Қазақстан Республикасы Конституциясының 44-бабы 9) тармақшасын ресми түсiндiру туралы

Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің қаулысы 2001 жылғы 12 қараша N 14/2. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің 2017 жылғы 17 сәуірдегі № 2 нормативтік қаулысы

Ескерту. Күші жойылды – ҚР Конституциялық Кеңесінің 17.04.2017 № 2 нормативтік қаулысы.

Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесi, Төраға Ю.А.Хитрин, Кеңес мүшелерi Н.I.Өкеев, Ж.Д.Бұсырманов, А.Есенжанов, А.К.Котов, Қ.Ә.Омарханов және В.Д.Шопин қатысқан құрамда, мыналардың:

өтiнiш субъектiсiнiң өкiлi - Қазақстан Республикасы Парламентi Мәжiлiсiнің депутаты Т.М.Сисинбаевтың;

Қазақстан Республикасы қаржы вице-министрi Н.А.Коржованың;

Қазақстан Республикасы әдiлет вице-министрi А.Н.Котловтың;

Қазақстан Республикасы Мемлекеттiк қызмет iстерi жөнiндегi агенттiгiнің мемлекеттiк қызметтi жетілдiру басқармасының бастығы О.С.Минаевтың қатысуымен,

өткен ашық отырысында Қазақстан Республикасы Парламентi бiр топ депутаттарының Қазақстан Республикасы K951000_ Конституциясының 44-бабы 9) тармақшасын ресми түсiндiру туралы өтiнішін қарады.

Қолдағы бар материалдарды зерделеп, баяндамашы Конституциялық Кеңестің мүшесi В.Д.Шопиннiң баяндамасын, отырысқа қатысушылардың сөйлеген сөздерiн тыңдап шығып, Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесi мынаны

анықтады:

Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесiне 2001 жылғы 8 қазанда Қазақстан Республикасы Парламентi бiр топ депутаттарының Қазақстан Республикасы Конституциясының 44-бабы 9) тармақшасын ресми түсiндiру туралы өтiнiшi келiп түстi. Депутаттар бұл орайда мынаны түсiндiрiп берудi сұрайды: "қаржыландыру мен еңбекақы төлеудiң бiрыңғай жүйесi" деп ненi түсiнген жөн және бұл тұжырым Республиканың мемлекеттiк бюджетi есебiнен ұсталатын органдардың құрылымы мен штат санын белгілеудi қамтиды ма.

Қазақстан Республикасы Конституциясының 44-бабы 9) тармақшасын түсiндiрген кезде Конституциялық Кеңес мынаны ескердi.

Конституцияның 44-бабының 9) тармақшасы, Қазақстан Республикасының Президентi Республика Премьер-Министрiнің ұсынуымен Республиканың мемлекеттiк бюджетi есебiнен ұсталатын барлық органдардың қызметкерлерiне арналған қаржыландыру мен еңбекақы төлеудiң бiрыңғай жүйесiн бекiтедi, - деп белгілейдi.

Конституцияның бұл аталған нормасы Республика Президентiне мемлекеттiк бюджет есебiнен ұсталатын барлық органдардағы қызметкерлердi, ақшалай қамтамасыз етудің шарттары мен көлемiн, лауазымдар тiзiлiмдерiн және осы қызметкерлер санаттарының тiзбелерiн, органдардың штат саны лимиттерiн қамтитын, қаржыландыру мен еңбекақы төлеудің бiрыңғай тәртiбiн белгiлеу құқығын бередi.

Республика Президентінің бұл конституциялық өкiлеттiгi Қазақстан Республикасының заңдарымен, атап айтқанда, "Бюджет жүйесi туралы", Z990357_ "Мемлекеттік қызмет туралы" Z990453_ заңдармен нақтыланып, мемлекет басшысының бiрқатар нормативтiк құқықтық актiлерi арқылы жүзеге асырылады.

