Қазақстан Республикасы Конституциясының 13-бабы 2-тармағын және 75-бабы 1-тармағын ресми түсіндіру туралы

Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің 2002 жылғы 15 ақпандағы N 1 Қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің 2008 жылғы 7 ақпандағы N 1 Нормативтік қаулысымен

Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің 2008.02.07. N 1 Нормативтік қаулысымен.

Ескерту. Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің 2002.04.12. N 1/2 қосымша қаулысын қараңыз.

Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесi, Төраға Ю.А.Хитрин, Кеңес мүшелерi Н.I.Өкеев, Ж.Д.Бұсырманов, А.К.Котов, Қ.Ә.Омарханов және В.Д.Шопин қатысқан құрамда, мыналардың:
өтiнiш субъектiсiнiң өкiлi - Қазақстан Республикасы әдiлет вице-министрi Р.Ш.Шамсутдиновтің;
Қазақстан Республикасы Бас прокурорының орынбасары Ә.Т.Жүкеновтің;
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының судьялары Б.Ж.Әбдiрайымов пен Н.И.Мамонтовтың,
қатысуымен өткен өзiнің ашық отырысында Қазақстан Республикасы Премьер-Министрiнің Қазақстан Республикасы Конституциясының K951000_ 13-бабы 2-тармағын және 75-бабы 1-тармағын ресми түсiндiру жөніндегi өтiнішін қарады.
Қолда бар материалдарды зерделеп, баяндамашылар Конституциялық Кеңестің мүшелерi Н.I.Өкеев пен В.Д.Шопиндi, отырысқа қатысушылардың сөйлеген сөздерiн тыңдап шығып, Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесi мынаны анықтады:
Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесi 2002 жылғы 21 қаңтарда Қазақстан Республикасы Премьер-Министрiнің Қазақстан Республикасы Конституциясының 13-бабы 2-тармағын және 75-бабы 1-тармағын ресми түсiндiру жөнiндегi өтiнiшiн конституциялық iс жүргiзуге қабылдады. Бұл орайда өтiнiш субъектiсi осы конституциялық ережелердің мәнiнен:
1. Тұлғаның аралық сотқа жүгiнуi Қазақстан Республикасы Конституциясының K951000_ 13-бабында кепілдiк берiлген сот қорғауына оның құқығын iске асыру болып табылады.
2. Қазақстан Республикасындағы әдiл сотты тек Қазақстан Республикасы сот жүйесiнің соттары ғана жүзеге асырады немесе осы ұғымға дауларды аралық соттардың қарауы жатады.
3. Тараптардың заңға сәйкес дауды аралық соттың шешуiне беру туралы шарт жасасуы кейiн осы дауды Қазақстан Республикасының сот жүйесi соттарының қарауын болдырмайды, деген сияқтылар туындайды ма дейтiн мәселелер қояды.
Қазақстан Республикасы Конституциясының K951000_ 13-бабы 2-тармағының және 75-бабы 1-тармағының нормаларын талдау кезiнде Конституциялық Кеңес мынаны ескердi.
Конституцияның 13-бабы 2-тармағына ресми түсiндiрменi Конституциялық Кеңес "Қазақстан Республикасы Конституциясы 13-бабының 2-тармағына, 14-бабының 1-тармағына, 76-бабының 2-тармағына ресми түсiндiрме беру туралы" 1999 жылғы 29 наурыздағы N 7/2 S990007_ қаулыда берген болатын. Кеңес, "Әркiмнің өз құқықтары мен бостандықтарының сот арқылы қорғалуына құқығы бар" деген конституциялық принцип, кез-келген адамның және азаматтың бұзылған құқықтары мен бостандықтарын қорғау және қалпына келтiру үшін сотқа шағымдануға құқығы бар екенiн бiлдiредi. Бұл құқықты пайдалану заңмен белгiленген негiзде және тәртiппен жүзеге асырылады, деп түсiндiрдi.
Конституцияның K951000_ 13-бабы 2-тармағының - әркiмнің сот арқылы қорғалуына құқығы бар деген нормасы, сондай-ақ адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарына берiлетiн конституциялық кепілдiк болып табылады, сондықтан Конституцияның 39-бабы 3-тармағына сай ешбiр жағдайда да шектелмеуге тиiс.
