Қатты пайдалы кенбайлық орындарын алдын-ала геологиялық-экономикалық бағалау жөніндегі материалдарды мемлекеттiк сарапнамаға ұсынуда қойылатын талаптар туралы Нұсқауды бекiту туралы

Қазақстан Республикасы Энергетика және минералдық ресурстар министрлігі Геология және жер қойнауын қорғау комитеті Төрағасының 2004 жылғы 13 тамыздағы N 125-п бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2004 жылғы 9 қыркүйекте тіркелді. Тіркеу N 3055. Күші жойылды - Қазақстан Республикасының Энергетика және минералдық ресурстар министрлігі Геология және жер қойнауын пайдалану комитеті төрағасының м.а. 2009 жылдың 8 шілдедегі N 54-п бұйрығымен.

Күші жойылды - ҚР Энергетика және минералдық ресурстар министрлігі Геология және жер қойнауын пайдалану комитеті төрағасының м.а. 2009.08.01 N 54-п бұйрығымен.

Қазақстан Республикасы үшiн қатты пайдалы кенбайлық орындарын алдын-ала геологиялық-экономикалық бағалау жөнiндегi материалдарды мемлекеттiк сарапнамаға ұсынуда қойылатын бiрыңғай талаптарды анықтау мақсатында бұйырамын:
1. Қатты пайдалы кенбайлық орындарын алдын-ала геологиялық-экономикалық бағалау жөнiндегi материалдарды мемлекеттiк сарапнамаға ұсынуда қойылатын талаптар туралы берiлген Нұсқауды (бұдан былай - Нұсқау) бекiту.
2. Кенбайлық қорлары жөнiндегi мемлекеттiк комиссия қолданыстағы нормативтiк-әдiстемелiк құжаттарды жоғарыда бекiтiлген Нұсқауға сәйкес келтiрсiн.
3. Бұйрықтың орындалуын бақылау Кенбайлық қорлары жөнiндегi мемлекеттiк комиссияның Төрағасы У.Ш.Кульсаринге жүктелсiн.
4. Осы бұйрық Қазақстан Республикасының Әдiлет Министрлiгiнде мемлекеттiк тiркелген күнiнен бастап заңды күшiне енедi.

Төраға

Қазақстан Республикасының
Энергетика және минералды
ресурстар министрлігінің
Геология және жер қойнауын
қорғау комитеті Төрағасының
"Қатты пайдалы кенбайлық
орындарын алдын-ала
геологиялық-экономикалық
бағалау жөніндегі
материалдарды мемлекеттік
сарапнамаға ұсынуда қойылатын
талаптар туралы Нұсқауды
бекіту туралы"
2004 жылғы 13 тамыздағы
N 125-п бұйрығымен
Бекітілді

Қатты пайдалы кенбайлық орындарын алдын-ала геологиялық-экономикалық бағалау жөніндегі материалдарды мемлекеттік сарапнамаға ұсынуда қойылатын талаптар туралы Нұсқау 1. Жалпы ережелер

1. Қатты пайдалы кенбайлық орындарын алдын-ала геологиялық-экономикалық бағалау жөніндегі материалдарды мемлекеттік сарапнамаға ұсынуда қойылатын талаптар туралы осы Нұсқау (бұдан былай - Нұсқау) Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2001 жылдың 15 ақпанындағы N 232 Қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының Энергетика және минералды ресурстар министрлігінің Геология және жер қойнауын қорғау Комитеті туралы Ереженің 10, 11 және 12-тармақтарына, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Президентінің 1996 жылдың 27 қаңтарындағы заңды күшіне "Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы" Жарлығына, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 1996 жылдың 18 қазанындағы N 1288 Қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының жер қойнауын мемлекеттік сараптамалау туралы Ережесіне сәйкес жасалды.

2. Алдын-ала геологиялық-экономикалық бағалауға (бұдан былай - АГЭБ) жер қойнауының келесі объектілері кіреді: кен орындары, учаскілер, техногендік минералдық объектілер (бұдан былай - ТМО) және басқалары:
1) жер қойнауын геологиялық зерттеу процесінде алғаш рет табылған (ізденісті-бағалау және басқа жұмыстарда) және С ₂ санатты қорлармен және Р ₁ саннатты болжамды ресурстармен қамтамасыз етілген;
2) ертерек барланған және осыған байланысты ескірген кондицияға ие минералдық шикізат.

3. Алдын-ала геологиялық-экономикалық бағалауды жүргізу нәтижесінде жер қойнауының объектілері бөлінеді:
1) өнеркәсіптік мәнге ие және жасауға қажеттілер;
2) одан әрі геологиялық зерттеуге лайықтылар;
3) өнеркәсіптік мәнге ие еместер.

4. Нұсқаудың орындалуы жеке меншік түрі және ведомстволық бағынуының қандай екендігіне қарамастан, қатты пайдалы кенбайлық орындарын зерттеуді, барлау мен өндіруді және есептеуді жүзеге асыратын Қазақстан Республикасының барлық жер қойнауын пайдаланушылары үшін міндетті.

2. Кен орындарын алдын-ала геологиялық-экономикалық
бағалау материалдарының құрылымы мен оларға
қойылатын талаптар

5. Алдын-ала геологиялық-экономикалық бағалау материалдары келесі бөлімдерді қамтуы керек:
1) кіріспе;
2) ауданның географиялық-экономикалық сипаттамасы;
3) кен орындарын геологиялық салу;
4) геологиялық-барлау жұмыстарының әдістемесі;
5) пайдалы кенбайлық қорларын есептеу;
6) кендердің заттық құрамы және технологиялық қасиеті;
7) гидрогеологиялық, инженерлік-геологиялық және экологиялық жағдайлар;
8) кен-техникалық бөлігі;
9) экономикалық бөлік;
10) бағалау кондициялары;
11) қорытынды.

