производства, эксплуатации и ремонта воздушного судна, затребовать и получать от владельцев воздушного судна, должностных лиц и соответствующих организаций документы и материалы по вопросам, связанным с данным авиационным происшествием.
26. Решения по основным методическим и организационным вопросам расследования принимаются комиссией, при этом председатель комиссии при равенство голосов владеет правом окончательного решения. Член комиссии, не согласный с принятым решением, имеет право отразить свое особое мнение в протоколе заседания.
27. Расследование авиационного происшествия проводится по принципу многофакторности. При этом надлежат выявлению, изучению и анализу все факторы, оказавшие отрицательное влияние на исход авиационного происшествия.
28. Действия членов комиссии, подкомиссии и рабочих групп, направленных на сбор вещественных доказательств (изъятие бортовых и наземных самописцев, элементов конструкции воздушного судна, опознание погибших, опрос свидетелей, должны производиться с ведома представителя правоохранительного органа, проводящего предварительное следствие.
29. Итоговым документом работы комиссии является окончательный отчет, который составляется с учетом материалов подкомиссий, рабочих групп, результатов расследований, а также другой имеющейся в распоряжении комиссии информации.
Основной целью составления окончательного отчета является обоснование установленных в ходе расследования обстоятельств, фактов, причин авиационного происшествия и разработанных комиссией рекомендаций.
30. Окончательный отчет подписывается председателем и всеми членами комиссии.
При возникновении разногласий по содержанию окончательный отчет готовится в варианте, предлагаемом председателем комиссии. Член комиссии, не согласный с содержанием окончательного отчета, обязан подписать его с пометкой "с особым мнением". Особое мнение излагается в письменном виде с указанием конкретных мотивов несогласия и их обоснованием, а также с предлагаемой формулировкой.
Аналогичный порядок должен соблюдаться при составлении и подписании отчетов подкомиссий и рабочих групп.
31. Председатель комиссии по расследованию авиационного происшествия докладывает окончательный отчет на утверждению руководителю, назначившему комиссию.
При наличии особого мнения к окончательному отчету расследования комиссия по расследованию рассматривает особое мнение на своем заседании с обязательным составлением протокола.
Решение по особому мнению принимается лицом, утверждающим окончательный отчет.
Окончательный отчет расследования, проводившегося комиссией Межгосударственного авиационного комитета, представляется Правительству Республики Казахстан для принятия решений по данному авиационному происшествию.
Дата утверждения окончательного отчета комиссии считается датой окончания расследования. Началом расследования считается момент подачи первичного сообщения.
32. Материалы расследования авиационного происшествия (Окончательный отчет расследования с приложением отчетов подкомиссий, рабочих групп и прилагаемых к ним материалов) в 10-дневный срок с момента его утверждения направляются в:
правоохранительный орган, проводящий предварительное следствие (если оно проводится);
государственные органы расследования всех заинтересованных государств, принимавшие участие в расследовании авиационного происшествия;
Комиссию по безопасности полетов;
ОКБ-разработчика воздушного судна;
авиакомпанию, предприятие, физическому лицу, которому принадлежит воздушное судно.
Ответственность за размножение и своевременную рассылку утвержденных материалов расследования возлагается на эксплуатанта воздушного судна или авиакомпанию, авиапредприятие, подразделение гражданской авиации на территории которого произошло событие.

Примечание.
В соответствии с Приложением 13 к Чикагской конвенции, помимо перечисленного, в Международную организацию гражданской авиации (ИКАО) должны представляться следующие виды информации по авиационным происшествиям с воздушными судами максимальной полетной массой более 2250) кг:
предварительный отчет;
информационный отчет;
окончательный отчет.
Указанные отчеты готовятся и направляются в Международную организацию гражданской авиации государственным или межгосударственным органом, проводящим расследование.
Правила и методика составления отчетов осуществляются по формам, рекомендованным ИКАО и утвержденным Центральным исполнительным органом на транспорте.

