Мемлекеттік орман қоры учаскелерінде селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілерді анықтау, құру, аттестаттау және есепке алу ережесін бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің м.а. 2010 жылғы 24 желтоқсандағы № 784 Бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2011 жылы 25 қаңтарда N 6750 тіркелді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2012 жылғы 17 қаңтардағы № 10-1/18 бұйрығымен

Ескерту. Бұйрықтың күші жойылды - ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің 2012.01.17 № 10-1/18 (қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Қазақстан Республикасы Орман кодексінің 77-бабын іске асыру мақсатында, БҰЙЫРАМЫН:
1. Қоса беріліп отырған Мемлекеттік орман қоры учаскелерінде селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілерді анықтау, құру, аттестаттау және есепке алу ережесі бекітілсін.
2. "Мемлекеттік орман қоры учаскелерінде селекциялық-тұқым өсіру мақсатындағы объектілерді анықтау, құру, аттестаттау және есепке алу ережесін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Орман және аңшылық шаруашылығы комитеті төрағасының 2007 жылғы 30 қаңтардағы № 39 (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 4561 тіркелген, 2007 жылғы 7 қыркүйектегі "Заң газетінде" № 137 (1166) жарияланған) бұйрығының күші жойылды деп танылсын.
3. Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Табиғат ресурстарын пайдалану стратегиясы департаменті (Ж.Ы. Омаров) заңнамада белгіленген тәртіппен осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін қамтамасыз етсін.
4. Осы бұйрық алғаш рет ресми жарияланған күнінен кейін он күнтізбелік күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Министрдің м.а. Е. Аман

Қазақстан Республикасы
Ауыл шаруашылығы министрінің м.а.
2010 жылғы 24 желтоқсандағы
№ 784 бұйрығымен бекітілген

Мемлекеттік орман қоры учаскелерінде селекциялық-тұқым
шаруашылығы мақсатындағы объектілерді анықтау, құру,
аттестациялау және есепке алу ережесі