6. Аталған бөлімдерде келесі мәселелер міндетті түрде түсіндіріледі:
1) Кіріспеде:
аудан және кен орындары туралы жалпы мәліметтер;
осы объектіні алдын-ала геологиялық-экономикалық бағалау мәселелері;
2) "Ауданның географиялық-экономикалық сипаттамасы" бөлімінде:
кен орындарының географиялық және әкімшіліктік жағдайлары, оның жақын арадағы темір жол станциясынан, автомобиль жолынан, елді мекендерден және шикізаттарды пайдалану мүмкіндігінен алшақтығы;
табиғатты-климаттық жағдайлары; ауданды, халықты, олардың жұмысбастылығын, энергиямен қамтамасыз етудің мүмкін көздерін, құрылыс материалдарымен қамтамасыздығын игеруі;
3) "Кен орындарының геологиялық құрылысы" бөлімінде:
геологиялық құрылыс ерекшеліктері, құрылымдық, литологиялық және жатыс жағдайын анықтайтын басқа да факторлар, кен қыртысының морфологиясы, кен қыртысының заттық құрамы, негізгі және қабаттасқан бөліктердің, сонымен қатар зиянды қоспалардың таралуы байытылған учаскілердің болуы және олардың орналасу заңдылығы, кен қыртысының созылымы мен құламасы бойынша негізгі параметрлерінің өзгергіштігі туралы мәліметтер;
бөлек барлауға және өндіруге жататын пайдалы кенбайлықтардың өнеркәсіптік (технологиялық) типтері мен сорттарының болуы, олардың сапасының сипаттамасы (егер мұндайлар болса);
кенсіз қабатшалардың болуы және таралу заңдылығы, олардың сыйымды жыныстарының сипаттамасы;
ұсақ тау жыныстарының кен орындары үшін - өнімді пласт сипаттамасы, түрінің ерекшелігі, мөлшері және құрамы және шымтезектердің қуаттылығы, плотиктің құрылысы, бағалы бөліктерінің құрамы, мөлшері, түрі және пайдалы минералдар түйіршігінің жұмырлығы, алтын сынамалығы;
кен орындарының күрделілік тобы;
4) "Геологиялық барлау жұмыстарының әдістемесі" бөлімінде:
жүргізілген топографиялық түсірме туралы мәлімет, координаттар және барлау қазбалары орнын байланыстыру жүйесі;
зерттелген кен орындарының беті - геологиялық түсірім, геохимиялық және геофизикалық зерттеулер, шыңырауды және жыраларды төтелдеу;
кен орындарының терең деңгейжиектерінің зерттелуі - барлау жүйесі, барлау желісінің тығыздығы, жоғары санат бойынша барланған учаскі негіздемесі, геологиялық-барлау жұмыс түрлерінің және көлемдерінің құрама кестесі, қорлардың есебіне қатысатын қазылым көлемі;
бұрғылау және тау-кен жұмыстары: барланатын төтелдердің тереңдіктері, диаметрлері және құрастырмалары, бұрғылау тәсілдері және технологиясы, төтелдердің зенитті және азимутты қисауын өлшеу нәтижелері; сызықты, салмақты немесе көлемді жынысөзекті шығымы, жынысөзектің төменгі шығымының аралықтары, жынысөзектің өкілдігі, жынысөзекті таңдаулы ұсақталуы; тау-кен қазбаларының түрлері, көлемдері мен параметрлері;
геофизикалық зерттеулер: жұмыстың әдістемесі және техникасы, негізгі нәтижелері, геофизикалық өлшеудің кездейсоқ және жүйелік ағаттықтары;
сынамалау: бұрғылау төтелдерін және кен қазбасын сынамалаудың қабылданған әдістемесі, сынамалау сапасы, нәтижелердің шынайылығын бағалау, жүйелік ағаттықтардың болуы, түзету коэффициенттері, сынамаларды өңдеу сұлбасы; топтық сынамалар, оларды құрастыру әдістері;
аналитикалық жұмыстар: негізгі және бақылаулы талдаулардың көлемі, әдістері, олардың тиісті қолданыстағы стандарттарға немесе басқа нормативтік құжаттарға сәйкестігі. Бақылау деректерін өңдеу нәтижелері, талдау сапасы, қорларды есептеу нәтижелеріне төменгі сапалы талдаудың әсер етуін бағалау (кен қыртысының қуаттылығын, ауданын белгілеу, құрамы және басқалары);
физикалық қасиеттері: пайдалы кенбайлықтың типтері мен сұрыптары үшін көлемдік салмақты және табиғи ылғалдылығын белгілеудің әдістері мен саны; қорларды есептеу үшін қабылданған көлемдік салмақ мәндерінің негіздемесі;
5) "Пайдалы кенбайлық қорларын есептеу" бөлімінде:
қорларды есептеу үшін, шартты кондициялардың қолданымды варианттар параметрлері; (ең алдымен металлдық емес) пайдалы кенбайлықтардың бөлек түрлері үшін қорларды есептеу кондицияның бір варианты бойынша жүргізіледі;
қорларды есептеу кондиция варианттары бойынша жүргізіледі;
кен орындары бойынша пайдалы кенбайлық қорлары ұсынылатын кондицияның варианты бойынша жүргізіледі;
қорларды есептеуде кондициялардан ауытқудың барлық жағдайлары ауытқу себептерінің негіздемесімен жалғасады;
табанды қабаттың қорларын есептеудің қажетті жағдайлары;
6) "Кендердің заттық құрамы және технологиялық қасиеттері" бөлімінде:
кендердің заттық құрамының сипаттамасына табиғат түріндегі пайдалы кенбайлықтың минералдық және химиялық құрамының және олардың кеңістікті таралуының анықтамасы, пайдалы кенбайлықтың өнеркәсіптік типтері мен сорттары; ұсақ тау жыныстарының кен орындары үшін - құмдағы, шымтезектегі және плотик жынысындағы бағалы бөліктерінің құрамы, пайдалы минерал түйіршіктерінің жұмырлығы, түрі және дәрежесі, пайдалы бөліктердің минералдағы құрамы және тағы сол сияқтылар кіреді;
технологиялық зерттеулердің көлемі мен түрлері минералдық шикізатты өңдеудің технологиялық сұлбасын таңдау үшін және алынатын тауарлық өнімнің сапасына, кен орындары бойынша бастапқы минералдық шикізаттан оның шығымына қатысты оның негізгі көрсеткіштерінің негіздемесі жеткілікті болуы тиіс - пайызбен тауарлық өнімге негізгі және қабаттасқан бөліктерді алу. Байыту фабрикасының өнімділігі кен бойынша кеншілердің жылдық өнімділігіне теңдей қабылданады;
минералдық шикізаттарды өңдеу технологиясының негіздемесі оның заттық құрамының, құрылымдық-текстуралық ерекшеліктерінің (түйіршіктік құрамының), физикалық-механикалық және басқа қасиеттерінің өзгермелілігі туралы деректерге, технологиялық сынақ нәтижелеріне, сонымен қатар минералдық шикізаттық ұқсас түрін өңдеу (байыту) алдыңғы қатарлы тәжірибесіне негізделеді. Кен орындарында бөлек өңдеуге қатысты кендердің бірнеше технологиялық түрлерінің бар болуында, өңдеу технологиясы олардың әрқайсысы үшін негізделеді;
өңдеу процесінде қабаттасқан бөліктердің жүруі, байыту өнімдерінде осы бөліктердің мөлшері;
негізгі өндіріс қалдықтарының құрамы мен қасиеті, олардың өнеркәсіптік пайдалану мүмкіндігі, қалдықтардың бөлек түрлерінің мөлшерін есептеу немесе олардың қорларын бекіту мақсаттылығы;
тізілген деректер болмағанда алғаш табылған объектілер үшін бірінші рет қажет мәліметтер ұқсастығы бойынша қабылданады;
7) "Гидрогеологиялық, инженерлік-геологиялық және экологиялық жағдайлар" бөлімінде:
негізгі сутасығыш деңгейжиектер, суланған объектілер және аумақтар, суағындарының бетімен олардың өзара байланысы, беттік және жерасты суларының химиялық құрамы және бактериологиялық жағдайы, күтілетіндердің өлшемі, сонымен қатар кен қазындыларына максималды мүмкін суағындары. Дражды қазымға арналған ұсақ тау жыныстарының кен орындары үшін - қажет жағдайда суды көтеру мақсатында бөгеттерді орнату мүмкіндігі;
тау-кен кәсіпорнының ауыз су және техникалық сумен қамтамасыз ету көздері, сумен қамтамасыз ету немесе бағалы бөліктерді алу мақсатында жерасты су кен орындарын одан әрі пайдалану бағасы, сонымен қатар беттік суағындарының жылыспаларында оларды тазалау;
кен орын жыныстарының инженерлік-геологиялық ерекшеліктері - құрамы, жарықшақтығы, тектоникалық бұзылысы, пайдалы кенбайлықтардың өздігінен жануға қабілеттілігі, пайдалы кенбайлықтың және сыйымды кен жыныстарының радиациялық сипаттамасы, көшкіндердің, сел ағындарының және басқаның туындау мүмкіндігі;
кен орындарын ашу және зерттеу тәсілдері, кен орындарындағы кен-геологиялық және басқа жағдайлардың күрделілігін бағалау, аршу коэффициенті, кәрер тереңдігі және оның жағдауларының қиябет бұрыштары;
жердің және орманды алқаптың, су ресурстарының сипаттамасы және олардың шаруашылықтық пайдалануы;
экологиялық жағдайға пайдалы кенбайлықтың қазу және өңдеу белгілі технологиясының мүмкін әсерін бағалау, қоршаған ортаны қорғау бойынша ұсынылатын шаралар және жерді қалпына келтіру;
8) "Кен-техникалық бөлім" бөлімінде:
кен орындарын қазу тәсілін таңдау оның экономикалық-географиялық, геологиялық, кен-техникалық және гидрогеологиялық жағдайларымен жүргізіледі. Қабылданған кен орындарын қазу тәсілінің және ашу жүйесінің негіздемесі беріледі, сонымен қатар жер қойнауынан пайдалы кенбайлықтарды толық және экономикалық мақсатты алуды қамтамасыз ететін жобалы шешімдер; қазудың ашық таңдауы аршудың шекаралық коэффициентін пайдалану арқылы ашық және жерасты жұмыстарының техникалық-экономикалық салыстыру жолымен ашық қазу тәсілі таңдау шешіледі;
әртүрлі ашылатын қазбаларды, қиябет бұрыштарын қосқанда, оптималды сүлбелері және олардың негізгі элементтері, ашық қазуда кәрер кемерінің биіктігі бойынша ашу және орналастыру тәсілін таңдау, жерасты қазымының қабат биіктігі кен орындарының геологиялық ерекшеліктері мен кен-техникалық жағдайларына және ҚМК нормативтік құжаттарының талаптарына байланысты жүргізіледі;
кен-күрделі жұмыстары көлемінің есебі нормативтік материалдардың деректері бойынша шамалап орындалады;
кен орындарының жүйесін таңдау кен қыртысының мөлшеріне, қуатына, түріне және құлау бұрышына, минералды шикізаттың заттық құрамына және бағалылығына байланысты және оның кентехникалық жағдайларының ерекшеліктерін есепке алғанда жүргізіледі;
пайдалы кенбайлықтың жоғалым шамасы кен орындарының кен-геологиялық және инженерлік-геологиялық жағдайлары бойынша ұқсас мәндерімен нақты қабылданады;
тау-кен кәсіпорындарының жылдық өнімділігі бағаланатын пайдалы кенбайлықтың шамасына, жатыс жағдайына және кен қыртысының өлшеміне (ұзындығына, ені және қуатына) байланысты немесе белгілі қолданыстағы кеніштермен және кәрерлермен ұқсастығы бойынша қабылданады;
көлік, энергия- және сумен қамтамасыз ету, канализация;
аршу, кенкүрделі жұмыстың, қалдық сақтау көлемі;
кен кәсіпорнының басты жоспары пайдалы кенбайлықты кен қазбаларының, өнеркәсіптік ғимараттар мен құрылыстардың, зерттелген кендік емес алаңдарда көліктік және инженерлік коммуникациялардың бос жыныстар үйінділерін өндіру және өңдеу бойынша технологиялық процесті қабылдауға сәйкес қалыптастырылады;
9) "Экономикалық бөлім" бөлімінде:
бағалауда қайта анықталған және ертерек барланған объектілерді бағалау кезінде экономикалық көрсеткіштердің жалпы алгоритмдік есептері ұқсас. Қайта анықталған объектілер бойынша бағаланатын кондицияларды жасау үшін қорлардың варианттары бойынша қолдану арқылы орындалады. Ертерек барланған объектілер бойынша техникалық-экономикалық көрсеткіштермен бұрынғы кондициялардың артықшылық қолданылатындығы немесе жаңа кондициялардың жасау қажеттілігі анықталады. Осыған орай вариант бойынша есептелген қорлар секілді, қорлардың бір варианты да пайдаланылуы мүмкін.
Экономикалық бағалау көрсеткіштері келесідей:
капиталдық салымдар:
кеніштер мен байыту фабрикалардың құрылысы;
кен орындарын ашу немесе жер асты қазулары бойынша кен-күрделі жұмыстар;
алдағы геологиялық барлау жұмыстарының шығындары;
автомобиль және темір жолдары, электр беру, сумен қамтамасыз ету, жылумен қамтамасыз ету линияларының құрылыстары;
технологиялық жабдықты сатып алу;
әлеуметтік объектілердің құрылысы;
қоршаған ортаны қорғау шығындары;
айналым қорлары;
қажетті капиталдық салымдардың көлемін есептеу ұқсас зерттелген кен орындарының қазу жағдайымен қолданыстағы тау-кен кәсіпорындарының жылдық қуаттылығының бірлікке есептегендегі меншікті күрделі шығындар негізінде жол беріледі; сонымен қатар күрделі шығындар көлемін бағалау ұқсас жағдайларымен бірқатар қолданыстағы объектілерді игерудегі жалпы күрделі шығындарды регрессиялық талдау негізінде мына теңдеуді қолданумен жол беріледі:

Ү = а * Х ^b ,

мұндағы "Y" - шығындар; "X" - кеніш өнімділігі; "а" және "b" - кен-геологиялық және экономикалық жағдайлары ұқсас қазудың "Ү" және "Х" кен орындарының көрсеткіштерін пайдаланумен сызықтық регрессия теңдеуі бойынша есептелетін константалар;
қатты пайдалы кенбайлық орындарын геологиялық-экономикалық бағалау тәжірибесін қорыту негізінде күрделі шығындарды есептеу үшін регрессияның келесі теңдеулерін қабылдау қажет:
(УД _К ) кәрер құрылысының меншікті күрделі шығындары:

УД _К = 98,07 * Х _К ^-0,31 ,

мұндағы ХК - тау-кен қазындысы бойынша кәрердің жылдық өнімділігі, мың кубикалық метр;
(УД _Р ) жерасты кенішінің құрылысына меншікті күрделі шығындар:

УД _Р = 369,98 * Х _Р ^-0,28 ,

мұндағы ХР - кен бойынша жерасты кенішінің жылдық өнімділігі, мың тонна;
(УД _ОФ ) байыту фабрикасының құрылысына меншікті күрделі шығындар:

