"Қазақстан Республикасы Табиғи ресурстар және қоршаған ортаны қорғау министрлiгi жүйесiндегi мемлекеттiк бақылау органдарымен суармалы-суландыру жүйелердi тексерудi ұйымдастыру және жүргiзу нұсқауын бекiту туралы

Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстар және қоршаған ортаны қорғау министрінің 2002 жылғы 21 қаңтардағы N 13-п бұйрығы. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2002 жылғы 22 ақпанда тіркелді. Тіркеу N 1762. Күші жойылды - ҚР Қоршаған ортаны қорғау министрінің 2005 жылғы 14 сәуірдегі N 128-ө бұйрығымен.

---------Бұйрықтан үзінді--------

Су ресурстарын қорғау саласында тексеруді ұйымдастыру жүйесін дұрыс жолға қою мақсатында БҰЙЫРАМЫН:
...
3. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2002 жылғы 22 ақпанда N 1762 тіркелген Қазақстан Республикасы Қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстар министрінің 2002 жылғы 21 қаңтардағы N 13-п бұйрығымен бекітілген құлақаралық-суландыру жүйесін тексеруін ұйымдастыру Нұсқаулығының күші жойылсын...

Министр
--------------------------------

Қазақстан Республикасының "Қоршаған ортаны қорғау туралы" Заңының 76 және 77 баптарына сәйкес және қоршаған ортаны қорғау саласындағы тексерулердi ұйымдастыру және жүргiзу жүйесiн тәртiпке келтiру мақсатында БҰЙЫРАМЫН :
1. Қосыла берiлiп отырған "Қазақстан Республикасы Табиғи ресурстар және қоршаған ортаны қорғау министрлiгi жүйесiндегi мемлекеттiк бақылау органдарымен суармалы-суландыру жүйелерді тексерудi ұйымдастыру және жүргiзу нұсқау" бекiтiлсiн.
2. Қоршаған ортаны қорғау Бас мемлекеттiк инспекциясы Департаментi осы Бұйрықты Қазақстан Республикасы Әдiлет министрлiгiнде тiркеуге белгiленген тәртiпте берудi қамтамасыз етсiн.
3. Су ресурстары жөнiндегi комитетi, қоршаған ортаны қорғау Бас мемлекеттiк инспекциясы Департаментi (Елеушов Б.С), алаптық сушаруашылығы басқармалары, облыстық (қалалық) қоршаған ортаны қорғау аумақтық басқармалары осы Бұйрықты орындауға және басшылыққа алсын.
4. Қазақстан Республикасының Экология және биоресурстар министрлiгiнің 1992 жылдың 17 сәуiрiнде бекiтiлген "Мелиоративтiк жүйелердi тексерудi ұйымдастыру және жүргiзу жөнiндегi Экобиоресурстар министрлiгiнiң органдарына арналған ұсыныстарының" күшi жойылсын.
5. Осы Бұйрықтың орындалуына бақылау Қоршаған ортаны қорғау Бас мемлекеттiк инспекциясы Департаментiне (Елеушов Б.С.) жүктелсiн.

Министр

Келісінді: Келісінді:
Қазақстан Республикасының Қазақстан Республикасының
Денсаулық сақтау Энергетика және
министрлігі минералдық ресурстар
Министрлігі
19 желтоқсан 2001 ж. 20 желтоқсан 2001 ж.

Келісінді: Келісінді:
Қазақстан Республикасының Қазақстан Республикасының
Жер ресурстарын басқару Төтенше жағдайлар
жөніндегі Агенттігі жөніндегі Агенттігі
21 желтоқсан 2001 ж. 28 желтоқсан 2001 ж.

Қазақстан Республикасы
Табиғи ресурстар және
қоршаған ортаны қорғау
Министрінің 2002 жылдың
21 қаңтардағы N 13-п
Бұйрығымен бекітілген

Қазақстан Республикасы Табиғи ресурстар және қоршаған
ортаны қорғау министрлiгi жүйесiндегi мемлекеттiк
бақылау органдарымен суармалы-суландыру жүйелердi
тексерудi ұйымдастыру және жүргiзу
НҰСҚАУЫ

