"Өндiрiстiк нысандарды жобалауға қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар" атты санитарлық-эпидемиологиялық ережелер мен нормаларды бекiту туралы

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің 2005 жылғы 8 шілдедегі N 334 Бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2005 жылғы 17 тамызда тіркелді. Тіркеу N 3792. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің м.а. 2010 жылғы 6 қазандағы № 795 бұйрығымен.

Күші жойылды - ҚР Денсаулық сақтау министрінің м.а. 2010.10.06 № 795 (ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

"Халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 7-бабының 10) тармақшасына және 17-бабының 3) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса берiлiп отырған "Өндiрiстiк нысандарды жобалауға қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар" атты санитарлық-эпидемиологиялық ережелер мен нормалар бекiтiлсiн.

2. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлiгiнiң Мемлекеттiк санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау комитетi (Байсеркин Б.С.) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгiне мемлекеттiк тiркеуге жiберсiн.

3. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлiгiнiң Ұйымдастыру-құқықтық жұмыс департаментi (Акрачкова Д.В.) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгiнде мемлекеттiк тiркеуден өткеннен кейiн ресми жариялауға жолдасын.

4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау вице-министрi, Бас мемлекеттiк санитарлық дәрiгерi А.А. Белоногқа жүктелсiн.

5. Осы бұйрық ресми жарияланған күнiнен бастап қолданысқа енгiзiледi.

Министрдiң
мiндетiн атқарушы

"КЕЛIСIЛДI"

Қазақстан Республикасы
Индустрия және сауда министрлiгi
Құрылыс және тұрғын үй-
коммуналдық шаруашылық
iстерi комитетiнiң төрағасы
2005 жылғы 8 шілдедегі

Қазақстан Республикасы
Денсаулық сақтау Министрінің
М.а. 2005 жылғы 8 шілдеде
N 334 бұйрығымен бекітілген

"Өндіріс объектілерін жобалауға қойылатын
санитарлық-эпидемиологиялық талаптар" туралы санитарлық-эпидемиологиялық ережелері мен нормалары

1. Жалпы ережелер

1. "Өндіріс объектілерін жобалауға қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар" Санитарлық-эпидемиологиялық ережелері мен нормалары (әрі қарай санитарлық ережелер) өндіріс объектілерін жобалаумен, салумен, қайта салумен және эксплуатациялаумен қызметі байланысты жеке және заңды тұлғалар мен ұйымдарға тағайындалған.

2. Осы санитарлық ережелер мен нормаларда келесі терминдер мен анықтамалар қолданылған:

1) өндірістік объект - өнімді шығаруға, жұмысты атқаруға және қызмет көрсетуге байланысты шаруашылық қызметінің объектісі, олар адамның денсаулығы мен мекен-жайына әсер ету көзі болып табылатын процестерді, жабдықтарды және технологияны қолданумен жүзеге асырылады;

2) аэрация - құрамындағы органикалық заттармен жылдам тотығуы үшін түрлі ортаның ауамен жасанды қанығуы;

3) санитарлық қорғау зонасының шекарасы - санитарлық қорғау зонасының (әрі қарай СҚЗ) немесе кеңістіктің жоспарлы проекциясының барынша көп территориясын шектейтін линия, әсер етуші нормаланатын факторлар оның маңынан тыс жерде белгіленген гигиеналық нормативтен аспайды;

4) ластану зонасы - ластану көзінің маңындағы территория, оның шегінде атмосфераның жер беті қабаты концентрациясының мүмкіндік шегінен асатын зиянды заттармен ластануы мүмкін;

5) рециркуляция - температураны және қоспадағы компоненттердің концентрациясын реттеу мақсатымен технологиялық процеске газдардың, сұйық және қатты заттардың ағымының толығымен немесе жекелей қайтып келуі;

6) шлам - руданы ұсақтау процесінде, байытқанда, бұрғылағанда немесе өндірістік қызметте түзілетін пайдалы қазбалар немесе тау жынысы;

7) шламоотвал - шламды жинайтын, сақтайтын жер.

2. Өндірістік объектілерді орналастыруға қойылатын
санитарлық-эпидемиологиялық талаптар

3. Өндірістік объектілер (әрі қарай - объектілер) белгіленген тәртіпте бекітілген аудандық жоспардың жобасы мен қаланың (елді мекеннің) бас жоспарына сәйкес жобалануы керек.

4. Объектілерді салу жобалары:

1) өндірісте зиянды немесе зияндылығы аз заттарды қолдануды;

2) зиянды өндірістік факторлардың интенсивтілігін, сонымен бірге шығаратын зиянды заттардың және қалдықтардың көлемін жоятын немесе барынша көп төмендететін технологияны және жабдықтарды қолдануды;

3) өндірістік және қоршаған ортаның гигиеналық нормаларының талаптарын қамтамасыз ететін кешенін қарастыруы керек.

5. Өндірістік объектілердің алаңдары селитебтік және рекреациялық территорияға қатысты желдің ық жағына орналасуы керек.

6. Адамның денсаулығы мен мекен-жайына негативті әсер ету көзі болып табылатын технологиялық процесімен объектілердің кәсіпорнының толық жобалық қуаттылығымен анықталатын санитарлық-қорғау зонасы болуы керек.

7. СҚЗ-ның өлшемі осы санитарлық ережелердің 1-ші қосымшасында келісілген өндірістік объектілердің жіктелуіне сәйкес қабылдануы керек.

8. Жалпы өндірістік алаңда орналасқан объектілердің топтары үшін шығатын зиянды заттың қосындысын және барлық физикалық әсер ету көздерін, әрекеттегі объектілердің табиғи бақылауының жылдық циклының нәтижелерін ескере отырып, біртұтас СҚЗ-ы белгіленуі керек.

9. Санитарлық-қорғау зонасы:
1) Қазақстан Республикасында қолдануға рұқсат етілген бағдарлама бойынша атмосфералық ауаның ластану деңгейіне үлгі жасаумен және күші бар стандарттарға сәйкес объектіден шығатын зиянды заттарды есептеу негізінде бекітіледі. Румбалар бойынша (әрі қарай - р) желдің басым бағытының жиілігін ескере отырып, үлгі жасау нәтижелері бойынша СҚЗ-ның кеңдігін түзету кезінде р<12,5% болса, бағыт бойынша ластану зонасын қысқартуға рұқсат етілмейді;

2) Әрекеттегі, салынып жатқан және салынуға белгіленген өндірістік объектілерден шығатын зиянды заттардың биологиялық әсерінің қосындысы әсерін, сонымен бірге осы заттардың трансформациялануының зиянды өнімін ескере отырып, концентрациясының мүмкіндік шегіне (әрі қарай - КМШ) салыстырмалы түрде атмосфералық ауаның ластану деңгейіне үлгі жасау;

3) физикалық факторлардың мүмкін әсер ету деңгейін есептеу;

4) жобаланатын, салынатын және әрекеттегі объектілердің әлемдік және отандық аналогтарын сараптау;

5) арнайы лабораториялық және аспаптық тексеру нәтижелері негізінде мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қызмет органдарының санитарлық-эпидемиологиялық қорытындысы болғанда ғана белгіленген тәртіпте бекітіледі;

10. СҚЗ-на алынған жерлерді ауылшаруашылығы объектілері (ауылшаруашылығы дақылдарын өсіру, мал жайылымы және пішен шабу) үшін пайдалану мүмкіндігі, өндірістен шығатын зиянды заттардың мөлшері мен сипатын ескере отырып анықталуы керек.

11. Объектілердің жобаларымен қатар санитарлық-эпидемиологиялық сараптау жүргізу үшін территорияны меңгеру және жайластыру жобалары мен шаруашылық ауыз суы көздерін санитарлық қорғау зоналары көрсетілуі керек.
СҚЗ-ның жайластыруын жобалауда көшеттерді сақтап қалу қарастырылуы керек. Селитебті территория жағынан кеңдігі 50 метрден (әрі қарай - м.) кем емес, ал 100 м-ге дейінгі кеңдікте - 20 м-ден кем емес ағаш-бұталы өсімдік көшетінің алқабы орналасуы керек.

12. Вентиляция және кондиционерлеу жүйелерімен ауаны ұйымдастырып және ұйымдастырмай алатын жерлеріндегі объектінің алаңында жекелеген ғимараттар мен имараттар, өндірістік бөлмелердің жұмыс зонасы үшін сыртқы ауадағы зиянды заттардың мөлшері КМШ-нен 30%-тен аспайтындай етіп орналасуы керек.

13. Өндірістік объектінің территориясында функционалдық зоналар: өндірістік, әкімшілік-шаруашылық, транспорттық-қоймалық және қосалқы объектілер бөлінуі керек. Шектес өндірістік ғимараттардан туындайтын, циркуляциялық зонаның енінен кем емес кеңдіктегі ажыраумен зиянды заттарды пайдаланатын объектілердегі әкімшілік-шаруашылық және қосалқы зоналары өндірістік және транспорттық-қоймалық зоналардан бөлінуі керек.

14. Зиянды заттарды пайдаланғандағы технологиялық жабдықтардың ашық алаңдары мен ғимараттардың ұзын осьтері желдің басым бағытына параллельді болуы керек.

15. Жолдан және құрылыстан бос объектінің территориясы жайластырылуы және көгалдандырылауы қажет.

16. Жобаланатын және әрекеттегі объектілердің осы санитарлық ережелердің 1-ші қосымшасында белгіленген СҚЗ-ның өлшемдері төмендегі жағдайларда ұлғайтылуы мүмкін:
1) Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрінің 2004 ж. 18-ші тамызындағы N 629-шы бұйрығымен бекітілген, нормативтік-құқықтық актілердің мемлекеттік реестрінде 3076 нөмірімен тіркелген "Атмосфералық ауаны қорғауға қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар" санитарлық-эпидемиологиялық ережелері мен нормаларына (әрі қарай СанЕмН) сәйкес селитебті территорияның атмосфералық ауасындағы зиянды заттардың мөлшерін қамтамасыз етпейтін, ескірген технологиялық жабдықтардың болуы;
2) газды, шаңды ұстайтын жабдықтардың тиімділігінің төмендігі және гигиеналық нормативтерге дейін атмосфералық ауаның ластауыштарын төмендетудің техникалық шешімдерінің болмауы;
3) селитебтік және өндірістік территориялардың желдің басым бағытына қолайсыз орналасуы;
4) техникалық құралдармен ластану деңгейін төмендету мүмкіндігі болмағанда СҚЗ-ның шекарасынан тыс жерде, атмосферадағы химиялық заттардың мөлшерінің КМШ-нен және шудың, дірілдің, радиожиіліктегі электромагниттік толқынның және басқа зиянды физикалық факторлардың деңгейінің мүмкіндік шегінен (әрі қарай ДМД) асуы.

3. Өндірістік ғимараттарға, бөлмелерге және имараттарға қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар

17. Өндірістік ғимараттардың және имараттардың жобаларында 1 жұмысшыға келетін меншікті алаң 4,5 метр квадраттан (әрі қарай м ² ) кем болмауы керек.

18. Әрбір тұрақты және тұрақсыз жұмыс орнының алаңы 2,2 м ² -тан кем болмауы керек (кабиналардан және объектілерден басқалары), олардың бос алаңының шамасы арнайы талаптармен келісіледі. Жабдықтармен, қызмет көрсететін зоналармен, жүріп өтетін жолдармен, өтетін жерлермен, резервтегі алаңдар мен аралық қойманың орындары нормативке кірмейді.

19. Микроклимат бойынша 15 метр кубтан (әрі қарай м ³ ) кем емес нормативтің талаптарын қамтамасыз ету қажеттілігіне сүйене отырып, бөлменің көлемі есептеу жолымен анықталады.

20. Егер де табиғи ауа алмасуы мен жарықты бұзбаса, өндірістік ғимараттардың сыртқы қабырғасына жапсыра құрылыс салуға рұқсат етіледі.

21. Бу, газ және шаң түріндегі зиянды заттарды бөлмейтін ыстық технологиялық процестермен сипатталатын объектіні орналастыру үшін, табиғи басқарылатын ауа алмасуын (аэрацияны) қамтамасыз ететін қабырғаның және шатырдың конструктивтік элементтерімен бір қабатты ғимараттар немесе көп қабатты ғимараттардың жоғары қабаттары қарастырылуы керек.

22. Зиянды заттар бөлінетін болса, тек қана табиғи ауа алмасуды жобалауға рұқсат етілмейді.

23. Қауіптілігі І-ші және ІІ-ші кластағы зиянды заттардың жабық бөлмелерге бөлінуі болжанған объектіні жобалау барысында, оқшауланған бөлмелерге немесе пультті немесе операторлық зоналардан осы жабдықтарды басқаратын зоналарда технологиялық құрал-саймандарды орналастыру қарастырылады.

24. Қауіптілігі І-ІІ-ші кластағы зиянды заттармен жұмыс жүргізіліп жатқан бірнеше өндірісті бір ғимаратқа орналастырғанда, улы заттардың көп компонентті қоспасының түзілуіне және көрші өндірістік бөлмелерге олардың таралуына кедергі жасайтын құрылыс шешімдерін қолданумен, жекелеу қамтамасыз етілуі керек.

25. Өндірісті жобалаудың технологиялық талаптарына сәйкес табиғи жарығы жеткіліксіз үй астында және цокольдық қабатта терезесіз және жарық күн тартарсыз ғимаратты салуға, тұрақты жұмыс орындарымен өндірістік бөлмелерді орналастыруға рұқсат етіледі. Бұл кезде мыналар қарастырылуы керек:
1) жасанды жарық;
2) эритемді сәулелену құрылғысы;
3) жасанды жарығы бар (жасанды жарық коэффициенті 0,5%-тен кем емес) жұмыс орнынан 100 м-ден алыс емес қашықтықта жұмысшылар қысқа уақытқа демалуға арналған бөлменің құрылғысы;
4) осы санитарлық ереженің талаптарына сәйкес тұрақты әрекеттегі ықтиярсыз вентиляциямен қамтамасыз ету.

26. Ашық алаңдарға технологиялық және энергетикалық, жабдықтарды орналастырғанда, олардың басқару пульттерін орналастыруға арналған және жұмысшылардың демалатын бөлмелері қарастырылуы керек.

27. Шаң бөлінуі мүмкін бөлмелерде, оның жинақталуын және жиыстырылуын қиындататын конструктивтік элементтер мен өңдейтін материалдар қолданылмауы керек.

28. Өндірістік бөлмелерге ауаны әкелетін вентиляциялық камераларға алаң қарастырылуы керек. Вентиляциялық қондырғыларды үйдің ішіне жасалған үстіңгі жарты қабатқа, консольды тірекке орналастыруға рұқсат етілмейді. Ауа келетін камералардың кіретін есігі бөлменің, коридордың, тамбурдың ішінен немесе ауасында зиянды заттары жоқ жердің сыртынан болуы керек.

29. Басқару пульттерінің бөлмелерінде, санитарлық-тұрмыстық қондырғыларда және жаяу жүретін туннельдерде зиянды сұйықтықтар мен газдарды, сонымен бірге транзиттік бу құбырларын салуға болмайды.

30. Жылытылатын өндірістік бөлмелердің сыртқы қоршауын жобалау, төбенің және қабырғаның ішкі бетіне конденсаттың түзілу мүмкіндігін болдырмауы керек. Бұл талаптардан шығу тәртібі ылғалды бөлмелерге ғана рұқсат етіледі.

31. Зиянды және агрессивті заттарды пайдаланатын учаскелер орналасқан бөлмелердің ішкі құрылыс конструкциясын қосқанда, қабырғаны, төбені және басқа беттерді өңдеу үшін, сорбцияны болдырмайтын және жүйелі тазартуды, ылғалды және вакуумды жиыстыруды, қажет болғанда - дезинфекцияны қажет ететін материалдар болуы керек.

32. Ашылатын терезелері және жарық күн тартарларымен жабдықталған ғимараттар мен имараттарда еденнен немесе жұмысшы алаңынан басқарылатын, ашық ойықтың шамасын реттейтін механизмдер, сонымен бірге осы тәріздес жұмыстарды ыңғайлы және қауіпсіз орындауды қамтамасыз ететін терезені, күн тартарларды және жарық арматурасын тазарту үшін механизмдер мен алаңдар қарастырылуы керек.

33. Бөлмелердің және жабдықтардың түспен безендірілуі бейнеленудің ең аз коэффициентін (0,4-тен артық емес) ескере отырып орындалуы керек.

34. Жаңа ғимараттар мен имараттарды салу және әрекеттегілерін қайта салу кезінде сыртқы қоршаулар арқылы, сонымен бірге технологиялық көздерінен жұмысшы зонасына жылу мен суықтың артығымен түсуін азайтуға бағытталған шаралар қарастырылуы керек.

35. Түрегеп тұрып жұмыс істейтін жылытылатын бөлмелердің еденін жабатын материал жылуды сіңіретін коэффициенті метр квадратты градусқа көбейтіп, бір сағатқа көбейтіп 6 килокалория (әрі қарай - ккал/м ^2. град ^. сағ.) болуы қажет немесе ағаш кедергісімен немесе жылу изоляциялайтын кілемшесімен жабылуы керек.

36. Агрессивті сұйықтықтардың (қышқылдардың, сілтілердің) және сынап, еріткіштер, биологиялық активті заттар сияқты зиянды заттар болжамды әсер ететін жерлерде, көрсетілген заттардың әсеріне тұрақты, олардың сорбциясын болдырмайтын, тазартылған және зиянсыздандыруға бейімді еденнің жабындысы қарастырылуы керек. Көрсетілген заттарды бұрып жіберу үшін канализацияға суағар қарастырылуы керек, қолданыстағы құрылыс нормалары және ережелерінің (әрі қарай - ҚНжЕ) талаптарына сай болуы керек.

37. Радиожиілікті диапазондағы электромагниттік өріс көздерімен (әрі қарай - ЭМӨ) жұмыс істейтін өндірістік бөлмелерді ағымды линияларда орналастыруды қосқанда жалпы бөлмелерде де, жеке бөлмелерде де орналастыруға рұқсат етіледі. Қондырғымен және онымен жұмыс істеуге байланысты емес жұмыс орнындағы ЭМӨ-тің деңгейі шамасының мүмкіндік шегінен аспаса, жалпы бөлмелерде ЭМӨ көздерін қарастыру керек. Көрсетілген жағдайды қамтамасыз ету мүмкін болмаса, ЭМӨ қондырғылары жеке бөлмелерге орналастырылуы керек.

38. Бір бөлмеге бірнеше қондырғылар орналастырылған болса, олардың орналасуы сәуле энергиясының қосындысы есебінен персоналдың жұмыс орнындағы сәулелену деңгейінің мүмкіндік шегінен аспауын шектеуі керек.

39. Электромагниттік өріс көздерімен жұмыс істеуге тағайындалған экрандалған бөлмелерді жобалау кезінде, жұмыс ауданы мен көлемі жоғары жүктемемен жұмыс істеудегі қауіпсіздік шараларының сақталуын ескере отырып, өңделетін заттың габаритіне сәйкес жасалуы қажет.

40. Экрандалған бөлмелердің қабырғасы, төбесі және едені сәулеленудің деңгейінің мүмкіндік шегін төмендетуін қамтамасыз ететін сәуле жұтатын материалмен қапталуы қажет. Сәуле белгілі бағытта түсетін болса, қабырғаның тек соған сәйкес бөлігін ғана сәуле жұтатын қабатпен қаптаған жөн. Экрандалатын бөлмелерде күші бар НҚА-ге сәйкес, табиғи жарықтың, ультракүлгін сәуленің жеткіліксіздігін, ауаның газды және ионды құрамының өзгеруінің орнын толтыратын шаралар қарастырылуы қажет.

41. Көрші бөлмелерге құрылыс конструкциялары арқылы электрлі магниттік өрістің өтуі кезінде, деңгейінің мүмкіндік шегінен аспауын шектейтін шаралар жасалуы керек.

42. Лазер қондырғыларына арналған бөлмелерді жобалағанда лазердің құрылымы мен пайдалану ережелерінің талаптары сақталуы қажет.

43. Шу көздері орналасқан әрекеттегі өндіріс орындарын салғанда және қайта салғанда бөлме ішіндегі жұмыс орындарындағы, сонымен қатар тұрғын үйлерді қоршаған территорияның ауласындағы шудың деңгейін төмендетуге бағытталған архитектуралық-құрылыс шаралар қарастырылуы қажет.

44. Шудың параметрлерін күші бар гигиеналық нормативтерге дейін жеткізу мүмкін болмағанда:
1) стационарлық жабдықтар үшін дыбысты изоляциялайтын кабиналарды құру, процесті дистанциядан басқаруды қарастыру қажет;
2) қол саймандары үшін басқа жұмысшыларға шудың әсерін болғызбайтын жерге жұмыс орнын орналастыруды қарастыру қажет.

45. Шудың, дірілдің және инфрадыбыстың жұмысшыларға әсер етуіне байланысты жұмыс орындарының маңында, мезгілді демалуға және профилактикалық процедуралар жүргізуге арналған бөлмелер қарастырылуы қажет.
Плазмалық технологияларға арналған бөлмелерді жобалаған кезде:
1) бір жұмысшыға 10 м ² -тан кем емес және еденнің ең төменгі нүктесінен 3,5 м-ден кем емес бөлменің биіктігі есебінде, жабдықталмаған алаңның болуын қарастыру;
2) қабырғасы мен төбесі ультракүлгін сәулені жұтатын, жанбайтын перфорирленген материалдан қорғаныс жабындысы бар дыбысты жұтатын қаптауы болуы керек. Жабдықтың дыбыс жұтатын қорғаны болмаса, қаптау биіктігі 2,7 м-ден кем болмауы керек.

4. Технологиялық процестер мен жабдықтарға
қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар

46. Технологиялық процестер мен жабдықтарды жасау кезінде төмендегілер қарастырылуы керек:
1) қалдықсыз және қалдығы аз технологияларды енгізу;
2) қауіпті және зиянды өндірістік факторлардың туындауына байланысты технологиялық процестер мен операцияларды, көрсетілген факторлары жоқ немесе интенсивтілігі ең аз процестерге және операцияларға алмастыру;
3) зияндылығы жоғары заттарды зияндылығы төмен заттарға алмастыру;
4) бастапқы және соңғы өнімде зиянды заттардың қоспасының мөлшерін шектеу, соңғы өнімдерді шаңданбайтын формада шығару;
5) зиянды өндірістік факторлармен жұмысшылардың жанасуын болғызбайтын өндірістік технологияларды пайдалану;
6) жұмыс зонасына қауіпті және зиянды өндірістік факторлардың түсуінің (таралуының) алдын-алатын шешімдер мен қорғаныш құралдарын жабдықтың конструкциясына қолдану;
7) өндірістік құралдарға эргономиканың және техникалық эстетиканың талаптарының және жұмыс орыны мен еңбек процесін ұйымдастыруда эргономикалық талаптардың сақталуы;
8) әсері жіті бағыттағы заттармен жұмыс зонасының ластануы кезінде, технологиялық процесті басқару және автоматты бақылау, сигнализация жүйелерін жасау;
9) жүк тиеу және жүк түсіру жұмыстарын механизациялау және автоматизациялау;
10) технологиялық және вентиляциялық зиянды заттардың шығуын өз мезгілінде жою, зиянсыздандыру, өндіріс қалдықтарын пайдаға асыру және көму;
11) зиянды заттардан және факторлардан қорғанатын ұжымдық құралдар;
12) жұмыс орындарындағы қауіпті және зиянды өндірістік факторлардың деңгейіне бақылау;
13) нормативтік-техникалық құжаттарға қауіпсіздік талаптарын енгізу.

47. Технологиялық процестер мен жабдықтарды жасауда Қазақстан Республикасында қолдануға рұқсат етілген химиялық заттарды пайдалану керек. Ылғал бөлу көзі болып табылатын өндірістік жабдық, мейлінше герметизациялануы және құйылысқа арналған автоматтандырылған қондырғылармен жабдықталуы керек.

48. Инфра- және ультрадыбыстың, шудың, жалпы және локальды вибрацияның, иондаушы және ионданбайтын сәулеленудің көзі болып табылатын жабдықтарды жобалағанда күші бар НҚА-дің талаптарының сақталуын қарастыру қажет.

49. Технологиялық процестерді жобалаған кезде өндірісті пайдаланудың барлық кезеңдерінің ұзақтығының есебі: іске қосылуды реттеу (жоспарлы жөндеуден соң іске қосу), тұрақты қызмет ету (пайдалану жылдары бойынша) берілуі қажет.

50. Өндірістік бөлмелердің жұмыс орындары мен объектінің территориясындағы дыбыс қысымының мүмкін деңгейі, дыбыс деңгейі және дыбыстың эквивалентті деңгейі қолданыстағы Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрінің 2005 жылғы 24 наурыздағы "Жұмыс орындағы шу деңгейлерінің гигиеналық нормативтерін бекіту туралы" N 139 бұйрығының талаптарына сәйкес келуі керек.

51. Жаңадан салынатын және қайтадан салынатын объектілерді, олардың жеке ғимараттарын және имараттарын жобалау кезінде шаралар қарастырылуы керек, оларды орындау тұрғын үйдің территориясында гигиеналық нормативтен аспайтын шудың деңгейін қамтамасыз етуі керек.

52. Жұмыс орындарындағы транспорттық-технологиялық вибрацияның мүмкін деңгейлері қолданыстағы Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрінің 2005 жылғы 29 маусымдағы "Санитарлық-эпидемиологиялық ережелер мен нормаларды бекіту туралы" N 310 бұйрығының , Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеуден өткізу реестрінде N 3781 тіркелген, талаптарына сай келуі керек.

53. Жұмыс орнындағы инфрадыбыстың деңгейін жұмыс орнындағы инфрадыбыстың гигиеналық нормативтеріне сәйкес қабылдау керек.

54. Негізгі дозалық шектер (осы санитарлық ережелерге 3-ші қосымша) ионданатын сәулеленудің нормаланатын параметрлері болып табылады. Оларға төмендегілер жатады:
1) тікелей ионданатын сәулелену көзімен тұрақты және уақытша жұмыс істейтіндерге арналған тиімді және эквивалентті дозаның мүмкіндік шегі, (А категориясы - персонал);
2) ионданатын сәуле көздерімен жұмыс істемейтіндерге, бірақ та объектілердің қызметіне негізделген жұмыс орнының немесе тұрғын мекеннің орналасу жағдайына байланысты, иондаушы сәулеленудің әсеріне ұшырайтындарға арналған шектік (тиімді) эквивалентті дозалар (Б категориясы).
Радиоактивті заттармен және ионданушы сәулеленудің басқа көздерімен жұмыс істеу барысында күші бар радиациялық қауіпсіздіктің нормаларына дозалық шектер сәйкес келуі керек.

55. Жұмыс орнындағы өндірістік көздерден ультракүлгін сәулеленудің (әрі қарай - УС) мүмкіндік деңгейі: ұзын толқынды УС-А-400-315 нм, орта толқынды УС-315-280 нм, қысқа толқынды УС-280-200 нм облыстары үшін сәулеленудің спектралды құрамын ескере отырып қабылдануы керек.
Сәулелену интенсивтілігінің гигиеналық нормативтері жұмысшыларға әсер ету ұзақтығын, сәулеленуден қорғайтын арнайы киімді міндетті түрде киюді, бас киімді және көзді қорғайтын құралдарды пайдалануын ескере отырып белгілейді.

56. Жоғарыда көрсетілген нормативтер 2000 Цельсийден жоғары температурадағы көздер шығаратын сәулеленуге (электрлік доғалар, плазма, балқытылған металл, кварц әйнегі), полиграфияға, химия және ағаш өңдейтін өндірістерге, ауылшаруашылығына, кино- және телетүсірулерге, дефектоскопияға, денсаулық сақтау ұйымдары мен өндірістің басқа салаларына таралады.
Нормативтер қызмет көрсететін персонал болмағанда, ортаны зарарсыздандыру үшін қолданатын лазерлер шығаратын, сонымен бірге емдік және профилактикалық мақсатқа қолданатын УС-ге таралмайды.

57. 1,2 м ² -тан артық емес тері бетінің (бет, мойын, қол саусақтары) қорғалмаған учаскелері болғанда, жұмыс сменасының 50%-де сәулелену көзінің жалпы ұзақтығында, 5 минут және одан көп бір реттік сәулеленудің ұзақтығында жұмысшыларға УС-дің мүмкін интенсивтілігі УС-А облысы үшін метр квадратына 10,0 Ваттан (әрі қарай м ² /Вт), ал УС-В облысы үшін м ² -на 0,01 Вт-тан аспауы керек.

58. Терінің барлық бетінің қорғанысы кезінде жұмысшылардың сәулеленуінің мүмкін интенсивтілігі жұмыс сменасы барысында әсер ету ұзақтығында УС-В; УС-С облысында м ² -на 1Вт-тан аспауы керек.

59. Жобаланатын жабық өндірістік бөлмелердің микроклиматының оптималды және мүмкін параметрлерін дұрыс есептеу үшін метеорологиялық жағдайды сипаттайтын (ауаның температурасы, салыстырмалы ылғалдылығы, ауаның қозғалу жылдамдығы, жылу сәулеленудің интенсивтілігі) көрсеткіштерін де, энергия шығынының мәліметтерін де басшылыққа алу керек.

5. Жұмыс орыны мен еңбек процесіне қойылатын талаптар

60. Жобаланатын еңбек процесінің, технологиялық жабдықтардың және жұмыс зонасының өлшемінің ерекшеліктеріне байланысты, ыңғайлы жұмыс позасында жұмыс атқаруды жұмыс орыны қамтамасыз етуі керек. Еңбек операциялары қажет ететін аймақтың шегінде (аймақ шекарасы жоғары созылған қолдың арақашықтығымен анықталады) орындалуы керек. Жиі пайдаланатын еңбек құралдары мен басқару органдары (1 минутына 1 рет және одан да көп) жұмыс бетінің шетінен 300 миллиметрден (әрі қарай - мм) аспайтын қашықтықта ең қолайлы аймақтың шегінде орналасуы қажет.

61. Отырып орындалатын жұмысқа арналған жұмыс орыны - көтерілетін-бұрылатын орындықпен және рационалды конструкциядағы аяқ тіреуішімен, ал еңбектің сипатына қарай түрегеліп жасалатын жұмысқа тағайындалған жұмыс орыны сүйеніш орындықпен және демалуға арналған орындықпен қамтамасыз етілуі керек.

62. Жұмыс орнының (профилактикалық тексеру жүргізу, жөндеу технологиялық жабдықтарды жөндеу және қалпына келтіру кезеңдерінде) құрылуына және қызмет етуіне ашық алаңдарды, сонымен бірге жұмысшылардың жұмыс атқару аймағында еркін қимылдауы үшін бос аулалар қалдыруды жұмыс орнындағы негізгі және қосымша құрал-саймандардың технологиялық ұйымдастырылып жабдықталуының орналасуы қамтамасыз етуі керек.

63. Монтаждауға (демонтаждауға), жабдықтармен жұмыс істеуге және жөндеуге байланысты еңбек операцияларын орындау барысында жұмысшылардың дене тұлғасы мен оның орналасу жағдайына байланысты, жұмыс зонасының төмендегідей ең кіші өлшемі (жабдықтардан жұмыс зонасының шекарасына дейін) метрмен алынады:
1) 15 градусқа дейін еңкейіп, түрегеп тұру 0,7 (0,6) м;
2) 30 градусқа дейін еңкейіп түрегеп тұру 0,8 (0,6) м;
3) 60 градусқа дейін еңкейіп түрегеп тұру 0,9 (0,6) м;
4) 90 градусқа дейін еңкейіп түрегеп тұру 1,2 (0,9) м;
5) жүресінен отыру 1,1 (0,8) м;
6) жүріс жолы өтетін жер 0,7 м.
Жұмысшылардың қолы немесе тұлғасының бір бөлігінің жартысы жабдықтың үлкен бөлігінде (шығып тұрған элементтерде) қалатын болса, жұмыс аймағының өлшемін жақша ішінде көрсетілген шамаға дейін кішірейтуге болады.

64. Объектідегі еңбек процесін жобалау төмендегі жағдайларды қарастыруы керек:
1) еңбекті көп қажет ететін технологиялық операцияларды механизациялау және автоматизациялау, іс-әрекет түрлерін алмастыру, өндіріс операцияларын кезектестіру, еңбек ету мен демалыстың рационалды тәртібін енгізу, кәсіби даярлық деңгейін жоғарылату;
2) смена барысында адамның динамикалық еңбекке қабілетіне сәйкес қарапайым еңбек тәсілдерінің қайталану санын шектеу, конвейердің қозғалу қарқынын өзгерту, ол тұрақты болмаса технологиялық процестің барысына үздіксіз бақылау ұзақтығына шектеу жасалуы керек.

65. Екі және үш сменалық еңбек тәртібінде жұмыс сменасының аяқталуы 24 сағаттан кем болмауы керек. Смена аралығындағы күнделікті демалудың ұзақтығы жұмыстың ұзақтығынан екі есе көп болуы керек. Төтенше жағдайларда (апатқа ұшырау жұмыстарында) азғантай демалыс (бірақ 8 сағаттан кем емес) рұқсат етіледі.

66. Мызғып алуға құқылы ұзартылған сменадағы жұмысшыларға ыстық тамақ қабылдауға және ұйықтауға арналған бөлмелер жабдықталуы қажет.

6. Жылуға, вентиляцияға және ауаны кондиционерлеуге
қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар

67. Бөлменің көлемінде зиянды заттардың, жылудың және ылғалдылықтың біркелкі емес таралуын ескере отырып ауа шығыны есептеумен анықталады. Ауа алмасудың еселігі бойынша вентиляцияға кететін ауа шығынын анықтауға болмайды.

68. Бірнеше зиянды зат бір мезгілде жұмысшы зонасына бөлінетін болса, жалпы алмасулы вентиляцияға есептелген ауа шығыны ауаның ең көп шығынын қажет ететін зиянды зат бойынша есептелуі керек.

69. Бірқатар заттардың организмге бір бағытта әсер етуі туралы мәліметтер болғанда, жалпы алмасулы вентиляцияның есептеуін ауаның ластануын ескере отырып, әрбір затты жеке-жеке, оның концентрациясының мүмкіндік шегіне дейін ерітуге қажет ауа шығынын қосу жолымен есептеп шығарылуы керек.

70. Өндіріс бөлмелерінде табиғи немесе механикалық вентиляцияны жобалағанда, бір жұмысшыға сыртқы ауаның келуі осы санитарлық ережелердің 4-ші қосымшасына сәйкес қамтамасыз ету керек.

71. Вентиляция мен ауаны кондиционерлеу жүйелерінің қабылдағыш саңылаулары және табиғи ауа келетін вентиляция арқылы ғимараттар мен имараттардың ішіне түсетін ауадағы зиянды заттардың концентрациясы жұмыс зонасындағы ауаның деңгейінің мүмкіндік шегінен 30%-ке аспауы керек.