1. Негізгі ережелер

1. Мемлекеттік орман қоры учаскелерінде селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілерді анықтау, құру, аттестациялау және есепке алу ережесі (бұдан әрі – Ереже) Қазақстан Республикасы Орман Кодексінің 77-бабына сәйкес әзірленді және мемлекеттік орман қоры учаскелерінде тұрақты орман тұқымдары базасының объектілерін анықтау, құру, аттестациялау және есепке алу жөніндегі іс-шараларды жүргізу тәртібін айқындайды.
2. Осы Ережеде пайдаланылатын негізгі ұғымдар:
1) климатқа бейімдеу – таралымның ортаның жаңа жағдайларына бейімделуі табиғи немесе жасанды сұрыптау негізінде генетикалық ілгерілеушіліктің нәтижесінде болатын өсімдіктерді жерсіндіру нысандарының бірі;
2) мұрағаттық-аналық плантациялар – көбейтудің вегетативтік тәсілдерін қолдану негізінде сұрыптап алынған ағаш тұқымдарының құндынысандарының генетикалық қорын сақтау мақсатында құрылатын плантациялар;
3) орман бонитеті – орман өнімділігінің көрсеткіші. Өсіп-өну жағдайларына байланысты және басты тұқым ағаштарының орташа биіктігі мен орташа жасы бойынша айқындалады;
4) плантацияларды оқшаулау – орман тұқымдары плантацияларының негізінен табиғи екпелерден қажетсіз тозаңмен тозаңдану процесіне жол бермейтін жағдайлар;
5) клон - вегетативтік көбейту жолымен бір бастапқы дарақтан алынған барлық ұрпақтардың жиынтығы;
6) орман тұқымдары плантациялары (бұдан әрі – ОТП) - құнды мұрагерлік қасиеттері бар тұқымдар алуға арналған екпелер селекциясының әртүрлі әдістерін қолдану негізінде жасанды жолмен құрылатын плантациялар;
7) вегетативтік жолмен отырғызылған ОТП – вегетативтік жолмен алынған материалды пайдаланып отырғызылатын ОТП;
8) екінші реттің (ұрпақтың) ОТП-сы – комбинациялық қабілеті тексерілген бастапқы материалды пайдалану негізінде құрылатын ОТП;
9) клондық ОТП – артықшылығы бар немесе элиталық ағаштардың вегетативтік ұрпағын (клондарын) пайдаланып құрылатын ОТП;
10) бірінші реттің (ұрпақтың) ОТП-сы – отырғызу кезінде бастапқы материал ретінде фенотиптік белгілері бойынша сұрыптап алынған аналықтар (артықшылығы бар ағаштар) пайдаланылатын ОТП;
11) тұқым сеуіп өсірілген ОТП – отырғызу кезінде аналықтардың бақыланатын тозаңдануынан немесе еркін тозаңданудан алынған себілетін тұқымдар пайдаланылатын плантациялар;
12) тұрақты орман тұқымдары учаскелері (ТОТУ) – ұзақ уақыт бойына қалыпты және жақсартылған тұқымдар алу үшін арнайы қалыптастырылған аналық екпелер. ТОТУ шығу тегі табиғи (жасанды сирек) аса шығымды жоғары сапалы екпелерде отырғызылады;
13) интродуценттер – олар бұдан бұрын өсіп-өнбеген орман өсіру ауданына өсірілген өсімдіктер.
3. Тұрақты орман тұқымдары базасын құруды ормандарды молықтыру және орман өсіру үшін тұқымдар мен көшет материалы жөніндегі қажеттілікке сәйкес орман селекциясы мен тұқым шаруашылығы саласындағы саласындағы маманданған ұйымдар (бұдан әрі – маманданған ұйым) жүзеге асырады.
4. Селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілерді анықтау мен құруға арналған өлшемдер орман өсетін аймаққа, орманның өсу жағдайларының тұрпатына, орман өсімдіктерінің жекелеген түрлерінің биологиялық ерекшеліктеріне, олардың жасы мен жай-күйіне, сондай-ақ оларды анықтау мен құру мақсаттарына байланысты.
5. Селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілерді қалыптастыру, мемлекеттік орман қоры учаскелерінде оларды пайдалану режимі осы салада маманданатын орман орналастыру, жобалау-іздестіру және ғылыми ұйымдар әзірлеген, мемлекеттік экологиялық сараптамадан өткен жобалармен айқындалады. Осы жобаларды іске асыруды мемлекеттік орман иеленушілер жүзеге асырады.

