Қазақстан Республикасында техникалық және кәсіптік білім беруді дамытудың 2008 - 2012 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы туралы

Қазақстан Республикасы Президентінің 2008 жылғы 1 шілдедегі N 626 Жарлығы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 7 желтоқсандағы № 1118 Жарлығымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Президентінің 2010.12.07 № 1118 (2011.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

Қазақстан Республикасы Президенті
мен Үкіметі актілерінің жинағында
толық мәтіні және республикалық
баспасөзде мазмұны жариялануға
тиіс

Тиімділігі жоғары, бәсекеге қабілетті және қол жетімді техникалық және кәсіптік білім беру жүйесін құру мақсатында ҚАУЛЫ ЕТЕМІН:

1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасында техникалық және кәсіптік білім беруді дамытудың 2008 - 2012 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы (бұдан әрі - Бағдарлама) бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасының Үкіметі бір ай мерзімде Бағдарламаны іске асыру жөніндегі 2008 - 2010 жылдарға (1-кезең) арналған іс-шаралар жоспарын әзірлесін және бекітсін.

3. Орталық және жергілікті атқарушы органдар, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынатын және есеп беретін мемлекеттік органдар Бағдарламаны іске асыру жөнінде шаралар қабылдасын.

4. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі жарты жылда бір рет, есепті кезеңнен кейінгі айдың 25-күнінен кешіктірмей Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігіне және Қазақстан Республикасының Үкіметіне Бағдарламаның іске асырылу барысы туралы ақпарат берсін.

5. Осы Жарлықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Үкіметіне жүктелсін.

6. Осы Жарлық қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Президенті Н.Назарбаев

Қазақстан Республикасы
Президентінің
2008 жылғы 1 шілдедегі
N 626 Жарлығымен
БЕКІТІЛГЕН

Қазақстан Республикасында техникалық және кәсіптік
білім беруді дамытудың 2008 - 2012 жылдарға арналған
МЕМЛЕКЕТТІК БАҒДАРЛАМАСЫ

Астана, 2008 жыл

Мазмұны

1. Бағдарламаның паспорты
2. Кіріспе
3. Техникалық және кәсіптік білім беру жүйесінің қазіргі жай-күйін талдау
4. Бағдарламаның мақсаты мен міндеттері
5. Бағдарламаны іске асырудың негізгі бағыттары мен тетіктері
5.1 . Техникалық және кәсіптік білім беру жүйесінің қолжетімділігі мен тартымдылығын қамтамасыз ету үшін оның мазмұнын, материалдық-техникалық базасын, инфрақұрылымын жаңғырту
5.2 . Техникалық және қызмет көрсету еңбегі кадрларын даярлау мен бәсекеге қабілеттілік сапасын көтеру
5.3 . Техникалық және кәсіптік білім беруді басқару мен қаржыландыру жүйесін жетілдіру
6. Қажетті ресурстар мен қаржыландыру көздері
7. Бағдарламаны іске асырудан күтілетін нәтижелер мен оның индикаторлары

1. Бағдарламаның паспорты

Бағдарламаның Қазақстан Республикасында техникалық
атауы және кәсіптік білім беруді дамытудың
2008 - 2012 жылдарға арналған
мемлекеттік бағдарламасы

Әзірлеу үшін Қазақстан Республикасы Президентінің
негіздеме 2007 жылғы 6 сәуірдегі N 310
Жарлығымен бекітілген Мемлекет
басшысының 2005 - 2007 жылдардағы
Қазақстан халқына жыл сайынғы
жолдауларын іске асыру жөніндегі
негізгі бағыттардың (іс-шаралардың)
жалпыұлттық жоспары; Қазақстан
Республикасы Президентінің 2008
жылғы 14 ақпандағы N 535 Жарлығымен
бекітілген Мемлекет басшысының 2008
жылғы 6 ақпандағы "Қазақстан
халқының әл-ауқатын арттыру -
мемлекеттік саясаттың басты мақсаты"
атты Қазақстан халқына Жолдауын іске
асыру жөніндегі іс-шаралардың
жалпыұлттық жоспары; Қазақстан
Республикасы Үкіметінің 2008 жылғы
14 наурыздағы N 246 қаулысымен
бекітілген Мемлекет басшысының 2008
жылғы 6 ақпандағы "Қазақстан
халқының әл-ауқатын арттыру -
мемлекеттік саясаттың басты мақсаты"
атты Қазақстан халқына Жолдауын іске
асыру жөніндегі іс-шаралардың
жалпыұлттық жоспарын орындау
жөніндегі іс-шаралар жоспары;
Қазақстан Республикасы Үкіметінің
2007 жылғы 29 тамыздағы
N 753 қаулысымен бекітілген
Қазақстан Республикасының
әлеуметтік-экономикалық дамуының
2008 - 2010 жылдарға арналған орта
мерзімді жоспарының 2008 - 2010
жылдарға арналған қолданыстағы және
әзірленетін мемлекеттік және салалық
(секторалдық) бағдарламалар тізбесі

Әзірлеуші Қазақстан Республикасының Білім және
ғылым министрлігі

Бағдарламаның мақсаты Экономика салалары мен жұмыс
берушілерді бәсекеге қабілетті
дағдылары мен білім алуды жалғастыру
үшін жеткілікті әлеуеті бар
техникалық және қызмет көрсету
еңбегінің білікті мамандарымен
қамтамасыз ету үшін техникалық және
кәсіптік білім беру жүйесін жаңғырту

Бағдарламаның Техникалық және кәсіптік білім
міндеттері берудің қолжетімділігі мен
тартымдылығын қамтамасыз ету;
техникалық қызмет көрсету еңбегінің
кадрларын даярлау мен бәсекеге
қабілеттілік сапасын көтеру;
техникалық және кәсіптік білім беру
жүйесін басқару мен қаржыландыру
тиімділігін қамтамасыз ету

Бағдарламаны іске Институционалды жаңғыртудың 1-кезеңі:
асыру мерзімдері 2008 - 2010 жылдар;
Тұрақты дамудың 2-кезеңі:
2010-2012 жылдар

Қажетті ресурстар Бағдарламаны іске асыруға
мен қаржыландыру көздері республикалық және жергілікті
бюджетте көзделген қаражат, түрлі
мүдделі тараптардың үлестік қатысуы
бар тікелей инвестициялар, қорлар
мен халықаралық ұйымдардың қаражаты
пайдаланылатын болады.
Бағдарламаны іске асыруға байланысты
қаржылық шығындар: 58178,9 млн.
теңгені, соның ішінде: 2008 жылы -
5707,8 млн. теңгені, 2009 жылы -
23486,7 млн. теңгені, 2010 жылы -
28984,4 млн. теңгені құрайды;
республикалық бюджет есебінен:
барлығы - 40749,8 млн. теңге, 2008
жылы - 3396,6 млн. теңге, 2009 жылы
- 16701,4 млн. теңге, 2010 жылы -
20651,8 млн. теңге;
жергілікті бюджеттер есебінен:
барлығы - 17429,1 млн. теңге; соның
ішінде: 2008 жылы - 2311,2
млн.теңге, 2009 жылы - 6785,3 млн.
теңге, 2010 жылы - 8332,6 млн.теңге.
Мемлекеттік бюджеттің қаражаты
есебінен 1-кезеңде қаржыландырылатын
іс-шаралар бойынша шығыстар көлемі
жыл сайын тиісті қаржы жылына
арналған республикалық және
жергілікті бюджетті бекіту кезінде
нақтыланады.
Мемлекеттік бюджеттің қаражаты
есебінен 2-кезеңде қаржыландырылатын
іс-шаралар бойынша шығыстар көлемі
2011 және 2012 жылдарға арналған
республикалық және жергілікті
бюджетті бекіту кезінде
қарастырылады.

Күтілетін нәтижелер Бағдарламаны іске асыру есебінен
мынадай нәтижелерге қол жеткізілетін
болады:
бірінші кезеңде:
кадрлар даярлауға мемлекеттік білім
беру тапсырысының көлемі 30 %-ке
ұлғаяды;
жаңа кәсіптік лицейлер, колледждер,
өңіраралық кәсіптік орталықтар,
жатақханалар құрылысы есебінен
оқу орындарының желісі кеңейеді;
жұмыспен қамту органдарымен бірлесіп
еңбек нарығының білікті мамандарға
қажеттілігі, мемлекеттік білім беру
тапсырысын қалыптастыру үшін
мамандықтар мен кәсіптердің тізбесі
айқындалатын болады;
жұмыс берушілер мен еңбек нарығының
талаптары ескеріле отырып 230
мемлекеттік жалпыға міндетті
стандарттардың, 224 техникалық және
кәсіби білім берудің кіріктірілген
білім беру бағдарламаларының
мазмұны жетілдірілетін болады;
білім беру бағдарламалары
оқушылардың базалық және арнаулы
хабардарлықты игеруіне бағытталатын
және жастар үшін неғұрлым тартымды
әрі жұмыс берушілерге қажет етілетін
болады;
арнаулы пәндер бойынша оқу
әдебиетінің 800 атауы және
оқу-әдістемелік көмекші құралдардың
800 атауы әзірленетін болады;
халықаралық стандарттарға сәйкес
шетелдік жұмыс күшін алмастыруға
қабілетті кадрлар даярлаудың
жүйесі енгізілетін болады;
жұмыс берушілермен бірлесіп
оқушылардың нақты жұмыс орнында
өндірістік оқып-үйренуін және кәсіби
практикасын ұйымдастыру жүйесі
енгізілетін болады;
70 мамандық пен кәсіп бойынша
кадрлар даярлау мен сертификаттау
сапасын тәуелсіз бағалау жүргізілетін
болады;
біліктіліктің көтеріңкі деңгейін
алған техникалық және кәсіптік білім
беретін оқу орындары түлектерінің
үлесі 20 %-ке дейін ұлғаяды;
жұмыспен қамту органдарымен бірлесіп
оқу бітірушілердің жұмысқа
орналасуына жәрдемдесу жүйесі
енгізілетін болады және жұмысқа
орналасқан оқу бітірушілердің үлесі
80,0 %-ке дейін ұлғаятын болады;
жоғары оқу орындарында білім алуды
жалғастырушы оқушылардың үлесі
30 %-ке ұлғаятын болады;
техникалық және кәсіптік білім
берудің білім беру бағдарламаларын
акредиттеу енгізілетін болады;
мемлекеттік білім беру гранттары
бойынша 3000 маманды даярлау
есебінен оқу орындарын жоғары
білікті оқытушылармен қамтамасыз ету
деңгейі көтеріледі;
3000 педагог қызметкер біліктілігін
арттырады;
189 оқу орнының оқу-өндірістік
шеберханалары мен зертханалары
қазіргі заманғы оқу-өндірістік және
технологиялық жабдықтармен, жаңа
ақпараттық технологиялармен қайта
жарақтандырылатын болады;
5943,04 млн. теңге сомаға оқу
орындарына күрделі жөндеу жүзеге
асырылатын болады;
техникалық және кәсіптік білім
беретін оқу орындарының 20 %-інде
сапа менеджменті жүйесінің ИСО-мен
үйлестірілген 9001-2000 стандарты
әзірленіп, енгізілетін болады;
жұмыс берушілер бірлестіктерімен
және ірі кәсіпорындармен кадрлар
даярлау, оларды қайта даярлау және
біліктілігін арттыру мәселелері
жөнінде 30 меморандум мен келісім
жасалатын болады;
техникалық және кәсіптік білім беру
мен кадрлар даярлауды дамыту жөнінде
ұлттық кеңес, салалық және өңірлік,
қамқоршылық кеңестер құрылатын
болады;
мемлекеттік білім беру тапсырысы
негізінде мемлекеттік білім беру
ұйымдарын қаржыландыру жүзеге
асырылатын болады;
техникалық және қызмет көрсету
еңбегінің кадрларын даярлау, қайта
даярлау және біліктілігін көтеруде
жекеше секторды тарту үшін
нормативтік құқықтық база жасалатын
болады;
бұқаралық ақпарат құралдарында еңбек
адамы мен техникалық және кәсіптік
білім беру жүйесінің бет-бейнесін,
беделін, тартымдылығын көтеру
жөнінде ақпараттық-түсіндіру жұмысы
күшейтілетін болады.

екінші кезеңде:
жаңа оқу орындар, өңіраралық кәсіби
орталықтар және жатақханалар
құрылысы аяқталады;
кәсіптік лицейлерде (мектептерде)
оқушыларды әлеуметтік қорғау және
шәкіртақылық қамтамасыз ету жүйесі
қайта қаралатын, соның ішінде
шәкіртақы мөлшерін көтеру жөнінде
шаралар қабылданатын;
көпдеңгейлі ұлттық біліктілік жүйесі
құрылатын;
жұмыс берушілердің республикалық
бірлестіктерімен бірлесіп кәсіптік
стандарттар әзірленетін;
оқу орындарының оқу-өндірістік
шеберханалары мен зертханаларын
қазіргі заманғы оқу-өндірістік және
технологиялық жабдықтармен,
ақпараттық технологиялармен жаңарту
жалғасатын;
сертификаттау саласындағы
халықаралық ұйымдарды тарта отырып
мамандардың кәсіби дағдылары мен
біліктілігін сертификаттау жүйесі
енгізілетін;
техникалық және кәсіптік
білім беретін оқу орындарының
түлектері арасында жұмыспен қамту
деңгейі көтерілетін;
оқу орны жұмысының нәтижелілігі
ескеріле отырып бір оқушыға
жұмсалатын шығыстар бағасының
нормативі айқындалатын болады.