1. Жалпы ережелер

1. Бұл нұсқау Қазақстан Республикасының 1997 жылдың 15 шiлдесiндегi "Қоршаған ортаны қорғау туралы" Z970160_ , 1997 жылдың 19 мамырындағы "Қазақстан Республикасы азаматтарының денсаулығын қорғау туралы" Z970111_ , 1994 жылдың 14 шiлдесiндегi "Тұрғындардың санитарлық-эпидемиологиялық әл-ауқаты туралы" Z942000_ Заңдарына, Қазақстан Республикасының 1993 жылдың 31 наурызындағы Су кодексына K933000_ , Қазақстан Республикасының Министрлер Кабинетiнiң 1991 жылдың 18 желтоқсанындағы N 785 қаулысымен бекiтiлген "Қазақстан Республикасындағы қоршаған табиғи ортаны қорғауға мемлекеттiк бақылау туралы Ережеге", Қазақстан Республикасының Министрлер Кабинетiнің 1995 жылдың 29 сәуiрiнде N 600 P950600_ қаулысымен бекiтiлген "Су ресурстарын пайдалануға және қорғауға мемлекеттiк бақылау туралы Ережеге", Қазақстан Республикасы Табиғи ресурстар және қоршаған ортаны қорғау Министрiнiң 2000 жылдың 18 қыркүйегiндегi N 371-П бұйрығымен бекiтiлген және Қазақстан Республикасы Әдiлет министрлiгiнде 2000 жылдың 17 қазанында N 1267 V001267_ нөмiрмен тiркелген "Қоршаған ортаны қорғау саласындағы Орталық атқарушы органдардың лауазымды тұлғаларымен қоршаған ортаны қорғау жөнiндегi мемлекеттiк бақылауды жүзеге асырудың нұсқауына" сәйкес әзiрленген.
2. Осы нұсқауға сәйкес пайдаланылатын суармалы-суландыру жүйелердi тексеру суды қорғау және оларды ұтымды пайдалану бағытында жүргiзiледi.
3. Бұл құжат суармалы-суландыру жүйелердi тексеру барысында Қазақстан Республикасы Табиғи ресурстар және қоршаған ортаны қорғау министрлiгiнiң жүйесiндегi мемлекеттiк бақылау органдарына (бұдан әрi - мемлекеттiк бақылау органдары) негiзгi ұсыныстарды баяндау мақсатында әзiрлендi.
4. Терминдер мен анықтаулар:
суармалы-суландыру жүйесi - бұл негiзiнен ауылшаруашылықты сумен қамтамасыз және суландыру үшiн каналдармен суды тасымалдауға арналған инженерлiк құрылғылар жүйесі;
коллекторлы-қашыртқы желiсi - бұл жерлердiң батпақтануымен, тұзданумен және жер асты суларын деңгейiн төмендету мен ағызып алып кетумен күресуге арналған инженерлiк жүйе.

2. Суармалы-суландыру жүйелердi тексерудiң
мақсаттары мен мiндеттерi

5. Суармалы-суландыру жүйелердi тексеру мемлекеттiк бақылау органдарының супайдаланушылармен су ресурстарын қорғау жөнiндегi заңдарды қадағалауына мемлекеттiк бақылаудың бiр бағыты болып табылады.
6. Тексерудiң негiзгi мақсаттары келесiлер болып табылады:
1) суды ұтымды және үнемдi пайдалануға және су объекталарын ластанудан, қоқыстанудан және оның тартылуынан қорғау жөнiндегi шараларды жүргiзуге бақылау;
2) суды пайдалану және қорғау мәселесi жөнiндегi орталық және жергiлiктi органдардың қаулыларының орындауына бақылау;
3) жекелеген ауылшаруашылық кәсiпорындарымен, сондай-ақ жалпы шараушылықаралық жүйелермен суды пайдалану және суды қорғау шараларын орындау туралы шынайы ақпаратты жинау;
4) суды пайдалануды жақсарту, су көздерiнің ластанудың алдын алу және олардың ахуалын жақсарту жөнiнде нұсқама беру және берiлген нұсқаманың орындалуына бақылау;
5) су ресурстарын қорғау туралы заңды бұзу нәтижесiнде келтiрiлген залалдың мөлшерiн анықтау, осы залалды ерiктi түрде орынына келтiру туралы кiнәлi тұлғаларға талап қою, немесе сол талапты сот арқылы қою;
6) суару каналдарының, гидротехникалық ғимараттардың, сужүргiзетiн су құбырларының насос станцияларынын коллекторларының су қоймаларының техникалық ахуалына бақылау.
7. Мемлекеттiк бақылау органдарының суармалы-суландыру жүйелердi тексеру барысындағы негiзгi мiндеттерi:
1) арнайы супайдалануға және төгiндi суды тастауға рұқсаттардың барлығын тексеру және олардың шарттарының қадағалануына бақылау;
2) суды ұтымды пайдалану мен қорғау жөнiндегi жобалық құжаттарда қабылданған шешiмдердің және белгiленген су пайдалану шарттарының орындалуына бақылау;
3) тоғандардағы, көлдердегi және су қоймаларындағы су деңгейiнiң жасанды өзгеру кезiндегi жобадағы шешiмдердің қадағалануына бақылау;
4) су объектасына тастар алдындағы қашыртқы сулардың тазартылуына және жер үстi су объекталарына қашыртқы суларды тастар кездегi ШРТ (шектеулi рұқсат етiлген тастанды) нормаларында белгіленген әрекет мерзiмдерiнiң қадағалануын бақылау;
5) суқорғау шаралары жөнiндегi қабылданған жобалық шешiмдердiң, сонымен қатар суармалы-суландыру жүйедегi суды пайдалану мен қорғаудың нақты жағдайының қолданудағы заңды, техникалық және экологиялық талаптарға сәйкестiгiне бақылау;
6) су обьекталарынан алынатын және оған тасталатын қайта пайдаланылатын судың көлемiнiң бастапқы есебiнiң дұрыстығына, сонымен қатар тасталатын судың құрамына бақылау;
7) суды тұтыну мен тастаудың есебiн жүргiзетiн жабдықтың және басқа да өлшеу құралдарының барлығын тексеру және олардың мемлекеттiк аттестациямен белгiлеген мерзiмiнiң қадағалануына бақылау;
8) суармалы-суландыру жүйелердегi реттеушi гидротехникалық ғимараттар арқылы өтетiн санитарлық және әкологиялық су жiберулерге бақылау;
9) тексерiлушi суармалы-суландыру объекталардағы су шаруашылықты және су қорғау әрекеттердi жетiлдiру жөнiндегi нұсқамалар мен ұсыныстарды беруге;
10) суды пайдалану және қорғауды жақсарту жөнiндегi бұрын берiлген нұсқамалардың орындалуын тексеру;
11) суды ұтымды пайдалануды, сонымен қатар табиғи суларды ластаудан қорғауды қамтамасыз ету үшiн жаңа алдыңғы қатарлы схемалар мен техникалық қондырғыларды енгiзуге ықпал жасау.

