Контагиозды гельминтозды бақылау және алдын алу жөнiндегi шаралар туралы

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2005 жылғы 27 желтоқсандағы N 645 Бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2006 жылғы 27 қаңтарда тіркелді. Тіркеу N 4061. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2010 жылғы 30 маусымдағы N 476 бұйрығымен

Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2010.06.30 N 476 бұйрығымен.

"Халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 7-бабының 10) тармақшасына және 17-бабының 14) тармақшасына сәйкес контагиозды гельминтозды (энтеробиоз, геминолепидоз) бақылау мен алдын алу іс-шараларын жетiлдiру және ұйымдастырылған ұжымдарда балалар арасындағы аурушаңдықты бұдан әрi азайту мақсатында БҰЙЫРАМЫН:
1. Қоса берiлiп отырған "Контагиозды гельминтоз кезінде медициналық қамтамасыз ету жағдайына қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар" санитарлық-эпидемиологиялық ережесі мен нормалары бекiтiлсiн.
2. Облыстардың, Астана және Алматы қалаларының, көлiктегi денсаулық сақтау және білім беру (келісім бойынша), мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау департаменттерiнiң (басқармаларының) басшылары:
1) меншiк нысанына қарамастан, барлық медициналық және білім беру ұйымдарының практикалық қызметіне іс-шараларды енгiзуді қамтамасыз етсiн;
2) эпидемиологиялық жағдайға сәйкес контагиозды гельминтозбен күресу және алдын алу жөнiндегі кешендi бағдарламаларды әзiрлесiн;
3) медициналық ұйымдардың мамандарын, бiлiм беру ұйымдарының оқытушылары мен медицина қызметкерлерiн контагиозды гельминтоздардың алдын алу мәселесі бойынша тұрақты оқытуды жүргізсiн.
3. Облыстардың, Астана және Алматы қалалары денсаулық сақтау департаменттерінің (басқармаларының) басшылары (келісім бойынша):
1) іс-шаралардың меншік нысанына қарамастан, клиникалық-диагностикалық зертханалардың зертханашыларын контагиозды гельминтоздардың диагностикасы жөнiнде жүйелi даярлауды қамтамасыз етсiн;
2) стационарлардың балалар бөлімшелеріне келіп түсетін балаларды, сондай-ақ олармен бірге жатқызылатын ата-аналарын энтеробиозға зертханалық тексеруді ұйымдастырсын;
3) контагиозды гельминтозбен ауыратындарды уақтылы емдеу мен диспансерлiк бақылауды қамтамасыз етсiн.
4. Облыстардың, Астана, Алматы қалаларының, көлiктегi мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау департаменттерiнiң (басқармаларының) басшылары:
1) бiлiм беру ұйымдарын контагиозды гельминтоздың алдын алу бойынша мемлекеттiк санитарлық-эпидемиологиялық қадағалауды қамтамасыз етсiн;
2) контагиозды гельминтоза тексерілуге жататын адамдарды уақтылы бақылау орнатсын, олар анықталғанда, емдеу және диспансерлiк бақылауды жүргiзсiн;
3) халықтың арасында контагиозды гельминтоздардың алдын алу жөнiндегi санитарлық-ағарту жұмысын жүргiзуді қамтамасыз етсін;
4) контагиозды гельминтоздардың алдын алу жөніндегі балаларды гигиеналық тәрбиелеуді тұрақты бағалауды жүзеге асырсын;
5) осы бұйрықтың орындалуы жөнiндегi ақпаратты жыл сайын 20 қаңтарға дейін Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлiгiнiң Мемлекеттiк санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау комитетiне және "Республикалық санитарлық-эпидемиологиялық станция" мемлекеттiк мекемесіне берсiн.
5. Облыстардың, Алматы, Астана қалаларының және көлiктегi санитарлық-эпидемиологиялық сараптама орталықтарының басшылары:
1) белгiленген тәртіппен ұйымдасқан балалар ұжымдарында және гельминтоздар ошақтарында қоршаған орта объектілерін санитарлық-гельминтологиялық зерттеулерді жүргiзсiн;
2) контагиозды гельминтоздардың ошақтарында аурулармен байланысты болған адамдарды тексеруді және инвазияланған адамдарды емделгеннен қайта тексеруді қамтамасыз етсін;
3) мемлекеттiк санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау департаменттерімен (басқармаларымен) келісім бойынша клиникалық-диагностикалық зертханаларда контагиозды гельминтозбен ауыратындарды анықтаудың тиiмдiлiгiн бақылауды жүргізсін.
6. Облыстардың, Астана, Алматы қалалары білім беру департаменттерiнiң (басқармаларының) басшылары (келісім бойынша):
1) медицина қызметкерлеріне контагиозды гельминтоздарға жаппай тексеру және санитарлық-індетке қарсы (алдын алу) iс-шараларын өткiзуде ұйымдастырушылық көмек көрсетсін;
2) медицина қызметкерлерін тарта отырып балалар мен ата-аналарға контагиозды гельминтоздардың алдын алу жөніндегі санитарлық-ағарту жұмысын жүргізуді ұйымдастырсын;
3) салауаттану, өзiндік тану, биология және басқа сабақтарда балаларға жеке бас гигиенасы ережесін үйретуді және гигиеналық тәрбие беруді күшейтсiн;
4) бiлiм беру ұйымдарын санитарлық ережелер мен нормаларға сәйкес Қазақстан Республикасында қолдануға рұқсат берілген жұмсақ және қатты жинау мүкәммалымен, жуу және дезинфекциялаушы құралдарымен қамтамасыз етсiн;
5) дәрiгерлердің бiлiмiн жетiлдiру және білім беру жүйесінің басшылары мен ғылыми-педагогикалық кадрларының біліктілігін арттыру институттары барлық бейіндегі мамандарды оқыту бағдарламаларында контагиозды гелминтоздардың алдын алу бойынша сағаттардың жеткілікті мөлшерін көздесін.
7. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлiгiнiң "Салауатты өмiр салтын қалыптастыру проблемалары ұлттық орталығы" республикалық мемлекеттiк қазыналық кәсiпорны халыққа арналған контагиозды гельминтоздардың алдын алу жөніндегі санитарлық-ағарту материалдарын әзірлеу мен шығаруды қамтамасыз етсін.
8. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлiгiнiң Мемлекеттiк санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау комитетi (Байсеркин Б.С.) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгiне мемлекеттiк тiркеуге жiберсiн.
9. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлiгiнiң ұйымдастыру-құқықтық жұмыс департаментi (Акрачкова Д.В.) осы бұйрықтың Әдiлет министрлiгiнде мемлекеттiк тiркелгенінен кейiн оны ресми жариялауға жіберсін.
10. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау вице-министрi, Бас мемлекеттiк санитарлық дәрiгерi А.А.Белоногқа және Қазақстан Республикасы бiлiм және ғылым вице-министрi М.А.Айсинге жүктелсiн.
11. Осы бұйрық оның бірінші ресми жарияланған сәтінен бастап он күнтізбелік күн өткеннен кейін қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Денсаулық сақтау министрiнің
міндетін атқарушы

"Келісілген"
Қазақстан Республикасының
Білім және ғылым министрі

2005 жылғы 9 қаңтар

Қазақстан Республикасы
Денсаулық сақтау министрi
міндетін атқарушының
2005 жылғы 27 желтоқсандағы
N 645 бұйрығымен бекітілген

"Контагиозды гельминтоз кезінде медициналық қамтамасыз ету
жағдайына қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар"
санитарлық-эпидемиологиялық ережесі мен нормалары

1. Жалпы ережелер

1. "Контагиозды гельминтоз кезінде медициналық қамтамасыз ету жағдайына қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар" санитарлық-эпидемиологиялық ережесі мен нормалары (бұдан әрі - Санитарлық ереже) оларды сақтамау контагиозды гельминтоздардың пайда болуы мен таралу қаупін төндіретін санитарлық-iндетке қарсы (алдын-алу) iс-шараларды ұйымдастыру мен жүргізуге қойылатын талаптарды белгілейді.

2. Санитарлық ереже қызметі барысында контагиозды гельминтоздардың қоздырғыштарымен және оларды жұқтыру факторларымен байланысты болатын, сондай-ақ контагиозды гельминтоздардың қоздырғыштарына қарсы санитарлық-міндетке (алдын алу) іс-шараларды ұйымдастыратын, меншік нысанына қарамастан жеке және заңды тұлғаларға арналған.

