Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясында медициналық куәландыру ережесін бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2004 жылғы 20 қазандағы N 748 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2004 жылғы 17 қарашада тіркелді. Тіркеу N 3207. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2010 жылғы 30 маусымдағы N 476 бұйрығымен

      Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2010.06.30 N 476 бұйрығымен.

"Келісілген"        
Қазақстан Республикасы  
Көлік және коммуникация
министрі         
2004 жылғы 26 қазан  

     "Денсаулық сақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 7-бабының 22) тармақшасына, "Еңбек қауіпсіздігі және қорғау туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 13-бабының 1 және 3-тармақтарына, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2003 жылғы 17 шілдедегі N 712 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының әуе кеңістігінде ұшудың негізгі ережесінің 107-112-тармақтарына сәйкес, Қазақстан Республикасы азаматтық авиациясында ұшуды медициналық қамтамасыз етуді одан әрі жетілдіру мақсатында БҰЙЫРАМЫН:
     1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясында медициналық куәландыру ережесі бекітілсін.
     2. Емдеу-алдын алу ісі, аккредиттеу және ақпаратты талдау департаменті (В.А.Нерсесов) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігіне мемлекеттік тіркеуге ұсынсын.
     3. Әкімшілік департаменті (Д.В.Акрачкова) осы бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткен соң оның ресми жариялануын қамтамасыз етсін.
     4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау вице-министрі С.Ә.Диқанбаеваға жүктелсін.
     5. Осы бұйрық ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

     Министр

"Қазақстан Республикасы    
азаматтық авиациясында    
медициналық куәландыруды   
ережесін бекіту туралы"   
Қазақстан Республикасы    
Денсаулық сақтау министрінің  
2004 жылғы 20 қазандағы N 748
бұйрығымен бекітілген    

Қазақстан Республикасы азаматтық авиациясындағы
медициналық куәландыру ережесі 1 тарау. Жалпы ережелер

     1. Осы Қазақстан Республикасы авиациясындағы медициналық куәландыру Ережесі (бұдан әрі - Ереже) Қазақстан Республикасы өз күшіндегі заңдылығының шеңберінде, 1944 жылғы 7 желтоқсанды Чикагода қол қойылған Халықаралық азаматтық авиация туралы Конвенция талабына сәйкес, авиация мамандарын міндетті медициналық куәландырудан өткізу тәртібін реттейді, және барлық заңды және жеке тұлғалар үшін, олардың жекеменшіктік нысанына тәуелсіз, ұшу іс-әрекетімен, ұшу сапарында әуе кемесіндегі жұмысымен, әуе қозғалысын басқарумен айналысатын, сонымен қатар Қазақстан Республикасы азаматтық авиациясының оқу орнында оқитын тұлғалар үшін таратылады.

     2. Осы Ережеде мынадай негізгі түсініктер пайдаланылады:
     1) авиация дәрігері - жоғары медициналық білімі бар және авиациялық медицина саласында дайындығы бар маман, тұлғаның кәсіби денсаулығы мен жұмысқа табандылығын қамтамасыздандырады, бұдан ұшқыштық жұмысының тиімділігі артады және ұшу қауіпсіздігі сақталады;
     2) дәрігер-сарапшы - өз мамандығы бойынша авиамаманның денсаулығын бағалап, жұмысқа жарамдылығы туралы сараптау қорытындысын шығарушы авиациялық дәрігер;
     3) дәрігерлік-ұшу сараптау комиссиясы - ұшу аппаратында ұшу жұмысын орындауда және әуе қозғалысын ұйымдастыруда адамның еңбекке қабілеттілігін анықтайтын және болжайтын, сонымен қатар ауру адамға және жасырынды ауруы бар адамға (ауруы кенеттен асқынып, жұмысқа қабілеттілігін жоюы мүмкін) аталмыш қызмет бойынша тыйым салатын сарапшы ұйым;
     4) медициналық куәландыру - авиация персоналының денсаулығын сақтау, жұмыс істеу қабылетін көптеуге бағытталған іс-шаралардың үш тармақты жүйесі, бастапқы және жасырынды ауру ағымын айрықшалау және патологиялық өзгеріс кезінде ағза мен организм жүйесінің функционалдық толық құндылығын анықтау және кәсіби іс-әрекет талабына функцияның барабарлығы туралы қорытынды шығару мақсатында, салауатты тұлғаға кешенді медициналық тексеру өткізеді; оған дәрігерлік-ұшу сараптау комиссиясында жыл сайынғы медициналық куәландыру, комиссия арасындағы кезеңдегі авиация персоналды қортынды дәрігерлігі бақылау, ұшу алдындағы (ауысым алдындағы) медициналық тексеру енеді;
     5) әуе кемесі бортында эпизодты тапсырма орындаушы мамандар - әуе кемесі ұшу сапарына дайындығын қамтамасыз ететін жердегі инженерлік-техникалық құрамындағы, сонымен қатар, әуе кемесі бортында кейбір тапсырмаларды орындауға эпизодты тартылатын тұлғалар.

     3. Осы Ережеде мынадай қысқарған сөздер пайдаланылады:
     1) АХЖ - авиациялық-химиялық жұмыс;
     2) АҚ - артериалдық қысым;
     3) АСТ - аспартатаминотрансфераза;
     4) АЛТ - аланинаминотрансфераза;
     5) ДҰСК - дәрігерлік-ұшу сараптау комиссиясы;
     6) ӘК - әуе кемесі;
     7) ДКК - дәрігерлік кеңес комиссиясы;
     8) ВЖЖ - вегетативті жүйке жүйесі;
     9) ІКҚ - ішкі көз қысымы;
     10) АА - азаматтық авиация;
     11) ГГТП - гаммаглютамилтранспептидаза;
     12) Д - диоптрия;
     13) ААХҰ - азаматтық авиация халықаралық ұйымы;
     14) МСБ - медициналы-санитарлық бөлім;
     15) МӘСК - медициналы-әлеуметтік сараптау комиссиясы;
     16) ӘҚБ - әуе қозғалысын бақылау;
     17) РЭГ - реоэнцефалография;
     18) ТМД - Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы;
     19) ОДҰСК - Орталық дәрігерлік-ұшу сараптау комиссиясы;
     20) ОЖЖ - орталық жүйке жүйесі;
     21) БМЖ - бас-ми жарақаты;
     22) ЖЖЖ - жүрек жиырылуының жиілігі;
     23) СФ - сілтілік фосфатаза;
     24) ЭКГ - электрокардиография;
     25) ЭЭГ - электроэнцефалография.

     4. Медициналық куәландыру мақсаты:
     1) ұшу жұмысына, ӘЖБ жұмысы бойынша және АА оқу орнында дәріс алуға жарамдылығын анықтау;
     2) сауықтыру мен емдеу шараларын тағайындау мақсатында бастапқы ауру түрін айрықшалау, денсаулық жағдайында қауіп төндіру факторлары мен функционалдық ауытқушылығын айрықшалау;
     3) еңбекке қабілетсіз немесе жұмысқа қабілетсіз күйіндегі тұлғаның жұмысқа жіберілуін доғару үшін, физикалық, психологиялық-эмоциялық және қажет болғанда психологиялық күйін кешенді бағалау.

2 тарау. Куәландырылатын адамдардың санаттары
және медициналық сертификаттардың түрлері

     5. Міндетті медициналық куәландыруға мынадай авиациялық персоналдар жатады:
     1) АА оқу орнында ұшқыштар, бортинженері, штурман, авиадиспетчерлер дайындау бойынша дәріс алушылар;
     2) ұшқыштар құрамы тұлғалары: ұшқыштар, бортинженерлер, штурмандар, бортмеханиктер, бортрадистер;
     3) әуе қозғалысын ұйымдастыруды жүзеге асырушы мамандар: авиадиспетчерлері;
     4) экипаждың қызмет көрсету персоналына жататын тұлғалар: АА ӘК бортсеріктері, бортоператорлар;
     5) әуе кемесінің байқаушы-ұшқыштары, АА ӘК эпизодты тапсырма орындаушы мамандар, әуесқой-ұшқыштар, планеристер, аэростат ұшқышы, парашютпен шұғылданушылар.

     6. Медициналық сертификат түрі және оның әрекет ету мерзімі:
     1) 5-тармақтың 1) тармақшасына қатысты АА оқу орнында дәріс алушы тұлғаларға "Медициналық қорытынды" (осы Ережеге 14-қосымша) беріледі. "Медициналық қорытынды" берілген күннен бастап есептегенде 12 ай бойы жарамды;
     2) 5-тармақтың 2) тармақшасына қатысты тұлғаларға, келесі сертификат түрі (осы Ережеге 5-қосымша) беріледі:
     "Ұшқыш медициналық сертификаты";
     "Штурман медициналық сертификаты";
     "Бортинженер медициналық сертификаты";
     "Бортрадист медициналық сертификаты";
     3) ұшқыш, штурман, бортинженер, бортрадист медициналық сертификаты берілген күннен есептегенде 12 ай бойы жарамды болып саналады;
     4) 5-тармақтың 3) тармақшасына қатысты тұлғаларға "Авиадиспетчері медициналық сертификаты" беріледі. Сертификат берілген күннен бастап есептегенде 24 ай бойы жарамды болып саналады;
     5) 5-тармақтың 4) тармақшасына қатысты тұлғаларға "Бортсеріктері (бортоператор) медициналық сертификаты" беріледі. Сертификат берілген күннен бастап есептегенде 24 ай бойы жарамды болып саналады;
     6) 5-тармақтың 5) тармақшасына қатысты тұлғаларға "Ұшқыш-байқаушы, АА әуе кемесінде эпизодты тапсырма орындаушы мамандар, әуесқой-ұшқышы, планерист, аэростат-ұшқышы, парашютші медициналық сертификаты" беріледі. Сертификат берілген күнінен бастап есептегенде 24 ай бойы жарамды болып саналады.
     ДҰСК медициналық көрсеткіштеріне байланысты медициналық сертификаттың әрекеттік мерзімі қысқартылуы мүмкін. Медициналық сертификаттың әрекеттік мерзімі өзгеруі негізі сараптама қорытындысында айқын көрсетілуі тиіс. Шешім ауруы туралы куәлігі (осы Ережеге 11-қосымша) ұсынылуымен ОДҰСК бекітілуі керек.

     7. 5-тармақтың 2), 3), 4) тармақшаларына қатысты келісім-шарт бойынша шетелде жұмыс істейтін авиация мамандарына медициналық сертификат жалпы негізделіп беріледі.

     8. Авиация мамандардың медициналық сертификаты осы Ереженің 5-қосымшасына сәйкес толтырылады, ДҰСК (ОДҰСК) төрағасымен қолтаңбаланады және мөрмен бекітіледі.

     9. ДҰСК (ОДҰСК) медициналық сертификатсыз немесе медициналық сертификаттың әрекеттік мерзімі аяқталған кезде авиация мамандар қызметтік міндеттеме орындауға жіберілмейді. Лауазымды тұлғаларға ДҰСК куәландырылмаған медициналық сертификаттың әрекеттік мерзімін ұзартуға тыйым салынады.
     Ерекше жағдайларда (қауіп-қатерден зардап шегу, апат және басқада жағдайлар) медициналық сертификаттың әрекеттік мерзімі авиакомпания (авиакәсіпорын) әкімшілігі ДҰСК төрағасымен келісіп шешім шығарып, бір айға (одан ұзақ емес) ұзартылуы мүмкін.

     10. Медициналық сертификат авиация маманы сертификатының ішкі парағы ретінде ажырамас бір бөлігі болып табылады.

     11. Медициналық сертификаттың әрекеттік мерзімі аяқталуына дейін, денсаулығы бұзылуынан ұшуды қауіпсіз орындауына кедергі келтірілген жағдайда, медициналық сертификат иемденушілер медициналық көмек сұраулары қажет. Сауықтырылғаннан кейін ұшуды жаңғырту мүмкіндігі туралы сұрақты авиация дәрігері және өз мамандық саласы бойынша ДҰСК (ОДҰСК) сарапшы-дәрігер шешеді.

3 тарау. Медициналық куәландыру тәртібі және
авиация персоналына медициналық сертификат беру

     12. Медициналық сертификат (медициналық қорытынды) алу немесе жаңғырту мақсатында авиация персоналды медициналық куәландырудан өткізуге құқықты Ережеге сәйкес (осы Ережеге 9 және 10 қосымшалары) ОДҰСК мен ДҰСК өткізеді.
     Медициналық куәландыру өткізу үшін кеңсенің орналасқан орны және оның құрал-жабдықтарының орналасуы туралы қорытындыны санитарлық-эпидемиологиялық бақылау мемлекеттік органымен береді.

     13. Ұшу, диспетчерлік құрамы, АА дәріс алушы тұлғаларды, бортсеріктерді және басқаларды кезектегі медициналық куәландыруға, ДҰСК-ге жіберу авиакомпания (авиакәсіпорын) әкімшілігі арқылы жүзеге асады.

     14. Ұшу, диспетчерлік құрамы, АА дәріс алушы тұлғаларды, бортсеріктерді және басқаларды кезексіз медициналық куәландырудан өткізу туралы шешімді авиация дәрігерінің (ДҰСК сарапшысы) көрсетуімен ОДҰСК төрағасы қабылдайды.

     15. Ұшу (ӘҚБ бойынша) жұмысында бір жылдан ұзақ үзілістен кейін жұмыс орнына қайтадан келушілер, басқа ведомстводан ауысып келушілер, ұшу жұмысына (ӘҚБ бойынша) түсушілер авиакомпанияның (авиакәсіпорны) мамандар бөлімінен мамандығы мен қызметі көрсетіліп жазылған медициналық куәландырылуға берілген жолдама негізінде қабылданады.

     16. Басқа ведомстводан берілген "ұшу жұмысына денсаулығы бойынша жарамды деген қорытынды анықтамасы" болса да, АА-ға ұшу жұмысына басқа ведомстводан келуші ұшу құрамы тұлғалары медициналық сертификат алу мақсатында ДҰСК-дан медициналық куәландырудан өткізілуге тиісті.

     17. Ұшу (ӘҚБ бойынша) жұмысына жаңадан түсуші немесе қайталап орналасушы тұлға, немесе ұшу (ӘҚБ бойынша) жұмысынан үзіліс жасаған мерзімдегі, ДҰСК-ға кейінгі үш жылдағы денсаулығы туралы құжатын медициналық кітабын, амбулаторлық картасын немесе оның көшірмесін, психоневрологиялық және нашақорлық диспансерден алған анықтамасын көрсетуге тиіс.
     Сараптама шешім қабылдау үшін ДҰСК сарапшы-дәрігері қосымша материалдар, және соның ішінде соңғы жұмыс орнынан өндірістік мінездеме сұратуға құқылы.

     18. Медициналық куәландырылушы тұлғалар медициналық комиссиядан өтетін күндері кез келген жұмыстан босатылады, ал, бір күн бұрын демалыс беріледі. Медициналық куәландыру (ДҰСК мамандарының жеке қарауы және сараптама қорытынды шығару) 1-3 күн аралығында (диагнозына байланысты) өткізіледі.

     19. Куәланушылардың ДҰСК-дан уақытында ұшу бөлімшелерінің жетекшілері мен АА қызметіне сәйкес бастықтары қадағалайды; медициналық құжаттарын авиация дәрігері дайындайды.

     20. Ұзақ ауыруға шалдыққан ұшу, авиадиспетчерлік және дәріс алушы құрамы тұлғалары, бортсеріктері және басқалар, еңбекке жарамсыздығы басталған күнінен есептегенде 4 айдан кеш емес, ал туберкулез ауыруына шалдыққандар 10 айдан кеш емес уақыт аралығында ДҰСК-да куәландыруға жатады. Ауруы немесе жарақаттануы бойынша теріс болжам жасалса, куәланушылар еңбекке жарамсыз болған мерзіміне тәуелсіз ДҰСК-ға жолданады. Бұл жағдайда уақытша еңбекке жарамсыздық жағдайы медициналық куәландыру және сараптама қорытынды қабылдау үшін кедергісі жоқ. Еңбекке жарамсыз деп саналған тұлғалар белгіленген тәртіппен МӘСК-ке жолданады.

     21. Ұшу, диспетчерлік, дәріс алушы құрамдары тұлғалары, бортсеріктер және басқалары ауыр сырқаттанған жағдайда емдеу орнынан ұсынылған құжаттары арқылы ДҰСК-те сырттай өткізілуі мүмкін.
     22. Медициналық куәландырудың нәтижесі бойынша авиация дәрігері бес жұмыс күні мерзім ішінде қорытынды акт (осы Ережеге 12-қосымша) шығарады. Қорытынды акт ДҰСК төрағасының келісімімен ұшу бөлімшелерінің басшылығына жолданады.

     23. АХЖ-ны орындайтын ұшу құрамын медициналық куәландыруда ДҰСК денсаулығына байланысты жарамдылық Стандарттарының талаптарын (бұдан әрі - Стандарттар) (осы Ережеге 1 және 2 қосымшалар) және улыхимикаттармен жұмыс істеу кезінде медициналық қарсы көрсеткіштер (осы Ережеге 7-қосымша) басшылыққа алады.

     24. Ұшу құрамын және авиадиспетчерлерді полярлық экспедицияға және климаты ыстық елдерге үш айдан ұзақ мерзімге іссапарға жіберген жағдайда, ДҰСК, Стандарттар талаптары мен полярлық экспедиция және ыстық климатты елдерде жұмыс істеу кезінде медициналық қарсы көрсеткіштер (осы Ережеге 7-қосымша) жетекшілігімен кезектен тыс куәландырудан өткізеді.

     25. Ұшу, диспетчерлік, дәріс алушы құрам тұлғалары, бортсеріктер және басқалар куәландыру кезінде міндетті медициналық куәландыру осы Ережедегі 3-қосымшада қарастырылған көлемде өткізіледі.

     26. Дәрігерлік-ұшу сараптамасы мақсатында, стационарлық тексеру өткізіледі:
     45 жасқа толған ұшу құрамына;
     басқа жас шамасындағы ұшу құрамы, сонымен қатар авиадиспетчерлік құрамға, дәріс алушы тұлғалар құрамына, бортсеріктерге және басқа жас шамасына байланысты емес тікелей медициналық көрсеткіштер бойынша;
     денсаулық жағдайы нашарлаған, аурулары бар тұлғаларға.

     27. Куәланушыға стационарлық тексерудің қажеттігі туралы шешімді ДҰСК төрағасы авиация дәрігері немесе сарапшы-дәрігерінің ұсынысы бойынша қабылдайды.

     28. Стационарлық тексеру 14 күн ішінде өткізіледі.
     29. Стационарлық тексеру аяқталған соң, стационармен бір базада орналасқан ДҰСК сараптама қорытынды шығарады.

     30. Авиация мамандарды оқыту кезеңінде, одан оқуын жалғастыруына кедергі келтіретін ауруы айрықшаланса, Стандарттардың бағанына сәйкес ДҰСК сараптама қорытындысын шығарады. ДҰСК қорытындысымен келіспеген жағдайда, дәріс алушы ОДҰСК-ге шағымдануға құқы бар, ОДҰСК қорытындысымен келіспеген жағдайда - Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен шағымданады.

4 тарау. Денсаулық жағдайы бойынша жарамдылық
Стандартына сәйкес куәланушыларға қойылатын
медициналық талаптар.
Дәрігерлік-ұшу сараптау комиссияның
сараптама қорытындысы

     31. Медициналық куәланушы тұлғалар осы Ереже Стандарттарының талаптарына сай болуға тиіс.

     32. Дәрігерлік-ұшу сараптау комиссиясының сараптама қорытындылары:
     1) ұшқыштарға, штурмандарға, бортинженерлерге, авиадиспетчерлері (Стандарттардың 1-баған) дайындау бойынша АА дәріс алушыларға (соңғы курс бітірушілерден басқа) келесі қорытындылар шығарылады:
     ұшқыш (штурман, бортинженер, авиадиспетчер) оқуына жарамды;
     әрі қарай куәландырылатын стационарлық тексеруді қажет етеді;
     әрі қарай куәландырылатын емдеуді (сауықтыруды) қажет етеді;
     ұшқыш (штурман, бортинженер, авиадиспетчер) оқуына жарамсыз;
     2) АА оқу орындарында ұшқыштар, штурмандар, бортинженерлер дайындығы бойынша соңғы курста оқитындарға сараптама қорытындысы ұшу құрамы үшін қарастырылған ережемен шығарылады (Стандарттардың 2-баған), ал авиадиспетчерлер дайындау бойынша соңғы курста оқитындарға қорытынды Стандарттардың 4-бағанына сәйкес ережемен шығарылады;
     3) ұшақтар мен тікұшақтардың барлық класс түрлері бойынша ұшқыштарға, штурмандарға, бортинженерлерге, бортмеханиктерге Стандарттардың 2-баған бойынша қорытынды шығарылады:
     ұшқыш, штурман, бортинженер, бортмеханик (АХЖ-ға, полярлық экспедицияға, ыстық климатты елдердегі) ұшу жұмысына жарамды;
     әрі қарай куәландырылатын стационарлық тексеруді қажет етеді;
     әрі қарай куәландырылатын емдеуді (сауықтыруды) қажет етеді;
     ұшқыш, штурман, бортинженер, бортмеханик (АХЖ-ға, полярлық экспедицияға, ыстық климатты елдердегі) ұшу жұмысына жарамсыз;
     4) бортрадистерге, бортоператорларға, ұшқыш-байқаушыларға, ӘК бортында эпизодты тапсырма орындаушы мамандарға, бортсеріктерге, парашютистерге, ұшқыш-әуесқойларға, планеристерге, аэростат ұшқыштарға және бортсерік ретінде жұмысқа түсуші тұлғаларға (Стандарттардың 3-баған) келесі қорытынды шығарылады:
     ұшу жұмысына, бортрадист, ұшқыш-байқаушы, ӘК бортында эпизодты тапсырманы орындауға, бортсерік, бортоператор жұмысына, әуесқойларға ______ (әуе кемесі түрі көрсетіледі) ұшуды орындауға, парашют секіруге жарамды;
     әрі қарай куәландырылатын стационарлық тексеруді қажет етеді;
     әрі қарай куәландырылатын емдеуді (сауықтыруды) қажет етеді;
     ұшу жұмысына, бортрадист, ұшқыш-байқаушы, ӘК бортында эпизодты тапсырманы орындауға, бортсерік, бортоператор жұмысына, әуесқойларға ______ (әуе кемесі түрі көрсетіледі) ұшуды орындауға, парашют секіруге жарамсыз;
     5) авиадиспетчерлерге (Стандарттардың 4-баған) келесі қорытынды шығарылады:
     авиадиспетчер жұмысына жарамды;
     әрі қарай куәландырылатын стационарлық тексеруді (медициналық көрсеткіштері бойынша) қажет етеді;
     әрі қарай куәландырылатын емдеуді (сауықтыруды) қажет етеді;
     авиадиспетчер жұмысына жарамсыз.

     33. Ұшқыштық, штурмандық, бортинженерлік оқуға жарамдылығы және авиация мамандарының ұшу жұмысына, оқу-жаттығудағы парашютпен секіру жарамдылығымен қарастырылады. Парашютпен секірудегі жарамсыздығы (үнемі, уақытша) қорытындыда көрсетілуі тиіс.

     34. Сараптама қорытындысын шығаруда жеке бағасын қарастыратын Стандарттардың баптары бойынша, куәланушы ұшу жұмысына, ӘҚБ бойынша жұмысқа (бортсеріктердің, бортоператордың) жарамды болуы мүмкін, немесе жарамсыз және әрі қарай куәландырылатын емдеуді (сауықтыруды), медициналық тексеруді қажет етеді. Бұл жағдайда аурудың айрықшалануы, өтемақы дәрежесі, патологиялық үрдісінің қайтымдылығы, ӘҚБ жұмысы бойынша ұшу жұмысын жалғастыруда аурудың асқыну мүмкіндіктері және ұшу қауіпсіздігіне әсері, жеке, психофизиологиялық ерекшеліктері, орындалатын жұмыс сипаты ескеріледі.

     35. Медициналық құжаттардағы ДҰСК қорытындысы ұшу және ӘҚБ жұмысына жарамдылығына байланысты екі сұлба бойынша ресімделеді:
     1) бірінші сұлба - жарамды:
     қорытынды шыққан күн және ДҰСК-нің атауы;
     куәландыру себебі;
     куәланушының аты-жөні, тегі, жасы;
     Стандарт тармақтарына сәйкес клиникалық, функционалдық диагноз (диагноздар);
     Стандарт тармағы (тармақтары);
     баған;
     ӘҚБ бойынша жұмысқа, ұшу жұмысына (мамандығы бойынша жұмысқа, мамандығы бойынша оқуға), жарамдылығы туралы қорытынды;
     жеке бағасы қарастырылған Стандарт тармақтары бойынша шешім шығаруда сараптама қорытындысының дәлелі;
     комиссияаралық кезеңдегі ДҰСК нұсқауы және диспансерлік бақылау тобы.
     Стандарт тармақтары сараптама қорытындысында жетекшіден бастап көрсетіледі.
     2) екінші сұлба - жарамсыз:
     қорытынды шыққан күн және ДҰСК-нің аты;
     куәландыру себебі;
     куәланушының аты-жөні, тегі, жасы;
     Стандарттардың тармақтарына сәйкес жарамсыздығын анықтайтын негізгі клиникалық, функционалдық диагнозы (диагноздары), қосалқы диагноз (диагноздары);
     Стандарт тармағы (тармақтары);
     баған;
     ұшу жұмысына (мамандығы бойынша жұмысқа, мамандығы бойынша оқуға) жарамсыздығы туралы шешім;
     жеке бағасы қарастырылған Стандарт тармақтары бойынша шешім шығаруда сараптама қорытындысының негізі;
     сараптама қорытындысында негізгісінен бастап, толығымен ұшу жұмысына жарамсыздығын анықтайтын Стандарт тармақтары, яғни тармақшада көрсетіледі, ал қосалқы тармақтары, егер функционалдық жағдайы мен өтемақы дәрежесі анықталмаса, тармақшасыз көрсетіледі.
     Бірін-бірі өзара күшейтетін диагноз жиынтығы бойынша ұшу жұмысына, ӘҚБ бойынша жұмысқа жарамсыздығы туралы сараптама қорытындысын шығаруда тармақтары Стандарттарға сәйкес көрсетіледі.

5 тарау. Медициналық құжаттарды ДҰСК-ке ресімдеу

     36. Ұшу құрамын және АА оқу орындарында дәріс алушы куәландыру кезінде медициналық кітапша суретімен (түрі 25/Л) және медициналық карта авиация дәрігері қолымен толтырылады, АА медициналық мекемесінің мөрімен бекітіледі. Авиадиспетчерлер, бортсеріктер, бортоператорлар, байқаушы-ұшқыштар, планеристер, аэростат ұшқыштар, парашютистер медициналық куәландырылуда тек қана медициналық кітапша толтырылады (25/Л түрі, бортсеріктерге - 25/Б түрі).

     37. АА жердегі қызметкерлерін, ӘҚБ бойынша жұмысқа кірісерде, сонымен қатар бортсеріктерді, бортоператорларды куәландыруда АА медициналық мекемесі мөрімен бекітілген медициналық картаның бір данасы толтырылады. Бұл тұлғаларға медициналық кітапша, оларды сәйкес қызметке қабылданғаннан кейін (жұмысқа жолдауда) авиация дәрігерінің жеке қарауынан соң толтырылады.

     38. АА оқу орнын бітірген тұлғалардың медициналық құжаттары мен жеке іс-қағаздары оқу орнындағы маман бөлімінен жұмысқа жіберілу орны бойынша авиакомпанияның (авиакәсіпорны) маман бөліміне жіберіледі. Ұшу құрамы, ӘҚБ диспетчерлері, бортсеріктер басқа авиакомпанияға ауысу кезінде, оқуға медициналық құжаттары мөрленген түрде қолхат бойынша қолдарына беріледі.

     39. Медициналық кітапшалар авиация дәрігерінің бөлмесінде сақталады, олардың сақталуына дәрігер жеке жауап береді.

     40. Авиация дәрігердің ұшу, авиадиспетчерлік, оқушылар құрамына, бортсеріктерге және басқаға бекітілмеген медициналық құжаттарды (соның ішінде амбулаторлық картаны) жүргізуіне мүлдем тыйым салынады.

     41. Медициналық куәландырудан бұрын медициналық сертификат алуға әр талап білдіруші осы Ереженің 4-қосымшасына сәйкес жеке "Медициналық куәландыру туралы өтінішті" толтырады.

     42. Авиакомпанияның (авиакәсіпорнының) жеке құрамын, оқу орнын ДҰСК-ке дайындауда, стационарлық тексеруге, кеңес алуға және басқа жолдау кезінде авиация дәрігерінің жеке қарауынан кейін медициналық картаға эпикриз (куәланушыны комиссия аралық кезеңде диспансерлік байқау қорытындысын қысқаша жазу) жазады.

     43. Куәланушының эпикризінде келесі мәліметтер көрсетіледі:
     шағым болуы немесе болмауы, бұрынғы шалдыққан аурулары, соның ішінде бұрынғы шалдыққан аурулары салдарынан уақытша еңбекке жарамсыздығы, қандай топ бойынша диспансерлік бақылау өткізілді;
     ұшу кезіндегі түсетін салмақ, ұшу түрлері, ұшу уақыты нормасын ұзарту, басқаға оқу, авиациялық оқыс жағдаяттың алдындағы белгілер;
     кезектегі еңбек демалысын пайдалану, шипажайлық емделу, ұйымдастырылған демалыс, демалыс күндерінің реттілігі, пайдаланбаған еңбек демалысы;
     ұшу алдындағы (ауысым) медициналық қарау мәліметі, аэробекеттегі (ұшу алдындағы) медпунктте жұмыстан шеткерілу негізі;
     басқа медициналық мамандарда бақылануы және емдеу-сауықтыру шараларының орындалуы және ДҰСК нұсқауы;
     жеке қаралу бойынша мәліметтер;
     диагноз;
     денсаулық жағдайы мен динамикасы туралы және диспансерлік бақылаудың (жақсару, кему, өзгеріссіз) тиімділігі туралы авиация дәрігерінің жалпыламасы және негізгі мамандығы бойынша жұмысын жалғастыру туралы оның нұсқауы.
     Жыл бойына еңбек демалысын пайдаланбаған тұлғалар медициналық куәлануға жіберілмейді.

     44. Авиация мамандарды ДҰС-ке, стационарлық тексеруге, кеңес алуға және басқа жолдау кезінде авиация дәрігері куәланушының қолына медициналық кітапшаны, ЭКГ жазбасын, рентгендік суретін және кейінгі 5 жылдағы басқа зерттеулер мен бақылаулар мәліметін қолхат арқылы береді.

     45. Авиация персоналы ДҰСК-тен өту кезінде медициналық зерттеулер (зертханалық, рентгендік, ЭКГ, ЭЭГ, РЭГ) қорытындылары, ДҰСК (ОДҰСК) сарапшыларының кеңесі және барлық жазбалар медициналық кітапшаға хронологиялық тәртіппен жазылады.

     46. ДҰСК сарапшы-дәрігерлері медициналық құжаттарға ауруларын шынайы зерттеу мәліметі, диагнозын өз кәсіби мамандық тұрғысынан нұсқаулар жазулары қажет. Медициналық зерттеулер мәліметі дұрыстығы ДҰСК сарапшы-дәрігер қолымен бекітіледі. Сараптамалық медициналық құжатта (жалпы қабылдаған рәміздерден басқа) сөздерді қысқартуға тыйым салынады.

     47. Стационарлық зерттеулердің нәтижесі куәланушының медициналық кітапшасында сақталатын ауру тарихынан көшірме түрінде ресімделеді. Көшірмеде параклиникалық зерттеулер, медицина мамандарының кеңесі, диагноз дәлелі көрсетілуі тиіс.

     48. АА мамандығына сәйкес жұмысқа жарамдылығы туралы сараптама медициналық қорытынды ДҰСК отырысында шығарылады. Сол мезетте ДҰСК отырысында диспансерлік бақылау тобы анықталады және емдік-алдын алу сипатында ұсыныстар жасалады.

     49. ДҰСК-ның әрбір отырысы хаттама журналында ресімделінеді (осы Ережеге 8-қосымша), комиссияның барлық мүшелері мен төрағасының қолы қойылып ДҰСК мөрімен бекітіледі.

     50. ДҰСК-ның медициналық куәландыруынан кейін дәрігерлік-ұшу сараптау комиссиясының төрағасы ұшу жұмысына (бортсеріктерге, ӘҚБ бойынша, АА оқу орындарында оқуға) жарамды деп танылған тұлғаларға авиация маманының медициналық сертификатын (медициналық қорытындысы), белгіленген түрде оқытылатын (осы Ережеге 5 және 14 қосымша) береді. Медициналық сертификаттың әрекеттік мерзімі ДҰСК сараптама қорытындысы жазылған күнінен басталады.

     51. Ұшу жұмысына, ӘҚБ бойынша жұмысқа, бортоператорларға, АА оқу орындарында оқуға жарамсыз деп танылғандарға, осы Ереженің 6-қосымшасына сәйкес ДҰСК анықтамасы беріледі.

     52. Ұшу жұмысына (оқуға) жарамдылығы өзгерген жағдайда келесі авиация маман санатына (дәріс алушыларға) шығарылған сараптама қорытындысы ОДҰСК-те бекітілуге тиіс:
     1) "оқуға жарамсыз" қорытындысы - АА оқу орнына ұшқыш, бортинженер, штурман дайындығы бойынша дәріс алушылар;
     2) "ұшу жұмысына жарамсыз" қорытындысы - барлық класс түрлері бойынша ұшақ пен тікұшақ ұшқыштарына, 1 класты ұшақ штурмандарына, 1 класты ұшақ бортинженерлеріне;
     3) "ұшу жұмысына жарамды" қорытындысы (ұшу жұмысына бұрын жарамсыз болып танылып, қайтадан қалпына келген жағдайда) - барлық класс түрлері бойынша ұшақ пен тікұшақ ұшқыштарына, 1 класты ұшақ штурмандарына, 1 класты ұшақ бортинженерлеріне.

     53. Басқа куәланушы санаттарға жұмысқа (оқуға) жарамдылығы өзгерген кезде ДҰСК ОДҰСК-те бекітілмейтін сараптама қорытындысын шығарады.

     54. ДҰСК қорытындысы 21-тармаққа сәйкес шыққаннан кейін күшіне енеді және ОДҰСК-мен бекітілгеннен кейін соңғы шешім деп танылады.

     55. Сараптама қорытындысы бекітілуі үшін, 21-тармақта қарастырылғандай, ауруы туралы куәлігі толтырылады да, куәланушының медқұжаттарымен бірге қорытынды сараптама шығарылған уақыттан бастап, 5 жұмыс күннен кешіктірілмей ОДҰСК-ке жолданады.

     56. ОДҰСК медициналық құжаттарды алғаннан кейін 3 жұмыс күн ішінде соңғы сараптама қорытындысын шығаруға тиіс. Қажет жағдайда жеке қарау және тексеру үшін куәланушы шақырылуы мүмкін.

     57. ОДҰСК қорытындысы шығарылғаннан кейін медициналық құжат ДҰСК-ке қайтарылады, онда куәланушыға сәйкес медициналық сертификат немесе ДҰСК анықтамасы беріледі (осы Ережеге 5 және 6 қосымша).

     58. Ерекше жағдайда медсертификаттың "басқа белгілер" бөлімінде ДҰСК (ОДҰСК) төрағасы куәланушының жеке диапазонын (мінездемесін) көрсетеді: жүрек қысылуының жиілігі, қан қысымы және басқалар.
     Мәліметтер ДҰСК (ОДҰСК) мөрімен бекітіледі.

     59. Күрделі диагностикалық және сараптамалық жағдайда медициналық құжаттама ОДҰСК-ның қарауына жіберіледі. Мұндай жағдайда, ОДҰСК-ке жолдамасында (осы Ережеге 13-қосымша) жолданудың дәлелді себептері көрсетіледі. ОДҰСК-ке кеңес алуға (консультацияға) шақырылмаған куәланушыны жіберуге тыйым салынады.

6 тарау. Комиссияаралық кезеңде медициналық
бақылауды ұйымдастыру

     60. Ұшу құрамы, авиадиспетчерлері, АА оқу орындарында оқитындар, бортсеріктер, бортоператорлар өз денсаулық жағдайларына ынтымақтастық тұрғыдан қарай отырып, салауатты өмір салтын жүргізуді, емдік-алдын алу нұсқауларын қатаң орындауды негізге ала отырып жауапкершілік артады.

     61. Комиссияаралық кезеңде ұшу, авиадиспетчерлер, оқушылар құрамын, бортсеріктерді, бортоператорларды бақылауды авиация дәрігері, ДҰСК сарапшы-дәрігері өткізеді.

     62. Ұшу, диспетчерлік құрамы, дәріс алушы тұлғаларға, бортсеріктерге және бортоператорларға емдік-алдын алу, сауықтыру шаралары және бақылайтын медициналық зерттеулер (тағайындау) денсаулықты қорғау және азаматтық авиация төңірегінде Қазақстан Республикасы уәкілетті органдарының нормативтік құжаттары негізінде ДҰСК ескертулеріне (нұсқауына) сәйкес жеке тәртіпте жүзеге асырылады.

     63. Ұшқыштар, штурмандар, бортинженерлер, бортмеханиктер, бортрадистер, авиадиспетчерлері, бортсеріктер, бортоператорлар, ұшқыш-байқаушылар, парашютистер және ӘК бортында эпизодты тапсырма орындаушы мамандар әр 6 ай өткеннен кейін және кезектегі ДҰСК алдында қатар медициналық көрсеткіштер бойынша авиация дәрігерінің медициналық қарауынан өтеді:
     1) 5-тармақтың 2) тармақшасына тұлғаларға қатысты 6 айдан кейін осы Ереженің 3-қосымшасына сәйкес терең медициналық қарау өткізіледі;
     2) 5-тармақтың 3), 4), 5) тармақшаларына қатыстылар терең медициналық тексерістен 12 айдан кейін келесі көлемде өткізіледі: тексерілу, қан, зәр құрамының жалпы талдамы, микрореакция, ЭКГ тыныштық күйдегі және флюорография;
     3) медициналық тексеру өткізу кезінде шағымы бары немесе жоғы қараушының жеке қолымен бекітіледі.

     64. 62-63-тармақтарда көрсетілгендей медициналық шаралардан басқа авиация дәрігері авиация мамандарды аурудан (жарақаттан) сауықтырылғаннан, авиациялық жанжалдан (қақтығыстан), авиациялық оқыс жағдайдан кейін, демалыстан, 3 ай не одан ұзақ мерзімді іс-сапардан кейін, сонымен қатар АХЖ-дан кейін медициналық тексерістен өткізеді.
     Авиациялық жанжал (қақтығыс) мен авиациялық оқыс жағдайлардан кейін медициналық тексеруді авиакомпания (авиакәсіпорын) әкімшілігінің жолдауы бойынша лезде оқыс оқиғадан (қақтығыс) кейін әуебекет медпунктінде кезекші медициналық қызметкер келесі көлемде өткізеді; анамнез (ауру ағымы) жиынтығы, сыртқы тексеру, сілемей қабығын тексеру, дене қызуын өлшеу, қан қысымын, тамыр соғуын өлшеу, ішімдікке мастығын тексеру үшін сараптама өткізеді. Экипажды ұшуға жіберуді авиация дәрігері жүзеге асырады.
     65. Авиация дәрігердің медициналық тексеру нәтижесі бойынша қорытынды қабылдануы мүмкін:
     ұшуға жіберілді (ӘҚБ жұмысы бойынша, бортсеріктерге тағы басқа);
     ұшуға жіберілді (ӘҚБ жұмысы бойынша, бортсеріктерге тағы басқа) емдік-алдын алу шаралары тағайындалды;
     кезектен тыс демалыс күні (кезекті демалыс күні) берілуін қажет етеді;
     кеңес беруді өткізуді (амбулаторлық, стационарлық, шипажайлық, стационарлық - емдеулер) қажет етеді;
     стационар жағдайында алдын ала емдеуді қажет етеді (орташа мерзімдік емдеу 15-20 күн).

     66. Куәландырудың медициналық көрсетулер болған жағдайда авиация дәрігері оны кезектен тыс медициналық куәландыруға ДҰСК-ке жібереді.

     67. Ұшу, авиадиспетчерлік АА оқу орындарын бітірушілер, ұшу, авиадиспетчерлік құрамының мамандары, басқа авиакомпаниядан (авиакәсіпорын) ауысып келушілер, үзілістен кейін ұшу жұмысына (ӘҚБ бойынша) қайта түсушілерді ұшуға (ӘҚБ бойынша жұмысқа) авиация дәрігер жібереді.

     68. Ұшу, авиадиспетчерлік құрамды, АА оқу орындарында оқитындар, бортсеріктер және тағы басқа кезектегі ДҰСК дайындауда, авиация дәрігері жеке қараудан өткізеді, комиссияаралық кезеңдегі эпикризді ресімдейді, куәланудан бір ай бұрын дәрігерлік-ұшу сараптама мақсатында зертханалық және құралдық зерттеулер өткізуді ұйымдастырады.

     69. Ұшу, диспетчерлік құрамы, АА оқу орындарында оқитындар, бортсеріктер және тағы басқа ұшу алдындағы (ауысымалды) медициналық тексеру Қазақстан Республикасының азаматтық авиация және денсаулықты қорғау саласындағы нормативтік құжаттарға сәйкес жүзеге асырылады.

                                           Қазақстан Республикасы
                                           азаматтық авиациясында
                                          медициналық куәландыру
                                             ережесіне 1-қосымша

    Денсаулық жағдайына байланысты жарамдылық стандарттары.
  Денсаулық жағдайына және сипатмеже бағаларына қойылатын
    талаптар негізінде, ұшу жұмыстарына жарамдылығы, әуе
   қозғалысын ұйымдастыру бойынша жұмысқа, бортсеріктері,
    бортоператор жұмысына және азаматтық авиацияның оқу
         орындарында оқуға жарамдылығы анықталады
___________________________________________________________________
                         | Куәланушылар санаттары және бағандар
                         |________________________________________
    Аурулар атауы және   | Ұшқыш, |Ұшақ, тік.|Әуе кеме.  |Ұшқыштар
 дене бітімі кемістігі   |штурман,|ұшақтың   |сінің      |жетекші.
                         |бортин. |барлық    |бортрадисі,|сі; авиа.
                         | женер, |кластары  |бортсерік. |диспет.
                         |авиадис.|бойынша   |тері, борт.|черлері,
                         |петчері |ұшқыштар, |оператор.  |АА оқу
                         |мамандар|штурман,  |лары; ұш.  |орнында
                         |бойынша |бортинже. |қыштар бай.|авиадис.
                         |АА оқу  |нерлері,  |қаушылар,  |петчерін
                         |орнында |бортмеха. |парашютшы. |дайындау
                         |оқитын. |ник жұмы. |лар, әуе   |бойынша
                         |дар (бі.|сына үміт.|кемесінде  |оқитын.
                         |тіруші. |керлер, АА|эпизодты   |дар (бі.
                         |лерден  |оқу орнын.|тапсырма   |тіруші
                         | басқа) |да осы    |орындайтын |курс)
                         |        |мамандық  |мамандар,  |
                         |        |бойынша   |әуесқой-   |
                         |        |оқитындар |ұшқыштар,  |
                         |        |(бітіруші |аэростат   |
                         |        |   курс)  |ұшқыштар;  |
                         |        |          |бортсерік  |
                         |        |          |жұмысына   |
                         |        |          |түсуші     |
                         |        |          |тұлғалар   |
___________________________________________________________________
                              1          2         3         4
___________________________________________________________________
                 1. Психикалық және жүйке аурулары:
___________________________________________________________________
1. Шизофрения, ашу қыс.    Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
қанда уақытша естен адасу,
паранойя.

2. Жұқпалы, уыттанушылық,  Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
реактивті психоз; реак.
тивті жағдайлар (делсал.
дық, жабығу және тағы
басқа); невроз (неврасте.
ния, истерия, тағы басқа):
1) психикалық әрекеттің
бүлінуінен, тұрақты рези.
дуальды құбылыстардың
болуы немесе емделуден
кейін әлсіздік синдромы
болуы;
2) жүйке-психикалық        Жарамсыз  Жеке баға  Жеке баға  Жеке баға
әрекеті толық қалыптасты.
рылуда және тамырлы-веге.
тативтік жеңіл бұзылуынан.

3. Маскүнемдік, дәріге     Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
тәуелділік, нашақорлық.

4. Тұлғалық бұзушылық:
1) психопатия барлық түр.  Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
лері және психикалық емес
сипатты басқа да
психикалық бұзылушылық;
2) психикалық инфантилизм, Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
тұлға акцентуациясы.

5. Эпилепсия.              Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз

6. Бас ми және жұлын
тамырларының зақымдануы:
1) ми қан айналымының жіті Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
бұзылуы және оның салдары.
Созылмалы ми-тамырлы
кемістік;
2) бас ми және жұлынның    Жарамсыз  Жеке баға  Жеке баға  Жеке баға
бастапқы зақымдануы.

7. Әртүрлі этиологиялық
орталық жүйке тамырларының
органикалық аурулары:
1) үдемделі сипатты немесе Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
қызметін бұзуымен;
2) жүйке-психикалық қыз.   Жарамсыз  Жеке баға  Жеке баға  Жеке баға
меті жетілікті теңгері.
луімен, кешкен ауру сал.
дарынан қалдық құбылыс.

8. Бас ми жарақаты
немесе жұлынның жарақат
салдарынан:
1) жүйке-психикалық        Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
функциясының бұзылуы
айрықшалануынан, дірілдеу
синдромы;
2) сәл клиникалық          Жарамсыз  Жеке баға  Жарамды    Жарамды
айрықшалануы.

9. Вегетативті жүйке
жүйесінің аурулары:
1) жұмыс қабілеттілігіне   Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
қауіпті немесе жоғалтуға
және кәсіби қызмет орын.
дауда ауытқушылыққа әкеп
соғатын вегетативті жүйке
жүйесінің ұстамалы немесе
күрт асқынушылық ауру
ағымы
2) жеңіл және бірқалыпты   Жеке баға Жарамды    Жарамды    Жарамды
эмоциональді-вегетативтік
бұзылушылық кезінде

10. Аймақтық жүйке ауруы,
зақымдануы:
1) созылмалы қозғалғыштық, Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
сезімталдық, нәрлену
бұзылуы мен тұрақты
ауырсыну синдромы кезінде
созылмалы және жиі
асқынуымен;
2) созылмалы және сірек    Жарамсыз, Жарамды    Жарамды    Жарамды
асқынуымен немесе функция. диспет.
сы сәл бұзылуымен қалдық   черлерге
құбылыс, кәсіби міндетте.  - жеке
мені орындауға кедергі     баға
келтірмейтін.

11. Синкопальдік күйі      Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
(естен тану) белгісіз
этиологиямен
___________________________________________________________________
                          2. Ішкі аурулар:
___________________________________________________________________
12. Созылмалы жұқпалы және
паразиттік аурулар:
1) ағза қызметінің бұзы.   Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
луынан жалпы әлсіздену;
2) ағза қызметінің сәл     Жарамсыз  Жарамды    Жарамды    Жарамды
бұзылуымен симптомысыз
және таратушылықсыз
ағымымен.

13. Қан жүйесінің
аурулары:
1) үдемелі ағым;           Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
2) қатерсіз ағым.          Жарамсыз  Жеке баға  Жарамды    Жарамды

14. Әртүрлі этиологиялық
аллергиялық жағдай:
1) жиі қайталанып тұратын; Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
2) қайталануға бейімсіз.   Жарамсыз  Жарамды    Жарамды    Жарамды

15. Май басу:
1) 2 дәрежелі және одан    Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
жоғары болу;
2) 1 дәрежелі.             Жарамсыз  Жарамды    Жарамды    Жарамды

16. Эндокриндік жүйесі
ауруы:
1) айқын көрінген түрі;    Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
2) жеңіл түрі.             Жарамсыз  Жеке баға  Жарамды    Жарамды

17. Тыныс алу ағзасы
туберкулезі:
1) белсенді немесе қалдық  Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
өзгерісімен айрықшалануы;
2) тыныс алу қызметін сәл  Жарамсыз  Жарамды    Жарамды    Жарамды
және бірқалыпты бұзылуымен
емделген.