3. Тексеру жүргiзудi жоспарлау

8. Суармалы-суландыру жүйелердi тексеру мемлекеттiк бақылау органдарының жоспарлы жұмысы болу қажет. Тексерудi мiндеттi түрде суармалы-суландыру жүйелердi пайдалануға берер кезде, сонымен қатар су көзiнен суды неғұрлым көп алар кезде және оған қашыртқы суларды тастар кезде жүргiзу ұсынылады.
Тексерудi жоспарлау барысында қолданудағы заңдарға сәйкес кiшi кәсiпкерлер субъекталарын бiр жыл iшiнде бiр реттен артық тексеруге болмайтындығы ескеру қажет. Барлық тексерулер басталар алдында шаруашылық субъекталарын тексеру жүргiзу туралы Актi прокуратура органдарында тiркелуi тиiс.
9. Тексеру, тексерiлетiн объекталардың ерекшелiктерiн ескеретiн жоспарланған тексерiстің мақсаты мен міндетi белгiленген бағдарлама бойынша жүргiзiлуi қажет. Бағдарлама тексеру жүргiзетiн ведомствоның басшысымен бекiтiледi. Мемлекеттiк бақылау функциясының қайталануына жол бермеу және өзара қатынаста қызмет жасау мақсатында тексеру мақсатында бағдарлама мен жоспарлау барысында қоршаған ортаны қорғау жөнiндегi мемлекеттiк бақылау органдары мен мемлекеттiк санитарлық-эпидемиологиялық қызмет органдарының бiрлесiп қатысу көзделуi қажет.
10. Тексерiс алдында тексерушi келесiлердi зерделеуi қажет:
1) тексеру бағдарламасын;
2) суармалы-суландыру жүйенiң және суды қорғау шараларының құжаттарын;
3) жалпы жүйе бойынша және жекелеген шаруашылықтар бойынша суды пайдалану жоспарларын;
4) су алынатын немесе су тасталатын су объектасының тексеру сәтiндегi гидрологиялық режимiн;
5) бұдан бұрынғы тексерулердің материалдарын және орындалуын тексеру мақсатында мемлекеттiк бақылау органдарының бұдан бұрын берiлген нұсқамаларын.

