Қазақстан Республикасы Президентінің "Қазақстан Республикасында ғылыми қызметті ұйымдастыру жүйесін жетілдіру жөніндегі шаралар туралы" Жарлығына түсініктеме

Қазақстан Республикасы Президентінің 2003 жылғы 21 қазандағы N 1208 Жарлығына түсініктеме

Осы Жарлық отандық ғылымның тағдырына, Ұлттық ғылым академиясының қазіргі қоғамдағы рөлі мен орнына алаңдаушылық танытқан және оны республикалық мемлекеттік мекемеден "Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы" қоғамдық бірлестігі түрінде қайта құруды ұсынған елдің жетекшi ғалымдарының пікірлері ескеріле отырып қабылданды.
Ұлттық академияны қоғамдық-экономикалық қарым-қатынастардың жаңа жүйесiне қосуға деген талпыныс оң нәтижелер бере алмады. ҚР ҰҒA-сына мемлекет мекеме мәртебесін беру жөнінде 2001 жылы қабылданған шешім тиімсіз болып шықты, академия қызметіндегі бoйкүйездiктi жоюға, ғылыми-зерттеушілік үрдістердi ұйымдастыруға қатысты жаңа көзқарастар iздестіруге жағдай жасай алмады.
Осыған байланысты Мемлекет басшысы ҚР ҰҒА-ға қоғамдық бiрлестік мәртебесiн беру жөніндегі Ұлттық ғылым академиясы мүшелерінің ұсыныстарын қолдады.
Ғылым академиясының мемлекеттік органдарға тәуелсіз болуын елдің ғылыми қауымдастығы оң қабылдады. Елдегі және шетелдердегi іргелі ғылымдар жағдайларына талдау жасау, ғылыми жетістіктерді насихаттау, елдің жоғары оқу орындарымен белсенді қызметтестік орнату, ғылыми-техникалық саладағы консультациялар, ғылыми симпозиумдар мен конференциялар өткізу, атақты ғалымдар атындағы сыйлықтар тапсыру қоғамның ғылыми элитасы ретіндегі ҚР ҰҒА мүшелерінің негізгі міндеттері болып табылмақ.
Сонымен бipгe, мемлекет әлемдік қоғамдастықтағы жалпыға ортақ институттар мен механизмдер арқылы алдағы уақыттарда да елдің алдында тұрған әлеуметтiк-экономикалық міндеттерді шешуге, қоғамның дамуы мен өркендеуiне ықпал ететiн іргелі және қолданбалы ғылыми зерттеулерді дамыта түсуге жан-жақты жағдайлар жасайтын болады.
Қазақстан Республикасы Үкiметіне Президент Жарлығын жүзеге асыру жөнінде қажеттi шаралар қабылдау тапсырылды.
22 қазанда өткен құрылтайда "Қазақстан Республикасы Ұлттық академиясы" қоғамдық бiрлестiгінiң Жарғысы қабылданып, академия Президенті сайланды. Президент болып жиналысқа қатысқан жүз адамның 72-сі жақтап дауыс берген академик M. Жұрынов сайланды. Үмiткерлер арасында 19 дауыс алған E. Ерғожин мен 10 академик қолдау көрсеткен С. Дәукеев болды.

Қазақстан Республикасының
Президентi

"О мерах по совершенствованию системы организации научной деятельности в Республике Казахстан"

Комментарий к Указу Президента Республики Казахстан от 21 октября 2003 года N 1208

Настоящий Указ принят с учетом мнения ведущих ученых страны, академиков HAH PK, обеспокоенных судьбой отечественной науки, ролью и местом Национальной академии наук в современном обществе и предложивших преобразовать ее из республиканского государственного учреждения в общественное объединение "Национальная академия наук Республики Казахстан".
Попытки включить Национальную академию наук в новую систему общественно-экономических отношений не привели к положительному результату. Принятое в 2001 году решение о придании НАН РК статуса государственного учреждения оказалось неэффективным, не способствовало преодолению инертности в деятельности академии, поиску новых подходов к организации научно-исследовательского процесса.
В этой связи Глава государства поддержал предложение членов Национальной академии наук о придании HAH PK статуса общественного объединения.
Академия наук становится независимой от государственных органов, что положительно воспринимается научным сообществом страны. Основными задачами членов HAH PK, как научной элиты общества, станут анализ состояния фундаментальной науки в республике и за рубежом, пропаганда научных достижений, активное взаимодействие с вузами страны, консультации в научно-технической сфере, проведение научных симпозиумов и конференций, присуждение премий имени выдающихся ученых.
Вместе с тем государство через общепринятые в мировом сообществе институты и механизмы и впредь будет всемерно способствовать развитию фундаментальных и прикладных научных исследований, способствующих решению стоящих перед страной социально-экономических задач, прогрессу и процветанию общества.
Правительству Республики Казахстан поручено принять необходимые меры по реализации указа Президента.
На состоявшемся 22 октября учредительном съезде принят устав общественного объединения "Национальная академия наук Республики Казахстан" и избран президент академии. Им стал академик М. Журинов, за которого проголосовало 72 участника собрания из ста. В числе претендентов были также Е. Ергожин, получивший 19 голосов, и С. Даукеев, которого поддержали 10 академиков.