18. Тыныс алу ағзасындағы
аурулар:
1) асқынуға бейімді немесе Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
тыныс алу қызметі бұзылуы
айқындалуы;
2) асқынуға бейімді емес   Жарамсыз  Жарамды    Жарамды    Жарамды
немесе тыныс алу қызметі
сәл және бірқалыпты
бұзылуы

19. Жүйкеайналымдық
құбылмалық кардиалдық
түрімен:
1) ауырсынушылық және      Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жеке баға
әлсіздік синдромы болған
кезде ырғақ және өткіз.
гіштік бұзылуы айқында.
луымен;
2) теңгерілген түрі.       Жарамсыз, Жеке баға  Жарамды    Жарамды
                          диспет.
                          черге -
                          жеке баға

20. Қан тамырының
гипертензиясы:
1) АҚ тұрақты көтерілуі;   Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
2) бақыланушы АҚ           Жарамсыз  Жеке баға  Жеке баға  Жарамды
көтерілуі;
3) өткінші АҚ көтерілуі.   Жарамсыз  Жарамды    Жарамды    Жарамды

21. Буындар мен жүрек
бұлшықеті атеросклероти.
калық сипаттағы аурулары:
1) жүректің ишемиялық      Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
ауруы;
2) тәждік, жалпы қанайна.  Жарамсыз  Жеке баға  Жеке баға  Жарамды
лымы бұзылуысыз және ырғақ
пен өткізгіштік бұзылуы
айрықшаланусыз.

22. Жүректің атеросклеро.
тикалық емес сипаттағы
аурулары:
1) белсенді процесс бел.   Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
гілерімен, жүрек мөлшері
үлкеюі, айрықшаланған
ырғақ және өткізгіштік
бұзылуы, ауырсыну синдромы
болғанда функционалдық
қабілеттілігі төмендеу
кезіндегі;
2) белсенді емес,          Жарамсыз  Жеке баға  Жеке баға  Жарамды
теңгерілмеген түрі.

23. Асқазан мен ішек
аурулары:
1) жиі асқынуы, біркелкі   Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
немесе айрықшаланған ас
қорыту қызметінің бұзылуы;
2) асқынбаған және ас      Жарамсыз  Жеке баға  Жеке баға  Жарамды
қорыту қызметінің сәл
бұзылуымен.

24. Бауыр, өт қабы және
ұйқы безі аурулары:
1) ас қорыту қызметінің    Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
жеткілікті сақталуымен
жиі асқынуы, ауырсынғыш
синдромымен;
2) асқынбаған және ас      Жарамсыз  Жеке баға  Жарамды    Жарамды
қорыту қызметінің жет.
кілікті сақталуымен.

25. Бүйрек ауруы:
1) жіті гломерулонефрит;   Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
бүйрек қызметінің бұзы.
луымен созылмалы ауруы
және гипертониялық
синдромымен;
2) тұрақты тыныш күйдегі   Жарамсыз  Жеке баға  Жеке баға  Жарамды
немесе қалдықтық өзгеріс
асқынудан кейін функциясы
бұзылмаған.

26. Буын ауруы және
байланыстырушы ұлпаның
жүйелі түрдегі ауруы:
1) жіті және жітіасты      Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
ағымдағы, ішкі ағзалар
ауырсынғыштығы мен әлсіз.
дену синдромы белгілерінде,
медикаментозды терапияны
үнемі қабылдауды
қажетсінетін;
2) бірқалыпты ремиссияның  Жарамсыз  Жеке баға  Жарамды    Жарамды
болуы, ағза қызметінің
бұзылушылығы
айрықшаланбаған.
___________________________________________________________________
                      3. Хирургиялық аурулар:
___________________________________________________________________
27. Дене бітімі дамуының   Жарамсыз, Жеке баға  Жеке баға  Жарамды
сәйкессіздігі, жас шама.   диспет.
сына дене бітімі дамуының  черге -
сәйкес келмеуі.            жеке баға

28. Шеткі лимфатүйіндері.  Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
нің туберкулез және керең.
құлақтық (боғлама және
басқа) зақымдану.

29. Даму кемістігі, сүйек,
шеміршек, бұлшықет және
сіңір созылмалы аурулары,
жарақат немесе оталау
салдары, күйіктен және
үсіктен кейінгі тыртықтар:
1) жиі асқынатын, ауруды   Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
үдететін, ағза қызметінің
көп мөлшерде бұзылуымен,
ауырсыну синдромымен,
косметикалық кемістігімен,
білінуге бейімді, киім,
аяқ киім киюге кедергі
келтіретін;
2) үдемейтін, сәл қызметі  Жарамсыз, Жеке баға  Жеке баға  Жарамды
бұзылуымен ауырсынғыш      диспет.
синдромсыз, киім, аяқ киім черге -
киюіне кедергі             жеке баға
келтірмейтін.

30. Қатерлі ісіктер:
1) ісіктің айқындалуымен;  Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
2) емделуден кейін         Жарамсыз  Жеке баға  Жеке баға  Жеке баға
сыртартқысында ісік болуы.

31. Қатерсіз ісіктер:
1) ағза қызметінің бұзы.   Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
луы, қозғалуды, киім, аяқ
киім киюді қиынсынатын,
бірақ оталап емдеуге
жатқызылмайтын;
2) ағза қызметі бұзылмауы, Жеке баға Жарамды    Жарамды    Жарамды
ауырсыну синдромсыз,
қозғалуына, киім, аяқ киім
киюіне кедергі келтірмейтін.

32. Даму кемістігі,
көкірек пен диафрагма
ауруы, жарақат және
оталау салдары:
1) көкірек пішінін өзгер.  Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
туі және оның ағзаларының
қызметін бұзуы;
2) көкірек пішінін өзгерт. Жарамсыз, Жеке баға  Жарамды    Жарамды
пеуі және оның ағзалары    диспет.
қызметін бұзбауы.          черге -
                          жеке баға

33. Даму кемістігі, өңеш
аурулары:
1) қызметін бұзатын, ота.  Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
лап емдеуге жатқызылатын;
2) қызметі бұзылмауы,      Жарамсыз, Жеке баға  Жарамды    Жарамды
үдемеген, емді қажет       диспет.
етпейтін.                  черге -
                          жеке баға

34. Даму кемістігі, құрсақ
қабырғалары мен құрсақ
қуысы ағзалары жарақаттану
салдары, сонымен қатар
оларға оталау:
1) ағза қызметін бұзуы,    Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
білінуге бейімді тыртық.
тар, киім киюге кедергі
келтіретін;
2) ағза қызметін бұзбау.   Жарамсыз, Жеке баға  Жеке баға  Жарамды
                          диспет.
                          черге -
                          жеке баға

35. Тік ішектегі және
параректальдық торлардың
аурулары:
1) жиі асқынатын, оталап   Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
емдеуден кейін қайталана.
тын дефекация бұзылуы,
артқышығу тесігі сығылуы,
анальдық қысқыш кемшілігі;
2) сирек асқынушы, үдемей. Жарамсыз, Жеке баға  Жеке баға  Жарамды
тін, қызметі бұзылуысыз.   диспет.
                          черге -
                          жеке баға

36. Даму кемістігі, тамыр
аурулары, ағзаларындағы
зақымдану салдары және
оларға оталау:
1) қан айналымы, лимфа     Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
айналымы бұзылуы, нәрсіз.
денуден бүлінушілік,
ауырсыну синдромымен;
2) қан және лимфа          Жарамсыз, Жеке баға  Жеке баға  Жарамды
айналымы теңгерілуі,       диспет.
ауырсыну синдромсыз.       черге -
                          жеке баға

37. Даму кемістігі,
қуық-жыныс ағзаларындағы
зақымдану салдары және
оларға оталау. Бүйректің
төмен түсуі, жұмыртқа
шемені және шәует бау.
Шәует баудың көктамыры
кеңеюі:
1) қызметі бұзылуы,        Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
ауырсыну синдромымен;
2) қызметі бұзылмауы,      Жарамсыз, Жеке баға  Жеке баға  Жарамды
ауырсыну синдромсыз.       диспет.
                          черге -
                          жеке баға

38. Тән және тән емес
этиологиясымен қуықжыныс
ағзаларының созылмалы
қабынушылық аурулары:
1) белсенді фазадағы       Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
қабыну;
2) емдеуден өткен          Жарамсыз  Жеке баға  Жеке баға  Жарамды
қуықжыныс ағзасы тубер.
кулезі, қызметі бұзылуысыз
тән емес қабынудың тұрақты
тыныштық күйдегі фазасы.

39. Қуықтастық ауруы:
1) тастың болуы, қайталап  Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
кезде тастүзілуімен, тас
болмаған кезде бүйрек
шаншуының қайталап
ұстамасы;
2) бір рет тастың кетуінен Жарамсыз  Жеке баға  Жеке баға  Жарамды
кейін немесе тас кетуісіз
бір рет бүйрек шаншуы,
қызметі бұзылмаған
жағдайда.
___________________________________________________________________
                 4. Тері және мерез аурулары:
___________________________________________________________________
40. Терідегі алапес,       Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
күлдіреуік, лимфома ауруы.

41. Теңге қотыр, теңге
қотыр тәрізді жағдай,
ихтиоз, қызыл жалпақ
теміреткі, нейродерматоз
(нейродермит, қышыма,
есекжем және басқа),
терінің созылмалы ауруы
(түрлі түрі), тері
васкулиті, коллагеноздар
(тері қатаюы):
1) клиникалық айрықшалан.  Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
ған, таралған түрі;
2) жеңіл түрі шектеулі     Жарамсыз, Жеке баға  Жеке баға  Жарамды
таралуымен.                диспет.
                          черге -
                          жеке баға

42. Мерез ауруы және ЖҚТБ:
1) ЖҚТБ;                   Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
2) мерез, соз ауруы және   Жарамсыз  Жеке баға  Жеке баға  Жарамды
басқа мерез ауруы.
___________________________________________________________________
                  5. Әйел аурулары, жүктілік:
___________________________________________________________________
43. Даму кемістігі, әйел
жынысы аумағындағы ауру.
лар, эндометриоз, босану
және шұғыл араласу
салдарынан:
1) ерекше анатомиялық      Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
ақаулар, жиі асқынулар,
қызметінің бұзылуы;
2) қызметін бұзбайтын,     Жарамсыз  Жарамды    Жарамды    Жарамды
ауырсыну синдромсыз.

44. Овариальды-етеккірлік  Жарамсыз  Жеке баға  Жеке баға  Жарамды
циклының бұзылуы.

45. Жүктілік және босан.   Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
ғаннан кейінгі кезең.
___________________________________________________________________
                           6. Көз ауруы:
___________________________________________________________________
46. Қабақ және көздің
қарығуы:
1) созылмалы, жиі          Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
асқынуымен;
2) ерекше айрықшаланбаған, Жарамсыз, Жеке баға  Жарамды    Жарамды
сирек асқынушылығымен.     диспет.
                          черге,
                          бортин.
                          женер -
                          жеке баға

47. Көзжас ағзасы және
көзжас ағуы жолдары
аурулары:
1) көзжас ағу жолдары      Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
қызметі бұзылуы;
2) көзжас ағу жолдары      Жарамсыз  Жеке баға  Жеке баға  Жарамды
қызметі бұзылуынсыз.

48. Көз алмасының ауруы:
қабынуы, тамырының,
нәрсізденушілік сипаты,
оталаудан кейінгі,
жарақаттануынан, жаңа
түзілім:
1) қызметінің бұзылуы;     Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
2) көру ағзасы қызметі     Жарамсыз, Жеке баға  Жеке баға  Жеке баға
жеткілікті сақталуы.       диспет.
                          черге -
                          жеке баға

49. Глаукома:
1) 1-В, 2, 3, 4 сатыдағы;  Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
2) ашықбұрышты 1-А         Жарамсыз  Жеке баға  Жеке баға  Жеке баға
сатыдағы.

50. Түр ажыратудың
бұзылуы: дихромазия,
аномалді трихромазия:
1) А - түрі;               Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
2) В - түрі;               Жарамсыз  Жеке баға  Жарамды    Жеке баға
3) С - түрі.               Жарамсыз, Жарамды    Жарамды    Жарамды
                          диспет.
                          чер, бор.
                          тинженер
                          - жарамды

51. Көздің қозғалмалы
аппаратының бұзылуы:
1) қабақ бұлшығының сал    Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
ауруы; салданып және
қосақтасып қылилану;
2) фузионды резервтерінің  Жарамсыз  Жеке баға  Жеке баға  Жеке баға
төмендеген гетерофориялар.

52. Көз жанарының          Жарамды:  Жарамды:   Жарамды:   Жарамды:
өткірлігі.                 осы ма.   ұшқыш әр   бортрадис. 0,1 әр
                          мандыққа  көзіне     тер 0,3 әр көзіне,
                          оқитындар 0,6, тү.   көзге, тү. түзету.
                          - ұшқыш,  зетумен    зетумен    мен 0,8
                          штурман   1,0,       0,8; борт.
                          0,8, бор. нашар      серік,
                          тинженер  көзге жеке бортопера.
                          0,6, дис. баға 0,5,  тор, ұшқыш
                          петчер    түзетумен  -байқаушы
                          0,3 әр    1,0; штур. 0,1 әр кө.
                          көзге тү. ман, бор.  зіне, тү.
                          зетусіз,  тинженер,  зетумен
                          түзетумен бортмеха.  0,8; пара.
                          1,0.      ник - 0,4  шютист 0,5
                                    әр көзге,  әр көзіне,
                                    түзетумен  түзетумен
                                    0,8; жаңа  1,0; ұшқыш
                                    келген     -әуесқой,
                                    бортинже.  планерист,
                                    нер, борт. аэростат
                                    механик -  ұшқыштары
                                    0,6 әр     0,5 әр
                                    көзіне,    көзіне,
                                    түзетумен  түзетумен
                                    1,0.       0,8; жұ.
                                               мысқа жаңа
                                               келген
                                               бортсерік.
                                               тер 0,3 әр
                                               көзіне,
                                               түзетумен
                                               1,0.

53. Рефракция.             Жарамды:  Жарамды:   Жарамды:   Жарамды:
                          ұшқыштар  алыстан    бортра.    алыстан
                          - алыстан және жа.   дист, па.  көру
                          көру 1.0Д қыннан     рашютист,  3.0Д
                          жоғары    көру       ұшқыш-     жоғары
                          емес,     3.0Д жо.   әуесқой,   емес,
                          жақыннан  ғары емес, планерист, жақыннан
                          көру      астигма.   аэростат   көру
                          0.5Д, ас. тизм 2.0Д  ұшқышы -   5.0Д
                          тигматизм            алыстан    жоғары
                          0.5Д,                және жа.   емес,
                          анизомет.            қыннан     астигма.
                          ропия                көру 3.0Д  тизм 2.5Д
                          1.0Д                 жоғары
                          жоғары               емес, ас.
                          емес;                тигматизм
                          штурман,             2.0Д;
                          бортинже.            басқалары
                          нер -                - алыстан
                          алыстан              көру 4.0Д
                          және жа.             жоғары
                          қыннан               емес, жа.
                          көру 1.0Д            қыннан
                          жоғары               көру 5.0Д
                          емес, ас.            жоғары
                          тигматизм            емес, ас.
                          0.5Д,                тигматизм
                          анизоме.             2.5Д;
                          тропия               жұмысқа
                          1.0Д                 жаңа кел.
                          жоғары               ген борт.
                          емес;                серіктерге
                          диспетчер            - алыстан
                          - алыстан            және жа.
                          және жа.             қыннан
                          қыннан               көру 3.0Д
                          көру 2.0Д            жоғары
                          жоғары               емес, ас.
                          емес, ас.            тигматизм
                          тигматизм            2.0Д.
                          1.5Д,
                          анизомет.
                          ропия
                          1.0Д жо.
                          ғары емес

54. Көруге икемділігінің   Жарамсыз  Жарамсыз   Жеке баға  Жеке баға
бұзылуы: пресбиопия 3.5Д.
___________________________________________________________________
     7. Құлақ, тамақ, мұрын, ауыз қуысы және жақ аурулары:
___________________________________________________________________
55. Созылмалы мұрын
қосалқы қойнауы ауруы:
1) қойнаудың іріндеп       Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
қабынуы полипозбен немесе
сілемейлі сему;
2) қойнаудың іріңдеп       Жарамсыз  Жеке баға  Жеке баға  Жарамды
қабынуы, көрсетілген
асқынуларсыз;
3) қойнаудың іріңдемей     Жарамсыз  Жеке баға  Жеке баға  Жарамды
қабынуы (талаурау, сінерлі
қабақтың қабынуы, вазомо.
торлық, аллергиялық,
гаймор қойнауы жылауығы).

56. Мұрын қуысының және
оның қосалқы қойнауы
өзгеруі, ауыз қуысы, жұт.
қыншақ, көмекей, кеңірдек
немесе құлақ жарақаттан.
ған, аурулардан, оталаудан
кейін:
1) ЛОР ағзаларының қызме.  Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
тін бұзып және арнайы құ.
ралдарды қолдануда қиындық
келтіретін;
2) ЛОР ағзаларының қызме.  Жарамсыз, Жеке баға  Жеке баға  Жарамды
тін сәл бұзуы және арнайы  диспет.
құралдарды қолдануда қиын. черге -
дық келтірмейтін.          жеке баға

57. Созылмалы тонзиллит:
1) теңгерілмейтін түрі;    Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
2) теңгерілетін түрі.      Жарамсыз, Жарамды    Жарамды    Жарамды
                          диспет.
                          черге -
                          жеке баға

58. ЛОР ағзасындағы кез    Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
келген даму сатысындағы
туберкулез, склерома,
қауіпті ісік, жегі.

59. Сөйлеу кемістігі:
1) анық байқалатын: кекеш, Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
сақау, сөзді түсініксіздеу
айтатын;
2) анық байқалмайтын, сөй. Жарамсыз  Жеке баға  Жеке баға  Жеке баға
легенде ешқандай әсері
жоқ.

60. Құлақтың орта қуысының
созылмалы ауруы:
1) созылмалы іріңді эпи.   Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
тимпанит, созылмалы іріңді
екі жақты мезотимпанит,
біржақты жиі асқынушы
немесе түймешіктермен,
түйіршіктенумен, дабыл
құысындағы қабырғасы жегі.
мен, жоғары тыныс алу
сілекей қабының
нәрсізденуімен;
2) созылмалы біржақты      Жарамсыз  Жеке баға, Жеке баға, Жарамды
мезотимпанит, асқынушылық            жаңадан    жаңадан
жоқ;                                 келушілер  келушілер
                                    - жарамсыз - жарамсыз
3) орта құлақ қуысы        Жарамсыз, Жеке баға, Жеке баға, Жарамды
бұрынғы қабынуынан тұрақты диспет.   жаңадан    жаңадан
қалдық құбылыс (құлақ      черге -   келушілер  келушілер
құысының құрғақ перфора.   жеке баға - жарамсыз - жарамсыз
циясы), сонымен созылмалы
орта құлақ қуысының
іріңсіз қабынуы.

61. бір құлақтың болса да
немесе мұрын қойнау
қуысының барофункциясының
бұзылуы; атмосфералық
қысымның толқуына жоғары
сезімталдық:
1) бірқалыпты және айқын   Жарамсыз, Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамды
байқалған;                 диспет.
                          черге -
                          жеке баға
2) айқын байқалмаған.      Жарамсыз, Жеке баға, Жеке баға, Жарамды
                          диспет.   жаңадан    жаңадан
                          черге -   келушілер  келушілер
                          жеке баға - жарамсыз - жарамсыз

62. Статокинетикалық       Жарамсыз, Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамды
тітіркендіргішке жоғары    диспет.
сезімталдық.               черге -
                          жеке баға

63. Құлақ есту қабілетінің
төмендеуі:
1) бір құлақтың керең      Жарамсыз  Жарамсыз   Жарамсыз   Жарамсыз
болуы; екі құлақтың естуі
төмендеуі есту табалдыры.
ғын көтергенде (500, 1000,
2000 Гц) есту жиілігін
қабылдау аумағында 20-дан
30-ға дейінгі дБ, жиілік
4000 Гц 65-ке дейін дБ,
ақырын сөйлеудегі қабыл.
даушылық 2 м;
2) екі құлақтың естуі      Жарамсыз  Жеке баға, Жеке баға, Жеке баға
төмендеуі есту табалдыры.            жаңадан    жаңадан
ғын көтергенде (500, 1000,           келушілер  келушілер
2000 Гц) есту жиілігін               - жарамсыз - жарамсыз
қабылдау аумағында 10-нан
20-ға дейінгі дБ, жиілік
4000 Гц 65-ке дейін дБ,
ақырын сөйлеудегі қабыл.
даушылық 3 м және жоғары;
3) бір құлақтың естуі      Жарамсыз  Жеке баға, Жеке баға, Жеке баға
төмендеуі есту табалдыры.            жаңадан    жаңадан
ғын көтергенде (500, 1000,           келушілер  келушілер
2000 Гц) есту жиілігін               - жарамсыз - жарамсыз
қабылдау аумағында 20-дан
30-ға дейінгі дБ, жиілік
4000 Гц 65-ке дейін дБ,
ақырын сөйлеудегі қабыл.
даушылық 2 м; сөйлеу қабі.
летінің әсерлігін көтер.
генде (500,1000,2000) 10дБ
жиілігі 4000 Гц 50дБ және
сөйлеу әсерлігін қабылдау
5 м басқа құлаққа.
___________________________________________________________________

Қазақстан Республикасының
азаматтық авиациясында  
медициналық куәландыру  
ережесіне 2-қосымша    

Денсаулық жағдайы бойынша жарамдылық
Стандарттары тармақтарына түсініктеме

     Стандарттар аурулар сипатын, ағым ерекшелігін, функционалдық ағым ерекшелігін, кәсіби жұмыс қабілеттілігіне аурудың әсерін ескеріле жасалған. Олар куәланушының жұмысқа (оқуға) жарамдылық дәрежесі туралы сараптама қорытындысын шығаруға негіз болады және әрбір нақты жағдайда жеке тұрғыда қарау ұстанымын пайдалану мүмкіндігін ескереді.

1. Психикалық және жүйке аурулары

     Ұшу, диспетчерлік құрамы, азаматтық авиация оқу орындарында оқитындардың, бортсеріктер мен бортоператорлардың психикалық жағдайын бақылау авиация дәрігерімен, ДҰСК жүйке ауруы және психолог дәрігерлерімен жүзеге асады.
     Психикалық бұзылушылық айрықшаланса, психикалық ауруға күдіктенсе, аталмыш тұлғалар ұшудан шеткеріледі және психиатрға тексерілуге жіберіледі.
     1-тармақ. Шизофрения, паранойя, аффективті психоз (маниакалды-депрессивті) болған жағдайда сараптама қорытындысы психиатрия мекемесінің стационарлық тексеруінен кейін ғана шығады. Аталмыш ауру қатарындағы тұлғалар, ауру ағымына, мерзімі түріне, ремиссияның ұзақтығына және диспансерлік есептен алынуына тәуелсіз қайтадан жұмыс орнына түсуіне жарамайды.
     2-тармақ. Жұқпалылық, интоксикациялық психоз (ішімдікті санамағанда), сонымен қатар функционалдық реактивтік психоз, невроз (неврастения, психастения, жабысқақтық жағдай неврозы), психожарақаттық жағдайға жауап ретінде пайда болған (отбасылық-тұрмыстық, өндірістік және басқалар) немесе жіті психогенді жарақат; өз-өзіне қол жұмсауға әрекет жасау топтарын біріктіретін тармақ.
     Жіті психоз, неврозбен ауырған тұлғалар 1) тармақша бойынша жұмысқа жарамсыз деп табылады. Жұмысқа қайта түсу мәселесі психиатрия мекемесінің стационарлық тексеруінен кейін екі жылдан соң (екі жыл мерзімінен бұрын емес) ғана қаралуы мүмкін. Жүйке-психикалық іс-әрекетінің ұзақ теңгерілуі оның психоз (невроз) кезеңінде психикалық жағдай сипатын, яғни оның ерекшелігін, құрылымын, тереңдігін және ағымын ескеріп, мамандығы бойынша жұмысқа қайтадан түсу туралы мәселені қарастыруда негіз болуы мүмкін. Өзіне-өзі қол жұмсау әрекетіне бару 1) тармақшаға жатады. Өзіне-өзі қол жұмсау әрекетіне итермелеуге себепші болған жағдаймен танысып және зерттеу өткізген кезде, дәрігер куәгерлерден сұрастыруға, жеке және отбасылық анамнезді, аутоагрессивті әрекетке түрткі мен ниетін анықтауға міндетті. Психиатр кеңесі міндетті түрде қажет. Анамнезінде суициалды әрекеті бар тұлғалар, жұмысқа қайтадан түсе алмайды.
     Іс-жағдаятқа байланысты әлсіздену күйі немесе жүйке әлсізденуі синдромы кезінде 2) тармақша қолданылады. Клиникалық зерттеу және салмақтық сынаққа жақсы төзімділігімен байқау оң нәтиже берсе, қайталап куәландыру 4-5 айдан кейін өткізіледі.
     Қысқа уақыттық психикалық соматогенді бұзылушылық кешкен тұлға, сауықтырылғаннан кейін, негізгі ауруынан кейін және терапиялық қолдауды пайдаланусыз жүйкелік-психикалық функциясы толық теңгерілу кезінде 2) тармақша бойынша ұшу жұмысына жарамды деп танылуы мүмкін.
     3-тармақ. Маскүнемдік - спирттік ішімдектерден зиян шегу салдарынан болатын ауру және ішімдікке құмартушылықпен, спирттік ішімдіктерді тұтынуда мөлшерін бақылауды, шамасын сезінуін жоғалтушылықпен, психикалық және соматикалық бұзылушылық пайда болуымен, әлеуметтік қалыптасқан мінез-құлықтың бұзылуымен сипатталады.
     Маскүнемдікке шалдыққан, жіті (жітіасты) маскүнемдік психоз (маскүнемдік делирий, параноид, галлюциноз, қызғанушылық сандырағы және тағы басқа) кешкен тұлға нарколог дәрігерден кеңес алуы қажет. Тұрмыстық маскүнемдікке шалдыққандарға бұл тармақ қолданылмайды, ал жұмыста пайдалану мүмкіндігі туралы мәселені авиакомпания (авиакәсіпорын) әкімшілігі шешеді.
     Дәрі-дәрмекке тәуелділік немесе дәрілермен зиян шегу оларды тұтынудың медициналық көрсеткіштерге сай еместігін көрсетеді. Мұндай жағдай жұмысқа (оқуға) мүлдем қарама-қайшы келеді.
     Анамнезінде дәрі-дәрмекке тәуелді (уытты заттарға әуес) және нашақорлыққа әуес тұлғалар, жұмысынан шеттетілу мерзіміне тәуелсіз, жұмысына қайтадан түсе алмайды. Куәланушының медициналық емес нашақорлық немесе дәрілік ұшқыш химиялық және басқа есеңгіретуші заттарды тұтынуы туралы мәлімет алынса, авиация дәрігер нашақорлықтық мас болу, нашақорлық заттарды пайдалану деректері мен ниеті және басқа жағдайларды сипаттап, акт толтырады. Куәланушы медициналық қызметкердің ілесіп жүруімен диагнозын анықтау үшін медициналық құжаттары және дәлелдік заттар (егу құрал-инесі, дәрілік заттардың қалдықтары және тағы басқа) мөрленген түрде жолдануымен нарколог дәрігердің кеңесіне жіберіледі.
     4-тармақ. Бапта психопатиядан дисгармониялық психикалық инфантализмге, тұлғалық екпінденуіне тұлғаның социопатикалық зақымдануы қаралады.
     Отбасылық және жеке анамнезінде айрықшаланған, қоғамда қалыптасқан тәртіп ережесін сақтамау (үнемі жанжал, маскүнемдік, тәртіп бұзу және тағы басқа) социопатикалық зақымданудың негізгі белгілері болып табылады.
     Диагноз бен сараптама қорытындысы психиатриялық мекеменің стационарлық зерттеуінен кейін шығарылады.
     1) тармақшаға психопатия (түрі мен айрықшалануына тәуелсіз) және тұлғаның психопатикалық емес мінезі бұзылуы (паранойды, аффектілік, шизоидты, қозғыштық және басқа түрлері) жатады.
     2) тармақша психикалық инфантилизм, мінез екпінденуі, кәсіби қолайсыз психологиялық ауытқу табылған тұлғаларға қолданылады.
     Диагностика мақсатында Стандарттардың 1 бағанына қатысты бұзылушылық көрсетілген тұлғаларға міндетті психологиялық тексеру, ал 2-3-4 бағанына қатыстыларға - медициналық көрсеткіші бойынша өткізіледі.
     Бөлек, айрықшаланбаған инфантилизм белгілері, жүйкелік-психикалық әрекеті жақсы әлеуметтік және кәсіби теңгерілу кезінде екпінденуі сараптама қорытындысын теріс шығаруға негіз бола алмайды.
     Куәланушының бұрын байқалмаған тән емес мінез-құлықтық әсер пайда болуы психиатр мен психологтың кеңес беруіне негіз болады.
     Диагноз қойылмаса тармақ қолданылмайды. Тұлғаның жеке-психикалық ерекшелігі мен ауытқуларын психологпен айрықшаланған жағдайда стационарлық зерттеу жүргізіледі. Медициналық көрсеткіш бойынша психиатр кеңесі тағайындалады.
     Айрықшаланған тұлғалық ауытқу тұрақтылығы, медициналық бақылаудың теріс мәліметімен тіркесуі кезінде жарамсыздық туралы қорытынды шығарылады.
     Кішігірім ауытқушылық кезінде жарамдылық туралы қорытынды кәсіптік сапалылығы ескерілумен шығарылады: еңбек жылы, жұмыс тәжірибесі, орындалатын жұмыстарының сапасы және тағы басқа.
     5-тармақ. Клиникалық эпилепсия ауруы кез келген түрімен, соның ішінде бірреттік ұстама кіреді.
     Эпилепсия ауруы белгісімен күдікті саналатын тұлға жүйке аурулары бөліміне стационарлық тексерілуге жіберіледі. Жолдау кезінде талма ерекшелігі сипатталып куәгерлердің қолтаңбасымен, медициналық қызметкерлер бекіткен акт толтырылуы қажет. Диагноз толық неврологиялық тексеру мен ЭЭГ және психиатр кеңесінен кейін қойылады. ЭЭГ зерттеуіне эпилептоидты белсенділік эпилепсия диагнозын растайды, ал оның болмауы диагнозды жоққа шығармайды.
     Тармаққа этиологиясы анықталмаған бірреттік эпилепттиформды ұстама жатады. Симптоматикалық эпилепсия кезінде сараптама бағасын беру оның негізгі ауруына байланысты. Тексерген кезде анықталу қажет: бас миының ауқымдық процесі, тамырдың бұзылуы, экзогендік уыттану, құрттық инвазия және тағы басқа.
     ЭЭГ дағы "шың-жай толқын" түріндегі пароксизиалды белсенділігі бар тұлға эпилепсияның басқа белгілері және орталық жүйке жүйесінің органикалық ауруы (стационарлық зерттеу мәліметі бойынша) болмаған жағдайда, үш ай мерзіміне жарамсыз деп танылады, әрі қарай ОДҰСК неврология бөлімінде тексеріледі. ЭЭГ-де көрсетілген өзгерістер тұрақтылығы ұшу (диспетчерлік) жұмысынан шеткеруге негіз бола алмайды. ЭЭГ-да параксизмалды белсенділік бірінші рет айрықшаланған тұлға неврология бөлімінде тексерілуі қажет.
     Ұшу, диспетчерлік оқу орнында оқитындарға ЭЭГ-де біршама айқын өзгерістер және пароксизмальдық, эпилептоидтық белсенділіктер айрықшаланған жағдайда жарамсыздық туралы қорытынды шығарылады.
     6-тармақ. Бас тамыры мен жұлынның әртүрлі этиологиялық дерттері бар адамдар куәланады. Бұл топқа бас тамыры мен жұлынның алғашқы аурулары (васкулиттер, аневризмдер, атеросклероз және тағы басқа) және тамырлардың соматогендік, вертобрегендік және басқа этиологиялық екінші өзгерістері енеді.
     Мидағы қан айналымының жіті бұзылуы немесе күрт асқыну ағымымен бас миы қан айналысының созылмалы жеткіліксіздігі орталық және шеткіжүйке жүйесі қызметінің бұзылуы, психикасымен өзгеруімен кәсіби міндеттеме орындау мүмкіндігі қиындауы немесе жоққа шығарылуы көрсетілген дерттің клиникалық шығуы болып табылады.
     Ұшу құрамын қызметінен шеттетілуіне әкеп соғатын тамыр дертінің кең тараған түрі - бас миы тамырының атеросклерозы болып табылады. Неврологиялық мәртебеде жеңіл шашыранды микросимптоматикалар немесе қосымша әдістемелік зерттеу мәліметі бойынша ауытқулар айрықшаланған жағдайда церебралдық атеросклероз гипердиагностикасын жоққа шығару мақсатында, бұрын болған және қосалқы аурулары бойынша, өміріндегі ауру ағымына мұқият талдау қажет.
     Сараптама бас пен жұлын тамырлары дертінің барлық түріне, оның этиологиясын, ауру ағымын, үстеме сынаққа төзімділігін, сонымен қатар ұшқыш қауіпсіздігіне әсері бар жіті жағдайдың пайда болуы болжамын ескеріле жүргізіледі.
     1) тармақша бойынша ми қан айналымының ишемиялық және қанды генезі жіті бұзылуын кешкен, бас-миы ишемиясына ауысатын, субарахноидалды қан құйылуы немесе церебралдық тамырлық күрт асқыну ауруымен ауырғандар, сонымен қатар ми қанайналымының созылмалы жетікіліксіздігі бар тұлғалар куәландырылады.
     2) тармақша бойынша бас немесе жұлын тамырларында атеросклероздық зақымданудың жеңіл немесе бір қалыпты айрықшаланып шығуы клиникалық және құралдық әдістеме зерттеуімен расталған тұлғалар куәланады.
     Қорытынды жүйке жүйелері бұзылулары мүмкіндігі, негізгі қан тамыры тарылу дәрежесі, кәсіптік маңызды психологиялық функция жағдайы, ауру ағымы, қауіп-қатерлі себепшарт, үстеме сынаққа болжам және төзімділік бағасы негізінде шығарылады.
     Осы тармақша бойынша жұқпалы аурумен немесе бас пен жұлын тамырлары уыттанған-аллергиялық зақымдануымен ауырғандар емделуі аяқталғаннан кейін, 2 жылдан бұрын емес мерзімде куәландырылады.
     7-тармақ. Жүйке жүйесінің органикалық зақымдануы алғаш рет айрықшаланған тұлға жүйке ауруларын емдеу бөлімінде стационарлық тексерілушілер қатарына жатқызылады.
     1) тармақшаға жүйке жүйесінің органикалық аурулары жатады:
     ісіктер, жұлын арнасының кеңуі, шашыранды беріш және тағы басқа үдемелі аурулар;
     ОЖЖ жұқпалы ауруларының асқынған және созылмалы түрлері: мидың қабынуы, мидың торлы қабығының қабынуы, жүйкелік мерез, жүйке жүйесі қызметінің бұзылуымен, ликворлыдинамикалық бұзылушылық, тырысқақтық ұстамамен жүйке жүйесінде жұқпаның және уыттанудың қалдық құбылыстары;
     жүйке-бұлшық ет аппараты аурулары: бұлшық ет әлсіздігі, ет дерттері, ет тонусы, еткүші.
     2) тармақша бойынша бұрын ОЖЖ жұқпалы немесе уыттанушылық ауру кешкен жүйке-психикалық әрекеті толық қалыпқа келген немесе жеңіл қалдықты құбылыстарымен функциясы бұзылмаған органикалық микросимптом түріндегі тұлғалар куәландырылады.
     Ұшу жұмысына қайта тұру туралы мәселелер шешімін табады: тұмаулық ми қабынуынан кейін 1-2 жылдан соң, бұрын емес, асқынған ми мен жұлынның қабынуынан кейін - 2 жылдан соң, кене энцефалитінен кейін - 3 жылдан соң.
     Эпидемиялық ми қабығының қабыныуымен ауырғандар жарамсыз деп табылады. Ұшу және диспетчерлік жұмысқа (оқуға) жіберілу туралы мәселе ауыруды кешкен соң 1 жылдан кейін қаралуы керек.
     Жасырын менингококтық жұқпамен, менингококтық ринит, фарингитпен ауырғандар 12-тармақ бойынша куәландырылады.
     2) тармақша жүйке-бұлшық ет аппараты аурулары және баяу прогредиентті ағынмен, кәсіби маңызды функцияның жеткілікті сақталуымен тұқым қуалау-дегенеративтік аурулардың бастапқы сатысындағы тұлғалар үшін қолданылады.
     8-тармақ. Бас жарақатын алудан ОЖЖ зақымданған тұлғаларға куәландыру клиникалық тексеру мен емдеуден кейін өткізіледі. Жарақаттану жағдайы мен тетігін бағалау кезінде түйіспеушілік бас-ми жарақаты (ми қозғалуы, тамыр үзілуі) мүмкіндігін және атланто-окципиталдық тарамдалу құрылысының зақымдануы салдарынан жарақат ескерілу қажет. Сараптама қорытындысын шығарарда есінің өзгеруі мен амнезия мерзімі ұзақтығын ескеру қажет.
     Жарақаттан кейінгі эпилепсия даму мүмкіндігін болжаумен, зақымданудың ауыртпашылық дәрежесі мен сипатынан басқа, және өзге де қауіп-қатерлі себепшарттар ескерілуі қажет.
     Сараптама бағалау сыртартқыларды, ЭЭГ өсу бағытын, жоғалтқан функциясының теңгерілуі мен үстеме сынақтарға төзімділігі ескерілумен өткізіледі.
     1) тармақшаға қатыстылар:
     ашық МБЗ (енушілер мен енбеушілер), ауыр дәрежеде бас миының соғылуы;
     ОЖЖ органикалық өзгерістерімен айрықшаланған, психикасы бұзылуымен, гипертензиялық немесе тырыспалық белгісімен ашық және жабық бас-ми жарақаты зардабы;
     қозғалтқыштық, сезінушілік бұзылуымен немесе жамбас астауының бұзылуымен жұлын жарақаты зардабы;
     қатты ми қабығының зақымдануымен, ми күмбезі сүйегі езіліп немесе жарықшақтанып сынуы, бас сүйегінің кемістігімен (диагностикалық фрездік саңылауынан басқа), асқыну кезеңіндегі бассүйекіші гематомы және ликворейімен БМЖ алған тұлғалар жұмысқа қайтарылуға жатпайды.
     сүйек күмбезінің сызықтанып сынуымен бас миының соғылуы орташа дәрежесі, бас сүйек негізі (ликворсыз) немесе субарахноидалды қан құйылуымен ауыру кешкен тұлғаны ұшу жұмысына қайтарылу мақсатында, жарақатанудан кейін, бақылау нәтижесі оң болған жағдайда, 2 жылдан соң (бұрын емес) тексеру өткізуге болады.
     2) тармақша бас миының соғылуының жеңіл дәрежесі немесе ми шайқалысын алғандарға қолданылады. ӘҚБ бойынша диспетчерлік жұмысқа, ұшуға қайтарылу туралы мәселе жарақаттанғаннан кейін 6 ай өткен соң (бұрын емес) ЭЭГ-де өзгерістер болмауы немесе жеңіл айрықшаланып белгіленуі, неврологиялық немесе вегетативтік мәртебесі және үстеме сынамаға стационарлық тексеруден кейін жақсы төзімділік жағдайында қаралады.
     9-тармақ. Вегетативтік жүйке жүйесінің дерттерінің клиникалық шығуы ВЖЖ-нің әртүрлі құрылымы деңгейінің алғашқы зақымдануының салдары болуы мүмкін немесе неврологиялық, соматикалық, эндокринді психикалық, аллергиялық аурулардың және уыттанудың екіншіреттік синдромдары бола алады.
     Бұлардың барлығы ерекше мұқият ауру ағымын жинақтауды және жан-жақты клиникалық тексеруді қажет етеді.
     1) тармақша бойынша пароксизмалді айқындалуы бар ВЖЖ созылмалы аурулары өршуі мен күрт асқыну әсерін жиі қайталаушы (кезеген тамыр, ішкіағзалық, аралас сипатты, симпатикалық, симпаталгиялық, диэнцефальді типті) вегетативті тамыр бұзылуына сараптама жасалады.
     Бұл топқа мына аурулар енгізіледі: бас сақинасы, солярит, синдромдар: Меньера, жұлын артериясы, диэнцефальді синдром, ангиотрофоневроздар (Рейно ауруы, эритромелалгия тағы басқа) Квинке ісігі және ортостатикалық эссенциальды қысым төмендеуі.
     Жұмысқа қайтарылу мәселесі сауықтырылған кезден бастап, 2 жылдан кейін (бұрын емес) қарастырылуы мүмкін.
     Аймақтық нейроваскулярлық синдром және ганглионит кезінде сараптама қорытындысы 10-тармақ бойынша шығарылады.
     2) тармақша бойынша дене бітімдік-тұқымқуалаушылық генезі қызметі бұзылуымен, сонымен қатар гормондық қайтақұрушылық пайда болған немесе сараптама кезінде тыныштық күйдегі тәндік дертін кешкен тұлғалар (негізгі аурудан сауықтырылғаннан кейін 2-3 айдан соң) куәландырылады.
     Сараптама бағасы вегето-тамырларының бұзылуы айқындалу дәрежесінен, клиникалық зерттеулердің нәтижесі мен үстеме сынақ төзімділігінен тәуелді.
     Вегето-тамырларының бұзылуы клиникалық суретте қызметтік жүректамырлануы айқындалуы басымдылығы жағдайында сараптама мәселесі 19-тармақ бойынша шешімін табады.
     10-тармақ. Бапқа аймақтық жүйке жүйесінің әртүрлі этиологиялық аурулары кіргізіледі:
     асқынған және созылмалы аурулар, жұлын қабығының зақымдануы, өрімдер, жүйке бағаналары, ганглиялар, аймақтық жүйке тамырлануы синдромдары;
     омыртқа ауырған кезде қабықтық жаншулар;
     оперативтік араласудың зардабы.
     Тұлғалар, көрсетілген аурумен асқынған кезеңде (амбулаторлық, стационарлық, санаторлық) емделу қатарына жатқызылады.
     Омыртқааралық дискідегі жарықты алып тастаған соң куәлану оталау сипаты мен оталаудан кейінгі кезеңді ескерумен стационардан шығарудан кейін алты айдан соң (бұрын емес) өткізіледі.
     Созылмалы құяң кезінде 1) тармақша жылына 2 реттен аса қолданылады.
     Қабыршақтық құбылыссыз қозғалыстың бұзылуы кезінде куәландыру 29-тармақ бойынша (омыртқа аурулары) өткізіледі.
     11-тармақ. Талма ауырын кешкен (талып қалу) тұлға оқудан және жұмыстан шеткеріледі және терапевт пен невропатолог қарауынан кейін неврологиялық бөлімге стационарлық тексерілуге жіберіледі. Авиация дәрігері жағдайды және есінен танып қалуын толық сипаттап куәгерлердің және өзінің қолтаңбасымен акт жазып беруге міндетті.
     Талманы сараптама мақсатында 3 топқа бөледі:
     салауатты адамдардың талмасы;
     орталық жүйке жүйесі қызметі бұзылуынан (рефлекторлық талма) болатын талмалар;
     жүйке жүйесінің органикалық аурулары мен ішкі ағзаның ауруына шалдыққандар талмасы.
     Дені сау адамдар талмасы негізі шамадан тыс тітіркендіру факторлары (тіс жұлу немесе өңдеу, амбулаторлық оталау, қан жоғалту, жарақаттану және тағы басқа). Жарамдылығы туралы шешім үстеме сынаққа төзімділік нәтижесі және стационарлық тексеруден кейін шешіледі. Тармақ диспансерлік байқаудан кейін 2 жылдан соң және қайталап стационарлық тексеруден кейін алынады. Рефлекторлық талмалар орталық жүйке жүйесі қызметі (вегетативтік қызметі бұзылуы, жүйке айналымдық тонус құбылмалылығы, жүйке тозу, әлсіздік күйі) бұзылған тұлғаларда болуы мүмкін. Ұшу және ӘҚБ бойынша диспетчерлік жұмысқа жарамдылығы туралы мәселе тек қана стационарлық тексеруден кейін (емделу - көрсеткішімен, соның ішінде санаторлық-шипажайлық) және үстеме сынаққа жақсы төзімділігімен қарастырылады.
     Ұшу, ӘҚБ бойынша диспетчерлік жұмысқа жіберілгендер невропатолог байқауында болып, кезекті куәландыру алдында қайталап стационарлық тексеруден өткізіледі. Қанағаттандырарлықсыз клиникалық мәліметімен (айқындалған тамырлы-вегетативті тұрақсыздық, қызылтамыр қысымы төмендеуі), үстеме сынаққа төзімділігі нашар нәтижеленсе жарамдылық туралы мәселе теріс шешімін табады.
     Талмасы бар аурулар кезінде жарамдылық негізгі аурумен анықталады. Тексеру кезінде эпилепсияны, қанда қанттың азаюы күйін, жүрек-тамыр жүйесі ауруы, жүйке жүйесі ауруы, қан ауруы, эндокринді ауруы жоқтығына көз жеткізу қажет.
     Ұшуға, диспетчерлік құрамға жарамдылығы туралы мәселені психологиялық тексеру мәліметті ескере отырып психиатр, сарапшы-невропатолог шешеді.
     Талма қайталанған жағдайда этиологиясына тәуелсіз жарамсыздық туралы шешім шығарылады.