4. Суармалы-суландыру жүйелерде тексерудi жүргiзу

11. Тексеруге суармалы-суландыру жүйелердегi келесi ғимараттар жатады: бас су алу учаскесi; магистральды каналдардың учаскелерi; су бөлу жүйелерi; кәрiз-қашыртқы жүйелерi.
12. Бас су алу учаскесiн тексеру барысында тексерушiге келесiлер ұсынылады:
1) бас су алу учаскесiнiң техникалық құжаттарымен (бас учаскенiң диспетчерлiк сызбасымен, пайдалану жөнiндегi нұсқама, жеделмелi есеп журналы, бас учаскенiң төл құжаты) танысу;
2) суды тұтыну және суды ағызудың бастапқы есеп журналдарының (белгіленген нысандағы) барлығын және дұрыс толтыруын тексеру;
3) су объектасының ластануының және қоқыстанудың (таязданудың) дәрежесiн анықтау мақсатында суалу шеңберiндегi су объектасының учаскесiн көзбе-көз зерттеудi жүргiзу (гидробъектердің барлығы мен жұмысы, су алу аймағындағы өзен арнасының таяздануының дәрежесiн, мелиоративтi ғимараттың шеңберiндегi су объектасының жағдайы тексерiледi);
4) суды тұтыну мен тастаудың есебiн жүргiзетiн жабдықтың және басқа да өлшеу құралдарының барлығын тексеру және олардың мемлекеттiк аттестациямен белгiлеген мерзiмiнiң қадағалануын тексеру;
5) су алу орындарындағы балыққа тосқауыл қондырғыларының барлығын тексерудi;
6) нақты алынған судың көлемiнiң осы суармалы-суландыру жүйе немесе оның учаскесi үшiн бекiтiлген су пайдаланудың жалпы жоспарына сәйкестiгi;
7) жобалық шешiмнiң реттеушi гидротехникалық ғимараттар арқылы өтетiн нақты санитарлық және экологиялық су өткiзулермен сәйкестiгiн тексеру.
13. Су алу үшiн жылжымалы насос станцияларын пайдалануды тексеру кезiнде келесiлердi тексеру ұсынылады:
1) нақты су алу орыны белгiленген нормативтi талаптарға сәйкес келуiн;
2) алынып жатқан судың бекiтiлген шаруашылық iшiндегi супайдалану жоспарына сәйкес келуi;
3) су объектасының мұнай өнiмдерiмен ластанудың алдын алу мақсатында насос станцияларының тұрған жерiнiң және жанар-жағар май қоймасының санитарлық-эпидемиологиялық талаптарға сәйкес жабдықталуы;
4) насос станциясының суды сору бөлiгiнде балық қорғау тосқауылдарының болуын.
14. Магистарльды каналдар учаскесiн және су бөлу жүйелерiн тексеру барысында келесiлердi тексеру ұсынылады:
1) магистральды каналдың тексеру учаскесiндегi және су бөлу жүйелерiндегi су шығынын есептейтiн бекеттердің болуы мен олардың жұмысын;
2) канал арнасы арқылы жоғары сүзгiлену арқылы, қаптамадағы сызаттар арқылы, деформациялық тiгiстер немесе науа жүйесiндегi және су құбырларындағы тығыз түйiспеушiлiгiнің арқасында судың ысырап болуын анықтау мақсатында тексерудегi магистральды каналдың және су бөлу жүйесiнiң техникалық ахуалы;
3) оның ахаусыздығын тексеру және мүмкiн болатын су ысырабын анықтау мақсатында, су бөлу-жабу арматурасының техникалық ахуалын, сонымен қатар жабу арматурасынан кейiнгi су бөлу жүйесiндегi нақты су деңгейiнiң пайдалану шарттары бойынша талаптарға сәйкес келуi;
4) магистральды каналдағы және оның салаларындағы апатты және аяқты су тастандыларының, сонымен қатар апатты су қабылдағышқа суды қайтару немесе суды су объектасына тастау мүмкiншiлiгiн қамтамасыз ететiн су бөлу жүйелерiндегi аяқты су тастандыларының болуын және олардың ахуалын;
5) дефект актылары және пайдалану қызметiнiң дефект ведомствалары негiзiнде суармалы жүйе бойынша жөндеу жұмыстарының орындалуын тексеру;
6) суармалы жерлердің батпақтануының немесе қоқыстануының болуын және оның себебiн, сонымен қатар бұл көрiнiстердiң су көздерiне тигiзетiн ықпалын.
15. Кәзiр-құрғату жүйелерiн тексеру алдында, құрғату желiсiнiң жүйесi (ашық және жабық), су қабылдағыштар, батпақталған учаскелердің және батпақтану көздерiнің шекаралары, гидрометрикалық бекеттер, бақылау құдықтарының желiлерi көрсетiлген құрғату жүйесiнiң жоспарымен танысу қажет; сонымен қатар қашыртқы судың саны мен құрамының есебi және жылдың әр кезеңiндегi жер асты суының деңгейiнiң өзгерiсiнiң графигi жөнiндегi құжаттармен танысу қажет.
16. Зерделеу жүргiзу барысында келесiлер тексерiлуi қажет:
1) ағызылатын судың көлемiнiң есебiнің дұрыстығын белгiлеу және жобалық немесе тиiстi органдармен белгiленген ағын қолданудағы нормасымен салыстыру мақсатында гидрометеорологиялық бекеттердiң жұмысын;
2) сорланған және батпақтанған жерлердегi бақылау құдықтарындағы жер асты суларының деңгейiн;
3) кәзiр-қашыртқы желiсiнің және онда орнатылған жабу-реттеушi арматураның техникалық жағдайы (барлық су тастау және қашыртқы желiсi тiреу және тұйықтан бос жағдайда ұсталуы қажет және жылдамдықтың барлық бойында каналдардың шөптенуiне және таяздануына, сонымен қатар су объектасына топырақтың түсуi мен шайылуына жол бермеудi қамтамасыз ету қажет);
4) суармалы-суландыру жүйелердегi және су тастау орындарындағы эррозияға қарсы шаралардың жағдайы және орындалуы.
17. Тексерiлетiн кәзiр-қашыртқы жүйесi, желiге түскен су жүйенiң қашыртқылау мүмкiншiлiгiмен белгіленген барлық қамтитын ауданынан кедергiсiз өтiп су қабылдағышқа тасымалданып, онда кептелудi немесе каналдарда суды iркiлудi құрмай қабылдаған жағдайда дұрыс жұмыс жасайды деп есептеледi.
18. Тексеру кезiнде суды суландыру немесе басқа мақсаттарға қайта пайдалану мүмкiншiлiгiн анықтау үшiн оның құрамын белгiлеу қажет. Тастанды суды қайта пайдалану мүмкiншiлiгi туралы шешiмдер мемлекеттiк санитарлық-эпидемиологиялық қызыметтермен қадағалау, ветериналық қызымет және басқа да мүдделi органдардың келiсiлуi керек.
19. Суармалы жерлерде ауылшаруашылық дақылдарын өңдеу үшiн және су тасымалдайтын және су тастайтын каналдардағы өсiмдiктермен күрес үшiн улыхимикаттарды пайдаланған жағдайда тексерушiге келесiлер ұсынылады:
1) қолданылатын улыхимикаттардың түрлерi мен дозаларын және оларды қолдануға рұқсаттың барлығын тексеру;
2) су объекталарына ағызылатын тастанды судағы улыхимикаттың қалған санының концентрациясын құрамын гидрохимиялық лабораторияның мамандарымен бiрге анықтау;
3) су объектасына тастанды судың ықпалын анықтау үшiн бақылау бағанында су объектасының суының сапасына және түбiндегi тұнбалардың химиялық талдау жасау.

