Қазақстан Республикасы Президентiнiң 1998 жылғы 26 маусымда Қазақстан Республикасы Парламентi қабылдаған "Сауда-өнеркәсiп палаталары туралы" Заңның Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкестiгi туралы өтiнiшi туралы

Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесiнiң Қаулысы 1998 жылғы 31 шiлдедегi N 5_2. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің 2007 жылғы 8 қарашадағы N 9 Қаулысымен

Қаулының күші жойылды - Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің 2007.11.08. N 9 Қаулысымен.

Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесi Төраға Ю.А.Ким және Кеңес мүшелерi Н.И.Өкеев, Ж.Д.Бұсырманов, О.Қ.Ықсанов, В.В.Мамонов, С.Ғ.Темiрболатов, В.Д.Шопин қатысқан құрамда, сарапшы Қазақтың мемлекеттiк заң университетiнiң әкiмшiлiк құқық кафедрасының меңгерушiсi, заң ғылымының кандидаты, доцент А.А.Таранов және Қазақстан Республикасы Президентi Әкiмшiлiгiнiң өкiлi, заң шығару және сот жүйесi мәселелерi жөнiндегi бөлiм секторының меңгерушiсi К.К.Әлжанов, шақырушылар - Республиканың энергетика, индустрия және сауда министрiнiң орынбасары А.М.Шоқпытов, осы министрлiктiң стандарттау, метрология және сертификаттау жөнiндегi Комитетiнiң төрағасы М.Х.Тұрысбеков, Қазақстан Республикасы Сауда-өнеркәсiп палатасы Төралқасының төрағасы Х.К.Рақышев және Республиканың Әдiлет министрлiгiнiң Заң шығару және халықаралық құқық департаментi директорының мiндетiн атқарушы А.Жетесовтарды қатыстыра отырып, өзiнiң ашық мәжiлiсiнде Республика Президентiнiң "Сауда-өнеркәсiп талаптары туралы" Заңның Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкестiгi туралы өтiнiшiн қарады.
Баяндамашылар - Кеңес мүшелерi С.Ғ.Темiрболатов, В.Д.Шопин, сарапшы А.А.Тарановты, конституциялық өндiрiске қатысушы К.К.Әлжанов, шақырылған адамдарды тыңдап және өтiнiш бойынша қолда бар материалдарды зерттеу келе, Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесi, ұйғарды:
1998 жылғы 14 шiлдеде Республиканың Конституциялық Кеңесiне Қазақстан Республикасының Президентi Н.Ә.Назарбаевтан қол қоюға берiлген "Сауда-өнеркәсiп палаталары туралы" Заңның Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкестiгiн қарауды сұраған өтiнiш келiп түскен едi.
Аталған Заңның нормаларын зерттеп және осы өтiнiш бойынша материалдарды зерделей келе Конституциялық Кеңес төмендегiлердi атап көрсеттi.
Республика Парламентi қабылдаған "Сауда-өнеркәсiп палаталары туралы" Заңның 1-бабында сауда-өнеркәсiп палатасы кәсiпкерлiк қызметтi дамыту, заңды және жеке тұлғалардың құқықтары мен мүдделерiн дамытуға қолайлы жағдайлар туғызу мақсатымен заңды және жеке тұлғалардың ерiктi мүшелiгi негiзiнде бiрiккен коммерциялық емес ұйым деп көрсетiлген. Қазақстан Республикасының Сауда-өнеркәсiп палатасы қолданылып отырған Жарғыға сәйкес коммерциялық емес, тәуелсiз қоғамдық бiрлестiк ретiнде тiркелген. Республика Парламентi қабылдаған бұл Заң сауда-өнеркәсiп