Сонымен бiрге, Конституцияның 13-бабы 1-тармағында әркiмнің өз құқықтары мен бостандықтарын заңға қайшы келмейтiн барлық тәсiлдермен қорғау құқығы белгiленген. Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексi K941000_ жалпы бөлiмiнің 9-бабы 1-тармағында және Азаматтық iс жүргiзу кодексiнiң K990411_ 25-бабында көзделген, мүлiктiк дауды аралық соттың қарауы осындай тәсілдің бiрi болып табылады, ол жерде азаматтық құқықтарды қорғауды аралық соттың жүзеге асыратындығы белгiленген.
Аралық сотқа жүгiну мүмкiндiгi азаматтық құқықтар табиғатының өзiнен келiп туындайды. Азаматтық кодекстің K941000_ 2-бабы шарт еркiндiгi принципiн баянды етiп, азаматтар мен заңды тұлғаларға өздерiнiң азаматтық құқықтарына өз еркiмен және өз мүддесін көздей отырып ие болу және оларды жүзеге асыру мүмкiндiгiн бередi. Олар шарт негiзiнде өздерінің құқықтары мен мiндеттерiн анықтауда және шарттың заңдарға қайшы келмейтiн кез келген жағдайларын белгiлеуде ерiктi.
Конституцияның K951000_ "Қазақстан Республикасында сот төрелiгiн тек сот қана жүзеге асырады" деген 75-бабының 1-тармағын, мемлекеттiк билiктің сот тармағын бiлдiретiн органдар ретiнде, соттар ғана сот төрелiгiн жүзеге асырады деп түсiнген жөн. Республика Конституциясымен және сот жүйесi туралы конституциялық заңмен белгiленетiн, Республиканың бiрыңғай сот жүйесiне кiретiн, заңмен құрылған Республиканың Жоғарғы Соты және жергiлiктi соттары Республиканың соттары болып табылады (Конституцияның 75-бабының 3 және 4-тармақтары).
Конституцияның 76-бабы 1-тармағына сай, Республиканың сот билiгi Қазақстан Республикасының атынан жүзеге асырылады және оның мақсат-мiндетi азаматтар мен ұйымдардың құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерiн қорғауды, Республиканың Конституциясының, заңдарының, өзге де нормативтiк құқықтық актiлерінің, халықаралық шарттарының орындалуын қамтамасыз етудi мақсат етiп қояды. Республика Конституциясының, заңдарының, өзге де нормативтік құқықтық актiлерiнің, халықаралық шарттарының негiзінде туындайтын барлық iстер мен даулар, Республиканың сот жүйесiне кiретiн соттарға ғана ведомстволық бағынысты болады (Конституцияның 76-бабының 2-тармағы). Конституцияда және конституциялық заңда көзделген тәртiппен өкiлеттiк берiлген кәсiби судьялар сот билiгiн атқарушылар болып табылады. Бұл орайда олар сотта iс жүргiзудің заңмен белгiленген нысандары арқылы сот төрелiгiн жүзеге асырады (Конституцияның 75-бабының 2-тармағы). Соттар шешімдерінің, үкiмдерi мен өзге де қаулыларының Республиканың бүкiл аумағында мiндеттi күшi болады (Конституцияның 76-бабының 3-тармағы). Олардың орындалуы, заңмен белгiленетiн, мәжбүрлеу және жауапкершілiк шараларынан тұратын құқықтық механизм арқылы қамтамасыз етiледi.
Аралық сот Конституциямен де, "Қазақстан Республикасының сот жүйесi және судьяларының мәртебесi туралы" Z000132_ конституциялық заңмен де Республиканың сот жүйесiне енгiзiлген және сот төрелiгiн жүзеге асыру жөнiнде айрықша өкiлеттiк берiлген мемлекеттiк соттарға жатқызылмаған. Аралық сот заңмен құрылмайды, оны тараптардың өзi сайлайды және оған өтiнiш тараптардың келiсiмi негiзiнде берiледi. Тараптардың дауды аралық сотқа беру туралы шартта баяндалған өзара келiсiмi мен еркi, аралық сот қызметiнің негiзi болып табылады.