2. Орман тұқымдары плантациялары

6. ОТП үш санатқа: бірінші реттегі, генетикалық құндылығы жоғары және екінші реттегі ОТП-ға бөлінеді.
7. Бастапқы материалды көбейту тәсілі бойынша ОТП вегетативтік жолмен отырғызылған (клондық), оның ішінде артықшылығы бар ағаштардың түйнектерін жас шыбықтарға телу арқылы алынатын телімдік және аналық ағаштардың тамырланған бөліктерін отырғызу арқылы алынатын өз тамыры бар ОТП және тұқым сеуіп өсірілген (тұқымдастар) немесе артықшылығы бар ағаштардың тұқымынан өсірілген екпелер (қалемшелер) отырғызу арқылы немесе осы ағаштардың тұқымын себу арқылы құрылатын ОТП болып бөлінеді.
8. ОТП отырғызу тәсілін таңдау жобаларда ағаш тұқымының биологиялық ерекшеліктеріне, орманның өсу жағдайларына және өңірдегі орман шаруашылығын жүргізудің қарқындылығына сәйкес айқындалады.
9. Селекция мақсаттарын басшылыққа ала отырып, бірінші реттегі ОТП-да бір немесе бірнеше селекцияланатын белгілері бойынша іріктеп алынған артықшылығы бар ағаштардың ұрпағы топтастырылады.
10. ОТП-да осы орман тұқымдары ауданының бір немесе бірнеше таралымдарының артықшылықтары бар ағаштарының ұрпағы шоғырландырылады. Тұқымдарды пайдалану өңірін кеңейту мақсатында көршілес орман тұқымдары аудандарының артықшылықтары бар ағаштарының ұрпақтарымен, ал интродуценттер үшін – көршілес орман өсетін аудандардың артықшылықтары бар ағаштарының ұрпақтарымен ОТП құрылады.
11. Бұл жеміс беруін күшейтуге және тұқымдардың пісуін жақсартуға жәрдемдесетін болса, орман тұқымын аудандастыруды кеңейту мақсатында табиғи таралу аймағынан тыс жерлерде ОТП құру үшін клондардың (тұқымдастардың) орнын ауыстыру жүзеге асырылады. Осындай ОТП тұқымдары бастапқы артықшылығы бар ағаштар өскен аудан үшін орман тұқымдарын аудандастыруға сәйкес пайдаланылады.
12. Тау жағдайларында ОТП биіктік белдеулері немесе таралымдары, артықшылығы бар ағаштар өсетін жерлер бойынша немесе артықшылығы бар ағаштар өсетін жерлермен салыстырғанда биіктігі шамалы жерлерде отырғызылады.
13. ОТП-да орналастыру үшін ағаштар іріктеп алу осы ағаштар өсетін жерлердің жағдайлары тұрпаттарын немесе тұрпаттары топтарын ескере отырып өткізеді. Фенологиялық бейнесі байқалатын ағаш тұқымдары үшін (қарағай, шырша, қайың, сексеуіл) ОТП отырғызу ерте және кеш қалыптасатын бейнелерімен бөлек жүзеге асырылады.
14. ОТП-дағы артықшылығы бар ағаштар клондарының өкілдігі тұқымдық ұрпақта табиғи таралымдардың генотиптік сан алуандығын сақтауды, түр ішіндегі будандастыруды барынша азайтуды жәнеселекцияланатын нышандардың барынша байқалуын қамтамасыз етеді, бұл үшін ОТП-да кемінде 25 (жиырма бес) артықшылығы бар ағаштың ұрпағы болады.
15. ОТП-ны блоктармен (танаптармен) құру кезінде артықшылығы бар ағаштар ұрпақтарының көрсетілген саны үш жапсарлас блокта (танапта) ғана болады.
Өзіне тән комбинациялық қабілеті бар артықшылығы бар ағаштардың өкілдерінен ОТП құру кезінде клондар саны таңдап алынған артықшылығы бар ағаштардың санымен шектеледі.
ОТП құру кезінде жерсіндірілген түрлер үшін клондар саны орман өсімдіктерінің әрбір түрі бойынша айқындалады.
16. ОТП-да артықшылығы бар ағаштардың ұрпағы өздігінен тозаңдануды шектеу мақсатында бір клон өсімдіктерінің кеңістікте оқшаулануын қамтамасыз ететін жүйелі түрде қайталанып отыратын (жүйелі) немесе рендомизирленген (кездейсоқ) орын ауыстыру принциптеріне негізделген схемалар бойынша орналастырылады.
17. Бірінші реттегі ОТП құру жобаларын әзірлеу кезінде мыналар ескеріледі:
1) учаскелерді машиналар мен механизмдерді пайдалануға болатын аңызақ желден қорғалған және қатты аяз соқпайтын айтарлықтай тегіс рельефті жерлерде орналасқан өнімділігі бонитеттің 1 (бірінші)-2 (екінші) сыныптарынан төмен емес орман өсімдіктерінің нақты түрлерін өсірудің орман өсіру-биологиялық талаптарына сәйкес келетін орман өсіру шарттары бойынша таңдайды;
2) плантацияның жерсіндіру алқабы 5 (бес) гектардан кем болмауға тиіс, учаскенің бұдан кем алқабы орман өсімдіктерінің нақты түрлерінің тұқымдарына шектеулі қажеттілік болған жағдайда қабылданады;
3) екі және одан да көп вегетациялық кезең ішінде ОТП құру кезінде оның алқабын танаптар (блоктар) бойынша бөледі және игереді;
4) қажетсіз тозаңның ұшып келуін шектеу үшін ОТП құруға арналған учаске басқа түрлер екпелерінің арасына орналастырылады. Егер бұл мүмкін болмаса, зиянкестер мен саңырауқұлақ ауруларының аралық қожайындары болып табылмайтын ағаштардың жылдам өсетін ұшарбасы қалың ағаштарының 5 (бес)-10 (он) қатарынан тұратын қорғаныштық сүзгіш жолақтар құрылады.
Сүзгіш жолақтар ОТП құру кезінде кемшілігі бар ағаштар кемінде 300 (үш жүз) метрге аластатылған артықшылығы бар ағаштарды қорғауды көздемейді.
18. Жақын маңда артықшылығы бар ағаштар болмаған жағдайда ОТП үшін учаскелер сол түрдің жақын маңдағы қалың қалыпты екпелеріне қатысты жел соқпайтын жағынан отырғызады.
19. Клонды ОТП құрудың негізгі тәсілі мемлекеттік стандарттардың талаптарына сәйкес келетін тамыр жүйесі жабық қалемшелер отырғызу болып табылады. Қысқа мерзімде ОТП құру үшін оларды отырғызу түйнектерді телітуші дақылдарға телу арқылы жүзеге асырылады. Оңай тамыр жаятын түрлердің плантациялары қалемшелер егу арқылы жүргізіледі.
20. Телітуші дақылдарды екпелер (қалемшелер) отырғызып, өсімдіктердің ірі жемісті түрлерін (сексеуіл) тұқымдар сеуіп алады. Телітуші дақылдарды өсіру үшін орман тұқымдары ауданы шегінде артықшылығы бар ағаштардан дайындалған телітуші дақыл сияқты сол түрдің және фенологиялық қалыптың жақсартылған тұқымдарын пайдаланады. Жерсіндірілген түрлердің ОТП-сын отырғызғанда будандастыру кезінде осы түрлердің үйлесімділігі және осы іс-шараларды өткізудің шаруашылық және биологиялық қажеттілігі анықталғаннан кейін телітуші дақыл ретінде басқа түрдің өсімдіктері пайдаланылады.
21. Артықшылығы бар ағаштардың вегетативтік ұрпақтарын жаппай көбейту мақсатында аналық плантациялар құрады.
Аналық плантацияларды клонды ОТП-да және селекциялық отырғызу материалын өсіруге маманданған питомниктерде отырғызады. Аналық плантацияларды құруды клонды ОТП-ның алғашқы танаптарын (блоктарын) отырғызумен бір мезгілде немесе ол басталғанға дейін бастайды. Аналық плантацияның алқабын және оны пайдалану мерзімдерін қалемшелер және ОТП-да вегетативтік көбейтуге жататын артықшылығы бар ағаштардың қажетті мөлшері жөніндегі қажеттілікті басшылыққа ала отырып айқындайды.
Отырғызу аяқталғаннан кейін әрбір аналық плантацияға клондарды нақты орналастыру схемасын жасайды. Оларда қалемшелер дайындауды ағаштардың 4 (төрт)-5 (бес) жасында бастайды.
22. Тұқымдас ОТП құру үшін тұқым дайындауды тікелей бұдан бұрын құрылған ОТП-да артықшылығы бар (элиталық) ағаштардан немесе олардың клондарынан жүргізеді. Питомниктің тұқым себілетін және мектеп бөлімшелерінде таңдап алынған ағаштардың ұрпағын тұқымдастары бойынша бөлек өсіреді. Өсірілген екпелер мен қалемшелер арасынан ОТП отырғызу үшін осы тұқымдастан биіктігі, сапасы және төзімділігі бойынша таңдаулыларын іріктеп алады.