2. Кіріспе

Қазақстан Республикасында техникалық және кәсіптік білім беруді дамытудың 2008 - 2012 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы (бұдан әрі - Бағдарлама) Қазақстан Республикасы Президентінің 2007 жылғы 6 сәуірдегі N 310 Жарлығымен бекітілген Мемлекет басшысының 2005 - 2007 жылдардағы Қазақстан халқына жыл сайынғы жолдаулары мен Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 - 2009 жылдарға арналған бағдарламасын іске асыру жөніндегі негізгі бағыттардың (іс-шаралардың) жалпыұлттық жоспарына; Қазақстан Республикасы Президентінің 2008 жылғы 14 ақпандағы N 535 Жарлығымен бекітілген Мемлекет басшысының 2008 жылғы 6 ақпандағы "Қазақстан халқының әл-ауқатын арттыру - мемлекеттік саясаттың басты мақсаты" атты Қазақстан халқына Жолдауын іске асыру жөніндегі іс-шаралардың жалпыұлттық жоспарына; Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008 жылғы 14 наурыздағы N 246 қаулысымен бекітілген Мемлекет басшысының 2008 жылғы 6 ақпандағы "Қазақстан халқының әл-ауқатын арттыру - мемлекеттік саясаттың басты мақсаты" атты Қазақстан халқына Жолдауын іске асыру жөніндегі іс-шаралардың жалпыұлттық жоспарын орындау жөніндегі іс-шаралар жоспарына; Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 29 тамыздағы N 753 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық дамуының 2008 - 2010 жылдарға арналған орта мерзімді жоспарының 2008 - 2010 жылдарға арналған қолданыстағы және әзірленетін мемлекеттік және салалық (секторалдық) бағдарламалар тізбесіне сәйкес әзірленді.

Техникалық және кәсіптік білім беруді жаңғырту - жаһандану мен ақпараттық технологиялардың барынша өткір ықпал етуші білімдер экономикасына көшуі мен ішкі және сыртқы еңбек нарығындағы бәсекелестіктің артуы жағдайларында Қазақстанның индустриялық-инновациялық даму міндеттері ауқымының өсуі мен күрделенуіне байланысты техникалық және қызмет көрсету еңбегінің кадрларын даярлауда сапалы ұмтылыстың қажеттігінен туындады. Техникалық және кәсіптік білім берудің тиімділігі жоғары ұлттық жүйесін жасау ел экономикасының тұрақты өсуін, қазақстандық қоғамдастықтың әлеуметтік тұрақтылығын қамтамасыз етудің негізгі факторларының бірі, жастардың тұрақты түрде жұмыспен қамтылып отырылуын қолдаудың тетігі болып табылады.

Бағдарлама адами ресурстарды дамыту, жастарды жұмысқа орналастыру мүмкіндігін кеңейту, білім берудің үздіксіздігін қамтамасыз ету, мемлекеттің, бизнестің, қызмет көрсетулер саласының серпінді жобаларын іске асыру үшін кеңінен хабардарлығы әрі іргелі білімі бар бәсекеге қабілетті кадрлар корпусын қалыптастыру бойынша мемлекет жүргізетін жұмыстың бір бөлігі болып табылады.

Техникалық және қызмет көрсету еңбегінің кадрларын даярлау елдің тұрақты экономикалық дамуын қамтамасыз ететін орта буынды қалыптастыру үшін негіз болып табылады.

Бағдарламаны іске асыру нәтижесінде техникалық және кәсіптік білім беру жүйесін дамыту ұсыныспен емес, сұраныспен айқындалатын болады. Бағдарламада кадрларды даярлау мен олардың бәсекеге қабілеттілік сапасын қамтамасыз ететін техникалық және кәсіптік білім берудің жаңа моделін қалыптастыру болжанады.

Техникалық және кәсіптік білім беруді жаңғыртудың стратегиялық басымдығы республиканың білім беру жүйесін дамытудың 2020 жылға дейінгі ұзақ мерзімді бағдарламасында одан әрі дамытылатын болады. Тұтастай алғанда техникалық және кәсіптік білім беру жүйесі ЮНЕСКО-ның назарын аударып, Біріккен Ұлттар Ұйымы Декларациясымен мыңжылдықты дамыту мақсатына жатқызылды және барлық дамыған елдерде басым секторлардың бірі болып табылады.

3. Техникалық және кәсіптік білім беру жүйесінің қазіргі жай-күйін талдау

Қазақстанның тұрақты экономикалық өсуі еңбек нарығының құрылымында едәуір өзгерістер, сондай-ақ білікті қызметкерлерге сұраныстың табиғи артуын туындатты. Мемлекет экономиканың базалық салаларын (тау-кен өндіру өнеркәсібі, мұнай-газ өнеркәсібі, құрылыс), өңдеуші өнеркәсіпті (машина жасау, мұнай-химия өнеркәсібі, құрылыс материалдары өндірісі), сондай-ақ сервистік секторда (туризм, әлеуметтік қамсыздандыру, қызмет көрсету) барабар кадрлық қамтамасыз етуде өсіп отырған қажеттілікті бастан өткеруде. Техникалық және қызмет көрсету еңбегінің мамандарына болжамдық қажеттіліктің өзгеру серпіні бойынша деректер (1-кесте) оның тұрақты өсіп отыратынын куәландырады.

1-Кесте

Кадрлар даярлаудағы болжамдық қажеттілік, Мың адам	2008 жыл	2009 жыл	2010 жыл	2011 жыл	2012 жыл
Барлығы	99,2	96,1	97,8	100,4	105,4
өнеркәсіп	31,6	30,7	31,1	32,3	34,3
Ауыл шаруашылығы	12,1	12,0	11,6	12,3	12,6
Құрылыс	23,8	24,0	24,6	25,2	26,5
Қызмет көрсетулер саласы	9,0	9,1	9,1	8,3	8,6
Басқа салалар	22,7	20,3	21,5	22,3	23,5

Техникалық және кәсіптік білім беру жүйесін дамыту жөнінде қабылданатын шараларға қарамастан, білікті кадрларға жылдам өсіп отырған сұраныс отандық еңбек ресурстарының есебінен қанағаттандырылмайды, мұның өзі Қазақстанға жұмысқа тартылған шетелдік мамандар санының өсуіне әкеледі, олардың елеулі бөлігін техникалық және қызмет көрсетуші персонал құрайды. Еңбек нарығының білікті мамандарға қажеттілікті техникалық және кәсіптік білім беретін оқу орындарының түлектері есебінен тек 30-40 %-ке ғана қанағаттандырылады. Мәселен, 2007 жылы 92800 адам-жұмыс күшіне қажеттілік кезінде лицейлерден (кәсіптік мектептерден) 40470 жас маман бітіріп шықты, соның ішінде мемлекеттік тапсырыспен оқығандар - 37496 адам, олардың ішінде техникалық мамандықтар бойынша - 24483 адам.

Еңбек нарығында, мәселен, құрылыс - 9900 адам, ауыл шаруашылығы - 9600 адам, машина және жабдықтар технологиясы - 7600 адам, қызмет көрсету саласы - 6800 адам сияқты салаларда білікті мамандардың жоғары жетіспеушілігі байқалуда.

Білікті кадрларға аса зәрулік Қарағанды облысында - 5410 орын, Шығыс Қазақстан облысында - 4921 орын, Қостанай облысында - 3711 орын, Астана қаласында - 3175 орын байқалады.

Сонымен қатар іс жүзінде барлық өңірлерде де жастар арасындағы жұмыссыздық деңгейі жоғары деңгейде қалып отыр; неғұрлым жоғары көрсеткіштер Алматы - 26 % және Астана - 16,4 % қалаларында, Маңғыстау облысында - 13,8 %, Қостанай облысында - 13,6 %, Жамбыл облысында - 12,7 % байқалады.

Республиканың жұмыспен қамтылмаған жастарының елеулі бөлігін қазірдің өзінде-ақ мектеп бітірген және оқу орындарында оқымайтын (2-кесте), еңбек нарығында қажет етілетін болуы үшін жеткілікті көлемде практикалық жұмыс тәжірибесі жоқ 16-19 жастағы жас адамдар құрайды.

2-Кесте

Жылы	11 сынып бітір- гендер	ЖОО-ға қабылдау	Колледж- дерге қабылдау	Кәсіптік мектеп- терге қабылдау	Жұмысқа тұрғандар	Жұмысқа тұрма- ғандар
2003	219646	98430	36924	8696	33025	37920
2004	224942	104128	43332	8398	34601	29806
2005	216108	115136	40240	7983	30177	19389
2006	184652	97332	38796	7243	25236	13715
2007	173679	90231	38838	6259	23138	11402

20-29 жастағы орта білімі бар жастардың жұмыспен қамтылуы - 30 %-ті, бастауыш кәсіптік білімі барлар - 24 %-ті, орта кәсіптік білімі барлар - 20 %-ті, жоғары білімі барлар - 55 %-ті құрайды.

Дүниежүзілік Банк өткізген "Дағдыларға, жұмыс күшіне Қазақстандағы сұраныс" атты зерттеуге сәйкес 2008 жылы жұмыс берушілердің 63 %-і жұмысшылардың білімі мен дағдыларының жеткіліксіз деңгейі бизнестің даму жолына кедергі болып отырғанын мәлімдеді. Мамандардың дағдылары мен хабардарлығына қойылатын талаптар әрдайым өсуде: қазақстандық компаниялардың 40 %-і тауарлар мен қызмет көрсетулер сапасына нормалардың күшеюіне, технологиялардың күрделенуіне, бәсекенің өсуіне байланысты соңғы екі жылда қызметкерлердің дағдыларына қойылатын талаптардың қатайтылғаны туралы хабарлады. Тұтастай алғанда республика бойынша сұраныс пен ұсыныстың теңгерімсіздігінен жыл сайын орта есеппен 21 мыңға дейінгі жұмыс орны бос қалады.

Техникалық және кәсіптік білім беретін оқу орындарының түлектерін жұмысқа орналастыру проблемалары тұтынушылардың нашар хабардар болуымен әрі жеткілікті түрде айқын құрылымдалмаған еңбек нарығымен тереңдей түсуде.

Техникалық және кәсіптік білім беруді жетілдіруге қосымша талаптар жоспарланып отырған 12-жылдық жалпы орта білім беруге 11-12 сыныптарда бейінді оқытуды енгізе отырып көшуді жүктейді.

Техникалық және кәсіптік білім беру инфрақұрылымын талдау кәсіптік лицейлер (мектептер) желісінің елеулі қысқарғанын (қазіргі күнде кәсіптік мектептердің саны 1991 жылғы кәсіптік мектептер санының 71 %-ін ғана құрайды), бәрінен бұрын техникалық және технологиялық мамандықтар бойынша кадрлар даярлайтын кәсіптік мектептер (лицейлер) мен колледждер санының да (1991 жылдан бастап 2000 жылды қоса алғанда мұндай оқу орындар санының азаюы тиісінше 59 %-ті және 28 %-ті құрады) елеулі қысқарғанын көрсетті.

2000 жылдың басына қарай кәсіптік лицейлерде (мектептерде) оқушылар контигенті 2,5 есеге, колледждерде 2 есеге азайды, ауылдық кәсіптік мектептерде оқушылар контигенті күрт азайып кетті. Республиканың бірқатар аудандарында техникалық және кәсіптік білім беретін оқу орындары мен жатақханалары жекешелендірілді немесе жабылып қалды, мұның өзі әсіресе ауыл жастары үшін техникалық және кәсіптік білім алуға қолжетімділікті елеулі түрде төмендетті.

Республикада 2007 жылғы 1 қаңтарға 830 оқу орны, соның ішінде 320 кәсіптік мектеп (оның 289-ы - мемлекеттік, 31 - жекеше), 510 колледж (оның 201-і - мемлекеттік, 309-ы жекеше) және 1,0 мыңнан астам түрлі (600 мың адам оқитын, оқу мерзімі 1-ден 6 айға дейінгі) оқу курстары, орталықтары жұмыс істеді.

Іс жүзінде барлық техникалық және кәсіптік білім беретін оқу орындары жұмыс істегенде моралдық және табиғи тұрғыдан тозған жабдықтарды пайдаланады. Бұл ретте тозған жабдықпен қамтамасыз етушілік орташа 54 %-ті құрайды.

Қазіргі уақытта кәсіптік мектептердің (лицейлердің) 122 ғимараты (45 %-і) - күрделі, 115 ғимараты (42,1 %-і) ағымдағы жөндеуді қажет етеді, кәсіптік циклдің - 153, жалпы білім беретін циклдің 146 кабинетін, 108 оқу зертханасын, 78 оқу шеберханасын қазіргі заманғы жабдықтармен жарақтандыру қажет.