3. Осы Санитарлық ережеде мынадай терминдер мен анықтамалар пайдаланылады:
1) энтеробиоз, гименолепидоз - жоғары контагиоздық дәрежеге ие және көбінесе ұйымдастырылған балалар ұжымдарындағы балаларды зақымдайтын контагиозды гельминтоздар;
2) санитарлық-гельминтологиялық зерттеу - гельминттердің жұмыртқаларын анықтау үшін жүргізілетін зерттеулер.

2. Ауруларды анықтаудың тәртiбi

4. Ұйымдастыру-құқықтық түрлерi мен меншiк нысанына қарамастан, барлық денсаулық сақтау және бiлiм беру ұйымдарының медициналық қызметкерлерi алдын ала және мерзімдік медициналық тексеру, медициналық көмек көрсету кезiнде контагиозды гельминтоздармен ауыратындарды анықтауды жүзеге асырады. Диагноз зертханалық тексерулер негiзiнде қойылуы тиiс.

5. Ұйымдастырылған балалар ұжымдарының балалары мен қызметкерлер құрамы және төменгi сынып оқушылары (бірінші, екінші, үшінші, төртінші сынып оқушылары) ұжымға келгенде және одан әрі жылына бiр рет жоспарлы тексерiлуi тиiс.

6. Контагиозды гельминтозға тексерілетіндер:
1) ұйымдастырылған ұжымға бармайтын балалар - жылына бiр рет;
2) қоғамдық тамақтану орындарының қызметкерлерi мен оларға теңестiрiлгендер жұмысқа тұрған кезде және одан әрi жылына бiр рет;
3) асқазан - iшек жолдарының бұзылуына немесе перианальдық мүшелерінің қышуына шағымы болған барлық амбулаториялық және стационарлық аурулар;
4) ауруханалардың балалар бөлiмшесiне түскен барлық аурулар, сондай-ақ олармен бірге жатқызылған ата-аналары;
5) ошақтардағы аурулармен байланыста болғандар (инвазияланған адамның отбасы, балалар ұйымдары мен емдеу-алдын алу ұйымдарының қызметкерлер құрамы және басқалар);
6) балалар бiр балалар ұйымынан екiншiсiне ауысқан кезде, қайта келгендер және ұйымдастырылған ұжымдарға бармағандар, оның iшiнде сауықтыру лагерлерiнде бiр ай және одан астам болмағандар;
7) спорттық жүзушiлер топтары және бассейнге баратындар - рұқсат алар кезде және жылына бiр рет.

7. Барлық контагиозды гельминтоздар жағдайы тиісті аумақтың анықталған жері бойынша денсаулық сақтау ұйымдарында тіркеледі және санитарлық-эпидемиологиялық мемлекеттік органдарына жедел хабарлама беріледі.

8. Санитарлық-эпидемиологиялық қызметінің мемлекеттік органдары мен ұйымдарында контагиозды гельминтоздардың барлық жағдайы мемлекеттік есепке алынады және есебі жүргізіледі.

9. Контагиозды гельминтоздарға материалдарды зерттеуді медициналық ұйымдардың клиникалық-диагностикалық зертханалары мен санитарлық-эпидемиологиялық сараптама орталықтарының паразитология зертханалары жүргізеді.

3. Контагиозды гельминтозды диагностикалау

10. Гименолепидозды диагностикалау үшiн толықтыру әдісі (Калантарян, Фюллеборн, эфир-формалиндік бойынша) қолданылуы тиіс. Геминолепидоз кезінде нәжiстi гельминтоз жұмыртқасының шығуына байланысты 5-7 күн сайын үш рет қайталап тексеру керек (бiр рет тексерiлгенде ауыратындардың тек қана 40-50% анықталады).

11. Энтеробиозды диагностикалауда перианальдық қырынды алынған материал микроскопта қаралуы тиiс (жабысқақ жолақты қолдану әдiсi және 50% глициринға немесе 1 % ас тұзы ертiндiсiне салынған мақта тампондары).

12. Таңертеңгiлiк дәретханадан немесе күндiзгi ұйқыдан кейiн тексеру жүргiзу керек. Балалар ұйымдарында аптаның екiншi-үшiншi күнінен бастап жүргiзген дұрыс, инвазияның анықталу мүмкiндiгi осы кезде күшейедi. Барлық көтенқұрттармен инвазияланғандарды табу үшiн екi-үш күн сайын үш рет тексеру жүргізу керек.

4. Контагиозды гельминтоздармен ауырғандарды емдеу
және ұйымдастыру

13. Контагиозды гелминтоздармен ауырғандарды емдеу медициналық қызметкерлердің бақылауымен санитарлық-гигиеналық және iндетке қарсы iс-шаралар тәртібінің орындалуымен жүргізіледі.

14. Балалар ұжымындағы топтардан бiр рет тексергенде көтенқұрттармен инваздалғандар саны 15% және одан жоғары болған жағдайда, осы топтың барлық балалары мен қызметкерлерi емдеуге жатады.

15. Балалар ұжымында геминолепидозбен ауырғандар немесе бiрен-сараң көтенқұрттармен инваздалған аурулар тiркелген жағдайда, оларға емделу уақытында және емдеу басталғаннан кейін үш күнде (отбасы жағдайына байланысты) балалар ұйымдарына келуiне тыйым салынады. Ата-аналарға алдын ала нұсқау берген соң комбантринмен немесе вермокспен емдеу жұма күнi басталғаны дұрыс.

16. Стационарлық аурулардың арасында инвазияланған ауру тiркелген жағдайда, емдеу жекелеген палатада немесе карантиндiк бөлiмшеде алғашқы қорытынды тексерудiң теріс нәтижесiне дейiн жүргізілуі тиіс.

17. Гименолепидоз аурулары балалар ұжымында тiркелген жағдайда мiндеттi түрде емханаға жатқызылады және емдеу әрі алғашқы теріс қорытынды тексерудің нәтижесіне дейiн ұжымға келуге болмайды.

18. Қоғамдық тамақтану қызметкерлерi немесе оларға теңестiрiлгендер арасында контагиозды гельминтоздар тiркелген жағдайда, олар емделу уақытында алғашқы терiс қорытынды тексерудiң нәтижесiне дейiн тамақ өнімдерімен байланысты емес басқа жұмыстарға ауыстырылуы тиiс.

19. Контагиозды гельминтоздарды емдеудегi неғұрлым көп тараған препараттар осы Санитарлық ережеге қосымшада келтірілген.

5. Контагиозды гельминтоздардың алдын алу

20. Энтеробиоздың алдын алу бір уақытта іс-шараларды орындаудан тұрады, негізгі құраушылары - жұқпалы ауруларды анықтау мен емдеу және санитарлық-iндетке қарсы (профилактикалық) iс-шаралар.

21. Мектепке дейiнгi балаларға білім беру ұйымдарында, мектеп-интернаттары мен балалар үйлерiнде жеке және қоғамдық гигиенаның сақталуына бағытталған мынадай іс-шаралар кешені орындалуы тиіс:
1) балаларда жеке сүлгi, төсек керек-жарақтары, сабын және басқалар болуы тиіс;
2) қолдануға рұқсат берілген, жуылатын ойыншықтар күнiне бiр рет ыстық суда сабынмен жуылады, қуыршақтардың киiмдерiн жуып, үтiктейдi. Жұмсақ ойыншықтар күнделiктi шаңынан тазаланып, ашық ауада кептiрiледi немесе 30 минут бойы 25 см қашықтықтан бактерицидтiк шаммен сәулеленуі тиіс;
3) төсек керек-жарақтары, тазалау мүкәммалы таңбалануы тиіс;
4) тiс мәуесектері мен ауыз шаятын ыдыс жеке және санитарлық бөлiмнен бөлек бөлменiң ашық ұяшығында сақталуы тиіс;
5) жеке горшоктарды қолдану күтушi қызметкерлердің қадағалауымен жүргізіледі. Қолданылған горшоктар ыстық суда жуылуы (температура 60 ⁰ С төмен болмауы тиiс), мүмкiндігiнше қайнатылуға тиіс. Унитаз, ванна, есiктердiң тұтқасы, еден, кран, іргелер жуғыш заттар қосылған ыстық сумен күнделiктi жуылуы тиіс;
6) күтушi қызметкерлер қолын жууға және бөлменi жинаған және горшоктарды өңдеген соң халаттарын ауыстыруға тиіс;
7) құмсалыштағы құм айына бiр рет ауыстырылуы және қалқандармен жабылуы тиіс;
8) спорт залдарында тура желдету, күнделiктi ылғалды тазалау және спорттық мүккәммалды жуу жүргізілуі тиіс;
9) бассейнде санитарлық-гигиеналық талаптар сақталуы тиiс. Ауру балалар емделу кезiнде бассейнге жiберiлмеуi тиiс.

22. Санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау басқармаларының, амбулаториялық-емханалық ұйымдардың медицина қызметкерлерi және мектепке дейiнгi балаларға білім беру ұйымдарының бас тәрбиешiлерi жыл сайын тоқсанына бір рет балаларды гигиеналық тәрбиелеуді бағалауы тиіс, оның критерийі мыналар:
1) гельминттердің тигізетін зияндықтары және олардың жұғу жолдарын білу;
2) балалардың қарапайым гигиеналық дағдыларды (тамақтанар алдында және дәретханадан соң қол жуу, дененің және киімнің тазалығы, зиянды әдеттерді жасамау) үйренуі;
3) гигиеналық тәртіптің сақталуына балалардың қатысуы;
4) қызметкерлер құрамының ұжымды сауықтыру іс-шараларын саналы және сауатты түрде орындауы;
5) ұжымның гименолепидоз және энтеробиозбен зақымдануының деңгейі және қоршаған ортаның гельминттердің жұмыртқаларымен ластану көрсеткіші.

6. Санитарлық-індетке қарсы (алдын алу) іс-шаралар

23. Тиісті аумақтардағы мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қызмет органдары контагиозды гельминтоза тексерілетіндердің уақытылы тексерілуін, олар анықталған жағдайда шұғыл хабарлама берілуін, олардың емделуі және диспансерлік бақылануын қадағалауы тиіс.

24. Контагиозды гельминтоздың ошақтарын эпидемиологиялық тексеруде қарым қатынаста болғандарға копроовоскопиялық тексеру жүргізілуі тиіс.

25. Санитарлық-ағарту жұмысы контагиозды гельминтоздың үйдегі ошақтарда, білім беру ұйымдарында, емханаларда, стационарларда жүргізілуі тиіс және контагиозды гельминтозбен күресудің негізгі құрауышы болып табылады.

26. Білім беру ұйымдарында гельминтоздарға қарсы күрес мәселелері педагогикалық және ата-аналар кеңестерінде қаралуы; оқу жоспарларында тиісті сабақтарда арнайы сағаттар бөлінуі, тақырыптық диктанттар, балалардың жеке бас гигиенасы дағдыларын игеруін қадағалау және қорытынды сауалнама жүргізілуі, қабырға газеттері, денсаулық сақтау бұрышы ұйымдастырылуы тиіс.

7. Дезинфекциялық іс-шаралар

27. Дезинфекциалық іс-шараларды (ағымдағы дезинфекция) ұйымдастырылған ұжымдарда осы ұжымдардың қызметкерлері, үйдегі ошақтарда - отбасы мүшелері емдеу кезінде және емдеуден кейін үш күн бойы жүргізуі тиіс.

28. Бөлмелерді сумен тазалау сабынды-содалы ерітіндіні қолдана отырып, кейіннен тазалау мүкәммалын күніне екі рет қайнату арқылы жүргізілуге тиіс.

29. Кілемдер, жұмсақ ойыншықтар ашық ауада кептіріліп, 25 сантиметрден кем емес қашықтықтан 30 минут бойы бактерицидтік шаммен сәулеленуі тиіс.

30. Төсек керек-жарақтары ыстық үтікпен үтіктелуге және матрацтар, жастықтар шаңсорышпен өңделуі тиіс.

31. Түнге қарай және таңертең ұйқыдан тұрған соң энтеробиозбен ауыратындар сабынды жылы сумен (сан аралығын, жамбасын, бөксесін) жуынуы немесе себізгі қабылдауы керек. Әсіресе қолдарын жақсылап жуу керек.

32. Киім-кешектер мен төсек керек-жарақтары күнделікті бір ай бойына ауыстырылып немесе ыстық үтікпен үтіктелуі тиіс. Күнделікті әр баланың жеке сүлгілері ауыстырылуы немесе бір реттік сүрткіштері әкелінуі тиіс. Ата-аналары күнделікті күндізгі ұйқыдан соң ауыстыратын ішкиім әкелуі керек.

33. Энтеробиозбен ауыратындарға түнде жамбасында резеңкесі бар тығыз киілетін ішкиім кию ұсынылады, перианальдық мүшелеріне вазелин, балалар кремі немесе күнбағыс майы жағылған мақта тампондары салынуы керек, таңертең тампондар алынуы және ыстық сумен өңделуі тиіс.

34. Жуылатын ойыншықтар ыстық суда сабынмен жуылуы тиіс (су температурасы 60 ⁰ С төмен емес), қуыршақтардың киiмдерiн жуып, ыстық үтікпен үтiктейдi.

35. Горшоктар мен унитаздар қайнап тұрған сумен өңделуі тиіс. Есiктердiң тұтқасы, крандар, раковиналар, сабын салыштар, сүлгі ілгіштер, іргелер, бөгеулер, ванналар, барлық кастрюльдер, тегештер жуу құралдары қосылған ыстық сумен жуылуы тиіс. Бөлмені толық тазалағаннан кейін күтушi қызметкерлер арнайы киімін ауыстырып, қолын жууы керек.

36. Құмсалғыштағы құм ауыстырылып немесе қайнаған сумен өңделуі тиіс. Топтық алаңшалардың аумағын және жаппаларын толық тазалауды жүргізу керек.

8. Диспарсерлеу

37. Барлық гименолепидозбен ауыратындар медициналық ұйымдарда есепке алынуы тиіс.

38. Емдеу аяқталғаннан кейін алты ай бойы нәжістің бақылау сынамасында (алғашқы екі ай ішінде әрбір 2 аптада, одан әрі ай сайын) ергежейлі таспақұрттар жұмыртқалары табылмаған адамдарды емделген деп есептеуге болады.

39. Үш және одан астам емдеу курстарынан кейінгі барлық толық әсер алмау жағдайларына жататын тұрақты геминолепидоз жағдайларында қадағалау мерзімі 12 айға дейін, ал қорытынды тексерулер саны - 8-10-ға дейін (бірінші жартыжылдықта алты анализ, қалғаны - екінші жартыжылдықта) ұлғайтылады.

40. Энтеробиозбен ауырғандарды міндетті түрде 1-3 күн сайын екі сынама алына отырып, 10-14 күннен кейін қадағалау жүргізіледі. Емделмеген науқастар бірінші емдеу курсынан кемінде екі аптадан кейін қайта емделуі керек. Қадағалау бір айға созылады.

9. Эпидемиологиялық тексеруді ұйымдастыру

41. Эпидемиологиялық тексерудің мақсаты контагиоздық гельминтоздардың пайда болуына септігін тигізетін жағдайды анықтау, инвазия көздерін ертерек анықтау және ауруды жоюға арналған гельминтозға қарсы іс шаралар кешенін өткізу болып табылады.

42. Мектепке дейінгі білім беру ұйымдарда, мектептерде, интернаттарда, қоғамдық тамақтану және оларға теңестірілген объектілерде:
1) геминолепидоздың әрбір жағдайы анықталғанда;
2) әрбір жоспарлы зертханалық тексеруден кейін, егер энтеробиоз жағдайы тіркелсе, кейін осы ұсыныстарды және міндетке қарсы іс-шаралардың тиімділігін бақылай отырып эпидемиологиялық тексеру жүргізіледі.

43. Үйдегі ошақтарда:
1) мектепке дейінгі және жалпы білім беру ұйымдарының балалары геминолепидозбен ауырғанда;
2) қоғамдық тамақтану, тамақ кәсіпорындарының қызметкерлері мен оларға теңестірілген адамдар гименолепидоз бен энтеробиозбен ауырған жағдайда эпидемиологиялық тексеру жүргізіледі.

44. Гименолепидоз ауруы өршіген кезде берілу жолдары және факторларын белгілеу үшін 100% тексеру жүргізілуі тиіс. Қалған жағдайларда үйдегі ошақтарды тексеру қажеттігін эпидемиологиялық ахуалды ескере отырып паразитолог-дәрігер (эпидемиолог) белгілейді.

45. Қарым-қатынаста болған адамдарды тексеру санитарлық-эпидемиологиялық сараптама жүргізетін мемлекеттік ұйымдардың зертханаларында жүргізілуі тиіс.

10. Санитарлық-гельминтологиялық сараптама

46. Қоршаған ортаның санитарлық жай-күйін тиімді әрі дұрыс бақылау және гельминттердің берілу факторлары мен жолдарын зерделеу үшін санитарлық-гельминтологиялық, соның ішінде шайындылар мен шаңды зерттеу жүргізілуі тиіс.

