ИПС "Әділет"

Күші жойылды - ҚР Көлік және коммуникация министрінің м.а. 2010.09.30 № 442 (2011.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      "Қауiпсiздiк және еңбек қорғау туралы" Қазақстан Республикасының Заңына, "Халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылық туралы" Қазақстан Республикасының Заңына, Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2004 жылғы 11 қарашадағы N 1182 қаулысымен бекiтiлген Мемлекеттiк органдардың еңбек қауiпсiздiгi және оны қорғау жөнiндегi нормативтiк құқықтық кесiмдердi әзiрлеу мен бекiту ережесi және Мемлекеттiк органдардың еңбек қауiпсiздiгi және оны қорғау жөнiндегi салалық нормативтердi әзiрлеу мен бекiту ережесiне сәйкес, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Азаматтық авиациясының, ұшақтар мен тiкұшақтарға техникалық қызмет көрсету жөнiндегi қолданыстағы салалық стандарттарды ескере отырып, пайдалану кәсiпорындарында, жөндеу зауыттарында, жаттығу-ұшу ұйымдарында, ұшу-сынақ бөлiмшелерiнде авиациялық техникаға техникалық қызмет көрсету кезiндегi еңбек қауiпсiздiгi мен өндiрiстiк санитария жөнiндегi және қауiпсiз пайдалануды көтеру мақсатында БҰЙЫРАМЫН: Қараңыз.K070000251, P070000721
     1. Қоса берiлiп отырған Қазақстан Республикасы Азаматтық авиациясының пайдалану кәсiпорындарында, жөндеу зауыттарында, жаттығу-ұшу ұйымдарында, ұшу-сынақ бөлiмшелерiнде авиациялық техникаға техникалық қызмет көрсету кезiндегi еңбек қауiпсiздiгi мен өндiрiстiк санитария жөнiндегi ережесi бекiтiлсiн.
     2. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Көлiк және коммуникациялар министрлігінiң Азаматтық авиация комитетi Ұшулардың қауiпсiздiгiн мемлекеттiк қадағалау басқармасының бастығы А.Б.Жолдыбаевқа жүктелсiн.
     3. Осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әдiлет министрлiгiнде мемлекеттiк тiркелген сәттен бастап күшіне енеді, танысуға және жiберуге жатады.

Төраға

      "Келісілген"
     Қазақстан Республикасының
     Еңбек және халықты әлеуметтік
     қорғау вице-министрі
     _____________________________
     2004 жылғы 17 қараша

     "Келісілген"
     Қазақстан Республикасының
     Денсаулық сақтау министрлiгi
     Мемлекеттік санитарлық-
     эпидемиологиялық қадағалау
     комитетінің төрағасы
     _____________________________
     2004 жылғы 16 қараша

Қазақстан Республикасының
Көлiк және коммуникациялар
министрлiгi Азаматтық авиация
комитетi төрағасының
2004 жылғы 16 қарашадағы
N 222 бұйрығымен бекiтiлген

Қазақстан Республикасы Азаматтық авиациясының
пайдалану кәсiпорындарында, жөндеу зауыттарында,
жаттығу-ұшу ұйымдарында, ұшу-сынақтар бөлiмшелерiнде
авиация техникаға техникалық қызмет көрсету кезiндегi
еңбек қауiпсiздiгi мен оны қорғау және өндiрiстiк
санитария жөнiндегi ереже

Қазақстан Республикасы Азаматтық авиациясының пайдалану кәсiпорындарында, жөндеу зауыттарында, жаттығу-ұшу ұйымдарында, ұшу-сынақ бөлiмшелерiнде авиациялық техникаға техникалық қызмет көрсету кезiндегi еңбек қауiпсiздiгi мен өндiрiстiк санитария жөнiндегi осы ереже (бұдан әрi - Ереже) Қазақстан Республикасы Азаматтық авиациясының (бұдан әрi - АА) ұйымдары мен кәсiпорындарының (бұдан әрi - кәсiпорындар) пайдалану кәсiпорындары, жөндеу зауыттары, жаттығу-ұшу ұйымдары, ұшу-сынақ бөлiмшелерi әуе кемелерінің аңғарларындағы, аңғарлық тұрақтарындағы, төбесi жабық доктарындағы және басқа тұрақ орындарындағы (бұдан әрi - тұрақ орны) техникалық қызмет көрсету регламентiне, осы регламенттердi орындау жөнiндегi технологиялық нұсқамаларға және белгiленген тәртiппен бекiтiлетiн (ұшақтар мен тікұшақтарға техникалық қызмет көрсету жөніндегі қолданыстағы салалық стандарттарды ескере отырып) басқа да нормативтiк-техникалық құжаттамаға сәйкес еңбектi қорғау мен оның қауiпсiздiгi, сондай-ақ азаматтық авиацияның ұшақтары мен тікұшақтарына (бұдан әрi - әуе кемелері) техникалық қызмет көрсетудi жүзеге асыру кезiндегi өндiрiстiк санитария бойынша негiзгi талаптарды белгiлейдi және жұмыс орындарында еңбек қауiпсiздiгi мен салауатты жағдайларын сақтауға бағытталған.

1-бөлiм. Әуе кемелерiн техникалық пайдалану және оларды
жөндеу кезiндегi еңбек қауiпсiздiгi мен оны қорғау 1-тарау. Жалпы ережелер

1. Әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсету процестерін әзірлеу, ұйымдастыру, орындау және жетілдіру мемлекеттік стандарттың (бұдан әрі - МемСТ) талаптарына, осы Ережеге, әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсету регламенттеріне, осы регламенттерді орындау жөніндегі технологиялық нұсқамаларға және белгіленген тәртіппен бекітілетін басқа нормативтік-техникалық құжаттамаға сәйкес жүргізілуі тиіс.

     2. Әуе кемелеріне техникалық қызметті орындау кезінде жұмыс істейтіндерге мынадай қауіпті және зиянды өндiрiстiк факторлар әсер етуі мүмкін:
     1) жылжып бара жатқан әуе кемелері, арнайы автокөлiк және өздiгiнен қозғалатын механизмдер;
     2) қозғалыстағы бұйымдар, дайындамалар мен материалдар;
     3) әуе кемелерінің (элерондары, қалқандары, интерцепторлары, триммерлерi, шассилерi, айналып тұрған винттері, турбиналары, төмен түсетiн траптары және т.б.), арнайы автокөлiктiң (көтерiлетiн және төмен түсетiн кабиналары, люлкалары, кузовтары, сатылары, бұрылатын платформалары), механизмдердiң (ұшақтардың жүк тиеуге және түсiруге арналған шығырлары, крандар) және өндiрiстiк жабдықтың қорғалмаған қозғалмалы элементтерi;
     4) өндiрiстiк жабдықтың жан-жаққа шашыраған жарықшақтары, элементтерi, детальдары;
     5) авиациялық техниканың төмен құлаған бұйымдары, әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсету бойынша жазықтықта, тұрақтандырғышта, фюзеляжда жұмыстар жүргiзу кезiнде және механикаландырылған көтергiштердi қолдану арқылы биiктiкте жұмыс iстеу кезiнде қолданылатын құрал-саймандар мен материалдар;
     6) ауа толқыны (қысыммен жұмыс iстейтiн жанар-жағармай булары ыдыстарының жарылуы);
     7) авиақозғалтқыштың пайдаланылған газдарының ағыстары мен оларға түскен заттар;
     8) қысыммен жұмыс iстейтiн ыдыстардан және құбырлардан аққан газдар мен сұйықтықтардың ағыстары;
     9) қозғалыс жылдамдығы үлкен, өзiне қарай соратын ауа ағындары (авиақозғалтқыш соплосының маңы);
     10) төмен құлаған әуе кемесі (көтергiштен немесе қателесiп шассидi жинаған кезде);
     11) бұзылатын конструкциялар (борт сатылары, жиналмалы сатылар, және басқа өндiрiстiк жабдық);
     12) жан-жағы қоршалмаған биiктiгi 1,3 метр және одан да жоғары жерден кем дегенде 2 метр қашықтықта жұмыс орнының немесе жұмыс аймағының орналасуы;
     13) сырғанап құлаудың аса жоғары қаупi (жұмыс iстеушiлер жүретін әуе кемесінiң үстiңгi бетiнiң, траптардың, жылжымалы сатылардың, қойылмалы сатылардың және тұрақ орындары төсемдерiне мұз қатуының, ылғалдануы мен майлануының салдарынан);
     14) әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсету аймағындағы ауада шаңның және газдың аса жоғары болуы;
     15) авиациялық техниканың жабдықтары мен материалдарының үстiңгi бетiндегi аса жоғары немесе төмен температура;
     16) әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсету аймағындағы ауа ылғалдығының және оның қозғалысының аса жоғары немесе төмен температурасы;
     17) шу, тербелiс, ультра және инфрадыбыстар деңгейiнің аса жоғары болуы;
     18) электр тiзбегiндегi кернеудiң аса жоғарылығы, оның тұйықталуынан адамның денесiне электр тоғының өтуi мүмкiн;
     19) статикалық электр тоғы деңгейінің аса жоғарылығы;
     20) жұмыс аймағындағы лазерлiк сәуле шығарғыш деңгейiнің аса жоғарлығы;
     21) электр магниттiк сәуле шығарғыш деңгейiнiң аса жоғарылығы;
     22) жұмыс аймағындағы иондандырғыш сәуле шығарғыш деңгейінің аса жоғарылығы;
     23) жұмыс орнының жер бетiмен (еденмен) салыстырғанда әлдеқайда биiкте орналасуы;
     24) әуе кемесінің, жабдық пен құрал-сайманның үстiңгi бетiндегi үшкiр жиектер, жырықтар мен кедiр-бұдырлар;
     25) табиғи жарықтың болмауы немесе оның жетiспеушілігі;
     26) жұмыс аймағының жеткілікті түрде жарықпен қамтылмауы;
     27) фон мен объектiлердi ажыратудағы айырмашылықтың аса төмен болуы;
     28) жарықтың аса жоғарылығы;
     29) жарықтың көзге тіке түсуі (тұрақ орындардағы прожектормен жарығы, әуе кемелері мен арнайы автокөлiк фарларының жарығы) және тұрақ орындары мен перрондар төсемдерiне төгiлген суға және басқа сұйықтықтарға түскен сәуледен көздің шағылысуы;
     30) жарық ағынының аса жоғары толықсуы;
     31) ультракүлгiн және инфрақызыл сәулелерiнің ағыс деңгейінің аса жоғарлығы;
     32) қолданылатын материалдардың құрамына кiретiн химиялық заттар (токсиндiк, қоздырғыш, сенсибикалық, канцерогендiк, мутагендiк), организмге тыныс алу жолдары, асқазан, терi және бет-ауыз арқылы енетiн жанар-жағармай материалдары, арнайы сұйықтықтар және улы химикаттар;
     33) физикалық ауыртпалықтар (статикалық және динамикалық) және психикалық ауыртпалықтар (эмоционалдық, қатты күш салу).

3. Ұшақтарға техникалық қызмет көрсету кезінде осы Ереженің 2-тармағында аталған қауіпті және зиянды өндірістік факторлардың деңгейі МемСТ-пен, Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлігі белгіленген тәртіппен бекіткен электр қондырғыларын орнату ережесімен, санитарлық ережелермен және нормалармен, белгілеген тәртіппен бекітілетін басқа нормативтік-техникалық құжаттамамен белгіленген рұқсат берілген мәндердің шегінен аспауға тиіс.

4. Әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсету тиiстi МемСТ-тiң талаптарын, белгілеген тәртіппен бекітілетін өндiрiстiк кәсiпорындарға арналған өрт қауiпсiздiгi жөнiндегi ережелерді (нұсқаулықтарды), Қазақстан Республикасының Азаматтық авиациясындағы өрттен қорғау жөнiндегi ережелерді (нұсқаулықтарды) сақтай отырып жүргiзiлуi қажет.

5. Әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсету кезiнде қолданылатын өндiрiстiк жабдықтар МемСТ талаптарына сәйкес болуы тиiс.

6. Жұмыс жүргiзу барысында қауiпсiздiктi қамтамасыз ететiн құрал-жабдықтар МемСТ талаптарына сәйкес болуы тиiс.

7. Техникалық қызмет көрсету процесiн қоршаған ортаның жанар-жағар маймен, арнайы сұйықтықтармен ластануын, сондай-ақ шу мен электр магниттiк сәуле шығарғышты болдырмайтындай етiп ұйымдастыру керек.
Әуе кемелерінің тұрақ орындарындағы сарқынды суды кәрiзге ағызардың алдында оны тазартып залалсыздандыру қажет.

2-тарау. Технологиялық процестерге
қойылатын талаптар

8. Әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсету процестерiн жобалау, ұйымдастыру және жүргiзу, технологиялық процестердi механикаландыру және автоматтандыру жұмыс iстеушiлерге қауiптi және зиянды өндiрiстiк факторлардың әсерiн болдырмауды немесе белгiленген нормаларға дейiн азайтуды қамтамасыз етуi тиiс.

     9. Әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсетудiң жекелеген технологиялық амалдарын әзiрлеу барысында жабдықтың мынадай:
     1) технологиялық амалдарды орындаудың үйлесiмi мен қауiпсiздiгiн;
     2) қызмет көрсету процестерiнiң бiр қалыптылығын;
     3) апатты жағдайлар, от, от ұшқыны, жарылыс немесе өрт туындамас үшін олардың алдын алуын;
     4) жолаушыларға және қоршаған ортаға қауiптi және зиянды өндiрiстiк факторлардың әсерiн болдырмауды;
     5) нормативтiк-техникалық құжаттармен белгiленген мерзiм iшiнде технологиялық жабдықтың және техникалық қызметкерлерге арналған қорғау құралдарының дұрыс жұмысын;
     6) майдың құйылуы мен төгiп тасталуын немесе бастапқы материалдардың, жүктердiң, қалдықтардың дер кезінде тиелуін және түсiрiлуiн қамтамасыз ететiн оңтайлы жұмыс режимдерiн алдын-ала қарастыру қажет.

     10. Әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсетудiң технологиялық процестерiнде жұмыс iстеушiлерге қорғауды қамтамасыз ететiн басқару және бақылау жүйелерi немесе өндiрiстiк жабдықтың апатты ажыратылуы не мынадай:
     1) жерде қозғалтқыштарды iске қосу және оларды байқау, Әуе кемелерін сүйреу;
     2) әуе кемелерін көтергiштер арқылы көтеру;
     3) шассилердi, қалқандарды, жаппаларды тексеру үшiн шығарғыш және жинау;
     4) фюзеляждың герметикалығын тексеру;
     5) әуе кемесіне авиаотын құю;
     6) арнайы автокөлiктiң кабинасын, люлкасын және кузовын көтерiп-түсіру;
     7) әуе кемелерінің техникалық қызмет көрсету аймағында механикаландырылған өзi жылжитын құралдардың кiруi, шығуы және қозғалуы;
     8) әуе кемесінің үстiнен мұздақтарды алып тастау;
     9) жердегi көздер арқылы кабинаны жылыту;
     10) қозғалтқыштарды және басқа ауыр агрегаттарды, басқару рульдерiн ауыстыру сияқты технологиялық амалдарды орындау барысында оның тоқтатылуын алдын ала қарастыру керек.
     Жұмыс істеушілерді қауіпті және зиянды өндірістік факторлардан қорғаудың техникалық шешімі мүмкін болмаған жағдайда тиісті шаралар қолданылуы қажет.
     Апатты жағдайлар туындаған кезде әуе кемелеріне технологиялық қызмет көрсету жөнiндегi жұмыстарды тоқтатып, апатты жағдайдан шығу үшiн шаралар қолдану қажет. Жұмысты тек, апатты жағдайды туындатқан себептер мен осыған әкелген жағдайларды толық жойғаннан кейiн ғана жалғастыру керек.

     11. Әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсетуге:
     1) тұрақ орнындағы әуе кемесі толық тоқтағаннан кейiн;
     2) винттер мен турбина айналысы толық тоқтағаннан кейiн;
     3) шасси арбашықтарының доңғалақтарына орнатылған бекiту колодкалары болғанда;
     4) ұшақты, тiк ұшақты алып жүрушi және рульдiк винттердің қалақтары тоқтағаннан кейiн (eгep бұл аталған үлгiдегi әуе кемесі үшiн әуеайлақтардағы метеорологиялық жағдайларға байланысты орнату қажет болса);
     5) әуе кемесі тұрақ орнының жерге қосылған құрылғыға әуе кемесінің фюзеляжы қосылып тұрған жағдайда;
     6) әуе кемесінің ыстық бөлiктерi техникалық қызмет көрсетудiң технологиясымен белгiленген температураға дейiн өздiгiнен немесе жасанды жолмен суығаннан кейiн кiрiсуге болады.

12. Әуе кемесінің қозғалтқыштары тоқтағаннан кейiн кем дегенде 20 минут өткен соң әуе кемесінің багындағы майды ағызуға, аккумуляторларын ажыратып барып аңғарға немесе ұшақ жөндейтiн корпусқа (бұдан әрi - ҰЖК) кiргiзуге болады. Сонымен қатар, әуе кемесін ҰЖК-ға кiргiзер кезде оттегi баллондары жеке бөлiктерге ажыратылып, ал оттегi жүйесiндегi оттегi шығарылуы қажет.

13. Әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсету кезiнде жұмыс iстеушiлерге, әуе кемесінің конструкциясына, әуе кемесі тұрағының орнына жанар-жағар май материалдарының, арнайы сұйықтықтардың және жуынды-шайындылардың төгіліп-шашылуын болдырмау үшін шаралар көзделуі қажет.

14. Иiсi шыққан не зиянды заттарды (пестицидтердi, гербицидтердi, арнайы сұйықтықтарды) тасымалдауға және оларды қолдануға байланысты, сондай-ақ мемлекеттік санитарлық қадағалау органдары белгіленген эпидемиологиялық көрсеткіштер бой көрсеткен жағдайда қолданыстағы нормативтiк-техникалық құжаттаманың талаптарына сәйкес әуе кемелерін тазартып залалсыздандырғаннан кейiн ғана әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсетуге кiрiсуге болады.

15. Әуе кемесінің биiкте орналасқан бөлiктерiне техникалық қызмет көрсету бойынша жұмыстарды жылжымалы сатыларды, траптарды, қойылмалы, жиналмалы және ұзартылатын сатыларды, сондай-ақ белгiлi бiр үлгiдегi әуе кемелеріне арналған, құлап кетуден сақтайтын құрылғыларды қолдану арқылы орындау қажет.
Әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсету кезiнде қолданылатын сатылар кейбiр үлгiдегi әуе кемелеріне жекелеген жұмыс түрлерiн жүргiзу барысында биiктiгi 1 метр қоршауды қолдануға мүмкiн болмайтын сатыларды есептемегенде, жұмыс алаңындағы қоршаудың биiктiгi 1 метр болуы тиiс. Қоршауының биiктiгi 1 метрден аз сатыларды қолдану кезiнде жұмыс iстеушiлердiң құлап кетуiн болдырмайтын сақтандыру шараларын жүзеге асыру қажет.

16. Жұмыс iстеп тұрған қозғалтқыштардан шығатын және ауа мен газ сорғыларынан шығатын шу деңгейiнiң персоналдарға тигiзетiн әсерiн азайту үшiн айналмалы винттер мен турбиналардың әсерiнiң қауiптiлiгiн болдырмау, қозғалтқыштарды сынау үшiн қосу барысындағы шаң басуды азайту үшiн құрылғылармен, шу бәсеңдеткiштермен және сорғыларды қабылдамайтын қалқаншалармен орнынан қозғалудың алдын алу және тежейтiн жүйелермен жабдықталған арнайы тұрақ орнында жүргiзiлуге тиiс.

17. ӘК қозғалтқыштарын iске қосу мен сынауды, көтерудi және шассидi орнына қоюды, ӘК фюзеляждарының нығыздығын тексерудi, ӘК-ке көрсетiлетiн басқа жұмыстар тоқтатылған жағдайда ғана орындаған жөн. ӘК жанындағы жұмыс орындарында аталған жұмыстарды орындауға рұқсат етілген және осы операциялардың бiреуiмен тiкелей айналысатын адам ғана болуға тиiс.

18. Электр тоғымен немесе электр доғасымен зақымдану қаупiн болдырмау үшiн әуеайлақ көздерiнде электр энергиясының болу-болмауын вольтметрмен ғана тексерген жөн.
Аса қауiптi жағдайларда әуе кемелеріне электр тоғымен техникалық қызмет көрсету кезiнде III класты электр машинасын пайдаланған жөн. І және II класты электр машиналарын пайдалануға тоқ өткiзбейтiн электр қолғаптар мен кiлемшелердi, галош немесе тұтқалары изоляцияланған құралдарды қолданған жағдайда рұқсат етiледi.

19. Қызмет көрсетушi персонал жұмыс iстеп жатқан ӘК жабдығына қателесiп кернеу берудi болдырмау, электр энергиясының көздерiн ӘК желiсiне қосу үшiн жұмыстың осы түрiн жүргiзуге жауапты лауазымды тұлғаның рұқсатымен рұқсат берiледi.

20. ӘК агрегаттары мен тораптарын монтаждау және демонтаждау кернеу мен олардың қоректерiн алдын-ала сөндiрiп және іске қосылатын құрылғыларға тиiстi МемСТ талаптарына сәйкес орындалған "Қоспаңыз, адамдар жұмыс iстеп жатыр!" деген тыйым салу белгiсiн iлiп қойып жүргiзген жөн.
Басқару жүйелерiнiң және гидрожүйелердiң элементтерiне техникалық қызмет көрсету мен демонтаждау кезiнде оларды қателесiп қосып қалуды болдырмау үшiн тиiсiнше ӘК-нiң рульдiк колонкалары мен гидрожүйенi басқару крандарына тыйым салатын жазбаларды iлiп қойған жөн.

     21. Тiкелей ӘК-те пiсiру жұмыстарының кезiнде ӘК-тің әрбiр үлгiсiне арналған технологиялық нұсқауларға сәйкес қауiпсiздiк талаптарын қатаң орындаған жөн. Пiсiру жұмыстары жүргiзiлiп отырған ӘК аңғардан және басқа ӘК-терден кем дегенде 50 метр қашықтықта болуға тиiс.
     ӘК-тегi пiсiру жұмыстары авиациялық-техникалық базаның (бұдан әрi - АТБ) цех бастығының жеке басшылығымен наряд-рұқсат болған жағдайда және өрттен қорғау кәсiпорнының рұқсатымен жүргiзiледi. Пiсiру жұмыстары МемСТ-тiң, белгіленген тәртіппен бекітіліген пiсiру және басқа отпен iстелетiн жұмыстар жүргiзген кезде өрт қауіпсiздiгi ережесінің (нұсқаулығының), азаматтық авиация кәсiпорындарын өрттен қорғау жөнiнде нұсқаулықтың (ереженің) талаптарына сәйкес орындалуға тиiс.
     ӘК-тегi пiсiру жұмыстары кезiнде аралас бөлшектер асбестпен немесе ылғал брезентпен оқшауландырылуға, ал пiсiру орны ұшқын мен жалыннан асбест қалқандарымен қоршалуға тиiс.

3-тарау. Өндiрiстiк жабдықты орналастыруға және
жұмыс орындарын ұйымдастыруға қойылатын талаптар

22. ӘК тұрақтарына стационарлық жабдықты орналастыру перронда және тұрақ орындарында әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсетуге арналған ғимараттарды, стационарлық құрылғыларды жобалау жөнiндегi белгіленген тәртіппен бекітілген ережелердің (нұсқаулықтардың) талаптарына сәйкес болғаны жөн.

23. ӘК тұрақ орындарындағы станционарлық жабдық әуежайлардағы белгiленген тәртiппен бекiтiлген авиациялық-техникалық баздарды технологиялық жобалау нормаларының талаптарына сәйкес келуге тиiс.

24. ӘК-ке техникалық қызмет көрсету кезiнде қолданылатын жылжымалы жабдық қызмет көрсетушi персоналдың қауiпсiздiгiн және авиация техникасы мен жабдығының сақталуын қамтамасыз ететiн жерлерде және қашықтықтарда орнатылуға тиiс.

25. Механикаландырудың арнаулы автокөлiктерi мен өздiгiнен жүретiн құралдар белгiленген тәртiппен бекiтiлген азаматтық авиация әуежайларындағы әуе кемелері мен механикаландыру құралдарының қозғалысын ұйымдастыру жөнiндегi нұсқаулықтарда (ережелерде) келтiрiлген ережелерге және сызбаларға сәйкес айдап әкелуге және ӘК-те орнатылуға тиiс.

26. Су-май құюшылар суды, майды жылытқан және моторды қыздырған уақытта пеш жаққан кезде оларды пайдалану жөнiндегi нұсқаулықтарға сәйкес белгiлегенi жөн, бiрақ ол ӘК-тің соңғы нүктесiнен 3 метрге дейiн жақын болмауға тиiс.

27. ӘК-ке техникалық қызмет көрсету үшiн пайдаланылатын жұмыс орны биiк платформалар мен баспалдақтар, салмағы жүктердi көтеру және орнын ауыстыру кезiндегi ерлерге де, әйелдерге де түсетiн шектi ауыртпалық нормаларынан асатын жабдықтарды, агрегаттарды биiкке көтеруге арналған жүк көтеретiн құрылғы болуға тиiс.

28. Құралдар арнаулы аспаптық түржиындарға салынуға тиiс.

4-тарау. Авиация техникасының бастапқы материалдарын,
бұйымдары мен қалдықтарын сақтауға және тасымалдауға
қойылатын талаптар

29. Тұрақ орындарында және перрон арқылы арнаулы автокөлiктер мен өздiгiнен жүретiн механика құралдарының қозғалыс жылдамдығы 20 км/сағаттан аспауға тиiс. Қызмет көрсетiлiп жатқан ұшаққа жақындау кезiнде, жүргiзушi оған 10 метр жер қалғанда машинасын (механикасын) тоқтатуға және ӘК-ке осы уақытта жауапты адамның рұқсатымен арнаулы автокөлiктiң 5 км/сағаттан аспайтын жылдамдықпен келу-кетуiне басшылық жасауға рұқсат берiлген адамның басшылығымен жақындауға мiндеттi.

30. ӘК-ке құюға арналған авиаотынды, майды, арнаулы сұйықтықты тасымалдау арнайыландырылған және толық жарамды арнаулы көлiкпен ғана жүзеге асырылады.

31. Тұрып қалған отынды ӘК бактарынан ӘК-тен 25 метрден астам қашықтықта сақталуға тиiстi стационарлық құрылғыларға немесе арнаулы ыдысқа құйып алу қажет.

32. Жүктер мен жабдықтарды (материалдарды, бұйымдарды және т.б.) жанама қойылған баспалдақтар арқылы көтеруге тыйым салынады.

33. ӘК-ке зиянды және агрессиялық заттарды нормативтiк-техникалық құжаттама талаптарына жауап беретiн оралған және олардың ағуын, булануын болдырмайтын және ӘК-тің кабиналары мен жүк салондарын былғамайтын күйде тиеуге-түсiруге рұқсат етiледi.

34. ӘК-ке авиациялық қызмет көрсету арнайы жабдықталған арбалармен, электр карларымен және автомашиналармен жеткiзiлуге тиiс.

35. Авиациялық жабдыққа радиоактивтi изотоппен техникалық қызмет көрсету кезiнде белгіленген тәртіппен бекітілген радиоактивтi қауiпсiздiк нормаларының талаптары орындалуға тиiс. Радиоактивтi изотопы бар және жарамсыздыққа тап болған авиациялық жабдық жасаушы заводқа жiберiлуге немесе көмуге мамандандырылған ұйымға акт бойынша берiлуге тиiс. Радиоактивтi көздерi бар құралдарды көмуге, жоюға немесе басқа ұйымдарға беруге тыйым салынады.

36. ӘК-ке техникалық қызмет көрсетумен бірге сығымдалған газы бар баллондарды тасымалдау, сақтау және қолдану Қазақстан Республикасының тиісті мемлекеттік органдары (ведомстволары) белгіленген талаптарға сәйкес жүзеге асырылуға тиіс.

37. Пайдаланылған ескi және кiр сүртетiн материалдар қақпағы бар металл жәшiктерге салынуға және жұмыс ауысымы аяқталғаннан кейiн ӘК аңғарынан немесе тұрақ орындарынан ӘК тұрақ орындарынан 25 метрден астам қашықтыққа арнайы бөлiнген орынға шығарып тасталуы қажет.

2-бөлiм. Әуе кемелерінің планерi мен жоғарғы жүйесiне
техникалық қызмет көрсету 5-тарау. Қауiпсiздiктің жалпы талаптары

38. Осы бөлiмнiң талаптары ӘК-тің планерi мен тұрақ орындарының жоғарғы жүйесiне техникалық қызмет көрсетудiң өндiрiстiк процестерiне қолданылады және техникалық қызмет көрсетудiң регламенттерiне сәйкес ӘК-тің планерi мен жоғарғы жүйесiне техникалық қызмет көрсету кезiндегi қауiпсiздiк талабын белгiлейдi.
ӘК-тің планерi мен жоғарғы жүйесiне техникалық қызмет көрсету кезiнде тиiстi МемСТ сақталуға тиiс.

     39. ӘК-тің планерi мен жоғарғы жүйесiне техникалық қызмет көрсету кезiнде мынадай қауiптi және зиянды өндiрiстiк факторлар әсер етуi мүмкін:
     1) жылжымалы өздiгiнен жүретiн және қолмен жүретiн машиналар, механизмдер, сынақ және бақылаушы құрылғылар, жұмыс өндiрiсiн қамтамасыз ету жөнiндегi бейiмдегiштер, сондай-ақ олардың жылжымалы қорғалмаған бөлiктерi;
     2) ӘК планерi мен оның жабдығының шығып тұратын бөлiктерi;
     3) шарнирлiк аспасы бар ӘК-тің планерi мен жоғарғы жүйесiнiң жылжымалы бөлiктерi;
     4) арнаулы құлыптармен ұсталатын аспа баулығы бар ӘК-тің алмалы-салмалы бөлiктерi;
     5) ауалық атмосфералық ағыстар (жел);
     6) фюзеляжды нығыздылыққа сынау кезiнде ӘК планерiнiң ұшпа бөлiктерi немесе қысыммен жұмыс iстейтiн кемелердiң ұшпа бөлiктерi;
     7) отын бактарынан отынды құйып алу кезiнде, сондай-ақ ӘК-тi гидрокөтергiштерге арналған ұшу желiсiне орнату кезiнде аударылатын ӘК;
     8) құлайтын авиациялық техника бұйымдары, құралдар, бейiмдегiштер мен материалдар;
     9) жұмыс орнының немесе жұмыс алаңының биiктiгi 1,3 метр және одан көп қоршалмаған өтпелерiне жақын орналасуы;
     10) ӘК планерiнiң салондарындағы, жүкке арналған, қызметтiк және техникалық бөлiктерiндегi жұмыс орындары мен жұмыс аймақтарын авиациялық техника бұйымдарымен, бейiмдегiштермен, материалдармен, құралдарды және құрылғыларды сығымдалған ауамен және электр энергиясымен жабдықтайтын уақытша коммуникациялармен үйiп тастау;
     11) қызмет көрсетушi персоналдар жүрiп-тұратын жерлердегi жұмыс жүргiзудiң (траптардың, баспалдақтардың, басқыштардың және басқалардың) қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету жөнiндегi планер мен бейiмдегiштердiң тiрек беттерiнiң (мұз қатудың, ылғалдықтың, майланудың салдарынан) аса сырғымалылығы;
     12) жұмыс жасайтын қуатты қондырғы кезiнде олардың жалғанбаларының нығыздығын тексеру кезiнде жоғарғы жабдықтардың агрегаттары мен труба құбырларының үстiңгi бетiнiң жоғары температурасы;
     13) планердiң қаптарынан, дренаждық құрылғылардан қатқан мұз бен қарды алу үшiн, сондай-ақ планердiң жекелеген конструкцияларын кептiру үшiн әуеайлақтық жылытқыштарды қолданған кезде ауаның жоғары температурасы;
     14) сыртқы ауаның жоғары температурасы мен күн радиациясының әсерi жағдайындағы планердiң үстiңгi бетiнiң жоғары температурасы;
     15) қоршаған ортаның жағымсыз температурасының жағдайындағы планердiң және конструкцияның басқа бөлшектерiнiң үстiңгi бетiнiң, сондай-ақ ӘК-тің жоғарғы жүйесiнiң үстiңгi бетiнiң төмен температурасы;
     16) ӘК планерiнiң қаптары мен қуатты жиынтықтарын жөндеу жөнiндегi жұмыстарды орындау кезiнде өңделетін материалдардың ұшпа жоңқалары;
     17) ӘК-тің планерiн және жоғарғы жүйесiн жөндеу жөнiндегi жұмыстарды орындау кезiнде планер қаптарының үстiңгi беттерiндегi және конструкция бөлшектерiндегi, сондай-ақ құралдардағы өткiр жиектер, қабыршықтар, кедiр-бұдырлар;
     18) әуеайлақтық жылытқыштарды, сондай-ақ ерiткiштердi, эпоксидтiк құрамдарды, лакпен сырлау материалдарын және басқа заттарды пайдаланған кезде ӘК планерiнiң салондарындағы, жүкке арналған, қызметтiк және техникалық бөлiктерiндегi газдың жоғары болуы;
     19) электр энергиясының сыртқы көздерiнен қоректенетiн электрмен жылытатын құрылғылар мен электржетектi бейiмдегiштердi қолданған кезде, сондай-ақ планер мен жоғары жүйе агрегаттарының жұмысқа қабiлеттiлiгiн бақылайтын дабылдың электр жүйелерiн реттеу кезiнде адамның денесi арқылы өтуi мүмкiн оқшауланған электр шынжырының жоғары кернеуi;
     20) отын бактарынан отынды құйып алу кезiнде статикалық электрлендiрудiң жоғары деңгейi;
     21) ӘК-тің қызметтiк, техникалық, жүк қою бөлiмдерiнде, астыңғы кеңiстiкте, ӘК-тің тiрек қуыстарында және планердiң басқа көлемдерiнде жарықтың болмауы немесе жеткiлiксiз болуы;
     22) үстiңгi жағын қарау және жөндеу кезiнде планер көлемдерiнде тасымалданатын шамдалы мен айнаны қолданған кезде жарықтың өте жарықтылығы, тiкелей және шағылыспалы жалтырауықтығы;
     23) киiмдер мен аяқкиiмдердiң аса ылғалдылығы;
     24) ӘК-тің планерi мен жоғарғы жүйесiне техникалық қызмет көрсету кезiнде қолданылатын лакпен боялғандардың, эпоксидтiк, жанар-жағар майдың, жуу және басқа материалдардың құрамына кiретiн зиянды заттар, сондай-ақ пестицидтердiң қалдықтары;
     25) ӘК-тің қуатты қондырғыларының жұмыс iстеп тұрған, сондай-ақ ӘК басқарылатын және ұшатын кездегi шудың жоғары деңгейi;
     26) ӘК-тің планерi мен жоғарғы жүйесiнiң демонтаждалатын және монтаждалатын бөлiктерiн көтерген және орнынан ауыстырған кезде, сондай-ақ планердiң астыңғы кеңiстiктерiнде, қызметтiк, техникалық бөлiмдерiнде, ӘК-тің тiрек қуыстарында және планердiң басқа көлемдерiнде тар жерде ыңғайсыз жағдайда жұмыс орындау кезiндегi iс жүзiндегi ауыртпалықтар.

40. Қауіпті және зиянды өндірістік факторлардың рұқсат етілген деңгейі, сондай-ақ олардың жұмыс істеушілерге тигізетін әсерін жоюға немесе төмендетуге бағытталған талаптар тиісті МемСТ пен санитарлық-эпидемиологиялық ережелер мен нормаларға сәйкес жүргізіледі.

41. Өрт және жарылғыш қауiпсiздiгiнiң шаралары нормативтiк-техникалық құжаттардың талаптарына сәйкес сақталуға тиiс.

42. Өндiрiстiк жабдық пен жұмыс өндiрiсiнiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету жөнiндегi бейiмдегiштер МемСТ-тың талаптарына сәйкес келуге тиiс.

43. ӘК-тің планерi мен жоғарғы жүйесiне техникалық қызмет көрсетудi орындау кезiндегi желдiң жылдамдығын ӘК-тің әрбiр түрi бойынша кәсiпорынның басшысы белгiлейдi.

44. Планердi және ӘК-тің жоғарғы жүйесiн тазалау мен жуу, лак сырымен боялған сырларды кетiру және жағу, үстiңгi бетiнiң үйкелген май жағындыларын ауыстыру, жанар-жағар материалдарды құйып алу және майды толтырып құю, ӘК планерiнiң қаптамасын жөндеу үшiн шпатлевкалар дайындау, сондай-ақ қолданылған зиянды заттарды ұқсату барысында айналадағы ортаны былғамау қажет.

6-тарау. Технологиялық процестерге
қойылатын талаптар

45. ӘК планерi мен жоғарғы жүйесiне техникалық қызмет көрсетудiң процестерiн әзiрлеу, ұйымдастыру, жүргiзу және бақылау MемCT-тың талаптарын қанағаттандыруға тиiс.

46. ӘК планерiнiң қаптамасын және оның конструктивтiк элементтерiн қарау үшiн аралау бағыты қызмет көрсететiн персоналдың ӘК планерi мен оның жабдығының шығып тұратын бөлiктерiмен соқтығысып қалуын болдырмауы қажет.

47. Жоғары орналасқан қуатты қондырғыларға техникалық қызмет көрсету осы мақсаттар үшiн баспалдақтарды, басқыштарды, траптарды және ӘК-тің осы түрiне арнайы тағайындалған көтергiш құрылғыларды пайдалана отырып орындалуға тиiс. Техникалық қызмет көрсету кезiнде пайдаланылған баспалдақтардың биiктiгi 1 метр қоршауы бар баспалдақты пайдалану ӘК-тің кейбiр түрлерiнiң қуатты қондырғыларына арналған жұмыстардың жекелеген түрлерiн орындау кезiнде мүмкiн еместiгiн қоспағанда, биiктiгi 1 метр қоршауы болуға тиiс. Биiктiгi 1 метрден кем қоршауы бар баспалдақтарды пайдаланған кезде жұмыс iстеушiлердiң құлап кетуiн болдырмайтын қосымша шаралар қолданылуға тиiс.

48. ӘК-ке техникалық қызмет көрсету кезiнде пайдаланылатын баспалдақтардың биiктiгi 1 метр қоршауы бар баспалдақты пайдалану ӘК-тің кейбiр түрлерiнiң қуатты қондырғыларына арналған жұмыстардың жекелеген түрлерiн орындау кезiнде мүмкiн еместiгiн қоспағанда, биiктiгi 1 метр қоршауы болуға тиiс. Биiктiгi 1 метрден кем қоршауы бар баспалдақтарды пайдаланған кезде жұмыс iстеушiлердiң құлап кетуiн болдырмайтын қосымша шаралар қолданылуға тиiс.

49. Жұмыстарды орындау кезiндегi бейiмдегiштердiң (баспалдақтар, тұғырықтар, басқыштар, люлькiлер, траптар) жұмыс iстеп тұрған ауыртпалық орталығын бейiмдегiштiк жұмыс алаңынан тыс жерге ауыстыру қажеттiгi болмайтындай етiп орнатылғаны жөн.

50. Өздiгiнен жүретiн механика құралдарының жоғарғы тiрек алаңдары ӘК планерiнiң кiретiн ойық табалдырығының биiктiгiне 0,02 метрлiк саңылаумен дәл орнатылуға тиiс. Қызмет көрсететiн персоналдың өздiгiнен жүретiн құралдардың баспалдақтары арқылы жүрiп-тұруына олардың жылжуын болдырмайтын шаралар қолданылғаннан кейiн ғана рұқсат етiледi.

51. Кiрер есiктi ашар алдында және ашық ойықтарда траптар мен баспалдақтар жоқ кезде шектеу белдiктерiн, оларды тағу көзделген жерге орнату қажет.

52. Электрлiк механикалық немесе гидравликалық жетектермен басқарылатын жылжымалы қақпақтар, баулықтар, жармалар мен аталған бұйымдардың жылжымалы бөлiктерi механикалық құрылғылармен бекiтiлуге тиiс.

53. ӘК фюзеляждың iшiндегi жұмыстар уақытша тоқтаған кезде едендердегi, есiктердегi, авариялы люктердегi, қабырғалық және төбелiк қуыстардағы, жүк қоятын, қызметтiк және техникалық бөлiктердегi барлық ашық ойықтарға технологиялық қақпақтар, бiтеуiштер орнатылуға тиiс.

54. ӘК-тің экипаж кабиналарындағы силикатты алдыңғы шынылардың бетiн өңдеуге арналған гидрофобизирлейтiн сұйықтық бар шыны құтыларды ашу шыны сынықтарының ұшуын және гидрофобизирлейтiн сұйықтықтың қызмет көрсететiн персоналдың ашық денесiне және ӘК конструкциясының бөлшегiне төгiлiп кетуiн болдырмау мақсатында арнаулы ыдыстардағы iскектермен жүргiзiлуге тиiс.

     55. ӘК планерi мен жоғарғы жүйесi бөлiктерiнiң iшкi жағының бетiн тазалауға арналған тез тұтанатын және жанар сұйықтықтарды қолдануға, қолданылатын заттардың төгiлiп кетуi мен шашырауын болдырмайтын тәсiлдермен шомылғыны, қаңылтабаны, қылдан жасалған жаққыш қаламдар мен мақта-қағаз матадан жасалған салфеткаларды пайдаланғанда ғана рұқсат етiледi.
     Осы жұмыстарды өрт және жарылыс қауiптiлiгiнiң талаптарын қанағаттандырмайтын анық жылу көздерiн пайдаланумен, ӘК-ке тiкелей жақын тұрған ӘК электр энергиясының көздерi мен тұтынушыларын қосумен және ажыратумен, сондай-ақ тұтану көздерi болуға қабілеттi
жалын пайда болуы мүмкiн жұмыстармен қатар істеуге тыйым салынады.
     Планердiң iшкi жағында тез тұтанатын және жанар сұйықтықтарды қолданғаннан кейiн ӘК планерi мен жоғарғы жүйесiне техникалық қызмет көрсету жөнiндегi жұмыстарды жаңғыртуға барынша желдетiлгеннен және пайдаланылған сұйықтықтардың буларынан арылғаннан соң ғана рұқсат етiледi.

56. ӘК-тің жұмыс iстеп тұрған қуатты қондырғысы жанындағы ыстық ауа арналардың және олардың жоғарғы жүйе агрегаттарымен (қол жетiмдi орындардағы) қосылыстарының нығызсыздығын қолмен сезiнудi тексеру кезiнде мақта-мата қолғаптарды пайдалану қажет.

57. Нығызсыздықты болдырмау мақсатында iшкi отын бактары-кессондарының жұмыстары кезiнде iшкi отын резервуарларының жұмыс жағдайының қауiпсiздiк ережелерiн оқыған кем дегенде екi адамнан тұратын бригада тағайындаған жөн. Бригада бiр бакта және карта-наряд бойынша ғана жұмыс орындай алады. Бригада мүшелерiнiң бiреуi бактың iшiнде жұмыс iстеушiге қажет болған жағдайда көмек пен эвакуация көрсету үшiн бактың сыртында тұрады.

58. ӘК-тің отын бактарынан отынды құйып алу бактардан отынды құйып алу жөнiндегi ӘК-тің осы түрiне арналған технологиялық нұсқауларға сәйкес жүргiзiлуге тиiс. ӘК-тің отын бактарынан отынды алдыңғы тiрекпен құйып алу кезiнде фюзеляждың артқы бөлiгiндегi ӘК-тің артқы орталығында болуы мүмкiн қиын-қыстау өзгерiс жағдайында белгiлi бiр орынға көтергiш орнатылуға тиiс.

     59. ӘК-тi қанаттың орталық бөлiгiмен қанаттың алмалы-салмалы бөлiгiн ажырату арқылы түйiсетiн болттарды тарту үшiн көкжиек желiсiндегi көтергiштерге орнату кезiнде:
     1) ӘК-тің алды мен артына "Абайлаңыз! Ұшақтың аударылуы мүмкiн" деген жазуы бар қауiпсiздiк ескерту белгiлерiн орнату;
     2) көтергiштердi топыраққа орнату орны жасанды төсенiштен, егер қажет болған жағдайда, тазартқан және кептiрген жөн. Көтергiштердi топыраққа орнатуға 15 тоннаға дейiн салмағы бар ӘК үшiн ғана рұқсат етiледi, сонымен бiрге көтергiштердiң негiзiнiң астына осы мақсат үшiн және ӘК-тің тиiстi түрi үшiн арнайы тағайындалған ағаш қалқандар төсеген жөн;
     3) ӘК-тi көтеру мен түсiрудi ӘК-тің осы түрiне арналған жұмыстарды орындау жөнiндегi технологиялық нұсқауларға сәйкес көтергiштермен жүргiзген жөн;
     4) отын бактарынан отынды толық құйып алу қажет.

     60. ӘК фюзеляжының нығыздылығын тексеру кезiнде:
     1) ӘК айналасындағы аймақты 2-3 метр қашықтықта құрал-сайман қоршаулармен қоршау;
     2) "Абайлаңыз! Планер бөлiктерiнiң ұшуы мүмкiн" деген жазуы бар ескерту белгiлерiн орнату;
     3) адамдарды ӘК-тің осы түрiне арналған тұрақтан тыс қауiптi аймақтан әкету;
     4) фюзеляждағы ауаның қысымын авариялық төмендетуге арналған құрылғының жұмысын тексеру қажет.
     Фюзеляждағы ауа қысымының өсу жылдамдығы ӘК-тің осы түрiне арналған регламенттелген жұмыстарды орындау жөнiндегi технологиялық нұсқауларда белгiленген мәндерден жоғары болмауға тиiс.

61. Тиiсiнше жоғары немесе төмен температуралы үстiңгi беттерiне жанасу кезiнде күйiктi немесе үсiктi болдырмау үшiн ӘК-тің планерi мен жоғарғы жүйесiне техникалық қызмет көрсету ашық денемен үстiңгi бетке жанасуды болдырмайтын арнаулы киiммен орындалуға тиiс.

62. Планердiң қаптамасы мен қуатты жиынтығын жөндеу жөнiндегi жұмыстарды орындау кезiнде үстiңгi беттерге металл жаңқаларының тастандысын, өткiр жиектердiң, қабыршықтар мен кедiр-бұдырлардың пайда болуын болдырмайтын шаралар қарастырған жөн.

63. Планердiң қаптамасындағы мұз бен қарды кетipу үшiн әуеайлақтық жылытқыштарды пайдалану кезiнде және планердiң жекелеген конструкцияларын кептiру кезiнде ыстық ауа ағысының адамның ашық денесiне түсуiнен қашу керек.

7-тарау. Өндiрiстiк жабдықтарды орналастыруға және
жұмыс орындарын ұйымдастыруға қойылатын талаптар

64. ӘК фюзеляжының iшкi жұмыстарын орындау үшiн қолданылатын жабдық, бейiмдегiш пен құралдар қызмет көрсетушi персоналдың жүрiп-тұру бағытын үймемен бөгемеуге тиiс, олармен абайсызда соқтығысқан немесе планер қозғалған жағдайда құлауды болдырмау мақсатында ұқыпты орнатылуға немесе бекiтiлуге тиiс.

65. Құралдар арнаулы құралдық сұрыптауға салынуға тиiс. Құралдар мен бейiмдегiштердi планердiң қаптамасына салуға тыйым салынады.

66. Өрт болдырмау мақсатында жылу энергиясын (дәнекерлеуiш, жеке шамдалдар және т.б.) шығарғыш құралдар мен құрылғылар, олардың ӘК-тің iшкi құралдарының үстiңгi бетiмен тiкелей байланысын болдырмайтын жерлерде орналастырылуға тиiс.

67. Фюзеляждың iшiндегi уақытша энергетикалық коммуникацияларды орналастыру олардың механикалық және термикалық бүлiнуiн болдырмауға, сондай-ақ жұмыс iстеушiлердiң жүрiп-тұру бағыттарын бөгемеуге тиiс.

8-тарау. Авиация техникасының бұйымдары мен бастапқы
материалдарды сақтауға және тасымалдауға
қойылатын талаптар

68. Жұмыстарды орындауға қажеттi авиация техникасының бұйымдары мен бастапқы материалдарды ӘК планерiнiң iшiне және оның бөлiктерiнде сақтауға тыйым салынады.