Қазақстан Республикасының техникалық және кәсіптік білім беретін оқу орындарындағы білім алушылар контингенті 2007 жылғы 1 қаңтарға 55700 адамды құрады. Оның ішінде колледждерде - 450525 адам, кәсіптік лицейлерде (мектептерде) - 108175 адам оқыды. Кәсіптік лицейлерде (мектептерде) білім алушылардың 93 %-і және колледждерде білім алушылардың 16 %-і мемлекеттік бюджет есебінен оқыды. 257161 адам (білім алушылардың жалпы санының 46 %-і) мемлекеттік тілде оқыды. Негізгі орта білім беру базасында 325997 адам (білім алушылардың жалпы контингентінің 58 %-і) оқыды.

Білім берудің деңгейлері бойынша да (халықтың 10 мың адамына шаққанда білім алушылардың саны: кәсіптік мектептерде - 66 адам, колледждерде - 162 адам, жоғары оқу орындарында - 439), кәсіптер бойынша да (әрбір төртінші адам ғана техникалық және технологиялық мамандықтар бойынша оқиды, бұл экономиканың ағымдағы және перспективадағы қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін жеткіліксіз екендігі анық) кадрларды кәсіптік даярлауда тепе-теңсіздік орын алып отыр.

Білім беру бағдарламалары мен оқу-әдістемелік қамтамасыз етудің мазмұнын талдау олардың еңбек нарығындағы өзгерістерді көрсететін жұмыс берушілердің талаптарына да, базалық және кәсіптік хабардар болуды қалыптастыруға бағытталған талап етілетін дағдылар алуға ынта білдіруші оқушылардың талаптарына да жауап бермейтінін көрсетті.

Колледждер мен кәсіптік лицейлердегі оқу процесінің сапасын арттыруға оқу-әдістемелік қамтамасыз етудің төменгі деңгейі, қазіргі заманғы оқу әдебиетінің, әсіресе арнаулы пәндер бойынша мемлекеттік тілдегі әдебиеттің тапшылығы, ғылыми-әдістемелік қамтамасыз етумен мақсатты айналысатын мекемелердің жоқтығы едәуір кедергі болып табылады.

Техникалық және кәсіптік білім беру жүйесінде 41,0 мың педагогика қызметкерлері, соның ішінде колледждерге - 22,9 мың адам, кәсіптік лицейлерде (мектептерде) 11,8 мың адам жұмыс істейді. Кадрлық құрамда қарт кісілердің көбеюінің, еңбекақы деңгейінің төмендігі мен техникалық және кәсіптік білім беру жүйесінің педагогика қызметкерлеріне арналған әлеуметтік қоржынның жеткіліксіздігі салдарынан неғұрлым білікті әрі болашағы бар оқытушылардың кәсіпорындарға кетіп қалуының тұрақты үрдісі сақталып қалуда. Арнаулы пәндер оқытушылары мен өндірістік оқытып-үйрету шеберлерінің өндірісте тағылымдамадан өту және біліктілігін көтеру жүйесі жоқ.

Оқу орындарында білім беру қызмет көрсетулерінің жұмыс берушілерімен - клиенттерімен тұрақты байланыстар жетіспейді. Техникалық және кәсіптік білім беру жүйесі еңбек нарығы мен жұмыс берушілердің қажеттілігіне емес, оқытушылар мен оқу-материалдық базаның ағымдағы мүмкіндіктеріне бағдарланған. Тұрақты негізде ынтымақтастықты дамытуға жәрдемдесуге тиіс республикалық, жергілікті деңгейлердегі жанама құрылымдардың жоқтығы әлеуметтік серіктестікті дамыту жолындағы кедергі болып табылады.

Шешімдер қабылдауда, ресурстарды тарту мен пайдалануда республикалық және жергілікті басқару деңгейлері арасында жауапкершілікті айқын бөлісу жоқ. Қолданыстағы басқару практикасы кадрлар даярлауда сұраныс пен қажеттілікті нақты әрі дәл бағалауға мүмкіндік бермейді.

Техникалық және кәсіптік білімнің дамуын баяулататын басты факторлардың бірі қаржыландыру көлемінің аздығы мен техникалық және қызмет көрсету еңбегі кадрларын даярлауға мемлекеттік білім беру тапсырысын жоспарлау тетігінің жетілдірілмегендігі болып табылады.

Техникалық және кәсіптік білім беруде бір білім алушыға халықтың жан басына шаққандағы ішкі жалпы өнімнен (ІЖӨ) жұмсалатын шығыстар (орта есеппен 20 %-тен аз) жоғары оқу орнындағы бір білім алушыға халықтың жан басына шаққандағы ІЖӨ-нен жұмсалатын шығыстармен салыстырғанда (50 %-тен жоғары) едәуір төмен.

Кәсіптік лицейлер (мектептер) жергілікті атқарушы органдардың қарамағында бола тұра, бір маманды оқытуға жұмсалатын шығыстардың орташа бағасы ескерілмей әрі жалпы білім беретін мектептерге қарағанда едәуір нашар қаржыландырылады. Жергілікті бюджеттен қаржыландырылатын колледждерге бір оқушыны ұстауға жылына (2007 жылы - орта есеппен 113 488 теңге) республикалық бюджеттегі колледждермен салыстырғанда (2007 жылы - орта есеппен 252,6 мың теңге) екі есе аз қаражат бөлінеді.

Техникалық және кәсіптік білім беруге бөлінетін қаражат (ІЖӨ-нің 0,2 %-і) басқа елдерде бөлінетіннен әлдеқайда төмен. Салыстыру үшін, Чех Республикасында 2003 - 2004 жылдардың өзінде-ақ техникалық және кәсіптік білім беруге ІЖӨ-нің 0,97 %-ті, Польшада - ІЖӨ-нің 0,56 %-ті, Словакияда - ІЖӨ-нің 0,58 %-ті жұмсалды.

Кәсіптік лицейлерде (мектептерде) оқушыларды әлеуметтік қолдау төмен деңгейде қалып отыр. Кәсіптік лицейлердің (мектептердің) білім алушыларын тамақтандыруды ұйымдастыруға жергілікті бюджеттердің есебінен бөлінетін қаражат орта есеппен күніне 101 теңгені немесе айына 3030 теңгені құрайды.

Техникалық және кәсіптік білім беруді дамытудың жағымды әлемдік үрдістерін зерделеу:
неғұрлым дамыған елдерде біліктілік талаптары бойынша айқын құрылымдалған еңбек нарығы, жұмыс берушілерді техникалық және қызмет көрсету еңбегінің кадрларын даярлау жүйесін дамытуға тұрақты түрде қаражат салуға ынталандырудың бар екендігін (Германия, Норвегия, Финляндия);

біліктіліктің еңбек нарығына сәйкестігіне білім беру бағдарламаларының икемділігі, модульділігі, бір уақытта бірнеше біліктілік беру (Британияның техникалық орта мектептерінде негізгі бағдарлама бойынша оқудың бір жылын бітіріп, үш түрлі біліктілік ала отырып, әртүрлі үш емтихан кеңесінен диплом алуға болады) есебінен қол жеткізілетінін;

білім беру сатылары мен деңгейлерінің сабақтастығын (АҚШ-та, Ұлыбританияда колледждердің білім беру бағдарламалары университеттегі алғашқы екі жылдағы оқытумен теңеседі және диплом университеттің үшінші курсына оқуға түсуге мүмкіндік береді, Францияда кәсіптік лицейлер бағдарламалары университеттер бағдарламаларының сатысы болып табылады);

оқыту сапасын бағалау мен аккредиттеудің тәуелсіз институционалдық тетіктерінің қалыптасатынын (мысалы, Венгрияда Кәсіптік біліктердің ұлттық тіркелімі, Бағалау мен сертификаттаудың ұлттық орталығы, Словенияда - Кәсіптік білім беру жөніндегі ұлттық орталық, Эстонияда - Ересектерге кәсіптік білім беру жөніндегі ұлттық кеңес);

кәсіптік білім беру мен оқытудың тегін екендігін (Германия, Франция, Финляндия), өйткені техникалық және кәсіптік білім беруге жұмсалатын шығындар басқа білім беру деңгейлерімен салыстырғанда әлеуметтік және экономикалық тұрғыдан үлкен нәтиже беретін болғандықтан, техникалық және қызмет көрсету еңбегі кадрларын даярлау басым қаржыландырылатынын (мысалы, Австрияда бір оқушыға жұмсалатын шығыстар 9 584 АҚШ долларын, Израильде - 7 762 АҚШ долларын, Нидерландта - 7 622 АҚШ долларын құрайды);

инфрақұрылымның дамығандығын (Францияда 7 мыңға жуық техникалық лицей, 2600 лицей), өндірісшілік, фирмаішілік оқытумен айналысатын орталықтардың саналуандығын (АҚШ пен Жапонияда жекелеген кәсіптік мектептер, колледждер кадрларды тек теориялық даярлауды жүзеге асырады, ал өндірістік оқыту мен біліктілігін арттыру кәсіпорындарда жүргізіледі);

техникалық және қызмет көрсету еңбегінің мамандарын даярлаудың жоғары білімді мамандарды даярлаудан асып түсетінін (АҚШ-тың, Жапонияның, Еуропалық Одақ елдерінің жұмыспен қамтылған халқының құрылымында лицейлер мен колледждерді бітірген мамандар 60 %-ті құрайды);

кәсіптік білім туралы арнайы заңдар қабылдауға болатынын (кәсіптік білім туралы заңдар Германия, Франция, Польша, Финляндия, Нидерланды, Венгрия, Словения, Украина, Белоруссия, Молдова сияқты елдерде қабылданған) көрсетті.

4. Бағдарламаның мақсаты мен міндеттері

Бағдарламаның мақсаты - экономика салаларын бәсекеге қабілеттілік дағдылары мен білім алуды жалғастыру үшін жеткілікті әлеуеті бар техникалық және қызмет көрсету еңбегінің білікті мамандарымен қамтамасыз ету үшін техникалық және кәсіптік білім беру жүйесін жаңғырту.

Қойылған мақсатты іске асырудың негізгі міндеттері мыналар болып табылады:
1) техникалық және кәсіптік білім берудің қолжетімділігі мен тартымдылығын қамтамасыз ету;

2) техникалық қызмет көрсету еңбегі кадрларын даярлау мен бәсекеге қабілеттілік сапасын көтеру;

3) техникалық және кәсіптік білім беру жүйесін басқару мен қаржыландыру тиімділігін қамтамасыз ету.

Техникалық және кәсіптік білім беруді дамытудың жетекші принциптері: білім беру бағдарламаларының қолжетімділігі, икемділігі, модульділігі; кәсіптік білімнің үздіксіздігі, сабақтастығы, оқыту технологияларының белсенділігі, басқарудың салааралық сипаты, нәтижеге бағдарланушылық болуға тиіс.

5. Бағдарламаның негізгі бағыттары мен оны іске асырудың тетіктері

Бағдарламаның мақсатына қол жеткізу мен негізгі міндеттерді орындау үшін техникалық және кәсіптік білім берудің мазмұнын, материалдық-техникалық базасын жаңғырту, инфрақұрылымын дамыту, кадрлар даярлау сапасын қамтамасыз ету, басқару мен қаржыландыру жүйесін жетілдіру.

5.1. Техникалық және кәсіптік білім беру жүйесінің қолжетімділігі мен тартымдылығын қамтамасыз ету үшін оның мазмұнын, материалдық-техникалық базасын, инфрақұрылымын жаңғырту

Техникалық және қызмет көрсету еңбегі білім беру бағдарламаларының қолжетімділігі мен тартымдылығын қамтамасыз ету үшін мынадай іс-шаралар өткізілетін болады:

1. Техникалық және кәсіптік білім беретін оқу орындарында бейінді оқытумен бірге, 12-жылдық білім беруге көшуді ескере отырып, жалпы орта білім берудің кіріктірілген білім беру бағдарламаларын әзірлеп, іске асыру.

2. Жұмыс берушілердің, халықаралық сарапшылардың қатысуымен оқушылардың базалық, арнаулы хабардарлықтарды және бірнеше біліктерді игеруін көздейтін техникалық және кәсіптік білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын; мамандықтар бойынша, оның ішінде бакалавриат бағдарламаларына баламалы интеграцияланған (модульді) білім беру бағдарламаларын; арнаулы пәндер бойынша типтік оқу бағдарламалары, оқу әдебиеті, оқу құралдары және оқу-әдістемелік кешендер бойынша үлгілік оқу бағдарламаларын әзірлеп, енгізу.

3. Түлектердің жоғары оқу орындарында оқуды жалғастыруына жағдайлар жасау үшін қысқартылған оқу мерзімімен білім беру бағдарламаларын әзірлеу.

4. Техникалық және кәсіптік білім беру жүйесіне оқытудың ақпараттық, дистанциялық, интерактивтік технологияларын енгізу, соның ішінде Қазақстандық білім беруші веб-порталының мүмкіндіктерін пайдалану.

5. Техникалық және кәсіптік білім беру саласында жетекші халықаралық ұйымдармен ынтымақтастықты дамыту, адами ресурстарды, соның ішінде ақпараттық технологияларды пайдалану мәселелері бойынша, дамыту.

