Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң жанындағы Республикалық терминология комиссиясы туралы

Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің 2022 жылғы 18 наурыздағы № 54-ө өкімі. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2022 жылғы 29 сәуірдегі № 268 қаулысымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 29.04.2022 № 268 қаулысымен.

Қазақ тілінің терминология саласын одан әрі жетілдіру мақсатында:

1. Осы өкімге қосымшаға сәйкес құрамда Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң жанындағы Республикалық терминология комиссиясы (бұдан әрі – Комиссия) құрылсын.

2. Қоса беріліп отырған Комиссия туралы ереже бекiтiлсiн.

3. Осы өкімнің орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігіне жүктелсін.

Премьер-Министр

Ә. Смайылов

Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің 2022 жылғы 18 наурыздағы № 54-ө өкімімен бекітілген

Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң жанындағы Республикалық терминология комиссиясы туралы ереже

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Қазақстан Республикасы Үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясы (бұдан әрі – Комиссия) экономиканың, ғылымның, техниканың және мәдениеттің барлық салалары бойынша қазақ тілінің терминологиялық лексикасы саласында ұсыныстар тұжырымдайтын консультациялық-кеңесші орган болып табылады.

2. Комиссия өз қызметінде Қазақстан Республикасының Конституциясын, Қазақстан Республикасының заңдарын, Қазақстан Республикасы Президентінің және Үкіметінің актілерін, өзге де нормативтік құқықтық актілерді, сондай-ақ осы Ережені басшылыққа алады.

3. Комиссия өз қызметінде:

байырғы қазақ лексикасы сөздерінің қорын барынша пайдалану;

термин шығармашылығында басқа түркі тілдерінің оң тәжірибесін пайдалану;

кірме терминдерді қолдану (терминдер қазақ тілі жазуының заңдылықтарына сәйкес бірыңғай емле ережелері негізінде берілуге тиіс не олардың емлесі түпнұсқа тілдің графикалық формасына сәйкес немесе ұқсас болуға тиіс);

ғылымның, техниканың салалық аяларында семантикасы немесе формасы бойынша тегі жағынан жақын терминдердің қолданылуын үйлестіру, сондай-ақ ұлттық және кірме терминдердің табиғи теңгерімін сақтау қағидаттарын басшылыққа алады.

4. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің Тіл саясаты комитеті Комиссияның жұмыс органы болып табылады.

5. Комиссияның отырыстары қажеттілігіне қарай, бірақ бір жылда кемінде төрт реттен сиретпей өткізіледі.

2-тарау. Комиссияның мiндеттерi

6. Комиссияның негiзгi мiндеттерi:

1) экономиканың, ғылымның, техниканың және мәдениеттiң әртүрлі салалары бойынша қазақ тілінің терминологиялық лексикасы саласында ұсыныстар тұжырымдау;

2) мақұлданған терминдер мен номенклатураны қарау және бекiту;

3) экономиканың, ғылымның, техниканың және мәдениеттiң әртүрлі салалары бойынша Комиссия бекiткен терминдердi бюллетеньдер мен салалық терминологиялық сөздiктер түрiнде шығаруға ұсынымдар дайындау, сондай-ақ терминдердi бұқаралық ақпарат құралдарында жариялау;

4) терминдер мен номенклатуралардың практикалық пайдаланылуы мен қолданылуының дұрыстығы мен дәйектiлiгiн айқындау мақсатында, қажет болған жағдайда қазақ тiлiнiң терминологиясын жетiлдiру жөнiндегi ұсыныстарды дайындау үшiн мамандарды, ғалымдарды, сондай-ақ мүдделi мемлекеттік органдар мен ұйымдардың өкілдерін тарту;

5) экономиканың, ғылымның, техниканың және мәдениеттiң тиісті салалары бойынша терминология секцияларын құру.