"Қазақстан Республикасының мемлекеттiк бюджет есебiнен қамтылған органдары қызметкерлерiне еңбекақы төлеудің бiрыңғай жүйесi туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2001 жылғы 25 наурыздағы N 575 U010575_ Жарлығымен мемлекеттiк бюджет есебiнен қамтылған органдардың қызметкерлерiне еңбекақы төлеудің бiрыңғай жүйесi ретiнде еңбекақы төлеудің мерзiмдiк жүйесi белгiленген. Ол: лауазымдық жалақыларды, әскери атақтар бойынша жалақыларды, арнаулы атақтар, сыныптық шендер үшiн қосымша ақыларды есептеу үшiн базалық лауазымдық жалақыға қолданылатын коэффициенттер; Қазақстан Республикасының Төтенше және Өкiлеттi Елшiлерiне және Сыртқы iстер министрлiгiнің шет елдердегi мекемелерi қызметкерлерiне шет ел валютасындағы лауазымдық жалақылары схемасы негiзiнде еңбекақы төлеудi; қосымша ақылар, үстемеақылар, өтемақылар төлеудi қамтиды.

"Мемлекеттiк әкiмшiлiк қызметшiлер лауазымдарының тiзiлiмiн және Мемлекеттiк әкiмшiлiк лауазымдар санаттарының тiзбесiн бекiту туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 1999 жылғы 29 желтоқсандағы N 318 U990318_ Жарлығымен мемлекеттiк органдарға өздерiнің құрылымдары мен штат кестелерiн осы Жарлықтың ережелерiне сәйкес келтiру тапсырылған.

"Бюджет жүйесi туралы" Қазақстан Республикасы Заңының Z990357_ 9-бабы 1-тармағымен республикалық бюджеттiң қаражатынан: Қазақстан Республикасы Президентiнiң, Парламентiнің, Конституциялық Кеңестің, Есеп комитетiнің, Орталық сайлау комиссиясының, жалпы мемлекеттiк басқару мiндеттерiн атқаратын атқарушы және басқа да органдардың; сот жүйесінің қызметiн қаржыландыру көзделген.

Осы Заңның 9-бабының 2-тармағына сәйкес республикалық бюджеттiк бағдарламалардың әкiмшілерiн ұстауға арналған шығыстар Қазақстан Республикасы Президентінің және Үкiметінің актiлерiмен бекiтiлген штат саны лимитi мен Қазақстан Республикасы Үкiметiнің актiлерiмен бекiтiлген мемлекеттік органдардың топтары бойынша бiр қызметкерге жұмсалатын ағымдағы шығыстардың нормативтерi негiзге алына отырып белгiленедi.

Республикалық бюджет есебiнен ұсталатын мемлекеттiк органдардың штат саны лимиттерi:

Республика Президентiне тiкелей бағынатын және есеп беретiн мемлекеттiк органдар және Республика Үкiметiнің құрамына кiрмейтiн өзге де органдар бойынша - "Қазақстан Республикасының мемлекеттiк органдары жүйесiн одан әрi оңтайландыру жөнiндегi шаралар туралы" Қазақстан Республикасы Президентiнің 1999 жылғы 22 қаңтардағы N 29 U990029_ Жарлығымен бекiтiлген. Осы Жарлықпен, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Парламентi Палаталары аппаратының және Жоғарғы Соты аппаратының саны бекiтiлген;

орталық атқарушы органдар бойынша - "Штат санының лимиттерiн бекiту туралы" Қазақстан Республикасы Үкiметінің 2001 жылғы 9 ақпандағы N 214 P010214_ қаулысымен бекiтiлген.

Бiр қызметкерге жұмсалатын ағымдағы шығыстардың нормативi әр жылы Республика Үкiметiнің тиiстi шешiмiмен бекiтiледi. 2001 жылға арналған норматив Қазақстан Республикасы Үкiметiнің "2001 жылға арналған республикалық бюджет туралы" Қазақстан Республикасы Заңының жобасын әзiрлеудiң кейбiр мәселелерi" деген 2000 жылғы 2 қазандағы N 1485 P001485_ қаулысымен бекiтiлген.

"Қазақстан Республикасының Парламентi және оның депутаттарының мәртебесi туралы" Конституциялық заңның Z952529_ 39-бабы 2-тармағына сәйкес, Парламент Сенаты мен Мәжiлiсi аппараттарының құрылымы мен штат санын белгiлеудi, Парламент қызметiн және Парламент Палаталары аппаратының, Республика Президентi бекiткен, жалпы штат санын қаржыландыруға бөлiнген бюджет қаражаты шегiнде Палаталардың Бюролары жүзеге асырады.