6. Кәсіптік білім беру бағдарламаларының мазмұнын жаңарту мәселелері жөнінде ғылыми-әдістемелік зерттеулер жүргізу.

7. Кәсіптік лицейлерде (мектептерде) оқушыларды әлеуметтік қорғау мен шәкіртақылық қамтамасыз етудің қазіргі жүйесін, шәкіртақы мөлшерін қайта қарау.

8. Оқушыларды:

білім беру ұйымдарында оқушыларды кәсіптік мансаптық басшылық жасауына және жұмысқа орналастыруға жәрдемдесу жөнінде құрылымдар құрып, дамыту;

жұмыспен қамту органдарында техникалық және кәсіптік білім беретін оқу орындарымен бірлесіп өңірлер мен мамандықтар тұрғысынан оқу бітірушілердің деректер базасын жасау;

жұмыспен қамту органдары мен техникалық және кәсіптік білім беру ұйымдарының арасында еңбек нарығындағы бос орындар және жұмыспен қамтумен қамтамасыз ету тетіктерін (жұмысқа жолдама, әлеуметтік жұмыс орнына жұмысқа орналастыру, жастар практикасы және басқалар) пайдалану туралы ақпарат алмасу;

жұмыс берушілермен бірлесіп оқушылардың кейіннен жұмысқа орналасып кетуін ескере отырып нақты жұмыс орнында өндірістік практикасын ұйымдастыру;

жұмыспен қамту органдарымен бірлесіп техникалық және кәсіптік білім беретін оқу орындарының түлектерін жұмыспен қамту мониторингін жүргізу арқылы жұмысқа орналастыру мен мансаптық басшылық жасауға жәрдемдесу жүйесін енгізу.

9. Бұқаралық ақпарат құралдарында еңбек адамы мәртебесі мен техникалық және кәсіптік білім беру жүйесінің бет-бейнесін, беделін, тартымдылығын көтеру жөнінде ақпараттық-түсіндіру жұмысын күшейту.

10. Техникалық және кәсіптік білім беру жүйесінің инфрақұрылымы мен материалдық-техникалық базасын:

кәсіптік лицейлер (мектептер) мен колледждердің оқу-өндірістік шеберханалары мен зертханаларын қазіргі заманғы оқу-өндірістік және технологиялық жабдықтармен жаңарту және қайта жарақтандыру;

техникалық және кәсіптік білім беретін оқу орындарына күрделі жөндеу жүргізу;

облыстық (қалалық) білім департаменттері оқу-әдістемелік кабинеттерінің жұмыс істеуі;

Атырау, Оңтүстік Қазақстан, Павлодар, Шығыс Қазақстан облыстарында жаңа оқу орындары мен өңіраралық кәсіптік орталықтарының құрылыстарын салу;

техникалық және кәсіптік білім беретін оқу орындарының жатақханаларын салу есебінен дамыту.

5.2. Техникалық және қызмет көрсету еңбегі кадрларын даярлау мен олардың бәсекеге қабілеттілік сапасын көтеру

Кадрлар даярлау мен олардың бәсекеге қабілеттілік сапасы мынадай іс-шаралармен қамтамасыз етілетін болады:

1. Техникалық және кәсіптік білім беру ұйымдарында жұмыс істеу үшін техникалық мамандықтар бойынша мемлекеттік білім беру гранттарын бөлу есебінен жоғары оқу орындарында мамандар даярлау.

2. Жаңа білім беру бағдарламаларын, оқытудың ақпараттық, интерактивтік, дистанциялық технологияларын енгізу үшін педагогика қызметкерлерінің біліктілігін арттыруды ұйымдастыру, жаңа технологияларды зерделеу үшін арнаулы пәндер оқытушыларының, өндірістік оқытып-үйрету шеберлерінің өндірістік кәсіпорындар базасында тағлымдамадан өтуі.

3. Техникалық және кәсіптік білім беретін оқу орындарына, соның ішінде ақпараттық технологиялар саласындағы жетекші шетелдік оқытушылар мен ғалымдарды шақырту.

4. Жоғары технологиялармен, соның ішінде ақпараттық технологиялармен байланысты, күрделі (аралас) кәсіптер мен практикалық дағдыларды меңгерген мамандар даярлау.

5. Дарынды білім алушыларды қолдау мақсатында "Кәсіп үздігі" атағын бере отырып конкурстар ұйымдастыру және өткізу.

6. Мемлекеттік грант пен "Үздік педагог" атағын алуға оқытушылар арасында, үздік техникалық және кәсіптік білім беретін оқу орны арасында "Үздік оқу орны" конкурстарын өткізу.

7. Салалық министрліктер мен жұмыс берушілердің қатысуымен еңбек және жұмыспен қамтудың уәкілетті органдарымен бірлесіп:
білім берудің түрлі деңгейлерінің қазіргі біліктерін ұлттық және халықаралық еңбек нарығында танылған біліктердің көпдеңгейлі жүйесіне біріктіру;
нақты мамандық шеңберінде қызметкер орындайтын кәсіптік қызметтің қазіргі біліктілік талаптарына сәйкестік дәрежесін белгілеуге мүмкіндік беретін көрсеткіштер ретінде кәсіптік стандарттар әзірлеуде жұмыс берушілер бірлестіктеріне жәрдемдесу;
сертификаттау саласындағы халықаралық ұйымдарды тарта отырып мамандардың кәсіби дағдылары мен біліктілігін тәуелсіз бағалау мен сертификаттау жүйесін енгізу арқылы ұлттық біліктілік жүйесін қалыптастыру.

8. Үздік оқу орындарының базасында:
еңбек нарығының талаптары мен халықаралық стандарттарға сәйкес, тартылатын шетелдік жұмыс күшін алмастыруға қабілетті кадрлар даярлауды ұйымдастыру;
кіріктірілген білім беру бағдарламаларын іске асыратын жоғары техникалық мектептер құру.

9. Оқу орындары жұмысының жағымды тәжірибесін тарату, техникалық және кәсіптік білім беру жүйесіндегі инновацияларды ынталандыру жүйесін енгізу.

5.3. Техникалық және кәсіптік білім беруді басқару мен қаржыландыру жүйесін жетілдіру

Техникалық және кәсіптік білім беру жүйесін басқару тиімділігін арттыру үшін мынадай іс-шаралар жүргізілетін болады:

1. Адами ресурстарды дамыту және республикалық деңгейде әлеуметтік серіктестік жөніндегі жұмысты үйлестіру саласында мемлекеттік саясатты іске асыруға жәрдемдесу үшін құрамына мемлекеттік органдардың, жұмыс берушілер мен қызметкерлердің өкілдері кіретін техникалық және кәсіптік білім беруді дамыту мен кадрлар даярлау жөніндегі ұлттық кеңес құру.

2. Экономика салаларында кадрлар даярлау мәселелері бойынша әлеуметтік серіктестікті дамытуды қамтамасыз ету үшін салалық министрліктердің, жұмыс берушілер мен қызметкерлер бірлестіктерінің өкілдерін тарта отырып, техникалық және кәсіптік білім беруді дамыту мен кадрлар даярлау жөніндегі салалық кеңестердің жұмыс істеуі (кадрларға салалық қажеттілікті айқындау, техникалық және қызмет көрсету еңбегінің кадрларын даярлауға мемлекеттік тапсырысты қалыптастыруға қатысу, техникалық және кәсіптік білім беретін оқу орындары түлектерінің өндірістік практикасын ұйымдастыруға және олардың жұмысқа орналасуына жәрдемдесу, ұлттық біліктілік жүйесін әзірлеуге қатысу).

3. Өңірлік еңбек нарықтарын техникалық және қызмет көрсету еңбегінің білікті кадрларымен қамтамасыз ету жөніндегі жұмысты үйлестіру үшін әкімдіктердің, ірі кәсіпорындар мен жұмыс берушілер бірлестіктерінің өкілдерін қамти отырып, өңірлік кеңестер құру (кадрларға салалық қажеттілікті айқындау, техникалық және қызмет көрсету еңбегінің кадрларын даярлауға мемлекеттік тапсырысты қалыптастыруға қатысу, өңірдегі техникалық және кәсіптік білім беретін оқу орындары түлектерінің өндірістік практикасын ұйымдастыруға және олардың жұмысқа орналасуына жәрдемдесу).

4. Білім алушыларға өндірістік практикадан өтуде, түлектерге жұмысқа орналасуда, білім беру ұйымдарының материалдық-техникалық базасын нығайтуда жәрдемдесу үшін әлеуметтік серіктестіктердің, жұмыс берушілер қауымдастықтарының, қоғамдық ұйымдарының өкілдерін қамти отырып, оқу орындарында қамқорлық кеңестерін құру.

5. Техникалық және кәсіптік білім беретін оқу орындарының ИСО 9001-2000 менеджмент сапасы жүйесінің стандарттарымен үйлестірілген басқару стандарттарын әзірлеп, енгізуі.

6. Халықаралық практикаға сәйкес техникалық және кәсіптік білім беру бағдарламаларын әзірлеу және оларды аккредитациялау стандарттарын енгізу.

7. Техникалық және кәсіптік білім беру жүйесінің менеджменттерін даярлау мен басқарушы қызметкерлерінің біліктілігін арттыруды, соның ішінде шетелдерде, ұйымдастыру.

8. Техникалық және қызмет көрсету еңбегі кадрларын даярлауда:
техникалық және кәсіптік білім беру жүйесін дамытуға бизнес-құрылымдардың қатысуының, кадрлар даярлауда мемлекет пен бизнестің шоғырландырылған жауапкершілігінің нормативті құқықтық шарттарын жетілдіру;

техникалық және қызмет көрсету еңбегі кадрларын даярлау, қайта даярлау, біліктілігін арттыру, білім алушыларды өндірістік практикалардан өткізу, түлектерді жұмысқа орналастыру жөнінде шарттар жасасу;

кадрлар даярлау, білім алушылардың шәкіртақысын жұмыс берушілердің қаражат есебінен тағайындау;

техникалық және кәсіптік білім беретін оқу орындарына педагогтық қызметке кәсіпорындардың жоғары білікті кадрларын тарту;

техникалық және кәсіптік білім беруді дамытуды қолдау қорын құру арқылы әлеуметтік серіктестікті дамыту.

9. Еңбек нарығы талаптарын ескере отырып:

еңбек нарығы мен халықтың оқыту бағдарламаларына сұранысын ескере отырып, техникалық және кәсіптік білім беретін оқу орындары желісіне бағалау жүргізу;

тиімділікті және жергілікті еңбек нарықтарының талаптарына сай болушылықты арттыру үшін оқу орындарының бірлестігі арқылы техникалық және кәсіптік білім беретін оқу орындары желісін қайта құрылымдау.

10. Техникалық және кәсіптік білім беруді:

бір білім алушыға жұмсалатын баға нормативін және оқу орны жұмысының нәтижелілігін айқындай отырып, оқу орындарын қаржыландыру;

білім алушы контигентінің жылжу мониторингі және нәтижелерге қол жеткізу үшін ақпаратты жүйе әзірлеп, енгізу;

техникалық және арнаулы пәндер оқытушыларының, өндірістік оқытып-үйрету шеберлерінің еңбегіне ақы төлеу жүйесін жетілдіру арқылы қаржыландыру.

6. Қажетті ресурстар мен қаржыландыру көздері

Бағдарламаны іске асыруға бюджет қаражаттар, түрлі мүдделі тараптардың үлестік қатысуымен тікелей инвестициялар, қорлар мен халықаралық ұйымдардың қаражаты.

Мемлекеттік бағдарламаны іске асыруға байланысты қаржылық шығындар: 58178,9 млн. теңгені, оның ішінде: 2008 жылы - 5707,8 млн. теңгені, 2009 жылы - 23486,7 млн. теңгені, 2010 жылы - 28984,4 млн. теңгені құрайды; бюджет есебінен: барлығы - 40749,8 млн. теңге, 2008 жылы - 3396,6 млн. теңге, 2009 жылы - 16701,4 млн. теңге, 2010 жылы - 20651,8 млн. теңге;
жергілікті бюджеттер есебінен: барлығы - 17429,1 млн. теңге, оның ішінде: 2008 жылы - 2311,2 млн. теңге, 2009 жылы - 6785,3 млн. теңге, 2010 жылы - 8332,6 млн. теңге.

Мемлекеттік бюджеттің қаражаты есебінен 1-кезеңде қаржыландырылатын іс-шаралар бойынша шығыстар көлемі жыл сайын тиісті қаржы жылына арналған республикалық және жергілікті бюджетті бекіту кезінде нақтыланады.

Мемлекеттік бюджеттің қаражаты есебінен 2-кезеңде қаржыландырылатын іс-шаралар бойынша шығыстар көлемі 2011 және 2012 жылдарға арналған республикалық және жергілікті бюджетті бекіту кезінде қарастырылады.

7. Бағдарламаны іске асырудан күтілетін нәтижелер мен оның индикаторлары

Бағдарламаны іске асыру кезең-кезеңімен жүзеге асырылады.

Бірінші кезең (2008 - 2010 жылдар) техникалық және кәсіптік білім беру жүйесінің оқыту бағдарламаларын жаңартуға және институционалды дамытуға бағытталады.