47. Балалар ұйымының санитарлық жай-күйін бақылау мақсатында көтенқұрт жұмыртқалары табылу мүмкін заттардан (төсек керек-жарақтары мен іш киімдер, балалардың қолы, ойыншықтар, есіктердің тұтқалары, крандардың тетіктері, жиhаз және басқалар) ана анализ алуға болады.

48. Әрбір тексерілетін ұйымдарда бір топта немесе сыныпта 10-15 жұғынды алынуы тиіс.

49. Барлық мектепке дейінгі білім беру ұйымдарында жылына кемінде екі рет, ал эпидемиологиялық айғақтар бойынша жиі шайындылар алынуы тиіс. Санитарлық-дезинфекциялық режимнің, профилактикалық жұмыстың тиімділігін бағалау мақсатында анализ алу сапасын, сауықтыру іс-шараларының алдында және оны өткізгеннен кейін де жүргізілуі тиіс.

50. Шайындылар ауданы 0,5 шаршы метр жерден (бір сынамада бірнеше бір типті заттарды біріктіруге болады) капронды матамен жабылған және алдын ала 10-20% глицерин ерітіндісі немесе 2% натрий гидркарбонаты (ас содасы) ерітіндісі сіңірілген мақта тампондармен алынуға тиіс. Тампонмен зерттеліп отырған заттардың беті шаң мен кірден мұқият тазалануға тиіс, сол ерітінді бар пробиркаға салынып, зертханаға жеткізілуі тиіс. Содан соң тампондарды пробирканың жағалауына сығып, сұйықтықты ценртифугалау керек, тұнбасын микроскоппен зерттеген жөн.

51. Шаңды Каледин камерасымен зерттеу.
Осы мақсат үшін патрубогына Каледин камерасы салынатын кез келген конструкциядағы шаңсорғышты пайдалануға болады. Заттың шынысының бір жағына ені 1-1,5 сантиметр және ұзындығы 4-5 сантиметр жолақ түрінде 50% глицериннің сулы ерітіндісін жағу керек. Шыны камераға глицерин жағылған беті камераның сорғыш саңылауына қаратылып салынуға тиіс. Содан соң камераны қақпақпен жауып, оның саңылауын зерттеліп жатқан затқа қаратып, шаңды сору керек. Бір сынамаға 10-20 секунд ішінде 0,25 шаршы метр жерден шаң сорылуға тиіс. Шаң көп болған сайын шаңды соруға аз уақыт кетуге тиіс, олай болмағанда препарат өте тығыз болады. Әр түрлі сынамалардың нәтижелерін өзара салыстыру керек болса, бір сынамаға кететін зерттеу уақытын стандарт ретінде алу керек. Егер мұндай стандартқа 10 секунд кетсе, онда қандайда бір сынамаға 5 секунд кеткен жағыдайда, жұмыртқалардың табылған санын 2-ге көбейтеді. Шаңсорғышты сөндіргеннен кейін шыныны алу, шаң жолақтарын микроскоптау керек. Егер шаң жолағы өте қалың болса, оны глицерин ерітіндісімен араластырады немесе бірнеше заттардың шыныларына ауыстырады.

52. Топтар мен сыныптарда заттардан шайындылар мен шаңнан басқа, көтенқұрттар жұмыртқаларының болуына барлық ойын алаңшаларындағы құм немесе топырақ, жүзу және шомылу бассейндеріндегі су, көпшілік пайдаланатын үй-жайлардың (спорт және музыка залы) заттарынан шайындылар көкөніске арналған тамақ блоктарындағы қойма үй-жайларының шайындылары зерттеледі.

53. Шаңды зерттеу үшін жабысқақ қабаты бар жалпақ полиэтиленді жолақ пайдаланылады. Пленка шайындылардан 2 есе, шаңсорғыштан - 6 есе тиімді. Балалардың 4%-ы көтенқұртпен зақымдалу деңгейінде шаңсорғыштың көмегімен, жабысқақ жолақпен - кемінде 10%, тампонмен шаю әдісімен кемінде 15% жұмыртқалар табылады.

Контагиозды гельминтоз кезінде
медициналық қамтамасыз ету
жағдайына қойылатын санитарлық-
эпидемиологиялық талаптар
санитарлық-эпидемиологиялық
ережесі мен нормаларына қосымша

Контагиозды гельминтоздарды емдеу үшін
пайдаланылатын неғұрлым кең таралатын заттар

Дәрілік препарат- тар	Енгізу жолдары	Мөлшері	Емдеу нәтижесін бақылау	Кері әсерлері
1	2	3	4	5
ЭНТЕРОБИОЗ
Пирантель (комбант- рин)	ауызбен қабылдау	Тәуліктік мөлшері (бір реттік) 1-2 жас - 125 мг 2-6 жас - 250 мг 6-12 жас - 500 мг Ересектерге: бір қабылдауда 1 килограмм дене салмағына 10 миллиграмм. Таблетканы шайнау керек.	10-14 күн- нен кейін 1-3 күн сайын міндетті түрде 2 сынама ала отырып	Қысқа мерзімді жүрек айну, кейде құсу, іш өту. Қарсы айғақтар: жүктілік.
Вермокс (мебенда- зол)	- // -	3 жасқа дейін - 0,025 грамм (бұдан әрі - г.)	- // -	Іш ауру, іш өту. Қарсы айғақтар: әйел- дерге жүктілік
		3-6 жас - 0,05г. 7 жастан және ересектерге - 0,1г. Таблетка шайнау керек		бала емізу кезінде, 2 жасқа дейінгі балаларға
Пиперазин	- // -	Препараттың бір реттік мөлшері: 1 жасқа дейінгі - 0,2г; 2-3ж. - 0,3г. 4-6 жас - 0,5г; 7-9 жас - 0,75 г. 10-14 жас - 1,0 г.; 15 жас және одан астам - 1,5 - 2,0 г. Емдеу курсы 7 күн сайын 2 бескүндік циклден тұрады. Инвазияның тұрақ- тылығында үшінші цикл тағайындала- ды.	- // -	Қарсы айғақтар: орталық нерв жүйесінің орга- никалық ауру- лары, бауырдың, бүйректің орга- никалық аурула- ры
Пирвиний памоат (ванкин)	- // -	Тәуліктік мөлшері (бірреттік) - бір килограмм дене салмағына 5 миллиграмм	- // -	Өте сирек іш ауруы, құсу. Қарсы айғақ- тар: гастриттер және асқыну кезеңіндегі ойы жара ауруы, анық білінген бауыр және бүй- рек қызметінің бұзылуы аурула- ры.
Эмбовин	ауызбен қабылдау	6 жасқа дейінгі балаларда - 1 шәй қасық суспензия (2 таблетка), 6 жастан 12 жасқа дейін 2 шәй қасық (6 таблетка), ересектерге - 3 шәй қасық (6 таб- летка) тамақтан- ғаннан 1 сағаттан кейін. Көп инва- зияда тағайында- лады.	- // -	Теріс әсері пирантелдегі- дей.
Зентел (альбен- дозол)		Әдеттегі мөлшері: күніне бір рет бір таблетка, ересектерге үш күнге дейін, балаларға күніне бір рет бір 1 / 3 таблеткадан. 2 жасқа дейінгі балаларға - 0,4 грамм бір рет, қажет кезінде 3 аптадан соң қайталанады.		Жоғарғы сезім- талдық (аллер- гия), жүктілік (дәрігердің тағайындауы бойынша), сәби жаста (2 жасқа дейін). Бас сүйегі миы аурулары кезін- де абайлау ке- рек, бауыр қыз- метінің жеткі- ліксіздігі, бауыр циррозы, көз торшасының патологиясы.
ГИМЕНОЛЕПИДОЗ
Фенасал (йомезан, никлоза- мид)	- // -	1. 1-ші сызба. Бір реттік заттың мөлшері: 1жасқа дейін - 0,15г.; 2-5 жас - 0,25г; 6-12 жас - 0,4г; 13 жастан және ересектерге - 0,75г. Курс 4 күн сайын болатын екікүндік циклдан тұрады. Феносал- дың тәуліктік мөлшері бірдей 4 бірреттік мөлшер- ге бөлінеді. Препаратты 10, 12, 14 және 16 сағатта, ал тамақты - 8, 13 және 18 сағатта береді. Кейінгі курстар қайталану анық- тағаннан кейін дереу тағайында- лады. 2-ші сызба: 5 күн сайын болатын 5-7 екікүндік цикл. Барлық емдеу күн- дерінде препарат- ты мынадай тәу- ліктік мөлшерде (бірреттік) бір рет тағайындайды (бір реттік): 3 жасқа дейін - 0,5 г; 3-5 жас-1,0 г.; 6-8 жас-1,5 г.; 9-11 жас-1,5- 2,0 г.; 12 жас- тан және ересек- терге-2,0 г.	Бірінші тексеру емдегеннен 15 күннен кейін, кейінгі- лері - 6 бойы ай сайын 6 бақылау сараптама- ға дейін. Тұрақты жағдайлар- да қадаға- лау мерзі- мі 1-1,5 жылға дейін ұзартыла- ды.	Қарсы айғақтар жоқ
Феносал трихло- фенмен	ауызбен қабылдау	Трихлорфенның бір реттік мөлшері: 2-5 жас - 0,025; 6-12 жас - 0,05; 13-16 жас және одан астам - 0,1. Феносал мен трих- лорфен қоспасын емдеу алдында дайындайды. Емдеу курсы 4 күн сайын болатын екі төрт- күндік циклден тұрады.	- // -