72. Қауіптілік кластары әртүрлі зиянды заттар бөлінетін өндірістік немесе көршілес бөлмелерді бір ғимаратқа біріктіру кезінде, ең улы зиянды заттарды бөлетін бөлме үшін ұйымдастырылған ауа әкелетін сорғыштың басым болуы қарастырылуы керек.

73. Көп қабатты өндірістік ғимараттардың алаңының төбесіне жабылған монтаждың ойықтары жекеленген баспанамен қамтамасыз етілуі керек, ал ауа алмасуы әр қабатқа жеке есептеледі.

74. Жылдың салқын мезгілінде шығаратын ауаның орнын толтыру үшін биіктігі 6 м және одан аласа бөлмелерде сағатына бір рет ауа алмасудан артық емес көлемінде, ал биіктігі 6 м-ден жоғары бөлмелерде - еден алаңының әр 1 м ² -на сағатына 6 м ³ көлемінде сыртқы ауаны ұйымдастырмай әкелуге (вентиляцияның теріс дисбалансы) рұқсат етіледі.

75. Көршілес бөлмелерде жағымсыз иісі бар заттар болса және жұмыс ауасындағы зиянды заттар концентрациясының деңгейі мүмкіндік шегінен 30%-тен аспаса, осы бөлмелерге ұйымдастырылмаған ауаның келуі рұқсат етіледі.

76. Вентиляция, ауаны кондиционерлеу және ауаны жылыту жүйелерінің шашыратқыштарындағы температурасы мен ауаны шығару жылдамдығын, осы санитарлық ережелердің талаптарына сәйкес метеорологиялық жағдай жұмысшы зонасында қамтамасыз ететіндей есеппен анықтау керек.

77. Келетін ауаны бергенде, бөлменің таза және аз ластанатын бөлігіне келетін ауа, бөлменің лас аймағынан келмеуін қарастыру қажет.

78. Зиянды заттарды (газдарды, шаңды, жылуды) бөлетін көздер технологиялық жабдықтарға бекітілген, болмаса бөлу көзіне мейлінше жақын орналастырылған меншікті сорғышы бар, жергілікті ауа шығаратын вентиляция құралымен жабдықталуы қажет.

79. Бөлмеде бөлінетін немесе жергілікті сорғышпен шығарылатын зиянды заттардың, жылудың және ылғалдың саны жобаның технологиялық бөлімінің бойынша қабылдануы керек. Қажетті мәліметтер болмағанда сәйкес объектілерде жүргізілген табиғи зерттеулердің нәтижелері пайдаланылады.

80. Технологиялық жабдықтардан қауіптілігі І-ші және ІІ-ші кластағы зиянды заттарды шығаратын жергілікті сорғыштар жергілікті ауа шығаратын вентиляция жұмыс істемеген жағдайда, бұл жабдықтан іске қосылмайтындай етіп қоршалуы керек.

81. Егер ауа шығаратын вентиляция жұмыс істемей қалғанда өндірістік процесті тоқтату мүмкін болмаса немесе жабдықты (процесті) тоқтатқанда жұмысшы зонасының ауасындағы КМШ-нен асатын концентрациядағы зиянды зат бөлменің ауасына бөлініп жатса, жұмыс тәртібі автоматты өшірілетін резервтік вентиляторларымен жергілікті сорғыш қарастырылуы керек.

82. Вентиляцияға, ауамен жылытуға және ауаны кондиционерлеуге арналған ауаның рециркуляциясы, ауасында қауіпті концентрацияда ауру қоздырғыш бактериялары, вирустары немесе саңырауқұлақтары бар бөлмелерге, сонымен қатар жағымсыз иісі бар немесе қауіптілігі І-ші және ІІ-ші кластағы зиянды заттары бар бөлмелерге қарастыруға рұқсат етілмейді.

83. Қауіптілігі ІІІ-ші және ІV-ші кластағы бір зиянды заттан артық бөлмейтін бөлмелерге ауаның рециркуляциясы рұқсат етілмейді.

84. Технологиялық жабдықтардың қыздырылған беттерімен және ауамен жылытудың ауа қыздырғыштарымен жанасуы кезінде, жанғыш зиянды заттарды бөлмейтін болса ғана, вентиляциямен қатар қолданылған ауамен жылытудағы рециркуляцияны қарастыруға болады.

85. Жылытудың, вентиляцияның және ауаны кондиционирлеудің қондырғылары тұрақты жұмыс орындары мен жұмыс атқарылатын зонаның қосалқы бөлмелерінде деңгейінің мүмкіндік шегінен асатын шу және діріл шығармауы керек.

86. Ғимараттар мен имараттарды жылыту үшін зиянды факторларды және жағымсыз иістерді шығармайтын жүйелер, приборлар және жылу апарғыштары қарастырылуы керек.

87. Шаң бөлетін өндірістік бөлмелердегі қыздырғыш приборлар жеңіл тазаланатын, беті тегіс болуы керек. Сыртындағы газды қыздырғыштардан тікелей жану өнімдерін шығарғанда ғана инфрақызыл газды сәулеленетін жылуды қарастыруға рұқсат етіледі.

88. Қыздырғыш элементтерінің құрылыс конструкцияларына жапсырылған сулы жылыту жүйелерінің және тұрақтың жылытатын бетіндегі орташа температурасы тұрақты жұмыс орнындағы еден үшін плюс 26 ⁰ С-тан; кісілер уақытша болатын еденнен плюс 3 ⁰ С-тан; төбелер үшін: бөлменің биіктігі 2,5-нан 2,8-ге дейін болса плюс 28 ⁰ С-тан; 2,8-ден 3,0-ге дейін болса плюс 30 ⁰ С-тан; 3,0-тен 3,5-ға дейін болса плюс 33 ⁰ С-тан; 3,5-нан 4,0-ке дейін болса плюс 36 ⁰ С-тан; 4,0-тен 6,0-ға дейін болса плюс 38 ⁰ С-тан аспауы керек.

89. Жылу көздерінің температурасы төмен жылыту жүйелеріндегі радиациялық кедергі еденнен 1,5-2,0 м биіктіктегі жұмыс орнында метр квадратына (әрі қарай - м ² ) 35 Вт-тан (сағатына 27 ккал/м ² -тан) аспауы керек.

90. Жылуды бөлетін жабдықтар вентиляция жолының мүмкіндігін ескере отырып орналасуы керек. Бөлменің көлеміне келетін аэрациялық ауа ағысының таралуы үшін, жабдықтар арасындағы қашықтық ағыстың бағыты бойынша, оның өлшемінен көп болуы керек.

91. Жоғары жылу бөлетін цехтар мен учаскелерді табиғи вентиляциямен (аэрациямен) жабдықтағанда, шатырда дистанциядан басқарылатын механизацияланған фрамугамен жабдықталған тұтанбайтын шахталар немесе аэрациялық күн тартарлар қарастырылуы керек. Табиғи вентиляция кезінде желденетін бөлмелерге ауаның келуі жылдың жылы мезгілінде еденнен 1,8 м-ден артық емес, ал жылдың суық мезгілінде вентиляциялық ойықтың түбіне дейін 4 м-ден төмен емес деңгейде қарастыру керек. Осы мақсатпен жобаның құрылыс бөлімінде көрсетілген деңгейлерге ауа беретін терезеде ашылатын ойықтар, аэрациялық қақпалар, көтерілетін қозғалтқыш қабырғалар қарастырылуы керек. Ашылатын ойықтардың алаңы терезенің жалпы алаңынан 20%-тен кем болмауы керек.

92. Шаңды және жеңіл конденсацияланатын буларды, сонымен қатар араластырған кезде зиянды немесе өрт қауіпті қоспалар шығаратын немесе көрсетілген қасиеттермен жаңа химиялық қосылыстар түзе алатын заттарды жергілікті сорғыштың жалпы шығаратын қондырғысына біріктіруге болмайды. Жергілікті сорғыштың мұндай жүйелерін жалпыалмасулы ауа шығаратын вентиляцияның жүйелерімен біріктіруге рұқсат етілмейді.

93. Егер де, зиянды заттардың мөлшері жұмысшы зонасындағы КМШ-нен аспайтын, ал микроклиматтың параметрлері нормаланатын көрсеткіштерге сәйкес келетін болса, онда қозғалатын крандардың кабиналарында қоршаған өндірістік бөлменің ауасын қосымша өңдеусіз қолдануға рұқсат етіледі. Қайшы болған жағдайда, крандардың кабинасын кондиционерлермен жабдықтау керек.

94. Мүмкіндік концентрациясынан 30%-ке асатын Сыртқы және рециркуляциялық ауаның шаңдануы кезінде немесе ол өндірістің технологиясы бойынша қажет болса, кондиционерлеу жүйелерінде; ауа душында ауаны тазарту; жұмысшылардың демалу зонасына (басты немесе бетті қорғайтын шлемдерге, маскілерге, қалқандарға) тікелей ауаны беру қарастырылуы керек.

95. Ауаны әкелетін және шығаратын қондырғылары бар табиғи желдетусіз өндірістік бөлмелердің жалпы алмасулы вентиляция жүйесі ауаны шығаратын жүйенің резервтік вентиляторымен жобалануы керек. Ашылатын ойықтар арқылы талап етілетін ауа алмасудың 50%-тей түсетін көршілес бөлмелермен біріктірілген көрсетілген бөлмелер үшін резервтік вентиляторды жобалауға рұқсат етілмейді.

96. Бөлмелердегі, сонымен бірге табиғи желдетусіз бөлмелердегі жыл бойына және тәулік бойына жұмысқа тағайындалған кондиционерлеу жүйелері жылдың суық мезгілінде берілген температураны және талап етілетін ауа алмасудың 50%-ін қамтамасыз ететін резервті кондиционермен жобалануы керек.

97. Сменасына 40 мин.-тан кем емес немесе бес реттен көп емес ашылатын бөлмесіз қақпаларда; сыртқы ауаның есепті температурасы минус 15 ⁰ С-тан және одан төмен аудандарда салынып жатқан жылытылатын ғимараттардың технологиялық ойықтарында ауалы және ауалы-жылулы бүркеулер қарастырылуы керек.

98. Қақпаны, есікті және технологиялық ойықтарды ашқан кезде бөлмеге түсетін ауа қоспасының температурасы жеңіл дене жұмысында плюс 14 ⁰ С-тан; орташа ауырлықтағы жұмыста 12 ⁰ С-тан; ауыр жұмыста 8 ⁰ С-тан төмен болмайтындай етіп ауалы және ауалы-жылулы бүркеулерді есептеу керек. Қақпаның (6 м-ге дейінгі арақашықтықта), есіктің және технологиялық ойықтардың маңында жұмыс орындары болмағанда, егер де ол технологиялық талаптарға қайшы келмесе осы зонадағы ауаның температурасын плюс 5 ⁰ С-қа дейін төмендетуге рұқсат етіледі.

99. Ауаны шығару үшін ойықтарды ашу және апаттық вентиляцияны қосу бөлменің ішінен де, сыртынан да оңай жерлерден дистанциялық басқарумен жобалануы керек.

100. Мерзімді жұмысқа немесе кісілердің жүруіне тағайындалған тоннелдерде, сонымен бірге техникалық қабаттардың бөлмелерінде есептік ауа алмасумен мерзімді әрекеттегі вентиляция қарастырылуы қажет.

101. Құрамында зиянды немесе жағымсыз иісті заттары бар өндірістік бөлмелердің жалпы алмасулы вентиляциясы мен жергілікті ауаны сорып шығаратын жүйелерінен атмосфераға шығарылатын ауа тазартылуы және нормативтік деңгейіне атмосфералық ауаға таратылуы қажет.

102. Жобаның құрылыс бөлімінде жылыту, вентиляция және кондиционерлеу жүйелерін жөндеуге, дайындауға және бақылауға арнайы шеберханалар мен вентиляциядан бөлінетін зиянды заттарды тазарту қондырғылары қарастырылуы қажет.

7. Сумен қамтамасыз етуге, канализацияға және өндірістік
қалдықтарды жоюға қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар

103. Орталықтандырылған және орталықтандырылмаған жер асты және жер беті шаруашылық ауыз суымен қамтамасыз ету көздерін, нормативтік құқықтық актілердің Мемлекеттік тіркеуден өткізетін Реестрдің N 2999 тіркелген, Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрінің 2004 жылғы 28 маусымдағы "Шаруашылық-ауыз суымен жабдықтауға және мәдени-тұрмыстық су пайдалану орындары жөніндегі санитарлық-эпидемиологиялық ереже мен нормаларды бекіту туралы" N 506 бұйрығының талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.

104. Ішпейтін суды беретін су құбырларымен шаруашылық-ауыз су құбырларының қосылуына рұқсат етілмейді. Ішу мақсатына техникалық суды пайдалану мүмкіндігін шектейтін техникалық су құбырлары имараттарының арнайы боялуын қарастырған жөн.

105. Ұйымның өндірістік және қосалқы ғимараттарындағы шаруашылық ауыз суы қажеттілігіне судың шығындалу нормасы, су құбырының ішкі тармағын жобалаудың талаптарына сәйкес келуі керек. Душтардың, қол және аяқ ванналарының, қолжуғыштардың, сонымен бірге вентиляцияның ауаны әкелетін жүйелерінің, шаңды басуға суды шашу жолымен бөлменің ауасын салқындатуға арналған судың сапасы ауыз суына қойылатын талаптарға сәйкес келуі керек.

106. Ыстық сумен қамтамасыз ету жүйелерін жобалау және эксплуатациялау нормативтік құқықтық актілердің Мемлекеттік тіркеуден өткізетін Реестрдің N 2999 тіркелген, Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрінің м.а 2004 жылғы 28 маусымдағы "Шаруашылық-ауыз суымен жабдықтауға және мәдени-тұрмыстық су пайдалану орындары жөніндегі санитарлық-эпидемиологиялық ереже мен нормаларды бекіту туралы" N 506 бұйрығына сай болуы қажет.

107. Ауыз суы жеткіліксіз болғанда өндірістік су құбырларының суын нәжісті ағызатын жабдықтың (унитаздың) жуғыш багына жалғауға рұқсат етіледі.

108. Ішкі су құбыры мен канализация құрылғылары, сонымен бірге сыртқы сумен қамтамасыз ету және канализация жүйелері, өндірістік және шаруашылық ауыз су қажеттілігіне суды беру және ағынды суларды бұру үшін барлық өндірістік және қосалқы ғимараттарда қарастырылуы қажет.

109. Санитарлық-эпидемиологиялық талаптарға оның сәйкестілігі туралы санитарлық-эпидемиологиялық қызметтің мемлекеттік органының санитарлық-эпидемиологиялық қорытындысы болғанда ғана орталықтандырылған канализациялық торапқа өндірістік ағынды суларды жіберу жүзеге асырылады.
Өндірістік объектілердегі ағынды суларды тазарту бойынша локальды тазарту қондырғыларының қажеттілігі жобалау кезінде анықталады.

110. Қалалық тазарту қондырғыларына жіберілетін ағынды сулардың құрамында өндірістің лабораториясы мен бақылаушы органдардың оңай анықтау әдістері жоқ зиянды заттар болмауы керек.

111. Техникалық сумен қамтамасыз етудің жабық және ашық жүйелеріндегі технологияның қажеттілігіне өндірістік объектілердің тазартылған ағынды суларын пайдалану мүмкіндігі туралы мәселе, санитарлық-эпидемиологиялық нормалар мен ережелерге олардың сәйкестілігі туралы санитарлық-эпидемиологиялық қорытындысы болғанда, әр нақтылы жағдайда шешілуі керек.

112. Өндірістік ағынды сулардың және руданы бұрғылау кезінде түзілетін ұсақ ұнтақталған тау жынысын сақтау орнының тоған-жинаушысының, тұндырғыштарының құрылысы грунт және пластаралық жер асты суларының және олармен гидравликалық байланысты беткі су объектілерінің ластану мүмкіндігін шектеуі керек.

113. Елді мекенді сумен қамтамасыз етудің орталықтандырылған жүйесі және канализациясы болмағанда, жергілікті жүйелер қарастырылады.

114. Құрамында радиоактивті заттары бар ағынды суларды бөліп әкету жағдайы Қазақстан Республикасының Бас мемлекеттік санитарлық дәрігерінің 1999 жылдың 9 желтоқсандағы N 10 НРБ-99 туралы қаулысын, Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің бұйрығымен 2003 жылы 13 қаңтарда N 97 бекітілген, Қазақстан Республикасы мемлекеттік нормативтік құқықтық актілер реестрінде N 2198 тіркелген, "Радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етудің санитарлық-эпидемиологиялық талаптары" туралы санитарлық-эпидемиологиялық ережелер мен нормаларының талаптарын басшылыққа алу керек.

115. Ағынды суларды беткей су қоймаларына бұрғанда зиянды заттардың түсуінің мүмкіндік шегінің (ТМШ) жобалары және оған жеткізетін шаралары жасалуы керек. ТМШ-ін басқа өндіріс ұйымдарының ағынды суларымен су қоймасына түсетін ластауыш заттарды және ағынды суларды жобалап шығаратын жерден жоғары орналасқан қақпағындағы фактілі концентрацияны ескере отырып белгіленуі керек.

116. Шаруашылық-фекалды және өндірістік ағынды суларды сіңіретін құдықтарға ағызуға рұқсат етілмейді. Өндірістік объектілердің сумен қамтамасыз ету және айналма сумен қамтамасыз ету жүйелерінен суды тек өндірістік канализацияға ағызуға рұқсат етіледі. Душтардан, қолжуғыштардан және санитарлық тораптардан ағынды суларды бұруға шаруашылық-тұрмыстық канализацияның тармағы қарастырылуы қажет.

117. Газ бөлетін өндірістік ағынды суларды бөлу кезінде, бөлмеге газдың енуіне қарсы шаралар қарастырылуы керек. Улы газдарды түзе алатын химиялық заттарды канализациялық тармаққа жіберуге рұқсат етілмейді.

118. Зиянды газдарды (күкіртсутекті, цианды сутекті, мышьякты сутекті) бөліп химиялық реакцияға түсетін, құрамында зиянды заттары бар ағынды суларды біріктіруге рұқсат етілмейді.

119. Зиянды булар және газдар (меркаптан, күкіртсутек, цианды сутегі, мышьякты сутегі) түзілмесе және бөлінбесе немесе ағынды суларды тазартудың барлық процестері герметизацияланған және жергілікті ауаны шығаратын вентиляция құрылғысы болса, өндірістік ғимараттарға ағынды суларды тазарту құрылғыларын орналастыруға рұқсат етіледі.

120. Өндірістік объектілеріне ағынды суларды жіберуді жобалағанда, өндірістік ағынды суларды тазарту қондырғыларын және өндірістік бақылауды ұйымдастыру қарастырылуы қажет.

121. Қалдықтарды зиянсыздандыру үшін имараттарды салуға алаңды таңдау кезінде ауылшаруашылығына құнсыз жерлер қолданылуы керек.

122. Утилизацияланбайтын қалдықтарды көму және қоймалау полигондары елді мекеннің және өндірістік алаңның шегінде орналасуы керек.
Полигондардың жобасы объектіні салу жобасымен қатар жасалады.

123. Руданы бұрғылау кезінде түзілетін пайдаланылған ұсақ ұнтақталған тау жынысын жинаушының беті битумды эмульсиямен немесе майлы саз бен құмнан тұратын тау жынысымен бекітіліп, көгалдандырылуы керек.

124. Полигонның жобаларында өндірістік қалдықтар жөнінде төмендегі ақпарат болуы керек:
1) өндірістік қалдықтардың болжанатын мөлшерінің саны мен сапасы (қауіптілік класы бойынша), олардың физикалық-химиялық, токсикологиялық және радиациялық қасиеттері жөнінде мәліметтер;
2) қоршаған ортаға өндірістік қалдықтардың әсер етуінің мүмкін салдарының сипаттамасы;
3) өндірістік қалдықтарды зиянсыздандыру, жою, көму мәселелерінің технологиялық шешімдері;
4) зиянды заттардан топырақты қорғау және бұзылған, ластанған топырақты рекультивациялау бойынша шаралар;
5) қоршаған орта объектілеріндегі зиянды заттарды анықтау әдістемесі.

125. Қалдықсыз технологияны енгізудің техникалық мүмкіндігі болмағанда, улы және радиоактивті өндірістік қалдықтарды зиянсыздандыру, жою және көму бойынша кешенді шаралар қарастырылуы қажет.

126. Улы қалдықтарды жиюдың, жинақтаудың, зиянсыздандырудың және көмудің тәсілдері мен тәртібі химиялық заттардың қауіптілік класын ескере отырып жүзеге асырылуы тиіс, сонымен бірге жұмысшылардың қауіпсіздігін, қоршаған территорияның ластануын болдырмауды және қамтамасыз етуі керек.

127. Объектілерде немесе арнайыландырылған ұйымдарда өндірістік қалдықтар жойылады және көміледі немесе утилизацияланады.

128. Құрамында улы заттары бар қатты қалдықтарды қоймада ұстауға, сонымен қатар өндіріс алаңдарында шламды жинағыштарды және шлам жиналуын орналастыруға рұқсат етілмейді.

8. Жарықтандыруға және ультракүлгін сәулеленуге қойылатын
санитарлық-эпидемиологиялық талаптар

129. Кісілер тұрақты түрде болатын өндірістік бөлмелерде табиғи жарық қарастырылуы керек.
Метеорологиялық жағдайлармен шақырылған, күндізгі уақыт барысындағы табиғи жарықтың өзгерістері, жұмыстың осы түріне арналған жасанды жарықтың нормасында белгіленген мәнінен жұмыс зонасындағы жарықтың төмендеуін шақырмауы керек. Жарығы жеткіліксіз жұмыс зонасындағы жарық құрылғыларын автоматты қосу жолымен, табиғи жарықтың төмендеуін жасанды жарықпен толтыру керек.

130. Жасанды жарықты жобалағанда жұмысшы, апат және эвакуация жарығы қарастырылуы керек. Орташа дәлдіктегі жұмысты атқарғандағы жұмыс орнындағы жарық 500 лк-тен кем, ал аз дәлдіктегі және дөрекі жұмысты атқарғанда 200 лк-тен кем болмауы керек.

131. Бинокулярлық стереоскопиялық микроскоптарды қолданып жұмыс атқарған жағдайда, микроскоптан тыс монтажды столдың жұмыс зонасының жарығы, осы санитарлық ережелердің 6-шы қосымшаның талаптарына сәйкес болуы керек. Микроскоптың аясындағы объектілердің жарығы бірқалыпты реттелуі керек және оның жоғарғы шегі 20 000 лк-ке жетуі қажет.

132. Визуалды бақылайтын экрандары бар жүктемелі көз жұмыстары үшін жарықтың деңгейі осы санитарлық ережелердің 6-шы қосымшасы бойынша алынуы керек.

133. Шырақтардың жарық техникалық сипаттамалары және олардың жұмысшы зонасына салыстырмалы орналасуы мен жабдықталуы жұмысшыға тікелей және бейнелі жарқылдың зиянды әсерін болғызбауы керек.

134. Шырақтардың конструктивтік орындалуы жұмыс істеу кезінде өрт және электр қауіпсіздігін, өндірістік ортаның (өртке- және жарылғыш қауіптілігі, шаңға, химияға активтілігі) нақтылы жағдайында сипаттамаларының беріктігін, ұзақтығын және тұрақтылығын, сонымен қатар жұмысқа ыңғайлығын қамтамасыз етуі керек.

135. Жобаның құрылыс бөлімінде шырақты тазарту және жөндеу құралдарымен жабдықталған шеберхана, жарықтың газразрядты көздері мен жарық техникалық жабдықтарын сақтайтын қоймалар қарастырылады.

136. Газразрядты лампаларымен жарық беретін құрылғыларды жобалағанда, сынап толтырылған лампаларды сақтайтын бөлме қарастырылуы керек.

137. Өндіріс бөлмелерінің жарық беретін құрылғыларының құрамында ультракүлгін жеткіліксіздіктің алдын-алу үшін профилактикалық ультракүлгін сәулелену қондырғылары қарастырылуы керек. Ұзақ әсер ететін профилактикалық ультракүлгін сәулелену қондырғылары ультракүлгін сәулеленудің өндірістік көздері бар бөлмелерде қарастырылмайды.

9. Жұмысшыларға қызмет көрсететін бөлмелерге қойылатын
санитарлық-эпидемиологиялық талаптар

138. Жұмысшыларға қызмет көрсететін бөлмелерді (санитарлық-тұрмыстық бөлмелерді, денсаулық сақтау объектілерін) жобалау осы санитарлық нормалар мен ережелерге сәйкес жүргізіледі.

139. Санитарлық-тұрмыстық бөлмелердің құрамы осы санитарлық ережелердің 5-ші қосымшасының 3-ші кестесіне сәйкес анықталады.

140. Объектілерде фельдшерлік немесе дәрігерлік денсаулық сақтау пункттері, сонымен бірге сауықтыру кешендері қарастырылады. Фельдшерлік және дәрігерлік денсаулық пункттеріндегі бөлмелердің құрылымы мен алаңы осы санитарлық ережелердің 5-ші қосымшасындағы 1 - 2-ші кестелерге сәйкес алынады.

141. Жекелеген бөлмелердің алаңы, жабдықтар мен процедураның жиынтығы әр нақтылы жағдайда объектінің қуаттылығын, еңбек процесінің қауіпті және зиянды өндірістік факторларының сипаттамасын ескере отырып шешіледі.

142. Жұмыс орнына тікелей жақын орналасқан, жұмысшыларды сауықтыруға қажет емдік-сауықтыру кешенінің бөлмесі магнитті және электромагнитті өрістен салыстырмалы қорғайтын экрандармен және дыбыс изоляциясымен жобалануы керек, сонымен бірге цехтағы ластанған ауаның түсуін болдырмайтын герметизирленген есігі болуы қажет.

143. Психофизиологиялық жеңілдету бөлмелері айқын дене және нервтік-жүктемелі еңбекпен сипатталатын (гигиеналық жіктелу бойынша ІІІ-ші топтан артығырақ) объектілерде қарастырылуы керек.

144. Жұмыс орнынан психофизиологиялық жеңілдету бөлмелеріне дейінгі қашықтық 75 м-ден артық, ал жұмысшы орнынан кәсіпорынның алаңында дейінгі қашықтық - 150 м-ден артық болмауы керек.

145. Психофизиологиялық жеңілдету бөлмелерінің пайдалы алаңы бір орынға сағатына 4 кісі есебінен (сменасына 4 сағат жұмыста) отыратын орынның болуымен анықталады. Бір отыратын орынға 2м ² -тан кем емес жер алынуы керек, бұл кездегі жалпы алаң 20м ² -тан кем болмауы керек.

146. Психофизиологиялық жеңілдету бөлмесіне 6-8 м ² -тық нұсқаушы-әдістемешіге арналған қосалқы бөлме және шешініп-киіну үшін кіреберіс кіреді, оның өлшемі бір кісіге 0,5 м ² -тан кем емес есебінен отыратын орынның санына байланысты болады. Бөлмелер шулы цехтарға тікелей жақын орналасқанда кіретін жер екі есіктің де дыбыс изоляциясымен, тамбур түрінде болуы керек.

147. Психофизиологиялық жеңілдету бөлмесіндегі жарық қыздыру лампаларын және жарықты (10-нан 200 лк-ке дейін) реттейтін құрылғысын қолданумен табиғи жарық сияқты, жасанды жарық та қарастырылады. Шудың фондық деңгейі 60 децибелден (әрі қарай дБА) аспауы керек. Ауаның температурасы плюс 18-22 ⁰ С шегінде болса, вентиляция кондиционердің көмегімен жүзеге асырылады.

148. Психофизиологиялық жеңілдету бөлмелері демалуға шынтақшасы бар жұмсақ орындықтармен жабдықталуы керек. "Түрегеп" жұмыс істеу үшін әр үстелге жұмсақ аяқ қойғыштар қарастырылуы керек.

149. Ұзақ уақыт "түрегеп" жұмыс істеуге байланысты еңбекпен сипатталатын объектілерде аяқ гидромассажына арналған арнайы жабдықталған бөлмелер қарастырылуы керек.

150. Аяқ гидромассажының қондырғылары канализацияға қосылған және смеситель арқылы ыстық және суық суды беру үшін крандармен, отыратын ванналармен жабдықталған оқшауланған бөлмелерге орналастырады. Бөлмеде су құбырлары трубасының тұйық сымы қарастырылуы керек. Судың температурасы плюс 28-34 ⁰ С-тың шегінде болуы керек.

151. Гидромассажды қондырғылары бар бөлмелер шулы цехтарға тікелей жақын орналасқанда, шығатын жер екі есіктің де дыбыс изоляциясымен тамбур түрінде болуы керек. Бөлмеге аяқ-киімді ауыстыратын және сеансқа даярлайтын кіре-беріс кіреді. Кіре-берістің алаңы қондырғылардың санына байланысты, бір кісіге 0,5 м ² -тан кем болмауы керек. Жұмысшы орнынан қашықтығы 75 м-ден артық болмауы керек.

152. Гидромассажды қондырғылардың саны сменасына 4 сағат ішінде оны пайдаланған кезде (әр кісіге 10 минуттан), 24 кісіге 1 қондырғы есебінен ең көп сменадағы жұмысшылардың саны бойынша анықталады. Қондырғылар арасындағы өтетін жердің кеңдігі 1,5 м-ден кем болмауы, ал қондырғылар арасындағы қашықтық 0,8 м-ден кем болмауы керек. Қондырғылардың ұсынылатын оптималды өлшемдері: еденнен биіктігі - 720 мм, кеңдігі - 490 мм, көлденең өлшемі - 670 мм.

153. Бөлмелерде радиаторлық немесе панелді жылыту, ауаны шығаратын және әкелетін вентиляция немесе ауаны кондиционирлеу, табиғи және жасанды жарық қарастырылуы керек, ауаның температурасы плюс 18-25 ⁰ С шегінде ұсталуы керек.

154. Гидромассажды бөлмелерде: әрбір қондырғыға винтті отырғыштар, қол жуғыштар, дезинфекциялық ерітіндісімен ыдыс, аяқ-киімді ауыстыратын орындықтар, келушілерді тіркейтін орын (үстел және орындық), бөлмені жинайтын инвеньтармен шкаф қарастырылуы керек.

155. Монотонды еңбекті және (немесе) гипокинезиямен сипатталатын объектілерде тренажерлік залдар қарастырылуы керек, олар жұмыс бөлмесінен 150 м-ден алыс орналаспайды. Залға кіретін есік шу мен шаңнан изоляциялауды қамтамасыз ететін тамбур арқылы болуы керек.

156. Тренажерлік залдың алаңы 5-5,5 м биіктікте, 40 м ² -тан кем емес жалпы алаңмен, бір кісіге 4м ² -тан кем емес есебінде белгіленеді.

157. Тренажерлік залдың ауасында зиянды заттар, қоспалар, иістер болмауы керек. Көміртегі диоксидінің СО ² -нің мөлшері 1%-тен аспауы, шаңдану м ³ -на 6 мг-нан артық болмауы және кремнийдің мөлшері 2%-тен артық емес, микроорганизмдер 1 м ³ -на 4000 микробтан артық емес, статикалық электр өрісінің кернеуі сантиметріне 150 Ваттан (әрі қарай см/Вт) артық болмауы керек.

158. Қажетті ауа тәртібі табиғи (фрамуга, терезе), жасанды вентиляциямен және ауаны кондиционирлеудің көмегімен қамтамасыз етілуі керек. Барлық фрамугалардың кесілген жерінің алағы еденнің алаңына 1:50 қатынасында алынады. Ықтиярсыз вентиляциядағы ауаның келу интенсивтілігі шығу интенсивтілігінен 10-15 %-ке асуы керек.

159. Орталық жылытумен және кондиционерлеумен плюс 15-22 ⁰ С-тың шегінде ауаның температурасы қамтамасыз етілуі керек. Орталық жылыту радиаторларын терезенің астындағы қуыстарға орналастырады және алынатын ағаш торлармен жабады. Жылытумен вентиляцияның қосылғаны тәуір.

160. Жасанды жарықтың жарық коэффициенті 1:4-1:5 қатынасында белгіленеді, қыздыру лампаларында жасанды жарық 100 лк-тен, ал люминисцентті лампаларда 200 лк-тен кем болмауы керек. Терезелер декоративті торлармен жабылады.

161. Киім ауыстыратын, душ және дәретхана тренажерлік залмен қатар орналастырады. Душ қондырғылары мен қолжуғыштардың саны осы санитарлық ережелердің 5-ші қосымшасындағы 3-ші кестеге сәйкес жобаланады.

162. Жұмысшының қолына дірілдің берілумен сипатталатын технологиялық процестерімен және операцияларымен цехтарды жобалауда, діріл ауруының алдын-алу бөлмелері қарастырылады. Бөлменің құрамына: физиотерапевтік процедуралар, емдік денешынықтыру, психологиялық және психофизиологиялық жеңілдету бөлмелері кіреді.

163. Физиотерапевтік процедура бөлмесінің алаңы бір қол ваннасына 1,5 м ² есебінде (құрғақ ауа қыздырылуында бір қондырғыға 2,3 м ² ) анықталады, бірақ та 35 м ² -тан кем болмауы керек. Ванналардың саны 3 жұмысшыға 1 ванна және ең көп сменада 10 жұмысшыға 1 қондырғы есесінде анықталады.

164. Емдік денешынықтыруға арналған бөлменің алаңы, залды пайдаланатын бір жұмысшыға (тренажерлар мен спорт снарядтарын қолданумен) 1,6 м ² есебінде, бірақ та 20 м ² -тан кем емес анықталады.

165. Медициналық персоналға алаңы 8 м ² -тан кем емес бөлме бөлінуі керек.

166. Әйелдердің жеке гигиена бөлмесі (әрі қарай - ӘЖГ) 100 жұмысшыға 1 кабина есебінде кабинасы, ал жоғары шаңдылықты кәсіпорында - 50 әйелге 1 кабина және тамбуры болуы керек. Тамбурда ыстық және суық су смесителімен қолжуғыш, қызмет көрсететін персоналға үстелі, қолды электр кептіргіш, магнитті сабын салғыш қарастырылуы керек; жеке кабиналар ыстық және суық су смесителімен және унитазбен, пайдаланылған гигиеналық пакетке арналған жабылатын бөшкесімен және киім ілгіштермен жабдықталуы керек.

167. ӘЖГ бөлмесінің қабырғасы мен жеке кабиналар арасындағы таса жуғыш және дезинфекциялағыш құралдарды қолданып жууға және жеңіл тазалауға мүмкіндік беретін материалдардан болуы керек.

168. ӘЖГ-сы бөлмесінен жұмыс орнына дейінгі қашықтық 150 м-ден артық болмауы қажет. ӘЖГ-сын цехтық дәретханалармен біріктіруге рұқсат етілмейді.