Екінші кезең (2011 - 2012 жылдар) техникалық және кәсіптік білім беру жүйесінің реформалары мен тұрақты жұмыс істеуін қамтамасыз етуді жетілдіру кезеңі болады.

Бағдарламаны іске асыру мынадай нәтижелерді қамтамасыз етеді:

бірінші кезеңде:
техникалық және кәсіптік білім беретін 45 жаңа оқу орнын, соның ішінде: 2008 жылы - 2 бірлік, 2009 жылы - 31 бірлік, 2010 жылы - 12 бірлік құрылысын салу есебінен техникалық және кәсіптік білім алуға қол жетімшілікке жағдайлар жасалатын;

Атырау, Оңтүстік Қазақстан, Павлодар, Шығыс Қазақстан облыстарында 4 өңіраралық кәсіптік орталықтар салынатын;

оқу орындарының 41 жатақханасының, соның ішінде 2009 жылы - 20 бірлігінің, 2010 жылы - 21 бірлігінің құрылысы аяқталатын;

мемлекеттік тапсырыс негізінде техникалық және кәсіптік білім беретін оқу орындарына қабылданатын оқушылар саны 2008 жылы - 80,0 мың адамға дейін, 2009 жылы - 100,1 мың адамға дейін, 2010 жылы - 125,3 мың адамға дейін ұлғаятын;

жұмыспен қамту органдарымен бірлесіп, еңбек нарығының білікті кадрларға қажеттілігі, мемлекеттік білім беру тапсырысын қалыптастыру кезінде мамандықтар мен кәсіптердің тізбесі айқындалатын;

жұмыс берушілердің қатысуымен жаңа мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттары: 2008 жылы - 72 стандарты, 2009 жылы - 72 стандарты, 2010 жылы - 86 стандарты әзірленетін;

кіріктірілген (модульдік) білім беру бағдарламалары: 2008 жылы - 94, 2009 жылы - 65, 2010 жылы - 65 әзірленетін;

білім беру бағдарламалары білім алушылардың бойында базалық және арнаулы хабардарлықты қалыптастыруға бағытталып, ол жастар үшін неғұрлым тартымды және жұмыс берушілерге қажет етілетін;

жұмыс берушілердің 2009 жылы - 50 %-ке, 2010 жылы - 100 %-ке талаптарын ескере отырып, арнаулы пәндер бойынша типтік оқу бағдарламалардың мазмұны жаңартылатын;

оқу әдебиетінің 800 атауы және арнаулы пәндер бойынша 800 оқу-әдістемелік көмекші құралдар, соның ішінде: 2009 жылы - оқу әдебиетінің 400 атауы мен 400 оқу-әдістемелік құралы, 2010 жылы - оқу әдебиетінің 400 атауы мен 400 оқу-әдістемелік құралы әзірленетін;

мемлекеттік тапсырыс негізінде даярланған мамандар саны, барлығы: 2008 жылы - 72119 адамға, 2009 жылы - 82610 адамға, 2010 жылы - 90565 адамға, 2011 жылы - 99550 адамға ұлғаятын;

жоғарғы оқу орындарында оқуын жалғастыратын білім алушылардың үлесі 2008 жылы - 20 %-ке дейін, 2009 жылы - 25 %-ке дейін, 2010 жылы - 30 %-ке дейін ұлғаятын;

техникалық және кәсіптік білім беретін оқу орындарының жоғары деңгейлі біліктілік алған түлектері үлесі: 2008 жылы - 15,0 %-ке дейін, 2009 жылы - 15,5 %-ке дейін, 2010 жылы - 20 %-ке дейін ұлғаятын;

"Кәсіп үздігі" атағын: 2008 жылы - 14 адамға, 2009 жылы - 28 адамға, 2010 жылы - 28 адамға беруге конкурс өткізілетін; халықаралық кәсіптік шеберлік конкурстарына 2009 жылы - 4 адам, 2010 жылы - 4 адам қатысатын;

техникалық және қызмет көрсету еңбегі кадрларын даярлау сапасын тәуелсіз бағалаумен, сертификаттауға жататын мамандықтар мен кәсіптер саны: 2008 жылы - 22-ге дейін, 2009 жылы - 54-ке дейін, 2010 жылы - 70-ке дейін, 2011 жылы - 100 дейін ұлғаятын;

техникалық және кәсіптік білім беретін оқу орындарының жұмысқа орналастырылған түлектерінің үлесі 2008 жылы - 75,5 %-ке дейін, 2009 жылы - 78,0 %-ке дейін, 2010 жылы - 80 %-ке дейін ұлғаятын;

техникалық және кәсіптік білім беру жүйесінде оқушылардың жалпы санының техникалық және технологиялық, соның ішінде ақпараттық технологиялар саласы бойынша оқушылардың үлесі: үлесі 2008 жылы - 15,0 %-ке, 2009 жылы - 30 %-ке, 2010 жылы - 30,0 %-ке ұлғаятын;

мемлекеттік білім беру тапсырысының есебінен жоғары оқу орындарында техникалық бағыттар бойынша білім алушы оқытушылардың үлесі: 2009 жылы - 10 %-ке, 2010 жылы - 20 %-ке, 2011 жылы - 30 %-ке ұлғаятын;

оқу орындарында жұмыс істеу үшін 120 шетелдік оқытушы, соның ішінде: 2009 жылы - 60 адам, 2010 жылы - 60 адам шақырылатын;

арнаулы пәндер оқытушылары мен өндірістік оқытып-үйрету шеберлерінің біліктілігі: жоғарғы 2008 жылы - 1000 адамға, 2009 жылы - 1000 адамға, 2010 жылы - 1000 адамға көтерілетін;

өндірістік кәсіпорындар мен ұйымда базасында жұмыс берушілер қаражаты есебінен тағылымдамадан өткен өндірістік оқытып-үйрету шеберлерінің үлесі ұлғаятын;

техникалық және кәсіптік білім берудің білім беру бағдарламалары: 2009 жылы - 20 бағдарламаға, 2010 жылы - 25 бағдарламаға, 2011 жылы - 30 бағдарламаға аккредитацияланатын;

қазіргі заманғы оқу-өндірістік және технологиялық жабдықтар мен жарақтандырылған кәсіптік лицейлер (мектептер) мен колледждердің оқу-өндірістік шеберханалары мен зертханаларының саны, соның ішінде 2009 жылы - 94 бірлікке дейін, 2010 жылы - 95 бірлікке дейін ұлғаятын;

оқу орындарына 5 943,04 млн. теңгеге, соның ішінде 2008 жылы - 1 873,32 млн. теңгеге, 2009 жылы - 1 483,27 млн. теңгеге, 2008 жылы - 1 636,70 млн. теңгеге күрделі жөндеу жүргізілетін;

ИСО 9001-2000 сапа менеджменті жүйесі стандарттарымен үйлестірілген басқару стандарттарын қолданысқа енгізген оқу орындарының саны: 2008 жылы - 5 %-ке, 2009 жылы - 5 %-ке, 2010 жылы - 10 %-ке ұлғаятын;

техникалық және кәсіптік білім беруді дамыту мен кадрлар даярлау жөніндегі ұлттық, салалық және өңірлік кеңестер құрылатын;

кадрлар даярлау саласында ынтымақтастық жөнінде жұмыс берушілер бірлестіктерімен және ірі кәсіпорындармен: 2008 жылы - 16, 2009 жылы - 20, 2010 жылы - 25, 2011 жылы - 30 меморандум мен келісім жасалатын;

жұмыс берушілер қаражаты есебінен оқушылар мен шәкіртақы алушылардың үлесі ұлғаятын;

конкурстық негізде: соның ішінде 2008 жылы - 16, 2009 жылы - 16, 2010 жылы - 16 үздік техникалық және кәсіптік білім беретін оқу орны айқындалатын;

техникалық және қызмет көрсету еңбегі кадрларын даярлауда, қайта даярлауда және біліктілігін көтеруде жекеше секторды тарту үшін нормативтік құқықтық база жасалатын;

мемлекеттік білім беру ұйымдарын мемлекеттік білім беру тапсырысының негізінде қаржыландыру жүзеге асырылатын болады;

екінші кезеңде:
жаңа оқу орындар, өңіраралық кәсіби орталықтар және жатақханалар құрылысы аяқталады;

кәсіптік лицейлерде (мектептерде) оқушыларды әлеуметтік қорғау мен шәкіртақылық қамтамасыз ету жүйесі қайта қаралатын, соның ішінде шәкіртақы мөлшерін көтеру жөнінде шаралар қабылданатын;

көпдеңгейлі ұлттық біліктілік жүйесі құрылатын;

жұмыс берушілердің республикалық бірлестіктерімен бірлесіп кәсіптік стандарттар әзірленетін;

оқу орындарының оқу-өндірістік шеберханалары мен зерханаларын қазіргі заманғы оқу-өндірістік және технологиялық жабдықтармен, ақпараттық технологиялармен жаңартылу жалғасатын;

сертификаттау саласындағы халықаралық ұйымдарды тарта отырып, мамандардың кәсіби дағдылары мен біліктілігін сертификаттау жүйесі енгізілетін;

техникалық және кәсіптік білім беретін оқу орындарының түлектері арасында жұмыспен қамту деңгейі көтерілетін;

оқу орны жұмысының нәтижелілігі ескеріле отырып, бір білім алушыға жұмсалатын шығыстар бағасының нормативі айқындалатын болады.

Тұтастай алғанда, көрсетілген шаралар Қазақстанда жастардың еңбек ету қабілеттілігін арттыру мен адами ресурстарды дамыту үшін кеңінен хабардарлы әрі озық іргелі білімі бар бәсекеге қабілетті кадрлар даярлайтын техникалық және кәсіптік білім берудің тиімді жүйесін құруға ықпал ететін болады.

О Государственной программе развития технического и профессионального образования в Республике Казахстан на 2008-2012 годы

Указ Президента Республики Казахстан от 1 июля 2008 года N 626. Утратил силу Указом Президента Республики Казахстан от 7 декабря 2010 года N 1118

Сноска. Утратил силу Указом Президента РК от 07.12.2010 N 1118(вводится в действие с 01.01.2011).

В целях создания высокоэффективной, конкурентоспособной и доступной системы технического и профессионального образования ПОСТАНОВЛЯЮ :

1. Утвердить прилагаемую Государственную программу развития технического и профессионального образования в Республике Казахстан на 2008-2012 годы (далее - Программа).

2. Правительству Республики Казахстан в месячный срок разработать и утвердить план мероприятий по реализации Программы на 2008-2010 годы (1-й этап).

3. Центральным и местным исполнительным органам, а также государственным органам, непосредственно подчиненным и подотчетным Президенту Республики Казахстан, принять меры по реализации Программы.

4. Министерству образования и науки Республики Казахстан один раз в полугодие не позднее 25-го числа месяца, следующего за отчетным периодом, представлять в Администрацию Президента Республики Казахстан и Правительство Республики Казахстан информацию о ходе реализации Программы.

5. Контроль за исполнением настоящего Указа возложить на Правительство Республики Казахстан.

6. Настоящий Указ вводится в действие со дня подписания.

Президент
Республики Казахстан Н. Назарбаев

УТВЕРЖДЕНА
Указом Президента
Республики Казахстан
от 1 июля 2008 года N 626

ГОСУДАРСТВЕННАЯ ПРОГРАММА
развития технического и профессионального образования
в Республике Казахстан на 2008-2012 годы

Астана, 2008 год

Содержание

1. Паспорт Программы
2. Введение
3. Анализ современного состояния системы технического и
профессионального образования
4. Цели и задачи Программы
5. Основные направления и механизмы реализации Программы
5.1. Модернизация содержания, материально-технической базы и
инфраструктуры системы технического и профессионального
образования для обеспечения ее доступности и привлекательности
5.2. Повышение качества подготовки и конкурентоспособности кадров
технического и обслуживающего труда
5.3. Совершенствование систем управления и финансирования
технического и профессионального образования
6. Необходимые ресурсы и источники финансирования
7. Ожидаемые результаты от реализации и индикаторы Программы

1. Паспорт Программы

Наименование Государственная программа развития технического и
Программы профессионального образования в Республике
Казахстан на 2008 - 2012 годы

Основание для Общенациональный план основных направлений
paзработки (мероприятий) по реализации ежегодных 2005-2007
годов посланий Главы государства народу
Казахстана, утвержденный Указом Президента
Республики Казахстан от 6 апреля 2007 года N 310;
Общенациональный план мероприятий по реализации
Послания Главы государства народу Казахстана от
6 февраля 2008 года "Повышение благосостояния
граждан Казахстана - главная цель
государственной политики", утвержденный Указом
Президента Республики Казахстан от 14 февраля
2008 года N 535; План мероприятий по исполнению
Общенационального плана мероприятий по реализации
Послания Главы государства народу Казахстана от
6 февраля 2008 года "Повышение благосостояния
граждан Казахстана - главная цель государственной
политики", утвержденный постановлением
Правительства Республики Казахстан от 14 марта
2008 года N 246; Перечень действующих и
разрабатываемых государственных и отраслевых
(секторальных) программ на 2008-2010 годы
Среднесрочного плана социально-экономического
развития Республики Казахстан на 2008-2010 годы,
утвержденного постановлением Правительства
Республики Казахстан от 29 августа 2007 года
N 753