VII. Расследование инцидентов

33. Расследование инцидентов является наиболее эффективным средством профилактики авиационных происшествий, позволяющим выявить отклонения от нормального функционирования авиационно-транспортной системы и принять меры по их устранению до того, как эти отклонения приведут к авиационному происшествию.

Оповещение и сообщение об инцидентах.

34. При возникновении инцидента соответствующие службы авиакомпаний, авиапредприятий и организаций гражданской авиации Республики Казахстан в течение двух часов передают первоначальное сообщение в Орган надзора БП. Комиссию по безопасности полетов, во все заинтересованные государства и стороны, а также информируют о случившемся инспекцию по безопасности полетов авиакомпании гражданской авиации и собственника воздушного судна.
Сообщения передаются по телеграфным каналам связи.
В каждой авиакомпании, авиапредприятии должна быть разработана инструкция, определяющая обязанности и ответственность конкретных должностных лиц при подготовке и передаче информации об инциденте, проведении первоначальных действий до прибытия комиссии по расследованию.
35. Первоначальное сообщение должно включать следующую информацию:
дату, время (общеевропейское) и место возникновения инцидента;
принадлежность, тип и опознавательный знак воздушного судна;
фамилию командира воздушного судна (проверяющего и его должность);
номер рейса, маршрут полета, последний аэродром вылета, выполняемое задание;
обстоятельства инцидента, внешнее проявление отказа (если он имел место);
метеоусловия в период времени, близкий к моменту возникновения инцидента (скорость и направление ветра у земли, видимость, высота нижней границы облаков, наличие осадков и опасных явлений);
наименование географического пункта, где будет работать комиссия по расследованию.

Примечание.
Наиболее оперативной является передача информации через Центр производственно-диспетчерских услуг гражданской авиации "Аэротранс" (ЦПДУ ГА).

Организация работы комиссии.