169. Жүктілік кезеңіндегі әйелдердің еңбегі мен демалуын рационалды ұйымдастыру үшін арнайландырылған емдік-сауықтыру кешендері (әрі қарай - АК) бала туатын жастағы жұмысшы әйелдер саны 500 және одан жоғары объектілерде қарастырылуы керек.

170. Арнайландырылған кешенді жеке бөлмелерге орналастыру керек, оларға тағайындалуы өндірістік (цех, участок) және қосалқы (демалатын бөлме, жеке гигиена бөлмесі, дәретхана) бөлмелер кіреді.

171. АК-ді табиғи жарығы мен табиғи ауа алмасуы жоқ ғимараттарға, жер асты бөлмелеріне және цокольдық (үйдің төменгі қабаты) бөлмелер мен 2-ші қабаттан жоғары (лифт болмағанда) орналастыруға болмайды.

172. Демалыс бөлмелерінің ауданы сменадағы бір жұмысшы әйелге 2,0 м ² аудан есебінен, бірақ 18 м ² -тан кем емес етіп алынуы керек. 30 м ² -тан артық демалыс бөлмелері және демалыс зонасына және гимнастикалық жаттығу, дәрігерлік бақылау жасайтын және сабақ өтетін зоналарға бөлінеді.

173. Жүкті әйелдерді жұмысқа орналастыратын арнайы бөлмедегі еңбектің сипатына қойылатын гигиеналық талаптар, еңбекті гигиеналық жіктеудің оптималды жағдайының 1-ші класын қанағаттандыруы керек.

174. Жұмысшы саны 5000 адамнан көп болғанда объектінің құрылымында еңбектегі қалпына келтіру орталығы (учаскесі), (әрі қарай - орталық) қарастырылады. Еңбекті реабилитациялау орталығының құрамында емдік-диагностикалық және техникалық бөлімдер болуы қажет.

175. Орталықтың емдік-диагностикалық бөлімнің бөлмелерін болашақтағы өндірістің сипатына сәйкес жобалау қажет.

176. Орталықтың техникалық бөліміне еңбекті реабилитациялау цехтары (учаскелері), диспетчерлік көлік, өнімнің сапасын бақылау, конструкторлық-технологиялық және жоспарлық-экономикалық бюро қызметіне арналған бөлмелер, стандартты емес жабдықтар мен бейімдеулерді эксперименталды жөндейтін учаскелер кіруі керек.

"Өндіріс объектілерін жобалауға
қойылатын санитарлық-
гигиеналық талаптар"
Санитарлық-эпидемиологиялық
ережелері мен нормаларына
1-ші қосымша

Өндірістік және басқа объектілердің санитарлық жіктелуі және
санитарлық қорғау зонасының минималды өлшемдері
(әрі қарай СҚЗ)

1. Жаңа кәсіпорынды салудың, әрекеттегілерін және имараттарды қайта салудың немесе техникалық қайта жабдықталуының жобалық құжаттарында санитарлық қорғау зонасын ұйымдастырудың және жайластырудың шаралары және құралдары қарастырылуы керек. СҚЗ-ының ұйымдастырылуының және жайластырылуының жобасы кәсіпорынды салу (қайта салу, техникалық қайта жабдықтау) жобасымен қатар көрсетіледі.

2. Технологиялық процестері мен жабдықтары бар объектілер, олардың жеке ғимараттары мен имараттары үшін, қуаттылығына, эксплуатациялау жағдайына қоршаған ортаға бөлетін зиянды заттардың сипаты мен мөлшеріне байланысты шудың, вибрацияның және басқа зиянды физикалық факторлардың, сонымен қатар адамның денсаулығы мен мекен-жайының қолайсыз әсерін азайту шараларын ескере отырып, санитарлық қорғау зоналарының төмендегі өлшемдері белгіленеді:
1) І-ші кластағы объект - 1000 м;
2) ІІ-ші кластағы объект - 500 м;
3) ІІІ-ші кластағы объект - 300 м;
4) ІV-ші кластағы объект - 100 м;
5) V-ші кластағы объект - 50 м.
Өндірістік объектілердің осы санитарлық жіктелуінде жұлдызшамен ^(*) белгіленген өндірістерге санитарлық-қорғау зонасының минималды өлшемін белгілеген кезде, шудың әсері олар үшін жетекші фактор болып табылады.
І-ші, ІІ-ші және ІІІ-ші кластағы объектілердің санитарлық-қорғау зонасының минималды өлшемдерінен асқан объектілерді (қоршаған ортаға әсер ететін зиянды өндірістік факторларды ескере отырып) селитебті территорияға орналастыруға болмайды.
Теміржолдың кіріс жолы және жүк автотранспортының интенсивті қозғалысын талап етпейтін ІV-ші және V-ші кластағы селитебті ауданның шетінде орналастыруға рұқсат етіледі.

3. Қазіргі заманғы ірі өндірістік кешендердің (қара және түсті металлургия, энергетика, мұнай мен газ өндіру, мұнайды өңдеу және нефтехимия, биосинтез, орман өндірісі кешені және басқаларының) санитарлық-қорғау зонасының өлшемдерін барлық объектілер үшін біртұтас ретінде кешенді.

4. Автомагистралдер, теміржол транспорты линиялары мен метрополитен үшін санитарлық ажырау белгіленеді. Зиянды әсер ету көзінен тұрғын құрылыстың, ландшафты-рекреациялық зонаның, демалыс зонасының, курорттың шекарасына дейінгі минималды қашықтықпен санитарлық ажырау анықталады. Санитарлық ажыраудағы СҚЗ-ның тәртібі бар, бірақ та ол ұйымдастыру жобасын жасауды қажет етпейді. Физикалық факторлардың (шу, вибрация, электромагниттік өріс, иондаушы сәулелену) мен атмосфералық ауа ластауыштарының таралуын есептеу негізінде әр нақтылы жағдайда ажыраудың шамасы белгіленуі керек.

5. Көмірсутекті шикізаттың магистралды құбырлары, компрессорлы қондырғылар үшін санитарлық ажырауы (шеттетудің санитарлық жолақтары) жасалады. Апат жағдайындағы жарылу мен өрт қауіптілігінің деңгейін минималды қашықтықтар ескереді және құбырдың диаметрін ескере отырып қоныстың түріне, ғимараттың түріне, объектінің тағайындалуына байланысты дифференцирленеді.

6. Авиациялық әдіспен пестицидтермен және агрохимикаттармен өңделетін елді мекеннен ауылшаруашылығының егіс даласына дейінгі санитарлық ажыраудың шамасы 2000 м-ден кем болмауы керек.

7. Барынша көп жобалық немесе фактілі жеткізілген оның қуаттылығы үшін СҚЗ-ның қабылданған шамасын қайта қарауға өндірістің көлемін уақытша қысқарту негіз болып табылмайды.

8. Санитарлық жіктелуге қосылмаған, сонымен бірге жаңа, жеткіліксіз зерттелген технологиялармен немесе елімізде аналогы жоқ объектілер үшін СҚЗ-ның кеңдігі белгіленеді.

9. Санитарлық-қорғау зонасының өлшемдері:
1) Қазақстан Республикасының Бас мемлекеттік санитарлық дәрігерінің шешімімен І-ші және ІІ-ші класты объектілер үшін;
2) облыстың (Астана және Алматы қалалары үшін) Бас мемлекеттік санитарлық дәрігерінің шешімімен ІІІ-ші, ІV-ші және V-ші класты объектілер үшін өзгертілуі мүмкін.

10. Әсер етудің кез-келген факторы бойынша есептеу жолымен алынған және/немесе лабораториялық бақылаудың нәтижелері бойынша, нормативтік деңгейді қазіргі заманғы техникалық және технологиялық құралдармен қамтамасыз ету мүмкін болмағанда жіктелумен салыстыра отырып санитарлық қорғау зонасының өлшемі ұлғайтылады.

11. СҚЗ-ның өлшемдер келесі шарттарды сақтағанда кішірейтілуі мүмкін:
1) ауаның ластану деңгейіне жүйелі түрдегі (жылдықтан кем емес) лабораториялық бақылау материалдары бойынша объективті дәлелдеменің болуы, нормативте белгіленген шамадан төмен және оның шегінде және СҚЗ-ның шекарасында техногенді әсердің тұрақты деңгейіне жету;
2) шудың және басқа физикалық факторлардың фактілі деңгейінің тұрғын құрылыстың шегін нормативтен төмендігін өлшеммен дәлелдеу.

12. Объектінің қуаттылығы азайғанда, құрамы өзгергенде, профилі өзгергенде және осыған байланысты қауіптілік класы өзгергенде СҚЗ-ның өлшемі азаюы мүмкін. Тек есептеу жолымен алынған мәліметтер негізінде әрекеттегі объектінің СҚЗ-ның өлшемін азайтуға рұқсат етілмейді.

13. Өзінің құрамында шеберханасы, өндірістік, жартылай өндірістік және эксперименталдық қондырғылары бар ғылыми-зерттеу институттары, конструкторлық бюролар және басқа объектілер үшін СҚЗ-ның санитарлық-эпидемиологиялық қорытындысы болғанда, осы санитарлық ережелердің талаптарын ескере отырып белгіленеді.

14. Санитарлық-қорғау зонасының шекарасында орналастыруға болады:
1) тағам өнімдерін өндіруге қолданбайтын техникалық дақылдарды өсіруге арналған ауылшаруашылығына пайдаланатын жерді;
2) негізгі өндіріске қарағанда зияндылығы аз кластағы объектіні, оның жеке ғимараттары мен имараттарын СҚЗ-сында орналастыратын объектіде, негізгі өндіріспен құрамы ұқсас бөлінетін зиянды зат болса, СҚЗ-ның шекарасында және одан тыс жерде оның қосындысының гигиеналық нормативтерден аспауын міндетті түрде шектеу қажет;
3) осы объектіде қызмет көрсететін өрт сөндіру депосын, моншаны, кір жуатын жерді, сауда және қоғамдық тамақтандыру объектілерін, гараждарды, қоғамдық және жеке транспортты сақтауға арналған алаңдар мен имараттарды, автомобильге жанармай құятын станцияларды, қоғамдық және әкімшілік ғимараттарды, конструкторлық бюроларды, оқу орындарын, емханаларды, ғылыми-зерттеу лабораторияларын, спорт сауықтыру имараттарын;
4) кезекшілік апат персоналына арналған және вахталық әдіспен жұмыс істейтін кәсіпорынды қорғайтын персоналға тұрғын емес бөлме;
5) техникалық сумен қамтамасыз етуге жергілікті және транзиттік коммуникацияларды, электр берілу линия (әрі қарай - ЭБЛ), мұнай және газ құбырларын, артезиан скважиналарын, техникалық суды даярлайтын суды салқындататын имараттарды, канализациялық насос станцияларын, айналма сумен қамтамасыз ету имараттарын, объектінің санитарлық-қорғау зоналары мен өндірістік алаңды көгалдандыруға арналған өсімдіктің питомниктерін орналастыруға болады.

15. Тағам өндіру саласындағы ұйымдардың, азық-түлік шикізатының және тағам өнімдерінің көтерме сауда қоймаларының СҚЗ-да өзара теріс әсері болмаса, жаңа тағам объектілерін орналастыруға болады.

16. ІV-ші, V-ші класс объектілеріне арналған СҚЗ-ы алаңының 60%-тейі, ІІ-ші және ІІІ-ші класс кәсіпорнының 50%-тейі, 1000 м және одан көп санитарлық-қорғау зонасы бар кәсіпорындар үшін - тұрғын құрылыс жағынан ағаш-тал жолағын отырғызу міндетті түрде ұйымдастырылуымен, оның территориясының 40%-тейі барынша көп көгалдандырылуы қажет. Жоғарыда айтылған табиғи-климаттық жағдайға жатады, онда бұл қағида іске асырылуы керек. Болмаса жобада бұл қағидадан шетке шығуға түсініктеме берілуі керек.

17. Объектінің санитарлық-қорғау зонасында автомагистралдың болуы көгалдандыру процентін төмендетуге негіз болып табылмайды, объектінің СҚЗ-ның өлшемін белгілегенде фондық ластануда сәйкес бөлінетін зиянды заттарды ескереді. Тұрғын құрылыс пен өндіріс орнының арасындағы СҚЗ-сы 50 м болғанда, қалалық автотранспорттың қозғалысына арналған трассаның кеңдігі ажыраудың санитарлық жіктелуі бойынша талаптарының құрамдас бөлігі ретінде қарастырылмауы керек.

2. Санитарлық-қорғау зонасын белгілегенде
физикалық факторларды ескеру

18. Қолайсыз физикалық факторлардың шығу көзі болып табылатын өндірістік, коммуналдық, энергетикалық объектілердің, транспорт, станция және автомобиль, теміржол, су және әуе транспортының және басқа объектілердің құралдарына қызмет көрсететін, сонымен бірге метроның, трамвай жолдарының, тоннельдердің СҚЗ-ның өлшемдері шығу көзінің орналасуын және олар шығаратын шудың, инфрадыбыстың және басқа физикалық факторлардың сипатын ескере отырып, есептеу жолымен белгіленеді.

19. Тұрғын бөлмелер мен тұрғын құрылыс территориясындағы шудың, инфрадыбыстың және басқа физикалық факторлардың деңгейінің мүмкіндік шегінің күші бар НҚА-не сәйкес СҚЗ-ның өлшемдері анықтайды.

20. Электр берілісінің әуе линиялары (ӘЛ) шығаратын электр өрісінің әсерінен тұрғындарды қорғау мақсатында санитарлық ажырау белгіленеді. Жоғары вольтты трассаның бойындағы территорияға ӘЛ-ның санитарлық ажырауы белгіленеді, ондағы электр өрісінің кедергісі метріне 1 кВ-тан асады.
ӘЛ-на перпендикулярлы бағыттағы шеткі фазалық сым жердегі проекциясынан келесі қашықтықтағы, оның екі жағындағы электр өрісінің кедергісін төмендету құралдарынсыз және сымның горизонталды орналасуымен ӘЛ-ы трассаның бойындағы санитарлық ажырау шекараларын жаңадан жобаланатын ӘЛ-на, сонымен бірге ғимараттар мен имараттарға қабылдауға болады:
330 кВ кедергідегі ӘЛ үшін 20 м;
500 кВ кедергідегі ӘЛ үшін 30 м;
750 кВ кедергідегі ӘЛ үшін 40 м;
1150 кВ кедергідегі ӘЛ үшін 55 м.
Егер жоба құжатында кернеудің ұлғаюы қарастырылса, онда оның максималды мәні бойынша санитарлық ажырау белгіленеді. Егер де, эксплуатациялау процесінде ӘЛ-ның кернеуі ұлғайса, онда осы санитарлық ережелердің талаптарына сәйкес санитарлық ажырау ұлғайтылуы керек.

21. Берілетін радиотехникалық объектілер орналасқан жердегі санитарлық-қорғау зонасының шамасы, радиожиілік диапазонындағы электромагниттік сәулеленудің күші бар НҚА-і мен радиожиіліктегі электромагниттік сәулеленудің интенсивтілігін есептеу әдістемесіне сәйкес белгілейді.

22. Электр беретін линияларда СҚЗ-сы келесі талаптарды ескере отырып анықталады:
1) жоғары вольтты линияның трассасы бойындағы территория электр беретін әуе линияларының санитарлық қорғау зонасы болып табылады, ондағы электр өрісінің кедергісі метріне 1 киловольттан (әрі қарай м/кВ) асады;
2) жаңадан жобаланатын ӘЛ-на, сонымен бірге ғимараттар мен имараттарға, 330 кВ - 20 м, 500 кВ - 30 м, 750 кВ - 40 м, 1150 кВ - 55 м-ге сәйкес ӘЛ-на перпендикулярлы бағыттағы шеткі фазалық сымнан келесі қашықтықтағы, оның екі жағындағы электр өрісінің кедергісін төмендету құралдарынсыз және сымның горизонталды орналасуымен ӘЛ-ы трассасының бойындағы СҚЗ-ның шекарасы қабылданады;
3) егер де электр өрісінің кедергісі ДМШ-нен асса, оны төмендету шаралары қабылдануы керек (ӘЛ-ын тұрғын құрылыстан қашықтау, экран құрылғыларын пайдалану және басқалары);
4) тұрғын және қоғамдық ғимараттарды және имараттарды, транспорттың барлық түрінің тұрағы мен аялдамасын, автомобиль қызмет көрсететін ұйымдар мен мұнай және мұнай өнімдерінің қоймасын СҚЗ-ның шегіне орналастыруға рұқсат етілмейді.

3. Өндірістік объектілердің санитарлық жіктелуі және
минималды санитарлық-қорғау зоналарының өлшемдері

23. Химия өндірісі
І-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 1000 м-ден кем емес
1) байланысқан азот (аммиактың, азот қышқылының, азотты-тукты және басқа тыңайтқыштар) өндірісі.
Аммиакты, құрамында азоты бар қосылыстарды (мочевинаны, тиомочевинаны, гидразин мен оның туындыларын және басқаларын, азотты-тукты, фосфатты, концентирленген минералды тыңайтқыштарды, азот қышқылын және басқаларын) өндіретін комбинаттары осы қосымшаның 14-ші және 19-шы пункттеріне сәйкес анықталатын, кеңейтілген санитарлық-қорғау зонасын талап етеді;
2) бензолды және эфирлі қатардағы анилинді-бояу өнеркәсібі өнімдері мен жартылай өнімдерінің - анилиннің, нитроанилиннің, алкилбензолдың, нитрохлорбензолдың, фенолдың, ацетонның, хлорбензолдың және басқаларының өндірісі;
3) нафталенді және антраценовті қатардағы жартылай өнімдердің - бетанафтолдың, аш-қышқылының, фенилпериқышқылдың, периқышқылдың, антрахинонның, фталиді ангидридтің және басқаларының өндірісі;
4) күкіртті немесе құрамында күкірті бар материалдарды өртеу әдісімен, қышқылды сульфитті және бисульфитті немесе моносульфитті целлюлозаның және жартылай целлюлозаның өндірісі, сульфатты әдіс (сульфат-целлюлоза) бойынша целлюлозаны өндіру;
5) электролиттік жолмен хлорды, хлордың негізінде жартылай өнімдерін және өнімдерін өндіру;
6) хлорлау әдісімен (титомагнийлі, магнийлі және басқалары) сирек металдар өндірісі;
7) жасанды және синтетикалық талшықтар (визкозды, капронды, лавсанды, нитронды және целлофанды) өндірісі;
8) диметилтерефталат өндірісі;
9) капролактам өндірісі;
10) күкіртті көміртек өндірісі;
11) синтетикалық полимерлік материалдарға арналған өнімдер мен жартылай өнімдерді өндіру;
12) мышьяк және оның қосылыстарын өндіру;
13) мұнайды, жолай мұнайлы және табиғи газды қайта өңдеу өндірісі. Құрамындағы күкірттің мөлшері 1%-тен (салмақты) артық көмірсутекті өңдегенде санитарлық-қорғау зонасы негізделіп ұлғайтылуы керек;
14) пикрин қышқылын өндіру;
15) фторды, фторлы сутекті және олардың негізінде жартылай өнімдер мен өнімдерді (органикалық, органикалық емес) өндіру;
16) жанғыш тақта тасты қайта өңдеу кәсіпорны;
17) қара күйе өндірісі;
18) фосфордың (сары, қызыл) және фосфорорганикалық қосылыстардың (тиофостың, карбофостың, меркаптофостың және басқаларының) өндірісі;
19) суперфосфат тыңайтқыштарының өндірісі;
20) кальций карбидінің, кальций карбидінен ацетиленді алудың және ацетиленнің негізінде туындыларын өндіру;
21) жасанды және синтетикалық каучук өндірісі;
22) синильді қышқылдың, оның негізіндегі органикалық жартылай өнімдерінің және өнімдерінің (ацетонциангидридтің, этилен-цианның, метакрил және акрил қышқылдарының эфирлерінің, диизоцианиттердің және басқаларының) өндірісі; циан тұздарының (калийдің, натрийдің және басқаларының), цианплавтың, дицианамидтің, кальций дицианамидінің өндірісі;
23) көмірсутекті газдардан және оның негізіндегі өнімдерден ацетиленді өндіру;
24) синтетикалық химиялық-фармацевтикалық және дәрі-дәрмек препараттарын өндіру;
25) оттегімен тікелей тотықтыру арқылы синтетикалық май қышқылдарын, жоғары май спирттерін өндіру;
26) меркаптандар өндірісі, меркаптандармен газды одорирлеу құрылғылары, одорант қоймалары;
27) хромды, хромды ангидридті және оның негізінде тұздарды өндіру;
28) күрделі эфирлер өндірісі;
29) фенолформальдегидті, полиэфирлі, эпоксидті және басқа жасанды шайыр өндірісі;
30) метионин өндірісі;
31) металдар карбонилін өндіру;
32) таскөмірлі қара майды, мұнайды, қылқан жапырақты (гудронды, жартылай гудронды және басқаларын) айдаудың қалдықтарынан битумды және басқа өнімдерді өндіру;
33) бериллий өндірісі;
34) синтетикалық спирттер (бутилді, пропилді, изопропилді, амилді) өндірісі;
35) вольфрамның, молибденнің, кобальттың гидрометаллургиясы кәсіпорыны;
36) жемді амин қышқылдарын (жемді лизинді, премикстерін) өндіру;
37) пестицидтер өндірісі;
38) оқ-дәрі, жарылғыш заттар өндірісі, қоймалар мен полигондар;
39) алифаттық өнімдер (моно-ди-үш-метиламиндер және басқалары) және оның негізінде өнімдерді (симазинді және басқаларын) өндіру.

ІІ-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 500 м-ден кем емес
40) бромды, оның негізінде өнімдерді және жартылай өнімдерді (органикалық және органикалық емес) өндіру;
41) газ (жарықты, сулы, генераторлы, мұнайлы) өндіру;
42) көмірді жер астында газификациялау станциялары;
43) органикалық еріткіштерді және майды (бензолды, толуолды, ксилолды, нафтолды, крезолды, антраценді, фенантренді, акридинді, карбозолды және басқаларын) өндіру;
44) таскөмірін және оның негізінде өнімдерді (таскөмірлі пекті, шайырды және басқаларын) қайта өңдеу кәсіпорыны;
45) торфты химиялық қайта өңдеу кәсіпорыны;
46) күкірт қышқылын, олеумді, күкіртті газды өндіру;
47) тұз қышқылын өндіру;
48) күкіртқышқылды әдіспен немесе тікелей гидратация әдісімен синтетикалық этил спиртін өндіру. Фосген және оның негізінде өнімдер (парофор және басқаларын) өндіру;
49) қышқылдарды: аминоэнантты, аминоундеканды, аминопеларгонды, тиодиваленианды, изофталды өндіру;
50) натрий нитритін, тионилхлоридті, көміраммоний тұздарын, көмірқышқылды аммонийді өндіру;
51) диметилформамид өндірісі;
52) этил сұйықтығы өндірісі;
53) катализаторлар өндірісі;
54) күкіртті органикалық бояғыштар өндірісі;
55) калий тұздары өндірісі;
56) ұшқыш органикалық қосылыстар қолданылатын жасанды тері өндірісі;
57) азотолдардың және азоаминдердің барлық класының кубты бояғыштарын өндіру;
58) этилен тотығын, пропилен тотығын, полипропилен өндірісі;
59) 3,3-ди (хлорметил) оксоциклобутан, поликарбонат, пропиленмен этиленнің сополимерлері, мұнайдың жолай газдары базасында жоғары полиолефиндер полимерлерін өндіру;
60) пластификаторлар өндірісі;
61) хлорвинил негізінде пластмасса өндірісі;
62) цистернаны (мұнайды және мұнай өнімдерін тасымалдағанда) тазарту, жуу және булау пункттері;
63) синтетикалық жуғыш заттар өндірісі;
64) бастапқы өнімдері өндірілетін тұрмыстық химия өнімдерін өндіру;
65) бор және оның қосылыстарын өндіру;
66) парафин өндірісі;
67) қара май, ағаштың қатты бөлігінен сұйық және ұшқыш айырым, метил спирті, уксус қышқылы, скипидар, терпетин майы, ацетон, креозот өндірісі;
68) уксус қышқылы өндірісі;
69) сірке қышқылы мен сірке ангидридінің шикізат өндірісімен ацетилцеллюлоза өндірісі;
70) пентозан қосылыстарымен өсімдік шикізатын қайта өңдеу негізінде гидролиз өндірісі;
71) изоактил спиртін, майлы альдегидті, май қышқылын, винилтолуолды, пенопласты, поливинилтолуолды, полиформальдегидті, органикалық қышқылдардың регенерациясын (сірке, май және басқалары), метиопирролидонды, пен-таэритритті, уротропинді, формальдегидті өндіру;
72) капрон және лавсан матасының өндірісі.

ІІІ-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 300 м-ден кем емес
73) ниобий өндірісі;
74) тантал өндірісі;
75) аммиакты әдіспен кальцинирленген сода өндіру;
76) аммиакты, калийлі, натрийлі, кальцийлі селитра өндірісі;
77) химиялық реактивтер өндірісі;
78) целлюлоза эфирлерінен пластикалық массалар өндіру;
79) корунд өндірісі;
80) барий және оның қосылыстарының өндірісі;
81) ультрамарин өндірісі;
82) ағаштың қатты қабығынан жем ашытқылары мен фурфуролды және гидролиз әдісімен ауылшаруашылығы қалдықтарын өндіру;
83) никотин өндірісі;
84) изомеризациялық әдіспен синтетикалық камфара өндірісі;
85) меламин және цианур қышқылының өндірісі;
86) поликарбонаттар өндірісі;
87) мышьяктың, фосфордың, хромның, қорғасынның және сынаптың тұздарынан басқа, минералды тұздар өндірісі;
88) пластмасса (карболит) өндірісі;
89) фенолформальдегидті прессматериалдарын, фенолформальдегидті смола негізінде қағаздан, матадан престелген және оралған бұйымдар өндірісі;
90) жасанды минералды бояулар өндірісі;
91) резина мен каучукты регенерациялау өндірісі;
92) шиналарды, резиналы-техникалық бұйымдарды, эбонитті, желім аяқ-киімін, сонымен қатар оларға резиналы қоспаларды өндіру;
93) сурьманың, висмуттың және басқаларының тұздарын алу үшін сирек кездесетін металдарды химиялық қайтадан өңдеу;
94) электр өнеркәсібіне көмір бұйымдарын (щеткаларды, электркөмірлерін) өндіру;
95) резинаны вулканизациялау өндірісі;
96) аммиакты судың өндірісі мен базисті қоймалары;
97) парофазалық әдіспен (металды сынапты қолданбай) ацетальдегид өндіру;
98) полистиролды және стиролдың сополимерлерін өндіру;
99) кремнийорганикалық лактарды, сұйықтықтарды және шайырларды өндіру;
100) меркаптаннан одоризациялық құрылғысымен магистралды газ құбырларының газ тарататын станциялары, ашық алаңдағы компрессорларымен газ жинақтаушы (газды құятын) станциялары; ^*
101) себацин қышқылын өндіру;
102) винилацетат және оның негізінде өнімдерді (поливинилацетатты, поливинилацетатты эмульсияны, винил спиртін, винифлексті және басқаларын) өндіру;
103) майлы, спиртті, типографиялық, жекелеуші, резина өнеркәсібі үшін лак өндіру;
104) ванилин мен сахарин өндірісі;
105) бөлінудің сығылған және сұйылтылған өнімдерінің өндірісі;
106) техникалық саломас (электролиттік емес әдіспен сутегі алынатын) өндірісі;
107) парфюмерия өндірісі;
108) ұшқыш органикалық еріткіштер қолданылмайтын поливинилхлоридті және басқа смола негізінде жасанды тері өндіру;
109) эпихлоргидрин өндірісі;
110) сығылған азот, оттегі өндірісі;
111) жем ашытқыларын өндіру;
112) булану құрылғыларымен және қайта өңделетін шикізат бойынша өнімділігі сағатына 0,5-тен көп емес мұнай өнімдерін қайта өңдеу кәсіпорыны;
Тауарлы мұнайды бензинге, дизель отыны мен мазутқа тікелей айдауға индукциялық қыздыру жүйесін қолданатын, қуаттылығы жылына мұнайдың 100 000 тоннасына дейін аз күкіртті және күкіртті мұнайды қайта өңдейтін құрылғылар үшін атмосфералық ауадағы зиянды заттардың концентрациясына есептеу жүргізілуі керек. Тұрғын құрылыс арасына бұл қондырғыларды орналастыруға және жоғары күкіртті мұнайды қайта өңдеуге болмайды.

ІV-ші класс-санитарлық-қорғау зонасы 100 м-ден кем емес
113) тукоқоспаларын өндіру;
114) фторопластарды қайта өңдеу өндірісі;
115) дайын целлюлоза мен ескі-құсқыдан қағаз өндіру;
116) глицерин өндірісі;
117) галалит және басқа белокты пластиктер (аминопластар және басқалары) өндірісі;
118) конденсациялық смолада эмаль өндіру;
119) сабын өндірісі;
120) тұзды қайнататын және тартатын өндіріс;
121) калийдің фармацевтикалық тұздарын (хлорлы, күкіртқышқылды, поташа) өндіру;
122) минералды табиғи (бор, охра және басқа) бояу өндірісі;
123) дубилді экстракт өндірісі;
124) полиграфиялық бояу зауыты;
125) фотохимия (фотоқағаздар, фотопластинкалар, фото- және кинопленкалар) өндірісі;
126) дайын бастапқы өнімдерден тұрмыстық химия тауарларын өндіру және оларды сақтау қоймалары;
127) олифа өндірісі;
128) әйнекталшық өндірісі;
129) медициналық әйнек (сынапсыз) өндірісі;
130) пластмассаны өңдеу (құю, экструзия, престеу, вакуум-қалыптау) өндірісі;
131) полиуретан өндірісі.

V-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 50 м-ден кем емес
132) дайын дәрі-дәрмек түрлерін (құрамдас бөлігін даярлаусыз) өндіру;
133) макулатурадан қағаз өндіру;
134) қуаттылығы тәулігіне 160 кг-нан артық киімді химиялық тазартатын фабрикалары;
135) пластмассадан және синтетикалық шайырдан (механикалық өңдеу) бұйым өндіру;
136) көмірқышқылын және "құрғақ мұзды" өндіру;
137) жасанды інжу өндірісі;
138) сіріңке өндірісі.

24. Металлургиялық, машина жасау және металл өңдейтін объектілер
І-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 1000 м-ден кем емес
1) жылына 1 000 000 тоннадан (әрі қарай жыл/т) артық болат пен шойынның толық металлургиялық циклымен қара металлургия өндірісі. Үлкен қуаттылығы қажетті нормативтен тыс минималды санитарлық-қорғау зонасын қосымша негіздеуді талап етеді;
2) жылына 3000 тоннадан артық мөлшерде түсті металдарды (мысты, қорғасынды, мырышты және басқаларын) екіншілік қайта өңдеу өндірісі;
3) домна пешінің 1500 м ^3- ден көп жалпы көлемінде тікелей рудалар мен концентраттардан болатты балқыту өндірісі;
4) қалдықтарды қайта өңдейтін цехтарымен мартенді және конверторлық әдістерімен (томасшлакты және басқаларын тарту) шойын өндірісі;
5) тікелей руда мен концентраттардан түсті металдарды (қорғасынды, қалайыны, мысты, никельді) балқыту өндірісі;
6) алюминийдің балқытылған тұздарының (глиноземнің) электролизі әдісімен алюминий өндіру;
7) арнайы болатты балқыту өндірісі;
8) ферроқорытпа өндірісі;
9) қара және түсті металдардың рудаларын және пиритті шырақ тұқылын агломерациялау өндірісі;
10) глинозем (алюминий оксиді) өндірісі;
11) сынап және сынапты приборлар (сынапты түзеткіштер, термометрлер, лампылар) өндірісі;
12) коксохимия (коксогаз) өндірісі.

ІІ-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 500 м-ден кем емес
13) домна пештерінің 500 м ³ -тан 1500 м ³ -қа дейін жалпы көлемінде болатты балқыту өндірісі;
14) болат пен шойынның жылына 1 000 000-ға дейінгі қуаттылығындағы толық металлургиялық циклмен қара металлургия өндірісі;
15) жылына 1 000 000 т. мөлшерінде негізгі өнімді шығаратын қалдықтарды қайта өңдеу (томасошлакты және басқаларын тарту) цехтарымен мартенді, электрлік балқыту және конверторлық әдістермен шойын өндірісі;
16) магний (хлоридтіден басқа барлық әдістермен) өндірісі;
17) жылына 100 000 т.-дан артық мөлшердегі болатты қалыпқа құю өндірісі;
18) коксты күйдіру өндірісі;
19) қорғасын аккумуляторлары өндірісі;
20) әуе кемелері, техникалық қызмет көрсету өндірісі; ^*
21) автомобиль жасайтын кәсіпорын; ^*
22) шойын конструкцияларының өндірісі;
23) құятын және бояйтын цехтарымен вагондар өндірісі;
24) жылына 2000-нан 3000 тоннаға дейін мөлшерде түсті металдарды (мысты, қорғасынды, мырышты және басқаларын) екіншілік қайта өңдейтін кәсіпорын.

ІІІ-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 300 м-ден кем емес
25) томасшлакты тартатын өндіріс;
26) жылына 1000-нан 2000 тоннаға дейінгі мөлшерде түсті металдарды өндіру;
27) пирометаллургиялық және электролиттік әдістермен сурьманы өндіру;
28) жылына 20 000-нан 100 000 тонна мөлшерінде болатты үлгіге құю өндірісі;
29) сулы ерітінділердің электролизі әдісімен мырышты, мысты, кобальтты өндіру;
30) металды электродтар (марганецті қолданумен) өндірісі;
31) жылына 10 000 тонна қуаттылығы қысымымен үлгіге түсті құю өндірісі (алюминий қорытпасынан қысыммен 9500 т. құю және мырыш қорытпасынан 500 т. құю;
32) люминофор өндірісі;
33) метизді өндіріс; ^*
34) санитарлық-техникалық бұйымдар өндірісі; ^*
35) ет-сүт таситын машина жасайтын кәсіпорын; ^*
36) шахталық автоматика өндірісі; ^*
37) шрифтоқұю (қорғасынның бөліну мүмкіндігі болғанда) өндірісі;
38) жалаң кабель өндірісі;
39) сілтілі аккумуляторлар өндірісі;
40) руданы химиялық өңдеу цехы болмағанда қатты қорытпалар мен тығыз балқитын металдар өндірісі;
41) кеме жөндейтін кәсіпорындар;
42) 500 м ³ домна пешінің жалпы көлеміндегі болатты балқыту өндірісі.