Разработчик Министерство образования и науки Республики
Казахстан

Цель Программы Модернизация системы технического и
профессионального образования для обеспечения
отраслей экономики и работодателей
квалифицированными специалистами технического и
обслуживающего труда с конкурентоспособными
навыками и достаточным потенциалом для
продолжения образования

Задачи Обеспечение доступности и привлекательности
Программы технического и профессионального образования;
повышение качества подготовки и
конкурентоспособности кадров технического
обслуживающего труда;
обеспечение эффективности управления и
финансирования системы технического и
профессионального образования

Сроки 1 этап институциональной модернизации:
реализации 2008-2010 годы;
Программы 2 этап устойчивого развития: 2010-2012 годы

Необходимые На реализацию Программы будут использованы
ресурсы средства, предусмотренные в республиканском
и источники и местном бюджетах, прямые инвестиции
финансирования с долевым участием различных заинтересованных
сторон, средства фондов и международных
организаций.
Финансовые затраты, связанные с реализацией
Программы составят: 58178,9 млн.тенге, в том
числе: в 2008 году - 5707,8 млн.тенге, в 2009
году - 23486,7 млн. тенге, в 2010 году -
28984,4 млн.тенге;
за счет республиканского бюджета:
всего 40749,8 млн. тенге, в 2008 году - 3396,6
млн. тенге, в 2009 году - 16701,4 млн. тенге, в
2010 году - 20651,8 млн. тенге;
за счет местных бюджетов: всего - 17429,1
млн. тенге; в том числе: в 2008 году - 2311,2
млн. тенге, в 2009 году - 6785,3 млн. тенге,
в 2010 году - 8332,6 млн. тенге.
Объемы расходов по мероприятиям 1-го
этапа, финансируемым за счет средств
государственного бюджета, будут ежегодно
уточняться при утверждении республиканского и
местного бюджетов на соответствующий
финансовый год.
Объемы расходов по мероприятиям 2-го этапа,
финансируемым за счет средств государственного
бюджета, будут предусмотрены при утверждении
республиканского и местного бюджетов на 2011 и
2012 годы.

Ожидаемые За счет реализации Программы будут достигнуты
результаты следующие результаты:
на первом этапе:
увеличится на 30% объем государственного
образовательного заказа на подготовку кадров;
расширится сеть учебных заведений за счет
строительства новых профессиональных лицеев,
колледжей, межрегиональных профессиональных
центров, общежитий;
совместно с органами занятости будут определяться
потребность рынка труда в квалифицированных
кадрах, перечень специальностей и профессий для
формирования государственного образовательного
заказа;
с учетом требований работодателей и рынка труда
будет усовершенствовано содержание 230
государственных общеобязательных стандартов, 224
интегрированных образовательных программ
технического и профессионального образования;
образовательные программы будут нацелены на
формирование у обучающихся базовых и специальных
компетенций и станут более привлекательными для
молодежи и востребованными у работодателей;
будут разработаны 800 наименований учебной
литературы и 800 наименований
учебно-методических пособий по специальным
дисциплинам;
в соответствии с международными стандартами будет
внедрена система подготовки кадров, способных
заменять иностранную рабочую силу;
совместно с работодателями будет внедрена система
организации производственного обучения и
профессиональной практики обучающихся на
конкретном рабочем месте;
будет проводиться независимая оценка качества
подготовки кадров и сертификация по 70
специальностям и профессиям;
увеличится доля выпускников учебных заведений
технического и профессионального образования,
получивших повышенный уровень квалификации до
20 %;
совместно с органами занятости будет внедрена
система содействия трудоустройству выпускников и
будет увеличена доля трудоустроенных выпускников
до 80 %;
доля обучающихся, продолживших обучение в вузах
увеличится до 30 %;
будет внедрена аккредитация образовательных
программ технического и профессионального
образования;
повысится уровень обеспеченности учебных
заведений высококвалифицированными
преподавателями за счет подготовки 3000
специалистов по государственным образовательным
грантам;
повысят квалификацию 3000 педагогических
работников;
будут переоснащены современным учебно-
производственным и технологическим
оборудованием, новыми информационными
технологиями учебно-производственные мастерские
и лаборатории 189 учебных заведений;
будет осуществлен капитальный ремонт учебных
заведений на сумму 5943,04 млн. тенге;
будут разработаны и внедрены гармонизированные с
ИСО 9001-2000 стандарты системы менеджмента
качества в 20% учебных заведений технического и
профессионального образования;
будут заключены 30 меморандумов и соглашений с
объединениями работодателей и крупными
предприятиями по вопросам подготовки,
переподготовки и повышения квалификации кадров;
будут созданы национальный совет, отраслевые и
региональные, попечительские советы по развитию
технического и профессионального образования и
подготовки кадров;
будет осуществляться на основе государственного
образовательного заказа финансирование
государственных организаций образования;
будет создана нормативная правовая база для
привлечения частного сектора в подготовку,
переподготовку и повышение квалификации кадров
технического и обслуживающего труда;
будет усилена информационно-разъяснительная
работа по повышению имиджа, престижности,
привлекательности человека труда и системы
технического профессионального образования в
средствах массовой информации.
на втором этапе будут:
завершено строительство новых учебных заведений,
межрегиональных профессиональных центров,
общежитий;
пересмотрена система социальной защиты и
стипендиального обеспечения обучающихся
профессиональных лицеев (школ), в том числе
приняты меры по повышению размера стипендии;
создана многоуровневая национальная
квалификационная система;
разработаны профессиональные стандарты совместно
с республиканскими объединениями работодателей;
продолжено обновление учебно-производственных
мастерских и лабораторий учебных заведений
современным учебно-производственным и
технологическим оборудованием, информационными
технологиями;
внедрена система сертификации профессиональных
навыков и квалификаций специалистов с
привлечением международных организаций в области
сертификации;
повысится уровень занятости среди выпускников
учебных заведений технического и
профессионального образования;
определен норматив стоимости расходов на одного
обучающегося с учетом результативности работы
учебного заведения

2. Введение

Государственная программа развития технического и профессионального образования в Республике Казахстан на 2008-2012 годы (далее - Программа) разработана в соответствии с Общенациональным планом основных направлений (мероприятий) по реализации ежегодных 2005-2007 годов посланий Главы государства народу Казахстана и Программы Правительства Республики Казахстан на 2007-2009 годы, утвержденным Указом Президента Республики Казахстан от 6 апреля 2007 года N 310; Общенациональным планом мероприятий по реализации Послания Главы государства народу Казахстана от 6 февраля 2008 года "Повышение благосостояния граждан Казахстана - главная цель государственной политики", утвержденным Указом Президента Республики Казахстан от 14 февраля 2008 года N 535; Планом мероприятий по исполнению Общенационального плана мероприятий по реализации Послания Главы государства народу Казахстана от 6 февраля 2008 года "Повышение благосостояния граждан Казахстана - главная цель государственной политики", утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 14 марта 2008 года N 246; Перечнем действующих и разрабатываемых государственных и отраслевых (секторальных) программ на 2008 - 2010 годы Среднесрочного плана социально-экономического развития Республики Казахстан на 2008-2010 годы, утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 29 августа 2007 года N 753.

Модернизация технического и профессионального образования вызвана необходимостью качественного прорыва в подготовке кадров технического и обслуживающего труда в связи с ростом масштаба и сложности задач индустриально-инновационного развития Казахстана в условиях глобализации и перехода к экономике знаний с всепроникающим влиянием информационных технологий и растущей конкуренцией на внутреннем и внешнем рынках труда. Создание высокоэффективной национальной системы технического и профессионального образования является одним из основных факторов обеспечения устойчивого экономического роста страны, социальной стабильности казахстанского общества, механизмом поддержания устойчивой занятости молодежи.

Программа является частью работы, проводимой государством по развитию человеческих ресурсов, расширению возможности трудоустройства молодежи, обеспечению непрерывности образования, формированию конкурентоспособных кадров с широкой компетенцией и фундаментальными знаниями для реализации прорывных проектов государства, бизнеса, сферы услуг.

Подготовка кадров технического и обслуживающего труда является основой для формирования среднего класса, обеспечивающего стабильное экономическое развитие страны.

В результате реализации Программы развитие системы технического и профессионального образования будет определяться не предложением, а спросом. Программой предполагается формирование новой модели технического и профессионального образования, обеспечивающей качество подготовки и конкурентоспособность кадров.

Стратегические приоритеты модернизации технического и профессионального образования найдут дальнейшее развитие в долгосрочной программе развития системы образования республики до 2020 года. В целом система технического и профессионального образования находится в центре внимания ЮНЕСКО, отнесена Декларацией Организации Объединенных Наций к целям развития тысячелетия и во всех развитых странах является одним из приоритетных секторов.

3. Анализ состояния системы технического и
профессионального образования

Стабильный экономический рост Казахстана вызвал значительные изменения в структуре рынка труда, а также естественное увеличение спроса на квалифицированных работников. Государство испытывает возрастающую потребность в адекватном кадровом обеспечении базовых отраслей экономики (горнодобывающая промышленность, нефтегазовая промышленность, строительство), обрабатывающей промышленности (машиностроение, нефтехимическая промышленность, производство строительных материалов), а также в сервисном секторе (туризм, социальное обеспечение, обслуживание). Данные по динамике изменения прогнозной потребности в специалистах технического и обслуживающего труда (таблица 1) свидетельствуют об ее постоянном росте.

Таблица 1

Прогнозная потребность в подготовке кадров (тыс. человек)	2008 год	2009 год	2010 год	2011 год	2012 год
Всего	99,2	96,1	97,8	100,4	105,4
промышленность	31,6	30,7	31,0	32,3	34,2
сельское хозяйство	12,1	12,0	11,6	12,3	12,6
строительство	23,8	24,0	24,6	25,2	26,5
сфера услуг	9,0	9,1	9,1	8,3	8,6
другие отрасли	22,7	20,3	21,5	22,3	23,5

Несмотря на принимаемые меры по развитию системы технического и профессионального образования, быстрорастущий спрос на квалифицированные кадры не удовлетворяется за счет отечественных трудовых ресурсов, что ведет к росту численности иностранных специалистов, привлеченных на работу в Казахстан значительную долю которой составляет технический и обслуживающий персонал. Потребность рынка труда в квалифицированных специалистах удовлетворяется за счет выпускников учебных заведений технического и профессионального образования лишь на 30-40%. Например, при потребности в рабочей силе в 2007 году 92800 человек, из профлицеев (профшкол) выпущено 40470 молодых специалистов, в том числе обучавшихся по госзаказу - 37496 человек, из них по техническим специальностям - 24483 человек.

На рынке труда отмечается высокая нехватка квалифицированных работников, например в таких отраслях как: строительство - 9900 человек, в сельском хозяйстве - 9600 человек, в технологии машин и оборудования - 7600 человек, в сфере обслуживания - 6800 человек.

Наибольшая потребность в квалифицированных кадрах наблюдается в Карагандинской области - 5410 мест, Восточно-Казахстанской области - 4921 мест, Костанайской области - 3711 мест, г. Астане - 3175 мест.

Вместе с тем, практически во всех регионах остается высоким уровень безработицы среди молодежи; наиболее высокие показатели отмечаются в городах Алматы - 26 % и Астане - 16,4 %, в Мангистауской области - 13,8 %, в Костанайской области - 13,6 %, в Жамбылской области - 12,7 %.

Значительную часть незанятой молодежи республики составляют молодые люди в возрасте 16-19 лет, уже окончившие школу и не обучающиеся в учебных заведениях (таблица 2), не имеющие достаточного объема практического опыта работы, чтобы быть востребованными на рынке труда.

Таблица 2

Годы	Выпуск после 11 класса (чело- век)	Прием в вузы	Прием в колледжи	Прием в профшколы	Трудо- устроено	Не трудо- устроено
2003	219646	98430	36924	8696	33025	37920
2004	224942	104128	43232	8398	34601	29806
2005	216108	115136	40240	7983	30177	19389
2006	184652	97332	38796	7243	25236	13715
2007	173679	90231	38838	6259	23138	11402

Занятость молодежи 20-29 лет со средним образованием составляет 30 %, с начальным профессиональным образованием - 24 %, со средним профессиональным образованием - 20 %, с высшим образованием составляет 55 %.

Согласно исследованию "Спрос на навыки, рабочую силу в Казахстане", проведенному Всемирным банком в 2008 году, 63 % работодателей заявили, что недостаточный уровень образования и профессиональных навыков работников представляют собой препятствие на пути развития бизнеса. Требования к навыкам и компетенциям специалистов постоянно возрастают: 40 % казахстанских компаний сообщили об ужесточении требований к навыкам работников за последние два года в связи с усилением норм качества товаров и услуг, усложнением технологий, ростом конкуренции. В целом по республике из-за несбалансированности спроса и предложения ежегодно в среднем до 21 тысяч рабочих мест остаются вакантными.

Проблемы трудоустройства выпускников системы технического и профессионального образования усугубляются слабой информированностью потребителей и недостаточно четко структурированным рынком труда.