2. Ішкі аурулар

     12-тармақ. Тармаққа сүзек, безгек, қызба, қантышқақ, сарып, паразитарлық ішек құрт инвазиясы енеді.
     Куәланушы инвазия мен асқынған жұқпадан емделгеннен кейін жұмысқа жіберіледі. Описторхоздың созылмалы сатысымен тұлға 2) тармақша бойынша куәландырылады, емдеудің қайталау курсы жұқпалы ауруларды емдеу бөлмесінде бақылау нәтижесі бойынша өткізіледі.
     Жұқпалы гепатит, геморрагиялық қызба, сарып ауруларына шалдыққан ұшу құрамы, бортсеріктер, бортоператорлар дерт ауыртпашылығы мен емделу нәтижесіне байланысты 3-6 айға жұмыстан шеттетіледі.
     Авиациялық-химиялық жұмысқа ұшу құрамы 12 айдан соң (бұрын емес) жіберіледі.
     Бактерия тасымалдаушы ішек жұқпасы бар бортсеріктер 1) тармақша бойынша куәландырылады.
     13-тармақ. Тармақ аққан ауруына, миелома ауруына, лимфогрануломатоз, қатерлі анемия, қанды диатездің ауыр түрі, қанда эритроцит көбеюі кезінде қолданылады.
     2) тармақшаға емделу тұрақты нәтиже берген (гемоглобин 120 грамм/литрден аз емес) қатерсіз анемия (постгеморрагиялық, темір бейімсіз қанды диатез жағдайлары кіреді).
     Эритроцитоз айрықшаланған тұлға, гематологтан кеңес алуға әрі қарай стационарлық тексерілуге (көрсеткіш бойынша) жатқызылады.
     14-тармақ. 1) тармақша бойынша аллергені анықталмаған, жылына 2 реттен де көп өршуге бейімді, аллергиясы ауыр айқындалуымен тұлға куәландырылады.
     2) тармақша бойынша 3 ай барысында аллергиялық айқындалу қайталанбаған, аллерген жойылған және жоюға болатын тұлға куәландырылады.
     15-тармақ. Денесінде артық салмағы бар адамдарға семіру сипатын белгілеу үшін зерттеу жүргізіледі. Үздіксіз (қайталап) эндокриндік, церебралды генезі семіруі кезінде куәландыру негізгі ауруы бойынша белгіленеді.
     Семіру дәрежесі осы Ережедегі 15-қосымшаға сәйкес белгіленеді.
     1) тармақша бойынша экзогенді-конституционалды семірудің 2-3 дәрежесіндегілер және семірудің кез келген дәрежесіндегі бортсеріктер куәландырылады.
     2) тармақша бойынша семірудің 1 дәрежесінде ұшу құрамы және семірудің 2 дәрежесінде ӘҚБ диспетчерлері куәландырылады.
     16-тармақ. Тармаққа қант диабеті, қалқанша без аурулары; гиперинсулинизмнің әртүрлі формалары (инсулинома, функционалды гиперинсулинизм), бүйрекүсті аурулар, жыныс бездері, эндокриндық дерті бар гипоталамо-гипофизарлық аурулар және тағы басқа кіреді.
     1) тармақша бойынша куәланатын адамдар:
     инсулинге тәуелді 1 типті қант диабетімен және 2 типті орташа ауыртпалықтағы қант диабетімен, үнемі емделуге инсулинді немесе басқа гипогликемикалық дәрі-дәрмекті қажетсінетін ауыр түрімен;
     уытты зобтың (тиреотоксикоз) кез келген түрі.
     2 типті қант диабетінің формасы алғаш айрықшаланған кезде бортсеріктер мен ұшу құрамы бақылауға алынады және 3 айға дейін емделеді, ұшу жұмысына жіберілуі стационарлық тексерістен кейін шешіледі.
     2) тармақша бойынша ұшу жұмысына жіберілу көмірсу ауысуы дәрі-дәрмексіз толық теңгерілген кезде жүзеге асырылады. Қант диабетінің жеңіл түрі кезінде диспетчерлер жұмыстан шеттетілмейді. Бүйрек глюкозуриясы бар тұлға стационарлық тексерілуге жатқызылады.
     Ұшу жұмысына жіберілу туралы шешім, уытты зобтан сауықтырылған соң, оңалту (дәрі-дәрмекті пайдаланбай) емдеу өткізілгеннен кейін 9-12 айдан соң (бұрын емес) шығарылады. Қалқанша безінің 1 және 2 дәрежесінде эутироидты диффузды үлкеюі және көмірсуға шыдамдылығы бұзылуы бапты белгілеу үшін негіз бола алмайды.
     17-тармақ. 2) тармақша бойынша туберкулезбен немесе көкірек ағзасын ығыстырусыз және сыртқы тыныс алу функциясы бұзылмаған қалдық құбылысымен (шектеулі фиброз, қабыршақтанбау ошағы, бөлікаралық немесе өкпеқап жабысқағы) ауырған, клиникалық сауықтырылған тұлғалар қарастырылады.
     Ұшу жұмысына қайтарылу кезінде тубдиспансердің есепке алу топтары көрсетілген шешімі қажет (3-5 топтарынан төмен емес), ӘҚБ диспетчерлері еңбекке жарамсыз қағазын жапқан жұмысқа жіберіледі.
     18-тармақ. 1) тармақшаға қатыстылар: кеңірдектік демікпе, кеңірдек кеңеюі дерті, белсенді саркоидоз, созылмалы өкпенің қабынуы, диффузды пневмосклероз және өкпені ауа кернеуімен сыртқы тыныс алу қызметінің бұзылуы.
     2) тармақша бойынша тыныштық күйдегі кеңірдек қабынуы, шектеулі пневмосклероз, тыныс алу функциясын сақтаумен оталау, жаралану, жарақаттану зардабымен тұлғалар куәландырылады.
     Асқану ағымымен созылмалы өкпе қабынуы кезінде ұшу құрамы, бортсеріктер мен бортоператорлар тыныс алу қызметі қалпына келтірілгенше барлық емделу мерзімінде жұмыстан шеттетіледі, обструктивті өкпе қабынуымен тұлғаны емделуге және 3 айдан кем емес уақыт бойы бақылануға жатқызылады, жұмысқа алдын ала стационарлық тексеруден кейін жіберіледі.
     Кенет өкпе қуысына ауа жиналу дертін кешкен тұлға, сауықтырылғаннан кейін 3 ай мерзімінде (бұрын емес), жұмысқа қайтарылуы мүмкін болады, келесідей шартта, егер зерттеу оның қайталап пайда болу себебін айқындамаса; өкпе қуысына ауа жиналу дерті қайталанса жұмысқа қайтарылмайды.
     19-тармақ. Реттеуі бұзылуымен байланысты жүрек аурулары жатады. Функционалдық сынаманы пайдаланып, мұқият клиникалық, зертханалық және құралдармен тексергеннен кейін "жүйке айналымдық тонус құбылмалылығы кардиалдық түрі бойынша" диагноз алғаш рет белгіленеді. Қабынушылық процесін, жүректің органикалық өзгерістері және экстракардиалық дерттерді жоққа шығару керек. Жүректің ишемиялық ауруымен дифференциалдық диагностика үшін ортостатикалық және фармокологиялық ЭКГ сынағы, велоэргометрия, жүрек етін үстемелік салмақпен сцинтиграфия, күмәнданушылық жағдайда - коронарография қолдаланылады.
     1) тармақша бойынша жүрек ырғағы бұзылған, синустық түйіннің нашарлау белгісі, өткізгіштігі бұзылуымен, жүрек қысылуының 2 секундқа одан да көп қайталауы, жыпылық аритмиясы ұстамасы, жүрекше үлпілдеуі, суправентикулярлы тахикардия (4 және одан да көп кешен минутына 120 одан да көп жиілігімен), жүрек қарыншаларының кезектен тыс жиырылуы қайталанған би- және тригеминия кезеңімен, қосарланған жүрек қарыншаларының кезектен тыс жиырылуы, эпизодты жүрек қарыншасы тахиакардиасы 3 және одан да көп минутына 120 жиілікпен, кенеттік суправентрикулярлық тахиакардиясы бар болғанда Вольф-Паркинсон-Уайт синдромымен куәландырылады. Суправентрикулярлық ырғақ бұзылған кезде электрофизиологиялық зерттеулер өткізіледі. Егер келтірілген ырғақ бұзылуы айқындалуы арандатылса, оның қорытындысы сәтсіз болады. Ырғақ бұзылуының айқындалуын бағалау үшін тәуліктік ЭКГ мониторингтеу өткізіледі.
     Жүрек ырғағының бұзылуы жеткілікті емделгенде қайталап куәландыру өткізіледі.
     2) тармақша бойынша, ырғақ бұзылуы мен жүрек өткізгіштігіне шағымданбаған, 1) тармақшада тізбектелмегенмен, қарыншалық кешеннің төменгі бөлімінде ЭКГ (ST және T) құбылмалы өзгерістермен, бета-адрентежегішін қолданған кезде қалыпқа келтірілетін тұлғалар куәландырылады.
     Қарыншалық жүйенің төменгі бөлімінде ЭКГ (ST және T) өзгерістер тұрақты айқындалуымен және ЭКГ қалыптамалауда бета-адрентежегіш тиімсіздігі кезінде, жұмысқа жарамсыздығы туралы сараптама қорытындысы қабылданады.
     Қысымның төмендеуі стационарлық тексеру мен негізгі ауруды емдеуді талап етеді. Емдеу оң нәтижеленуі және функционалдық үстеме сынаққа жақсы төзімділік кезінде шешім жекелеген баға бойынша шығарылады. Қан қысымы бірнеше рет 90/60 миллиметр (бұдан әрі - мм) сынап бағанасынан төмен тіркелген тұлғаларға диспансерлік бақылауға жатқызылады.
     20-тармақ. 1) тармақшаға жүректің сол жақ қарыншасы біраз үлкейуімен тұрақты белгісі немесе АҚ-ның кішірейген өлшемі болатын, тыныш күйдегі немесе физикалық үстеме кезінде ЭКГ өзгеруімен 160/95 мм сынап бағанасы және одан да жоғары артериалды гипертензиясы кіреді. Сонымен қатар мұнда ми қанайналуының уақытша бұзылуымен жүретін өткінші гипертониялық күрт асқыну жатады.
     2) тармақша бойынша АҚ 160/95 мм жоғары емес санында дәрі-дәрмек көмегінсіз немесе жұмыстан тысқарылмай қолдану үшін рұқсат етілген дәрі-дәрмек терапиясы көмегімен бірқалыпта ұстауға бейімделген тұлға куәландырылады.
     Дәрі-дәрмектік терапия іріктеу 2-3 ай аралығында өткізіледі. Жұмысқа жіберу кезінде өткізілген шаралар салдарынан тиімділік тұрақтылығы, үстеме сынаққа төзімділік, қауіпті себепшарт ескеріледі.
     3) тармақшасына: дәрі-дәрмек көмегінсіз қалыпқа келтірілетін, АҚ-ның өткінші көтерілуі жатады. Жұмысқа жіберілуі туралы мәселе үстеме сынағы нәтижесі ескерілумен шешіледі. Ұшқыштық, штурман, бортинженерлік дәріс алуға үміткерлер үшін АҚ 140/90 мм жоғары болмау керек.
     21-тармақ. 1) тармақшаға жүрек еті тінінің өлі еттенуі, жүрек қыспасы, өткізушілік пен ырғақ бұзылу ауырлығы жатады. Бұған сонымен қатар тыныш күйдегі немесе физикалық үстеме сынағы кезінде ЭКГ-де өзгерістері, ол қосымша тексеруден кейін тәжартериясының қанайналымы бұзылуымен байланысты болуы мүмкіндігі әбден ықтимал. Ишемиялық жүрек ауруы диагнозы үшін оң ЭКГ-сынақ пен физикалық үстемемен айрықшаланған үстемелік сцинтиграфия кезінде жергілікті жүрек еті ишемиясы немесе негізгі бір жүрек көктамыр артериясының 50 пайыздан жоғары тарылуы немесе үш артериялар 30 пайыздан жоғары тарылуы тіркесуі жеткілікті негіз болады.
     2) тармақшасына тәжартериялық және жалпы қанайналымы бұзылуымен сүйемелденбейтін тамырлардың және жүрек бұлшық еті атероскероздық зақымдануы, тәжартериялық және жалпы қанайналымы бұзылуымен айрықшаланған, жүрек ырғағы мен өткізгіштігі бұзылуымен айрықшаланған жағдайлар жатады.
     Ұшу жұмысына жүрек-тамыр жүйесін терең зерттеуден өткізгеннен кейін үстеме сынамаға жақсы төзімділік жағдайда жіберілуі мүмкін.
     Авиадиспетчері мамандығы бойынша жүрек еті тіні өлі еттенуі ауруын кешкен тұлғалар 2 жылдық бақылаудан кейін жүрек-тамыр жүйесінің қызметінің жақсаруы және антиангиналды қолданымсыз ЭКГ қалыптандырылуы жағдайында жіберілуі мүмкін.
     22-тармақ. Тармаққа кіретіндер: тума және жүре пайда болатын жүрек кемістігі, митралды қақпақшалары құбылмалылығы, жүрек бұлшық еті қабынушылық үрдістері, жүрек бұлшық еті нәрсізденуі, жүрек бұлшық еті беріштенуі, жүрек етінің белгісіз дерті және тағы басқа.
     Бұл аурулардың клиникалық белгісі болған жағдайда қорытынды ауру сыртартқысымен танысу, жан-жақты клиникалық және кардиологиялық зерттеу, функционалды-диагностикалық зерттеулер өткізу, ауру ағымы мен оның болжамы негізінде шығарылады.
     1) тармақшасына кіретіндер: жіті баяу өтуші ауру немесе ырғақ пен өткізгіштігі бұзылуы айрықшаланған ауруын кешкен. Сәл және айқын айрықшаланған жүрек құрамалы кемістігі мен митралды қақпақша құбылмалылығы 5 мм-ден аса созылған, ағзакөлемі ұлғайған, және шектелген жүрек етінің белгісіз дерті.
     2) тармақшасына жататындар: жүрек бұлшық еті беріштенуі, сәл айрықшаланған, оқшауланған және тұрақты теңгерілген жүрек кемістігі митралды қақпақшасының 5 мм аз түсіп кетуі, жүрек қарынша аралық қуыстағы ассиметриялық бездер үлкеюі, апикалдық түрлі без үлкейген жүрек етінің белгісіз дерті. Бұл аурулар 1) тармақшада көрсетілген ауру әйгіленісіндей ілесушілік болмауы тиіс.
     Жүректің қабыну аурулары бойынша емделуден өткендер, 3 айдан соң (бұрын емес) қайталап куәландырылуы мүмкін.
     23-тармақ. Бұл тармақ бойынша ойық жара, асқазан қабынуымен, тоқ ішек қабынуымен ауырған тұлғалар куәландырылады. Жіті жағдайда емдеу нәтижесі және аурулардың асқынуы эндоскопиялық бақылануы қажет.
     Асқазан қабынуын (соның ішінде жалақ жарасымен) және тоқ ішек қабынуын емдеу нәтижесі жақсы болған жағдайда куәланушы мамандығы бойынша жұмысқа жіберіледі.
     Ұшу құрамы мен бортсеріктер асқынбаған ойық жарамен ауырған кезде 3 айға дейін емделушілер қатарына жатқызылады, ұшуға жіберу стационарлық тексеруден кейін жүзеге асырылады.
     Ойық жараны оталап емдеуден кейін, қайталап куәландыру оталау түріне, бақылау нәтижесіне қарай 6-12 айдан кейін болуы мүмкін. Авиадиспетчерлері еңбекке жарамсыз қағазы жабылуымен жұмысқа жіберіледі.
     Ұлтабарда клиникалық білінбейтін тыртық пішін өзгеруі алғаш рет айқындалса, тұлға жұмыстан шеттетілмейді.
     24-тармақ. 1) тармақша бойынша белсенді сатыдағы бауыр қабынуы, бауыр беріштенуі, созылмалы өт қабының қабынуы, өттегі-тас ауруымен, ұйқы бездің қабынуымен ауырғандар куәландырылады.
     Ұшу жұмысына қайтып оралу 2) тармақша бойынша стационарлық тексеруден кейін ағзақызметінің тыныштық күйі мен сақталу жағдайында өткізіледі. Авиадиспетчерлері сауықтырылғаннан кейін жіберіледі.
     Тасты үккілеу мен өт қабын алып тастаудан кейін ұшу жұмысына қайтарылу 3-6 айдан кейін (бұрын емес) қарастырылады.
     Қатерсіз фунционалдық билирубинемиясі бар тұлға тексеруден кейін ұшу жұмысына жарамды деп танылады, бірақ АХЖ-ға жіберілмейді.
     25-тармақ. Жедел (шумақты бүйрек қабыну) гломерулонефрит кешкендер, жарамсыз деп танылып, 1 жыл бойы бақылауға жатқызылады. Жұмысқа жіберілу мәселесі стационарлық тексерілуден кейін қарастырылады. Созылмалы бүйрек қабыну (пиелонефрит) белгілері болған жағдайда жарамдылығы туралы шешім аурудың жүру үрдісіне және бүйректің қызметіне байланысты шығарылады. Пиелонефриттің екінші белгісі байқалған кезде, куәландыру негізгі ауруды ескерілуімен өткізіледі.
     26-тармақ. 1) тармақша бойынша қабынумен, аллергиямен, ауысымдық буын ауруларымен, ұлпалар жүйесінің зақымдануымен ауырғандар куәландырылады. Жедел жұқпа ауруымен, жұқпалы-аллергиялық буын қабынуымен, көпбуындардың қабынуымен ауырғандар 3-6 айға дейін емделуге жатқызылады. Созылмалы буын қабынуы, көпбуындардың қабынуы кезінде қорытынды буындардың қызметі жағдайына байланысты шығарылады.

3. Хирургиялық аурулар

     27-тармақ. Ұшқыштық оқу оқитын тұлғалар төмендегідей талаптарға сәйкес келулері керек: бойы 160 сантиметр (бұдан әрі - см) төмен емес және 190 см жоғары емес, аяғының ұзындығы 73 см кем болмауы керек; штурман, бортинженер, бортрадист - бойы 157 см кем емес және 190 см биік емес, бортсеріктік - әйелдер үшін 155 см кем емес және 175 см биік емес, еркектер үшін 190 см биік емес. Денесінің салмағы жасы мен бойына сай болуы керек (осы Ережеге 15-қосымша). Авиадиспетчерлігі бөлімінде оқитын тұлғалар үшін бойы, дене салмағы, аяғының ұзындығы бойынша дененің пропорционалды дамуына шектеу қойылмайды.
     Азаматтық авиация ұшу оқу орнында оқитын тұлғалар физикалық дамуын бағалау кезінде жас шамасы ескеріледі (ағзаның қарқынды даму кезеңінде дене салмағы бойы өсуінен қалыс болуы мүмкін), дене салмағы тапшылығының 25 пайыздан артпауы физикалық даму жеткіліксіздігінің айқыны деп бағаланбайды. Дамымағандық жағдайда оқуға жарамдылығы туралы мәселе эндокринолог кеңесінен кейін шешіледі.
     28-тармақ. Лимфа түйіні зақымданған кезде куәланушы мамандар тексерілуге жатқызылады.
     Лимфа түйіні туберкулезі кезінде ұшу жұмысына қайтарылу мақсатында зерттеу толық клиникалық сауықтырылу және туберкулезға қарсы диспансердің есебінен алынуымен мүмкін болады. Боғлама кезінде ұшу (диспетчерлік) жұмысына қайтарылу толық клиникалық сауықтырылған кезде дерматолог есебімен қоса, бірақ емделу аяқталған соң 1 жылдан кейін (бұрын емес) мүмкін.
     29-тармақ. Тармаққа бас сүйегі, тән және тән емес этиологиясымен тіректік-қозғалту аппараты аурулары: сүйек пен буын туберкулезі, сүйек кемігінің қабынуы, нәрсізденіп бүліну үрдістері (буын шеміршегінің қисаюы, сүйек-шеміршек ісінуі, микробсыз өлі еттену және тағы басқа) өкше сүйегінің өскіні, тас байланып синовиалды қалта қабыну, Дюпюитрен контрактурасы, эозинофил түйіршігі, тін өсу дисплазиясы сонымен қатар бет сүйегінің созылмалы аурулары кіреді. Басынан жарақат алу салдарынан бас сүйегіне және бас миына оталауға ұласуы кезінде сараптама қорытындысын невропатолог шығарады.
     Тән ауру этиологиясы белгіленген кезде, секвестралды қуыс, жыланкөз болса, оның қызметі бұзылу дәрежесіне тәуелсіз куәланушы жұмысқа жарамсыз болып танылады. Емдеу барысы оң нәтижесімен (жыланкөз жабылуы, рентгендік бақылау мәліметі бойынша секвестр болмауы) және 6 айдан кем емес тыныш күйіндегі жағдайда жұмысқа жіберілуі туралы мәселе қарастырылуы мүмкін.
     Буын қызметін бағалау осы Ережеге 16-қосымшаға сәйкес өткізіледі.
     Омыртқа сүйектерінде ауру синдромы жоқ және функциясы сәл шектелуімен (омыртқааралық құяң, омыртқа буынының қабынуы) нәрсізденіп-бүлінушілік үрдістері кезінде қорытынды 2) тармақша бойынша шығарылады. Қабыршақтық синдром кезінде сараптама қорытындысын невропатолог шығарады.
     Омыртқа денесі жартылай таюымен сынуынан кейін, омыртқа жотасы туберкулезі (фаза үрдісі мен қызметтік жағдайынан тәуелсіз) кезінде куәланушы жарамсыз деп саналады. Омыртқа жотасының жаншылуынан бір немесе екі омыртқа сынуынан кейін куәландырылу жарақаттанудан және оталаудан кейін 12 айдан соң (бұрын емес) жүргізіледі.
     Көлденеңдік, қылқандық өсінді сынуы кезінде, ауыру синдромы болмаса куәланушы сауықтырылғаннан кейін жұмысқа және оқуға жіберіледі.
     Диск жарығы бойынша ламинэктомиядан кейін, жұмысқа жарамдылығы оталаудан 6 айдан соң, ӘҚБ бойынша диспетчерлік жұмысқа - еңбекке жарамсыз қағазы жабылған соң анықталады.
     Құныс дертінің барлық түрі жұмысқа және оқуға жарамсыздығын анықтайды. Құныс дертіне "дөңгелек арқа" жатпайды. Нақтыланған диагностика үшін омыртқа жотасын рентгенге түсіру керек.
     Қалыпты физикалық даму кезінде омыртқа жотасы жамбас астауы ағзасы қызметінің бұзылуысыз, ауру синдромысыз 1 дәрежелі жасөспірімдік омыртқа қисаюы, бел ауруы, бел омыртқаның сегізкөзбен тұтасуы, омыртқа жотасы доғаларының ыдырауы ұшу мен диспетчерлік мамандығына оқуына кедергі бола алмайды. Омыртқа қисаю бұрышы Кобба әдісімен тік тұрған күйінде рентгенге түсіру бойынша анықталады. Омыртқа қисаю бұрышы 1 дәрежесінде 10 градустан аспайды.
     Ымырласқан жамбас астауы сынғанда куәландырылу 2) тармақша бойынша жарақаттанған кейін 6 айдан соң (бұрын емес) жүргізіледі.
     Омыртқа жотасы мен жамбас астауы жарақаттанған, аурулары кезінде ұшу және ӘҚБ бойынша диспетчерлігі жұмысына жарамдылығын хирург пен невропатолог бірлесіп анықтайды. Омыртқа буындарының қабынуының жұқпа-аллергиялық генезі (Бехтерев, Рейтер ауруы және тағы басқа) денсаулық жағдайы бойынша жарамдылық Стандартының терапевтік бөліміне кіреді.
     Рентген арқылы табылған, бірақ клиникалық шықпаған омыртқа шеттерінің өсуі түріндегі, оларда бірлі-жарым тікенектеніп өсуі, көлденеңдік сіңірлер тығыздануы және басқа омыртқа жотасындағы түр өзгерістер, бапты қолдануға себеп бола алмайды. Азаматтық авиация оқу орнында оқитындар мен ұшу құрамындағылардың динамометрия кезінде бұлшық ет күші оң қолында 35 килограмм; сол қолында - 30 килограмм (солақайлар үшін керісінше) болуға тиіс.
     Азаматтық авиация ұшқыштық оқу орнында оқитындар, бортсеріктері қызметіне түсушілер үшін ішкі ортан жілік сүйегі бұлшықтарының арасындағы қашықтық 5 см-ден артпаған кезде аяқ қисаюының ішке қайрылуы (О-тәрізді) және ішкі асық жілік тобықтары арасындағы қашықтық 5 см-ден артпаған кезде аяқ қисаюының сыртқа қайырылуы (Х-тәрізді) елеусіз ретінде жіктеледі. Қалған куәланушылар үшін аяқ қисаюының ішке қайтарылуы және сыртқа қайтарылуы сәйкес нүктелер арасындағы қашықтық 9 см-ден артпаса елеусіз болып бағаланады, Көрсеткіштер аталмыш көрсетулерден жоғары болса, елеулі ретінде бағаланады және жарамсыздығын анықтайды.
     Бұлшық етке, сіңірге, байламдарға, сүйектерге және буындарға оталаудан кейін қызмет істеуінің қалпына келтірілуімен ұшқыштық оқуға, ұшу (диспетчерлік) жұмысына жарамдылығы анықталады. Ұшқыштың қолы не аяғы 2 см қысқартылуынан нұсқан келмейді, бірақ аяғының ұзындығы бұл жағдайда 73 см-ден кем болмауы тиіс.
     Асқынбаған үйреншікті тайып кету, жалған буын кезінде оталап емдеу қажеттігі көрсетілгенде оталаудан бас тартқан жағдайда куәланушы 1) тармақша бойынша жарамасыз деп танылады.
     Сүйектің сынығын ұстату кезінде қолданылатын ұсақ танталды құрылым (бұранда, сақина, Лена пластинкасы және тағы басқа), егер металданған белгілері болмаса, ӘҚБ бойынша диспетчер, ұшу жұмысын, азаматтық авиация оқу орнында оқуын жалғастыруда кедергі бола алмайды.
     Басқа металдық құрылым (Цито, Богданов, Дубров өзектері және тағы басқа) ұшу жұмысына қайтарылу уақытына дейін жұлынып тасталуы керек.
     Қол ұшының болмауы, бір қолында екі саусақтың, оң қолындағы бірінші немесе екі саусақтың болмауы, сондай-ақ сол қолындағы бірінші саусақтың толық болмауы немесе қозғалмауы 1) тармақшаға жатады.
     Бірінші саусақтағы тырнақ фалангасының жоқ болуы және басқа саусағындағы екі фаланганың болмауы саусақтың жоқ болуымен пара-пар. Келіспеген жағдайда ұшу құрамына шешім тренажердегі тексерістен кейін беріледі.
     Қол саусағы, қол ұшының басқалай кемістіктері кезінде жарамдылық бағасы қол ұшы қызметінің сақталу дәрежесімен анықталады. Ұшу құрамы тұлғалары тарапынан қол саусағы кемістігі бойынша қорытынды нәтижесіне келіспеушілік туындаған жағдайда тренажерде тексеру өткізіліп (тренажерлік нұсқаушысының нәтиже туралы қорытындысы қосымша алынады) қорытынды шығарылады.
     1) тармақша бойынша аяқ басының жоқтығы, тума және жүре пайда болған аяқ басының дерті, оның қызметі бұзылуына және жүруіне қиындық келтіретін (маймақтық, аяқ басының сыртқа немесе ішке қайырылуы, 3 дәрежелі жалпақ табан, балға түріндегі саусақтар бірінші саусақтың 15 градустан бүйірлік ауытқуы). Аяқ басындағы бірінші саусақтың болмауы бортсерік болуға және ұшқыштық оқуға кедергі келтіреді.
     1 дәрежелі жалпақ табандық және 2 дәреженің бастапқы түрі оқу үшін кедергі болады деп саналмайды.
     Жалпақ табандық дәрежесін бағалау үшін подометриялық индексі (Вх100)/Д формуласы бойынша анықталады. Онда тұру қалпында өлшенген В - мм аяқ басының биіктігі, Д - мм аяқ басының ұзындығы. Аяқ ұшы биіктігі еденнен бастап топай сүйегінің ең жоғарғы нүктесіне дейін өлшенеді, ал ұзындығы - аяқ ұшы сұлбасы бойынша (қағаз парағында) бірінші саусақтың ең жоғары нүктесімен өкшенің арасындағы. Қалыпты тоғыспа кезінде подометриялық индекстің өлшемі 29-31. Индекс өлшемі 27-29 болуы жалпы табандылықтың 1 дәрежесіне сәйкес келеді, 26-27 - 2 дәрежесіне. Тоғыспа биіктігін дәлірек анықтау қажет жағдайда рентгендік әдістемені пайдаланған жөн.
     Өкшелік тоғыспа биіктігімен (рентгенографияда табан ұшы тақалған) жалпытабандылық 20 мм төмен ұшу жұмысына жарамсыздығын анықтайды.
     Кең жайылған тері тыртығы (дененің беткі жағында 20 пайызы) оның қызметі бұзылу дәрежесі мен күйіне тәуелсіз азаматтық авиация оқу орнында оқитындар және бортсеріктік жұмысқа түсушілер жарамсыз болып танылады.
     30-тармақ. 1) тармақшаға тері обыры мен 1-ші дәрежелі төменгі ерін обыры кірмейді. Емделу кезеңінде уақытша еңбекке қабілетсіз болып анықталады. Кәсіби еңбекке қабілеттілік туралы мәселені онколог қорытындысын ескере аймақтық қан көрсеткіштері қалыптандырылумен хирург шешеді.
     Жұмысқа қайта түсу 2) тармақша бойынша жеке бағаларды қолдана отырып, 1-ші дәрежедегі ісікті (Т1N0M0) немесе 2-а (Т1N0M0) қалқанша безі, сүт безі, жұмсақ тін, асқазан, ішек-қарын (тік ішекті қоса), жатыр мойыны ауруынан емделуінен кейін.
     Куәланушының ісік процестері қайталануы немесе таралуы жойылып, толық және тұрақты ағза қызметі теңгерілуі кезінде ұшу, диспетчерлік жұмысқа және бортсеріктері жұмысына қайта түсу мәселелері келесі мерзімде қарастырылады: асқазан және ішек-қарын обырынан кейін оталаудан соң - 3 жылдан кейін (бұрын емес), сүт безі, қалқанша безі, жатыр мойыны обырынан - емделгеннен кейін (оталау арқылы, сәулелік терапия, құрамалы) 2 жылдан соң (бұрын емес).
     ДҰСК-ке жіберілетін құжаттарда көрсетілу қажет: ісік сатысы, толық қамтылған патоморфологиялық қорытынды (ісіктің анатомиялық өсу түрі, оның түр өзгерту сипаттамасы, регионарлық лимфа түйіні күйі) өткізілген емдер (хирургиялық үшін - күні, оталау сипаты және отасоңғы кезең ағымы; сәулелік үшін - сәулелендіру мерзімі мен әдістемесі, ошақтық доза қосындысы, жалпы және жергілікті сәулелік әсерлесу).
     "Рак іn sіtu" патоморфологиялық қорытындылау кезінде ісік орнына тәуелсіз сараптама шешімі өткізілген емдеу сипатына (оталау) байланысты қабылданады.
     Бапқа орталық, аймақтық жүйке жүйесі, көз бен ЛОР- ағзалары ісіктері кірмейді.
     31-тармақ. Тармаққа шынайы ісіктерден басқа сүйек-сіңір қосымша сүйек бүдірі, түйінді зоб, табиғатына тәуелсіз жылауықты жаңатүзілім, без өспесі, емшек дерті жатады.
     1) тармақша ісіктің орналасуына, мөлшеріне, қатарлас жатқан ағзалармен анатомиялық өзара байланысына, айналасындағы ағзалардың қызметін бұзу мүмкіндігіне байланысты оталап емдеуге жатқызылмайтын жағдайда қолдаланылады.
     Көлемі кішкентай, өсу қаупі жоқ, киім мен аяқ киім киюге кедергі келтірмейтін залалсыз ісіктерге бап қолданылмайды. Азаматтық авиация оқу орнында оқитындар және бортсеріктер жұмысына түскендер бұрын залалсыз ісікке жасалған оталау туралы ісіктің гистологиялық зерттеулері мәліметі мен өткізілген ота жайында сипаттау көшірмесін ДҰСК-ке береді.
     Асқазан-ішек трактісінде (басым көпшілігі - түймешік) және тыныс алу ағзасында қатерсіз ісік кезінде жұмысқа жарамсыздығы улыхимикаттармен анықталады. Мұндай ісіктерді емдеу тәсілі жөніндегі мәселе онкологпен (проктологпен) ақылдаса отырып шешіледі.
     Ұшу, диспетчерлік жұмысқа және осы мамандар бойынша дәріс алуға қайтарылу туралы мәселені түйіндік зобты алдырғаннан кейін оталаудан соң 3 айдан кейін терапевт қарастырады.
     Без өспесі 1 дәрежесі зәр шығаруы бұзылмаған жағдайда, егер уролог тұжырымымен оталап емдеу көрсетілмесе, ұшқыштар және диспетчерлер құрамы тұлғалары 2) тармақша бойынша жарамды.
     2-3 дәрежелі без өспесі, сонымен қатар 1 дәрежедегі жіті зәр шығаруды тежеумен асқынған жағдайда куәланушы жарамсыз деп танылады.
     Сыртқы жыныс ағзасындағы қатерсіз ісіктерді алып тастау туралы сұрақ гинеколог (уролог) кеңесінен кейін шешімін табады. Зерттелушіде, симптомсыз жатырында ет өспесі айрықшаланса диспансерлік бақыланушылар қатарына жатқызылады. Бортсеріктері жұмысына үміткерлері және қайталап түсушілер жарамсыз болып табылады. Жатырда ет өспесі көлемі өскен, етеккір қызметі бұзылған және ауырсыну синдромы дамыған жағдайда оталап емдеу көрсетіледі. Оталаудан кейін жұмысқа жіберілу мерзімі 34-тармақта көрсетілген.
     Азаматтық авиация оқу орнында оқитын тұлғалар үстіндегі киім, аяқкиімнен қажалатын, өлшемі 2х3 см-ден жоғары көптеген бояутекті меңдері болса жарамсыз болып танылады.
     Тармаққа орталық және аймақтық жүйке жүйесі, көз бен ЛОР-ағзалары кірмейді.
     32-тармақ. Көкірек қуысы және көкірек орталығы аурулары бойынша оталаудан кейін ұшу, диспетчерлік жұмысқа және азаматтық авиация оқу орнында оқуға жарамсыз деп табылады. Емдеу сәтті аяқталған жағдайда жұмысқа (оқуға) жарамдылығы туралы мәселе оталаудан кейін 6 ай өткен соң (бұрын емес) терапевтпен бірлесе ақылдаса отырып шешіледі.
     Тыныс алуына кедергі келтірмейтін, клиникалық белгілері жоқ, жүрек тамырларынан алыс, өкпе ұлпасы мен көкірек қабырғасында бөтен дене кездескен жағдайда сараптама шешімі 2) тармақша бойынша шығарылады.
     Жарақаттанудан перде қуысына ауа жиналу кезінде сараптама қорытындысы клиникалық зерттеу мен емдеу аяқталғаннан кейін қабылданады.
     Ішкі ағзаларды зақымдамай көкірек торшасын тесіп өткен жарақат кезінде жарамдылығы туралы сұрақ сауықтырылғаннан кейін шешіледі. Көк ет жарығы қысылуға немесе асқазан мен өңеш қызметі бұзылуына бейімді және асқынған өңеш қабыну-кері ағушылық жағдайда жарамсыз туралы қорытынды шығарылады. Оталап емдеу сәтсіз аяқталғанда ұшу және диспетчерлік жұмыс туралы сұрақ оталаудан кейін 6 айдан соң (бұрын емес) қарастырылады.
     33-тармақ. Тармаққа бүйір қалта, тыртықтық өзгеруі, кардиоспазм, кардия ахлазиясы кіреді. Бүйір қалтаны оталап емдеу сәтті аяқталған жағдайда ұшу (диспетчерлік) жұмысына жарамдылығы туралы оталаудан кейін 6 айдан соң (бұрын емес) қарастырылады.
     2) тармақша өлшемі 2-2,5 см-ден аспайтын бүйір қалта, қарама-қарсылық массаны тежемейді, өңеш қызметінің бұзылуы мен бүйір қалта болмайтын кезінде қолдаланылады.
     34-тармақ. Азаматтық авиация оқу орнында оқитын тұлғалар және азаматтық авиация ұшқыштық (диспетчерлік) жұмысқа түсушілер, құрсақ қабырғасында оталаудан кейінгі тыртық орны қалған кезде өткерген оталау сипаты туралы ОДҰСК-де құжаттарын көрсетеді. Оталаудан соң құрсақ қуысы зақымдануы, ісігі жоқ аурулар, өт қабының қабынуы, өт жолы-тасты ауруы, жіті және созылмалы ұйқы бездің қабынуы, қиналып зәр шығару түйнелушілігі және ішектің айналып кетуі даму ауытқуы бойынша, азаматтық авиация оқу орнында оқитындар және азаматтық авиация жұмысына түсушілер жарамсыз болып табылады. Оталау сәттілікпен аяқталу жағдайында ұшу (диспетчерлік) жұмысы мен азаматтық авиация оқу орнына оталаудан кейін келесі мерзімде рұқсат беріледі:
     ішкі ағзаларды зақымдаусыз тесіп өткен жарақат, жіті немесе созылмалы соқыр ішек бойынша соқыр ішекті алып тастау, Меккелев бүйір қалтасын алып тастау, диагностикалық ішті жару (егер интраоперациялық тексеру мәліметі бойынша тереңдетілген зерттеу немесе ұзақ емдеп сақтау көрсетілмесе) - 6 аптадан кейін (бұрын емес);
     ішкі ағзаларды зақымдаумен тесіп өткен жарақат, сонымен қатар асқынбаған іш пердесінің қабынуы кезінде - 4-6 айдан кейін (бұрын емес);
     құрсақ қуысы ағзалары аурулары немесе зақымдануында, асқынған іш пердесінің қабынуы - 12 айдан кейін (бұрын емес).
     Жабысқақ ауруы, ішек айналуы салдарынан және асқазан безіне оталаудан соң куәланушы жұмысқа қайтарылуға жатқызылмайды. Клиникалық белгілері айрықшаланбаған ұзын сигма тәрізді ішек жарамсыздық туралы қорытындылауға негіз бола алмайды.
     Асқазан ойығы бойынша оталаудан кейін, ұлтабар және оның асқынуынан, өт қабын сылу, талақ сылу жүйелі аурулар бойынша сараптама қорытындысы хирург пен терапевт бірігуімен шығарылады, Құрсақ қабырғасындағы жарық оталап емделуге жатқызылады. Куәланушы жұмысқа (оқуға) оталаудан кейін 5-6 айдан соң (бұрын емес) жіберіледі. Диаметрі 4 см ауырсыну синдромы жоқ шаптағы жарық кезінде комиссияаралық мезгілде оталап емдеуге жіберіледі. Диаметрі 1 см аспайтын кіндік жарығын оталап емдеу көрсеткіші ауырсыну синдромы болып табылады. Томпайған жарықсыз тік бұлшық еттегі диастаз кезінде азаматтық авиацияда оқу орнында оқитындарға және бортсерік жұмысына жарамсыздық туралы шешім шығарылады. Ұшқыштық (диспетчерлік) жұмыс істеуге рұқсат беріледі.
     35-тармақ. Эпителиалды құйымшақ жолы қатты асқынып қабыну белгілері байқалған жағдайда, сонымен қатар жыланкөз түрінде суық кезеңде оталап емдеу көрсетіледі. Емдеу сәтті аяқталған кезде жұмысын (оқуын) әрі қарай жалғастыруға рұқсат беріледі.
     Геморройды, созылмалы парапроктитті, эпителиалды құйымшақ жолын оталап емдеген жағдайда жарамдылық туралы сұрақ сауықтырылғаннан кейін оталаудан кейін 4 айдан соң, тік ішектің түсуі мен анальды қысқыш жеткіліксіздігі кезінде 6 айдан соң (бұрын емес) шешіледі.
     3 жыл бойына бір реттік асқыну немесе 1 жылда екі рет асқынуы геморройдың жиі асқынуы болып есептеледі. Бұтаралық түймешік ісік 2) тармақша бойынша дерматовенеролог кеңесінен кейін қарастырылады. Тік ішек түймешігі және түймешік төмен түсуі кезінде 31-тармақ талабы қолданылады.
     36-тармақ. Тармаққа артерия аурулары (артерия тамырының қабынуы, атеросклероз) кіреді. Атеросклеротикалық окклюзия, қан тамырының кеңейіп кетуі, көктамырдың варикоздық кеңеюі, тромбофлебит, көк тамырда тромбоз дамуы, тромбофлебит кейінгі аурулар, шораяқтық ауру, тамырды жарақаттау салдарынан және оларға оталау.
     Қан тамыры кеңейіп кетуі зақымынан кейінгі оталап емдеудің сәтті аяқталуы кезінде ұшу және диспетчерлік жұмысқа жарамдылығы туралы шешім оталаудан кейін 1 жылдан соң клиникалық тексеру бойынша шешіледі.
     Нәрленуі бұзылу белгілері бар көктамыр варикозының кеңеюі кезінде, қанайналым теңгерілуі бұзылғанда, түйін үсті тері семуінен түйін үзілу қаупі бар жағдайында куәланушы жарамсыз деп табылады.
     Аяқ аймақтарының кеңейген көктамыр варикозын оталап емдеуден кейін ұшу мен диспетчерлік жұмысына жіберу оталаудан кейін 3 айдан соң шешіледі.
     Варикоз ауруы қайталанған жағдайда бортсеріктер жұмысқа жарамсыз деп есептелінеді, қалған куәланушыларға қан айналымының бұзылу дәрежесі ескерілуімен жеке баға беріледі. Тромбофлебит кейінгі ауруларда және теңгерілу сатысы кезінде авиадиспетчерлері жарамды деп саналады, қалған куәланушылар ауру дәрежесіне тәуелсіз жарамсыз деп танылады.
     37-тармақ. Бүйрекке, зәрағарға, қуыққа, несеп жолы жасалған оталаудан кейін жұмысқа қайта түсу мәселесі оталаудан кейін 6 айдан соң шешіледі. Жеңіл дәрежедегі бүйрек ұлпа өзгеруінен қызметінің бұзылуы, тек қана радиоизотоп әдісімен айрықшаланатын 2) тармақша бойынша ұшу жұмысына қайтарылуға кедергі бола алмайды.
     Бүйрек алып тастау кешкен немесе туылғаннан бір бүйректі ұшу құрамындағы тұлғаларға бүйрек қызметінің жағдайына тәуелді жеке баға қолданылады.
     1-2 дәрежелі бүйректің төмен түсуі бұзылушылық болмаған жағдайда 1) тармақшаға кіретіндер ұшу жұмысын жалғастыруға кедергі бола алмайды. 3 дәрежелі бүйректің төмен түсуі кезінде ұшу құрамы жарамсыз, ӘҚБ бойынша диспетчерлік құрамға жеке баға қолданылады.
     2-3 дәрежелі бүйректің төмен түсуі болған жағдайда бортсеріктер жарамсыз деп танылады.
     Еннің ұмаға түспеуінің (тежелу немесе ен орнынан ауысуы) барлық түрінде АА оқу орнына оқуға жарамсыз деп шешім қабылданады. Енін алып тастағандар (құрсақта тежелу, енді шығарып алмауы, ен орын ауыстыруы) азаматтық авиация оқу орындарында оқуға жарамды деп саналады. Еннің ұмаға түспеуінен енді шығарып алмауымен, оталап емделгеннен кейін оталаудан кейін 6 айдан соң, егер ұрық безі оның тамырында емес, ұмада орналасқан жағдайда жарамды деп саналады.
     Ен шемені, шәует (ен) бау кезінде оталап емдеу көрсетіледі.
     Азаматтық авиация оқу орнында оқитындар, ұшу құрамы, бортсеріктер және бортоперлаторлар оқуға (жұмысқа) оталаудан кейін 6-8 аптадан соң жіберіледі, авиадиспетчерлері - еңбекке жарамсыздық қағазы жабылуымен.
     Гипоспадияның бас тәрізді түрімен ауырған жағдайда азаматтық авиация оқу орнында оқитындар, ұшу құрамы, авиадиспетчерлері, бортсеріктер мен бортоператорлар жарамды деп танылады.
     38-тармақ. Тармаққа бүйрек туберкулезі, зәр шығару ағзалары, пиелонефрит, қуықтың қабынуы, үрпінің қабынуы, қуық асты безінің қабынуы, зәр ұстамау кіргізіледі.
     Ен, жатын туберкулезінен (қорғап, оталап) сауықтырылғаннан, емделгеннен кейін және туберкулезге қарсы диспансерлік есептен шығуымен ұшу жұмысына жіберілуге рұқсат беріледі.
     Туберкулез кесапатынан бүйректі алып тастау кешкен тұлға жарамсыз деп есептелінеді. Созылмалы тән емес аурулар жылына екі реттен жиі немесе үш жыл бойы жыл сайын бір реттік асқынуы кезінде, куәланушы жарамсыз болып танылады.
     Клиникалық белгісі жоқ қуық безінде тас бар куәланушы ұшу (диспетчерлік) жұмысқа жарамды. Зәрін тежей алмау дертімен зардап шегуші тұлға, барлық бағана бойынша жарамсыз деп танылады.
     39-тармақ. Қуықтатас диагнозы белгіленсе клиникалық зерттеу көрсетіледі. Оның мәліметі бойынша несеп шығарушы жолдарының түр өзгеруі және қызметінің бұзылуы болмаған жағдайда 2) тармақша қолданылады. Бүйрек түйілуімен (тастың әрі кетуімен немесе тассыз) бүйрек қызметінің бұзылуымен кезінде, куәланушы 3 ай мерзімге емделуге әрі қарай зерттелуімен жатқызылады.
     Денеден тыс тасты уату әдісімен емделуші тұлға, жұмысқа оталаудан кейін 3 айдан соң (бұрын емес) жіберіледі.

4. Тері және венерологиялық аурулар

     41-тармақ. Қайталанатын терінің созылмалы ауруы (осының ішінде шектелетіні: құлақ қалқаны аумағы, қол ұшы, бет, мойын, жыныс ағзалары) жарамсыздық туралы қорытындылауға барлық бағана бойынша негіз болады. Тері ауруының жеңіл түрі кезінде ауру емделуге жатқызылады. Емдеуге қиын берілетін, созылмалы микробты тері ауруына ауысатын іріңді тері ауруының ауыр тараған түрімен, куәланушы жарамсыз деп танылады.
     Балық қабыршағы тәріздес тері ауру түрі мен қабыршақты теміреткі жеңіл түрінде шектеулі орналасуымен, жалпы жақсы жағдайымен 2) тармақша қолданылады.
     Бет терісі кереңқұлақтық зақымдануымен, іріңді тері аурулары, паразитарлық аурулар (лейшманиоз, қышыма қотыр) емделуге жатқызылады. Сауықтырылған соң жұмысқа жарамдылығы туралы шешім қабылданады. АА ұшқыштық оқу орнында оқитындар және бортсеріктікке үміткерлер денесінің ашық жерінде (бет, мойын, саусақтар) ақтаңдағымен және ұяшықтанған шаш түсуімен оқуға (жұмысқа) жарамсыз.
     42-тармақ. 2) тармақша бойынша куәланушының жарамдылығы туралы сауықтырылғаннан кейін венеролог тұжырымы ескерілуімен қарастырылады. Курсанттар қайтарылуға жатпайды.
     Асқынған және асқынуға айналған создан емделгеннен кейін куәланушылар жарамды деп саналады.
     Асқынған жағдайда (атабез қосалқысының қабынуы, қуық безінің қабынуы, буын қабынуы, жатыр қосалқысы қабынуы) жарамдылығы туралы қорытынды ауруына сәйкес бап бойынша шығарылады.

5. Әйелдің жыныс аурулары және жүктілік

     43-тармақ. Созылмалы гинекологиялық аурулардың қалыс анатомиялық кемістігі, қызметінің бұзылуы және ауру синдромымен немесе қабынушылық процесі (1 жылда 2 рет және одан да көп) жиі асқынуы кезінде куәланушы жарамсыз болып табылады. Әйел жынысы аумағында созылмалы ауру асқынуы кезінде емдеу көрсетіледі, ем аяқталуымен науқастың уақытша оңалуы туралы сұрақ шешімі үшін 2 етеккір айналым бойы (жұмыстан шеттетілмей) бақылау өткізіледі. Жатыр мойындағы ауру (эндоцервицит, эктропион, жалақ жарасы), трихомонадты қынап қабынуы, трихомониаз әйелдерді дәрігерлік-кеңес комиссиясы (ДКК) арқылы 3 аптаға дейінгі мерзімге жердегі жұмысқа ауыстырылып емдеуге жатқызылады. Бортсеріктерге ұшу жұмысынан шеттетілмей тексеру өткізіледі. Кіші жамбаста жабысқақ процесінің болуы, жатыр денесі болмауы, қосалқысы бір жағынан, екі жағынан фаллопиялық түтігінің болмауы жұмыстан шеттетуге негіз бола алмайды.
     Жыныс мүшесінің 3 дәрежесінде түсу және төмендеуі, қуықжыныс және ішекті-жыныс жыланкөзі, артқы тесік қысқыш қызметі бұзылуымен бұтаралық айырылу кезінде куәланушы жұмысқа жарамсыз болып танылады.
     Қынап қабырғасының және жатырдың 1-2 дәрежесінде қызметі бұзылуысыз төмен түсуі шеттету үшін негіз бола алмайды.                    Үміткерлер және жұмысқа түсушілер жарамсыз болып саналады.
     Хирургиялық емдеуден кейін жұмысқа қайтарылу туралы мәселе 6 айдан соң (бұрын емес) қарастырылады. Жатырдың дұрыс орналаспауы және оның дұрыс жетілмеуі, екімүйізді жатыр қызметінің бұзылуымен (жатырдан қан ағу, ауыруы) жұмысқа жарамсыз болып табылады. Туылғаннан жатырдың болмауы және қынаптың болмауы немесе дұрыс жетілмеуі функционалдық бұзылуы болмағандықтан жұмыстан шеттетуге негіз болмайды. Бортсеріктері жұмысына түсушілер қызтеке болуы, жарамсыз болып танылады.
     44-тармақ. Жатыр қызметінің бұзылуынан қан ағуы емделуге жатқызылады. Альгодисменорея ұшақ жұмысына қарсы көрсетімді болып табылады.
     45-тармақ. Жүктілік қойылған сәттен бастап куәланушы ұшу, ӘҚБ бойынша диспетчерлік жұмысына, бортсеріктері жұмысына жарамсыз болып табылады. Жүктілік және бала босану бойынша демалысы аяқталғаннан кейін, әйелге 2 ай аралығында жердегі жұмыс беріледі. Ұшақ жұмысына жарамдылығы туралы қорытынды нәресте емшек емуден ажыратылуы мерзімімен шығарылады. Түсіктен кейін немесе мерзімінен бұрын босанған әйелдің ӘҚБ бойынша диспетчерлік, бортсеріктері жұмысына қайтарылу уақыты жайын гинеколог шешеді. ӘҚБ бойынша әйел диспетчерлер босанудан кейін кезеңде жалпы негізде жұмыстан босатылады. Жүктілікке байланысты ұшу жұмысынан алынуы және босанғаннан кейін ұшу жұмысына қайта түсуі туралы гинеколог (акушер-гинеколог) қорытындысымен бірге ДҰСК жүзеге асырады. Ауруы туралы куәлік жазылмайды.
     Ұшу (диспетчерлік) жұмысына және бортсеріктері жұмысына жүкті кезінде түсуші әйелдер жарамсыз болып танылады.