Аралық соттың мүлiктiк дауларды шешу жөнiндегi қызметi және оның шешімдерiн орындау механизмi заңмен реттелмеген, сондықтан тараптардың бiрi аралық соттың шешiмiн орындаудан бас тартатын немесе оның ұйғарымымен келiспейтiн кезде күрделi жағдайлар туындайды. Бұл жағдайға Конституциялық Кеңес өзiнің "Қостанай облыстық сотының "Экономикалық дауларды шешу үшiн аралық соттар туралы үлгi ереженi" конституциялық емес деп тану туралы өтінімi жөнiнде" 2000 жылғы 16 ақпандағы N 1/2 S000001_ қаулысында назар аударған болатын.
Мұндай жағдайда шарттасушы тараптардың бiрi өзiнiң бұзылған құқықтарын одан әрi Республика соттарында қорғау мүмкiндiгiнен шектеледi. Мәселен, Қазақстан Республикасы Азаматтық iс жүргiзу кодексiнiң K990411_ 249-бабы 5) тармақшасына сай, сот, егер тараптар арасында бұл дауды заңға сәйкес аралық соттың шешiмiне беру туралы келiсiм жасалса және жауапкерден iстi мәнi бойынша қарау басталғанға дейiн дауды сотта шешуге қарсылық бiлдiрiлсе, арызды қараусыз қалдырады. Бұл нормадан туындайтыны, екi жақтың - арыз берушi мен жауапкердің келiсiмi болғанда ғана аралық соттың шешімiне шағымдану мүмкiн. Сол себептi, сот арқылы қорғалу құқығы екiншi бiр жақтың қалауына тәуелдi болып қалады.
Мұндай заңдық шектеу Конституцияның K951000_ 4-бабы 2-тармағының, 13-бабы 2-тармағының, 75 және 76-баптарының - барлық заңдар және солардың негiзiнде жасалатын шарттар Республика Конституциясына сәйкес болуға тиiс, - деген нормаларымен үйлеспейдi. Демек, дауды аралық сотта шешу, тараптардың Конституциямен және заңдармен сот төрелiгiн жүзеге асыру құқығы берiлген соттарға жүгiнуiне бұдан кейiн кедергi бола алмайды.
Осылайша, Республика Конституциясының 13-бабы 2-тармағын және 75-бабы 1-тармағын ресми түсiндiру жөнiндегi өтiнiште қойылған мәселелерге қатысты Конституциялық Кеңес мынадай ұйғарымға келдi:
1. Аралық сот Қазақстан Республикасында сот төрелiгiн жүзеге асыратын сот жүйесiне кiрмейдi, азаматтық құқық қатынастарына қатысушылардың арасындағы экономикалық дауларды олардың ерiктi қалауы бойынша қарайды. Азаматтар мен заңды тұлғалар үшiн аралық сотқа жүгiну, олардың Конституцияның 13-бабы 2-тармағымен белгiленген құқықтары мен бостандықтарының сот арқылы қорғалуына құқығын жүзеге асыру болып табылмайды.
2. Конституцияның 75-бабы 1-тармағымен баянды етiлген, "Қазақстан Республикасында сот төрелiгiн тек сот қана жүзеге асырады" деген конституциялық принцип Республиканың сот жүйесiне кiретiн соттарды ғана қамтиды. Дауларды аралық соттардың қарауы сот төрелiгiн жүзеге асыруды бiлдiрмейдi.
3. Тараптардың дауды аралық соттың шешуiне беру туралы азаматтық-құқықтық шарт жасасуы, бұдан кейiн осы дауды Республиканың сот жүйесi соттарының қолданыстағы заңдарда белгiленген тәртiппен қарау мүмкiндiгiн жоққа шығармайды.
Баяндалғанның негiзiнде және Қазақстан Республикасы Конституциясының K951000_ 72-бабы 1-тармағының 4) тармақшасын және Қазақстан Республикасы Президентiнің "Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесi туралы" U952737_ конституциялық заң күшi бар Жарлығының 17-бабы 3-тармағының 1) тармақшасын, 32, 33, 37, 40-баптарын және 41-бабы 1-тармағының 2) тармақшасын басшылыққа алып, Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесi қаулы етеді:

1. Қазақстан Республикасы Конституциясының "Әркiмнің өз құқықтары мен бостандықтарының сот арқылы қорғалуына құқығы бар" деген 13-бабы 2-тармағын, кез келген адамның бұзылған құқықтары мен бостандықтарын қорғау және қалпына келтiру үшiн заңмен белгiленген тәртiппен сотқа жүгiнуге құқығы бар деп түсiнген жөн.
Республика Конституциясының "Қазақстан Республикасында сот төрелiгiн тек сот қана жүзеге асырады" деген 75-бабының 1-тармағы, Конституциямен және Республиканың конституциялық заңымен белгiленген, Қазақстан Республикасының бiрыңғай сот жүйесiне кiретiн Қазақстан Республикасының Жоғарғы Сотына және жергiлiктi соттарына ғана сот төрелiгiн жүзеге асыру құқығы берiлгенiн бiлдiредi.
Конституцияның 76-бабы 1-тармағына сай, аталған соттар, азаматтар мен ұйымдардың құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерiн қорғай отырып, Республика Конституциясының, заңдарының, өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiнің, халықаралық шарттарының орындалуын қамтамасыз ете отырып, сот билiгiн Қазақстан Республикасының атынан жүзеге асырады.

2. Өтiніш нысанына қатысты қолданыста, Қазақстан Республикасы Конституциясының 13-бабы 2-тармағының және 75-бабы 1-тармағының нормалары, азаматтар мен заңды тұлғалар үшiн аралық сотқа жүгiну олардың құқықтары мен бостандықтарының сотта қорғалуына конституциялық құқығын жүзеге асыру болып табылмайды; дауларды аралық соттардың қарауы "сот төрелiгi" деген ұғымға жатпайды, Республикада оны соттар ғана жүзеге асырады; тараптардың дауды аралық соттың шешуiне беру туралы азаматтық-құқықтық шарт жасасуы, бұдан кейiн осы дауды Республиканың сот жүйесi соттарының қолданыстағы заңдарда белгiленген тәртiппен қарау мүмкiндiгiн жоққа шығармайды.

3. Қазақстан Республикасы Үкiметiнің және Парламентінің назары аралық соттарды ұйымдастырудағы және олардың қызметiн құқықтық регламенттеудегi келiспеушілiк пен толымсыздыққа аударылсын.

4. Қазақстан Республикасы Конституциясының K951000_ 74-бабы 3-тармағына сәйкес, қаулы оны қабылдаған күннен бастап күшiне енедi, шағымдануға жатпайды, Республиканың бүкiл аумағында жалпыға бiрдей мiндеттi және Қазақстан Республикасы Конституциясының 73-бабы 4-тармағында көзделген жағдайды ескерiп, түпкiлiктi болып табылады.

5. Осы қаулы республикалық ресми басылымдарда қазақ және орыс тiлдерiнде жариялансын.

Қазақстан Республикасы
Конституциялық Кеңесiнің
Төрағасы

Об официальном толковании пункта 2 статьи 13 и пункта 1 статьи 75 Конституции Республики Казахстан

Постановление Конституционного Совета Республики Казахстан от 15 февраля 2002 года N 1. Отменено нормативным постановлением Конституционного Совета Республики Казахстан от 7 февраля 2008 года N 1.

Сноска. Постановление Конституционного Совета Республики Казахстан от 15 февраля 2002 года N 1 отменено нормативным постановлением Конституционного Совета Республики Казахстан от 7 февраля 2008 года N 1 .

Сноска. См. дополнительное постановление Конституционного Совета РК от 12 апреля 2002 г. N 1/2 S0201_2_ .