Дополнительные требования к совершенствованию технического и профессионального образования накладывает планируемый переход на 12-летнее общее среднее образование с введением профильного обучения в 11-12 классах.

Анализ инфраструктуры технического и профессионального образования показывает значительное сокращение сети профессиональных лицеев (школ) (на сегодняшний день количество профлицеев (профшкол) составляет лишь 71 % от количества профлицеев (профшкол) в 1991 году, прежде всего количества профессиональных лицеев (школ) и колледжей, готовящих кадры по техническим и технологическим специальностям (с 1991 по 2000 годы уменьшение количества таких учебных заведений составило соответственно 59 % и 28 %).

К началу 2000 года контингент обучающихся в профлицееях (профшколах) уменьшился в 2,5 раза, в колледжах - в 2 раза, резко уменьшился контингент обучающихся сельских профессиональных школ. В ряде районов республики учебные заведения и общежития технического и профессионального образования были приватизированы или закрыты, что значительно снизило доступность получения технического и профессионального образования, особенно для сельской молодежи.

В республике на 1 января 2007 года действовали 830 учебных заведений, в том числе 320 профшкол (из них 289 - государственных и 31 - частная), 510 колледжей (из них 201 государственных, 309 частных) и более 1,0 тысячи различных учебных курсов, центров (со сроком обучения - от 1 до 6 месяцев, где обучается 600 тысяч человек).

Практически все учебные заведения технического и профессионального образования работают с использованием морально и физически устаревшего оборудования. При этом обеспеченность устаревшим оборудованием составляет в среднем 54 %.

В настоящее время капитальному ремонту подлежат 122 здания профессиональных лицеев (школ) (45%), текущему - 115 (42,1%) зданий, необходимо оснащение современным оборудованием 153 кабинетов профессионального цикла, 146 - общеобразовательного цикла, 108 учебных лабораторий, 78 учебных мастерских.

Контингент обучающихся в учебных заведениях технического и профессионального образования Республики Казахстан на 1 января 2007 года составлял 558700 человек. Из них в колледжах обучалось 450525 человек, в профессиональных лицеях (школах) - 108175 человек. За счет государственного бюджета обучалось 93 % обучающихся профессиональных лицеев (школ) и 16 % обучающихся колледжей. На государственном языке обучалось 257161 человек (46 % от общего числа обучающихся). На базе основного среднего образования обучалось 325997 человек (58 % от общего контингента обучающихся).

В подготовке профессиональных кадров имеет место диспропорция как по уровням образования (в расчете на 10 тыс. человек населения количество обучающихся составляет: в профессиональных лицеях (школах) - 66 человек, в колледжах - 162, в вузах - 439), так и по профилям (только каждый четвертый обучается по техническим и технологичным специальностям, что явно недостаточно для удовлетворения текущих и перспективных потребностей экономики).

Анализ содержания образовательных программ и учебно-методического обеспечения показывает, что они не отвечают ни требованиям работодателей, выражающим изменения на рынке труда, ни требованиям обучающихся, стремящихся получить востребованные навыки и компетенции.

Серьезным препятствием повышению качества учебного процесса в колледжах и профессиональных лицеях (школах) является низкий уровень учебно-методического обеспечения, дефицит современной учебной литературы, особенно по специальным дисциплинам на государственном языке, отсутствие учреждений, целенаправленно занимающихся научно-методическим обеспечением.

В системе технического и профессионального образования работают 41,0 тыс. педагогических работников, в т.ч. в колледжах - 29,2 тыс. человек, в профессиональных лицеях (школах) - 11,8 тыс. человек. Сохраняются устойчивые тенденции старения кадрового состава, оттока наиболее квалифицированных и перспективных преподавателей на предприятия вследствие низкого уровня оплаты труда и недостаточного социального пакета. Отсутствует система стажировки на производстве и повышения квалификации преподавателей специальных дисциплин и мастеров производственного обучения.

В учебных заведениях не хватает устойчивых связей с работодателями-клиентами образовательных услуг. Система технического и профессионального образования ориентирована не на потребности рынка труда и работодателей, а на текущие возможности преподавателей и учебно-материальной базы. Препятствием на пути развития социального партнерства является отсутствие вспомогательных структур на республиканском, местном уровнях, которые должны содействовать развитию сотрудничества на регулярной основе.

Нет четкого распределения ответственности между республиканскими и местными уровнями управления в принятии решений, привлечении и использовании ресурсов. Действующая практика управления не позволяет дать реальную и точную оценку спроса и потребности в подготовке кадров.

Одними из главных факторов, сдерживающих развитие технического и профессионального образования являются низкий объем финансирования и несовершенный механизм планирования государственного образовательного заказа на подготовку кадров технического и обслуживающего труда.

Расходы на одного обучающегося в техническом и профессиональном образовании от валового внутреннего продукта (ВВП) на душу населения (в среднем менее 20%) значительно ниже по сравнению с расходами на одного обучающегося в высшем учебном заведении от ВВП на душу населения (более 50%).

Профессиональные лицеи (школы), находясь в ведении местных исполнительных органов, финансируются без учета средней стоимости расходов на обучение одного специалиста и значительно хуже, чем общеобразовательные школы. Колледжам, финансируемым из местного бюджета, на содержание одного обучающегося в год выделяется в два раза меньше средств (в 2007 году - в среднем 113 488 тенге) по сравнению с колледжами, находящимся на республиканском бюджете (в 2007 году - в среднем 252,6 тыс. тенге).

Средства, выделяемые на техническое и профессиональное образование (0,2% от ВВП), значительно ниже тех, что выделяются в других странах. Для сравнения, в Чешской Республике еще в 2003-2004 годах на техническое и профессиональное образование расходовали 0,97% от ВВП, в Польше - 0,56% от ВВП, в Словакии - 0,58 % от ВВП.

На низком уровне находится социальная поддержка обучающихся в профессиональных лицеях (школах). Выделяемые за счет местных бюджетов средства на организацию питания обучающихся профессиональных лицеев (школ) составляют в среднем 101 тенге в день или 3030 тенге в месяц.

Изучение позитивных мировых тенденций развития технического и профессионального образования показывает:

наиболее развитые страны имеют четко структурированный по квалификационным требованиям рынок труда, механизмы стимулирования работодателей в постоянном вложении средств в развитие системы подготовки кадров технического и обслуживающего труда (Германия, Норвегии, Финляндия);

соответствие квалификации требованиям рынка труда достигается за счет гибкости, модульности образовательных программ, присвоения нескольких квалификаций одновременно (в средних технических школах Британии, завершив один год обучения по основной программе, можно получить дипломы от трех различных экзаменационных советов с присвоением трех разных квалификаций);

преемственность ступеней и уровней образования (в США, Великобритании образовательные программы колледжей сравнимы с первыми двумя годами обучения в университете и диплом позволяет поступить на третий курс университета, во Франции программы профессиональных лицеев служат ступенью программ университетов);

формирование независимых институциональных механизмов оценки качества обучения и аккредитации (например, в Венгрии созданы Национальный регистр профессиональных квалификаций, Национальный центр оценки и сертификации, в Словении - Национальный центр по профобразованию, в Эстонии - Национальный совет по профессиональному образованию взрослых);

бесплатность профессионального образования и обучения (Германия, Франция, Финляндия), приоритетное финансирование подготовки кадров технического и обслуживающего труда, т.к. затраты на техническое и профессиональное образование дают значительно больший социальный и экономический эффект по сравнению с другими уровнями образования (например, расходы на 1 обучающегося в Австрии составляют 9584 долларов США, в Израиле - 7762 долларов США, в Нидерландах - 7622 долларов США);

развитость инфраструктуры (во Франции около 7 тыс. технических лицеев, 2600 лицеев), многообразие центров, занимающихся внутрипроизводственным, внутрифирменным обучением (в США и Японии отдельные профессиональные школы, колледжи осуществляют лишь теоретическую подготовку кадров, а производственное обучение и повышение квалификации проводится на предприятиях);

превалирование подготовки специалистов технического и обслуживающего труда над подготовкой специалистов с высшим образованием (в структуре занятого населения США, Японии, стран Европейского Союза специалисты, окончившие лицеи и колледжи, составляют до 60 %);

принятие специальных законов о профессиональном образовании (законы о профессиональном образовании приняты в таких странах как Германия, Франция, Польша, Финляндия, Нидерланды, Венгрия, Словения, Украина, Белоруссия, Молдова).

4. Цель и задачи Программы

Цель Программы - модернизация системы технического и профессионального образования для обеспечения отраслей экономики квалифицированными специалистами технического и обслуживающего труда с конкурентоспособными навыками и достаточным потенциалом для продолжения образования.

Основными задачами реализации поставленной цели являются:

1) обеспечение доступности и привлекательности технического и профессионального образования;

2) повышение качества подготовки и конкурентоспособности кадров технического обслуживающего труда;

3) обеспечение эффективности управления и финансирования системы технического и профессионального образования.

Ведущими принципами развития технического и профессионального образования должны стать: доступность, гибкость, модульность образовательных программ; непрерывность, преемственность ступеней профессионального образования, активность технологий обучения, межотраслевой характер управления, ориентированность на результат.

5. Основные направления и механизмы реализации Программы

Для достижения цели Программы и выполнения основных задач необходимы модернизация содержания, материально-технической базы, развитие инфраструктуры технического и профессионального образования, обеспечение качества подготовки кадров, совершенствование систем управления и финансирования.

5.1. Модернизация содержания, материально-технической базы и
инфраструктуры системы технического и профессионального образования
для обеспечения ее доступности и привлекательности

Для обеспечения доступности и привлекательности образовательных программ технического и профессионального образования будут проведены следующие мероприятия:

1. Разработка и реализация с учетом перехода на 12-летнее образование интегрированных образовательных программ общего среднего образования с профильным обучением в учебных заведениях технического и профессионального образования.

2. Разработка и внедрение с участием работодателей, международных экспертов государственных общеобязательных стандартов технического и профессионального образования, предусматривающих формирование у обучающихся базовых, специальных компетенций и нескольких квалификаций, интегрированных (модульных) образовательных программ по специальностям, в том числе эквивалентных программам бакалавриата, типовых учебных программ по специальным дисциплинам, учебной литературы, учебных пособий и учебно-методических комплексов.

3. Разработка образовательных программ с сокращенным сроком обучения в целях создания условий для продолжения обучения выпускников в высших учебных заведениях.

4. Внедрение в системе технического и профессионального образования информационных, дистанционных, интерактивных технологий обучения, в том числе использование возможностей Казахстанского образовательного веб-портала.

5. Развитие сотрудничества с ведущими международными организациями в области технического и профессионального образования, развития человеческих ресурсов, в том числе по вопросам использования информационных технологий.

6. Проведение научно-методических исследований по вопросам обновления содержания профессиональных образовательных программ.

7. Пересмотр существующей системы социальной защиты и стипендиального обеспечения обучающихся профессиональных лицеев (школ), размера стипендии.

8. Внедрение системы содействия трудоустройству обучающихся и карьерного руководства обучающимися посредством:

создания и развития в организациях образования структур по профессиональному карьерному руководству и содействию трудоустройству обучающихся;

создания в органах занятости совместно с учебными заведениями технического и профессионального образования базы данных выпускников в разрезе регионов и специальностей;

обмена информацией между органами занятости и организациями технического и профессионального образования о вакансиях на рынке труда и использования механизмов обеспечения занятости (направление на работу, трудоустройство на социальное рабочее место, молодежная практика и др.);

организации совместно с работодателями производственной практики на конкретном рабочем месте с последующим трудоустройством выпускников;

проведения совместно с органами занятости мониторинга трудоустройства выпускников учебных заведений технического и профессионального образования.

9. Усиление информационно-разъяснительной работы по повышению имиджа, престижности, привлекательности статуса человека труда и системы технического и профессионального образования в средствах массовой информации.

10. Развитие инфраструктуры и материально-технической базы системы технического и профессионального образования за счет:

обновления и переоснащения учебно-производственных мастерских и лабораторий профессиональных лицеев (школ) и колледжей современным учебно-производственным и технологическим оборудованием;

проведения капитального ремонта учебных заведений технического и профессионального образования;

функционирования учебно-методических кабинетов областных (городских) департаментов образования;

строительства новых учебных заведений и межрегиональных профессиональных центров в Атырауской, Южно-Казахстанской, Павлодарской, Восточно-Казахстанской областях;

строительства общежитий учебных заведений технического и профессионального образования.

5.2. Повышение качества подготовки и конкурентоспособности
кадров технического и обслуживающего труда

Качество подготовки и конкурентоспособность кадров будут обеспечены в результате осуществления следующих мероприятий:

1. Подготовка специалистов в высших учебных заведениях за счет выделения государственных образовательных грантов по техническим специальностям для работы в организациях технического и профессионального образования.

2. Организация повышения квалификации педагогических работников для внедрения новых образовательных программ, информационных, интерактивных, дистанционных технологий обучения, прохождения преподавателями специальных дисциплин, мастерами производственного обучения стажировки на базе производственных предприятий для изучения новых технологий.