ЕСКЕРТУ:
1. Арнайы емдеудің тиімділігі қайта жұқтырудың алдын алумен үйлестірілгенде едәуір артады.
2. Реинвазияның болу ықтималдылығы ерекше ұлғайған энтеробиоз ауруы жоғарлаған балалар ұжымдарында ең тиімді әсеріне мынадай емдеу әдістемелерін қолданғанда қол жеткізіледі:
Бірінші цикл - комбантрин, 1 кг дене салмағына 5 мг мөлшерде, кейінгі 3 екікүндік цикл - пиперазин, 12-14 күн сайын өспелі мөлшерде.
3. 1-ші сызба стационарларда гименолепидозбен ауырандарды және қайта ауырандарды емдеу үшін ұсынылады.
4. Таблеткалық феносалға су құяды. Ұнтақталған феносалды қант ұнтағымен бірге (1:1 қатынаста) қабылдау алдында 1-2 ас қасық ыстық суда мұқият араластырады, ыстық сумен ерітінді көлемін 2-4 ас қасыққа жеткізеді (30-60 мл). Қант ұнтағының орнына итмұрын сиропын пайдалануға болады (1/2 шай қасық).
5. Қосымша инвазиясы (энтеробиоз, лямблиоз және басқалары) болғанда осы аурулардан емдеудің алдында гименолепидозбен байланысты дегельминтизациялау жүргізілуі тиіс, бұл оның тиімділігін елеулі арттырады.
6. Гименолепидозды емдеудің тиімділігіне патогенетикалық терапия әсер етеді:
1) аллергиялық реакцияға бейімді адамдар, сондай-ақ олар болғанда емдеу кезеңінде десенсибилизациялаушы терапия да (кальций глюконаты, хлорлы кальций, тавегил, супрастин, димедрол және басқалар) өспелі мөлшерде жүргізіледі;
2) тамақ ішкен уақытта фенасолмен емдеу курсын жүргізу кезеңінде, әсіресе гастрит, гастроэнтерит, энтероколит кезінде өспелі мөлшерде асқазан-ішек ферменттер препараттарын (панзинорм-форте, фестал, ацидин-пепсин, табиғи немесе жасанды асқазан сөлі, трипсин) немесе өт тұздарын (аллохол, холензим, хологон және басқалар) тағайындайды;
3) дисбактериоз кезінде колибактеринмен (1-3 ай бойы күніне 2 рет 2-3 мөлшерде), бифидум-бактеринмен (1-3 ай бойы күніне 2 рет 1-2 мөлшерде) немесе бификолмен (6 айдан 1 жасқа дейінгі балаларға -
күніне 5 мөлшерге дейін, жастан асқандарға және ересектерге - күніне бір немесе екі рет қабылдау үшін 5-10 мөлшерде; емдеу ұзақтығы аурудың ұзақтығына және асқазан-ішек аурулары белгілерінің ауырлығына қарай) емдеу курсын тағайындайды;
4) жалпы әлдендіру және қабынуға қарсы құрал ретінде гименолепидоз кезінде гельминттерге қарсы әлсіз әсер ететін шай қурай шөбінің қайнатпасын тағайындайды (бір ас қасық шөпке бір стақан ыстық су құяды да, 10 минут қайнатады, содан соң суытып, тұндырады; 6 жасқа дейінгі балаларға 2 ас қасықтан, ал 6 және одан астам жастағыларға - 2-3 ай бойы тамақ ішер алдында жарты сағат бұрын күніне 3 рет 3-4 ас қасық қайнатпаны тағайындайды);
5) ішектегі аутосуперинвазияның алдын алу мақсатында А және Д витаминдерін, емдеу кезінде циклдердің поливитаминдерді тағайындайды.

О мерах по контролю и профилактике контагиозных гельминтозов

Приказ и.о. Министра здравоохранения Республики Казахстан от 27 декабря 2005 года № 645. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 27 января 2006 года № 4061. Утратил силу приказом Министра здравоохранения Республики Казахстан от от 30 июня 2010 года № 476

Сноска. Утратил силу приказом Министра здравоохранения РК от 30.06.2010 № 476.

В соответствии с подпунктом 10) статьи 7 и подпунктом 14) статьи 17 Закона Республики Казахстан "О санитарно-эпидемиологическом благополучии населения", в целях совершенствования мер по контролю и профилактике контагиозных гельминтозов (энтеробиоз, гименолепидоз) и дальнейшего снижения заболеваемости среди детей организованных коллективов, ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемые санитарно-эпидемиологические правила и нормы "Санитарно-эпидемиологические требования к условиям медицинского обеспечения при контагиозных гельминтозах".

2. Руководителям департаментов (управлений) здравоохранения, образования (по согласованию) и государственного санитарно-эпидемиологического надзора областей, городов Астана, Алматы и на транспорте:
1) обеспечить внедрение мероприятий в практическую деятельность всех медицинских организаций и организаций образования независимо от форм собственности;
2) разработать комплексные программы по борьбе и профилактике контагиозных гельминтозов в соответствии с эпидемиологической ситуацией;
3) проводить регулярное обучение специалистов медицинских организаций, медицинских и педагогических работников организаций образования по вопросам профилактики контагиозных гельминтозов.

3. Руководителям департаментов (управлений) здравоохранения областей, городов Астана, Алматы (по согласованию):
1) обеспечить систематическую подготовку лабораторных работников клинико-диагностических лабораторий по диагностике контагиозных гельминтозов;
2) организовать лабораторное обследование на энтеробиоз детей поступающих в детские отделения стационаров, а также родителей госпитализированных с ними;
3) обеспечить своевременное лечение и диспансерное наблюдение больных контагиозными гельминтозами.

4. Руководителям департаментов (управлений) государственного санитарно-эпидемиологического надзора областей, городов Астана, Алматы, на транспорте:
1) обеспечить государственный санитарно-эпидемиологический надзор за организациями образования по профилактике контагиозных гельминтозов;
2) установить контроль за своевременностью обследования лиц, подлежащих к обследованию на контагиозные гельминтозы с подачей экстренных извещений при выявлении, их лечения и диспансерного наблюдения;
3) обеспечить проведение санитарно-просветительной работы среди населения по профилактике контагиозных гельминтозов;
4) осуществлять регулярную оценку гигиенического воспитания детей по профилактике контагиозных гельминтозов;
5) информацию по исполнению настоящего приказа представлять ежегодно к 20 января в Комитет государственного санитарно-эпидемиологического надзора Министерства здравоохранения Республики Казахстан и государственное учреждение "Республиканская санитарно-эпидемиологическая станция" Министерства здравоохранения Республики Казахстан.

5. Руководителям центров санитарно-эпидемиологической экспертизы областей, городов Астана, Алматы и на транспорте:
1) проводить в установленном порядке санитарно-гельминтологические исследования объектов окружающей среды в детских организованных коллективах и в очагах гельминтозов;
2) обеспечить обследование контактных в очагах контагиозных гельминтозов и контрольное обследование инвазированных лиц после их лечения;
3) по согласованию с департаментами (управлениями) государственного санитарно-эпидемиологического надзора проводить контроль эффективности выявления больных контагиозными гельминтозами в клинико-диагностических лабораториях.

6. Руководителям департаментов (управлений) образования областей, городов Астана, Алматы (по согласованию):
1) оказывать организационную помощь медицинским работникам в проведении массового обследования на контагиозные гельминтозы и проведении комплекса санитарно-противоэпидемических (профилактических) мероприятий;
2) организовать проведение для детей и их родителей санитарно-просветительной работы по профилактике контагиозных гельминтозов с привлечением медицинских работников;
3) усилить гигиеническое воспитание и привитие детям правил личной гигиены на уроках валеологии, самопознания, биологии и других занятиях;
4) обеспечить организации образования мягким и твердым уборочным инвентарем, моющими и дезинфицирующими средствами, разрешенными к применению в Республике Казахстан;
5) институтам усовершенствования врачей и повышения квалификации руководящих и научно-педагогических кадров организаций образования предусмотреть в программах обучения специалистов всех профилей достаточное количество часов по профилактике контагиозных гельминтозов.