ІV-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 100 м-ден кем емес
43) ыстық өңдеусіз металды байыту өндірісі;
44) қорғасынды немесе резинамен жекеленген кабель өндірісі;
45) жылына 10 000-нан 20 000 тоннаға дейін болатты үлгіге құю өндірісі;
46) жылына 1000 тоннаға дейінгі мөлшерде түсті металдарды (мысты, қорғасынды, мырышты және басқаларын) екіншілік қайта өңдейтін кәсіпорын;
47) ауыр престер өндіру; ^*
48) Кішігірім құятын және басқа ыстық цехтары болғанда электротехникалық өнеркәсіптің машиналары мен приборларын (динамомашиналарды, конденсаторларды, трансформаторларды, прожекторларды және басқаларын) өндіру;
49) құятын цехтары жоқ және сынап қолданбайтын электр өнеркәсібінде приборларды (электрлампыларды, фонарьларды және басқаларын) өндіру;
50) жол машиналарын, автомобильдерді, шанағын, теміржол транспорты мен метрополитеннің қозғалатын құрамын жөндейтін кәсіпорын;*
51) координатты-жонғыш станоктар өндірісі;
52) құятын цехтары жоқ (жылына 100 т-ға дейінгі мөлшерде), болат, шойын және түсті (жылына 10 0000 т-ға дейінгі мөлшерде) металл құятын ағаш өңдейтін өндіріс;*
53) металл электродтар өндірісі;
54) шрифтоқұю (қорғасын бөлінбейтін) өндірісі;
55) полиграфиялық комбинаттар;
56) офсетті баспа фабрикасы ;*
57) қорғасын қолданатын типография;
58) құюсыз боялатын металл өңдейтін машина жасау кәсіпорыны.

V-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 50 м-ден кем емес
59) қазан өндірісі;
60) пневмоавтоматика кәсіпорыны;
61) металлоштамп кәсіпорыны;
62) ауылшаруашылығы детальдарының кәсіпорыны;
63) қорғасын қолданбайтын (офсеттік, компьютерлік теру) типографиялары.

25. Руда және руда емес қазбаларын табу объектілері
І-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 1000 м-ден кем емес
1) руда емес құрылыс материалдарының карьерлері;
2) тау-байыту комбинаттары;
3) тәулігіне 0,5-тен 1 тоннаға дейін күкіртсутегін бөлетін мұнай шығаратын өндіріс;
4) табиғи газды шығаратын өндіріс;
5) полиметалды (қорғасынды, сынапты, мышьякты, бериллийді, марганецті) рудаларды және ашық өндірістегі VІІІ-XІ-ші категориядағы тау жынысын шығаратын өндіріс;
6) асбест шығаратын кәсіпорын;
7) темір рудаларын және ашық өндірістегі тау жыныстарын шығаратын кәсіпорын;
8) гипс шығаратын кәсіпорын;
9) ашық әдіспен металлоид шығаратын кәсіпорын;
10) түсті металдарды шығару кезіндегі шлам жинағыштар мен үйінді;
11) көмір қабаттары.
Қосымша: Мұнайдың және жолай газдың құрамында 3,0% және одан көп мөлшерде күкіртсутек пен меркаптандар болғанда, көмірсутекті шикізатты табатын кәсіпорындар үшін СҚЗ-ның шекарасы 5000 м-ден кем емес; ал 20,0% және одан артық болғанда СҚЗ-ның шамасы - 8000 м-ден кем емес болуы керек.

ІІ-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 500 м-ден кем емес
12) байытудың ылғалды әдісімен байытатын фабрикалары мен гидрошахталары;
13) темір мен көмірді шығарудағы шлам жинағыштар мен үйінділер;
14) ұшқыш көмірсутегі аз мөлшердегі, тәулігіне 0,5 т-ға дейін күкіртсутегін шығаратын мұнай шығаратын өндірістер;
15) фосфориттер, апатиттер, колчедандар (химиялық өңдеусіз), темір рудаларын шығаратын өндірістер;
16) қорғасын рудасынан, сынаптан, мышьяктан және марганецтен басқа шахталы әдіспен металдар мен металлоидтар рудаларын шығару өндірістері;
17) ашық өндірістегі доломиттердің, магнезиттердің, асфальттың гудрондарының VІ-VІІ-ші категориясындағы тау жыныстарын шығару өндірістері;
18) жанғыш тақта тас өндірісі;
19) торф, таскөмір мен қоңыр көмір және басқа көмір шығаратын өндірістер;
20) ұсақ шымтезек пен көмірден брикет өндірісі;
21) тастан ас тұзын шығаратын өндірістер;
22) өздігінен басу шаралары қарастырылмаған шахталық террикондар.

ІІІ-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 300 м-ден кем емес
23) ашық өндіріспен мрамор, құм және саз балшық шығаратын өндіріс;
24) ашық әдіспен калий карбонатын шығаратын өндіріс.

26. Құрылыс өнеркәсібі

І-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 1000 м-ден кем емес
1) цемент (портланд-шлакопортланд-пуццолан-цемент және басқа), сонымен қатар жергілікті цемент (глинитцемент, гипсошлакты, фосфорлы-шлакты және басқа) өндірісі;
2) шахталы, айналмалы және басқа пештерде күйдірумен магнезит, доломит және шамот өндірісі;
3) асбест және оның өнімдерін өндіру;
4) стационарлық зауыттарда асфальтбетон өндіру.

ІІ-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 500 м-ден кем емес
5) гипс (алебастр) өндірісі;
6) ізбес (шахталы және айналмалы пештермен ізбес зауыттары) өндірісі;
7) көркем әйнек, құю және хрусталь өндірісі;
8) әйнек ватасын және шлак жүнін өндіру;
9) ұсақ тас, қиыршық тас және құм өндірісі, кварц құмын байыту;
10) толь және рубероид өндірісі;
11) ферриттер өндірісі;
12) құрылыс полимерлік материалдар өндірісі;
13) кірпіш (қызыл, силикат, керамикалық және отқа төзімді бұйымдар) өндірісі;
14) кран әдісімен төгілетін жүктерді (көмір, руда) аудару;
15) үй тұрғызатын комбинат;
16) темір бетон бұйымдары өндірісі;

ІІІ-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 300 м-ден кем емес
17) жасанды толтырғыштар (керамзит және басқалары) өндірісі;
18) жасанды тас өндірісі;
19) цемент және басқа шаң бөлетін материалдың элеваторлары;
20) жылу электр станцияларының қалдықтарынан құрылыс материалдарын өндіру;
21) бетон және бетон бұйымдарын өндіру;
22) фарфор және фаянс бұйымдары өндірісі;
23) тас құятын;
24) табиғи тасты өңдеу өндірісі;
25) жарылмайтын әдіспен тас шығару өндірісі;
26) гипс бұйымдарын өндіру;
27) фибролит, камышит, соломит, дифферент және басқаларын өндіру;
28) құрылыс детальдары өндірісі; ^*
29) битум қондырғылары.

ІV-ші класс-санитарлық-қорғау зонасы 100 м-ден кем емес
30) саз балшық бұйымдары өндірісі;
31) әйнек өндірісі, әйнекті тегістеу;
32) мраморды механикалық өңдеу;
33) бетонды-ерітінділі түйін.

27. Ағаштың қатты бөлігін өңдеу

І-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 1000 м-ден кем емес
1) орман химиялық кешендері (ағашты химиялық қайта өңдеу өндірісі және ағаштың қатты бөлігінен көмір алу).

ІІ-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 500 м-ден кем емес
2) ағашты консервілеу (қоректендірумен) өндірісі;
3) шпал өндіру және оларды қоректендіру өндірісі; ^*
4) ағаштың қатты бөлігінен: байланыстырушы ретінде синтетикалық смолаларды қолданумен ағаш-плиталарын ағаш-талшықты плиталар өндіру;
5) ағаш өңдейтін өндіріс. ^*

ІІІ-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 300 м-ден кем емес
6) қылқан жапырақ-витамин ұны, қылқан жапырақ экстрактісінің хлорофилді-каротинді пастасы;
7) ағаштың қатты бөлігінің жүнін өндіру;
8) орман кесетін, фанерлік және ағаш стандартты ғимараттар деталдары зауыттары;
9) ағаш кемелерін даярлауға (кішкене кемелер, қайықтар) кеме құрылысының верфтері (орындары);
10) балташы-ағаш, жиһаз, паркет және жәшік объектілері.

ІV-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 100 м-ден кем емес
11) жүк тиейтін арба өндірісі;
12) дайын жамаудан күбі бұйымдарын өндіру;
13) мақта-тоқыма өндірісі;
14) тұзды және сулы ерітінділермен (мышьяктың тұзын қолданбай), суперсылақпен ағаштың қатты бөлігін консервілеу өндірісі;
15) ағаш кемелерін даярлауға (кішкене кемелер, қайықтар) кеме құрылысының верфтері (орындары).

V-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 50 м-ден кем емес
16) бояусыз және лаксыз дайын өнімдерден жиһазды құрастыру.

28. Тоқыма өндірісі және жеңіл өнеркәсіп өндірісі

І-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 1000 м-ден кем емес
1) сынапорганикалық препараттармен тұқымды өңдейтін цех құрылғыларымен мақтаны біріншілік өңдейтін объектілер;
2) ұшқыш еріткіштер қолданатын жасанды тері, үлпек материалдар, клеенка, пласттері кәсіпорыны;
3) күкірткөміртегімен матаны өңдейтін және химиялық ылғалдандыратын объектілер.

ІІ-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 500 м-ден кем емес
4) майлы, майлы-асфальтты, бакелитовті және басқа лактармен маталар мен қағазды үздіксіз ылғалдандыратын объектілер;
5) күкірткөміртегінен басқа химиялық заттармен маталарды (дерматинді, гранитолді) өңдейтін және ылғалдандыратын объектілер;
6) поливинилхлоридті бір жақты армирленген үлпекті, қатар полимерлерден үлпекті, аяқ-киімнің астына резинаны, еріткіштерді қолданумен регенаторларды өндіру;
7) жіп иіру-тоқу өндірісі.

ІІІ-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 300 м-ден кем емес
8) өсімдік тектес талшықтарды (зығырды, сораны, мақтаны, кендірді) біріншілік өңдейтін өндіріс;
9) ағартатын және бояйтын-аппретуралық ұйымдар;
10) жүннен, мақтадан, зығырдан, бояйтын және ағартатын цехтары болғанда синтетикалық және жасанды талшықтардың қоспасымен мата және жіп өндіру;
11) органикалық еріткіштерді қолдана отырып, полимерлермен өңдейтін, галантереялық-былғары картон өндірісі;
12) аршылмаған мақтаны қабылдайтын пункттер;
13) спорт бұйымдары өндірісі;
14) шыт тоқитын өндіріс;
15) фурнитура өндірісі.

ІV-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 100 м-ден кем емес
16) зығыр, кендір өндірісі;
17) жібек құртты әбден пісіретін және жібек орайтын объект;
18) меланж өндірісі;
19) кендір иіретін, арқанды, жіпті және ұштарын өңдейтін кәсіпорын;
20) жасанды қаракөл өндірісі;
21) аяқ-киім өндіру;
22) бояйтын және ағартатын цехтары болмағанда мақтадан, зығырдан, жүннен жіп пен мата өндіру;
23) трикотаж және шілтер өндірісі;
24) жібек тоқу өндірісі;
25) тігін фабрикалары;
26) кілем өндірісі;
27) еріткіштерді қолданбай былғары және былғары-целлюлозды талшықта аяқ-киім картонын өндіру;
28) тігетін машинаның астыңғы жібін орайтын тетігін және катушка өндірісі;
29) тұсқағаз өндірісі;
30) шұлық өндірісі.

V-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 50 м-ден кем емес
31) суға еритін желімді қолданатын дайын материалдардан ұсақ сериялы аяқ-киімді шығаратын объектілер.

29. Жануар өнімдерін өңдеу

І-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 1000 м-ден кем емес
1) желім қайнататын, терінің қалдықтарынан, егіс даласына және қоқысқа тасталған сүйектерден және басқа жануардың қалдықтары мен қоқтықтарынан желім даярлайтын зауыттар;
2) сүйектен, терінің шелінен, терінің қалдықтарынан және қоймада сақтайтын жануардың қалдықтары мен қоқтықтарынан техникалық желатинді өндіру;
3) өлген жануарларды, балықты, оның бөліктерін және басқа жануардың қалдықтары мен қоқыстарын (майға айналдыру, жануарларға жем, тыңайтқыштар) өңдеп жоятын зауыттар;
4) сүйекті өртейтін және майдалайтын зауыттар.

ІІ-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 500 м-ден кем емес
5) майды (техникалық майды) ерітетін өндірістер;
6) жойылатын шикізатты жинайтын орталық қоймалар.

ІІІ-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 300 м-ден кем емес
7) жануарлардың шикі терілерін (қой-ішік, қой терісін илейтін, аң терісі) өңдейтін және бояйтын кәсіпорыны, күдері, ешкі терісінен иленген жұмсақ жұқа былғары, ит терісінен істелген жұмсақ былғары өндірісі;
8) жануарлардың шикі терілерін өңдейтін, қалдықтарын қайта өңдейтін былғары-қайыс, былғары-илейтін өндіріс;
9) жүнді жуатын объект;
10) ылғалтұзданған және өңделмеген теріні уақытша сақтау қоймасы;
11) салқындатқышымен арнайы құрылған қоймаларда сақтау мерзімі минималды жас, бұзылмаған сүйектен жоғары сортты желатин өндіру;
12) шашты, қылды, мамықты, қауырсынды, мүйізді және тұяқты өңдейтін өндіріс;
13) жануарлардың өлігінен скелетті және көрнекі құралды өндіру;
14) құрама жем зауыты (ас қалдықтарынан жануарларға жем өндіру);
15) жүн және киіз өндірісі;
16) лакталған тері өндірісі;
17) ішек және кетгут өндірісі;
18) уақытша сақталатын (өңделмеген) ылғалтұздалған тері (200 талға дейін) қоймалары.

ІV-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 100 м-ден кем емес
19) иленген теріден бұйым өндіру;
20) шаш пен қылдан щетка өндіру;
21) жүн шеберханасы.

30. Тағам өнімдерін және дәмдеуіш заттарды өңдеу

І-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 1000 м-ден кем емес
1) теңіз жануарларынан майды еріту өндірісі;
2) ішек жуатын объектілер;
3) ірімшік қайнататын өндіріс;
4) етті сүрлейтін өндіріс;
5) балықты сүрлейтін кәсіпорын.

ІІ-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 500 м-ден кем емес
6) қант қызылша өндірісі;
7) балық кәсіпшілігі;
8) диірмендар, жарма тартатын машина, дәнді сыдыратын кәсіпорын және құрама жем зауыттары;
9) тауарлық ірі жарма қайнату және ашытқы даярлау өндірісі;
10) альбумин, декстрин, глюкоза, сірне өндірісі.

ІІІ-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 300 м-ден кем емес
11) элеваторлар;
12) кофе қуыратын өндіріс;
13) олеомаргарин және маргарин өндірісі;
14) тағам спиртін өндіру;
15) балық комбинаттары, балық консервілері және жоятын цехтарымен (сүрлейтін цехы жоқ) балықтың жон етінің кәсіпорыны;
16) сығынды сақтауышы жоқ қант қызылша зауыттары;
17) жүгері-крахмал, жүгері-сірне зауыттары;
18) көкөністі қайта өңдейтін (кептіру, тұздау, ашыту) өндірістері;
19) крахмал өндірісі;
20) темекі-махорка (темекі-ферментациялық, темекі және сигарет-махорка фабрикалары) өндірістері;
21) біріншілік шарап ашытушылық зауыттары.

ІV-ші класс-санитарлық-қорғау зонасы 100 м-ден кем емес
22) кондитер фабрикалары;
23) асханалық сірке су өндірісі;
24) сыра, квас және алкоголсіз сусындар өндіру;
25) шәй өлшейтін фабрикалар;
26) спирт-арақ зауыттары;
27) май шығаратын (өсімдік майы) зауыттар;
28) консерві зауыттары;
29) жеміс-көкөніс сақтайтын жер;
30) қант, шақпақ қант зауыттары;
31) коньяк спирті зауыттары;
32) макарон фабрикалары;
33) сүт және май шайқайтын (жануар майы) зауыттары;
34) колбаса фабрикалары;
35) нан зауыттары;
36) тағам фабрикалары, дайындайтын орын;
37) сыйымдылығы 600 тоннадан артық салқындатқыштар;
38) жүзім шырын зауыты;
39) жеміс, көкөніс шырынының және алкоголсіз сусындардың зауыттары.

V-ші класс-санитарлық-қорғау зонасы 50 м-ден кем емес
40) тәулігіне 0,5 тоннаға дейін кондитер өнімдерін өндіретін қуаттылығы аз цехтар мен кіші объектілер;
41) сыйымдылығы 600 тоннаға дейін азық-түліктерді төмен температурада сақтауға арналған өндірістік қондырғылар;
42) пиво (ашытылмаған) шығаратын өндірістер.

31. Микробиология өнеркәсібі

І-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 1000 м-ден кем емес
1) көмірсутектерден (парафиннен, мұнайдан, этанолдан, метанолдан, табиғи газдан) белокты-витаминді концентраттарды (әрі қарай БВК) өндіру. Әрекеттегі технология мен толық емес герметизацияда (БВК-нің аэрозольдерінің ашытқы клеткаларының шығуы, жағымсыз иістердің болуы) санитарлы-қорғау зонасы 3000 м-ден кем болмауы керек;
2) патогендігі 1-2-ші топтағы микроорганизмдерді өндірісте қолданатын объектілер;
3) жем бацитрацин өндірісі;
4) өсімдік шикізатынан пектин өндіру.

ІІ-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 500 м-ден кем емес
5) гидролиз әдісімен ағаштың қатты қабығынан және ауылшаруашылығы қалдықтарынан жем ашытқыларын, фурфуролды және спиртті өндіру;
6) тағам ашытқыларын өндіру;
7) микробиологиялық синтез әдісімен амин қышқылдарын өндіру;
8) ауылшаруашылығы дақылдарын қорғау үшін биопрепараттар (трихограмм және басқалары) өндіру;
9) микробиологиялық синтез әдісімен өсімдіктерді қорғау құралдарын өндіру;
10) антибиотиктер өндірісі;
11) егудің беткей әдісімен тағайындалуы әртүрлі ферменттер өндірісі.

ІІІ-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 300 м-ден кем емес
12) фурфурол өндірісінсіз ағаштың қатты қабығы мен ауылшаруашылығының қалдықтарынан (күнбағыстың қауызынан, сабаннан, жүгерінің өзегінен) жем ашытқыларын өндіру;
13) соның ішінде биологиялық жолмен жем антибиотиктерін өндіру;
14) егудің терең әдісімен тағайындалуы әртүрлі ферменттер өндіру.

32. Ауылшаруашылығы объектілері

І-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 1000 м
1) 5000 тұяққа дейін шошқа өсіретін шаруашылық;
2) жылына 3 млн-нан астам бройлер және 400 000-нан астам тауық-басатын құс өсіретін шаруашылық;
3) 5 мың тұяқтан астам ірі қара малды өсіретін және бордақылайтын шаруашылық;
4) қи мен тезекті сақтайтын ашық жерлер;
5) 500 тоннадан артық улыхимикаттарды сақтайтын қоймалар;
6) мал шикізатының үш тәулікке дейінгі қорының шегінде малды қасапхана алдында ұстауға арналған базаны қосқандағы, қасапханалар (ірі және ұсақ қара малдар), ет комбинаттары мен етті салқындататын қасапханалар.

ІІ-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 500 м-ден кем емес
7) ұсақ жануарлардың және құстардың қасапханасы;
8) 1200-ден 5000 сиырға дейін ірі қара малды өсіретін және бордақылайтын және төлге арналған 6000 орыны бар шаруашылық;
9) 100 тұяқтан артық аң өсіретін (қара күзен, түлкі және басқалары) фермалары;
10) жылына 1 000 000-нан 3 000 000-ға дейін бройлерді және 100 000-нан 400 000-ға дейін астам тауық-басатын құсты өсіретін шаруашылық;
11) қидың биологиялық өңделген сұйық фракциясын сақтайтын ашық орын;
12) қи мен тезекті сақтайтын ашық жерлер;
13) 500 тоннадан артық улыхимикаттарды сақтайтын қоймалар;
14) тұқымды өңдейтін және дәрілейтін өндіріс;
15) сұйылтылған аммиактың қоймалары.

ІІІ-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 300 м-ден кем емес
16) 1200-ден кем (барлық маманды) ірі қара малды өсіретін және бордақылайтын шаруашылық, жылқы өсіретін фермалар;
17) 3000-нан 5000 тұяққа дейін қой өсіретін және бордақылайтын шаруашылық;
18) 1 000 000-ға дейін бройлерді және 100 000-ға дейін тауық-басатын құсты өсіретін шаруашылық;
19) қи мен тезекті соқалайтын алаңдар;
20) 50 тоннадан артық минералды тыңайтқыштар мен улыхимикаттарды сақтайтын қоймалар;
21) егіс даласының шекарасынан елді мекенге дейін ауылшаруашылығына пайдаланатын жерлерді тракторларды қолданып, пестицидтермен өңдеу;
22) үй қояны фермалары.

ІV-ші класс-санитарлық-қорғау зонасы 100 м-ден кем емес
23) теплица және парник шаруашылығы;
24) 50 тоннаға дейін минералды тыңайтқыштар мен улыхимикаттарды сақтайтын қоймалар;
25) құрғақ минералды тыңайтқыштар, өсімдікті қорғайтын химиялық құралдар (тағам өнімдерін сақтайтын және қайта өңдейтін кәсіпорындарға дейін де зона белгіленеді) қоймалары;
26) малдың ағынды суларын пайдаланумен мелиоративтік объектілер;
27) тағам қалдықтарын пайдалануды қоса, жем даярлайтын цехтар;
28) автомобильдер мен ауылшаруашылығы техникаларын жөндеу, техникалық қызмет көрсету және сақтау гараждары мен парктері;
29) 100 тұяққа дейін жануары бар шаруашылық (шошқа қора, сиыр қора, құс қора, жылқы қора, аң фермасы);
30) жанғыш майлағыш материалдар қоймалары.

V-ші класс-санитарлық-қорғау зонасы 50 м-ден кем емес
31) жемісті, көкөністі, картошканы, дәнді сақтайтын жерлер;
32) материалдық қоймалар;
33) 50 тұяққа дейін жануары бар шаруашылық (шошқа қора, сиыр қора, құс қора, жылқы қора, аң фермасы).

33. Санитарлық-техникалық, транспорттық инфрақұрылымның имараттары, қондырғылар мен тағайындалуы коммуналды объектілер

"А" класы - санитарлық-қорғау зонасы 2000 м-ден кем емес
1) қатты шіріген қоқтықтар және шығу тегі органикалық сұйық шаруашылық қоқтықтары мен жуынды-шайындыға арналған бақыланатын жетілмеген қоқыс тастайтын жерлер;
2) ассенизация танабы;
3) шұңқырға көметін мал моласы;
4) жануардың өлігін жоятын зауыттар;
5) канализациялық имараттардың санитарлық-қорғау зоналарының минималды өлшемдерін 2-ші кесте бойынша белгілейді.

І-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 1000 м-ден кем емес
6) малды тасымалдаған вагондарды тазартатын және жуатын станциялар мен пункттер (дезинфекциялық тазарту станциялары мен пункттері);
7) қатты тұрмыстық және пайдаға асырылмайтын қатты өндірістік қалдықтар мен қоқтықтарға арналған жетілдірілген қоқыс тастайтын жерлер;
8) жыртылған жерлер;
9) елді мекеннің (орталық) қатты қоқыстары мен жуынды-шайындыларын қорда шіріту учаскелері;
10) биологиялық камераларымен мал молалары;
11) жуынды төгетін станциялар;
12) ассенизация жерлері.

ІІ-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 500 м-ден кем емес
13) тағайындалуы аудандық қоқымды өртейтін және сорттайтын зауыттар;
14) пайдаға асырылатын шикізатты жинайтын орталық базалар;
15) қоқысты қолданатын парниктер мен теплицаға арналған учаскелер;
16) қи мен фекалийсіз қоқысты қорда шіріту.

ІІІ-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 300 м-ден кем емес
17) пайдаға асырылатын шикізатты жинайтын тағайындалуы аудандық базалар;
18) қаланы тазартуға механизирленген транспорттық парктер;
19) пайдаға асырылатын шикізатты қайта өңдемейтін уақытша сақтау қоймалары;
20) автомобильдерге (жүк автомобильдері, сонымен бірге қалалық транспорт автобустары) қызмет көрсететін кәсіпорындар; ^*
21) салмағы 3,5 тоннадан артық автотранспортқа және тракторларға жанар май құятын стационарлық типтегі авто жанар май құятын станциялары;
22) қоқымды өртейтін және қайта өңдейтін (орталық) зауыттар;
23) молалар;
24) крематорийлер;
25) құятын станциялар.

ІV-ші класс-санитарлық-қорғау зонасы 100 м-ден кем емес
26) автомобильдерге (азаматтардың жекеменшігінен басқа, жеңіл автомобильдер, қалалық транспорттан басқа автобустар) қызмет көрсететін объект;
27) троллейбус және трамвай парктері; ^*
28) салмағы 3,5 тоннадан аспайтын автотранспорт құралдарына жанар май құятын авто жанар май құятын станциялары;
29) "қарбалас" сағатында қуаттылығы 80 жанар майдан артық, газы қайталанбалы жүйемен жабдықталған блокты-контейнерлік типтегі жанар май құятын авто жанар май құятын станциялары;
30) кремациядан соң көметін молалар.

V-ші класс-санитарлық-қорғау зонасы 50 м-ден кем емес
31) "қарбалас" сағатында қуаттылығы 80 жанар майдан кем құятын, газы қайталанбалы жүйемен жабдықталған блокты-контейнерлік типтегі жанар май құятын авто жанар май станциялары;
32) Жеке автокөлікті сақтауға арналған тұрақтан арақашықтық 1-ші кестеге сәйкес келуі керек:

Соған дейін арақа- шықтығы анықта- латын ғима- раттар	м-мен өлшенетін арақашықтық
	Жеңіл автокөлік саны төмендегідей гараждан және ашық тұрақтан					Посты саны төмендегідей техникалық қамтамасыз ету станциясынан
	10 және одан кем	11- 50	51- 100	101- 300		10 және одан кем	11- 30	30- дан жоғары
Тұрғын үйлер	10	15	25	35 (қосым- шаны қара- ңыз)		15	25	50
Соның ішінде терезесі жоқ үйдің дөңбегі	10	10	15	25		15	25	50
Қоғамдық ғимарат- тар	10	10	15	25		15	20	20
Жалпы білім беретін мектеп- тер мен бала- лардың мектепке дейінгі меке- мелері	25	50	50	50		50	50	қо- сым- шаны қара- ңыз
Емдік меке- мелер, жалпы қолда- натын спорт имарат- тары, тұрғын- дар демала- тын орын (бау- бақ, гүл бағы, демалыс орыны)	25	50	қосымшаны қараңыз			-	50	қо- сым- шаны қара- ңыз

стационары бар емдік мекемелерінің гаражының қабырғасынан немесе ашық тұрақтың шекарасынан және жалпы білім беретін ұйымдардың, балалардың мектепке дейінгі мекемелерінің жер учаскесінің шекарасы мен тұрғын және қоғамдық мекемелерінің терезелерінен арақашықтықты анықтау керек;
тұрғын үйден бойлық қасбетте орналасқан 101-300 машина сиятын ашық тұраққа дейінгі арақашықтықты 50 м-ден кем алмау керек;
10-нан астам машина сиятын жеңіл автомобильдерді қоюға арналған тұрақтарға 1-ші кестеде көрсетілген қашықтықты интерполяция бойынша қабылдауға рұқсат етіледі;
300 машина-орыннан артық қуаттылықтағы жеңіл машиналарды сақтайтын және 30-дан артық посты бар техникалық көмек көрсету станциялары үшін қоғамдық және тұрғын ғимараттардан имараттарға дейінгі қашықтық санитарлық-эпидемиологиялық ережелер мен нормаларға сәйкес санитарлық-эпидемиологиялық қорытынды болғанда белгіленеді.
33. Канализациялық тазарту имараттарының санитарлық-қорғау зоналары 2-ші кестеге сәйкес болады:

Ағынды суларды тазартуға арналған имараттар	Тазарту қондырғыларының тәулігіне мың км 3 есепті өнімділігіндегі м-мен есептелетін арақашықтық
	0,2-ге дейін	0,2-ден артық 5-ке дейін	5-тен артық 50-ге дейін	50-ден артық 100-ге дейін	200-ден артық
Тұнбаға түсірілген лай алаң- дарымен, сонымен қатар лай алаңдарына механикалық және биологиялық тазарту имараттары	300	400	800	1000	2000
Жабық бөлмелерде тұнбаны термомехани- калық өңдейтін механикалық және биологиялық тазарту имараттары	100	150	300	400	-
Фильтрация Жер суландыру танаптары	200 150	300 200	500 400	1000 1000	- -
Биологиялық тоғандар	200	200	-	-	-

1) өнімділігі тәулігіне 280 000 м ³ -тан астам канализациялық тазарту имараттары үшін, сонымен қатар ағынды суларды тазарту және тұнбаны өңдеудің технологиясының өзгерістерінде санитарлық-қорғау зонасын, санитарлық-эпидемиологиялық талаптарға сәйкес санитарлық-эпидемиологиялық қызметтің мемлекеттік органының санитарлық-эпидемиологиялық, қорытындысы болғанда белгіленеді;
2) алаңы 0,5 га-ға дейінгі фильтрация танабы үшін, алаңы 1 га-ға дейінгі коммуналдық жер суаратын танап үшін, өнімділігі тәулігіне 50 м ³ -қа дейін ағынды суларды тазартатын механикалық және биологиялық имараттар үшін санитарлық-қорғау зонасын 100 м өлшемде алу қажет;
3) өткізу қабілеті тәулігіне 15 м ³ -қа дейінгі жер асты фильтрация танаптары үшін санитарлық-қорғау зонасының өлшемін 50 м деп қабылдау керек;
4) осы санитарлық ережелер мен нормалардың 1-ші қосымшасының 2-ші кестесінде көрсетілгендей, санитарлық-қорғау зонасын тағам өндіретін объектілердің өндірістік ғимаратына да қатысты қабылдау керек.

34. Жүкті түсіретін және сақтайтын, жүктер мен кемелердің фумигация өндірісінің, газ дезинфекциясының, дератизациясының және дезинсекциясының қоймалары, орындары мен айлағы

І-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 1000 м-ден кем емес
1) жүк айналымы жылына 150 мыңнан артық апатит концентратын, фосфорит ұнын, цементті және басқа шаңданатын жүкті түсіретін жерлер мен ашық қоймалар;
1-ші топта (І-ші, ІІ-ші және ІІІ-ші кластар) көрсетілген қоршаған ортаға жүктен шаң бөлгізбейтін қойма элеваторлары мен пневмотранспорттың немесе басқа қондырғыларды қолданатын транспорттық-технологиялық схемалар 1-ші топтың (І-ші, ІІ-ші және ІІІ-ші кластар) топтарына кірмейді;
2) сұйылтылған газдардың (метан, пропан, аммиак және басқалары) сұйық химиялық жүктерін, галогендерді, күкіртті, азотты, көмірсутектерді (метанол, бензол, толуол және басқалары), спирттерді, альдегидтерді және басқа қосылыстарды шамадан артық тиейтін және сақтайтын орын;
3) арнайы плавжинағышымен балласты және жуатын құрамында мұнайы бар суларды жинауға арналған тазартатын және жуатын-буланатын станциялар, дезинфекциялық-булайтын объектілер, кемені, цистернаны тазартатын пункттер, қабылдағыш-тазарту имараттары;
4) жүктер мен кемені, газды дезинфекцияны, дератизация мен дезинсекцияны өндіретін орын мен айлық.

ІІ-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 500 м-ден кем емес
5) жылына 150 000 тоннадан кем тауар айналымында апатитті концентратты, фосфорит ұнын және басқа шаңданатын жүкті түсіретін орындар мен ашық қоймалар;
6) көмірді түсіретін орындар мен ашық қоймалар;
7) минералды тыңайтқыштарды, асбесті, ізбесті, руданы (радиоактивтіден басқаны) және басқа минералдарды (күкіртті, күкіртті колчеданды, гипсті және басқаларын) түсіретін орындар мен ашық қоймалар;
8) шикі мұнайды, битумды, мазутты және басқа жабысқақ мұнай өнімдері мен химиялық жүкті сақтайтын және түсіретін орын;
9) пек және құрамында пек бар жүкті түсіретін орындар мен ашық және жабық қоймалар. Антисептиктер сіңірілген ағаш шпалын түсіретін және сақтайтын орын.

ІІІ-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 300 м-ден кем емес
10) жылына 5 000 тоннадан аз жүк айналымындағы шаңданатын жүкті (апатитті концентратты, фосфоритті ұнды, цементті және т.б.) тиейтін және түсіретін орындар мен ашық қоймалар;
11) жиналған химиялық жүкті (тыңайтқыштарды, органикалық еріткіштерді, қышқылдар мен басқа заттарды) тиейтін және сақтайтын орын, жабық қоймалар;
12) магнезитті, доломитті және басқа шаңданатын жүкті тиеп қоятын ашық жерлер мен жер асты қоймалары;
13) шаңданатын және сұйық жүктің (аммиак суының, тыңайтқыштардың, кальцинирленген соданың, лак бояу материалының және басқаларының) қоймалары;
14) құрғақ құмды, гравийді, тасты және басқа минералды құрылыс материалдарын тиеп қоятын орындар мен ашық жер асты қоймалары;
15) ашық әдіспен алынатын шрот, жмых, копра және басқа шаңданатын өсімдік өнімін тиейтін учаскелер мен қоймалар;
16) пайдаға асыратын шикізатты түсіру және сақтау қоймалары;
17) ылғал тұздалған өңделмеген теріні (200 талдан артығын) және басқа жануар тектес өнімді түсіру және сақтау, қоймалар;
18) малды, жануарларды және құсты тұрақты түсіретін учаскелер;
19) балық, балық өнімдерін және кит соятын кәсіпорынның өнімдерін түсіру және қоймалар.

ІV-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 100 м-ден кем емес
20) тері шикізатын (соның ішінде 200 талға дейін ылғал тұздалған тері) түсіру және қойма;
21) дәнді дақылды түсіретін ашық орын және қойма;
22) ас тұзын түсіретін ашық орын және қойма;
23) жүнді, шашты, қылды және басқа сәйкес өнімді түсіретін ашық орын және қойма;
24) сыртқы ортаға шаң шығармайтын қоймалық элеваторлар мен пневмотранспорттың немесе қондырғылар мен сақтау орнын қолданумен апатитті фосфоритті, ұнды, цементті және басқа бос тиелетін шаңданатын жүкті түсірудің және сақтаудың транспорттық-техникалық схемалары.