5. Мүмкiн болатын суармалы-суландыру жүйелердегi су
пайдалану шарттарының бұзылуы

20. Суармалы-суландыру жүйелердi пайдалану барысында су пайдалану шарттарында белгiленген келесi жиi кездесетiн бұзушылықтар болуы мүмкiн:
1) суару көзі ретiнде пайдалану үшiн су объектасын рұқсатсыз алу;
Бұзушылықтың бұл түрi шаруашылықтарамен су объектасынан суды Табиғи ресурстар және қоршаған ортаны қорғау министрлiгiнің немесе басқа да мемлекеттiк органдардың алдын ала келiсуiнсiз және рұқсатынсыз жылжымалы және жүзбелi қондырғыларды пайдалану кезiнде жиi кездеседi. Мұндай бұзушылық су объектасының тартылуына әкелiп соқтыруы мүмкін.
2) суды арнайы супайдалануға берiлген рұқсатты бұзумен алу.
Бұл бұзушылық белгiленген супайдалану нормасының жоспарынан жоғары су алумен айқындалады. Мұндай бұзушылықтар су алатын ғимараттарда су тартқыш агрегаттардың қуаты жобалық қуттан әлдеқайда жоғары болған жағдайда және суды бастапқы өлшеуге айтарлықтай бақылау болмаған жағдайда жиi кездеседi. Мұндай бұзушылықтың зардабынан су объектасының гидрогеологиялық режимi, супайдаланудың басқа түрлерiнiң шарттары нашарлайды, суармалы жерлердiң батпақтану немесе қоқыстану мүмкiншiлiгi туындайды.
3) сушаруашылықты ғимараттардың және қондырғылардың зақымдануы немесе оларды пайдалану ережелерiнiң бұзылуы.
Бұзушылықтың бұл түрi су өлшейтiн қондырғылардың және жабу-реттеушi арматураның зақымдануына, магистральды желiнің және оның салаларының қирауына келтiретiн суармалы-суландыру жүйенiң және ғимараттардың қолайсыз пайдалануымен айқындалады. Мұндай бұзушылықтың нәтижесi келесiлер болуы мүмкiн:
суармалы немесе құрғалмалы жерлердiң батпақтануына және сорлануына;
су алатын ғимараттарда орналасқан двигательдерден ағатын мұнай өнiмдерiнің түсуiнен , жағар-жанар майдың қолайсыз сақталуынан, қашыртқы жүйесi арқылы эродирланған топырақтың және қолданылған улыхимикаттардың шығарылуынан суармалы-суландыру жүйенi пайдалану барысында судың ластануы және қоқыстануы.
21. Тексеру бiткеннен кейiн тексеру Актісі, қажет болған жағдайда сәйкес материалдар ресiмделедi.
22. Заң бұзушылықтың сипаты мен зардабына сәйкес мемлекеттiк бақылау органдары кiнәлiлердi жауапкершiлiкке тартуға және анықталған бұзушылықтарды жоюға қажеттi шаралар қабылдауды талап етуге мiндеттi, тексеру нәтижелерi суару жұмыстарын дайындауға және жүргiзуге жауапты ұйымдардың қаперiне жеткiзiлуi тиiс.

Об утверждении Инструкции по организации и проведению проверок оросительно-обводнительных систем органами государственного контроля в системе Министерства природных ресурсов и охраны окружающей среды Республики Казахстан

Приказ Министра природных ресурсов и охраны окружающей среды Республики Казахстан от 21 января 2002 года N 13-п. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 22 февраля 2002 года N 1762. Утратил силу - приказом Министра охраны окружающей среды РК от 14.04.2005г. N 128-п

Извлечение из приказа Министра охраны окружающей среды РК
от 14.04.2005г. N 128-п

"В целях упорядочения системы организации и проведения проверок в области охраны водных ресурсов, ПРИКАЗЫВАЮ:
...
3. Признать утратившим силу приказ Министра природных ресурсов и охраны окружающей среды Республики Казахстан Об утверждении Инструкции по организации и проведению проверок оросительно-обводнительных систем органами государственного контроля в системе Министерства природных ресурсов и охраны окружающей среды Республики Казахстан от 21 января 2002 года N 13-п ...

Министр".
-------------------------------------------------------------------


В соответствии со статьями 76 и 77 Закона Республики Казахстан Z970160_ "Об охране окружающей среды" и в целях упорядочения системы организации и проведения проверок в области охраны окружающей среды, приказываю:
1. Утвердить прилагаемую "Инструкцию по организации и проведению проверок оросительно-обводнительных систем органами государственного контроля в системе Министерства природных ресурсов и охраны окружающей среды Республики Казахстан".
2. Департаменту Главной государственной инспекции охраны окружающей среды (Елеушов Б.С.), в установленном порядке, представить настоящий приказ на государственную регистрацию в Министерство юстиции Республики Казахстан.
3. Комитету по водным ресурсам, Департаменту Главной государственной инспекции охраны окружающей среды, бассейново-водохозяйственным управлениям, областным (городских) территориальным управлениям охраны окружающей среды принять настоящий приказ к руководству и исполнению.
4. Признать утратившими силу "Рекомендации для органов Минэкобиоресурсов Республики Казахстан по организации и проведению проверок мелиоративных систем", утвержденных Министром экологии и биоресурсов Республики Казахстан от 17 апреля 1992 года.
5. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на Департамент Главной государственной инспекции охраны окружающей среды (Елеушов Б.С.).