палаталарының мәртебесiн заңды тұлғалардың ерiктi негiзде бiрiккен ұйымы ретiнде белгiлеп бердi, мұның өзi аталған палатаны қоғамдық бiрлестiктерге жатқызуға жол бермейдi, Қазақстан Республикасының "Қоғамдық бiрлестiктер туралы" Заңына сәйкес олар азаматтардың бiрлестiгi деп танылған. Айтылғандардан шығатын қорытынды, сауда-өнеркәсiп палатасы мемлекеттiк емес ұйым болып табылады. Оған қоса, ол қоғамдық бiрлестiктер туралы заңда белгiленген талаптарға толық мәнiнде жауап бере алмайды.
Парламент қабылдаған Заңның 9-бабының алтыншы бөлiгi сауда-өнеркәсiп палаталарына тауардың шыққан жерiнiң сертификаттарын, сондай-ақ сыртқы экономикалық қызметтi жүзеге асыруға байланысты басқа да құжаттарды растау құқығын берген.
Тауардың шыққан жерiнiң сертификаты-оның шыққан жерiндегi елдi растайтын және тауар әкелiнетiн елдiң кеден органына көрсететiн сыртқа шығарушы берген құжат.
Қазақстан Республикасы Конституциясының 66-бабының 5) тармақшасына және Қазақстан Республикасы Президентiнiң Конституциялық заң күшi бар "Қазақстан Республикасының Үкiметi туралы" Жарлығының 9-бабының 14) тармақшасына сәйкес сыртқы экономикалық саясатты жүзеге асыру және сыртқы сауданы дамыту жөнiнде шаралар қолдану Үкiмет құзырына жатады. Тауардың шыққан жерiнiң сертификаттарын растау Үкiмет пен басқа да мемлекеттiк органдардың аталған қызметi функциясының бiрi болып табылады. Қазақстан Республикасы Конституциясының 3-бабының 3-тармағында Үкiмет пен өзге де мемлекеттiк органдар мемлекет атынан оларға берiлген өкiлеттiктер шегiнде ғана билiк жүргiзедi делiнген.
Демек мемлекеттiк емес ұйымдар ретiндегi сауда-өнеркәсiп палаталарына "Сауда-өнеркәсiп палаталары туралы" Заңның 9-бабының алтыншы бөлiгiнде көзделген сыртқы экономикалық қызметтi жүзеге асыруға қатысты тауардың шыққан жерiнiң сертификаттарын, сондай-ақ басқа да құжаттарды растау құқығын беру Қазақстан Республикасы Конституциясының 3-бабының 3-тармағы талаптарына қайшы келедi.
Аталғандардың негiзiнде және Қазақстан Республикасы Конституциясының 72-бабының 1-тармағының 1) тармақшасын, Қазақстан Республикасы Президентiнiң конституциялық заң күшi бар "Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесi туралы" Жарлығының 17-бабының 2-тармағының 1) тармақшасын және 37-бабын басшылыққа ала отырып, Конституциялық Кеңес қаулы еттi:
1. Қазақстан Республикасының Парламентi 1998 жылғы 26 маусымда қабылдаған Қазақстан Республикасының "Сауда-өнеркәсiп палаталары туралы" Заңының 9-бабының алтыншы бөлiгi Қазақстан Республикасы Конституциясының 3-бабының 3-тармағына сәйкес емес деп танылсын.
2. Қазақстан Республикасы Президентiнiң конституциялық заң күшi бар "Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесi туралы" Жарлығының 39-бабының 1-тармақшасына сәйкес Конституцияға сәйкес емес деп танылған заңдарға қол қоюға және оны қолдануға болмайды.
3. Қазақстан Республикасы Конституциясының 74-бабының 3-тармағына