V-ші класс - санитарлық-қорғау зонасы 50 м-ден кем емес
25) ылғалдандырылған минералды-құрылыс материалдарын (құмды, гравийді, шағылды, тасты және басқаларын) түсіру және ашық қоймалары;
26) престелген жмых, шөп, сабан, темекі-махорка бұйымдарын және басқаларын түсіру және сақтау учаскелері;
27) тағамдық өнімдерді (ет, сүт, кондитер) көкөністі, жемісті, сусындарды және басқаларын түсіру, қоймалар;
28) тағамдық жүктерді (вино, май, шырын) құю және сақтау учаскелері;
29) рефрижераторлық кемелер мен вагондардың тиеу және түсіру учаскелері;
30) өзен айлақтары.

35. Минералды отын жаққандағы электр және жылу энергиясын өндіру

1) отын ретінде көмірді және мазутты қолданатын, эквивалентті электр қуаттылығы 600 МВт және одан жоғары жылу электр станцияларының (әрі қарай ЖЭС) СҚЗ-сы 1000 м-ден кем емес 1-ші кластағы объектілерге жатады;
2) газды және мазутты қолданатын, эквивалентті электр қуаттылығы 600 МВт және одан жоғары ЖЭС-ның СҚЗ-сының өлшемі 500 м-ден кем емес 2-ші кластағы объектілерге жатады;
3) энергетиктердің тұрғын поселкесінің СҚЗ-сы алтын үйіндісі кешеніндегі ұйымдастырылған зиянды заттың шығуын есептеу және объекті мен поселкенің территориясының мүмкін әсер ету зонасының әуе ортасының фактілі жағдайы туралы өлшемінің мәліметтері негізінде жылу электр станциялары (ЖЭС) мен гидроэлектр станциялары үшін белгіленеді;
4) көмір және мазут шикізаттарымен жұмыс істейтін, жылу қуаттылығы 200 Гкал және одан жоғары ЖЭС-ы мен аудан қазандары 500 м-ден кем емес 2-ші класқа жатады;
5) газды және газды-мазутты отынмен (соңғысы резерв ретінде) жұмыс істейтін, жылу қуаттылығы 200 гегакалория (әрі қарай - Гкал) және одан жоғары ЖЭС-лары мен аудан қазанының СҚЗ-сы 300 м-ден кем емес 3-ші кластағы объектілерге жатады;
6) ЖЭС-ның алтын үйіндісінен минималды СҚЗ-сы, оның периметрі бойынша ағашты-бұталы көшеттерді отырғызумен жүзеге асырылып, 500 м-ден (3-ші класс) кем болмауы керек;
7) қатты, сұйық және газ тәрізді отынмен жұмыс істейтін жылу қуаттылығы 200 Гкал-дан кем қазанның барлық түрінің СҚЗ-сын минималды шамамен белгілегенде, жер беті қабатындағы есепті концентрацияны және қазаннан (қазан трубасының 10-40 биіктігі) атмосфералық ауаның максималды ластану зонасындағы тұрғын үйдің биіктігін, сонымен бірге акустикалық есептеуді ескере отырып, вертикаль бойынша анықталады. Жер беті қабатында КМШ-нің аймағында атмосфералық ауаның күтілетін ластануының есептік мәніндегі және тиіп тұрған тұрғын құрылысының түрлі биіктігіндегі СҚЗ-сы 50 м-ден кем емес болмауы керек, егер акустикалық есеп бойынша оны ұлғайтуға түзету қажет болмаса.
Қазаннан алғанда, максималды ластану зонасында көп қабатты үйлер болса, түтіндік мұржасының биіктігі ең көп қабатты тұрғын үйдің төбесінің атшасынан кем дегенде 1,5 есе жоғары болуы керек;
8) жылу энергетика объектілерінен түтіндік газдар шашырауын есептеу барысында, күкірт диоксидінің, азот оксидінің және золаның биологиялық әсерінің қосындысының тиімділігін міндетті түрде ескеру қажет;
9) ірі гидроэлектростанцияларының СҚЗ-сы 300 м-ден кем болмауы керек.

"Өндірістік және басқа
объектілерді жобалауға
қойылатын санитарлық-
эпидемиологиялық талаптар"
Санитарлық-эпидемиологиялық
ережелері мен нормаларына
2-ші қосымша

Құрамында күкіртсутегі жоқ жер беті магистралды газ
құбырларынан минималды арақашықтық

1-ші кесте

Құры- лыс эле- мент- тері, суат- тар	Мм-лік труба диаметрімен 1-ші және 2-ші кластағы құбырлардың ажырауы, м-мен
	1-ші класс						2-ші класс
	300- ге дейін	300- 600	600- 800	800- 1000	1000- 1200	1200- ден артық	300-ге дейін	300- ден артық
Қала- лар және басқа елді мекен- дер; ұжым- дық бақ- шалар мен дача посел- ке- лері; тепли- цалық ком- бинат- тар; кісі көп жина- латын жеке- леген қоғам- дық ғима- раттар	100	150	200	250	300	350	75	125
Жеке- леген аз қа- батты үйлер: ауыл- шаруа- шылығы танабы мен мал жайы- лымы, егіс қосы	75	125	150	200	250	300	75	100
Магис- тралды және сулан- дыра- тын канал- дар, өзен- дер мен суат- тар; су алатын има- раттар	25	25	25	25	25	25	25	25

Сұйылтылған көмірсутекті газдардың
құбырларынан минималды ажыраулар

2-ші кесте

Құрылыс элементтері	5 мм трубаның диаметріндегі м-мен арақашықтық
	150-ге дейін	150-300	300-500	500-1000
Қалалар мен елді мекендер	150	250	500	1000
Дача поселкелері, ауылшаруашы- лығына пайдаланатын жер	100	175	350	800

1. Жер беті төсеміндегі минималды арақашықтық 1-ші класс үшін 2 есе, 2-ші класс үшін 1,5 есе ұлғаяды.
2. Жоғары байланыстылық қасиеті бар табиғи газды тасымалдайтын магистралды газ құбырларының ажырауы, әр нақтылы жағдайда есептеу негізінде, сонымен бірге эксплуатациялау тәжірибесі бойынша, бірақ та 2 км-ден кем емес анықталады.
3. Тұрғын құрылыс арқылы газ құбырларының өтуіне тиым салынады.

Компрессорлық станциялардан
минималды ажыраулар

3-ші кесте

Құрылыс элемент- тері, суаттар	мм-лік труба диаметрімен 1-ші және 2-ші кластағы құбырлардың м-мен ажырауы
	1-ші класс						2-ші класс
	300- ге дей- ін	300- 600	600- 800	800- 1000	1000- 1200	1200- ден аса	300- ге дей- ін	300- ден аса
Қалалар мен поселкелер	500	500	700	700	700	700	500	500
Су құбыры имараттары	250	300	250	400	450	500	250	300
Аз қабатты тұрғын үйлер	100	150	200	250	300	350	75	150
Ажыраулар компрессорлық цехтың ғимаратынан белгіленеді

Қысымы төмен газ құбырларынан
минималды ажыраулар

4-шы кесте

Құрылыс элементтері	арақашықтығы м-мен
Көп қабатты тұрғын және қоғамдық ғимараттар	50
Аз қабатты тұрғын үйлер, теплицалар, қоймалар	20
Су құбыры насосты станциялары, су алатын және тазартатын имараттар, артскважиналар *	30
* Бұл кезде сумен қамтамасыз ету көздерінің санитарлық қорғау зонасының 1-ші, 2-ші және 3-ші белдеулерін ұйымдастырудың талаптары ескерілуі керек

Мұнайды тасымалдауға магистралды құбырлардан
минималды арақышықтық

5-ші кесте

Құрылыс элементтері	мм-лік трубаның диаметріндегі м-мен арақашықтығы
	300-ге дейін	300-600	600-1000	1000-1400
Қалалар мен поселкелер	75	100	150	200
Жекелеген аз қабатты тұрғын үйлер	50	50	75	100
Гидротехника- лық имараттар	300	300	300	300
Су алатын жер	3000	3000	3000	3000
Жоғары коррозиялық қасиетімен мұнайды тасымалдайтын магистралды мұнай құбырларынан, улылығы жоғары тітіркендіргіш газдар мен сұйықтықтар тасымалдайтын өнім құбырларынан ажыраулар өлшемінің 3 есеге міндетті түрде ұлғайтылуында, әрбір нақтылы жағдайда есептеу негізінде анықталады

Мұнай қотаратын станциялардан
минималды ажырау

6-ші кесте

Құрылыс элементтері	НПС категориялары бойынша м-мен ажырауы
	ІІІ	ІІ	І
Қалалар мен поселкелер	100	150	200
Су құбыры имараттары	100	150	200
Жекелеген аз қабатты ғимараттар	50	75	100

1. Мұнай сақтайтын жердің СҚЗ-ның шамасы әрбір нақтылы жағдайда есептеу негізінде және жанасып тұрған территорияның атмосфералық ауасының көмірсутектермен ластануының нақтылы сипаттамасымен анықталады.
2. Өзеннің портының құрамында орналасатын жеңіл от алғыш және жанғыш сұйықтықтың қоймаларының тұрғын зонаға дейінгі минималды ажырауы, категориясына байланысты 5000 м-ден (І-ші категория) 500 м-ге дейін (категориясыз) құрайды.

Жануарларды ұстайтын және өсіретін бөлмеден (имараттан)
тұрғын құрылысқа дейінгі арақашықтық

7-ші кесте

Норма- тивтік ажырау	Мал басы (тал)
	шош- қалар	сиыр- лар, бұқа- лар	қой- лар, ешкі- лер	ұрға- шы үй қоян- дары	құс	жылқы	саз құн- дызы, ақ түлкі
10 м	5-ке дейін	5-ке дейін	10-ға дейін	10-ға дейін	30-ға дейін	5-ке дейін	5-ке дейін
20 м	8-ге дейін	8-ге дейін	15-ке дейін	20-ға дейін	45-ке дейін	8-ге дейін	8-ге дейін
30 м	10-ға дейін	10-ға дейін	20-ға дейін	30-ға дейін	60-қа дейін	10-ға дейін	10-ға дейін
40 м	15-ке дейін	15-ке дейін	25-ке дейін	40-қа дейін	75-ке дейін	15-ке дейін	15-ке дейін

"Өндірістік және басқа
объектілерді жобалауға
қойылатын санитарлық-
эпидемиологиялық талаптар"
Санитарлық-эпидемиологиялық
ережелері мен нормаларына
3-ші қосымша

Иондаушы сәулеленудің сыртқы шоғынан қорғанышты
жобалауда қолданатын дозаның қуаттылығы

Сәуле- ленетін кісі- лердің катего- риясы	Бөлмелер мен территорияның тағайындалуы	Сағ-жыл сәулелену ұзақтығы	Эквиваленттік дозаның жобалық қуаттылығы, мкЗв/сағ
А катего- риясы	Сәулелену көзімен (радиометрия- лық, орайтын, жуатын) жұмыс істейтін персоналдың тұрақты бөлмесі Персоналдың уақытша бөлмесі	1700 850	6,0 12,0
В катего- риясы	В тобының персоналы болатын бөлменің, ұйымның және территорияның санитарлық- қорғау зонасы	2000	1,2
Тұрғындар	Кез-келген бөлмелер мен территориялар	8800	0,06

Қосымша:
кестеде объектідегі сәулеленудің техникалық көздеріндегі дозаның қуаттылығының мәні келтірілген;
эквивалентті дозаның өлшенетін мәнінен тиімдіге өтуін арнайы әдістемелік нұсқауға сәйкес іске асырылады.

"Өндірістік және басқа
объектілерді жобалауға
қойылатын санитарлық-
эпидемиологиялық талаптар"
Санитарлық-эпидемиологиялық
ережелері мен нормаларына
4-ші қосымша

Сыртқы ауаның минималды шығыны

Табиғи желдетілетін бөлме	Табиғи желдетусіз
	Шығын			Ауаны әкелетін жүйелер
1 адамға м 3 - на шығын	1 адамға сағ/м 3	айналым/ сағ	Жалпы ауа алмасудың %-і, артық емес
30 (1 адамға 20 м 3 -тан аз бөлменің көлемінде) 20 (1 адамға 20 м 3 -тан аз бөлменің көлемінде)	60 60 90 120	1 - - -	- 20 15 10	Ауа алмасудың еселігінде рецирку- ляциямен және рецирку- ляциясыз сағатына 10 және одан аз алмасу Ауа алмасу- дың еселі- гінде рецирку- ляциямен және рецирку- ляциясыз сағатына 10 және одан аз алмасу

Қосымша:
табиғи желдетусіз бөлме деп сыртқы қабырғасында ашылмайтын терезелері мен ойықтары бар бөлмелерді немесе терезенің жалпы алаңынан 20%-тен кем алаңдағы ойығының және ашылатын терезесі бар бөлмелерді, сонымен қатар бөлменің 5-есе биіктігінен асатын қашықтықта орналасқан ашылатын терезесі бар бөлменің зонасын түсіну керек.

"Өндірістік және басқа
объектілерді жобалауға
қойылатын санитарлық-
эпидемиологиялық талаптар"
Санитарлық-эпидемиологиялық
ережелері мен нормаларына
5-ші қосымша

Фельдшерлік денсаулық сақтау пункті бөлмелерінің
құрамы мен алаңы

1-ші кесте

Бөлмелер	Алаңы, м 2
Күтетін-вестибюль және тіркелетін орын	18
Таңу бөлмесі (таза және іріңді)	36 (2 бөлме)
Науқастарды қабылдайтын бөлме	12
Тіс дәрігері бөлмесі	12
Кезекші медициналық персоналдың бөлмесі	9
Қойма	6
Науқастардың уақытша болатын бөлмесі	9
Тамбурдағы қолжуғышымен ерлер дәретханасы	1 унитазға
Тамбурдағы қолжуғышымен әйелдер дәретханасы	1 унитазға

Жалпызауыттық денсаулық сақтау пункттері
бөлмелерінің құрамы мен алаңы

2-ші кесте

Бөлмелер	Жалпы зауыт денсаулық сақтау пункттерінің категориясындағы бөлмелердің алаңы, м 2
	І	ІІ	ІІІ
Күтетін-вестибюль және тіркелетін орын	24	18	18
Таңу бөлмесі (таза және іріңді) екі бөлмеде	36	36	36
Науқастарды қабылдайтын бөлме	48 (4 бөлме)	36 (3 бөлме)	24 (2 бөлме)
Тіс дәрігері бөлмесі	24 (2 бөлме)	12	12
Физиотерапия бөлмесі	24	18	12
Медициналық процедура бөлмесі	18	12	12
Кезекші медициналық персоналдың бөлмесі	12	9	9
Денсаулық сақтау пунктінің меңгерушісі бөлмесі	9	9	9
Таңу материалдарын сақтайтын және автоклав бөлмесі	9	9	9
Кезекші медициналық персоналдың бөлмесі	12	9	9
Қойма	6	6	6
Душ бөлмесі	2 душ торына	1 душ торына	1 душ торына
Тамбурдағы қолжуғышымен ерлер дәретханасы	1 унитазға
Тамбурдағы қолжуғышымен әйелдер дәретханасы

Қосымша: 3а тобының өндірісі немесе ыстық цехтары бар кәсіпорынның жалпы зауыттық денсаулық сақтау пункттерінде душтың орнына душпен ваннаны қарастыру қажет

Тұрмыстық бөлмелердің нормасы
3-ші кесте

Өнді- рістік процес- тердің тобы	Процес- тердің санитарлық сипат- тамасы	1 душ торына	1 кран	Киім ілгіштің түрі, бір кісіге арналған бөлім саны	Киімді арнайы өңдеу
		Адам санына есебі
1. 1-а 1-б 1-в	Қауіптілігі 3-ші және 4-ші класты заттармен денесі мен арнайы киімінің ластануын шақыратын процестер: арнайы жуғыш заттарды қолданбай кететін, дене мен арнайы киімнің арнай жуғыш заттарды қолданғанда кететін, дене мен арнайы киімнің	25 15 5	7 10 20	жалпы бір бөлімше жалпы бір бөлімше жеке, бір бөлімше- ден	киімді химиялық тазарту
2. 2-а 2-б 2-в 2-г	Жылудың ашық молдығы немесе қолайсыз метеожағдай кезінде өтетін процестер конвекциялық жылудың молдығында сәулелі жылудың молдығында киім мен аяқ-киімге су өтетін, ылғалдың әсеріне байланысты ашық ауадағы жұмысты қосқанда, +10 0 С және одан төмен ауаның температу- расы кезінде	7 3 5 5	20 20 20 20	Жалпы екі бөлімше Жалпы екі бөлімше Екі бөлек бөлімше Екі бөлек бөлімше	салқында-татын бөлме салқында- татын бөлме, жартылай душ арнайы киімді және аяқ- киімді кептіру жылыту, арнайы киімді және аяқ- киімді кептіру бөлмесі
3. 3-а 3-б	Қауіптілігі 1-ші және 2-ші класты заттармен, сонымен қатар тұрақты иісі бар заттармен денесі мен арнайы киімінің ластануын шақыратын процестер: тек қолдың ластануын шақыратын дене мен арнайы киімнің ластануын шақыратын	7 3	10 10	жалпы бір бөлімше екі жеке бөлімше	химиялық тазарту зиянсыз- дандыру, арнайы киімді сақтайтын жерді жасанды желдету, дезодо- рация
4.	Өнімнің сапасына, арнайы киімді сақтауды ұйымдас- тыруға, сонымен қатар жұмыстың алдында арнайы киім мен денені өңдеуге қойылатын ерекше санитарлық- эпидемио- логиялық немесе техноло- гиялық талаптармен өндірістік процестер				Күші бар НҚА-ге сәйкес

Қосымша:
өндірістік процестердің түрлі топтарының белгілері байланысқанда киім ілгіштердің, душтың және қолжуғыштың түрлері ең көп талап қойылатын топта, ал арнайы тұрмыстық және қондырғылар - жиынтық талаптар бойынша қарастырылуы қажет;
1-а тобындағы процестерде душтарға рұқсат етіледі, сәйкес негіздемеде қарастырылмайды;
арнайы киім мен аяқ-киімнің шаңдануын шақыратын кез-келген процестерде, олардың шаңсызданбауын қамтамасыз ететін бөлмелер мен қондырғылар қарастырылуы керек;
блок-контейнерден тұратын мобильді ғимараттарда душ торларын 60%-ке дейін қысқартуға болады;
инфицирленген және радиоактивті материалдармен, сонымен бірге тері арқылы түсетін қауіпті заттармен жұмыс атқарғанда, санитарлық-тұрмыстық бөлмелер күші бар НҚА-ге сәйкес жобалануы қажет.

"Өндірістік және басқа
объектілерді жобалауға
қойылатын санитарлық-
эпидемиологиялық талаптар"
Санитарлық-эпидемиологиялық
ережелері мен нормаларына
6-ші қосымша

Дәл көру жұмыстарындағы жарықтың деңгейі
1-ші кесте

Ажырату объектісінің өлшемі, бұрыш/мин	Жұмыс сменасының уақытына %-пен дәл көру жұмысының уақыты	Жарық	Жұмыс бетінің жарықтығы, кд/м 2
1,5-тен кем	60-тан артық 60-тан 60-қа дейін 30-дан кем	4000 3000 2000	300-ден 500-ге дейін
1,5-нан 3-ке дейін	60-тан артық 60-тан 60-қа дейін 30-дан кем	2000 1500 1000	150-ден 300-ге дейін
3-тен 5-ке дейін	60-тан артық 60-тан 60-қа дейін 30-дан кем	1000 750 500	75-тен 150-ге дейін

Электронды-сәулелі трубкалардағы
экрандармен жұмыс орнының жарығы

2-ші кесте

Экранның түрі	Жарық, лк
	Жұмыс үстелінде	Экранның бейнелену коэффициентіндегі экранның жазықтығы
		0,2-0,4	0,4-0,6	0,6-0,8
Телевизиялық: 0,5-тен 150-ге дейін кд/м 2 -ты қоса 150-ден 500-ге дейін кд/м 2 -ты қоса белгінің жарықтығы	200 400	200-300 300-500	100-200 200-300	75-100 150-200
қайтымды контрастымен дисплей қондырғылары: 0,5-тен 150-ге дейін кд/м 2 -ты қоса 150-ден 500-ге дейін кд/м 2 -ты қоса белгінің жарықтығы	300 400	200-400 200-400	100-200 100-200	75-100 75-100
Тура контрастымен дисплей қондырғылары	300	100-150	50-75	50

Об утверждении санитарно-эпидемиологических правил и норм "Санитарно-эпидемиологические требования к проектированию производственных объектов"

Приказ и.о. Министра здравоохранения Республики Казахстан от 8 июля 2005 года № 334. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 17 августа 2005 г. № 3792. Утратил силу приказом и.о. Министра здравоохранения Республики Казахстан от 6 октября 2010 года № 795

Сноска. Утратил силу приказом и.о. Министра здравоохранения РК от 06.10.2010 № 795 (вводится в действие но истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

В соответствии с подпунктом 10) статьи 7 и подпунктом 3) статьи 17 Закона Республики Казахстан "О санитарно-эпидемиологическом благополучии населения", ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемые санитарно-эпидемиологические правила и нормы "Санитарно-эпидемиологические требования к проектированию производственных объектов".

2. Комитету государственного санитарно-эпидемиологического надзора Министерства здравоохранения Республики Казахстан (Байсеркин Б.С.) направить настоящий приказ на государственную регистрацию в Министерство юстиции Республики Казахстан.

3. Департаменту организационно-правовой работы Министерства здравоохранения Республики Казахстан (Акрачкова Д.В.) направить настоящий приказ на официальное опубликование после его государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан.

4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на вице-министра здравоохранения, Главного государственного санитарного врача Республики Казахстан Белоног А.А.

5. Настоящий приказ вводится в действие со дня официального опубликования.

И.о.Министра

"СОГЛАСОВАН"

Председатель Комитета
по делам строительства
и жилищно-коммунального хозяйства
Министерства индустрии и торговли
Республики Казахстан

___________

8 июля 2005 года

Утверждены приказом
И.о.министра здравоохранения
Республики Казахстан
от 8 июля 2005 года N 334

Санитарно-эпидемиологические правила и нормы
Санитарно-эпидемиологические требования к
проектированию производственных объектов

1. Общие положения

1. Санитарно-эпидемиологические правила и нормы "Санитарно-эпидемиологические требования к проектированию объектов" (далее - СанПиН) предназначены для физических и юридических лиц, деятельность которых связана с проектированием, строительством, реконструкцией и эксплуатацией производственных объектов.
2. В настоящих санитарных правилах использованы следующие термины и определения:

1) производственный объект - объект хозяйственной деятельности, связанной с производством продукции, выполнением работ и оказанием услуг, которые осуществляются с использованием процессов, оборудования и технологии, являющихся источниками воздействия на среду обитания и здоровье человека;

2) аэрация - искусственное насыщение различных сред воздухом для быстрого окисления содержащихся в них органических веществ;

3) граница санитарно-защитной зоны - линия, ограничивающая территорию санитарно-защитной зоны (далее - СЗЗ) или максимальную из плановых проекций пространства, за пределами которых факторы воздействия не превышают установленные гигиенические нормативы;

4) зона загрязнения - территория вокруг источника загрязнения, в пределах которой приземный слой атмосферы может быть загрязнен вредными веществами в концентрациях, превышающих допустимые;

5) рециркуляция - многократное, полное или частичное возвращение потока газов, жидких и твердых веществ в технологический процесс с целью регулирования температуры и концентрации компонентов в смесях;

6) шлам - извлеченный из сточных вод в процессе их очистки илистый осадок, содержащий минеральные частицы и органический материал до 60-70 процентов;

7) шламоотвал - место сбора, хранения шлама.

2. Санитарно-эпидемиологические требования
к размещению производственных объектов

3. Производственные объекты (далее - объекты) должны проектироваться в соответствии с проектом районной планировки и генеральным планом города (населенного пункта), утвержденными в установленном порядке.

4. Проекты строительства и реконструкции объектов должны предусматривать:
1) применение в производствах безвредных или менее вредных веществ;
2) использование технологий и оборудования, устраняющих или максимально снижающих интенсивность воздействия вредных производственных факторов, а также объемы вредных выбросов и отходов;
3) комплекс мероприятий, обеспечивающих требования гигиенических нормативов к производственной и окружающей среде.

5. Площадки объектов должны размещаться с подветренной стороны относительно селитебной и рекреационных территорий.
6. Объекты с технологическими процессами, являющимися источниками негативного воздействия на среду обитания и здоровье человека, должны иметь СЗЗ, определяемую на полную проектную мощность объекта.
7. Размер СЗЗ должен приниматься в соответствии с классификацией объектов, согласно приложению 1 к настоящим санитарным правилам.
8. Для группы производственных объектов, расположенных на общей производственной площадке, должна устанавливаться единая СЗЗ с учетом суммарных выбросов и физического воздействия всех источников, для действующих объектов - на основании результатов годичного цикла натурных наблюдений.

9. СЗЗ должна утверждаться при наличии санитарно-эпидемиологического заключения государственного органа санитарно-эпидемиологической службы на основании:
1) расчета выбросов загрязняющих веществ от объектов в соответствии с действующими стандартами и моделированием уровня загрязнения атмосферного воздуха по программам, разрешенным для применения в Республике Казахстан. При корректировке ширины СЗЗ по результатам моделирования, с учетом частоты преобладающих направлений ветра по румбам (далее - р), не допускается сокращение зоны загрязнения по направлениям, имеющим р < 12,5 процентов (далее - %);
2) моделирования уровней загрязнения атмосферного воздуха относительно предельно-допустимых концентраций (далее - ПДК) с учетом эффекта суммации биологического воздействия вредных веществ, содержащихся в выбросах действующих, строящихся и намеченных к строительству промышленных объектов, а также - вредных продуктов трансформации этих веществ;
3) расчета уровней возможных воздействий физических факторов;
4) анализа мировых и отечественных аналогов проектируемых, строящихся и действующих объектов;
5) результатов лабораторных и инструментальных исследований.

10. Возможность использования земель, отведенных под СЗЗ, для сельскохозяйственных объектов (выращивание сельскохозяйственных культур, пастбища для скота и сенокоса) должно определяться с учетом характера и количества вредных веществ, содержащихся в производственных выбросах.
11. Одновременно с проектами объектов должны представляться проекты освоения и благоустройства территории и зоны санитарной охраны источников хозяйственно-питьевого водоснабжения на проведение санитарно-эпидемиологической экспертизы.
При проектировании благоустройства СЗЗ должно предусматриваться сохранение зеленых насаждений. Со стороны селитебной территории должна располагаться полоса древесно-кустарниковых насаждений шириной не менее 50 метров (далее - м), а при ширине зоны до 100 м не менее 20 м.

12. Отдельные здания и сооружения должны размещаться на площадке объекта так, чтобы в местах организованного и неорганизованного забора воздуха системами вентиляции и кондиционирования содержание вредных веществ в наружном воздухе не превышало 30% ПДК для рабочей зоны производственных помещений.

13. На территории промышленного объекта должны выделяться функциональные зоны: производственная, административно-хозяйственная, транспортно-складская и вспомогательных объектов. На объектах, использующих вредные вещества, административно-хозяйственная и вспомогательная зоны должны отделяться от производственной и транспортно-складской разрывами шириной не менее ширины циркуляционных зон, возникающих от сопредельных производственных зданий.
14. Длинные оси зданий и открытых площадок для технологического оборудования при использовании вредных веществ, должны быть параллельными преобладающему направлению ветра.
15. Свободные от застройки и дорог территории объектов должны благоустраиваться и озеленяться.

16. Размеры СЗЗ, установленные приложениями 1 , 2 к настоящим СанПиН, проектируемых объектов могут увеличиваться при:
1) наличии устаревшего технологического оборудования, не обеспечивающего содержание вредных веществ в атмосферном воздухе селитебной территории в соответствии с действующими СанПиН "Санитарно-эпидемиологические требования к атмосферному воздуху", утвержденными приказом Министра здравоохранения Республики Казахстан от 18 августа 2004 года N 629 , зарегистрированным в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за N 3076;
2) низкой эффективности газо-пылеулавливающего оборудования и отсутствия технических решений снижения загрязнения атмосферного воздуха до гигиенических нормативов;
3) неблагоприятном по господствующим направлениям ветра расположении селитебных и промышленных территорий;
4) превышении ПДК содержания в атмосферном воздухе химических веществ и предельно-допустимого уровня (далее - ПДУ) шума, вибрации, электромагнитных волн, радиочастот и других вредных физических факторов за пределами СЗЗ при невозможности снижения уровня загрязнения техническими средствами.

3. Санитарно-эпидемиологические требования
к производственным зданиям, помещениям и сооружениям

17. В проектах производственных зданий и сооружений удельная площадь приходящаяся на 1 работающего, должна составлять не менее 4,5 квадратных метров (далее - м ² ).

18. Площадь каждого постоянного и непостоянного рабочего места должна составлять не менее 2,2 м ² (за исключением кабин и объектов, величина свободной площади которых оговаривается специальными требованиями). В норматив не входят площади, занимаемые оборудованием, зонами обслуживания, проходами, проездами, местами промежуточного складирования и резервными площадями для последующего расширения производств.

19. Объем помещений определяется путем расчета, исходя из необходимости обеспечения требований нормативов по микроклимату, но не менее 15 кубических метров (далее - м ³ ).
20. Пристройки к наружным стенам производственных зданий допускаются при условии, если это не нарушает естественный воздухообмен и освещение.
21. Для размещения объектов, характеризующихся наличием горячих технологических процессов без выделения вредных веществ в виде паров, газов и пыли, должны предусматриваться одноэтажные здания или верхние этажи многоэтажных зданий с конструктивными элементами стен и кровли, обеспечивающими естественный управляемый воздухообмен (аэрацию).
22. При наличии выделения вредных веществ, проектирование только естественного воздухообмена не допускается.

23. При проектировании объектов, с предполагаемым выделением в закрытых помещениях вредных веществ I-II классов опасности, должно предусматриваться размещение технологического оборудования в изолированных помещениях или зонах с управлением этим оборудованием из пультовых или операторских зон.

24. При размещении в одном здании нескольких производств, где ведутся работы с вредными веществами I-II классов опасности, должна обеспечиваться изоляция каждого с использованием строительных решений, препятствующих образованию многокомпонентных смесей токсичных веществ и их распространения по соседним производственным помещениям.

25. Строительство зданий без окон и световых фонарей, размещение производственных помещений с постоянными рабочими местами в подвальных и цокольных этажах с недостаточным естественным освещением допускается в соответствии с технологическими требованиями проектирования производства. При этом должно предусматриваться:
1) искусственное освещение;
2) устройство для эритемного облучения;
3) устройство комнат для кратковременного отдыха работающих на расстоянии не более 100 м от рабочих мест с естественным освещением (коэффициентом естественного освещения не менее 0,5%);
4) обеспечение постоянно действующей принудительной вентиляции в соответствии с требованиями настоящих санитарных правил.

26. При размещении технологического и энергетического оборудования на открытых площадках должны предусматриваться помещения для размещения пультов управления оборудованием и отдыха работающих.
27. В помещениях, где возможно выделение пыли, не должны использоваться конструктивные элементы и отделочные материалы, способствующие ее накоплению и затрудняющие уборку.
28. В производственных зданиях должны отводиться площади под приточные вентиляционные камеры. Вход в приточные камеры должен быть из помещения, коридора, тамбура или снаружи, где не содержатся в воздухе вредные вещества.

29. Прокладка трубопроводов для транспортировки вредных жидкостей и газов, а также транзитных паропроводов в помещениях пультов управления, санитарно-бытовых установок и пешеходных туннелях не допускается.
30. Проектирование наружных ограждений отапливаемых производственных помещений должно исключать возможность образования конденсата на внутренней поверхности стен и потолков. Отступление от этого требования допускается для помещений с влажным режимом.

31. Для отделки стен, потолков и других поверхностей, в том числе внутренних строительных конструкций в помещениях, где размещены участки с применением вредных и агрессивных веществ, должны предусматриваться материалы, предотвращающие сорбцию и допускающие систематическую очистку, влажную и вакуумную уборку, при необходимости дезинфекцию.
32. В зданиях и сооружениях, оборудованных открывающимися окнами или световыми фонарями, должны предусматриваться управляемые с пола или рабочих площадок механизмы для регуляции величины открытых проемов, а так же площадки и механизмы для очистки окон, фонарей и осветительной арматуры, обеспечивающие удобное и безопасное выполнение подобных работ.

33. Цветовое оформление помещений и оборудования должно выполняться с учетом наименьшего коэффициента отражения (не более 0,4).
34. При проектировании новых и реконструкции существующих зданий и сооружений должны предусматриваться мероприятия, направленные на уменьшение поступления избыточного тепла и холода в рабочую зону через наружные ограждения, а также от технологических источников.
35. Материал, для покрытия пола в отапливаемых помещениях на постоянных рабочих местах при работе в положении стоя, должен иметь коэффициент теплоусвоения не более 6 килокалорий на квадратный метр умножить на час умножить на градус (ккал/мІ ^. ч ^. град) или покрыт деревянными щитами или теплоизолирующими ковриками.

36. В местах возможного воздействия агрессивных жидкостей (кислот, щелочей) и таких вредных веществ, как ртуть, растворители, биологически активные вещества, должно предусматриваться покрытие пола материалом, устойчивым к действию указанных веществ, не допускающим их сорбцию и поддающимся очистке и обезвреживанию. Для отвода указанных веществ должны предусматриваться стоки к канализации, соответствующие требованиям действующих строительных норм и правил (далее - СНиП).
37. Производственные помещения для работы с источником электромагнитных полей (далее - ЭМП) радиочастотного диапазона допускается размещать как в общих помещениях, включая размещение в поточных линиях, так и в отдельных. Размещение источников ЭМП в общих помещениях должно предусматриваться, если уровни ЭМП на рабочих местах персонала, не связанного с работой на установках и их обслуживанием, не превышают предельно допустимых значений. В случае невозможности обеспечения указанного условия, установки ЭМП должны размещаться в отдельных помещениях.

38. При размещении в одном помещении нескольких установок их расположение должно исключать возможность превышения предельно допустимых уровней облучения на рабочих местах персонала за счет суммирования энергии излучения.
39. При проектировании экранированных помещений, предназначенных для работы с источниками электромагнитных полей, рабочие площади и объемы должны устанавливаться, исходя из габаритов обрабатываемых изделий, с учетом требования безопасности при работе с высоким напряжением.

40. Стены пол и потолок экранированных помещений должны покрываться поглощающими материалами, обеспечивающими снижение излучений до предельно допустимых уровней. В случае направленного излучения допускается применение поглощающих покрытий только соответствующих участков стен. В экранированных помещениях должны предусматриваться меры по компенсации недостатка естественного света, ультрафиолета, изменению газового и ионного состава воздуха.
41. В случае возможного прохождения электромагнитной энергии через строительные конструкции в соседние помещения, должны разрабатываться мероприятия, исключающие, превышающие предельно допустимые уровни.
42. При проектировании помещений для установки лазеров должны соблюдаться требования по устройству и эксплуатации лазеров.