УД _ОФ = 482,14 * Х _ОФ ^-0,47 ,

мұндағы Х _ОФ - өндірілетін кен бойынша байыту фабрикасының жылдық өнімділігі, мың тонна;
жалпы тұтынымды шығындарға келесі жұмыс түрлерінің бағасы кіреді:
кен-дайындау жұмыстары;
кенді өндіру;
кенді байыту;
кендер мен концентраттарды тасымалдау;
металлургиялық шектеу;
әкімшіліктік-басқару шығындары.
Тұтынымды шығындардың құрамына міндетті төлемдер, салықтар мен аударымдар, Қазақстан Республикасы заңнамасымен анықталған нормативтер кіреді.
Ұқсас тұтынымды шығындар кірісінен алынатын салықтарға кіреді:
мүлік салығы;
көлік құралдарының салығы;
жер салығы;
жер қойнауын пайдалану салықтары: роялти, бонустар (қол, коммерциялық табуды).
Алдын-ала геологиялық-экономикалық бағалауды жүргізудегі тұтынымды шығындар кәсіпорындардың ұқсас жағдайлары бойынша кендерді өндіру және өңдеу бойынша нақты көрсеткіштер негізінде қабылданады;
көлік шығындары темір жол және автомобильдік жүктасымалдау қолданыстағы аймақтық тарифтері бойынша белгіленеді;
тұтынымды шығындардың бөлек баптары (өндіру және байыту) салыстыру жағдайлары арқылы кәсіпорындардың көрсеткіштерінен ала отырып, регрессиялық талдауды қолданумен есептеуге болады;
тауарлық өнімнің бағасы (жылдық кіріс):
кен орындарының өнеркәсіптік бағалылығының экономикалық тиімділігі байыту (концентрат) немесе металлургиялық шектеу кезеңіне дейін орындалған ақырғы тауарлық өнімді есептеу нәтижелері бойынша орнатылады. Металдың базалық бірыңғай бағасы ретінде бағалауды жүргізуде тарихи ұзақ кезең үшін Лондондық металдық биржаның орташаландырылған бағалары қабылданады: 10-15 жыл. Металдың белгілі бір түрлеріне әлемдік бағалардың өзгеру динамикасының тұрақтылығында олардың өсу немесе құлау артық тенденциясы есебімен соңғы 2-3 жылдың бағалары қабылданады. Кендер мен концентраттардың бағасы металлургиялық шектеуде тұтынымды шығындарды шегергенде өндіру және технологиялық алуда шығынды есептеумен металдың бағасына байланысты есептеледі;
кіріс шамасы (тауарлық өнімнің бағасы) және тұтынымды шығындар қорлардың барлық уақыттағы қазымындағы тұрақтылықпен қабылданады;
қаржылық-экономикалық есептер.
Алдын-ала геологиялық-экономикалық бағалау кезеңінде есептелген кіріс, капиталды салымдар мен кәсіпорынның тұтынымды шығындарының сомалары негізінде, кәсіпорынның пайдасы, қазіргі таза баға, пайданың ішкі нормасы, капиталды салымдардың орнын толтыру кезеңінде анықталады.
(Пп) кен орындарын қазудан түскен орташа жылдық өндірістік пайда мына формуламен есептеледі:

Пп=С-З,

мұндағы: С - тауарлық өнімнің орташа жылдық сомасы (кіріс);
З - орташа жылдық тұтынымды шығындар.
Корпоративтік табыс салығын есептемегенде алынған (П _ч ) таза пайда бірқалыпты жыл бойынша (CF) орналастырылған ақша ағыны ретінде қарастырылады.
Негізгі қорлар амортизациясының ақша ағынын есептегенде есепке қатыспайды, себебі нақты ақша шығындарын ол көтермейді. Осы уақытқа дейін өткен кезеңде жұмсалған ақша қорларын әкелетін механизмдер дисконтты болып табылады.
Қорлардың барлық кезеңдегі қазым жобасының болашақ бағасын есептеу үшін келесі формуламен есептелетін дисконттау коэффициенті (g ⁿ ) қолданылады:

1
g ^-n = ---------
(1+i) ⁿ

мұндағы: i - дисконттың есептік ставкасы;
n - қорлар қазымының жыл саны.
Алдын-ала геологиялық-экономикалық бағалауды жүргізгенде кен орындарын игеру жобасын таратудың экономикалық мақсаттылығы "барьерлік деңгей" деп саналатын 10 - 20% деңгейдегі дисконтты ставкасы қабылдануы тиіс.
Қазіргі бағаны есептеу үшін алдын-ала бағалау кезеңінде рента коэффициенті белгіленеді немесе формула бойынша жойылады:

g ⁿ -1
b _n = ----------,
g ⁿ (g-1)

мұндағы g=(1+i).
Жыл бойына бірқалыпты таратылған ақша ағынында (NPV) қазіргі таза бағаны есептеу формуламен жүргізіледі:

NPV = CF*b _n -I,

мұндағы CF - ақша ағыны;
I - инвестициялар (капиталдық салымдар).
(NPV) қазіргі таза баға таукен жобасын шоғырлаудың таза бағалылығын білдіреді және жобаға болжамды инвестициялардың мөлшерін алдын-ала анықтайды.
Инвестициялар пайдалылығының дәрежесі (IRR) пайданың ішкі нормаларымен сипатталады. IRR есебі қазіргі таза бағаға (NPV) байланысты жүргізіледі. IRR есебі үшін бастапқы деректер:
инвестициялар (капиталды салымдар);
ақша ағыны;
кенішті пайдалану мерзімі;
екі (i1 және i2) дисконтты ставканың таңдалған мәні.
Дисконттың екі ставкасында пайданың ішкі нормасының есебі (IRR) мына формула бойынша жүргізіледі:

NPV ₁
IRR = i ₁ +(i ₂ -i ₁ )x --------------
NPV ₁ -NPV ₂

Егер IRR мәні дисконттың шекті шамасынан артық болса, капиталдық шығындар қолайлы болып саналады, яғни инвестормен сұралатын пайданың минималды нормасының деңгейі.
(То) орнын толтыру мерзімі - бастапқы капиталды салымдарды таза пайданы жоғарлату нәтижесінде алынған ақша қорларының ағынына бөлумен анықталады, мына формула бойынша:

І
То = ----------,
Пч

мұндағы I - бастапқы капитал салымдары (инвестициялар);
Пч - орташа жылдық таза пайда.
Кондицияның әртүрлі варианты бойынша қайта табылған объектілердің геологиялық-экономикалық көрсеткіштерінің есептеу үлгісі 1-Қосымшада берілген. Бұрын зерттелген кен орындарының бұрынғы кондицияларын пайдалану мақсаттылығын нақтылау үшін геологиялық-экономикалық көрсеткіштердің есептеу үлгісі 2-Қосымшада келтірілген.
10) "Бағалау кондициялары" бөлімінде:
бағалау кондициялары қайта табылған объектілер, ертерек барланған кен орындары үшін жасалады;
әрбір кен орындары үшін геологиялық құрылысына, қазудың кен-техникалық жағдайларына және минералдық шикізаттың сапасына қойылатын өнеркәсіп талаптарына байланысты оның алдын-ала геологиялық-экономикалық бағалау үшін қажет параметрлері есептеледі. Осыған орай бағалау кондицияларына келесі параметрлер кіреді:
сынамадағы бөліктің (шартты бөліктер) жағдау мөлшері немесе қазба бойынша кен қиып өтуінде;
есептеу блоктағы бөліктің (шартты бөліктің) минималды өнеркәсіптік мөлшері. Бұл параметр негізінен жерасты қазымының кендеріне және күрделі құрылысты кендерге және ашық өндірудегі құрамына қолданымды ұсынылатын жағдау мөлшері бойынша анықталуы тиіс;
кешендік кендердегі негізгі ілеспелі бөліктердің келтіру мөлшерінің коэффициенттері және олардың есептелетін минималды мөлшері;
есептеу блогы бойынша зиянды қоспалардың максималды рұқсат мөлшері;
пайдалы кенбайлық қыртысының минималды қуаты және минималды метропроцент (метрограмм);
жыныс қабатшаларының және пайдалы кенбайлықтың есептік пішініне кіретін кондициялы емес кендердің максималды қуаты;
технологиялық сынақ нәтижелерінің негізінде қолданыстағы стандарт және техникалық ережелерге сәйкес пайдалы кенбайлықтың (немесе оның өніміне) сапасына қойылатын талаптар;
геологиялық-экономикалық мақсаттылыққа байланысты есептеу блогының максималды көлемі.
Жағдау мөлшері қорларды вариант бойынша есептеу негізінде анықталады. Бастапқы вариант ретінде ұқсас бағаланған (кенген айналу типі, мөлшері, кен қыртысының морфологиясы, кендердің заттық құрамы, қазу жағдайы бойынша) кен орындарындағы жағдау мөлшерін пайдаланған мақсатты. Жоғары немесе төмен жағдау мөлшерінің варианттарын таңдау жағдай мөлшерінің төмендеуінде (жоғарлауында) есептелетін кендердің қорларындағы айырмашылық жақын варианттың жалпы қорларының 10% түрінде жүргізілген дұрыс. Әдетте кен орындарының өнеркәсіптік мәнін бағалау үшін варианттар саны үшеуден аспайды. Жағдау мөлшерінің алғашқы шамасын, пайдалы бөлік бағасы, тесіп ету түсімінің коэффициенті, өндірудегі құнарсыздану, қолданыстағы кәсіпорындардағы пайдалы кенбайлықтарды өндіру және өңдеудің меншікті шығындарына байланысты бастапқы вариант ретінде аналитикалық жолмен анықтауға болады.
Жағдау мөлшерінің жоғарғы шегі сол объекті үшін анықталған минималды-өнеркәсіптік мөлшерінің мәнінен аспауы керек, ал жағдау мөлшерінің төменгі шегі пайдалы кенбайлықтың тауарлық өнімге алынбайтын мөлшерінің деңгейінен төмен болмауы керек.
Минималды өнеркәсіптік мөлшері мына формуламен анықталады:

(Зд+Зо)
Смин = ---------------- * 100%,
Цмк * Ио (1-Р)

мұндағы Зд және Зо - 1 т кенді өндіруге және байытуға кеткен толық тұтынымды шығындар, теңге немесе американдық доллар;
Цмк - концентраттағы 1 т пайдалы бөліктің бағасы;
Ио - байыту кезіндегі алу коэффициенті;
Р - өндірудегі құнарсыздану.
Кешендік кендердің пайдалы бөліктерін шартты бөліктің мөлшеріне келтіру мөлшері ауыстыру коэффициенттерінің көмегімен жүзеге асырылады. Бұл коэффициенттер кендерді байытуда пайдалы бөліктер бағасының және алу коэффициенттері қатынасына байланысты анықталады. Шартты бөлікті келтіруде есепке алынатын минималды мөлшер байытудың қабылданған технологиясында алынбайтын пайдалы бөлік мөлшеріне тең қабылданады.
Зиянды қоспалардың максималды рұқсат мөлшері олар толығымен немесе жартылай концентратқа өткенде және одан әрі алынбайтын есептеу блогы үшін орнатылуы мүмкін.
Пайдалы кенбайлықтың минималды қуаты және жыныс қабатшаларының және кондициялы емес пайдалы кенбайлықтың максималды қуаты кен орындары қазымының қабылданған тәсілі мен жүйесіне байланысты орнатылады. Төменгі қуатты кен қыртысы қазымының мақсаттылығы, бірақ пайдалы кенбайлықтың жоғары мөлшерімен пайдалы кенбайлықтың және жағдау мөлшері қыртысының бекітілген минималды қуатына байланысты метропроцент (метрограмм) бойынша анықталады.
Кен аралықтары кенсіз аралықтармен кезектесетін кен қыртысының күрделі құрылысында кен қабатшалары мен кондициялы емес кендердің максималды қуатының шамасын нақтылау үшін жағдау мөлшерінің бағаланатын варианттарынан әрқайсысы бойынша осы қабатшалардың әртүрлі қуаттылығында қорлардың есептелуі жүргізілуі мүмкін немесе олардың сандық қатынасы бойынша статистикалық талдау орындалуы мүмкін. Осы қабатшалардың кен қыртысының өлшеміне және үлгісіне, пайдалы кенбайлықтың келесі өндірілуі мен өңделуіне әсер ету бағасы кондицияның осы параметрінің оптималды шамасын орнатуға мүмкіндік береді.
Қорытындыда орындалған алдын-ала геологиялық-экономикалық бағалаудың негізгі нәтижелері беріледі.