69. Авиация техникасының бұйымдары монтаж басталғанға дейiн және бастапқы материалдарды оларды қолдану басталғанға дейiн фюзеляжда нақты жұмыстарды орындауға қажеттi мөлшерде техникалық бөлiктерде немесе контейнерлерде ғана сақтауға рұқсат берiледi.

70. Арнаулы сұйықтықтар мен жанар-жағар материалдар жабық ыдыста сақталуға тиiс. Пайдаланылған арнаулы сұйықтық пен қоқыс осы мақсатқа арнайы бөлiнген орында, ӘК-тен кем дегенде 25 метр қашықтықта ұқсатылуға тиiс.

71. Авиация техникасының бұйымдары мен бастапқы материалдарды ӘК планерi кеңiстiгiнiң iшiнде және фюзеляждың iшiнде олардың әрқайсысының салмағы 10 кг-ден аспайтын болса бiр жұмысшының, әрқайсысының салмағы 10-20 кг болса - екi жұмысшының қолмен тасымалдауына рұқсат етiледi. Авиация техникасының бұйымдары мен бастапқы материалдардың әрқайсысының салмағы 20 кг болған жағдайда планер кеңiстiгiнiң iшiнде және фюзеляждың iшiнде оларды тасымалдау механика құралдарын пайдаланып орындалуға тиiс.

72. Салмағы 10 кг-ден асатын авиация техникасының бұйымдары мен бастапқы материалдарды планер кеңiстiгiнiң iшiнде жанаспалы және борт басқыштарымен тасымалдауға тыйым салынады.

3-бөлiм. Қуатты қондырғыларға техникалық
қызмет көрсету 9-тарау. Жалпы ережелер

73. ӘК-тің қуатты қондырғыларына техникалық қызмет көрсетудi әзiрлеу, ұйымдастыру, орындау және жетiлдiру процестерiн белгiленген тәртiппен бекiтiлген МемСТ-тiң, осы Ереженiң, ӘК-ке техникалық қызмет көрсету регламенттерiнiң, осы регламенттердi және басқа нормативтiк-техникалық құжаттаманы орындау жөнiндегi технологиялық нұсқаулардың талаптарына сәйкес келтiрген жөн.

     74. ӘК-тің қуатты қондырғыларына техникалық қызмет көрсетудi орындау кезiнде жұмыс iстеушiлерге мынадай қауiптi және зиянды өндiрiстiк факторлар әсер етуi мүмкiн:
     1) ӘК-тің қорғалмаған жылжымалы элементтерi мен қуатты қондырғы (айналмалы әуе және тасығыш винттер, қозғалтқыштар мен агрегаттардың роторлары, трансмиссиялардың бiлiктерi, қозғалтқыштар капоттарының жармалары, керi қимылдайтын құрылғылар), көтергiш механизмдер мен өндiрiстiк жабдық;
     2) ӘК-ке және ӘК-тен қозғалтқыштарды, агрегаттарды, жабдықтарды жеткiзуге арналған көлiк құралдары (өздiгiнен жүретiн және өздiгiнен жүрмейтiн арбалар);
     3) ұшатын сынықтар, элементтер, қуатты қондырғы мен өндiрiстiк жабдықтың бөлшектерi;
     4) авиация техникасының құлайтын қозғалтқыштары мен басқа бұйымдары; жоғары орналасқан қуатты қондырғылар мен олардың агрегаттарына техникалық қызмет көрсету жөнiндегi жұмыстар кезiндегi құралдар мен материалдар;
     5) қозғалтқыштарды iске қосқан және сынақ кезiнде аса жылдамдықпен ағатын жұмысын тамамдаған газдардың ағысы және осы ағысқа түскен заттар, топырақ бөлiктерi, тастар, құм;
     6) жоғары жылдамдықпен қозғалатын (қозғалтқыштардың ауа жинайтын аймағы) ауа жұтқыш ағындар;
     7) ауалық атмосфералық ағындар (жел);
     8) қуатты қондырғылардың қозғалтқыштарын iске қосу мен сынақ кезiнде және бөлшектерiн ультрадыбыстық бақылау кезiнде тербелiстiң, ультра-инфрадыбыс шуының жоғары деңгейi;
     9) қол жетуi қиын жерлерде орналасқан қуатты агрегаттарға техникалық қызмет көрсету кезiндегi iс жүзiндегi ауыр салмақтар;
     10) жұмыс орнының немесе жұмыс алаңының биiктiгi 1,3 метрге дейiн және одан көп қоршалмаған өтпелерiне жақын орналасуы;
     11) авиациялық қозғалтқыштардың қыздырылған бөлiктерiнен алынған инфрақызыл сәулелер ағысының жоғары деңгейi;
     12) қуатты қондырғыда дәнекер жұмыстарын орындау кезiнде ультракүлгiн және жылу сәулелерiн шығарғыштың жоғары деңгейi;
     13) қолданылатын материалдардың құрамына кiретiн (топырақтық, герметикалық, ерiткiш желiмдер, спирттер, лактар, бояулар) химиялық заттар;
     14) жанар-майлау материалдары (бензин, керосин, минералдық және синтетикалық майлар, майлау), отынның, арнаулы сұйықтықтардың жануынан пайда болған, демалу органдары, асқазан-iшек жолдары, терi жабындылары мен шырышты қабықтар арқылы организмге өтетiн зиянды өнiмдер (AMГ-10, НЖ-4, "И" сұйықтығы, бензинге қосынды, мұз қатуға қарсы және жуғыш сұйықтықтар).

75. Қауiптi және зиянды өндiрiстiк факторлардың қол жетiмдi деңгейi, сондай-ақ жұмыс iстеушiлерге олардың тигiзетiн әсерiн болдырмау мен азайтуға бағытталған талаптар тиiстi МемСТ пен осы Ережеге сәйкес келеді.

10-тарау. Технологиялық процестерге
қойылатын талаптар

76. ӘК-тің қуатты қондырғыларына тиiстi МемСТ-тың талаптарын орындаған жағдайда және қозғалтқыштың ыстық бөлiктерi мен оның жүйелерi техникалық қызмет көрсетудiң технологиясы белгiлеген температураға дейiн суытылғаннан кейiн техникалық қызмет көрсетуге кiрiсуге рұқсат етiледi.

77. ӘК-тің қуатты қондырғыларына техникалық қызмет көрсету процестерiн, технологиялық операцияларды механикаландыру мен автоматтандыруды ұйымдастыру мен жүргiзу жұмыс iстеушiлерге қауiптi және зиянды өндiрiстiк факторлардың тигiзетiн әсерін болдырмауды немесе азайтуды қамтамасыз етуге тиiс.

78. Жоғарғы орналасқан қуатты қондырғыларға техникалық қызмет көрсету осы мақсаттар үшін баспалдақтарды, басқыштарды, траптарды және ӘК-тің осы түріне арнайы тағайындалған көтергіш құрылғыларды пайдалана отырып орындалуға тиіс. Техникалық қызмет көрсету кезінде пайдаланылған баспалдақтардың биіктігі 1 метр қоршауы бар баспалдақты пайдалану ӘК-тің кейбір түрлерінің қауатты қондырғыларына арналған жұмыстардың жекелеген түрлерін орындау кезінде мүмкін еместігін қоспағанда, биіктігі 1 метр қоршауы болуға тиіс. Биіктігі 1 метрден кем қоршауы бар баспалдақтарды пайдаланған кезде жұмыс істеушілердің құлап кетуін болдырмайтын қосымша шаралар қолданылуға тиіс.

79. ӘК-ке техникалық қызмет көрсету кезінде пайдаланылатын баспалдақтардың биіктігі 1 метр қоршауы бар баспалдақты пайдалану ӘК-тің кейбір түрлерінің қуатты қондырғыларына арналған жұмыстардың жекелеген түрлерін орындау кезінде мүмкін еместігін қоспағанда, биіктігі 1 метр қоршауы болуға тиіс. Биіктігі 1 метрден кем қоршауы бар баспалдақтарды пайдаланған кезде жұмысшылардың құлап кетуін болдырмайтын қосымша шаралар қолданылуға тиіс.

80. Қуатты қондырғылардың салмағы 10 кг-ден асатын агрегаттары мен бөлшектерiн жанаспалы және борт басқыштарымен тасымалдауға тыйым салынады.

81. Қозғалтқыш роторы немесе iлме винт айналған кезде жұмыс iстеушiлер ротордың айналма аймағынан немесе iлме винт айналмасы жазықтығынан тыс жерде болуға тиіс.

82. Тiкұшақтың тасымалдайтын винтiнiң қалақтарын қолмен бұрау алдында осы тiкұшақтың тасымалдайтын және артқы винттерінің айналу аймағында адамдардың және жабдықтың жоқтығына көз жеткiзу қажет.

83. ӘК-тің қозғалтқышында жұмыс iстеу алдында капоттардың қақпақтары олардың өзi өзiнен жылжуын және персоналды жарақаттануын болдырмау үшiн сенiмдi тiркелгенiне көз жеткiзген жөн.

84. Қуатты қондырғылардың биiкте орналасқан бөлiктерiнде жұмыс iстеген кезде құралдар мен жабдықтарды олардың құлап кетуi мен персоналдың жарақаттануын болдырмау үшiн түржиындардағы баспалдақтарда орналастырған жөн.

85. Қуатты қондырғылардың биiкте орналасқан бөлiктерiнде жөндеу жұмыстарын орындаған кезде (бұрғылау, тазалау, тойтару) жұмыс iстеушiлер сақтандырғыш белдiктерiн пайдалануға тиіс. Қозғалтқыштың ағызбалы арналарында жұмыстар істеген кезде жұмыс істеуші қажет болған жағдайда арнадан эвакуациялау үшін сақтандырғыш фалмен жабдықталуға тиіс.

86. Қозғалтқыштың роторын бұрауға байланысты компрессордың және турбинаның қалақтарындағы ақауларды бақылау мен жою жөнiндегi жұмыстарды iстеген кезде персоналдың iс-қимылы келiсiмдi болуға тиiс. Операцияларды орындаған кезде қозғалтқыштың роторы осы үлгiдегi қозғалтқышқа техникалық қызмет көрсету технологиясында көзделген бекiткiштермен сенiмдi бекiтiлуге тиiс.

87. Қозғалтқыштарды iске қосу мен сынауды ӘК-де өзге жұмыстар тоқтатылған жағдайда ғана жүргiзген жөн. Осы орайда iске қосуды өткiзуге және жүргiзуге тiкелей қатысатын персоналға ғана ӘК-де болуға рұқсат берiледi. Инженерлiк-техникалық персонал қозғалтқыштар iске қосылған кезде винттердің айналатын жазықтығында болмауға тиіс.

88. Қозғалтқыш жұмыс iстеп тұрған кезде газ ағысының ағу аймағында адамдар, жабдықтар және құрылыстар болмауға тиiс. Қозғалтқыштан газдардың шығу бағытында 50 метрден аз және қозғалтқыштың ауа жинағышының алдында 10 метрден кем қашықтықтар қауiптi болып табылады.

89. Жерде iске қосуды бақылаушы тұлға экипаждың кабинасымен байланыс жасайтын құралдарымен және есту органдарын жеке қорғау құралдарымен жабдықталуға тиіс.

90. Қозғалтқышты айдау немесе қозғалтқыштардың реверсивтiк құрылғыларын сынау алдында жазғы уақытта қатты шаңдануын болдырмау үшiн алаңға су себудi жүргiзу қажет.

91. Қозғалтқыштарды iске қосу мен сынауды iске қосу орнында МемСТ талаптарына сәйкес келетiн өрт сөндiрушi құралдары болған жағдайда ғана жүргiзген жөн.
Қозғалтқышты ӘК-ке орнатқаннан кейiн оны бiрiншi iске қосуға ӘК-тің жанында өрт сөндiрушi автомобиль болған жағдайда жүргiзуге рұқсат берiледi.

92. Жұмыс iстеп тұрған қозғалтқышта реттеу жұмыстарын iстеуге тыйым салынады. Қозғалтқышта орналасқан агрегаттардың, труба құбырларының және отын, май труба құбырлары мен сораптарының және гидравликалық жүйелердiң ағу орнын анықтау персоналдың сору немесе шығу ағысының аймағына түсуiнен сақтық шараларын сақтай отырып, сондай-ақ есту органдарының жеке қорғау құралдарын қолдана отырып қозғалтқыш жұмыс iстеген кезде жүргiзiледi.

     93. Қозғалтқыштың үстiңгi бетiнiң жай-күйi персоналдың күюiн болдырмайтын жағдайда және ӘК тұрағының орнына, персоналға, резина бұйымдарына, электр тартылымына және арнайы жабдықтың агрегаттарына жуу сұйықтығының түсуiн болдырмайтын шараларды қабылдаған жағдайда технологияда көзделген жуу сұйықтығымен қоғалтқышына жуу жүргізген жөн.
     Қозғалтқышты жуу аяқталған соң 30 минут өткен соң iске қосуды жүргізу керек.
     ӘК-нің электр қоректендiргiш көздерiн қозғалтқышты жуғаннан кейiн одан әрi қозғалтқышты желдете және сығымдалған ауамен үрлей отырып 15 минут өткен соң қосуға рұқсат берiледi.

94. Қуатты қондырғының бөлшектерiнен майды, отынды, кiрдi кетipу кезiнде осы қуатты қондырғының үлгiсiне техникалық қызмет көрсету технологиясында көрсетiлген жуу және сүрту материалдарын ғана пайдалану қажет.

95. Қуатты қондырғылардың түзiлiмдерi мен бөлшектерiне майды жаққан (кетiрген) кезде персоналдың денелерiнiң ашық жерлерiне майлау материалдарының түсуiн болдырмау қажет.

96. Қуатты қондырғыда герметиктарды дайындаумен және қолданумен, лакпен бояу жамылғыларын жағумен және алумен байланысты жөндеу жұмыстары осы жұмыстардың түрiне сәйкес келетiн есту, дем алу органдарының және терiнiң тұтастығын жеке қорғау құралдарын пайдалана отырып жүргiзу қажет.

97. Қуатты қондырғылар агрегаттарының отын мен май сүзгiштерiн жуу тек қана жууға арналған жерлерде жүргiзiлуге тиiс. ӘК тұратын орындарда сүзгiштердi жууға тыйым салынады.

98. Қуатты қондырғының сүзгiштерiн және басқа бөлшектерiн сығымдалған ауамен үрлеудi белгiленген қысымнан асырмай және ауаның ағысын жұмыс iстеушiлерден басқа жаққа бағыттай отырып, қозғалтқыштың әрбiр түрiне арналған технологиялық нұсқауларға сәйкес жүргiзген жөн.

99. Қозғалтқыштардың отын мен май жүйелерiнен аққан жағдайда қысымдағы сұйықтық ағыстарының жұмыс iстеушiлерге әсерiн алып тастау, қозғалтқыштың бөлiктерiне және ӘК тұрағының орнына отын мен майдың төгiлуiн болдырмау қажет.

100. Керi қимылдау құрылғылары бар қозғалтқыштардың шүмектерi мен турбиналарын қарауды керi қимыл тартқышының басқару гидрожүйесiнде қысымды толық бәсеңдету кезiнде жүргiзу қажет.

101. Қуатты қондырғының агрегаттарын жылытқан кезде электр тартылымының оқшауламасына, отын мен май жүйелерінің агрегаттарына және адамдарға ыстық ауаның бағытталуына жол бермей, қозғалтқыштың әрбiр түрiне арналған технологиялық нұсқауларға сәйкес температуралық режимдi сақтаған жөн. Ұшақта жылытқыш ӘК-нiң осы үлгiсiне бекiтiлген сұлбаға сәйкес кем дегенде 3 метр жақындықта орнатылады.

102. АТБ учаскелерiнде қуатты қондырғының отын мен май жүйелерiнiң сүзгiштерiн ультрадыбыстық тазалау МемСТ-қа сәйкес қауiпсiздiк талаптарын сақтай отырып жүргiзiлуге тиiс.

103. ӘК-де ауалық винттерінің қозғалтқыштарына құралдық ультрадыбысты бақылау бойынша жұмыстар ӘК жерлендiрiлген, ақаутапқыш және бақылау жүргiзiлетiн баспалдақпен жүргiзiлуге тиiс. Ақаутапқышты қосу алдында электрмен қоректендiру кабельдерiнiң оқшауламасының сенiмдiлiгiне көз жеткiзу қажет.

104. Қозғалтқыштың сынақтан өткiзген кезде ӘК-ке электрмен қоректендiрудiң көзiн iске қосуға қуатты қондырғыда барлық жұмыстар аяқталғаннан кейiн iске қосуды жүргiзетiн тұлғаның командасы бойынша рұқсат берiледi.

105. Жарықтандыруды қолдана отырып, қуатты қондырғыдағы жұмыстарды айнымалы тоқтың 12 В, тұрақты токтың 24 В кернеуiмен тасымалданатын шамдар арқылы жүргiзген жөн. Қозғалтқыштардың ыстық бөлiктерiне электр сымдарының тиюiне және электр ажыратқыштың ұшқындауға жол берiлмеуге тиіс.

106. Қолмен жүретiн I кластағы электр машиналарымен жұмыс iстеген кезде аспаптың корпусы қуатты қондырғылардың металл бөлiктерiнде және металл құрылымдарын ӘК-тiң корпусын кейiннен жерлендiре отырып өзара қосу қажет. Қолмен жүретiн II және III класты электр машиналары MeмCТ-қа сәйкес жерлендiрiлмейдi.

107. Электр аспабымен қуатты қондырғыларда жұмыстар жүргiзiлетiн жанама қойылған басқыштар, баспалдақтар, траптар мен мiнбелер MeмCТ-тың талаптарына сәйкес оқшаулаушы жапқыштарға ие болуға тиiс.

     108. ӘК-де қуатты қондырғының тораптарында да, бөлшектерiнде де балқытып бiрiктiру жұмыстары кезiнде ӘК-нiң әрбiр үлгiсiне арналған технологиялық нұсқауларға сәйкес қауiпсiздiк талаптары қатаң орындалуға тиiс. Балқытып бiрiктiру жұмыстары жүргiзiлiп жатқан ӘК аңғардан және басқа ӘК-тен 50 метр қашықтықта болуға тиiс.
     ӘК-тегi балқытып бiрiктiру жұмыстары рұқсат беру наряды болған жағдайда АТБ цехы бастығының тiкелей басшылығымен және кәсiпорнының өрт күзетiнiң рұқсат беруiмен жүргiзiледi. Балқытып бiрiктiру жұмыстары MeмCT-тың және белгiленген тәртiппен бекiтiлген балқытып бiрiктiру мен басқа отынмен iстелетiн жұмыстарды жүргiзген кезде өрт қауiпсiздiгi ережелерiнiң (нұсқаманың) талаптарына сәйкес орындалуға тиiс.
     Қозғалтқышта балқытып бiрiктiру жұмыстарын жүргiзген кезде аралас бөлшектер асбестпен немесе дымқыл брезентпен оқшаулануға тиiс. Ал балқытып бiрiктiрiлген орын ұшқындар мен жалыннан асбест қалқандарымен қоршалуға тиiс.

109. Қуатты қондырғының қол жетуi қиын орындарында жұмыстар iстеген кезде қуатты қондырғының өткiр және шығып тұратын бөлiктерiне жарақаттанудың алдын алу мақсатында жұмыс iстеушiнiң ең тиiмдi жағдайын қамтамасыз етуге тиiс. Шектелген кеңiстiкте жұмыс iстеген кезде iс жүзiнде ауыртпалықты болдырмау үшiн жұмыс iстеушiнiң жүктемесiн және дем алуын тиiмдi ауыстырып отыру қажет.

110. ӘК-тiң әрбiр үлгiсi үшiн қозғалтқыштарды алмастыруды жүргiзуге рұқсат берiлетiн желдiң жылдамдығын нақты кәсіпорнының басшысы белгiлейдi.

11-тарау. Бастапқы материалдарды, авиациялық
техниканың бұйымдары мен қалдықтарын сақтауға және
тасымалдауға қойылатын талаптар

111. Қуатты қондырғыларға техникалық қызмет көрсету кезiнде жабдықты жылжыту жолдары мен тәсiлдерi ӘК-тiң басқа жүйелерi мен агрегаттарында жұмыстармен айналысып жатқан персоналдың жарақаттануын болдырмауға тиiс.

112. Қуатты қондырғылардың салмағы 10 кг. дейiнгi агрегаттар мен бөлшектердi бiр жұмыс iстеушiге, 10-нан - 20 кг. дейiнгi - екi жұмыс iстеушiге тасымалдауға және биiктiкке көтеруге рұқсат берiледi.

113. Авиация қозғалтқыштарының, қосалқы қуатты қондырғылардың және жоғары салмақты басқа авиациялық техника бұйымдарының монтажын (демонтажын) белгiленген тәртiппен бекiтiлген жүк көтеретiн крандар құрылғысының және қауiпсiз пайдалану ережесiне (нұсқамаға) сәйкес жүк көтеретiн машиналар мен бейiмдегiштердi пайдалана отырып жүргізген жөн.

114. Қуатты қондырғылардың монтажын (демонтажын) осы мақсатқа жабдықталған алаңдарда, аңғарларда және АТБ доктарында персонал iс-қимылының келiсiмдiлiгiн қамтамасыз ететiн бригадирдiң басшылығымен жүргiзген жөн.

115. Авиацияның қозғалтқыштары мен олардың агрегаттарын консервациялау мен консервациядан шығарғыш жұмыс iстеушiлерге жанар-жағар майлардың түсу мүмкiндiгiн болдырмайтын технологиялық талаптарға сәйкес жүргiзу қажет.

116. Қуатты қондырғыларда жұмыстарды орындағаннан кейiн тұрақ орнын қозғалтқыштың ауалық трактсына олардың түсуiн болдырмау мақсатында жұмсалған материалдардың, жанар-жағар майлардың қалдықтарынан тазалаған жөн.

4-бөлiм. Автоматика, радио, электр және аспап
жабдықтарының жүйелерiне техникалық
қызмет көрсету 12-тарау. Жалпы ережелер

117. Автоматика, радио, электр және аспап жабдықтарының жүйелерiне (АжРЭЖ) техникалық қызмет көрсету процестерiн әзiрлеудi, ұйымдастыруды, орындау мен жетiлдiрудi белгiленген тәртiппен бекiтiлген MeмCT-тың, осы Ереженiң, ӘК-ке техникалық қызмет көрсету регламенттерiнiң, осы регламенттердi орындау жөнiнде технологиялық нұсқаулардың және басқа нормативтiк-құқықтық құжаттамаларының талаптарына сәйкес жүргiзген жөн.

     118. ӘК-тiң АжРЭЖ-не техникалық қызмет көрсетудi орындаған кезде жұмыс iстеушiлерге мынадай қауiптi және зиянды өндiрiстiк факторлар:
     1) жұмыстарды жүргiзуге арналған өздiгiнен жүретiн және қолмен жүретiн машиналар, механизмдер және бейiмдегiштер - ӘК жабдығының және қазғалтқыштардың iске қосуының әуеайлақтық электрмен коректендiру көздерi, әуеайлақтық оттектi-зарядтау станциялары (бұдан әрi - ӘОЗС), АжРЭЖ жұмыс қабілеттiлiгiн тексеру үшiн бақылау-тексеру аппаратурасының жинақтамалары, сондай-ақ олардың қорғалмаған жылжымалы бөлiктерi;
     2) ӘК-тiң қозғалмалы қорғалмаған элементтерi - шасси бөлiктерiнiң жармалары, есiктер мен люктер, жапқыштар, рульдiң үстiңгi беттерi, қанаттың алдындағы бөлшектер, спойлерлер, тежеуiш қалқаншалар, ауалық винттер;
     3) әуеайлақтық қоректендiрудiң, авиақозғалтқыштарды iске қосуға арналған стационарлық әуеайлақтық қоректендiрудiң көзiн электр сымдарын және штепсельдiк ажырату бойынша жылжытуға арналған жылжымалы штангалар мен кронштейндер;
     4) АжРЭЖ жылжымалы қорғалмайтын элементтерi - ұшақты және авиқозғалтқыштардың жұмысын басқару жүйесiнде қолданылатын электр механизмдердiң иiнтiректерi, тартқыштары және айналмалы бiлiктерi, АжРЭЖ-нi желдететiн желдеткiштiң айналмалы қанатшалары, радиолокациялық станциялардың сканерлейтiн антенналары (бұдан әрi - РЛС);
     5) бекiткiш тiрек штангаларымен және арнайы құлпылармен ұсталған планердiң жылжымалы элементтерi - РЛС антенналарының, доплерлiк өлшеуiштердiң, радио биiктiк өлшемдерi мен радио компастардың, техникалық бөлiктерi люктарының қақпақтары мен электр механизмдерi орындарының, электр қозғалтқыштарының, өрт баллондарының диэлектерлiк ағызбалары;
     6) бөлушi құрылғылардың, бөлушi қорабтардың және басқа АжРЭЖ жылжымалы және ашылмалы қақпақтар мен панельдар, сондай-ақ тораптың қорғау автоматтарының жылжымалы панельдерi (бұдан әрi - ТҚА) және аспап тақтайлары;
     7) ӘК-тiң АжРЭЖ шығып тұратын элементтерi - антенналар, датчиктер, ауалық қысымның және сыртқы ауа температурасының қабылдағыштары;
     8) сығымдалған газдардың және сұйықтықтардың, сығымдалған ауа мен өттегi бар баллондардың қысымымен жұмыс iстейтiн ыдыстар мен аспаптар, манометрлер, стационарлық және қолмен жасалатын өрт сөндiргiштер қираған кезде ұшатын жоңқалары;
     9) пиротехникалық құрылғылар, қысыммен жұмыс iстейтiн өттегi баллондарының және ыдыстарының жарылыс кезiндегi, сондай-ақ гермокабинада ол оттегiмен толған жағдайдағы жарылыс кезiндегi толқын соққысы;
     10) АжРЭЖ-дың биiкте орналасқан жабдығына және агрегаттарына техникалық қызмет көрсету бойынша биiкте, оның iшiнде механикаландырылған көтергiштердi қолдана отырып жұмыс iстеген кезде құлап жатқан бұйымдар, аспаптар және материалдар;
     11) жабдықтың өткiр жиектерi және АжРЭЖ агрегаттарын демонтаждау кезiнде контровойлық сымның ұштары;
     12) жабдықтарда бар немесе АжРЭЖ-ға техникалық қызмет көрсету кезiнде қолданылатын химиялық заттар (репродуктивтiк функциясына ықпал етушi улы, тiтiркендiргiш, сенсибилизациялаушы, концарагендiк, мутагендiк) авиахимиялық жұмыстардан кейiн планер мен АжРЭЖ-дi тазалаған және жуған кезде, дем алу органдары, асқазан-шек жолдары, терi жабындылары мен шырышты қабығы арқылы организмге өтетiн - спирт, ЭАФ, канифоль, желiмдер, лактар, бояулар, ерiтiндiлер, улы химикаттар;
     13) жұмыс аймағында, оның iшiнде техникалық бөлiктерде жұмыстар iстеген кезде ауаның жоғары температурасы;
     14) жабдықтың - электр аспабының, орындаушы электр механизмдерiнiң және электр машиналарының үстiңгi беттерiнiң жоғарғы температурасы;
     15) ауаның және керi температура жағдайларында АжРЭЖ-ға техникалық қызмет көрсетудi орындау кезiнде жабдықтың төменгi температурасы;
     16) ӘК-тiң қуатты қондырғылары мен АжРЭЖ-нiң агрегаттары жұмыс iстеген кезде тербелiс, ультра және инфрадыбыстың жоғарғы деңгейi;
     17) тұйықталуы адамның денесiнен өтуi мүмкiн АжРЭЖ-нiң электр тiзбектерiнiң тұрақты және айнымалы тогы кернеулерiнiң жоғарғы мәнi, қысқа оқшалану кезiндегi электр доғасы;
     18) ӘК-тiң радио жабдығына техникалық қызмет көрсеткен және жұмыс қабілеттiлiгiн тексерген кезде электромагниттiк сәуле шығарғыштың жоғары деңгейi;
     19) ӘК-тiң аспап жабдығына қызмет көрсеткен кезде жұмыс аймағындағы иондалған сәуле шығарғыштың жоғары деңгейi;
     20) жұмыс орнының немесе жұмыс аймағының 1,3 метр және одан астам биiктiк бойынша қоршалмаған құламаларда (антенналық құрылғыларға, импульстық пен жалтырауық шамшырақтарға, аэронавигациялық оттарға, статикалық электрiне және басқа жабдыққа техникалық қызмет көрсету кезiнде) орналасуы;
     21) ӘК-тiң техникалық және жүк бөлiктерiнде, еден астындағы кеңiстiкте және шасси гондолдарында табиғи және жасанды жарықтандырудың жоқтығы немесе жеткiлiксiздiгі;
     22) бөлуші құрылғылардың электр сымдарының ширатпаларындағы, өттегi мен түтiнге қарсы маскалардағы патогендi микроорганизмдер (бактериялар, вирустар және т.б.) және олардың тыныс-тiршiлiгiнiң өнiмдерi;
     23) ӘК бөлiктерiнiң биiкте орналасқан АжРЭЖ-ға және техникалық бөлiктерiнiң қол жеткiзу қиын орындарға техникалық қызмет көрсету кезiндегi, АжРЭЖ-нiң агрегаттары мен блоктарын алған, орнатқан және қолмен тасымалдаған кездегi нақты ауыртпалықтар әсер етуi мүмкiн.

119. Қауiптi және зиянды өндiрiстiк факторлардың рұқсат етiлетiн деңгейлер, сондай-ақ жұмыс iстеушiлерге олардың әсерiн жоюға және төмендетуге бағытталған талаптар белгiленген стандарттар мен нормалардың тiзбесi тиiстi MeмCT-та келтiрiлген.

120. ӘК-нiң АжРЭЖ-на техникалық қызмет көрсету тиiстi MeмCT-тың талаптарын, сондай-ақ белгiленген тәртiппен бекiтiлген өнеркәсiптiк кәсiпорындар үшiн өрт қауiпсiздiгi бойынша ереженiң (нұсқаулықтың), Қазақстан Республикасының Азаматтық авиациясында өрттен қорғау жөнiндегi ереженiң (нұсқаулықтың) талаптарын сақтай отырып орындалуға тиiс.

121. АжРЭЖ-на техникалық қызмет көрсету кезiнде өндiрiстiк жабдық ретiнде қолданылатын электротехникалық бұйымдар MeмCT-тың талаптарына сәйкес келуге тиiс.

122. ӘК-тiң әрбiр үлгiсi үшiн ӘК-тiң АжРЭЖ-на техникалық қызмет көрсетуге рұқсат етiлетiн желдiң жылдамдығын (желдiң қозғалмалылығын) кәсiпорнының басшысы белгiлейдi.

13-тарау. Технологиялық процестерге
қойылатын талаптар

123. АжРЭЖ-на техникалық қызмет көрсетудiң технологиялық процестерiнің ұйымдастырылуы, орындалуы және жетiлдiрiлуi жұмыс iстеушiлерге қауiптi және зиянды өндiрiстiк факторларды жоюды немесе азайтуды қамтамасыз етуге тиiс.

124. MeмCT-тың талаптарын орындаған жағдайда және ӘК-тiң корпусын ӘК-тiң тұрағында стационарлық жерлендiргiш құрылғыға қосқаннан кейiн ӘК-тiң АжРЭЖ-на техникалық қызмет көрсетуге кiрiскен жөн.
Желiнi қорғаудың барлық автоматтары, тұтынушыларды және электр энергиясының көздерiн ажыратулар технологиялық нұсқаулармен немесе ӘК-тiң нақты үлгiлерiн пайдалану жөнiндегi басшылықпен анықталған бастапқы жағдайға орнатылуға тиiс.

125. АжРЭЖ-ны жерден қараған кезде ӘК тексеру бағыты инженерлiк-техникалық персоналдың ӘК-тiң шығып тұратын немесе жылжымалы бөлiктерiмен және элементтерiнiң жабдықтарымен соғысу мүмкiндiгiн болдырмауға тиiс.

126. Биiкте орналасқан антенналық құрылғыларды, импульстық және жалтырауық шамшырақтарды, электр агрегаттарын, штепсельдiк ажыратқыштарды және электр тартылымдарын қарау мен оларға техникалық қызмет көрсету, сондай-ақ ӘК планерiнiң қаптамасына техникалық қызмет көрсету сақтандырғыш белдiктердi қолдана отырып орындалуға тиiс, олардың карабиндерiн арнайы сақтандырғыш түйiндерге немесе осы түйiндерге бекiтiлген арнайы арқандарға бекiткен жөн.
Егер жұмыстар көтерушi құрылғылармен орындалса, онда сақтандырғыш белдiктер көтергiш құрылғыларда осы мақсатқа арнайы бөлiнген сақтандырғыш түйiндерге бекiтiледi.

127. ӘК-тiң электр энергиясының көздерi техникалық қызмет көрсету кезiнде Әк-тiң АжРЭЖ-на техникалық қызмет көрсетуге жауап беретiн лауазымды тұлғаның келiсiмiмен ғана iске қосылады. ӘК-тiң борттық жүйесiне электр энергиясының жергiлiктi көздерiн қосу, сондай-ақ оларды ажырату MeмCT-тың талаптарына сәйкес жүргiзiледi.

128. Баспалдақтарды қолдана отырып АжРЭЖ-ға техникалық қызмет көрсету кезiнде аспаптар, материалдар мен жабдықтар түржиындарға орналастырылуы қажет.

129. Техникалық қызмет көрсету кезiнде электр механизмдерге және үлестiрушi құрылғыларға қол жеткiзетiн капоттардың жармаларын, қақпақтарды және люктарды, аспаптық тақтайларды, ТКА қалқандарын, РЛС антенналарының диэлектрлiк ағызбаларын және доплерлiк өлшемдердi олардың өздiгiнен қозғалуын болдырмау үшiн тiркеген, ал шасси бөлiктерiнiң жармаларына тiркеушi қысқышқтарды кигiзген жөн.

130. АжРЭЖ-на техникалық қызмет көрсету кезiнде жұмыс iстеушiлердiң электр тогымен жарақаттануының аса қауiптi жағдайларында III кластағы электр машиналарын пайдаланған жөн.
I және II кластағы электр машиналарын диэлектрлiк қолғаптарды және төсенiштердi, резина аяқ киiмдерiн (галоштарды) немесе оқшауламаланған қолсаптары бар аспаптарды қолдана отырып пайдалануға рұқсат берiледi.

131. Электр доғасымен жарақаттануды болдырмау үшiн сақтандырғыштарды, қорғау автоматтарын, қайта жасаушыларды, аккумуляторларды айырбастау жөнiндегi барлық операцияларды iс жүзiндегi ӘК үлгiлерiн техникалық пайдалану жөнiнде техникалық нұсқауларда немесе басшылыққа алатын материалдарда баяндалған талаптарға сәйкес жүргiзген жөн.

132. Кернеуде тұрған ӘК басқару жүйесi электр механизмдерiнiң және датчиктерiнiң жұмыс қабілеттiлiгiн тексерудi рульдық жазықтың, тартқыштардың және тербеткiштердiң ауытқу аймағынан персоналды шығарғаннан кейiн жүргiзген жөн.

133. Ерiтiндiлердi, бояуларды және лактарды пайдалануға байланысты жұмыстарды iстеген кезде МемСТ-тың талаптарына сәйкес келетiн жеке қорғау құралдарын пайдалану қажет.

134. Ауалық қысым қабылдағыштардың, әйнектердiң, датчиктердiң, ауалық винттердiң және олардың ағызбаларын жылытқыш элементтердiң ақаусыздығын, қолдың күюiн болдырмайтын, мысалы қолдарға алдын ала мақта-матаны салу немесе қолғаптарды жұмыс iстеу жолымен, сақтық шараларын сақтай отырып, тексерген жөн.

135. АжРЭЖ блоктарын және агрегаттарын демонтаждау кезiнде қысқа оқшауламаларды болдырмау үшiн штепсельдiк ажыратқыштарға технологиялық тығындарды орнату қажет, ал электр сымдарының бос шеттерiн оқшаулаған жөн.

136. ӘК-ке май құйған немесе отын мен майды ағызған, жуған кезде және жанғыш сұйықтықтардың ағуын жою жөнiндегi жұмыстар кезiнде АжРЭЖ қосуға және жұмыс қабілеттiлiгiн тексеруге тыйым салынады.

137. АжРЭЖ үрлеу үшiн пайдаланылатын сығымдалған ауаның қысымы 0,4 МПа-дан (4 атмосфера) (технологиялық талаптарға сәйкес) аспауға тиiс. Ауаның ағысы инженерлiк-техникалық персоналдың жұмыс орнынан басқа жаққа бағытталуға тиiс.

138. Шассидi жинаумен, ӘК-тiң жылжымалы элементтерiнiң ауытқуымен немесе бұрылуымен байланысты шеткi ажыратқыштарды тексеру мен реттеу жөнiндегi жұмыстарды орындаған кезде жұмыстарды iстеген барлық кезеңiнiң iшiнде жылжымалы элементтердiң жылжу аймағында адамдардың болмауын қамтамасыз ету қажет.

139. Персоналға ионды сәуле шығарғыштың әсерiн болдырмау үшiн ұшақта жұмыс iстеген кезде мұз қатудың дабыл берушi датчигiнің iстiгiн қорғау қаптамасымен жапқан жөн.
Датчикке жөндеу кәсiпорындарының немесе шығарғышшы-зауыттың жағдайларында ғана бөлшектеу және жөндеу жұмыстары жүргiзiледi.

     140. Оттектi жабдыққа техникалық қызмет көрсетудiң алдында персонал қолдарын сабынмен жууға, ал аспаптың үстiңгi бетiнен май мен қою майдың iздерi жойылуға тиiс.
     Оттектi жабдықтың демонтажын оттегiн жүйеден алдын ала шығарып барып жүргiзген жөн. Жүйенi оттегiмен зарядтауды екi тұлға жүргiзуге тиiс. АКЗС-ке жұмыс iстеп тұрған жылытқыштар, жанар-жағар майлар мен қосылған электр энергиясының көздерi тiкелей жақын болмауға тиiс.
     Метрологиялық зертханаларда оларды түгендеу мақсатында өттегi манометрлерiнiң қосылған штуцерлерi тұмшалануға және пломбалануға тиiс.

141. АКЗС зарядтау сораптары консервациядан шығарылуға, майсыздандыруға және ерекше таңбасы болуға тиiс. ӘК-тiң зарядтау штуцерiне қосу алдында оларды газдың ағысымен үрлеу, ал ажырату алдында қысымды түсiретiн арнайы шұра арқылы олардан қысымды шығару керек.

142. АКЗС-тен өттегi жүйесiн зарядтау белгiленген мәннен аспайтын және осы үлгiдегi ӘК-ке технологиялық нұсқауларда немесе техникалық пайдалану жөнiнде басшылыққа алынатын материалдарда айқындалған тәртiппен, сондай-ақ АКЗС техникалық пайдалану жөнiнде нұсқаулықтың талаптарына сәйкес қысыммен жүргiзiлуге тиiс.

143. Оттегi жүйесiнен оттектi шығарғыш ӘК кабинасының есiктерi мен желкөздерi ашық болған кезде жүргiзiледi.
Осы операцияны орындайтын персонал майдың таңбалары жоқ таза киiм киюге және таза аспапқа ие болуға тиiс.

144. Оттегi шұраларының шпинделдерiн майлау тек қана арнайы майлармен жүргiзiлуге тиiс.

145. Оттегiне және түтiнге қарсы маскаларын дезинфекциялаған кезде тек қана бейтарап сабынды, үш проценттiк сутегi қышқылын және спирт-ректификатты пайдаланған жөн.

146. ӘК-те және жабдық орындарында орнатылған пиротехникалық құрылғылардың электрлiк тiзбектерiнiң жарамдылығын тексеру жөнiндегi жұмыс пиротехникалық құрылғылардан штепсельдiк ажыратқыштар алдын ала ағытылған кезде орындалуға тиiс.

147. АиРЭО шассилердiң қуыстарына, жапқыштарына, интерцепторларда және элерондарда техникалық қызмет көрсету жөнiндегi жұмыстарды алдын ала жылжымалы үстiңгi беттерiне және шассидiң басқару органдарында "Iске косылмасын, адамдар жұмыс iстеп жатыр!" деген тыйым салушы белгiнi iлiп қойып жүргiзген жөн.

148. Өрт сөндiрушiлерге техникалық қызмет көрсету белгiленген тәртiппен бекiтiлген қысыммен жұмыс iстейтiн ыдыстардың құрылғысы және қауiпсiз пайдалану ережесiне (нұсқаулыққа) сәйкес орындалуға тиiс.

149. Пиробастиектерiнiң бекiтпесi кенеттен өзiнен өзi ашылып кеткен жағдайда пайда болатын реактивтi күштiң әрекетiн болдырмау үшiн ӘК-те стационарлық өрт сөндiргiштердi орнатқан кезде олардың штуцерлерi технологиялық тығындармен жабылуға, ал бекiтпенiң сақтандырғыш құлпы iске қосушы рычакпен қосылуға тиiс. Тығындар мен бекiтпенiң сақтандырғыш құлпын өрт сөндiргiш сенiмдi бекiтiлген және оған барлық труба құбырлары және электр тартылымдар қосылған кезде ғана алған жөн.

150. ӘК-те АиРЭО және салмағы 10 кг аспайтын бақылау-тексерушi аспапты орнату және алу жөнiндегi жұмыстарды ӘК-тiң осы үлгiсiн пайдаланған кезде қолданылатын баспалдақтардан жүргiзуге рұқсат берiледi. Аспаптың салмағы 10 кг асатын кезде механика құралдарын қолданған жөн.

151. Электр энергиясының заряды ұзақ уақытқа дейiн сақталатын конденсаторлары бар жабдықтың демонтажын оны тоқтатқаннан кейiн 10 минуттан соң жүргiзген жөн.

152. Iшкi монтажды қараған немесе бөлушi құрылғыларда, панельдерде, электр қалқандарында және пульттарды жұмыстар iстеген, коммутациялық аспаптарды айырбастаған, электр желісiндегi ақауларды iздеген және жойған, сақтандырғыштарды ауыстырған, өрт сөндiрушi сұйықтықтарды қолдануға байланысты жұмыстарды атқарған, оттегi жүйесiндегi ақауларды жойған кезде электр доғасының туындауын және адамды жарақаттандырмау үшiн ӘК-тiң борттық желiсi мен ажырату және аккумуляторлардың ажыратқыштары мен экипаж кабинасының әуеайлақтық қоректендiруiнiң ажыратқышына MeмCT талаптарына сәйкес орындалған "Қосуға болмайды!" деген ескертушi жалауша орнату қажет.

153. РЛС борттық таратқыштардың жұмыс қабілеттiлiгi мен олардың асқын жоғары жиiлiк (бұдан әрi - АЖЖ) энергияны кеңiстiкте сәуле шығарғыш доплерлiк өлшеуiштердi тексеру осы Ереженiң 155-тармағында көрсетiлген жағдайларды қоспағанда, сәуле шығарғыш аймағында адамдар болмаған кезде ғана жүргiзiлуге тиiс.
АЖЖ-сәуле шығарғыш көздерiнiң жұмысы туралы персоналды ескерту үшiн MeмCT-тың талаптарына сәйкес қауiпсiз белгiлерi орнатылады.

154. Электромагнит өрiсiнiң энергиясы ағынының тығыздылығы (бұдан әрi - ЭМӨ) тиiстi МемСТ-те белгiленген мәндерден артық болмауға тиiс.

155. Антенналардың сәуле шығарғыш аймағында бақылаулық өлшемдер өткiзу қажеттiлiгi жағдайында персонал жеке қорғау құралдарын (қорғаушы көзiлдiрiктер мен АЖЖ комбинезоны немесе басқалар) қолдануға тиiс.

14-тарау. Өндiрiстiк жабдықты орналастыруға және жұмыс
орындарын ұйымдастыруға қойылатын талаптар

156. ӘК-тiң фюзеляжiнiң iшiнде бақылау-тексеру аспабын, бейімдегiштердi және уақытша энергетикалық коммуникацияларды орналастыру нормативтiк-құқықтық құжаттаманың талаптарына сәйкес орындалуға және жұмыстардың ыңғайлығы мен қауiпсiздiгiн қамтамасыз етуге тиiс.

157. Қызмет көрсету жөнiнде жұмыстар дұрыс таңбаланған аспаптармен және бейiмдегiштермен орындалуға тиiс.

158. Бақылау-тексеру аспабы белгiленген тәртiппен метрологиялық қызмет көрсетуден уақтылы өтуге тиiс.

159. ӘК-ке бақылау сынақтары мен тексерудiң жылжымалы құралдарымен техникалық қызмет көрсету персоналдың жанасуы мен жарақаттануын болдырмау үшiн ӘК-тiң осы үлгiсiне арналған әрбiр жеке жағдайда оның бағыттары таңдалуға тиiс.

160. Жылжымалы электрмен қоректендiру көздерiнiң және бақылау-тексеру зертханаларының металл тоқ жүргiзбейтiн бөлiктерi ӘК-тiң тұрағындағы стационарлық жерлендiрушi құрылғыға электрлi қосылуға тиiс, оның белсендi кедергiсi 4 Ом-нан аспауға тиiс.

161. Фюзеляждiң iшiнде жұмыстар iстеген кезде бақылау-тексеру аспаптарының корпусын қорғаушы жерлендiргiшке қосады.

162. Жабдықты жуу мен кептiрудi осы мақсаттар үшiн арнайы жабдықталған АТБ үй-жайларында жүргiзген жөн.

15-тарау. Бастапқы материалдарды, авиация
техникасының бұйымдары мен қалдықтарын
сақтауға және тасымалдауға қойылатын талаптар

163. АиРЭО тасымалдау осы мақсаттар үшiн арнайы жабдықталған штепсельдiк ажыратқыштарда, жалғастырғыштарда және толқынжолдарда орнатылған технологиялық тығындармен контейнерлерде және арбаларда жүргiзiлуге тиiс.

164. Зарядталған өрт сөндiргiштердi тасымалдау осы Ереженiң 149-тармағында баяндалған талаптарды есепке ала отырып, бекiтпелерiн үстiне қаратып, деңгейлес жағдайда арнайы тұғырықтарда жүргiзiлуге тиiс.

165. ӘК-ке борттық авиациялық аккумуляторлар тығындары мен қақпақтары орнатылған штаттық контейнерлермен тасымалдануға тиiс.

166. АиРЭО тексеруге арналған бақылау-тексеру аспабын, бiрыңғайланған стендiлердi және қондырғыларды штаттық орамдардың қаптамасымен тасымалдаған жөн.

167. Радиоактивтi изотоптары бар жарамсыз болған аспаптарды шығарғышшы-зауыттарға немесе жерлендiру үшiн арнайы ұйымға тапсырған жөн.

168. Қалдықтар мен пайдаланылған материалдар ұқсату мен қайта өңделуге тиiс. Бағалы металдар бар жарамсыз болған аспаптар мен жабдықтар тиiстi қайта өндiру орындарына қайталама металдарды тапсыруды ескере отырып ұқсатылуға тиiс.

169. Радиоизотоптық материалдары бар жабдықтарды сақтау мен тасымалдау Қазақстан Республикасының нормативтiк құқықтық актiлерiнiң, сондай-ақ өзге нормативтiк-құқықтық құжаттамалардың талаптарына сәйкес жүргiзiлуге тиiс.

5-бөлiм. Әуе кемелерiнiң радиотехникалық құрылғыларына
қызмет көрсету және оларды жөндеу жөнiнде
қойылатын санитарлық талаптар мен нормалар 16-тарау. Өндiрiстiк процестер мен жабдыққа
қойылатын талаптар

170. ӘК-тiң радиотехникалық құрылғыларын жөндеу және қызмет көрсету кезiнде пайдаланылатын өндiрiстiк процестер мен жабдықтар белгiленген тәртiппен бекiтiлген технологиялық процестердi ұйымдастырудың санитарлық-эпидемиологиялық ережелерi мен нормаларына және өндiрiстiк жабдыққа қойылатын талаптарға, сондай-ақ өндiрiстiк процестер мен жабдықтардың жекелеген түрлерi үшiн белгiленген еңбек қауiпсiздiгiнiң стандарттарына сәйкес келуге тиiс.