6. Көз аурулары

     46-тармақ. 1) тармақшаға қабақтың теріс айналуы және жетіспеушілігі, жиіленген трихиаз, 1-3 дәрежелік басыр, ойық жаралы қабақ қабынуы, созылмалы көз қарығуы, емге берілмейтін, қатерлі жаңатүзілім, көз қызметін бұзушы және оталап емдеуге жатқызылмайтын қатерсіз ісік кіреді.
     2) тармақшаға жай түрдегі қабақ қабынуы аса айқын білінбейтін көз қарығуы, 4 дәрежедегі трахома, қабақ қарығуындағы азғантай анатомиялық өзгерістерімен, қабақ терісіндегі 1 дәрежелі обыры емделгеннен кейін (онколог қорытындысы бойынша), шағын мөлшердегі қатерсіз ісік, көз ағзасы қызметін бұзбайтын, қабақтың тыртықтық өзгеруі кіреді.
     Қабақтың созылмалы ауруы және көз қарығуы жіті немесе асқынған кезде емдеу өткізіледі.
     Алдамшы көз жарғағы (қызыл шел), пингвекула, мейбоми безінің айналасындағы шеміршектің аздап қабынуы, жекеленген көз қарығуында үстіңгі аналық бездің көпіршіке клеткасы (фолликулалар) - ұшқыштық оқу орнында оқуға кедергі емес.
     Қабақтың созылмалы ауруы және көз қарығуы, 2) тармақшаға қатыстылар, АА дисплеймен жабдықталған әуе кемесінде жұмыс істеуге қарсыкөрсетімді болып табылады.
     47-тармақ. 1) тармақшаға жататындар: тарылу, көзжас нүктелерінің жолы, көзжасқабы, көзжас безі қабынушылығы, көзжас ағуын болдыратын жарақаттық зақым және басқа аурулар.
     Көзжас тиылуы қызметі қалпына келтірілген және төменгі көзжас нүктесі мен түтікшелер (түтікшелік және мұрындық сынақ бағаланады) болмауы кезінде сараптама қорытындысы 2) тармақша бойынша шығарылады.
     48-тармақ. 1) тармақшаға жататындар: көздің ажырауы, көз қабатының бояутектілік қабынуы, ауыр буын аурулар, жарақат, көздегі қатерлі жаңатүзілім.
     Жіті ауруларды кешкеннен кейін: көз қарығуы, ақ қабақтың қабынуы, қасаң қабақтың қабынуы, нұрлы қабақтың қабынуы, нұрлы қабақ пен бүршікті дененің қабынуы, жеңіл көз зақымы жұмысқа жіберілуі туралы қорытынды сауықтырылғаннан кейін шығарылады.
     Тамырлы қабақ қабынуы кезінде, ұзақ өтетін, қайталанатын қасаң қабақтың қабынуы және нұрлы қабақ пен бүршікті дененің қабынуы, хориоретинит, жүйкенің қабынуы, көз алмасының сауығуға бейімді жарақаттық зақымдануы ұшқыштар құрамы және бортсеріктер 3-6 ай аралығында емделуге, әрі қарай 2) тармақша бойынша куәландырылуға жатқызылады.
     Авиадиспетчерлері сауықтырылғаннан кейін еңбекке жарамсыздық қағазы жабылуымен жұмысқа жіберіледі.
     Жасы келгендердің көз бұршағы ағаруы бастамасы үдеусіз, көз бұршағының шектеулі бұлдырауы, жарақаттық сипаттағы шыны тәріздес дене, жалған сары дақты нәрсіздену, бастапқы үдемейтін көру жүйесінің көру қызметін жеткілікті сақтаумен семуі 2) тармақша бойынша куәландырылады.
     Көру ағзасы қызметі сақталу жеткіліктілігі үшін, қолданылады: нашар көзіндегі көру өткірлігі ұшқыштар 0,6 түзетусіз, штурман, бортинженер, бортмеханиктерге 0,4 түзетусіз қос көзбен аумақты көру.
     Көздің көру басқа қызметі 52-тармақ талабына жауап беруі қажет.
     Көз бұршағын суырып, орнына интраокулярлы линза қондырылу оталауын кешкен ұшқыштар және бортсеріктері құрамы ұшу жұмысына жарамсыз, бір бағытты артифакия кезінде ӘҚБ диспетчерлік жұмысына жіберілу 6 айдан соң шешіледі. Авиадиспетчерлік жұмысына екібағытты артифакиямен жарамсыз.
     Бетке кераторефракциондық оталаудан кейін, 1) баған бойынша куәланушы (бортсеріктері мен авиадиспетчерлерден басқа) ұшу жұмысына жаңадан түсушілер жарамсыз болып саналады.
     Авиадиспетчері оқуына жіберілу мен бортсеріктері туралы сұрақ жеке, жақыннан көру дәрежесі оталауға дейін 3,5 Д жоғары емес, 10-нан көп емес қасаң қабақты тілушілік керту саны және көз түбінің өзгеруі ескеріле шешіледі.
     2) тармақша бойынша ұшу жұмысына жарамдылық оталаудан кейін 12 айдан соң, авиадиспетчерлеріне оталаудан кейін 6 айдан соң шешіледі. Бұл жағдайда жүйілікті қарама-қайшылық сипаты сақталуына және соқырлану сезгіштігіне тексеру өткізіледі.
     Туылғаннан көз бұршағы қапшығында жекелеген ұсақ бояутектің шөгуі, қан тамырында шыны тәріздес дене қалдығы, көз торында миелиндік талшық АА ұшқыштық оқу орнында оқуға кедергі болмайды.
     Туылғаннан нұрлы қабығының және буын қабықтары колобомасы, поликория, туылғаннан көз бұршағы ағаруы, көру жүйесі дискісіндегі офтальмологиялық өзгеріс ұшу мамандығына оқуына қарсыкөрсетімді болып табылады.
     Барлық тұлғалар үшін әрбір медициналық куәландыру кезінде 1-4 бағандары бойынша қараңғылыққа бейімділігі тексеріледі, медициналық зерттеулер қолданылатын прибордың нұсқауында көрсетілген нормаға сәйкес болу қажет.
     49-тармақ. КІҚ (көздің ішкі қысымы) 27 мм жоғары болып, глаукома болуына күдік туындаған кезде, соның ішінде бір көзінде, медициналық тексеру арнайы мекемеде жүргізіледі. Тұлға қатерсіз гипертензиясымен ұшқыштық жұмыстан шеттетілмейді, көздің барлық көру қызметі толық сақталуымен және миотиктің минималды режимі (күніне 2 ретке дейін) бірінші рет белгіленген ашықбұрышты 1-сатылық глаукома кезінде ұшу құрамы тұлғалары және авиадиспетчерлері емдеу-сауықтыру шараларын өткізу үшін және әрі қарай 2) тармақша бойынша куәлануын бақылау үшін жұмыстан 1 айдан аз емес мерзімге босатылады.
     Куәландыру алдында глаукома бойынша мамандар кеңесі өткізіледі.
     Дисплеймен жабдықталған АА әуе кемелерінде жұмыс істейтін ұшу құрамы тұлғалары жарамсыз деп танылады.
     50-тармақ. Түрлі-түсті көрудің бұзылуы диагнозы қабылданған жіктеме бойынша, түрі, формасы мен дәрежесі көрсетілуімен шығарылады. Түрлі түсті көрудің бұзылуы дисплеймен жабдықталған АА әуе кемесіндегі жұмыстар үшін қарсыкөрсетімді болып табылады.
     51-тармақ. Әрбір медициналық куәландыруда 1-4 бағандар бойынша жасырын және анық қылилықтың болуы зерттеледі. Қылилық медициналық зерттеу синоптофор немесе Меддокс шкаласы бойынша өткізіледі. Елеусіз қылилық дәрежесі мен түрі арқылы анықталады.
     Ұшқыштық және диспетчерлік мамандыққа оқитындарға бағана бойынша қылилық бұрышы көлденеңінен 3 градустан аспауы керек, 2-4 бағандар бойынша куәланушыда көлденеңінен - 4-тен артық емес, тігінен 1 градус, 3 баған бойынша 8 және 1 градусқа сәйкесті. Дисплеймен жабдықталған АА әуе кемесінде жұмыс істейтін ұшу құрамы 2 градустан жоғары қылилық кезінде жарамсыз болып табылады. Қылилық жағдайында фузиондық қор зерттеледі. Қалыпты жағдайда теріс фузиондық қор 5-8 градусты құрайды, оң - 15-20. Фузиондық қор азайған кезде емдеу-жаттығу шаралары көрсетіледі.
     52-тармақ. Көру өткірлігі кеңістіктегі сынау белгілері немесе Ротт аппаратында Головин-Сивцев кестесі бойынша түзетусіз және түзетумен зерттеледі: шынайы көру өткірлігі (2,0-1,5-1,0) көрсетіледі.
     Ұшқыштар көру өткірлігі 0,6-дан төмен емес, штурмандар, бортинженерлер, бортмеханиктер 0,4-тен төмен емес әр көзге 1,0 түзетусіз және түзетумен әр түрлі қашықтықта көздің анық көру көлемімен сәйкес жас түрімен және жұмыс тәжірбиесі мен кәсіби дайындығы ескеріліп жеке баға беріледі.
     Аккомодацияның жасқа байланысты өзгеруінің әсерінен жақыннан нашар көру (пресбиопия) салдарынан ұшу құрамы тұлғалар ұшу қызметін түзегіш шынылы екі фокусты көзілдірікпен немесе жанаспалы шынылы линзамен орындауы керек және өзімен бірге тағы бір жұбын алып жүруі тиіс.
     Авиахимиялық жұмыста түзету жанаспалы шынылы линзамен жіберілмейді. Көзілдірік (линза) сапасы мен оның болуы кезектегі куәландыру мен дәрігерлік тексеру кезінде қадағыланады.
     0,5 Д дәрежелі жақыннан көрмеуде, 1,0 Д дәрежедегі алыстан көрмеуде, 0,5 Д астигматизм мен көру өткірлігі 1,0 түзетусіз медициналық құжаттың "диагноз" деген жазу жолында "сау" деп көрсетіледі, ал "сыну" деген жазу жолында сәйкес толтырады. Сыну аномалиясы кезінде көру өткірлігі төмендеуі 1,0-ден төмен болса куәландыру осы тармақ бойынша жүргізіледі.
     53-тармақ. АА оқу орнында оқитындарға, 1 баған бойынша циклоплегия шартындағы сыну түрі мен дәрежесі шынайы тәсілмен (1% атропин ерітіндісі 5 минут сайын 2 рет тамызады) анықталады. Басқа бағандар бойынша циклоплегия сынуын (рефракциясы) анықтау үшін медициналық көрсеткіштер болуымен өткізіледі.
     Егер куәланушыда сыну (рефракция) жіберілетін нормадан артпаса, тармақ қолданылмайды.
     АА дисплеймен жабдықталған әуе кемесінде жұмыс істейтін ұшу құрамы жарамды: алыстан көру 2,0Д, жақыннан көру 3,0Д, астигматизм 1,0Д, анизометропия 1,0Д артық емес.
     54-тармақ. Кәсіптік іс-әрекет орындау үшін қажетті жұмыстық қашықтық (60-80 см) ескере, аккомодацияның жасқа байланысты өзгеруінің әсерінен жақыннан көру нашарлау (пресбиопия) дәрежесі сфералық шыны күшімен анықталады.

7. Құлақ, тамақ, мұрын, ауыз қуысы мен жақ аурулары

     55-тармақ. АА оқу орындарында ұшқыш, штурман, бортинженер дайындау бойынша оқитындар жоғарғы жақ қуысы қойнауында жылауығы, маңдай қойнауында жылауығы және остеомасымен жарамсыз деп танылады. Ұшу құрамы тұлғалары барокамералық зерттеулер мен ұшуға жақсы төзімділік танытқан жағдайда маңдай қуысы остеомасы ұшу жұмысын қарсыкөрсетімді болмайды. Жоғарғы жақ қуысындағы сілемейлі қойнау қабырғалық қалыңдау кезінде, егер контрастылық затпен диагностикалық инемен тесуде (пункция) патологиялық өзгеріс айрықшаламаса және АА оқу орнында оқитындар барокамералық зерттеуде барометрлық қысым ауыспашылығына төзімді болса, ұшқыштық оқуға кедергі болмайды. Поллиноз кезінде, мұрын қарығушылық синдромымен ұшу жұмысын жалғастыруына жарамдылығы туралы аллерголог қорытындысынан кейін шешімін табады.
     56-тармақ. Тармаққа қисайған мұрын қалқаларының толығымен болмауы немесе мұрын дем алуының қиындығы, жоғары тыныс алуының жолдарының сілемейлі дистрофиясы, өзгеруі, сөйлеу және тыныс алу қызметін бұзатын (мұрын қалқаны ұлғаюы, аденоидтық вегетация, қатерсіз жаңатүзілім, емделуден кейінгі қатерлі жаңатүзілім) сыртқы есту жолының экзостозы, құлаққасы аймағы остеомасы және радикалдық оталаудан кейінгі созылмалы іріңді мезо- және эпитимпанит кіреді. Көрсетілген аурулар бойынша оталап емдеуден кейін жұмысқа және оқуға жарамдылығы туралы мәселе қызметінің қалыптасуын ескере 2) тармақша бойынша шешіледі.
     Құлақты радикалдық оталаудан кейін оталау соңы қуысының толық және тұрақты эпидермизациясы мен есту қызметін сақталуы кезінде (63-тармақ бойынша) куәланушы жарамды деп саналады. Естуін қалыптастыру үшін оталау жасалған (тимпанопластика, стапедопластика) тұлғалар 1-2-3 бағандары бойынша жарамсыз деп танылады.
     Бұл тармаққа тісті қоршаған тіндер қабынуы (парадонтит), көп тістердің түсіп қалуы, алмалы-салмалы протез тістер, қызыл иектің қабынуы, шырышты қабықтардағы ақшыл дақтар, ауытқулы тістемаурулары жатады.
     Алмалы-салмалы тісі бар адамның сөйлеу дәрежесі алмалы-салмалы тісін суырып алғаннан кейін тексеріледі. Көп тістер түсіп қалуынан шайнау қызметі бұзылған жағдайда комиссияаралық кезінде протез қою қажеттігі ұсынылады. 3 дәрежелі ауытқулы тістеме кезінде (күрек тістердің аралығы жоғары және төменгі жақ сүйектің тік және сагиталдық бағыты 10 мм жоғары) және 2 дәрежесі (6-дан 10 мм-ге дейін) сараптама шешімі 1) тармақша бойынша шығарылады.
     57-тармақ. Қабынған бадамша безі бар тұлғалар оталап емдеуге жатқызылады. Созылмалы жаншылған бадамша безі қабынуы оталап емдеуден кейін асқынушылық болмаса ұшу жұмысына оталаудан кейін 1 айдан соң жіберіледі.
     Созылмалы жаншылмаған бадамша безі қабынған тұлғалар отоларингологтың бақылауы мен көрсеткіші бойынша емделуге жатқызылады.
     58-тармақ. Тармақта көрсетілген ауруы бар тұлғалар арнайы емделуге жатқызылады. Қатерлі ауру бойынша емделуден кейін жұмысқа қайтарылуы туралы мәселені онколог шешімі ескерілуімен 2 жылдан кейін қарастырылады.
     59-тармақ. Тармақ сөйлеудің бұзылуын қарастырады: дыбыс шығару және кекештену кез келген дәрежедегі кекештену кезінде штурман, бортинженер, ӘҚБ диспетчерлері оқуына және бортсерік жұмысына үміткерлер жарамсыз болып танылады.
     Кейбір дыбыстарды бұзып сөйлейтін, бірақ анық, сөзі түсінікті үміткерлер жарамды болып табылады. Сараптама қорытындысы логопед кеңесінен кейін шығарылады.
     60-тармақ. 1) тармақша радикалдық оталаудан кейінгі оталанған қуысының толық емес эпидермизациясы жағдайын (онда іріңнің, түймешік, түйіршіктер және інжу тәріздес ісік (холестеатома) болуы) қарастырылады.
     Біржақты созылмалы қатерлі емес эпитимпанит (түйіршіктерсіз, түймешіксіз, сүйек жегінің болмауы, лабиринт ауруы белгісі) мезотимпанит кезіндегі жұмысқа жарамдылығы 2) тармақша бойынша қарастырылады.
     3) тармақшаға созылмалы құлақ талауруы (созылмалы тубоотит) сирек асқынушылығымен және біркелкі есту қабілетінің бұзылуы және барофункция ұшу жұмысына қарсыкөрсетімді болмайды.
     Сараптама қорытындысы құлақ есту сақтығы ескеріле шығарылады.
     Теспелеу орнында кішкене тыртық, құлақ жарғағында әктік шөгіндену (оның жақсы қозғалуы, қалыпты есту кезінде, аудиграммамен расталған және бара қызметінің сақталуымен) диагноз белгілеуге негіз болмайды.
     61-тармақ. Құлақ барофункция тұрақтылығы және бұзылуы, барокамерада зерттелуімен расталуы қажет.
     Сараптама шешімі 2) тармақша бойынша емделуден кейін барофункция бұзылу түрі (органикалық немесе функционалдық) ескерілумен шығарылады. Ұшқыштық орнында оқитындарға көрсеткіш бойынша қысымға төзімділігін тексеруде барокамералық зерттеу өткізіледі. Құлақ жарғағындағы жеңіл қан кернеуі, отометрия жақсы көрсеткішімен буынға балға бұраламасы бойымен жіберу және құлақ, мұрын, тамақ ағзаларында патология болмауы ұшқыштық оқуға кедергі келтірмейді.
     62-тармақ. Тұлғаның статокинетикалық сезгіштік жағдайы туралы вестибулометрия қорытындысымен (айналмалы орындықта тексеріледі), ұзақ ұшуға төзімділігі бойынша, вестибулярлық сыртартқы бойынша қорытындылайды.
     Жеңіл вестибуловегетативтік әсер (өңі сұрлану, сәл тердің пайда болуы), вестибулометрия кезінде ұшуға жақсы төзімді және денсаулық жағдайында ауытқушылық болмаса диагноз қоюға негіз бола алмайды.
     63-тармақ. АА оқу орнында оқитындар мен жер қызметі құрамы қатарындағылар, ұшқыштық жұмысқа штурман, бортинженер, бортмеханик, бортрадист, бортсерікке түсушілер сыбырлап сөйлеген жуан және жіңішкелік сөз тобын 6 метрден кем емес қашықтықта қабылдау және аудиометриядағы барлық диапазон жиілілігінде есту табалдырығы 10 децибелге дейін қажет.
     Бұл тармаққа беріш ауруы жатады. Беріш ауруымен зардап шегетін және есту қалыптамалау оталауын кешкен тұлғалар емделу нәтижесіне тәуелсіз барлық бағана бойынша жарамсыз болып табылады. Есту қызметін анықтауда келесі зерттеу әдістемелері қолданылады: сыбырлап сөйлеу акуметриясы, камертонмен тексеру, алдыңғы тоналды табалдырықты аудиометрия, сөйлеу аудиометриясы, ультрадыбыстық зерттеу.
     Сараптама қорытындысы жуан не жіңішке сөз тобына тәуелсіз, есту қабілетінің нашар көрсеткішімен негізделіп шығарылады. Ол үшін кохлеарлы жүйке жүйесін жетілдіру қажет есту ағзаларының басқа ауруларынан және мүмкіндік болса жүйкенің қабыну этиологиясын көрсету (жұқпадан соң, уыттанудан кейін, жарақаттанудан кейін, шулау, атеросклероз, гипертониялық аурулар және тағы басқа).
     Кохлеарлы жүйке қабыну этиологиясымен ұшу құрамындағыларға жаз кезіндегі айлық норманы ұзартуға тыйым салынады. Ұшу жұмысына жіберу кезінде шектеулік есту қабілеттілігімен куәланушы екіжақтылық радиоалмасу жүргізу сапасын тексеру актісін беруі тиіс.

Қазақстан Республикасының
азаматтық авиациясында  
медициналық куәландыру  
ережесіне 3-қосымша    

Дәрігерлік-ұшу сараптамасы
мақсатында ұсынылатын тексеру көлемі

     1. Терапевтік тексерулер:
     ауыз қуысы, есінеу, тері қабаты, көрінетін сілекей, лимфалық түйін және қалқанша без, жалпы жас шамасына сәйкес;
     2. Хирургиялық тексерулер:
     антропометрия (бойы, дене салмағы, кеуде айналасы, спирометриясы, қолдың динамометриясы);
     жалпы тексеру (дене бітімі, бұлшық еттің өсуі және тері асты майлары, мүсіні, жүрісі);
     тері жағдайы, лимфалық түйін, қалқанша безі, сүт безі, аймақтық тамырлар, сүйектер, буындар, құрсақ қуысы, сыртқы жыныс ағзалары, артқы тесіктің айналасы (көрсеткіш бойынша - саусақпен тік ішекті тексеру).
     3. Психоневрологиялық зерттеу:
     сыртқы тексеру (тері тыртығы, сему, бұлшық еттің жыпылықтауы);
     бас-ми жүйкесі;
     қозғалмалы, рефлекторлық, сезімтал аумақ, статика және үйлестіру;
     вегативті-жүйке жүйесі (дермографизм, акроционаз, гипергидроз, тремор, ортоклиностатикалық бақылау);
     психикалық-сезім аумағы.
     4. Дерматовенерологтың қарауы бортсеріктер жұмысына түсетін тұлғаларды, куәландыру кезінде бортсеріктерге - денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті органның нормативтік құжаттарына сәйкес өткізіледі.
     5. Гинекологқа қаралу жылына 4 рет, әр тоқсан сайын өткізіледі.
     6. ЛОР-ағзаларын тексеру:
     сыртқы тексеру;
     ішкі тексеру (эндоскопия), алдыңғы және артқы риноскопия, отоскопия, фарингоскопия, ларингоскопия, мұрынның сезгіштігі мен тыныс алуын анықтау;
     акуметрия (ақырын сөйлеу);
     құлақтың бароқызметі;
     статокинетикалық тұрақтылығын зерттеу 3 минут ішінде Кориолистің үзіліссіз кумуляция жылдамдығы әдісімен немесе 2 минут аралығында Кориолистің үзіліспен кумуляция әдісімен: ұшқыштық, бортинженер, штурман, авиадиспетчер бойынша азаматтық авиация оқу орнында оқитындарға, ұшқыштар құрамы мен бортсеріктерге;
     тоналдық аудиометрия азаматтық авиация оқу орнында ұшқыштық, бортинженер, штурман, авиадиспетчер дайындау бойынша дәріс алушы тұлғаларға алғашқы медициналық куәландыру кезінде және оқу аяқталу алдында; бортмеханик, бортрадист оқуын оқыған жердегі құрам қатарындағы тұлғаларға; ұшу құрамы тұлғаларына 5 жылдық жұмысы сайын; 40 жасқа толған соң - 2 жылда 1 рет, ал ауру белгіленген жағдайда - жыл сайын өткізіледі.
     7. Стоматологиялық тексеру (жылына 2 рет):
     тіс жағдайы, ауыз қуысы мен сілекей қабықтары;
     тістем.
     8. Көз ағзаларын зерттеу:
     көру қабілеті;
     түс ажырату;
     қараңғыға бейімділік;
     бинокулярлық көру;
     түнгі көру;
     түйісудің жақын нүктелері;
     анық көрудің жақын нүктесі;
     көру ағзасының анатомиялық жағдайы;
     сынуды субъективтік және объективтік әдіспен зерттеу (скиаскопия немесе рефрактометрия);
     ішкі көз қысымы (ұшу құрамындағылар 35 жасқа толған соң 2 жылда 1 рет, басқа куәланушылар 40 жасқа толған соң 2 жылда 1 рет).
     9. Психологиялық тексеру өткізіледі:
     алғашқы медициналық куәландыру - ұшқыш, штурман, бортинженер, авиадиспетчерлік мамандығы бойынша азаматтық авиация оқу орнында оқитындарға;
     жаңа авиациялық техникаға қайта оқитын ұшу құрамы тұлғаларына;
     авиакомпания (авиакәсіпорын) әкімшілігі (авиациялық іс-оқиға және оның алдыңғы шарттары, жеке ықпалға байланысты) жолдамасы бойынша;
     жердегі жұмыстан штурманға, бортинженерге, бортмеханикке, бортрадистке қайта оқығандар;
     антарктикалық және арктикалық экспедицияға жіберілгенде;
     әуе кемесі әміршісіне, ұшқыш-байқаушы, ұшу жетекшісі дәрежесіне көтерілгенде;
     медициналық көрсеткіш бойынша.
     10. Зертханалық зерттеулер:
     1) қан құрамын клиникалық талдау (гемоглобин, эритроциттер саны, лейкоциттер формуласы, эритроциттер тұнуының жылдамдығы);
     2) зәр құрамына клиникалық талдау (соның ішінде қантқа және ацетонға реакция);
     3) 35 жастан бастап қан құрамындағы холестеринге жылына 1 рет талдау;
     4) аш қарында қан құрамындағы қантқа;
     5) билирубинге және оның фракциясы, АСТ, АЛТ, ГГТП, СФ ферменттеріне биохимиялық зерттеу улыхимикаттармен АХЖ орындайтын ұшу құрамына жүргізіледі;
     6) жағындыларды цитологиялық зерттеу - әйелдерге 17 жастан - жыл сайын жүргізіледі;
     7) мерезге қан құрамын зерттеу (жедел-әдіс саусақтан қан алумен) жүргізіледі: ұшу құрамы мен авиадиспетчерлеріне жылдық куәландыру кезінде, АА оқу орнында оқитын тұлғаларға алғаш рет медициналық куәландыру кезінде, бортсеріктерге жылына 2 рет;
     8) ішек құрт жұмыртқаларына нәжіс құрамын және қантышқақ тобын зерттеу бортсерік жұмысына түсетін тұлғаларға, бортсеріктерге - жыл сайын (аймақтық денсаулықсақтау органдарымен көрсеткіш бойынша зерттеу саны өсуі мүмкін);
     9) басқа зертханалық зерттеулер басқа медициналық көрсеткіштер бойынша жүргізіледі.
     11. Рентгенологиялық зерттеулер:
     1) кеуде клеткасы ағзаларының флюорографиясы (кадр үлкейтілген флюорография) ұшу құрамына, авиадиспетчерлеріне, бортсеріктеріне, ұшқыш, штурман, бортинженер, авиадиспетчер дайындау бойынша оқу орнында дәріс алушы тұлғаларға - жылына 1 рет;
     2) азаматтық авиация оқу орнында ұшқыш, штурман, бортинженер дайындығы бойынша оқитындар үшін мұрын қосалқылық қойнауына рентгенография алғашқы медициналық куәландыру кезінде өткізіледі.
     12. Ультрадыбыстық зерттеу:
     1) улыхимикаттармен АХЖ орындайтындар ұшу құрамына - өт қабы мен бауырға - жыл сайын;
     2) ұшқыш, штурман, бортинженер, бортмеханик, авиадиспетчер дайындау бойынша оқу орнында оқитындарға, бортсерік жұмысына кірісетін тұлғаларға - ішкі ағзаларына - алғашқы медициналық куәландыруда;
     3) ұшқыш, штурман, бортинженер, бортмеханик, авиадиспетчер дайындау бойынша оқу орнында оқитындарға, бортсерік жұмысына кірісетін тұлғаларға - жүрегіне (эхокардиография) - алғашқы медициналық куәландыруда өткізіледі.
     13. Тыныштық күйдегі электрокардиография (Вильсон бойынша 12 таралым):
     1) ұшу құрамына жылына 2 рет;
     2) авиадиспетчерлеріне, бортсеріктер мен бортоператорларға жылына 1 рет.
     14. Электрокардиография 20 рет отырып-тұрғызумен (Вильсон бойынша 12 таралым) АА оқу орындарында ұшқыш, штурман, бортинженер, авиадиспетчер болу үшін оқитындарға, бортсерік жұмысына кірісетін тұлғаларға алғашқы медициналық куәландыруда жүргізіледі.
     15. Реоэнцефалография 40 жастан бастап 1-2 класты ұшқыштарға жылына 1 рет жүргізіледі.
     16. Электроэнцефалография АА оқу орындарында ұшқыш, штурман, бортинженер, авиадиспетчер болу үшін оқитындарға, бортсерік жұмысына кірісетін тұлғаларға алғашқы медициналық куәландыруда жүргізіледі.
     17. Колькоскопия әйелдерге 17 жастан бастап жұмысқа түскенде және медициналық көрсеткіштер болған жағдайда жүргізіледі.
     18. Функционалдық үстеме сынамалар:
     1) велоэргометриялық зерттеу жүргізіледі:
     1-2 класты ұшақтарындағы ұшқыштарға 35 жастан бастап жылына 1 рет;
     ұшқыштар, штурман, бортинженер, бортмеханик, бортрадистерге 40 жастан бастап жылына 1 рет;
     полярлық экспедиция мен ыстық климатты елдерге жіберілетін ұшу, авиадиспетчерлік құрамға;
     медициналық көрсеткіш бойынша;
     2) гипоксиялық зерттеу:
     жерде істейтін бортинженер, штурман, бортмеханик, бортрадист қызметкерлерін ӘК борт жұмысына дайындау алдында, 3-4 класс ұшақ ұшқыштарын 1-2 класс ұшақ класы ұшқыштығына дайындау алдында;
     ұзақ мерзімдік үзілістен кейін ұшу жұмысына қайта түсу кезінде - 1 жыл өткен соң егер авиация дәрігері қарауында болмаса, 1 жыл 4 ай өткен аралықта - авиация дәрігері қарауында болса;
     медициналық көрсеткіш бойынша.
     19. Ұшқыштар құрамы 40 жасқа толған соң қосымша 3 жылда 1 рет өткізіледі:
     1) қанды биохимиялық зерттеу: билирубин және оның фракциялары, ферменттер - АСТ және АЛТ, холестерин, альфа-холестерин атерогендік коэффициент (КАТ) есебімен, триглицеридтер;
     2) фиброгастродуоденоскопия (асқазанға рентгеноскопия);
     3) ішкі ағзаларды (бауыр, өт жолы, ұйқы без, талақ, бүйректер) ультрадыбыстық зерттеу.
     20. Дәрігерлік-ұшу сараптама мақсатында тексеруден өткен тұлғаларға стационарлық жағдайда тағайындалады:
     1) зертханалық зерттеу;
     биохимиялық зерттеу (жалпы белок, белок фракциялары, С-реактивті белок, сиалдық қышқыл, креатинин, қант, билирубин, АЛТ, АСТ, СФ, ГГТП, холестерин, альфахолестерин, триглицеридтер);
     зәр құрамындағы қант мөлшерін талдау (тәуліктік мөлшерден);
     тамақтанудан кейін 2 сағаттан соң қан құрамындағы қант мөлшерін талдау;
     нәжісте ішек құрт жұмыртқасын;
     мерезге қан құрамын талдау;
     басқа зертханалық тексеру көрсеткіш бойынша;
     2) асқазанға және ұлтабарға жас шамасына немесе медициналық көрсеткіш бойынша фиброгастродуоденоскопия немесе рентгеноскопия;
     3) ультрадыбыстық зерттеу:
     ішкі ағзаларға (бауыр, өт жолы, ұйқы безі, талақ, бүйректер) жас шамасына немесе медициналық көрсеткіш бойынша;
     жүрекке (эхокардиография) 55 жастан бастап; басқаларға медициналық көрсеткіш бойынша;
     4) тыныштық күйдегі электрокардиография; көрсеткіш бойынша - фармакологиялық сынамамен;
     5) ректороманоскопия көрсеткіш бойынша;
     6) аудиометрия.
     21. Басқа зерттеулер медициналық көрсеткіштер болған жағдайда жүргізіледі.

                                         Қазақстан Республикасының
                                           азаматтық авиациясында
                                           медициналық куәландыру
                                             ережесіне 4-қосымша

Кезекті куәландыру алдында медициналық
сертификат алу үшін үміткер толтырады

          Медициналық куәландырылу туралы өтініш

1. Аты-жөні, тегі _________________________________________________
2. Мекен-жайы _____________________________________________________
3. Туған жылы _________________ жынысы ____________________________
4. Медициналық сертификаттың түрі _________________________________
5. Жұмыс орны _____________________________________________________
6. Лауазымы _______________________________________________________
                   (ұшқыштар құрамы үшін - әуе кемесі түрі)
7. Жалпы ұшу уақыты ____ сағат, кейінгі жылдарда ____________ сағат
8. Осы мамандық бойынша жұмыс ұзақтығы _________ жыл
9. Бұрынғы ДҰСК-де куәландырылған күні _________.
10. Комиссияаралық кезеңдегі жағдайлар:
денсаулығына байланысты жұмыстан шеткерліген жағдай болды ма:
                                         Иә. Жоқ. (астын сызыңыз)
шеткеру күні және себебі:
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
дәрі-дәрмек қолдану дәлелдері:            Иә. Жоқ. (астын сызыңыз)
дәрінің түрі және мақсаты (себебі):
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

                                             Өтініштің келесі беті

                  Бұрынғы комиссияаралық кезеңге
                     медициналық сыртартқы

(куәланушылар ие, жоқ сөздерінің астын сызу арқалы толтырады,
қажет жағдайда толық жауап Ескерту бағанына жазылады)

                                                  1-14 тармақтарға
                                                       ескерту

1. Бас ауруының қатты немесе жиі болуы    Иә Жоқ
2. Бас айналу ұстамасы немесе талып қалу  Иә Жоқ
3. Дәріге реакция (қандай аллергенге)     Иә Жоқ
4. Көрудің бұзылуы немесе сағым           Иә Жоқ
5. Жүрек әрекетінің бұзылуы               Иә Жоқ
6. Кез келген себеппен естен тану         Иә Жоқ
7. Есту ағзасының бұзылуы                 Иә Жоқ
8. Тамыр қысымы көтерілуі және түсуі      Иә Жоқ
9. Асқазан мен ішек қызметінің бұзылуы    Иә Жоқ
10. Зәр шығару қызметінің бұзылуы         Иә Жоқ
11. Жүйке бұзылуының кез келген түрі      Иә Жоқ
12. Әуелік ауруы                          Иә Жоқ
13. Басқа ағзалар мен жүйелердің бұзылуы  Иә Жоқ
14. Ауруы бойынша (қандай) госпиталдау
   немесе амбулаторлық емдеу             Иә Жоқ

Мен _______________________________________________________________
                             (аты-жөні, тегі)

Осы өтініште жазылған жауаптар мен деректер толық және анық болып
табылады, сонымен қатар медициналық куәландырудан өткізу үшін және
ДҰСК-тің сараптама қорытындысын шығаруға негіз бола алады.

"____" ____________200__жыл              ________________________
                                                 жеке қолы

                                         Қазақстан Республикасының
                                           азаматтық авиациясында
                                           медициналық куәландыру
                                            ережесіне 5-қосымша

                Медициналық сертификат       класс

Сертификаттың иесі (толық аты мен туған жылы)
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
ұшу жұмысына жарамды деп табылды

Шектеулер
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

Берілген күні
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
_____________________________________________________ дейін жарамды

ДҰСК төрағасы.
Мөр
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

                                         Сертификаттың келесі беті

                  Кезеңді медициналық тексерулер
___________________________________________________________________
Келу мерзімі |Қаралған күні |Жіберілу туралы шешім |Дәрігердің қолы
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

Денсаулығы бойынша жарамдылық Стандарттарының тармақтары
___________________________________________________

Басқа белгілер:____________________________________

Ескерту: бланк өлшемі А7 (11 х 8 см)

                                         Қазақстан Республикасының
                                           азаматтық авиациясында
                                           медициналық куәландыру
                                            ережесіне 6-қосымша

ДҰСК мөртаңбасы

                         ДҰСК анықтамасы
          N___ медициналық куәландырулу туралы

Аты-жөні, тегі, туған жылы ______________________________________
___________________________________________________________ берілді
Осы тармақтар бойынша: негізгі _________, жалғасқан _______________
денсаулығы бойынша жарамдық Стандарттарының талабына сәйкес
келмегендіктен ____________________________________________________
                              (сертификаттың түрі)
медициналық сертификат берілмейді.
Негізгі диагнозы: _________________________________________________
Қосалқы диагнозы: _________________________________________________
Ұсыныстар:
Қайта куәландырылуға ұсыныс жасалған жоқ,
____ айдан кейін ұсынылады (қажетсізін өшіріп тастаңыз)

Анықтаманың берілген күні "____" ________________20__жыл
ДҰСК төрағасы
ДҰСК мөрі
___________________________________________________________________

ДҰСК мөртаңбасы
Кадр бөліміне ___________________________
              (авиакомпанияның атауы)

    Медициналық сертификаттың берілмеуі туралы N________ хабарлама
Денсаулығы бойынша жарамдылық Стандарттарының талаптарына сай
келмегендіктен азамат (ша)_________________________________________
                                  (куәланушының аты-жөні)
медициналық сертификат берілмейді.
(тармақ___________________________________________________)

ДҰСК сараптама қорытындысы 20___жылы "____ "_______ шығарылды.
ДҰСК төрағасы
ДҰСК мөрі

Қазақстан Республикасының
азаматтық авиациясында  
медициналық куәландыру  
ережесіне 7-қосымша    

Полярлық экспедициядағы, ыстық климатты елдердегі
жұмыстарға және авиациялық-химиялық жұмыстарға
медициналық қарсы көрсетім

     Полярлық экспедицияға, ыстық климатты елдерге жіберілген немесе АХЖ-да істейтін авиация мамандар ДҰСК-де медициналық куәландырылу кезінде Стандарттардың бөлек тармақтары бойынша қарсылықтар есептелінеді:
     1) полярлық экспедициядағы жұмыстар үшін:
     2.2), 4.2), 6.2), 10.2), 11, 12.2), 13.2) 14.2), 16.2), 17.2), 18.2), 21.2), 25.2), 30.2), 34.2), 35.2), 36.2), 37.2), 38.2), 41.2), 43.2), 44, 46.2), 47.2), 48.2), 49.2), 52 (0,6 коррекциямен 1,0 төмен емес), 55.2), 55.3), 56.2), 60.2), 60.3), 63.3);
     2) климаты ыстық елдердегі жұмыстар үшін:
     2.2), 4.2), 6.2) 9.2), 11, 12.2), 13.2), 14.2), 16.2), 21.2), 30.2), 31.2), 34.2), 37.2), 38.2), 39.2), 41.2), 43.2), 44, 55.2), 55.3), 56.2), 60.3), 63.3);
     3) авиациялық-химиялық жұмыстар үшін (улы химикаттарды қолданғанда):
     2.2), 9.2), 11, 12.2), 13.2), 14,2), 16,2), 23,2), 24,2), 25.2), 30.2), 38.2), 39.2), 41.2), 44, 46.2), 47.2), 48.2), 49.2), 63,2), 63.3).

     Улы химикаттармен жұмысқа жарамсыздығы қарастырылған Стандарттар тармақтары бойынша ДҰСК авиация мамандарды биоөнімдер мен минералды тыңайтқыштармен жұмыс істеуге жіберуге құқы бар. Қарсы көрсетім тізбектемелерінен (21.2 тармақ) "Қолқа атеросклерозы" алынып тасталады.

                                         Қазақстан Республикасының
                                           азаматтық авиациясында
                                           медициналық куәландыру
                                            ережесіне 8-қосымша

              Дәрігелік-ұшу сараптау комиссиясының
                      хаттамалар журналы

                20______ж "_____"___________ N_____
                    ДҰСК отырысының хаттамасы

Төрағасы _____________________ мүшелері_____________________
____________________________________________________________
___________________________________________________________________
N|Аты-жөні,|Туған|  Лауазымы,|Куәлануға| Шағымдар |Сараптама қоры.
|  Тегі   |Жылы |жұмыс орны,| себеп   |клиникалық|тындысы, алдын
|         |     |жалпы ұшқан|         | диагноз  |ала емдеу және
|         |     |   уақыты  |         |          |сауықтыру шара.
|         |     |   (сағат) |         |          |лары, диспансер.
|         |     |           |         |          | лік есеп тобы
___________________________________________________________________
1     2      3        4           5          6            7
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

ДҰСК төрағасы______________________________________ (қолы)
Мүшелері __________________________________________ (қолы)
       __________________________________________ (қолы)

ДҰСК мөрі

      Ескерту:
     1. Жыл сайын хаттама нөмірі 1 қаңтардан бастап жүргізіледі,
1-бағандағы реттік нөмірі бөлшекпен көрсетіледі: алымда - нөмір жыл
басынан, бөлімде - ДҰСК-дегі медициналық куәланудың әр күн сайынғы
нөмірі.
     2. 7-бағанда медициналық куәланудырылудың нәтижесінде
шығарылған ДҰСК-нің ұсыныстары мен ұйғарымдары көрсетіледі.
     3. Журнал беттері нөмірленеді және бекітіледі.
     4. Журнал ДҰСК төрағасында қызмет бабы үшін қолданылатын
құжат ретінде 30 жыл сақталады.

Қазақстан Республикасының
азаматтық авиациясында  
медициналық куәландыру  
ережесіне 9-қосымша    

Дәрігерлік-ұшу сараптау комиссиясы
туралы ереже

     1. Дәрігерлік-ұшу сараптау комиссиясы Қазақстан Республикасы уәкілетті органының рұқсаты бойынша азаматтық авиация төңірегінде Қазақстан Республикасы авиация мамандарын медициналық куәландыру үшін құрылады.
     2. Қажетті құралдар және саймандармен жабдықталған, авиация және жалпы медицина бойынша дайындығымен жеткілікті мамандары бар авиамедициналық мекеме ДҰСК үшін клиникалық-диагностикалық база болып табылады.
     3. ДҰСК кәсіби жарамдылығын сараптауға денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті органымен берілген лицензия болса, авиация мамандарға медициналық куәландыру өткізуге құқылы.
     4. Сарапшы-дәрігерлер іс-әрекетін ДҰСК құрамында жүзеге асырады.
     5. ДҰСК-нің штат кестесі келесі құрамда жасалады: төраға, төрағаның орынбасары - ұшуды медициналық қамтамасыздандыру бойынша дәрігер-сарапшы, дәрігер-терапевт-сарапшы, дәрігер-невропатолог-сарапшы, дәрігер-хирург-сарапшы, дәрігер-офтальмолог-сарапшы, дәрігер-оториноларинолог-сарапшы, дәрігер-психоневролог-сарапшы, фельдшер-комиссия хатшысы, медбикелер.
     6. ДҰСК құрамына жалпы еңбек жылы 10 жылдан кем емес, соның ішінде авиациялық медицинадағы еңбек жылы бойынша 3 жылдан кем емес авиамедициналық мекемеде жұмыс істейтіндер қатарындағы жоғары білікті дәрігерлер кіргізіледі.
     ДҰСК төрағасы болып емдеу бөлімін бітірген, мамандығы бойынша және авиациялық медицина бойынша дайындығы бар, сонымен қатар еңбек жылы 10 жылдан кем емес, соның ішінде ұшуды сараптау бойынша 3 жылдан кем емес дәрігер ОДҰСК келісумен тағайындалады.
     7. ДҰСК құрамы толық болмаған жағдайда және дәрігер-сарапшылар мен ДҰСК төрағасы лауазымын қос қызметті атқару медициналық куәландыру өткізуіне рұқсат берілмейді.
     Кейбір жағдайларда, штаттағы маман уақытша болмаған кезде, ДҰСК құрамында жұмыс істеуге авиамедициналық мекемелері және алдын ала осы Ережеге сай дайындалған денсаулық органдарының білікті мамандарын тартуға рұқсат беріледі.
     8. Ауруларға емдеу-алдын алу көмегін көрсеткен ДҰСК дәрігерлерінің еңбекке жарамсыз қағазын беруге құқы бар.