3. Материалдарды рәсімдеуде қойылатын талаптар

7. Материалдар жеке есеп түрінде рәсімделеді және 60-80 бетті құрайтын мәтіннен, сонымен қатар мәтіндік және кестелік қосымшалардан, сызықтық материалдардан тұрады.
Мәтіндік, кестелік және сызықтық қосымшалар кен орындарының геологиялық зерттелуін, жүргізілген жұмыстардың сапасын және қорларды есептеу туралы жүргізілген негіздемені бағалауға мүмкіндік беретін көлемде ұсынылады.
Сондай-ақ бес данада геологиялық құрылымның ерекшеліктері, кен қыртыстарының жатыс жағдайлары, жүргізілген геологиялық-барлау жұмыстары, технологиялық зерттеулер туралы авторлық анықтама ұсынылады (машинкамен жазылған мәтіннің 10 бетіне дейінгі көлемде). Авторлық анықтаманың типтік мазмұны 3-Қосымшада келтірілген.

Геология және жер қойнауын
қорғау комитеті Төрағасының
2004 жылғы 13 тамыздағы
N 125-п бұйрығымен бекітілген
"Қатты пайдалы кенбайлық
орындарын алдын-ала геологиялық-
экономикалық бағалау жөніндегі
материалдарды мемлекеттік
сарапнамаға ұсынуда қойылатын
талаптар туралы Нұсқауға"
1-Қосымша

Полиметалдық кен орындар қорларын ашық тәсілмен
қазудың техникалық-экономикалық көрсеткіштері
(қайта табылған объектінің)

___________________________________________________________________
Көрсеткіштер атауы | Өлшем | Мыстың жағдаулық мөлшерінің ва.
|бірлігі|рианты бойынша көрсеткіштер мәні
| |__________________________________
| |1 Ва. |І ва.|ІІ Ва.|ІІ ва.|III Ва.
| |риант |риан.|риант |риант.|риант
| |______|ттан |______|тан |_______
| |Мыстың|ІІ |Мыстың|ІІІ |Мыстың
| |жағ. |вари.|жағ. |вари. |жағ.
| |даулық|антқа|даулық|антқа |даулық
| |мөлше.|өсімі|мөлше.|өсімі |мөлше.
| |рі, % | |рі, % | |рі, %
___________________________________________________________________
1 2 3 4 5 6 7
___________________________________________________________________
Геологиялық көрсеткіштер
___________________________________________________________________
Кендердің геологиялық
қорлары мың т.
Геологиялық қордағы
мөлшері:
мыстың %
мырыштың %
алтынның г/т
күмістің г/т
Геологиялық қорлар:
мыстың мың.т
мырыштың мың.т
алтынның т
күмістің т
Шығындар %
Құнарсыздану %
Кендердің тұтынымды
қорлары: мың.т
Кендердің пайдалану
қорларының жалпы өсімі %
Тұтынымды қорлардың
мөлшері:
мыстың %
мырыштың %
алтынның г/т
күмістің г/т
Тұтынымды қорлар:
мыстың мың.т
мырыштың мың.т
алтынның т
күмістің т
___________________________________________________________________
Кен - технологиялық көрсеткіштер
___________________________________________________________________
Тығыздық:
кен бойынша орташа т/м ³
кендерді аршу бойынша
орташа т/м ³
Кендердің көлемі мың м ³
аршу көлемі мың м ³
Кәрердегі тау-кен
қазындысының жалпы
көлемі мың м ³
Аршу коэффициенті м ³ /м ³
Есептік жылдық
өнімділік:
кен бойынша мың.т
аршу бойынша мың м ³
жалпы тау-кен
қазындысы бойынша мың м ³
Қорлардың қазым мерзімі жыл
___________________________________________________________________
Байыту
___________________________________________________________________
Алынуы:
мыс концентратына:
мыстың %
мырыштың %
алтынның %
күмістің %
мырыштың концентратына:
мыстың %
мырыштың %
алтынның %
күмістің %
Мөлшері:
мыстың концентратына:
мыстың %
мырыштың %
алтынның %
күмістің %
мырыштың концентратына:
мыстың %
мырыштың %
алтынның %
күмістің %
Шығымы:
мыс концентратының %
мырыш концентратының %
___________________________________________________________________
Металлургиялық шектеу
___________________________________________________________________
Концентраттан мысты алуы %
Концентраттан мырышты алуы %
Концентраттан алтынды алуы %
Концентраттан күмісті алуы %
___________________________________________________________________
Алдын-ала бағалаудың техникалық-экономикалық көрсеткіштері
___________________________________________________________________
Барлық жылдың түсімінің
өндірісі:
мыс концентратының
барлығы, соның ішінде: мың.т
концентраттағы мыс тонна
концентраттағы алтын кг
концентраттағы күміс кг
мырыш концентратының
барлығы, соның ішінде: мың.т
концентраттағы мыс т
концентраттағы мырыш т
концентраттағы алтын кг
концентраттағы күміс кг
Концентраттан алынатын
мыс көлемі т
Концентраттан алынатын
мырыш көлемі т
Концентраттан алынатын
алтын көлемі кг
Концентраттан алынатын
күміс көлемі кг
Өнімнің есептік бағалары:
Мыстың есептік бағасы $/т
Мырыштың есептік бағасы $/т
Алтынның есептік бағасы $/кг
Күмістің есептік бағасы $/кг
Пайдалану мерзіміндегі
жалпы кіріс мың $
соның ішінде:
мысты таратудан түскен
кіріс мың $
мырыштан таратудан
түскен кіріс мың $
алтыннан таратудан
түскен кіріс мың $
күмістен таратудан
түскен кіріс мың $
Тауарлық өнімді
таратудан түскен
жылдық кіріс мың $
1 тонна кеннен
алынатын бағалылық $
Тұтынымды шығындар:
- аршылған жыныстарды
ашық өндіру мың $
- кендерді ашық
өндіру мың $
- концентратты алумен
кенді байыту мың $
- концентратты
тасымалдау мың $
- металлургиялық шектеу мың $
- әкімшіліктік-басқару
шығындары мың $
Өндірістік шығындарды
қосқандағы салықтар мың $
Тұтынымды шығындар,
барлығы, соның ішінде:
орташа жылдық
тұтынымды шығындар мың $
пайдаланудың барлық
мерзіміне мың $
Салыстырмалы тұтынымды
шығындар:
- 1 т мыс шығындары $
- 1 т кен шығындары $
Объектінің тауарлық
бағасы млн.$
Өндірістік пайда (+),
шығын (-):
орташа алғанда 1 жыл мың $
пайдаланудың барлық
мерзіміне мың $
1 тонна кенге
өндірістік пайда $
Пайда салығы (30%):
орташа алғанда 1 жыл мың $
пайдаланудың барлық
мерзімінде мың $
Таза пайда:
орташа алғанда 1 жыл мың $
пайдаланудың барлық
мерзімінде мың $
1 тонна кеннің таза
пайдасы $
Инвестициялар - алғашқы
капиталды шығындар,
барлығы мың $
Рента коэффициенті
(аннуитет)
@=5% болғанда
@=10% болғанда
@=15% болғанда
@=20% болғанда
Қазіргі таза баға (NPV)
@=5% болғанда мың $
@=10% болғанда мың $
@=15% болғанда мың $
@=20% болғанда мың $
Пайданың ішкі
нормасы (IRR) %
Капиталдық салымдардың
өтелімділік мерзімі жыл
___________________________________________________________________

Геология және жер қойнауын
қорғау комитеті Төрағасының
2004 жылғы 13 тамыздағы
N 125-п бұйрығымен бекітілген
"Қатты пайдалы кенбайлық
орындарын алдын-ала геологиялық-
экономикалық бағалау жөніндегі
материалдарды мемлекеттік
сарапнамаға ұсынуда қойылатын
талаптар туралы Нұсқауға"
2-Қосымша

Жерасты тәсілімен кен орындарының қорлар қазымының техникалық-экономикалық көрсеткіштері
(ерте барланған объектінің бұрынғы кондициялардың тұтынымдығын бағалау)

___________________________________________________________________
Көрсеткіштер атауы | Өлшем | Бекітілген қорлар
| бірлігі | бойынша көрсеткіштер мәні
___________________________________________________________________
1 2 3
___________________________________________________________________
Геологиялық көрсеткіштер
Кендердің геологиялық қорлары мың.т
Геологиялық қорлардағы мөлшері:
алтынның г/т
мыстың %
Шартты алтынның г/т
Геологиялық қорлар:
алтынның кг
мыстың тонна
Шығындар %
Құнарсыздану %
Кендердің пайдалану қорлары мың.т
Пайдалану қорларындағы мөлшері:
алтынның г/т
мыстың %
Шартты алтынның г/т
Пайдалану қорлары:
алтынның кг
мыстың т
___________________________________________________________________
Кендік-технологиялық көрсеткіштер
___________________________________________________________________
Кен тығыздығы т/м ³
Кен көлемі мың м ³
Кен бойынша жылдық өнімділік мың.т
Қорлармен қамтамасыз ету мерзімі жыл
___________________________________________________________________
Байыту
___________________________________________________________________
Алу:
флотоконцентраттағы алтын %
цианиттегі алтын %
Алтынның жиынтығын алу %
флотоконцентраттағы мыс %
Мөлшері:
концентраттағы алтын г/т
концентраттағы мыс %
Концентрат шығымы %
Өндірісі:
алтын құрамдас концентрат т
концентраттағы алтын кг
концентраттағы мыс т
цианиттеуден кейінгі алтын кг
___________________________________________________________________
Металлургиялық шектеу
___________________________________________________________________
Концентраттан алтынды алу %
Концентраттан мысты алу %
Цианиттеу арқылы алынған
алтынды алу %
___________________________________________________________________
Үлкейтілген бағалаудың техникалық-экономикалық көрсеткіштері
___________________________________________________________________
Мыстан түскен кіріс барлығы т
Алтыннан түскен кіріс барлығы кг
Мыстың келісімді бағасы $/т
Алтынның келісімді бағасы $/г
Мысты таратудан түскен кіріс мың $
Алтынды таратудан түскен кіріс мың $
Пайдаланудың барлық мерзімінде
түскен жалпы кіріс мың $
Тауарлық өнімді таратудан
түскен жылдық кіріс мың $
1 тонна кеннен алынған бағалылық $
Тұтынымды шығындар:
- кендерді жерастынан өндіру мың $
- концентратты алумен кендерді
байыту мың $
- концентратты тасымалдау мың $
- концентратты өңдеу мың $
- мысты тазарту мың $
- рафинирование золота мың $
- алтынның аффинажы мың $
-әкімшіліктік-басқару шығындары мың $
Өндірістік шығындарға
қосылатын салықтар мың $
Тұтынымды шығындар барлығы,
соның ішінде:
пайдаланудың барлық мерзімі мың $
орташа жылдық мың $
Салыстырмалы тұтынымды шығындар:
- 1 т алтынның шығындары $
- 1 т кеннің шығындары $
Объектінің тауарлық бағасы млн.$
Өндірістік пайда (+),
шығын (-):
пайдаланудың барлық мерзімінде мың $
орташа алғанда 1 жыл мың $
Пайда салығы (30%):
орташа алғанда 1 жыл мың $
пайдаланудың барлық мерзімі мың $
Таза пайда:
орташа алғанда 1 жыл мың $
пайдаланудың барлық мерзімі мың $
1 тонна кеннің таза пайдасы $
Инвестициялар - алғашқы
капиталды шығындар, барлығы мың $
1 тонна кеннің үлестік
капиталдық шығындары $
Қазіргі таза баға (NPV)
@=10% болғанда мың $
@=15% болғанда мың $
@=20% болғанда мың $
Пайданың ішкі нормасы (IRR) %
Капиталдық салымдардың
өтелімділік мерзімі жыл
___________________________________________________________________

