ИПС "Әділет"

      Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесі Конституциялық Кеңестің Төрағасы Ю. А. Кимнің, Конституциялық Кеңес мүшелері Н.И. Акуевтің, Ө.Қ. Ихсановтың, В.В. Мамоновтың, С.Н. Сәбікеновтің, С.Ғ. Темірболатовтың, В.Д. Шопиннің құрамында, Қазақстан Республикасы Президентінің өкілі Н.С. Мәшімбаевтың, маман, "Әл-Фараби атындағы Қазақ мемлекеттік ұлттық университетін" кафедра меңгерушісі, заң ғылымының кандидаты Т.М. Абайділденовтің қатысуымен 1997 жылғы 16-21 сәуірде ашық мәжілісте Қарағанды қаласы Ленин аудандық сотының Қазақстан Республикасы Президентінің 1995 жылғы 26 желтоқсандағы заң күші бар "Мемлекеттік қызметі туралы" Жарлығының 33-бабы 2-тармағының конституциялық еместігін тану туралы ұсынысын қарады.
      Баяндамашы - Конституциялық Кеңестің мүшесі Н.И. Акуевтің хабарламасын, Қазақстан Республикасы Президентінің өкілі Н.С. Мәшімбаевтың, маман Т.Т. Абайділденовтің, Қазақстан Республикасы Президентінің заң шығару және сот жүйесі мәселелері жөніндегі бөлімнің меңгерушісі Б.Ә. Мұхамеджановтың сөздерін тыңдап, сондай-ақ сарапшы В.И. Макалкиннің қорытындысымен таныса келіп, Конституциялық кеңес ұйғарды:
      Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесіне Қарағанды қаласы Ленин аудандық сотының оның төрағасы Қ. Қамзабаевтың қолы қойылған Қазақстан Республикасы Президентінің заң күші бар "Мемлекеттік қызметі туралы" Жарлығының 33-бабының 2-тармағын конституциялық еместігін тану туралы ұсынысы келіп түсті. Өтінуге Азамат С. К. Сартаевтың Қарағанды облысы әкімі аппаратының оған мемлекетті қызметші ретінде біліктілік сыныбы үшін қосымша ақы, көп жылғы еңбегі үшін үстеме қосуға байланысты заңсыз бас тартуы туралы талап арызын сотта қарау себеп болды. С.К. Сартаев Қазақстан Республикасының "Ішкі істер органдары құрамындағы басшы және қатардағы әскери қызметшілерді және олардың отбасын зейнетақымен қамтамасыз ету туралы" заңына сәйкес зейнеткер бола жүріп, Қарағанды облысының әкімшілігінде әкімнің әскери мәселелер жөніндегі көмекшісі болып істейді. Аталған заңның 57-бабына сәйкес оған басқа кіріс түрлері мен еңбек ақысынан басқа зейнетақы толық төленеді.
      Қарағанды қаласының Ленин аудандық соты "Мемлекеттік қызметі туралы" Жарлықтың 33-бабының 2-тармағындағы осы Жарлық ықпалының бұрын зейнеткерлікке шыққан сондай-ақ Жарлық күшіне енген сәтте мемлекеттік қызметші қатарында тұратын зейнеткерлерге таратылмайтынын Қазақстан Республикасы Конституциясында бекітілген азаматтар құқықтарына нұқсан келтіреді деп қараған. Бұл жерде сот көзқарасын Қазақстан Республикасы Конституциясының: 14-бабы барлығының заң мен сот алдындағы теңдігі және 24бабы ешбір кемітусіз еңбегі үшін сыйақы құқығының бары туралы нормаларына сілтеме жасай отырып негіздейді.