Қазақстан Республикасы Президентiнің 1999 жылғы 22 қаңтардағы N 29 Жарлығымен Парламент аппаратының жалпы штат саны Сенат пен Мәжiлiс аппараттарына бөлiнбей бекiтiлген. Республика Президентi бекiткен жалпы санына сәйкес, қос Палаталар Бюролары Парламенттің үйлестiрушi органдары ретiнде Сенат пен Мәжiлiс аппараттарының штат саны мен құрылымын белгiлейдi.

"Қазақстан Республикасының сот жүйесi және судьяларының мәртебесi туралы" Қазақстан Республикасы Конституциялық заңының Z000132_ 56-бабы 7-тармағына сай, Жоғарғы Сот үшiн де, төменгi тұрған соттар үшін де, Конституцияның 44-бабы 9) тармақшасына сәйкес Қазақстан Республикасының Президентi бекiтетiн штат саны шегiнде, Жоғарғы Сот аппаратының құрылымы мен штат санын оның Төрағасы, ал жергiлiктi соттар кеңселерінің құрылымы мен штат санын - тиiстi соттар төрағаларының ұсынысы бойынша өкiлеттi орган бекiтедi.

Осылайша, мемлекеттiк бюджет есебiнен ұсталатын барлық мемлекеттiк органдардағы қызметкерлердiң құрылымы мен штат саны Республика Президентi және Үкiметi белгiлеген лимиттер шегiнде бекiтiлуге тиiс.

Баяндалғанның негiзiнде және Қазақстан Республикасы K951000_ Конституциясының 72-бабы 1-тармағының 4) тармақшасын және Қазақстан Республикасы Президентiнің "Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесi туралы" конституциялық U952737_ заң күшi бар Жарлығының 17-бабы 3-тармағының 1) тармақшасын, 32, 33, 37-баптарын және 41-бабы 1-тармағының

2) тармақшасын басшылыққа алып, Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесi

ҚАУЛЫ ЕТЕДI:

1. Қазақстан Республикасы Конституциясының 44-бабы 9) тармақшасының нормасын, Қазақстан Республикасының Президентi Республика Премьер-Министрiнің ұсынуымен Қазақстан Республикасының мемлекеттiк бюджетi есебiнен ұсталатын барлық органдардың қызметкерлерiне арналған қаржыландыру мен еңбекақы төлеудің бiрыңғай жүйесiн бекiтетiн конституциялық өкiлеттiкке ие деп түсінген жөн.

Республика Президентiнiң бұл өкiлеттiгi, мемлекет басшысы оның ең жоғары лауазымды тұлғасы ретiнде Республика Премьер-Министрiнің ұсынуымен, мемлекеттiк қызметшiлердiң жалпы штат санын анықтау, олардың лауазымдары тiзiлiмдерiн және санаттары тiзбелерiн белгiлеу негiзiнде мемлекеттiк бюджет қаражаты есебiнен ұсталатын тиiстi органдар қызметкерлерiнің жұмысын ақшалай қамтамасыз етудің көлемi мен шарттары туралы түпкiлiктi шешiм қабылдайды дегендi бiлдiредi.

2. Қазақстан Республикасы K951000_ Конституциясының 74-бабы

3-тармағына сәйкес қаулы оны қабылдаған күннен бастап күшiне енедi,

шағымдануға жатпайды, Республиканың бүкiл аумағында жалпыға бiрдей

мiндеттi және Қазақстан Республикасы Конституциясының 73-бабы 4-тармағында

көзделген реттi ескерiп, түпкiлiктi болып табылады.

3. Осы қаулы республикалық ресми басылымдарда қазақ және орыс

тiлдерiнде жариялансын.

Қазақстан Республикасы

Конституциялық Кеңесінің

Төрағасы

Мамандар:

Багарова Ж.А.,

Жұманазарова А.Б.