23. ОТП отырғызу кезінде топырақ пен ағаштарға күтім жасау, бүрлер (жемістер, тұқымдар) дайындау кезінде машиналар мен механизмдердің емін-еркін өтуін қамтамасыз ететін қатарлар мен қатараралықтардағы өсімдіктер арасындағы қашықтық алынады. Орман өсу жағдайларына, орман өсімдіктерінің биологиялық ерекшеліктеріне және ОТП отырғызудың таңдап алынған тәсіліне байланысты қатарлардағы отырғызу орындарының арасындағы қашықтық 5 (бес) метрден 8 (cегіз) метрге дейінгі, қатараралықтарда – 7 (жеті) метрден 10 (он) метрге дейінгі аралықты құрайды.
24. ОТП үшін генетикалық құндылығы жоғары және екінші реттегі ағаштар таңдауды клондардың селекцияланатын нышандары бойынша комбинациялық қабілетін және олардың репродуктивтік қабілетін қамтитын тұқымдық және вегетативтік ұрпақтарды кешенді бағалау нәтижелері бойынша жүргізеді.
25. Селекцияның мақсаттарына, пайдаланылатын аналық ағаштардың генетикалық қасиеттері мен санына байланысты генетикалық құндылығы жоғары және екінші реттегі ОТП мынадай көп клонды, клондар саны шектеулі және бір клонды ОТП болып құрылады:
1) көп клонды ОТП-да жоғары ортақ комбинациялық қабілетке (бұдан әрі – ОКҚ) ие ұрпақтар өседі. Осы санаттағы ОТП-ның клондық құрамын қалыптастыру және клондарды ауыстыру схемаларын таңдау кезінде клондар мұрағаттары мен бірінші реттегі ОТП-дағы артықшылығы бар ағаштардың клондық ұрпақтарын зерттеу кезінде анықталған олардың генеративтік даму ерекшеліктерін ескереді. Қайшылап тозаңдануды қамтамасыз ететін молынан және орташа гүлденетін аналық тұрпаттағы клондарға артықшылық беріледі. ОТП-да тозаңдандырушылар ретінде өміршеңдігі жоғары тозаңның еркек тұрпатты клондары енгізіледі.
2) клондар саны шектеулі ОТП өзіне тән жоғары комбинациялық қабілетімен (ЖКҚ) сипатталатын ағаштардың шамалы (әдетте, екеу) санын пайдалану негізінде құрылады. Осындай ОТП отырғызу үшін міндетті талап клондардың бір мезгілде гүлденуі болып табылады. Осы санаттағы ОТП-да таңдап алынған клондардың артығымен барынша жақсы тозаңдануын қамтамасыз ететін схемаларды қолданады. Түраралық және алыстан түр ішіндегі будандастыру негізінде тұқым алуға арналған тұқымдық-будан плантацияларын дәл осылай құрады.
3) бір клонды ОТП-ыны жоғары ОКҚ немесе ЖКҚ-мен сипатталатын артықшылығы бар ағаштың ұрпағымен құрады. ОТП-да жоғары ОКҚ ағашы пайдаланылған кезде сол түрдің қоршаған екпелерінің тозаңымен плантацияларды емін-еркін тозаңдандыру не осы түр тозаңының қоспасымен жасанды жолмен тозаңдандыру көзделеді.
26. Жоғары ЖКҚ ағаштарының ұрпағымен құрылған ОТП-да тозаңдандыруды ЖКҚ-да сынау барысында таңдап алынған әріптестің тозаңын пайдаланып, тек жасанды жолмен жүргізеді.
ОТП-ның осы түрлері үшін орман өсу жағдайларына, орман өсімдіктері түрлерінің биологиялық ерекшеліктеріне байланысты қатарларда отырғызу орындарының арасындағы қашықтықты 7 (жеті) – 10 (он) метр, қатараралықтарда – 10 (он)-12 (он екі) метр мөлшерінде алады. Бұл орайда осы түрлердің екпелерінен қорғаныштық сүзгіш жолақтар құру немесе кеңістік бойынша оқшаулау міндетті түрде көзделеді.
Осы талап жоғары ОКҚ ағаштарының ұрпағымен құрылатын бір клонды ОТП-ға қолданылмайды.
27. Генетикалық құндылығы жоғары және екінші реттегі ОТП клондық құрамын құру принциптері орман өсу жағдайларының түрлері мен фенологиялық қалыптары бойынша, сондай-ақ оларды отырғызу технологиясы осы Ереженің 24-25-тармақтарында баяндалған талаптарға сәйкес келеді.