Геология және жер қойнауын
қорғау комитеті Төрағасының
2004 жылғы 13 тамыздағы
N 125-п бұйрығымен бекітілген
"Қатты пайдалы кенбайлық
орындарын алдын-ала геологиялық-
экономикалық бағалау жөніндегі
материалдарды мемлекеттік
сарапнамаға ұсынуда қойылатын
талаптар туралы Нұсқауға"
3-Қосымша

Қазақстан Республикасының пайдалы кенбайлық
қорлары жөніндегі Мемлекеттік комиссияның қарауына
ұсынылатын қатты пайдалы кенбайлық орындарын алдын-ала геологиялық-экономикалық бағалау материалдарына авторлық анықтаманың типтік мазмұны

Авторлық анықтама қысқаша түрде геологиялық-экономикалық бағалау бойынша материалдарды құрауы тиіс. Оның көлемі компьютерлік терілген 10 беттен тұруы және келесі қысқаша деректер кіруі керек:
1. Кен орындарының географиялық-экономикалық сипаттамасы: облысы, ауданы, географиялық координаталары, темір жол станцияларынан, елді мекендерден және тұтынушылардан алшақтығы; табиғи-климаттық жағдайлары; су көздері; экономикалық жағдайлары - ауданды, халықты және оның жұмысбастылығын, бар немесе жоспарлы құрылыс кәсіпорындарына, электро-, су-, жылумен қамтамасыз ету және тағы басқалар кооперациялау мүмкіндігін меңгеру.
2. Кен орындарының геологиялық құрылысының ерекшеліктері, геологиялық-өнеркәсіптік типі, морфология, пайдалы кенбайлық жатысының жағдайы және қыртыстың ішкі құрылысы; қатты пайдалы кенбайлық және болжамды ресурстардың кен орындары қорларының Сыныптылығы бойынша кен орындары күрделілік тобы.
3. Өткізілген геологиялық-барлау жұмыстарының әдістемесі, геологиялық құрылыс күрделілік тобына оның сәйкестігі, барлау желісінің өлшемі, жұмыс түрлері және олардың көлемі; сынамалау және аналитикалық жұмыстары. Жұмыс сапасы.
4. Пайдалы кенбайлық қорларын есептеу, қорларды есептеу үшін бекітілген кондиция варианттары, қорларды есептеу әдістері, кен қыртысының жұмырлану қағидалары, экстраполяция әдісі, кондициядан шегіну жағдайлары, есептеу блоктарының бөлініп шығу қағидалары, қабаттасқан бөліктердің қорларын есептеу әдістері, қорларды есептеу нәтижелері, қорлардың құрама кестесі, кондицияның ұсынылатын варианттары бойынша қорлар. Қорлар өсімінің келешегі, болжамды ресурстардың бағасы.
5. Кендердің заттық құрамы және технологиялық қасиеті. Шикізаттың сапасы туралы негізгі деректер (минералдық және химиялық құрамы, физикалық-механикалық қасиеті, қабаттасқан пайдалы кенбайлықты және бағалы бөліктерді қосқанда); сорттық құрамының сипаттамасы (маркалы); пайдалы бөліктердің және зиянды қоспалардың шекті және орташа мөлшері; пайдалы кенбайлықтың табиғи түрлілігінің және өнеркәсіптік типтері мен сорттарының кеңістікті таралу заңдылығы туралы мәліметтер, бөлек пайдалы және зиянды бөліктердің және кенсіз жыныстарды қосу. Шикізатты өңдеу бойынша жүргізілген технологиялық зерттеулер нәтижелері, оның кешенді пайдалануын есептегендегі, қабылданған сұлба бойынша негізгі технологиялық және техникалық-экономикалық параметрлері.
6. Гидрогеологиялық, инженерлік-геологиялық және экологиялық жағдайлар, негізгі су тасығыш деңгейжиектер, нақты және күтілетін суағындары, ұсынылатын сумен қамтамасыз ету көздері, кен орындарын ашу және қазу тәсілдері, күтілетін газдылық, кен жұмыстарын жүргізуде пневмокониоз- және жарылуға қауіптілік, экологиялық жағдайға пайдалы кенбайлықтарды өндіру және өңдеудің белгіленген технологиясының әсер ету мүмкіндігін бағалау.
7. Кен орындарын ашу және кен-дайындау жұмыстарының сұлбасы. Кен орындарын қазу жүйесі. Шығын және құнарсыздану.
8. Тау-кен кәсіпорнының басты жоспары. Өнімділік.
9. Күрделі және өндірістік шығындардың, кірістердің, ақша қорларының қозғалыс ағынының, пайданың ішкі нормасының үлкейтілген есептері. Геологиялық-барлау жұмыстары немесе кен орындарын игеруді жүргізудің экономикалық мақсаттылығы (немесе мақсатсыздығы) туралы қорытындылар.
10. Есептелген бағаланған кондициялар параметрлері (ТЭО жасалған болса) немесе бұрынғы кондициялардың параметрлері, ертерек барланған кен орындары үшін экономикалық есептермен дәлелденген қолданыстағы құқықтылық.
11. Анықтамаға алдын-ала геологиялық-экономикалық бағалау бойынша құрастырылған материалдар мәселесі бойынша жауапты мекеме өкілдерімен немесе мекеме-орындаушылармен қол қойылады. Ол парақтың бір бетінде жолдар арасы бір аралықпен басылған 5 данада ұсынылады.

Об утверждении Инструкции о требованиях к представляемым на государственную экспертизу материалам по предварительной геолого-экономической оценке месторождений твердых полезных ископаемых

Приказ Председателя Комитета геологии и охраны недр Министерства энергетики и минеральных ресурсов Республики Казахстан от 13 августа 2004 года N 125-п. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 9 сентября 2004 года N 3055. Утратил силу приказом и.о. Председателя Комитета геологии и недропользования Министерства энергетики и минеральных ресурсов Республики Казахстан от 8 июля 2009 года № 54-п

Сноска. Утратил силу приказом и.о. Председателя Комитета геологии и недропользования Министерства энергетики и минеральных ресурсов РК от 08.07.2009 № 54-п

В целях установления для Республики Казахстан единых требований к представляемым на государственную экспертизу материалам по предварительной геолого-экономической оценке месторождений твердых полезных ископаемых, приказываю:

1. Утвердить прилагаемую Инструкцию о требованиях к представляемым на государственную экспертизу материалам по предварительной геолого-экономической оценке месторождений твердых полезных ископаемых (далее - Инструкция).

2. Государственной комиссии по запасам полезных ископаемых привести действующие ведомственные нормативно-методические документы в соответствие с вышеутвержденной Инструкцией.

3. Контроль за исполнением приказа возложить на Председателя Государственной комиссии по запасам полезных ископаемых Кульсарина У.Ш.

4. Настоящий приказ вступает в силу со дня государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан.

Председатель

Утверждена
приказом Председателя Комитета
геологии и охраны недр
Министерства энергетики и
минеральных ресурсов Республики Казахстан
от 13 августа 2004 года, N 125-п
"Об утверждении Инструкции о требованиях
к представляемым на государственную
экспертизу материалам по предварительной
геолого-экономической оценке
месторождений твердых полезных ископаемых"

Инструкция
о требованиях к представляемым на государственную
экспертизу материалам по предварительной геолого-экономической
оценке месторождений твердых полезных ископаемых 1. Общие положения

1. Настоящая Инструкция о требованиях к представляемым на государственную экспертизу материалам по предварительной геолого-экономической оценке месторождений твердых полезных ископаемых (далее - Инструкция) разработана в соответствии с пунктами 10, 11 и 12 Положения о Комитете геологии и охраны недр Министерства энергетики и минеральных ресурсов Республики Казахстан, утвержденного Постановлением Правительства Республики Казахстан от 15 февраля 2001 года N 232, а также Указом Президента Республики Казахстан, имеющим силу закона, "О недрах и недропользовании" от 27 января 1996 г., Положением о государственной экспертизе недр Республики Казахстан, утвержденным Постановлением Правительства от 18 октября 1996 года N 1288.
2. Предварительной геолого-экономической оценке (далее - ПГЭО) подлежат следующие объекты недр: месторождения, участки, техногенные минеральные объекты (далее - ТМО) и другие:
1) впервые обнаруженные в процессе геологического изучения недр (при проведении поисково-оценочных и других работ) и обеспеченные запасами категории С ₂ и прогнозными ресурсами категории Р ₁ ;
2) ранее разведанные и в связи с этим имеющие устаревшие кондиции на минеральное сырье.
3. В результате проведения предварительной геолого-экономической оценки объекты недр могут быть подразделены на:
1) имеющие промышленное значение и пригодные для разработки;
2) заслуживающие дальнейшего геологического изучения;
3) не имеющие промышленного значения.
4. Выполнение Инструкции обязательно для всех недропользователей Республики Казахстан, осуществляющих изучение, разведку, геолого-экономическую оценку месторождений твердых полезных ископаемых независимо от форм собственности и ведомственной принадлежности.