3-тарау. Комиссия қызметінің ұйымдастырылуы және тәртібі

7. Комиссия жұмысының ұйымдастырылуы және тәртібі Қазақстан Республикасы Үкіметінің 1999 жылғы 16 наурыздағы № 247 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Үкіметінің жанындағы консультациялық-кеңесші органдар мен жұмыс топтарын құру тәртібі, қызметі мен таратылуы туралы нұсқаулыққа сәйкес жүзеге асырылады.

Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің 2022 жылғы 18 наурыздағы № 54-ө өкіміне қосымша

Қазақстан Республикасы Үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының құрамы

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрі, төраға

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым бірінші вице-министрі, төрағаның орынбасары

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің Тіл саясаты комитеті төрағасының орынбасары, хатшы

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі Тіл саясаты комитетінің төрағасы

"А. Байтұрсынов атындағы Тіл білімі институты" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнының директоры (келісу бойынша)

"Шайсұлтан Шаяхметов атындағы "Тіл-Қазына" ұлттық ғылыми-практикалық орталығы" коммерциялық емес акционерлік қоғамының бас директоры (келісім бойынша)

Абдрахманов Сауытбек Абдрахманұлы – филология ғылымдарының докторы (келісу бойынша)

Айымбетов Мәди Айтбенбетұлы – журналист, жазушы (келісу бойынша)

Алдаш Айманкүл – филология ғылымдарының докторы (келісу бойынша)

Ахметов Мұхамбедия – медицина ғылымдарының кандидаты (келісу бойынша)

Әлісжан Сарқыт Қалымұлы – филология ғылымдарының докторы (келісу бойынша)

Дулатбеков Нұрлан Орынбасарұлы – заң ғылымдарының докторы (келісу бойынша)

Жеңісұлы Есей – жазушы, аудармашы (келісу бойынша)

Жонкешов Бауыржан Сейсенбекұлы – филология ғылымдарының кандидаты (келісу бойынша)

Исакова Сәбира Сағынбекқызы – филология ғылымдарының докторы (келісу бойынша)

Қанғалақова Дана Мұратбекқызы – PhD философия докторы (келісу бойынша)

Көмеш Тоқтархан – PhD философия докторы (келісу бойынша)

Құлманов Сәрсенбай Қуантайұлы – филология ғылымдарының кандидаты (келісу бойынша)

Құрманбайұлы Шерубай – филология ғылымдарының докторы (келісу бойынша)

Омашұлы Дәуітәлі – журналист, аудармашы (келісу бойынша)

О Республиканской терминологической комиссии при Правительстве Республики Казахстан

Распоряжение Премьер-Министра Республики Казахстан от 18 марта 2022 года № 54-р. Утратило силу постановлением Правительства Республики Казахстан от 29 апреля 2022 года № 268.

Сноска. Утратило силу постановлением Правительства РК от 29.04.2022 № 268.

В целях дальнейшего совершенствования сферы терминологии казахского языка:

1. Образовать Республиканскую терминологическую комиссию при Правительстве Республики Казахстан (далее – Комиссия) в составе согласно приложению к настоящему распоряжению.

2. Утвердить прилагаемое Положение о Комиссии.

3. Контроль за исполнением настоящего распоряжения возложить на Министерство образования и науки Республики Казахстан.

Премьер-Министр

А. Смаилов

Приложение к распоряжению Премьер-Министра Республики Казахстан от 25 марта 2022 года № 54-р

Состав
Республиканской терминологической комиссии при Правительстве Республики Казахстан

Министр образования и науки Республики Казахстан, председатель

первый вице-министр образования и науки Республики Казахстан, заместитель председателя

заместитель председателя Комитета языковой политики Министерства образования и науки Республики Казахстан, секретарь

председатель Комитета языковой политики Министерства образования и науки Республики Казахстан

директор республиканского государственного предприятия на праве хозяйственного ведения "Институт языкознания имени А. Байтурсынова" (по согласованию)