     171. ӘК-тiң радиотехникалық құрылғыларына қызмет көрсету және жөндеу кезiнде пайдаланылатын өндiрiстiк процестерiн жетiлдiру және жабдықтарды жаңғырту мынадай iс-шараларды жүргiзудi:
     1) электромагниттiк өрiстер мен жұмыс орнының арасындағы қашықтықты ұлғайтуды;
     2) сәуле шығарғыш көздерi мен жұмыс орнының арасындағы электромагниттiк сәуле шығарғыштан жұтушы жамылғылары бар қорғаушы экрандарын жабдықтауды;
     3) электромагниттiк өрiстердiң сәуле шығарғышшы көздер болып табылатын радиотехникалық құрылғылардың блоктарымен жұмыс iстеу уақытын қысқартуды көздейтiн технологиялық процестердi ұйымдастыруды;
     4) сәулелену аймақтарында қызметкерлердiң болу уақытын қысқартуды;
     5) сәулелену аймақтарында радиотехникалық құрылғыларына қызмет көрсетумен және жөндеумен тiкелей байланысы жоқ қызметкерлердiң болу мүмкiндiгiн болдырмауды;
     6) жұмыстарды орындау үшiн ең аз шығатын жеткiлiктi қуаттылығы жағдайда кеңiстiкке электромагниттiк сәуле шығарғышпен байланысты жұмыстарды ұйымдастыруды;
     7) зертханалық стендiлерден антенналық құрылғыларға дейiн толқынжолдардың және антенналық-фидерлiк құрылғыларының ұзындығын азайтуды;
     8) толқынжолдардың және антенналық-фидерлiк құрылғылардың ажыратқыштар мен қосымша мүшелерiнiң санын қысқартуды;
     9) өндiрiстiк операцияларды жұмысшы "отырып" iстеу жабдықтың барлық элементтерiне қызмет көрсету мүмкiндiгiмен орындауды қамтамасыз етушi зертханалық стендiлердiң жұмыстарын ұйымдастыру мен құрастыруды көздеуге тиiс.

172. ӘК-ке орнатылған радиотехникалық құрылғыларды тексеру, жетiлдiру және сынау кәсiпорны аумақтарының арнайы тағайындалған алаңдарында жүзеге асырылуға тиiс.
Радиотехникалық құрылғыларына осы бөлiмнiң талаптарын сақтаған жағдайда ӘК тұрақтарының орындарында, аңғар алдындағы алаңда, аңғарларда, цехтарда тексеру, жетiлдiру және сынау жүргiзуге рұқсат берiледi.

173. Перронда сәуле шығарғыш антенналық жүйелерде барлық радиотехникалық құрылғыларды тексерудiң, жетiлдiрудiң және сынаудың технологиялық операцияларын өткiзуге тыйым салынады.

174. Орналастыру бөлiгiнде арнайы тағайындалған алаңдар, тұрақтардың орындары, аңғар алдындағы алаңдар белгіленген тәртiппен бекiтiлген ATБ кәсiпорындарына арналған санитарлық ереженiң талаптарына, СНиП және технологиялық жобалаудың ведомстволық нормаларына сай келуге тиiс.

     175. Кәсiпорнының аумағында ӘК-тiң оның iшiнде қосымша сәуле шығарғыш көздерiн қолдана отырып (ұшақтық жылжымалы зертханалардың сәуле шығарғыш жүйелерi, "сұраныс" имитаторлары және т.с.с.) радиотехникалық құрылғыларға мынадай талаптарды:
     1) ӘК-тен өндiрiстiк және қызметтiк ғимараттарға дейiн қашықтық осы ғимараттардың үй-жайларында нормалардың рұқсат етiлетiн шектерiнде электромагниттi өрiстерiнiң деңгейлерiн қамтамасыз етудi;
     2) тексерiлетiн ӘК-те радиотехникалық құрылғыларды тексеруге және сынауға тiкелей байланысы жоқ, көршiлес тұрақтарда, сондай-ақ сәуле шығарғыш антенналық жүйелер бағыттылығының негiзгi диаграммаларын бағдарлау аймағында жұмыстардың барлық түрлерiн тоқтатуды сақтай отырып, тексеру, жетiлдiру және сынау жүргiзген жөн.

176. Борттық метеонавигациялық радиолоктарларды тексеру, жетiлдiру және сынау ("Гроза", POЗ-1, "Градиент", "Контур" және басқа үлгiдегi) ұшу алаңына сәуле шығарғыш антенналық жүйелер бағыттылығының негiзгi диаграммаларын бағдарлау кезiнде жүзеге асырылуға тиiс.
Өндiрiстiк және қызметтiк ғимараттарға қарай сәуле шығарғыш бағыттылығының диаграммасын бағдарлауға жол берiлмейдi.

     177. Анғарда (цехта) ӘК орналастырған кезде сәуле шығарғыш антенналық жүйелерге радиотехникалық құрылғыларды мынадай талаптарды:
     1) тексерiлетiн ӘК-те радиотехникалық құрылғыларды тексеруге және сынауға тiкелей байланысы жоқ барлық жұмыстардың тоқтатуын;
     2) тексерiлетiн ӘК-те радиотехникалық құрылғыларды сынауға тiкелей байланысы жоқ барлық қызметкерлердiң сынақтар өткiзу кезеңiнде аңғардан (цехтан) шығарылуын;
     3) сынақтарды өткiзу кезеңiнде ескертуші жарық дабыл берушiнiң және сынақтардың басталғаны мен аяқталғаны туралы дыбыс дабыл берушiнiң болуын сақтаған жағдайда тексеруге, жетiлдiруге және сынауға рұқсат етiледi.

178. Электр тогымен қызметкерлердiң жарақаттануы мүмкiн жағдайларда радиотехника құрылғыларымен атқарылатын жұмыстардың барлық түрлерi осы құрылғылардың электрмен қоректендiру ажыратылған кезде жүргiзiлуге тиiс.

179. ӘК-кe техникалық қызмет көрсету және жөндеу кезiнде антенналық жүйелердiң белсендi кернеуiнiң кенеттен iске қосылуын болдырмау үшiн экипаж кабинасының радиотехникалық құрылғыларының электрмен қоректендiру ажыратқыштарына "Қосуға болмайды!" деген ескерту белгiлерiн орнату керек.

180. Сәуле шығарғыш антенналық жүйелердi пайдалана отырып радиотехникалық құрылғыларды тексерген, жетiлдiрген және сынақтан өткiзген кезде сәулелену болуы мүмкiн аймақтарды "Абайла. Электромагниттiк сәуле шығады" деген белгiмен көрсету керек.

181. ӘК-тен алынған радиотехникалық құрылғыларға техникалық қызмет көрсету мен жөндеудi осы мақсаттар үшiн арнайы тағайындалған үй-жайларда жүргiзген жөн.

182. Радиотехникалық құрылғыларды тексеру, сынау, ақауларын табу және жөндеу үй-жайларында зертханалық стендiлердiң үй-жайдың периметрi бойынша орналастырылғаны жөн.
Көршiлес жұмыс орындарынан электрмагниттi өрiстер көздерiн экранға шығарғыш жағдайында зертханалық стендiлердi бiрiнiң артына бiрiн орналастыруға рұқсат берiледi.

183. Зертханалық стендтердегi метеонавигациялық радио локаторлардың блоктарын тексеру және сынау үшiн пайдаланылатын сәуле шығарғыш антенналарды ұшу алаңына бағыттаудың негiзгi диаграммасын бағдарлай отырып, ғимараттың маңайындағы аумақтың кем дегенде 10 метр қашықта сәлеленуiн қоспағанда, өндiрiстiк үй-жайлардан тыс орналастырған жөн.
Өндiрiстiк және қызметтiк ғимараттарға қарай сәуле шығарғыш диаграмманың бағыттылығын бағдарлауға рұқсат етiлмейдi.

184. Терезе ойықтарында метеонавигациялық локаторлардың сәуле шығарғыш антенналарын орналастырған жағдайда соңғыларды радиоқорғаушы әйнектермен (техникалық талаптарға сәйкес) немесе 3х3 миллиметр (арман қарай миллиметр - мм қолданылады) мөлшердегi ұяшықтарының жерлендiрiлген металл торларымен экранға шығарған жөн.

185. Радиотехникалық құрылғыларды сынаған және тексерген кезде зертханалық стендiлерде сәуле шығарғыш антенналардың орнына жүктеменiң баламаларын қолданған, сондай-ақ басқа құрылғыларды электромагниттiк өрiстiң деңгейiн төмендететiн толқынжолдарының тармақтарын, бәсеңдеткiштердi және қуаттылықты жұтушыларды пайдаланған жөн.

186. Антенналық-фидерлiк жолдары және толқынжолдары ажыратқыштар мен қосымша мүшелерiнiң құрылғылары электромагниттiк сәуле шығарғышшылардың ағуын болдырмауға тиiс, ол үшiн "дросельдiк фланецтердi", төсенiштер арқылы толқынжолдардың қосымша мүшелерiнiң тығыздылығын (фосфорлы қола, мыс, алюминий, қорғасын), қосымша экрандарды қолданған жөн.

     187. Зертханалық стендiлерде радиотехникалық құрылғылар блоктарына тексеру мен сынақты тiкелей жүргiзетiн қызметкерлердiң организмiне электромагниттiк өрiстердiң әсерiн болдырмау үшiн қорғау экрандарын қолданған жөн:
     1) жұмыс орнын толқын жолдарынан қорғайтын жақын навигациялық радиожүйелердiң (ЖНРЖ, А-312 үлгiдегi және басқалар), радиобиiктiк өлшеуiштердiң (БР, А-031, А-037 үлгiдегi және басқалар), метеонавигациялық радиолокаторларды тексеру стендтерiнде;
     2) жұмыс орнын электромагниттiк алқаптың сәуле шығарғыш блоктарынан қорғайтын жылдамдық пен ығу бұрышының (ЖБДӨ, ШО үлгiдегi және басқалар), ұшақтық жауапдатчиктердiң (ҰЖ-64, ҰЖ-69 үлгiдегi және басқа, сондай-ақ 020-бұйым) доплерлiк өлшегiштерiн тексеру стендiлерiнде;
     3) жұмыс орнын датчик блоктардан қорғайтын бiр-бiрiмен байланысты және командалық радиостанцияларды тексеру стендiлерiнде;
     4) жұмыс орнын сәуле шығарғыш қадалық антеннадан қорғайтын авариялық радиостанцияларды (P-851, Р-855УМ үлгiдегi және басқалар) тексеру стендтерiнде қорғаныш экрандарын қолдану керек.

     188. Қорғаныш (стационарлық және тасымалдық) экрандар мынадай материалдардан:
     1) қалыңдығы кем дегенде 0,5 мм. жалпақ электрөткiзушi жалпақ материалдардан (болат, мыс және басқа);
     2) қалыңдығы 0,3-1,3 мм. және ұяшығы 4 х 4 мм. мөлшермен металл торлы (МемСТ-қа сәйкес) матадан;
     3) алюминдi фольга (МемСТ-қа сәйкес) орамынан;
     4) магниттiдиэлектрлiк (ХВ-0,8; ХВ-2,0; ХВ-3,2 маркалы және басқалар) пластиктерден;
     5) жалпақ (ВКФ-1, В2Ф2, В2Ф3 маркалы және басқа) резиналардан жасалуы керек.

189. Жоғары жиiлiктi трактарды бөлшектеу, монтаждау және өзгерiстер енгiзудi тек электромагниттi сәуле шығарғыш генераторды өшiрген кезде ғана жүргiзген жөн.

190. Радиотехникалық құрылғыларды ашық шығып тұратын жоғары жиiлiктi ажыратқыштармен тексеруге және сынауға жол берiлмейдi.

191. Радиотехникалық құрылғыларды бөлшектеуге (құрастыруға), ақауын табуға және жөндеуге арналған жұмыс үстелдерi диэлектрлiк материалдардан (винипластан, гетинакстен, линолеум мен басқа да ұқсас материалдардан) жасалған, бетi тегiс әрi берiк болуы керек.

192. Радиотехникалық құрылғылардың блоктарын (панелдердi, бөлшектер мен т.б.) тазалауға және жууға арналған жұмыс орны жергiлiктi желдеткiш сорғышпен (борттық сору, зонт) және арнаулы үстелмен жабдықталуға тиiс, оның бiр жартысының бетi тегiс әрi берiк және винипластпен, гетинакспен, линолеуммен, ал екiншi жағы - жуғыш сұйықтықтың жеңiл алмастырылатын ыдысқа (поддонға) ағуын қамтамасыз ететiн қалың металл тормен жабылған болуы керек.

193. Құрамына электрваккумдық құралдар кiретiн радионавигациялық және радиолокациялық құрылғыларға техникалық қызмет көрсету және жөндеу кезiнде корпустары алынып тасталған және жоғары (10 кB-дан астам) кернеудi қосқан, иондалған (рентгендiк) сәуле шығарғыштан радиостанциялық қорғаныс жағдайында пайдаланылмаған рентгендiк сәуле шығарғыш көздерiмен және белгiленген тәртiппен бекiтiлген басқа да нормативтiк құжаттармен жұмыс жасаудың санитарлық-эпидемиологиялық ережелер мен нормалардың талаптарына сәйкес жүзеге асыру қажет.

194. Радиотехникалық құрылғыларды тексеру және сынау кезiнде учаскелердiң үй-жайларына және зертханаларға осы жұмыстармен тiкелей айналыспайтын қызметкерлердiң келуiне тыйым салынады.

195. Ұшақтық жауап датчиктердi "сауал" имитаторларын пайдаланып тексеру мен сынауды, радиотехникалық құрылғыларға ӘК-тен 5 метрге дейiнгi қашықтықтағы борттық метеонавигациялық радиолокаторлардың антенналық жүйелердiң сәуле шығарғыш аймағында, сондай-ақ электр кернеуiнiң қалыпты деңгейiнiң және энергия ағысы тығыздылығының шегiнен асып түсетiн электрмагниттi сәуле шығарғыш аймақтарындағы жұмыстың барлық түрлерiне техникалық қызмет көрсету мен жөндеудi жеке қорғаныш құралдарын пайдаланып жүргiзу қажет.

17-тарау. Негiзгi жұмыс орындарына қойылатын талаптар

     196. Радиотехникалық құрылғыларға техникалық қызмет көрсету мен жөндеу кезiнде жұмыс орындары:
     1) арнайы тағайындалған алаңдардағы, ӘК тұрақтарының орындарындағы, аңғар алдындағы алаңдағы және аңғарлардағы (цехтардағы) ӘК-тiң жанында және iшiнде осы жұмыстарды орындаудың барлық жұмыс аймағы;
     2) зертханалар мен учаскелердегi - зертханалық стендiлерде осы жұмыс жүргiзiлетiн барлық үй-жайлар жұмыс орындары деп саналады.

197. Жұмыс орны өндiрiстiк ортаның (электрмагниттiк алаң, иондалған (рентгендiк) сәуле шығарғыш, шу, зиянды химиялық заттар және басқа) зиянды өндiрiстiк факторлардың әсерiнен аса жоғары қорғалуға және жабдықтардың жұмыс органдары мен қызмет көрсетудiң бақыланатын аймағын жеткiлiктi шолуды қамтамасыз етуге тиiс.

198. Негiзгi және қосалқы жабдықтарды құрамына пайдаланылмаған рентгендiк сәуле шығарғыш көздер болып табылатын жоғары вольтты электровакуумдық құралдар кiретiн радиотехникалық құрылғыларға техникалық қызмет көрсету және жөндеу үшiн жұмыс орындарына орналастыру зертханалық стендтердегi кем дегенде 1 метр бос кеңiстiкке келуiн қамтамасыз етуге тиiс.

199. ӘК-тен алынған радиотехникалық құрылғыларға техникалық қызмет көрсету және жөндеу үшiн зертханалық стендтердi құрылымдау, жабдықтау мен жарақтандыру жұмыстарын тиiстi мотор алаңы аймағындағы шектерде отырып орындау мүмкiндiгi қамтамасыз етiлуге тиiс.

200. Радиотехникалық құрылғыларды жұмыс отырып орындалатын үй-жайларда жөндеу және техникалық қызмет көрсету кезiнде жұмыс орындығы (кресло) операцияларды қолайлы жағдайда орындауды қамтамасыз ететiн көтерiлетiн-айналатын болуға тиiс. Жұмыс орындығының (креслоның) отыратын жерi, арқалығы мен басқа да элементтерi жартылай жұмсақ, кiрi тез кететiн болуға тиiс.

6-бөлiм. Әуе кемелерiне техникалық қызмет
көрсету кезiнде электр қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету 18-тарау. Жалпы ережелер

     201. ӘК техникалық қызмет көрсету процестерiн электр қондырғыларын пайдалана отырып ұйымдастыру кезiнде өндiрiстiк процестiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету жөнiнде мынадай iс-шаралар орындалуға тиiс:
     1) жұмыстарды ұйымдастыруға жауапты тұлғаларды тағайындау;
     2) жұмыстарды жөнелтпе құжатпен немесе өкiммен ресiмдеу;
     3) жұмыстар жүргiзуге жiберудi жүзеге асыру;
     4) жұмыстар жүргiзу үшiн қадағалау ұйымдастыру;
     5) жұмыстағы үзiлiстi, басқа жұмыс орнына ауыстыруды, жұмыстың аяқталуын ресiмдеу;
     6) техникалық қызмет көрсетудi, ғылым мен техниканың жетiстiктерiн, өнертапқыштар мен өнертапқыштық ұсыныстарды жетiлдiру жөнiндегi жұмыстарды пайдалану;
     7) бұзылған электр жабдығында жұмыстарды тоқтату және пайда болған ақауларды уақтылы жою әдiстерiн қолдану.

202. Электр қондырғыларын пайдалана отырып ӘК-кe техникалық қызмет көрсету жөнiнде нақты жұмыстардың қауiпсiз өндiрiсi үшiн жауапкершiлiк осы жұмыстардың өндiрiсiне басшылық жасайтын инженер-техникалық қызметкерлерге жүктеледi.

203. Техникалық қызмет көрсету кезiнде электр қауiпсiздiгi талаптарының сақталуын күнделiктi бақылауды еңбек қорғау бөлiмi (бюро, инженер) және жұмыстардың тiкелей басшылары жүзеге асыруға тиiс.

19-тарау. Технологиялық процестерге
қойылатын талаптар

     204. ӘК-ке техникалық қызмет көрсетудiң технологиялық процестерiн жобалау, ұйымдастыру және өткiзу мыналарды:
     1) электр тоғының жұмыс iстеушiге қауiптi және зиянды әсерiн болдырмауды;
     2) электр қондырғыларына қызмет көрсетумен айналысатын жұмысшылар орындайтын ауыр жұмыстарды кешендi механикаландыру мен автоматтандыруды;
     3) аз кернеудi және жұмыс iстеушiлердi электр тоғымен зақымданудан кешендi түрде қорғау құралдарын қолдануды;
     4) жанасу кернеуiнiң деңгейi туралы ақпаратты уақтылы алу MeмCТ-қа сәйкес келетiн шектен жоғары болуы мүмкiн екендiгiн қарастыруға тиiс.

205. ӘК-ке техникалық қызмет көрсету кезiнде оның қатты қызып кетуiн болдырмайтын электр жабдығының жұмыс режимi мен статикалық электрдiң разрядын пайдалану қажет.

     206. ӘК жерде қызмет көрсету құралдарының электр жабдығына қызмет көрсету кезiнде мынадай тәртiп сақталуға тиiс:
     1) ӘК-тiң тұрақ орны және жерде қызмет көрсету құралдары мен тасымал лампаларын қосу үшiн тағайындалған электр колонкалары түнгi уақытта жарық болуға тиiс;
     2) қуатты шынжырларға қызмет көрсету мен жөндеу кернеу алынысымен орындалуға тиiс;
     3) жұмысты бастар алдында жерде қызмет көрсететiн құралдардың электр жабдығын сырттай қарап шығу және механикалық зақымдардың болмауына және қоректенушi кабельдiң сыртқы қабығының тұтастығына көз жеткiзу қажет;
     4) электр энергиясының жердегi көзiн борт электр желiсiне қосқанға дейiн борттың электр желiсiне қосатын қайта қосқыш (ажыратқыш) электр энергиясының жердегi көзi тиiсiнше қосу жағдайында еместiгiне және осы көздi қосуға тыйым салынатын плакат iлiнбегендiгiне көз жеткiзу қажет;
     5) электр энергиясының жердегi көзiн ӘК-тiң борт электр желiсiне қосу және оларды ажырату осы жұмысты орындауға рұқсат берiлген адам ӘК-ке қызмет көрсететiн бригаданың электршi-бригадирдiң рұқсатымен жүзеге асыруға тиiс;
     6) электр энергиясының жердегi көзiн ӘК-тiң борт электр желiсiне әрбiр қосу алдында оның кернеуi мен жиiлiгiн тексеру қажет. Кернеу мен жиiлiктiң шамасы жеткiлiксiз немесе шамадан тыс болған жағдайда электр энергиясының көзi ажыратып тасталғаны жөн. Қалыпсыз жұмыстың себебiн белгiлеудi және электр энергиясының жердегi көзiнiң ақауын жоюды осы көздi ақаусыз күйде ұстауға жауапты техникалық персонал жүзеге асыруға тиiс;
     7) электр энергиясының электр колонкасына қосуды талап ететiн жердегi көзiн борт электр желiсiне қосу кезiнде оны ӘК борт электр желiсiне жалғау, содан кейiн электр колонкасына қосу, жұмысқа қосу және кернеу мен жиiлiктi тексеру қажет;
     8) электр энергиясының жердегi көзiн ӘК-тiң борт электр желiсiне авиақозғалтқыштарды iске қосу және сынау барысында қосу мен ажыратуды осы жұмысты орындауға рұқсат берiлген iске қосатын адамның командасы бойынша авиатехник жүргiзуге тиiс;
     9) қажет болған жағдайда кернеулi электр жабдығын III төмен емес техника қауiпсiздiгi жөнiндегi бiлiктi топтан қызмет көрсететiн персоналдың iшiнен жұмыс iстеушiлердiң қауiпсiз орналастырылуын қамтамасыз ететiн бiр адам үздiксiз қадағалай отырып қарап шыққаны жөн;
     10) электр шынжырында кернеудiң бар-жоғын диэлектрлiк қолғаптармен және жаңа ғана тексеруден өткен өлшеу құралымен, оны сүңгiштермен тұйықталатын иiлмелi сымдардың көмегiмен шынжырмен жалғай отырып, анықтау қажет;
     11) жаңбырлы, қарлы, тұманды және шық түскен жағдайларда қорғаныш оқшаулама құралдарды қолдануды талап ететiн жұмыстарға тыйым салынады. Сонымен бiрге кез келген жағдайларда оқшаулама құралдарды пайдалануды талап етпейтiн қосу (ажырату), жедел қайта қосу және басқа жұмыстарды жүргiзуге рұқсат етiледi;
     12) электр жабдығының авариясы (iстен шыққан немесе елеулi зақымданған) кезiнде қызмет көрсетушi персонал ӘК-ке жерде қызмет көрсететiн құралды дереу өшiруi, аварияның туындау себебi мен зардабын анықтауы және жоюы қажет және содан кейiн ғана ӘК-ке техникалық қызмет көрсету жөнiндегi жұмысты жалғастыру керек.

207. ӘК-кe техникалық қызмет көрсету кезiнде МемСТ-ке сәйкес келетiн қауiпсiздiк белгiлерi қолданылуға тиiс.

208. Техникалық қызмет көрсету жүргiзiлмеген ӘК-тi ұшуға дайындау МемСТ-ке сәйкес өшiрiлген және жерлендiрiлген болуға тиiс.

209. 24 В-дан аспайтын тұрақты тоқ кернеулi және 12 В-дан аспайтын ауыспалы тоқ кернеулi тасымал электр шамдалыны қолдануға рұқсат етiледi.

210. Тасымал электр шамдалыны қолданған кезде электр қауiпсiздiгiнiң талабы белгiленген тәртiппен бекiтiлген тұтынушылардың электр қондырғыларын техникалық пайдалану ережелерiне және тұтынушылардың электр қондырғыларын пайдалану кезiнде техникалық қауiпсiздiк ережелерiне сай орындалуға тиiс.

211. Қолмен жүретiн электр машиналарына, дәнекерлеуiштерге, тасымал электр шамдалыға техникалық қызмет көрсетудi және оларды тексерудi техника қауiпсiздiгi жөнiндегi III төмен емес бiлiктiлiк тобы бар жұмысшылар жүргiзуге тиiс.

212. ӘК-ке техникалық қызмет көрсетудiң технологиялық процестерiн басқару мен бақылау жүйесi электр тоғының қауiптi және зиянды әсерлерiнен жұмыс iстеушiлердi қорғауды, сондай-ақ өндiрiстiк жабдықты пайдаланудың қарапайым жағдайларында немесе авариялық оқиғада өшiрудi немесе оны тоқтатуды қамтамасыз етуге тиiс.

     213. ӘК-ке техникалық қызмет көрсету кезiнде жұмыс iстеушiлерге электр тоғының қауiптi және зиянды әсерлердiң көздерi:
     1) бiр фазалық жанасу;
     2) бiр жолақты жанасу;
     3) екi фазалық жанасу;
     4) екi жолақты жанасу;
     5) тоқ ағысының аймаққа өтуi;
     6) қауiпсiздiгi аз қашықтықтағы кернеу астында орналасқан оқшауланбаған бөлшектерге жақындау;
     7) оқшауламаның зақымдануының салдарынан кернеудiң астында болған тоқ жүрмейтiн металл бөлшектерге жанасу;
     8) кернеу астында болған адамға жанасу;
     9) электр доғасының әрекетi;
     10) газбен зарядталған кезде атмосфералық электрдiң әрекетi болуы мүмкiн.

20-тарау. Өндiрiстiк жабдықты орналастыруға
және жұмыс орындарын ұйымдастыруға қойылатын талаптар

214. ӘК-ке қызмет көрсету аймағындағы тарқатылған электр өткiзгiштердiң, кабельдердiң және металл баспалдақтардың, арнаулы автокөлiк машиналарының арасындағы қашықтық 1,5 метрден кем болмауға тиiс.

215. Жерде қызмет көрсету құралдарының корпусынан электр қондығыларының корпусына дейiнгi жарықтағы қашықтығы кем дегенде 1 метр, ал оның басқару пультiне дейiн 2 метрден кем болмауға тиiс.

216. ВС-қа жерде қызмет көрсететiн құралдарға арналған жұмыс орны ақау пайда болған жағдайда электр жабдығының осы құралдарында орналастырылған кернеудi алып тастау үшiн қызыл түске боялған қосу құрылғысымен жарақтандырылуға тиiс. Электр энергиясының жердегi көздерiне арналған жұмыс орны әуеайлақтық қоректiң борт электр қосқышының әрбiр розеткасына арналған жарықтандырылған вольтметрмен және амперметрмен қосымша жарақтандырылуға тиiс.

7-бөлiм. Статикалық электрдiң әуе кемелерiне қызмет
көрсетуi мен жөндеудiң технологиялық процестерiне
тигiзер әсерiн төмендетудi қамтамасыз ету 21-тарау. Жалпы ережелер

     217. Осы бөлiм статикалық электрдiң (бұдан әрi - СЭ) әсерiн төмендету жөнiндегi талапты қамтиды және ӘК-ке қызмет көрсету мен жөндеудiң мынадай технологиялық процестерiне қолданылады:
     1) ӘК-ке қонғаннан кейiн қызмет көрсету;
     2) авиация техникасын (бұдан әрi - AT) тез тұтанатын сұйықтықтармен (бұдан әрi - ТТС) және арнаулы сұйықтықтармен консервациялау және жуу;
     3) АТ үстiңгi бетiн кiрден және жеңiл бояу жабындылардан органикалық жуғыштармен және ерiткiштермен, сондай-ақ құммен ысқылау тәсiлiмен тазарту;
     4) АТ-тың бет жағына лакты бояуды бояу жаққышпен және бүрку әдiсiмен жағу;
     5) радиоэлектр жабдығын жөндеу (бұдан әрi - РЭЖ); электрлендiрiлген тоқыма, полимер, композициялық және оқшаулама материалдардан тұратын бұйымдарды өндiру және пайдалану.

     218. ӘК-кe қызмет көрсетумен және жөндеумен айналысатын қызметкерлер мыналарды бiлулерi керек:
     1) ӘК-тiң қаптамасында ұшу кезiнде бұлттар мен жауын-шашында, сондай-ақ қозғалтқыштар жұмыс iстеп тұрған кезде пайда болған СЭ заряды қонғаннан кейiн, егер зарядтардың жерге тиiмдi сiңуi, мысалы, токалушылар немесе ұшу-қону жолақтарын (бұдан әрi - ҰҚЖ), жол рулеждерiн (бұдан әрi - ЖР) және ӘК тұрақ орнын жабуға аса жоғары (10 ⁹Ом-нан астам) электрлiк қарсылық сыпыртқыларының ақаулығынан қамтамасыз етiлмесе, ұзақ уақыт сақталуы мүмкiн;
     2) ӘК жерде электрлендiрiлгенде электр индукциясының салдарынан әуеайлақ аймағында найзағай жағдайындағы қызметi қадағалануы мүмкiн, ал ӘК-кe май құю, жуу, сырлау кезiнде, егер соңғысы жерлендiрiлмесе, тұрақ орындарын немесе учаскедегi едендi жабу жақсы оқшаулама ерекшелiгiне (электрлiк қарсылық 10 ⁹Ом-нан астам) ие болады;
     3) қатты дене әлеуеттердiң (орамдарды тарқатқан және полимерлiк, композициялық және басқа материалдарды өзара ауыстырған кезде, тасымалдағыш таспалар мен басқа да тасымалдағыш құралдардың қозғалысы кезiнде, өндiрiстiк үй-жайлардың жабдықтарының үстiңгi беттерiмен адам киiмiнiң үйкелуi кезiнде, бұйымдарды орау, орауын ашу кезiнде және т.б.) байланыс айырымы шарттастық зарядтар алмасудың нәтижесiнде олардың үстiңгi бетiне жанасу және кейiннен ажырату кезiнде заряд алады;
     4) статикалық электр заряды диэлектрлi материалдарда және жерлендiрiлмеген металл объектiлерде басымдықпен пайда болады және жинақталады;
     5) қатты металдисперстiк материалдар қысым кезiнде, труба құбырының қабырғасымен өзара қоса соғу кезiнде, газдың тубуленттiк ағысындағы қозғалыс кезiнде; таңдаулы адсорбица (пневмоабразивтiк өңдеу, лак бояумен сырлау және т.б.) салдарынан қоршаған ортадан иондарды қармап алу нәтижесiнде электрлендiрiледi;
     6) сұйықтықтардағы электр зарядтары шашырау және еркiн түсу кезiнде, iшкi трубалар мен жабық ыдыстардың (ӘК-ке май құю, ыдыстарды толтыру және олардан сұйықтықтарды құйып алу, АТ-тың үстiңгi бетiн жуу, бүрку тәсiлiмен сырлау және т.б.) қозғалған кезiнде пайда болады. Диэлектрлiк сұйықтардың электрленуiнiң күшеюi диэлектрлiк сұйықтармен толтырған кезде ыдыстың түбiнде қалған суды шашыратуға, газдың сұйықтықтың немесе сусымалы материалдың жiгi арқылы өтуiне жәрдемдеседi;
     7) Газ тасқынындағы және булардағы электр зарядтары негiзiнен қатты және сұйық фазалардың ұсақ бөлiктерiндегi ағысында болуынан, сондай-ақ газ тасқынындағы сұйық және қатты бөлiктердi ұсату кезiнде пайда болады.

     219. ӘК-кe техникалық қызмет көрсету мен жөндеу кезiнде статикалық электрдiң пайда болуының қауiптi және зиянды өндiрiстiк факторлары:
     1) статикалық электрдiң коронды, стримерлiк және ұшқын разрядтары;
     2) электрстатикалық өрiстiң технологиялық процестердiң шығу сипатына әсерi;
     3) адам электрстатикалық өрiс аймағында ұзақ болған жағдайда организмде функционалдық физиологиялық өзгерiс болып табылады.

     220. ӘК-кe техникалық қызмет көрсету мен жөндеу кезiнде статикалық электрдiң қауiптi зардаптары:
     1) статикалық электрдiң адам арқылы разрядталуы кезiнде қызмет көрсететiн персоналдың электр тоғымен зақымдануы;
     2) шаң-, отын-, газ шығарғыш қоспалар бар аймақтардағы статикалық электр разряды кезiнде жарылыс пен өрт;
     3) статикалық электр разряды кезiнде әсершiл есеңгiреудiң (қорқыныш сезiмi) салдарынан персоналдың жарақат алуы;
     4) персоналдың электрстатикалық өрiсте ұзақ уақыт болуы кезiндегi науқастануы;
     5) радиоэлектрлiк жабдық пен басқа авиация техникасының элементтерiнде статикалық электр разряды кезiнде электр сипатының өзгеруi мүмкiн.

221. СЭ зарядының жинақталуын болдырмау үшiн технологиялық жабдық конструкциясының металл және электр өткiзетiн металл емес элементтер MeмCT-тың талаптарына сәйкес жерлендiрiлуге тиiс.

222. Жерлендiрiлген құрылғының электрлiк қарсыласу шамасы, егер оған арнайы талаптар қойылмаса, (тиiстi МемСТ-қа сәйкес) 100 Ом-нан аспауға тиiс.

     223. АТ-қа қызмет көрсету және жөндеу технологиялық процестерiнде статикалық электр деңгейiн төмендету:
     1) электрлендiрiлген материалдарды (сұйықтықтарды, аэрозолдарды, қатты беттердi) ауыстыру жылдамдығын азайтуды;
     2) сұйық және қатты материалдардың электр өткiзгiштiгiн арттыруды;
     3) электрлендiру аймағында ауаның салыстырмалы ылғалдығын арттыруды;
     4) қосымдар мен толтырғыштарды өткiзетiн материал енгiзудi;
     5) диэлектрлiктiң үстiңгi бетiне антистатикалық және өткiзгiш жабындыларды немесе өткiзгiш торларды салуды;
     6) индукциялық, жоғары вольтты, радиоактивтi үлгiлердегi статикалық электрлiк бейтараптандырғыштарды, иондық және аэрозолдық электргаздинамикалық бейтараптандырғыштарды қолдануды;
     7) зарядтар (сұйықтықтарды шашу, көпiрту, шаңдату және т.б. кезiнде) пайда болатын қосалқы көздердi жоюды қамтамасыз етедi.

22-тарау. Әуе кемелерiне қонғаннан кейiн қызмет
көрсету кезiндегi статикалық электр қауiпсiздiгiнiң
талаптары

     224. Әуе кемелерiне қонғаннан кейiнгi кезеңде электр статикалық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету үшiн:
     1) ӘК-те борттық жерлендiрiлетiн құрылғының болуына қарамастан ӘК-тiң тұрақ орнын тасымалданатын ток бөлетiн құрылғылармен жарақтандыру қажет;
     2) төк бөлетiн құрылғы жерлендiру қадалары бар төк бөлетiн арқансымнан тұруға тиiс;
     3) төк бөлетiн арқансым ретiнде диаметрi 2,5-3 мм. иiлгiш металл арқансымын қолданған жөн.

     225. Инженерлiк-авиациялық қызмет (инженер, техник) ӘК қонғаннан кейiн кездесу және тұрақ орнына қабылдау кезiнде:
     1) ӘК-тi жерге қосардың алдында борттық жерге қосу құрылғысы арқылы ӘК-тен статикалық электр қуаты зарядын мынадай ретпен шығарып алады:
     жылжымалы төк бөлетiн құрылғының жерге қосатын қадасын әуеайлақтың жерлендiру қосқышына жалғайды;
     ӘК-тiң төк бөлетiн арқансымын жалғау арқылы әуе кемесiнiң қалған зарядының шығуын қамтамасыз етедi;
     2) ӘК қонғаннан кейiн РЭЖ-ге қызмет көрсету және жөндеу бойынша жұмыстарды жүргiзердiң алдында аталған РЭЖ ағынының диэлектрлi бетiнiң үстiмен жылжымалы тоқты бөлетiн құрылғының жылжуы арқылы статикалық электр қуатының зарядтарын алдын-ала шығарып тастайды.

226. ӘК конструкциясының металл және диэлектрлi элементтерiнен қалдық зарядты шығарып тастағанға дейiн, дененiң қорғалмаған ашық жерлерiмен оларға жанасуға тыйым салынады.

23-тарау. Әуе кемесiнiң үстiңгi бетiн тазалау мен
сырлау барысында тез тұтанатын сұйықтықтар арқылы
майын кетiру және жуу кезiнде электрстатикалық
қауiпсiздiк талаптары

227. TTC арқылы АТ бөлшектерiнiң майын кетiру және оларды жуу кезiнде сұйықтыққа антистатикалық қосымды енгiзу немесе жанбайтын сұйықтықтарды (мысалы - перхлорэтилендi) қолдану мiндеттi болып табылады.

228. TTC немесе пневматикалық түрпiлi әдiс арқылы үстiңгi беттiң майын кетiру, оны сырлау және тазалау кезiнде технологиялық жабдық, құрал-саймандар, пневмо-гидросораптардың ұштары, аталған жұмыстарды орындау барысындағы бұйымдар осы Ереженiң талаптарына сәйкес жерлендiрiлуi қажет.

229. Үстiңгi беттiң майын кетiру оны сырлау және тазалау кезiнде құрал-саймандар мен технологиялық құрал-жабдықтар ұшқын шығармайтын металдардан жасалуы керек.

230. Бөлшектердiң үстiңгi бетiне ТТС және лакпен бояу өнiмдерiн (бұдан әрi - ЛБӨ) жағу үшiн тек табиғи қылдан жасалған бояу жаққыштар ғана қолданылуға тиiс.

231. Бөлшектердiң үстiңгi бетiне ТТС-ты сүрту және кетiру үшiн тек мақта-матадан жасалған шүберектердi қолдануға рұқсат етiледi.

232. Өндiрiстiк үй-жайлардағы еденнiң бетi тиiстi МемСТ-қа сай үлестi көлем кедергiсi 10 ⁸Ом-нан аспайтын материалдармен жабылуға тиiс.
Басқа жағдайларда антистатикалық төсенiштер қолданылады немесе еден бетiн ұшқын шығармайтын металдар арқылы шегендейдi.

233. Техникалық паспорттарында немесе техникалық талаптарында материалдың үлестi көлем кедергiсiнiң шамасын МемСТ-қа сәйкес кәсiпорынның энергетика қызметi анықтайды.

234. АТ-тың үстiңгi бетiнiң майын кетiру, оны тазалау және сырлау операцияларын орындау кезiнде мақта-маталардан тоқылған арнайы киiмдi тегiс түймелеп киiп барып жұмыс iстеу қажет.
CЭ-нiң қалыптасуына жәрдемдесу үстiңгi беттiң үлестi электр кедергiсi 10 ⁷ОМ-нан (Мем-қа сәйкес) асатын материалдардан жасалған киiммен жұмыс iстеуге жол берiлмейдi.

     235. Тазалау, сырлау және майды кетiру бойынша операцияларды орындап жатқан жұмысшылардың ойына статикалық электр қуаты зарядтарының жиналуын болдырмау үшiн:
     1) жерлендiру құрылғысы бар көп тарамды сыммен қосылған жерлендiру кедергiсiнiң тiзбегi Ом болатын антистатикалық бiлезiктердi;
     2) ұлтанның өкшесi мен жұлығының арасында электр кедергiсi (10 ⁶+ 10 ⁸Ом) бар антистатикалық аяқкиiмдi қолдану қажет.

24-тарау. Радиоэлектр жабдығын жөндеу кезiндегi
электрстатикалық қауіпсiздiк талаптары

236. РЭЖ-дi монтаждау мен оны жөндеу технологиялық операциялар өтiп жатқан өндiрiстiк үй-жайлар еденiнiң бетiн жабу үшiн үлестi көлемiнiң электр кедергiсi 10 ⁸Ом-нан аспайтын материалдарды (мысалы, АСН маркалы төсенiштi) қолдану қажет.

237. РЭЖ-дi монтаждау мен оны жөндеу операцияларын меншiктi көлем кедергiсi 10 ⁸Ом-нан аспайтын материал (мысалы, антистатикалық резина) төселген үстелде орындау керек.

238. Үстелдердiң төсенiштерi ретiнде кедергiсi 10 м резистор арқылы жерге қосылған металл табақтарын қолдануға рұқсат берiледi.

239. Жұмыс орынындағы технологиялық, сынау және өлшеу жабдықтарының барлық металл және электр өткiзгiш металл емес бөлiктерi CЭ-ден қорғанудың басқа әдiстерiнiң қолданылуына қарамастан осы Ереженiң, тиiстi MeмCT-тың талаптарына сай жерге қосылуы қажет.

240. РЭЖ-дi монтаждау немесе оны жөндеу операцияларын жүргiзуге арналған әрбiр жұмыс орнына антистатикалық бiлезiктердi қосу үшiн жерге қосу жүргiзiлген болуға тиiс.

241. РЭЖ-дi монтаждау немесе оны жөндеу бойынша операцияларды мақта-матасынан тоқылған арнайы киiмдермен жүргiзу қажет.

242. РЭЖ-дi монтаждау немесе оны жөндеу операцияларын жүргiзу кезiнде антистатикалық бiлезiктердi қолдану мiндеттi болып табылады.

243. Антистатикалық бiлезiктер РЭЖ-дi монтаждау немесе оны жөндеу операцияларын орындау кезiнде қызметкерлердiң еркiн қозғалуын қамтамасыз ететiн икемдi оқшауланған өткiзгiшпен 10 м болатын кедергi арқылы жерге қосу шинасына қосылуы қажет.

244. Өткiзгiштiң бiлезiкпен қосылысы алмалы-салмалы болуы шарт және олардың кездейсоқ ажырап қалуын болдырмау тиiс.

245. Тасымалдау және сақтау процесi барысында құрылғылар жартылай өткiзгiш приборлар мен микросхемалардың электрмен қосылатын сыртқы шығарғыштары мiндеттi түрде антистатикалық бiлезiктердi қолдана отырып, тiкелей кiрiс бақылауының немесе монтаждаудың алдында алынуы қажет.

25-тарау. Электрленетiн тоқыма, полимер, композициялық
және оқшаулау материалдарымен технологиялық операцияларды
орындау кезiндегi электрстатикалық қауiпсiздiк талаптары

246. Технологиялық жабдықтың барлық металл элементтерi осы Ереженiң талаптарына сәйкес жерге қосылып, ЛБӨ сырланған болуы керек.

247. Электрленетiн материалдармен технологиялық операциялар орындалып жатқан өндiрiстiк үй-жайлардың жұмыс аймағындағы ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 65 + 5 % болуы тиiс салыстырмалы ылғалдылық шамасын бақылау үшiн өндiрiстiк үй-жайлар тиiстi приборлармен жарақтанған болуы қажет.

248. Материалдарды кесiп-пiшуге арналған үстелдердiң бетiн антистатикалық материалдардан орындау қажет немесе металмен шегендеу керек.

249. Электрленетiн тоқыма материалдардан СЭ зарядтарын тиiмдiрек шығару мақсатында орамдарды жазатын технологиялық операциялар орындалып жатқан жұмыс орындарын бүрку әдiсi арқылы сұйықтықты шашуға арналған құрылғылармен немесе материалдың бетiн ылғалдап тұруға арналған қондырғылармен жабдықтау қажет.

250. Полимерлi үлпек материалдардың орамдарын жазу бойынша технологиялық операциялар орындалып жатқан жұмыс орындарын MeмCT-қа сәйкес келетiн индукциялық үлгiдегi статикалық электр қуатының бейтараптандырғыштармен жабдықтау қажет.

251. Бiр өндiрiстiк үй-жайдың iшiнде материалдармен технологиялық операциялар орындау кезiнде, индукциялық бейтараптандырғыштармен материалдардың бетiн ылғалдау арқылы зарядтың шығарылуын қамтамасыз ететiн қондырғыны бiр блок етiп қосу қажет.

26-тарау. Кәсiпорындардың өндiрiстiк үй-жайларындағы
электрлену деңгейiн төмен түcipу бойынша талаптар

252. Электрленетiн декоративтi - әрлеу материалдары, төсенiштер, үлпектер және т.б. қолданылатын үй-жайлардағы салыстырмалы ауа ылғалдылығының шамасын 50 %-дан астам деңгейде ұстап отыру қажет.

253. Электрленетiн еден бетiн, декоративтi - әрлеу плиталарын, панелдердi, үстелдердiң, тiреулердiң және пульттардың бетiн металмен шегендеу қажет, электр өткiзгiш төсенiштi жерлендiре отырып қолдану немесе электрленетiн үстiңгi беттi антистатикалық препараттармен сүртудi жүзеге асыру керек.

8-бөлiм. Әуе кемелерiне қызмет көрсету және
оларды жөндеу технологиялық процестерiнде
жолаушылар, тұрмыстық және авариялық-құтқару
жабдығына техникалық қызмет көрсету кезiндегi
еңбек қауiпсiздiгi мен оны қорғау талаптары 27-тарау. Жалпы ережелер

254. ӘК-нiң жолаушылар, тұрмыстық және авариялық-құтқару жабдығына (ЖТ және АҚЖ) техникалық қызмет көрсету процестерiн әзiрлеу, ұйымдастыру, орындау мен жетiлдiрудi MeмCT-тың, осы Ереженiң, ұшақтарға техникалық қызмет көрсету регламенттердi орындау бойынша технологиялық нұсқаулардың және белгiленген тәртiппен бекiтiлетiн басқа нормативтiк-техникалық құжаттаманың талаптарына сәйкес жүргiзу қажет.

     255. ӘК-нiң ЖТ және АҚЖ-на техникалық қызмет көрсету кезiнде жұмыс iстеушiлерге мынадай қауiптi және зиянды өндiрiстiк факторлар әсер етуi мүмкiн:
     1) қолмен жылжытылатын механизмдер, траптар, баспалдақтар, сатылар, тұғырықтар, жабдықтар;
     2) қолданыстағы өзi жүретiн машиналар мен жабдықтардың қорғалмаған жылжымалы элементтерi (қақпақтың жармасы, штанглар, жебелер, алаңдар), құю-төгу шлангiлерi, шлангтер, арқансым, энергиямен жабдықтау коммуникациялары және т.б.;
     3) ӘК-тiң ЖТ және АҚЖ-сының жылжымалы бөлшектерi - есiктер, кiру траптары, люктардың қақпақтары, экипаж кабинасының желкөздерi, жармалар, лотоктар, панелдер, сөрелер, үстелшелер, контейнерлер, лифтiлер, экипаж мүшелерiнiң шалқаймалы орындықтары және басқалар;
     4) арнайы құрылғылармен (құлыптармен, фиксаторлармен, ысырмалармен, белбеулермен) ұсталынып тұратын ЖТ және АҚЖ-ның құлайтын ажырамалы бұйымдары;
     5) ӘК-тiң фюзеляжының iшiндегi бұйымдар мен конструктивтiк элементтердiң шығып тұрған элементтерi - тұтқалар, кронштейндер, әуе кемесi бөлiктерiнiң тiреулерi және т.б.;
     6) үрлемелi авариялық борттық авиация науалары мен борттық құтқару авиация салдарын лақтыру кезiнде және әуе кемесi фюзеляжының iшi газға толғанда;
     7) ӘК-тiң көлемдерiн дезинфекциялау кезiндегi газ бен су ағындарының, сондай-ақ аэрозоль ағындарының серпiндi әсерi;
     8) жабдықтардың, электр су қайнатқыштарының, электр плиталарының, электр духовкасы шкафтарының үстiңгi бетiндегi жоғарғы температура;
     9) жұмыс аймағындағы ауа ылғалдылығының, қозғалысының және температураның жоғары немесе төмен болуы;
     10) радиоактивтi сәуле шығарғыш деңгейiнiң жоғары болуы;
     11) жуу ерiтiндiлерiнiң, бұйымдарды кептiруге, арналған ыстық ауа ағындарының жоғары температурасы;
     12) ӘК фюзеляжының iшкi көлемiндегi жұмыс орындары мен жұмыс аймақтарында авиация техникасы бұйымдарының, материалдардың, құрал-саймандардың, энергиямен жабдықтау коммуникацияларының бей-берекет үйiлiп жатуы;
     13) авариялық сатылардың, авариялық борттың авиация науаларының, авиациялық арқандардың жұмыс iстеу мүмкiндiктерiн тексеру кезiнде олардың қирау қаупi бар конструкциялар, сондай-ақ қысыммен жұмыс iстейтiн ыдыстар;
     14) жинап-тазалау жұмыстарын орындау, әуе кемесiнiң тиiстi бактарына су және химиялық сұйықтықтарды құю барысында суды, жуу ерiтiндiлерiн және химиялық сұйықтықтарды төгiп алуға байланысты киiмнiң, аяқ киiмнiң қатты ылғалдануы;
     15) аяқ төсенiштердiң бетiндегi кедiр-бұдырлар, олардың жиырылып қалуы;
     16) қоқысты жинау кезiнде сынған ыдыстардың өткiр шеттерi;
     17) электрлендiрiлген құрал-сайман мен жабдықты қолдану кезiнде электр тiзбегiндегi жоғары шамадағы кернеу тұйықталып, адам денесiнен өтуi мүмкiн;
     18) жұмыс орнының немесе жұмыс аймағының қоршалмаған биiктiгi 1,3 метр және одан жоғары болатын құламалардан кем дегенде 2 метрден қашықтықта орналасуы;
     19) ӘК-тiң техникалық бөлшектерiндегi ЖТ және АҚЖ-ға техникалық қызмет көрсету кезiнде жарықтың жеткiлiксiздiгi;
     20) организмге тыныс алу жолдары арқылы енiп, шырышты қабыққа түсетiн ЖТ және АҚЖ-ды жуып-тазалау кезiнде қолданылатын химиялық заттар;
     21) ӘК-тiң ЖТ және АҚЖ-сының жұмыс iстеу мүмкiндiгiн тексеру кезiнде шығып жатқан газ қоспаларының ағындары.