3. Приглашение в учебные заведения технического и профессионального образования ведущих зарубежных преподавателей и ученых, в том числе в области информационных технологий.

4. Подготовка специалистов, владеющих сложными (смежными) профессиями и практическими навыками, связанными с высокими технологиями, в том числе информационными технологиями.

5. Организация и проведение в целях поддержки одаренных обучающихся конкурсов с присвоением звания "Лучший по профессии".

6. Проведение конкурсов: среди преподавателей на получение государственного гранта и звание "Лучший педагог", среди учебных заведений "Лучшее учебное заведение".

7. Формирование совместно с уполномоченным органом труда и занятости с участием отраслевых министерств и работодателей национальной квалификационной системы путем:

объединения существующих квалификаций различных уровней образования в многоуровневую систему квалификаций, признаваемых на национальном и международном рынках труда;

содействия объединениям работодателей в разработке профессиональных стандартов как системы показателей, позволяющих установить степень соответствия профессиональной деятельности, выполняемой работником, существующим квалификационным требованиям в рамках конкретной специальности;

внедрения системы независимой оценки качества и сертификации профессиональных навыков и квалификаций специалистов с привлечением международных организаций в области сертификации.

8. На базе лучших учебных заведений:

организация подготовки кадров в соответствии с требованиями рынка труда и международными стандартами, способных замещать привлекаемую иностранную рабочую силу;

создание высших технических школ, реализующих интегрированные образовательные программы.

9. Внедрение системы распространения положительного опыта работы учебных заведений, поощрения инноваций в системе технического и профессионального образования.

5.3. Совершенствование систем управления и финансирования
технического и профессионального образования

Для повышения эффективности управления системы технического и профессионального образования будут проведены следующие мероприятия:

1. Создание национального совета по развитию технического и профессионального образования и подготовке кадров, в состав которого войдут представители государственных органов, республиканских объединений работодателей и работников для содействия реализации государственной политики в области развития человеческих ресурсов и координации работы по социальному партнерству на республиканском уровне.

2. Функционирование отраслевых советов по развитию технического и профессионального образования и подготовке кадров с включением представителей отраслевых министерств, объединений работодателей и работников отрасли для обеспечения развития социального партнерства по вопросам подготовки кадров в отраслях экономики (определение отраслевой потребности в кадрах, участие в формировании государственного заказа на подготовку кадров технического и обслуживающего труда, содействие организации производственной практики и трудоустройству выпускников учебных заведений технического и профессионального образования, участие в разработке национальной квалификационной системы).

3. Создание региональных советов, с включением представителей акиматов, крупных предприятий и объединений работодателей для координации работы по обеспечению квалифицированными кадрами технического и обслуживающего труда региональных рынков труда (определение региональной потребности в кадрах, участие в формировании государственного заказа на подготовку кадров технического и обслуживающего труда, содействие организации производственной практики и трудоустройству выпускников учебных заведений технического и профессионального образования региона).

4. Создание в учебных заведениях попечительских советов с включением представителей социальных партнеров, ассоциаций работодателей, общественных организаций для содействия в прохождении обучающимися производственной практики, трудоустройстве выпускников, укреплении материально-технической базы организаций образования.

5. Разработка и внедрение стандартов управления учебными заведениями технического и профессионального образования, гармонизированных со стандартами системы менеджмента качества ИСО 9001-2000.

6. Разработка и внедрение стандартов аккредитации программ технического и профессионального образования в соответствии с международной практикой.

7. Организация подготовки менеджеров и повышения квалификации руководящих работников системы технического и профессионального образования, в том числе за рубежом.

8. Развитие социального партнерства в подготовке кадров технического и обслуживающего труда путем:

совершенствования нормативных правовых условий участия бизнес-структур в развитии системы технического и профессионального образования;

заключения договоров по подготовке, переподготовке, повышению квалификации кадров технического и обслуживающего труда, прохождению обучающимися производственных практик, трудоустройству выпускников;

подготовки кадров, назначения стипендии обучающимся за счет средств работодателей;

привлечения высококвалифицированных специалистов предприятий к педагогической деятельности в учебных заведениях технического и профессионального образования;

создание фонда поддержки развития технического и профессионального образования.

9. Реструктуризация сети учебных заведений технического и профессионального образования с учетом потребностей рынка труда посредством:

проведения оценки сети учебных заведений технического и профессионального образования с учетом спроса рынка труда и населения на программы обучения;

объединения учебных заведений для повышения эффективности и восприимчивости к потребностям местных рынков труда.

10. Финансирование технического и профессионального образования путем:

финансирования учебных заведений с определением нормативов стоимости затрат на одного обучающегося и результативности работы учебного заведения;

разработки и внедрения информационной системы для мониторинга движения контингента обучающихся и достижения результатов;

совершенствования системы оплаты труда преподавателей технических и специальных дисциплин, мастеров производственного обучения.

6. Необходимые ресурсы и источники финансирования

На реализацию Программы будут использованы бюджетные средства, прямые инвестиции с долевым участием различных заинтересованных сторон, средства фондов и международных организаций.

Финансовые затраты, связанные с реализацией государственной программы, составят: 58178,9 млн.тенге, в том числе: в 2008 году - 5707,8 млн. тенге, в 2009 году - 23486,7 млн. тенге, в 2010 году - 28984,4 млн. тенге;

за счет республиканского бюджета: всего - 40749,8 млн. тенге, в 2008 году - 3396,6 млн. тенге, в 2009 году - 16701,4 млн. тенге, в 2010 году - 20651,8 млн. тенге;

за счет местных бюджетов: всего - 17429,1 млн. тенге; в том числе: в 2008 году - 2311,2 млн. тенге, в 2009 году -6785,3 млн. тенге, в 2010 году - 8332,6 млн. тенге.

Объемы расходов по мероприятиям 1-го этапа, финансируемым за счет средств государственного бюджета, будут ежегодно уточняться при утверждении республиканского и местного бюджетов на соответствующий финансовый год.

Объемы расходов по мероприятиям 2-го этапа, финансируемым за счет средств государственного бюджета, будут предусмотрены при утверждении республиканского и местного бюджетов на 2011 и 2012 годы.

7. Ожидаемые результаты от реализации и индикаторы Программы

Реализация Программы будет осуществляться поэтапно.

Первый этап (2008-2010 годы) будет направлен на обновление образовательных программ и институциональное развитие системы технического и профессионального образования.

Второй этап (2011-2012 годы) станет этапом развития реформ и обеспечения устойчивого функционирования системы технического и профессионального образования.

Реализация программы обеспечит следующие результаты:

на первом этапе будут:

созданы условия доступности технического и профессионального образования за счет строительства 45 новых учебных заведений технического и профессионального образования, в том числе: в 2008 году - 2 единицы, в 2009 году - 31 единиц, в 2010 году - 12 единиц;

построены 4 межрегиональных профессиональных центров в Атырауской, Южно-Казахстанской, Павлодарской, Восточно-Казахстанской областях;

завершено строительство 41 общежития учебных заведений, в том числе в 2009 году - 20 единиц, в 2010 году - 21 единица;

увеличено количество обучающихся, принятых в учебные заведения технического и профессионального образования на основе государственного заказа в 2008 году - до 80,0 тысяч человек; в 2009 году - до 100,1 тысяч человек, в 2010 году - до 125,3 тысяч человек;

совместно с органами занятости определяться потребность рынка труда в квалифицированных кадрах, перечень специальностей и профессий при формировании государственного образовательного заказа;

разработаны с участием работодателей новые государственные общеобязательные стандарты образования: в 2008 году - 72 стандарта; в 2009 году - 72 стандарта, в 2010 году - 86 стандартов;

разработаны интегрированные (модульные) образовательные программы: в 2008 году - 94; в 2009 году - 65, в 2010 году - 65;

образовательные программы будут нацелены на формирование у обучающихся базовых и специальных компетенций и станут более привлекательными для молодежи и востребованными у работодателей;

обновлено содержание типовых учебных программ по специальным дисциплинам: с учетом требований работодателей в 2009 году - на 50 %, в 2010 году - на 100%;

разработано 800 наименований учебной литературы и 800 учебно-методических пособий по специальным дисциплинам, в том числе: в 2009 году - 400 наименований учебной литературы и 400 учебно-методических пособий, в 2010 году - 400 наименований учебной литературы и 400 учебно-методических пособий;

увеличено число специалистов, подготовленных на основе государственного заказа всего: в 2008 году - 72 119 человек; в 2009 году - 82 610 человек; в 2010 году - 90 565 человек; в 2011 году - 99 550 человек;

увеличена доля обучающихся, продолживших обучение в вузах, в 2008 году - до 20 %; в 2009 году - до 25 %; в 2010 году - до 30 %;

увеличена доля выпускников учебных заведений технического и профессионального образования, получивших повышенный уровень квалификации: в 2008 году - до 15,0 %; в 2009 году - до 15,5 %; в 2010 году - до 20 %;

проводиться конкурсы с присвоением звания "Лучший по профессии": в 2008 году - 14 человек; в 2009 году - 28 человек; в 2010 году - 28 человек; примут участие в международных конкурсах профессионального мастерства в 2009 году - 4 человека; в 2010 году - 4 человека; в 2011 году - 4 человека;

увеличено количество специальностей и профессий, подлежащих независимой оценке качества подготовки кадров технического и обслуживающего труда и сертификации: в 2008 году - до 22, в 2009 году - до 54; в 2010 году - до 70; в 2011 году - 100;

увеличена доля трудоустроенных выпускников учебных заведений технического и профессионального образования: в 2008 году - до 75,0 %; в 2009 году - до 78,0 %; в 2010 году - до 80,0 %;

увеличена доля обучающихся по техническим и технологическим специальностям, в том числе в области информационных технологий, от общей численности обучающихся в системе технического и профессионального образования: в 2008 году - на 15,0 %; в 2009 году - на 30 %; в 2010 году - на 30,0%;

увеличена доля преподавателей, обучившихся в вузах по техническим направлениям за счет государственного образовательного заказа: в 2009 году - 10%; в 2010 году - 20%; в 2011 году - 30%;

приглашены 120 зарубежных преподавателей для работы в учебных заведениях, в том числе в 2009 году - 60 человек, в 2010 году - 60 человек;

повысят квалификацию преподаватели специальных дисциплин и мастера производственного обучения: в 2008 году - 1000 человек; в 2009 году - 1000 человек; в 2010 году - 1000 человек;

увеличена доля мастеров производственного обучения, прошедших стажировку за счет средств работодателей, на базе производственных предприятий и организаций;

аккредитованы образовательные программы технического и профессионального образования: в 2009 году - 20 программ; в 2010 году - 25 программ; в 2011 году - 30 программ;

увеличено количество учебно-производственных мастерских и лабораторий профессиональных лицеев (школ) и колледжей, оснащенных современным учебно-производственным и технологическим оборудованием, в том числе в 2009 году - до 94 единиц; в 2010 году - до 95 единиц;

проведен капитальный ремонт учебных заведений на сумму 5943,04 млн. тенге, в том числе в 2008 году - на 1873,32 млн. тенге, в 2009 году - на 1483,27 млн. тенге; в 2010 году - на 1636,70 млн. тенге;

увеличено количество учебных заведений, внедривших стандарты управления, гармонизированные со стандартами системы менеджмента качества ИСО 9001-2000: в 2008 году - на 5 %; в 2009 году - 5%, в 2010 году - 10%;

созданы национальный, отраслевые и региональные советы по развитию технического и профессионального образования и подготовке кадров;

заключены меморандумы и соглашения с объединениями работодателей и крупными предприятиями по сотрудничеству в области подготовки кадров: в 2008 году - 16; в 2009 году - 20; в 2010 году - 25; в 2011 году - 30;

увеличена доля обучающихся, а также получающих стипендию за счет средств работодателей;

определены на конкурсной основе лучшие учебные заведения технического и профессионального образования: в том числе в 2008 году - 16; в 2009 году - 16; в 2010 году - 16;

создана нормативная правовая база для привлечения частного сектора в подготовку, переподготовку и повышение квалификации кадров технического и обслуживающего труда;

осуществляться финансирование на основе государственного образовательного заказа государственных организаций образования;

на втором этапе будут:

завершено строительство новых учебных заведений, межрегиональных профессиональных центров и общежитий;

пересмотрена система социальной защиты и стипендиального обеспечения обучающихся профессиональных лицеев (школ), в том числе приняты меры по повышению размера стипендий;

создана многоуровневая национальная квалификационная система;

разработаны профессиональные стандарты совместно с республиканскими объединениями работодателей;

продолжено обновление учебно-производственных мастерских и лабораторий учебных заведений современным учебно-производственным и технологическим оборудованием, информационными технологиями;

внедрена система сертификации профессиональных навыков и квалификаций специалистов с привлечением международных организаций в области сертификации;

повысится уровень занятости среди выпускников учебных заведений технического и профессионального образования;

определен норматив стоимости расходов на одного обучающегося с учетом результативности работы учебного заведения.

В целом указанные меры будут способствовать созданию эффективной системы технического и профессионального образования, готовящей конкурентоспособные кадры с широкой компетенцией и передаваемыми фундаментальными знаниями для повышения трудоспособности молодежи и развития человеческих ресурсов в Казахстане.