7. Республиканскому государственному казенному предприятию "Национальный центр проблем формирования здорового образа жизни" Министерства здравоохранения Республики Казахстан обеспечить разработку и выпуск санитарно-просветительных материалов для населения по профилактике контагиозных гельминтозов.

8. Комитету государственного санитарно-эпидемиологического надзора Министерства здравоохранения Республики Казахстан (Байсеркин Б.С.) направить настоящий приказ на государственную регистрацию в Министерство юстиции Республики Казахстан.

9. Департаменту организационно-правовой работы Министерства здравоохранения Республики Казахстан (Акрачкова Д.В.) после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан направить его на официальное опубликование.

10. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на вице-министра здравоохранения, Главного государственного санитарного врача Республики Казахстан Белоног А.А., вице-министра образования и науки Республики Казахстан Айсину М.А.

11. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней с момента его первого официального опубликования.

"Согласован"
И.о. Министра Министр
здравоохранения образования и науки
Республики Казахстан Республики Казахстан

Утверждены приказом
и.о. Министра здравоохранения
Республики Казахстан
от 27 декабря 2005 года N 645

Санитарно-эпидемиологические правила и нормы
"Санитарно-эпидемиологические требования к условиям
медицинского обеспечения при контагиозных гельминтозах"

1. Общие положения

1. Санитарно-эпидемиологические правила и нормы "Санитарно-эпидемиологические требования к условиям медицинского обеспечения при контагиозных гельминтозах" (далее - Санитарные правила) устанавливают требования к организации и проведению санитарно-противоэпидемических (профилактических) мероприятий, несоблюдение которых создает угрозу возникновения и распространения контагиозных гельминтозов.
2. Санитарные правила предназначены для физических и юридических лиц, независимо от форм собственности, деятельность которых связана с источниками возбудителей контагиозных гельминтозов или факторами их передачи, а также с организацией санитарно-противоэпидемических (профилактических) мероприятий против возбудителей контагиозных гельминтозов.
3. В настоящих Санитарных правилах использованы следующие термины и определения:

1) энтеробиоз, гименолепидоз - контагиозные гельминтозы, которые обладают высокой степенью контагиозности и поражающие в основном детей в организованных детских коллективах;

2) санитарно-гельминтологические исследования - исследования, проводимые для выявления яиц гельминтов.

2. Порядок выявления больных

4. Выявление больных контагиозными гельминтозами должно осуществляться медицинскими работниками всех организаций здравоохранения и образования, независимо от форм собственности и организационно-правовой формы, при обращениях за медицинской помощью, при предварительных и периодических медицинских осмотрах. Диагноз должен устанавливаться на основании лабораторных исследований.
5. Плановому обследованию на энтеробиоз подвергаются дети и персонал детских организованных коллективов и школьники младших классов (учащиеся первых-четвертых классов) - при поступлении и в дальнейшем один раз в год.
6. Обследованию на контагиозные гельминтозы подлежат:
1) дети, не посещающие организованные коллективы - один раз в год;
2) работники общественного питания и приравненные к ним лица при поступлении на работу и в дальнейшем один раз в год;
3) все амбулаторные и стационарные больные с жалобами на желудочно-кишечные расстройства или зуд в перианальной области;
4) все больные, поступающие в детские отделения стационаров, а также родители, госпитализированные с ними;
5) контактные в очагах (семьи инвазированных лиц, персонал детских организаций, лечебно-профилактических организацих и другие);
6) дети при переводе из одной детской организации в другую, вновь поступающие и не посещавшие организованный коллектив в течение одного месяца и более, в том числе детские оздоровительные лагеря;
7) спортивные группы пловцов и лица, посещающие плавательные бассейны - при поступлении и в дальнейшем один раз в год.
7. Все случаи контагиозных гельминтозов подлежат регистрации организациями здравоохранения по месту их выявления, и направляется экстренное извещение в государственные органы санитарно-эпидемиологической службы на соответствующих территориях.
8. Все случаи контагиозных гельминтозов подлежат государственному учету и ведению отчетности государственными органами и организациями санитарно-эпидемиологической службы.
9. Исследование материала на контагиозные гельминтозы должно проводиться клинико-диагностическими лабораториями медицинских организаций и паразитологическими лабораториями центров санитарно-эпидемиологической экспертизы.

3. Диагностика контагиозных гельминтозов

10. Для диагностики гименолепидоза должны применяться методы обогащения (по Калантарян, Фюллеборну, эфир-формалиновый). При гименолепидозе рекомендуется трехкратное исследование фекалий с интервалом 5-7 дней в связи с характерной для этого гельминтоза периодичностью выделения яиц (при однократном обследовании выявляются только 40-50 % больных).
11. Для диагностики энтеробиоза должен исследоваться под микроскопом материал, полученный при перианальном соскобе (методы с использованием липкой ленты и ватных тампонов, смоченных 50 % раствором глицерина или 1 % раствором питьевой соды).
12. Обследование должно производиться утром до совершения туалета или после дневного сна. В детских коллективах обследование должно производиться со второго-третьего дня недели, так как вероятность выявления инвазии при этом возрастает. Для выявления всех инвазированных острицами должны производить трехкратное обследование через 1-3 дня.

4. Организация и проведение лечения больных
контагиозными гельминтозами

13. Лечение больных контагиозными гельминтозами должно проводиться под контролем медицинских работников при соблюдении необходимого санитарно-гигиенического и противоэпидемического режима.
14. В случаях выявления в группах детских коллективов при однократном обследовании 15 % и более инвазированных острицами лиц, лечению должны подвергаться все дети этих групп и персонал.
15. При выявлении в детских коллективах единичных инвазированных острицами больных лиц, они должны быть отстранены от посещения детской организации на период лечения и на последующие три дня от начала лечения (с учетом семейных обстоятельств). Лечение пирантелом или вермоксом необходимо проводить в пятницу после предварительного инструктажа родителей.
16. При выявлении инвазированных среди стационарных больных, лечение должны проводить при изоляции в отдельную палату или карантинное отделение на период лечения до первого отрицательного результата контрольного обследования.
17. Больной гименолепидозом при выявлении в детском коллективе подлежит обязательной госпитализации и должен отстраняться от посещения коллектива на период лечения и до первого отрицательного результата контрольного обследования.
18. При выявлении контагиозных гельминтов у работников общественного питания и приравненных к ним лиц, их временно на период лечения должны переводить на другую работу, не связанную с продуктами питания до первого отрицательного результата контрольного обследования.
19. Наиболее распространенные препараты, используемые для лечения контагиозных гельминтозов приведены в приложении к настоящим Санитарным правилам.

5. Профилактика контагиозных гельминтозов

20. Профилактика контагиозных гельминтозов состоит в одновременном выполнении комплекса мероприятий, основными компонентами которых являются выявление и лечение зараженных больных и проведение санитарно-противоэпидемических (профилактических) мероприятий.
21. В дошкольных организациях образования, школ-интернатах и детских домах должны выполняться следующий комплекс мероприятий, направленные на соблюдение личной и общественной гигиены:
1) у детей должны быть индивидуальные полотенца, постельное белье, мыло и другие;
2) игрушки, должны быть изготовлены из материалов, разрешенных к применению, поддающиеся мытью, не реже одного раза в день должны мыться горячей водой с мылом, кукольную одежду стирают и проглаживают утюгом. Мягкие игрушки ежедневно должны очищаться от пыли и проветриваться на открытом воздухе или облучаться бактерицидными лампами с расстояния не менее 25 сантиметров в течение 30 минут;
3) постельные принадлежности и уборочный инвентарь должны иметь маркировку;
4) зубные щетки и посуда для полоскания рта должны быть индивидуальными и храниться в открытых ячейках в помещении, изолированном от санитарного блока;
5) пользование индивидуальными горшками должно производится под наблюдением обслуживающего персонала. Горшки после употребления должны промываться горячей водой (температура не ниже 60 ⁰ С), желательно кипятком. Унитазы, ванны, ручки дверей, пол, краны, панели, должны ежедневно мыться горячей водой с применением моющих средств, разрешенных к применению;
6) обслуживающий персонал должен мыть руки и менять халаты после уборки помещений и обработки горшков;
7) песок в песочницах должен заменяться один раз в месяц и закрываться щитами;
8) в спортивных залах должно проводиться сквозное проветривание, ежедневная влажная уборка и мытье спортивного инвентаря;
9) должны соблюдаться санитарно-эпидемиологические требования в бассейнах. Больные дети в период лечения в бассейн не должны допускаться.
22. Специалистами санитарно-эпидемиологической службы, медицинскими работниками детских амбулаторно-поликлинических организаций и старшими воспитателями дошкольных организаций образования ежегодно один раз в квартал должна проводиться оценка гигиенического воспитания детей, критериями которого являются:
1) знание вреда, наносимого гельминтами и путей заражения;
2) знание детьми элементарных гигиенических навыков (мытье рук перед едой и после посещения туалета, чистота одежды и тела, устранение вредных привычек);
3) участие детей в поддержании гигиенического режима;
4) осознанное и гигиенически грамотное выполнение персоналом мероприятий по оздоровлению коллектива;
5) уровень пораженности коллектива гименолепидозом и энтеробиозом и степень загрязнения внешней среды яйцами этих гельминтов.