сәйкес қаулы қабылданған күннен бастап күшiне енедi, Республиканың барлық

аумағына мiндеттi болып табылады, Қазақстан Республикасы Президентiнiң

"Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесi туралы" Жарлығының

38-бабының 2 және 3-тармақтарында көрсетiлген жағдайларды есепке алғанда

түпкiлiктi және арыздануға жатпайды.

Қазақстан Республикасы

Конституциялық Кеңесiнiң

Төрағасы

Об обращении Президента Республики Казахстан о соответствии Конституции Республики Казахстан Закона "О торгово-промышленных палатах", принятого Парламентом Республики Казахстан 26 июня 1998 года

Постановление Конституционного Совета Республики Казахстан от 31 июля 1998 г. N 5/2. Отменено в целом нормативным постановлением Конституционного Совета Республики Казахстан от 8 ноября 2007 года N 9

Сноска. Постановление Конституционного Совета РК от 31 июля 1998 г. N 5/2 отменено в целом нормативным постановлением Конституционного Совета РК от 8 ноября 2007 г. N 9 .

Конституционный Совет Республики Казахстан в составе Председателя Кима Ю.А. и членов Совета Акуева Н.И., Бусурманова Ж.Д., Ихсанова У.К., Мамонова В.В., Темирбулатова С.Г., Шопина В.Д., с участием эксперта - заведующего кафедрой административного права Казахского государственного юридического университета, кандидата юридических наук, доцента Таранова А.А. и представителя Администрации Президента Республики Казахстан заведующего сектором отдела по вопросам законодательства и судебной системы Альжанова К.К., приглашенных: Вице-министра энергетики, индустрии и торговли Республики Шукпутова А.М., председателя Комитета по стандартизации, метрологии и сертификации названного министерства Турспекова М.Х., председателя Президиума Торгово-промышленной палаты Республики Казахстан Ракишева Х.К. и исполняющего обязанности директора Департамента законодательства и международного права Министерства юстиции Республики Жетесова А., в открытом заседании рассмотрел обращение Президента Республики о соответствии Конституции Республики Казахстан Закона "О торгово-промышленных палатах".
Заслушав докладчиков - членов Совета Темирбулатова С.Г., Шопина В.Д., эксперта Таранова А.А., участника конституционного производства Альжанова К.К., приглашенных лиц и изучив имеющиеся материалы по обращению, Конституционный Совет Республики Казахстан установил:
14 июля 1998 года в Конституционный Совет Республики поступило обращение Президента Республики Казахстан Н.А. Назарбаева, в котором он просит рассмотреть на предмет соответствия Конституции Республики Казахстан представленный на подпись Закон " О торгово-промышленных палатах".
Изучив нормы названного Закона и исследовав материалы по данному обращению, Конституционный Совет исходит из следующего:
Статья 1 принятого Парламентом Республики Закона "О торгово-промышленных палатах" определяет торгово-промышленную палату некоммерческой организацией, объединяющей на основе добровольного членства юридические и физические лица с целью создания благоприятных условий для развития предпринимательской деятельности, защиты их прав и интересов. В соответствии с действующим Уставом Торгово-промышленная палата Республики Казахстан зарегистрирована как некоммерческое, независимое общественное объединение. Принятый Парламентом Республики названный Закон определяет статус торгово-промышленной палаты как организации, объединяющей на добровольной основе юридические лица, что не позволяет отнести данную палату к общественным объединениям, которыми в соответствии с Законом Республики Казахстан "Об общественных объединениях" признаются объединения граждан. Из приведенного вытекает, что торгово-промышленная палата является негосударственной организацией. Вместе с тем, она не в полной мере отвечает требованиям, установленным законом к общественным объединениям.
Часть шестая статьи 9 принятого Парламентом Закона наделяет торгово-промышленные палаты правом удостоверения сертификатов происхождения товаров, а также других документов, связанных с осуществлением внешнеэкономической деятельности.
Сертификат происхождения товара - это документ, подтверждающий страну его происхождения и выдаваемый экспортеру для предъявления таможенному органу страны, в которую ввозится товар.
В соответствии с подпунктом 5) статьи 66 Конституции Республики и подпунктом 14) статьи 9 Указа Президента Республики Казахстан, имеющего силу конституционного закона, "О Правительстве Республики Казахстан" реализация внешнеэкономической политики и принятие мер по развитию внешней торговли относится к компетенции Правительства. Удостоверение сертификатов происхождения товаров является одной из функций указанной деятельности Правительства и других государственных органов. Пункт 3 статьи 3 Конституции Республики Казахстан устанавливает, что от имени государства выступают Правительство и иные государственные органы в пределах предоставленных им полномочий.
Следовательно, наделение торгово-промышленных палат, как негосударственных организаций, правом удостоверения сертификатов происхождения товаров, а также других документов, связанных с осуществлением внешнеэкономической деятельности, предусмотренное частью шестой статьи 9 Закона "О торгово-промышленных палатах", противоречит требованиям пункта 3 статьи 3 Конституции Республики Казахстан.
На основании изложенного и руководствуясь подпунктом 2) пункта 1 статьи 72 Конституции Республики Казахстан, подпунктом 1) пункта 2 статьи 17 и статьей 37 Указа Президента Республики Казахстан, имеющего силу конституционного закона, "О Конституционном Совете Республики Казахстан", Конституционный Совет постановил:
1. Часть шестую статьи 9 Закона Республики Казахстан "О торгово-промышленных палатах", принятого Парламентом Республики Казахстан 26 июня 1998 года, признать не соответствующей пункту 3 статьи 3 Конституции Республики Казахстан.
2. В соответствии с пунктом 1 статьи 39 Указа Президента Республики Казахстан, имеющего силу конституционного закона, "О Конституционном Совете Республики Казахстан" законы, признанные не соответствующими Конституции, не могут быть подписаны и введены в действие.
3. В соответствии с пунктом 3 статьи 74 Конституции Республики

Казахстан, постановление вступает в силу со дня принятия, является

общеобязательным на всей территории Республики, окончательным и

обжалованию не подлежит с учетом случаев, предусмотренных пунктами

2 и 3 статьи 38 Указа Президента Республики Казахстан "О

Конституционном Совете Республики Казахстан".

Председатель

Конституционного Совета

Республики Казахстан