      Қазақстан Республикасы Президентінің 1995 жылғы 26 желтоқсандағы заң күші бар "Мемлекеттік қызметі туралы" Жарлығының 33-бабының 2-тармағын талдау барысында Конституциялық Кеңес оған төмендегідей жайлар тұрғысынан қарайды.
      Қазақстан Республикасы Конституциясы 33-бабының 4-тармағында Республика азаматтарының мемлекеттік қызметке кіруге құқығы бар делінген. Мемлекеттік қызметкер лауазымына кандидатқа қойылатын талап тек лауазымдық міндеттің сипатына қатысты және оны заң белгілейді.
      "Мемлекеттік қызмет туралы" Жарлықтың 33-бабының 2-тармағында Жарлықтың күші бұрын зейнетке шыққан адамдарға, сондай-ақ ол күшіне енген сәтте мемлекеттік қызметте жүрген зейнеткерлерге қолданылмайды деп көрсетілген.
      Зейнетке бұрын шыққан адамдар мемлекеттік қызметкер болып табылмайды, себебі мұндай қызметкерлердің санаты талдау жасалып отырған Жарлықпен заңға тұңғыш рет енгізілді. Жарлық күшіне енген сәтте мемлекеттік қызметте жүрген зейнеткерлерге келетін болсақ, оның күші оларға жүрмейді, олардың қызметі Қазақстан Республикасының еңбек заңымен реттеледі.
      Бұрын зейнетке шыққан адамдарға, сондай-ақ ол күшіне енген сәтте мемлекеттік қызметте жүрген зейнеткерлерге аталған Жарлық күшінің қолданылмауы азаматтардың заң алдында тең және кемсітуге (Конституцияның 14 және 24 баптары) болмайды деген принципті бұзу деп қарамау керек, себебі көрсетілген шектеу Қазақстан Республикасының Конституциясының 33-бабының 4тармағы талаптарына сай белгіленген, олар ағымдағы заңдарда нақты көрсетілетін болады. Демек, "Мемлекеттік қызмет туралы" Жарлықтың 33 бабының 2-тармағы Конституцияда бекітілген азаматтың құқығымен бостандығына нұқсан келтірмейді.
     Ескерту. Дәлелдеу бөлігіне өзгеріс енгізілді - ҚР Конституциялық Кеңесінің 2011.04.27 № 4 нормативтік қаулысымен.
      Айтылғандардың негізінде және Қазақстан Республикасы Конституциясының 72-бабының 2-тармағын, Қазақстан Республикасы Президентінің конституциялық заң күші бар "Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесі туралы" Жарлығының 33,37,38-баптарын басшылыққа ала отырып, Конституциялық Кеңес қаулы етті:
      1. Қазақстан Республикасы Президентінің заң күші бар "Мемлекеттік қызмет туралы" Жарлығының 33-бабының 2-тармағы Қазақстан Республикасы Конституциясына сәйкес деп танылсын.
      2. Қазақстан Республикасы Конституциясының 74-бабының 3-тармағына сәйкес қаулы қабылданған күннен бастап күшіне енеді, Қазақстан Республикасының барлық аумағына бірдей жалпы міндетті болып табылады, Қазақстан Республикасы Президентінің конституциялық заң күші бар "Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесі туралы" Жарлығының 38-бабының 2 және 3-тармақтарында көрсетілген жағдайларда ол түпкілікті және арыздануға жатпайды.