Об официальном толковании подпункта 9) статьи 44 Конституции Республики Казахстан

Постановление Конституционного Совета Республики Казахстан от 12 ноября 2001 года N 14. Отменено нормативным постановлением Конституционного Совета Республики Казахстан от 17 апреля 2017 года № 2

Сноска. Отменено нормативным постановлением Конституционного Совета РК от 17.04.2017 № 2.

Конституционный Совет Республики Казахстан в составе Председателя Хитрина Ю.А., членов Совета Акуева Н.И., Бусурманова Ж.Д., Есенжанова А., Котова А.К., Омарханова К.А. и Шопина В.Д., с участием:

представителя субъекта обращения - депутата Мажилиса Парламента Республики Казахстан Сисинбаева Т.М.;

вице-Министра финансов Республики Казахстан Коржовой Н.А.;

вице-Министра юстиции Республики Казахстан Котлова А. Н.;

начальника управления совершенствования государственной службы Агентства Республики Казахстан по делам государственной службы Минаева О.С.,

рассмотрел в открытом заседании обращение группы депутатов Парламента Республики Казахстан об официальном толковании подпункта 9) статьи 44 K951000_ Конституции Республики Казахстан.

Изучив имеющиеся материалы, заслушав докладчика - члена Конституционного Совета Шопина В.Д., выступления участников заседания, Конституционный Совет Республики Казахстан установил:

В Конституционный Совет Республики Казахстан 8 октября 2001 года поступило обращение группы депутатов Парламента Республики Казахстан об официальном толковании подпункта 9) статьи 44 K951000_ Конституции Республики Казахстан. Депутаты просят при этом разъяснить, что следует понимать под "единой системой финансирования и оплаты труда" и включает ли эта формулировка определение структуры и штатной численности органов, содержащихся за счет государственного бюджета Республики.

При толковании подпункта 9) статьи 44 Конституции Республики Казахстан Конституционный Совет исходит из следующего.

Подпункт 9) статьи 44 Конституции устанавливает, что Президент Республики Казахстан по представлению Премьер-Министра Республики утверждает единую систему финансирования и оплаты труда работников для всех органов, содержащихся за счет государственного бюджета Республики.

Приведенная норма Конституции наделяет Президента Республики правом утверждать единый порядок финансирования и оплаты труда работников во всех органах, содержащихся за счет государственного бюджета, включающий условия и объем их денежного содержания, реестры должностей и перечень категорий этих работников, лимит штатной численности органов.

Данное конституционное полномочие Президента Республики конкретизировано законами Республики Казахстан, в частности, Z990357_ "О бюджетной системе", Z990453_ "О государственной службе" и реализуется рядом нормативных правовых актов главы государства.

Указом Президента Республики Казахстан от 25 марта 2001 года N 575 U010575_ "О единой системе оплаты труда работников органов Республики Казахстан, содержащихся за счет государственного бюджета" в качестве единой системы оплаты труда работников органов, содержащихся за счет государственного бюджета, установлена повременная система оплаты труда. Она включает в себя оплату труда на основе: коэффициентов, применяемых к базовому должностному окладу, для исчисления должностных окладов, окладов по воинским званиям, доплат за специальные звания, классные чины; схем должностных окладов в иностранной валюте Чрезвычайным и Полномочным Послам и работникам учреждений Министерства иностранных дел Республики Казахстан за границей, выплаты доплат, надбавок, компенсаций.

Указом Президента Республики Казахстан от 29 декабря 1999 года N 318 U990318_ "Об утверждении Реестра должностей административных государственных служащих и Перечня категорий административных государственных должностей" государственным органам поручено привести свои структуры и штатные расписания в соответствие с его положениями.

Пунктом 1 статьи 9 Закона Республики Казахстан Z990357_ "О бюджетной системе" предусмотрено финансирование из средств республиканского бюджета: деятельности Президента, Парламента Республики Казахстан, Конституционного Совета, Счетного комитета, Центральной избирательной комиссии, исполнительных и других органов, выполняющих общие функции государственного управления; судебной системы.

В соответствии с пунктом 2 статьи 9 этого Закона расходы на содержание администраторов республиканских бюджетных программ устанавливаются исходя из лимита штатной численности, утвержденного актами Президента и Правительства Республики Казахстан, и норматива текущих расходов на одного работника по группам государственных органов, утвержденных актами Правительства Республики.