6. Санитарно-противоэпидемические (профилактические) мероприятия

23. Государственными органами санитарно-эпидемиологической службы на соответствующих территориях должно осуществляться контроль за своевременностью обследования лиц, подлежащих обследованию на контагиозные гельминтозы с подачей экстренных извещений при выявлении, их лечения и диспансерного наблюдения.
24. При эпидемиологическом обследовании очага контагиозных гельминтозов должны проводиться копроовоскопические обследование контактных лиц.
25. Санитарно-просветительная работа должна проводиться в домашних очагах контагиозных гельминтозов, в организациях образования, поликлиниках, стационарах и является обязательным компонентом организации борьбы с контагиозными гельминтозами.
26. В организациях образования вопросы борьбы с гельминтозами должны обсуждаться на педагогических советах и родительских советах; выделяться специальные часы в учебных планах на соответствующих уроках, проведению тематических диктантов, контрольных опросов и наблюдений за усвоением детьми навыков личной гигиены, организации стендов, уголков здоровья.

7. Дезинфекционные мероприятия

27. Дезинфекционные мероприятия (текущая дезинфекция) должны проводиться в организованных коллективах работниками этих организации, в домашних очагах - членами семьи во время лечения и в течение трех дней после лечения.
28. Влажная уборка помещения должна проводиться с применением мыльно-содового раствора с последующим кипячением уборочного материала - два раза в день.
29. Ковры, мягкие игрушки должны проветриваться на открытом воздухе, облучаться бактерицидными лампами с расстояния не менее 25 сантиметра в течение 30 минут.
30. Постельные принадлежности, белье должны проглаживаться горячим утюгом и матрацы, подушки должны обрабатываться пылесосом.
31. На ночь и утром после сна больных энтеробиозом необходимо подмыть теплой водой (промежность, бедра, ягодицы) с мылом или принять душ. Особенно тщательно должны вымыть руки.
32. Нательное и постельное белье ежедневно в течение месяца должны менять или проглаживать горячим утюгом. Ежедневно должны производить смену индивидуального полотенца каждого ребенка или приносить разовые салфетки. Родители ежедневно должны приносить запасные трусики для смены после дневного сна.
33. Больным энтеробиозом необходимо на ночь надевать плотные трусики с резинками на бедрах, а в перианальную область должны закладывать ватный тампон с вазелином, детским кремом или растительным маслом, утром тампон должны удалить и обдать кипятком.
34. Игрушки, поддающиеся мытью, должны вымыть горячей водой с мылом (температура воды не ниже 60 ⁰ С), кукольную одежду выстирать и прогладить горячим утюгом.
35. Горшки и унитазы должны обрабатываться кипятком. Ручки дверей, краны, раковины, мыльницы, вешалки для полотенец, панели, перегородки, ванны, все кастрюли, ведра, тазы должны вымыть горячей водой с примененением моющих средств. После генеральной уборки помещений обслуживающий персонал должен сменить специальную одежду, вымыть руки.
36. Песок в песочницах должны заменить или обработать крутым кипятком. Провести генеральную уборку навесов и территории групповых площадок.

8. Диспансеризация

37. Все больные гименолепидозом должны состоять на учете в медицинских организациях.
38. Излеченными можно считать тех лиц, у которых в течение 6 месяцев после окончания лечения в контрольных анализах фекалий (первые два месяца каждые 2 недели, далее ежемесячно) не обнаруживаются яйца карликового цепня.
39. При упорных случаях гименолепидоза, к которому относятся все случаи неполного эффекта после трех и более курсов лечения, срок наблюдения увеличивается до 12 месяцев, а число контрольных обследований - до 8-10 (6 анализов в течение первого полугодия, остальные - в течение второго).
40. Наблюдение за переболевшими энтеробиозом проводится через 10-14 дней с обязательным взятием двух анализов с интервалом 1-3 дня. Неизлеченные больные должны повторно подвергаться лечению, но не ранее, чем через две недели после окончания первого курса лечения. Наблюдение продлить на один месяц.

9. Организация эпидемиологического обследования

41. Целью эпидемиологического обследования является выявление условий, способствующих появлению контагиозных гельминтозов, раннее выявление источников инвазии и проведение комплекса противогельминтозных мероприятий для ликвидации заболеваемости.
42. В дошкольных организациях образования, в школах, интернатах, на объектах общественного питания и приравненных к ним эпидемиологическое обследование проводится:
1) при выявлении каждого случая гименолепидоза;
2) после каждого планового лабораторного обследования, если выявляются случаи энтеробиоза с последующим контролем данных предложений и эффективности проведенных противоэпидемических мероприятий.
43. В домашних очагах эпидемиологическое обследование проводится:
1) при заболевании детей гименолепидозом, посещающих дошкольные и общеобразовательные организации образования;
2) при заболевании гименолепидозом и энтеробиозом работников общественного питания, пищевых предприятий и лиц к ним приравненных.
44. При росте заболеваемости гименолепидозом должны проводиться 100 % обследование очага для установления путей и факторов передачи. В остальных случаях необходимость обследования домашних очагов должна определяться врачом-паразитологом (эпидемиологом) с учетом эпидемиологической ситуации.
45. Обследование контактных лиц должно проводиться в лабораториях государственных организаций, осуществляющих санитарно-эпидемиологическую экспертизу.

10. Санитарно-гельминтологические исследования

46. Для эффективного и достоверного контроля за санитарным состоянием внешней среды и изучения факторов и путей передачи гельминтов должны проводиться санитарно-гелминтологические исследования, в том числе исследования смывов и пыли.
47. В целях контроля санитарного состояния детской организации должны подвергать анализу только те предметы, где можно обнаружить яйца остриц (постельное и нательное белье, руки детей, игрушки, ручки дверей, барашки кранов, мебель и другие).
48. В каждой обследуемой организации должны брать не менее 10-15 смывов в одной группе или классе.
49. Во всех дошкольных организациях образования смывы должны брать не менее двух раз в год, а по эпидемиологическим показаниям и чаще. Анализы должны проводить до и после проведения оздоровительных мероприятий с целью оценки эффективности профилактической работы, качества санитарно-дезинфекционного режима.
50. Смывы должны брать с площади 0,5 квадратный метр (можно объединить в одной пробе смывы с нескольких однотипных предметов) ватными тампонами, покрытыми капроновой тканью и предварительно увлажненными в 10-20 % растворе глицерина или 2 % растворе гидрокарбоната натрия (пищевой соде). Тампоном тщательно должны смывать с поверхности исследуемого предмета пыль и грязь, должны помещать в пробирку с тем же раствором и доставлять в лабораторию. Затем тампоны должны отжимать об стенки пробирки, жидкость центрифугировать, осадок исследовать под микроскопом.
51. Исследование пыли с помощью камеры Каледина.
Для этой цели должны использовать пылесос любой конструкции, где на патрубок пылесоса насаживается камера Каледина. На одну сторону предметного стекла должны наносить тонкий слой 50 % водного раствора глицерина в виде полосы шириной 1-1,5 сантиметр и длиной 4-5 сантиметр. Стекло должны вставлять в камеру так, чтобы смазанная глицерином поверхность была обращена к всасывающей щели камеры. Затем камеру должны закрывать крышкой и обращая ее щелью к исследуемому предмету, производить сбор пыли. На одну пробу должны собирать пыль с поверхности площадью до 0,25 квадратный метр в течение 10-20 секунд. Чем выше запыленность, тем меньше времени должно уходить на сбор пыли, иначе препарат будет очень плотным. Чтобы результаты различных проб можно было сравнить между собой, должны принять за стандарт время исследования на одну пробу. Если на такой стандарт ушло 10 секунд, то в случае, если на какую-либо пробу ушло 5 секунд, обнаруженное число яиц умножают на 2. После выключения пылесоса стекло должны извлекать, пылевую дорожку микроскопируют. Если пылевая дорожка слишком густая, ее разводят раствором глицерина или переносят на несколько предметных стекол.
52. Помимо смывов и пыли с предметов в группах и классах на наличие яиц остриц исследуется песок или почва на всех игровых площадках, вода в плавательных и плескательных бассейнах, смывы с предметов из помещений общего пользования (спортивный и музыкальный зал), смывы в складских помещениях пищеблоков для овощей.
53. Для исследование пыли используется широкая полиэтиленовая лента с липким слоем. Пленка эффективнее смывов в 2 раза, пылесоса - в 6 раз. С помощью пылесоса яйца обнаруживаются на предметах при уровне пораженности детей острицами 4 %, липкой лентой - не менее 10 %, методом смыва тампоном - не менее 15 %.