256. Осы Ереженiң 255-тармағында аталған қауiптi және зиянды өндiрiстiк факторлардың деңгейi тиiстi MeмCT-пен белгiленген рұқсат берiлген шамалар шегiнен аспауға тиiс.

257. ӘК-тiң ЖТ және АҚЖ-на техникалық қызмет көрсету кезiнде қолданылатын өндiрiстiк жабдық MeмCT талаптарына сәйкес болуы керек.

258. Белгiленген тәртiппен бекiтiлетiн әуе кемелерiн дезинфекциялау жөнiндегi нұсқаулыққа (ережеге) сәйкес, қоршаған ортаны ластаудың алдын-алу мақсатында зиянды жуу ерiтiндiлерiн, қоқыстарды, жұмыс сұйықтықтарын кәдеге жарату газсыздандыру және тазарту қажет.

28-тарау. Технологиялық процестерге
қойылатын талаптар

259. ӘК-тiң ЖТ және АҚЖ-на техникалық қызмет көрсетуге фюзеляждың iшкi көлемдерiндегi ауаның қалпы MeмCT талаптарына сәйкес келетiн жағдайда кiрiскен жөн.
Төгу бактарына жуындыларды төгудi олардың ағып кетпеуiне (шашырауына) жол бермейтiн арнайы жабдықталған жерде жүргiзу қажет.

260. Жолаушылар салонының жоғары палубасына орнатылған тiк саты бойынша инженер-техник қызметкерлерге жүксiз жүруге рұқсат берiледi. Жабдықтар мен аспаптарды құлап қалмау және тайып кетпеу сақтық шараларын сақтай отырып, кiру есiктерi арқылы траптар арқылы тасымалдау қажет.

261. Жүк-жолаушы лифтiлерi мен олардың элементтерiне техникалық қызмет көрсету кезiнде лифтiлердiң өздiгiнен қозғалып кетуiн болдырмайтын шаралар қолдану қажет.

262. Жүк-жолаушы лифтiлерi оқшауландырғыш құрылғыларының жұмыс iстеу мүмкiндiктерiн тексерудi кабина немесе оның элементтерi шеткi қалыптарына дейiн қозғала алатын болған жағдайда, лифтiнi электр қуатынан дер кезiнде ажырату бойынша шараларды алдын-ала қолданып жүргiзу қажет.

263. Жүк-жолаушы лифтiлерiнiң жұмыс iстеу мүмкiндiгiн тексерудi лифтiнiң паспортында массасы көрсетiлген балласты қолдану арқылы жүргiзу керек.

264. Жолаушылар түсу үшiн кiру траптарын, рампаны және бөлiктердiң бүйiр тiреулерiн шығарған кезде, осы жүйеге қызмет жасап жерде жүрген адаммен көздi шола отырып немесе арнайы байланыс құрылғысы (рация) арқылы байланыс орнату қажет. Жолаушылар түсу үшiн кiру траптарын, рампаны және жүк бөлiктердiң бүйiр тiреулерiнiң жұмыс iстеу мүмкiндiгiн тексеру кезiнде олардың қозғалысы аймағынан адамдарды әкету қажет.

265. Люктерге және жүк бөлiктерiнiң бүйiр тiреулерiне, рампаларға техникалық қызмет көрсетудi алдын-ала оқшаулама құрылғысын қосып, қысымды нөлге дейiн түсiрiп электр қуатын өшiрiп немесе струбциналар және олардың қозғалысын шектегiштердi орнатып жүргiзу қажет. Басқару құрылғыларына: "Қосуға болмайды! Адамдар жұмыс iстеп жатыр" - деген ескертпе жазбалар орнату керек.

266. Қызмет көрсететiн адамдар жабдықтың айналып тұратын элементтерiнде қимылды болдырмайтын сақтық шараларын сақтай отырып жүк бөлiктерi арқылы жылжулары қажет.

267. Қыздыруға арналған буфет-ас үй жабдығының жұмыс iстеу мүмкiндiгiн тексерудi және қорғау құралдарын, қолғаптарды, биялайды, сондай-ақ техникалық пайдалану бойынша басшылықта аталған құралдарды қолдану арқылы орындау керек.

268. Кәрiз жүйесi деңгейiнiң датчиктерi арқылы жұмыстар орындауды белгiленген тәртiппен бекiтiлген нормативтiк-техникалық құжаттаманың талаптарына сәйкес жүргiзу қажет.

269. ӘК-тiң iшкi үй-жайларын белгiленген тәртiппен бекiтiлген, көзделген тиiстi нормативтiк-техникалық құжаттамаға сай жинастыру қажет.

270. ӘК-тiң үй-жайларын, жолаушылар мен тұрмыстық жабдығын жинастыру процесiнде жуу және тазарту құралдарын қолданған кезде осы заттарды қолдануға байланысты нұсқаулықта баяндалған сақтық шараларын қолдану қажет.

271. Қысым астында тұрған газ бен су коммуникацияларындағы және жабдықтардағы ақауларды түзетердiң алдында қысымды нөлге түсiрiп барып, жұмысқа кiрiсу керек.

272. ӘК-тiң ЖТ және АҚЖ-ның су мен газ жүйелерiн зарядтау, зарядсыздандыру алдында құю агрегаттары мен машиналарынан бұл жұмыспен шұғылданбағандарды әрменiрек жiберiп, тарапты жеткiзу крандарының дұрыс орнатылғанына және құю, төгу шлангiлерi мен шлангтердiң ӘК фюзеляжының панелдерiндегi тиiстi штуцерлермен сенiмдi қосылысына көз жеткiзу қажет.

273. ӘК-тiң су құятын бактарына су құяр алдында дренаждық құбырлардың бiтелiп қалмағанына көз жеткiзу керек.

274. Үрлемелi авариялық борттың авиация науаларының және үрлемелi борттың құтқару авиация салдарының контейнерлерiн қарау барысында, тексергенде, демонтаж және монтаж жасағанда жолаушылар салонында немесе авариялық науа немесе үрлемелi құтқару салы орналасқан науаның немесе салдың автоматты түрде лақтырып тасталатын қоспамен толуына мүмкiндiк болмайтынына алдын-ала көз жеткiзiп барып, қызмет көрсетуге болады.
Салдар мен үрлемелi науаларға демонтаж жасауға ауаның берiлуi тоқтап, iшкi көлемдерден ауа шығарылғаннан кейiн кiрiсуге болады.

275. Авариялық борттың авиация науасының жұмыс iстеу мүмкiндiгiн тексеру кезiнде, науаны қосу үшiн есiктiң авариялық ашылу тұтқасын қозғалысқа келтiрердiң алдында есiктiң тесiгiне сақтандыру белбеуiн қойып, авариялық науаның мүмкiн болатын қозғалыс аймағынан тексерушiнi әкету қажет.

276. Салмақ түсiру арқылы авариялық борттың авиация науаларының, сатылардың, арқандардың жұмыс iстеу мүмкiндiктерiн тексеру кезiнде осы жабдықтың ӘК конструкциясына бекiтiлгенiн көзбен шолып тексеру қажет.

277. ӘК-тiң салонымен қызметкерлер тек бекiтiлген төсенiштердiң бетiнде кедiр-бұдыр мен жиырылған жерлер болмаған жағдайда ғана жүре алады.

278. Қоқыстарды, қалдықтарды және сынған шыны ыдыстарды жинастыру мақта-матадан жасалған қолғаптармен жүргiзiлуi тиiс.

29-тарау. Авиациялық техниканың бастапқы
материалдары мен бұйымдарына қойылатын талаптар

279. ӘК-тiң ЖТ және АҚЖ-на техникалық қызмет көрсету, кезiнде жұмыстарды немесе белгiленген тәртiппен бекiтiлген басқа құжаттаманы карталарда ғана аталған ерiткiштер мен жуу құрамдары қолданылуы керек.

280. ӘК-тiң ЖТ және АҚЖ-ын жууға және ылғалды жинастыруға судың және су ерiтiндiлерiнiң температурасы 18-50 ^оС шамасында болуы керек.
Судың сапасы MeмCТ пен санитарлық-эпидемиологиялық ережелер мен нормалардың талаптарына сәйкес келуге тиiс.

281. Әуе кемесiнiң ЖТ және АҚЖ-сының бұйымдарын кептiруге арналған ыстық ауа ағынының температурасы 70 ^оС-тан аспауға тиiс.

30-тарау. Авиациялық техниканың бастапқы
материалдарын, бұйымдары мен қалдықтарын сақтауға
және тасымалдауға қойылатын талаптар

282. ӘК ПБ және АСО-ға техникалық қызмет көрсетуге арналған бастапқы материалдарды, сондай-ақ авиациялық техника бұйымдары мен қалдықтарды сақтау, орнын ауыстыру МемСТ-қа сәйкес орындалуға тиiс.

283. Кәрiз жүйесi деңгейiнiң датчиктерi олардың қызмет өткеру мерзiмi аяқталғаннан кейiн немесе олардан ақаулар табылған жағдайда белгiленген тәртiппен жасаған зауытқа немесе арнаулы ұйымға жiберiлуге тиiс.

9-бөлiм. Әуе кемелерiнiң шассиiне техникалық
қызмет көрсету кезiндегi еңбек қауiпсiздiгi және
оны қорғау талабы 31-тарау. Жалпы ережелер

284. ӘК-тiң шассиiне техникалық қызмет көрсетудi әзiрлеу, ұйымдастыру, орындау және жетiлдiру процестерi МемСТ-тiң, осы Ереженiң, ұшақтарға техникалық қызмет көрсету регламенттерiнiң талаптарына, белгiленген тәртiппен бекiтiлген осы регламенттердi және басқа нормативтiк-техникалық құжаттамаларды орындау жөнiндегi технологиялық нұсқауларға сәйкес жүргiзiлуi қажет.

     285. ӘК-тiң шассиiне техникалық қызмет көрсету кезiнде жұмыс iстеушiлерге мынадай қауiптi және зиянды өндiрiстiк факторлар әсер етуi мүмкін:
     1) ӘК-тiң шассиiне техникалық қызмет көрсету үшiн бейiмделген өздiгiнен жүретiн жылжымалы және қолмен жылжытылатын машиналар, тетiктер мен жылжымалы электр қондырғылар, гидрокөтергiштер, әмбебап жылжымалы гидроагрегаттар мен басқалар, газбен сығымдалған баллонды арбалар (сығымдалған газбен және гидароқоспалармен және т.б. толтыруға арналған машиналар), сондай-ақ шасси доңғалағы;
     2) бұзылған ӘК, оның iшiнде оны шассиiн жинауды немесе шығарғышты тексеру үшiн көтергiштерге iлу кезiнде, алдыңғы тiрегiнiң бұрылысын басқару;
     3) жүк көтергiш құрылғыларды пайдалану кезiнде авиация техникасының құлайтын бұйымдары, монтаждау-демонтаждық жұмыстар кезiнде шассидiң құлайтын аспаптары мен агрегаттары;
     4) ӘК жылжымалы элементтерi (гондол жармасы мен шасси нишi, шассидiң, доңғалағының тағанын жинау, шығарғыш және бүру және олардың тежегiш құрылғысы тетiктерiнiң детальдары), жердегi көтергiш тетiктер мен өндiрiстiк жабдықтардың жылжымалы элементтерi;
     5) сығымдалған газы бар баллондардың қысымымен, сондай-ақ шасси доңғалақтарының пневматиктерiмен жұмыс iстейтiн ұшатын сынықтар, элементтер, шасси агрегаттарының бөлшектерi;
     6) қысыммен жұмыс iстейтiн шассидiң тамырларынан, труба құбырларынан және агрегаттарынан газ бен сұйықтықтардың ағатын ағыстары;
     7) жұмыс аймағы ауасының жоғары немесе төмен температурасының салдарынан шассидiң құрылымдары мен агрегаттары элементтерiнiң жоғары немесе төмен температурасы;
     8) әуе атмосфералық ағыстарының жоғары жылдамдығы;
     9) шасси агрегаттары мен өндiрiстiк жабдықтықтың (қырықтықтар, құлыптар, кронштейндер, жармалар) шығып тұратын бөлiктерi мен өткiр жиектерi;
     10) жұмыс орнының немесе жұмыс аймағының 1,3 метр және одан көп биiктiк бойынша қоршалмаған аспалардан кем дегенде 2 метрлiк қашықтыққа орналасуы;
     11) ӘК-тiң қонғаннан кейiнгi шассидiң тежегiш қондырғылары мен басқа бөлшектерiнiң жоғары температурасы;
     12) жерге қосқыштардың жермен байланысы болмаған кезде ӘК қонғаннан кейiнгi шассидiң тiректерiндегi статикалық электрлендiрудiң жоғары деңгейi;
     13) электр шынжыры қысымының жоғары мәнi, адамның денесi арқылы өтуi мүмкiн оқшауламалар;
     14) шасси қуыстарының, бөлiктерi мен гондолдарының жеткiлiксiз жарықтандырылуы;
     15) ӘК-тiң жұмыс iстеп тұрған қуатты қондырғыларынан, арнаулы автокөлiктен және механикаландырылған аспаптардан шығатын шудың жоғары деңгейi;
     16) ӘК-ке техникалық қызмет көрсету аймағындағы ауаның жоғары шаңдылығы мен газдылығы;
     17) сөндiрiлмеген ӘК техникалық қызмет көрсету кезiнде ЖЖМ-ды пайдалануға, сондай-ақ шасси агрегаттарының жоғары температурасының болуына байланысты өрттiң болу қаупi;
     18) пайдаланылатын жуғыштардың, тегiстегiштердiң және сырлардың, сондай-ақ ЖЖМ-нiң (бензин, керосин, минералдық және синтетикалық май мен майлау) мен арнаулы сұйықтардың (СМГ-10, НГЖ-4, "Арктика" және басқа) құрамына кiретiн, дем алу органдары, асқазан-үшек трактiлерi, адам терiлерi мен шырыш қабықтары арқылы организмге өтетiн химиялық заттар;
     19) шассидiң қуыстарында, бөлiктерi мен гондолдарындағы агрегаттарға техникалық қызмет көрсету кезiнде статикалық нақты артық салмақтар;
     20) жабдықтардың, гидрокөтергiштер мен гидродомкраттардың, шасси доңғалақтарының сығымдалған газы бар баллондардың орнын ауыстыру кезiндегi динамикалық нақты артық салмақтар;
     21) шасси жұмысын тексеру кезiнде ӘК-тi көтергiштерге орнатуға байланысты туындайтын жүйке-психикалық салмақ.

286. Қауiптi және зиянды өндiрiстiк факторлардың жұмысшыларға тигiзетiн әсерiн болдырмаудың және төмендетудiң қол жетiмдi деңгейiн тиiстi MeмCT белгiлейдi.

287. ӘК шассиiне техникалық қызмет көрсетуге тиiстi MeмCT-тың талаптарын орындау жағдайы кезiнде кiрiскен жөн.

288. ӘК-тiң шассиiне техникалық қызмет көрсетудi ұйымдастыру және орындау қауiптi және зиянды өндiрiстiк факторлардың жұмысшыларға тигiзетiн әсерiн болдырмауға немесе қол жетiмдi нормалары мен деңгейлерiне дейiн азайтуға тиiс.

289. Шасси доңғалақтарына техникалық қызмет көрсетуге олар суығаннан кейiн ғана кiрiскен жөн.

290. ӘК-тi көтергiштерге орнату ӘК-тiң осы үлгiсiне арналған технологиялық нұсқауларға сәйкес жүргiзiлуге тиiс. ӘК-тi көтеру шассиге техникалық қызмет көрсетуге жауапты (бригадир, ауысым инженерi) адамның нұсқауы бойынша бiрыңғай жүргiзген жөн.

291. Көтергiш қондырғылардың тiрек тораптары ӘК iлiнген кезде өздiгiнен жинауды және орнын ауыстыруды болдырмау үшiн сенiмдi түрде тоқтатылуға тиiс.

292. Көтергiштерге iлiнген ӘК шассиiн шығарғыш пен жинау кезiнде техникалық қызмет көрсетудiң басқа түрлерi жүргiзуге және адамдардың ӘК iшiнде (экипаж кабинасынан шассидi жинау мен шығарғышты басқаруды жүргiзетiн адамнан басқа), оның сыртқы жағында болуына жол берiлмейдi.
Сонымен бiрге экипаж кабинасындағы және жердегi техникалық персонал арасындағы: ашық алаңдарда - жалғанбалы радиостансаларының көмегiмен; аңғарларда - жалғанбалы радиостансалары және дауыс арқылы екiжақты байланыс тұрақты түрде қамтамасыз етілуге тиiс.

293. Жауапты лауазымды адам (бригадир, ауысым инженерi) шассиге техникалық қызмет көрсету жөнiндегi жұмыс басталар алдында барлық операцияларды орындаудың қауiпсiздiк дәрежесiн зерделеуге, және бағалауға, әрбiр операцияның қауiпсiздiгiне қажеттi шаралар қабылдауға және тұрақты түрде бақылауға тиiс.

294. Шассидiң қуысында жұмыстар орындау кезiнде 1 метрден биiк баспалдақтар қолдану мүмкiн болмаған жағдайда қорғаныс белдiгiн пайдаланған жөн.

295. Шассиге, шассиге қатысы жоқ ӘК жүйелерiне және ӘК-дегi басқа жұмыстарға техникалық қызмет көрсеткен кезде, шассидi жинау немесе оның жылжымалы элементтерiнiң (шасси жармаларының, подкостарының, цлиндрлерiнiң) өздiгiнен қозғалып кету қауiпi туындаған жағдайда, қауiпсiздiк шаралары, мысалы, сақтандырғыш көтергiштер қондырғысы, күпшектер, қадаларды, қысымды бәсеңдетудi, электр қорегiн ажыратып тастау және т.б. қолданылуға тиiс.
Шасси қуыстарындағы жұмыстар кезiнде шассидi жинау мен шығарғышты басқару тұтқаларына "Қосуға болмайды! Адамдар жұмыс iстеп жатыр" деген трафарет iлiп қойған жөн.

296. Көтергiштерге ӘК-тi iлуге қатысушы адам апат болған жағдайдағы iс-әрекеттер туралы нұсқаулықты бiлуге тиiс. Ілулi тұрған ӘК шассиiн жинау мен шығарғышты экипаждың кабинасынан басқаруды ӘК осы үлгiсiне техникалық қызмет көрсетуде жеткiлiктi тәжiрибесi бар адам жүзеге асыруға тиiс.

297. Амортизаторларды бөлшектеу алдында сұйықтық пен газдың қысымын толық басып тастау қажет, ал зарядтау және амортизациялық тағандардан сұйықтық пен газдар, баллондардан пневматиктер мен газдардың қысымын бәсеңдету кезiнде сенiмдi гидравликалық сұйықтықтың, ауаның, азоттың тасталуын және олардың қызмет көрсетушi персоналдарға түсiп кетуiн болдырмайтын зарядтау қақпағын мықтап бекiту қажет.

298. Доңғалақ жапқышын демонтаждау доңғалақтарды монтаждау және демонтаждауға арнап пайдаланылатын стендтердi техникалық пайдалану жөнiндегi нұсқаулықтардың талаптарына сәйкес пневматикаларда ауа қысымы жоқ кезде жүргiзiлуге тиiс.

299. Монтаждалғаннан кейiн доңғалақтардың пневматиктерiн зарядтауды қорғаныш қоршауларын қолдана отырып орындаған жөн.

300. Шассиге қызмет көрсетуге арналған жылжымалы электр қондырғыларын желiге қосар алдында олардың жерге берiк орналасуын қамтамасыз ету қажет.

301. Шассиге жарық астын пайдаланып техникалық қызмет көрсету жөнiндегi жұмыстар ауыспалы токтың 12 В тұрақты токтың 24 В кернеуiмен тасымалданатын лампаның көмегiмен ғана жүргiзiлгенi жөн.

302. Шассидiң мұзын кетiру үшiн әуеайлақтық жылытқыштарды пайдаланған кезде мотор жылытқыштарымен жұмыс iстеген кездегi нұсқаулықтарға және технологиялық нұсқауларға сәйкес жылытқыштың температуралық және технологиялық жұмыс режимiн сақтау қажет. Жылытқыштың қызып тұрған элементтерiне соқтықпау және ыстық ауаның электр сымдарының оқшауламасына, шасси доңғалағына және сығымдалған газы бар баллондарға, сондай-ақ адам денесiнiң ашық жерлерiне тимеу шараларын көздеген жөн.

303. Шассидiң элементтерi мен тораптарын жөндеу және коррозиндi жою металл жоңқаларын тастауды және өткiр жиектер мен қабыршықтардың пайда болуын болдырмайтын шаралар қолдана отырып, технологиялық нұсқауларға қатаң сәйкес орындалуға тиiс.

304. Шасси детальдарын тазалау үшiн TTC пен жанар сұйықтықтарды қолдануға сұйықтықтардың денеге және резина бұйымдарына төгiлуiн, шашырауын және түсуiн болдырмайтын тәсiлдермен шомылғыны, қаңылтабаны, қылдан жасалған жаққыш қаламдар мен мақта-қағаз матадан жасалған салфеткаларды пайдаланғанда ғана рұқсат берiледi. Осы жұмыстарды электр энергиясын тұтынушылардың ӘК-не және жұмыс жасап жатқан жерден, сондай-ақ жалын пайда болуы мүмкiн басқа жұмыстарға тiкелей жақын жерде қосып (ажыратып) жылу көздерiн пайдалана отырып, бiр мезгiлде орындауға жол берiлмейдi.
Шассиге техникалық қызмет көрсету жөнiндегi жұмысты жаңғыртуға желдетiлгеннен және пайдаланылған сұйықтықтардың буларынан тазартылғаннан кейiн ғана жол берiледi. Шассидi Б-70 бензинiмен AКOP-1 присадкасыз жуу үшiн пайдалануға жол берiлмейдi.

305. Шассидiң ЛКП шығарып алуға немесе салуға байланысты жұмысы, сондай-ақ шассидiң тораптары мен бөлшектерiндегi майларды ауыстыру және гидросұйықтықтар құю жөнiндегi жұмыстар персоналдың көздерiн, тыныс органдарын және дене терiлерiн қорғау құралдарын пайдалана отырып жүргiзiлгенi жөн.

306. Шассидiң әр данасының салмағы 20 кг-ден астам тораптарын, доңғалақтарды, табандарын және қалтқыларды монтаждау мен демонтаждаудың механика құралдарын пайдаланып жүргiзiлгенi жөн.

307. Шассидiң қол жетуi қиын жерлерiндегi қырықтықтарындағы жұмыстарды орындау кезiнде оның жарақаттанып қалмауын ескерту мақсатында жұмысшының өткiр және шығып тұратын бөлiгi мен деталi жөнiнде барынша ұтымды жағдайын таңдауы қажет. Ыңғайсыз жағдайдағы және шектеулi кеңiстiктегi жұмыстар кезiнде нақты ауырыртпалықтардан қашу үшiн ауыртпалық пен демалысты оңтайлы түрде ауыстырып отыру қажет.

308. Есептен шығарылған ӘК-тi басқа ұйымдардың жерде пайдалануына берген кезде шассидiң басқару органдары жұмыс iстеп тұрған кезде оларды жинау мен қозғалысына жол бермейтiн шассидiң тiректерiн тұйық бекiтудiң конструктивтiк шараларын қолдану қажет.
Беруге арналған құжаттарда ӘК-кe басқа ұйымдар жүргiзуге тиiстi демонтаждау жұмысы авиация мамандарының қатысуымен жүргiзiлгенi жөн екендiгi көрсетiлуге тиiс.

32-тарау. Авиация техникасының бастапқы
материалдарына және бұйымдарына қойылатын талаптар

309. Шассидiң автоматтандырылған тiректерi мен цилиндрлi-демпферлердi зарядтау МемСТ-қа сәйкес азоттың бiрiншi және екiншi сортымен жүргiзiлуге тиiс.

310. Гидросұйықтықты осы мақсаттарға арнайы арналған герметикалық ыдыста сақтаған жөн. Оны кәрiзге төгуге тыйым салынады. Алынған сұйықтықты ұқсату негiзгi отынмен пештерде жағу жолымен жүзеге асырылады.

311. Шассидiң доңғалақтары мен шарнирлерi мен подшипниктерi мен басқа да майланатын тораптарын майлау технологиялық нұсқаулар мен ӘК-тiң осы үлгiсiне арналған майлау карталарына сәйкес жүргiзiлуге тиiс.

312. Шассидiң пайдалану кезiнде ауыстыруды талап ететiн (авиациялық машиналар, тежегiш құрылғылар және басқа) паспортталған агрегаттары мен бұйымдарының техникалық паспорты болуға тиiс.

313. Гидравликалық көтергiштер мен басқа да жүк көтеретiн құрылғылар кезектi куәландырылған күнiн көрсете отырып, куәландырылуға және трафареттермен жабдықталуға тиiс.

314. Шассиге техникалық қызмет көрсету және оны жөндеу кезiнде ӘК-тiң нақты үлгiсiнiң жердегi жабдығының жиынтығынан ғана арнаулы кiлттер мен бейiмдегiштердi қолдануға жол берiледi.

33-тарау. Өндiрiстiк жабдықты орналастыруға және
жұмыс орындарын ұйымдастыруға қойылатын талаптар

315. Шассиге техникалық қызмет көрсету кезiнде қолданылатын технологиялық жердегi жабдықтың шығып тұратын бөлiктерiмен соқтығысуды болдырмау мақсатында қызмет көрсететiн персоналды ауыстыру бағыттарынан тыс жерге орнатылуға тиiс.

316. Жабдықты (көтергiштердi, сақтандыру ложементтердi және жылжымалы гидроагрегаттар мен басқалардың тiректерiн) орнату оларға абайсызда тиiп кеткен немесе ӘК қозғалтып жiберген жағдайда ауыстыру кезiнде оның құлап кету мүмкiндiгiн болдырмауға тиiс.

317. Аспап таңбалануға және арнайы сорттармен ғана орналастырылуға тиiс.
Аспапты шасси бөлшектерi мен тораптарына, сондай-ақ тұрақ орнында немесе жердегi жасанды түрде жабылған жерге орналастыруға тыйым салынады.

318. Шассидiң жоғары орналастырылған бөлшектерi мен тораптарына техникалық қызмет көрсету жұмыс алаңында биiктiгi 1 метр қоршауы бар баспалдақтарды қолдана отырып орындалуға тиiс. Мұндай баспалдақтарды пайдалану мүмкiндiгi болмаған жағдайда ұшақтардың кейбiр үлгiлерiндегi жекелеген жұмыс түрлерiне биiктiгi 1 метрден кем баспалдақтарды пайдалануға рұқсат етiледi, бiрақ мұндай жағдайда жұмысшылардың құлап кетуiн болдырмайтын сақтандыру бойынша шаралар қолданылуға тиiс.

319. Шассиге қызмет көрсету жөнiндегi жұмыстар кезiндегi бейiмдегiштердi (баспалдақтарды, тепкiшектердi, технологиялық жабдықты) жұмыс iстеп жатқан адамның салмақ орталығынан жұмыс алаңынан тыс жылжып кету, сондай-ақ ӘК шассиiнiң жылжымалы бөлiктерiмен жердегi жабдықтың қирау немесе қопарылу мүмкiндiгiн болдырмайтындай етiп орнатқан жөн.

320. ӘК-тiң оны көтеру рұқсат етiлген жағдайдағы ең жоғары салмағы ӘК-тiң әрқайсысының түрi бойынша көтергiштер орнатылатын орынның үстiңгi жағының жай-күйiн ескере отырып технологиялық нұсқаулармен белгiленедi.

321. ӘК-тi көтергiштерге орнату кезiнде алды мен артына "Абайлаңыз! Ұшақтың аударылуы мүмкiн" деген жазуы бар қауiпсiздiк ескерту белгiлерiн орнатқан жөн.

322. Тұрақтың ашық орындарында көтергiштермен ӘК-тi көтеруге ӘК-тiң нақты түрiне техникалық қызмет көрсету технологиясына сәйкес белгiленген желдiң жылдамдығы кезiнде жүргiзуге рұқсат етiледi.

10-бөлiм. Әуе кемелерiне техникалық қызмет көрсету
кезiнде өрт қауiпсiздiгiмен қамтамасыз ету 34-тарау. Планерге, қозғалтқыштарға, жүйелерге және
арнаулы жабдықтарға техникалық қызмет көрсету кезiнде
өрт қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету

323. Жанар және өрт қауiптi заттар пайдаланылған (май құю, отындық, май, кислородты және гидравликалық жүйелердi жуу және сынау; қозғалтқыштарды жуу; органикалық ерiтiндiлер қолданылатын жұмыстар, желiмдер, герметиктер мен тағы басқалар) ӘК-де орындалатын барлық жұмыстар осы жұмыстардың өрт қауiпсiздiгiн қамтамасыз етуге жауапты адамның басшылығымен жүргiзiлуге тиiс.
Жанар заттарды пайдаланып жұмыс жүргiзiлiп жатқан аймақтарда онымен басқа жұмыстарды қатар жүргiзуге рұқсат етiлмейдi. ӘК осы кезеңде өшiрiлген болуға тиiс. ӘК-ке анғарларда техникалық қызмет көрсету кезiнде олар, тәртiп бойынша, өрт сөндiру қондырғыларымен қорғалуға тиiс.

     324. Жанар заттарды пайдалана отырып ӘК-де жұмыс бастардың алдында:
     1) ӘК-тi өшiру;
     2) ӘК-тi жердегi контурға қосу, жерде орнатылған штырдың контурмен мықтап түйiсуiне көз жеткiзу, ӘК-ке сүйрейтiн жетектегiштi жалғау;
     3) өрт шыққан жағдайда желдету үшiн және адамдарды жедел эвакуациялау мақсатында ӘК-тегi барлық есiктердi, желкөздер мен люктердi ашу.

     325. ӘК-тегi жұмыстарға қажеттi жанар заттар жұмыс орнына арнаулы қондырғылармен, сыйымдылықпен немесе ыдыспен шектеулi, технологиядағы шартты сандар дайын күйiнде жеткiзiлуге тиiс.
     Жанар заттарға арналған ыдыс ұшқын шығармайтын металдан жасалуға тиiс, ыдыстың конструкциялық орындалуы сұйықтықтың төгiлуiне кедергi жасалуға тиiс.
     Жанар заттарды жұмыс орнында әзiрлеуге немесе сұйылтуға тыйым салынады.

326. Түскi ас демалысы кезiнде, жұмыс ауысым аяқталған немесе жұмыс бiткен соң жанар заттар мен өрт қауiптi материалдарды (сүрту майлықтары, ескi-құсқылар, тығындар және басқалар) ӘК-тен тыс осыған арнайы бөлiнген орынға әкетiлуге тиiс.

327. Жарылу қауiпi бар аймақ үшiн, сондай-ақ отын, гидравликалық және оттегi жүйелерiнде жанар заттарды пайдаланып жұмыс орындаған кезде қолданылатын қол құралдары ұшқын шығармайтын металдардан жасалуға тиiс.
Оттегi жүйелерiнде қолданылатын құралдар майдан таза болуға тиiс және басқа жұмыстарға пайдаланылмауға тиiс.

328. Жұмысқа қолданылатын 24 В-тан кем тұрақты ток және 12 В-тан кем ауыспалы ток кернеулi тасымалданатын шамдалы мен электр құралдарына ӘК-тегi автотрансформаторларды осы мақсаттарға қолдануға тыйым салынады.

     329. Жарылу қаупi бар аймақ үшiн, отын, гидравликалық және оттегі жүйелерiндегi жұмысқа арналған тасымалданатын шамдалы жарылу қаупi жоқ жерде ғана пайдаланылуға тиiс. Электр құралдарын жарылу қаупi бар аймақтарда пайдалануға тыйым салынады.
     Тасымалданатын шамдалының қорғаныш тор көзi, iлiп қоюға арналған iлгектер, дұрыс изоляцияланған жеткiлiктi ұзын сорапты өткiзгiштерi болуға тиiс.
     Шамдар нәр алатын өткiзгiштер немесе электр құралдары ылғалды немесе ыстық үстiңгi қабаттарға жанаспауға тиiс. Шамдалы, электр құралы немесе өткiзгiш ақаулы болған жағдайда жұмысты дереу тоқтату, ақаулы электр желiсiн тұтынушылар өшiруi қажет.
     Тасымалданатын шамдалылар мен электр құралдарды айына бiр реттен сиретпей, сондай-ақ жұмысқа берер алдында тексеру керек.

     330. ӘК-те отпен жұмыс iстеуге рұқсат етiлмейдi. Дәнекерлеу жұмысын жүргiзу қажет болған жағдайда ӘК-тен бөлшектер немесе тораптар алып тасталуға тиiс және олар дәнекерлеудi арнаулы ғимараттарда жүргiзгенi жөн.
     Ерекше жағдайларда ӘК сырт жағындағы тораптары мен бөлектерiнiң жарықтарын мынадай қосымша талаптарды сақтаған жағдайда дәнекерлеуге рұқсат етiледi:
     1) дәнекерлеу жұмысы АТБ бастығының жазбаша рұқсатымен және цех (ауысым) бастығының жеке байқауымен жүргiзiлуге тиiс;
     2) жұмыс жүргiзiлетiн орын бастапқы өрт сөндiру құралдарымен қамтамасыз етiлуге тиiс;
     3) Жұмыс жүргiзiлiп жатқан ӘК тұрағы АТБ аңғарынан және әуежайдың үй-жайлары мен басқа ғимараттарынан кем дегенде 50 метр қашықтыққа әкетiлуге және кәсiпорын өрт-құтқару есебiнiң (қызметiнiң) әскерилендiрiлген күзетiн шақыру үшiн байланыс құралдарымен жабдықталуға тиiс.

331. Ажырату орындарының астында демонтаж және қозғалтқыштарды, отын, май немесе гидравликалық жүйелердi жуу кезiнде ағатын сұйықтықтарды жинау үшiн қаңылтаба (ыдыс), сондай-ақ шашыраудан және төгiлуден қорғауға арналған экран орнатылуға тиiс.
Жүйеден аққан сұйықтық жиналған және түскi ас демалысы кезiнде, ауысым аяқталған немесе жұмыс бiткен бойда мiндеттi түрде жүйелi әкетiлуге тиiс. Жерге төгiлген сұйықтық дереу жиналуға (төгiлген жерге таза құрғақ құм себуге, одан кейiн құмды жинап әкетуге) тиiс.

332. Жекелеген алмалы-салмалы тораптар мен агрегаттарды өрт қауiптi органикалық ерiткiштермен жууға байланысты барлық жұмыстар осы мақсаттарға арнап жабдықталған арнайы үй-жайларда немесе үй-жайлардан тыс, бiрақ ӘК-кe 25 метр жақын емес жерде жүргiзiлуге тиiс.

333. Қозғалтқыштарды жуу, тәртiп бойынша, өрт қауiпi жоқ техникалық жуу құралдарымен жүргiзiлуге тиiс. Қозғалтқыштарды өрт қауiптi органикалық ерiткiштермен жуған кезде оларға антистатикалық қоспалар енгiзу қажет.
Қозғалтқышты жуғаннан кейiн 15 минут iшiнде желдеткен жөн, одан кейiн сығымдалған ауамен үрлеу қажет.

334. Қозғалтқышты немесе аспалы винтiн айырбастаған кезде қозғалтқышты iске қосуды қамтамасыз ететiн электр қорегiн ажыратып тастау, аккумуляторды шығарып тастау, ажыратылған өткiзгiштi оқшауландыру, штепселдiк бөлгiштер мен труба құбырларына бәсеңдеткiш орнату қажет.

335. Жөндеу, жуу, герметикалылыққа сынау кезiнде немесе ӘК-те электр энергиясын барлық тұтынушылар отын жүйесiн баламалау, баламалауға қызмет көрсетушiлерден басқа, ажыратып тасталуға тиiс. ӘК-те осы уақытта басқа жұмыс жүргiзуге тыйым салынады.
Қозғалтқыштармен басқарылатын отын жүйесiнiң тығыздығына тексеру кезiнде "стоп" ережесiнде болуға, ал қозғалтқыштардағы электр магниттiк қақпақтар өшiрiлуге тиiс. Қысымның жылу жүйесiне аққаны байқалған жағдайда төмендеуге, ал жылу iзi алып тасталуға тиiс.

     336. Отын бактарының iшкi жұмыстары үшiн жоспардан тыс өртке қарсы түсiнiктеме жұмыстарынан өткен арнайы дайындалған адамдар жiберiледi.
     Отын бактарының iшiнде жұмыс iстейтiн адамдардың өзiмен бiрге тұтатқыш, сiрiңке, жанар заттар алып жүруге, сондай-ақ ұшқын шығаруға қабылеттi құрал мен аяқкиiм пайдалануына тыйым салынады.
     Жұмысты бастар алдында бактан отынды құйып алу, отынның қалдығын электрлi шаң сорғышпен (соңғысы металл ұшы жоқ резина сорабты болуға тиiс) алынуға және сығымдалған ауамен желдетiлуге тиiс.
     Отын бактарының iшiне жарық беру үшiн тиiстi MeмCT пен осы Ережелердiң талаптарына жауап беретiн тек жарылыс қорғаныспен атқарылатын тасымал шамдалы қолданылуға тиiс.

337. ӘК-кe май құю, қызмет көрсету, жөндеу және оттегі жүйелерiн сынау отын мен май дақтарынан тазартылған алаңда жүргiзiлуге тиiс. Сонымен бiрге жұмыс iстейтiндердiң құрамында май бар заттармен қосылған кезде оттегiнiң өрт қаупi болатындығын ескергенi жөн.

338. Оттегi жүйелерiне қызмет көрсету және жөндеу кезiнде жүйеге, оның қосылған жерi мен құралға майдың (майдың, майлаудың) түсуiне жол берiлмейдi.

339. Зарядтау жүйесiне қосу алдында оттегі зарядтау станциясының қосу шлангiсiндегi барлық заряд жалғамалары майдан арылуға және кептiрiлуге тиiс. Майдан арылту спиртке матырылған таза мақта-мата шүберектермен жүргiзiледi.

     340. Жүйеден оттегiнiң шыққандығы байқалған жағдайда оттегiн құю тоқтатылуға, ал кабина, салон мен электр жабдығының бөлiктерi желдетiлуге тиiс.
     Ақаулар жойылғаннан кейiн оттегiнiң жүйесi құрғақ азотпен үрленуге тиiс.
     Қатып қалған оттегі аппаратурасын жылытуға 70 ^оС-тан жоғары жылытылған ауамен жүргiзуге рұқсат берiледi. Мотор жылытқыштарын қолданған кезде олардың калориферлерiнiң дұрыстығын тексеру қажет.

     341. Оттегi жүйесiмен жұмыс жасаған кезде:
     1) осы уақытта ӘК-те қандай да бiр басқа жұмыс жүргiзуге;
     2) оттегi жабдығынан 25 метрден кем радиуста жалындайтын көздердi пайдалануға;
     3) жүйеде оттегiнiң қысымы бар кезде оттегі жүйесiнiң труба құбырларын ажырату бойынша жұмыс жүргiзуге;
     4) электр өткiзгiш жгуттарды оттегі жүйесiнiң труба құбырларымен жанасуға немесе бекiтуге жол беруге тыйым салынады.

342. Май құю, жуу және гидрожүйенi тексеру май құюдың борттық жалғастығы арқылы арнайы су стендiнде жабық тәсiлмен жүргiзiлуге тиiс. Жұмыстарды орындау үшiн тек арнайы тағайындалған алмалы-салмалы элементтердi, бейiмдегiштер мен құралдарды пайдалану қажет.

343. ӘК-ке май құю, жуу және гидрожүйенi тексеру кезiнде қандай да бiр басқа жұмыс жүргiзiлуге тиiс емес.
Гидросұйықтық бергенде оның шығуы байқалған жағдайда дереу тоқтатқан жөн. Оған май құю, жуу немесе ағызу процесiнде гайкаларын тартуға, бекiту немесе жүйенi басқа да түзету жұмыстарын жүргiзуге тыйым салынады.

     344. Электрлiк-радионавигациялық жабдыққа техникалық қызмет көрсету кезiнде мынадай талаптарды орындау қажет:
     1) 12 В-тан жоғары кернеу желiсiнен қоректенетiн электрдi тұтынушылар жерге көмiлуге тиiс;
     2) электр желiсi аппаратурасын алған кезде ӘК өшiрiлуге, штепселдiк ажыратқыштар технологиялық бәсеңдеткiштермен жабылуға, өтгiзгiштердiң бос жатқан ұштары оқшаулануға тиiс;
     3) электрлiк-радионавигациялық жабдық жүйесiн ӘК-те сынау кезiнде ақаулы болған жағдайда кернеудi ажыратып тастайтын электр желiсiн қорғау автоматтарымен жабдықталуға тиiс;
     4) өшiрiлген тұрмыстық электр желiлерi жағдайында электр құрылғыларын байқап-көрудi жүргiзу; қысқа оқшауламаны болдырмау үшiн, егер байқап-көру кернеумен орындауды талап етсе ерекше абай болу тәртiбiн сақтау;
     5) шынжырда кернеудiң болуын құралмен ғана анықтау, "ұшқынды" тексеруге жол бермеу.

     345. Электрлiк-радионавигациялық жабдыққа техникалық қызмет көрсету кезiнде:
     1) сызбада көрсетiлгеннен көп токқа есептелген сақтандырғыштар мен қорғау автоматтарын қолдануға;
     2) кернеу астында тұрған жабдықтарға монтаж және демонтаж жұмыстарын орындауға;
     3) жабдықты жылу берудi нашарлататын заттармен жабуға;
     4) бөлушi құрылғылардың, бөлушi қораптардың, аппаратураның кернеу астында тұрған клеммдiк панелдерiнiң электр қалқандарын ашық қалдыруға;
     5) электр энергиясының көздерiн қосуға және ажыратып тастауға және отынды құю немесе құйып алу кезiнде, отын ағу кезiнде электр жабдығын тексеруге;
     6) отын бактерi орналасқан бөлiктерде және жағар заттарды қолданып жаңа ғана жұмыс жүргiзiлген орындарда өткiзгiштi дәнекерлеуге;
     7) осы жүйе үшiн көзделмеген үлгiлер мен қуаттардың жарық берушi және дабыл лампаларын, жартылай өткiзгiштер диодтарын және т.б. орнатуға;
     8) желінi қорғау автоматтарын, қосқыштарды, ауыстырып қосқыштар мен ақауларды болдырмау үшiн шеткi ажыратқыштарды пайдалану жағдайында ашуға және бөлшектеуге;
     9) технологияда көзделмеген оқшаулама материалдарды пайдалануға;
     10) монтаждау сызбасында көзделмеген жерлерге сым жалғауға;
     11) бiр байланыс болтқа үш сым, сондай-ақ қима бойынша әжептәуiр ерекшеленетiн сым қосуға;
     12) рұқсат ету шегiне қойылмаған электр энергиясының, кернеудiң (жиiлiктiң) әуеайлақтық көздерiн пайдалануға;
     13) ӘК-ке ақаулы ажыратқыштармен немесе зақымданған кабельдермен электр қорегiнiң әуеайлақтық көздерiн қосуға тыйым салынады.

346. ӘК кабиналары мен қозғалтқыштарын мотор жылытқыштарымен және ауаның әуеайлақтық кондинционерлерiмен жылытқан кезде белгiленген тәртiппен бекiтiлген ӘК-кe техникалық қызмет көрсету кезiнде мотор жылытқыштары үлгiсiн қолдану жөнiндегi нұсқаулықтың (ереженiң) және жасаушы зауыттың пайдалану жөнiндегi нұсқаулығының талаптары орындалуға тиiс.

347. Мотор жылытқышы (кондинционерi) авиация техникасына қызмет көрсетуге, егер оның өлшемдерi паспорттық деректерге сәйкес келсе және белгiленген рұқсатта қойылса, рұқсат берiлуi мүмкiн.

348. Мотор жылытқышы (кондинционерi) ӘК-те стандартты жеңдердiң ұзындығы қашықтығына орнатылуға, бiрақ оның соңғы нүктесiнен 3 метр жақын болмауға тиiс.

349. Жылыту басталғанға дейiн ӘК-ке ақаусыз өрт сөндiргiштердiң нормативтiк санын орнату қажет.

350. Жеңдердiң дұрыстығы, механикалық зақымдар мен ЖЖМ-ның ластануының болмауы күн сайынғы қызмет көрсету уақытында жүргiзiлетiн көрiп-байқауда анықталуға тиiс.

351. Әкелiнетiн жылытқыш жеңi ӘК кабинасына берiлген немесе қозғалтқышқа жылытқыш жұмысының қалыпты режимiн белгiлегеннен кейiн ғана қосылуға тиiс.

352. Жылыту жөнiндегi жұмыстарды орындайтын жүргiзушi, авиатехник (авиамеханик) және басқа тұлғалар алаңсыз жылытқыштың жанында болуға және оның жұмысына тұрақты түрде бақылау жасауға тиiс.

353. Жұмыс тоқтатылғаннан кейiн автомобиль қозғалтқышын, жылытқышты желдеткiштен суығанға дейiн қондырғының калориферiн алдын-ала үрлемейiнше тоқтатуға тыйым салынады.

354. Жылытқыштардың калорифердi ауыстырған кезде калорифер қабының iшкi бетiн, әуе трактi мен желдеткiштiң бетiн күйе мен ыстан тазалау қажет.

355. Жылытқыштардың (кондинционерлердiң) ӘК-тiң кабинасына ауа әкелетiн жеңдердiң техникалық жай-күйi қызып тұрған (суып тұрған) ауаның қандай да бiр механикалық бөлiктерiне қоспалардың түсу мүмкiндiгiн болдырмау қажет.

     356. Мотор жылытқыштарды пайдаланған кезде:
     1) көзделмеген жерлендiрiлген қондырғымен жұмыс iстеуге;
     2) ӘК-тi қыздыру жөнiндегi жұмысты оны отынмен толтыру немесе ӘК қозғалтқыштарын iске қосу жұмыстарын бiр мезгiлде жүргiзуге;
     3) жарамды от сөндiргiштер болмаған жағдайда жылытқыштарды iске қосуға;
     4) бактардан немесе труба құбырларынан жылу шыққан кезде жылытқыштарды, сондай-ақ ақаулы бәсеңдеткiштi пайдалануға;
     5) жылытқыштарға олар жұмыс iстеп тұрған кезде май құю жұмыстарын жүргiзуге;
     6) жұмыс iстеп тұрған жылытқышты ӘК-тiң бiреуiнен екiншiсiне ауыстыруға;
     7) техникалық пайдалану жөнiндегi нұсқаулықта (басшылықта) көзделген жылытқыштан шығарда ауа температурасының жоғарылауына жол беруге;
     8) кiрленген, май жұққан немесе жыртылған жеңдердi пайдалануға, жеңдi орындық пен креслоның арқалығына қоюға;
     9) жылытқыштарды жасаушы зауыт нұсқаулығында көзделгеннен басқа алаумен тұтатуға;
     10) кабиналар мен қозғалтқыштарды жылытуға арналған жылытқыштар мен кондинционерлердi, олардағы бақылау-өлшеу құралдары мен сақтандырғыш құрылғылар болмаса немесе ақаулы болса, қолдануға тыйым салынады.