      Конституционный Совет Республики Казахстан в составе: Председателя Конституционного Совета Кима Ю.А. и членов Конституционного Совета Акуева Н.И., Ихсанова У.К., Мамонова В.В., Сабикенова С.Н., Темирбулатова С.Г., Шопина В.Д., с участием представителя Президента Республики Казахстан Машимбаева Н.С., специалиста - заведующего кафедрой Казахского государственного национального университета им.Аль-Фараби, кандидата юридических наук Абайдельдинова Т.М., рассмотрел 16 и 21 апреля 1997 года в открытом заседании представление Ленинского районного суда г.Караганды о признании неконституционным пункта 2 статьи 33 Указа Президента Республики Казахстан, имеющего силу закона, "О государственной службе" U952730_ от 26 декабря 1995 года.
      Заслушав сообщение докладчика - члена Конституционного Совета Акуева Н.И., выступления представителя Президента Республики казахстан Машимбаева Н.С., специалиста Абайдельдинова Т.М., заведующего Отделом по вопросам законодательства и судебной системы Администрации Президента Республики Казахстан Мухамеджанова Б.А., а также ознакомившись с заключением эксперта Макалкина В.И., Конституционный Совет УСТАНОВИЛ:
      В Конституционный Совет Республики Казахстан поступило представление Ленинского районного суда г.Караганды, подписанное его председателем Камзабаевым К., о признании неконституционным пункта 2 статьи 33 Указа Президента Республики Казахстан, имеющего силу закона, "О государственной службе". Поводом к обращению явилось рассмотрение в суде искового заявления гражданина Сартаева С.К. о незаконном отказе аппаратом акима Карагандинской области в начислении ему доплаты за квалификационный класс, надбавки за выслугу лет как государственному служащему. Сартаев С.К. работает в акимате Карагандинской области помощником акима по военным вопросам, являясь пенсионером по Закону Республики Казахстан "О пенсионном обеспечении военнослужащих начальствующего и рядового состава органов внутренних дел и их семей". В соответствии со ст.57 указанного закона пенсия выплачивается ему полностью, независимо от других видов дохода или заработка.
      Ленинский районный суд г.Караганды усмотрел, что содержащаяся в пункте 2 статьи 33 Указа "О государственной службе" норма о нераспространении действия этого Указа на лиц, ранее вышедших на пенсию, а также пенсионеров, состоящих на государственной службе на момент вступления в силу Указа, ущемляет права граждан, закрепленные в Конституции Республики Казахстан. При этом суд обосновывает свою позицию ссылками на нормы Конституции Республики Казахстан: статьи 14 - о равенстве всех перед законом и судом и статьи 24 - о праве на вознаграждение за труд без какой-либо дискриминации.
      При анализе пункта 2 статьи 33 Указа Президента Республики Казахстан, имеющего силу закона, "О государственной службе" от 26 декабря 1995 года Конституционный Совет исходит из следующего.
      Пункт 4 статьи 33 Конституции Республики Казахстан гласит, что граждане Республики имеют равное право на доступ к государственной службе. Требования, предъявляемые к кандидату на должность государственного служащего, обуславливаются только характером должностных обязанностей и устанавливаются законом.
      Пункт 2 статьи 33 Указа "О государственной службе" устанавливает, что действие Указа не распространяется на лиц, ранее вышедших на пенсию, а также пенсионеров, состоящих на государственной службе на момент вступления его в силу.
      Лица, ранее вышедшие на пенсию, не являлись государственными служащими, поскольку такая категория работников впервые введена в законодательство анализируемым Указом. Что касается пенсионеров, состоящих на государственной службе на момент вступления в силу Указа и на которых не распространяется его действие, их служебная деятельность регулируется трудовым законодательством Республики Казахстан.
      Нераспространение действия названного Указа на лиц, ранее вышедших на пенсию, а также пенсионеров, состоящих на государственной службе на момент вступления его в силу, нельзя рассматривать как нарушение принципа равенства граждан перед законом и недопустимости дискриминации (статьи 14 и 24 Конституции), так как указанное ограничение установлено в соответствии с требованиями пункта 4 статьи 33 Конституции Республики Казахстан, которые конкретизируются в текущем законодательстве. Таким образом, пункт 2 статьи 33 Указа "О государственной службе" не ущемляет закрепленные Конституцией права и свободы гражданина.
     Сноска. Мотивировочная часть с изменением, внесенным нормативным постановлением Конституционного Совета РК от 27.04.2011 № 4.
      На основании изложенного и руководствуясь пунктом 2 статьи 72 Конституции Республики Казахстан, статьями 33, 37, 38 Указа Президента Республики Казахстан, имеющего силу конституционного закона, "О Конституционном Совете Республики Казахстан", Конституционный Совет ПОСТАНОВИЛ:
      1. Признать пункт 2 статьи 33 Указа Президента Республики Казахстан,

имеющего силу закона, "О государственной службе" соответствующим

Конституции Республики Казахстан.

2. В соответствии с пунктом 3 статьи 74 Конституции Республики Казахстан

постановление вступает в силу со дня его принятия, является

общеобязательным на всей территории Республики, окончательным и обжалованию

не подлежит с учетом случаев, предусмотренных пунктами 2 и 3 статьи 38

Указа Президента Республики Казахстан, имеющего силу конституционного

закона, "О Конституционном Совете Республики Казахстан".

Председатель