Приложение к
санитарно-эпидемиологическим
правилам и нормам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к условиям медицинского
обеспечения при контагиозных
гельминтозах"

Наиболее распространенные препараты, используемые
для лечения контагиозных гельминтозов

Лекарстве- нные препараты	пути введе- ния	Дозы	Контроль за резуль- татом лечения	Побочные действия
1	2	3	4	5
ЭНТЕРОБИОЗ
Пирантель (комбантрин)	перо- рально	Суточная доза (она же разовая) 1-2 года - 125 мг 2-6 лет - 250 мг 6-12 лет - 500 мг Взрослым: по 10 миллиграмм на 1 килограмм массы тела в один прием. Таблетку разжевать	через 10-14 дней с обязате- льным взятием 2 анали- зов с интерва- лом 1-3 дня	Кратковременная тошнота, иногда рвота, жидкий стул. Противопока- зания: беременность
Вермокс (мебендазол)	-//-	До 3-х лет - 0,025 грамм (далее - г.) 3-6 лет - 0,05 г. с 7 лет и взрослым - 0,1 г. Таблетку разжевать	-//-	Боли в животе, понос. Противопоказан: женщинам во время беремен- ности, грудном вскармливании, детям до 2-х лет
Пиперазин	-//-	Разовые дозы препарата: До 1 года - 0,2 г.; 2-3 г. - 0,3 г.; 4-6 лет - 0,5 г.; 7-9 лет - 0,75 г.; 10-14 лет - 1,0 г.; 15 лет и старше - 1,5-2,0 г. Курс лечения из 2-х пятидневных циклов с интервалом 7 дней. При упорной инвазии назначается третий цикл.	-//-	Противопо- казания: органические заболевания центральной нервной системы, органические заболевания печени, почек
Пирвиний памоат (ванкин)	-//-	Суточная доза (она же разовая) - 5 миллиграмм на один кило- грамм веса тела	-//-	Крайне редко боли в животе, рвота. Противопока- зания: гастриты и язвенная болезнь в период обострения, заболевания почек и печени с выраженными нарушениями функций.
Эмбовин	перо- рально	Детям до 6 лет - суспензии 1 чайная ложка (2 таблетки), от 6 до 12 лет 2 чайные ложки (6 таблеток), взрослым - 3 чайные ложки (6 таблеток) через 1 час после еды. Назначается при полиинвазиях.	-//-	Побочные действия как при пирантеле.
Зентел (альбен- дозол)		Обычная доза: одна таблетка один раз в день, до 3 дней для взрослых, для детей 1 / 2 таблетки один раз в день. Дети до 2 лет - 0,4 грамм однократно, при необходимости повторяют через 3 недели.		Гиперчувстви- тельность (аллергия), беременность (по назначению врача), детский возраст (до 2 лет). С осторожностью при заболева- ниях костно- мозгового кроветворения, печеночной недостаточно- сти, циррозе печени, патологии сетчатки глаза
ГИМЕНОЛЕПИДОЗ
Фенасал (йомезан, никлозамид)	-//-	1. Схема 1: Разовая доза препарата: до 1 года - 0,15 г.; 2-5 лет - 0,25 г.; 6-12 лет - 0,4 г.; с 13 лет и взрослым - 0,75 г. Курс состоит из двух дневных циклов с интервалом между ними 4 дня. Суточная доза феносала делится на 4 равные разовые дозы. Препарат дают в 10, 12, 14 и 16 часов, а прием пищи - в 8, 13 и 18 часов. Последующие курсы назнача- ются сразу же после выяления рецидивов. Схема 2: 5-7 двухдневных циклов с интервалом между ними по 5 дней. Во все дни лечения препарат назначают однократно в следующих суточных дозах (разовых): до 3-х лет - 0,5 г.; 3-5 лет - 1,0 г.; 6-8 лет - 1,5 г.; 9-11 - 1,5-2,0 г.; с 12 лет и взрослым - 2,0 г.	Первое обследо- вание через 15 дней после оконча- ния лечения, последу- ющие - ежеме- сячно до 6 конт- рольных анализов в тече- ние 6 месяцев. При упорных случаях срок наблюде- ния увеличи- вается до 1-1,5 лет.	Противо- показаний нет
Феносал с трихлофеном	перо- рально	Разовые дозы трихлорфена: 2-5 лет - 0,025; 6-12 лет - 0,05; 13-16 лет и старше - 0,1. Смесь феносала и трихлорфена готовят непосред- ственно перед лечением. Курс лечения состоит из двух четырех- дневных циклов с интервалом 4 дня.	-//-

ПРИМЕЧАНИЕ:

1. Эффективность специфического лечения значительно возрастает при сочетании с профилактикой повторных заражений.
2. В детских коллективах с высокой заболеваемостью энтеробиозом, где вероятность реинвазии особенно велика, максимальный эффект достигается применением следующей методики лечения:
Первый цикл - комбантрин в дозе 5 мг/кг массы тела, последующие 3 двухдневных цикла - пиперазин в возрастной дозе с интервалами 12-14 дней.
3. Схема 1 рекомендуется для лечения больных гименолепидозом в стационарах и лечения больных с рецидивами.
4. Феносал в таблетках заливают водой. Порошкообразный феносал вместе с сахарной пудрой (в соотношении 1:1) перед употреблением тщательно размешивают в 1-2 столовых ложках горячей воды, теплой водой доводят объем раствора до 2-4 столовых ложек (30-60 мл.). Вместо сахарной пудры можно использовать сироп шиповника (1/2 чайной ложки).
5. При наличии сопутствующих инвазий (энтеробиоз, лямблиоз и др.) лечению этих заболеваний должна предшествовать дегельментизация в связи с гименолепидозом, что значительно повышает ее эффективность.
6. На эффективность лечения гименолепидозом оказывает влияние патогенетическая терапия:
1) лицам, склонным к аллергическим реакциям, а также при наличии последних, в период лечения проводится и десенсибилизирующая терапия (глюконат кальция, хлористый кальций, тавегил, супрастин, димедрол и др.) в возрастных дозах;
2) на весь период проведения курса лечения феносалом во время еды назначают препараты ферментов желудочно-кишечного тракта, особеннно при сопутствующем гастрите, гастроэнтерите, энтерокалите (панзинорм-форте, фестал, ацидин-пепсин, желудочный сок натуральный или искусственный, трипсин) или желчные соли (аллохол, холензим, хологон и др.) в возрастных дозировках;
3) при дисбактериозе назначают курс лечения колибактерином (по 2-3 дозы 2 раза в день в течение 1-3 мес.), бифидум-бактерином (по 1-2 дозы 2 раза в день в течение 1-3 мес.) или бификолом (детям от 6 мес. до 1 года - до 5 доз в день, старше года и взрослым - 5-10 доз в день в один или два приема; продолжительность лечения от 14 до 60 дней в зависимости от длительности заболевания и тяжести желудочно-кишечных симптомов);
4) в качестве общеукрепляющего и противовоспалительного средства назначают отвар травы зверобоя, который обладает также и слабым антигельминтным действием при гименолепидозе (одну столовую ложку травы заливают стаканом горячей воды и кипятят 10 минут, затем остужают и процеживают; детям до 6 лет назначают по 2 столовых ложки, а 6 лет и старше - 3-4 столовых ложки отвара 3 раза в день за полчаса до еды в течение 2-3 месяцев);
5) в целях предупреждения внутрикишечной аутосуперинвазии назначают витамины А и Д, поливитамины во время лечения, между циклами.