ИПС "Әділет"

      Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесі, Төраға И.И.Рогов және Кеңес мүшелері Қ.Ә.Әбішев, Қ.Ж.Балтабаев, С.Ф.Бычкова, А.К.Котов, Қ.Ә.Омарханов қатысқан құрамда, мыналардың:
      Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігінің мемлекеттік-құқық басқармасының сот жүйесі мәселелері жөніндегі бөлім меңгерушісі П.А.Пақырдіновтің,
      Республика Бас Прокурорының орынбасары А.Қ.Дауылбаевтың,
      Республика Әділет вице-министрі С.Н.Баймағанбетовтің,
      Республика Жоғарғы Сотының жанындағы Сот әкімгершілігі жөніндегі комитеттің төрағасы В.М.Борисовтың қатысуымен,
      өз бастамасы бойынша ашық отырыста Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің "Қазақстан Республикасы Конституциясы 4-бабының 1-тармағын, 14-бабының 1-тармағын, 77-бабы 3-тармағының 3) тармақшасын, 79-бабының 1-тармағын және 83-бабының 1-тармағын ресми түсіндіру туралы" 1997 жылғы 6 наурыздағы N 3 қаулысын қайта қарау туралы мәселені қарады.
      Қолдағы бар материалдарды зерделеп, баяндамашыны - Конституциялық Кеңестің мүшесі С.Ф.Бычкованы және отырысқа қатысушыларды тыңдап, Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесі мынаны анықтады:

      Конституцияның 79-бабының 1-тармағын түсіндірген кезде, Конституциялық Кеңестің қайта қаралып отырған қаулысының уәждеу бөлігінде мынадай деп атап көрсетілген:
      "Аталған Жарлықтың 8-бабының 1-тармағына сәйкес бірінші сатыдағы соттарда істерді қарауды судья жеке, ал ерекше жағдайларда тұрақты үш судьяның құрамында жүзеге асырады" (7-тармақтың екінші абзацы);
      "Қолданылып жүрген заңда белгіленген тұрақты судьялардан тұратын соттармен салыстырғанда бұрын болған халық соттары және басқа елдердегі қазіргі ант берген судьялар судьялардың тұрақтылық және кәсібилік сияқты белгілерін иеленбейді" (7-тармақтың үшінші абзацы).
      Конституциялық Кеңес қаулысының қаулы алу бөлігінде мынадай деп белгіленген: "...7. Конституцияның 79-бабының 1-тармағының нормасы мен сот құрылысы туралы қолданылатын заң соттар тек кәсіби, тұрақты судьялар құрамында құрылатынын ескереді. Республикада қолданылатын құқық бойынша соттарды басқа құрамда құру ескерілмеген".
      Республика Конституциясының 79-бабының 1-тармағына ресми түсіндірмені Конституциялық Кеңес "Қазақстан Республикасының Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" 1998 жылғы 7 қазандағы N 284-I Заң қабылданғанға дейін берген болатын, бұл заң Негізгі Заңның 75-бабының 2-тармағын мынадай ережемен толықтырды: "заңда көзделген жағдайларда қылмыстық сот ісін жүргізу алқа заседательдерінің қатысуымен жүзеге асырылады".
      Осылайша, Конституциялық Кеңестің 1997 жылғы 6 наурыздағы N 3   қаулысының уәждеу бөлігі 7-тармағының екінші және үшінші абзацтары және қаулы алу бөлігінің 7-тармағы 1998 жылғы 7 қазандағы редакциясындағы Республика Конституциясының 75-бабының 2-тармағына сәйкес келмейді.
      Баяндалғанның негізінде, "Қазақстан Республикасы Президентінің "Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесі туралы" конституциялық заң күші бар Жарлығының 36-бабы 1-тармағының 1) тармақшасын және 2, 3-тармақтарын, 31-33-тармақтарын, 41-бабы 1-тармағының 2) тармақшасын басшылыққа алып, Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесі қаулы етеді:

       1. Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің "Қазақстан Республикасы Конституциясы 4-бабының 1-тармағын, 14-бабының 1-тармағын, 77-бабы 3-тармағының 3) тармақшасын, 79-бабының 1-тармағын және 83-бабының 1-тармағын ресми түсіндіру туралы" 1997 жылғы 6 наурыздағы N 3 қаулысы ережелерінің, Қазақстан Республикасы Конституциясының 79-бабының 1-тармағын "алқа соты институтын" құру мәселесі бойынша ресми түсіндіру бөлігінде күші жойылсын.
      Мыналардың күші жойылды деп танылсын:
      Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің 1997 жылғы 6 наурыздағы N 3 қаулысының уәждеу бөлігі 7-тармағының екінші және үшінші абзацтары;
      Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің 1997 жылғы 6 наурыздағы N 3 қаулысының қаулы алу бөлігінің 7-тармағы.