генеральный директор некоммерческого акционерного общества "Национальный научно-практический центр "Тіл - Қазына" имени Шайсултана Шаяхметова (по согласованию)

Абдрахманов Сауытбек Абдрахманұлы – доктор филологических наук (по согласованию)

Айымбетов Мәди Айтбенбетұлы – журналист, писатель (по согласованию)

Алдаш Айманкүл – доктор филологических наук (по согласованию)

Ахметов Мухамбедия – кандидат медицинских наук (по согласованию)

Әлісжан Сарқыт Қалымұлы – доктор филологических наук (по согласованию)

Дулатбеков Нурлан Орынбасарович – доктор юридических наук (по согласованию)

Жеңісұлы Есей – писатель, переводчик (по согласованию)

Жонкешов Бауыржан Сейсенбекович – кандидат филологических наук (по согласованию)

Исакова Сабира Сагынбековна – доктор филологических наук (по согласованию)

Кангалакова Дана Муратбековна – доктор философии PhD (по согласованию)

Көмеш Тоқтархан – доктор философии PhD (по согласованию)

Кулманов Сарсенбай Куантаевич – кандидат филологических наук (по согласованию)

Құрманбайұлы Шерубай – доктор филологических наук (по согласованию)

Омашұлы Дәуітәлі – журналист, переводчик (по согласованию)

	Утверждено распоряжением Премьер-Министра Республики Казахстан от 25 марта 2022 года № 54-р

Положение
о Республиканской терминологической комиссии при Правительстве Республики Казахстан

Глава 1. Общие положения

1. Республиканская терминологическая комиссия при Правительстве Республики Казахстан (далее – Комиссия) является консультативно-совещательным органом, вырабатывающим предложения в области терминологической лексики казахского языка по всем отраслям экономики, науки, техники и культуры.

2. Комиссия в своей деятельности руководствуется Конституцией Республики Казахстан, законами Республики Казахстан, актами Президента и Правительства Республики Казахстан, иными нормативными правовыми актами, а также настоящим Положением.

3. Комиссия в своей деятельности руководствуется принципами:

максимального использования запаса слов исконно казахской лексики;

использования позитивного опыта других тюркских языков в терминотворчестве;

применения заимствованных терминов (термины должны быть изложены в соответствии с закономерностями казахского письма на основе единых правил правописания либо их правописание должно быть идентично или приближено к графической форме языка-оригинала);

координации применения генетически родственных по семантике или форме терминов в отраслевых сферах науки, техники, а также сохранения естественного баланса национальных и заимствованных терминов.

4. Рабочим органом Комиссии является Комитет языковой политики Министерства образования и науки Республики Казахстан.

5. Заседания Комиссии проводятся по мере необходимости, но не менее четырех раз в год.

Глава 2. Задачи Комиссии

6. Основными задачами Комиссии являются:

1) выработка предложений в области терминологической лексики казахского языка по различным отраслям экономики, науки, техники и культуры;

2) рассмотрение и утверждение апробированных терминов и номенклатуры;

3) подготовка рекомендаций к изданию утвержденных Комиссией терминов по различным отраслям экономики, науки, техники и культуры в виде бюллетеней и отраслевых терминологических словарей, а также опубликование терминов в средствах массовой информации;

4) привлечение в случае необходимости для подготовки предложений по совершенствованию терминологии казахского языка специалистов, ученых, а также представителей заинтересованных государственных органов и организаций с целью определения правильности и последовательности практического употребления и применения терминов и номенклатуры;

5) образование терминологических секций по соответствующим отраслям экономики, науки, техники и культуры.

Глава 3. Организация и порядок деятельности Комиссии

7. Организация и порядок работы Комиссии осуществляются в соответствии с Инструкцией о порядке создания, деятельности и ликвидации консультативно-совещательных органов при Правительстве Республики Казахстан и рабочих групп, утвержденной постановлением Правительства Республики Казахстан от 16 марта 1999 года № 247.