357. Жылыту барысында жылытқыштан келетiн ауаның тазалығын тұрақты түрде бақылау және жеңдердiң орналасуын қадағалау қажет. ӘК кабинасынан жанып жатқан нәрсенiң түтiнi немесе иiсi пайда болған жағдайда жылытқышты дереу өшiру және жылытқыштың жеңiн ӘК-тен шығару керек. Мотор жылытқышын ӘК-тен әкету және ақаулықтың себебiн анықтау қажет.

358. Қозғалтқышты iске қосуға және сынауға арналған тұрақ оңаша болуға және үй-жайлар мен ғимараттардан кем дегенде 50 метр қашықтықта орналасуға тиiс.

359. Қозғалтқышты iске қосқанға және сынағанға дейiн алғашқы өрт құралының әзiрлiгiн, сондай-ақ басқа ӘК-тердiң тұраққа қауiпсiз орналасуын тексеру керек.

360. Жаңадан орнатылған қозғалтқышты алғаш iске қосу және сынау мiндеттi түрде кәсiпорын өрт-құтқару есебiнiң (қызметiнiң) әскерилендiрiлген күзетi өртке арналған автомобильмен (ол болған жағдайда) қатысқан жағдайда жүргiзiледi.

     361. ӘК қозғалтқыштарын iске қосу және сынау кезiнде:
     1) ӘК-те технологияда көзделген ерекше жағдайлардан басқа, қандай да бiр жұмыстар жүргiзуге;
     2) отынның, май мен арнаулы сұйықтықтың бар-жоғын құю өңешi арқылы тексеруге;
     3) ӘК-тiң кабинасын тастап кетуге немесе басқару пультiнен алыстап кетуге;
     4) ӘК-ке тиеу (түсiру) жұмыстарын жүргiзуге, жолаушыларды отырғызуға (шығаруға);
     5) iске қосу (сынау) кезiнде қозғалтқыштарды дереу ажыратып тастау және борттық немесе жерлендiрiлген өрт сөндiру құралдарын пайдалану қажет болған қозғалтқыштар жанған жағдайда тыйым салынады.

11-бөлiм. Әуе кемелерiне техникалық қызмет
көрсетудi жүзеге асыратын авиациялық-техникалық
базаларға арналған санитарлық нормалар 35-тарау. Өндiрiстiк процестер мен
жабдыққа қойылатын талаптар

362. ӘК-кe техникалық қызмет көрсетудi жүзеге асыратын АТҚ-нiң өндiрiстiк процестерi мен жабдықтары белгiленген тәртiппен бекiтiлетiн технологиялық процестердi ұйымдастырудың санитарлық-эпидемиологиялық ережелерi мен нормаларына және өндiрiстiк жабдыққа қойылатын талаптарға, өндiрiстiк процестер мен жабдықтың жекелеген түрлерiне арналған еңбек қауiпсiздiгiнiң стандарттарына, сондай-ақ осы Ереженiң талаптарына сәйкес келуге тиiс.

363. Технологиялық процестердi және жабдықты пайдалануды ұйымдастыру жұмыс iстеушiлердiң организмiне зиянды өндiрiстiк факторларды болдырмауға немесе төмендетiлуiне бағытталуға тиiс. Технологиялық процестердiң өзгерiстерi және жабдықты жаңғыртуы өндiрiстiк ортаның жай-күйiн нашарлатуға тиiс емес.

364. Шектi рұқсат етiлетiн деңгейден жоғары шуды генерациялайтын механикалық учаскелердегi жабдықтарды учаскенiң жалпы үй-жайынан дыбыс оқшаулаушы және экрандаушы қоршаулармен бөлiнген үй-жайдың бөлек бөлiгiнде топтаған және орнатқан жөн.

365. АиРЭО зертханалық тексеру және жөндеу цехында жұмыс iстеген кезде шектi рұқсат етiлетiн деңгейлерден жоғары жиiлiк шуды және ультрадыбысты генерациялайтын жабдықты дыбыс оқшаулаушы қаптамаларға орналастырған жөн.

366. Сүзгiштердiң, бөлшектердiң және агрегаттардың ультрадыбысты тазалау ванналары ванналардың қақпақтарын ашқан кезде ультрадыбысты генераторларды және қайта жасаушыларды автоматты түрде ажырату құрылғыларымен жабдықталуға тиiс.

367. Дыбыс оқшаулаушысы бар ультрадыбысты генераторлардың және қайта жасаушылардың пульттары мен басқару органдары оларға еркiн қол жеткiзудi қамтамасыз ету үшiн дыбыс жұтқыш материалдарын жаппауға рұқсат берiледi.

368. Тербелiстi жұмыс орындарына беретiн компресорлар, сораптар, ұста балғалары, тығыздағыштар мен басқа жабдықтар жекелеген iрге тастарға немесе жұмыс орындарын тербелiстен оқшаулаушы (тербелiс өшiрушi төсемдер, алашалар және т.б.) ұстаушы құрылымдарға орнатқан жөн.

369. Ауаға зиянды химиялық заттарды және ылғал шығарғыштың (бактар, ванналар және т.б.) көзi болып табылатын жабдық ағызғышы болуға тиiс.

370. Үй-жайларда мамандар зиянды немесе жағымсыз иiсi бар заттарды шығаратын бояулардың, эпоксидтiк шайырлар мен желiмдердiң, герметиктардың және басқа заттардың жұмыс ерiтiндiлерiн дайындау тек қана сорғыш шкафтарда немесе сорғыш шатырдың астында жүргiзген жөн.

371. Шыны матасын кесу үшiн немесе шыны материалдарынан жасалған бұйымдарды жөндеу үшiн жұмыс үстелдерi (шебер үстелдер) шыны материалдарының қиындылары мен қалдықтары үшiн ернеулi жинаушылармен жабдықталуға, шыны шаңынан жеңiл тазаланатын тегiс мықты бетiне ие болуға тиiс.
Үстелдердi жинау пневмосорғыштар арқылы алдын ала тазалау дымқыл тәсiлмен жүргiзiлуге тиiс.

372. Пайдаланған ескi-құсқы нәрсенi және сүрткiш материалдарды жинаған және қақпақтары бар металл жәшiктерге салған және жұмыс кезекшiлiгi аяқталғаннан кейiн жұмыс орындарынан арнайы бөлiнген орынға апарған жөн.

373. АиРЭО жөндеу және тексеру цехтарында (участоктарында, лабораторияларында) шектi рұқсат берiлетiн шамаларға дейiн радио жиiлiктердiң электромагниттiк өрiстерiн төмендетушi толқынжолдар тармақтаушыларын, қуаттылық бәсеңдеткiштерiн және жұтқыштарын, мақсаттың имитаторларын және басқа құрылғыларды қолданған жөн.

374. СВЧ сәуле шығарушы радиолокациялық құрылғыларды тексерген кезде антенналық құрылғыларды жұмыс орындарынан металл шiлтерден (торлардан) жасалған экрандармен немесе жұтушы жамылғылары бар басқа материалдардан жасалған экрандармен қоршаған жөн.

375. АТБ аңғарларында және участоктарында 20 кг. асатын массаларымен күштiк қондырғыларының агрегаттарын және бөлшектерiн тасымалдау мен көтеру (түсiру) үшiн көтергiш механизмдер көзделуге тиiс.

376. Жұмыс орындарының құрылымы, олардың жабдықтары және жарақтандыруы отырып немесе тұрып қозғалтқыш өрiсiнiң тиiстi аймақтарының шектерiнде не еңбек процесiнiң, қолданылатын технологиялық жабдықтың және жұмыс аймағының мөлшерлерiнiң ерекшелiктерiне байланысты сол және басқа жағдайда жұмыстарды атқару мүмкiндiгiн қамтамасыз етуге тиiс.

377. Жұмыс орны өндiрiстiк ортаның зиянды факторларының әсерiнен неғұрлым жiтi қорғалуға және жабдықтың жұмыс органдары мен қызмет көрсетiлетiн бақылаудағы аймақты көзбен шолуды жеткiлiктi қамтамасыз етуге тиiс.

378. Жұмыс орнын ұйымдық жарақтандыру, технологиялық жабдықтау мен негiзгi және қосалқы жабдықты орналастыру мөлшерлерi бойынша жеткiлiктi өту жолдарын және өндiрiстiк операциялары үшiн еркiн кеңiстiктi және жұмыс орнына қызмет көрсету аймағында жұмыс iстеушiнiң еркiн жүрiп-тұруын қамтамасыз етуге тиiс.

379. АиРЭО жөндеу және тексеру цехтарында (учаскелерiнде, зертханаларында) пайдалану мен объективтi ақпаратты құралдарын жинау бөлiмшерiнде, ұшу ақпаратын өңдеу мен талдау учаскелерiнде, авиатехниканың техникалық жай-күйiне техникалық диагностика зертханаларында, сондай-ақ жұмыстар көбiнесе отырып орындалатын АТБ-ның басқа бөлiмшелерiнде жұмыс орындықтары (креслолары) еңбек операцияларын тиiмдi қалыпта орындауды қамтамасыз ететiн көтермелi-бұрылмалы болуға тиiс.

380. Жұмыс орындығының отыратын орнының, арқасының және басқа элементтерiнiң жамылғысы жартылай жұмсақ, бетi сырғанамайтын, ауа өтiмдi, кiрден жеңiл тазаланатындай болуға тиiс.

381. Жанар-жағар майлармен және арнайы сұйықтықтармен жұмыс iстеушiлер үшiн орындықтарда (креслоларда) алынбалы-салынбалы қаптарды көздеген жөн, олар химиялық тазартуға немесе жууға ұдайы тартылуға тиiс.

12-бөлiм. Әуе кемелерiне қызмет көрсеткен және оларды
жөндеген кезде иондалған сәуле шығарғыш көздерiмен
жұмыс iстеуге қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық
талаптар 35-тарау. Жалпы ережелер

382. Осы бөлiм осы Ереженiң 363-тармағында көрсетiлген бұйымдарды қоспағанда, АА пайдаланылатын иондалған сәуле шығарғыш көздерiн пайдалануға, техникалық қызмет көрсетуге және жөндеуге қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптарды айқындайды.

383. Осы бөлiмнiң талаптары АА пайдаланылатын рентген мен радиоизотоптық ақау тапқыштардың пайдаланылуына, сондай-ақ авиа жолаушылардың қол жүгi мен жүгiн қарау үшiн рентген интраскоптардың пайдаланылуына және техникалық қызмет көрсетiлуiне қолданылмайды.

384. Иондалған сәуле шығарғыш көздерi болып табылатын және АА ӘК-де пайдаланылатын бұйымдарға техникалық қызмет көрсету мен жөндеуге қойылатын санитарлық-гигиеналық талаптарды регламенттеу және қамтамасыз ету бөлiгiндегi нормативтiк құжаттар осы Ережеге сәйкес келтiрiлуге тиiс.

385. Кәсiпорындарда радиоактивтi көздерi бар бұйымдарға техникалық қызмет көрсету мен жөндеуге арналған жаңадан салынған және жаңартылған үй-жайларды пайдалануға енгiзу Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлiгiнiң санитарлық-эпидемиологиялық қызметiнiң мiндеттi қатысуымен жүзеге асырылуға тиiс.

386. АА кәсiпорындарында радиоактивтi көздерi болып табылатын бұйымдарға техникалық қызмет көрсеткен және жөндеген кезде жаңа технология мен жабдықты қолдану Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлiгi санитарлық-эпидемиологиялық қызметiнiң мекемелерiмен келiсiлуге тиiс.

36-тарау. Азаматтық авиацияда пайдаланылатын
ионды сәуле шығарғыш көздерiне қойылатын талаптар

     387. Радионуклидтiң белсендiлiгiне және радиациялық қауiптiлiктiң дәрежесiне байланысты АК-де пайдаланылатын радиоизотоптық приборларды белгiленген тәртiппен бекiтiлген құрылғының санитарлық-эпидемиологиялық ережелерi мен нормаларына және радиоизотоптық аспаптардың пайдаланылуына сәйкес мынадай топтарға бөлiнедi:
     1) 1-топ: авиақозғалтқыштарды iске қосатын агрегаты (бұдан әрi - АҚА);
     2) 2-топ: мұз қатудың радиоактивтi индикаторы (МРИ-3);
     3) 3-топ: ұшақтардың кәрiз деңгейiнiң дистанциялық нұсқағышы (бұдан әрi - СКДН).

388. МРИ-дiң экранды қалпақшалары және АҚА мен СКДН-нiң корпустары үстiнде 10 мбэр/ч аспайтын және үстiнен 1,0 метр қашықтықта - 0,3 мбэр/ч (өлшеулер жүйесiнде тиiсiнше - 0,1 м3в/ч) сәуле шығарғыш мөлшерiнiң баламалы қуаттылығы кезiнде жұмыс iстеушiлердi радиациялық қорғалуын қамтамасыз етуге тиiс.

389. Осы Ереженiң 368-тармағында көрсетiлгеннен артық сәуле шығарғыш баламалы мөлшерлерiнiң қуаттылығы асқан жағдайда ӘК-де радиоизотоптық аспаптарды орнату мен қолдануға тыйым салынады.

390. Авиация майларының дифракцияланбаған рентгендiк талдағыштың корпусының үстiнен 0,1 метр қашықтыққа сәуле шығарғыштың баламалы мөлшерiн қолдануы 3,0 мбэр/ч және үсуiнен 1,0 метр қашықтықта - 0,3 мбэр/ч (өлшеулер жүйесiнде 0,03 мЗв/ч және 0,003 мЗвч/ч тиiсiнше) аспауға тиiс.

391. Құрамына жоғары вольттық электровакуумдық приборлар (ГМИ, ГИ және басқалары) кiретiн радиолокациялық және радионавигациялық құрылғыларының блоктарынан (РПСН, РСБН, "Гроза", "РОЗ-1", "Контур" және т.б.) сәуле шығарғыш баламалы мөлшерiнiң қуаттылығы корпустың үстiнен 0,1 метр қашықтыққа 0,1 мбэр/ч (өлшеулер жүйесiнде - 0,01 мЗв/ч) аспауға тиiс.

392. Одан әрi қолдануға жарамсыз АҚА, МРИ, СКДН бұйымдары, сондай-ақ радионуклид көздерi радиоактивтi қалдықтар ретiнде қаралуға, уақтылы есептен шығарылуға және белгiленген тәртiппен жерленуге берiлуге тиiс.

393. АҚА, МРИ, СКДН бұйымдары, авиация майларының рентгендiк талдағыштары, құрамына жоғары вольттық электровакуумдық құрылғылар кiретiн радиолокациялық және радионавигациялық құрылғыларының блоктары корпустарында МемСТ-қа сәйкес келетiн радиациялық қауiптiлiктiң белгiлерiне ие болуға тиiс.

37-тарау. Өндiрiстiк процестерге және
жабдықтарға қойылатын талаптар

     394. Технологиялық процестердiң ұйымдастырылуы мен жетiлдiрiлуi, сондай-ақ жабдықтардың пайдаланылуы мен жаңғыртылуы жұмыс iстеушiлердiң организмiне иондалған сәуле шығарғыштардың әсерiн болдырмауға немесе төмендетуге бағытталуға тиiс, ол үшiн:
     1) иондалған сәуле шығарғыштардың көздерiмен тiкелей жұмыстың ұзақтылығын қысқартқан;
     2) жоғары кернеу тек қана корпустарында қосылған кезде құрамына жоғары вольттық электровакуумдық аспаптар кiретiн радиотехникалық құрылғыларға техникалық қызмет көрсету және жөндеу жүргізген;
     3) стационарлық радиациялық-қорғау экрандарын пайдаланған жөн;
     4) иондалған сәуле шығарғыштардың көздерi болып табылатын бұйымдарды сынақтан өткiзу және тексерулер кезiнде басқарудың дистанциялық құралдарын пайдаланған жөн.

395. ӘКУ-не жедел техникалық қызмет көрсету кезiнде кәсiпорындардың АТБ цехтары мен учаскелерiнде және АА-ның ұшу-сынау станцияларында ұшу алдында МРИ бұйымдарының датчиктерiнен экранды қалпақшаларын жұмыстардың барлық басқа түрлерiн орындағаннан кейiн авиақозғалтқыштарын тiкелей iске қосу алдында алған жөн, ал ӘК ұшып келгеннен кейiн кез келген жұмыстарды бастардан бұрын МРИ датчиктерiне экранды қалпақшаларын кидiрген жөн.

396. Кәсiпорындарда мерзiмдi техникалық қызмет көрсету кезiнде және кәсiпорындарда жөндеу кезiнде ӘК-де МРИ бұйымының датчиктерiн монтажын (демонтажын) тек қана экранды қалпақшалары кигiзiлген кезде жүргiзген жөн.
Осы жұмыстарды MPИ бұйымдарының датчиктерiнен экранды қалпақшаларын алған кезде жүргiзуге тыйым салынады.

397. Авиақозғалтқыштарды құрастырған (бөлшектеген) кезде АҚА бұйымының монтажын (демонтажын) радионуклидi бар шыны құтының сынуын болдырмайтын сақтық шараларын сақтай отырып жүргiзген жөн.

398. ӘК-тiң ағызу бақтарына техникалық қызмет көрсету кезiндегi жұмыстардың барлық түрлерiн СКДН бұйымы тығынының "жабық" жағдайы кезiнде ғана жүргiзген жөн.

399. МРИ, АҚА, СКДН бұйымдарының корпустары зақымданған жағдайда әуе кемелерiне (авиа қозғалтқыштарына) техникалық қызмет көрсету мен жөндеу жұмыстарын жүргiзуге тыйым салынады.
Осы бұйымдардың корпустарының iшiнде радионуклид көздерiнiң қирағаны немесе зақымданғаны туралы күдiктер туындаған жағдайларда, оны көзбен шолып анықтау мүмкiндiгi болмаған кезде жұмыстарды барлық түрлерiн радиометрикалық бақылауды өткiзгеннен кейiн жүргiзген жөн.

400. Азаматтық авиация кәсiпорындары мен зауыттарының зертханаларында және учаскелерiнде МРПИ, АКА және СКДН бұйымдарына техникалық қызмет көрсетудi және оларды жөндеуде МемСТ-қа сәйкес келетiн арнайы зертханалық үстелдерде жүргiзген жөн.
Осы жұмыстарды үстелдiң үстiңгi тақтайының жұмыс бетi винипластпен немесе кiрлерден жеңiл тазаланатын және қажеттi жағдайларда дезактивацияны жүргiзуге мүмкiндiк беретiн басқа материалмен жабылған үстелдерде (стендтарда) жүргiзуге рұқсат етiледi.

401. МРИ бұйымдарының тексеруiн мен сынақтарын, сондай-ақ AҚA бұйымдарының жөндеуiн органикалық шыныдан жасалған стандартты үстелдегi экрандарды және қолдардың жеке қорғау құралдарын пайдалана отырып жүргiзген жөн.
Осы жұмыстарды 10 мм. кем емес органикалық шынының қалыңдығындай стандартты емес қорғау экрандарын пайдалана отырып немесе осы Ереженiң талаптарына сәйкес жеке қорғау құралдарын мiндеттi пайдалану кезiнде қорғау экрандарын пайдаланбай жүргiзуге жол берiледi.

402. Зертханалық жағдайларда AКA (осы Ереженiң 381-тармағында айтылған жұмыстарды қоспағанда) және СКДН бұйымдарын тексеру мен сынақтарына, сондай-ақ авиациялық майлардың рентгендiк талдағыштарын пайдалануға радиациялық қорғау жөнiнде арнайы талаптар қойылмайды.

403. Жоғарғы кернеу қосылған және корпустары алынған кезде құрамына жоғары вольттық электроваккумдық приборлар (ГМИ, ГИ және басқалары) кiретiн радиотехникалық құрылғыларына техникалық қызмет көрсету және жөндеу жұмыс iстеушiнiң кеудесiн және басын жауып тұратын қалыңдығы 1,5 метрден кем емес қорғасын қаңылтырынан немесе қалыңдығы 5 мм. кем емес болаттан жасалған қорғау экрандарын пайдалана отырып жүргiзген жөн.

404. МРИ және АКА бұйымдарымен жұмыстардың барлық түрлерiн жүргiзген кезде жеке қорғау құралдарысыз қолмен радиоактивтi көздерге тиюге тыйым салынады.

38-тарау. Иондалған сәуле шығарғыштардың көздерiн
алуға, сақтауға және тасымалдауға қойылатын талаптар

405. Радиоизотоптық аспаптарды (МРИ, АКА, СКДН) оларға бөгде адамдардың қол жеткiзуiн болдырмайтын және олардың сақталуын қамтамасыз ететiн жағдайларда тек қана қоймалардың және жиынтықтардың үй-жайларында сақтаған жөн.
Осы Ереженiң 386-тармағының талаптарын қамтамасыз еткен жағдайда цехтардың, учаскелерде және зертханалардың үй-жайларында уақытша сақтауына рұқсат берiледi.

406. Радиоизотоптық аспаптарды (МРИ, АКА, СКДН) қоймалардың және жинақтамалардың үй-жайларында, сондай-ақ цехтардың, учаскелерде және зертханалардың үй-жайларында техникалық талаптарға сәйкес келетiн (МемСТ) стандартты радиациялық қорғау сейфтарында немесе сыртқы қабырғаларының және есiктерiнiң 3,0 мм. кем емес қалыңдығы бар металл шкафтардында сақтаған жөн.

407. Радиациялық қорғау сейфтарының (шкафтарының) бетiндегi сәуле шығарғыштың баламалы мөлшерiнiң қуаттылығы 0,3 мбэр/ч (өлшемдер жүйесiнде - 0,003 м3в/ч) аспауға тиiс.

408. Авиация майларының рентгендiк талдағыштарын сақтаған және тасымалдаған кезде радиациялық қорғау жөнiнде арнайы талаптар қойылмайды.

409. Радиоизотоптық аспаптарды белгiленген тәртiппен бекiтiлген радиоактивтi заттарды тасымалдаған кездегi қауiпсiздiк ережелерге сәйкес және бұйымдардың зақымдануын болдырмайтын және радиациялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ететiн жағдайлар кезiнде тасымалдаған жөн.

     410. Радиоизотоптық приборларды жайлардың iшiнде және зауыттар iшiнде орындарынан ауыстыруды:
     1) МРИ бұйымдарын қабырғаларының 2,0 мм кем емес қалыңдығы бар металдан жасалған (алюминий, дюралюминий, болат) тасымал жәшiктерде;
     2) АКА бұйымдарын ағаш (фанералық) тасымалы жәшiктерде;
     3) разрядтағыштарды контейнерлерде және ағаштан жасалған (фанералық) тасымал жәшiктерде;
     4) СКДН бұйымдары қалыңдығы 5,0 мм. кем емес вольфрамнан жасалған экрандар түбiнде орнатылуға тиiс металл жәшiктерiмен жүзеге асырған жөн.

411. Тасымалдаудың барлық түрлерiн тек қана МРИ бұйымдарының датчиктерiне экранды қалпақшаларды кигiзiлген, амортизаторлардың жүйелерiнде разрядтағыштарды орналастырған, СКДН бұйымы тығынының "жабық" жағдайы кезiнде жүргiзген жөн.

412. Тасымалдау жүргiзiлетiн ыдыстардың барлық түрлерi радиациялық қауiпсiздiгiнiң белгiсiне ие болуға тиiс.

413. Зақымдалған немесе сынған радиоизотоптық приборларды, сондай-ақ олардың беттерiнде сәуле шығарғыштың баламалы мөлшерiнiң қуаттылығы рұқсат етiлетiн деңгейлерден асатын радиоизотоптық аспаптарды тасымалдау және сақтау радиоактивтi қалдықтарды жинауға арналған 6-дан 30 литрге дейiнгi сыйымдылықпен стандартты пластик пакеттерiнде және әрбiр бұйым үшiн осы Ереженiң 390-тармағында айтылған ыдыста жүзеге асырылуға тиiс.

414. Осы мақсаттар үшiн пластиктен жасалған стандартты емес пакеттердi пайдалануға рұқсат етiледi.

39-тарау. Авариялық мән-жайларды жойған кезде
радиациялық қорғау жөнiнде қойылатын талаптар

415. МРИ, АКА, СКДН радиоиозоптық аспаптарына техникалық қызмет көрсету және жөндеу кезiнде техникалық талаптарымен, техникалық сипаттамалармен және бұйымдарды пайдалану жөнiндегi нұсқамалармен көзделген радиациялық қорғау шаралары қатаң сақталуға тиiс.

     416. Кәсiпорындарда МРИ, АКА, СКДН - радиоиозоптық аспаптарға техникалық қызмет көрсету және жөндеу кезiнде авариялық мән-жайларға:
     1) бұйымдар корпустарының (зақымдануы немесе сынуы) биологиялық қорғау сапасының бұзылуы;
     2) МРИ, АКА, "Фотон - А2" және СКДН бұйымының радиоизотоптық көздерiнiң (капсулалардың, ампулалардың және т.б.) герметизден шығарғыш;
     3) СКДН бұйымының "ашық" жағдайынан "жабық" жағдайына және керi ауыстыру механизмi жұмысының бұзылуы жатады.

417. Авариялық мән-жайлары жағдайларында негiзгi шаралар өндiрiстiк ортаның, жабдықтың, арнайы киiмнiң, денелердiң және жұмыс iстеушiлер қолдарының радиоактивтi заттарымен ластануын алдын алуға бағытталуға тиiс.

     418. Кәсiпорындарда авариялық мән-жайлар пайда болған кезде:
     1) ӘК-де МРИ бұйымының датчигi, АКА немесе СКДН бұйымдары зақымдалған кезде аумақтағы (тұрақ орнындағы, арнайы бөлiнген алаңшадағы, анғар алдындағы алаңшадағы және т.б.) немесе зақымдалған бұйымнан тiкелей жақын аңғардағы (цехтағы) барлық жұмыстарды тоқтатқан және осы аймақтан барлық жұмыс iстеушiлердi шығарған;
     2) оның шегiнде сәуле шығарғыштың баламалы мөлшерiнiң қуаттылығы 0,3 мбэр/с (өлшемдер жүйесiнде - 0,003 м3в/ч) асатын радиациялық-қауiптi аймақты дозиметрлiк бақылаумен анықтаған және осы аймақтың шекарасында қоршаулар мен радиациялық қауiптiлiктiң белгiлерiн қойған;
     3) цехтардың, участоктардың, лабороториялардың, қоймалардың, жинақтамалардың үй-жайларында МРИ, АКА және СКДН бұйымдары зақымдалған кезде осы үй-жайдан барлық жұмыс iстеушiлердi шығарған және одан авариялық мән-жайды жоюға тiкелей қатысушы тұлғалар кiруiне рұқсат берудi қамтамасыз еткен, желдеткiштi ажыратқан;
     4) кез келген авариялық мән-жай туралы дереу тiкелей бастығына (басшысына), жоғарыда тұрған ұйымға және Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлiгiнiң әуе көлiгiндегi тиiстi санитарлық-эпидемиологиялық станциясына хабарлаған;
     5) радиоактивтi заттармен жарақаттанғандарға кезек күттiрмейтiн көмек көрсеткен;
     6) жабдық беттерiнiң, еденнiң және қабырғалардың радиоактивтi ластануының дәрежесiн анықтаған;
     7) арнайы киiмнiң, басқа жеке қорғау құралдарының және дененiң ашық жерлерiндегi радиоактивтi ластануының дәрежесiн анықтаған;
     8) аумақтың, ӘК, жабдықтың, аспаптың, үй-жайлардың (анғарлардың, цехтардың) қабырғалары мен еденiнiң ластанған үстiңгi беттерiн дезактивациялауды жүргiзген;
     9) арнайы киiмнiң және басқа жеке қорғау құралдарының (осы Ереженiң талаптарына сәйкес) дезактивациясын жүргiзген жөн.

419. Авариялық мән-жайларды туындатқан себептердi тергеу және оларды жою үшiн кәсiпорынның әкiмшiлiгi себептердi тергейтiн, авариялық мән-жайды жою жөнiнде iс-шараларды әзiрлейтiн және оларды iске асыратын комиссия құру туралы бұйрық шығарады.

420. Жойылған авариялық мән-жайлар аймағында (үй-жайда) жұмыстардың қайтадан басталуы, дезактивациядан кейiн арнайы киiмнiң және басқа жеке қорғау құралдарының одан әрi пайдаланылуы, ӘК, жабдықтың, аспаптардың пайдаланылуы Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлiгiнiң әуе көлiгiнде санитарлық-эпидемиологиялық станцияның (қызметтiң) келiсiмi бойынша ғана жүргiзiледi.

421. Жұмыстар жүргiзiлетiн немесе МРИ, AKA және СКДН-нiң радиоизотоптық аспаптары сақталатын кәсiпорынның аңғарларында, цехтарында, учаскелерiнде, зертханаларында, қоймаларында және жинақтамаларында Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлiгi пайдалануға рұқсат берген тиiстi арнайы дезактивациялау құралдарының азаймайтын қоры көзделуге тиiс.

422. Радиоактивтi заттармен ластанған және рұқсат етiлетiн деңгейлерге дейiн дезактивациялауға икемделмейтiн және осы себеп бойынша одан әрi пайдалануға жарамсыз жабдықтар, аспаптар, жамылғылар, арнайы киiм және басқа қорғау құралдары белгiленген тәртiппен ұқсатып радиоактивтi қалдықтар ретiнде қаралуға тиiс.

40-тарау. Иондалған сәуле шығарғыштар көздерiмен
жұмыс iстеушi персоналға қойылатын талаптар

423. Кәсiпорнының әкiмшiлiгi иондалған сәуле шығарғыштар көздерiмен тiкелей жұмыс iстеушi қызметкерлердiң тiзбесiн анықтауға, оларды оқытуды және түсiндiруден өтудi қамтамасыз етуге және радиациялық қауiпсiздiгi, сәуле шығарғыштарды есепке алу мен сақтау үшiн, радиациялық қалдықтарды жинау, сақтау және тапсыру үшiн, радиациялық бақылау үшiн жауапты тұлғаны бұйрықпен тағайындауға мiндеттi.
Бiр мезгiлде персоналдың мiндеттерiн айқындайтын iшкi тәртiптiң ережесi әзiрленуге тиiс.

424. Кәсiпорындарда иондалған сәуле шығарғыштар көздерiмен 18 жастан жас емес және медициналық қарсы көрсетiмдерi жоқ қызметкерлерге тiкелей жұмыс iстеуге рұқсат берiледi.

425. Әйелдер жүктiлiгi анықталған сәтiнен бастап және бала емшекте болған барлық кезеңге сәуле шығарғыштар көздерiмен жұмыс iстеуден босатылуға тиiс.

426. Сәуле шығарғыштар көздерiне техникалық қызмет көрсетумен және жөндеумен тiкелей айналысатын кәсiпорынның барлық қызметкерлерi жұмысқа қабылдану кезiнде мiндеттi және кезеңдi медициналық тексерулерден өтуге тиiс.

427. Кәсiпорынның қызметкерлерi MeмCT және еңбектi қорғау жөнiнде ведомстволық нормативтiк құжаттардың талаптарына сәйкес еңбектi қорғау жөнiнде түсiндiру мен оқытудан өтуге тиiс.

428. Кәсiпорнының барлық қызметкерлерi радиациялық қауiпсiздiк жөнiнде нұсқамалардың талаптарын орындауға мiндеттi. Олардың орындалуын бақылау кәсiпорынның әкiмшiлiгiне жүктеледi.

429. МРИ, AКA және СКДН радиоизотоптық аспаптарымен жұмыс жүргiзiлетiн және сақталатын үй-жайларда тағамды сақтауға, тамақтануға және шылым шегуге тыйым салынады.

     430. МРИ, СКДН және АКА радиозотоптық аспаптарына тiкелей техникалық қызмет көрсетумен, жөндеумен, сақтаумен және тасымалдаумен айналысатын, авиациялық майлардың рентгендiк талдағыштарына қызмет көрсетумен және пайдаланумен айналысатын, сондай-ақ құрамдарына жоғары вольттық электроваккумдық аспаптар (ГМИ, ГИ үлгiлерi және басқалары) кiретiн радиотехникалық құрылғыларға тiкелей техникалық қызмет көрсетумен және жөндеумен айналысатын кәсiпорынның қызметкерлерi үшiн корпустар алынған және жоғары кернеу болған кезде күнтiзбелiк жыл үшiн шектi рұқсат берiлетiн мөлшер 5,0 бэр (өлшемдер жүйесiнде - 0,053в) аспауға тиiс - "А" санаты .
     Осы санатқа жатқызылған қызметкерлердiң мамандығы мен лауазымдарының үлгi тiзбесi осы Ереженiң 1-қосымшасында келтiрiлген.
     Кәсiпорынның әкiмшiлiгi Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлiгiнiң әуе көлiгiндегi мемлекеттiк санитарлық-эпидемиологиялық қызмет органдарының келiсiмi бойынша радиациялық қорғаудың нақты деңгейiн және күнтiзбелiк күн үшiн нақты мөлшерiн есепке ала отырып, мамандығы мен лауазымдары бойынша қызметкерлердi "А" санатына жатқызуды дербес айқындайды.

431. Кез келген 2 айда жамбас аймағына мөлшерi 1,0 бэр-ден (өлшемдер жүйесiнде - 0,01 3в) аспауға тиiс 40 жасқа дейiнгi әйелдердi қоспағанда күнтiзбелiк жылдың iшiнде сәуле шығарғыштың мөлшерiн бөлу реттелмейдi.

432. Иондалған сәуле шығарғыштардың көздерiне техникалық қызмет көрсетумен, жөндеумен, пайдаланумен, сақтаумен және тасымалдаумен тiкелей айналыспайтын, бiрақ жұмыс орындау орналастыру жағдайлары бойынша иондалған сәуле шығарғыштардың әсерiне тап болған кәсiпорын қызметкерлерi үшiн күнтiзбелiк жыл үшiн мөлшердiң шегi 0,5 бэр (СИ - 0,005 Зв) аспауға тиiс - "Б" санаты.
Осы санатқа жатқызылған қызметкерлердiң мамандығы мен лауазымдарының үлгi тiзбесi осы Ереженiң 2-қосымшасында келтiрiлген.

"А" санатына жататын, азаматтық авиацияның
кәсiпорындары мен зауыттары қызметкерлерiнiң
кәсiптерi мен лауазымдарының үлгi тiзбесi

     Құралдар мен электр жабдығы жөнiндегi (радиоизотоптық құралдарға қызмет көрсетумен және оларды жөндеумен айналысатын) авиация механигi (технигi).
     Радио жабдығы жөнiндегi (құрамына ГМИ, ГИ және басқа жоғары вольтты құралдар кiретiн борт радиотехникалық құрылғыларға техникалық қызмет көрсетумен және оларды жөндеумен айналысатын) авиация механигi (технигi).
     Жүк тиеушi (радиоизотоптық құралдарды тиеумен-түсiрумен айналысады).
     Авиация техникасының ақаушысы (радиоизотоптық құралдардың ақауын табумен айналысады).
     Авиация техникасына техникалық қызмет көрсету жөнiндегi (АиРЭО бойынша) инженер (құрамына ГМИ, ГИ және басқа жоғары вольтты құралдар кiретiн радиоизотоптық құралдардың және борт радиотехникалық құрылғылардың жұмыстарымен айналысады).
     Қойма меңгерушісі (радиоизотоптық құралдардың сақталуымен айналысады).
     Жинақтаушы (радиоизотоптық құралдарды сақтаумен және тасымалдаумен айналысады).
     Рентгендiк-спектральдық талдау лаборанты.
     Спектральдық талдау лаборанты (авиациялық майды дифракцияланбаған рентгендiк талдағыштың қондырғысындағы жұмыстармен айналысады).
     Химиялық талдау лаборанты (авиациялық майды дифракцияланбаған рентгендiк талдағыштың қондырғысындағы жұмыстармен айналысады).
     Ұшатын аппараттардың радио- және арнаулы жабдығын монтаждаушы (құрамына ГМИ жоғары вольтты құралдар кiретiн радиоизотоптық құралдарды және борт радиотехникалық құрылғыларды жөндеумен айналысады).
     Ұшатын аппараттардың электр жабдығын монтаждаушы (радиоизотоптық құралдарды жөндеумен айналысады).
     Радиоэлектрондық жабдықты жөндеу бойынша радиомеханик (құрамына ГМИ, ГИ және басқа жоғары вольтты құралдар кiретiн борт радиотехникалық құрылғылардың жұмыстарымен айналысады).
     Құралдық жабдықты слесарь-монтажшысы (радиоизотоптық құралдардың жұмыстарымен айналысады).
     Техник-лаборант (авиациялық майды дифракцияланбаған рентгендiк талдағыштың қондырғысындағы жұмыстармен айналысады).
     Радиолокация жөнiндегi техник (құрамына ГМИ, ГИ және басқа жоғары вольтты құралдар кiретiн борт радиотехникалық құрылғылардың жұмыстарымен айналысады).
     Тасымалдаушы (радиоизотоптық құралдарды тасымалдаумен айналысады).

"Б" категориясына жататын, азаматтық авиацияның
кәсiпорнындағы және зауыттарындағы қызметкерлердiң
кәсiптерi мен лауазымдарының үлгi тiзбесi

     Планер және қозғалтқыш жөнiндегi авиациялық механик (техник)
     Көлiк жүргiзушiсi (радиоизотоптық құралдарын тасымалдаумен айналысатын)
     Өздiгiнен жүретiн механизмдердiң жүргiзушiсi (радиоизотоптық құралдарын тасымалдаумен айналысатын)
     Авиациялық техникаларға техникалық қызмет көрсету жөнiндегi инженер (планер және қозғалтқыш бойынша)
     Қойма меңгерушiсi (радиоизотоптық құралдарды қоймада сақталған жағдайда)
     Авиақозғалтқыштарды жөндеу жөнiндегi слесарь
     Ұшатын аппараттарды жөндеу жөнiндегi слесарь
     Қозғалтқыштарды жинаушы-слесарь
     Өндiрiстiк үй-жайларды жинаушы

                                    Қазақстан Республикасының
                                    Көлiк және коммуникациясы
                                  министрлiгi Азаматтық авиация
                                       комитетi төрағасының
                                    2004 жылғы 16 қарашадағы
                                   N 222 бұйрығымен бекiтiлген
                                      Қазақстан Республикасы
                                 Азаматтық авиациясын пайдаланатын
                                     кәсiпорындарында, жөндеу
                                    зауыттарында, оқу-жаттығу
                                    ұйымдарында, жаттығу-сынақ
                                     бөлiмшелерiнде авиациялық
                                    техникаға техникалық қызмет
                                     көрсету кезiндегi еңбек
                                    қауiпсiздiгi мен өндiрiстiк
                                   санитария жөнiндегi ережесiне
                                              3-қосымша

   Әуе кемелерiне қызмет көрсету және жөндеу кезiнде
   сәуле шығарғыштың иондайтын көздерiн радиациялық
                         бақылау

Өлшейтiн жер	Өлшемдер жүргiзудiң кезеңдiлiгi
РИО бұйымы Экрандық қалпақшаның бетiнде және одан 1,0 метр қашықтықта	Авиациялық-техникалық базаларда кезеңдiк техникалық қызмет көрсетуден кейiн. Зауыттардағы жөндеуден кейiн. Зертханалық жағдайлардағы тексерiстер мен сынақтарға дейiн және кейiн. Бұйым зақымданған жағдайда. Датчиктiң немесе экран қалпақшасының зақымдануы туралы күмәнданған жағдайда.
АЗА бұйымы Корпустың үстiңгi бетiнде бұйымнан 1,0 метр қашықтықта	Авиациялық-техникалық базаларда кезектi техникалық қызмет көрсету цехтарында авиақозғалтқыштарды демонтаждаудан кейiн және монтаждауға дейiн. Кәсiпорындардың цехтарында авиақозғалт- қыштарды демонтаждаудан кейiн және монтаждауға дейiн. Зертханалар мен азаматтық авиация зауытының жерiнде бұйымды жөндеген кезде (разрядтаушыны ауыстырғанда) жинаудан соң. Бұйым немесе разрядтаушы зақымданған жағдайда. Бұйымның немесе разрядтаушының зақым- дануы туралы күмәнданған жағдайда.
ДУСК бұйымы Корпустың үстіңгі бетiнде және бұйымнан 1,0 метр қашықтықта	Ағызу бактарын демонтаждаудан кейiн және монтаждауға дейiн. Корпустың немесе тығынды бұратын меха- низмi зақымданған немесе зақымданды деп күмәнданған жағдайда.
Авиациялық майдың рентгендік анализаторының дифракционсызданған бұйымы
Корпустың үстіңгі бетiнен 1,0 қашықтықта	Жылына 2 реттен сирек емес. Корпус немесе бұйымның тұғыры зақымданған жағдайда. Стандартты емес тұғырды пайдаланған жағдайда.
Радиотехникалық құрылғылар (құрамына ГМИ, ГИ сияқты және тағы басқа жоғарғывольтты электроваккумдар кіредi)
Корпустың үстiңгi бетiнен 1,0 метр қашықтықта	Жоғарғы кернеу қосылған кезде авиациялық-техникалық базаларда зертханалық жағдайда техникалық қызмет көрсеткеннен кейiн. Жоғарғы кернеу қосылған кезде зауыттарда зертханалық жағдайларда жөндегеннен кейiн.
Жұмыс орындарында Тұрақты немесе тасы- малданатын экрандарда	Экранды қалпақтар датчиктерiнен шешiлген РИО бұйымдарын тексерген және сынаған кезде - жылына 2 реттен сирек емес. АЗА бұйымдарын жөндеу кезiнде - жылына 2 реттен сирек емес. Құрамына жоғарғы вольтты электроваккум аспаптары (ГМИ, ГИ және басқалар сияқты) кiретiн радиотехникалық құрылғыларды корпустарды шешкенде және жоғарғы кернеу кезiнде тексерiп және сынаған кезде - жылына 2 реттен сирек емес.
Радиациялық-қорғаушы сейфтер (шкафтар)
Сейфтiң (шкафтың) үстiңгi бетiнен 0,1 метр қашықтықта	Жылына 1 реттен сирек емес. Жаңа сейфтер (шкафтар) қойылған жағдайда. Зақымданған бұйымдарды уақытша сақтаған жағдайда.
Зертханалық стендтер, үстелдер, сөрелер
Жабдықтардың үстiңгi бетiнде	Жылына 2 реттен сирек емес. Стендте, үстелде жұмыс iстегенде немесе сөрелерде сақтағанда бұйымдар зақымданған жағдайда. Стендте, үстелде жұмыс iстегенде немесе сөрелерде сақтағанда бұйым- дардың зақымданғаны туралы күмәнданған жағдайда.
Ыдыстық (көлiктiк) орау
Орамның үстiңгi бетiнен 0,1 метр қашықтықта	Өндiрушi-дайындаушыларға немесе сақтауға жiберген кезде: РИО, АЗА, ДУСК есептен шығарылған немесе зақымданған бұйымдары. Радиоактивтi заттармен ластанған және дезактивацияға берiлмейтiн саймандар, жабдықтар, арнайы киiмдер мен басқа да жеке қорғанысты құралдар.

Сноска. Утратил силу приказом и.о. Министра транспорта и коммуникаций РК от 30.09.2010 № 442 (вводятся в действие с 01.01.2011).

В соответствии с Законом Республики Казахстан "О безопасности и охране труда", Законом Республики Казахстан "О санитарно-эпидемиологическом благополучии населения", Правилами разработки и утверждения государственными органами нормативных правовых актов по безопасности и охране труда и Правилами разработки и утверждения отраслевых нормативов по безопасности и охране труда, утвержденные постановлением Правительства Республики Казахстан от 11 ноября 2004 года N 1182, а также в целях обеспечения безопасности полетов, охраны труда и производственной санитарии при техническом обслуживании авиационной техники в эксплуатационных предприятиях, ремонтных заводах, учебно-летных организациях, в летно-испытательных подразделениях гражданской авиации Республики Казахстан с учетом действующих отраслевых стандартов по техническому обслуживанию самолетов и вертолетов, ПРИКАЗЫВАЮ: См. K070000251, P070000721

1. Утвердить прилагаемые Правила по безопасности и охране труда и производственной санитарии при техническом обслуживании авиационной техники в эксплуатационных предприятиях, ремонтных заводах, учебно-летных организациях, в летно-испытательных подразделениях гражданской авиации Республики Казахстан.

2. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на начальника Управления государственного надзора за безопасностью полетов Комитета гражданской авиации Министерства транспорта и коммуникаций Республики Казахстан Жолдыбаева А.Б.

3. Настоящий приказ вступает в силу со дня государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан, подлежит ознакомлению и рассылке.

Председатель

"СОГЛАСОВАНО"

Вице-министр труда и

социальной защиты

населения

Республики Казахстан

17 ноября 2004 года

"СОГЛАСОВАНО"

Председатель Комитета Государственного

санитарно-эпидемиологического надзора

Министерства здравоохранения

Республики Казахстан

16 ноября 2004 года

	Утверждены приказом Председателя Комитета гражданской авиации Министерства транспорта и коммуникаций Республики Казахстан от 16 ноября 2004 года N 222

Правила
по безопасности и охране труда и производственной санитарии
при техническом обслуживании авиационной техники в эксплуатационных
предприятиях, ремонтных заводах, учебно-летных организациях,
в летно-испытательных подразделениях гражданской
авиации Республики Казахстан

Настоящие Правила по безопасности и охране труда и производственной санитарии при техническом обслуживании авиационной техники в эксплуатационных предприятиях, ремонтных заводах, учебно-летных организациях, в летно-испытательных подразделениях гражданской авиации Республики Казахстан (далее - Правила) устанавливают основные требования по охране и безопасности труда, а также производственной санитарии при осуществлении технического обслуживания воздушных судов (далее - ВС) гражданской авиации в соответствии с регламентами технического обслуживания, технологическими указаниями по выполнению данных регламентов и другой нормативно-технической документацией в ангарах, ангарных укрытиях, крытых доках и на других местах стоянки (далее - места стоянки) ВС эксплуатационных предприятий, ремонтных заводов, учебно-летных организаций, летно-испытательных подразделений организаций и предприятий (далее - предприятие) гражданской авиации (далее - ГА) Республики Казахстан и направлены на сохранение безопасных и здоровых условий труда на рабочих местах.