Қазақстан Республикасының
азаматтық авиациясында  
медициналық куәландыру  
ережесіне 10-қосымша   

Азаматтық авиацияның Орталық дәрігерлік-ұшу
сараптау комиссиясы туралы ереже

     1. Қазақстан Республикасы азаматтық авиацияның Орталық дәрігерлік-ұшу сараптау комиссиясы Қазақстан Республикасы азаматтық авиациясының ұшу персоналына медициналық сертификат беретін мемлекеттік жоғарғы орган болып саналады. ОДҰСК-тің сараптама қорытындысы бойынша Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен шағымдануға жатуы мүмкін.
     2. Құрамында өзінің стационары бар авиамедициналық ұйым ОДҰСК-інің клиникалық-диагностикалық базасы болып табылады.
     3. ОДҰСК міндеттері:
     Қазақстан Республикасы азаматтық авиация медициналық мекемесінің дәрігерлік-ұшу сараптау комиссиясы ТМД мен ААХҰ, азаматтық авиация медициналық мекемелерінің медициналық ғылым жетістігін және алдыңғы жұмыс тәжірибесін іс-жүзіне енгізу негізінде ұйымдастырушылық, емдік, диагностикалық, сараптау және сауықтыру-алдын алу жұмысын жетілдіру;
     ұшу құрамы, авиадиспетчерлер, азаматтық авиация оқу орнында дәріс алушы тұлғалардың, бортсеріктердің денсаулық жағдайына медициналық талаптар қою;
     авиация мамандардың денсаулығын қорғауға және кәсіби жұмысқа қабілеттілігін сүйемелдеуге бағытталған емдеп-сауықтыру және сауықтыру-алдын алу шараларын ұйымдастыру мен жетілдіру сұрағы бойынша ДҰСК АА үйлестіру және әдістемелік жетекшілік;
     авиация мамандардың дәрігерлік-ұшу сараптамасына байланысты болған жанжал мен сараптауды шешу кезінде қызметін көрсету;
     авиация мамандардың медициналық куәлануы бойынша статистикалық есеп, қорытынды, талдау және әдістемелік, ақпараттық материал жасау, куәланушылардың денсаулық жағдайына талаптар анықтау мақсатында дәрігерлік-ұшу сараптау бойынша жұмыс тәжірибесін жалпылау және дәрігерлік-ұшу сараптау жұмысы әдістемесінің жетілдірілуі.
     4. ОДҰСК функциялары:
     Қазақстан Республикасы дәрігерлік-ұшу сараптау комиссиясымен ұйымдастырушы-әдістемелік жетекшілік азаматтық авиациясы мамандарының кәсіби жұмысқа қабілеттілігін сүйемелдеуге және денсаулығын сақтауға, дәрігерлік-ұшу сараптауды жетілдіруге бағытталған;
     отандық пен шетелдік авиациялық және клиникалық медицинасының жетістіктерін ДҰСК жұмысы тәжірибесіне енгізу негізінде дәрігерлік-ұшу сараптау ұйымдастыру және сауықтырушы-алдын алу шаралары сұрақтары бойынша ақпараттық және нұсқаулық-әдістемелік материалдар жасау;
     авиация дәрігерлерін, ДҰСК-нің сарапшы-дәрігерлерін, ДҰСК-ні сертификациялау, ДҰСК-нің сарапшы-дәрігерлеріне медициналық куәландыру құқығы уәкілеттілігін беру және азаматтық авиациялық авиация мамандарына медициналық сертификат беру;
     ОДҰСК-ге бекітілген әміршілік-ұшу мен ұшу құрамын және күрделі сараптама мәселесін шешу үшін авиакомпаниялар мен авиакәсіпорындардан жіберілген басқа авиация мамандарды, сонымен қатар келісімшарт негізінде (соның ішінде - авиация маманның жеке өтініші және басқа ведомствалық кәсіпорынмен келісімшарт бекітімі жағдайында) медициналық куәландыру;
     авиация мамандардың денсаулығына қойылатын талаптарды дайындау, дәрігерлік-ұшу сараптау бойынша, оны жетілдіруге бағытталған нормативтік құжаттарға толықтыру мен өзгертулер енгізуге ұсыныстар дайындау;
     ДҰСК сараптама қорытындысын осы Ережеге сәйкес бекіту;
     ДҰСК-де сараптама жағдаяттарына қатысты таласушылық пен күрделі келіспеушілік жағдай туындаса, сонымен қатар куәланушымен немесе медицина мекемесі жетекшесімен ДҰСК сараптама қорытындысына шағымданушылық туындаса, мәселені қарастыру;
     авиамедициналық мекемелеріне дәрігерлік-ұшу сараптау сапасын арттыруға, емдеп-сауықтыру мен сауықтыру-алдын алу шараларын ұйымдастыруға бағытталған жергілікті жерде іс-жүзінде көмек көрсету;
     ұшу, диспетчерлік құрамын, АА оқу орнында дәріс алушылар мен бортсеріктерді медициналық қамтамасыздандыруды ұйымдастыру бойынша авиация мамандардың денсаулығын және кәсіби жұмысқа қабілеттілігін сақтауға бағытталған шаралар жасаумен аймақтық ДҰСК жұмысын талдау, статистикалық материалдарды шолу және өңдеу.
     5. ОДҰСК-нің:
     зерттеудің негізділігі, толық көлемділігі мен сапалылығы жағынан және емдеп-сауықтыру мен алдын алу-салауаттандыру шараларын өткізуде ДҰСК сарапшы-дәрігерлерінің іс-әрекетін үйлестіруге;
     ДҰСК сарапшы-дәрігерлерінің лауазымды қызметіне сәйкестігін аттестациялауға, авиация мамандарын медициналық куәландырудан өткізуге құқы болатындай сарапшы-дәрігерлерге сертификат беруге;
     егер осы Ереже талаптары орындалуы қамтамасыз етілмесе сарапшы-дәрігерлерінің іс-әрекетін тоқтатуға;
     аймақтық ДҰСК-нің сараптама қорытындысын жоюға және өзгертуге;
     дәлелді сараптама қорытындысын шығару үшін авиакомпания (авиакәсіпорын), оқу орны мен АА медициналық мекемелері басшыларынан қажетті қосымша материалдар сұрастыруға;
     ұшу құрамы мен куәланушының басқа контингенттерін стационарлық тексеруге, сонымен қатар Қазақстан Республикасы денсаулық сақтау органдарының аймақтық клиникалары мен институттарына жіберуге;
     ұшу жұмысына, ӘҚБ жұмысы, бортсеріктеріне, АА оқу орнына оқуға жарамдылығы туралы сараптама қорытындысы, кейбір жағдайларда жұмысқа (оқуға) жарамсыздығын қарастыратын, денсаулығына байланысты барлық жарамдылық баптары бойынша жеке бағалауды жетекшілікке ала отырып шығарады, сонымен қатар осы Ережеде қарастырылмаған қорытынды шығаруға құқы бар.
     6. ОДҰСК келесілер үшін жауапкершілік артады:
     аймақтық ДҰСК-нің, дәрігер-сарапшының және авиация дәрігерлерінің жұмысын ұйымдастыру;
     ДҰСК сарапшы-дәрігер уәкілеттілігіне медициналық куәландыру өткізуге құқы беру негізділігі;
     ДҰСК сарапшы-дәрігерлерінің өз мамандықтары бойынша медициналық тексеру өткізудің толық және сапалы екендігіне және сараптау қорытындысының негізділігіне.
     7. Қазақстан Республикасының азаматтық авиацияның ОДҰСК-ні төраға басқарады, ол Қазақстан Республикасы азаматтық авиациясының дәрігерлік-ұшу сараптау бойынша штаттан тыс бас маман болып табылады.
     ОДҰСК төрағасына тағайындау және аталмыш лауазымнан шеткеру Қазақстан Республикасы азаматтық авиациясы төңірегіндегі уәкілетті органның басшысының бұйрығымен бекітіледі.
     ОДҰСК төрағасына мамандығы бойынша жалпы еңбек жылы 10 жылдан кем емес, соның ішінде 5 жылы дәрігерлік-ұшу сараптау бойынша, мамандығы және авиациялық медицина бойынша дайындығы бар емдеу факультетін бітірген терапевт-дәрігер сайланады.
     8. ОДҰСК төрағасының:
     ДҰСК-ні, авиация мамандарды сертификаттау мәселесін қарастыруда, АА ұшу құрамы мен диспетчерлердің денсаулығын, жұмысқа қабілеттілігін сақтауға бағытталған, емдеп-сауықтыру және алдын алу-салауаттандыру шараларын ұйымдастыруда мемлекеттік және қоғамдық мекемелерде, ұйымдарда АА медициналық қызметін көрсетуге;
     ОДҰСК қызметкерлерін тағайындауға, ығыстыруға, шеткеруге, сонымен қатар марапаттау мен тәртіпке келтіруге ұсынуға;
     ДҰСК сарапшы-дәрігерлердің кезекті еңбек демалысы, ауырып қалуы және іссапарлық кезеңінде уақытша орынбасуға жалпы денсаулық сақтаудағы алдыңғы саптағы мамандарды тартуға;
     аймақтық ДҰСК төрағаларын тағайындауда келісуге құқы бар.
     9. ОДҰСК төрағасы ОДҰСК-нің жұмысын ұйымдастыруға және осы Ереже талаптарын сақтауға жауапты.
     10. АА ОДҰСК-нің мөртабаны және өз атауы жазылған дөңгелек мөрі бар.

                                         Қазақстан Республикасының
                                           азаматтық авиациясында
                                           медициналық куәландыру
                                            ережесіне 11-қосымша

ДҰСК атауы бар мөртаңба

                        Ауруы туралы куәлік

20___жылдың "____ "____________________
___________________________________________________________________
                    (ДҰСК-нің толық аты)

дәрігерлік-ұшу сараптау комиссиясымен куәландырылды

1. Аты-жөні, тегі _________________________________________________
                                    (толығымен)
2. Туған жылы_______________ Жұмыс орны____________________________
3. Лауазымы ____________, әуе кемесінің түрі ______________________
4. Тұрақты мекен-жайы _____________________________________________
5. Ұшу жұмысы қай кезден ________ Барлық ұшу_______________________
6. Қашан және қандай оқу орнын бітірген ___________________________
7. Алдыңғы ДҰСК қорытындысы мен өткен күні ________________________
8. Бойы _______, салмағы ________, кеуде ауқымы ___________________
9. Шағымдар _______________________________________________________
10. Сыртартқы _____________________________________________________
(осы жарақат, аурулар қандай жағдайда және қашан алынған көрсету)
11. Ауырған аурулары ______________________________________________
___________________________________________________________________
12. Тексеруде, зерттеуде болды ____________________________________
                                 (емдеу мекемелері мен онда
___________________________________________________________________
                  болған уақытын көрсету)
13. Қолданылған емдеу шаларалы ____________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
14. Комиссияаралық мерзімде санаторлық (сауықтыру) орнында болды
___________________________________________________________________
           (қашан, қайда, және нәтижесін көрсету)
15. Комиссияаралық мерзімде еңбекке жарамсыз қағазымен болды
___________________________________________________________________
       (қандай аурумен ауырғанын немесе зақымданғанын,
___________________________________________________________________
                 күндер санын көрсету)
16. Тексерудің объективті белгілері (барлық ағзалар мен жүйелер
бойынша) __________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
17. Арнайы тексеру нәтижелері (зертханалық, рентгенологиялық, ЭКГ
және басқа) _______________________________________________________
___________________________________________________________________
18. Негізгі диагноз________________________________________________
___________________________________________________________________
Қосалқы диагноз:___________________________________________________
___________________________________________________________________

19. Дәрігерлік-ұшу сараптау комиссиясының қорытындысы:
Денсаулығы бойынша жарамдылық Стандарттарының _______ бағасы
негізгі ________ және қолқасы тармақтар негізінде _________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
        (ДҰСК қорытындысын толығымен көрсету)

20. ДҰСК-нің емдеу-алдын алу және басқа да ұсынымдары _____________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

ДҰСК төрағасы                   _____________________
М.О.                                     қолы

АА ОДҰСК қорытындысы: _____________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

Ұсыныстар:
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

"____" ___________________20____ж

ОДҰСК төрағасы                         ___________________
                                             қолы

М.О.

                                         Қазақстан Республикасының
                                           азаматтық авиациясында
                                           медициналық куәландыру
                                            ережесіне 12-қосымша

Келісемін                                             Бекітемін
Авиакомпания (авиакәсіпорын) жетекшісі            ДҰСК төрағасы
_________________________                    _______________________
"___" _____________20__ж.                    "___"___________20__ж.

                         Қорытынды акт

___________________________ авиакомпания (авиакәсіпорын) ұшу
құрамын, дәріс алушылар құрамы, авиадиспетчерлер, ботсеріктері,
бортоператорлар тұлғаларын медициналық куәландыру нәтижесі бойынша
_____________________ ДҰСК өткізілген "__ "_______________________
"___"______________20__ дейінгі кезеңде медициналық куәландыруға
жатқызылған барлығы ____ адам; оның ішінде бітіргендер ___ адам.

                1. Жарамсыз болып табылғандар:
___________________________________________________________________
N р/с|Аты-жөні, тегі | Лауазымы | ДҰСК диагнозы және тағайындауы
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

     2. ДҰСК-де әрі қарай куәландыратын стационарлық тексеру
              мен емдеуді (сауықтыруды) қажет етеді:
___________________________________________________________________
N р/с| Аты-жөні, тегі | Лауазымы | Мамандығынан шеттетілу себептері
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

   3. Комиссияаралық мерзімде емделуге (сауықтырылуға) жатады:
___________________________________________________________________
N р/с| Аты-жөні, тегі | Лауазымы | Мамандығынан Шеттетілу себептері
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

Авиация дәрігері       __________________ қолы

Қорытынды акт 3 данада жасалынады: авиация дәрігері, ДҰСК төрағасы
мен авиакомпания (авиакәсіпорының) жетекшісі үшін. АА оқу
орындарында ұшу құрамы мен курсанттарға қорытынды акт бөлек
жасалынады.

                                         Қазақстан Республикасының
                                           азаматтық авиациясында
                                           медициналық куәландыру
                                            ережесіне 13-қосымша

Мекеменің аты көрсетілген мөртаңба

       Ұшу құрамын, дәріс алушы құрамы, авиадиспетчерлерін,
         бортсеріктер мен бортоператорлар тұлғаларын
          ОДҰСК-ке (госпиталдау, кеңес алуға) жолдама

Тегі ______________________________________________________________
Аты _______________________ әкесінің аты __________________________
Туған жылы ____________ лауазымы __________________________________
Әуе кемесінің түрі ________________________________________________
Авиакомпания (авиакәсіпорын) ______________________________________
Мекен-жайы ________________________________________________________
Жеке өзі жіберіледі (немесе медқұжат) _____________________________
___________________________________________________________________
                               (қайда)

Жіберу мақсаты ____________________________________________________
Диагноз ___________________________________________________________
___________________________________________________________________

Соңғы ДҰСК қорытындысы 20_____ж "____" _____________________
___________________________________________________________________
Қосымша: медициналық кітапша_______________________ дана
        медициналық карта________________________ дана
        ауруы туралы куәлік _______________________ дана
        медициналық мінездеме_____________________ дана
        __________________________ "____ " бет көшірме
        ЭКГ жазбалары_____________________________ шт
        басқа медқұжаттар_______________________________
        ___________________________________ "______ " бет

Дәрігердің қолы                       ________________________
                                         лауазымы, тегі

"___" ________________20___ж.

                                         Қазақстан Республикасының
                                           азаматтық авиациясында
                                           медициналық куәландыру
                                            ережесіне 14-қосымша

ДҰСК мөртаңбасы

___________________________________________________________________
                     (АА оқу орнының атауы)
            оқуға дәріс алушылар медициналық қорытынды

Тегі ______________________________________________________________
Аты _________________________ әкесінің аты ________________________
Туған жылы _______________
________________________________________________________ ДҰСК атауы
"____" _________20____жылы денсаулық жағдайы бойынша жарамдылық
Стандарттарының ___________ бағанының _________ тармағы бойынша
_____________ жарамды деп саналады.

Медициналық қорытынды 20___ж "____ "__________ дейін жарамды
ДҰСК төрағасы ______________________________
                         (қолы)

Мөр орны

                                                      Келесі беті

                     Кезеңді медициналық тексеру
___________________________________________________________________
Келу мерзімі |Тексеру күні | Қорытынды | Авиация дәрігердің қолы
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

Ерекше белгілер: __________________________________________________
___________________________________________________________________

Ескерту: бланк өлшемі А7 (11х8 см).

                                         Қазақстан Республикасының
                                           азаматтық авиациясында
                                           медициналық куәландыру
                                            ережесіне 15-қосымша

             Дене салмағының өлшем индексі бойынша
           (Кетле) дене салмағын бағалау кестесі
___________________________________________________________________
Бойы (см) |   Қалыпты   | Дененің артық | Семірудің  | Семірудің
          | салмақ (кг) | салмағы (кг)  | 1 сатысы   | 2 сатысы
          |     (ДСИ    |      (ДСИ     | (кг)(ДСИ   | (кг)
          |  20,0-20,9) |   26,0-29,9)  | 30,0-34,9) | (ДСИ>35,0)
___________________________________________________________________
   146          43-45           55-64         64-74         75
   147          43-56           56-65         65-75         76
   148          44-57           57-66         66-76         77
   149          44-58           58-66         67-77         78
   150          45-48           58-67         68-79         79
   151          45-59           59-68         68-80         80
   152          46-60           60-69         69-81         81
   153          47-61           61-70         70-82         82
   154          47-61           62-71         71-83         83
   155          48-62           62-72         72-84         84
   156          49-63           63-73         73-85         85
   157          49-64           64-74         74-85         86
   158          50-65           65-75         75-87         87
   159          51-65           65-76         76-88         88
   160          51-66           67-77         77-89         90
   161          62-67           67-78         78-90         91
   162          52-68           68-78         79-92         92
   163          53-69           69-79         80-93         93
   164          54-70           70-80         81-94         94
   165          54-71           71-81         82-95         95
   166          55-71           72-82         83-96         96
   167          56-72           73-83         84-97         98
   168          56-73           73-84         85-99         99
   169          57-74           74-85         86-100        100
   170          58-75           75-86         87-101        101
   171          58-76           76-87         88-102        102
   172          59-77           77-88         89-103        104
   177          36-81           81-94         94-109        110
   178          63-82           82-95         95-111        111
   179          64-83           83-96         96-112        112
   180          65-84           84-97         97-113        113
   181          66-85           85-98         98-114        115
   182          66-86           86-99         99-116        116
   183          67-87           87-100       100-117        117
   184          68-88           88-101       102-118        119
   185          68-89           89-102       103-119        120
   186          69-90           90-103       104-121        121
   187          70-91           91-105       105-122        122
   188          71-92           92-106       106-123        124
   189          71-93           93-107       107-125        125
   190          72-94           94-108       108-126        126
   191          73-94           95-109       109-127        128
   192          74-95           96-110       111-129        129
   193          75-96           97-111       112-130        130
   194          75-97           98-113       113-131        132
   195          76-98           99-114       114-133        133
   196          77-100         100-115       115-134        134
   197          78-101         100-116       116-135        136
   198          78-102         102-117       118-137        137
   199          79-103         103-118       119-138        139
   200          80-104         104-120       120-140        140
___________________________________________________________________
     Дене салмағының индексі (ДСИ) мына формула бойынша есептеледі:
салмағы (кг)
бойы (м 2 )

                                         Қазақстан Республикасының
                                           азаматтық авиациясында
                                           медициналық куәландыру
                                            ережесіне 16-қосымша

             Дәрігерлік-ұшқыштық сараптау кезінде
           өлшемге жататын буындағы қозғалыс көлемі

___________________________________________________________________
 Буын |Қозғалас бағыты| Өлшем үшін шығару |Қозғалыс көлемі (бұрыш)
      |               | жағдайы, есептеу  |_______________________
      |               | басталатын бұрыш  |Мөлшерде|Шектеу, сәл
      |               |                   |        |тұрғыда жіктеу
___________________________________________________________________
  1           2                 3              4           5
___________________________________________________________________
Иық     Бүгілуі (алға   Тұрғанда. Қол дене  175-180  120-ға дейін
       жылжу, иық      бойына түсірілген,
       буындарын       орта қалыпта супи.
       қосқанда)       нация және пронация
                       арасында (0)
       Иілуі (артқа    Олда сондай         45-50    20-ға дейін
       жылжу)
      Бұрылуы (иық    Тұрғанда. Қол тік   180      120-ға дейін
       буынын          қалыпты, супинация
       қосқанда)       (0)

Шынтақ  Бүгілуі         Тұрғанда. Қол       27-30    80-ге дейін
                       түсірілген, кішкене
                       қайырылған (180)
      Иілуі           Олда сондай         180      160
Кәрі    Пронация        Тұрғанда             90      60-қа дейін
жілік                   және отырғанда.
                       Қол 90 градусқа
                       жиналған.
                       Білек орта
                       қалыпта, саусақ
                       және саусақ
                       сүйектері білек.
                       пен бір жазықтықта
                       (0)
       Супинация       Ол да сондай        90       60-қа дейін

Алақан  Бүгілуі         Тұрғанда. Қол кеуде 80       30-ға дейін
бөлік.                  бөлігінде, білек
тері                    буынына бүгілген,
                       білек бүгілген
                       (180)
       Иілуі           Олда сондай         70        15-ке дейін
      Бұрылуы         Олда сондай, білек  160       175-ке дейін
                       супинация жағдайда,
                       саусақ сүйектері
                       иықпен бір
                       жазықтықта (180)
      Келтіруі        Олда сондай         135-140  165-ке дейін

Алақан  Бүгілуі         Отыру. Шынтақ       Бірінші  155-ке дейін
және                    тірегі, тік,        саусақ   60-дейін
саусақ                  саусақтар тік       135-ке
сүйек.                  қалыпта (180)       дейін,
тері                                        басқасы
                                           90-95
      Иілуі           Олда сондай        180-210   165-170
                                                    Саусақаралық
                                                    буындарының
                                                    қозғалысының
                                                    шектеулі
                                                    болуына қарай
                                                    қол ұшы ұстау
                                                    қабілеті
                                                    сақтау керек
                                                    және 1-ші
                                                    саусақтың
                                                    басқаларға
                                                    қарсы қойылымы
                                                    сақтаулы керек

Жамбас. Бүгілуі        Арқаға жату. Тізе    120      100
бел сү.                бүгілуі. Жамбас
йектері                бекітілуі (0)

      Иілуі          Ішпен жату болмаса   15-20    10
                      сау бүйірімен жату.
                      Тізені босату.
                      Жамбасты біріктіру
                      (0)
      Бұрылуы        Арқаға жату. Табан   50-90    30
                      орта жағдайда,
                      тізенің 90к (0)
                      бұрышында
      Келтіруі       Олда сондай          20-30    10
      Супинация      Олда сондай, тізе    60       40
                      босатылған
      Пронация       Олда сондай          40       20-ға дейін

Балтыр  Бүгілуі        Арқаға жату болмаса  130      110
және                   бүйірге жату.
табан                  Балтырға табанның
сүйек.                 бұрышы 90
тері
      Иілуі          Олда сондай          70       80

Самай   Тік қозғалыс   Аузын кең ашып       Ауыздың  3 см
және                   см-мен өлшейді       бірқа.
жақ                    төменгі және         лыпты
сүйегі                 жоғарғы алдыңғы      ашылуы
                      тістердің аралығын   3 см-ден
                                           6 см-ға
                                           дейін
___________________________________________________________________

Об утверждении Правил медицинского освидетельствования в гражданской авиации Республики Казахстан

Приказ Министра здравоохранения Республики Казахстан от 20 октября 2004 года № 748. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 17 ноября 2004 года № 3207. Утратил силу приказом Министра здравоохранения Республики Казахстан от 30 июня 2010 года № 476

      Сноска. Утратил силу приказом Министра здравоохранения РК от 30.06.2010 № 476.

"Согласовано"                   
Министр транспорта и коммуникаций         
Республики Казахстан               
26 октября 2004 года               

     В соответствии с подпунктом 22) статьи 7 Закона Республики Казахстан "О системе здравоохранения", пунктами 1 и 3 статьи 13 Закона Республики Казахстан "О безопасности и охране труда", пунктами 107-112 Основных правил полетов в воздушном пространстве Республики Казахстан, утвержденных Постановлением Правительства Республики Казахстан от 17 июля 2003 года N 712, в целях дальнейшего совершенствования медицинского обеспечения полетов в гражданской авиации Республики Казахстан ПРИКАЗЫВАЮ:
     1. Утвердить прилагаемые Правила медицинского освидетельствования в гражданской авиации Республики Казахстан.
     2. Департаменту лечебно-профилактической работы, аккредитации и анализа информации (Нерсесов А.В.) направить настоящий приказ на государственную регистрацию в Министерство юстиции Республики Казахстан.
     3. Административному департаменту (Акрачкова Д.В.) обеспечить официальное опубликование настоящего приказа после его государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан.
     4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на вице-министра здравоохранения Республики Казахстан Диканбаеву С.А.
     5. Настоящий приказ вводится в действие со дня его официального опубликования.

     Министр       

     

Утверждены приказом            
Министра здравоохранения          
Республики Казахстан            
от 20 октября 2004 года N 748         
"Об утверждении правил          
медицинского освидетельствования      
в гражданской авиации           
Республики Казахстан"           

Правила медицинского освидетельствования
в гражданской авиации Республики Казахстан Глава 1. Общие положения

     1. Настоящие Правила медицинского освидетельствования в гражданской авиации Республики Казахстан (далее - Правила) регламентируют порядок проведения обязательного медицинского освидетельствования авиационных специалистов согласно требованиям действующего законодательства Республики Казахстан, Конвенции о Международной гражданской авиации, подписанной в Чикаго 7 декабря 1944 года, и распространяются на все юридические и физические лица, независимо от форм собственности, занимающиеся авиационной деятельностью на борту воздушного судна в рейсовых условиях, управлением воздушным движением, а также лиц, обучающихся в учебных заведениях гражданской авиации Республики Казахстан.
     2. В настоящих Правилах используются следующие основные понятия:
     1) авиационный врач - специалист, имеющий высшее медицинское образование и подготовку в области авиационной медицины, обеспечивающий профессиональное здоровье и надежность работы лиц, от которых зависит эффективность летной работы и безопасность полетов;
     2) врач-эксперт - авиационный врач, выносящий экспертное заключение по своей специальности о годности к работе авиационного персонала по оценке его здоровья;
     3) врачебно-летная экспертная комиссия - экспертный орган, определяющий и прогнозирующий трудоспособность человека для выполнения полетов на летательных аппаратах и организации воздушного движения, а также предотвращающий допуск к управлению ими больных лиц и лиц, имеющих повышенный риск внезапной потери работоспособности вследствие обострения латентно протекающего заболевания;
     4) медицинское освидетельствование - трехзвеньевая система мероприятий, направленная на сохранение здоровья, повышение работоспособности авиационного персонала, обеспечивается комплексом медицинских обследований здоровых лиц с целью выявления начальных и латентно протекающих заболеваний, определения функциональной полноценности органов и систем организма при наличии патологических изменений и вынесения заключения об адекватности функций требованиям профессиональной деятельности; включает в себя ежегодное медицинское освидетельствование во врачебно-летной экспертной комиссии, динамическое врачебное наблюдение за авиационным персоналом в межкомиссионный период, предполетный (предсменный) медицинский осмотр;
     5) специалисты, эпизодически выполняющие задания на борту воздушного судна - лица наземного инженерно-технического состава, обеспечивающие в рейсовых условиях подготовку воздушного судна, а также другие лица, эпизодически привлекаемые для выполнения на борту воздушного судна отдельных заданий.
     3. В настоящих Правилах используются следующие сокращения слов:
     1) АХР - авиационно-химические работы;
     2) АД - артериальное давление;
     3) АСТ - аспартатаминотрансфераза;
     4) АЛТ - аланинаминотрансфераза;
     5) ВЛЭК - врачебно-летная экспертная комиссия;
     6) ВС - воздушное судно;
     7) ВКК - врачебно-консультативная комиссия;
     8) ВНС - вегетативная нервная система;
     9) ВГД - внутриглазное давление;
     10) ГА - гражданская авиация;
     11) ГГТП - гаммаглютамилтранспептидаза;
     12) Д - диоптрия;
     13) ИКАО - Международная организация гражданской авиации;
     14) МСЭК - медико-социальная экспертная комиссия;
     15) УВД - управление воздушным движением;
     16) РЭГ - реоэнцефалография;
     17) СНГ - Содружество Независимых Государств;
     18) СПИД - синдром приобретенного иммунодефицита;
     19) ЦВЛЭК - Центральная врачебно-летная экспертная комиссия;
     20) ЦНС - центральная нервная система;
     21) ЧМТ - черепно-мозговая травма;
     22) ЧСС - частота сердечных сокращений;
     23) ЩФ - щелочная фосфатаза;
     24) ЭКГ - электрокардиография;
     25) ЭЭГ - электроэнцефалография.
     4. Задачами медицинского освидетельствования являются:
     1) определение годности по состоянию здоровья к летной работе, работе по УВД и обучению в учебных заведениях ГА;
     2) выявление ранних форм заболеваний, факторов риска и функциональных отклонений в состоянии здоровья с целью назначения оздоровительных и лечебных мероприятий;
     3) комплексная оценка физического, психоэмоционального и, при необходимости, психологического состояния авиационных специалистов для предотвращения допуска к работе лиц в состоянии нетрудоспособности или пониженной работоспособности.

     

Глава 2. Категории освидетельствуемых лиц
и виды медицинских сертификатов

     5. Обязательному медицинскому освидетельствованию подлежит следующий авиационный персонал:
     1) лица, обучающиеся в учебных заведениях ГА по подготовке инженеров-пилотов, бортинженеров, инженеров-авиадиспетчеров, работников технической эксплуатации авиационного электрифицированного, пилотажно-навигационного и радиоэлектронного оборудования (штурманов);
     2) лица летного состава: инженеры-пилоты, бортинженеры, работники технической эксплуатации авиационного электрифицированного, пилотажно-навигационного и радиоэлектронного оборудования (штурманы, бортмеханики, бортрадисты);
     3) специалисты, осуществляющие организацию воздушного движения: инженеры-авиадиспетчеры;
     4) лица, относящиеся к обслуживающему персоналу экипажа: бортпроводники, работники эксплуатации авиационных приборов (бортоператоры);
     5) летчики-наблюдатели, специалисты, эпизодически выполняющие задания на борту ВС ГА, пилоты-любители, планеристы, пилоты аэростатов, парашютисты.
     6. Виды медицинских сертификатов и сроки их действия:
     1) лицам, относящимся к подпункту 1) пункта 5, выдается "Медицинское заключение на обучающегося в учебном заведении ГА" (приложение 14 к настоящим Правилам). Медицинское заключение действительно в течение 12 месяцев со дня его выдачи;
     2) лицам, относящимся к подпункту 2) пункта 5, выдаются следующие виды сертификатов (приложение 5 к настоящим Правилам):
     "Медицинский сертификат пилота";
     "Медицинский сертификат штурмана";
     "Медицинский сертификат бортинженера (бортмеханика);
     "Медицинский сертификат бортрадиста";
     3) медицинские сертификаты пилота, штурмана, бортинженера (бортмеханика), бортрадиста действительны в течение 12 месяцев со дня их выдачи;
     4) лицам, относящимся к подпункту 3) пункта 5, выдается "Медицинский сертификат авиадиспетчера". Сертификат действителен в течение 24 месяцев со дня выдачи;
     5) лицам, относящимся к подпункту 4) пункта 5 выдается "Медицинский сертификат бортпроводника (бортоператора)", действительный в течение 24 месяцев со дня их выдачи;
     6) лицам, относящимся к подпункту 5) пункта 5, выдается "Медицинский сертификат летчика-наблюдателя, специалиста, эпизодически выполняющего задания на борту ВС ГА, пилота-любителя, планериста, пилота аэростата, парашютиста", действительный в течение 24 месяцев со дня их выдачи.
     Сроки действия медицинского сертификата могут быть сокращены ВЛЭК по медицинским показаниям. Обоснование изменения срока действия медицинского сертификата должно быть отражено в экспертном заключении. Решение должно быть утверждено ЦВЛЭК с представлением свидетельства о болезни (приложение 11 к настоящим Правилам).
     7. Авиационному персоналу, относящимся к подпунктам 2), 3) и 4) пункта 5, работающим по контракту за рубежом, выдаются медицинские сертификаты на общих основаниях.
     8. Медицинский сертификат авиационному персоналу заполняется в соответствии с приложением 5 к настоящим Правилам, подписывается председателем ВЛЭК (ЦВЛЭК) и заверяется печатью.
     9. Авиационный персонал без медицинского сертификата ВЛЭК (ЦВЛЭК) или с истекшим сроком действия медицинского сертификата к выполнению служебных обязанностей не допускается. Продлевать срок действия медицинского сертификата должностными лицами без освидетельствования во ВЛЭК (ЦВЛЭК) не допускается.
     В особых случаях (стихийное бедствие, авария и иные обстоятельства) срок действия медицинского сертификата по решению администрации авиакомпании (авиапредприятия), согласованному с председателем ВЛЭК (ЦВЛЭК), может быть продлен на срок не более одного месяца.
     10. Медицинский сертификат в качестве вкладыша является неотъемлемой частью сертификата авиационного персонала.
     11. При нарушениях здоровья, возникающих до истечения срока действия медицинского сертификата, препятствующих безопасному выполнению полетов, обладатели медицинских сертификатов должны обратиться за медицинской помощью. Вопрос о возможности выполнения полетов по выздоровлению решает авиационный врач и врач-эксперт ВЛЭК (ЦВЛЭК) по своей специальности.

     

Глава 3. Порядок медицинского освидетельствования и выдачи
медицинских сертификатов авиационному персоналу

     12. Медицинское освидетельствование авиационного персонала с целью получения или возобновления медицинского сертификата (медицинского заключения) проводят ЦВЛЭК и ВЛЭК, действующие в соответствии с Положением (приложения 9 и 10 настоящих Правил).
     Заключение на место размещения, устройство и оборудование помещений для проведения медицинского освидетельствования выдается государственным органом санитарно-эпидемиологического надзора.
     13. Направление лиц летного, диспетчерского, обучающегося составов, бортпроводников и другого авиационного персонала на очередное медицинское освидетельствование во ВЛЭК осуществляется администрацией авиакомпании (авиапредприятия).
     14. Решение о внеочередном медицинском освидетельствовании лиц летного, диспетчерского, обучающегося составов, бортпроводников и другого авиационного персонала по представлению авиационного врача, эксперта ВЛЭК принимает председатель ВЛЭК.
     15. Направление на медицинское освидетельствование при восстановлении после перерыва в летной работе в ГА (работе по УВД) более года, перевода из других ведомств, при поступлении на летную работу (работу по УВД) выдается отделом кадров авиакомпании (авиапредприятия) с указанием специальности и должности, на которую принимается освидетельствуемый.
     16. Лица летного состава, поступающие на работу в ГА из других ведомств, должны пройти медицинское освидетельствование во ВЛЭК с целью получения медицинского сертификата независимо от наличия у них заключения о годности по состоянию здоровья к летной работе в других ведомствах.
     17. Лица, вновь поступающие или восстанавливающиеся на летную работу (работу по УВД), должны предъявить во ВЛЭК документы о состоянии здоровья (медицинская книжка, амбулаторная карта или выписка из нее) за последние три года или за время перерыва в летной работе (работе по УВД), справку из психоневрологического и наркологического диспансеров.
     Для принятия экспертного решения врач-эксперт ВЛЭК имеет право запрашивать дополнительные материалы, в том числе и производственную характеристику с последнего места работы.
     18. Лица, подлежащие медицинскому освидетельствованию, в дни прохождения медицинской комиссии освобождаются от любой работы с предоставлением дня отдыха накануне. Медицинское освидетельствование (личный осмотр специалистами ВЛЭК и вынесение экспертного заключения) проводится за 1-3 дня (в зависимости от диагноза).
     19. Своевременная явка освидетельствуемых во ВЛЭК обеспечивается руководством летного подразделения и начальниками соответствующих служб ГА; подготовка медицинской документации возлагается на авиационного врача.
     20. Лица летного, диспетчерского и обучающегося составов, бортпроводники и другой авиационный персонал подлежат освидетельствованию во ВЛЭК не позднее чем через 4 месяца со дня наступления нетрудоспособности, а при заболевании туберкулезом - не позднее чем через 10 месяцев. При отрицательном прогнозе по заболеванию или травме освидетельствуемые направляются на ВЛЭК независимо от срока пребывания на больничном листе. В этом случае временная нетрудоспособность не является препятствием для медицинского освидетельствования и принятия экспертного заключения. Лица, признанные негодными к работе, направляются во МСЭК в установленном порядке.
     21. При тяжелых заболеваниях (травме) медицинское освидетельствование лиц летного, диспетчерского, обучающегося составов, бортпроводников и другого авиационного персонала может быть проведено во ВЛЭК заочно по представленным документам лечебного учреждения.
     22. По результатам медицинского освидетельствования авиационный врач не позднее пяти рабочих дней составляет заключительный акт (приложение 12 к настоящим Правилам). Заключительный акт согласовывается с председателем ВЛЭК и направляется руководству летного подразделения (начальнику службы).
     23. При медицинском освидетельствовании летного состава, выполняющего АХР, ВЛЭК руководствуется требованиями Стандартов годности по состоянию здоровья (далее - Стандарты) (приложения 1 и 2 к настоящим Правилам) и медицинскими противопоказаниями к работе с ядохимикатами (приложение 7 к настоящим Правилам).
     24. При направлении летного состава и авиадиспетчеров на работу в полярные экспедиции и страны с жарким климатом со сроком командировки более трех месяцев ВЛЭК проводит внеочередное освидетельствование, руководствуясь требованиями Стандартов и медицинскими противопоказаниями к работе в полярных экспедициях и странах с жарким климатом (приложение 7 к настоящим Правилам).
     25. При освидетельствовании лиц летного, диспетчерского, обучающегося составов, бортпроводников и другого авиационного персонала проводится обязательное медицинское обследование в объеме, предусмотренном приложением 3 к настоящим Правилам.
     26. Стационарное обследование в целях врачебно-летной экспертизы проводится:
     летному составу, достигшему 45 лет;
     летному составу других возрастов, а также диспетчерскому составу, лицам обучающегося состава, бортпроводникам и другому авиационному персоналу вне зависимости от возраста по прямым медицинским показаниям;
     лицам, имеющим заболевания, при отрицательной динамике в состоянии здоровья.
     27. Решение о необходимости стационарного обследования освидетельствуемого принимается председателем ВЛЭК по представлению авиационного врача или врача-эксперта.
     28. Стационарное обследование проводится в срок до 14 дней.
     29. Экспертное заключение по окончании стационарного обследования выносит ВЛЭК, находящаяся на одной базе со стационаром.
     30. При выявлении у обучающегося в учебном заведении ГА заболевания, препятствующего продолжению обучения в соответствии с требованиями Стандартов, ВЛЭК выносит экспертное заключение о негодности. В случае несогласия с заключением ВЛЭК обучающийся в учебном заведении ГА имеет право обратиться в ЦВЛЭК; в случае несогласия с заключением ЦВЛЭК - обжаловать решение ЦВЛЭК в установленном законодательством Республики Казахстан порядке.

     

Глава 4. Медицинские требования к освидетельствуемым,
предъявляемые в соответствии со Стандартами годности
по состоянию здоровья. Экспертные заключения
врачебно-летных экспертных комиссий

     31. Лица, подлежащие медицинскому освидетельствованию, должны соответствовать требованиям Стандартов настоящих Правил.
     32. Экспертные заключения врачебно-летных экспертных комиссий:
     1) на обучающихся (кроме выпускного курса) в учебных заведениях ГА по подготовке пилотов, штурманов, бортинженеров, авиадиспетчеров (графа 1 Стандартов) выносятся следующие заключения:
     годен к обучению на пилота (штурмана, бортинженера, авиадиспетчера);
     нуждается в стационарном обследовании с последующим освидетельствованием;
     нуждается в лечении (оздоровлении) с последующим освидетельствованием;
     негоден к обучению на пилота (штурмана, бортинженера, авиадиспетчера);
     2) обучающимся на выпускном курсе учебных заведений ГА по подготовке пилотов, штурманов, бортинженеров экспертные заключения выносятся в формулировках, предусмотренных для летного состава (графа 2 Стандартов), а обучающимся на выпускном курсе учебных заведений ГА по подготовке авиадиспетчеров - в формулировках, соответствующих графе 4 Стандартов;
     3) на пилотов, штурманов, бортинженеров, бортмехаников самолетов и вертолетов всех классов (графа 2 Стандартов) выносится заключение:
     годен к летной работе (к АХР, к работе в полярной экспедиции, работе в странах с жарким климатом) пилотом, штурманом, бортинженером, бортмехаником;
     нуждается в стационарном обследовании с последующим освидетельствованием;
     нуждается в лечении (оздоровлении) с последующим освидетельствованием;
     негоден к летной работе (к АХР, к работе в полярной экспедиции, работе в странах с жарким климатом) пилотом, штурманом, бортинженером, бортмехаником;
     4) на бортрадистов, бортпроводников, бортоператоров, летчиков-наблюдателей, специалистов, эпизодически выполняющих задания на борту ВС, парашютистов, пилотов-любителей, планеристов, пилотов аэростата, лиц, поступающих на работу в качестве бортпроводника (графа 3 Стандартов) выносится заключение:
     годен к летной работе бортрадистом, летчиком-наблюдателем (к работе бортпроводником, бортоператором, к парашютным прыжкам), к эпизодическому выполнению задания на борту ВС, для любителей - годен к выполнению полетов на ______ (указывается тип ВС);
     нуждается в стационарном обследовании с последующим освидетельствованием;
     нуждается в лечении (оздоровлении) с последующим освидетельствованием;
     негоден к летной работе бортрадистом, летчиком-наблюдателем (к работе бортпроводником, бортоператором и парашютным прыжкам), к эпизодическому выполнению задания на борту ВС, для любителей - негоден к выполнению полетов на ______ (указывается тип ВС);
     5) на авиадиспетчеров (графа 4 Стандартов) выносится заключение:
     годен к работе авиадиспетчером;
     нуждается в стационарном обследовании (по медицинским показаниям) с последующим освидетельствованием;
     нуждается в лечении (оздоровлении) с последующим освидетельствованием;
     негоден к работе авиадиспетчером.
     33. Годность к обучению на пилота, штурмана, бортинженера и к летной работе авиационного персонала предусматривает годность к учебно-тренировочным парашютным прыжкам. Негодность к парашютным прыжкам (постоянная, временная) должна быть отражена в заключении.
     34. При вынесении экспертного заключения по пунктам Стандартов, предусматривающим индивидуальную оценку, освидетельствуемый может быть признан годным к летной работе, работе по УВД, бортпроводником, бортоператором, негодным или нуждающимся в обследовании, лечении (оздоровлении) с последующим освидетельствованием. При этом учитывается выраженность заболевания, степень компенсации, обратимость патологического процесса, возможность прогрессирования при продолжении летной работы, работы по УВД и влияния заболевания на безопасность полетов, индивидуальные психофизиологические особенности, характер выполняемой работы.
     35. Оформление заключения ВЛЭК в медицинских документах строится по двум схемам в зависимости от годности к летной работе и УВД:
     1) первая схема - годен:
     дата вынесения заключения и наименование ВЛЭК;
     повод для освидетельствования;
     фамилия, имя, отчество освидетельствуемого, возраст;
     клинический, функциональный диагноз (диагнозы) в соответствии с пунктами Стандартов;
     пункт (пункты) Стандартов;
     графа;
     заключение о годности к летной работе, работе по УВД (работе по специальности, к обучению по специальности);
     обоснование экспертного заключения при вынесении решения по пунктам Стандартов, предусматривающими индивидуальную оценку;
     предписание (рекомендации) ВЛЭК на межкомиссионный период и группа диспансерного наблюдения.
     Пункты Стандартов указываются в экспертном заключении, начиная с ведущей.
     2) вторая схема - негоден:
     дата вынесения заключения и наименование ВЛЭК;
     повод для освидетельствования;
     фамилия, имя, отчество освидетельствуемого, возраст;
     основной клинический, функциональный диагноз (диагнозы), определяющий(-ие) негодность в соответствии с пунктами Стандартов, сопутствующий(ие) диагноз (диагнозы);
     пункт (пункты) Стандартов;
     графа;
     заключение о негодности к летной работе (работе по специальности, к обучению по специальности);
     обоснование экспертного заключения при вынесении решения по пунктам Стандартов, предусматривающими индивидуальную оценку.
     Пункты Стандартов указываются в экспертном заключении, начиная с основного, определяющего негодность к летной работе полностью с подпунктами, а сопутствующие пункты указываются без подпунктов, если не определены функциональное состояние и степень компенсации.
     При вынесении заключения о негодности к летной работе, работе по УВД по совокупности диагнозов, взаимно отягощающих друг друга, пункты указываются в соответствии со Стандартами.

     

Глава 5. Оформление медицинской документации во ВЛЭК

     36. При медицинском освидетельствовании летного состава и лиц, обучающихся в учебных заведениях ГА, авиационным врачом заполняются медицинская карта и медицинская книжка (форма 25/Л) с фотографиями, заверенными печатью медицинской организации ГА. При медицинском освидетельствовании авиадиспетчеров, бортоператоров, летчиков-наблюдателей, планеристов, пилотов аэростатов, парашютистов заполняется медицинская книжка (форма 25/Л), на бортпроводников - медицинская книжка (форма 25/Б).
     37. При освидетельствовании работников наземных служб ГА, поступающих на летную работу, а также на поступающих на работу по УВД, бортпроводником, бортоператором заполняется один экземпляр медицинской карты, заверенной печатью медицинской организации ГА. Медицинские книжки этим лицам заводятся авиационным врачом при личном осмотре после зачисления их в соответствующие службы (направлении на работу).
     38. Медицинские документы лиц, окончивших учебные заведения ГА, при переводе лиц летного состава, авиадиспетчеров, бортпроводников и другого авиационного персонала авиакомпании (авиапредприятия) в другую местность, при направлении на учебу медицинские документы выдаются на руки в запечатанном виде под расписку.
     39. Медицинские книжки хранятся в кабинете авиационного врача, за их сохранность врач несет персональную ответственность.
     40. Ведение авиационным врачом неутвержденной медицинской документации (в том числе амбулаторных карт) на летный, диспетчерский, обучающийся составов, бортпроводников и другого авиационного персонала не допускается.
     41. Перед медицинским освидетельствованием каждый претендент на получение медицинского сертификата лично заполняет "Заявление о медицинском освидетельствовании" в соответствии с приложением 4 к настоящим Правилам.
     42. При подготовке летного состава авиакомпании (авиапредприятия), учебного заведения к ВЛЭК, при направлении на стационарное обследование, консультацию авиационный врач после личного осмотра оформляет в медицинской книжке эпикриз (краткая запись итогов диспансерного наблюдения за освидетельствуемым в межкомиссионный период).
     43. В эпикризе освидетельствуемого должны быть отражены следующие данные:
     наличие или отсутствие жалоб, перенесенные заболевания, в том числе перенесенные заболевания с временной утратой трудоспособности, группа диспансерного наблюдения;
     летная нагрузка, виды полетов, продление нормы летного времени, переучивание, предпосылки к авиационным происшествиям;
     использование очередных трудовых отпусков, санаторно-курортное лечение, регулярность выходных дней, задолженность по трудовым отпускам;
     данные предполетных (предсменных) медицинских осмотров, факты отстранения от работы на медпункте аэровокзала (старта), причины отстранения;
     наблюдение у других медицинских специалистов и выполнение лечебно-оздоровительных мероприятий и рекомендаций (предписаний) ВЛЭК;
     данные личного осмотра;
     диагноз;
     вывод авиационного врача о динамике и состоянии здоровья и об эффективности диспансерного наблюдения (улучшение, ухудшение, без перемен) и рекомендации по продолжению работы по основной профессии.
     Лица, не использовавшие отпуск в течение года, к медицинскому освидетельствованию не допускаются.
     44. При направлении авиационного персонала на ВЛЭК, стационарное обследование, консультацию, авиационный врач выдает освидетельствуемому на руки под расписку медицинские книжки, записи ЭКГ, рентгеновские снимки, данные других исследований и наблюдений за последние 5 лет.
     45. При прохождении авиационным персоналом ВЛЭК результаты медицинских исследований, консультации экспертов ВЛЭК (ЦВЛЭК) и все записи в медицинскую книжку вносятся в хронологическом порядке.
     46. Врачи-эксперты ВЛЭК должны записывать в медицинскую документацию данные объективного обследования, диагноз и рекомендации по своему профилю. Достоверность данных медицинского обследования заверяется личной подписью врача-эксперта ВЛЭК. В экспертных медицинских документах сокращение слов, кроме общепринятых символов, не допускается.
     47. Результаты стационарного обследования оформляются в виде выписки из истории болезни, которая хранится в медицинской книжке освидетельствуемого. В выписке должны быть отражены данные параклинических исследований, консультаций медицинских специалистов, обоснование диагноза.
     48. Экспертное медицинское заключение о годности к работе (обучению) по соответствующим специальностям ГА выносится на заседании ВЛЭК. Одновременно на заседании ВЛЭК определяется группа диспансерного наблюдения и разрабатываются рекомендации лечебно-профилактического характера.
     49. Проведение каждого заседания ВЛЭК оформляется в журнале протоколов (приложение 8 к настоящим Правилам), подписывается председателем ВЛЭК, всеми членами комиссии и заверяется печатью ВЛЭК.
     50. После медицинского освидетельствования во ВЛЭК председатель врачебно-летной экспертной комиссии выдает лицам, признанным годными к летной работе (работе по УВД, бортпроводником, к обучению в учебных заведениях ГА) медицинский сертификат (медицинское заключение на обучающегося) установленной формы (приложения 5 и 14 к настоящим Правилам). Срок действия медицинского сертификата начинается с даты вынесения экспертного заключения ВЛЭК.
     51. Признанным негодными к летной работе, к работе по УВД, бортпроводником, бортоператором, к обучению в учебных заведениях ГА выдается справка ВЛЭК в соответствии с приложением 6 к настоящим Правилам.
     52. При изменении годности к летной работе (учебе) утверждению в ЦВЛЭК подлежат следующие экспертные заключения, вынесенные отдельным категориям авиационного персонала:
     1) заключение "негоден к обучению" - обучающимся в учебных заведениях ГА по подготовке инженеров-пилотов, штурманов, бортинженеров;
     2) заключение "негоден к летной работе" - пилотам самолетов и вертолетов любого класса, штурманам самолетов 1 класса, бортинженерам 1 класса;
     3) заключение "годен к летной работе" (при восстановлении ранее признанных негодными к летной работе) - пилотам самолетов и вертолетов любого класса, штурманов самолетов 1 класса, бортинженерам самолетов 1 класса.
     53. Другим категориям освидетельствуемых при изменении годности к работе (учебе) ВЛЭК выносит экспертные заключения без утверждения в ЦВЛЭК.
     54. Заключение ВЛЭК при тяжелых заболеваниях и травмах (по пункту 21 настоящих Правил) вступает в силу после его вынесения и признается окончательным после утверждения ЦВЛЭК.
     55. Для утверждения экспертного заключения в случаях, предусмотренных пунктом 21 настоящих Правил, заполняется свидетельство о болезни, которое вместе с медицинской документацией освидетельствуемого направляется в ЦВЛЭК в срок не позднее пяти рабочих дней с момента вынесения экспертного заключения.
     56. ЦВЛЭК должна в течение трех рабочих дней после получения медицинской документации вынести окончательное экспертное заключение. При необходимости освидетельствуемый может быть вызван на личный осмотр и обследование.
     57. После вынесения заключения ЦВЛЭК медицинская документация возвращается во ВЛЭК, где освидетельствуемому выдается соответственно медицинский сертификат или справка ВЛЭК (приложения 5 и 6 к настоящим Правилам).
     58. В особых случаях в разделе "другие отметки" медицинского сертификата председатель ВЛЭК (ЦВЛЭК) указывает индивидуальные диапазоны (характеристики) освидетельствуемого: частота сердечных сокращений, артериальное давление и другие.
     Данные заверяются печатью ВЛЭК (ЦВЛЭК).
     59. В сложных диагностических и экспертных случаях медицинская документация направляется на рассмотрение в ЦВЛЭК. При этом в "Направлении в ЦВЛЭК" (приложение 13 к настоящим Правилам), указывается обоснование причины направления. Направлять освидетельствуемого на консультацию в ЦВЛЭК без вызова не допускается.

