"Қазақстан Республикасының құқық қорғау қызметін жетілдіру жөніндегі шаралар туралы"

Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі Мемлекеттік-құқық бөлімінің Қазақстан Республикасы Президентінің 2001 жылғы 22 қаңтардағы N 536 Жарлығына түсініктемесі

Бұл Жарлықтың жобасы Мемлекет басшысының тапсырмаларын және 2000 жылғы 9 қарашада құқық қорғау органдары жетекшілерінің кеңесінде қабылданған шешімдері іс жүзіне асыру мақсатында талдап жасалған.
Жарлықтың негізгі мақсаты құқық қорғау органдарының қызметін одан әрі жетілдіру және олардың құрылымын алға қойылған міндеттерге сәйкес келтіру болып табылады.
Жарлықта Қазақстан Республикасы Қаржы полициясы агенттігін құру көзделген. Бұл Агенттікке экономика және қаржы қызметі саласындағы құқық бұзушылықтардың алдын алу, анықтау және жолын кесу жөніндегі міндеттерді орындау жүктеледі. Экономикалық қылмысқа қарсы күрестің ахуалына толық жауапты, дербес органның құрылуы бұл күрестің тиімділігін арттырады, сонымен бірге кәсіпкерлерді тексеру санының және жеке бизнеске заңсыз араласу жәйттерінің азаюына жағдай жасайтын болады.
Сот шешімдері орындалуының орын алып отырған проблемасы (соттың әрбір төртінші шешімі орындалмай қалады) атқару өндірісі органының мәртебесін арттыру жөнінде шаралар қабылдауды талап етті. Осы мақсатта Әділет министрлігінің Сот қаулыларын орындау жөніндегі комитетінің функциялары мен штаттық саны Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының жанындағы Сот әкімшілігі жөніндегі комитетке беріледі.
Бұл шешімнің қабылдануы сот қаулыларының орындалуын жақсартуға ғана мүмкіндік беріп қоймайды, сонымен бірге тұтастай алғанда сот билігінің беделін арттырады.
Сотқа құрмет көрсетпеу және сот шешімдерін орындау тәртібін бұзуға байланысты қылмыстар туралы істер жөніндегі алдын ала анықтау құқығы ішкі істер органдарына беріледі.
Прокуратура органдарының қызметін жақсарту мақсатында Үкіметке прокурорлық қадағалау актілерін қолданыстағы заңда белгіленгеніндей міндетті түрде қарауды ғана емес, сонымен бірге міндетті түрде орындауды, сондай-ақ оларды мәжбүрлеп орындату тетіктерін анықтауды көздейтін заң жобасын әзірлеуге тапсырма берілді. Аталған өзгерістерді қабылдау прокурорлық қадағалаудың тиімділігін, әсіресе азаматтардың конституциялық құқықтарын қорғау бөлігінде айтарлықтай арттыруға мүмкіндік береді.
Кеден органдары таза фискалдық органдар болып табылуын ескеріп, оларда контрабанда және кеден төлемдерін төлеуден жалтару туралы істер бойынша алдын ала анықтау құқығын сақтай отырып, жедел іздестіру қызметін жүзеге асыру өкілеттігінен айыру бөлігінде құқық қорғау функцияларын шектеу шаралары алынды.
Әділет министрлігінің жанындағы Авторлық құқық жөніндегі комитет пен "Қазпатент" Патенттер және тауар белгілері жөніндегі республикалық мемлекеттік кәсіпорны іс жүзінде бірдей функциялар атқаратындығына байланысты бір ғана Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің Санаткерлік меншік құқығы жөніндегі комитетін құру ұсынылады.

Қазақстан Республикасы Президенті
Әкімшілігінің Мемлекеттік-құқық бөлімі

"О мерах по совершенствованию правоохранительной деятельности в Республике Казахстан"

Комментарий государственно-правового отдела Администрации Президента Республики Казахстан к Указу Президента Республики Казахстан от 22 января 2001 года № 536 ("Казахстанская правда" от 23 января 2001 года № 19-20)

Проект данного Указа разработан в целях реализации поручений главы государства и решений, принятых на совещании руководителей правоохранительных органов 9 ноября 2000 года.
Основной целью U010536_ Указа является дальнейшее совершенствование деятельности правоохранительных органов и приведение их структуры в соответствие с поставленными задачами.
Указом предусмотрено создание Агентства финансовой полиции Республики Казахстан. На данное Агентство возлагается выполнение задач по предупреждению, выявлению и пресечению правонарушений в сфере экономической и финансовой деятельности. Образование самостоятельного органа, полностью ответственного за состояние борьбы с экономической преступностью, повысит эффективность этой деятельности и, кроме того, будет способствовать уменьшению количества проверок предпринимателей и фактов незаконного вмешательства в частный бизнес.
Имеющаяся проблема с исполняемостью судебных решений (каждое четвертое решение суда остается неисполненным) потребовала принятия мер по повышению статуса органов исполнительного производства. С этой целью функции и штатная численность Комитета по исполнению судебных постановлений Министерства юстиции передаются Комитету по судебному администрированию при Верховном Суде Республики Казахстан.
Принятие данного решения позволит не только улучшить исполняемость судебных постановлений, но и повысит авторитет судебной власти в целом.
Право проведения дознания по делам о преступлениях, связанных с проявлением неуважения к суду и нарушениями порядка исполнения судебных решений, передается органам внутренних дел.
В целях улучшения деятельности органов прокуратуры Правительству дано поручение подготовить проект закона, предусматривающий не только обязательное рассмотрение, как это установлено действующим законодательством, но и обязательное исполнение актов прокурорского надзора, а также определение механизма их принудительного исполнения. Принятие указанных изменений позволит существенно повысить эффективность прокурорского надзора, особенно в части защиты конституционных прав граждан.
Учитывая, что таможенные органы являются сугубо фискальными, приняты меры к ограничению их правоохранительных функций в части лишения полномочий на осуществление оперативно-розыскной деятельности с сохранением за ними права проведения дознания по делам о контрабанде и уклонении от уплаты таможенных платежей.

     В связи с тем, что при Министерстве юстиции Комитет по авторским 
правам и Республиканское государственное предприятие по патентам и 
товарным знакам "Казпатент" по существу выполняют одинаковые функции, 
предлагается создать один Комитет по интеллектуальной собственности 
Министерства юстиции Республики Казахстан.

     Государственно-правовой отдел
     Администрации Президента Республики Казахстан
     
(Специалисты: Умбетова А.М.,
              Мартина Н.А.)