Министр

Согласовано: Согласовано:
Министерство здравоохранения Министерство энергетики
Республики Казахстан и минеральных ресурсов
И.О. Вице-Министра Республики Казахстан
19.12.2001 г. Вице-министр
20.12.2001 г.

Согласовано: Согласовано:
Агентство Республики Казахстан Агентство
по управлению Республики Казахстан
Земельными ресурсами по чрезвычайным
Первый заместитель ситуациям
Председателя Первый заместитель
20.12.2001 г. Председателя
28.12.2001 г.

Утверждено
Приказом Министра природных
ресурсов и охраны окружающей
среды РК
N 13-п от 21.01.2002 г.

ИНСТРУКЦИЯ
по организации и проведению проверок оросительно-обводнительных
систем органами государственного контроля в системе Министерства
природных ресурсов и охраны окружающей среды Республики Казахстан

1. Общие положения

1. Настоящая Инструкция разработана в соответствии с Законами РК Z970160_ "Об охране окружающей среды" от 15 июля 1997 г.; К933000_ Водным Кодексом РК от 31 марта 1993 г.; Z970111_ "Об охране здоровья граждан в Республике Казахстан" от 19 мая 1997 г.; Z942000_ "О санитарно-эпидемиологическом благополучии населения" от 8 июля 1994 г.; P910785_ Положением о государственном контроле за использованием и охраной окружающей природной среды в Республике Казахстан, утвержденным постановлением Кабинета Министров РК от 18 декабря 1991 г. N 785; P950600_ Положением о государственном контроле за использованием и охраной водных ресурсов, утвержденным постановлением Кабинета Министров РК от 29 апреля 1995 г. за N 600; V001267_ Инструкцией по осуществлению государственного контроля по охране окружающей среды должностными лицами Центрального исполнительного органа в области охраны окружающей среды, утвержденной приказом Министра природных ресурсов и охраны окружающей среды РК от 18 сентября 2000 г. N 371-П, зарегистрированной в Министерстве юстиции РК за N 1267 от 17 октября 2000 г.
2. В соответствии с настоящей Инструкцией производится проверка эксплуатируемых оросительно-обводнительных систем в части организации охраны вод и их рационального использования.
3. Настоящий документ разработан с целью изложения основных рекомендаций органам государственного контроля в системе Министерства природных ресурсов и охраны окружающей среды РК (далее - органы государственного контроля) при проведении проверки оросительно- обводнительных объектов.
4. Термины и определения:
оросительно-обводнительная система - это система инженерных сооружений, предназначенных для транспортировки воды по каналам главным образом для сельскохозяйственного водоснабжения и обводнения;
коллекторно-дренажная сеть - это инженерная система, предназначенная для предотвращения заболачивания и засоления земель, понижения уровня и отвода грунтовых вод.

2. Цель и задачи проверок оросительно-обводнительных систем

5. Осуществляемая органами государственного контроля проверка оросительно-обводнительных систем является одним из направлений государственного контроля за соблюдением водопользователями законодательства по охране водных ресурсов.
6. Основными целями проверки являются:
1) контроль за рациональным использованием вод и проведением мероприятий по водосбережению, охране водных объектов от загрязнения, засорения и истощения;
2) контроль за выполнением постановлений центральных и местных органов по вопросам использования и охраны вод;
3) сбор объективной информации об использовании вод и выполнении водоохранных мероприятий как отдельными сельскохозяйственными предприятиями, так и межхозяйственными системами в целом;
4) выдача предписаний и рекомендаций по улучшению использования вод, предотвращению загрязнения водных источников и улучшению их состояния, а также контроль за выполнением выданных предписаний;
5) определение размера ущерба, причиненного нарушением законодательства об охране водных ресурсов, предъявление к виновным требования по добровольному возмещению этого вреда либо предъявление иска в суд;
6) контроль за техническим состоянием оросительных каналов, гидротехнических сооружений, водопроводящих трубопроводов, насосных станций, коллекторов, водохранилищ.
7. Основными задачами органов государственного контроля при проведении проверки оросительно-обводнительных систем являются:
1) проверка наличия разрешений на специальное водопользование и разрешений на сброс сточных вод, контроль за соблюдением условий данных разрешений;
2) контроль за выполнением принятых в проектной документации решений по рациональному использованию и охране вод и установленных условий водопользования;
3) контроль за соблюдением проектных решений при искусственном изменении уровней воды в прудах, озерах и водохранилищах;
4) контроль за очисткой дренажных вод перед выпуском в водный объект и соблюдением установленных норм ПДС (предельно-допустимых сбросов) при сбросе дренажных вод в поверхностный водный объект;
5) проверка соответствия принятых проектных решений по водоохранным мероприятиям, а также фактическое состояние использования и охраны вод на оросительно-обводнительной системе действующему законодательству Республики Казахстан;
6) контроль за правильностью первичного учета количества забираемой из водных объектов и сбрасываемой в них воды, повторно используемой воды, а также за составом сбрасываемой воды;
7) проверка наличия оборудования и средств измерения для учета потребления и сброса вод и контроль за соблюдением установленных сроков их государственной аттестации;
8) контроль за попуском санитарных и экологических расходов через регулирующие гидротехнические сооружения, имеющиеся на оросительно-обводнительных системах;
9) выдача предписаний и рекомендаций по совершенствованию водохозяйственной и водоохранной деятельности на проверяемом оросительно-обводнительном объекте;
10) проверка выполнения ранее выданных предписаний по улучшению использования и охране вод;
11) содействие внедрению новых прогрессивных схем и технических устройств для обеспечения рационального использования вод, а также охраны природных вод от загрязнения.