43. При проектировании и реконструкции действующих объектов, где располагаются источники шума, должны предусматриваться архитектурно-строительные мероприятия, направленные на снижение шума внутри помещений, на рабочих местах, а также на территории, окружающей жилые постройки.

44. В случае невозможности доведения параметров шума до действующих гигиенических нормативов необходимо:
1) для стационарного оборудования предусматривать создание звукоизолированных кабин, дистанционное управление процессом;
2) для ручного инструмента предусматривать размещение рабочих мест, исключающее воздействие шума на других рабочих.

45. Вблизи от рабочих мест, связанных с воздействием на работающих шума, вибрации, ультра- и инфразвука, должны предусматриваться помещения для периодического отдыха и проведения профилактических процедур.
При проектировании помещений для плазменной технологии:
1) должно быть предусмотрено наличие площади, незанятой оборудованием, из расчета не менее 10 м ² на одного работающего и высоту помещения от нижней точки пола не менее 3,5 м;
2) стены и потолки должны иметь звукопоглощающую облицовку с защитным покрытием из негорючего перфорированного материала, поглощающего ультрафиолетовые излучения. Высота облицовки, при отсутствии звукопоглощающей защиты на самом оборудовании, должна быть не менее 2,7 м.

4. Санитарно-эпидемиологические требования
к технологическим процессам и оборудованию

46. При разработке технологических процессов и оборудования должны предусматриваться:
1) внедрение безотходной и малоотходной технологии;
2) замена технологических процессов и операций, связанных с возникновением опасных и вредных производственных факторов, на процессы и операции, где указанные факторы отсутствуют или имеют меньшую интенсивность;
3) замена более вредных веществ на менее вредные вещества;
4) ограничение содержания примесей вредных веществ в исходных и конечных продуктах, выпуск конечных продуктов в не пылящих формах;
5) применение технологии производства, исключающей контакт работающих лиц с вредными производственными факторами;
6) применение в конструкции оборудования решений и средств защиты, предотвращающих поступление (распространение) опасных и вредных производственных факторов в рабочую зону;
7) соблюдение требований эргономики и технической эстетики к производственному оборудованию и эргономических требований к организации рабочих мест и трудового процесса;
8) установка систем автоматического контроля, сигнализации и управления технологическим процессом на случай загрязнения воздуха рабочей зоны веществами с остронаправленным действием;
9) механизацию и автоматизацию погрузочно-разгрузочных работ;
10) своевременное удаление, обезвреживание технологических и вентиляционных выбросов, утилизацию и захоронение отходов производства;
11) коллективные средства защиты от вредных веществ и факторов;
12) контроль уровней опасных и вредных производственных факторов на рабочих местах;
13) включение требований безопасности в нормативно-техническую документацию.

47. При разработке технологических процессов и оборудования должны использоваться химические вещества, разрешенные к применению в Республике Казахстан. Производственное оборудование, являющееся источником выделения влаги, должно быть герметизировано и снабжено автоматическими устройствами для слива.
48. При проектировании оборудования, являющегося источником инфра- и ультразвука, шума, общей или локальной вибрации, ионизирующих и не ионизирующих излучений, должно предусматриваться соблюдение требований действующих НПА.
49. При проектировании технологических процессов должны представляться расчеты длительности всех периодов эксплуатации производства: пусконаладочного (ввод после планового ремонта), стабильной эксплуатации (по годам эксплуатации).

50. Допустимые уровни шума на рабочих местах в производственных помещениях и на территории объекта должны соответствовать требованиям приказа и.о. Министра здравоохранения Республики Казахстан от 24 марта 2005 года N 139 "Об утверждении гигиенических нормативов уровней шума на рабочих местах".
51. При проектировании вновь строящихся и реконструируемых объектов, их отдельных зданий и сооружений должны предусматриваться мероприятия, выполнение которых должно обеспечить на территории, жилой застройки уровни шума, не превышающие гигиенические нормативы.

52. Допустимые уровни транспортно-технологической и технологической вибрации рабочих мест должны соответствовать требованиям приказа Министра здравоохранения Республики Казахстан от 29 июня 2005 года N 310 "Об утверждении санитарно-эпидемиологических правил и норм", зарегистрированным в Реестре государственных нормативных правовых актов Республики Казахстан за N 3781.
53. Уровни инфразвука на рабочих местах следует принимать согласно гигиеническим нормативам инфразвука на рабочих местах.

54. Нормируемыми параметрами ионизирующего излучения являются основные дозовые пределы (приложение 3 ). К ним относятся:
1) предельно допустимые эквивалентные и эффективные дозы для лиц, которые постоянно или временно работают непосредственно с источниками ионизирующего излучения (категория А);
2) предельно эквивалентные и эффективные дозы для лиц, неработающих с источниками ионизирующих излучений, но по условиям расположения рабочих мест или проживания, подвергающихся воздействию ионизирующего излучения, обусловленного деятельностью объектов (категория Б).
Дозовые пределы должны соответствовать действующим нормам радиационной безопасности при работах с радиоактивными веществами и другими источниками ионизирующих излучений.
55. Допустимые уровни ультрафиолетового облучения (далее - УФ) от производственных источников на рабочих местах должны приниматься с учетом спектрального состава излучения для областей: длинноволновой УФ-А - 400-315 нм, средневолновой УФ-В - 315-280 нм, коротковолновой УФ-С - 280-200 нм. Гигиенические нормативы интенсивности излучения установлены с учетом продолжительности воздействия на работающих, обязательного ношения специальной одежды, защищающей от излучения, головных уборов и использования средств защиты глаз.

56. Нормативы, указанные выше, распространяются на излучение, создаваемое источниками, имеющими температуру выше 2000 градусов Цельсия (далее - ^o С) (электрические дуги, плазма, расплавленный металл, кварцевое стекло), люминесцентными источниками, используемыми в полиграфии, химическом и деревообрабатывающем производствах, сельском хозяйстве, при кино- и телесъемках, дефектоскопии, организациях здравоохранении и других отраслях производства.
Нормативы не распространяются на УФ, генерируемое лазерами, используемое для обеззараживания сред при отсутствии обслуживающего персонала, а также применяемое в лечебных и профилактических целях.

57. Допустимая интенсивность УФ работающих при наличии незащищенных участков поверхности кожи не более 0,2 м ² (лицо, шея, кисти рук), общей продолжительности воздействия излучения 50% рабочей смены и длительности однократного облучения свыше 5 минут и более не должна превышать: 10,0 Ватт на квадратный метр (далее - Вт/м ² ) для области УФ-А; 0,01 Вт/м ² для области УФ-В.

58. Допустимая интенсивность облучения работников, при защите всей поверхности кожи, не должна превышать в области УФ-В: УФ-С 1 Вт/м ² при продолжительности воздействия в течение рабочей смены.
59. Для правильного расчета оптимальных и допустимых параметров микроклимата в проектируемых закрытых производственных помещениях необходимо исходить как из показателей, характеризующих метеорологические условия (температура воздуха, относительная влажность, скорость движения воздуха, интенсивность теплового излучения) и из данных об энергетических затратах.

5. Санитарно-эпидемиологические требования
к рабочим местам и трудовому процессу

60. Рабочее место должно обеспечивать выполнение работы в удобной рабочей позе в зависимости от особенностей проектируемого трудового процесса, технологического оборудования и размеров рабочей зоны. Трудовые операции должны выполняться в пределах зоны досягаемости (граница зоны досягаемости определяется расстоянием вытянутой руки). Часто используемые средства труда и органы управления (один раз и более в 1 минуту) должны находиться в пределах оптимальной зоны на расстоянии не более 300 миллиметров (далее - мм) от края рабочей поверхности.
61. Рабочее место, предназначенное для работы - сидя, должно быть оснащено подъемно-поворотным стулом (креслом) и подставкой для ног рациональной конструкции, предназначенное для работы - стоя, в соответствии с характером труда - сиденьем-поддержкой и стулом для отдыха.
62. Размещение основного и вспомогательного оборудования, технологической организационной оснастки на рабочем месте должно обеспечивать достаточные по размерам проходы и свободные площади для создания и функционирования постоянного или временного (на период профилактического осмотра, ремонта и наладки технологического оборудования) рабочего места, а также свободное передвижение работников в зоне обслуживания.

63. В зависимости от положений и поз, занимаемых рабочими при выполнении трудовых операций, связанных с монтажом (демонтажем), обслуживанием и ремонтом оборудования, должны приниматься следующие минимальные размеры рабочих зон (от оборудования до границы рабочей зоны), в метрах:
1) стоя с наклоном до 15 ⁰ - 0,7 (0,6) м;
2) стоя с наклоном до 30 ⁰ - 0,8 (0,6) м;
3) стоя с наклоном до 60 ⁰ - 0,9 (0,6) м;
4) стоя с наклоном до 90 ⁰ - 1,2 (0,9) м;
5) сидя на корточках - 1,1 (0,8) м;
6) переходы - 0,7 м.
В случаях, когда руки или часть корпуса тела работающих находятся в пределах габаритных размеров оборудования (над выступающими элементами), размеры рабочих зон допускается уменьшать до значений приведенных в скобках.

64. Проектирование трудового процесса на объекте должно предусматривать:
1) механизацию и автоматизацию трудоемких технологических операций, использование смены видов деятельности, чередование производственных операций, введения рационального режима труда и отдыха, повышение уровня профессиональной подготовки;
2) ограничение числа повторений простых трудовых действий, изменение темпа движения конвейера в соответствии с динамической работоспособностью человека в течение рабочей смены, при условии, если темп движения конвейера не является постоянным, должно проводиться ограничение длительности непрерывного наблюдения за ходом технологического процесса.
65. При двухсменном и трехсменном режиме труда окончание рабочей смены должно быть не позднее 24 часов (далее - ч). Продолжительность ежедневного отдыха между сменами должна быть вдвое больше продолжительности работы. Меньший, отдых (но не менее 8 ч) допустим при чрезвычайной ситуации (аварийные работы).
66. Для лиц, работающих по режиму удлиненных смен с правом сна должна оборудоваться комната для сна и принятия горячей пищи.

6. Санитарно-эпидемиологические требования к
отоплению, вентиляции и кондиционированию воздуха

67. Расход воздуха должен определяться расчетами с учетом неравномерности распределения вредных веществ, теплоты и влаги в объеме помещения.
68. При одновременном выделении в воздух рабочей зоны нескольких вредных веществ расход воздуха при расчете общей обменной вентиляции должен определяться по тому вредному веществу, для которого требуется подача наибольшего расхода воздуха.
69. При наличии данных об однонаправленном действии на организм ряда веществ расчет общеобменной вентиляции должен производиться путем суммирования расходов воздуха необходимых для разбавления каждого вещества в отдельности до его предельно допустимой концентрации с учетом уровня загрязнения воздуха.

70. При проектировании естественной или механической вентиляции в производственных помещениях должна обеспечиваться подача наружного воздуха на одного работающего в соответствии с приложением 4 к настоящим санитарным правилам.

71. Концентрации вредных веществ в воздухе, поступающем внутрь зданий и сооружений через приемные отверстия систем вентиляции и кондиционирования воздуха и через проемы для естественной приточной вентиляции, не должны превышать 30% предельно-допустимых уровней для воздуха рабочей зоны.
72. При объединении в одном здании производств или смежных помещений с выделением вредных веществ различных классов опасности для помещений с содержанием наиболее токсичных вредных веществ должно предусматриваться преобладание вытяжки над организованным притоком.
73. В многоэтажных производственных зданиях монтажные проемы перекрытия площадок должны снабжаться изолирующими укрытиями, а воздухообмен рассчитываться раздельно для каждого этажа.

74. Неорганизованный приток наружного воздуха для возмещения вытяжки в холодный период года (отрицательный дисбаланс вентиляции) допускается в объеме не более однократного воздухообмена в 1 ч в помещениях высотой 6 м и менее, а в помещениях высотой более 6 м - 6 кубических метров в час (далее - м ³ /ч) на 1 м ² площади пола.
75. Неорганизованное поступление воздуха из смежных помещений допускается, если в них отсутствуют неприятно пахнущие вещества и содержание вредных веществ не превышает 30% предельно допустимых концентраций в воздухе рабочей зоны.
76. Температура и скорость выпуска воздуха - из распылителей систем вентиляции, кондиционирования воздуха и воздушного отопления должна определяться с расчетом так, чтобы в рабочей зоне были обеспечены метеорологические условия в соответствии с требованиями настоящих санитарных правил.
77. Подача приточного воздуха должно предусматриваться так, чтобы в чистые или менее загрязненные зоны помещения воздух не проходил через зоны более загрязненные.

78. Источники выделения вредных веществ (газы, пыль, теплота) должны оборудоваться устройствами местной вытяжной вентиляции с местными отсосами, встроенными в технологическое оборудование либо максимально приближенными к источнику.
79. Количества вредных веществ, теплоты и влаги, выделяющихся в помещении или удаляемых местными отсосами, должны приниматься по данным технологической части проекта. При отсутствии необходимых данных используются результаты натурных исследований на аналогичных объектах или данных, полученных путем расчетов.

80. Местные отсосы, удаляющие вредные вещества I и II классов опасности от технологического оборудования, должны блокироваться с этим оборудованием таким образом, чтобы оно не могло работать при бездействии местной вытяжной вентиляции.
81. Если остановка производственного процесса при выключении вытяжной вентиляции невозможна или при остановке оборудования (процесса) продолжается выделение вредных веществ в воздух помещений в концентрациях, превышающих ПДК для воздуха рабочей зоны, должно предусматриваться устройство местных отсосов с резервными вентиляторами с автоматическим переключением режима работы.

82. Рециркуляцию воздуха для вентиляции, воздушного отопления и кондиционирования воздуха не допускается предусматривать в помещениях, воздух которых содержит болезнетворные бактерии, вирусы или грибки, а также резко выраженные неприятные запахи или вредные вещества I и II классов опасности.

83. Рециркуляция воздуха допускается в помещениях, с выделением не более одного вредного вещества III и IV класса опасности.
84. Рециркуляцию при воздушном отоплении, не совмещенном с вентиляцией, допускается предусматривать, если отсутствуют выделения вредных веществ, возгоняющихся при соприкосновении с нагретыми поверхностями технологического оборудования и воздухонагревателями воздушного отопления.
85. Установки отопления, вентиляции и кондиционирования воздуха не должны создавать на постоянных рабочих местах и в обслуживаемой зоне вспомогательных зданий шум и вибрацию, превышающих допустимые уровни.
86. Для отопления зданий и сооружений должны предусматриваться системы, приборы и теплоносители, не создающие вредных факторов и неприятных запахов.
87. Нагревательные приборы в производственных помещениях с пылевыделениями должны быть с гладкими поверхностями, допускающими легкую очистку. Применение лучистого отопления с инфракрасными газовыми излучениями допускается предусматривать только с удалением продуктов сгорания непосредственно от газовых горелок наружу.

88. В системах водяного отопления со встроенными в строительные конструкции нагревательными элементами и стояками средняя температура на обогреваемой поверхности не должна превышать: для пола с постоянными рабочими местами плюс 26 ^o С; для пола с временным пребыванием людей плюс 3 ^o С; для потолков: при высоте помещения от 2,5 до 2,8 м плюс 28 ^o С; от 2,8 до 3,0 м плюс 30 ^o С; от 3,0 до 3,5 м плюс 33 ^o С; от 3,5 до 4,0 м плюс 36 ^o С; от 4,0 до 6,0 м плюс 38 ^o С.

89. В системах отопления с низкотемпературными источниками тепла радиационное напряжение, на рабочих местах при высоте 1,5 - 2,0 м от пола не должно превышать 35 Ватт на квадратный метр (далее - Вт/м ² ) или 27 килокалорий/час (ккал/м ² ч).
90. Тепловыделяющее оборудование должно располагаться с учетом возможности вентиляции проходов. Для распространения приточных аэрационных струй по объему помещения расстояние между оборудованием должно быть больше его размера по фронту струй.

91. При оборудовании цехов и участков с повышенными тепловыделениями естественной вентиляцией (аэрацией) на кровлях должны предусматриваться не задуваемые шахты или аэрационные фонари, оборудованные механизированными фрамугами с дистанционным управлением. Подача приточного воздуха в вентилируемые помещения при естественной вентиляции должна предусматриваться в теплый период года на уровне не более 1,8 м, а в холодный период года - не ниже 4 м от пола до низа вентиляционных проемов. С этой целью в строительной части проектов должны предусматриваться открываемые проемы в окнах, аэрационные ворота, подъемные раздвижные стены для подачи воздуха на указанных уровнях. Площадь открываемых проемов должна быть не менее 20% от общей площади остекления.
92. Не допускается объединение в общую вытяжную установку местных отсосов, удаляющих пыль и легко конденсирующиеся пары, а также вещества, могущие при смешении создавать вредные или пожароопасные смеси или новые химические соединения с указанными свойствами. Такие системы местных отсосов не допускается объединять с системами общеобменной вытяжной вентиляции.
93. В кабинах движущихся кранов допускается использовать воздух окружающего производственного помещения без дополнительной обработки, если содержание в нем вредных веществ не превышает ПДК для рабочей зоны, а параметры микроклимата соответствуют нормируемым показателям. В противном случае кабины кранов следует оборудовать кондиционерами.
94. При запыленности наружного и рециркуляционного воздуха превышающего на 30% допустимой концентрации пыли, или когда это необходимо по технологии производства, должна предусматриваться очистка воздуха в системах кондиционирования; воздушного душирования; при подаче воздуха в зону дыхания работающих - в шлемы, маски, щитки, защищающие голову или лицо.
95. Системы общеобменной вентиляции производственных помещений без естественного проветривания с одной приточной и одной вытяжной установками проектируются с резервными вентиляторами вытяжной системы. Для указанных помещений, соединенных со смежными помещениями, открывающимися проемами, через которые может поступать не менее 50% требуемого воздухообмена, допускается не проектировать резервный вентилятор.

96. Системы кондиционирования, предназначенные для круглогодичной и круглосуточной работы в помещениях, а также для помещений без естественного проветривания, должны проектироваться с резервным кондиционером, обеспечивающим не менее 50% требуемого воздухообмена и заданную температуру в холодный период года.
97. Воздушные или воздушно-тепловые завесы должны предусматриваться у ворот без тамбуров, открывающихся чаще пяти раз или не менее чем на 40 мин в смену; у технологических проемов отапливаемых зданий и сооружений, строящихся в районах с расчетной температурой наружного воздуха минус 15 ^o С и ниже.

98. Воздушные и воздушно-тепловые завесы следует рассчитывать так, чтобы на время открывания ворот, дверей и технологических проемов температура смеси воздуха, поступающего в помещение, была не ниже: плюс 14 ^o С при легкой физической работе; 12 ^o С при работе средней тяжести; 8 ^o С при тяжелой работе. При отсутствии рабочих мест вблизи ворот (на расстоянии до 6 м), дверей и технологических проемов допускается понижение температуры воздуха в этой зоне при их открывании до плюс 5 ^o С, если это не противоречит технологическим требованиям.
99. Включение аварийной вентиляции и открывание проемов для удаления воздуха должно проектироваться дистанционным из доступных мест как изнутри, так и снаружи помещений.
100. В тоннелях, предназначенных для периодической работы или передвижения людей, а также в помещениях технических этажей должна предусматриваться периодически действующая вентиляция с расчетным воздухообменом.
101. Воздух, выбрасываемый в атмосферный воздух из систем местных отсосов и общеобменной вентиляции производственных помещений, содержащий вредные или неприятно пахнущие вещества должен очищаться и рассеиваться в атмосферном воздухе до нормативных уровней.
102. В строительной части проекта должны предусматриваться мастерские по ремонту, наладке и контролю систем отопления, вентиляции, кондиционирования и установок очистки вентиляционных выбросов.

7. Санитарно-эпидемиологические требования к
водоснабжению, канализации и утилизации промышленных отходов

103. Санитарно-эпидемиологическая охрана поверхностных и подземных источников централизованного и нецентрализованного хозяйственно-питьевого водоснабжения осуществляется в соответствии с требованиями приказа и.о. Министра здравоохранения Республики Казахстан от 28 июня 2004 года N 506 "Об утверждении санитарно-эпидемиологических правил и норм по питьевому водоснабжению и местам культурно-бытового водопользования", зарегистрированным в Реестре государственных нормативных правовых актов Республики Казахстан за N 2999.
104. Соединение сетей хозяйственно-питьевого водопровода с сетями водопроводов, подающих воду не питьевого качества, не допускается. Необходимо предусматривать специальную окраску сооружений технического водопровода, исключающую возможность использования технической воды для питьевых целей.

105. Нормы расхода воды на хозяйственно-питьевые нужды в производственных и вспомогательных зданиях организаций должны соответствовать требованиям к проектированию внутренних сетей водопровода. Качество воды для всех видов душей, ручных и ножных ванн, умывальников, а также приточных систем вентиляции, охлаждения воздуха помещений путем распыления воды для пылеподавления должно отвечать требованиям, предъявляемым к питьевой воде.

106. Проектирование и эксплуатация систем горячего водоснабжения должен отвечать требованиям приказа Министра здравоохранения Республики Казахстан от 28 июня 2004 года N 506 "Об утверждении санитарно-эпидемиологических правил и норм по хозяйственно-питьевому водоснабжению и местам культурно-бытового водопользования", зарегистрированным в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за N 2999.
107. Подводка технической воды производственных водопроводов к смывным бачкам унитазов допускается.
Допускается использование геотермальных вод (при их наличии) на цели горячего водоснабжения в душевых и умывальных комнатах, при наличии санитарно-эпидемиологического заключения данных вод о соответствии санитарно-эпидемиологическим правилам и нормам.
108. Устройство внутреннего водопровода и канализации, а также систем наружного водоснабжения и канализации должно предусматриваться во всех производственных и вспомогательных зданиях и на промышленных площадках для подачи воды на производственные и хозяйственно-питьевые нужды и отведения сточных вод.

109. Сброс производственных сточных вод в централизованную канализационную сеть осуществляется при наличии санитарно-эпидемиологического заключения государственного органа санитарно-эпидемиологической службы, о соответствии их санитарно-эпидемиологическим требованиям.
Необходимость локального очистного сооружения по очистке сточных вод на производственных объектах определяется при проектировании.
110. Сточные воды, сбрасываемые в городские очистные сооружения, не должны содержать вредных веществ, на которые отсутствуют методы определения, доступные лабораториям производств и контролирующих органов.
111. Вопрос о возможности использования очищенных сточных вод промышленных объектов для технологических нужд, как в закрытых, так и в открытых системах технического водоснабжения должен решаться в каждом конкретном случае при наличии санитарно-эпидемиологического заключения о их соответствии санитарно-эпидемиологическим нормам и правилам.
112. Устройство прудов-накопителей, отстойников промышленных сточных вод и шламохранилищ должно исключать возможность загрязнения грунтовых и межпластовых подземных вод и гидравлически связанных с ним поверхностных водных объектов.
113. При отсутствии в населенном пункте централизованных систем водоснабжения и канализации предусматриваются местные системы.

114. Условия отведения сточных вод, содержащих радиоактивные вещества, должны соответствовать требованиям постановления Главного государственного санитарного врача Республики Казахстан от 9 декабря 1999 года N 10 О НРБ-99, санитарно-эпидемиологическим правилам и нормам "Санитарно-эпидемиологические требования по обеспечению радиационной безопасности", утвержденным приказом Министра здравоохранения Республики Казахстан от 31 января 2003 года N 97 , зарегистрированным в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов Республики Казахстан за N 2198.

115. При отведении сточных вод в поверхностные водоемы должны разрабатываться проекты предельно допустимых сбросов (далее - ПДС) вредных веществ и мероприятия по их достижению. ПДС должны устанавливаться с учетом загрязняющих веществ, поступающих в водоем со сточными водами других организаций, и фактических концентраций в створе, расположенном выше от проектируемого выпуска сточных вод.
116. На промышленных объектах сброс вод из систем водоснабжения и оборотного водоснабжения допускается только в производственную канализацию. Отведение сточных вод от душей, умывальников и санитарных узлов должно предусматриваться в сеть хозяйственно-бытовой канализации. Не допускается предусматривать спуск хозяйственно-фекальных и производственных сточных вод в поглощающие колодцы.
117. В случае отвода производственных стоков, выделяющих газы, должны предусматриваться меры против проникновения газов в помещения. Не допускается сброс в канализационную сеть химических веществ, которые могут образовать ядовитые газы.

118. Объединение стоков, содержащих вредные химические вещества вступающие в химические реакции с выделением вредных газов (сероводорода, цианистого водорода, мышьяковистого водорода) не допускается.
119. Размещение установок по очистке сточных вод в производственных зданиях допускается при условии отсутствия образования и выделения вредных паров и газов (меркаптан, сероводород, цианистый водород, мышьяковистый водород) или при условии герметизации всех процессов очистки сточных вод и устройстве местной вытяжной вентиляции.
120. При проектировании производственных объектов предусматривается установка по очистке производственных стоков и организация производственного контроля.

121. При выборе площадки для строительства сооружений по обезвреживанию отходов должны использоваться бросовые земли, не представляющие сельскохозяйственной ценности.
122. Полигоны для захоронения и складирования не утилизируемых отходов должны располагаться за пределами населенного пункта и производственной площадки.
Проект полигонов должен разрабатываться одновременно с проектом на строительство объектов.
123. Поверхность отработанных шламонакопителей должна закрепляться битумной эмульсией или жирным суглинком с последующим их озеленением.

124. Проекты полигонов должны содержать информацию о производственных отходах:
1) данные о количестве и качестве (по классам опасности) прогнозируемых объемов промышленных отходов, их физико-химических, токсикологических и радиационных свойствах;
2) характеристику возможных последствий воздействия промышленных отходов на окружающую среду;
3) технологическое решение вопросов обезвреживания, утилизации, захоронения промышленных отходов;
4) мероприятия по охране почвы от вредных веществ и по рекультивации нарушенных и загрязненных почв;
5) методики определения вредных веществ в объектах окружающей среды.

125. При отсутствии технической возможности введения безотходной технологии, проектом должен предусматриваться комплекс мероприятий по обезвреживанию, утилизации, захоронению токсичных и радиоактивных производственных отходов.
126. Способы и порядок сбора, накопления, затаривания, транспортировки, обезвреживания и захоронения токсичных отходов должны осуществляться с учетом класса опасности химических веществ и должны исключать возможность загрязнения окружающей территории, обеспечивать безопасность персонала.
127. Производственные отходы подвергаются уничтожению, захоронению или утилизации на объекте или в специализированных организациях.
128. Не допускается складирование твердых отходов, содержащих токсические вещества, а также размещение шламоотвалов и накопителей шлама на промышленных площадках.

8. Санитарно-эпидемиологические требования
к освещению и ультрафиолетовому облучению

129. В производственных помещениях с постоянным пребыванием людей предусматривается естественное освещение.
Изменения естественного освещения на протяжении светлой части суток, вызванные метеорологическими условиями, не должны вызывать снижения освещенности в рабочей зоне ниже значений, установленных нормами искусственного освещения для данного вида работ. Снижение естественной освещенности должно компенсироваться искусственным освещением путем автоматического включения осветительных установок в рабочих зонах с недостаточным освещением.

130. При проектировании искусственного освещения должно предусматриваться рабочее, аварийное и эвакуационное освещение. При выполнении работ средней точности освещенность на рабочем месте должна быть не менее 500 люкс (далее - лк), малой точности и грубых работ - не менее 200 лк.

131. В случаях, когда работы выполняются с применением бинокулярных стереоскопических микроскопов, освещенность рабочей зоны монтажного стола за пределами микроскопа должна устанавливаться в соответствии с требованиями приложения 6 настоящих санитарных правил. Освещенность на объектах, находящихся в поле зрения микроскопа, должна плавно регулироваться и ее верхний предел должен достигать не менее 20 000 лк.
132. Для напряженных зрительных работ с экранами визуального наблюдения уровни освещенности должны приниматься по приложению 6 к настоящим санитарным правилам.
133. Светотехнические характеристики светильников, расположение и установка их относительно рабочих зон должны обеспечивать предотвращение вредного воздействия прямого и отраженного блеска на работающих.

134. Конструктивное исполнение светильников должно обеспечивать пожарную и электрическую безопасность при работе и обслуживании, надежность, долговечность и стабильность характеристик в конкретных условиях производственной среды (пожаро- и взрывоопасная, пыльная, химически активная) и удобство обслуживания.
135. В строительной части проекта предусматриваются мастерские, оборудованные средствами для чистки и ремонта светильников, складов хранения газоразрядных источников света и светотехнического оборудования.
136. При проектировании осветительных установок с газоразрядными лампами должно быть предусмотрено помещение для хранения отработанных ламп с ртутным наполнением.

137. В целях профилактики ультрафиолетовой недостаточности в составе осветительных установок производственных помещений должны предусматриваться установки профилактического ультрафиолетового облучения. Установки профилактического ультрафиолетового облучения длительного действия не предусматриваются в помещениях с производственными источниками ультрафиолетового излучения.

9. Санитарно-эпидемиологические требования
к помещениям для обслуживания работающих лиц

138. Проектирование помещений для обслуживания работающих лиц (санитарно-бытовые помещения, объекты здравоохранения) производится в соответствии с настоящими санитарными правилами.
139. Состав санитарно-бытовых помещений определяется в соответствии с таблицей 3 приложения 5 к настоящим санитарным правилам.

140. На объектах предусматриваются фельдшерские или врачебные здравпункты, а также оздоровительные комплексы в соответствии с строительными нормами и правилами "Административные и бытовые зданий". Состав и площади помещений фельдшерского и врачебного здравпункта принимаются согласно таблиц 1 , 2 приложения 5 к настоящим санитарным правилам.
141. Площади отдельных помещений, набор оборудования и процедур решается в каждом конкретном случае с учетом мощности объекта, характера трудовых процессов, наличия опасных и вредных производственных факторов.
142. Помещения лечебно-профилактического комплекса, необходимые для оздоровления работающих в непосредственной близости от рабочих мест, должны проектироваться со звукоизоляцией и экранами относительной защиты от магнитных и электромагнитных полей, а также иметь герметизированные двери, предупреждающие попадание загрязненного воздуха из цеха.

143. Комнаты психофизиологической разгрузки должны предусматриваться на объектах, характеризующихся выраженным физическим и нервно-напряженным трудом (более группы III по гигиенической классификации).
144. Расстояние от рабочих мест до комнат психофизиологической разгрузки должно быть не более 75 м, а от рабочих мест на площадке объекта - не более 150 м.

145. Полезная площадь комнат психологической разгрузки должна определяться наличием посадочных мест из расчета 4 человека в час на место (при работе 4 часа за смену). На одно посадочное место должно быть отведено не менее 2м ² , при этом общая площадь должна быть не менее 20 м ² .

146. Комната психологической нагрузки включает подсобное помещение для инструктора-методиста 68 м ² и прихожую для переодевания, размер которой зависит от числа посадочных мест, из расчета не менее 0,5 м ² на одного человека. При расположении комнат в непосредственной близости от шумных цехов вход должен быть в виде тамбура со звукоизоляцией обеих дверей.

147. Освещение в комнате психофизиологической разгрузки предусматривается как естественное, так и искусственное с применением ламп накаливания и с устройством для регулирования освещенности (от 10 до 200 люкс). Фоновый уровень шума не должен превышать 60 децибел (далее - дБА). Температура воздуха должна поддерживаться в пределах плюс 18-22 ^o С, вентиляция осуществляется с помощью кондиционеров.

148. Помещения комнат психофизиологической разгрузки должны оборудоваться мягкими креслами для отдыха с подлокотниками. Для рабочих "стоячих" профессий к каждому креслу предусматриваются мягкие подставки для ног.
149. На объектах, характеризующихся трудом, связанным с длительным пребыванием работающих в позе "стоя" должны предусматриваться помещения, оснащенные специальным оборудованием для гидромассажа ног.

150. Установки для гидромассажа ног размещаются в изолированных помещениях, оборудованных сидячими ваннами, кранами для подачи горячей и холодной воды через смеситель и подключенных к канализации. В помещении должна быть предусмотрена скрытая проводка водопроводных труб. Температура воды должна быть в пределах плюс 28-34 ^o С.

151. При расположении помещения с гидромассажными установками в непосредственной близости от шумных цехов выход должен быть в виде тамбура со звукоизоляцией обеих дверей. Помещение включает прихожую для переобувания и подготовки к сеансу. Площадь прихожей зависит от числа установок, но не менее 0,5 м ² на человека. Расстояние от рабочих мест должно быть не более 75 м.

152. Количество гидромассажных установок определяется по числу работающих в наиболее многочисленной смене, из расчета 24 человека на 1 установку при эксплуатации ее в течение 4 часов за смену (по 10 мин на каждого человека). Ширина прохода между рядами установок должна быть не менее 1,5 м, расстояние между установками - не менее 0,8 м. Рекомендуемые оптимальные размеры установки: высота от пола - 720 мм, ширина - 490 мм, продольный размер - 670 мм.
153. В помещениях должно быть предусмотрено радиаторное или панельное отопление, вентиляция - приточно-вытяжная или кондиционирование воздуха, освещение естественное или искусственное, температура воздуха должна поддерживаться в пределах плюс 18-25 ^o С.
154. В гидромассажных комнатах должны предусматриваться винтовые сиденья для каждой установки, раковина с подводкой горячей и холодной воды через смеситель для мытья рук, емкость с дезинфицирующим раствором, скамейку для переобувания, место для регистрации посещаемости, шкаф с инвентарем для уборки помещения.

155. Тренажерные залы должны предусматриваться на объектах с монотонным трудом и (или) гипокинезией, которые располагаются не далее 150 м от рабочих помещений. Вход в зал должен быть через тамбур, обеспечивающий изоляцию от шума и пыли.

156. Площадь тренажерного зала устанавливается из расчета на одного человека не менее 4 м ² , с общей площадью не менее 40 м ² при высоте 5 - 5,5 м.

157. Воздух тренажерного зала не должен содержать вредных веществ, примесей, запахов. Содержание диоксид углерода (СО ₂ ) не должно превышать 0,1%, запыленность - не более 6 миллиграмм на кубический метр (мг/м ³ ) и содержание кремния не более 2%, микроорганизмов не более - 4000 микробов на 1 м ³ , напряженность поля статического электричества - не более 150 вольт на сантиметр (В/см).
158. Необходимый воздушный режим обеспечивается проветриванием с помощью естественной (фрамуг, окон), искусственной вентиляцией и кондиционирования воздуха. Площадь сечения всех фрамуг должна относиться к площади пола, как 1:50. Интенсивность притока воздуха при принудительной вентиляции должна превышать вытяжку на 10-15%.
159. Температура воздуха должна обеспечиваться в пределах плюс 15-22 ^o С центральным отоплением и кондиционированием. Радиаторы центрального отопления помещают в нишах под окнами и закрывают съемными деревянными решетками. Предпочтительно совмещение отопления с вентиляцией.