2. Структура и требования к материалам предварительной
геолого-экономической оценки месторождений

5. Материалы предварительной геолого-экономической оценки должны включать следующие разделы:
1) введение;
2) географо-экономическая характеристика района;
3) геологическое строение месторождения;
4) методика геологоразведочных работ;
5) подсчет запасов полезных ископаемых;
6) вещественный состав и технологические свойства руд;
7) гидрогеологические, инженерно-геологические и экологические условия;
8) горно-техническая часть;
9) экономическая часть;
10) оценочные кондиции;
11) заключение.
6. В перечисленных разделах должны быть освещены нижеследующие вопросы:
1) во Введении:
общие сведения о районе и месторождении;
задачи предварительной геолого-экономической оценки данного объекта;
2) в разделе "Географо-экономическая характеристика района":
географическое и административное положение месторождения, его удаленность от ближайшей железнодорожной станции, автомобильной дороги, населенных пунктов и возможного потребления сырья;
природно-климатические условия, освоенность района, население, его занятость, возможные источники энергоснабжения, обеспеченность стройматериалами;
3) в разделе "Геологическое строение месторождения":
особенности геологического строения, структурные, литологические и другие факторы, определяющие условия залегания, морфологию рудных тел, вещественный состав рудных тел, распределение основных и попутных компонентов, а также вредных примесей, наличие обогащенных участков и закономерности их размещения, сведения об изменчивости основных параметров рудных тел по простиранию и падению;
наличие промышленных (технологических) типов и сортов полезного ископаемого, подлежащих раздельной добыче и переработке, характеристика их качества (если такие данные имеются);
наличие и закономерности распределения безрудных прослоев, характеристика вмещающих их пород;
для россыпных месторождений - характеристика, особенности формы, размеров и состава продуктивного пласта, состава и мощности торфов, строение плотика, содержание ценных компонентов, размер, форма и степень окатанности зерен полезных минералов, пробность золота;
группа сложности месторождения;
4) в разделе "Методика геологоразведочных работ":
сведения о проведенной топографической съемке, системе координат и привязке разведочных выработок;
изученность поверхности месторождения - геологическая съемка, геохимические и геофизические исследования, проходка шурфов и канав;
изученность глубоких горизонтов месторождения - система разведки, плотность разведочной сети, обоснование участка, разведанного по более высокой категории, сводная таблица видов и объемов геологоразведочных работ, объем выработок, участвующих в подсчете запасов;
буровые и горные работы: глубины, диаметры и конструкции разведочных скважин, способ и технология бурения, результаты замеров зенитных и азимутальных искривлений скважин; выход керна линейный, весовой или объемный; интервалы с низким выходом керна, представительность керна, избирательное истирание керна; виды горных выработок, их объемы и параметры;
геофизические исследования: методика и техника работ, основные результаты, случайные и систематические погрешности геофизических измерений;
опробование: принятая методика опробования буровых скважин и горных выработок, качество опробования, оценка достоверности результатов, наличие систематических погрешностей, поправочные коэффициенты, схема обработки проб; групповые пробы, метод их составления;
аналитические работы: объемы, методы проведения основных и контрольных анализов, соответствие их действующим стандартам или другим нормативным документам. Результаты обработки данных контроля, качество анализов, оценка влияния низкого качества анализов на результаты подсчета запасов (определение мощности, площади рудных тел, содержания и других);
физические свойства: методы и число определений объемной массы и естественной влажности для различных типов и сортов полезных ископаемых; обоснование значений объемной массы, принятых для подсчета запасов;
5) в разделе "Подсчет запасов полезных ископаемых":
параметры применяемых вариантов условных кондиций для подсчета запасов; для отдельных видов полезных ископаемых (в первую очередь неметаллических) подсчет запасов проводится по одному варианту кондиций;
подсчет запасов проводится по вариантам кондиций;
запасы полезных ископаемых по месторождению принимаются по рекомендуемому варианту кондиций;
все случаи отклонения от кондиций при подсчете запасов сопровождаются обоснованием причин отклонения;
в необходимых случаях подсчет запасов почвенного слоя;
6) в разделе "Вещественный состав и технологические свойства руд":
характеристика вещественного состава руд должна включать описание минерального и химического состава, природных типов полезных ископаемых, их пространственного распределения, промышленных типов и сортов полезного ископаемого; для россыпных месторождений - содержание ценных компонентов в песках, торфах и породах плотика, размер, форма и степень окатанности зерен полезных минералов, содержание в минерале полезных компонентов и так далее;
объемы и виды технологических исследований должны быть достаточны для выбора технологической схемы переработки минерального сырья и обоснования ее основных показателей, к которым относятся качество получаемой товарной продукции, ее выход от исходного минерального сырья, по рудным месторождениям - извлечение основных и попутных компонентов в товарную продукцию в процентах. Производительность обогатительной фабрики принимается равной годовой производительности рудника по руде;
обоснование технологии переработки минерального сырья базируется на данных об изменчивости его вещественного состава, структурно-текстурных особенностей (гранулометрического состава), физико-механических и других свойств, на результатах технологических испытаний, а также передового опыта переработки (обогащения) аналогичных видов минерального сырья. При наличии на месторождении нескольких технологических типов руд, подлежащих раздельной переработке, технология переработки обосновывается для каждого из них;
поведение попутных компонентов в процессе переработки, содержания этих компонентов в продуктах обогащения;
состав и свойства отходов основного производства, возможность их промышленного использования, целесообразность учета количества отдельных видов отходов или утверждения их запасов;
при отсутствии перечисленных данных, для объектов обнаруженных впервые, необходимые сведения принимаются по аналогии;
7) в разделе "Гидрогеологические, инженерно-геологические и экологические условия":
основные водоносные горизонты, наиболее обводненные участки и зоны, их взаимосвязь с поверхностными водотоками, химический состав и бактериологическое состояние поверхностных и подземных вод, величина ожидаемых, а также максимально возможных водопритоков в горные выработки. Для россыпных месторождений, предназначенных для дражной отработки - возможность устройства плотин с целью подъема воды в случае необходимости;
источники питьевого и технического водоснабжения горного предприятия, оценка дальнейшего использования подземных вод месторождения для целей водоснабжения или извлечения ценных компонентов, а также их очистки при сбросе в поверхностные водотоки;
инженерно-геологические особенности пород месторождения - состав, трещиноватость, тектоническая нарушенность, способность полезных ископаемых к самовозгоранию, радиационная характеристика полезного ископаемого и вмещающих горных пород, возможность возникновения оползней, селевых потоков и другое;
способы вскрытия и разработки месторождения, оценка сложности горно-геологических и других условий месторождения, коэффициент вскрыши, глубина карьера и углы откосов его бортов;
характеристика земель, лесных угодий и водных ресурсов и их хозяйственного использования;
оценка возможного влияния намеченной технологии добычи и переработки полезного ископаемого на экологическую обстановку, рекомендуемые мероприятия по охране окружающей среды и рекультивации земель;
8) в разделе "Горно-техническая часть":
выбор способа разработки месторождения производится с учетом его экономико-географических, геологических, горно-технических и гидрогеологических условий. Дается обоснование принятого способа разработки и систем вскрытия месторождения, а также проектных решений, обеспечивающих наиболее полное и экономически целесообразное извлечение из недр запасов полезных ископаемых; выбор открытого способа разработки решается путем сравнения технико-экономических показателей открытых и подземных работ с использованием граничного коэффициента вскрыши;
выбор способа вскрытия и расположение различных по назначению вскрывающих выработок, оптимальных контуров и основных их элементов, включая углы откосов, высоту уступа карьера при открытой разработке, высоту этажа подземной отработки производится, исходя из геологических особенностей и горно-технических условий месторождения и требований нормативных документов ГКЗ;
расчет объемов горно-капитальных работ выполняется ориентировочно по данным нормативных материалов;
выбор системы разработки месторождения производится исходя из размеров, мощности, формы и углов падения рудных тел, вещественного состава и ценности минерального сырья и с учетом особенностей его горнотехнических условий;
величины потерь и разубоживания полезных ископаемых принимаются в фактически сложившихся значениях для аналогичных по горно-геологическим и инженерно-геологическим условиям месторождений;
годовая производительность горнорудного предприятия принимается в зависимости от величины оцениваемых запасов полезных ископаемых, условий залегания и размеров рудных тел (длина, ширина и мощности) или же по аналогии с известными действующими рудниками и карьерами;
транспорт, энерго- и водоснабжение, канализация;
объемы вскрыши, горнокапитальных выработок, хвостохранилища;
генплан горного предприятия формируется в соответствии с принятым технологическим процессом по добыче и переработке полезного ископаемого путем построения принципиальной схемы размещения горных выработок, промышленных зданий и сооружений, отвалов пустых пород транспортных и инженерных коммуникаций на площадках, изученных на безрудность;
9) в разделе "Экономическая часть":
общие алгоритмы расчета экономических показателей при оценке вновь выявленных и ранее разведанных объектов аналогичны. Для разработки оценочных кондиций по вновь выявленным объектам расчеты выполняются с использованием повариантных запасов. По ранее разведанным объектам технико-экономическими расчетами определяется приемлемость использования прежних кондиций или же необходимость разработки новых кондиций. При этом могут быть использованы как запасы, подсчитанные по вариантам, так и один вариант запасов.
Показатели экономической оценки следующие:
капитальные вложения:
строительство рудников и обогатительных фабрик;
горно-капитальные работы по вскрытию месторождений открытыми или подземными выработками;
затраты на предстоящие геологоразведочные работы;
строительство автомобильных и железных дорог, линий электропередач, водоснабжение, теплоснабжение;
приобретение технологического оборудования;
строительство объектов социального предназначения;
затраты на охрану окружающей среды;
оборотные средства;
допускается расчет объема необходимых капитальных вложений на основе удельных капитальных затрат на единицу годовой мощности действующих горнорудных предприятий с условиями разработки аналогичными с исследуемым месторождением; также допускается оценку объемов капитальных затрат производить на основе регрессионного анализа общих капитальных затрат в освоении ряда действующих объектов со сходными условиями, применив уравнение:

Y= а ' Х ^b ,
где "Y" - затраты; "X" - производительность рудника; "а" и "b" - константы, которые рассчитываются по уравнению линейной регрессии с использованием показателей "Y" и "X" месторождений со сходными горно-геологическими и экономическими условиями разработки;
на основании обобщения опыта геолого-экономической оценки месторождений твердых полезных ископаемых для расчетов капитальных затрат необходимо принять следующие уравнения регрессии:
удельные капитальные затраты на строительство карьера (УД _К ):
УД _К = 98,07 ' Х _К ^-0,31 ,

где Х _К - годовая производительность карьера по горной массе, тысяч кубических метров;
удельные капитальные затраты на строительство подземного рудника (УД _Р ):
УД _Р = 369,98 ' Х _Р ^-0,28 ,