Конституционный Совет Республики Казахстан в составе Председателя Хитрина Ю.А., членов Совета Акуева Н.И., Бусурманова Ж.Д., Котова А.К., Омарханова К.А. и Шопина В.Д., с участием:
представителя субъекта обращения - вице-Министра юстиции Республики Казахстан Шамсутдинова Р.Ш.;
заместителя Генерального Прокурора Республики Казахстан Жукенова А.Т.;
судей Верховного Суда Республики Казахстан Абдраимова Б.Ж. и Мамонтова Н.И.,
рассмотрел в открытом заседании обращение Премьер-Министра Республики Казахстан об официальном толковании пункта 2 статьи 13 и пункта 1 статьи 75 K951000_ Конституции Республики Казахстан.
Изучив имеющиеся материалы, заслушав докладчиков - членов Конституционного Совета Акуева Н.И. и Шопина В.Д., выступления участников заседания, Конституционный Совет Республики Казахстан установил:
Конституционный Совет Республики Казахстан 21 января 2002 года принял к конституционному производству обращение Премьер-Министра Республики Казахстан об официальном толковании пункта 2 статьи 13 и пункта 1 статьи 75 Конституции Республики Казахстан. При этом субъект обращения ставит вопросы о том, следует ли из смысла данных конституционных положений, что:
1. Обращение лица в третейский суд является реализацией его права на судебную защиту, гарантированного статьей 13 K951000_ Конституции Республики Казахстан.
2. Правосудие в Республике Казахстан осуществляется только судами судебной системы Республики Казахстан или под это понятие подпадает рассмотрение споров третейскими судами.
3. Заключение сторонами в соответствии с законом договора о передаче спора на разрешение третейского суда исключает в последующем рассмотрение данного спора судами судебной системы Республики Казахстан.
При толковании норм пункта 2 статьи 13 и пункта 1 статьи 75 K951000_ Конституции Республики Казахстан Конституционный Совет исходит из следующего.
Официальное толкование пункта 2 статьи 13 Конституции дано Конституционным Советом в постановлении от 29 марта 1999 года N 7/2 S990007_ "Об официальном толковании пункта 2 статьи 13, пункта 1 статьи 14, пункта 2 статьи 76 Конституции Республики Казахстан". Совет разъяснил, что конституционный принцип "каждый имеет право на судебную защиту своих прав и свобод" означает право любого человека и гражданина обратиться в суд за защитой и восстановлением нарушенных прав и свобод. Реализация этого права осуществляется на основе и в порядке, установленном законом.
Норма пункта 2 статьи 13 K951000_ Конституции - право каждого на судебную защиту является также конституционной гарантией прав и свобод человека и гражданина и поэтому согласно пункту 3 статьи 39 Конституции не может быть ограничено ни в каких случаях.
Вместе с тем, пунктом 1 статьи 13 Конституции установлено право каждого защищать свои права и свободы всеми не противоречащими закону способами. Одним из таких способов является рассмотрение третейским судом имущественных споров, предусмотренное пунктом 1 статьи 9 общей части K941000_ Гражданского кодекса и статьи 25 К990411_ Гражданского процессуального кодекса Республики Казахстан, где установлено, что защита гражданских прав может осуществляться третейским судом.
Возможность обращения к третейскому суду вытекает из самой природы гражданских прав. Статья 2 K941000_ Гражданского кодекса закрепляет принцип свободы договора и предоставляет гражданам и юридическим лицам возможность приобретать и осуществлять гражданские права по своей воле и в своих интересах. Они свободны в установлении своих прав и обязанностей на основе договора и в определении любых, не противоречащих законодательству условий договора.
Пункт 1 статьи 75 K951000_ Конституции "Правосудие в Республике Казахстан осуществляется только судом" следует понимать так, что только суды как органы, представляющие судебную ветвь государственной власти, осуществляют правосудие. Судами Республики являются учреждаемые законом Верховный Суд и местные суды Республики, входящие в единую судебную систему Республики, которая устанавливается Конституцией Республики и конституционным законом о судебной системе (пункты 3 и 4 статьи 75 Конституции).
Согласно пункту 1 статьи 76 Конституции судебная власть Республики осуществляется от имени Республики Казахстан и имеет своим назначением защиту прав, свобод и законных интересов граждан и организаций, обеспечение исполнения Конституции, законов, иных нормативных правовых актов, международных договоров Республики. Только судам, входящим в судебную систему Республики, подведомственны все дела и споры, возникающие на основе Конституции, законов, иных нормативных правовых актов, международных договоров Республики (пункт 2 статьи 76 Конституции). Носителями судебной власти являются профессиональные судьи (статья 79 Конституции), наделяемые полномочиями в порядке, предусмотренном Конституцией и конституционным законом. При этом правосудие осуществляется ими посредством установленных законом форм судопроизводства (пункт 2 статьи 75 Конституции). Решения, приговоры и иные постановления судов имеют обязательную силу на всей территории Республики (пункт 3 статьи 76 Конституции). Их исполнение обеспечивается правовым механизмом, включающим в себя меры принуждения и ответственности, определяемые законом.
Третейский суд ни Конституцией, ни Конституционным законом Z000132_ "О судебной системе и статусе судей Республики Казахстан" не отнесен к государственным судам, включенным в судебную систему Республики, и наделенным исключительными полномочиями по осуществлению правосудия. Третейский суд не учреждается законом, а избирается сторонами и обращение к нему происходит на основании соглашения сторон. Основой деятельности третейского суда является взаимное согласие и воля сторон, изложенная в договоре о передаче спора в третейский суд.