Раздел 1. Безопасность и охрана труда при технической
эксплуатации и ремонте воздушных судов
Глава 1. Общие требования безопасности труда

1. При выполнении технического обслуживания ВС на работающих воздействуют следующие опасные и вредные производственные факторы:

1) движущиеся ВС, спецавтотранспорт и самоходные механизмы;

2) передвигающиеся изделия, заготовки и материалы;

3) незащищенные подвижные элементы ВС (элероны, щитки, интерцепторы, триммеры, шасси, вращающиеся винты, турбины, выпускающиеся трапы и другое), спецавтотранспорта (поднимающиеся и опускающиеся кабины, люльки, кузова, лестницы, поворотные платформы), механизмов (погрузочно-разгрузочные лебедки самолетов, краны) и производственного оборудования;

4) разлетающиеся осколки, элементы, детали производственного оборудования;

5) падающие изделия авиационной техники, инструмент и материалы при работах по техническому обслуживанию ВС на плоскостях, стабилизаторе, фюзеляже и при работе на высоте с применением механизированных подъемников;

6) ударная волна (взрыв сосудов, работающих под давлением, паров горючей жидкости);

7) струи отработавших газов авиадвигателей и предметы, попавшие в них;

8) истекающие струи газов и жидкостей из сосудов и трубопроводов, работающих под давлением;

9) воздушные всасывающие потоки, движущиеся с большой скоростью (зона сопел авиадвигателей);

10) обрушивающийся ВС (с подъемников или при ошибочной уборке шасси);

11) разрушающиеся конструкции (бортовые лестницы, стремянки и другое производственное оборудование);

12) расположение рабочего места или рабочей зоны на расстоянии не менее 2 метров от неогражденных перепадов по высоте на 1,3 метра и более;

13) повышенное скольжение (вследствие обледенения, увлажнения и замасливания поверхностей ВС, трапов, стремянок, приставных лестниц и покрытий мест стоянок, по которым перемещается работающий персонал);

14) повышенная запыленность и загазованность воздуха в зоне технического обслуживания ВС;

15) повышенная или пониженная температура поверхностей авиационной техники оборудования и материалов;

16) повышенная или пониженная температура, влажность и подвижность воздуха в зоне технического обслуживания ВС;

17) повышенный уровень шума, вибрации, ультра- и инфразвука;

18) повышенное значение напряжения в электрической цепи, замыкание которой может пройти через тело человека;

19) повышенный уровень статического электричества;

20) повышенный уровень лазерного излучения в рабочей зоне;

21) повышенный уровень электромагнитных излучений;

22) повышенный уровень ионизирующих излучений в рабочей зоне;

23) расположение рабочего места на значительной высоте относительно поверхности земли (пола);

24) острые кромки, заусеницы и шероховатости на поверхностях ВС, оборудовании и инструмента;

25) отсутствие или недостаток естественного света;

26) недостаточная освещенность рабочей зоны;

27) пониженная контрастность объектов различения с фоном;

28) повышенная яркость света;

29) прямая блескость (прожекторное освещение мест стоянок, свет фар ВС и спецавтотранспорта) и отраженная блескость от разлитой воды и других жидкостей на поверхности мест стоянок и перрона;

30) повышенная пульсация светового потока;

31) повышенный уровень потока ультрафиолетовых и инфракрасных лучей;

32) химические вещества (токсичные, раздражающие, сенсибилизирующие, канцерогенные, мутагенные, влияющие на репродуктивную функцию), входящие в состав применяемых материалов, горюче-смазочные материалы, спецжидкости и ядохимикаты, проникающие в организм через органы дыхания, желудочно-кишечный тракт, кожные покровы и слизистые оболочки;

33) физические перегрузки (статические и динамические) и нервно-психические перегрузки (эмоциональные, перенапряжение).

2. Уровни опасных и вредных производственных факторов, указанных в пункте 1 настоящих Правил, при техническом обслуживании ВС не должны превышать предельно допустимых значений, установленных государственными стандартами (далее - ГОСТ), правилами устройства электроустановок, санитарными правилами и нормами, другой нормативно-технической документацией, утверждаемыми в соответствии с действующим законодательством.

3. Техническое обслуживание ВС должно производиться с соблюдением требований соответствующих ГОСТ, нормативных правовых актов по пожарной безопасности для промышленных предприятий, по пожарной охране в гражданской авиации Республики Казахстан.

4. Производственное оборудование, применяемое при техническом обслуживании ВС, должно соответствовать требованиям ГОСТ.

5. Приспособления по обеспечению безопасности производства работ должны соответствовать требованиям ГОСТ.

6. Процесс технического обслуживания следует организовать так, чтобы исключить загрязнение окружающей среды отходами горюче-смазочных материалов, спецжидкостей, а также шумом и электромагнитным излучением.

Сточные воды с мест стоянок ВС перед сбросом в канализацию должны очищаться и обезвреживаться.

Глава 2. Требования к технологическим процессам

7. Проектирование, организация и проведение процессов технического обслуживания ВС, механизация и автоматизация технологических операций должны обеспечивать устранение или уменьшение до установленных норм воздействие опасных и вредных производственных факторов на работающих.

8. При разработке отдельных технологических операций технического обслуживания ВС следует предусматривать оптимальные режимы работы оборудования, обеспечивающие:

1) согласованность и безопасность выполнения технологических операций;

2) ритмичность процессов обслуживания;

3) предотвращение создания аварийных ситуаций и возникновения открытого пламени, искрений, взрывов или пожаров;

4) исключение воздействия опасных и вредных производственных факторов на пассажиров и окружающую среду;

5) исправную работу технологического оборудования и средств защиты технического персонала в течение сроков, установленных нормативно-техническими документами;

6) своевременность заправки и загрузки или слива и выгрузки исходных материалов, грузов, отходов.

9. В технологических процессах технического обслуживания ВС должны предусматриваться системы управления и контроля, обеспечивающие защиту работающих, или аварийное отключение производственного оборудования, либо его остановку при выполнении следующих технологических операций:

1) запуск и опробование двигателей на земле, буксировка ВС;

2) подъем ВС подъемниками;

3) контрольный выпуск и уборка шасси, щитков, закрылков;

4) проверка герметичности фюзеляжа;

5) заправка ВС авиатопливом;

6) подъем и опускание кабин, люлек и кузовов спецавтотранспорта;

7) подъезд, отъезд и движение самоходных средств механизации в зоне технического обслуживания ВС;

8) удаление обледенения с поверхности ВС;

9) подогрев кабин от наземных источников;

10) замена двигателей и других тяжелых агрегатов, рулей управления.

10. В случаях возникновения аварийных ситуаций работу по техническому обслуживанию ВС следует прекратить и принять меры к устранению аварийной ситуации. Продолжать работу следует только после полной ликвидации причин и условий, вызвавших аварийную ситуацию.

11. К процессу технического обслуживания ВС следует приступать только:

1) после полной остановки ВС на месте стоянки;

2) после полной остановки вращающихся винтов и роторов турбин;

3) при установленных упорных колодках под колеса тележек шасси;

4) после швартовки самолета, лопастей несущего и рулевого винтов вертолета, если это требуется выполнить по метеоусловиям аэродрома для данного типа ВС;

5) при подключенном фюзеляже ВС к заземляющему устройству места стоянки ВС;

6) после естественного или искусственного охлаждения горячих частей ВС до температуры, установленной технологией технического обслуживания.

12. ВС вводить в ангарное сооружение или самолеторемонтный корпус (далее - СРК) следует не ранее чем через 20 минут после остановки двигателей, с освобожденными от топлива баками, со снятыми аккумуляторами. При вводе ВС в СРК, кроме того, следует демонтировать кислородные баллоны, а из кислородной системы стравить кислород.

13. При техническом обслуживании ВС должны предусматриваться меры, предотвращающие попадание горюче-смазочных материалов, спецжидкостей и нечистот на работающих, конструкцию ВС, покрытие мест стоянки ВС.

14. Техническое обслуживание ВС, связанное с транспортировкой и применением пахучих, вредных веществ (пестициды, гербициды, спецжидкости), следует выполнять только после очистки и обезвреживания ВС в соответствии с требованиями действующей нормативно-технической документации.

15. Работы по техническому обслуживанию высоко расположенных частей ВС должны выполняться с применением стремянок, трапов, приставных, раздвижных и телескопических лестниц, а также удерживающих от падения устройств, предназначенных для ВС определенных типов.

Стремянки, используемые при техническом обслуживании ВС, должны иметь высоту ограждения рабочих площадок 1 метр, за исключением стремянок, использование которых с ограждением высотой 1 метр не представляется возможным при выполнении отдельных видов работ на некоторых типах ВС. При использовании стремянок с ограждением менее 1 метра должны быть приняты меры по страховке, исключающие падение работающих.

16. Для снижения уровня шума от работающих двигателей и воздействия истекающих воздушных и газовых струй на персонал, для устранения опасности воздействия вращающихся винтов и турбин, уменьшения пылеобразования в процессе запуска опробование авиадвигателей должно производиться на специальных местах стоянки, оборудованных системами предупреждения и удерживающими от страгивания устройствами, шумоглушителями и струеотклоняющими щитками.

17. Запуск и опробование авиадвигателей, подъем ВС и гонку шасси, проверку герметичности фюзеляжей ВС следует выполнять только в том случае, если все другие работы на ВС прекращены. Необходимо, чтобы на рабочих местах около ВС находились только лица, допущенные к выполнению названных работ и непосредственно занятые одной из этих операций.

18. Для исключения опасности поражения электрическим током или электрической дугой проверять наличие напряжения в аэродромных источниках электроэнергии следует только вольтметром.

При техническом обслуживании ВС в особо опасных условиях поражения электрическим током следует пользоваться электрическими машинами III класса. Использование электрических машин I и II классов допускается с применением диэлектрических перчаток и ковриков, галош или инструментов с изолированными ручками.

19. Для предотвращения ошибочной подачи напряжения на оборудование ВС, с которым работает обслуживающий персонал, подключать источники электроэнергии к сети ВС допускается с разрешения должностного лица, ответственного за проведение данного вида работ.

20. Монтаж и демонтаж агрегатов и узлов ВС следует производить, предварительно выключив напряжение их питания и вывесив на пусковых устройствах запрещающий знак: "Не включать, работают люди!", выполненный согласно требованиям соответствующего ГОСТа.

При техническом обслуживании и демонтаже элементов системы управления и гидросистемы во избежание ошибочного их включения следует вывешивать запрещающие надписи соответственно на рулевых колонках ВС и на кранах управления гидросистемой.

21. При сварочных работах непосредственно на ВС следует строго выполнять требования безопасности в соответствии с технологическими указаниями для каждого типа ВС. ВС, на котором производятся сварочные работы, должен находиться на расстоянии не менее 50 метров от ангара и от других ВС.

Сварочные работы на ВС производятся при наличии наряда-допуска под личным руководством начальника цеха авиационно-технической базы (далее - АТБ) и с разрешения пожарной охраны предприятия. Сварочные работы должны выполняться в соответствии с требованиями ГОСТ, нормативных правовых актов по пожарной безопасности при проведении сварочных и других огневых работ, по пожарной охране предприятий гражданской авиации.

При сварочных работах на ВС смежные детали должны изолироваться асбестом или влажным брезентом, а место сварки ограждаться асбестовыми щитами от искр и пламени.

Глава 3. Требования к размещению производственного
оборудования и организации рабочих мест

22. Размещать стационарное оборудование на стоянках ВС следует в соответствии с требованиями нормативных правовых актов по проектированию сооружений, стационарных устройств для технического обслуживания воздушных судов на перроне и местах стоянки.

23. Стационарное оборудование на местах стоянок ВС должно соответствовать требованиям норм технологического проектирования авиационно-технических баз в аэропортах, утверждаемых в установленном порядке.

24. Передвижное оборудование, применяемое при техническом обслуживании ВС, должно устанавливаться в местах и на расстояниях, обеспечивающих безопасность обслуживающего персонала и сохранность авиационной техники и оборудования.

25. Спецавтотранспорт и самоходные средства механизации должны подъезжать и устанавливаться у ВС в соответствии с правилами и схемами, приведенными в нормативных правовых актах по организации движения воздушных судов и средств механизации на аэродромах гражданской авиации.

26. Водомаслозаправщики во время нагрева воды, масла и моторные подогреватели при розжиге печей следует устанавливать в соответствии с инструкцией по их эксплуатации, но не ближе 3 метров от крайних точек ВС.

27. Рабочие места высоких платформ и стремянок, используемых для технического обслуживания ВС, должны иметь грузоподъемные устройства для подъема на высоту оборудования, агрегатов, масса которых превышает нормы предельно допустимых нагрузок при подъеме и перемещении грузов, как для мужчин, так и для женщин.

28. Инструменты должны укладываться в специальные инструментальные сортовики.

Глава 4. Требования к способам хранения и транспортировки
исходных материалов, изделий авиационной техники и отходов

29. Скорость движения спецавтотранспорта и самоходных средств механизации на местах стоянок и по перрону должна быть не более 20 км/ч. При подъезде к обслуживаемому самолету, не доезжая до него 10 метров, водитель останавливает машину (механизм) и начинает подъезд со скоростью не более 5 км/ч под руководством лица, допущенного руководить подъездом-отъездом спецавтотранспорта с разрешения лица, ответственного в данное время за ВС.

30. Транспортировка авиатоплива, масел, спецжидкости для заправки в ВС должна осуществляться только специализированным и полностью исправным спецтранспортом.

31. Отстой топлива из баков ВС следует сливать в стационарные устройства или специальную тару, которая должна храниться на расстоянии более 25 метров от ВС.

32. Подъем грузов и оборудования (материалов, изделий) по приставным лестницам не допускается.

33. Вредные и агрессивные вещества допускаются к погрузке-разгрузке в ВС в упаковке, отвечающей требованиям нормативно-технической документации и исключающей их утечку, испарение и загрязнение кабин и багажных салонов ВС.

34. Авиационное оборудование ВС должно транспортироваться к ВС на специально оборудованных тележках, электрокарах и автомашинах.

35. При техническом обслуживании авиационного оборудования с радиоактивными изотопами необходимо выполнять требования норм радиоактивной безопасности.

36. Авиационное оборудование, имеющее радиоактивные изотопы и пришедшее в негодность, должно отправляться на завод-изготовитель или передаваться по акту в специализированную организацию для захоронения. Захоронение, уничтожение или передача другим организациям приборов с радиоактивными источниками не допускается.

37. Использованную ветошь и загрязненные обтирочные материалы следует складывать в металлические ящики с крышками и по окончании рабочей смены удалять из ангара или мест стоянки ВС в специально отведенные места на расстоянии более 25 метров от мест стоянки ВС.

Раздел 2. Техническое обслуживание планера и высотной
системы воздушных судов
Глава 5. Общие требования безопасности труда

38. Требования настоящего раздела распространяются на производственные процессы технического обслуживания планера и высотной системы ВС на местах стоянок и устанавливают требования безопасности при техническом обслуживании планера и высотной системы ВС в соответствии с регламентами технического обслуживания.

При техническом обслуживании планера и высотной системы ВС должны соблюдаться нормы соответствующих ГОСТ.

39. При техническом обслуживании планера и высотной системы ВС могут действовать следующие опасные и вредные производственные факторы:

1) движущиеся самоходные и перемещаемые вручную машины, механизмы, испытательные и контролирующие устройства, приспособления по обеспечению производства работ, а также их подвижные незащищенные части;

2) выступающие части планера ВС и его оборудования;

3) подвижные части планера и высотной системы ВС, имеющие шарнирную подвеску;

4) съемные части планера ВС, не имеющие петель подвески, удерживаемые специальными замками;

5) воздушные атмосферные потоки (ветер);

6) разлетающиеся части планера ВС при испытании фюзеляжа на герметичность или разлетающиеся части сосудов, работающих под давлением;

7) опрокидывающееся ВС при сливе топлива из топливных баков, а также при установке ВС в линию полета на гидроподъемниках;

8) падающие изделия авиационной техники, инструмент, приспособления и материалы;

9) расположение рабочего места или рабочей зоны вблизи от неогражденных перепадов по высоте на 1,3 метра и более;

10) загромождение рабочих мест и рабочих зон в салонах, багажных, служебных и технических отсеках планера ВС изделиями авиационной техники, приспособлениями, материалами, временными коммуникациями снабжения инструментов и устройств сжатым воздухом и электрической энергией;

11) повышенное скольжение (вследствие обледенения, увлажнения, замасливания) опорных поверхностей планера и приспособлений по обеспечению безопасного производства работ (трапы, стремянки, лестницы), по которым перемещается обслуживающий персонал;

12) повышенная температура поверхностей агрегатов и трубопроводов высотного оборудования при проверке герметичности их соединений при работающей силовой установке;

13) повышенная температура воздуха при применении аэродромных подогревателей для удаления обледенения и снега с обшивки планера, дренажных устройств, а также для просушки отдельных конструкций планера;

14) повышенная температура поверхностей планера в условиях высоких температур наружного воздуха и воздействия солнечной радиации;

15) пониженная температура поверхностей планера и других деталей конструкции, а также поверхностей высотной системы ВС в условиях отрицательных температур окружающей среды;

16) разлетающаяся стружка обрабатываемых материалов при выполнении работ по ремонту обшивки и силового набора планера ВС;

17) острые кромки, заусеницы, шероховатости на поверхностях обшивки и на деталях конструкции планера, а также инструментах при выполнении работ по ремонту планера и высотной системы ВС;

18) повышенная загазованность в салонах, багажных, служебных и технических отсеках планера ВС при применении аэродромных подогревателей, а также растворителей, эпоксидных составов, лакокрасочных материалов и других веществ;

19) повышенное напряжение электрической цепи, замыкание которой может пройти через тело человека при применении электронагревательных устройств и приспособлений с электроприводом, питающихся от внешних источников электроэнергии, а также при регулировке электрических систем сигнализации, контролирующей работоспособность частей планера и агрегатов высотной системы;

20) повышенный уровень статического электричества при сливе топлива из топливных баков;

21) отсутствие или недостаток освещения в служебных, технических, багажных отсеках, подпольном пространстве ВС, в нишах опор ВС и в других объемах планера;

22) повышенная яркость света, прямая и отраженная блескость поверхностей при применении переносных светильников и зеркал в объемах планера при осмотре и ремонте;

23) повышенная влажность одежды и обуви;

24) вредные вещества, входящие в состав лакокрасочных, эпоксидных, горюче-смазочных, моечных и других материалов, применяемых при техническом обслуживании планера и высотной системы ВС, а также остатки пестицидов;

25) повышенные уровни шума при работающих силовых установках ВС, а также от рулящих и взлетающих ВС;

26) физические перегрузки при подъеме и перемещении демонтируемых и монтируемых частей планера и высотной системы ВС, а также при выполнении работ в неудобном положении в стесненных условиях подпольного пространства планера, в служебных и технических отсеках, в нишах опор ВС и других объемах планера.

40. Меры пожарной и взрывной безопасности должны соблюдаться в соответствии с требованиями нормативно-технических документов.

41. Производственное оборудование и приспособления по обеспечению безопасного производства работ должны соответствовать требованиям ГОСТа.

42. Максимальные значения скорости ветра, при которой допускается выполнять техническое обслуживание планера и высотной системы ВС, устанавливается конкретно по каждому типу ВС руководителем предприятия.

43. Процессы очистки и мойки планера и частей высотной системы ВС, удаления и нанесения лакокрасочных покрытий, смены смазки трущихся поверхностей, слива горюче-смазочных материалов и дозаправки, приготовления шпатлевок для ремонта обшивки планера ВС, а также утилизация применяемых вредных веществ не должны загрязнять окружающую среду.

Глава 6. Требования к технологическим процессам

44. Разработка, организация, проведение и контроль технологических процессов технического обслуживания планера и высотной системы ВС должны удовлетворять требованиям ГОСТ.

45. Маршруты обхода для осмотра обшивки планера ВС и его конструктивных элементов должны исключать столкновение обслуживающего персонала с выступающими частями планера ВС и его оборудования.

46. Техническое обслуживание высокорасположенных силовых установок должно выполняться с применением специально предназначенных для этих целей стремянок, лестниц, трапов и подъемных устройств для данного типа ВС. Стремянки, используемые при техническом обслуживании, должны иметь высоту ограждения 1 метр, за исключением стремянок, использование которых с ограждением высотой 1 метр не представляется возможным при выполнении отдельных видов работ на силовых установках некоторых типов ВС. При использовании стремянок с ограждением высотой менее 1 метра, должны быть приняты дополнительные меры, исключающие падение работающих.

47. Стремянки, используемые при техническом обслуживании ВС, должны иметь высоту ограждения рабочих площадок 1 метр, за исключением стремянок, использование которых с ограждением высотой 1 метр не представляется возможным при выполнении отдельных видов работ на некоторых типах ВС. При использовании стремянок с ограждением высотой не менее 1 метра должны быть приняты дополнительные меры, исключающие падение работающих.

48. Приспособления (стремянки, подставки, лестницы, люльки, трапы) при выполнении работ следует устанавливать так, чтобы отсутствовала необходимость перемещения центра тяжести работающего за пределы рабочей площадки приспособления.

49. Верхние опорные площадки самоходных средств механизации должны устанавливаться точно на высоте порогов входных проемов планера ВС с зазором не более 0,02 метра. Перемещение обслуживающего персонала по ступенькам самоходных средств разрешается только после принятия мер, исключающих их смещение.

50. Перед открыванием входных дверей и при отсутствии трапов и стремянок у открытых проемов необходимо установить ограничительные ремни там, где они предусмотрены.

51. Подвижные крышки, петли, створки, управляемые электромеханическими или гидравлическими приводами, и подвижные части названных изделий должны быть зафиксированы механическими устройствами.

52. При временном прекращении работ внутри фюзеляжа ВС на все открытые проемы в полах, дверях, аварийных люках, боковых и потолочных нишах, в багажных, служебных и технических отсеках должны устанавливаться технологические крышки, заглушки.

53. Вскрытие стеклянных ампул с гидрофобизирующей жидкостью для обработки поверхностей лобовых силикатных стекол кабин экипажа ВС необходимо производить пинцетами в специальных емкостях с целью предотвращения разлетания осколков стекла и попадания гидрофобизирующей жидкости на незащищенные участки кожи обслуживающего персонала и детали конструкции ВС.

54. Применение легковоспламеняющихся и горючих жидкостей для очистки поверхностей внутри объемов планера и частей высотной системы ВС допускается только с использованием ванночек, противней, волосяных кистей и салфеток из хлопчатобумажных тканей способами, исключающими разлив и разбрызгивание применяемых веществ.

Эти работы не допускаются совмещать с применением источников явного тепла, не удовлетворяющих требованиям пожаро- и взрывобезопасности, с включением и выключением источников и потребителей электрической энергии на ВС и в непосредственной близости от ВС, а также с работами, при которых возможно образование искр, способных быть источниками зажигания.

55. Возобновление работ по техническому обслуживанию планера и высотной системы ВС после применения легковоспламеняющихся и горючих жидкостей внутри объемов планера допускается только после проветривания и удаления паров использованных жидкостей до предельно допустимых значений.

56. При проверке на ощупь рукой негерметичности горячих воздуховодов и их соединений с агрегатами высотной системы (в доступных местах) при работающей силовой установке ВС необходимо пользоваться хлопчатобумажными рукавицами.

57. При работах внутри топливных баков-кессонов с целью устранения негерметичности следует назначать бригаду в составе не менее двух человек, изучивших правила безопасности при работе внутри топливных резервуаров. Бригада может выполнять работу только в одном баке и только по карте-наряду. Один из членов бригады находится снаружи бака для оказания, в случае необходимости, помощи и эвакуации работающего внутри бака.

58. Слив топлива из топливных баков ВС должен производиться в соответствии с технологическими указаниями по сливу топлива из баков для данного типа ВС. При сливе топлива из топливных баков ВС с передней опорой в случае возможного критического изменения задней центровки ВС под хвостовую часть фюзеляжа должен быть установлен подъемник.

59. При установке ВС на подъемниках в линию горизонта для подтяжки стыковочных болтов по разъему отъемной части крыла с центральной частью крыла необходимо:

1) впереди и сзади ВС установить предупреждающие знаки безопасности с надписью "Осторожно! Возможно опрокидывание самолета";

2) место установки подъемников на грунт следует очистить от искусственного покрытия и просушить, если в этом есть необходимость. Установка подъемников на грунт разрешается только для ВС массой до 15 тонн, при этом под основания подъемников следует подложить деревянные щиты, предназначенные специально для этой цели и для соответствующего типа ВС;

3) подъем и опускание ВС следует производить подъемниками в соответствии с технологическими указаниями по выполнению работ для данного типа ВС;

4) слить топливо из топливных баков полностью.

60. При проверке фюзеляжа ВС на герметичность необходимо:

1) зону вокруг ВС оградить инвентарными ограждениями на расстоянии 2-3 метров;

2) установить предупреждающие знаки с надписью "Осторожно! Возможен разлет частей планера";

3) вывести людей из опасной зоны за пределы стоянки для данного типа ВС;

4) проверить работу устройства для аварийного снижения давления воздуха в фюзеляже.

Скорость нарастания давления воздуха в фюзеляже должна быть не выше значений, установленных технологическими указаниями по выполнению регламентных работ для данного типа ВС.

61. Техническое обслуживание планера и высотной системы для предотвращения ожога или обморожения при прикосновении к поверхностям, имеющим соответственно повышенную или пониженную температуру, должно выполняться в спецодежде, исключающей прикосновение к поверхностям открытыми участками тела.

62. При выполнении работ по ремонту обшивки и силового набора планера следует предусматривать меры, предотвращающие разбрасывание металлической стружки, образование острых кромок, заусениц и шероховатостей на поверхностях.

63. При применении аэродромных подогревателей для удаления обледенения и снега с обшивки планера и при просушке отдельных конструкций планера следует избегать попадания струи горячего воздуха на открытые участки тела человека.

Глава 7. Требования к размещению производственного
оборудования и организации рабочих мест

64. Оборудование, приспособления и инструменты, применяемые для выполнения работ внутри фюзеляжа ВС, не должны загромождать маршруты перемещения обслуживающего персонала, должны быть надежно установлены или закреплены с целью предотвращения падения при случайном соприкосновении с ними или сотрясении планера.

65. Инструменты должны укладываться в специальные инструментальные сортовики. Не допускается класть инструменты и приспособления на обшивку планера.

66. С целью предотвращения пожаров инструменты и устройства, излучающие тепловую энергию (паяльники, персональные светильники), должны размещаться в местах, исключающих их непосредственный контакт с поверхностями внутреннего оборудования ВС.

67. Размещение временных энергетических коммуникаций внутри фюзеляжа должно исключать их механические и термические разрушения, а также не должно загромождать маршрутов перемещения работающих.

Глава 8. Требования к способам хранения и транспортировки
изделий авиационной техники и исходных материалов

68. Хранение изделий авиационной техники и исходных материалов, необходимых для выполнения работ, внутри планера ВС и в его отсеках не допускается.

69. Хранение изделий авиационной техники до начала монтажа и исходных материалов до начала их применения в фюзеляже допускается только в технических отсеках или контейнерах в количествах, необходимых для выполнения конкретной работы.

70. Специальные жидкости и горюче-смазочные материалы должны храниться в закрытой таре. Использованные спецжидкости и ветошь должны быть утилизированы после окончания работ в места, специально отведенные для этой цели, на расстоянии не менее 25 метров от ВС.

71. Транспортировка вручную изделий авиационной техники или исходных материалов внутрь пространства планера ВС и внутри фюзеляжа при их штучной массе не более 10 килограмм (далее - кг.) допускается одним работающим, при штучной массе 10-20 кг. - двумя работающими. При штучной массе изделий авиационной техники или исходных материалов более 20 кг. их транспортировка внутрь пространства планера и внутри фюзеляжа должна выполняться с применением средств механизации.

72. Не допускается транспортировка изделий авиационной техники и исходных материалов массой более 10 кг. внутрь пространства планера по приставным и бортовым лестницам.

Раздел 3. Техническое обслуживание силовых установок
Глава 9. Общие требования безопасности труда

73. Разработку, организацию, выполнение и совершенствование процессов технического обслуживания силовых установок ВС следует проводить в соответствии с требованиями ГОСТа, настоящих Правил, регламентов технического обслуживания ВС, технологических указаний по выполнению данных регламентов и другой нормативно-технической документации.

74. При выполнении технического обслуживания силовых установок ВС на работающих воздействуют следующие опасные и вредные производственные факторы:

1) незащищенные подвижные элементы ВС и силовой установки (вращающиеся воздушные и несущие винты, роторы двигателей и агрегатов, валы трансмиссий, створки капотов двигателей, реверсивные устройства), подъемных механизмов и производственного оборудования;

2) транспортные средства (тележки самоходные и несамоходные) для доставки к ВС и от ВС двигателей, агрегатов, оборудования;

3) разлетающиеся осколки, элементы, детали силовой установки и производственного оборудования;

4) падающие двигатели и другие изделия авиационной техники, инструмент и материалы при работах по техническому обслуживанию высокорасположенных силовых установок и их агрегатов;

5) струи отработавших газов, истекающие с высокими скоростями при запуске и опробовании двигателей, и предметы, частицы грунта, камни, песок, попавшие в эти струи;

6) воздушные всасывающие потоки, движущиеся с повышенной скоростью (зона воздухозаборников двигателей);

7) воздушные атмосферные потоки (ветер);

8) повышенные уровни шума, вибрации, ультра- и инфразвука при запуске и опробовании авиационных двигателей и при ультразвуковом контроле деталей силовых установок;

9) физические перегрузки при техническом обслуживании агрегатов силовых установок, расположенных в труднодоступных местах;

10) расположение рабочего места или рабочей зоны вблизи от неогражденных перепадов по высоте до 1,3 метра и более;

11) повышенный уровень потока инфракрасных лучей от нагретых частей авиационных двигателей;

12) повышенный уровень ультрафиолетового и теплового излучений при выполнении сварочных работ на силовой установке;

13) химические вещества, входящие в состав применяемых материалов (грунтовок, герметиков, клеев растворителей, спиртов, лаков, красок);

14) горюче-смазочные материалы (бензин, керосин, минеральные и синтетические масла, смазки), вредные продукты сгорания топлив, спецжидкости (АМГ-10, НЖ-4, жидкость "И", присадки к бензину, противооблединительные и промывочные жидкости), проникающие в организм через органы дыхания, желудочно-кишечный тракт, кожные покровы и слизистые оболочки.

75. Допустимые уровни опасных и вредных производственных факторов, а также требования, направленные на устранение и снижение их воздействия на работающих, приводятся в соответствующих ГОСТ и в настоящих Правилах.

Глава 10. Требования к технологическим процессам

76. К техническому обслуживанию силовых установок ВС разрешается приступать при условии выполнения требований соответствующих ГОСТ и после охлаждения горячих частей двигателя и его систем до температуры, установленной технологией технического обслуживания.

77. Организация и проведение процессов технического обслуживания силовых установок ВС, механизация и автоматизация технологических операций должны обеспечить устранение или уменьшение воздействия опасных и вредных производственных факторов на работающих.

78. Не допускается подъем агрегатов и деталей силовых установок массой более 10 кг. по приставным и бортовым лестницам.

79. При проворачивании ротора двигателя или воздушного винта работающим необходимо находиться вне зоны вращения ротора или плоскости вращения воздушного винта.

80. Перед проворачиванием вручную лопастей несущего винта вертолета необходимо убедиться в отсутствии людей и оборудования в зоне вращения несущего и хвостового винтов данного вертолета.

81. Перед выполнением работ на двигателе ВС следует убедиться в надежной фиксации крышек капотов для предотвращения их самопроизвольного движения и травмирования персонала.

82. При работах на высокорасположенных частях силовых установок инструменты и оборудование следует размещать на стремянках в сортовиках, чтобы исключить их падение и травмирование персонала.

83. При выполнении ремонтных работ на высокорасположенных частях силовых установок (сверление, зачистка, клепка) работающим необходимо пользоваться предохранительными поясами.

84. При работах в каналах проточной части двигателя работающему необходимо быть снабженным страховочным фалом для эвакуации из канала в случае необходимости.

85. При работах по контролю и устранению неисправностей на лопатках компрессора и турбины, связанных с проворачиванием ротора двигателя, действия персонала должны быть согласованными. Во время выполнения операции ротор двигателя должен быть надежно застопорен фиксаторами, предусмотренными технологией технического обслуживания данного типа двигателя.

86. Запуск и опробование двигателей следует производить только в том случае, если прочие работы на ВС прекращены. При этом, у ВС разрешается находиться только персоналу, принимающему непосредственное участие в подготовке и проведении запуска.

87. Необходимо, чтобы инженерно-технический персонал не находился при запущенных двигателях в плоскости вращения винтов.

88. В зоне истечения газовой струи при работающем двигателе не должны находиться люди, оборудование и сооружения. Опасными являются расстояния менее 50 метров в направлении выхода газов из двигателя и менее 10 метров перед воздухозаборником двигателя.

89. Лицо, контролирующее запуск на земле, снабжается средствами связи с кабиной экипажа и средствами индивидуальной защиты органов слуха.

90. Перед гонкой двигателя или опробованием реверсивных устройств двигателей в летнее время необходимо производить полив водой площадки запуска с целью предотвращения повышенного пылеобразования.

91. Запуск и опробование двигателей следует производить только при наличии на месте запуска средств пожаротушения, соответствующих требованиям ГОСТ.

Первый запуск двигателя после его установки на ВС разрешается производить при наличии пожарного автомобиля с расчетом возле ВС.

92. Регулировочные работы на работающем двигателе не допускаются. Определение места течи агрегатов, трубопроводов и шлангов топливной, масляной и гидравлической систем, расположенных на двигателе, производятся при работе двигателя с соблюдением мер предосторожности от попадания персонала в зону всасывающей или выходящей струи, а также с применением средств индивидуальной защиты органов слуха.

93. Промывку двигателя следует производить моющей жидкостью, предусмотренной технологией, при состоянии поверхностей двигателя, исключающем ожоги персонала, и принятия мер, исключающих попадание моющей жидкости на место стоянки ВС, на персонал, на резиновые изделия, электропроводку и агрегаты спецоборудования.

Запуск двигателя следует производить не ранее чем через 30 минут после окончания промывки.

Включение источников электропитания ВС разрешается через 15 минут после промывки двигателя с последующим проветриванием двигателя и обдувкой сжатым воздухом.

94. При удалении масла, топлива, грязи с деталей силовой установки необходимо использовать только указанные в технологии технического обслуживания данного типа силовой установки промывочные и обтирочные материалы.

95. При нанесении (удалении) смазки на узлы и детали силовых установок необходимо предотвращать попадание смазочных материалов на открытые участки тела персонала.

96. Ремонтные работы на силовой установке, связанные с изготовлением и применением герметиков, нанесением и снятием лакокрасочных покрытий, необходимо производить с применением средств индивидуальной защиты органов зрения, дыхания и кожных покровов персонала, соответствующих данному виду работ.

97. Промывка топливных и масляных фильтров агрегатов силовых установок должна производиться только на участках промывки. Промывка фильтров на местах стоянки ВС не допускается.

98. Продувку фильтров и других деталей силовой установки сжатым воздухом следует производить в соответствии с технологическими указаниями для каждого типа двигателя, не превышая установленного давления и направляя струю воздуха в сторону от работающих.

99. При проливе топливной и масляной систем двигателей необходимо исключить воздействие на работающих струи жидкости под давлением, не допускать пролива топлива и масла на части двигателя и место стоянки ВС.

100. Осмотр сопла и турбины двигателей с реверсивными устройствами необходимо производить при полностью стравленном давлении в гидросистеме управления реверсом тяги.

101. При подогреве агрегатов силовой установки необходимо строго соблюдать температурный режим в соответствии с технологическими требованиями по каждому типу силовой установки, не допуская направления горячего воздуха на изоляцию электропроводки, агрегаты топливной и масляной систем и на работающих. Подогреватель устанавливается у самолета в соответствии с утвержденной схемой для данного типа ВС не ближе чем на 3 метра.

102. Ультразвуковая очистка фильтров топливных и масляных систем силовой установки должна производиться на участках АТБ с соблюдением требований безопасности в соответствии с ГОСТ.

103. Работы по приборному ультразвуковому контролю двигателей воздушных винтов на ВС должны производиться при заземленном ВС, дефектоскопе и стремянке, с которой производится контроль. Перед включением дефектоскопа требуется убедиться в надежности изоляции кабелей электропитания.

104. При опробовании двигателя подключение источника электропитания к ВС допускается только по команде лица, производящего запуск, после окончания всех работ на силовой установке.

105. Работы по силовой установке с применением подсвета следует производить только с помощью переносных ламп напряжением переменного тока 12 В, постоянного тока 24 В. Не допускается касание электропроводов о горячие части двигателя и искрение в электроразъемах.

106. При работе с ручными электрическими машинами I класса на металлических частях силовых установок корпуса инструмента и металлические конструкции необходимо соединять между собой проводником, с последующим заземлением корпуса ВС. Ручные электрические машины II и III класса в соответствии с ГОСТ не заземляются.

107. Приставные лестницы стремянки, трапы и подмостки, с которых производятся работы на силовых установках с электроинструментом, должны иметь изоляционные покрытия в соответствии с требованиями ГОСТ.

108. При сварочных работах и на узлах и деталях силовой установки непосредственно на ВС следует строго выполнять требования безопасности в соответствии с технологическими указаниями для каждого типа ВС. ВС, на котором производятся сварочные работы, должен находиться на расстоянии не менее 50 метров от ангара и от других ВС.

Сварочные работы на ВС производятся при наличии наряда-допуска под личным руководством начальника цеха АТБ и с разрешения пожарной охраны предприятия. Сварочные работы должны выполняться в соответствии с требованиями ГОСТ и нормативных правовых актов по пожарной безопасности при проведении сварочных и других огневых работ.

При сварочных работах на двигателе смежные детали должны изолироваться асбестом или влажным брезентом, а место сварки ограждаться асбестовыми щитами от искр и пламени.

109. При выполнении работ в труднодоступных местах силовой установки необходимо обеспечить наиболее рациональное положение работающего с целью предупреждения травмирования об острые и выступающие части силовой установки. Во избежание физических перегрузок при работе в ограниченном пространстве необходимо оптимально чередовать нагрузки и отдых работающего.

110. Скорость ветра, при которой допускается производить смену двигателей, устанавливается конкретно для каждого типа ВС руководителем предприятия.

Глава 11. Требования к способам хранения и транспортировки
исходных материалов, изделий авиационной техники и отходов

111. Пути и способы перемещения оборудования при техническом обслуживании силовых установок должны исключать травмирование персонала, занятого работами на других системах и агрегатах ВС.

112. Транспортирование и поднятие на высоту агрегатов и деталей силовых установок массой до 10 кг. допускается одним работающим, от 10 до 20 кг. - двумя работающими. Изделия авиационной техники штучной массой более 20 кг. должны транспортироваться и подниматься на высоту с применением средств механизации.

113. Монтаж (демонтаж) авиационных двигателей, вспомогательных силовых установок и других изделий авиационной техники повышенной массы следует производить с применением грузоподъемных машин и приспособлений в соответствии с нормативными правовыми актами по устройству и безопасной эксплуатации грузоподъемных кранов.

114. Монтаж (демонтаж) силовых установок следует производить на оборудованных для этой цели площадках, ангарах и доках АТБ под руководством бригадира, обеспечивающего согласованность действий персонала.

115. Консервацию и расконсервацию авиационных двигателей и их агрегатов необходимо производить в соответствии с технологическими требованиями, исключив возможность попадания горюче-смазочных материалов на работающих.

116. После выполнения работ на силовых установках следует очистить место стоянки от остатков расходных материалов, горюче-смазочных материалов с целью исключения их попадания в воздушный тракт двигателя и травмирования персонала.

Раздел 4. Техническое обслуживание систем автоматики, радио-,
электро- и приборного оборудования
Глава 12. Общие требования безопасности труда

117. Разработку, организацию, выполнение и совершенствование процессов технического обслуживания систем автоматики, радио-, электро- и приборного оборудования (далее - АиРЭО) следует проводить в соответствии с требованиями ГОСТ, настоящих Правил, регламентов технического обслуживания ВС, технологических указаний по выполнению данных регламентов и другой нормативно-технической документации, утверждаемой в соответствии с законодательством.

118. При выполнении технического обслуживания АиРЭО ВС на работающих воздействуют следующие опасные и вредные производственные факторы:

1) движущиеся самоходные и перемещаемые вручную машины, механизмы и приспособления для производства работ - аэродромные электрические источники питания оборудования ВС и запуска двигателей, аэродромные кислородно-зарядные станции (далее - АКЗС), комплекты контрольно-проверочной аппаратуры для проверки работоспособности АиРЭО, а также их подвижные незащищенные части;

2) подвижные незащищенные элементы ВС - створки отсеков шасси, двери и люки, закрылки, рулевые поверхности, предкрылки, спойлеры, тормозные щитки, воздушные винты;

3) подвижные штанги и кронштейны для перемещения электрических проводов и штепсельных разъемов аэродромного питания, стационарного аэродромного источника питания для запуска авиадвигателей;

4) подвижные незащищенные элементы АиРЭО - рычаги, тяги и вращающиеся валы электромеханизмов, применяемые в системе управления самолетом и работой авиадвигателей, вращающиеся крыльчатки вентиляторов обдува АиРЭО, сканирующие антенны радиолокационных станций (далее - РЛС);

5) подвижные части планера, удерживаемые фиксирующими опорными штангами и специальными замками, - диэлектрические обтекатели антенн РЛС, доплеровских измерителей, радиовысотомеров и радиокомпасов, крышки люков технических отсеков и мест установки электромеханизмов, электродвигателей, пожарных баллонов;

6) подвижные и откидные крышки и панели распределительных устройств, распределительных коробок и другого оборудования АиРЭО, а также подвижные панели автоматов защиты сети (далее - АЗС) и приборные доски;

7) выступающие элементы АиРЭО ВС - антенны, датчики, приемники воздушного давления и температуры наружного воздуха;

8) разлетающиеся осколки при разрушении сосудов и приборов, работающих под давлением сжатых газов и жидкостей, баллонов со сжатым воздухом и кислородом, манометров, стационарных и ручных огнетушителей;

9) ударная волна при взрыве пиротехнических устройств, кислородных баллонов и сосудов, работающих под давлением, а также при взрыве в гермокабине при ее насыщении кислородом;

10) падающие изделия, инструменты и материалы при работах на высоте по техническому обслуживанию высокорасположенных агрегатов и оборудования АиРЭО, в том числе и с применением механизированных подъемников;

11) острые кромки оборудования и концы контровочной проволоки при демонтаже агрегатов АиРЭО;

12) химические вещества (токсичные, раздражающие, сенсибилизирующие, канцерогенные, мутагенные, влияющие на репродуктивную функцию), содержащиеся в оборудовании или применяемые при техническом обслуживании АиРЭО - спирт, ЭАФ, канифоль, клеи, лаки, краски, растворители, ядохимикаты при очистке и мойке планера и АиРЭО после авиахимических работ (далее - АХР), и проникающие в организм через органы дыхания, желудочно-кишечный тракт, кожные покровы и слизистые оболочки;

13) повышенная температура воздуха в рабочей зоне, в том числе и при работах в технических отсеках;

14) повышенная температура поверхности оборудования - электроинструмента, исполнительных электромеханизмов и электромашин;

15) пониженная температура воздуха и поверхностей оборудования при выполнении технического обслуживания АиРЭО в условиях отрицательных температур;

16) повышенный уровень вибрации, ультра- и инфразвука при работе силовых установок ВС и агрегатов АиРЭО;

17) повышенное значение напряжений постоянного и переменного тока электрических цепей АиРЭО, замыкание которых может пройти через тело человека, электрическая дуга при коротком замыкании;

18) повышенный уровень электромагнитных излучений при техническом обслуживании и проверке работоспособности радиооборудования ВС;

19) повышенный уровень ионизирующих излучений в рабочей зоне при обслуживании приборного оборудования ВС;

20) расположение рабочего места или рабочей зоны вблизи от неогражденных перепадов по высоте на 1,3 метра и более (при техническом обслуживании антенных устройств, импульсных и проблесковых маяков, аэронавигационных огней, разрядников статического электричества и другого оборудования);

21) отсутствие или недостаток естественного и искусственного освещения при выполнении работ в технических и багажных отсеках, в подпольном пространстве ВС и в гондолах шасси;

22) патогенные микроорганизмы (бактерии, вирусы) и продукты их жизнедеятельности на жгутах электропроводки в распределительных устройствах, кислородных и противодымных масках;

23) физические перегрузки при техническом обслуживании АиРЭО на высокорасположенных частях ВС и в труднодоступных местах технических отсеков, при съемке, установке и транспортировании вручную агрегатов и блоков АиРЭО.

119. Техническое обслуживание АиРЭО ВС должно выполняться с соблюдением требований соответствующих ГОСТ, а также нормативных правовых актов по пожарной безопасности для промышленных предприятий, по пожарной охране в гражданской авиации Республики Казахстан.

120. Электротехнические изделия, применяемые при техническом обслуживании АиРЭО в качестве производственного оборудования, должны соответствовать требованиям ГОСТ.

121. Скорость ветра (подвижность воздуха), при которой допускается техническое обслуживание АиРЭО ВС, устанавливается конкретно для каждого типа ВС руководителем предприятия.

Глава 13. Требования к технологическим процессам

122. Организация, выполнение и совершенствование технологических процессов технического обслуживания АиРЭО должны обеспечивать устранение или уменьшение воздействия опасных и вредных производственных факторов на работающих.

123. К техническому обслуживанию АиРЭО ВС следует приступать при условии выполнения требований ГОСТ и после присоединения корпуса ВС к стационарному заземляющему устройству на стоянке ВС.

124. Все автоматы защиты сети, выключатели потребителей и источников электроэнергии должны быть установлены в исходное положение, определенное технологическими указаниями или руководствами по технической эксплуатации конкретных типов ВС.

125. Маршруты обхода ВС при осмотре АиРЭО с земли должны исключать возможность столкновения инженерно-технического персонала с выступающими или подвижными частями ВС и элементами оборудования.

126. Осмотр и техническое обслуживание высокорасположенных антенных устройств, импульсных и проблесковых маяков, электроагрегатов, штепсельных разъемов и электропроводки, а также работы по техническому обслуживанию на обшивке планера ВС должны выполняться с применением предохранительных поясов, карабины которых следует закрепить за специальные страховочные узлы или специальные тросы, закрепленные за эти узлы.

Если работы выполняются с подъемных устройств, то предохранительные пояса закрепляются за специально предназначенные для этих целей страховочные узлы на подъемных устройствах.

127. Источники электроэнергии ВС включаются при техническом обслуживании только с разрешения должностного лица, ответственного за техническое обслуживание АиРЭО ВС. Подключение наземных источников электроэнергии к бортовой электросети ВС, а также их отключение производится в соответствии с требованиями ГОСТ.

128. При техническом обслуживании АиРЭО с применением стремянок инструменты, материалы и оборудование следует размещать в сортовиках.

129. Створки капотов, крышки и люки доступа к электромеханизмам и распределительным устройствам, приборные доски, щиты АЗС, диэлектрические обтекатели антенн РЛС и доплеровских измерителей в процессе технического обслуживания следует фиксировать для предотвращения их самопроизвольного движения, а на створки отсеков шасси надевать фиксирующие струбцины.

130. При техническом обслуживании АиРЭО в особо опасных условиях поражения работающих электрическим током следует пользоваться электрическими машинами III класса.

Использование электрических машин I и II класса допускается с применением диэлектрических перчаток и ковриков, резиновой обуви (галош) или инструментов с изолированными ручками.

131. Все операции по замене предохранителей, автоматов защиты, преобразователей, аккумуляторов во избежание поражения электрической дугой следует производить в соответствии с требованиями, изложенными в технологических указаниях или руководствах по технической эксплуатации конкретных типов ВС.

132. Проверку работоспособности электромеханизмов и датчиков системы управления ВС под напряжением следует производить после удаления персонала из зоны отклонения рулевых поверхностей, тяг и качалок.

133. При работах, связанных с использованием растворителей, красок и лаков, необходимо применять средства индивидуальной защиты, соответствующие требованиям ГОСТ.

134. Исправность обогревательных элементов приемников воздушного давления, стекол, датчиков, воздушных винтов и их обтекателей следует проверять, соблюдая меры предосторожности, предотвращающие ожоги рук.

135. При демонтаже блоков и агрегатов АиРЭО во избежание коротких замыканий на штепсельные разъемы необходимо устанавливать технологические заглушки, а свободные концы электропроводов следует изолировать.

136. Не допускается включать и проверять работоспособность АиРЭО при заправке или сливе топлива и масла, мойке ВС и работах по устранению течи горючих жидкостей.

137. Давление сжатого воздуха, используемого для продувки АиРЭО, должно быть не более 0,4 МегаПаскаля (далее - Мпа) (4 атмосферы) (в соответствии с технологическими указаниями). Струя воздуха должна быть направлена в сторону от места работы инженерно-технического персонала.

138. При выполнении работ по проверке и регулировке концевых выключателей, связанных с уборкой шасси, отклонением или поворотом подвижных элементов ВС, необходимо обеспечить отсутствие людей в зоне движения подвижных элементов в течение всего периода работ.

139. Для предотвращения воздействия ионизирующего излучения на персонал штырь датчика сигнализатора обледенения при выполнении работ на самолете следует закрывать защитным кожухом.

Разборка и ремонт датчика производится только в условиях ремонтных предприятий или на заводе-изготовителе.

140. Перед техническим обслуживанием кислородного оборудования персоналу необходимо вымыть руки водой с мылом, а с поверхности инструмента удалить следы масла и жира.

Демонтаж изделий кислородного оборудования следует производить, предварительно стравив кислород из системы. Зарядка кислородом системы должна выполняться двумя лицами. В непосредственной близости от АКЗС не должно быть работающих подогревателей, горюче-смазочных материалов и включенных источников электроэнергии.