где Х _Р - годовая производительность подземного рудника по руде, тысяч тонн;
удельные капитальные затраты на строительство обогатительной фабрики (УД _ОФ ):
УД _ОФ = 482,14 ' Х _ОФ ^-0,47 ,
где Х _ОФ - годовая производительность обогатительной фабрики по перерабатываемой руде, тысяч тонн;
общие эксплуатационные расходы включают стоимость следующих видов работ:
горно-подготовительные работы;
добыча руды;
обогащение руды;
транспортировка руды и концентратов;
металлургический передел;
административно-управленческие расходы.
В состав эксплуатационных расходов включаются также обязательные платежи, налоги и отчисления, нормативы которых установлены законодательством Республики Казахстан.
К налогам, вычитаемым из дохода аналогично эксплуатационным расходам, относятся:
налог на имущество;
налог на транспортные средства;
земельный налог;
налоги на недропользование: роялти, бонусы (подписной, коммерческого обнаружения).
Эксплуатационные расходы при проведении предварительной геолого-экономической оценки принимаются на основании фактически сложившихся показателей по добыче и переработке руды на аналогичных по условиям предприятиях;
транспортные расходы определяются по действующим региональным тарифам на железнодорожные и автомобильные грузоперевозки;
отдельные статьи эксплуатационных расходов (добыча и обогащение) можно рассчитывать и с использованием регрессионного анализа, исходя из показателей предприятий с сопоставимыми условиями;
стоимость товарной продукции (годовой доход):
экономическая эффективность промышленной ценности месторождения устанавливается по результатам расчетов конечной товарной продукции, выполненных до стадии обогащения (концентрат), либо до стадии металлургического передела. В качестве единых базовых цен на металлы при проведении оценки принимаются усредненные цены Лондонской биржи металлов за длительный исторический период: 10-15 лет. При устойчивой динамике изменения мировых цен на определенные виды металлов применяются цены последних 2-3 лет, с учетом преобладающей тенденции их роста или падения. Цены на руды и концентраты рассчитываются, исходя из цен на металл с учетом потерь при добыче и технологического извлечения, за вычетом эксплуатационных расходов на металлургический передел;
величины дохода (стоимости товарной продукции) и эксплуатационных затрат принимаются постоянными за все время отработки запасов;
финансово-экономические расчеты.
На стадии предварительной геолого-экономической оценки, исходя из рассчитанного дохода, капитальных вложений и суммы эксплуатационных расходов предприятия, определяется прибыль предприятия, чистая современная стоимость, внутренняя норма прибыли, период окупаемости капитальных вложений.
Среднегодовая производственная прибыль от разработки месторождения (П _п ) рассчитывается по формуле:
П _п =С-З,
где: С - среднегодовая стоимость товарной продукции (доход);
З - среднегодовые эксплуатационные затраты.
Чистая прибыль (П _Ч ), получаемая путем исключения корпоративного подоходного налога, рассматривается как чистый денежный поток, равномерно распределенный по годам (CF).
При расчетах денежных потоков амортизация основных средств в расчетах не участвует, поскольку реальных денежных расходов она не несет. Механизмом, позволяющим привести денежные средства, потраченные в предыдущие периоды времени к настоящему моменту, является дисконтирование.
Для расчета будущей стоимости проекта - чистой современной стоимости за весь период отработки запасов используется коэффициент дисконтирования (g ⁿ ), рассчитываемый по формуле:
1
g ^-n = -------
(1+i) ⁿ

где: i - учетная ставка дисконтирования;
n - количество лет отработки запасов.
При проведении предварительной геолого-экономической оценки могут быть приняты ставки дисконтирования на уровне 10 - 20%, считающиеся "барьерным уровнем" экономической целесообразности реализации проекта освоения месторождения.
На стадии предварительной оценки для расчета современной стоимости определяется коэффициент ренты или аннуитета по формуле:
g ⁿ -1,
b _n = ------
g ⁿ (g-1)

где g=(1+i).
Расчет чистой современной стоимости (NPV), при денежных потоках равномерно распределенных по годам, производится по формуле:

NPV = CF ' b _n -I,

где CF - денежный поток;
I - инвестиции (капитальные вложения).
Чистая современная стоимость (NPV) выражает аккумулированную чистую ценность горнорудного проекта и предопределяет размер предполагаемых инвестиций в проект.
Степень прибыльности инвестиций характеризуется внутренней нормой прибыли (IRR). Расчет IRR производится, исходя из чистой современной стоимости (NPV). Исходными данными для расчета IRR являются:
инвестиции (капитальные вложения);
денежный поток;
срок эксплуатации рудника;
выбранные значения двух ставок дисконтирования (i ₁ и i ₂ ).
Расчет внутренней нормы прибыли (IRR) при двух ставках дисконтирования производится по формуле:
NPV ₁
IRR=i ₁ +(i ₂ -i ₁ ) x ----------
NPV ₁ -NPV ₂

Капитальные затраты считаются приемлемыми, если значение IRR больше величины предельной ставки дисконтирования, то есть уровня минимальной нормы прибыли, запрашиваемой инвестором.
Срок окупаемости (Т _О ) - определяется делением первоначальных капитальных вложений на притоки денежных средств, полученные в результате увеличения чистой прибыли, по формуле:
I
Т _О = ----,
П _ч

где I - первоначальные капитальные вложения (инвестиции);
П _Ч - среднегодовая чистая прибыль.
Форма расчета геолого-экономических показателей вновь выявленного объекта по разным вариантам кондиций дается в Приложении 1. Форма расчета геолого-экономических показателей для уточнения целесообразности применения прежних кондиций ранее изученного месторождения приводится в Приложении 2.
10) в разделе "Оценочные кондиции":
оценочные кондиции разрабатываются для вновь выявленных объектов и для ранее разведанных месторождений.
для каждого месторождения в зависимости от геологического строения, горнотехнических условий разработки и требований промышленности к качеству минерального сырья учитываются те параметры, которые необходимы для его предварительной геолого-экономической оценки. Исходя из этого, в оценочные кондиции могут включаться следующие параметры:
бортовое содержание компонента (условного компонента) в пробе или в рудном пересечении по выработке;
минимальное промышленное содержание компонента (условного компонента) в подсчетном блоке. Данный параметр должен определяться по рекомендуемому варианту бортового содержания применительно в основном к рудам подземной отработки и рудам сложного строения и состава при открытой добыче;
коэффициенты приведения содержаний попутных компонентов к основному в комплексных рудах и учитываемые их минимальные содержания;
максимально допустимое содержание вредных примесей по подсчетному блоку;
минимальная мощность тел полезного ископаемого и минимальный метропроцент (метрограмм);
максимальная мощность прослоев пород и некондиционных руд, включаемых в подсчетный контур полезного ископаемого;
требования к качеству полезного ископаемого (или его продукции) в соответствии с действующими стандартами и техническими условиями на основе результатов технологических испытаний;
максимальный объем подсчетного блока, исходя из геолого-экономической целесообразности.
Бортовое содержание определяется на основе повариантных подсчетов запасов. В качестве исходного варианта целесообразно применять бортовое содержание на месторождении, аналогичном оцениваемому (по типу оруденения, размерам, морфологии рудных тел, вещественному составу руд, условиям разработки). Варианты с более высокими или низкими бортовыми содержаниями следует подбирать таким образом, чтобы разница в запасах руды, подсчитываемых при снижении (повышении) бортовых содержаний составляла не менее 10% от общих запасов ближайшего варианта. Обычно для оценки промышленного значения месторождения количество вариантов не превышает трех. Первоначальную величину бортового содержания в качестве исходного варианта можно определять также аналитическим путем, исходя из цены полезного компонента, коэффициента сквозного извлечения, разубоживания при добыче, удельных затрат на добычу и переработку на основе укрупненных показателей добычи и переработки полезных ископаемых на действующих предприятиях.
Верхний предел бортового содержания не должен превышать определенного для данного объекта значения минимально-промышленного содержания, нижний предел бортового содержания не должен быть ниже уровня содержаний, при которых полезный компонент не извлекается в товарную продукцию.
Минимальное промышленное содержание определяется по формуле:
(З _д +З _о )
С _мин = ------------------ х 100%,
Цмк х Ио х (1-Р)

где З _Д и З _О - полные эксплуатационные затраты на добычу и обогащение 1 т руды, тенге или американские доллары;
Цмк - цена 1 т полезного компонента в концентрате;
Ио - коэффициент извлечения при обогащении;
Р - разубоживание при добыче.
Приведение содержаний полезных компонентов комплексных руд к содержанию условного компонента осуществляется при помощи переводных коэффициентов. Эти коэффициенты определяются, исходя из соотношения цен полезных компонентов и коэффициентов извлечения при обогащении руд. Минимальное содержание, учитываемое при приведении к содержанию условного компонента, принимается равным содержанию, при котором полезный компонент не извлекается при принятой технологии обогащения.
Максимально допустимые содержания вредных примесей могут быть установлены для подсчетного блока, когда они полностью или частично переходят в концентрат и не извлекаются из него в дальнейшем.
Минимальная мощность полезного ископаемого и максимальная мощность прослоев пород и некондиционных полезных ископаемых, устанавливаются, исходя из принятого способа и систем отработки месторождения. Целесообразность отработки рудных тел меньшей мощности, но с повышенным содержанием полезных компонентов определяется по метропроценту (метрограмму), исходя из установленной минимальной мощности тела полезного ископаемого и бортового содержания.
В случае сложного строения рудных тел, когда рудные интервалы чередуются с безрудными, для уточнения величины максимальной мощности прослоев пород и некондиционных руд может быть проведен подсчет запасов при различной мощности этих прослоев по каждому из оцениваемых вариантов бортового содержания или же выполнен статистический анализ их по количественному соотношению. Оценка влияния этих прослоев на размеры и форму рудных тел и последующую эффективность добычи и переработки полезного ископаемого позволит установить оптимальную величину этого параметра кондиций.
В Заключении приводятся основные результаты выполненной предварительной геолого-экономической оценки и выводы.

3. Требования к оформлению материалов

7. Материалы оформляются в виде самостоятельного отчета и включают в себя текст объемом 60-80 страниц, а также текстовые и табличные приложения, графические материалы.
Текстовые, табличные и графические приложения представляются в объеме, позволяющем оценить геологическую изученность месторождения, методику и качество проведенных работ, проверить правильность и обоснованность произведенного подсчета запасов.
Кроме того, в пяти экземплярах представляется авторская справка (объемом до 10 страниц машинописного текста) об особенностях геологического строения и условиях залегания рудных тел, проведенных геолого-разведочных работах, технологических исследованиях. Типовое содержание авторской справки приведено в Приложении 3.