Лимиты штатной численности государственных органов, содержащихся за счет республиканского бюджета, утверждены:

по государственным органам, непосредственно подчиненным и подотчетным Президенту Республики и иным органам, не входящим в состав Правительства Республики - Указом Президента Республики Казахстан от 22 января 1999 года N 29 U990029_ "О мерах по дальнейшей оптимизации системы государственных органов Республики Казахстан". Этим Указом утверждена также численность аппарата Палат Парламента и аппарата Верховного Суда Республики Казахстан;

по центральным исполнительным органам - постановлением Правительства Республики Казахстан от 9 февраля 2001 года N 214 P010214_ "Об утверждении лимитов штатной численности".

Норматив текущих расходов на одного работника ежегодно утверждается соответствующим решением Правительства Республики. На 2001 год норматив утвержден постановлением Правительства Республики Казахстан от 2 октября 2000 года N 1485 P001485_ "Некоторые вопросы разработки проекта Закона Республики Казахстан "О республиканском бюджете на 2001 год".

В соответствии с пунктом 2 статьи 39 Конституционного закона Z952529_ "О Парламенте Республики Казахстан и статусе его депутатов" определение структуры и штатной численности аппаратов Сената и Мажилиса Парламента осуществляется Бюро Палат в пределах бюджетных средств, выделенных на финансирование деятельности Парламента и общей штатной численности аппарата Палат Парламента, утвержденной Президентом Республики.

Указом Президента Республики Казахстан от 22 января 1999 года N 29 U990029_ утверждена общая штатная численность аппарата Парламента без разделения на аппараты Сената и Мажилиса. В соответствии с общей численностью, утвержденной Президентом Республики, Бюро обеих Палат как координационные органы Парламента определяют структуру и штатную численность аппаратов Сената и Мажилиса.

Согласно пункту 7 статьи 56 Конституционного закона Республики Казахстан Z000132_ "О судебной системе и статусе судей Республики Казахстан", структура и штатная численность аппарата Верховного Суда утверждается его Председателем, а канцелярий местных судов - уполномоченным органом по представлению соответствующего председателя суда, в пределах штатной численности, утверждаемой в соответствии с подпунктом 9) статьи 44 K951000_ Конституции, как для Верховного Суда, так и для нижестоящих судов, Президентом Республики.

Таким образом, структура и штатная численность работников во всех государственных органах, содержащихся за счет государственного бюджета должна утверждаться в пределах лимитов, установленных Президентом и Правительством Республики Казахстан.

На основании изложенного и руководствуясь подпунктом 4) пункта 1 статьи 72 K951000_ Конституции Республики Казахстан и подпунктом 1) пункта 3 статьи 17, статьями 32, 33, 37 и подпунктом 2) пункта 1 статьи 41 Указа Президента Республики Казахстан, имеющего силу Конституционного закона, U952737_ "О Конституционном Совете Республики Казахстан", Конституционный Совет Республики Казахстан постановляет:

1. Норму подпункта 9 статьи 44 K951000_ Конституции Республики Казахстан следует понимать так, что Президент Республики Казахстан наделен конституционным полномочием утверждать по представлению Премьер-Министра Республики единую систему финансирования и оплаты труда работников для всех органов, содержащихся за счет государственного бюджета Республики Казахстан.

Это полномочие Президента Республики означает, что глава государства как высшее его должностное лицо принимает окончательное решение об объеме и условиях денежного обеспечения деятельности работников соответствующих органов, содержащихся за счет средств государственного бюджета, на основе определения их общей штатной численности, установления реестров должностей и перечней категорий государственных служащих по представлению Премьер-Министра Республики Казахстан.

2. В соответствии с пунктом 3 статьи 74 K951000_ Конституции Республики Казахстан постановление вступает в силу со дня его принятия, обжалованию не подлежит, является общеобязательным на всей территории Республики и окончательным с учетом случая, предусмотренного пунктом 4

статьи 73 Конституции Республики Казахстан.

3. Опубликовать настоящее постановление на казахском и русском языках

в официальных республиканских печатных изданиях.

Председатель

Конституционного Совета

Республики Казахстан

(Специалисты: Умбетова А.М.,

Мартина Н.А.)