160. Световой коэффициент для естественного освещения устанавливается 1:4-1:5, искусственное освещение должно быть не менее 100 лк при лампах накаливания и 200 лк при люминесцентных лампах. Окна должны закрываться декоративными решетками.
161. Рядом с тренажерным залом размещаются помещения для переодевания, душевая и туалеты. Количество душевых установок и раковин для мытья рук проектируется в соответствии с таблицей 3 приложения 5 настоящих санитарных правил.
162. Кабинеты по профилактике вибрационной болезни должны предусматриваться при проектировании цехов с технологическими процессами и операциями, сопровождающимися передачей вибрации на руки работающих. В состав кабинета входят помещения: для физиотерапевтических процедур, лечебной физкультуры и психологической и эмоциональной разгрузки.

163. Площадь помещения для физиотерапевтических процедур должна определяться из расчета 1,5 м ² на одну ручную ванну (или 2,3 м ² на одну установку суховоздушного обогрева), но не должна быть менее 35м ² . Количество ванн определяется из расчета 1 ванна на 3 работающих и 1 установка на 10 работающих в наиболее многочисленной смене.

164. Площадь помещения для лечебной физкультуры определяется из расчета 1,6 м ² на одного работающего (с использованием тренажеров и спортивных снарядов), пользующегося залом, но не менее 20 м ² .
165. Для медицинского персонала должно выделяться помещение площадью не менее 8 м ² .

166. Комнаты личной гигиены женщин (далее - ЛГЖ) должны иметь кабины из расчета 1 кабина на 100 работниц, для объектов с повышенной запыленностью - 1 кабина на 50 женщин и тамбур. В тамбуре предусматриваются установка раковины со смесителем горячей и холодной воды, стол для обслуживающего персонала, электросушилка для рук, мыльница; индивидуальные кабины должны оборудоваться гигиеническим душем с подводкой смесителя горячей и холодной воды и унитазом, бачком с крышкой для использованных гигиенических пакетов и вешалкой для одежды.
167. Стены помещения для комнаты ЛГЖ и перегородки между индивидуальными кабинами должны быть из материалов, допускающих их легкую очистку, мытье с применением моющих и дезинфицирующих средств.
168. Расстояние от помещений для комнаты ЛГЖ до рабочих мест должно быть не более 150 м. Совмещение ЛГЖ с туалетами не допускается.

169. Специализированные лечебно-оздоровительные комплексы для рациональной организации труда и отдыха женщин в период беременности (далее - СК) должны предусматриваться на объектах с числом работающих женщин детородного возраста от 500 человек и выше.
170. Специализированные комплексы необходимо размещать в изолированных помещениях, которые включают помещения производственного (цех, участок) и вспомогательного (комнаты отдыха, комнаты личной гигиены, туалет) назначения.

171. Размещение СК в зданиях без естественного освещения и естественного воздухообмена, в подвальных, цокольных помещениях и выше 2-го этажа (без лифта) не допускается.

172. Площадь комнаты отдыха должны определяться из расчета 2,0 м ² на одну работающую женщину в смене, но не менее 18 м ² . Комнаты отдыха более 30 м ² разделяются на зону собственно отдыха и зону для гимнастических упражнений, врачебного контроля и учебных занятий.
173. Гигиенические требования к характеру труда в помещении СК для трудоустройства беременных работниц должны удовлетворять 1 классу оптимальных условий по гигиенической классификации труда.
174. Центр (участки) трудовой реабилитации (далее центр) должен предусматриваться в структуре объектов с численностью работающих от 5000 человек и выше. В составе центров трудовой реабилитации должны быть лечебно-диагностический и технический отделы.
175. Проектирование помещений лечебно-диагностического отдела центра необходимо осуществлять в соответствии с характером предполагаемого производства.

176. Технический отдел центра должен включать цехи (участки) трудовой реабилитации, помещения для диспетчерской, транспортной службы и службы контроля качества продукции, конструкторско-технологического и планово-экономического бюро, экспериментально-наладочный участок для изготовления нестандартного оборудования и приспособлений.

Приложение 1
к санитарно-эпидемиологическим
правилам и нормам "Санитарно-
эпидемиологические требования
к проектированию
производственных объектов"

1. Санитарная классификация
производственных и других объектов
и минимальные размеры СЗЗ

1. В проектной документации на строительство новых, реконструкцию или техническое перевооружение действующих объектов и сооружений должны предусматриваться мероприятия по организации и благоустройству санитарно-защитных зон. Проект организации и благоустройства СЗЗ представляется одновременно с проектом на строительство (реконструкцию, техническое перевооружение) предприятия.
2. Для объектов, их отдельных зданий и сооружений с технологическими процессами и оборудованием, в зависимости от мощности, условий эксплуатации, характера и количества, выделяемых в окружающую среду загрязняющих веществ, создаваемых шума, вибрации и других вредных физических факторов, а также с учетом предусматриваемых мер по уменьшению неблагоприятного влияния их на среду обитания и здоровье человека устанавливаются следующие размеры СЗЗ:
1) объекты I класса - не менее 1000 м;
2) объекты II класса - не менее 500 м;
3) объекты III класса - не менее 300 м;
4) объекты IV класса - не менее 100 м;
5) объекты V класса - не менее 50 м.
В настоящей санитарной классификации производственных объектов, отмечены звездочкой (*) производства, для которых ведущим фактором при установлении минимального размера санитарно-защитной зоны является шумовое воздействие.
Размещение объектов I, II, III классов и объектов с превышением минимальных размеров СЗЗ (с учетом вредных производственных факторов воздействия на среду обитания человека), в селитебной территории не допускается.
Размещение объектов IV, V классов, не требующих железнодорожных подъездных путей и интенсивного движения грузового автотранспорта, допускается в пределах селитебных территорий, однако они должны размещаться на окраине.

3. Для современных крупных промышленных комплексов (черная и цветная металлургия, энергетика, добыча нефти и газа, нефтепереработка и нефтехимия, биосинтез, лесопромышленный комплекс и другие) размеры СЗЗ устанавливают для всех объектов комплекса как единого.
4. Для автомагистралей, линий железнодорожного транспорта и метрополитена должны устанавливаться санитарные разрывы. Санитарный разрыв должен определяться минимальным расстоянием от источника вредного воздействия до границы жилой застройки, ландшафтно-рекреационной зоны, зоны отдыха, курорта. Санитарный разрыв имеет режим СЗЗ, но не требует разработки проекта его организации. Величина разрыва должна устанавливаться в каждом конкретном случае на основании расчетов рассеивания загрязнений атмосферного воздуха и физических факторов (шум, вибрация, электромагнитное поле ионизирующее излучение).

5. Для магистральных трубопроводов углеводородного сырья, компрессорных установок, создаются санитарные разрывы (санитарные полосы отчуждения). Минимальные расстояния учитывают степень взрыво-пожароопасности при аварийных ситуациях и дифференцированы в зависимости от вида поселений, типа зданий, назначения объектов с учетом диаметра трубопроводов.

6. Величина санитарного разрыва от населенного пункта до сельскохозяйственных полей, обрабатываемых пестицидами и агрохимикатами авиационным способом, должна составлять не менее 2000 м.
7. Временное сокращение объема производства не является основанием к пересмотру принятой величины СЗЗ для максимальной проектной или фактически достигнутой его мощности.
8. Для объектов, не включенных в санитарную классификацию, а также с новыми, недостаточно изученными технологиями, или не имеющих аналогов в стране, ширина СЗЗ устанавливается индивидуально.

9. Размеры СЗЗ зон могут изменяться:
1) для объектов I и II классов - по постановлению Главного государственного санитарного врача Республики Казахстан;
2) для объектов III, IV и V классов - по решению Главного государственного санитарного врача области (городов Астаны и Алматы).
10. Размер СЗЗ увеличивается, по сравнению с классификацией, при невозможности обеспечения современными техническими и технологическими средствами нормативных уровней, полученных расчетным путем и/или по результатам лабораторного контроля, по любому фактору воздействия.

11. Размеры СЗЗ могут быть уменьшены при соблюдении следующих условий:
1) наличия объективных доказательств, по материалам систематических (не менее чем трех лет) лабораторных наблюдений за состоянием загрязнения воздушной среды, достижения стабильного уровня техногенного воздействия на границе СЗЗ и за ее пределами в рамках и ниже установленных нормативов;
2) подтверждения замерами в пределах жилой застройки фактических уровней шума и других физических факторов ниже нормативных.
12. Размер СЗЗ может быть уменьшен: при уменьшении мощности; изменении состава; перепрофилировании объектов и связанным с этим изменением класса опасности. Не допускается уменьшение размера СЗЗ действующих объектов на основании данных, полученных только расчетным путем.
13. Размер СЗЗ для научно-исследовательских институтов, конструкторских бюро и других объектов, имеющих в своем составе мастерские, производственные, полупроизводственные и экспериментальные установки, устанавливается с учетом требований настоящих санитарных правил при наличии санитарно-эпидемиологического заключения.

14. В границах СЗЗ допускается размещение:
1) сельскохозяйственных угодий для выращивания технических культур, неиспользуемых для производства продуктов питания;
2) объектов, их отдельных зданий и сооружений с производствами меньшего класса вредности, чем основное производство. При наличии у размещаемого в СЗЗ объекта выбросов, аналогичных по составу с основным производством, обязательно исключение превышения гигиенических нормативов на границе СЗЗ и за ее пределами при суммарном учете;
3) пожарных депо, бань, прачечных, объектов торговли и общественного питания, гаражей, площадок и сооружений для хранения общественного и индивидуального транспорта, автозаправочных станций, общественных и административных зданий, конструкторских бюро, учебных заведений, поликлиник, научно-исследовательских лабораторий, спортивно-оздоровительных сооружений, связанных с обслуживанием данного объекта;
4) нежилых помещений для дежурного аварийного персонала и охраны организации, для работающих по вахтовому методу;
5) местных и транзитных коммуникаций, линий электропередач (далее - ЛЭП), электроподстанций, нефте- и газопроводов, артезианских скважин для технического водоснабжения, водоохлаждающих сооружений для подготовки технической воды, канализационных насосных станций, сооружений оборотного водоснабжения, питомников растений для озеленения промышленных площадок и санитарно-защитной зоны объектов.

15. В СЗЗ организаций пищевых отраслей промышленности, оптовых складов продовольственного сырья и пищевой продукции допускается размещение новых пищевых объектов при отсутствии взаимного отрицательного воздействия.
16. СЗЗ для объектов IV, V классов должна быть озеленена - не менее 60% площади; II и III класса - не менее 50 % для предприятий, имеющих СЗЗ 1000 м и более - не менее 40% ее территории с обязательной организацией полосы древесно-кустарниковых насаждений со стороны жилой застройки. Сказанное относится к природно-климатическим условиям, в которых данное положение может быть реализовано. В противном случае в проекте должно быть дано обоснование отступления от положения.
17. Наличие автомагистрали в санитарно-защитной зоне объектов не является основанием для снижения процента озеленения, соответствующие выбросы учитывают в фоновом загрязнении при установлении размера СЗЗ объекта. При СЗЗ между производством и границей жилой застройки в 50 м. ширина трассы для движения городского транспорта не должна рассматриваться как составляющая требуемого по санитарной классификации разрыва.

2. Учет физических факторов при установлении СЗЗ

18. Размеры СЗЗ промышленных, коммунальных, энергетических объектов и по обслуживанию средств транспорта, станций и других объектов автомобильного, железнодорожного, водного и воздушного транспорта, а также метро, трамвайных путей, тоннелей, являющихся источниками неблагоприятных физических факторов устанавливают расчетным путем с учетом места расположения источников и характера создаваемого ими шума, инфразвука и других физических факторов. Обоснованность расчетов для установления СЗЗ должна быть подтверждена натурными замерами при приемке в эксплуатацию новых объектов.
19. Размеры СЗЗ должны определяться в соответствии с действующими НПА допустимых уровней шума, инфразвука и других физических факторов на территории жилой застройки и в жилых помещениях.

20. В целях защиты населения от воздействия электрического поля, создаваемого воздушными линиями электропередачи (далее - ВЛ) устанавливаются санитарные разрывы. Санитарный разрыв ВЛ устанавливается на территории вдоль трассы высоковольтной линии, в которой напряженность электрического поля превышает 1 килоВольт на метр (далее - кВ/м).
Для вновь проектируемых ВЛ, а также зданий и сооружений допускается принимать границы санитарных разрывов вдоль трассы ВЛ с горизонтальным расположением проводов и без средств снижения напряженности электрического поля по обе стороны от нее на следующих расстояниях от проекции на землю крайних фазных проводов в направлении, перпендикулярном к ВЛ:
20 м - для ВЛ напряжением 330 кВ;
30 м - для ВЛ напряжением 500 кВ;
40 м - для ВЛ напряжением 750 кВ;
55 м - для ВЛ напряжением 1150 кВ.
Если проектной документацией предусматривается увеличение напряжения, то санитарный разрыв устанавливается по максимальному его значению. Если в процессе эксплуатации произошло увеличение напряжения ВЛ, то санитарный разрыв должен быть увеличен в соответствии с требованиями настоящих санитарных правил.

21. Величины СЗЗ в местах размещения передающих радиотехнических объектов устанавливают в соответствии с НПА по электромагнитным излучениям радиочастотного диапазона и методикам расчета интенсивности электромагнитного излучения радиочастот.

22. Для линий электропередач СЗЗ определяются с учетом следующих требований:
1) СЗЗ воздушных линий электропередач является территория вдоль трассы высоковольтной линии, в которой напряженность электрического поля превышает кВ/м;
2) для вновь проектируемых ВЛ, а так же зданий и сооружений границы СЗЗ принимаются вдоль трассы ВЛ с горизонтальным расположением проводов и без средств снижения напряженности электрического поля по обе стороны от нее на следующих расстояниях от крайних фазных проводов в направлении перпендикулярно к ВЛ: 20 м - 330 кВ, 30 м - 500 кВ, 40 м - 750 кВ, 55 м - 1150 кВ соответственно;
3) если напряженность электрического поля превышает ПДУ, должны быть приняты меры по ее снижению (удаление от жилой застройки ВЛ, применение экранирующих устройств и другое);
4) в пределах СЗЗ не допускается: размещение жилых и общественных зданий и сооружений; площадок для стоянки и остановки всех видов транспорта, организаций по обслуживанию автомобилей и складов нефти и нефтепродуктов.

3. Санитарная классификация производственных
объектов и размеры минимальных СЗЗ

23. Химические производства

Класс I - СЗЗ не менее 1000 м

1) производство связанного азота (аммиака, азотной кислоты, азотнотуковых и других удобрений).
Комбинаты по производству аммиака, азотосодержащих соединений (мочевина, тиомочевина, гидразин и его производные и другие), азотно-туковых, фосфатных, концентрированных минеральных удобрений, азотной кислоты и другие требуют расширенной СЗЗ, определяемой в соответствии с пунктами 14 и 19 настоящего приложения;
2) производство продуктов и полупродуктов анилино-красочной промышленности бензольного н эфирного ряда - анилина, нитробензола, нитроанилина, алкилбензола, нитрохлорбензола, фенола, ацетона, хлорбензола и другие;
3) производство полупродуктов нафталенового и антраценового рядов - бетанафтола, аш-кислоты, фенилперикислоты, перикислоты, антрахинона, фталиевого ангидрида и другие;
4) производство целлюлозы и полуцеллюлозы по кислому сульфитному и бисулъфитному или моносульфитному способам на основе сжигания серы или других серосодержащих материалов, а также производство целлюлозы по сульфатному способу (сульфат-целлюлозы);
5) производство хлора электролитическим путем, полупродуктов и продуктов на основе хлора;
6) производство редких металлов методом хлорирования (титаномагниевые, магниевые и другие);
7) производство искусственных и синтетических волокон (вискозного, капронового, лавсана, нитрона и целлофана);
8) производство диметилтерефталата;
9) производство капролактама;
10) производство сероуглерода;
11) производство продуктов и полупродуктов для синтетических полимерных материалов;
12) производство мышьяка и его соединений;
13) производство по переработке нефти, попутного нефтяного и природного газа. При переработке углеводородного сырья с содержанием соединений серы выше 1% (весовых) санитарно-защитная зона должна быть обоснованно увеличена;
14) производство пикриновой кислоты;
15) производство фтора, фтористого водорода, полупродуктов и продуктов на их основе (органических, неорганических);
16) производство по переработке горючих сланцев;
17) производство сажи;
18) производство фосфора (желтого, красного) и фосфорорганических соединений (тиофоса, карбофоса, меркаптофоса и другие);
19) производство суперфосфатных удобрений;
20) производство карбида кальция, ацетилена из карбида кальция и производных на основе ацетилена;
21) производство искусственного и синтетического каучука;
22) производство синильной кислоты, органических полупродуктов и продуктов на ее основе (ацетонциангидрина, этиленциан-гидрина, эфиров метакриловой и акриловой кислот, диизоцианатов и прочие); производство цианистых солеи (калия, натрия, меди и другие), цианплава, дицианамида, цианамида кальция;
23) производство ацетилена из углеводородных газов и продуктов на его основе;
24) производство синтетических химико-фармацевтических и лекарственных препаратов;
25) производство синтетических жирных кислот, высших жирных спиртов прямым окислением кислородом;
26) производство меркаптанов, централизованные установки одорирования газа меркаптанами, склады одоранта;
27) производство хрома, хромового ангидрида и солей на их основе;
28) производство сложных эфиров;
29) производство фенолформальдегидных, полиэфирных, эпоксидных и других искусственных смол;
30) производство метионина;
31) производство карбонилов металлов;
32) производство битума и других продуктов из остатков перегона каменноугольного дегтя, нефти, хвои (гудрона, полугудрона и прочие);
33) производство бериллия;
34) производство синтетических спиртов (бутилового, пропилового, изопропилового, амилового);
35) производство по гидрометаллургии вольфрама, молибдена, кобальта;
36) производство кормовых аминокислот (кормового лизина, премиксов);
37) производство пестицидов;
38) производство боеприпасов, взрывчатых веществ, склады и полигоны;
39) производство алифатических аминов (моно-ди-три-метиламины,
диэтил-триэтиламины и другие) и продуктов на их основе (симазина и другие).

Класс II - CЗЗ не менее 500 м

40) производство брома, полупродуктов и продуктов на его основе (органических, неорганических);
41) производство газов (светильного, водяного, генераторного, нефтяного);
42) станции подземной газификации угля;
43) производство органических растворителей и масел (бензола, толуола, ксилола, нафтола, крезола, антрацена, фенантрена, акридина, карбозола и другие);
44) объекты по переработке каменного угля и продуктов на его основе (каменноугольного пека, смол и другие);
45) объекты по химической переработке торфа;
46) производство серной кислоты, олеума, сернистого газа;
47) производство соляной кислоты;
48) производство синтетического этилового спирта по сернокислотному способу или способу прямой гидратации. Производство фосгена и продуктов на его основе (парофоров и других);
49) производство кислот: аминоэнантовой, аминоундекановой, аминопеларгоновой, тиодивалериановой, изофталевой;
50) производство нитрита натрия, тионилхлорида, углеаммонийных солей, аммония углекислого;
51) производство диметилформамида;
52) производство этиловой жидкости;
53) производство катализаторов;
54) производство сернистых органических красителей;
55) производство калийных солей;
56) производство искусственной кожи с применением летучих органических растворителей;
57) производство кубовых красителей всех классов азотолов и азоаминов;
58) производство окиси этилена, окиси пропилена, полиэтилена, полипропилена;
59) производство 3,3-ди(хлорметил)оксоциклобутана, поликарбоната, сополимеров этилена с пропиленом, полимеров высших полиолефинов на базе нефтяных попутных газов;
60) производство пластификаторов;
61) производство пластмасс на основе хлорвинила;
62) пункты очистки, промывки и пропарки цистерн (при перевозке нефти и нефтепродуктов);
63) производство синтетических моющих средств;
64) производство продуктов бытовой химии при наличии производства исходных продуктов;
65) производство бора и его соединений;
66) производство парафина;
67) производство дегтя, жидких и летучих погонов из древесины, метилового спирта, уксусной кислоты, скипидара, терпетинных масел, ацетона, креозота;
68) производство уксусной кислоты;
69) производство ацетилцеллюлозы с сырьевыми производствами уксусной кислоты и уксусного ангидрида;
70) гидролизное производство на основе переработки растительного сырья пентозансоединениями;
71) производство изоактилового спирта, масляного альдегида, масляной кислоты, винилтолуола, пенопласта, поливинилтолуола, полиформальдегида, регенерации органических кислот (уксусной, масляной и другие), метилпирролидона, поливинилпирролидона, пен-таэритрита, уротропина, формальдегида;
72) производство капроновой и лавсановой ткани.

Класс III - СЗЗ не менее 300 м

73) производство ниобия;
74) производство тантала;
75) производство кальцинированной соды по аммиачному способу;
76) производство аммиачной, калиевой, натриевой, кальциевой селитры;
77) производство химических реактивов;
78) производство пластических масс из эфиров целлюлозы;
79) производство корунда;
80) производство бария и его соединений;
81) производство ультрамарина;
82) производство кормовых дрожжей и фурфурола из древесины и сельскохозяйственных отходов методом гидролиза;
83) производство никотина;
84) производство синтетической камфары изомеризационным способом;
85) производство меламина и циануровой кислоты;
86) производство поликарбонатов;
87) производство минеральных солей, за исключением солей мышьяка, фосфора, хрома, свинца и ртути;
88) производство пластмасс (карболита);
89) производство фенолформальдегидных прессматериалов, прессованных и намоточных изделий из бумаги, тканей на основе фенолформальдегидных смол;
90) производство искусственных минеральных красок;
91) объекты по регенерации резины и каучука;
92) производство по изготовлению шин, резинотехнических изделий, эбонита, клееной обуви, а также резиновых смесей для них;
93) химическая переработка руд редких металлов для получения солей сурьмы, висмута, лития и другие;
94) производство угольных изделий для электропромышленности (щетки, электроугли и прочие);
95) производство по вулканизации резины;
96) производство и базисные склады аммиачной воды;
97) производство ацетальдегида парофазным способом (без применения металлической ртути);
98) производство полистирола и сополимеров стирола;
99) производство кремнийорганических лаков, жидкостей и смол;
100) газораспределительные станции магистральных газопроводов с одоризационными установками от меркаптана, газонаполнительные (газозаправочные) станции с компрессорами на открытой площадке;*
101) производство себациновой кислоты;
102) производство винилацетата и продуктов на его основе (полвинилацетата, поливинилацетатной эмульсии, поливинилового спирта, винифлекса и прочие);
103) производство лаков (масляного, спиртового, типографского, изолирующего, для резиновой промышленности и прочие);
104) производство ванилина и сахарина;
105) производство сжатых и сжиженных продуктов разделения;
106) производство технического саломаса (с получением водорода неэлектролитическим способом);
107) производство парфюмерии;
108) производство искусственной кожи на основе поливинилхлоридных и других смол без применения летучих органических растворителей;
109) производство эпихлоргидрина;
110) производство сжатого азота, кислорода;
111) производство кормовых дрожжей;
112) производство по переработке нефтепродуктов на установках с паровым испарением и производительностью не более 0,5 тонн в час (т/час) по перерабатываемому сырью.

Для установок по переработке малосернистой и сернистой нефти мощностью до 100000 тонн нефти в год, использующих систему индукционного нагрева для прямой перегонки товарной нефти в бензин, дизельное топливо и мазут, должен быть выполнен расчет концентраций в атмосферном воздухе вредных веществ. Размещение этих установок среди жилой застройки и переработка на них высокосернистой нефти не допускается.

Класс IV - СЗЗ не менее 100 м

113) производство тукосмесей;
114) производство по переработке фторопластов;
115) производство бумаги из готовой целлюлозы и тряпья;
116) производство глицерина;
117) производства галалита и других белковых пластиков (аминопласты и другие);
118) производство эмалей на конденсационных смолах;
119) производство мыла;
120) производства солеваренные и солеразмольные;
121) производство фармацевтических солей калия (хлористого, сернокислого, поташа);
122) производство минеральных естественных (мела, охры и другие) красок;
123) производство дубильного экстракта;
124) заводы полиграфических красок;
125) производство фотохимическое (фотобумаги, фотопластинок, фото- и кинопленки);
126) производство товаров бытовой химии из готовых исходных продуктов и склады их хранения;
127) производство олифы;
128) производство стекловолокна;
129) производство медицинского стекла (без применения ртути);
130) производство по переработке пластмасс (литье, экструзия, прессование, вакуум-формование);
131) производство полиуретанов;

Класс V - СЗЗ не менее 50 м:

132) производство готовых лекарственных форм (без изготовления составляющих);
133) производство бумаги из макулатуры;
134) фабрики химической чистки одежды мощностью свыше 160 кг/сутки;
135) производство изделий из пластмасс и синтетических смол (механическая обработка);
136) производство углекислоты и "сухого льда";
137) производство искусственного жемчуга;
138) производство спичек.

24. Металлургические, машиностроительные и металлообрабатывающие объекты

Класс I - СЗЗ не менее 1000 м:

1) производства черной металлургии с полным металлургическим циклом более 1000000 тонн в год (далее - т/год) чугуна и стали. Большие мощности требуют дополнительного обоснования необходимой сверхнормативной минимальной санитарно-защитной зоны;
2) производство по вторичной переработке цветных металлов (меди, свинца, цинка) в количестве более 3000 т/год;
3) производство по выплавке чугуна непосредственно из руд и концентратов при общем объеме доменных печей до 1500 м ³ ;
4) производство стали мартеновским и конверторным способами с цехами по переработке отходов (размол томасшлака и другие);
5) производство по выплавке цветных металлов непосредственно из руд и концентратов (свинца, олова, меди, никеля);
6) производство алюминия способом электролиза расплавленных солей алюминия (глинозема);
7) производство по выплавке спецчугунов;
8) производство ферросплавов;
9) производство по агломерированию руд черных и цветных металлов и пиритных огарков;
10) производство глинозема (окиси алюминия);
11) производство ртути и приборов с ртутью (ртутных выпрямителей, термометров, ламп);
12) коксохимическое производство (коксогаз).

Класс II - санитарно-защитная зона не менее 500 м:

13) производство по выплавке чугуна при общем объеме доменных печей от 500 м ³ до 1500м ³ ;
14) производство черной металлургии с полным металлургическим циклом мощностью до 1000000 т/год чугуна и стали;
15) производство стали мартеновским, электроплавильным и конверторным способами с цехами по переработке отходов (размол томасшлака и прочее) при выпуске основной продукции в количестве до 1000000 т/год;
16) производство магния (всеми способами, кроме хлоридного);
17) производство чугунного фасонного литья в количестве более 100000 т/год;
18) производство по выжигу кокса;
19) производство свинцовых аккумуляторов;
20) производство воздушных судов, техническое обслуживание;*
21) объекты автомобильной промышленности;*
22) производство стальных конструкций;
23) производство вагонов с литейным и покрасочным цехами;
24) производство по вторичной переработке цветных металлов (меди, свинца, цинка и других) в количестве от 2000 до 3000 т/год.

Класс III - СЗЗ не менее 300 м

25) производство по размолу томасшлака;
26) производство цветных металлов в количестве от 100 до 2000 т/год;
27) производство сурьмы пирометаллургическим и электролитическим способами;
28) производство чугунного фасонного литья в количестве от 20000 до 100000 т/год;
29) производство цинка, меди, никеля, кобальта способом электролиза водных растворов;
30) производство металлических электродов (с использованием марганца);
31) производство фасонного цветного литья под давлением мощностью 10000 т/год (9500 тонн литья под давлением из алюминиевых сплавов и 500 тонн литья из цинковых сплавов);
32) производство люминофоров;
33) метизное производство;*
34) производство санитарно-технических изделий;*
35) предприятия мясомолочного машиностроения;*
36) производство шахтной автоматики;*
37) шрифтолитейные заводы (при возможных выбросах свинца);
38) производство кабеля голого;
39) производство щелочных аккумуляторов;
40) производство твердых сплавов и тугоплавких металлов при отсутствии цехов химической обработки руд;
41) судоремонтные производства;
42) производство по выплавке чугуна при общем объеме доменных печей менее 500 м ³ .

Класс IV - санитарно-защитная зона не менее 100 м

43) производство по обогащению металлов без горячей обработки;
44) производство кабеля освинцованного или с резиновой изоляцией;
45) производство чугунного фасонного литья в количестве от 10000 до 20000 т/год;
46) производства по вторичной переработке цветных металлов (меди, свинца, цинка и другие) в количестве до 1000 т/год;
47) производство тяжелых прессов;*
48) производство машин и приборов электротехнической промышленности (динамомашин, конденсаторов, трансформаторов, прожекторов и других) при наличии небольших литейных и других горячих цехов;
49) производство приборов для электрической промышленности (электроламп, фонарей и другие) при отсутствии литейных цехов и без применения ртути;
50) объекты по ремонту дорожных машин, автомобилей, кузовов, подвижного состава железнодорожного транспорта и метрополитена;*
51) производство координатно-расточных станков;
52) производство металлообрабатывающей промышленности с чугунным, стальным (в количестве до 10000 т/год) и цветным (в количестве до 100 т/год) литьем, без литейных цехов;*
53) производство металлических электродов;
54) шрифтолитейные заводы (без выбросов свинца);
55) полиграфические производства;
56) объекты офсетной печати;*
57) типографии с применением свинца;
58) машиностроительные производства с металлообработкой, покраской без литья.

Класс V - СЗЗ не менее 50 м

59) производство котлов;
60) объект пневмоавтоматики;*
61) объект металлоштамп;*
62) объект сельхоздеталь;*
63) типографии без применения свинца (офсетный, компьютерный набор);

25. Объекты по добыче руд, нерудных ископаемых, природного газа

Класс I - СЗЗ не менее 1000 м

1) карьеры нерудных стройматериалов;
2) горно-обогатительные производства;
3) производства по добыче нефти при выбросе сероводорода от 0,5 до 1 тонн в сутки, а также с высоким содержанием летучих углеводородов;
4) производства по добыче природного газа;
5) производства по добыче полиметаллических (свинцовых, ртутных, мышьяковых, бериллиевых, марганцевых) руд и горных пород VIII-XI категории открытой разработкой;
6) производства по добыче асбеста;
7) производства по добыче железных руд и горных пород открытой разработкой;
8) производства по добыче гипса;
9) производства по добыче металлоидов открытым способом;
10) отвалы и шламонакопители при добыче цветных металлов;
11) угольные разрезы.

Примечание:

Для предприятий по добыче углеводородного сырья при высоком содержании сероводорода и меркаптанов в нефти и попутном газе в 3,0 % и более размер СЗЗ предусмотреть не менее 5000 м; при 20,0 % и более размер СЗЗ - не менее 8000 м.

Класс II - СЗЗ не менее 500 м

12) гидрошахты и обогатительные фабрики с мокрым процессом обогащения;
13) отвалы и шламонакопители при добыче железа и угля;
14) производства по добыче нефти при выбросе сероводорода до 0,5 т/сутки с малым содержанием летучих углеводородов;
15) производства по добыче фосфоритов, апатитов, колчеданов (без химической обработки), железной руды;
16) производства по добыче руд металлов и металлоидов шахтным способом, за исключением свинцовых руд, ртути, мышьяка и марганца;
17) производства по добыче горных пород VI-VII категории доломитов, магнезитов, гудронов асфальта открытой разработкой;
18) производства по добыче горючих сланцев;
19) производства по добыче торфа, каменного, бурого и других углей;
20) производство брикета из мелкого торфа и угля;
21) производства по добыче каменной поваренной соли;
22) шахтные терриконы без мероприятий по подавлению самовозгорания.

Класс III - СЗЗ не менее 300 м

23) производства по добыче мрамора, песка, глины открытой разработкой;
24) производства по добыче карбоната калия открытой разработкой.

26. Строительная промышленность

Класс I - СЗЗ не менее 1000 м

1) производство цемента (портланд-шлакопортланд-пуццоланового-цемента и другие), а также местных цементов (глинитцемента, романцемента, гипсошлакового, фосфорно-шлакового и других);
2) производство магнезита, доломита и шамота с обжигом в шахтных, вращающихся и других печах;
3) производство асбеста и изделий из него;
4) производство асфальтобетона на стационарных заводах.

Класс II - СЗЗ не менее 500 м

5) производство гипса (алебастра);
6) производство извести (известковые заводы с шахтными и вращающимися печами);
7) производство художественного стекла, литья и хрусталя;
8) производство стеклянной ваты и шлаковой шерсти;
9) производство щебенки, гравия и песка, обогащение кварцевого песка;
10) производство толя и рубероида;
11) производство ферритов;
12) производство строительных полимерных материалов;
13) производство кирпича (красного, силикатного, керамических и огнеупорных изделий);
14) пересыпка сыпучих грузов (уголь, руда) крановым способом;
15) домостроительный комбинат;
16) производство железобетонных изделий.

Класс III - санитарно-защитная зона не менее 300 м

17) производство искусственных заполнителей (керамзита и другие);
18) производство искусственных камней;
19) элеваторы цементов и других пылящих строительных материалов;
20) производство строительных материалов из отходов тепловых электроцентралей (далее - ТЭЦ);
21) производство бетона и бетонных изделий;
22) производство фарфоровых и фаянсовых изделий;
23) камнелитейные производства;
24) производства по обработке естественных камней;
25) производства по добыче камня не взрывным способом;
26) производство гипсовых изделий;
27) производство фибролита, камышита, соломита, дифферента и других;
28) производство строительных деталей;*
29) битумные установки.

Класс IV - СЗЗ не менее 100 м

30) производство глиняных изделий;
31) стеклодувное, зеркальное производство, шлифовка и травка стекол;
32) механическая обработка мрамора;
33) бетонно-растворный узел.

27. Обработка древесины

Класс I - СЗЗ не менее 1000 м

1) лесохимические производства (производство по химической переработке дерева и получение древесного угля).

Класс II - СЗЗ не менее 500 м

2) производство по консервированию дерева (пропиткой);
3) производство по производству шпал и их пропитке;*
4) производство изделий из древесной шерсти: древесно-стружечных плит, древесно-волокнистых плит с использованием в качестве связующих синтетических смол;
5) деревообрабатывающее производство*.

Класс III - СЗЗ не менее 300 м

6) производство хвойно-витаминной муки, хлорофилло-каротиновой пасты хвойного экстракта;
7) производство древесной шерсти;
8) заводы лесопильные, фанерные и деталей деревянных стандартных зданий;
9) судостроительные верфи для изготовления деревянных судов (катеров, лодок);
10) объекты столярно-плотничные, мебельные, паркетные, ящичные.

Класс IV - СЗЗ не менее 100 м

11) производство обозное;
12) производство бондарных изделий из готовой клепки;
13) производство рогожно-ткацкое;
14) производства по консервированию древесины солевыми и водными растворами (без солей мышьяка), суперобмазкой;
15) судостроительные верфи для изготовления деревянных судов (катеров, лодок).

Класс V - СЗЗ не менее 50 м

16) сборка мебели из готовых изделий без лакирования и окраски.