Приложение 1
к Инструкции о требованиях
к представляемым на государственную
экспертизу материалам по предварительной
геолого-экономической оценке месторождений
твердых полезных ископаемых",
утвержденной приказом Председателя
Комитета геологии и охраны недр
от 13 августа 2004 г. N 125-п

Технико-экономические показатели разработки
открытым способом запасов полиметаллического месторождения
(вновь выявленного объекта)

__________________________________________________________________________
Наименование |Ед.изм.| Значения показателей по вариантам бортового
показателей | | содержания меди
| |--------------------------------------------------
| |вариант 1 |прирост | вариант |прирост | вариант
| |__________|от ва- | II |от ва- | III
| | бортовое |рианта |бортовое |рианта |бортовое
| | содержа- |II к ва-|содержа- |III к |содержание
| | ние меди,|рианту I|ние меди,|варианту|меди, %
| | % | |% |II |
--------------------------------------------------------------------------
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7
--------------------------------------------------------------------------
Геологические показатели

Геологические
запасы руды тыс.т
Содержание в
геологических
запасах:
меди %
цинка %
золота г/т
серебра г/т
Геологические
запасы:
меди тыс.т
цинка тыс.т
золота т
серебра т
Потери %
Разубоживание %
Эксплуатационные
запасы руды: тыс.т
Общий прирост
эксплуатационных
запасов руды %
Содержание в
эксплуатационных
запасах:
меди %
цинка %
золота г/т
серебра г/т
Эксплуатационные
запасы:
меди тыс.т
цинка тыс.т
золота т
серебра т

Горно-технологические показатели

Плотность:
средняя по руде т/м ³
средняя по
породам вскрыши т/м ³
Объем руды тыс.м ³
Объем вскрыши тыс.м ³
Общий объем
горной массы
в карьере тыс.м ³
Коэффициент
вскрыши м ³ /м ³

Расчетная годовая
производительность:

по руде тыс.т
по вскрыше тыс.м ³
по общей
горной массе тыс.м ³
Срок отработки
запасов лет

Обогащение

Извлечение:
в медный концентрат:

меди %
цинка %
золота %
серебра %

в цинковый концентрат:

меди %
цинка %
золота %
серебра %

Содержание:

в медном концентрате:

меди %
цинка %
золота %
серебра %

в цинковом концентрате:

меди %
цинка %
золота %
серебра %

Выход:

медного
концентрата %
цинкового
концентрата %

Металлургический передел

Извлечение меди
из концентрата %
Извлечение цинка
из концентрата %
Извлечение золота
из концентрата %
Извлечение
серебра из
концентрата %

Технико-экономические показатели предварительной оценки

Производство
за все годы
отработки:

медного
концентрата
всего,
в том числе: тыс.т
меди в
концентрате тонн
золота в
концентрате кг
серебра в
концентрате кг
цинкового
концентрата
всего,
в том числе: тыс.т
меди
в концентрате т
цинка в
концентрате т
золота в
концентрате кг
серебра в
концентрате кг

Объем меди
извлекаемой
из концентрата т

Объем цинка
извлекаемого
из концентрата т

Объем золота
извлекаемого
из концентрата кг

Объем серебра
извлекаемого
из концентрата кг

Расчетные цены
на продукцию:

Расчетная цена
на медь $/т

Расчетная цена
на цинк $/т

Расчетная цена
на золото $/кг

Расчетная цена
на серебро $/кг

Общий доход за
весь срок
эксплуатации тыс.$

в том числе:

доход от
реализации меди тыс.$

доход от
реализации цинка тыс.$

доход от
реализации
золота тыс.$

доход от
реализации
серебра тыс.$

Годовой доход
от реализации
тов. продукции тыс.$

Ценность
извлекаемая из
1 тонны руды $

Эксплуатационные
расходы на:

-открытую добычу
вскрышных пород тыс.$

-открытую добычу
руды тыс.$
-обогащение руды
с получением
концентрата тыс.$
-транспортировку
концентрата тыс.$
-металлургический
передел тыс.$
-административно-
управленческие
расходы тыс.$

Налоги,
включаемые в
производственные
расходы тыс.$

Всего
эксплуатационных
расходов, в т.ч.:

среднегодовые
эксплуатационные
расходы тыс.$

за весь срок
эксплуатации тыс.$

Удельные
эксплуатационные
затраты:

-затраты на
1 т меди $
-затраты на
1 т руды $
Товарная стоимость
объекта млн.$

Производственная
прибыль (+),
убыток (-):
в среднем
за 1 год тыс.$

за весь срок
эксплуатации тыс.$

Производственная
прибыль на 1
тонну руды $

Налог на прибыль
(30%):

в среднем
за 1 год тыс.$

за весь срок
эксплуатации тыс.$

Чистая прибыль:

в среднем
за 1 год тыс.$

за весь срок
эксплуатации тыс.$

Чистая прибыль
на 1 тонну руды $

Инвестиции -
первоначальные
капитальные
затраты, всего тыс.$

Коэффициент ренты
(аннуитета)

при @=5%

при @=10%

при @=15%

при @=20%

Чистая современная
стоимость (NPV)

при @=5% тыс.$

при @=10% тыс.$

при @=15% тыс.$

при @=20% тыс.$

Внутренняя норма
прибыли (IRR) %

Срок окупаемости
капитальных
вложений лет
__________________________________________________________________________

Приложение 2
к Инструкции о требованиях
к представляемым на государственную
экспертизу материалам по предварительной
геолого-экономической оценке месторождений
твердых полезных ископаемых",
утвержденной приказом Председателя
Комитета геологии и охраны недр
от 13 августа 2004 г. N 125-п

Технико-экономические показатели отработки запасов
месторождения подземным способом (оценка применимости прежних
кондиций ранее разведанного объекта)

__________________________________________________________________________
Наименование показателей | Единица | Значения показателей по
| измерения | утвержденным запасам
--------------------------------------------------------------------------
1 | 2 | 3
--------------------------------------------------------------------------
Геологические показатели

Геологические запасы руды тыс.т
Содержание в геологических
запасах:

золота г/т
меди %
Условного золота г/т

Геологические запасы:
золота кг
меди тонн

Потери %
Разубоживание %
Эксплуатационные запасы руды тыс.т
Содержание в эксплуатационных
запасах:
золота г/т
меди %
Условного золота г/т
Эксплуатационные запасы :

золота кг
меди т

Горно-технологические показатели

Плотность руды т/м ³
Объем руды тыс.м ³
Годовая производительность
по руде тыс.т
Срок обеспеченности запасами лет

Обогащение

Извлечение:
золота во флотоконцентрат %
золота при цианировании %
Суммарное извлечение золота %
меди во флотоконцентрат %

Содержание:

золота в концентрате г/т
меди в концентрате %

Выход концентрата %
Производство:

золотосодержащего концентрата т
золота в концентрате кг
меди в концентрате т
золота после цианирования кг

Металлургический передел

Извлечение золота из концентрата %
Извлечение меди из концентрата %
Извлечение золота полученного
цианированием %

Технико-экономические показатели укрупненной оценки

Всего доходной меди т
Всего доходного золота кг
Договорная цена на медь $/т
Договорная цена на золото $/г
Доход от реализации меди тыс.$
Доход от реализации золота тыс.$
Общий доход за весь срок
эксплуатации тыс.$
Годовой доход от реализации
товарной продукции тыс.$
Ценность извлекаемая из
1 тонны руды $
Эксплуатационные расходы на:
- подземную добычу руды тыс.$
- обогащение руды с получением
концентрата тыс.$
- транспортировку концентрата тыс.$
- переработку концентрата тыс.$
- рафинирование меди тыс.$
- рафинирование золота тыс.$
- аффинаж золота тыс.$
- административно-управленческие
расходы тыс.$
Налоги, включаемые в
производственные расходы тыс.$
Всего эксплуатационных
расходов, в т.ч.:
за весь срок эксплуатации тыс.$
среднегодовые тыс.$
Удельные эксплуатационные затраты:
- затраты на 1 г золота $
- затраты на 1 т руды $

Товарная стоимость объекта млн.$
Производственная прибыль (+),
убыток (-):

за весь срок эксплуатации тыс.$
в среднем за 1 год тыс.$

Налог на прибыль (30%):
в среднем за 1 год тыс.$
за весь срок эксплуатации тыс.$
Чистая прибыль:
в среднем за 1 год тыс.$
за весь срок эксплуатации тыс.$
Чистая прибыль на 1 тонну руды $
Инвестиции - первоначальные
капитальные затраты тыс.$
Удельные капитальные затраты
на 1 тонну руды $
Чистая современная стоимость
(NPV)
при @=10% тыс.$
при @=15% тыс.$
при @=20% тыс.$
Внутренняя норма прибыли (IRR) %
Срок окупаемости капитальных
вложений лет
__________________________________________________________________________

Приложение 3
к Инструкции о требованиях
к представляемым на государственную
экспертизу материалам по предварительной
геолого-экономической оценке месторождений
твердых полезных ископаемых",
утвержденной приказом Председателя
Комитета геологии и охраны недр
от 13 августа 2004 г. N 125-п

Типовое содержание авторской справки
к материалам предварительной геолого-экономической оценки месторождений
твердых полезных ископаемых, представляемым на рассмотрение
Государственной комиссии по запасам полезных ископаемых
Республики Казахстан

Авторская справка должна отражать в кратком виде основное содержание материалов по геолого-экономической оценке. Ее объем должен быть в пределах 10 страниц компьютерной верстки и включать следующие краткие данные:
1. Географо-экономическая характеристика месторождения: область, район, географические координаты, расстояние от железнодорожной станции, населенных пунктов и потребителей; природно-климатические условия; водные источники; экономические условия - освоенность района, население и его занятость, возможность кооперирования с имеющимися или планируемыми к строительству предприятиями, электро-, водо-, теплоснабжение и так далее.
2. Особенности геологического строения месторождения, геолого-промышленный тип, морфология, условия залегания и внутреннее строение тел полезных ископаемых; группа сложности месторождения по Классификации запасов месторождений твердых полезных ископаемых и прогнозных ресурсов.
3. Методика проведенных геологоразведочных работ, соответствие ее группе сложности геологического строения, размеры разведочной сети, виды работ и их объемы; опробование и аналитические работы. Качество работ.
4. Подсчет запасов полезных ископаемых, варианты кондиций, установленные для подсчета запасов, методы подсчета запасов, принципы оконтуривания рудных тел, методы экстраполяции, случаи отступления от кондиций, принципы выделения подсчетных блоков, методы подсчета запасов попутных компонентов, результаты подсчета запасов, сводная таблица запасов, запасы по рекомендуемому варианту кондиций. Перспективы прироста запасов, оценка прогнозных ресурсов.
5. Вещественный состав и технологические свойства руд. Основные данные о качестве сырья (минеральный и химический состав, физико-механические свойства, включая попутные полезные ископаемые и ценные компоненты; характеристика сортового (марочного) состава; предельные и средние содержания полезных компонентов и вредных примесей; сведения о закономерностях пространственного распределения природных разновидностей и промышленных типов и сортов полезных ископаемых, отдельных полезных и вредных компонентов и включений безрудных пород. Результаты проведенных технологических исследований по переработке сырья с учетом комплексного его использования, основные технологические и технико-экономические параметры по принятой схеме.
6. Гидрогеологические, инженерно-геологические и экологические условия, основные водоносные горизонты, фактические и ожидаемые водопритоки, рекомендуемые источники водоснабжения, способы вскрытия и разработки месторождения, ожидаемая газоносность, пневмокониозо- и взрывоопасность при ведении горных работ, оценка возможного влияния намечаемой технологии добычи и переработки полезного ископаемого на экологическую обстановку.
7. Схема вскрытия месторождения и горно-подготовительные работы. Система разработки месторождения. Потери и разубоживание.
8. Генплан горного предприятия. Производительность.
9. Укрупненные расчеты капитальных и производственных расходов, дохода и производственной прибыли, потока движения денежных средств, внутренней нормы прибыли. Выводы об экономической целесообразности (или нецелесообразности) проведения дальнейших геологоразведочных работ или освоения месторождения.
10. Параметры рассчитанных оценочных кондиций (в случае, если они разработаны в ТЭО) или параметры прежних кондиций, правомочность применимости которых для ранее разведанного месторождения доказана экономическими расчетами.
11. Справка подписывается ответственными представителями организации, по заданию которой составлены материалы по предварительной геолого-экономической оценке и организации-исполнителя. Она представляется в 5 экземплярах, отпечатанных на одной стороне листа через один интервал между строками.