36. Инциденты с воздушными судами гражданской авиации на территории Республики Казахстан расследуются комиссиями, назначаемыми руководителем центрального исполнительного органа на транспорте. Расследование, по поручению центрального исполнительного органа на транспорте, может проводиться эксплуатантом или руководителями авиакомпаний, авиапредприятий, подразделений гражданской авиации, на территории которого произошел инцидент.
37. В состав комиссии по расследованию инцидентов включаются:
представители авиакомпаний, авиапредприятий гражданской авиации, на территории которых произошел инцидент;
представители эксплуатанта (собственника) воздушного судна;
представители заинтересованных государств.
38. По получении первоначального сообщения об инциденте, связанном с отказом авиатехники, представители разработчика и изготовителя воздушного судна (двигателя, комплектующих изделий), представители ремпредприятия, на котором выполнялся последний ремонт, направляют в Орган надзора БП и руководителю авиакомпании, авиапредприятия, на территории которого произошел инцидент, уведомление об участии в расследовании в течение 12 часов с момента получения донесения, с указанием времени выезда.
Уведомление направляется по каналам связи, обеспечивающим максимальную оперативность его прохождения.
39. Формирование комиссии осуществляется Органом надзора БП с учетом уведомлений, полученных от заинтересованных государств и сторон.
В случае неполучения уведомления об участии представителей промышленности, ремпредприятий и других заинтересованных сторон в расследовании в течение 48-ми часов или в случае наличия такого уведомления, но неприбытия указанных представителей в течение трех суток с момента подачи первоначального донесения, расследование продолжается без их участия. До истечения указанных сроков председатель комиссии по расследованию должен воздержаться от действий, которые могут привести к утрате информации о причине инцидента (запуск и опробование двигателей, систем и агрегатов, их разборка, исследование и т. п.).
40. Работа комиссии по расследованию инцидента организуется по тем же принципам, что и комиссии по расследованию авиационного происшествия. В целях сокращения сроков расследования допускается работа комиссии по расследованию инцидента без подкомиссии и рабочей группы.
41. При необходимости дополнительный вызов специалистов министерств, госкомитетов и иных предприятий и научно- исследовательских учреждений для расследования инцидента осуществляется через Орган надзора БП, Комиссию по безопасности полетов.
42. Председатель Комиссии по расследованию инцидента может дать разрешение на замену отказавшего агрегата (детали) и ввод воздушного судна в строй в установленном порядке до прибытия представителей промышленности, ремпредприятия и владельца воздушного судна в случае, если в ходе расследования бесспорно установлено, что причиной инцидента является отказ (неисправность) авиационной техники, который может быть устранен заменой отказавшего агрегата (детали). Отказавший агрегат (деталь) сохраняется до прибытия представителей.
Ввод воздушного судна в строй осуществляется инженерно-авиационной службой в установленном порядке.
В случае направления отказавших агрегатов на исследование разрешение на ввод воздушного судна в строй дает комиссия по расследованию инцидента. Решение комиссии оформляется протоколом.
43. По результатам расследования инцидента составляется окончательный отчет комиссии, который утверждается лицом, назначившим комиссию.
К окончательному отчету прилагаются:
осциллограммы записи бортовых регистраторов с необходимыми тарировочными данными по всем регистрируемым параметрам, характеризующим параметры полета, работу авиатехники, действия экипажа от момента времени за 1 минуту до появления отклонений до их ликвидации или до окончания полета;
результаты исследования авиатехники;
выписки из записи бортовых и наземных магнитофонов, если они поясняют характер инцидента;
формализованный отчет МАСУ "Безопасность" (прилагается только к экземпляру, направляемому в Комиссию по безопасности полетов);
объяснительные записки.
44. Утвержденный окончательный отчет расследования инцидента с приложениями в течение трех суток с момента утверждения направляется:
в Комиссию по безопасности полетов;
в Орган надзора БП;
ОКБ-разработчику воздушного судна;
в авиакомпанию, авиапредприятие гражданской авиации-эксплуатанту (собственнику) воздушного судна.
Один экземпляр материалов остается в делах авиакомпании, авиапредприятия гражданской авиации Республики Казахстан, на территории которого проводилось расследование, а также собственника (эксплуатанта) воздушного судна.
Материалы расследования инцидентов хранятся не менее двух лет. Носители информации средств объективного контроля хранятся в авиапредприятии в течение шести месяцев после утверждения окончательного отчета расследования.
45. Оформление и рассылка материалов расследования возлагается на авиакомпанию, авиапредприятие гражданской авиации, на базе которого проводится расследование, а организация необходимых исследований - на эксплуатанта воздушного судна.
46. Общий срок расследования инцидента, исчисляемый с момента подачи первоначального донесения до утверждения окончательного отчета расследования, не должен превышать десяти суток.
Продление срока расследования допускается при необходимости проведения дополнительных расследований с разрешения руководителя Органа надзора БП.
47. Орган надзора БП обеспечивает доведение результатов расследования инцидентов до заинтересованных предприятий, авиакомпаний и государств.
48. Исследования объектов авиационной техники при расследовании инцидента, как правило, выполняются комиссией по расследованию на базе авиапредприятий. Разборка и исследование объектов авиатехники, причиной отказа которых предполагается конструктивно-производственный недостаток или неудовлетворительный ремонт, должны проводиться с обязательным участием представителей промышленности или ремонтных органов.
При этом на указанных представителей возлагается обеспечение исследований необходимым специальным инструментом и оснасткой, отсутствующими в эксплуатирующих предприятиях.
49. Оформление материалов расследования инцидентов производится с учетом результатов исследований отказавшей авиатехники. Утверждение и рассылка материалов без учета результатов исследования запрещается.