Деятельность третейского суда по разрешению имущественных споров и механизм исполнения его решений не имеют законодательного регулирования, что приводит к возникновению сложных ситуаций, когда одна из сторон отказывается исполнить решение третейского суда или не соглашается с его выводами. На это обстоятельство обращал внимание Конституционный Совет в своем постановлении от 16 февраля 2000 года N 1/2 S000001_ "Об обращении Костанайского областного суда о признании неконституционным "Типового положения о третейском суде для разрешения экономических споров".
В такой ситуации одна из сторон договора ограничивается в возможности дальше защищать свои нарушенные права в судах Республики. Так, согласно подпункту 5) статьи 249 K990411_ Гражданского процессуального кодекса Республики Казахстан суд оставляет заявление без рассмотрения, если между сторонами в соответствии с законом заключен договор о передаче данного спора на разрешение третейского суда и от ответчика поступило до начала рассмотрения дела по существу возражение против разрешения спора в суде. Из этой нормы следует, что обжалование решения третейского суда возможно лишь с согласия двух сторон - истца и ответчика. Тем самым право на судебную защиту ставится в зависимость от желания другой стороны.
Такое законодательное ограничение не согласуется с нормами пункта 2 статьи 4, пункта 2 статьи 13, статьями 75 и 76 K951000_ Конституции - все законы и заключаемые на их основе договоры должны соответствовать Конституции Республики. Следовательно, разрешение спора в третейском суде не может служить в дальнейшем препятствием для обращения сторон в суд, наделенный Конституцией и законами правом осуществления правосудия.
Таким образом, применительно к вопросам, поставленным в обращении об официальном толковании пункта 2 статьи 13 и пункта 1 статьи 75 Конституции Республики, Конституционный Совет приходит к следующим выводам.
1. Третейский суд не входит в судебную систему, осуществляющую правосудие в Республике Казахстан, рассматривает имущественные споры между участниками гражданских правоотношений по их добровольному волеизъявлению. Обращение в третейский суд не является для граждан и юридических лиц реализацией их права на судебную защиту прав и свобод, установленного пунктом 2 статьи 13 Конституции.
2. Конституционный принцип "Правосудие в Республике Казахстан осуществляется только судом", закрепленный пунктом 1 статьи 75 Конституции, распространяется только на суды, входящие в судебную систему Республики. Рассмотрение споров третейскими судами не означает осуществление правосудия.
3. Заключение сторонами гражданско-правового договора о передаче спора на разрешение третейского суда не исключает в последующем возможности рассмотрения данного спора судами судебной системы Республики в порядке, установленном действующим законодательством.
На основании изложенного и руководствуясь подпунктом 4) пункта 1 статьи 72 K951000_ Конституции Республики Казахстан и подпунктом 1) пункта 3 статьи 17, статьями 32, 33, 37, 40 и подпунктом 2) пункта 1 статьи 41 Указа Президента Республики Казахстан, имеющего силу Конституционного закона, U952737_ "О Конституционном Совете Республики Казахстан", Конституционный Совет Республики Казахстан постановляет:
1. Пункт 2 статьи 13 Конституции Республики Казахстан "Каждый имеет право на судебную защиту своих прав и свобод" следует понимать как право любого лица обратиться в суд за защитой и восстановлением нарушенных прав и свобод в порядке, установленном законом.
Пункт 1 статьи 75 Конституции Республики "Правосудие в Республике Казахстан осуществляется только судом" означает, что правом осуществления правосудия наделены только Верховный Суд и местные суды Республики Казахстан, входящие в установленную Конституцией и конституционным законом Республики единую судебную систему Республики Казахстан.
Согласно пункту 1 статьи 76 Конституции названные суды осуществляют судебную власть от имени Республики Казахстан, защищая права, свободы и законные интересы граждан и организаций, обеспечивая исполнение Конституции, законов и иных нормативных правовых актов, международных договоров Республики.
2. Применительно к предмету обращения, нормы пункта 2 статьи 13 и пункта 1 статьи 75 Конституции Республики Казахстан означают, что обращение в третейский суд не является для граждан и юридических лиц реализацией их конституционного права на судебную защиту прав и свобод; рассмотрение споров третейскими судами не подпадает под понятие "правосудие", которое в Республике осуществляется только государственным судом; заключение сторонами гражданско-правового договора о передаче спора на разрешение третейского суда не исключает в последующем возможности рассмотрения данного спора судами судебной системы Республики в порядке, установленном действующим законодательством.
3. Обратить внимание Правительства и Парламента Республики Казахстан на несогласованность и неполноту правовой регламентации организации и деятельности третейских судов.
4. В соответствии с пунктом 3 статьи 74 K951000_ Конституции Республики Казахстан постановление вступает в силу со дня его принятия, обжалованию не подлежит, является общеобязательным на всей территории Республики и окончательным с учетом случая, предусмотренного пунктом 4

статьи 73 Конституции Республики Казахстан.

5. Опубликовать настоящее постановление на казахском и русском

языках в официальных республиканских печатных изданиях.

Председатель

Конституционного Совета

Республики Казахстан

(Специалисты: Умбетова А.М.,

Абрамова Т.М.)