При демонтаже кислородных манометров с целью их поверки в метрологических лабораториях их присоединенные штуцера должны быть заглушены и опломбированы.

141. Зарядные шланги АКЗС должны быть расконсервированы, обезжирены и иметь отличительную маркировку. Перед присоединением к зарядному штуцеру ВС их необходимо продуть струей газа, а перед отсоединением стравить из них давление через специальный вентиль сброса давления.

142. Зарядка кислородной системы от АКЗС должна производиться давлением, не превышающим установленного значения, и в порядке, определенном технологическими указаниями или руководством по технической эксплуатации данного типа ВС, а также в соответствии с требованиями инструкции по технической эксплуатации АКЗС.

143. Стравливание кислорода из кислородной системы производится при открытых дверях и форточках кабины ВС.

Необходимо, чтобы персонал, выполняющий эту операцию, был одет в чистую одежду без следов масла и имел чистый инструмент.

144. Смазка шпинделей кислородных вентилей должна производиться только специальными смазками.

145. При дезинфицировании кислородных и противодымных масок следует использовать только раствор нейтрального мыла, трехпроцентную перекись водорода и спирт-ректификат.

146. Работа по проверке исправности электрической цепи пиротехнических устройств в местах установки на ВС и на оборудовании должно выполняться при предварительно отсоединенных штепсельных разъемах от пиротехнических устройств.

147. Работы по техническому обслуживанию АиРЭО в нишах шасси, на закрылках, интерцепторах и элеронах следует производить, предварительно вывесив на органах управления подвижными поверхностями и шасси запрещающий знак "Не включать, работают люди!".

148. Техническое обслуживание огнетушителей должно выполняться в соответствии с нормативными правовыми актами по устройству и безопасной эксплуатации сосудов, работающих под давлением.

149. При установке стационарных огнетушителей на ВС для предотвращения действия реактивной силы, возникающей при внезапном самовскрытии затвора пироголовок, их штуцера должны быть закрыты технологическими заглушками, а предохранительный замок затвора соединен с пусковым рычагом. Заглушки и предохранительный замок затвора следует снимать только тогда, когда огнетушитель надежно закреплен и к нему присоединены все трубопроводы и электропроводка.

150. Работы на ВС по установке и снятию АиРЭО и контрольно-проверочной аппаратуры массой не более 10 кг. разрешается производить со стремянок, применяемых при эксплуатации данного типа ВС. При массе аппаратуры более 10 кг. следует применять средства механизации.

151. Демонтаж оборудования с конденсаторами, в которых заряд электрической энергии сохраняется длительное время, следует производить не ранее 10 минут после его выключения.

152. При осмотре внутреннего монтажа или работах в распределительных устройствах, панелях, электрощитах и пультах, замене коммутационной аппаратуры, поиске и устранении неисправностей в электросети, замене предохранителей, выполнении работ, связанных с применением огнегасящих жидкостей, устранении неисправностей в кислородной системе во избежание возникновения электрической дуги и поражения человека необходимо выключить бортовую сеть ВС и установить на выключатели аккумуляторов и выключатель аэродромного питания в кабине экипажа предупредительный вымпел: "Не включать!", выполненный в соответствии с требованиями ГОСТ.

153. Проверка работоспособности и наладка передатчиков бортовых РЛС и доплеровских измерителей с излучением в пространство сверхвысокочастотной (далее - СВЧ) энергии должна производиться только при отсутствии людей в зоне излучения, за исключением случаев, указанных в пункте 155 настоящих Правил.

Для предупреждения персонала о работе источников СВЧ-излучения устанавливаются знаки безопасности в соответствии с требованиями ГОСТ.

154. Плотность потока энергии электромагнитного поля (далее - ЭМП) должна быть не более значений, установленных соответствующим ГОСТ.

155. При необходимости проведения контрольных измерений в зоне излучения антенн персоналу необходимо применять средства индивидуальной защиты (защитные очки и комбинезон СВЧ или другие).

Глава 14. Требования к размещению производственного
оборудования и организации рабочих мест

156. Размещение контрольно-проверочной аппаратуры, приспособлений и временных энергетических коммуникаций внутри фюзеляжа ВС должно выполняться в соответствии с требованиями нормативно-технической документации и обеспечивать удобство и безопасность работ.

157. Работы по обслуживанию должны выполняться исправным маркированным инструментом и приспособлениями.

158. Контрольно-проверочная аппаратура должна своевременно проходить метрологическое обслуживание в установленном порядке.

159. Маршруты технического обслуживания ВС передвижными средствами контрольных испытаний и проверки должны выбираться в каждом конкретном случае для данного типа ВС, чтобы исключить столкновения и травмирование персонала.

160. Металлические нетоковедущие части передвижных источников электропитания и контрольно-проверочных лабораторий должны электрически присоединяться к стационарному заземляющему устройству на стоянке ВС, активное сопротивление которого должно быть не более 4 Ом.

161. При выполнении работ внутри фюзеляжа корпус контрольно-проверочной аппаратуры присоединяют к защитному заземлению.

162. Промывку и сушку оборудования следует производить в специально оборудованных для этих целей помещениях АТБ.

Глава 15. Требования к способам хранения и транспортировки
исходных материалов, изделий авиационной техники и отходов

163. Транспортирование АиРЭО должно производиться в специально оборудованных для этих целей контейнерах и тележках с установленными технологическими заглушками на штепсельных разъемах, штуцерах и волноводах.

164. Транспортирование заряженных огнетушителей должно производиться на специальных подставках в вертикальном положении затворами вверх с учетом требований безопасности, изложенных в пункте 149 настоящих Правил.

165. Бортовые авиационные аккумуляторы к ВС должны транспортироваться в штатных контейнерах с установленными пробками и крышками.

166. Контрольно-проверочную аппаратуру, унифицированные стенды и установки для проверки АиРЭО ВС следует транспортировать в футлярах штатной упаковки.

167. Пришедшие в негодность приборы, содержащие радиоактивные изотопы, следует передавать заводу-изготовителю или в специальную организацию для захоронения.

168. Отходы и использованные материалы должны утилизироваться и регенерироваться. Пришедшие в негодность приборы и оборудование, содержащие драгоценные металлы, должны утилизироваться с учетом сдачи вторичных металлов в соответствующие пункты переработки.

169. Хранение и транспортирование оборудования с радиоизотопными материалами должно производиться в соответствии с требованиями нормативных правовых актов Республики Казахстан, а также иной нормативно-технической документации.

Раздел 5. Требования к обслуживанию и ремонту радиотехнических
устройств воздушных судов
Глава 16. Требования к технологическим процессам и
производственному оборудованию

170. Производственные процессы и оборудование, используемое при ремонте и обслуживании радиотехнических устройств ВС, должны соответствовать санитарно-эпидемиологическим правилам и нормам организации технологических процессов и требованиям к производственному оборудованию, утверждаемым в соответствии с законодательством, а также нормативным правовым актам по безопасности труда, устанавливаемым для отдельных видов производственных процессов и оборудования.

171. Совершенствование производственных процессов и модернизация оборудования, используемых в обслуживании и ремонте радиотехнических устройств ВС, должны предусматривать проведение следующих мероприятий:

1) увеличение расстояния между источниками излучения электромагнитных полей и рабочим местом;

2) оборудование защитных экранов с поглощающими покрытиями от электромагнитного излучения между источником излучения и рабочим местом;

3) организация технологических процессов, предусматривающих сокращение времени работы с блоками радиотехнических устройств, являющихся источниками излучения электромагнитных полей;

4) сокращение времени пребывания работников в зонах облучения;

5) устранение возможности нахождения работников, непосредственно не связанных с процессом обслуживания и ремонта радиотехнических устройств в зонах облучения;

6) организация работ, связанных с электромагнитным излучением в пространство, при минимальных выходных мощностях, достаточных для их выполнения;

7) уменьшение длины волноводов и антенно-фидерных устройств от лабораторных стендов до антенных устройств;

8) сокращение числа разъемов и сочленений волноводов и антенно-фидерных устройств;

9) организация работ и конструирование лабораторных стендов, обеспечивающих выполнение производственных операций в рабочей позе "сидя" с возможностью обслуживания всех элементов оборудования.

172. Проверка, отработка и испытания радиотехнических устройств, установленных на ВС, должны осуществляться на площадках специального назначения территорий предприятия.

Допускается проведение проверки, отработки и испытаний радиотехнических устройств на местах стоянок ВС, предангарной площадке, ангарах, цехах при соблюдении требований настоящего раздела.

173. Проведение технологических операций проверки, отработки и испытаний всех радиотехнических устройств на излучающие антенные системы на перроне не допускаются.

174. Площадки специального назначения, места стоянок, предангарные площадки в части устройства должны соответствовать требованиям санитарных правил для АТБ предприятий, утверждаемых в соответствии с законодательством, СНиП.

175. Проверку, отработку и испытания радиотехнических устройств ВС на излучающие антенные системы, в том числе с применением дополнительных источников излучения (имитаторы "запроса", излучающие системы самолетных передвижных лабораторий) на территории предприятий следует проводить при соблюдении следующих требований:

1) расстояние от ВС до производственных и служебных зданий должно обеспечивать уровни электромагнитных полей в пределах допустимых норм в помещениях данных зданий;

2) прекращение всех видов работ, непосредственно не связанных с проверкой и испытаниями радиотехнических устройств на проверяемом ВС, на соседних стоянках, а также в зонах ориентации основных диаграмм направленности излучающих антенных систем.

176. Проверка, отработка и испытания бортовых метеонавигационных радиолокаторов должны осуществляться при ориентации основной диаграммы направленности излучения на летное поле.

Ориентация диаграммы направленности излучения в сторону производственных и служебных зданий не допускается.

177. Допускается проверка, отработка и испытания радиотехнических устройств на излучающие антенные системы при размещении ВС в ангаре (цехе) при соблюдении следующих требований:

1) прекращение всех видов работ, непосредственно не связанных с проверкой и испытаниями радиотехнических устройств, на проверяемом ВС;

2) вывод всех работников, непосредственно не связанных с испытаниями радиотехнических устройств на проверяемом ВС, из ангара (цеха) на период проведения испытаний;

3) наличие предупреждающей световой сигнализации на период проведения и звуковой сигнализации о начале и окончании испытаний.

178. Все виды работ с радиотехническими устройствами, при которых возможно поражение работников электрическим током, должны проводиться при выключенном электропитании данных устройств.

179. Для предотвращения случайного включения активного напряжения антенных систем при техническом обслуживании и ремонте ВС следует в кабине экипажа на выключатели электропитания радиотехнических устройств устанавливать предупреждающие знаки: "Не включать!".

180. Зоны возможного облучения при проверке, отработке и испытаниях радиотехнических устройств с использованием излучающих антенных систем, следует обозначать знаком: "Осторожно. Электромагнитное излучение".

181. Техническое обслуживание и ремонт снимаемых с ВС радиотехнических устройств следует производить в специально предназначенных для этих целей помещениях.

Допускается техническое обслуживание и ремонт данных радиотехнических устройств проводить на нестандартных лабораторных стендах при соблюдении требований, предъявляемых к стандартным стендам.

182. В помещениях проверки, испытаний, дефектации и ремонте радиотехнических устройств лабораторные стенды следует размещать по периметру помещения.

Допускается расположение лабораторных стендов друг за другом при условии экранирования источников электромагнитных полей от соседних рабочих мест.

183. Излучающие антенны, используемые для проверки и испытаний блоков метеонавигационных радиолокаторов на лабораторных стендах, следует размещать вне производственных помещений с ориентацией основной диаграммы направленности на летное поле с исключением облучения территории вокруг здания на расстоянии не менее 10 метров.

184. В случаях размещения излучающих антенн метеонавигационных локаторов в оконных проемах, последние следует экранировать радиозащитными стеклами (в соответствии с техническими условиями) или заземленной металлической сеткой с размером ячеек 3 на 3 миллиметра (далее - мм.).

185. При испытаниях и проверке радиотехнических устройств на лабораторных стендах вместо излучающих антенн следует применять эквиваленты нагрузки, а также использовать другие устройства, позволяющие снижать уровни электромагнитных полей: волноводные ответвители, ослабители и поглотители мощности.

186. Устройства разъемов и сочленений антенно-фидерных трактов и волноводов должны исключать утечку электромагнитных излучений, для чего следует применять "дроссельные фланцы", уплотнения сочленений волноводов с помощью прокладок (фосфористая бронза, медь, алюминий, свинец и другие металлы), дополнительные экраны.

187. Для исключения воздействия электромагнитных полей на организм работников, непосредственно проводящих проверку и испытания блоков радиотехнических устройств на лабораторных стендах, следует применять защитные экраны:

1) на стендах проверки метеонавигационных радиолокаторов, радиосистем ближней навигации (типа РСБН, А-312 и других), радиовысотомеров (типа РВ, А-031, А-037 и других), ограждающие рабочее место от волноводов;

2) на стендах проверки доплеровских измерителей скорости и угла сноса (типа ДИСС, ШО и других), самолетных ответчиков (типа СОМ-64, СО-69 и других, а также Изделие-020), ограждающие рабочее место от блоков, излучающих электромагнитные поля;

3) на стендах проверки связных и командных радиостанций, ограждающие рабочее место от блоков передатчиков;

4) на стендах проверки аварийных радиостанций (типа Р-851, Р-855УМ и других), ограждающие рабочее место от излучающей штыревой антенны.

188. Защитные экраны (стационарные и переносные) следует изготавливать из следующих материалов:

1) листовых электропроводящих материалов (сталь, медь) с толщиной листа не менее 0,5 мм.;

2) металлической сетки тканей (соответствующих ГОСТ), толщиной 0,3-1,3 мм. и размером ячеек 4 х 4 мм.;

3) фольги алюминиевой рулонной (соответствующей ГОСТ);

4) пластиков магнитодиэлектрических (марки ХВ-0,8; ХВ-2,0; ХВ-3,2 и других);

5) листовой резины (марки ВКФ-1, В2Ф2, В2Ф3 и других).

189. Разборку, монтаж и внесение изменений в высокочастотный тракт следует проводить только при выключенном генераторе электромагнитных излучений.

190. Проверка и испытания радиотехнических устройств на открытые выходные высокочастотные разъемы не допускается.

191. Рабочие столы для разборки (сборки), дефектации и ремонта радиотехнических устройств должны иметь гладкую прочную поверхность, изготовленную из диэлектрических материалов (винилпласта, гетинакса, линолеума и других аналогичных материалов).

192. Рабочее место для очистки и промывки блоков (панелей, деталей) радиотехнических устройств должно быть оборудовано местной вытяжной вентиляцией (бортовой отсос, зонт) и специальным столом, одна половина которого должна иметь гладкую прочную поверхность и покрыта винилпластом, гетинаксом или линолеумом, а другая - густой металлической сеткой, обеспечивающей стекание, промывающих жидкостей в легко сменяемые емкости (поддоны).

193. При техническом обслуживании и ремонте радионавигационных и радиолокационных устройств, в состав которых входят высоковольтные электровакуумные приборы, при снятых корпусах и включенном высоком (более 10 киловольт (далее - кВ) напряжении, радиационную защиту от ионизирующего (рентгеновского) излучения следует осуществлять в соответствии с требованиями санитарно-эпидемиологических правил и норм работы с источниками неиспользуемого рентгеновского излучения и других нормативных документов.

194. При проверке и испытаниях радиотехнических устройств в помещениях участков и лабораторий, пребывание работников, непосредственно не занятых данными работами, не допускается.

195. Проверку и испытания самолетных ответчиков с использованием имитаторов "запроса", техническое обслуживание и ремонт радиотехнических устройств в зоне излучения антенных систем бортовых метеонавигационных радиолокаторов на расстоянии до 5 метров от ВС, а также все виды работ в зонах электромагнитного излучения, превышающего предельно допустимые уровни электрической напряженности и плотности потока энергии, следует проводить с применением средств индивидуальной защиты.

Глава 17. Требования к организации рабочих мест

196. Рабочим местам при техническом обслуживании и ремонте радиотехнических устройств следует считать:

1) на площадках специального назначения, местах стоянок ВС, на предангарной площадке и в ангарах (цехах) всю рабочую зону выполнения данных работ около и внутри ВС;

2) в лабораториях и участках - все помещения, в которых проводятся данные работы на лабораторных стендах.

197. Рабочее место должно быть максимально защищено от воздействия вредных производственных факторов (электромагнитные поля, ионизирующее (рентгеновское) излучение, шум, вредные химические вещества и другие) и обеспечивать достаточный обзор рабочих органов оборудования и контролируемой зоны обслуживания.

198. Размещение основного и вспомогательного оборудования на рабочих местах для технического обслуживания и ремонта радиотехнических устройств, в состав которых входят высоковольтные электровакуумные приборы, являющиеся источниками неиспользуемого рентгеновского излучения, должно обеспечивать проходы и свободное пространство у лабораторных стендов не менее 1 метра.

199. Конструкция, оборудование и оснащение лабораторных стендов для технического обслуживания и ремонта радиотехнических устройств, снимаемых с ВС, должны обеспечивать возможность выполнения работ в пределах соответствующих зон моторного поля в положении сидя.

200. При ремонте и техническом обслуживании радиотехнических устройств в помещениях, где работа выполняется преимущественно сидя, рабочие стулья (кресла) должны быть подъемно-поворотными, обеспечивающими выполнение операций в рациональное позе. Покрытие сиденья, спинки и других элементов рабочего стула (кресла) должно быть полумягким, легко очищаемым от загрязнений.

Раздел 6. Требования по обеспечению безопасности при техническом
обслуживании воздушных судов с использованием электроустановок
Глава 18. Общие требования безопасности труда

201. При организации процесса технического обслуживания ВС с использованием электроустановок должны выполняться следующие мероприятия по обеспечению безопасности производственного процесса:

1) назначение лиц, ответственных за организацию работ;

2) оформление работы нарядом или распоряжением;

3) осуществление допуска к проведению работ;

4) организация надзора за проведением работ;

5) оформление перерыва в работе, перевода на другое рабочее место, окончания работы;

6) использование работ по совершенствованию технического обслуживания, достижений науки и техники, изобретений и рационализаторских предложений;

7) применение методов прекращения работы на неисправном электрооборудовании и своевременного устранения возникших неполадок.

202. Ответственность за безопасное производство конкретных работ по техническому обслуживанию ВС с использованием электроустановок возлагается на инженерно-технических работников, руководящих производством этих работ.

203. Повседневный контроль за соблюдением требований электробезопасности при техническом обслуживании должны осуществлять отдел (бюро, инженер) охраны труда и непосредственные руководители работ.

Глава 19. Требования к технологическим процессам

204. Проектирование, организация и проведение технологических процессов технического обслуживания ВС должны предусматривать:

1) устранение опасного и вредного воздействия электрического тока на работающих;

2) комплексную механизацию и автоматизацию тяжелых работ, выполняемых работающими, занятыми обслуживанием электроустановок;

3) применение малого напряжения и средств коллективной защиты работающих от поражения электрическим током;

4) своевременное получение информации о том, что уровень напряжения прикосновения может быть выше предельно допустимого соответствующим ГОСТ.

205. При техническом обслуживании ВС должны использоваться режимы работы электрооборудования, исключающие его перегрев и разряд статического электричества.

206. При обслуживании электрооборудования средств наземного обслуживания ВС должен соблюдаться следующий порядок:

1) места стоянки ВС и электроколонки, предназначенные для подключения средств наземного обслуживания и переносных ламп, в ночное время должны быть освещены;

2) обслуживание и ремонт силовых цепей должны выполняться со снятием напряжения;

3) перед началом работы необходимо произвести внешний осмотр электрооборудования средств наземного обслуживания и убедиться в отсутствии механических повреждений и целостности внешней оболочки питающего кабеля;

4) до подключения к бортовой электросети наземного источника электроэнергии необходимо убедиться в том, что переключатель (выключатель), подключающий его к бортовой электросети, не находится в положении, соответствующем включению наземного источника электроэнергии и плакат, запрещающий включение этого источника, не вывешен;

5) подключение наземных источников электроэнергии к бортовой электросети ВС и их отключение должно осуществлять допущенное к выполнению этой работы лицо с разрешения бригадира-электрика бригады, обслуживающей ВС;

6) перед каждым подключением наземного источника электроэнергии к бортовой электросети ВС необходимо проверить его напряжение и частоту. В случае недостаточной или чрезмерной величины напряжения и частоты наземный источник электроэнергии следует отключить. Установление причины ненормальной работы и устранение неисправности наземного источника электроэнергии должен осуществлять технический персонал, ответственный за поддержание этого источника в исправном состоянии;

7) при подключении к бортовой электросети наземного источника электроэнергии, требующего подключения к электроколонке, необходимо подсоединить его к бортовой электросети ВС, затем подключить к электроколонке, включить в работу и проверить напряжение и частоту;

8) подключение и отключение наземных источников электроэнергии к бортовой электросети ВС в процессе запуска и опробования авиадвигателей должен производить авиатехник, допущенный к выполнению этой работы, по команде лица, производящего запуск;

9) в случае необходимости электрооборудование под напряжением следует осматривать под непрерывным наблюдением лица из обслуживающего персонала с квалификационной группой по технике безопасности не ниже III с обеспечением безопасного расположения работающего;

10) определить наличие напряжения в электрической цепи необходимо в диэлектрических перчатках и только прошедшим проверку измерительным средством, соединяя его с цепью с помощью гибких проводов, оканчивающихся щупами;

11) в условиях дождя, снега, тумана и измороси не допускаются работы, требующие применения защитных изолирующих средств. При этом допускается производить присоединение (отсоединение), оперативное переключение и другие работы, не требующие использования изолирующих средств в любых условиях;

12) при аварии (отказе или существенном повреждении) электрооборудования обслуживающему персоналу необходимо немедленно отключить средство наземного обслуживания ВС, выяснить и устранить причину возникновения и последствия аварии и только после этого следует продолжить работу по техническому обслуживанию ВС.

207. При техническом обслуживании ВС должны применяться знаки безопасности, соответствующие ГОСТ.

208. ВС, на котором не производится техническое обслуживание и подготовка к полету, должно быть обесточено и заземлено в соответствии с ГОСТ.

209. Допускается применять переносные электрические светильники постоянного тока напряжением не выше 24 В и переменного - не выше 12 В.

210. Требования электробезопасности при использовании переносных электрических светильников должны выполняться в соответствии с нормативными актами по технической эксплуатации электроустановок потребителей и техники безопасности при эксплуатации электроустановок потребителей.

211. Техническое обслуживание ручных электрических машин, паяльников, переносных электрических светильников и их проверка должны проводиться работающими, имеющими квалификационную группу по технике безопасности не ниже III.

212. Система управления и контроля технологическими процессами технического обслуживания ВС должна обеспечивать защиту работающих от опасного и вредного воздействия электрического тока, а также отключение производственного оборудования или его остановку в обычных условиях эксплуатации или в аварийной ситуации.

213. Источниками опасного и вредного воздействия электрического тока на работающих при техническом обслуживании ВС могут быть:

1) однофазное прикосновение;

2) однополосное прикосновение;

3) двухфазное прикосновение;

4) двухполосное прикосновение;

5) попадание в зону растекания тока;

6) приближение к неизолированным частям, находящимся под напряжением, на расстояние меньше безопасного;

7) прикосновение к металлическим нетоковедущим частям, оказавшимся под напряжением в результате повреждения изоляции;

8) прикосновение к человеку, находящемуся под напряжением;

9) действие электрической дуги;

10) действие атмосферного электричества при грозовых разрядах.

Глава 20. Требования к размещению производственного
оборудования и организации рабочих мест

214. Расстояние между электрическими проводами, кабелями, разматываемыми в зоне обслуживания ВС, и металлическими стремянками, машинами спецавтотранспорта должно быть не менее 1,5 метра.

215. Расстояние в свету от корпусов средств наземного обслуживания до корпуса электроустановки должно быть не менее 1 метра, а до ее пульта управления не менее 2 метров.

216. Рабочее место на средствах наземного обслуживания ВС должно быть оснащено включающим устройством, окрашенным в красный цвет, для снятия напряжения с размещенного на этих средствах электрооборудования при возникновении неисправности. Рабочее место на наземных источниках электроэнергии дополнительно должно быть оснащено освещенными вольтметром и амперметром для каждой розетки бортового электрического соединителя аэродромного питания.

Раздел 7. Требования по обеспечению снижения влияния статического
электричества в технологических процессах обслуживания
и ремонта воздушных судов
Глава 21. Общие требования безопасности труда

217. Настоящий раздел содержит требования по снижению влияния статического электричества (далее - СЭ) и распространяется на следующие технологические процессы обслуживания и ремонта ВС:

1) обслуживание ВС после посадки;

2) консервация и мойка авиационной техники (далее - АТ) легко-воспламеняющимися жидкостями (далее - ЛВЖ) и специальными жидкостями;

3) очистка поверхностей АТ от загрязнений и лакокрасочных покрытий органическими смывками и растворителями, а также пескодробеструйным способом;

4) нанесение лакокрасочных покрытий на поверхности АТ кистью и методом распыления;

5) ремонт радиоэлектронного оборудования (далее - РЭО); производство и эксплуатация изделий, содержащих электризующиеся текстильные, полимерные, композиционные и изоляционные материалы.

218. Работникам, занятым в процессах технического обслуживания и ремонта ВС следует знать, что:

1) заряд СЭ, образующийся на обшивке ВС при полетах в облаках и осадках, а также при работе двигателей, может сохраняться длительное время после посадки, если не обеспечивается эффективное стекание зарядов на землю, например, из-за неисправности метелок токосъемников или высокого (более 10 ⁹ Ом) электрического сопротивления покрытия взлетно-посадочной полосы (далее - ВПП), рулежной дорожки (далее - РД) и места стоянки ВС;

2) электризация ВС на земле может наблюдаться в условиях грозовой деятельности в зоне аэропорта вследствие электростатической индукции, а также при заправке, мойке, окраске ВС, если последнее не заземлено, и покрытие мест стоянки или пола на участке покраски обладает хорошими изоляционными свойствами (электрическое сопротивление более 10 ⁹ Ом);

3) твердые тела приобретают заряд при соприкосновении и последующем разъединении их поверхностей в результате обмена зарядами, обусловленного контактной разностью потенциалов (электризация при разматывании рулонов и взаимном перемещении полимерных, композиционных и других материалов, при движении транспортерных лент и других транспортных средств, при трении одежды человека об поверхности оборудования производственных помещений, при упаковке, распаковке изделий);

4) заряды статического электричества образуются и накапливаются преимущественно на диэлектрических материалах и незаземленных металлических объектах;

5) твердые металлодисперсные материалы электризуются при дроблении, при взаимном соударении со стенками трубопровода при движении в турбулентном потоке газа; в результате захвата из окружающий среды ионов вследствие избирательной адсорбции (пневмоабразивная обработка, нанесение лакокрасочных покрытий);

6) электрические заряды в жидкостях образуются при разбрызгивании и свободном падении, при движении внутри труб и замкнутых сосудов (заправка ВС, наполнение емкостей и слив жидкостей из них, мойка поверхностей АТ, окраска пульверизационным способом). Усилению электризации диэлектрических жидкостей способствует разбрызгиванию оставшейся воды на дне емкости при заполнении диэлектрической жидкостью, прохождение газа через слой жидкости или сыпучего материала;

7) электрические заряды в потоках газа и парах возникают в основном из-за наличия в струе мельчайших частиц в твердой и жидкой фазах, а также при дроблении жидких и твердых частиц в газовом потоке.

219. Для предотвращения накопления заряда СЭ металлические и электропроводящие неметаллические элементы конструкции технологического оборудования должны быть заземлены в соответствии с требованиями ГОСТ.

220. Величина электрического сопротивления заземляющего устройства не должна превышать 100 Ом (согласно соответствующему ГОСТ), если к ней не предъявляются специальные требования.

221. Снижение уровня статической электризации в технологических процессах обслуживания и ремонта АТ обеспечивается также:

1) уменьшением скорости перемещения электризующихся материалов (жидкостей, аэрозолей, твердых поверхностей);

2) увеличением электропроводности жидких и твердых материалов;

3) увеличением относительной влажности воздуха в зоне электризации;

4) введением в материал проводящих присадок или наполнителей;

5) нанесением антистатических и проводящих покрытий или проводящей сетки на диэлектрическую поверхность;

6) применением нейтрализаторов статического электричества индукционного, высоковольтного, радиоактивного типов, ионного и аэрозольного электрогазодинамических нейтрализаторов;

7) устранением побочных источников образования зарядов (при разбрызгивании, вспенивании жидкостей, всклубливании пыли).

Глава 22. Требования электростатической безопасности при
обслуживании воздушных судов после посадки

222. Для обеспечения электростатической безопасности электростатической безопасности при послеполетном обслуживании ВС необходимо:

1) независимо от наличия на ВС бортового заземляющего устройства оснастить места стоянок ВС переносными токоотводящими устройствами;

2) токоотводящее устройство должно состоять из токоотводящего троса со штырем заземления;

3) в качестве токоотводящего троса следует применять гибкий металлический трос диаметром 2,5-3 мм.

223. Инженерно-авиационная служба (инженер, техник) при встрече после посадки и приемке ВС на место стоянки:

1) перед заземлением ВС с помощью бортового заземляющего устройства снимает с ВС заряд статического электричества в следующей последовательности:

подсоединяет штырь заземления переносного токоотводящего устройства к аэродромному заземлителю;

обеспечивает стекание остаточного заряда с корпуса ВС соединением токоотводящего троса с чистой неокрашенной поверхностью ВС (например, стойкой шасси);

2) перед выполнением работ после посадки ВС по обслуживанию и ремонту РЭО, предварительно снимает заряд статического электричества с диэлектрической поверхности обтекателя указанного РЭО с помощью переносного токоотводящего устройства путем его перемещения по указанной поверхности.

224. Не допускается прикасаться незащищенными участками тела к металлическим и диэлектрическим элементам конструкции ВС до снятия с них остаточного заряда.

Глава 23. Требования электростатической безопасности
при использовании легко-воспламеняющихся жидкостей

225. При обезжиривании и мойке деталей АТ с помощью ЛВЖ обязательно введение в жидкость антистатических присадок или применение негорючих жидкостей.

226. При обезжиривании, окраске и очистке поверхностей с помощью ЛВЖ или пневмоабразивным методом технологическое оборудование, инструменты, наконечники пневмо-гидрошлангов, обрабатываемые изделия должны быть заземлены в соответствии с требованиями настоящих Правил.

227. Инструменты и технологическая оснастка, используемые при обезжиривании, очистке и окраске поверхностей должны быть выполнены из металлов, не образующих искр.

228. Для нанесения ЛВЖ и лакокрасочных покрытий (далее - ЛКП) на поверхность деталей должны использоваться кисти только из натурального волоса.

229. Для протирки и удаления ЛВЖ с поверхности деталей допускается использование ветоши только из хлопчатобумажных тканей.

230. Покрытия полов в производственных помещениях должны быть выполнены из материалов с удельным объемным сопротивлением не более 10 ⁸ Ом согласно соответствующему ГОСТ.

В других случаях применять антистатические покрытия или армировать поверхность полов металлами, не образующими искр.

231. При отсутствии данных об удельном объемном электрическом сопротивлении материала в техническом паспорте или технических условиях, величина удельного объемного сопротивления материала определяется в соответствии с ГОСТ энергетической службой предприятия.

232. При выполнении операций обезжиривания, очистки и окраски поверхностей АТ необходимо работать в хлопчатобумажной плотно застегнутой спецодежде.

233. Не допускается работа в одежде из материалов с удельным поверхностным электрическим сопротивлением более 10 ⁷ Ом-м (в соответствии с ГОСТ), способствующих образованию СЭ.

234. Для предотвращения накопления на рабочих, выполняющих операции по очистке, окраске и обезжириванию поверхностей, зарядов статического электричества необходимо применять:

1) антистатические браслеты с сопротивлением цепи заземления 10 ⁶ Ом, соединенные многожильным проводом с заземлителем;

2) антистатическую обувь с электрическим сопротивлением между подпятником и ходовой стороной подошвы (10 ⁶+10 ⁸ Ом).

Глава 24. Требования безопасности
при ремонте радиоэлектронного оборудования воздушного судна

235. Для покрытия полов производственных помещений, в которых выполняются технологические операции монтажа и ремонта РЭО, следует использовать материалы с удельным объемным электрическим сопротивлением не более 10 ⁸ Ом-м.

236. Технологические операции монтажа и ремонта РЭО необходимо выполнять на столах, покрытых материалом с удельным объемным сопротивлением не более 10 ⁸ Ом-м.

237. Допускается применение в качестве покрытий столов металлических листов, заземленных через резистор сопротивлением 1 Ом.

238. На рабочих местах все металлические и электропроводные неметаллические части технологического, испытательного и измерительного оборудования должны быть заземлены согласно требованиям соответствующих ГОСТ, независимо от применения других методов защиты от СЭ.

239. К каждому рабочему месту, предназначенному для проведения операций монтажа и ремонта РЭО должно быть проведено заземление для подключения антистатических браслетов.

240. Операции по монтажу и ремонту РЭО необходимо проводить в специальной одежде из хлопчатобумажной ткани.

241. При проведении операций монтажа и ремонта РЭО обязательно применение антистатических браслетов.

242. Антистатические браслеты должны быть подключены к заземляющей шине через сопротивление 1 Ом посредством гибкого изолированного проводника, обеспечивающего свободу перемещения персонала при выполнении операций монтажа и ремонта РЭО.

243. Соединение проводника с браслетом должно быть разъемным и исключить возможность случайного разъединения.

244. Приспособления, электрически соединяющие выводы полупроводниковых приборов и микросхем в процессе транспортировки и хранения, должны сниматься непосредственно перед входным контролем или монтажом с обязательным применением антистатических браслетов.

Глава 25. Требования безопасности при выполнении технологических
операций с электризующимися текстильными, полимерными,
композиционными и изоляционными материалами

245. Все металлические элементы технологического оборудования должны быть заземлены и окрашены ЛКП.

246. Воздух рабочей зоны производственных помещений, где выполняются технологические операции с электризующимися материалами, должен иметь относительную влажность 65 ±5 %.

247. Для контроля за величиной относительной влажности производственные помещения должны быть укомплектованы соответствующими приборами.

248. Покрытия столов для раскроя материалов необходимо выполнять из антистатических материалов или армировать металлом.

249. С целью эффективного удаления зарядов СЭ с текстильных электризующихся материалов, рабочие места, где выполняются технологические операции раскатывания рулонов, следует оборудовать устройствами для распыления жидкости пульверизационным способом или установками для увлажнения поверхности материала.

250. Рабочие места, где выполняются технологические операции по раскатыванию рулонов полимерных пленочных материалов, необходимо оборудовать нейтрализаторами статического электричества индукционного типа, соответствующими ГОСТ.

251. При выполнении технологических операций с материалами в пределах одного производственного помещения следует соединять в один блок установку, обеспечивающую стекание заряда путем увлажнения поверхности материала, с индукционными нейтрализаторами.

Глава 26. Требования безопасности, необходимые для обеспечения
снижения уровня электризации в производственных помещениях

252. Величину относительной влажности воздуха в помещениях, где используются декоративно-отделочные электризующиеся материалы, покрытия, пленки, следует поддерживать более 50 %.

253. Электризующиеся покрытия полов, декоративно-отделочные плиты, панели, покрытия столов, стоек и пультов необходимо армировать металлом, применять электропроводящее покрытие с последующим его заземлением или осуществлять протирку электризующихся поверхностей антистатическими препаратами.

Раздел 8. Требования безопасности и охраны труда при техническом
обслуживании пассажирского, бытового и аварийно-спасательного
оборудования в технологических процессах обслуживания
и ремонта воздушных судов
Глава 27. Общие требования безопасности труда

254. Разработку, организацию, выполнение и совершенствование процессов технического обслуживания пассажирского, бытового и аварийно-спасательного оборудования (ПБиАСО) ВС следует проводить в соответствии с требованиями ГОСТ, настоящих Правил, регламентов технического обслуживания самолетов, технологических указаний по выполнению данных регламентов и другой нормативно-технической документации.

255. При техническом обслуживании ПБиАСО ВС на работающих воздействуют следующие опасные и вредные производственные факторы:

1) перемещаемые вручную механизмы, трапы, стремянки, лестницы, подставки, оборудование;

2) незащищенные подвижные элементы применяемых самоходных машин и оборудования (створки капотов, штанги, стрелы, площадки), заправочные и сливные рукава и шланги, тросы, коммуникации энергоснабжения и т.д.;

3) подвижные части ПБиАСО ВС - двери, входные трапы, крышки люков, форточки кабины экипажа, створки, лотки, панели, полки, столики, контейнеры, лифты, откидные сиденья членов экипажа;

4) падающие съемные изделия ПБиАСО, удерживаемые специальными устройствами (замками, фиксаторами, задвижками, ремнями);

5) выступающие элементы изделий и конструктивных элементов внутри фюзеляжа ВС - ручки, кронштейны, упоры отсеков ВС и другие;

6) надувные аварийные бортовые авиационные желоба и спасательные бортовые авиационные плоты при их выбросе и наполнении газом внутри фюзеляжа ВС;

7) динамическое воздействие газовых и водяных струй, а также аэрозольных струй при дезинфекции внутренних объемов ВС;

8) повышенная температура поверхностей оборудования, электрокипятильников, электроплиток, электродуховых шкафов;

9) повышенная или пониженная влажность, подвижность и температура воздуха рабочей зоны;

10) повышенный уровень радиоактивных излучений;

11) повышенная температура моющих растворов, струй горячего воздуха для сушки изделий;

12) загромождение рабочих мест и рабочих зон внутри объемов фюзеляжа ВС изделиями авиационной техники, материалами, инструментами, коммуникациями энергоснабжения;

13) разрушающиеся конструкции аварийных лестниц, аварийных бортовых авиационных желобов, аварийных канатов при проверке их работоспособности, а также сосуды, работающие под давлением;

14) повышенная влажность одежды и обуви при проливе воды, моющих растворов и химических жидкостей во время выполнения уборочных работ, заправки водой и химическими жидкостями соответствующих баков ВС;

15) неровности и складки ковровых дорожек;

16) острые кромки битой посуды при уборке мусора;

17) повышенное значение напряжения в электрической цепи, замыкание которой может пройти через тело человека, при применении электрифицированного инструмента и оборудования;

18) расположение рабочего места или рабочей зоны на расстоянии менее 2 метров от неогражденных перепадов по высоте на 1,3 метра и более;

19) недостаточная освещенность при техническом обслуживании ПБиАСО в технических отсеках ВС;

20) химические вещества, применяемые при мойке и чистке ПБиАСО, проникающие в организм через органы дыхания и попадающие на слизистые оболочки;

21) струи истекающих газовых смесей при проверке работоспособности ПБиАСО ВС.

256. Уровни опасных и вредных производственных факторов, указанных в пункте 255 настоящих Правил не должны превышать предельно допустимых значений, установленных соответствующим ГОСТ.

257. Производственное оборудование, применяемое при техническом обслуживании ПБиАСО ВС, должно соответствовать требованиям ГОСТ.

258. Вредные моющие растворы, мусор, рабочие жидкости и другие опасные и вредные вещества следует утилизировать, дегазировать и очищать с целью предотвращения загрязнения окружающей среды в соответствии с нормативными правовыми актами по дезинфекции воздушных судов.

Глава 28. Требования к технологическим процессам

259. К техническому обслуживанию ПБиАСО ВС следует приступать при состоянии воздушной среды внутри объемов фюзеляжа, соответствующем требованиям ГОСТ.

Слив нечистот из сливных баков следует производить в специально оборудованный приемник, не допускающий разлива (разбрызгивания) жидкости.

260. По вертикальным, вмонтированным в верхнюю палубу пассажирского салона лестницам допускается перемещение инженерно-технического персонала без груза. Транспортирование оборудования и приборов следует производить через входные двери по трапам, соблюдая меры предосторожности от падения и повышенного скольжения.

261. При техническом обслуживании грузо-пассажирских лифтов и их элементов необходимо принять меры, исключающие самопроизвольное движение лифта.

262. Проверку работоспособности блокировочных устройств грузо-пассажирских лифтов следует проводить, предварительно приняв меры по своевременному отключению электропитания лифта, когда кабина или его элементы могут двигаться до крайних положений.

263. Проверка работоспособности грузо-пассажирских лифтов должна производиться с использованием балласта, масса которого указана в паспорте лифта. Включать лифт для работы допускается только после всесторонней проверки его исправности.

264. При выпуске входных трапов для посадки пассажиров, рампы и боковых створок отсеков, необходимо обеспечить связь с лицом, обслуживающим эту систему и находящимся на земле, визуально или по специальному переговорному устройству (рация). При проверке работоспособности трапов для посадки пассажиров, рампы и боковых створок грузовых отсеков людей из зоны их движения следует вывести.

265. Техническое обслуживание люков и боковых створок грузовых отсеков, рамп следует производить, предварительно включив блокировочные устройства, снизив давление до нуля, отключив электропитание или установив струбцины и ограничители их движения. На управляющие устройства следует устанавливать предупредительную надпись: "Не включать! Работают люди".

266. Обслуживающему персоналу необходимо перемещаться по грузовым отсекам с соблюдением мер предосторожности, исключающих движение по вращающимся элементам оборудования.

267. Проверку работоспособности нагревательного буфетно-кухонного оборудования следует выполнить с применением средств индивидуальной защиты (рукавицы, перчатки), а также средств, указанных в руководстве по технической эксплуатации.

268. Выполнение работ с датчиками уровня системы канализации следует производить в соответствии с требованиями нормативно-технической документации, утвержденной в установленном порядке.

269. Уборка внутренних помещений ВС должна производиться веществами и моющими средствами, предусмотренными соответствующей нормативно-технической документацией.

270. При применении моющих и чистящих средств в процессе уборки внутренних помещений, пассажирского и бытового оборудования ВС необходимо принять меры безопасности, изложенные в инструкциях по применению этих веществ.

271. К устранению неисправностей в газовых и водяных коммуникациях и оборудовании, находящемся под давлением, следует приступать, предварительно снизив давление до нуля.

272. Перед зарядкой, разрядкой водяных и газовых систем ПБиАСО ВС необходимо убедиться в правильности установки распределительных кранов и надежности соединения заправочных, сливных рукавов и шлангов с соответствующими штуцерами на панелях фюзеляжа ВС, удалив от заправочных агрегатов и машин персонал, не занятый этой работой.

273. Перед заправкой водяных баков ВС водой необходимо убедиться в отсутствии закупорки дренажных трубопроводов.

274. При осмотре, проверке, демонтаже и монтаже контейнеров надувных аварийных бортовых авиационных желобов и надувных спасательных бортовых авиационных плотов следует приступать к обслуживанию, предварительно убедившись, что исключена возможность автоматического выброса и наполнения желоба или плота смесью в пассажирском салоне или в месте размещения аварийного желоба или надувного спасательного плота.

Демонтаж плотов и надувных желобов следует производить после исключения подачи воздуха и стравливания его из внутренних объемов.

275. При проверке работоспособности аварийного бортового авиационного желоба, прежде чем приводить в движение ручку аварийного открытия двери для впуска желоба, следует поставить предохранительный ремень на проем двери и удалить проверяющего из зоны возможного движения аварийного желоба.

276. При проверке работоспособности аварийных бортовых авиационных желобов, лестниц, канатов под нагрузкой необходимо проверить визуально крепление этого оборудования к конструкции ВС.

277. Перемещение персонала по салону ВС допускается только по закрепленным ковровым дорожкам при отсутствии на них складок и неровностей.

278. Уборку мусора, отходов и битой стеклянной посуды следует производить в хлопчатобумажных рукавицах.

Глава 29. Требования к исходным материалам и изделиям
авиационной техники

279. При техническом обслуживании ПБиАСО ВС должны применяться только те растворители и моющие составы, которые указаны в технологических картах на выполнение работ или другой документации, утвержденной в установленном порядке.

280. Температура воды и водных растворов для мойки и влажной уборки ПБиАСО ВС должна находиться в пределах 18-50 ⁰С.

Качество воды должно соответствовать требованиям ГОСТ и санитарно-эпидемиологических правил и норм.

281. Температура струи горячего воздуха для сушки изделий ПБиАСО ВС не должна превышать 70 ⁰С.

Глава 30. Требования к способам хранения и транспортировки
исходных материалов, изделий авиационной техники и отходов

282. Хранение, перемещение исходных материалов для технического обслуживания ПБиАСО ВС, а также изделий авиационной техники и отходов должно выполняться в соответствии с ГОСТ.

283. Датчики уровня системы канализации по окончании их срока службы или при обнаружении неисправностей в них должны быть отправлены на завод-изготовитель или в специализированную организацию в установленном порядке.

Раздел 9. Требования безопасности и охраны труда при техническом
обслуживании шасси воздушных судов
Глава 31. Общие требования безопасности труда

284. Разработку, организацию, выполнение и совершенствование процессов технического обслуживания шасси ВС следует проводить в соответствии с требованиями ГОСТ, настоящих Правил, регламентов технического обслуживания самолетов, технологических указаний по выполнению данных регламентов и другой нормативно-технической документации.

285. При выполнении технического обслуживания шасси ВС на работающих воздействуют следующие опасные и вредные производственные факторы:

1) движущиеся самоходные и перемещаемые вручную машины, механизмы и приспособления для технического обслуживания шасси ВС, передвижные электроустановки, гидроподъемники, универсальные передвижные гидроагрегаты и другие, тележки с баллонами сжатых газов, машины для заправки сжатыми газами и гидросмесями и тому подобное), а также колеса шасси;

2) обрушивающееся ВС, в том числе при вывешивании его на подъемниках для проверки уборки и выпуска шасси, управления поворотом передней опоры;

3) падающие изделия авиационной техники при использовании грузоподъемных устройств, падающие инструменты и агрегаты шасси при монтажно-демонтажных работах;

4) подвижные элементы ВС (створки гондол и ниш шасси, детали механизмов уборки, выпуска и поворота стоек шасси, колеса и их тормозные устройства), подвижные элементы наземных подъемных механизмов и производственного оборудования;

5) разлетающиеся осколки, элементы, детали агрегатов шасси, работающих под давлением, баллонов со сжатыми газами, а также пневматиков колес шасси;

6) истекающие струи газа и жидкостей из сосудов, трубопроводов и агрегатов шасси, работающих под давлением;

7) повышенная или пониженная температура элементов конструкции и агрегатов шасси вследствие повышенной или пониженной температуры воздуха рабочей зоны;

8) повышенные скорости воздушных атмосферных потоков;

9) выступающие части и острые кромки агрегатов шасси и производственного оборудования (подкосы, замки, кронштейны, створки);

10) расположение рабочего места или рабочей зоны на расстоянии менее 2 метров от неогражденных перепадов по высоте на 1,3 метра и более;

11) повышенная температура тормозных устройств и других деталей шасси после посадки ВС;

12) повышенный уровень статического электричества на опорах шасси после посадки ВС при отсутствии контакта заземлителей с землей;

13) повышенное значение напряжения электрической цепи, замыкание которой может пройти через тело человека;

14) недостаточная освещенность в нишах, отсеках и гондолах шасси;

15) повышенный уровень шума от работающих силовых установок ВС, спецавтотранспорта и механизированного инструмента;

16) повышенная запыленность и загазованность воздуха в зоне технического обслуживания ВС;

17) опасность возникновения пожара, связанная с применением ГСМ при техническом обслуживании не обесточенного ВС, а также с наличием повышенной температуры агрегатов шасси;

18) химические вещества, входящие в состав применяемых смывок, грунтовок и красок, а также ГСМ (бензин, керосин, минеральные и синтетические масла и смазки) и спецжидкостей (СМГ-10, НГЖ-4, "Арктика" и другие), проникающие в организм через органы дыхания, желудочно-кишечный тракт, кожные покровы и слизистые оболочки;

19) физические перегрузки статические при техническом обслуживании агрегатов в нишах, отсеках и гондолах шасси;

20) физические перегрузки динамические при перемещении оборудования, гидроподъемников и гидродомкратов, колес шасси и баллонов со сжатыми газами;

21) нервно-психические перегрузки, возникающие в связи с установкой ВС на подъемники при проверке работы шасси.

286. К техническому обслуживанию шасси ВС следует приступить при условии выполнения требований соответствующего ГОСТ.

287. Организация и выполнение технического обслуживания шасси ВС должны исключать или уменьшать до допустимых норм и уровней воздействие опасных и вредных производственных факторов на работающих.