28. Текстильные производства и производства легкой промышленности

Класс I - СЗЗ не менее 1000 м

1) объекты по первичной обработке хлопка с устройством цехов по обработке семян ртутно-органическими препаратами;
2) производство искусственной кожи и пленочных материалов, клеенки, пласткожи с применением летучих растворителей;
3) объекты по химической пропитке и обработке тканей сероуглеродом.

Класс II - СЗЗ не менее 500 м

4) объекты по непрерывной пропитке тканей и бумаги масляными, масляно-асфальтовыми, бакелитовыми и другими лаками;
5) объекты по пропитке и обработке тканей (дерматина, гранитоля) химическими веществами, за исключением сероуглерода;
6) производство поливинилхлоридных односторонних армированных пленок, пленок из совмещенных полимеров, резин для низа обуви, регенератора с применением растворителей;
7) прядильно-ткацкое производство.

Класс III - СЗЗ не менее 300 м

8) производства по первичной обработке растительного волокна (льна, конопли, хлопка, кендыря);
9) организации отбельные и красильно-аппретурные;
10) производство пряжи и тканей из шерсти, хлопка, льна, а также в смеси с синтетическими и искусственными волокнами при наличии красильных и отбельных цехов;
11) производство галантерейно-кожевенного картона с отделкой полимерами с применением органических растворителей;
12) пункты по приему хлопка-сырца;
13) производства спортивных изделий;
14) ситценабивное производство;
15) производство фурнитуры.

Класс IV - санитарно-защитная зона не менее 100 м

16) производства котонинные;
17) объекты коконоразварочные и шелкоразмоточные;
18) производства меланжевые;
19) производства пенько-джутокрутильные, канатные, шпагатные, веревочные и по обработке концов;
20) производство искусственного каракуля;
21) производство обуви;
22) производство пряжи и тканей из хлопка, льна, шерсти при отсутствии красильных и отбельных цехов;
23) производства трикотажные и кружевные;
24) шелкоткацкие производства;
25) швейные фабрики;
26) производство ковров;
27) производство обувных картонов на кожевенном и кожевенно-целлюлозном волокне без применения растворителей;
28) шпульно-катушечное производство;
29) производство обоев;
30) чулочное производство.

Класс V - СЗЗ не менее 50 м

31) объекты по мелкосерийному выпуску обуви из готовых материалов с использованием водорастворимых клеев.

29. Обработка животных продуктов

Класс I - СЗЗ не менее 1000 м

1) заводы клееварочные, изготавливающие клей из остатков кожи, полевой и свалочной кости и других животных отходов и отбросов;
2) производство технического желатина из кости, мездры, остатков кожи и других животных отходов и отбросов с хранением их на складе;
3) утильзаводы по переработке павших животных, рыбы, их частей и других животных отходов и отбросов (превращение в жиры, корм для животных, удобрения);
4) заводы костеобжигательные и костемольные.

Класс II - СЗЗ не менее 500 м

5) производства салотопенные (производство технического сала);
6) центральные склады по сбору утильсырья.

Класс III - СЗЗ не менее 300 м

7) производства по обработке сырых меховых шкур животных и крашению (овчинно-шубные, овчинно-дубильные, меховые), производство замши, сафьяна, лайки;
8) производства по обработке сырых кож животных: кожевенно-сыромятные, кожевенно-дубильные с переработкой отходов;
9) объекты по мойке шерсти;
10) склады временного хранения мокросоленых и необработанных кож;
11) производство желатина высшего сорта из свежих не загнивших костей с минимальным сроком хранения на специально устроенных складах с охлаждением;
12) производства по обработке волоса, щетины, пуха, пера, рогов и копыт;
13) производство скелетов и наглядных пособий из трупов животных;
14) комбикормовые заводы (производство кормов для животных из пищевых отходов);
15) производство валяльное и кошмовойлочное;
16) производство лакированных кож;
17) производства кишечно-струнные и кетгутовые;
18) склады мокросоленых кож (до 200 штук) для временного хранения (без обработки).

Класс IV - СЗЗ не менее 100 м

19) производство изделий из выделанной кожи;
20) производство щеток из щетины и волоса;
21) валяльные мастерские.

30. Обработка пищевых продуктов и вкусовых веществ

Класс I - СЗЗ не менее 1000 м.

1) объекты по вытапливанию жира из морских животных;
2) объекты кишечно-моечные;
3) производства по варке сыра;
4) производства мясокоптильные;
5) рыбокоптильные заводы.

Класс II - СЗЗ не менее 500 м

6) производства свеклосахарные;
7) рыбные промыслы;
8) мельницы, крупорушки, зернообдирочные предприятия и комбикормовые заводы;
9) производства по варке товарного солода и приготовлению дрожжей;
10) производство альбумина, декстрина, глюкозы, патоки.

Класс III - СЗЗ не менее 300 м

11) элеваторы;
12) производства кофеобжарочные;
13) производство олеомаргарина и маргарина;
14) производство пищевого спирта;
15) рыбокомбинаты, рыбоконсервные и рыбофилейные предприятия с утильцехами (без коптильных цехов);
16) свеклосахарные заводы без хранилища жома;
17) кукурузно-крахмальные, кукурузно-паточные заводы;
18) производства по переработке овощей (сушка, засолка, квашение);
19) производство крахмала;
20) производства табачно-махорочные (табачно-ферментационные, табачные и сигаретно-махорочные фабрики);
21) заводы первичного виноделия.

Класс IV - СЗЗ не менее 100 м

22) кондитерские фабрики;
23) производство столового уксуса;
24) производство пива, кваса и безалкогольных напитков;*
25) чаеразвесочные фабрики;
26) заводы спиртоводочные;
27) маслобойные заводы (растительные масла);
28) консервные заводы;
29) овощефруктохранилища;
30) сахарорафинадные заводы;
31) заводы коньячного спирта;
32) макаронные фабрики;
33) молочные и маслодельные заводы (животные масла);
34) колбасные фабрики;
35) хлебозаводы;
36) фабрики пищевые, заготовочные;
37) холодильники емкостью более 600 тонн (далее - т);
38) заводы виноградного сока;
39) заводы фруктовых и овощных соков и безалкогольных напитков.

Класс V - СЗЗ не менее 50 м

40) малые объекты и цехи малой мощности по производству кондитерских изделий до 0,5 тонн в сутки (т/сутки);
41) промышленные установки для низкотемпературного хранения пищевых продуктов емкостью до 600 т;
42) производства по производству пива (без солодовен).

31. Микробиологическая промышленность

Класс I - санитарно-защитная зона не менее 1000 м

1) производство белково-витаминных концентратов (далее - БВК) из углеводородов (парафинов нефти, этанола, метанола, природного газа). При существующей технологии и неполной герметизации (выброс аэрозолей БВК, дрожжевых клеток, наличие сильных неприятных запахов) санитарно-защитная зона должна быть не менее 3000 м;
2) объекты, использующие в производстве микроорганизмы 1-2 группы патогенности;
3) производство кормового бацитрацина;
4) производство пектинов из растительного сырья.

Класс II - СЗЗ не менее 500 м

5) производство кормовых дрожжей, фурфурола и спирта из древесины и сельскохозяйственных отходов методом гидролиза;
6) производство пищевых дрожжей;
7) производство аминокислот методом микробиологического синтеза;
8) производство биопрепаратов (трихограмм и другие) для защиты сельскохозяйственных растений;
9) производство средств защиты растений методом микробиологического синтеза;
10) производство антибиотиков;
11) производство ферментов различного назначения с поверхностным способом культивирования.

Класс III - СЗЗ не менее 300 м

12) производство кормовых дрожжей из отходов древесины и сельского хозяйства (подсолнечной лузги, соломы, кукурузных кочерыжек) без производства фурфурола;
13) производство кормовых антибиотиков, в том числе биологическим путем;
14) производство ферментов различного назначения с глубинным способом культивирования.

32. Сельскохозяйственные объекты

Класс I - СЗЗ не менее 1000 м

1) хозяйство по выращиванию свиней до 5000 голов;
2) хозяйство по выращиванию птицы более 400000 кур-несушек и более 3000000 бройлеров в год;
3) хозяйство по выращиванию и откорму крупного рогатого скота более 5000 голов;
4) открытые хранилища навоза и помета;
5) склады для хранения ядохимикатов свыше 500 т;
6) бойни (крупного и мелкого рогатого скота), мясокомбинаты и мясохладобойни, включая базы для предубойного содержания скота в пределах до трехсуточного запаса скотосырья;

Класс II - СЗЗ не менее 500 м

7) бойни мелких животных и птиц;
8) хозяйство по выращиванию и откорму крупного рогатого скота от 1200 до 5000 коров и 6000 скотомест для молодняка;
9) фермы звероводческие (норки, лисы и другие) более 100 голов;
10) хозяйство по выращиванию птицы от 100000 до 400000 кур-несушек и от 1000000 до 3000000 бройлеров в год;
11) открытые хранилища биологически обработанной жидкой фракции навоза;
12) закрытые хранилища навоза и помета;
13) склады для хранения ядохимикатов свыше 500 т;
14) производства по обработке и протравливанию семян;
15) склады сжиженного аммиака.

Класс III - СЗЗ не менее 300 м

16) хозяйство по выращиванию и откорму крупного рогатого скота менее 1200 голов (всех специализаций), фермы коневодческие;
17) хозяйство по выращиванию и откорму овец от 3000 до 5000 голов;
18) хозяйство по выращиванию птицы до 100000 кур-несушек и до 1000000 бройлеров;
19) площадки для буртования помета и навоза;
20) склады для хранения минеральных удобрений, ядохимикатов более 50 тонн;
21) обработка сельскохозяйственных угодий пестицидами с применением тракторов от границ поля до населенного пункта;
22) кролиководческие фермы.

Класс IV - СЗЗ не менее 100 м

23) тепличные и парниковые хозяйства;
24) склады для хранения минеральных удобрений, ядохимикатов до 50 т;
25) склады сухих минеральных удобрений, химических средств защиты растений (зона устанавливается и до предприятий по хранению и переработке пищевой продукции);
26) мелиоративные объекты с использованием животноводческих стоков;
27) цехи по приготовлению кормов, включая использование пищевых отходов;
28) гаражи и парки по ремонту, техническому обслуживанию и хранению автомобилей и сельскохозяйственной техники;
29) хозяйства с содержанием животных (свинарники, коровники, птичники, конюшни, зверофермы) до 100 голов;
30) склады горюче-смазочных материалов.

Класс V - СЗЗ не менее 50 м

31) хранилища фруктов, овощей, картофеля, зерна;
32) материальные склады;
33) хозяйства с содержанием животных (свинарники, коровники, птичники, конюшни, зверофермы) до 50 голов.

33. Сооружения санитарно-технические, транспортной инфраструктуры, установки и объекты коммунального назначения

Класс "А" - СЗЗ не менее 2000 м

1) контролируемые неусовершенствованные свалки для нечистот и жидких хозяйственных отбросов органического происхождения и твердых гниющих отбросов;
2) поля ассенизации;
3) скотомогильники с захоронением в ямах;
4) утильзаводы для ликвидации трупов животных;
5) минимальные размеры СЗЗ канализационных сооружений устанавливают по таблице 2.

Класс I - СЗЗ не менее 1000 м

1) станции и пункты очистки и промывки вагонов после перевозки скота (дезопромывочные станции и пункты);
2) усовершенствованные свалки для твердых бытовых и не утилизируемых твердых промышленных отходов и отбросов;
3) поля запахивания;
4) участки компостирования твердых отбросов и нечистот населенного пункта (центральные);
5) скотомогильники с биологическими камерами;
6) сливные станции;
7) поля ассенизации;

Класс II - санитарно-защитная зона не менее 500 м

8) мусоросжигательные и мусоросортировочные заводы (центральные) свыше 100000 тонны в год (далее - т/г);
9) центральные базы по сбору утильсырья;
10) участки для парников и теплиц с использованием мусора;
11) компостирование мусора без навоза и фекалий;

Класс III - СЗЗ не менее 300 м

12) базы районного назначения для сбора утильсырья;
13) механизированные транспортные парки по очистке города;
14) склады временного хранения утильсырья без его переработки;
15) объекты по обслуживанию автомобилей (грузовые автомобили, а также автобусы городского транспорта)*;
16) автозаправочные станции стационарного типа по заправке автотранспортных средств, полная масса которых более 3,5 т и тракторов;
17) мусоросжигательные и мусоросортировочные заводы (центральные) до 100000 т/г;
18) кладбища;
19) крематории;
20) сливные станции;

Класс IV - санитарно-защитная зона не менее 100 м
21) объекты по обслуживанию автомобилей (легковые автомобили, кроме принадлежащих гражданам, автобусы, кроме автобусов городского транспорта);
22) троллейбусные и трамвайные парки*;
23) автозаправочные станции по заправке автотранспортных средств, полная масса которых не превышает 3,5 тонн;
24) автозаправочные станции блочно-контейнерного типа, оснащенные газовозвратной системой, мощностью более 80 заправок в час "пик";
25) кладбища для погребения после кремации;

Класс V - СЗЗ не менее 50 м;
26) автозаправочные станции блочно-контейнерного типа, оснащенные газовозвратной системой, мощностью менее 80 заправок в час "пик "; приемные пункты вторичного сырья;
27) Расстояния от стоянок для автомобилей должны соответствовать таблице 1:

Здания, до которых определяется расстояние	Расстояния в м
	от стоянки, в том числе подземной и открытой при числе легковых автомобилей				от станций технического обслуживания при числе постов
	10 и менее	11-50	51-100	101-300	10 и менее	11-30	Свыше 30
Жилые дома	10	15	25	35 (смот- реть приме- чание)	15	25	50
Общественные здания	10	10	15	25	15	20	20
Общеобразова- тельные школы и детские дошкольные учреждения	25	50	50	50	50	смотреть примечание
Лечебные учреждения, открытые спортивные сооружения общего пользования, места отдыха населения (сады, скверы, парки)	25	50	смотреть примечание		50	смотреть примечание

Примечание:

расстояние следует определять от окон жилых и общественных зданий, от границ земельных участков общеобразовательных организаций, детских дошкольных учреждений и лечебных учреждений со стационаром, от стен гаража или границ открытой стоянки;
расстояние от жилых домов до открытых стоянок вместимостью 101 300 машин размещаемых вдоль продольных фасадов следует принимать не менее 50 м;
для стоянок вместимостью более 10 машин указанные в таблице 1 расстояния допускается принимать по интерполяции;
расстояние от общественных и жилых зданий до сооружений для хранения автомобилей мощностью более 300 машино-мест и станции технического обслуживания при числе постов более 30 устанавливается при наличии санитарно-эпидемиологического заключения о соответствии санитарно-эпидемиологическим правилам и нормам.

СЗЗ канализационных очистных сооружений в соответствии с таблицей 2:

Сооружения для очистки сточных вод	Расстояние в м. при расчетной производительности очистных сооружений в тыс. м 3 сутки
	до 0,2	от 0,2 до 5	от 5 до 50	от 50 до 100	более 200
Сооружения для механической и биологической очистки с иловыми площадками для сброженных осадков, а также иловые площадки	300	400	800	1000	2000
Сооружения для механической и биологической очистки с термомеханической обработкой осадка в закрытых помещениях	100	150	300	400	-
Поля: Фильтрации; Орошения	200 150	300 200	500 400	1000 1000	- -
Биологические пруды	200	200	-	-	-

Примечание;
СЗЗ для канализационных очистных сооружений
производительностью более 280000 м ³ сутки, а также при изменений технологий очистки сточных вод и обработки осадка следует устанавливать при наличии санитарно-эпидемиологического заключения государственного органа санитарно-эпидемиологической службы о соответствии санитарно-эпидемиологическим требованиям;
для полей фильтрации площадью до 0,5 гектар (далее - га), полей орошения коммунального типа площадью до 1 га, сооружений механической и биологической очистки сточных вод производительностью до 50 м ³ в сутки СЗЗ следует принимать размером 100 м;
для полей подземной фильтрации пропускной способностью до 15 м ³ в сутки СЗЗ следует принимать размером 50 м;
СЗЗ, указанные в таблице 2 приложения 1 настоящих СанПиН, следует принимать и относительно производственных зданий объектов пищевой промышленности.

34. Склады, причалы и места перегрузки и хранения грузов, производства фумигации грузов и судов, газовой дезинфекции, дератизации и дезинсекции

Класс I - СЗЗ не менее 1000 м

1) открытые склады и места разгрузки апатитного концентрата, фосфоритной муки, цементов и других пылящих грузов при грузообороте более 150000 т/год.

В 1 группу - I, II и III класса не входят транспортно-технологические схемы с применением складских элеваторов и пневмотранспортных или других установок, исключающих вынос пыли грузов, указанных в I группе (I, II и III классов), во внешнюю среду;
2) места перегрузки и хранения жидких химических грузов и сжиженных газов (метан, пропан, аммиак и другие), производственных соединении галогенов, серы, азота, углеводородов (метанол, бензол, толуол и другие), спиртов, альдегидов и других соединений;
3) зачистные и промывочно-пропарочные станции, дезинфекционно-промывочные объекты, пункты зачистки судов, цистерн, приемно-очистные сооружения, служащие для приема балластных и промывочно-нефтесодержащих вод со специализированных плавсборщиков;
4) причалы и места производства фумигации грузов и судов, газовой дезинфекции, дератизации и дезинсекции.

Класс II - СЗЗ не менее 500 м

5) открытые склады и места разгрузки апатитного концентрата, фосфоритной муки, цементов и других пылящих грузов при грузообороте менее 150000 т/год;
6) открытые склады и места перегрузки угля;
7) открытые склады и места перегрузки минеральных удобрений, асбеста, извести, руд (кроме радиоактивных) и других минералов (серы, серного колчедана, гипса и другие);
8) места перегрузки и хранения сырой нефти, битума, мазута и других вязких нефтепродуктов и химических грузов;
9) открытые и закрытые склады и места перегрузки пека и пекосодержащих грузов. Места хранения и перегрузки деревянных шпал, пропитанных антисептиками.

Класс III - СЗЗ не менее 300 м

10) открытые склады и места разгрузки и погрузки пылящих грузов (апатитного концентрата, фосфоритной муки, цемента) при грузообороте менее 5000 т/год;
11) закрытые склады, места перегрузки и хранения затаренного химического груза (удобрений, органических растворителей, кислот и других веществ);
12) наземные склады и открытые места отгрузки магнезита, доломита и других пылящих грузов;
13) склады пылящих и жидких грузов (аммиачной воды, удобрений, кальцинированной соды, лакокрасочных материалов и другие);
14) открытые наземные склады и места разгрузки сухого песка, гравия, камня и другие минерально-строительных материалов;
15) склады и участки перегрузки шрота, жмыха, копры и другой пылящей растительной продукции открытым способом;
16) склады, перегрузка и хранение утильсырья;
17) склады, перегрузка и хранение мокросоленых необработанных кож (более 200 штук) и другого сырья животного происхождения;
18) участки постоянной перегрузки скота, животных и птиц;
19) склады и перегрузка рыбы, рыбопродуктов и продуктов китобойного промысла.

Класс IV - СЗЗ не менее 100 м

20) склады и перегрузка кожсырья (в том числе мокросоленых кож до 200 штук);
21) склады и открытые места разгрузки зерна;
22) склады и открытые места разгрузки поваренной соли;
23) склады и открытые места разгрузки шерсти, волоса, щетины и другой аналогичной продукции;
24) транспортно-технические схемы перегрузки и хранения апатитового концентрата, фосфоритной муки, цемента и др. пылящих грузов, перевозимых навалом с применением складских элеваторов и пневмотранспортных или других установок и хранилищ, исключающих вынос пыли во внешнюю среду.

Класс V - СЗЗ не менее 50 м

25) открытые склады и перегрузка увлажненных минерально-строительных материалов (песка, гравия, щебня, камней и другие);
26) участки хранения и перегрузки прессованного жмыха, сена, соломы, табачно-махорочных изделий и другие;
27) склады, перегрузка пищевых продуктов (мясных, молочных, кондитерских), овощей, фруктов, напитков и других;
28) участки хранения и налива пищевых грузов (вино, масло, соки);
29) участки разгрузки и погрузки рефрижераторных судов и вагонов;
31) речные причалы.

35. Производство электрической и тепловой энергии при сжигании минерального топлива

1) тепловые электростанции (далее - ТЭС) эквивалентной электрической мощности в 600 МВт и выше, использующие в качестве топлива уголь и мазут, относятся к объектам I класса с СЗЗ не менее 1000 м;
2) ТЭС эквивалентной электрической мощности в 600 (далее - МВт) и выше, работающие на газовом и газо-мазутном топливе, относятся к объектам II класса с СЗЗ не менее 500 м;
3) СЗЗ жилого поселка энергетиков устанавливается для ТЭС и гидроэлектростанции (далее ГРЭС) на основе расчетов для организованных выбросов в комплексе с золоотвалами и данных замеров о фактическом состоянии воздушной среды в зоне возможного влияния объектов и на территории поселка;
4) ТЭЦ и районные котельные тепловой мощностью 200 гегакалорий (далее - Гкал) и выше, работающие на угольном и мазутном топливе, относятся ко второму классу с СЗЗ не менее 500 м;
5) ТЭЦ и районные котельные тепловой мощностью 200 Гкал и выше, работающие на газовом и газомазутном топливе (последний - как резервный), относятся к объектам третьего класса с СЗЗ не менее 300 м;
6) минимальная СЗЗ от золоотвала ТЭС должна составлять не менее 500 м (III класс) с осуществлением древесно-кустарниковых посадок по его периметру;
7) при установлении минимальной величины санитарно-защитной зоны от всех типов котельных тепловой мощностью менее 200 Гкал, работающих на твердом, жидком и газообразном топливе, необходимо определение расчетной концентрации в приземном слое и по вертикали с учетом высоты жилых зданий в зоне максимального загрязнения атмосферного воздуха от котельной (10-40 высот трубы котельной), а также акустических расчетов. СЗЗ при расчетных значениях ожидаемого загрязнения атмосферного воздуха в пределах ПДК в приземном слое и на различных высотах прилегающей жилой застройки не должна быть менее 50 м, если по акустическому расчету не требуется корректировки в сторону ее увеличения.
При наличии жилых домов повышенной этажности в зоне максимального загрязнения от котельных, высота дымовой трубы должна быть, как минимум, на 1,5 м выше конька крыши самого высокого жилого дома;
8) при расчете рассеивания дымовых газов от объектов теплоэнергетики обязателен учет эффекта суммации биологического действия диоксида серы и оксидов азота, золы;
9) СЗЗ крупных ГРЭС не менее 300 м.

Приложение 2
к санитарно-эпидемиологическим
правилам и нормам "Санитарно-
эпидемиологические требования
к проектированию
производственных объектов"

Минимальные расстояния от
подземных и наземных
магистральных газопроводов

Таблица 1

Элементы застройки, водоемы	Разрывы в м для трубопроводов 1-го и 2-го классов с диаметром труб в мм
	1 клacc						2 клacc
	до 300	300- 600	600- 800	800- 1000	1000-1200	более 1200	до 300	свыше 300
Города и другие населенные пункты; коллективные сады и дачные поселки; тепличные комбинаты; отдельные общественные здания с массовым скоплением людей	100	150	200	250	300	350	75	125
Отдельные малоэтажные здания: сельскохозяйственные поля и пастбища, полевые станы	75	125	150	200	250	300	75	100
Магистральные оросительные каналы, реки и водоемы; водозаборные сооружения	25	25	25	25	25	25	25	25

Минимальные разрывы от трубопроводов для
сжиженных углеводородных газов

Таблица 2

Элементы застройки	Расстояние в м при диаметре труб 5 мм
	до 150	150-300	300-500	500-1000
Города и населенные пункты	150	250	500	1000
Дачные поселки, сельскохозяйственные угодья	100	175	350	800

Примечание:

минимальные расстояния при наземной прокладке увеличиваются в 2 раза для 1-го класса и в 1,5 раза для 2-го класса;
разрывы магистральных газопроводов, транспортирующих природный газ с высокими коррелирующими свойствами, определяются на основе расчетов в каждом конкретном случае, а также по опыту эксплуатации, но не менее 2 км;
запрещается прохождение газопровода через жилую застройку.

Минимальные разрывы от компрессорных станций

таблица 3

Элементы застройки, водоемы	Разрывы в м для трубопроводов 1-го и 2-го классов с диаметром труб в мм
	1 класс						2 класс
	до 300	300- 600	600- 800	800- 1000	1000- 1200	более 1200	до 300	свыше 300
Города и поселки	500	500	700	700	700	700	500	500
Водопроводные сооружения	250	300	350	400	450	500	250	300
Малоэтажные жилые здания	100	150	200	250	300	350	75	150
Разрывы устанавливаются от здания компрессорного цеха

Минимальные разрывы от газопроводов низкого давления

Таблица 4

Элементы застройки	Расстояние в м
Многоэтажные жилые и общественные здания	100
Малоэтажные жилые здания, теплицы, склады	75
Водопроводные насосные станции, водозаборные и очистные сооружения, артскважины*	25
* При этом должны быть учтены требования организации 1, 2 и 3 поясов зон санитарной охраны источников водоснабжения.

Минимальные расстояния от магистральных
трубопроводов для транспортирования нефти

Таблица 5

Элементы застройки	Расстояние в м при диаметре труб в мм
	до 300	300-600	600-1000	1000-1400
Города и поселки	75	100	150	200
Отдельные малоэтажные жилища	50	50	75	100
Гидротехнические сооружения	75	100	150	200
Водозаборы	3000	3000	3000	3000
Разрывы от магистральных нефтепроводов, транспортирующих нефть с высокими коррозирующими свойствами, от продуктопроводов, транспортирующих высокотоксичные, раздражающие газы и жидкости, определяются на основе расчетов в каждом конкретном случае при обязательном увеличении размеров не менее чем в 3 раза.

Минимальные разрывы от нефтеперекачивающих станций

Таблица 6

Элементы застройки	Разрывы в м по категориям НПС
	III	II	I
Города и поселки	100	150	200
Водопроводные сооружения	100	150	200
Отдельные малоэтажные здания	50	75	100

Примечание: Величина СЗЗ для нефтехранилищ должна уточняться в каждом конкретном случае на основе расчетов и реальных характеристик загрязнения углеводородами атмосферы прилегающих территорий.

2. Минимальные разрывы складов легко воспламеняющихся и горючих жидкостей, размещающихся в составе речного порта, до жилой зоны, в зависимости от категории, составляют от 5000 м (I категория) до 500 м (без категории).

Расстояния от помещений (сооружений) для
содержания и разведения животных до объектов жилой застройки

Таблица 7

Норматив- ный разрыв	поголовье (шт.)
	свиньи	коровы, бычки	овцы, козы	кролики - матки	птица	лошади	нутрии, песцы
10 м	до 5	до 5	до 10	до 10	до 30	до 5	до 5
20 м	до 8	до 8	до 15	до 20	до 45	до 8	до 8
30 м	до 10	до 10	до 20	до 30	до 60	до 10	до 10
40 м	до 15	до 15	до 25	до 40	до 75	до 15	до 15

Приложение 3
к санитарно-эпидемиологическим
правилам и нормам "Санитарно-
эпидемиологические требования
к проектированию
производственных объектов"

Мощность дозы, используемая при проектировании защиты от внешних пучков ионизирующих излучений
Категория облучаемых лиц	Назначение помещений и территорий	Продолжи-тельность облучения час-год	Проектная мощность эквивале- нтной дозы мкЗв/час
Категория А Категория Б Население	Помещения постоянного пребывания персонала при работе с источниками излучения (радиометрические, фасовочные, моечные). Помещения временного пребывания персонала. Помещения объекта и территория СЗЗ, где находится персонал группы Б Любые другие помещения и территории	1700 850 2000 8800	6,0 12,0 1,2 0,06

Примечание:

в таблице приведены значения мощности дозы от технических источников излучения, имеющихся на объектах;
переход от измеряемых значений эквивалентной дозы к эффективной осуществляется согласно методическим указаниям.

Приложение 4
к санитарно-эпидемиологическим
правилам и нормам "Санитарно-
эпидемиологические требования
к проектированию
производственных объектов"

Минимальный расход наружного воздуха

Помещение с естест- венным проветриванием	Без естественного проветривания
	Расход			Приточные системы
расход в м 3 /ч на 1 человека	м 3 /ч на 1 человека	общее число	% общего воздухо- обмена, не более
30 (при объеме помещения на 1 человека менее 20 м 3 ) 20 (при объеме помещения на 1 человека 20 м 3 и более)	60 60 90 120	1 - - -	- 20 15 10	Без рециркуляции или с рециркуляцией при кратности воздухообмена 10 обменов в час и менее. С рециркуляцией при кратности общего воздухообмена менее 10 обменов в час.

Примечание:

под помещением «без естественного проветривания»следует понимать помещение без открываемых окон и проемов в наружных стенах или помещение с открываемыми окнами и проемами площадью менее 20% общей площади окон, а так же зону помещений с открывающимися окнами, расположенными на расстоянии, превышающем 5-ти кратную высоту помещений.

Приложение 5
к санитарно-эпидемиологическим
правилам и нормам "Санитарно-
эпидемиологические требования
к проектированию
производственных объектов"

Состав и площади помещений фельдшерского здравпункта

Таблица 1

Помещения	Площадь, мІ
Вестибюль-ожидальная и регистратура	18
Перевязочные (чистая и гнойная)	36 (2 помещения)
Кабинет для приема больных	12
Зубоврачебный кабинет	12
Комната дежурного медицинского персонала	9
Кладовая	6
Комната временного пребывания больных	9
Уборная с умывальником в тамбуре мужская	На 1 унитаз
Уборная с умывальником в тамбуре женская	На 1 унитаз

Состав и площади помещений общезаводских врачебных здравпунктов

Таблица 2

Помещения	Площадь помещений при категории общезаводских здравпунктов, мІ
	I	II	III
Вестибюль-ожидальная и регистратура	24	18	18
Перевязочные (чистая и гнойная) в двух помещениях	36	36	36
Кабинет для приема больных	48 (4 поме- щения)	36 (3 поме- щения)	24 (2 помещения)
Зубоврачебный кабинет	24 (2 поме- щения)	12	12
Комната для физиотерапии	24	18	12
Комната для медицинских процедур	18	12	12
Комната для временного пребывания больных	12	9	9
Кабинет заведующего здравпунктом	9	9	9
Помещения для автоклава и хранения перевязочных материалов	9	9	9
Комната дежурного медицинского персонала	12	9	9
Кладовая	6	6	6
Душевая	На 2 душе- вые сетки	На 1 душевую сетку	На 1 душевую сетку
Уборная с умывальником в тамбуре мужская	На 1 унитаз
Уборная с умывальником в тамбуре женская	На 1 унитаз
Примечание: в общезаводских здравпунктах предприятий с горячими цехами или с группой производственных процессов «3а» следует предусматривать вместо душевой ванну с душем.

Нормы бытовых помещений

Таблица 3

Группа произ- водст- вен- ных про- цессов	Санитарная характеристика процессов	Расчетное количество человек		Тип гар- деробных, количество отделений на 1 человека	Специаль- ная обработка одежды
		на 1 душе- вую сетку	на 1 кран
1. 1-а 1-б 1-в	Процессы, вызывающие загрязнение тела и спецодежды веществами 3 и 4 классов опасности: только рук; тела и спецодежды, удаляемое без применения специальных моющих средств; тела и спецодежды, удаляемое с применением моющих средств;	25 15 5	7 10 20	общие, одно отделение общие, одно отделение раздельные,по одному отделению	Химчистка спецодежды
2. 2-а 2-б 2-в 2-г	Процессы, протекающие при избытке явного тепла или неблагоприятных метеоусловиях: при избытке конвекционного тепла при избытке лучистого тепла связанные с воздействием влаги, вызывающие намокание одежды и обуви при температуре воздуха +10 0 С и ниже, включая работы на открытом воздухе	7 3 5 5	20 20 20 20	общие, два отделения общие, два отделения два раздельных отделения два раздельных отделения	Помещения для ох- лаждения Помещения для ох- лаждения, полудуши Сушка спецодежды и обуви Помещения для обогрева, сушка спецодежды и обуви
3. 3-а 3-б	Процессы, вызывающие загрязнения тела и спецодежды веществами 1 и 2 классов опасности, а так же веществами, обладающими стойким запахом: вызывающие загрязнения, как правило, только рук вызывающие загрязнение тела и спецодежды	7 3	10 10	Общие, одно отделение два раздельных отделения	Химчистка, искусст- венная вентиляция мест хранения спецодежды, дезодорация
4.	Производственные процессы с особыми санитарно- эпидемиологическими или технологическими требованиями к качеству продукции, организации хранения спецодежды, а так же к обработке спецодежды и тела перед началом работы				В соответ- ствии с действую- щими НПА

Примечание:

при сочетании признаков различных групп производственных процессов тип гардеробных, душевые и умывальники должны предусматриваться по группе с наиболее высокими требованиями, а специальные бытовые и устройства - по суммарным требованиям;
при процессах группы 1-а душевые допускается при соответствующем обосновании не предусматривать;
при любых процессах, вызывающих запыление спецодежды и обуви, должны предусматриваться помещения и устройства для их обеспылевания;
в мобильных зданиях из блок-контейнеров допускается уменьшать расчетное количество душевых сеток до 60%;
при работах с инфицированными и радиоактивными материалами, а так же веществами опасными при поступлении через кожу, санитарно-бытовые помещения должны проектироваться в соответствии с действующими НПА.

Приложение 6
к санитарно-эпидемиологическим
правилам и нормам "Санитарно-
эпидемиологические требования
к проектированию
производственных объектов"

Уровни освещенности при точных зрительных работах

Таблица 1

Размер объекта различения, угл.мин.	Время точной зрительной работы в % ко времени рабочей смены	Освещенность	Яркость рабочей поверхности, кд/м 2
Менее 1,5	Более 60 От 60 до 30 Менее 30	4000 3000 2000	От 300 до 500
От 1,5 до 3,0	Более 60 От 60 до 30 Менее 30	2000 1500 1000	От 150 до 300
От 3,5 до 5,0	Более 60 От 60 до 30 Менее 30	1000 750 500	От 750 до 150

Освещенность рабочих мест с экранами визуального наблюдения

Таблица 2

Тип экрана	Освещенность, лк
	На ра- бочем столе	в плоскости экрана при коэффициенте отражения экрана
		0,2- 0,4	0,4- 0,6	0,6- 0,8
Телевизионные: с яркостью знака от 0,5 до 150 кд/м 2 включительно от 150 до 500 кд/м 2 включительно	200 400	200- 300 300- 500	100- 200 200- 300	75-100 150- 200
Дисплейные устройства с обратным контрастом: с яркостью знака от 0,5 до 150 кд/м 2 включительно от 150 до 500 кд/м 2 включительно	300 400	200- 400 200- 400	100- 200 100- 200	75-150 75-150
Дисплейные устройства с прямым контрастом	300	100- 150	50-75	50