     

Глава 6. Организация медицинского наблюдения
в межкомиссионный период

     60. Летный состав, авиадиспетчеры, лица, обучающиеся в учебных заведениях ГА, бортпроводники, бортоператоры несут солидарную ответственность за состояние своего здоровья, основываясь на ведении здорового образа жизни и строгом выполнении лечебно-профилактических рекомендаций.
     61. Наблюдение за летным, диспетчерским, обучающимся составом, бортпроводниками и бортоператорами в межкомиссионный период проводится авиационным врачом, врачами-экспертами ВЛЭК и другими специалистами медицинских организаций ГА.
     62. Лечебно-профилактические, оздоровительные мероприятия и контрольные медицинские исследования (назначения) летному, диспетчерскому составу, лицам обучающегося состава, бортпроводникам и бортоператорам осуществляются в индивидуальном порядке в соответствии с предписаниями (рекомендациями) ВЛЭК на основании нормативных документов уполномоченных органов Республики Казахстан в области здравоохранения и гражданской авиации.
     63. Медицинский осмотр у авиационного врача пилотов, штурманов, бортинженеров, бортмехаников, бортрадистов, авиадиспетчеров, бортпроводников, бортоператоров, летчиков-наблюдателей, парашютистов и специалистов, эпизодически выполняющих работу на борту ВС, а также обучающихся в учебных заведениях ГА по подготовке пилотов, штурманов, бортинженеров, авиадиспетчеров проводится через каждые 6 месяцев после освидетельствования и перед очередной ВЛЭК, а также по медицинским показаниям:
     1) лицам, относящимся к подпункту 2) пункта 5 через 6 месяцев проводится углубленный медицинский осмотр согласно приложению 3 к настоящим Правилам;
     2) лицам, относящимся к подпунктам 3), 4), 5) пункта 5 углубленный медицинский осмотр проводится через 12 месяцев в следующем объеме: осмотр, общий анализ крови и мочи, микрореакция, ЭКГ в покое и флюорография;
     3) наличие или отсутствие жалоб при проведении медицинского осмотра скрепляется личной подписью осматриваемого.
     64. Кроме медицинских мероприятий, указанных в пунктах 62 и 63 авиационный врач проводит медицинский осмотр авиационного персонала после выздоровления от заболевания (травмы), авиационных инцидентов, авиационных происшествий, после отпуска, длительных командировок сроком 3 и более месяцев, а также после авиационно-химических работ.
     Медицинский осмотр после авиационных происшествий и инцидентов проводится по направлению администрации авиакомпании (авиапредприятия) сразу после происшествия (инцидента) дежурным медицинским работником медпункта аэровокзала (старта) в следующем объеме: сбор анамнеза, внешний осмотр, осмотр слизистых оболочек, измерение температуры, артериального давления, пульса, проведение экспертизы алкогольного опьянения. Допуск экипажа к полетам осуществляется авиационным врачом.
     65. По результатам медицинских осмотров авиационным врачом могут быть приняты следующие заключения:
     допущен к полетам (работе по УВД, бортпроводником);
     допущен к полетам (работе по УВД, бортпроводником), назначены лечебно-профилактические мероприятия;
     нуждается в предоставлении внеочередного выходного дня (очередного трудового отпуска);
     нуждается в проведении консультации (лечении - амбулаторном, стационарном, санаторном);
     подлежит профилактическому лечению в условиях стационара (средний срок лечения 15-20 дней).
     66. При наличии у освидетельствуемого медицинских показаний авиационный врач направляет его на внеочередное медицинское освидетельствование во ВЛЭК.
     67. Выпускники учебного заведения ГА, специалисты летного, диспетчерского состава, переведенные из другой авиакомпании (авиапредприятия), восстановленные после перерыва в летной работе (работе по УВД) допускаются к полетам (к работе по УВД) авиационным врачом.
     68. При подготовке летного, диспетчерского состава, лиц, обучающихся в учебных заведениях ГА, бортпроводников и другого авиационного персонала к очередной ВЛЭК авиационный врач проводит личный осмотр, оформляет эпикриз за межкомиссионный период, организует не ранее, чем за месяц до начала освидетельствования проведение лабораторных и инструментальных исследований в целях врачебно-летной экспертизы.
     69. Предполетный (предсменный) медицинский осмотр летного, диспетчерского состава, лиц, обучающихся в учебных заведениях ГА, бортпроводников и другого авиационного персонала осуществляется в соответствии с нормативными документами уполномоченных органов Республики Казахстан в области здравоохранения и гражданской авиации.

Приложение 1                              
к Правилам медицинского освидетельствования                
в гражданской авиации Республики Казахстан                

               Стандарты годности по состоянию здоровья
   "Требования к состоянию здоровья и критерии оценки, на основании
 которых определяется годность к летной работе, работе по организации
      воздушного движения, работе бортпроводником, бортоператором
        и к обучению в учебных заведениях гражданской авиации"

__________________________________________________________________________
 Наименование болезней и    |     Категории освидетельствуемых и графы
  физических недостатков    |____________________________________________
                            |Лица,      |Пилоты,    |Борт-     |Руково-
                            |обучающиеся|штурманы,  |радисты,  |дители
                            |на пилота, |борт-      |борт-     |полетов,
                            |штурмана,  |инженеры,  |провод-   |авиадис-
                            |бортинже-  |борт-      |ники,     |петчеры,
                            |нера, авиа-|механики   |бортопе-  |лица,
                            |диспетчера |самолетов  |раторы;   |обуча-
                            |в учебных  |и верто-   |летчики-  |ющиеся
                            |заведениях |летов всех |наблюда-  |в учебных
                            |ГА (кроме  |классов;   |тели,     |заве-
                            |выпускного |лица,      |специ-    |дениях ГА
                            |курса)     |поступающие|алисты,   |по под-
                            |           |на работу  |эпизоди-  |готовке
                            |           |штурманом, |чески вы- |авиадис-
                            |           |борт-      |полняющие |петчеров
                            |           |инженером, |задания   |(выпуск-
                            |           |борт-      |на борту  |ной курс)
                            |           |механиком; |ВС;       |
                            |           |лица,      |пилоты-   |
                            |           |обучающиеся|любители, |
                            |           |этим специ-|плане-    |
                            |           |альностям в|ристы,    |
                            |           |учебных    |пилоты    |
                            |           |заведениях |аэрос-    |
                            |           |ГА         |татов,    |
                            |           |(выпускной |парашю-   |
                            |           |курс)      |тисты;    |
                            |           |           |лица,     |
                            |           |           |посту-    |
                            |           |           |пающие на |
                            |           |           |работу в  |
                            |           |           |качестве  |
                            |           |           |бортпро-  |
                            |           |           |водника   |
_____________________________|___________|___________|__________|_________
                            |      1    |      2    |     3    |     4
_____________________________|___________|___________|__________|_________
                         1. Психические и нервные болезни:
 
1. Шизофрения, аффективные     Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
психозы, паранойя.
 
2. Психозы инфекционные,
интоксикационные, реактивные;
реактивные состояния (ипохон-
дрические, депрессивные и
другие); неврозы (неврастения,
истерия и другие):
 1) при наличии нарушений
психической  деятельности,
стойких резидуальных явлений
или астенического синдрома
после лечения;                 Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
 2) при полном восстанов-
лении нервно-психической
деятельности и легких          Негодны     Индивиду-  Индивиду-  Индивиду-
сосудисто-вегетативных                     альная     альная     альная
нарушениях.                                оценка     оценка     оценка

3. Алкоголизм, лекарственная
зависимость, наркомания.       Негодны     Негодны    Негодны    Негодны

4. Расстройства личности:
 1) психопатия всех форм и
другие психические
расстройства непсихического
характера;                     Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
 2) психический инфантилизм,
акцентуация личности.          Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
 
5. Эпилепсия.                  Негодны     Негодны    Негодны    Негодны

6. Сосудистые поражения
головного и спинного мозга:
 1) острые нарушения          Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
мозгового кровообращения и их
последствия. Хроническая
сосудисто-мозговая
недостаточность;               
 2) начальные поражения       Негодны     Индивиду-  Индивиду-  Индивиду-
сосудов головного и спинного               альная     альная     альная
мозга.                                     оценка     оценка     оценка

7. Органические заболевания
центральной нервной системы
различной этиологии:
 1) прогрессирующего          Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
характера или с нарушением
функции;
 2) остаточные явления,
последствия перенесенного
заболевания с достаточной      Негодны     Индивиду-  Индивиду-  Индивиду-
компенсацией нервно-                       альная     альная     альная
психических функций.                       оценка     оценка     оценка

8. Последствия черепно-
мозговой травмы или
травмы спинного мозга:
 1) при наличии выраженных    Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
нарушений нервно-психических
функций, судорожного
синдрома;
 2) при наличии               Негодны     Индивиду-  Годны      Годны
незначительно выраженных                   альная
клинических проявлений.                    оценка

9. Заболевания вегетативной
нервной системы:
 1) пароксизмальные           Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
проявления или кризовое
течение заболеваний веге-
тативной нервной системы,
приводящее к угрозе или
утрате трудоспособности и
отклонениям в выполнении
профессиональных функций;
 2) при легких и умеренных    Индивиду-   Годны      Годны      Годны
эмоционально-вегетативных      альная
нарушениях.                    оценка

10. Заболевания и повреждения
периферической нервной системы:
 1) хронические с частными    Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
обострениями, при наличии
расстройства движения,
чувствительности, трофики и
стойкого болевого синдрома;
 2) хронические с редкими     Негодны,    Годны      Годны      Годны
обострениями или остаточные    на дис-
явления с незначительными      петчера -
нарушениями функций, не        индивиду-
препятствующими выполнению     альная
профессиональных               оценка
обязанностей.

11. Синкопальные состояния     Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
(обмороки) неустановленной
этиологии.
__________________________________________________________________________
                              2. Внутренние болезни:

12. Хронические инфекционные
и паразитарные болезни:
 1) сопровождающиеся          Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
нарушением функции органов,
общей астенизацией;
 2) с незначительным          Негодны     Годны      Годны      Годны
нарушением функции органов
при бессимптомном течении
и носительстве.

13. Болезни системы крови:
 1) прогрессирующего          Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
течения;
 2) доброкачественного        Негодны     Индивиду-  Годны      Годны
течения.                                   альная
                                          оценка

14. Аллергические состояния
различной этиологии:
 1) часто рецидивирующие;     Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
 2) не склонные к рецидивам.  Негодны     Годны      Годны      Годны

15. Ожирение:
 1) 2 степени и выше;         Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
 2) 1 степени.                Негодны     Годны      Годны      Годны

16. Болезни эндокринной
системы:
 1) выраженные формы;         Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
 2) легкие формы.              Негодны     Индивиду-  Годны      Годны  
                                           альная
                                           оценка

17. Туберкулез органов
дыхания:
 1) активный или с            Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
выраженными остаточными
изменениями;
 2) излеченный с умеренным    Негодны     Годны      Годны      Годны
и незначительным нарушением
функции дыхания.

18. Болезни органов дыхания:
 1) склонные к обострениям    Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
или с выраженным нарушением
функции дыхания;
 2) c умеренным и незначи-    Негодны     Годны      Годны      Годны
тельным нарушением функции
дыхания без склонности к
обострению.

19. Нейроциркуляторная
дистония по кардиальному
типу:
 1) при наличии болевого      Негодны     Негодны    Негодны    Индивиду-
или астенического синдрома,                                      альная
выраженных нарушениях ритма                                      оценка
и проводимости;
 2) компенсированные формы.   Негодны     Индивиду-  Годны      Годны
                              на дис-     альная
                              петчера -   оценка
                              индивиду-
                              альная
                              оценка

20. Артериальная гипертензия:
 1) стойкое повышение АД;     Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
 2) контролируемое            Негодны     Индивиду-  Индивиду-  Годны
повышение АД;                              альная     альная
                                          оценка     оценка
 3) транзиторное повышение    Негодны     Годны      Годны      Годны
АД.

21. Болезни суставов и мышц
сердца атеросклеротического
характера:
 1) ишемическая болезнь       Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
сердца;
 2) без нарушения коронар-    Негодны     Индивиду-  Индивиду-  Годны
ного, общего кровообращения                альная     альная
и без выраженного расстройства             оценка     оценка
ритма и проводимости.

22. Болезни сердца
неатеросклеротического
характера:
 1) с признаками активности   Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
процесса, при увеличении
размеров сердца, выраженных
нарушениях ритма и
проводимости, снижении
функциональной способности,
при наличии болевого синдрома;
 2) неактивные                Негодны     Индивиду-  Индивиду-  Годны
компенсированные формы                     альная     альная
                                          оценка     оценка

23. Болезни желудка и
кишечника:
 1) с частыми обострениями,   Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
умеренным или выраженным
нарушением функции
пищеварения;
 2) без обострений и при      Негодны     Индивиду-  Индивиду-  Годны
незначительном нарушении                   альная     альная
функции пищеварения.                       оценка     оценка

24. Болезни печени, желчного
пузыря и поджелудочной железы:
 1) с частыми обострениями    Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
и при достаточно сохранной
функции пищеварения, с
болевым синдромом;
 2) без обострения и при      Негодны     Индивиду-  Годны      Годны
достаточно сохранной функции               альная
пищеварения.                               оценка

25. Болезни почек:
 1) острый гломерулонефрит;   Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
хронические заболевания с
нарушением функции и
гипертоническим синдромом;
 2) стойкая ремиссия или      Негодны     Индивиду-  Индивиду-  Годны
остаточные изменения после                 альная     альная
обострения без нарушения                   оценка     оценка
функции.

26. Болезни суставов и
системные заболевания
соединительной ткани:
 1) при остром и подостром    Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
течениях, признаках
вовлечения в процесс
внутренних органов, болевом
или астеническом синдромах,
необходимости приема
систематической медика-
ментозной терапии;
 2) в стойкой ремиссии,       Негодны     Индивиду-  Годны      Годны
без выраженных нарушений                   альная
функции органов.                           оценка
__________________________________________________________________________
                        3. Хирургические болезни:

27. Непропорциональное         Негодны,    Индивиду-  Индивиду-  Годны    
развитие тела,                 на дис-     альная     альная
несоответствие физического     петчера -   оценка     оценка
развития возрасту.             индивиду-
                              альная
                              оценка

28. Туберкулез и грибковые     Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
поражения (актиномикоз и
другие) периферических
лимфатических узлов.

29. Пороки развития,
хронические болезни костей,
суставов, хрящей, мышц и
сухожилий, последствия травм
и операций, рубцы после
ожогов и обморожений:
 1) часто обостряющиеся,      Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
прогрессирующие, сопровож-
дающиеся нарушением функции
в значительной степени,
болевым синдромом,
косметическим дефектом,
склонность к изъявлению,
мешающие ношению одежды,
обуви;
 2) не прогрессирующие, с     Негодны,    Индивиду-  Индивиду-  Годны
незначительным нарушением      на дис-     альная     альная
функции без болевого           петчера -   оценка     оценка
синдрома, не мешающие          индивиду-
ношению одежды и обуви.        альная
                              оценка

30. Опухоли злокачественные:
 1) при выявлении опухоли;    Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
 2) после лечения, при        Негодны     Индивиду-  Индивиду-  Индивиду-
наличии опухоли в анамнезе.                альная     альная     альная
                                          оценка     оценка     оценка

31. Опухоли доброкачественные:
 1) нарушение функции         Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
органов, затрудняющие
движения, ношение одежды,
обуви, но не подлежащие
оперативному лечению;
 2) не нарушающие функции     Индивиду-   Годны      Годны      Годны
органов, без болевого          альная
синдрома, не мешающие          оценка
движению, ношению одежды,
обуви.

32. Пороки развития, болезни
грудной клетки и диафрагмы,
последствия травм и операций:
 1) деформирующие грудную     Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
клетку, нарушающие функцию
ее органов;
 2) не деформирующие          Негодны,    Индивиду-  Годны      Годны
грудную клетку, без нарушения  на дис-     альная
функции ее органов.            петчера -   оценка
                              индивиду-
                              альная
                              оценка

33. Пороки развития,
болезни пищевода:
 1) нарушающие функцию,       Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
подлежащие оперативному
лечению;
 2) не нарушающие функцию,    Негодны,    Индивиду-  Годны      Годны
не прогрессирующие, не         на дис-     альная
требующие лечения.             петчера -   оценка
                              индивиду-
                              альная
                              оценка

34. Пороки развития,
последствия повреждений
брюшной стенки и органов
брюшной полости и операций
на них:
 1) нарушающие функцию        Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
органов, рубцы со склонностью
к изъявлению, затрудняющие
ношение одежды;
 2) не нарушающие функцию     Негодны,    Индивиду-  Индивиду-  Годны
органов.                       на дис-     альная     альная
                              петчера -   оценка     оценка
                              индивиду-
                              альная
                              оценка

35. Заболевания прямой кишки
и параректальной клетчатки:
 1) часто обостряющиеся,      Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
сопровождающиеся сужением
заднепроходного отверстия с
нарушением акта дефекации,
недостаточностью анального
жома, рецидивирующие после
оперативного лечения;
 2) с редкими обострениями,   Негодны,    Индивиду-  Индивиду-  Годны
не прогрессирующие, без        на дис-     альная     альная
функциональных нарушений.      петчера -   оценка     оценка
                              индивиду-
                              альная
                              оценка

36. Пороки развития,
заболевания, последствия
заболеваний и повреждений
сосудов, а также операции
на них:        
 1) сопровождающиеся          Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
нарушением кровообращения,
лимфообращения, трофическими
расстройствами, болевым
синдромом;
 2) с компенсацией            Негодны,    Индивиду-  Индивиду-  Годны
кровообращения и лимфо-        на дис-     альная     альная
обращения, без болевого        петчера -   оценка     оценка
синдрома.                      индивиду-
                              альная
                              оценка

37. Пороки развития,
последствия повреждений
мочеполовых органов и операции
на них. Опущение почек.
Водянка яичка и семенного
канатика. Расширение вен
семенного канатика:
 1) сопровождающиеся          Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
нарушением функции, с
болевым синдромом;
 2)  без нарушения функции    Негодны,    Индивиду-  Индивиду-  Годны
и без болевого синдрома.       на дис-     альная     альная
                              петчера -   оценка     оценка
                              индивиду-
                              альная
                              оценка

38. Хронические воспалительные
заболевания мочеполовых
органов специфической и
неспецифической этиологии:
 1)  фаза активного           Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
воспаления;
 2) излеченный туберкулез     Негодны     Индивиду-  Индивиду-  Годны
мочеполовых органов, фаза                  альная     альная
стойкой ремиссии                           оценка     оценка
неспецифического воспаления
при отсутствии нарушения
функции.

39. Мочекаменная болезнь:
 1) с наличием камней, с      Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
повторным камнеобразованием,
повторными приступами
почечной колики при
отсутствии камней;
 2) после однократного        Негодны     Индивиду-  Индивиду-  Годны
отхождения камня или                       альная     альная
однократной почечной колики                оценка     оценка
без отхождения камней при
отсутствии нарушения функции.
__________________________________________________________________________
                    4. Кожные и венерические болезни:

40. Проказа, пузырчатка,       Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
лимфома кожи.      

41. Псориаз, псориазоподобные
состояния, ихтиоз, красный
плоский лишай, нейродерматозы
(нейродермит, почесуха,
крапивница и другие), экзема
(различные формы), васкулиты
кожи, коллагенозы
(склеродермия):
 1) клинически выраженные,    Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
распространенные формы;
 2) легкие формы с ограни-    Негодны,    Индивиду-  Индивиду-  Годны
ченным распространением.       на дис-     альная     альная
                              петчера -   оценка     оценка
                              индивиду-
                              альная
                              оценка

42. Венерические болезни
и СПИД:
 1) СПИД;                     Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
 2) сифилис, хроническая      Негодны     Индивиду-  Индивиду-  Годны
гонорея и другие венерические              альная     альная
болезни.                                   оценка     оценка
__________________________________________________________________________
                     5. Женские болезни и беременность:

43. Пороки развития,
хронические заболевания
женской половой сферы,
эндометриоз, последствия
родов и оперативных
вмешательств:
 1) с выраженными анато-      Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
мическими дефектами,
частыми обострениями,
нарушающие функцию;
 2) не нарушающие функцию     Негодны     Годны      Годны      Годны
без болевого синдрома.

44. Расстройства овариально-   Негодны     Индивиду-  Индивиду-  Годны
менструального цикла.                      альная     альная
                                          оценка     оценка

45. Беременность и             Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
послеродовой период.
__________________________________________________________________________
                           6. Глазные болезни:

46. Заболевания век и
конъюнктивы:
 1) хронические, с частыми    Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
обострениями;
 2)  нерезко выраженные, с    Негодны,    Индивиду-  Годны      Годны
редкими обострениями.          на дис-     альная
                              петчера,   оценка
                              бортин-
                              женера -     
                              индивиду-
                              альная
                              оценка

47. Заболевания слезных
органов и слезоотводящих
путей:
 1) с нарушением              Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
слезоотведения;
 2) без нарушения             Негодны     Индивиду-  Индивиду-  Годны
слезоотведения.                            альная     альная
                                          оценка     оценка

48. Заболевания глазного
яблока: воспалительного,
сосудистого, дегенеративного
характера, после оперативных
вмешательств, травмы,
новообразования:
 1) с нарушением функции;     Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
 2) c достаточной             Негодны,    Индивиду-  Индивиду-  Индивиду-
сохранностью функции           на диспет-  альная     альная     альная
органа зрения.                 чера -      оценка     оценка     оценка
                              Индивиду-
                              альная
                              оценка

49. Глаукома:
 1) в стадии 1-B,2, 3, 4;     Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
 2) в стадии 1-A              Негодны     Индивиду-  Индивиду-  Индивиду-
открытоугольная.                           альная     альная     альная
                                          оценка     оценка     оценка

50. Нарушение цветового зрения:
дихромазия, аномальная
трихромазия:
 1) тип "А";                  Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
 2) тип "В";                  Негодны     Индивиду-  Годны      Индивиду-
                                          альная                альная
                                          оценка                оценка
 3) тип "С".                  Негодны,    Годны      Годны      Годны
                              на борт-
                              инженера,
                              диспетчера
                              - годны

51. Нарушение двигательного
аппарата глаза:
 1) паралич мышц век;         Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
паралитическое и содружес-
твенное косоглазие;
 2) гетерофории со            Негодны     Индивиду-  Индивиду-  Индивиду-
сниженными фузионными                      альная     альная     альная
резервами.                                 оценка     оценка     оценка

52. Острота зрения             Годны:      Пилоты     Годны:     Годны
                              обучающие   годны 0,6  борт-      0,1 на
                              на пилота,  на каждый  радисты    каждый
                              штурмана    глаз, с    0,3 на     глаз, с
                              0,8, на     коррек-    каждый     коррек-
                              борт-       цией 1,0;  глаз, с    цией 0,8.
                              инженера    индивиду-  коррек-
                              0,6 на      альная     цией 0,8;
                              каждый      оценка     бортпро-
                              глаз без    0,5 на     водники,
                              коррекции,  худший     бортопе-
                              с коррек-   глаз, с    раторы,
                              цией 1,0;   коррек-    летчики-
                              на диспет-  цией 1,0;  наблю-
                              чера 0,3    штурманы,  датели 0,1
                              на каждый   борт-      на каждый
                              глаз, с     инженеры,  глаз, с
                              коррекцией  бортме-    коррекцией
                              1,0.        ханики -   0,8, пара-
                                          годны 0,4  шютисты
                                          на каждый  0,5 на
                                          глаз, с    каждый
                                          коррек-    глаз, с
                                          цией 0,8.  коррек-
                                          Вновь      цией 1,0;
                                          посту-     пилоты-
                                          пающие     любители,
                                          борт-      плане-
                                          инженеры,  ристы,
                                          борт-      пилоты
                                          механики   аэростатов
                                          годны 0,6  годны 0,5
                                          на каждый  на каждый
                                          глаз, с    глаз с
                                          коррек-    коррекцией
                                          цией 1,0.  0,8;
                                                     кандидаты
                                                     на борт-
                                                     проводника
                                                     0,3 на
                                                     каждый глаз,
                                                     с коррекцией
                                                     1,0.

53. Рефракция                  Годны: на   Годны:     Годны:     Годны:
                              пилотов     при        борт-      при
                              при даль-   дально-    радисты,   дально-
                              нозоркости  зоркости   пара-      зоркости
                              не выше     и близо-   шютисты,   не выше
                              1.0Д,       рукости    пилоты-    3.0Д,
                              близо-      не выше    любители,  близо-
                              рукости     3.0Д,      пилоты     рукости
                              0.5Д,       астиг-     аэростатов не выше
                              астигма-    матизме    при даль-  5.0Д,
                              тизме       2.0Д.      нозоркости астиг-
                              0.5Д, ани-             и близо-   матизме
                              зометропии             рукости не 2.5Д.
                              не выше                выше 3.0Д,
                              1.0Д;                  астигматизме
                              на штурма-             2.0Д;
                              нов, борт-             остальные
                              инженеров              при дально-
                              при дально-            зоркости
                              зоркости и             не выше
                              близорукости           4.0Д,
                              не выше 1.0Д,          близорукости
                              астигматизме           не выше
                              0.5Д, анизо-           5.0Д,
                              метропии не            астигматизме
                              выше 1.0Д; на          2.5Д;
                              диспетчеров            кандидаты на
                              при дально-            бортпро-
                              зоркости и             водника при
                              близорукости           дально-
                              не выше 2.0Д,          зоркости и
                              астигматизме           близорукости
                              1.5Д, анизо-           не выше
                              метропии не            3.0Д, астиг-
                              выше 1.0Д              матизме 2.0Д.

54. Нарушение аккомодации:     Негодны     Негодны    Индивиду-  Индивиду-
пресбиопия в степени 3.5Д.                            альная     альная
                                                     оценка     оценка
__________________________________________________________________________
          7. Болезни уха, горла, носа, полости рта и челюстей:

55. Хронические заболевания
придаточных пазух носа:
 1) гнойные синуситы с        Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
полипозом или атрофией
слизистой;
 2) гнойные синуситы, не      Негодны     Индивиду-  Индивиду-  Годны
сопровождающиеся указанными                альная     альная
осложнениями;                              оценка     оценка
 3) негнойные синуситы        Негодны     Индивиду-  Индивиду-  Годны
(катаральные, серозные,                    альная     альная
вазомоторные, аллергические,               оценка     оценка
кисты гайморовых пазух).

56. Стойкие изменения полости
носа и его придаточных пазух,
полости рта, глотки, гортани,
трахеи или уха после
повреждений, заболеваний и
оперативных вмешательств:
 1) нарушающие функцию        Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
органов уха, горла, носа и
затрудняющие использование
спецоборудования;
 2) незначительно нарушающие  Негодны,    Индивиду-  Индивиду-  Годны
функцию органов уха, горла,    на дис-     альная     альная
носа и не затрудняющие         петчера -   оценка     оценка
использование спецоборудо-     индивиду-
вания.                         альная
                              оценка

57. Хронический тонзиллит:
 1) декомпенсированная форма; Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
 2) компенсированная форма.   Негодны,    Годны      Годны      Годны
                              на дис-
                              петчера -
                              индивиду-
                              альная
                              оценка

58. Туберкулез, склерома,      Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
злокачественные опухоли,
волчанка органов уха, горла,
носа в любой стадии развития.    

59. Дефекты речи:
 1) резко выраженные:         Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
заикание, косноязычие,
делающие речь малопонятной;
 2) легко выраженные, не      Негодны     Индивиду-  Индивиду-  Индивиду-
влияющие на разборчивость                  альная     альная     альная
речи.                                      оценка     оценка     оценка

60. Хронические болезни
среднего уха:
 1) хронический гнойный       Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
эпитимпанит, хронический
гнойный двухсторонний
мезотимпанит, односторонний
часто обостряющийся или
сопровождающийся полипами,
грануляциями, кариесом
стенок барабанной полости
или выраженными признаками
дистрофии слизистой
оболочки верхних
дыхательных путей;
 2) хронический гнойный       Негодны     Индивиду-  Индивиду-  Годны
односторонний мезотимпанит,                альная     альная
не сопровождающийся                        оценка,    оценка,
осложнениями;                              вновь      вновь
                                          посту-     посту-
                                          пающие -   пающие -
                                          негодны    негодны
 
 3) стойкие остаточные        Негодны,    Индивиду-  Индивиду-  Годны
явления перенесенного          на дис-     альная     альная
воспаления среднего уха        петчера -   оценка,    оценка,
(сухая перфорация барабанной   индивиду-   вновь      вновь
перепонки), а также            альная      посту-     посту-
хроническое негнойное          оценка      пающие -   пающие -
воспаление среднего уха.                   негодны    негодны

61. Нарушение барофункции
хотя бы одного уха или
придаточных пазух носа;
повышенная чувствительность
к перепадам атмосферного
давления:
 1) стойкое и резко           Негодны,    Негодны    Негодны    Годны
выраженное;                    на дис-
                              петчера -
                              индивиду-
                              альная
                              оценка
 
 2) нерезко выраженное.       Негодны,    Индивиду-  Индивиду-  Годны
                              на дис-     альная     альная
                              петчера -   оценка,    оценка,
                              индивиду-   вновь      вновь
                              альная      посту-     посту-
                              оценка      пающие -   пающие -
                                          негодны    негодны

62. Повышенная чувстви-        Негодны,    Негодны    Негодны    Годны
тельность к статокинетическим  на дис-
раздражителям.                 петчера -
                              индивиду-
                              альная
                              оценка

63. Понижение остроты слуха:
 1) стойкая полная глухота    Негодны     Негодны    Негодны    Негодны
на одно ухо; понижение слуха
на оба уха при повышении
порога слуха в области
восприятия речевых частот
(500, 1000, 2000 герц) от 20
до 30 децибел, на частоте
4000 герц до 65 децибел и
при восприятии шепотной речи
на расстоянии до 2 метров;
 2) стойкое понижение слуха   Негодны     Индивиду-  Индивиду-  Индивиду-
на оба уха при повышении                   альная     альная     альная
порога слуха в области                    оценка,    оценка,    оценка
восприятия речевых частот                  вновь      вновь
(500, 1000, 2000 герц) от 10               посту-     посту-
до 20 децибел, на частоте                  пающие -   пающие -
4000 герц до 65 децибел и                  негодны    негодны
восприятии шепотной речи на
расстоянии до 3 метров и более;
 3) стойкое понижение слуха   Негодны     Индивиду-  Индивиду-  Индивиду-
на одно ухо при повышении                  альная     альная     альная
порога слуха в области                     оценка,    оценка,    оценка
восприятия речевых частот                  вновь      вновь
(500, 1000, 2000 герц) от 20               посту-     посту-
до 30 децибел, на частоте                  пающие -   пающие -
4000 герц до 65 децибел при                негодны    негодны
восприятии шепотной речи на
расстоянии до 2 метров и при
повышении порога слуха в
области речевых частот
(500, 1000, 2000 герц) до
10 децибел, на частоте 4000
герц до 50 децибел при
восприятии шепотной речи на
расстоянии до 5 метров на
другое ухо.
__________________________________________________________________________

     
 

Приложение 2             
к Правилам медицинского освидетельствования
в гражданской авиации Республики Казахстан

Пояснения к пунктам Стандартов годности
по состоянию здоровья

     Стандарты разработаны с учетом характера заболеваний, особенностей течения, степени функциональных нарушений, влияния заболеваний на профессиональную работоспособность. Они дают основу для вынесения экспертного заключения о степени годности освидетельствуемых лиц к работе (обучению) и учитывают возможность применения в каждом конкретном случае принципа индивидуального подхода.

1. Психические и нервные болезни

     Наблюдение за психическим состоянием лиц летного, диспетчерского состава, лиц, обучающиеся в учебных заведениях гражданской авиации, бортпроводников и бортоператоров осуществляется авиационными врачами, психологами и невропатологами ВЛЭК.
     При выявлении психических нарушений, подозрении на психическое заболевание, данные лица отстраняются от полетов (дежурств, занятий) и направляются на обследование к психиатру.
     Пункт 1. Экспертное заключение при шизофрении, паранойе, аффективных психозах (маниакально-депрессивный психоз, циклотимии и другие) выносится только после стационарного обследования в психиатрическом учреждении. Лица с данными заболеваниями восстановлению не подлежат независимо от течения, формы, срока заболевания, длительности ремиссии и снятия с диспансерного учета.
     Пункт 2. Пункт объединяет группу инфекционных, интоксикационных психозов (за исключением алкогольных), а также функциональных реактивных психозов, неврозов (неврастения, психастения, невроз навязчивых состояний), возникших в ответ на психотравматическую ситуацию (семейно-бытовую, производственную и другую) или острую психогенную травму; суицидальные попытки.
     Лица, перенесшие острые психозы, неврозы признаются негодными к работе по подпункту 1). Вопрос о восстановлении на работу может быть рассмотрен не ранее, чем через два года после стационарного обследования в психиатрическом учреждении. Длительная компенсация нервнопсихической деятельности может служить основанием рассмотрения вопроса о восстановлении на работу по специальности с учетом характера психического состояния в период психоза (невроза), его особенностей, структуры, глубины и течения.
     Суицидальные попытки относятся к подпункту 1). При проведении обследования и изучения обстоятельств, послуживших причиной суицидальной попытки, врач обязан опросить очевидцев, уточнить личный и семейный анамнез, повод и мотивы аутоагрессивных действий. Консультация психиатра обязательна. Лица с суицидальной попыткой в анамнезе восстановлению не подлежат.
     Подпункт 2) применяется при астеническом состоянии или неврастеническом синдроме, ситуационно обусловленном. Повторное освидетельствование проводится через 4-6 месяцев при положительных результатах наблюдения, клинического обследования и хорошей переносимости нагрузочных проб.
     Лица, перенесшие кратковременные психические соматогенно обусловленные расстройства, после выздоровления после основного заболевания и при полной компенсации нервно-психических функций без применения поддерживающей терапии могут быть признаны годными к летной работе по подпункту 2).
     Пункт 3. Алкоголизм представляет собой заболевание, возникающее вследствие злоупотребления спиртными напитками и характеризуется болезненным влечением к алкоголю, потерей чувства меры, контроля над количеством потребляемого спиртного, появлением психических и соматических расстройств и нарушением социальных норм поведения.
     Лица, страдающие алкоголизмом, перенесшие острый (подострый) алкогольный психоз (алкогольный делирий, параноид, галлюциноз, бред ревности и другие), подлежат консультации у нарколога. При бытовом пьянстве пункт не применяется, а вопрос о возможности использования на работе решается администрацией авиакомпании (авиапредприятия).
     Лекарственная зависимость или злоупотребление лекарствами означает их употребление не по медицинским показаниям. Эти состояния являются абсолютным противопоказанием к работе и обучению.
     Лица с лекарственной зависимостью (токсикоманией) и наркоманией в анамнезе восстановлению не подлежат независимо от срока отстранения от работы.
     При получении сведений о немедицинском потреблении освидетельствуемым наркотических или лекарственных, летучих химических и других одурманивающих веществ авиационный врач составляет акт с описанием состояния наркотического опьянения, фактов и мотивов употребления наркотических веществ и других обстоятельств. Освидетельствуемый в сопровождении медицинского работника должен быть направлен на консультацию к наркологу для уточнения диагноза с предоставлением в опечатанном виде медицинской документации и вещественных доказательств (шприц, остатки лекарственных веществ и тому подобное).
     Пункт 4. Пункт включает социопатические расстройства личности от психопатии до дисгармоничного психического инфантилизма, акцентуации личности.
     Несоблюдение правил поведения, установленных обществом (постоянные конфликты, алкоголизация, правонарушения и прочее), которые выявляются из семейного и личного анамнеза, являются главными признаками социопатических расстройств.
     Диагноз и экспертное заключение выносится после стационарного обследования в психиатрическом учреждении.
     К подпункту 1) относятся психопатии (независимо от форм и выраженности) и расстройства личности непсихотического характера (паранойяльного, аффективного, шизоидного, возбудимого и других типов).
     Подпункт 2) применяется к лицам, обнаруживающим психический инфантилизм, акцентуацию характера, профессионально неблагоприятные психологические отклонения личности.
     С целью диагностики указанных расстройств лицам, отнесенным к графе 1 Стандартов, проводится обязательное психологическое обследование, а лицам, отнесенным к графам 2, 3 и 4 - по медицинским показаниям.
     Отдельные, не выраженные признаки инфантилизма, акцентуации при хорошей социальной и профессиональной компенсации нервно-психической деятельности не являются основанием для отрицательного экспертного заключения.
     Появление неадекватных поведенческих реакций, ранее не отмечаемых у освидетельствуемого, является основанием для консультации психолога и психиатра. При отсутствии диагноза пункт не применяется.
     При выявлении психологом отклонений и индивидуально-психологических особенностей личности проводится стационарное обследование. По показаниям назначается консультация психиатра.
     При сочетании стойких, выраженных личностных отклонений с отрицательными данными медицинского наблюдения выносится заключение о негодности.
     При незначительных отклонениях заключение о годности выносится с учетом профессиональных качеств: стажа работы, опыта работы, качества выполняемой работы и так далее.
     Пункт 5. Пункт включает эпилепсию с любыми формами клинического проявления, в том числе с однократным припадком.
     Лица с подозрением на эпилепсию направляются на стационарное обследование в неврологическое отделение. При направлении необходимо составить акт об описании особенностей припадка за подписью очевидцев, заверенный медицинским работником. Диагноз выносится после полного неврологического обследования, ЭЭГ и консультации психиатра. Эпилептоидная активность на ЭЭГ подтверждает диагноз эпилепсии, а ее отсутствие не исключает диагноза.
     К пункту относятся однократные эпилептиформные припадки неуточненной этиологии. При симптоматической эпилепсии экспертная оценка зависит от основного заболевания. При обследовании необходимо исключить: объемный процесс головного мозга, сосудистые нарушения, экзогенные интоксикации, глистную инвазию и другие болезни.
     Лица с пароксизмальной активностью на ЭЭГ типа "пик-медленная волна" при отсутствии других признаков эпилепсии или органического заболевания ЦНС (по данным стационарного обследования) признаются негодными сроком на три месяца с последующим обследованием в неврологическом отделении ЦВЛЭК. Стабильность указанных изменений на ЭЭГ не дает оснований для отстранения от летной (диспетчерской) работы. Лица с впервые выявленной пароксизмальной активностью на ЭЭГ подлежат обследованию в неврологическом отделении.
     При выявлении пароксизмальной, эпилептоидной активности и значительно выраженных изменений на ЭЭГ у лиц, обучающихся в учебных заведениях гражданской авиации, выносится заключение о негодности.
     Пункт 6. Освидетельствуются лица с патологией сосудов головного и спинного мозга различной этиологии. В эту группу входят первичные заболевания сосудов головного и спинного мозга (васкулиты, аномалии развития, аневризмы, атеросклероз и другие) и вторичные изменения сосудов соматогенной, вертеброгенной и другой этиологии.
     Клиническими проявлениями указанной патологии являются острые нарушения мозгового кровообращения или хроническая недостаточность кровообращения головного мозга с кризовым течением, нарушением функции центральной и периферической нервной системы, изменениями психики, затрудняющими или исключающими возможность выполнения профессиональных обязанностей.
     Наиболее распространенным видом сосудистой патологии, ведущей к дисквалификации лиц летного состава, является атеросклероз сосудов головного мозга. При выявлении легкой рассеянной микросимптоматики в неврологическом статусе или отклонений в данных дополнительных методов обследования необходим тщательный анализ анамнеза жизни, перенесенных и сопутствующих заболеваний в целях исключения гипердиагностики церебрального атеросклероза.
     Экспертиза всех видов сосудистой патологии головного и спинного мозга проводится с учетом этиологии, течения заболевания, переносимости нагрузочных проб, а также прогноза возникновения острых состояний, влияющих на безопасность полетов.
     По подпункту 1) освидетельствуются лица, перенесшие острые нарушения мозгового кровообращения геморрагического или ишемического генеза, преходящую ишемию головного мозга, субарахноидальное кровоизлияние или церебральный сосудистый криз, а также лица с хронической недостаточностью мозгового кровообращения.
     По подпункту 2) освидетельствуются лица с легко или умеренно выраженными проявлениями атеросклеротического поражения сосудов головного или спинного мозга, подтвержденными клиническими и инструментальными методами обследования.
     Заключение выносится на основании оценки возможности неврологических нарушений, степени стенозирования основных артериальных стволов, состояния профессионально важных психологических функций, течения заболевания, факторов риска, прогноза и переносимости нагрузочных проб.
     По этому же подпункту освидетельствуются лица, перенесшие инфекционное или токсико-аллергическое поражение сосудов головного или спинного мозга (васкулиты) в сроки не ранее двух лет после завершения лечения.
     Пункт 7. Лица, у которых впервые выявлено органическое поражение нервной системы, подлежат стационарному обследованию в неврологическом отделении.
     К подпункту 1) относятся органические заболевания нервной системы:
     опухоли, сирингомиелия, рассеянный склероз и другие заболевания прогрессирующего характера;
     острые и хронические формы инфекционных заболеваний ЦНС:
     энцефалит, арахноидит, менингит, миелит, нейросифилис, остаточные явления инфекций или интоксикаций нервной системы с нарушением функций, ликвородинамическими нарушениями, судорожными припадками;
     заболевания нервно-мышечного аппарата: миастения, миопатия, миотония, миоплегия.
     По подпункту 2) освидетельствуются лица, перенесшие инфекционные или интоксикационные заболевания ЦНС с полным восстановлением нервно-психической деятельности или легкими остаточными явлениями в виде органических микросимптомов без нарушения функций.
     Вопрос о восстановлении на летную работу решается: после гриппозного энцефалита не ранее, чем через 1-2 года, острого энцефаломиелита - 2 года, острого клещевого энцефалита - 3 года.
     Лица, переболевшие эпидемическим цереброспинальным менингитом, признаются негодными. Вопрос о допуске к летной и диспетчерской работе (учебе) может быть рассмотрен через 1 год после перенесенного заболевания.
     Лица, перенесшие стертую менингококковую инфекцию, менингококковый ринит, фарингит, освидетельствуются по пункту 12.
     Подпункт 2) применяется к лицам с заболеваниями нервно-мышечного аппарата и наследственно-дегенеративными заболеваниями в начальной стадии с медленным прогредиентным течением, с достаточной сохранностью профессионально важных функций.
     Пункт 8. Освидетельствование лиц, перенесших травмы головы с повреждением ЦНС, проводится после клинического обследования и лечения. При оценке механизма и обстоятельств травмы следует учесть возможность бесконтактной черепно-мозговой травмы (смещение мозга, разрыв сосудов) и травмы вследствие повреждения структур атланто-окципитального сочленения.
     При вынесении экспертного решения необходимо учитывать длительность периода измененного сознания и амнезии.
     Прогнозируя возможность развития поздней посттравматической эпилепсии, кроме характера и степени тяжести травмы, необходимо учитывать и другие факторы риска.
     Экспертная оценка проводится с учетом анамнеза, динамики ЭЭГ, степени компенсации утраченных функций и результатов переносимости нагрузочных проб.
     К подпункту 1) относятся:
     открытая ЧМТ (проникающая или непроникающая), ушиб головного мозга тяжелой степени:
     последствия открытой или закрытой ЧМТ с выраженными органическими изменениями ЦНС, нарушением психики, гипертензионным или судорожным синдромом;
     последствия травмы спинного мозга с двигательными, чувствительными нарушениями или тазовыми расстройствами.
     Лица, перенесшие ЧМТ с повреждением твердой мозговой оболочки, вдавленным или оскольчатым переломом костей свода черепа, с дефектом костей черепа (кроме диагностических фрезевых отверстий), внутричерепными гематомами и ликворреей в остром периоде, восстановлению не подлежат.
     Обследование с целью восстановления на летную работу лиц, перенесших ушиб головного мозга средней степени с линейным переломом костей свода, основания черепа (без ликворреи) или субарахноидальным кровоизлиянием, можно проводить не ранее, чем через 2 года после травмы, при положительных результатах наблюдения.
     Подпункт 2) применяется к лицам, перенесшим сотрясение или легкую степень ушиба головного мозга. Вопрос о восстановлении на летную, диспетчерскую работу по УВД рассматривается не ранее 6 месяцев после травмы при отсутствии или констатации легко выраженных изменений на ЭЭГ, в неврологическом или вегетативном статусе и при хорошей переносимости нагрузочных проб после стационарного обследования.
     Пункт 9. Клинические проявления патологии вегетативной нервной системы могут быть следствием первичного поражения различных структурных уровней ВНС или являться вторичными синдромами неврологических, соматических, эндокринных, психических, аллергических заболеваний и интоксикаций.
     Все это делает необходимым особо тщательный сбор анамнеза и всестороннего клинического обследования.
     По подпункту 1) проводится экспертиза вегетососудистых расстройств, имеющих пароксизмальные проявления хронических заболеваний ВНС, часто рецидивирующие обострения и кризовые реакции (ваговазального, симпатического, смешанного характера, висцерального, симпаталгического, диэнцефального типа).
     В эту группу включаются следующие заболевания: мигрень, солярит, синдромы: Меньера, позвоночной артерии, диэнцефальный синдром; ангиотрофоневрозы (болезнь Рейно, эритромелалгии и другие), отек Квинке и ортостатическая эссенциальная гипотония.
     Вопрос о восстановлении на работу может рассматриваться не ранее двух лет с момента излечения.
     Экспертное решение при периферических нейроваскулярных синдромах и ганглионитах выносится по пункту 10.
     По подпункту 2) освидетельствуются лица с дисфункцией конституционально-наследственного генеза, а также возникшей на фоне гормональной перестройки или после перенесенной соматической патологии в стадии стойкой ремиссии на момент экспертизы (2-3 месяца после излечения основного заболевания).
     Экспертная оценка зависит от степени выраженности вегетососудистых расстройств, результатов клинического обследования и переносимости нагрузочных проб (ортостатическая проба, вестибулярная проба и так далее).
     В случае вегетососудистых нарушений с доминированием в клинической картине функциональных кардиоваскулярных проявлений экспертный вопрос решается по пункту 19.
     Пункт 10. В пункт включаются заболевания периферической нервной системы различной этиологии:
     острые и хронические заболевания, травматические повреждения корешков спинного мозга, сплетений, нервных стволов, ганглиев, периферические нейроваскулярные синдромы;
     корешковые компрессии при заболевании позвоночника:
     последствия оперативных вмешательств на позвоночнике, корешках спинного мозга, сплетениях и нервных стволах.
     Лица с указанными заболеваниями в период обострения подлежат лечению (амбулаторному, стационарному, санаторному).
     После удаления грыжи межпозвонкового диска освидетельствование проводится не ранее 6 месяцев после выписки из стационара, с учетом характера операции и послеоперационного периода.
     При обострении хронического радикулита более двух раз в год применяется подпункт 1).
     При нарушении подвижности, не сопровождающейся корешковыми явлениями, освидетельствование проводится по пункту 29.
     Пункт 11. Лица, перенесшие обмороки (синкопальные состояния) отстраняются от учебы, работы и после осмотра терапевта и невропатолога направляются на стационарное обследование в неврологическое отделение. Авиационный врач должен представить акт с полным описанием обстоятельств и проявлений потери сознания за подписью очевидцев и своей подписью.
     В целях экспертизы обмороки делятся на 3 группы:
     обмороки у здоровых лиц;
     обмороки у лиц с функциональными расстройствами центральной нервной системы (рефлекторные обмороки);
     обмороки у больных с органическими заболеваниями нервной системы и внутренних органов (симптоматические).
     В основе обмороков у здоровых лиц лежит воздействие сверхсильных раздражающих факторов (экстракция или обработка зубов, амбулаторные операции, травмы, кровопотеря и так далее). Вопрос о годности решается после стационарного обследования и на основе результатов переносимости нагрузочных проб. Пункт снимается после двух лет диспансерного наблюдения и повторного стационарного обследования. Рефлекторные обмороки возможны у лиц с функциональными расстройствами ЦНС (вегетативная дисфункция, нейроциркуляторная дистония, неврозы, астеническое состояние). Вопрос о годности к летной и диспетчерской работе по УВД рассматривается только после стационарного обследования (по показаниям - лечение, в том числе санаторно-курортное) и при хорошей переносимости нагрузочных проб. Допущенные к летной и диспетчерской работе по УВД подлежат наблюдению у невропатолога и повторному стационарному обследованию перед очередным освидетельствованием. При неудовлетворительных клинических данных (выраженная сосудисто-вегетативная неустойчивость, артериальная гипотония), плохой переносимости нагрузочных проб вопрос о годности решается отрицательно.
     При наличии заболевания, сопровождающегося обмороками, годность определяется основным заболеванием. При обследовании необходимо исключить эпилепсию, гипогликемические состояния, заболевания сердечно-сосудистой системы, заболевания нервной системы, заболевания крови, эндокринные заболевания.
     Вопрос о годности летного, диспетчерского состава решается экспертом-невропатологом, психиатром с учетом данных психологического обследования.
     При повторных обмороках, независимо от этиологии, выносится заключение о негодности.