3. Планирование проведения проверок

8. Проверка оросительно-обводнительных систем должна являться плановой работой органов государственного контроля. Рекомендуется проводить проверки в обязательном порядке во время подготовки оросительно-обводнительных систем к эксплуатации, а также в период интенсивного забора воды из водного источника и сброса дренажных вод. При планировании проверок необходимо учитывать, что для субъектов малого предпринимательства проверки проводятся в соответствии с действующим законодательством и устанавливается периодичность проверок по собственной инициативе не чаще одного раза в три года. Перед проведением всех проверок акты о производстве проверок хозяйствующих субъектов должны регистрироваться в органах прокуратуры.
9. Проверка должна проводиться по программе, в которой указывается цель и задачи намечаемой проверки с учетом особенностей проверяемых объектов. Программа проверки утверждается руководителем проверяющего ведомства. В целях исключения дублирования функций государственного контроля и в порядке взаимодействия, при составлении программы и проведении проверок необходимо предусмотреть совместное участие органов государственного контроля по охране окружающей среды и органов государственной санитарно-эпидемиологической службы, а в некоторых случаях с органами государственной противопожарной службы.
10. Перед началом проверки проверяющий обязан изучить:
1) программу проверки;
2) документацию по оросительно-обводнительных системе и водоохранным мероприятиям;
3) планы водопользования по системе в целом и по отдельным хозяйствам;
4) гидрологический режим водного объекта, из которого производится забор воды или в который сбрасываются дренажные воды в момент проверки;
5) материалы предыдущих проверок и ранее выданные органами государственного контроля предписаний с целью контроля их выполнения.