288. К техническому обслуживанию колес шасси следует приступать только после их охлаждения.

289. Установка ВС на подъемники должна производиться в соответствии с технологическими указаниями для ВС данного типа. Подъем ВС следует производить равномерно по команде лица, ответственного за техническое обслуживание шасси (бригадира, инженера смены).

290. Опорные узлы подъемных устройств при вывешенном ВС должны надежно стопориться для предотвращения самопроизвольного складывания и смещения.

291. При выпуске и уборке шасси ВС, вывешенного на подъемниках, не допускается проведение других видов технического обслуживания и нахождения людей внутри ВС (за исключением лица, производящего управление уборкой и выпуском шасси из кабины экипажа), на его наружных поверхностях.

При этом должна обеспечиваться устойчивая двухсторонняя связь между техническим персоналом, находящимся в кабине экипажа и на земле: на открытых площадках - с помощью переносных радиостанций; в ангарах - по переносным радиостанциям и голосом.

292. Ответственному должностному лицу (бригадир, инженер смены) перед началом работы по техническому обслуживанию шасси необходимо изучить и оценить степень безопасности выполнения всех операций, принять необходимые меры и постоянно контролировать безопасность выполнения каждой операции.

293. При выполнении работ в нишах шасси, когда применение стремянок с высотой ограждения 1 метр не представляется возможным, следует применять предохранительные пояса.

294. При техническом обслуживании шасси, систем ВС, не относящихся к шасси, и других работах на ВС, когда может возникнуть опасность складывания шасси или самопроизвольного движения подвижных его элементов (створок шасси, подкосов, цилиндров), должны быть приняты меры безопасности.

295. При работах в нишах шасси на рукоятки управления уборкой и выпуском шасси следует вывешивать трафарет "Не включать! Работают люди".

296. Персоналу, принимающему участие в вывешивании ВС на подъемники, необходимо быть проинструктированным о действиях в случае аварийной ситуации. Необходимо, чтобы управление уборкой и выпуском шасси на вывешенном ВС из кабины экипажа осуществлялось лицом, имеющим достаточный опыт технического обслуживания ВС данного типа.

297. Перед разборкой амортизаторов необходимо полностью стравить давление жидкости и газа, а при зарядке и стравливании давления жидкости и газов из амортизаторных стоек, пневматиков и газов из баллонов необходимо надежно закреплять зарядные клапаны, предотвращая выброс гидравлической жидкости, воздуха, азота и попадание их на обслуживающий персонал.

298. Демонтаж покрышек колес должен производиться при отсутствии давления воздуха в пневматиках в соответствии с требованиями инструкций по технической эксплуатации используемых стендов для монтажа и демонтажа колес.

299. Зарядку пневматиков колес после монтажа следует выполнять с применением защитного ограждения.

300. Перед подключением к сети передвижных электроустановок для обслуживания шасси необходимо обеспечить их надежное заземление.

301. Работы по техническому обслуживанию шасси с применением подсвета следует производить только с помощью переносных ламп напряжением переменного тока 12 В, постоянного тока 24 В.

302. При применении аэродромных подогревателей для удаления льда с шасси необходимо соблюдать температурный и технологический режим работы подогревателя в соответствии с инструкциями и технологическими указаниями при работе с моторными подогревателями. Следует принять меры, исключающие касание нагретых элементов подогревателя и попадание горячего воздуха на изоляцию электропроводки, колеса шасси и баллоны со сжатыми газами, а также на открытые участки тела человека.

303. Ремонт элементов и узлов шасси и удаление коррозии должны выполняться в строгом соответствии с технологическими указаниями и с принятием мер, предотвращающих выбрасывание металлических стружек и образование острых кромок и заусениц.

304. Применение ЛВЖ и горючих жидкостей для очистки деталей шасси допускается только с использованием ванночек, противней, волосяных кистей и салфеток из хлопчатобумажной ткани способами, исключающими разлив, разбрызгивание и попадание жидкостей на кожу и резиновые изделия. Не допускается выполнение этих работ одновременно с применением источников тепла, включением (выключением) потребителей электроэнергии на ВС и в непосредственной близости от места работ, а также других работ, при которых возможно искрообразование.

Возобновление работ по техническому обслуживанию шасси допускается только после проветривания и удаления паров использованных жидкостей. Использование для промывки шасси бензина Б-70 без присадки АКОР-1 не допускается.

305. Работы на шасси, связанные со снятием или нанесением ЛКП, а также работы по замене смазки в узлах и деталях шасси и заправке гидрожидкостями следует производить с применением средств индивидуальной защиты органов зрения, дыхания и кожных покровов персонала.

306. Монтаж и демонтаж узлов шасси, колес, лыж и поплавков штучной массой более 20 кг. следует производить, используя средства механизации.

307. При выполнении работ в труднодоступных местах в отсеках шасси необходимо выбирать наиболее рациональное положение работающего с целью предупреждения травмирования его об острые и выступающие части и детали. Во избежание физических перегрузок при работах в неудобных положениях и ограниченном пространстве необходимо оптимально чередовать нагрузку и отдых.

308. При передаче списанных ВС для наземного использования другими организациями необходимо применять конструктивные меры для глухой фиксации стоек шасси, не допускающие складывание их и движение даже при работе органов управления шасси.

В документах на передачу следует указывать, что демонтаж ВС другими организациями следует производить в присутствии авиационных специалистов.

Глава 32. Требования к исходным материалам и изделиям
авиационной техники

309. Зарядка амортизационных стоек и цилиндров-демпферов шасси должна производиться азотом первого или второго сорта в соответствии с ГОСТ.

310. Гидрожидкости следует хранить в специально предназначенной для этих целей герметичной таре. Не допускается сливать ее в канализацию. Утилизация отобранной жидкости должна осуществляться путем сжигания в топках с основным топливом.

311. Смазка шарниров, подшипников колес и других смазываемых узлов шасси должна производиться смазочными материалами в соответствии с технологическими указаниями и картами смазки для данного типа ВС.

312. Паспортизированные агрегаты и изделия шасси, требующие замены в процессе эксплуатации (авиационные машины, тормозные устройства), должны иметь технические паспорта.

313. Гидравлические подъемники и другие грузоподъемные устройства должны быть освидетельствованы и снабжены трафаретами с указанием даты очередного освидетельствования.

314. При техническом обслуживании и ремонте шасси допускается применение специальных ключей и приспособлений только из комплекта наземного оборудования конкретного типа ВС.

Глава 33. Требования к размещению производственного
оборудования и организации рабочих мест

315. Технологическое наземное оборудование, применяемое при техническом обслуживании шасси, должно устанавливаться вне маршрутов перемещения обслуживающего персонала с целью исключения столкновения с выступающими частями оборудования.

316. Установка оборудования (подъемников, страховочных ложементов и опор передвижных гидроагрегатов и других) должна и исключать возможность его падения при перемещении при случайных соприкосновениях с ним или сотрясениях ВС.

317. Инструмент должен быть промаркирован и размещаться только в специальных сортовиках.

Не допускается размещение инструмента на деталях и узлах шасси, а также на искусственном покрытии места стоянки или на земле.

318. Техническое обслуживание высокорасположенных деталей и узлов шасси должно выполняться с применением стремянок, имеющих высоту ограждения рабочих площадок 1 метр. При невозможности использования таких стремянок на отдельных видах работ в некоторых типах самолетов допускается использовать стремянки с ограждением высотой менее 1 метра, но при этом должны быть приняты меры по страховке, исключающие падение работающих.

319. Приспособления (стремянки, подставки, технологическое оборудование) при работах по обслуживанию шасси следует устанавливать так, чтобы отсутствовала возможность (необходимость) перемещения центра тяжести работающего за пределы рабочей площадки, а также разрушение или опрокидывание наземного оборудования подвижными частями шасси ВС.

320. Максимальная масса ВС, при которой разрешается производить его подъем, устанавливается технологическими указаниями по каждому типу ВС с учетом состояния поверхности места установки подъемников.

321. При установке ВС на подъемники впереди и сзади ВС следует установить знаки безопасности с предупреждающей надписью "Осторожно! Возможно обрушение самолета".

322. Подъем ВС на подъемниках на открытых местах стоянок допускается производить при скорости ветра, установленной в соответствии с технологией технического обслуживания конкретного типа ВС.

Раздел 10. Требования безопасности при техническом обслуживании планера,
двигателей, топливной, кислородной, гидравлической и электрорадионавигационной
систем и спецоборудования воздушных судов
Глава 34. Общие требования безопасности труда

323. Инструмент, применяемый для обслуживания кислородных систем воздушных судов, должен быть чистым, обезжиренным и не должен использоваться для других работ.

328. Для работы на топливной, гидравлической и кислородной системах переносные светильники должны быть только взрывобезопасного исполнения.

329. Переносные светильники, используемые для работы на топливной, гидравлической и кислородной системах ВС, должны иметь защитную сетку, крюк для подвески, шланговый провод достаточной длины с исправной изоляцией.

Провод, питающий лампу или электроинструмент, не должен касаться влажных или горячих поверхностей. При обнаружении неисправности светильника, электроинструмента или провода работу необходимо немедленно прекратить, а электросеть неисправных потребителей обесточить.

330. Исправность переносных светильников и электроинструмента, используемых для работы на топливной, гидравлической и кислородной системах ВС должна проверяться не реже одного раза в месяц, а также перед выдачей для работы.

331. При демонтаже и промывке двигателей, топливной, масляной или гидравлической систем под места разъемов должны быть установлены противни (поддоны) для сбора вытекающей жидкости, а также экраны для защиты от брызг и облива других частей ВС.

Стекающие из систем жидкости должны систематически удаляться по мере накопления и обязательно при перерыве на обед, по окончании смены или завершении работ. Пролитые на землю жидкости должны убираться немедленно путем засыпания залитых мест чистым сухим песком, после чего песок убирается.

332. Все работы, связанные с промывкой отдельных съемных узлов и агрегатов органическими растворителями, должны проводиться в специальном помещении, оборудованном для этих целей, или вне помещений, но не ближе 25 метров от ВС.

333. Промывка двигателей должна производиться соответствующими техническими моющими средствами. При промывке двигателей с применением пожароопасных органических растворителей необходимо вводить в них антистатические присадки.

После промывки двигатель в течение 15 минут следует проветривать, а затем продувать сжатым воздухом.

334. При замене двигателя или воздушного винта необходимо отключить электропитание, обеспечивающее запуск двигателя, снять аккумуляторы, заизолировать отключенные провода, поставить заглушки на штепсельные разъемы и трубопроводы.

335. При ремонте, промывке, испытании на герметичность или тарировке топливной системы все потребители электроэнергии на ВС, кроме обслуживающих тарировку, должны быть отключены. Проведение других работ на ВС в это время не разрешается.

При проверке на герметичность топливной системы рычаги управления двигателями должны находиться в положении "стоп", а электромагнитные клапаны на двигателях обесточены. При обнаружении течи давление в топливной системе должно быть снижено, а следы топлива удалены.

336. Заправка, обслуживание, ремонт и испытание кислородных систем ВС должны производиться на площадке, очищенной от следов топлива и масел.

337. При обслуживании и ремонте кислородных систем не допускается попадание жиров (масел, смазки) в систему, на ее соединения и инструмент.

338. Все зарядные штуцера на соединительном шланге кислородной зарядной станции перед соединением с системой зарядки должны быть обезжирены и просушены. Обезжиривание производится чистыми хлопчатобумажными тампонами, смоченными спиртом.

339. При обнаружении утечки кислорода из системы заправка кислородом должна быть прекращена, а кабина, салон и отсеки электрооборудования проветрены.

После устранения дефектов кислородная система должна продуваться сухим азотом.

340. Отогрев замерзшей кислородной аппаратуры разрешается производить воздухом, нагретым не выше 70 ^оС. При применении моторных подогревателей необходимо проверить исправность их калориферов.

341. При работе с кислородной системой не допускаются:

1) производить на ВС в это же время какие-либо другие работы;

2) пользоваться источниками воспламенения в радиусе менее 25 метров от кислородного оборудования;

3) производить работы по разъему трубопроводов кислородной системы при наличии давления кислорода в системе;

4) допускать касание или крепление жгутов электропроводки с трубопроводами кислородной системы.

342. Заправка, промывка и испытание гидросистемы должны производиться на специальном гидростенде закрытым способом через бортовые штуцера заправки. Для выполнения работ необходимо использовать только специально предназначенные съемные элементы, приспособления и инструмент.

343. Во время заправки, промывки и испытания гидросистемы на ВС не должно производиться никаких других работ.

При обнаружении утечки подачу гидрожидкости следует немедленно прекратить. Подтягивать гайки, производить крепление или другие исправления системы в процессе ее заправки, промывки или слива не допускаются.

344. При техническом обслуживании электрорадионавигационного оборудования необходимо выполнять следующие требования:

1) электропотребители, питающиеся от сети напряжением выше 12 В, должны быть заземлены;

2) при снятии аппаратуры электросеть ВС должна быть обесточена, штепсельные разъемы закрыты технологическими заглушками, свободные концы проводов заизолированы;

3) системы электрорадионавигационного оборудования при испытании на ВС должны быть оборудованы автоматами защиты электросети, отключающими напряжение при неисправности;

4) производить осмотр электрических устройств при обесточенной бортовой электросети; во избежание коротких замыканий соблюдать особую осторожность, если осмотр требуется выполнять под напряжением;

5) определять наличие напряжения в цепи только прибором, не допускать проверки "на искру".

345. При техническом обслуживании электрорадионавигационного оборудования не допускается:

1) применять предохранители и автоматы защиты, рассчитанные на больший ток, чем предусмотрено схемой;

2) выполнять монтажные и демонтажные работы на оборудовании, находящемся под напряжением;

3) закрывать оборудование предметами, ухудшающими теплоотдачу;

4) оставлять открытыми электрощитки распределительных устройств, распределительные коробки, клеммные панели аппаратуры, находящиеся под напряжением;

5) включать и выключать источники электроэнергии и проверять электрооборудование при заправке или сливе топлива, при подтекании топлива;

6) паять провода в отсеках, где расположены топливные баки, и в местах, где только что производились работы с применением горючих веществ;

7) устанавливать осветительные и сигнальные лампы, полупроводниковые диоды и тому подобных типов и мощностей, не предусмотренных для данной системы;

8) вскрывать и разбирать в условиях эксплуатации автоматы защиты сети, выключатели, переключатели и концевые выключатели для устранения неисправностей;

9) использовать изоляционные материалы, не предусмотренные технологией;

10) подсоединять провода к местам, не предусмотренным монтажной схемой;

11) подключать под один контактный болт более трех проводов, а также провода, значительно отличающиеся по сечению;

12) использовать аэродромные источники электроэнергии, напряжение (частота) которых не укладывается в пределы допусков;

13) подключать к ВС аэродромные источники электропитания с неисправными разъемами или поврежденными кабелями.

346. При подогреве кабин и двигателей ВС моторными подогревателями и аэродромными кондиционерами воздуха должны выполняться требования нормативных правовых актов по применению моторных подогревателей при техническом обслуживании ВС и инструкции по эксплуатации завода-изготовителя.

347. Моторный подогреватель (кондиционер) может быть допущен к обслуживанию авиационной техники, если его параметры соответствуют паспортным данным и укладываются в установленные допуски.

348. Моторный подогреватель (кондиционер) должен быть установлен у ВС на расстоянии длины стандартных рукавов, но не ближе 3 метров от крайних его точек.

349. До начала подогрева необходимо установить в ВС нормативное количество исправных огнетушителей.

350. Исправность рукавов, отсутствие механических повреждений и загрязнений ГСМ должны определяться визуальным осмотром, который производится во время ежедневного обслуживания.

351. Подводящие рукава подогревателя должны подаваться в кабину ВС или присоединяться к двигателю только после установления нормального режима работы подогревателя.

352. Водитель, авиатехник (авиамеханик) и другие лица, выполняющие работы по подогреву, находятся у подогревателя и постоянно следят за его работой.

353. После прекращения работы не допускается остановка двигателя автомобиля, подогревателей без предварительной продувки калорифера установки холодным воздухом от вентилятора до охлаждения.

354. При замене калориферов подогревателей необходимо производить очистку внутренней поверхности кожуха калорифера, поверхностей воздушного тракта и вентилятора от копоти и сажи.

355. Техническое состояние подогревателей (кондиционеров) и рукавов подвода воздуха в кабины ВС должно исключить возможность попадания в подогреваемый (охлаждаемый) воздух каких-либо механических частиц, примесей.

356. При эксплуатации моторных подогревателей не допускается:

1) работать без предусмотренного заземляющего устройства;

2) производить работы по подогреву ВС с одновременной заправкой его топливом или запуском двигателей ВС;

3) запускать подогреватели при отсутствии исправных огнетушителей;

4) использовать подогреватели при подтекании топлива из баков или трубопроводов, а также с неисправным глушителем;

5) производить заправку подогревателей топливом во время их работы;

6) перемещать работающий подогреватель от одного ВС к другому;

7) допускать превышение температуры воздуха на выходе из подогревателя, предусмотренной инструкцией (руководством) по технической эксплуатации;

8) пользоваться загрязненными, промасленными или поврежденными рукавами, класть рукава на сидения и спинки кресел;

9) разжигать подогреватели факелами за исключением тех, для которых это предусмотрено инструкцией завода-изготовителя;

10) применять для подогрева кабин и двигателей подогреватели и кондиционеры, на которых отсутствуют или неисправны контрольно-измерительные приборы и предохранительные устройства.

357. В процессе подогрева необходимо постоянно контролировать чистоту поступающего от подогревателя воздуха и следить за расположением рукавов. При появлении в кабине ВС дыма или запаха гари следует немедленно выключить подогреватель и вынести рукава подогревателя из ВС. Моторный подогреватель необходимо отвести от ВС и выяснить причину неисправности.

358. Стоянка для запуска и опробования двигателя должна быть обособленной и находиться от зданий и сооружений на расстоянии не менее 50 метров.

359. До запуска и опробования двигателей следует проверить готовность первичных средств пожаротушения, а также безопасное размещение на стоянке других ВС.

360. Первый запуск и опробование вновь установленного двигателя в обязательном порядке производить в присутствии пожарно-спасательного расчета (службы) военизированной охраны предприятия на пожарном автомобиле (при его наличии).

361. При запуске и опробовании двигателей ВС не допускается:

1) производить на ВС какие-либо работы, кроме особых случаев, предусмотренных технологией;

2) проверять наличие топлива, масла и спецжидкости через заливные горловины;

3) оставлять кабину ВС или отвлекаться от пульта управления;

4) производить загрузку (разгрузку) ВС, посадку (высадку) пассажиров;

5) в случае загорания двигателей при запуске (опробовании) необходимо немедленно выключить их и использовать бортовые или наземные средства пожаротушения.

Раздел 11. Требования безопасности для авиационно-технических
баз, осуществляющих техническое обслуживание воздушных судов
Глава 35. Требования к технологическим процессам и
производственному оборудованию

362. Производственные процессы и оборудование АТБ, осуществляющих техническое обслуживание ВС должны соответствовать санитарно-эпидемиологическим правилам и нормам организации технологических процессов и требованиям к производственному оборудованию, на отдельные виды производственных процессов и оборудование, а также требованиям настоящих Правил.

363. Организация технологических процессов и эксплуатация оборудования должны быть направлены на исключение или снижение воздействия на организм работающих вредных производственных факторов. Изменения технологических процессов и модернизация оборудования не должны ухудшать состояния производственной среды.

364. В механических участках оборудование, генерирующее шум выше предельно допустимых уровней, следует группировать и устанавливать в отдельной части помещения, отделенной от общего помещения участка звукоизолирующими и экранирующими перегородками.

365. В цехе лабораторной проверки и ремонта АиРЭО, оборудование, генерирующее при работе высокочастотный шум и ультразвук выше предельно допустимых уровней, следует размещать в звукоизолирующие кожухи.

366. Ванны ультразвуковой очистки фильтров, деталей и агрегатов авиатехники должны быть оборудованы устройствами автоматического отключения ультразвуковых генераторов и преобразователей при открывании крышек ванн.

367. Пульты и органы управления ультразвуковых генераторов и преобразователей, имеющих звукоизолирующие кожухи, разрешается не укрывать звукопоглощающими материалами для обеспечения к ним свободного доступа.

368. Компрессоры, насосы, кузнечные молоты, прессы и другое оборудование, передающее вибрацию на рабочие места, следует устанавливать на отдельных фундаментах или поддерживающих конструкциях с виброизоляцией рабочих мест (виброгасящие настилы, коврики).

369. Оборудование, являющееся источником выделений в воздух вредных химических веществ и влаговыделений (баки, ванны), должно иметь закрытый слив.

370. Приготовление (дозировку и перемешивание компонентов) в помещениях рабочих растворов красителей и специалистов, эпоксидных смол и клеев, герметиков и других веществ, выделяющих вредные или неприятно пахнущие вещества, следует производить только в вытяжных шкафах или под вытяжными зонтами.

371. Рабочие столы (верстаки) для раскроя стеклоткани или для ремонта изделий из стекломатериалов должны быть оборудованы бортовыми сборниками для обрезков и отходов стекломатериалов, иметь гладкую прочную поверхность, легко очищаемую от стеклопыли. Уборка столов должна производиться влажным способом с предварительной очисткой при помощи пневмоотсосов. Сухая уборка не допускается.

372. Использованную ветошь и загрязненные обтирочные материалы следует собирать и складывать в металлические ящики с крышками и по окончании рабочей смены удалять с рабочих мест в специально отведенные места.

373. В цехах (участках, лабораториях) ремонта и проверки АиРЭО следует применять волноводные ответвители, ослабители и поглотители мощности, имитаторы цели и другие устройства, снижающие электромагнитные поля радиочастот до предельно допустимых величин.

374. При проверке радиолокационных устройств, излучающих СВЧ, антенные устройства следует ограждать от рабочих мест экранами из металлических решеток (сеток) или экранами из других материалов с поглощающими покрытиями.

375. В ангарах и участках АТБ должны быть предусмотрены подъемные механизмы для транспортировки и подъема (спуска) агрегатов и деталей силовых установок массой более 20 кг.

376. Конструкция рабочих мест, их оборудование и оснащение должны обеспечивать возможность выполнения работ в пределах соответствующих зон моторного поля в положении сидя или стоя, либо в том и другом положении в зависимости от особенностей трудового процесса, применяемого технологического оборудования и размеров рабочей зоны.

377. Рабочее место должно быть максимально защищено от воздействия вредных факторов производственной среды и обеспечивать достаточный обзор рабочих органов оборудования и контролируемой зоны обслуживания.

378. Организационная оснащенность, технологическая оснастка и размещение основного и вспомогательного оборудования на рабочем месте должны обеспечивать достаточные по размерам проходы и свободное пространство для выполнения производственных операций и свободного передвижения работающего в зоне обслуживания рабочего места.

379. В цехах (участках, лабораториях) ремонта и проверки АиРЭО, в подразделениях эксплуатации и сбора средств объективной информации, на участках обработки и анализа полетной информации, в лабораториях диагностики технического состояния авиатехники, а также в других подразделениях АТБ, где работа выполняется преимущественно сидя, рабочие стулья (кресла) должны быть подъемно-поворотными, обеспечивающими выполнение трудовых операций в рациональной позе.

380. Покрытие сиденья, спинки и других элементов рабочего стула (кресла) должно быть полумягким, с нескользкой поверхностью, воздухопроницаемым, легко очищаемым от загрязнений.

381. Для работающих с горюче-смазочными материалами и спецжидкостями следует предусматривать применение на стульях (креслах) съемных чехлов, которые надлежит регулярно подвергать химической чистке или стирке.

Раздел 12. Требования к работе с источниками ионизирующего
излучения при обслуживании и ремонте воздушных судов
Глава 36. Общие требования безопасности труда

382. Настоящий раздел определяет санитарно-эпидемиологические требования к эксплуатации, техническому обслуживанию и ремонту источников ионизирующего излучения, используемых в ГА.

383. Требования настоящего раздела не распространяются на эксплуатацию рентгеновских и радиоизотопных дефектоскопов, используемых в ГА, а также на эксплуатацию и техническое обслуживание рентгеновских интраскопов для досмотра ручной клади и багажа авиапассажиров.

384. Нормативные документы в части регламентации и обеспечения санитарно-гигиенических требований к техническому обслуживанию и ремонту изделий, являющихся источниками ионизирующих излучений и используемых на ВС ГА, должны быть приведены в соответствие с настоящими Правилами.

385. Ввод в эксплуатацию вновь построенных и реконструируемых помещений для технического обслуживания и ремонта изделий с радиоактивными источниками в предприятиях должен осуществляться при обязательном участии представителей санитарно-эпидемиологической службы Министерства здравоохранения Республики Казахстан.

386. Применение новой технологии и оборудования при техническом обслуживании и ремонте изделий, являющихся источниками ионизирующих излучений, в предприятиях ГА должно быть согласовано с учреждениями санитарно-эпидемиологической службы Министерства здравоохранения Республики Казахстан.

Глава 37. Требования к источникам ионизирующих
излучений, используемых в гражданской авиации

387. Радиоизотопные приборы, используемые на ВС, в зависимости от активности радионуклида и степени радиационной опасности, в соответствии с санитарно-эпидемиологическими правилами и нормами устройства и эксплуатации радиоизотопных приборов, подразделяются на следующие группы:

1) 1-ая группа: агрегат зажигания авиадвигателей (далее - АЗА);

2) 2-ая группа: радиоактивный индикатор обледенения (РИО-3);

3) 3-я группа: дистанционный указатель уровня канализационной системы самолетов (далее - ДУСК).

388. Экранные колпачки РИО и корпуса АЗА и ДУСК должны обеспечивать радиационную защиту работающих при мощности эквивалентной дозы излучения на поверхности - не более 10 милибэр в час (далее - мбэр/ч) и на расстоянии 1,0 метра от поверхности - не более 0,3 мбэр/ч (в системе измерений - 0,1 метра кубических в час (далее - м ³в/ч) соответственно).

389. При превышении мощностей эквивалентных доз излучения более указанных в пункте 388 настоящих Правил, установка и применение радиоизотопных приборов на ВС не допускается.

390. Применение эквивалентной дозы излучения на расстоянии 0,1 метра от поверхности корпуса бездифракционного рентгеновского анализатора авиационных масел не должна превышать 3,0 мбэр/ч и на расстоянии 1,0 метра от поверхности - 0,3 мбэр/ч (в системе измерений - 0,03 м ³в/ч и 0,003 м ³в/ч соответственно).

391. Мощность эквивалентной дозы излучения от блоков радиолокационных и радионавигационных устройств (типа РПСН, РСБН, "Гроза", "РОЗ-1", "Контур" и других), в состав которых входят высоковольтные электровакуумные приборы (типа ГМИ, ГИ и другие), не должна превышать 0,1 мбэр/ч на расстоянии 0,1 метра от поверхности корпуса (в системе измерений - 0,01 м ³в/ч).

392. Изделия РИО, АЗА и ДУСК, а также радионуклидные источники (типа БИС-4АН, Р-22 и "Фотон-А2"), не пригодные для дальнейшего использования, должны рассматриваться как радиоактивные отходы, своевременно списываться и сдаваться на захоронение.

393. Изделия РИО, АЗА, ДУСК, рентгеновские анализаторы авиационных масел, блоки радиолокационных и радионавигационных устройств, в состав которых входят высоковольтные электровакуумные приборы должны иметь на корпусах знаки радиационной опасности, соответствующие ГОСТ.

Глава 38. Требования к технологическим процессам и
производственному оборудованию

394. Организация и совершенствование технологических процессов, а также эксплуатация и модернизация оборудования, должны быть направлены на исключение или снижение воздействия на организм работающих ионизирующих излучений, для чего следует:

1) уменьшать продолжительность непосредственной работы с источниками ионизирующих излучений;

2) проводить техническое обслуживание и ремонт радиотехнических устройств, в состав которых входят высоковольтные электровакуумные приборы, при включенном высоком напряжении только в корпусах;

3) использовать стационарные радиационно-защитные экраны;

4) использовать дистанционные средства управления при испытаниях и проверках изделий, являющихся источниками ионизирующих излучений.

395. При оперативном техническом обслуживании ВС в цехах и участках АТБ предприятий и в летно-испытательных станциях ГА перед вылетом экранные колпачки с датчиков изделий РИО следует снимать непосредственно перед запуском авиадвигателей после выполнения всех других видов работ, а после прилета ВС, прежде чем начинать любые работы, следует надеть экранные колпачки на датчики РИО.

396. Монтаж (демонтаж) датчиков изделия РИО на ВС при периодическом техническом обслуживании в предприятиях и при ремонте на предприятиях следует производить только при надетых экранных колпачках.

Проведение данных работ при снятых экранных колпачках с датчиков изделия РИО не допускается.

397. Монтаж (демонтаж) изделия АЗА при сборке (разборке) авиадвигателей следует производить с соблюдением мер предосторожности, исключающих разрушение стеклянной капсулы с радионуклидом.

398. Все виды работ при техническом обслуживании и ремонте сливных баков ВС следует производить только при положении заглушки изделия ДУСК - "закрыто".

399. Производить техническое обслуживание и ремонтные работы на воздушных судах (авиадвигателях) при поврежденных корпусах изделий РИО, АЗА, ДУСК не допускается.

В случаях подозрений о разрушении или повреждения радионуклидных источников внутри корпусов данных изделий, когда визуально это определить невозможно, все виды работ следует производить только после проведения радиометрического контроля.

400. Техническое обслуживание и ремонт изделий РИО, АЗА и ДУСК в лабораториях и участках предприятий и заводов гражданской авиации следует проводить на специальных лабораторных столах, соответствующих ГОСТ.

Допускается проведение данных работ на столах (стендах), рабочая поверхность столешниц которых покрыта винипластом или другим материалом, легко очищаемом от загрязнений и позволяющим проводить в необходимых случаях дезактивацию.

401. Проверку и испытание изделий РИО, а также ремонт изделий АЗА, следует проводить с использованием стандартных настольных экранов из органического стекла и средств индивидуальной защиты рук.

Допускается проведение данных работ с использованием нестандартных защитных экранов с толщиной органического стекла не менее 10 мм. или без использования защитных экранов при обязательном применении средств индивидуальной защиты в соответствии с требованиями настоящих Правил.

402. Специальных требований по радиационной защите к проверке и испытаниям изделий АЗА (за исключением работ, оговоренных в пункте 401 настоящих Правил) и ДУСК в лабораторных условиях, а также к эксплуатации рентгеновских анализаторов авиационных масел не предъявляется.

403. Техническое обслуживание и ремонт радиотехнических устройств, в состав которых входят высоковольтные электровакуумные приборы (типа ГМИ, ГИ), при включенном высоком напряжении и снятых корпусах следует производить с использованием защитных экранов из листового свинца толщиной не менее 1,5 мм. или стали толщиной не менее 5 мм., закрывающих переднюю поверхность тела и голову работающего. Смотровое окно в защитном экране следует закрывать радиационно-защитным стеклом, соответствующим ГОСТ.

404. При проведении всех видов работ с изделиями РИО и АЗА прикасаться к радиоактивным источникам незащищенными средствами индивидуальной защиты руками не допускается.

Глава 39. Требования к способам хранения и транспортировки
источников ионизирующих излучений

405. Хранить радиоизотопные приборы (РИО, АЗА, ДУСК) следует только в помещениях складов и комплектовок в условиях, исключающих доступ к ним посторонних лиц и обеспечивающих их сохранность.

Допускается временное хранение в помещениях цехов, участков и лабораторий при обеспечении требований пункта 404 настоящих Правил.

406. В помещениях складов и комплектовок, а также в помещениях цехов, участков и лабораторий, радиоизотопные приборы (РИО, АЗА, ДУСК) следует хранить в стандартных радиационно-защитных сейфах, соответствующих техническим условиям (ГОСТ) или в металлических шкафах с толщиной наружных стенок и дверей не менее 3,0 мм.

407. Мощность эквивалентной дозы излучения на поверхности радиационно-защитных сейфов (шкафов) не должна превышать 0,3 мбэр/ч (в системе измерений - 0,003 м ³в/ч).

408. Специальных требований по радиационной защите при хранении и транспортировке рентгеновских анализаторов авиационных масел не предъявляется.

409. Транспортировку радиоизотопных приборов следует осуществлять в соответствии с правилами безопасности при транспортировании радиоактивных веществ, утверждаемыми в установленном порядке и при условиях, исключающих повреждение изделий и обеспечивающих радиационную безопасность.

410. Внутрипортовые и внутризаводские перемещения радиоизотопных приборов следует осуществлять:

1) изделия РИО в металлических (алюминиевых, дюралюминиевых, стальных) ящиках-переносках с толщиной стенок не менее 2,0 мм.;

2) изделия АЗА в деревянных (фанерных) ящиках-переносках;

3) разрядники в контейнерах и в деревянных (фанерных) ящиках-переносках;

4) изделия ДУСК в металлических ящиках, на дне которых должны быть укреплены экраны из вольфрама толщиной 5,0 мм.

411. Все виды транспортировок следует производить только при надетых экранных колпачках на датчики изделий РИО, размещении разрядников в системах амортизаторов, положении заглушки изделия ДУСК - "закрыто".

412. Все виды тары, в которых производится транспортировка, должна иметь знак радиационной опасности.

413. Транспортировка и хранение поврежденных или разрушенных радиоизотопных приборов, а также радиоизотопных приборов, на поверхности которых мощность эквивалентной дозы излучения превышает допустимые уровни, должны осуществляться в стандартных пластиковых пакетах для сбора радиоактивных отходов емкостью от 6 до 30 литров (соответствующих техническим условиям и/или ГОСТ) и в таре, оговоренной в пункте 410 настоящих Правил для каждого изделия.

414. Допускается использовать для этих целей нестандартные пакеты, изготовленные из пластика.

Глава 40. Требования по радиационной защите при ликвидации
аварийных ситуаций

415. При техническом обслуживании и ремонте радиоизотопных приборов РИО, АЗА и ДУСК должны строго соблюдаться меры радиационной защиты, предусмотренные техническими условиями, техническими описаниями и инструкциями по эксплуатации изделий.

416. К аварийным ситуациям при техническом обслуживании и ремонте радиоизотопных приборов - РИО, АЗА, ДУСК в предприятиях относятся:

1) нарушение качества биологической защиты (повреждение или разрушение) корпусов изделий;

2) разгерметизация радиоизотопных источников (капсул, ампул) изделия РИО, АЗА, "Фотон-А2" и ДУСК;

3) нарушение работы механизма перевода заглушки изделия ДУСК из положения "открыто" в положение "закрыто" и обратно.

417. В случаях аварийных ситуаций, основные мероприятия должны быть направлены на предупреждение загрязнения радиоактивными веществами производственной среды, оборудования, специальной одежды, тела работающих.

418. При возникновении аварийных ситуаций в предприятиях следует:

1) при повреждении датчика изделия РИО, изделий АЗА или ДУСК на ВС прекратить все работы на территории (место стоянки, площадка спецназначения, предангарная площадка) или в ангаре (цехе) в непосредственной близости от поврежденного изделия и вывести всех работающих из этой зоны;

2) дозиметрическим контролем определить радиационно-опасную зону, в пределах которой мощность эквивалентной дозы излучения превышает 0,3 мбэр/ч (в системе измерений - 0,003 м ³в/ч), и выставить на границе данной зоны ограждения и знаки радиационной опасности;

3) при повреждении изделий РИО, АЗА или ДУСК в помещениях цехов, участков, лабораторий, складов, комплектовок и др., вывести всех работающих из данного помещения и обеспечить допуск в него только лиц, непосредственно участвующих в ликвидации аварийной ситуации, выключить вентиляцию;

4) о любой аварийной ситуации немедленно доложить непосредственному начальнику (руководителю), в вышестоящую организацию и в соответствующую санитарно-эпидемиологическую службу на воздушном транспорте Министерства здравоохранения Республики Казахстан;

5) оказать первую неотложную помощь пораженным радиоактивными веществами;

6) определить степень радиоактивного загрязнения поверхностей оборудования, пола и стен;

7) определить степень радиационного загрязнения спецодежды, других средств индивидуальной защиты и открытых участков тела;

8) провести дезактивацию загрязненных поверхностей территории, ВС, оборудования, инструментов, стен и пола помещений (ангаров, цехов);

9) провести дезактивацию спецодежды и других средств индивидуальной защиты в соответствии с требованиями настоящих Правил.

419. Для расследования причин возникновения аварийной ситуации и ее ликвидации, администрации предприятия необходимо издать приказ о создании комиссии, которая расследует причины, разрабатывает и реализует мероприятия по ликвидации аварийной ситуации.

420. Возобновление работ в зоне (помещении) ликвидированной аварийной ситуации, дальнейшее использование после деактивации спецодежды и других средств индивидуальной защиты, эксплуатация ВС, оборудования, инструментов следует только по согласованию с соответствующей санитарно-эпидемиологической службой на воздушном транспорте Министерства здравоохранения Республики Казахстан.

421. В ангарах предприятия, в помещениях цехов, участков, лабораторий, складов и комплектовок, в которых производятся работы или хранятся радиоизотопные приборы РИО, АЗА или ДУСК, должен быть предусмотрен неснижаемый запас соответствующих специальных дезактивирующих средств, разрешенных к использованию Министерством здравоохранения Республики Казахстан.

422. Оборудование, инструменты, покрытия, спецодежда и другие средства индивидуальной защиты, загрязненные радиоактивными веществами и не поддающиеся дезактивации до допустимых уровней и непригодные по этой причине для дальнейшего использования, должны рассматриваться как радиоактивные отходы с утилизацией в установленном порядке.

Глава 41. Требования к персоналу, работающему
с источниками ионизирующих излучений

423. Администрация предприятия определяет перечень работников, непосредственно работающих с источниками ионизирующих излучений, обеспечить их обучение и инструктаж и назначить приказом лиц, ответственных за радиационную безопасность, учет и хранение источников излучений, за организацию сбора, хранения и сдачу радиоактивных отходов, за радиационный контроль.

424. К непосредственной работе с источниками ионизирующих излучений в предприятиях допускаются работники не моложе 18 лет и не имеющие медицинских противопоказаний.

425. Женщин необходимо освобождать от работы с источниками ионизирующих излучений с момента установления беременности и на весь период грудного вскармливания ребенка.

426. Всем работникам предприятия, непосредственно занятым техническим обслуживанием и ремонтом источников ионизирующих излучений, необходимо проходить обязательные при поступлении на работу и периодические медицинские осмотры.

427. Работникам предприятия необходимо проходить инструктаж и обучения по охране труда в соответствии с требованиями ГОСТ и ведомственных нормативных документов по охране труда.

428. Все работники предприятия выполняют требования инструкций по радиационной безопасности.

429. Хранить, принимать пищу и курить в помещениях, где производятся работы и хранение радиоизотопных приборов РИО, АЗА и ДУСК не допускается.

430. Для работников предприятия, занятых непосредственным техническим обслуживанием, ремонтом, хранением и транспортировкой радиоизотопных приборов РИО, ДУСК и АЗА, занятых техническим обслуживанием и эксплуатацией рентгеновских анализаторов авиационных масел, а также занятых непосредственным техническим обслуживанием и ремонтом бортовых радиотехнических устройств, в состав которых входят высоковольтные электровакуумные приборы (типа ГМИ, ГИ и другие), при снятых корпусах и высоком напряжении, предельно допустимая доза за календарный год не должна превышать 5,0 бэр (в системе измерений - 0,05 Зв) - категория "А".

Примерный перечень профессий и должностей работников, отнесенных к данной категории представлен в приложении 1 к настоящим Правилам.

431. Распределение дозы излучения в течение календарного года не регламентируется, за исключением женщин в возрасте до 40 лет, доза на область таза которых не должна превышать 1,0 бэр (в системе измерений - 0,01 Зв) за любые 2 месяца.

432. Для работников предприятия, которые непосредственно не заняты техническим обслуживанием, ремонтом, эксплуатацией, хранением и транспортировкой источников ионизирующих излучений, но по условиям размещения рабочих мест могут подвергаться воздействию ионизирующих излучений, предел дозы за календарный год не должен превышать 0,5 бэр (в СИ - 0,005 Зв) - категория "Б".

Примерный перечень профессий и должностей работников, отнесенных к данной категории представлен в приложении 2 к настоящим Правилам.

Приложение 1 к Правилам по безопасности
и охране труда и производственной санитарии при
техническом обслуживании авиационной техники
в эксплуатационных предприятиях, ремонтных заводах,
учебно-летных организациях, в летно-испытательных
подразделениях гражданской авиации Республики
Казахстан, утвержденным приказом Председателя
Комитета гражданской авиации Министерства
транспорта и коммуникаций Республики Казахстан
от 16 ноября 2004 года N 222

Примерный перечень

профессий и должностей работников предприятий и заводов

гражданской авиации, отнесенных к категории "А"

Авиационный механик (техник) по приборам и электрооборудованию (занятый обслуживанием и ремонтом радиоизотопных приборов).

Авиационный механик (техник) по радиооборудованию (занятый техническим обслуживанием и ремонтом бортовых радиотехнических устройств, в состав которых входят высоковольтные приборы типа ГМИ, ГИ).

Грузчик (занятый погрузкой-выгрузкой радиоизотопных приборов).

Дефектовщик авиационной техники (занятый дефектацией радиоизотопных приборов).

Инженер по техническому обслуживанию авиационной техники (по АиРЭО) (занятый работами с радиоизотопными приборами и с бортовыми радиотехническими устройствами, в состав которых входят высоковольтные приборы типа ГМИ, ГИ).

Кладовщик (занятый хранением радиоизотопных приборов).

Комплектовщик (занятый хранением и транспортировкой радиоизотопных приборов).

Лаборант рентгеноспектрального анализа.

Лаборант спектрального анализа (занятый работами на установке бездифракционного рентгеновского анализатора авиационных масел).

Лаборант химического анализа (занятый работами на установке бездифракционного рентгеновского анализатора авиационных масел).

Монтажник радио- и специального оборудования летательных аппаратов (занятый ремонтом радиоизотопных приборов и бортовых радиотехнических устройств, в состав которых входят высоковольтные приборы типа ГМИ).

Монтажник электрооборудования летательных аппаратов (занятый ремонтом радиоизотопных приборов).

Радиомеханик по ремонту радиоэлектронного оборудования (занятый работами с бортовыми радиотехническими устройствами, в состав которых входят высоковольтные приборы типа ГМИ, ГИ).

Слесарь-монтажник приборного оборудования (занятый работами с радиоизотопными приборами).

Техник-лаборант (занятый работами на установке бездифракционного рентгеновского анализатора авиационных масел).

Техник по радиолокации (занятый работами с бортовыми радиотехническими устройствами, в состав которых входят приборы типа ГМИ, ГИ).

Транспортировщик (занятый транспортировкой радиоизотопных приборов).

Приложение 2 к Правилам по безопасности
и охране труда и производственной санитарии при
техническом обслуживании авиационной техники
в эксплуатационных предприятиях, ремонтных заводах,
учебно-летных организациях, в летно-испытательных
подразделениях гражданской авиации Республики
Казахстан, утвержденным приказом Председателя
Комитета гражданской авиации Министерства
транспорта и коммуникаций Республики Казахстан
от 16 ноября 2004 года N 222

Примерный перечень

профессий и должностей работников предприятий и заводов

гражданской авиации, отнесенных к категории "Б"

Авиационный механик (техник) по планеру и двигателям.

Водитель автомобиля (занятый перевозкой радиоизотопных приборов).

Водитель самоходных механизмов (занятый перевозкой радиоизотопных приборов).

Инженер по техническому обслуживанию авиационной техники (по планеру и двигателям).

Заведующий складом (в случаях хранения на складе радиоизотопных приборов).

Слесарь по ремонту авиадвигателей.

Слесарь по ремонту летательных аппаратов.

Слесарь-сборщик двигателей.

Уборщик производственных помещений.

1-бөлiм. Әуе кемелерiн техникалық пайдалану және оларды жөндеу кезiндегi еңбек қауiпсiздiгi мен оны қорғау 1-тарау. Жалпы ережелер

2-тарау. Технологиялық процестерге қойылатын талаптар

3-тарау. Өндiрiстiк жабдықты орналастыруға және жұмыс орындарын ұйымдастыруға қойылатын талаптар

4-тарау. Авиация техникасының бастапқы материалдарын, бұйымдары мен қалдықтарын сақтауға және тасымалдауға қойылатын талаптар

2-бөлiм. Әуе кемелерінің планерi мен жоғарғы жүйесiне техникалық қызмет көрсету 5-тарау. Қауiпсiздiктің жалпы талаптары

6-тарау. Технологиялық процестерге қойылатын талаптар

7-тарау. Өндiрiстiк жабдықтарды орналастыруға және жұмыс орындарын ұйымдастыруға қойылатын талаптар

8-тарау. Авиация техникасының бұйымдары мен бастапқы материалдарды сақтауға және тасымалдауға қойылатын талаптар

3-бөлiм. Қуатты қондырғыларға техникалық қызмет көрсету 9-тарау. Жалпы ережелер

10-тарау. Технологиялық процестерге қойылатын талаптар

11-тарау. Бастапқы материалдарды, авиациялық техниканың бұйымдары мен қалдықтарын сақтауға және тасымалдауға қойылатын талаптар

4-бөлiм. Автоматика, радио, электр және аспап жабдықтарының жүйелерiне техникалық қызмет көрсету 12-тарау. Жалпы ережелер

13-тарау. Технологиялық процестерге қойылатын талаптар

14-тарау. Өндiрiстiк жабдықты орналастыруға және жұмыс орындарын ұйымдастыруға қойылатын талаптар

15-тарау. Бастапқы материалдарды, авиация техникасының бұйымдары мен қалдықтарын сақтауға және тасымалдауға қойылатын талаптар

17-тарау. Негiзгi жұмыс орындарына қойылатын талаптар

6-бөлiм. Әуе кемелерiне техникалық қызмет көрсету кезiнде электр қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету 18-тарау. Жалпы ережелер

19-тарау. Технологиялық процестерге қойылатын талаптар

20-тарау. Өндiрiстiк жабдықты орналастыруға және жұмыс орындарын ұйымдастыруға қойылатын талаптар

22-тарау. Әуе кемелерiне қонғаннан кейiн қызмет көрсету кезiндегi статикалық электр қауiпсiздiгiнiң талаптары

24-тарау. Радиоэлектр жабдығын жөндеу кезiндегi электрстатикалық қауіпсiздiк талаптары

26-тарау. Кәсiпорындардың өндiрiстiк үй-жайларындағы электрлену деңгейiн төмен түcipу бойынша талаптар

28-тарау. Технологиялық процестерге қойылатын талаптар

29-тарау. Авиациялық техниканың бастапқы материалдары мен бұйымдарына қойылатын талаптар

30-тарау. Авиациялық техниканың бастапқы материалдарын, бұйымдары мен қалдықтарын сақтауға және тасымалдауға қойылатын талаптар

9-бөлiм. Әуе кемелерiнiң шассиiне техникалық қызмет көрсету кезiндегi еңбек қауiпсiздiгi және оны қорғау талабы 31-тарау. Жалпы ережелер

32-тарау. Авиация техникасының бастапқы материалдарына және бұйымдарына қойылатын талаптар

33-тарау. Өндiрiстiк жабдықты орналастыруға және жұмыс орындарын ұйымдастыруға қойылатын талаптар

36-тарау. Азаматтық авиацияда пайдаланылатын ионды сәуле шығарғыш көздерiне қойылатын талаптар

37-тарау. Өндiрiстiк процестерге және жабдықтарға қойылатын талаптар

38-тарау. Иондалған сәуле шығарғыштардың көздерiн алуға, сақтауға және тасымалдауға қойылатын талаптар

39-тарау. Авариялық мән-жайларды жойған кезде радиациялық қорғау жөнiнде қойылатын талаптар

40-тарау. Иондалған сәуле шығарғыштар көздерiмен жұмыс iстеушi персоналға қойылатын талаптар

"А" санатына жататын, азаматтық авиацияның кәсiпорындары мен зауыттары қызметкерлерiнiң кәсiптерi мен лауазымдарының үлгi тiзбесi

"Б" категориясына жататын, азаматтық авиацияның кәсiпорнындағы және зауыттарындағы қызметкерлердiң кәсiптерi мен лауазымдарының үлгi тiзбесi

Раздел 1. Безопасность и охрана труда при техническойэксплуатации и ремонте воздушных судовГлава 1. Общие требования безопасности труда