2. Внутренние болезни

     Пункт 12. В пункт включаются тифы, малярия, геморрагические лихорадки, дизентерия, бруцеллез, инфекционный гепатит, паразитарные и глистные инвазии.
     После лечения острых инфекций и инвазий освидетельствуемые допускаются к работе.
     Лица с хронической стадией описторхоза освидетельствуются по подпункту 2), повторные курсы лечения проводятся по результатам наблюдения в кабинете инфекционных заболеваний.
     Летный состав, бортпроводники и бортоператоры, перенесшие инфекционный гепатит, геморрагическую лихорадку, бруцеллез, отстраняются от работы на 3-6 месяцев в зависимости от тяжести заболевания и результатов лечения.
     К АХР летный состав допускается не ранее, чем через 12 месяцев. Авиадиспетчеры допускаются после закрытия больничного листа.
     Бортпроводники, имеющие бактерионосительство кишечной инфекции, освидетельствуются по подпункту 1).
     Пункт 13. Применяется при лейкозах, миеломной болезни, лимфогрануломатозе, злокачественных анемиях, тяжелых формах геморрагического диатеза, эритремии.
     К подпункту 2) относятся анемии доброкачественного характера (постгеморрагические, железодефицитные) при стойких положительных результатах лечения (гемоглобин не менее 120 граммов на литр), компенсированные гемоглобинопатии и случаи геморрагического диатеза без склонности к рецидивам.
     Лица, у которых выявлен эритроцитоз, подлежат консультации гематолога с последующим стационарным обследованием (по показаниям).
     Пункт 14. По подпункту 1) освидетельствуются лица с тяжелыми проявлениями аллергии, с неуточненным аллергеном, склонные к рецидивам более двух раз в год.
     По подпункту 2) освидетельствуются лица, у которых нет повторных аллергических проявлений в течение трех месяцев, и аллерген устранен и устраним.
     Пункт 15. Лицам с избыточной массой тела проводится обследование для установления характера ожирения. При систематическом (вторичном) ожирении эндокринного, церебрального генеза освидетельствование проводится по основному заболеванию.
     Степень ожирения устанавливается в соответствии с приложением 15 настоящих Правил.
     По подпункту 1) освидетельствуются лица с экзогенно-конституциональным ожирением 2-3 степени и бортпроводники с любой степенью ожирения.
     По подпункту 2) освидетельствуется летный состав с ожирением 1 степени и авиадиспетчеры с ожирением 2 степени.
     Пункт 16. Включает: сахарный диабет, заболевания паращитовидных желез; различные формы гиперинсулинизма (инсулинома, функциональный гиперинсулинизм), заболевания надпочечников, половых желез, гипоталамо-гипофизарные заболевания с эндокринной патологией и другие болезни эндокринных желез.
     По подпункту 1) освидетельствуются лица:
     с сахарным диабетом 1 типа (инсулинозависимый) и с сахарным диабетом 2 типа средней тяжести и тяжелой формой, требующие постоянного лечения инсулином или другими гипогликемическими лекарственными препаратами:
     с токсическим зобом (тиреотоксикозом) любой формы.
     При впервые выявленной форме сахарного диабета 2 типа летный состав и бортпроводники подлежат наблюдению и лечению до трех месяцев, допуск к летной работе решается после стационарного обследования.
     Допуск к летной работе по подпункту 2) осуществляется при полной компенсации углеводного обмена без применения медикаментозных средств. Авиадиспетчеры при легкой форме сахарного диабета от работы не отстраняются. Лица с почечной глюкозурией подлежат стационарному обследованию.
     Решение о допуске к летной работе после излечения токсического зоба (тиреотоксикоза) применяется после проведения реабилитационного лечения (без применения медикаментозных средств) не ранее, чем через 9-12 месяцев. Диффузное эутиреоидное увеличение щитовидной железы 1 и 2 степени и нарушение толерантности к углеводам не дают оснований для установления диагноза.
     Пункт 17. По подпункту 2) рассматриваются лица с клиническим излечением или остаточными явлениями после перенесенного туберкулеза (ограниченный фиброз, очаги обезыствления, междолевые и плевральные спайки) без смещения органов средостения и нарушения функции внешнего дыхания.
     При восстановлении на летную работу необходимо заключение тубдиспансера с указанием группы учета (не ниже 3-5 группы), авиадиспетчеры допускаются к работе после закрытия больничного листа.
     Пункт 18. К подпункту 1) относятся: бронхиальная астма, бронхоэктатическая болезнь, активный саркоидоз, хронические пневмонии, диффузный пневмосклероз и эмфизема легких с нарушением функции внешнего дыхания.
     По подпункту 2) освидетельствуются лица с хроническим бронхитом в стадии ремиссии, ограниченным пневмосклерозом, последствиями операции, ранений, травм с сохранением функции дыхания.
     При хроническом бронхите с осложненным течением летный состав, бортпроводники и бортоператоры отстраняются от работы на весь период лечения до восстановления функции дыхания, лица с обструктивным бронхитом подлежат лечению и наблюдению не менее трех месяцев, допуск к работе после предварительного стационарного обследования.
     Лица, перенесшие спонтанный пневмоторакс, могут быть восстановлены на работу не ранее трех месяцев после выздоровления при условии, что обследование не выявило причины для его повторного возникновения; повторный пневмоторакс восстановление исключает.
     Пункт 19. Относятся заболевания сердца, связанные с нарушением регуляции. Диагноз «нейроциркуляторная дистония по кардиальному типу» впервые устанавливается после тщательного клинического, лабораторного и инструментального обследования с использованием функциональных проб. Необходимо исключить текущий воспалительный процесс, органические изменения сердца и экстракардиальную патологию. Для дифференциальной диагностики с ишемической болезнью сердца используются ортостатическая и фармакологические ЭКГ-пробы, велоэргометрия, сцинтиграфия миокарда с нагрузкой, в сомнительных случаях - коронарография.
     По подпункту 1) освидетельствуются лица с выраженными нарушениями ритма сердца, симптомом слабости синусового узла, нарушениями проводимости, сопровождающиеся повторными выпадениями сердечных сокращений на 2 секунды и более, с приступами мерцательной аритмии, трепетанием предсердий, суправентрикулярной тахикардией (4 и более комплексов с частотой 120 и более в минуту), желудочковой экстрасистолией с повторными периодами би-и тригеминии, с повторными эпизодами спаренных желудочковых экстрасистол, с эпизодами желудочковой тахикардии по 3 и более комплекса частотой 120 в минуту и более, с синдромом Вольф-Паркинсон-Уайта при наличии спонтанной суправентрикулярной тахикардии.
     При значительных суправентрикулярных нарушениях ритма проводится электрофизиологическое исследование. Его результаты считаются неблагоприятными, если провоцируются перечисленные выраженные нарушения ритма. Для оценки выраженности нарушения ритма проводится суточное мониторирование ЭКГ.
     При успешном лечении нарушения ритма сердца проводится повторное освидетельствование.
     По подпункту 2) освидетельствуются лица, не предъявляющие жалоб, с нарушением ритма и проводимости сердца, не перечисленными в подпункте 1), с лабильными изменениями конечной части желудочкового комплекса ЭКГ (SТ и T), поддающиеся нормализации при приеме бета-адреноблокаторов.
     При стойких выраженных изменениях конечной части желудочкового комплекса ЭКГ (SТ и T) и неэффективности бета-адреноблокаторов в нормализации ЭКГ, принимается экспертное заключение о негодности к работе.
     Гипотония требует стационарного обследования и лечения основного заболевания. При положительных результатах лечения и хорошей переносимости функциональных нагрузочных проб заключение выносится по индивидуальной оценке. Лица, у которых однократно зарегистрировано понижение артериального давления ниже 90/60 миллиметров (далее - мм) ртутного столба подлежат диспансерному наблюдению.
     Пункт 20. Подпункт 1) включает артериальную гипертензию с АД 160/95 мм ртутного столба и выше, имеющую стойкий характер или при меньших величинах АД, сопровождающуюся существенным увеличением левого желудочка сердца, изменениями на ЭКГ в покое или при физической нагрузке. Сюда же относятся транзиторные гипертонические кризы, протекающие с временными нарушениями мозгового кровообращения.
     По подпункту 2) освидетельствуются лица, у которых поддержание АД на цифрах не выше 160/95 мм ртутного столба удается с помощью немедикаментозной или разрешенной для применения без отрыва от работы медикаментозной терапии.
     Подбор медикаментозной терапии проводится в течение 2-3 месяцев. При допуске к работе учитывается стойкость эффекта от проводимых мероприятий, переносимости нагрузочных проб и факторов риска.
     К подпункту 3) относятся: транзиторные повышения АД, нормализующиеся без применения медикаментозных средств. Решение о допуске принимается с учетом результатов нагрузочных проб. Для лиц, обучающихся на пилота, штурмана, бортинженера АД не должно превышать 140/90 мм ртутного столба.
     Пункт 21. К подпункту 1) относятся: инфаркт миокарда, стенокардия, тяжелые нарушения ритма и проводимости. Сюда же относятся изменения на ЭКГ в покое и при тестах с физической нагрузкой, которые после дополнительного обследования с наибольшей вероятностью могут быть связаны с нарушением коронарного кровообращения. Достаточным основанием для диагноза ишемической болезни сердца служат сочетание положительного ЭКГ-теста с физической нагрузкой с выявленной при нагрузочной сцинтиграфии локальной ишемии миокарда или стенозирования одной из основных венечных артерий сердца более чем на 50 процентов, или стенозирование трех артерий более чем на 30 процентов.
     К подпункту 2) относятся случаи атеросклеротического поражения сосудов и мышцы сердца, не сопровождающиеся нарушениями коронарного и общего кровообращения, выраженными нарушениями коронарного и общего кровообращения, выраженными нарушениями сердечного ритма и проводимости.
     Допуск к летной работе возможен после углубленного обследования сердечно-сосудистой системы при хорошей переносимости нагрузочных проб.
     Допуск к работе лиц, перенесших инфаркт миокарда по специальности «авиадиспетчер» возможен только после двухлетнего наблюдения при хорошем функциональном состоянии сердечно-сосудистой системы и нормализации ЭКГ без применения антиангинальных средств.
     Пункт 22. К пункту относятся: врожденные и приобретенные пороки сердца, пролабирование митрального клапана, текущие воспалительные процессы в мышце сердца, миокардиодистрофии, миокардитические кардиосклерозы, кардиомиопатии.
     При наличии клинических признаков этих заболеваний заключение выносится на основании изучения анамнеза заболевания, всестороннего клинического и кардиологического обследования, проведения функционально-диагностических исследований, течения заболевания и его прогноза.
     К подпункту 1) относятся: острые вялотекущие заболевания или последствия перенесенных заболеваний с выраженным нарушением ритма и проводимости. Умеренные и значительно выраженные комбинированные пороки сердца и пролабирование митрального клапана более 5 мм, дилятационные, гипертрофические и рестриктивные кардиомиопатии.
     К подпункту 2) относятся: миокардитический кардиосклероз, пролапс митрального клапана менее 5 мм, незначительно выраженные, изолированные и стойко компенсированные пороки сердца, ассиметрическая гипертрофия межжелудочковой перегородки без признаков обструкции путей оттока, апикальная форма гипертрофической кардиомиопатии. Все эти заболевания не должны сопровождаться симптоматикой, указанной в подпункте 1).
     Лица, прошедшие лечение по поводу воспалительных заболеваний сердца, могут быть повторно освидетельствованы не ранее, чем через три месяца.
     Пункт 23 . По этому пункту освидетельствуются лица с язвенной болезнью, гастритами, колитами. Результаты лечения острых случаев и обострений заболеваний должны контролироваться эндоскопически. При хороших результатах лечения гастритов (в том числе эрозивных) и колитов освидетельствуемые допускаются к работе по специальности.
     При неосложненной язвенной болезни летный состав и бортпроводники подлежат лечению до трех месяцев, допуск к полетам - после стационарного обследования.
     После оперативного лечения язвенной болезни повторное освидетельствование возможно через 6-12 месяцев в зависимости от типа операции и результатов наблюдения. Авиадиспетчеры допускаются к работе после закрытия больничного листа.
     Лица, у которых впервые выявлена рубцовая деформация 12-типерстной кишки без клинических проявлений, от летной работы не отстраняются.
     Пункт 24. По подпункту 1) освидетельствуются лица с гепатитом в активной стадии, циррозом печени, частыми обострениями хронического холецистита, желчнокаменной болезнью, панкреатитами.
     Восстановление на летную работу проводится по подпункту 2) после стационарного обследования при условии стойкой ремиссии и сохранности функций органа. Авиадиспетчеры допускаются к работе по выздоровлении.
     Вопрос о восстановлении на летную работу после литотрипсии и холецистэктомии рассматривается не ранее, чем через 3-6 месяцев.
     Лица с доброкачественной функциональной билирубинемией после обследования признаются годными к летной работе, но без допуска к АХР.
     Пункт 25. Лица, перенесшие острый гломерулонефрит, признаются негодными и подлежат наблюдению в течение года. Вопрос о допуске к летной работе рассматривается после стационарного обследования. При признаках хронического нефрита (пиелонефрита) заключение о годности выносится индивидуально в зависимости от течения процесса и сохранности функции почек. В случае, когда пиелонефрит носит вторичный характер, освидетельствование проводится с учетом основного заболевания.
     Пункт 26. По подпункту 1) освидетельствуются лица с воспалительными, аллергическими, обменными заболеваниями суставов, системными поражениями соединительной ткани. Лица с острыми инфекционными, инфекционно-аллергическими артритами, полиартритами подлежат лечению до 3-6 месяцев. При хроническом артрите, полиартрите заключение выносится в зависимости от функционального состояния суставов.

3. Хирургические болезни

     Пункт 27. Лица, обучающиеся и поступающие на работу должны иметь: на пилота - рост не ниже 160 сантиметров (далее - см) и не выше 190 см, длину ноги не менее 73 см; на штурмана, бортинженера, бортмеханика, бортрадиста - рост не ниже 157 см и не выше 190 см; на бортпроводника - не ниже 155 см и не выше 175 см для женщин, и не выше 190 см для мужчин. Масса тела должна соответствовать росту и возрасту (приложение 15 к настоящим Правилам).
     Для лиц, обучающихся на диспетчерском отделении в учебном заведении ГА и работающих авиадиспетчером, при пропорциональном развитии тела ограничений по росту, массе тела и длине ноги нет.
     При оценке физического развития обучающихся в учебных заведениях ГА учитывается возраст (в период интенсивного развития организма масса тела может отставать от роста), дефицит массы тела не более 25% не расценивается как проявление недостаточного физического развития. При инфантилизме вопрос о годности к обучению решается после консультации эндокринолога.
     Пункт 28. При поражении лимфоузлов освидетельствуемый подлежит обследованию у специалистов.
     При туберкулезе лимфоузлов обследование с целью восстановления на летную (диспетчерскую) работу возможно при полном клиническом излечении и снятии с учета в противотуберкулезном диспансере. При актиномикозе восстановление на летную (диспетчерскую) работу возможно при полном клиническом выздоровлении с учетом дерматолога (миколога), но не ранее, чем через год после окончания лечения.
     Пункт 29. В пункт включаются заболевания костей черепа, опорно-двигательного аппарата специфической и неспецифической этиологии: туберкулез костей и суставов, остеомиелиты, дегенеративные дистрофические процессы (деформирующие артрозы, остеохондропатии, асептические некрозы и другие), пяточные шпоры, калькулезный бурсит, контрактура Дюпюитрена, эозинофильная гранулема, ксантома, гемангиома, фиброзная дисплазия, а также хронические болезни лицевого скелета. При травмах головы, последствиях операций на костях черепа и головного мозга экспертное заключение выносит невропатолог.
     При установлении специфической этиологии заболевания, наличии секвестральных полостей, свищей освидетельствуемые признаются негодными к работе независимо от степени нарушения функции. При положительных результатах лечения (закрытие свища, отсутствие по данным рентгенологического контроля секвестров) и ремиссии не менее 6 месяцев может рассматриваться вопрос о допуске к работе.
     Оценка функции суставов проводится по приложению 16 к настоящим Правилам.
     При дегенеративно-дистрофических процессах в костях позвоночника (межпозвонковый остеохондроз, спондилоартроз) с незначительным ограничением функции и без болевого синдрома заключение выносится по подпункту 2). При корешковом синдроме экспертное заключение выносит невропатолог.
     После перелома тел позвонков с подвывихом, при туберкулезе позвоночника (независимо от фазы процесса и функционального состояния) освидетельствуемые признаются негодными. После компрессионного перелома тел одного или двух позвонков освидетельствование проводится не ранее, чем через 12 месяцев после травмы, операции.
     При переломах поперечных, остистых отростков при отсутствии болевого синдрома освидетельствуемые после выздоровления допускаются к работе и обучению.
     После ламинэктомии по поводу грыжи диска годность к летной работе определяется не ранее, чем через 6 месяцев после операции, к диспетчерской работе - по закрытию больничного листа.
     Все виды патологического кифоза определяют негодность к летной работе и обучению. К патологическому кифозу не относятся «круглая спина» (разновидность осанки). Для дифференциальной диагностики необходима рентгенография позвоночника.
     Юношеский сколиоз 1 степени при нормальном физическом развитии, врожденная сакрализация, люмбализация, расщепления дужек позвонков, не сопровождающиеся нарушением функции позвоночника, тазовых органов, болевым синдромом не являются препятствием для обучения летной и диспетчерской специальностям. Угол сколиоза определяется методом Кобба по рентгенограмме позвоночника, произведенной в положении стоя. При 1 степени угол сколиоза не превышает 10 градусов.
     При консолидированных переломах костей таза освидетельствование проводится по подпункту 2) не ранее, чем через 6 месяцев после травмы.
     Годность к летной и диспетчерской работе при заболеваниях, травмах позвоночника и костей таза определяется хирургом совместно с невропатологом. Спондилоартриты инфекционно-аллергического генеза (болезнь Бехтерева, Рейтера и другие) относятся к терапевтическому разделу Стандартов годности по состоянию здоровья.
     Морфологические изменения в позвоночнике в виде разрастания краев позвонков, единичных шиповидных разрастаний на них, уплотнение продольной связки, обнаруженные рентгенологически, но без клинических проявлений, не являются основанием для применения данного пункта.
     Мышечная сила у лиц летного состава и обучающихся в учебных заведениях ГА при динамометрии должна быть на правой руке не менее 35 килограммов; на левой - 30 килограммов (у левши может быть наоборот).
     Для обучающихся в учебных заведениях ГА, в службу бортпроводников варусное (О-образное) искривление ног при расстоянии между внутренними мыщелками бедренных костей не более 5 см и вальгусное (Х-образное) искривление ног на расстоянии между внутренними лодыжками большеберцовых костей не более 5 см классифицируются как незначительное. Для остальных освидетельствуемых как незначительное расценивается варусное и вальгусное искривление ног при расстоянии между соответствующими точками до 9 см. Показатели, превышающие указанные, расцениваются как значительные и определяют негодность.
     После операции на мышцах, сухожилиях, связках, костях и суставах годность к летному обучению, летной (диспетчерской) работе определяется после восстановления функций. Допустимо укорочение руки или ноги не более 2 см, но длина ноги у пилота при этом должна быть не менее 73 см.
     В случае отказа от операции при показаниях к оперативному лечению не осложненных привычных вывихов, ложных суставов освидетельствуемые признаются негодными по подпункту 1).
     Применяемые при остеосинтезе мелкие танталовые конструкции (шурупы, кольца, пластинки Лена и тому подобное), если отсутствуют признаки металлоза, не являются препятствием для продолжения летной, диспетчерской работы по УВД и обучения в учебных заведениях ГА.
     Другие металлические конструкции (стержни Цито, Богданова, Дуброва и тому подобное) к моменту восстановления на летную работу должны быть удалены.
     Отсутствие кисти, отсутствие, полное сведение или неподвижность двух пальцев на одной руке, первого или второго пальца на правой руке, а также первого пальца на левой руке относятся к подпункту 1).
     Отсутствие ногтевой фаланги на первом пальце и двух фаланг на других приравнивается к отсутствию пальца.
     Оценка годности при других дефектах пальцев рук, кисти определяются степенью сохранности функции кисти. Лицам летного состава с дефектами пальцев рук в спорных случаях заключение выносится после проверки на тренажере (заключение инструктора тренажера о результатах прилагается).
     К подпункту 1) помимо отсутствия стопы, относится врожденная или приобретенная патология стопы, нарушающая ее функцию и затрудняющая ходьбу (косолапость, варусная или вальгусная деформация стопы, плоскостопие 3 степени, молоткообразные пальцы, латеральное отклонение первого пальца более чем на 15 градусов). Отсутствие первого пальца на стопе является препятствием для летного обучения и работы бортпроводником.
     Отсутствие одного (кроме первого) пальца, сращение двух пальцев при сохранности функции стопы не является препятствием к летному обучению.
     Плоскостопие 1 степени и начальная форма 2 степени не является препятствием для обучения.
     Для оценки степени плоскостопия определяется подометрический индекс по формуле: (В х 100)/Д, где В - высота стопы в мм, Д - длина стопы в мм, измеренные в положении стоя. Высота стопы измеряется от пола до наивысшей точки таранной кости, а длина - по контуру стопы (на листе бумаги) между наиболее отстоящими точками первого пальца и пятки. Величина подометрического индекса при нормальном своде равна 29-31. Величина индекса 27-29 соответствует плоскостопию 1 степени, индекс 26-27 - 2 степени. В необходимых случаях для более точного определения высоты свода следует пользоваться рентгенологическим методом.
     Плоскостопие с высотой подошвенного свода ниже 20 мм (при рентгенографии стопы в упоре) определяет негодность к летному обучению.
     При обширных плоских рубцах кожи (более 20 процентов поверхности тела), независимо от их состояния и степени нарушения функции, обучающиеся в учебных заведениях ГА и поступающие на работу бортпроводниками признаются негодными.
     Пункт 30. Исключением из подпункта 1) является рак кожи и нижней губы 1 стадии. На период лечения определяется временная нетрудоспособность. Вопрос о профессиональной трудоспособности решается хирургом с учетом заключения онколога при нормализации показателей периферической крови.
     Восстановление на работу с применением индивидуальной оценки по подпункту 2) возможно после лечения опухоли 1 стадии (Т1 N0М0) или 2-а стадии (Т2 N0М0) щитовидной железы, молочной железы, мягких тканей, желудка, кишечника (включая прямую кишку), шейки матки.
     При отсутствии у освидетельствуемого рецидива или генерализации опухолевого процесса при полной и стабильной компенсации функций организма вопрос о восстановлении на летную, диспетчерскую работу и работу бортпроводником рассматривается в следующие сроки: при раке желудка и кишечника - не ранее, чем через 3 года после операции; при раке молочной железы, щитовидной железы, шейки матки - не ранее, чем через 2 года после окончания лечения (оперативного, лучевой терапии, комбинированного). В документах, представляемых во ВЛЭК, должны быть отражены: стадия опухоли, развернутое патоморфологическое заключение (анатомический тип роста опухоли, ее морфологическая характеристика, состояние регионарных лимфоузлов), проведенное лечение (для хирургического - дата, характер операции и течение послеоперационного периода; для лучевого - сроки и методика облучения, суммарная очаговая доза, общая и местная лучевая реакция).
     При патоморфологическом заключении "рак in situ" независимо от локализации опухоли экспертное заключение выносится в зависимости от характера проведенного лечения (операции).
     К пункту не относятся опухоли центральной и периферической нервной системы, глаза и органов уха, горла, носа, полости рта и челюстей.
     Пункт 31. Помимо истинных опухолей к пункту относятся костно-хрящевые экзостозы, узловой зоб, кистозные новообразования независимо от их природы, аденома предстательной железы, мастопатии.
     Подпункт 1) применяется при опухолях, не подлежащих оперативному лечению в связи с их локализацией, размерами, анатомическим взаимоотношением с соседними органами, возможность нарушения функции окружающих органов, из которых они исходят.
     Сроки допуска к работе после удаления доброкачественных опухолей определяется масштабами операции и их исходом.
     При доброкачественных опухолях небольших размеров, без тенденции к росту, не мешающих ношению одежды и обуви, пункт не применяется.
     Поступившие в учебные заведения ГА и на работу бортпроводником, оперированные ранее по поводу доброкачественных опухолей, представляют во ВЛЭК выписки с описанием характера проведенной операции и данными гистологического исследования опухоли.
     При доброкачественных опухолях желудочно-кишечного тракта (в подавляющем большинстве - полипах) и органов дыхания определяется негодность к работе с ядохимикатами. Вопрос о лечебной тактике при этих опухолях решается онкологом (проктологом).
     Вопрос о восстановлении на летную (диспетчерскую) работу и обучения этим специальностям после удаления узлового зоба рассматривает терапевт не ранее, чем через 3 месяца после операции.
     При аденоме предстательной железы 1 степени без дизурических расстройств, если по заключению уролога не показано оперативное лечение, лица летного и диспетчерского состава годны по подпункту 2). При 2-3 стадиях аденомы, а также при 1 стадии, если она осложнилась острой задержкой мочеиспускания, освидетельствуемые признаются негодными.
     Вопрос об удалении доброкачественных опухолей наружных половых органов решается после консультации гинеколога (уролога). Обследуемые, у которых выявлены миомы матки, протекающие бессимптомно, подлежат диспансерному наблюдению. Вновь поступающие на работу бортпроводником признаются негодными. В случае роста миомы, нарушения овариально-менструальной функции и развития болевого синдрома показано оперативное лечение. Допуск к работе после операции разрешается в сроки, указанные в пункте 34.
     Обучающиеся в учебных заведениях ГА с множественными пигментными невусами размерами от 2х3 см и более, расположенными на участках тела, подверженных постоянному давлению одеждой, обувью признаются негодными.
     К пункту не относятся опухоли центральной и периферической нервной системы, глаза и органов уха, горла, носа, полости рта и челюстей.
     Пункт 32. После операции по поводу заболеваний органов грудной полости и средостения освидетельствуемые признаются негодными к летной (диспетчерской) работе и обучению в учебных заведениях ГА. При благоприятных результатах лечения вопрос о годности к работе (обучению) решается совместно с терапевтом не ранее, чем через 6 месяцев после операции.
     При наличии инородных тел в грудной стенке или ткани легких, отдаленных от крупных сосудов сердца, не дающих клинических проявлений и хорошей функции внешнего дыхания экспертное заключение выносится по подпункту 2). Обучающиеся в учебных заведениях ГА признаются негодными.
     При травматическом пневмотораксе экспертное заключение принимается после окончания лечения и клинического обследования.
     При проникающем ранении грудной клетки без повреждения внутренних органов вопрос о годности решается после выздоровления. При диафрагмальных грыжах со склонностью к ущемлению или вызывающих функциональные расстройства пищевода и желудка и осложненных рефлюкс-эзофагитом, выносится заключение о негодности. При неблагоприятном исходе оперативного лечения вопрос о летной (диспетчерской) работе рассматривается не ранее, чем через 6 месяцев после операции.
     Пункт 33. Пункт включает дивертикул, рубцовые изменения, кардиоспазм, ахалазию кардии. При благоприятном исходе оперативного лечения дивертикула вопрос о годности к летной (диспетчерской) работе рассматривается не ранее, чем через 6 месяцев после операции
     Подпункт 2) применяется при дивертикулах размерами не более 2-2,5 см, не задерживающих контрастную массу, не сопровождающихся дивертикулитом и нарушением функции пищевода.
     Пункт 34. Обучающиеся в учебных заведениях ГА и лица, поступающие на летную (диспетчерскую) работу в ГА, при наличии у них послеоперационных рубцов на брюшной стенке представляют во ВЛЭК документы о характере перенесенной операции. После операции по поводу аномалии развития, повреждений брюшной полости, неопухолевых заболеваний, в том числе по поводу язвенной болезни, холецистита и желчнокаменной болезни, острого и хронического панкреатита, странгуляционной непроходимости и заворота кишечника обучающиеся в учебных заведениях ГА и лица, поступающие на работу в ГА, признаются негодными. При хроническом аппендиците показано оперативное лечение.
     При благоприятном исходе допуск к летной (диспетчерской) работе и продолжению обучения в учебных заведениях ГА разрешается в следующие после операции сроки:
     при проникающих ранениях брюшной полости без повреждения внутренних органов, аппендэктомии по поводу острого или хронического аппендицита, удалении Меккелева дивертикула, диагностической лапаротомии (если по данным интраоперационной ревизии не показано углубленное обследование или длительное консервативное лечение) - не ранее, чем через 6 недель;
     при проникающих ранениях с повреждением внутренних органов, а также заболеваниях, не осложненных перитонитом - не ранее, чем через 4-6 месяцев;
     при повреждениях или заболеваниях органов брюшной полости, осложненных разлитым перитонитом - не ранее, чем через 12 месяцев.
     При спаечной болезни, неустраненной причине заворота кишечника и операции на поджелудочной железе освидетельствуемые восстановлению не подлежат. Долихосигма без клинических проявлений не является основанием для заключения о негодности.
     Экспертное заключение после операции по поводу язвенной болезни желудка, 12-типерстной кишки и ее осложнений, холецистэктомии, спленэктомии по поводу системного заболевания выносится хирургом совместно с терапевтом.
     Грыжи брюшной стенки подлежат оперативному лечению. Освидетельствуемые допускаются к работе (учебе) не ранее, чем через 5-6 недель после операции. При паховых грыжах диаметром до 4 см и отсутствии болевого синдрома допускается оперативное лечение в межкомиссионный период. При пупочных грыжах диаметром не более 1 см показанием для оперативного лечения является болевой синдром. При диастазе прямых мышц без грыжевого выпячивания выносится заключение о негодности к обучению в учебных заведениях ГА и к работе бортпроводником. Летная (диспетчерская) работа разрешается.
     Пункт 35. При обнаружении эпителиального копчикового хода с признаками острого воспаления, а также при свищевой форме в холодном периоде показано оперативное лечение. При благоприятных результатах лечения разрешается продолжение работы (учебы). При оперативном лечении геморроя, хронического парапроктита, эпителиального копчикового хода вопрос о годности рассматривается после выздоровления, но не ранее, чем через 4 недели после операции; при выпадении прямой кишки и недостаточности анального жома - не ранее, чем через 6 месяцев.
     Частыми обострениями геморроя считаются однократные обострения в течение трех лет подряд или более двух обострений в течение одного года.
     Кондиломатоз промежности рассматривается по подпункту 2) после консультации дерматовенеролога. При полипах и полипозе прямой кишки применяются требования пункта 31.
     Пункт 36. Пункт включает облитерирующие заболевания артерий (эндартериит, атеросклероз), атеросклеротические окклюзии, аневризмы, варикозное расширение вен, тромбофлебит, флеботромбоз, посттромбофлебитическую болезнь, слоновую болезнь, последствия ранений сосудов и операций на них.
     При благоприятном исходе оперативного лечения посттравматических артериальных аневризм решение о годности к летной и диспетчерской работе принимается не ранее, чем через 1 год после операции по результатам клинического обследования.
     При варикозном расширении вен с признаками трофических расстройств, декомпенсации кровообращения, при истончении кожи над узлами с угрозой их разрыва, освидетельствуемые признаются негодными.
     Вопрос о допуске к летной, диспетчерской работе после оперативного лечения варикозного расширения вен нижних конечностей решается не ранее, чем через 3 месяца после операции.
     При рецидиве варикозной болезни бортпроводники к работе признаются негодными, к остальным освидетельствуемым применяется индивидуальная оценка с учетом степени расстройства кровообращения. При посттромбофлебитической болезни и стадии компенсации авиадиспетчеры признаются годными, остальные освидетельствуемые - негодными независимо от стадии заболевания.
     Пункт 37 . Вопрос о восстановлении на работу после оперативного вмешательства на почках, мочеточниках, мочевом пузыре и уретре рассматривается не ранее, чем через 6 месяцев после операции. Нарушение паренхиматозной функции почек легкой степени, выявляемое лишь радиоизотопным методом, не является препятствием для восстановления на летную (диспетчерскую) работу по подпункту 2).
     К лицам летного состава, перенесшим нефрэктомию или имеющим от рождения единственную почку, в зависимости от состояния функции почки применяется индивидуальная оценка.
     Нефроптоз 1-2 степени при отсутствии нарушений, относящихся к подпункту 1), не является препятствием для продолжения летной работы. При нефроптозе 3 степени летный состав признается негодным, к диспетчерскому составу применяется индивидуальная оценка.
     Бортпроводники при наличии нефроптоза 2-3 степени признаются негодными.
     При всех видах крипторхизма (задержка или эктопия яичка) выносится заключение о негодности к обучению в учебные заведения ГА. Лица, перенесшие операцию удаления яичка (при брюшной задержке, низведения яичка, эктопии), признаются годными к обучению в учебных заведениях ГА. Годность к летному обучению после оперативного лечения крипторхизма с низведением яичка определяется не ранее, чем через 6 месяцев после операции при условии, что яичко находится в мошонке, а не у ее корня.
     При водянке яичка, семенного канатика показано оперативное лечение. Лица, обучающиеся в учебных заведениях ГА, летный состав, бортпроводники и бортоператоры допускаются к обучению (работе) через 6-8 недель после операции, авиадиспетчеры - после закрытия больничного листа.
     При умеренном расширении вен семенного канатика (без выраженного конгломерата вен, значительного увеличения их при напряжении брюшного пресса) обучающиеся в учебных заведениях ГА признаются годными.
     При головочной форме гипоспадии обучающиеся в учебных заведениях ГА, летный состав, авиадиспетчеры, бортпроводники и бортоператоры признаются годными.
     Пункт 38. Пункт включает туберкулез почек и мочеполовых органов, пиелонефрит, цистит, уретрит, простатит, недержание мочи.
     После излечения (консервативного, оперативного) туберкулеза яичка, придатка и снятия с учета в противотуберкулезном диспансере разрешается допуск к летной (диспетчерской) работе.
     Лица, перенесшие нефрэктомию по поводу туберкулеза, признаются негодными. При обострении хронических неспецифических заболеваний чаще двух раз в течение года или однократных ежегодных обострений в течение трех лет подряд, освидетельствуемые признаются негодными.
     Освидетельствуемые, имеющие камни предстательной железы без клинического проявления, годны к летной (диспетчерской) работе. Лица, страдающие недержанием мочи, негодны по всем графам.
     Пункт 39. При установлении диагноза мочекаменной болезни показано клиническое обследование. При отсутствии по его данным морфологических и функциональных изменений мочевыводящих путей применяется подпункт 2). При нарушении функции почек, обусловленном перенесенной почечной коликой (с отхождением камня или без него), освидетельствуемые подлежат лечению сроком до трех месяцев с последующим обследованием.
     Лица, пролеченные методом экстракорпоральной литотрипсии, допускаются к работе не ранее, чем через три месяца после операции.

4. Кожные и венерические болезни

     Пункт 41. Хроническая рецидивирующая экзема (в том числе ограниченная: в области ушной раковины, кистей рук, лица, шеи, половых органов) служит основанием для заключения о негодности по всем графам. При легких формах экземы освидетельствуемые подлежат лечению.
     Освидетельствуемые с тяжелыми распространенными формами пиодермии, трудно поддающимися лечению, переходящими в хроническую микробную экзему, признаются негодными.
     При легких формах ихтиоза, чешуйчатом лишае в легкой форме с ограниченной локализацией, при хорошем общем состоянии применяется подпункт 2).
     Лица с грибковыми поражениями кожи, пиодермией, паразитарными заболеваниями (лейшманиоз, чесотка) подлежат лечению. После излечения выносится заключение о годности к работе. Обучающиеся в учебных заведениях ГА и поступающие на работу бортпроводником с витилиго открытых участков тела (лицо, шея, кисти рук), гнездной алопецией признаются негодными.
     Пункт 42. Вопрос о годности освидетельствуемых по подпункту 2) рассматривается после излечения с учетом заключения венеролога.
     После излечения от острой и подострой гонореи освидетельствуемые признаются годными. При осложнениях (эпидидимит, простатит, артриты, воспаление придатков матки) заключение о годности выносится по пункту, соответствующему заболеванию.

5. Женские болезни и беременность

     Пункт 43. При хронических гинекологических заболеваниях с остаточными анатомическими дефектами, функциональными расстройствами и болевым синдромом или при частых обострениях воспалительного процесса (2 раза в год и более) освидетельствуемые признаются негодными. При обострении хронических заболеваний женской половой сферы показано лечение, по окончании которого проводится наблюдение в течение двух менструальных циклов для решения вопроса о стойкости ремиссии (без отстранения от работы).
     Болезни шейки матки (эрозия, эндоцервицит, эрозированный эктропион), трихомонадный кольпит, трихомониаз подлежат лечению с переводом женщин на наземную работу через ВКК сроком до трех недель. Обследование бортпроводников проводится без отстранения от летной работы.
     Спаечный процесс в малом тазу, отсутствие тела матки, придатков с одной стороны, отсутствие фаллопиевых труб с обеих сторон не являются основанием для отстранения от работы.
     При выпадении и опущении половых органов 3 степени, мочеполовых и кишечно-половых свищах, разрывах промежности с нарушением функции сфинктера заднего прохода освидетельствуемые признаются негодными к работе.
     Опущение стенок влагалища и матки 1-2 степени без функциональных расстройств не является основанием для дисквалификации. Поступающие на работу бортпроводниками признаются негодными.
     Вопрос о восстановлении после хирургического лечения рассматривается не ранее, чем через 6 месяцев.
     При неправильном расположении матки, ее недоразвитости, двурогой матке с функциональными нарушениями (метроррагия, боли) выносится заключение о негодности.
     Врожденное отсутствие матки, отсутствие и недоразвитие влагалища, не сопровождающиеся функциональными нарушениями, не являются основанием для дисквалификации. При гермафродитизме поступающие на работу бортпроводниками признаются негодными.
     Пункт 44. Дисфункциональные маточные кровотечения подлежат лечению. Альгодисменоррея является противопоказанием для работы бортпроводником.
     Пункт 45. С момента установления беременности освидетельствуемые признаются негодными к летной, диспетчерской работе, к работе бортпроводником. В течение двух месяцев после окончания отпуска по беременности и родам женщинам предоставляется наземная работа. Заключение о годности к работе выносится после окончания кормления ребенка грудью. При беременности, окончившейся абортом или преждевременными родами, вопрос о времени восстановления на работу авиадиспетчером, бортпроводником решает гинеколог. Женщины-авиадиспетчеры освобождаются от работы в послеродовом периоде на общих основаниях. Снятие с летной работы в связи с беременностью и восстановление на летную работу после родов осуществляет ВЛЭК по заключению гинеколога (акушера-гинеколога). Свидетельство о болезни не составляется.
     Женщины, поступившие на летную (диспетчерскую) работу и работу бортпроводником, при беременности признаются негодными.

6. Глазные болезни

     Пункт 46. К подпункту 1) относятся недостаточность и выворот век, частичный трихиаз, трахома 1-3 степени, язвенные блефариты, хронические конъюнктивиты, не поддающиеся лечению, злокачественные новообразования, доброкачественные опухоли, нарушающие функцию зрения и не подлежащие оперативному лечению.
     К подпункту 2) относятся простые блефариты, нерезко выраженные конъюнктивиты, трахома 4 стадии с незначительными анатомическими изменениями конъюнктивы век, рак кожи век 1 степени после излечения (по заключению онколога), доброкачественные опухоли небольших размеров, рубцовые изменения век, не нарушающие функцию органа зрения.
     При острых или обострениях хронического заболевания век и конъюнктивы проводится лечение.
     Ложная крыловидная плева, пингвекула, небольшой халазион, единичные поверхностные фолликулы на конъюнктиве не препятствуют обучению в учебных заведениях ГА.
     Хронические заболевания век и конъюнктивы, относящиеся к подпункту 2), являются противопоказанием для работы на ВС ГА, оснащенных дисплеями.
     Пункт 47. К подпункту 1) относятся: сужение, неправильное положение слезных точек, стриктура слезноносовых канальцев и ходов, воспаление слезного мешка, слезной железы, травматические повреждения и другие заболевания, вызывающие слезотечение.
     При восстановлении функции слезоотведения, а также в случаях отсутствия нижней слезной точки и канальцев (оцениваются канальцевая и носовая пробы) экспертное заключение выносится по подпункту 2).
     Пункт 48. К подпункту 1) относятся: отслойка сетчатки, пигментные ретиниты, тяжелые заболевания сосудов, травмы, злокачественные новообразования глаза.
     После перенесенного острого заболевания: конъюнктивита, склерита, кератита, ирита, иридоциклита, легких контузий глаза заключение о допуске к работе выносится после выздоровления.
     При увеитах, длительно текущих, рецидивирующих иридоциклитах, кератитах, хориоретинитах, невритах, травматических повреждениях глазного яблока с исходом в выздоровление летный состав и бортпроводники подлежат лечению в течение 3-6 месяцев с последующим освидетельствованием по подпункту 2).
     Авиадиспетчеры допускаются к работе по выздоровлению после закрытия больничного листа.
     Лица с начальной возрастной катарактой без прогрессирования, ограниченным помутнением хрусталика, стекловидного тела травматического характера, макулодистрофией, начальной непрогрессирующей атрофией зрительного нерва с достаточной сохранностью функции зрения освидетельствуются по подпункту 2).
     За достаточную сохранность функции органа зрения применяется: острота зрения на худшем глазу для пилотов 0,6 без коррекции, для штурманов, бортинженеров, бортмехаников 0,4 без коррекции, для остальных профессий - не ниже 0,3 без коррекции, нормальное поле зрения, темновая адаптация, устойчивое бинокулярное зрение. Зрительная функция другого глаза должна отвечать требованиям пункта 52.
     Лица летного состава и бортпроводники, перенесшие операцию экстракцию катаракты с последующей имплантацией интраокулярной линзы к летной работе негодны, допуск к работе авиадиспетчером при односторонней артифакии решается не ранее 6 месяцев после операции. С двухсторонней артифакией авиадиспетчеры к работе негодны.
     После кераторефракционных операций лица, освидетельствуемые по графе 1 (кроме авиадиспетчеров) и вновь поступающие на летную работу, признаются негодными.
     Вопрос о допуске к обучению на авиадиспетчера решается индивидуально с учетом степени близорукости до операции не выше 3,5 диоптрии, количества кератотомических насечек не более 10 и изменений глазного дна.
     Годность к летной работе решается по подпункту 2) не ранее 12 месяцев после операции, авиадиспетчеров - не ранее 6 месяцев после операции. При этом проводится обследование на сохранность частотно-контрастных характеристик и чувствительности к ослеплению.
     Врожденные отложения единичного мелкого пигмента на капсуле хрусталика, остатки артерии стекловидного тела, миелиновые волокна сетчатки не являются препятствием для обучения в учебных заведениях ГА.
     Врожденные колобомы радужки и сосудистой оболочки, поликория, врожденные катаракты, офтальмологические изменения диска зрительного нерва являются противопоказанием к обучению на летные специальности.
     Темновая адаптация исследуется при каждом медицинском освидетельствовании всем лицам по графам 1-4, результаты медицинского исследования должны соответствовать нормам, указанным в инструкции используемого прибора.
     Пункт 49 . При подозрении на глаукому при ВГД больше 27 мм, в том числе на одном глазу, проводится медицинское обследование в специализированном учреждении. Лица с доброкачественной гипертензией от летной работы не отстраняются, при впервые установленной открытоугольной первой стадии глаукомы с полным сохранением всех зрительных функций глаза и минимальном режиме миотиков (до двух раз в день) лица летного состава и авиадиспетчеры отстраняются от работы сроком не менее месяца для проведения лечебно-оздоровительных мероприятий и наблюдения с последующим медицинским освидетельствованием по подпункту 2).
     Перед освидетельствованием проводится консультация специалиста по глаукоме.
     Лица летного состава, работающие на ВС ГА, оснащенных дисплеями, признаются негодными.
     Пункт 50. Диагноз расстройства цветового зрения выносится с указанием вида, формы и степени нарушения по принятой классификации. Расстройство цветового зрения является противопоказанием для работы на ВС ГА, оснащенных дисплеями.
     Пункт 51. При каждом медосвидетельствовании по графам 1-4 исследуется наличие истинного и скрытого косоглазия (гетерофории). Медицинское исследование фории проводится по синоптофоре или по шкале Меддокса. Определяется вид и степень гетерофории.
     У обучающихся по летной и диспетчерской специальности по графе 1 угол гетерофории по горизонтали не должен превышать 3 градуса, по вертикали - 1 градуса, у освидетельствуемых по графе 2 и 4 по горизонтали - не более 4 градусов, по вертикали - 1 градуса, по графе 3 - соответственно 8 и 1 градус. Лица летного состава, работающие на ВС ГА, оснащенных дисплеями, признаются негодными при гетерофории более 2 градусов.
     При наличии гетерофории исследуются фузионные резервы. В норме отрицательные фузионные резервы составляют 5-8 градусов, положительные - 15-20 градусов. При уменьшении фузионных резервов показаны лечебно-тренировочные мероприятия.
     Пункт 52. Острота зрения исследуется на проекторе испытательных знаков или по таблицам Головина-Сивцева в аппарате Ротта без коррекции и с коррекцией. Указывается истинная острота зрения (2,0-1,5-1,0).
     Пилоты при остроте зрения не ниже 0,6, штурманы, бортинженеры, бортмеханики не ниже 0,4 на каждый глаз без коррекции и с коррекцией 1,0 признаются годными к летной работе.
     При понижении остроты зрения на худшем глазу у пилотов не ниже 0,5 (бинокулярная острота зрения не ниже 0,6), у штурманов, бортинженеров, бортмехаников не ниже 0,3 без коррекции и с коррекцией 1,0 с объемом аккомодации соответствующей возрастной форме применяется индивидуальная оценка с учетом профессиональной подготовки и опыта работы.
     Лица летного состава с пониженной остротой зрения при наличии пресбиопии должны выполнять полеты в корригирующих бифокальных очках или контактных линзах и иметь при себе запасной комплект.
     При АХР коррекция контактными линзами не допускается. Наличие и качество очков (линз) контролируется при врачебных осмотрах и очередном освидетельствовании.
     При близорукости в степени 0,5 диоптрии, дальнозоркости в степени 1,0 диоптрии, астигматизме 0,5 диоптрии и остроте зрения 1,0 без коррекции в медицинских документах в строке "диагноз" указывается "здоров", а в строке "рефракция" делается соответствующая запись.
     В случаях понижения остроты зрения ниже 1,0 в результате аномалии рефракции проводится освидетельствование по данному пункту.
     Пункт 53. У лиц, обучающихся в учебных заведениях ГА на пилота, штурмана, бортинженера, авиадиспетчера определяется вид и степень рефракции в условиях циклоплегии объективным способом (закапывается 1% раствор атропина 2 раза через 5 минут). Другим лицам авиационного персонала, поступающим на работу в ГА для определения рефракции циклоплегия проводится при наличии медицинских показаний.
     Пункт не применяется, если у освидетельствуемого степень рефракции не превышает допустимые нормы.
     Лица летного состава, работающие на ВС ГА, оснащенных дисплеями, годны при: дальнозоркости в степени 2,0 диоптрии, близорукости в степени 3,0 диоптрии, астигматизме 1,0 диоптрии, анизометропии не выше 1,0 диоптрии.
     Пункт 54. Степень пресбиопии определяется силой сферической линзы, необходимой для выполнения профессиональной деятельности с учетом рабочего расстояния (60-80 см).