4. Проведение проверки оросительно-обводнительных систем

11. Проверке подлежат следующие сооружения на оросительно-обводнительных системах: участок головного забора воды; участки магистральных каналов, распределительные сети, коллекторно-дренажная сеть.
12. При проведении проверки участка головного забора воды проверяющему рекомендуется:
1) ознакомиться с технической документацией участка головного забора воды (диспетчерским чертежом головного участка, инструкцией по эксплуатации, журналом оперативного учета, паспортом головного участка);
2) проверить наличие и правильность заполнения журналов первичного учета водопотребления и водоотведения (по утвержденной форме);
3) произвести натурное обследование состояния участка водного объекта в пределах водозабора (проверяются наличие и работа гидропостов, степень заиления русла реки в районе водозабора, состояние поверхности водного объекта в пределах головного участка оросительно-обводнительного сооружения) с целью определения степени загрязнения и засорения (заиления) водного объекта;
4) проверить наличие оборудования и средств измерения для учета забираемой и сбрасываемой воды, а также соблюдение установленных сроков государственной аттестации этого оборудования и средств измерения;
5) проверить наличие рыбозаградительных устройств в местах забора воды;
6) сравнить соответствие количества фактически забираемой воды утвержденному общему плану водопользования для данной оросительно-обводнительной системы или ее участка;
7) проверить соответствие проектных решений фактическому санитарному и экологическому попуску через регулирующие гидротехнические сооружения.
13. При проведении проверки использования передвижных насосных станций для забора воды рекомендуется проверить:
1) соответствие фактических мест забора воды установленным нормативным требованиям;
2) соответствие количества забираемой воды утвержденному внутрихозяйственному плану водопользования;
3) оборудование площадок и мест хранения горюче-смазочных материалов на насосных станциях в соответствии с санитарно-гигиеническими требованиями с целью предотвращения загрязнения водного объекта нефтепродуктами;
4) наличие рыбозаградительных устройств на всасывающей части насосных станций.
14. При проведении проверки участков магистральных каналов и распределительных сетей рекомендуется проверить:
1) наличие и работу постов по учету расходов воды как на проверяемом участке магистрального канала, так и на распределительных сетях;
2) наличие и состояние гидрометрических постов, аттестация этих постов как на проверяемом участке магистрального канала, так и на распределительных сетях;
3) техническое состояние проверяемого участка магистрального канала и распределительных сетей с целью установления потерь воды за счет повышенной фильтрации через русло канала, утечки воды через трещины в облицовке, деформационные швы или неплотности в стыках лотковой сети и трубопроводов;
4) техническое состояние запорно-распределительной арматуры с целью установления ее исправности и выявления возможных потерь воды, а также соответствие фактических рабочих горизонтов в распределительной сети после запорной арматуры - требуемым по условиям эксплуатации;
5) техническое состояние гидротехнических и регулирующих сооружений с целью установления исправности и выявления возможных потерь воды (коэффициент полезного действия канала, систем), а также согласно правилам эксплуатации;
6) наличие и состояние аварийных и концевых сбросов на магистральных каналах и их ветвях, а также концевые сбросы из распределителей, которые должны обеспечивать возможность возврата воды в аварийный водоприемник или сброс в водный объект;
7) планы выполнения ремонтных работ по оросительной системе на основании дефектных актов и дефектных ведомостей эксплуатационной службы;
8) наличие и причины заболачивания или засорения орошаемых земель, а также влияние этих явлений на состояние водных источников.
15. Перед началом проверки дренажно-осушительных систем необходимо ознакомиться с планом осушаемой территории, на котором должны быть нанесены: система осушительной сети (как закрытая, так и открытая), водоприемники, границы заболачиваемых участков и источники заболачивания, гидрометрические посты, створы наблюдательных колодцев; следует также ознакомиться с документацией по учету количества и состава отводимых дренажных вод и графиками колебания уровня грунтовых вод в различные периоды года.
16. В процессе проведения обследования проверяется:
1) работа гидрометеорологических постов с целью установления правильности учета отводимого количества воды и сравнения существующих норм стока с проектными или установленными соответствующими органами;
2) в наблюдательных колодцах (выборочно) уровень грунтовых вод в районах, подверженных засолению или заболачиванию;
3) техническое состояние коллекторно-дренажной сети и установленной на ней запорно-регулирующей арматуры (вся сбросная и дренажная сеть должна содержаться в состоянии, свободной от подпоров и тупиков и обеспечивать на всем протяжении скорости, не допускающие зарастания и заиления каналов, а также размыва и выноса грунтов в водный объект);
4) состояние и выполнение противоэрозионных мероприятий, осуществляемых на оросительно-обводнительных системах и в местах сброса вод.
17. Проверяемая коллекторно-дренажная система считается работающей нормально, когда вода, поступающая в сеть, беспрепятственно отводится со всей охватываемой площади в размерах, установленных дренирующей способностью системы, транспортируется сетью к водоприемнику и принимается последним без образования заторов или подпоров в каналах.
18. При проведении проверки необходимо установить состав сбросных вод из системы с целью выявления возможности их повторного использования для орошения или других целей. Решение о возможности повторного использования сбросных вод должно быть согласовано с органами государственной санитарно-эпидемиологической службы, ветеринарной службы и другими заинтересованными органами.
19. В случаях, когда на орошаемых угодьях применяются ядохимикаты, как для обработки сельскохозяйственных культур, так и для борьбы с водной растительностью на подводящих и сбросных каналах, проверяющему рекомендуется:
1) установить типы и дозы применяемых ядохимикатов и наличия разрешения на их применения;
2) совместно с работниками гидрохимических лабораторий, установить концентрацию остаточного количества ядохимикатов в сбросных водах, отводимых в водный объект;
3) произвести анализ качества воды водного объекта и донных отложений в контрольном створе для определения влияния сбросных вод на химический состав воды водного объекта.

5. Возможные нарушения условий водопользования на
оросительно-обводнительных системах

20. В процессе эксплуатации оросительно-обводнительных систем могут возникать следующие наиболее характерные виды нарушения, установленных условий водопользования:
1) самовольный захват водного объекта для использования его в качестве источника орошения.
Этот вид нарушения встречается при использовании хозяйствами передвижных и плавучих водозаборных установок, когда забор воды осуществляется из водного объекта без предварительного согласования с государственными органами и последующего разрешения органов Министерства природных ресурсов и охраны окружающей среды или других уполномоченных на то органов. Последствием этого нарушения может явиться истощение водного объекта;
2) забор воды с нарушением разрешений на специальное водопользование.
Данное нарушение выражается в заборе воды свыше установленных планом норм водопользования. Наиболее часто это нарушение встречается на водозаборных сооружениях, где мощность водозаборных агрегатов значительно превышает проектную и где отсутствует действенный контроль за первичным учетом вод. Последствием этого нарушения является ухудшение гидрологического режима водного объекта, ухудшение условий для других видов водопользования, возможность заболачивания или засорения орошаемых угодий;
3) повреждение водохозяйственных сооружений и устройств или нарушение правил их эксплуатации.
Данный вид нарушения выражается в бесхозяйственной эксплуатации сетей и сооружений оросительно-обводнительных систем, что приводит к повреждению водомерных устройств и запорно-регулирующей арматуры, разрушению магистральной и разводящей сетей, выходу из строя дренажной системы. Следствием этого нарушения может явиться:
- заболачивание и засоление участков орошаемых или осушаемых угодий;
- загрязнение и засорение вод в процессе эксплуатации оросительно-обводнительных систем, которое может происходить за счет попадания нефтепродуктов от двигателей, установленных на водозаборных сооружениях, и бесхозяйственного хранения горюче-смазочных материалов, выноса через сбросную систему значительного количества эродированной почвы и применяемых ядохимикатов.
21. По окончании проверки проверяющий оформляет акты, предписания, а при необходимости другие материалы в соответствии с установленными правилами и инструкциями.
22. Исходя из характера и последствий правонарушения, органы государственного контроля обязаны привлекать виновных к ответственности и требовать принятия необходимых мер к устранению выявленных нарушений, результаты проверок должны доводится до сведения организаций, ответственных за подготовку и проведение поливов.