VIII. Рекомендации no обеспечению
безопасности полетов

50. Система разработки, рассмотрения и реализации рекомендаций по обеспечению безопасности полетов является наиболее эффективным средством предотвращения авиационных происшествий, которое базируется на тщательной и всесторонней оценке комиссиями по расследованию особенностей функционирования авиационно-транспортной системы в конкретном полете, анализе общих закономерностей проявления факторов, отрицательно влияющих на безопасность полетов, при проведении анализа аварийности на воздушном транспорте.
51. Основными источниками разработки рекомендаций являются:
результаты расследования авиационных происшествий инцидентов;
данные, полученные при проведении общих и специальных анализов состояния безопасности полетов;
обобщенный опыт безаварийной работы по эксплуатации воздушных судов в авиакомпании, авиапредприятии.
52. Рекомендации по обеспечению безопасности полетов разрабатываются:
комиссиями по расследованию авиационных происшествий и инцидентов;
государственными органами, осуществляющими обобщение и анализ информации по безопасности полетов;
Комиссией по безопасности полетов;
ОКБ-разработчиком воздушного судна (двигателя) и направляются органам государственного регулирования деятельности гражданской авиации, промышленности и других сфер обеспечения функционирования воздушного транспорта Договаривающихся государств, а также в соответствующие предприятия и организации.
53. Государственные органы, предприятия и организации, в компетенцию которых входит реализация рекомендаций, в течение 90 дней рассматривают их и сообщают о принятом решении разработчику рекомендации.
54. Реализация принятых к исполнению рекомендаций может осуществляться через разработку планов мероприятий или других административных распорядительных документов (приказов, указаний и т. п.).

IХ. Учет и анализ информации по авиационным
происшествиям и инцидентам

55. Каждое авиационное происшествие и инцидент подлежат учету Органом надзора БП, а также авиакомпаниями, предприятиями и подразделениями - владельцами воздушных судов.
56. В целях обеспечения межгосударственного обмена информацией по безопасности полетов, являющегося основой системы разработки профилактических мероприятий, Комиссия по безопасности полетов ведет общий учет и анализ информации об авиационных происшествиях и инцидентах по гражданской авиации всех Договаривающихся государств на основе единого банка данных.
Для обеспечения ведения единого банка данных Орган надзора БП передает в соответствии с настоящим Положением в Комиссию по безопасности полетов первичную информацию о событиях, оперативную информацию о ходе расследования (в том числе и о рекомендуемых срочных профилактических мероприятиях), материалы расследования авиационных происшествий и инцидентов.
57. На основании обобщенного учета и анализа информации по безопасности полетов Комиссия по безопасности полетов готовит и направляет в Орган надзора БП:
годовой анализ состояния безопасности полетов в гражданской авиации Договаривающихся государств с рекомендациями по мерам, направленным на повышение безопасности полетов;
информационный (ежемесячный) бюллетень по состоянию безопасности полетов, содержащий оперативную информацию об авиационных происшествиях и инцидентах по гражданской авиации всех государств - участников Соглашения, краткие материалы по законченным расследованиям, рекомендации по предотвращению авиационных происшествий;
консультативную информацию о срочных мероприятиях, рекомендуемых комиссиями в ходе расследований и по их окончании;
реферативный сборник отчетов по расследованным в течение года событиям, в который включаются наиболее важные и представляющие наибольший интерес с точки зрения предотвращения авиационных происшествий материалы;
анализы по конкретным, наиболее актуальным проблемам обеспечения безопасности полетов, обобщению зарубежного опыта в этой области;
другую имеющуюся в распоряжении Комиссии по безопасности полетов информацию об авиационных происшествиях и инцидентах по запросу государственного органа расследования Республики Казахстан.
58. На основании обобщенного опыта и анализа информации по безопасности полетов Орган надзора БП готовит и направляет в каждую авиакомпанию:
годовые и полугодовые анализы состояния безопасности полетов;
информационный (ежемесячный) бюллетень по состоянию безопасности полетов в гражданской авиации Республики Казахстан;
информацию о срочных мероприятиях, рекомендуемых комиссиями по расследованию авиационных происшествий и инцидентов.