7. Болезни уха, горла, носа, полости рта и челюстей

     Пункт 55. При кистах гайморовых пазух, кистах и остеомах лобных пазух обучающиеся в учебных заведениях ГА по подготовке пилотов, штурманов, бортинженеров признаются негодными. Остеомы лобных пазух у лиц летного состава при хорошей переносимости полетов не являются противопоказанием к летной работе. Пристеночное утолщение слизистой гайморовых пазух, если диагностическая пункция с контрастным веществом не выявила патологических изменений, не является препятствием к летному обучению. При поллинозе, риноконъюнктивальном синдроме вопрос годности к продолжению летной работы решается после заключения аллерголога.
     Пункт 56. Пункт включает искривление носовой перегородки с полным отсутствием или резким затруднением носового дыхания, дистрофию слизистых верхних дыхательных путей, изменения, вызывающие нарушение дыхательной и речевой функции (гипертрофия носовых раковин, аденоидные вегетации, доброкачественные новообразования, злокачественные новообразования после лечения), экзостозы наружного слухового прохода, остеомы околоушной области и хронический гнойный мезо- и эпитимпанит после радикальной операции. После оперативного лечения по поводу указанных заболеваний вопрос о годности к работе и обучению решается с учетом восстановления функции по подпункту 2).
     После радикальной операции уха при полной и стойкой эпидермизации послеоперационной полости и сохранности слуховой функции (по пункту 63) освидетельствуемые признаются годными.
     Лица, перенесшие слуховосстанавливающие операции (тимпанопластика, стапедопластика) признаются негодными по графам 1, 2, 3.
     К этому пункту относятся заболевания пародонта, множественное отсутствие зубов, съемные протезы, гингивиты, лейкоплакии, аномалии прикуса. При наличии съемных протезов функция речи оценивается при снятых протезах. При множественном отсутствии зубов с умеренным нарушением функции жевания рекомендуется протезирование в межкомиссионный период. При аномалии прикуса 3 степени (расстояние между резцами верхней и нижней челюсти в вертикальном и саггитальном направлении более 10 мм) и 2 степени (от 6 до 10 мм) экспертное заключение выносится по подпункту 1).
     Аномалии прикуса 1 степени (расстояние между резцами менее 5 мм) относится к подпункту 2).
     Пункт 57. Лица с декомпенсированным тонзиллитом подлежат оперативному лечению. Лица летного состава после оперативного лечения хронического декомпенсированного тонзиллита при отсутствии осложнений допускаются к летной работе не менее, чем через месяц после операции.
     Компенсированный хронический тонзиллит подлежит наблюдению отоларинголога и лечению по показаниям.
     Пункт 58. Лица с заболеваниями, указанными в пункте, подлежат специальному лечению. Вопрос о восстановлении на работу после лечения по поводу злокачественных заболеваний рассматривается через 2 года с учетом заключения онколога.
     Пункт 59. Пункт предусматривает расстройство речи: нарушение звукопроизношения и заикание. При любой степени заикания обучающиеся в учебных заведениях ГА на пилота, штурмана, бортинженера, авиадиспетчера и поступающие на работу бортпроводником признаются негодными.
     При нарушении отдельных звуков, но с четкой разборчивой речью обучающиеся признаются годными. Экспертное заключение выносится после консультации логопеда.
     Пункт 60. Подпункт 1) предусматривает состояние после радикальной операции с неполной эпидермизацией операционной полости (при наличии в ней гноя, полипов, грануляций или холестеатомы).
     При одностороннем хроническом доброкачественно протекающем эпитимпаните (без грануляций, полипов, кариеса кости, признаков раздражения лабиринта), мезотимпаните вопрос о годности рассматривается по подпункту 2).
     К подпункту 3) относится хронический катар среднего уха (хронический тубоотит) с редкими обострениями и умеренным нарушением слуха и барофункции, что не является противопоказанием к летной работе.
     Экспертное заключение выносится с учетом остроты слуха. Небольшие рубцы без истончения на месте перфорации, известковые отложения на барабанной перепонке (при хорошей ее подвижности, нормальном слухе, подтвержденном аудиограммой) не дают основания для установления диагноза.
     Пункт 61. Стойкость и выраженность нарушения барофункции уха, должны быть подтверждены исследованием в барокамере.
     Экспертное заключение по подпункту 2) выносится после лечения с учетом формы нарушения барофункции (органическая или функциональная). Обучающимся на летных специальностях по показаниям проводится барокамерное исследование на переносимость перепадов давления. Легкая гиперемия барабанных перепонок, инъекция сосудов по ходу рукоятки молоточка при хороших данных отометрии и отсутствии патологии органов уха, горла, носа, полости рта и челюстей не препятствует летному обучению.
     Пункт 62. О состоянии статокинетической чувствительности у лиц летного состава судят по вестибулярному анамнезу, результатам вестибулометрии (исследования на вращающемся кресле), по переносимости длительных полетов.
     Легкие вестибуловегетативные реакции (незначительное побледнение, небольшой гипергидроз) во время вестибулометрии при хорошей переносимости полетов и отсутствии отклонений в состоянии здоровья не является основанием для установления диагноза.
     Пункт 63. Лица, обучающиеся в учебных заведениях ГА и лица из числа наземного состава, поступающие на летную работу штурманом, бортинженером, бортмехаником, бортрадистом, бортпроводником должны воспринимать шепотную речь на басовую и дискантную группу слов с расстояния не менее 6 метров и иметь пороги слуха до 10 децибел по всему диапазону частот при аудиометрии.
     К данному пункту относится отосклероз. Лица, страдающие отосклерозом и перенесшие слуховосстанавливающую операцию, признаются негодными по всем графам независимо от результатов лечения.
     При определении слуховой функции применяются методы исследования: акуметрия шепотом, исследование камертонами, тональная пороговая аудиометрия, речевая аудиометрия, ультразвуковое исследование.
     При вынесении экспертного заключения за основу принимаются худшие показания остроты слуха, независимо от того, относятся они к басовой или дискантной группе слов. При этом нужно дифференцировать кохлеарный неврит от других заболеваний органа слуха и, при возможности, указать этиологию неврита (постинфекционный, постинтоксикационный, посттравматический, шумовой, на фоне общего атеросклероза, гипертонической болезни и так далее).
     Летному составу с кохлеарным невритом любой этиологии запрещается продление месячной нормы летного времени. При допуске к летной работе с предельно допустимой остротой слуха освидетельствуемые должны предоставлять акты проверки качества ведения двухстороннего радиообмена.

     

Приложение 3                
к Правилам медицинского освидетельствования
в гражданской авиации Республики Казахстан

Рекомендуемый объем обследования
в целях врачебно-летной экспертизы

     1. Терапевтическое обследование:
     полость рта, зев, кожные покровы, видимые слизистые, лимфатические узлы, щитовидная железа, соответствие общего вида возрасту;
     органы дыхания, кровообращения (определение функциональной способности пробой с 20 приседаниями), пищеварения и мочевыделения.
     2. Хирургическое обследование:
     антропометрия (рост, масса тела, окружность груди, спирометрия, динамометрия кистей);
     общий осмотр (телосложение, развитие мускулатуры и подкожно-жирового слоя, осанка, походка);
     состояние кожи, лимфатических узлов, щитовидной железы, молочных желез, периферических сосудов, костей, суставов, органов брюшной полости, наружных половых органов, области заднего прохода (по показаниям - пальцевое исследование прямой кишки).
     3. Психоневрологическое исследование:
     внешний осмотр (кожные рубцы, атрофии, фибриллярные асцикулярные подергивания);
     черепно-мозговые нервы:
     двигательная, рефлекторная, чувствительная сфера, статика и координация;
     вегетативная нервная система (дермографизм, акроцианоз, гипергидроз, тремор, ортоклиностатическая проба);
     эмоционально-психическая сфера.
     4. Осмотр дерматовенеролога проводится при освидетельствовании бортпроводников согласно нормативных документов по осмотру декретированных контингентов уполномоченного органа в области здравоохранения.
     5. Осмотр гинеколога проводится ежеквартально 4 раза в год.
     6. Оториноларингологическое обследование:
     внешний осмотр:
     внутренний осмотр (эндоскопия), передняя и задняя риноскопия, отоскопия, фарингоскопия, ларингоскопия, определение носового дыхания и обоняния;
     акуметрия (шепотная речь);
     барофункция уха;
     исследование статокинетической устойчивости (вестибулометрия) проводится методом непрерывной кумуляции ускорений Кориолиса (НКУК) в течение 3 минут или методом прерывистой кумуляции ускорений Кориолиса (ПКУК) в течение 2 минут: лицам, обучающимся в учебных заведениях ГА по подготовке пилотов, бортинженеров, штурманов и авиадиспетчеров при первичном медосвидетельствовании, летному составу и бортпроводникам;
     тональная аудиометрия проводится лицам, обучающимся в учебных заведениях ГА по подготовке пилотов, бортинженеров, штурманов, авиадиспетчеров при первичном медосвидетельствовании и перед выпуском из учебного заведения; лицам из числа наземного состава, переучивающимся на бортмехаников, бортрадистов, при поступлении на работу бортпроводником; лицам летного состава через каждые 5 лет работы; по достижении возраста 40 лет - 1 раз в 2 года, а при установлении заболевания - ежегодно.
     7. Стоматологическое обследование (2 раза в год):
     состояние зубов, слизистой оболочки полости рта, десен;
     прикус.
     8. Исследование органа зрения:
     острота зрения;
     цветовое зрение;
     темновая адаптация;
     бинокулярное зрение;
     ночное зрение;
     ближайшая точка конвергенции;
     ближайшая точка ясного зрения;
     анатомическое состояние органа зрения;
     рефракция субъективным и объективным методом исследования (скиаскопия или рефрактометрия);
     внутриглазное давление измеряется летному составу по достижении 35-летнего возраста 1 раз в 2 года, остальным освидетельствуемым - по достижении 40-летнего возраста 1 раз в 2 года.
     9. Психологическое обследование проводится:
     лицам, обучающимся в учебных заведениях ГА на специальности пилотов, штурманов, бортинженеров, авиадиспетчеров при первичном медосвидетельствовании;
     лицам летного состава при переучивании на новую авиационную технику;
     по направлению администрации авиакомпании (авиапредприятия) после авиационных происшествий и их предпосылок, связанных с личностным фактором;
     при переучивании с земли на штурмана, бортинженера, бортмеханика, бортрадиста;
     при направлении в арктические и антарктические экспедиции;
     при выдвижении на должности командира ВС, пилота-инструктора и руководителя полетов;
     по медицинским показаниям.
     10. Лабораторные исследования:
     1) клинический анализ крови (гемоглобин, количество эритроцитов и лейкоцитарная формула, скорость оседания эритроцитов);
     2) клинический анализ мочи (в том числе реакции на сахар и ацетон);
     3) анализ крови на холестерин 1 раз в год с 35-летнего возраста;
     4) сахар крови натощак;
     5) биохимические исследования крови на билирубин и его фракции, ферменты АСТ, АЛТ, ГГТП, ЩФ проводятся летному составу, выполняющему АХР с ядохимикатами;
     6) цитологическое исследование мазков проводится женщинам с 17 лет - ежегодно;
     7) исследование крови на сифилис (экспресс-метод с забором крови из пальца) проводится: летному составу и авиадиспетчерам при годовом освидетельствовании, при первичном медицинском свидетельствовании лицам, обучающимся в учебных заведениях ГА; бортпроводникам - согласно нормативных документов по осмотру декретированных контингентов уполномоченного органа в области здравоохранения;
     8) исследование кала на яйца гельминтов и дизентерийную группу проводится лицам, поступающим на работу бортпроводником при первичном медицинском освидетельствовании; бортпроводникам - ежегодно (территориальными органами здравоохранения и санитарно-эпидемиологического надзора кратность исследований может быть увеличена);
     9) прочие лабораторные исследования проводятся по медицинским показаниям.
     11. Рентгенологические исследования:
     1) флюорография (крупнокадровая флюорография) органов грудной клетки проводится летному составу, авиадиспетчерам, бортпроводникам, лицам, обучающимся в учебных заведениях ГА по подготовке пилотов, штурманов, бортинженеров, авиадиспетчеров - 1 раз в год;
     2) рентгенография (крупнокадровая флюорография) придаточных пазух носа проводится лицам, обучающимся в учебных заведениях ГА по подготовке пилотов, штурманов, бортинженеров при первичном медосвидетельствовании.
     12. Ультразвуковое исследование:
     1) печени и желчного пузыря проводится летному составу, выполняющему АХР с ядохимикатами, - ежегодно;
     2) органов брюшной полости проводится лицам, обучающимся в учебных заведениях ГА на пилота, штурмана, бортинженера, бортмеханика, авиадиспетчера, поступающим на работу бортпроводником - при первичном медосвидетельствовании;
     3) сердца (эхокардиография) проводится лицам, обучающимся в учебных заведениях ГА на пилота, штурмана, бортинженера, бортмеханика, авиадиспетчера, поступающим на работу бортпроводником - при первичном медосвидетельствовании.
     13. ЭКГ в покое (12 отведений по Вильсону) проводится:
     1) летному составу - 2 раза в год;
     2) авиадиспетчерам, бортпроводникам, бортоператорам - 1 paз в год.
     14. ЭКГ с 20 приседаниями (12 отведений по Вильсону) проводится лицам, обучающимся в учебных заведениях ГА по подготовке пилотов, штурманов, бортинженеров, авиадиспетчеров, поступающим на работу бортпроводником - при первичном медосвидетельствовании.
     15. РЭГ проводится пилотам самолетов 1-2 класса по достижении 40-летнего возраста 1 раз в год.
     16. ЭЭГ проводится лицам, обучающимся в учебных заведениях ГА на пилота, штурмана, бортинженера (бортмеханика), авиадиспетчера, поступающим на работу бортпроводником - при первичном медосвидетельствовании.
     17. Кольпоскопия проводится женщинам с 17 лет при поступлении на работу и по медицинским показаниям.
     18. Функциональные нагрузочные пробы:
     1) велоэргометрическое исследование проводится:
     пилотам самолетов 1-2 класса - 1 paз в год с 35-летнего возраста;
     пилотам, штурманам, бортинженерам, бортмеханикам, бортрадистам - по достижении 40-летнего возраста 1 раз в год;
     лицам летно-диспетчерского состава, направляемых в полярные экспедиции и в страны с жарким климатом;
     по медицинским показаниям.
     2) гипоксическая проба проводится:
     при переучивании с наземной работы на бортинженеров, штурманов, бортмехаников, бортрадистов и при переучивании пилотов самолетов 3-4 класса на самолеты 1-2 класса;
     при восстановлении на летную работу после длительного перерыва - через 1 год, если не наблюдался авиационным врачом и через 1 год 4 месяца, если наблюдался авиационным врачом;
     по медицинским показаниям.
     19. Летному составу по достижении 40-летнего возраста дополнительно проводится 1 раз в 3 года:
     1) биохимическое исследование крови - билирубин и его фракции, ACT и АЛТ, холестерин, альфа-холестерин с подсчетом коэффициента атерогенности (КАТ), триглицериды;
     2) фиброгастродуоденоскопия (рентгеноскопия желудка);
     3) ультразвуковые исследования внутренних органов (печени, желчного пузыря, поджелудочной железы, селезенки, почек).
     20. Лицам, проходящим обследование в целях врачебно-летной экспертизы в условиях стационара, дополнительно назначаются:
     1) лабораторные исследования:
     биохимические исследования (общий белок, белковые фракции, сиаловые кислоты, С-реактивный белок, креатинин, сахар, билирубин, АЛТ, АСТ, ЩФ, ГГТП, холестерин, альфа-холестерин, триглицериды);
     анализ мочи на сахар (из суточного количества);
     сахар крови через 2 часа после еды;
     кал на яйца гельминтов;
     анализ крови на сифилис;
     прочие лабораторные исследования по показаниям.
     2) фиброгастродуоденоскопия или рентгеноскопия желудка и 12-типерстной кишки по возрасту или медицинским показаниям.
     3) ультразвуковое исследование:
     внутренних органов (печени, желчного пузыря, поджелудочной железы, селезенки, почек) по возрасту и медицинским показаниям;
     сердца (эхокардиография) с 55 лет; остальным - по медицинским показаниям.
     4) ЭКГ в покое; с фармакологическими пробами - по показаниям;
     5) ректороманоскопия - по показаниям;
     6) аудиометрия.
     21. Прочие исследования проводятся при наличии медицинских показаний.
 

Приложение 4                
к Правилам медицинского освидетельствования
в гражданской авиации Республики Казахстан

     Заполняется кандидатом на получение
     медицинского сертификата перед
     очередным освидетельствованием
 

                  Заявление о медицинском освидетельствовании

1. Фамилия, имя, отчество__________________________________________
2. Домашний адрес__________________________________________________
3. Дата рождения__________________________ Пол_____________________
4. Вид медицинского сертификата____________________________________
5. Место работы____________________________________________________
6. Занимаемая должность____________________________________________
                      (для летного состава - тип воздушного судна)

7. Общее летное время ________часов, за последний год ________часов
8. Длительность работы по данной профессии _________лет
9. Дата предыдущего освидетельствования во ВЛЭК____________________
10. Имелись ли за предшествующий межкомиссионный период:
случаи отстранения от работы по состоянию здоровья:          Да. Нет.
                                                          (подчеркнуть)

     дата отстранения и причина:
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________

факты применения лекарственных средств:                      Да. Нет.
                                                          (подчеркнуть)

тип лекарства и цель (причина):
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________

Оборотная сторона                  
заявления                      

Медицинский анамнез за предшествующий
межкомиссионный период

(заполняется освидетельствуемым путем подчеркивания слов "да", "нет", при необходимости подробное изложение ответа делается в графе "Примечания")

Примечания                     
к пункту 1-14                    

1. Наличие частых или сильных головных болей          Да Нет
2. Приступы головокружения или случаи обморока        Да Нет
3. Лекарственная реакция (на какой аллерген)          Да Нет
4. Зрительные нарушения или иллюзии                   Да Нет
5. Нарушения сердечной деятельности                   Да Нет
6. Потеря сознания по любой причине                   Да Нет
7 . Расстройства органа слуха                          Да Нет
8. Повышение или понижение артериального давления     Да Нет
9. Расстройства функции желудка и кишечника           Да Нет
10. Расстройства функции мочевыделения                Да Нет
11. Нервные расстройства любого типа                  Да Нет
12 . Воздушная болезнь                                 Да Нет
13. Расстройства других органов и систем              Да Нет
14. Госпитализация или амбулаторное лечение
по поводу заболевания (какого)                        Да Нет

Я, __________________________________________________________________
                      (фамилия, имя, отчество)
свидетельствую, что все данные и ответы, изложенные в настоящем заявлении, являются достоверными и полными в пределах моей осведомленности и могут быть основанием для проведения медицинского освидетельствования и вынесения экспертного заключения ВЛЭК.

"___"_______________20____г.                         ______________
                                                    личная подпись

Приложение 5                
к Правилам медицинского освидетельствования
в гражданской авиации Республики Казахстан

Медициналык сертификат               класс
Медицинский сертификат               класса
Medical certification                class

Сертификаттын иесi (толык аты мен туган жылы)/
Владелец сертификата (полное имя и дата рождения)/
The holder of this certificate (Full name and date of birth)
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________

ушу жумысына жарамды деп табылды/
признан годным к летной работе/
admitted to perform the flying duties

Шектеулер/Ограничения/Limitations
____________________________________________________________________

Берiлген кунi/Дата выдачи/Date of examination
____________________________________________________________________

Действителен до
Valid upto ____________________________________ дейiн жарамды

ДУСК торагасы. Мор/Председатель ВЛЭК. Печать/Chairman of medical comission. Stamp.
_____________________________________________________________________

Оборотная сторона              
Сертификата                 

     Кезектегi медициналык тексерулер/Очередные медосмотры

__________________________________________________________________
Келу мерзiмi |Каралган кунi|Жiберiлу туралы шешiм|Дарiгердiн колы
Срок явки   |Дата осмотра |Заключение о допуске | Подпись врача
_____________|_____________|_____________________|________________
_____________|_____________|_____________________|________________
_____________|_____________|_____________________|________________

Денсаулыгы бойынша жарамдылык Стандарттарынын баптары/
Пункты Стандартов годности по состоянию здоровья_________________

Баска белгiлер/Другие отметки: _________________________________________________________________

Примечание: формат бланка А7 (11 см х 8 см).

Приложение 6                
к Правилам медицинского освидетельствования
в гражданской авиации Республики Казахстан
 

Штамп ВЛЭК

                           СПРАВКА ВЛЭК
            о медицинском освидетельствовании N _____

Выдана ____________________________________________________________
                          (Ф.И.О., год рождения)
 
в том, что ему (ей) отказано в выдаче медицинского сертификата
___________________________________________________________________
                    (вид сертификата)

из-за несоответствия требованиям Стандартов годности по состоянию
здоровья по пункту (-ам): основной (-ые) _____, сопутствующий (-ие)
_________________

Основной диагноз:__________________________________________________
Сопутствующий диагноз:_____________________________________________
Рекомендации:
Повторное освидетельствование не рекомендовано, рекомендовано через
_____________ месяцев
                      (ненужное вычеркнуть)

Дата выдачи справки "____"___________20__года
Председатель ВЛЭК                                    (подпись)
Печать ВЛЭК
___________________________________________________________________

Штамп ВЛЭК
В отдел кадров_____________________________________________________
                            (наименование авиакомпании)

                           ИЗВЕЩЕНИЕ N_____
           об отказе в выдаче медицинского сертификата

Гр-ну _____________________________________________________________
                      (Ф.И.О. освидетельствуемого)

отказано в выдаче медицинского сертификата из-за несоответствия
требованиям Стандартов годности по состоянию здоровья (пункт ________________________________________________).

Экспертное заключение ВЛЭК вынесено"____"___________20 ___г.

Председатель ВЛЭК                                   (подпись)
Печать ВЛЭК

     

Приложение 7                
к Правилам медицинского освидетельствования
в гражданской авиации Республики Казахстан

Медицинские противопоказания к работе в полярных экспедициях,
странах с жарким климатом и авиационно-химическим работам

     При медицинском освидетельствовании во ВЛЭК авиационных специалистов, направляемых на работу в полярные экспедиции, страны с жарким климатом или привлекаемых к АХР, учитываются противопоказания по отдельным пунктам Стандартов:
     1) для работы в полярных экспедициях:
     2.2), 4.2), 6.2), 10.2), 11, 12.2), 13.2), 14.2), 16.2), 17.2), 18.2), 21.2), 25.2), 30.2), 34.2), 35.2), 36.2), 37.2), 38.2), 39.2), 41.2), 43.2), 44, 46.2), 47.2), 48.2), 49.2), 52 (не ниже 0,6 с коррекцией 1,0), 55.2), 55.3), 56.2), 57.2), 60.2), 60.3), 63.3);
     2) для работы в странах с жарким климатом:
     2.2), 4.2), 6.2), 9.2), 11, 12.2), 13.2), 14.2), 16.2), 21.2), 30.2), 31.2), 34.2), 37.2), 38.2), 39.2), 41.2), 43.2), 44, 55.2), 55.3), 56.2), 60.2), 60.3), 63.3);
     3) для авиационно-химических работ (с применением ядохимикатов):
     2.2), 9.2), 11, 12.2), 13.2), 14.2), 16.2), 23.2), 24.2), 25.2), 30.2), 31.2), 38.2), 39.2), 41.2), 43.2), 44, 46.2), 47.2), 48.2), 49.2), 63.2), 63.3).
     По пунктам Стандартов, предусматривающим негодность к работе с ядохимикатами, ВЛЭК имеет право допускать авиационный персонал к работе с минеральными удобрениями и биопрепаратами. Из перечня противопоказаний (пункт 21.2) исключается "Атеросклероз аорты".

Приложение 8                
к Правилам медицинского освидетельствования
в гражданской авиации Республики Казахстан      
 

                        Журнал протоколов
               врачебно-летной экспертной комиссии

Протокол заседания ВЛЭК N _____ от "____"_____________20______ г.
Председатель ______________________Члены _______________________
________________________________________________________________

__________________________________________________________________________
N|Фамилия,|Год   |Должность,   |Повод  |Жалобы, |Экспертное заключение,
N|  имя,  |рожде-|место работы,| для   |клини-  |лечебно-профилактические
|отчество|ния   |общее летное |освиде-|ческий  |и оздоровительные
|        |      |время (часов)|тельст-|диагноз |мероприятия, группа
|        |      |             |вования|        |диспансерного учета
_|________|______|_____________|_______|________|_________________________
1|    2   |   3  |      4      |    5  |    6   |           7
_|________|______|_____________|_______|________|_________________________
_|________|______|_____________|_______|________|_________________________
 

Председатель ВЛЭК      ______________________ (подпись)
Члены:                 ______________________ (подпись)
                      ______________________ (подпись)

М.П.

     Примечания:
     1. Номера протоколов ведутся с 1 января каждого года, порядковые номера в графе 1 указываются дробью: в числителе - номер с начала года, в знаменателе - номер на каждый день медосвидетельствования во ВЛЭК.
     2. В графе 7 указываются все рекомендации и предписания ВЛЭК, вынесенные по результатам медицинского освидетельствования.
     3. Страницы журнала нумеруются и прошнуровываются.
     4. Журнал хранится у председателя ВЛЭК как документ для служебного пользования в течение 30 лет.

     Приложение 9                
к Правилам медицинского освидетельствования
в гражданской авиации Республики Казахстан

Положение о врачебно-летной экспертной комиссии

     1. Врачебно-летные экспертные комиссии (далее - ВЛЭК) создаются для медицинского освидетельствования авиационного персонала Республики Казахстан по согласованию с уполномоченным органом Республики Казахстан в области гражданской авиации.
     2. Клинико-диагностическими базами для ВЛЭК являются авиационные медицинские организации, оснащенные необходимым оборудованием и аппаратурой и укомплектованные специалистами, имеющими подготовку по специальности и по авиационной медицине.
     3. Медицинское освидетельствование авиационного персонала проводится при наличии у авиационной медицинской организации лицензии на экспертизу профессиональной пригодности, выданной уполномоченным органом в области здравоохранения.
     4. Врачи-эксперты осуществляют свою деятельность в составе ВЛЭК.
     5. Штатное расписание ВЛЭК формируется в следующем составе: председатель, заместитель председателя - врач-эксперт по медицинскому обеспечению безопасности полетов, врач-терапевт-эксперт, врач-невропатолог-эксперт, врач-хирург-эксперт, врач-офтальмолог-эксперт, врач-оториноларинголог-эксперт, врач-психоневролог-эксперт, фельдшер-секретарь комиссии, медицинские сестры.
     6. В состав ВЛЭК включаются наиболее квалифицированные врачи из числа работающих в авиамедицинской организации с общим стажем работы не менее 10 лет, в том числе со стажем работы в авиационной медицине не менее 3 лет.
     На должность председателя ВЛЭК по согласованию с ЦВЛЭК назначается врач, окончивший лечебный факультет, имеющий подготовку по специальности и по авиационной медицине, а также общий рабочий стаж не менее 10 лет, в том числе по летной экспертизе не менее 3 лет.
     7. Проведение медицинского освидетельствования при неполном составе ВЛЭК и совместительство по должностям врачей-экспертов и председателя ВЛЭК не допускается.
     В исключительных случаях, на время отсутствия штатного специалиста, разрешается привлекать для работы в составе ВЛЭК квалифицированных специалистов общего здравоохранения, предварительно проработав с ними требования настоящих Правил.
     8. Врачи ВЛЭК, оказывающие лечебно-профилактическую помощь больным, пользуются правом выдачи больничных листков.
 

Приложение 10                
к Правилам медицинского освидетельствования
в гражданской авиации Республики Казахстан

Положение о Центральной врачебно-летной экспертной комиссии
гражданской авиации

     1. Центральная врачебно-летная экспертная комиссия гражданской авиации Республики Казахстан является высшим органом медицинской сертификации авиационного персонала ГА Республики Казахстан. Экспертное заключение ЦВЛЭК может быть обжаловано в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.
     2. Клинико-диагностической базой для ЦВЛЭК ГА является авиамедицинская организация, имеющая в своем составе стационар.
     3. Задачи ЦВЛЭК ГА:
     совершенствование организационной, лечебной, диагностической, экспертной и реабилитационно-профилактической работы региональных ВЛЭК, авиамедицинских организаций ГА Республики Казахстан на основе внедрения в их практику достижений медицинской науки и передового опыта работы медицинских организаций ГА, СНГ и ИКАО;
     разработка медицинских требований к состоянию здоровья летного состава, диспетчеров, лиц, обучающихся в учебных заведениях ГА, бортпроводников и лиц, поступающих в учебные заведения ГА;
     координация и методическое руководство работой региональных ВЛЭК, авиамедицинских организаций ГА по вопросам организации и совершенствования врачебно-летной экспертизы, лечебно-оздоровительных и реабилитационно-профилактических мероприятий, направленных на охрану здоровья и поддержание профессиональной работоспособности авиационного персонала;
     рассмотрение разногласий при решении экспертных и конфликтных случаев, связанных с врачебно-летной экспертизой авиационного персонала;
     статистический учет, отчетность, анализ и разработка информационных и методических материалов по медицинскому освидетельствованию авиационного персонала, обобщение опыта работы по врачебно-летной экспертизе в целях уточнения требований к состоянию здоровья освидетельствуемых и усовершенствования методов работы врачебно-летной экспертизы.
     4. Функции ЦВЛЭК ГА:
     организационно-методическое руководство деятельностью региональных ВЛЭК, авиамедицинских организаций ГА Республики Казахстан, направленное на совершенствование врачебно-летной экспертизы, сохранение здоровья и поддержание профессиональной работоспособности авиационного персонала;
     разработка инструктивно-методических и информационных материалов по вопросам организации врачебно-летней экспертизы, лечебно-оздоровительных и реабилитационно-профилактических мероприятий на основе внедрения в практику работы ВЛЭК достижений отечественной и зарубежной авиационной и клинической медицины;
     предоставление полномочий врачам-экспертам ВЛЭК на право медицинского освидетельствования и выдачи медицинских сертификатов авиационному персоналу;
     медицинское освидетельствование прикрепленного к ЦВЛЭК командно-летного и летного состава, другого авиационного персонала, направляемых руководством авиакомпаний (авиапредприятий) для решения сложных экспертных случаев, а также на договорной основе (по личным заявлениям авиаспециалистов и с предприятиями других ведомств);
     разработка требований к состоянию здоровья авиационного персонала, подготовка предложений по внесению изменений и дополнений в нормативные документы по врачебно-летной экспертизе, направленные на ее совершенствование;
     утверждение экспертных заключений ВЛЭК в соответствии с настоящими Правилами;
     рассмотрение спорных и сложных в экспертном отношении случаев при возникновении разногласий во ВЛЭК, а также при обжаловании экспертного заключения ВЛЭК освидетельствуемым или руководителем медицинской организации;
     оказание авиамедицинским организациям практической помощи на местах, направленной на повышение качества врачебно-летной экспертизы, организации лечебно-оздоровительных и реабилитационно-профилактических мероприятий;
     анализ работы региональных ВЛЭК, обобщение и обработка статистических материалов по организации медицинского обеспечения летного, диспетчерского состава, лиц, обучающихся в учебных заведениях ГА и бортпроводников, разработка мероприятий, направленных на сохранение здоровья и поддержание профессиональной работоспособности авиационного персонала.
     5. ЦВЛЭК ГА имеет право:
     координировать деятельность региональных ВЛЭК, авиамедицинских организаций ГА в части обоснованности, полноты и качества обследования и проведения лечебно-оздоровительных и реабилитационно-профилактических мероприятий;
     предоставлять полномочия врачам-экспертам на право проведения медицинского освидетельствования авиационного персонала, оценивать врачей-экспертов ВЛЭК на соответствие занимаемой должности;
     приостанавливать действия врачей-экспертов ВЛЭК в случаях, когда не обеспечивается выполнение требований настоящих Правил;
     изменять и отменять экспертные заключения региональных ВЛЭК;
     запрашивать через руководство авиакомпаний (авиапредприятий), учебных заведений и авиамедицинских организаций ГА дополнительные материалы, необходимые для вынесения обоснованного экспертного заключения;
     направлять летный состав и другие контингенты освидетельствуемых на стационарное обследование, а также клиники территориальных органов здравоохранения Республики Казахстан;
     выносить в отдельных случаях экспертные заключения о годности к летной работе (работе по УВД), бортпроводникам, к обучению в учебных заведениях ГА, руководствуясь индивидуальной оценкой по всем пунктам Стандартов годности по состоянию здоровья, предусматривающим негодность к работе (учебе), а также заключения с формулировками, не предусмотренными настоящими Правилами.
     6. ЦВЛЭК ГА отвечает за:
     организацию работы региональных ВЛЭК, врачей-экспертов, авиационных врачей, медицинских работников ГА Республики Казахстан;
     обоснованность предоставления полномочий врачам-экспертам ВЛЭК на право проведения медицинского освидетельствования;
     качество медицинского освидетельствования авиационного персонала;
     за полноту и качество медицинского обследования и обоснованность экспертного заключения по своей специальности, выдаваемое врачами-экспертами ЦВЛЭК.
     7. ЦВЛЭК ГА Республики Казахстан возглавляет председатель, который является главным внештатным специалистом по врачебно-летной экспертизе гражданской авиации Республики Казахстан.
     Назначение на должность председателя ЦВЛЭК ГА и освобождение от должности утверждается приказом руководителя уполномоченного органа Республики Казахстан в области гражданской авиации.
     На должность председателя ЦВЛЭК ГА назначается врач-терапевт, окончивший лечебный факультет, имеющий подготовку по специальности и авиационной медицине, а также общий рабочий стаж по специальности не менее 10 лет, в том числе 5 лет по летной экспертизе.
     8. Председатель ЦВЛЭК ГА имеет право:
     представлять медицинскую службу ГА в государственных и общественных учреждениях и организациях при рассмотрении вопросов сертификации ВЛЭК, авиационного персонала, организации лечебно-оздоровительных и реабилитационно-профилактических мероприятий, направленных на сохранение здоровья и профессиональной трудоспособности летного и диспетчерского составов ГА;
     представлять к назначению, перемещению и увольнению, к поощрению и дисциплинарным взысканиям специалистов ЦВЛЭК;
     привлекать ведущих специалистов общего здравоохранения для временной замены врачей-экспертов ВЛЭК на период их отпусков, болезни и командировок;
     согласовывать назначение председателей региональных ВЛЭК.
     9. Председатель ЦВЛЭК ГА персонально отвечает за организацию работы ЦВЛЭК и соблюдение требований настоящих Правил.
     10. ЦВЛЭК ГА имеет штамп и круглую печать со своим наименованием.

     

Приложение 11             
к Правилам медицинского освидетельствования
в гражданской авиации Республики Казахстан

Штамп с наименованием
ВЛЭК

                    СВИДЕТЕЛЬСТВО О БОЛЕЗНИ

"_____"______________20__ г.   врачебно-летной экспертной комиссией
______________________________________________ освидетельствован
         (полное наименование ВЛЭК)

1. Фамилия, имя, отчество ________________________________________
                                          (полностью)
2. Год рождения _________ Место работы ___________________________
3. Должность ____________________, тип воздушного судна __________
4. Место постоянного жительства __________________________________
5. С какого времени на летной работе __________ Общий налет ______
6. Когда и какое учебное заведение окончил _______________________
7. Дата прохождения и заключение предыдущей ВЛЭК _________________
8. Рост ________, масса тела ________, окружность груди __________
9. Жалобы ________________________________________________________
10. Анамнез ______________________________________________________
            (указать при каких обстоятельствах и когда получена
__________________________________________________________________
                     данная травма, заболевание)

11. Перенесенные заболевания
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
12. Находился на лечении, обследовании ___________________________
__________________________________________________________________
    (указать лечебные учреждения и время пребывания в них)
13. Применявшиеся лечебные мероприятия ___________________________
__________________________________________________________________
14. Находился на санаторном (реабилитационном) лечении в межкомиссионный период
__________________________________________________________________
              (указать где, когда и результаты)
15. Находился на больничном листе в межкомиссионный период
__________________________________________________________________
(указать по поводу какого заболевания или травмы и число дней)
16. Данные объективного обследования (по всем органам и системам)
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________

17. Результаты специальных исследований (лабораторного, функционального, рентгенологического и других)
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
18. Основной диагноз _____________________________________________
__________________________________________________________________
Сопутствующий диагноз ____________________________________________
__________________________________________________________________

19. 3аключение врачебно-летной экспертной комиссии:
На основании ______________________ пункта (-ов) (основные и
сопутствующие) ________ графы Стандартов годности по состоянию здоровья
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
                (полностью указать заключение ВЛЭК)

20. Лечебно-профилактические и другие рекомендации ВЛЭК ___________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

Председатель ВЛЭК                              ___________________
М.П.                                                  подпись

Заключение ЦВЛЭК ГА Республики Казахстан
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

Рекомендации
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

"_____"___________20___г.

Председатель ЦВЛЭК                             ___________________
М.П.                                                  подпись

 

Приложение 12             
к Правилам медицинского освидетельствования
в гражданской авиации Республики Казахстан

Согласовано                                        Утверждаю
Руководитель авиакомпании
(авиапредприятия)                              Председатель  ВЛЭК
________________________                       ___________________
"____" __________ 20___г.                      "____"________20__г.

                         Заключительный акт

по результатам медицинского освидетельствования летного состава, лиц, обучающегося состава, авиадиспетчеров, бортпроводников, бортоператоров авиакомпании (авиапредприятия) ________________________, проведенного ВЛЭК _______________________в период с _________ по ____________20__г.
     Всего подлежало медицинскому освидетельствованию ________ человек, из них закончили медицинское освидетельствование ______________человек.

                 1. Признаны негодными:

________________________________________________________
N |Фамилия, Имя, |Должность |Диагноз и назначения ВЛЭК
п/п|  Отчество    |          |
___|______________|__________|__________________________
___|______________|__________|__________________________
 

     2. Нуждаются в стационарном обследовании, лечении
(оздоровлении) с последующим освидетельствованием во ВЛЭК

________________________________________________________
N |Фамилия, Имя, |Должность | Причины дисквалификации
п/п|  Отчество    |          |
___|______________|__________|__________________________
___|______________|__________|__________________________

  3. Подлежат лечению (оздоровлению) в межкомиссионный период

________________________________________________________
N |Фамилия, Имя, |Должность | Причины дисквалификации
п/п|  Отчество    |          |
___|______________|__________|__________________________
___|______________|__________|__________________________     

Авиационный врач                              (подпись)

     Заключительный акт составляется в трех экземплярах: для авиационного врача, председателя ВЛЭК и руководителя авиакомпании (авиапредприятия). В учебных заведениях ГА заключительный акт составляется отдельно на летный состав и курсантов.

     

Приложение 13             
к Правилам медицинского освидетельствования
в гражданской авиации Республики Казахстан


Штамп с наименованием
организации

                             Направление
     в ЦВЛЭК на (госпитализацию, консультацию) летного состава, лиц,
               обучающегося состава, авиадиспетчеров,
                   бортпроводников и бортоператоров

Фамилия _________________________________________________________
Имя __________________ Отчество _________________________________
Год рождения _________ Должность ________________________________
Тип воздушного судна ____________________________________________
Авиакомпания (авиапредприятие) __________________________________
Домашний адрес __________________________________________________
Направляется лично (или меддокументация) ________________________
_________________________________________________________________
                          куда
Цель направления ________________________________________________
Диагноз _________________________________________________________
_________________________________________________________________
Заключение последней ВЛЭК от "____" __________________20___г.

_________________________________________________________________

Приложения:       медицинские книжки _________________________экз.
                 медицинские карты __________________________экз.
                 свидетельство о болезни_____________________экз.
                 медицинские характеристики__________________экз.
                 выписка из_____________________________________
                 _________________________на "____" листах
                 ЭКГ-записи__________________________________ шт.
                 другая меддокументация_________________________
                 _______________________________________________
                 _______________________________на "____" листах

Подпись врача                    ______________________________
                                       должность, фамилия

"____"___________20___  г.

     

Приложение 14             
к Правилам медицинского освидетельствования
в гражданской авиации Республики Казахстан

Штамп ВЛЭК     

                        Медицинское заключение
на обучающегося в __________________________________________________
                    (наименование учебного заведения ГА)

Фамилия ____________________________________________________________
Имя ______________________ Отчество ________________________________
Год рождения__________
____________________________________________________________________
                        (наименование ВЛЭК)
от "______" _____________ 20___ г. по пункту __________ графе ______

Стандартов годности по состоянию здоровья признан годным к
____________________________________________________________________

Медицинское заключение действительно до "_____" ____________ 20___г.

Председатель ВЛЭК                          _____________________
М.П.                                             (подпись)

Оборотная сторона                   

                 Периодические медицинские осмотры

__________________________________________________________________
Срок явки | Дата осмотра | Заключение | Подпись авиационного врача
__________|______________|____________|___________________________
__________|______________|____________|___________________________
__________|______________|____________|___________________________

Особые отметки: __________________________________________________
__________________________________________________________________

     Примечание: формат бланка А7 (11 см х 8 см)
 

Приложение 15             
к Правилам медицинского освидетельствования
в гражданской авиации Республики Казахстан

         Таблица для оценки веса тела по величине
              индекса массы тела Кетле (ИМТ)

________________________________________________________
Рост (см)|Нормальный|Избыточная|Ожирение 1|Ожирение 2  |
        | вес (кг) |масса тела| степени  |степени (кг)|
        |    (ИМТ  |(кг) (ИМТ |(кг) (ИМТ |(ИМТ >35,0) |
        |20,0-25,9)|26,0-29,9)|30,0-34,9)|            |
_________|__________|__________|__________|____________|
 146        43-55      55-64      64-74        75
 147        43-56      56-65      65-75        76
 148        44-57      57-66      66-76        77
 149        44-58      58-66      67-77        78
 150        45-48      58-67      68-79        79
 151        46-59      59-68      68-80        80
 152        46-60      60-69      69-81        81
 153        47-61      61-70      70-82        82
 154        47-61      62-71      71-83        83
 155        48-62      62-72      72-84        84
 156        49-63      63-73      73-85        85
 157        49-64      64-74      74-85        86
 158        50-65      65-75      75-87        87
 159        51-65      65-76      76-88        88
 160        51-66      67-77      77-89        90
 161        62-67      67-78      78-90        91
 162        52-68      68-78      79-92        92
 163        53-69      69-79      80-93        93
 164        54-70      70-80      81-94        94
 165        54-71      71-81      82-95        95
 166        55-71      72-82      83-96        96
 167        56-72      73-83      84-97        98
 168        56-73      73-84      85-99        99
 169        57-74      74-85      86-100      100
 170        58-75      75-86      87-101      101
 171        58-76      76-87      88-102      102
 172        59-77      77-88      89-103      104
 173        60-78      78-89      90-104      105
 174        61-78      79-91      91-106      106
 175        61-79      80-92      92-107      107
 176        62-80      81-93      93-108      108
 177        63-81      81-94      94-109      110
 178        63-82      82-95      95-111      111
 179        64-83      83-96      96-112      112
 180        65-84      84-97      97-113      113
 181        66-85      85-98      98-114      115
 182        66-86      86-99      99-116      116
 183        67-87      87-100     100-117     117
 184        68-88      88-101     102-118     119
 185        68-89      89-102     103-119     120
 186        69-90      90-103     104-121     121
 187        70-91      91-105     105-122     122
 188        71-92      92-106     106-123     124
 189        71-93      93-107     107-125     125
 190        72-94      94-108     108-126     126
 191        73-94      95-109     109-127     128
 192        74-95      96-110     111-129     129
 193        75-96      97-111     112-130     130
 194        75-97      98-113     113-131     132
 195        76-98      99-114     114-133     133
 196        77-100     100-115    115-134     134
 197        78-101     100-116    116-135     136
 198        78-102     102-117    118-137     137
 199        79-103     103-118    119-138     139
 200        80-104     104-120    120-140     140
________________________________________________________

     Индекс массы тела (ИМТ) рассчитывается по формуле: вес в кг
                                                        рост м 2

      

Приложение 16                  
к Правилам медицинского освидетельствования   
в гражданской авиации Республики Казахстан     

          Объем движений в суставах, подлежащий измерению
                  при врачебно-летной экспертизе

__________________________________________________________________________
Сустав|Направление    |Исходное положение для  |  Объем движений (угол)
     |движений       |измерения, угол, от ко- |--------------------------
     |               |торого ведется отсчет   |В норме |Ограничение, ква-
     |               |                        |        | лифицируемое как
     |               |                        |        | незначительное
______|_______________|________________________|________|_________________
 1   |       2       |            3           |   4    |      5
______|_______________|________________________|________|_________________
Плече- Сгибание (движе- Стоя. Рука опущена вдоль  175-180      до 120
вой    ние вперед с     туловища, выпрямлена,
      участием плече-  в среднем положении между
      вого сустава)    супинацией и пронацией (0)      

      Разгибание (дви-                           45-50        до 20
      жение назад)      Тоже      

      Отведение (с      Стоя. Рука выпрямлена,    180         до 120
      участием плече-   супинирована (0)
      вого пояса)           

Локте-  Сгибание         Стоя. Рука опущена,       27-30       до 80
вой                      разогнута в среднем
                        положении (180)   

       Разгибание       Тоже                      180         160

Лучело- Пронация         Стоя или сидя. Рука        90         до 60
ктевой                   согнута под углом 90.
                        Предплечье в среднем
                        положении, кисть и
                        пальцы в одной плос-
                        кости с предплечьем (0)    

       Супинация        Тоже                        90        до 60

Лучеза- Сгибание         Стоя. Рука перед грудью,    80        до 30
пястный                  согнута в локтевом су-
                        ставе под прямым углом,
                        предплечье пронировано
                        (180)     

        Разгибание      Тоже                         70      до 15

        Отведение       Тоже, предплечье супини-     160     до 175
                        ровано, кисть в одной
                        плоскости с предплечьем
                        (180)      

        Приведение      Тоже                        135-140   до 165

Пястно-  Сгибание        Сидя. Локоть на опоре,     1-го паль- до 155
фалан-                   предплечье вертикально,    ца до 135.
говый                    пальцы выпрямлены (180)    Остальные  до 60
                                                   90-95

        Разгибание      Тоже                       180-210    165-170 При
                                                              ограничении
                                                              движений в
                                                              межфаланго-
                                                             вых суставах
                                                             должна быть
                                                             сохранной
                                                             хватательная
                                                             функция кис-
                                                             ти и проти-
                                                             вопоставле-
                                                             ние 1-го
                                                             пальца ос-
                                                             тальным

Тазо-   Сгибание        Лежа на спине. Колено       120       100
бедрен-                 сгибается.
ный                     Таз фиксирован (0)     

       Разгибание      Лежа на животе или          15-20     10
                       здоровом боку. Колено
                       разогнуто. Таз
                       фиксирован (0)     

       Отведение       Лежа на спине. Таз
                       фиксирован. Стопа в
                       среднем положении,
                       под углом 90 к голени (0)   50-90      30

       Приведение      Тоже                        20-30      10

       Супинация       Тоже, колено разогнуто(0)      60      40
       (ротация
        к наружи)   

       Пронация        Тоже                           40      до 20
       (ротация
        к нутри)    

Голено-  Сгибание       Лежа на спине или на боку.    130      110
стопный                 Стопа под углом 90 к
                       голени  

        Разгибание     Тоже                           70      80

Височно- Вертикальное   Измеряют в см при широко    Раскрытие  3 см
челюст-  движение       открытом рте по расстоянию  рта от 3
ной                     между свободными краями     до 6 см  
                       верхних и нижних резцов
-----------------------------------------------------------------------