2. Қазақстан Республикасы Конституциясының 74-бабының 3-тармағына сәйкес қаулы оны қабылдаған күннен бастап күшіне енеді және шағымдануға жатпайды, Республиканың бүкіл аумағында жалпыға бірдей міндетті және Қазақстан Республикасы Конституциясының 73-бабының 4-тармағында көзделген ретті ескере отырып, түпкілікті болып табылады.

3. Осы қаулы республикалық ресми басылымдарда қазақ және орыс тілдерінде жариялансын.

       Қазақстан Республикасы
      Конституциялық Кеңесінің
      Төрағасы

      Конституционный Совет Республики Казахстан в составе Председателя Рогова И.И. и членов Совета Абишева Х.А., Балтабаева К.Ж., Бычковой С.Ф., Котова А.К., Омарханова К.А. с участием:
      заведующего отделом по вопросам судебной системы Государственно-правового управления Администрации Президента Республики Казахстан Пакирдинова М.А.,
      заместителя Генерального Прокурора Республики Даулбаева А.К.,
      вице-Министра юстиции Республики Баймаганбетова С.Н.,
      председателя Комитета по судебному администрированию при Верховном Суде Республики Борисова В.М.
      рассмотрел по собственной инициативе в открытом заседании вопрос о пересмотре постановления Конституционного Совета Республики Казахстан от 6 марта 1997 года N 3 "Об официальном толковании пункта 1 статьи 4, пункта 1 статьи 14, подпункта 3) пункта 3 статьи 77, пункта 1 статьи 79 и пункта 1 статьи 83 Конституции Республики Казахстан".
      Изучив имеющиеся материалы, заслушав докладчика-члена Конституционного Совета Бычкову С.Ф. и участников заседания, Конституционный Совет Республики Казахстан установил:

При толковании пункта 1 статьи 79 Конституции в мотивировочной части пересматриваемого постановления Конституционного Совета указано:

"В соответствии с пунктом 1 статьи 8 названного Указа рассмотрение дел в судах первой инстанции осуществляется судьей единолично, а в особых случаях в составе трех постоянных судей" (абзац второй пункта 7);

"В отличие от судов, состоящих из постоянных судей, предусмотренных действующим законодательством, существовавшие ранее суды с участием народных заседателей и имеющиеся сейчас в других странах суды присяжных не обладают такими признаками как постоянство и профессиональность судей" (абзац третий пункта 7).

В постановляющей части постановления Конституционного Совета установлено: "7. Норма пункта 1 статьи 79 Конституции, а также законодательство о судоустройстве предусматривают образование судов только в составе профессиональных, постоянных судей. Образование судов в ином составе действующим правом Республики не предусмотрено".

Официальное толкование пункта 1 статьи 79 Конституции Республики Конституционным Советом было дано до принятия Закона от 7 октября 1998 года N 284-I "О внесении изменений и дополнений в Конституцию Республики Казахстан", которым пункт 2 статьи 75 Основного Закона дополнен следующим положением: "в случаях, предусмотренных законом, уголовное судопроизводство осуществляется с участием присяжных заседателей".

Таким образом, абзацы второй и третий пункта 7 мотивировочной части и пункт 7 постановляющей части постановления Конституционного Совета от 6 марта 1997 года N 3 не корреспондируют пункту 2 статьи 75 Конституции Республики в редакции от 7 октября 1998 года.

На основании изложенного, руководствуясь подпунктом 1) пункта 1 и пунктами 2 и 3 статьи 36 , статьями 31- 33, подпунктом 2) пункта 1 статьи 41 Указа Президента Республики Казахстан, имеющего силу конституционного закона, "О Конституционном Совете Республики Казахстан" Конституционный Совет Республики Казахстан постановляет:

1. Отменить положения постановления Конституционного Совета Республики Казахстан от 6 марта 1997 года N 3 "Об официальном толковании пункта 1 статьи 4, пункта 1 статьи 14, подпункта 3) пункта 3 статьи 77, пункта 1 статьи 79 и пункта 1 статьи 83 Конституции Республики Казахстан" в части официального толкования пункта 1 статьи 79 Конституции Республики Казахстан по вопросу учреждения "института суда присяжных".

      Признать утратившими силу:
      абзацы второй и третий пункта 7 мотивировочной части постановления Конституционного Совета Республики Казахстан от 6 марта 1997 года N 3;
      пункт 7 постановляющей части постановления Конституционного Совета Республики Казахстан от 6 марта 1997 года N 3.

2. В соответствии с пунктом 3 статьи 74 Конституции Республики Казахстан постановление вступает в силу со дня его принятия, обжалованию не подлежит, является общеобязательным на всей территории Республики и окончательным с учетом случая, предусмотренного пунктом 4 статьи 73 Конституции Республики Казахстан.

3. Опубликовать настоящее постановление на казахском и русском языках в официальных республиканских печатных изданиях.

      Председатель
      Конституционного Совета
      Республики Казахстан