3. Тұрақты орман тұқымдары учаскелері

28. ТОТУ ұзақ уақыт бойы оларда орман тұқымдарын алу үшін шығымдылығы жоғары және жоғары сапалы табиғи екпелерде немесе шығу тегі белгілі орман дақылдарында құрылады.
29. ТОТУ-дың ең аз мөлшерлі алқабы – 5 (бес) гектар. Екпелердің еңіс (тау жағдайларында) немесе шоқталып өсу сипаты жағдайларында, сондай-ақ осы ағаш тұқымына қажеттілік шектеулі болған кезде ТОТУ бұдан да аз алқапта отырғызылады. Кірме жолдары бар тегіс учаске таңдап алынады.
30. ТОТУ қалыптастыру үшін қалыпты немесе шығымдылығы бонитеттің 2 (екінші) сыныбынан төмен емес неғұрлым жоғары селекциялық санаттағы орман учаскелері таңдап алынады. ТОТУ мен кемшілігі бар екпенің немесе сол тұқымның кемшілігі бар ағашының арасындағы жол берілетін қашықтық кемінде 300 (үш жүз) метр.
Екі құнды тұқым (қайың мен қарағай) бірге өсетін табиғи екпелерде ТОТУ қалыптастыру екі тұқым бойынша жүргізіледі.
31. Екпелердің сапалық құрамын жақсартуға, тұқымдық ағаштардың ұшарбасын дамытуды қамтамасыз етуге, ерте тұрақты және молынан жеміс беруге, сондай-ақ ТОТУ-да бүрлер (жемістер, тұқымдар) дайындау үшін жайлы жағдайлар туғызуға 3 (үш)-5 (бес) рет әрекет жасау арқылы біркелкі немесе дәліздік тәсілдермен өткізілетін екпелерді сирету есебінен қол жеткізіледі.
32. Орман дақылдарында ТОТУ қалыптастыру кезінде екпелерді біркелкі сирету өткізілетін тұқымдық қатарлар алдын ала бөліп алынып, дәліздік тәсіл қолданылады.
Сиретудің әрбір амалы алдында сау, биіктігі мен діңінің қалпы, ұшарбасының құрылымы мен дамуы, жеміс беру қарқындылығы бойынша жақсы тұқымдық ағаштар қаз қалпында таңдап алынады және белгіленеді.
Сиретудің бірінші және одан кейінгі амалдарында ілеспе тұқымдардың құрғақ, өспей қалған өсімдіктері, басты тұқымның жеміс бермейтін ағаштары (екінші амалдан бастап), сондай-ақ зиянкестер мен аурулар зақымдаған, механикалық жолмен бүлінген, діңі қисық, бұтақты ағаштар алып тасталады.
33. Орман өсімдіктерінің түріне және өсу орнының жағдайларына байланысты ТОТУ-дың 1 (бір) гектарына оны қалыптастырудың аяқ шенінде 150 (елу)-300 (үш жүз) тұқымдық ағаш қалдырылады.

4. Артықшылығы бар екпелер

34. Артықшылығы бар екпелер – белгілі бір орман өсу жағдайларына арналған шығымдылығы жоғары және орнықты екпелер. Артықшылығы бар екпелерді сұрыптау жеміс беру кезеңіне кірген табиғи екпелерді немесе шығу тегі белгілі тұқымнан алынған орман дақылдарын селекциялық түгендеу кезінде жүргізіледі.
35. Артықшылығы бар екпелерге алдын ала генетикалық баға беруді олардың тұқымдық ұрпақтары жастың 2 (екінші) сыныбына жеткенде жүзеге асырады. Түпкілікті баға ұрпағы басты мақсатта пайдалану үшін кесудің кемінде жарты жасына немесе нақты орман өсу аймағындағы өсімдіктердің әрбір түрі үшін қабылданған пісу жасына жеткенде айқындалады.

5. Селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы
объектілерді аттестациялау

36. Селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы бөліп алынған және құрылған объектілер аттестациялануға жатады.
Мемлекеттік орман қоры учаскелеріндегі селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілерді аттестациялауды уәкілетті органның маманданған ұйымы жүзеге асырады, оның бірінші басшысының немесе оны алмастыратын тұлғаның бұйрығымен аттестациялау комиссиялары (бұдан әрі - Комиссиялар) құрылады. Комиссияға уәкілетті органның аумақтық органдарының, облыстық атқарушы органдардың, орман иеленушілердің өкілдері енеді.
37. Маманданған ұйым аттестациялауды өткізу басталғанға дейін 10 (он) күн мерзім ішінде оның өткізілу күні және аттестациялануға жататын селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілердің орналасуы жайында Комиссия мүшелерін жазбаша хабардар етеді.
38. Комиссия маманданған ұйым өкілдерінің және мемлекеттік орман иеленуші өкілдерінің қатысуымен олардың нысаналы мақсатына сәйкес келуін қаз қалпында айқындайды.
39. Селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілерді аттестациялау осы Ереженің 1, 2, 3-қосымшаларына сәйкес нысандар бойынша селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілерді алдын ала есепке алу және іріктеу бойынша материалдар болған жағдайда жүзеге асырылады.
40. Селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілерді қаз қалпында тексеру нәтижелері бойынша Комиссияның қорытындысы осы Ережеге 4-қосымшаға сәйкес нысан бойынша Мемлекеттік орман қоры аумағындағы селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілерді тексеру нәтижелері және беру-қабылдау актісінде (бұдан әрі – акт) көрсетіледі. Комиссияның оң қорытындысы болған жағдайда Комиссия Актіге қол қойғаннан кейін үш күн мерзім ішінде селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объект аттестацияланған болып есептеледі.
41. Бөліп алынған және құрылған селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілер өздерінің нысаналы мақсатына сәйкес келмеген жағдайда Комиссия теріс қорытынды береді.
42. Акт аттестацияланған селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілерді мемлекеттік орман иеленушіге беру-қабылдау құжаты да болып табылады. Объектілерді орман иеленушіге беру актіге қол қоюмен бір мезгілде жүзеге асырылады.
43. Аттестацияланған селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілерге осы Ережеге 5, 6, 7-қосымшаларға сәйкес нысандар бойынша Паспорттар толтырылады.
Паспортқа орамдық желіге немесе басқа тұрақты бағдарларға байланыстырылған селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектінің орналасуының сызбалық жоспары қоса тіркеледі.
44. Аттестацияланған селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілерге паспорттар алты данада: біріншісі - мемлекеттік орман иеленуші үшін; екіншісі - мемлекеттік орман иеленуші қарауында болатын мемлекеттік орган үшін; үшіншісі - аумақтық орган үшін, төртіншісі – уәкілетті органның маманданған ұйымы үшін, бесіншісі - уәкілетті орган үшін және алтыншысы – маманданған ұйым үшін толтырылады.
45. Аттестацияланған селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілер жергілікті жерде арнайы белгілерімен шектеледі, оларға осы Ережеге 8-қосымшаға сәйкес нысан бойынша орман шаруашылығы таңбалары басылады.
46. Орман орналастыру материалдарында аттестацияланған селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілерді орман орналастыру материалдары орындалған масштабта кез келген көлем жағдайында бөліп алады.
Егер орман орналастыру материалдарының масштабы және аттестацияланған селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілердің көлемі объектілерді орман орналастыру материалдарына енгізуге мүмкіндік бермесе, олар таксациялық сипаттамаға белгі қойылып, шартты таңбалармен көрсетіледі.
47. Аттестацияланған селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілер осы Ереженің 9-қосымшасына сәйкес нысан бойынша жиынтық ведомосқа енгізіледі.
48. Селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілердің жиынтық ведомостары мен паспорттары тұрақты сақталатын құжаттар болып табылады.
49. Уәкілетті органның маманданған ұйымы орман орналастыру жұмыстарын жүргізу кезінде пайдалану үшін орман орналастыру ұйымына аттестацияланған селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілер туралы мәліметтерді береді.

6. Селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы
объектілерді есепке алу

50. Селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілерді есепке алуды уәкілетті органның маманданған ұйымы жүзеге асырады.
51. Селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілерді есепке алу, олардың жай-күйіне және нысаналы пайдаланылу дәрежесіне талдау жасау үшін уәкілетті органның маманданған ұйымы уәкілетті органның аумақтық органдарының, облыстық атқарушы органдардың өкілдерімен бірлесіп орман иеленушілердің қатысуымен оларды жыл сайын тексеріп отырады.
52. Вегетациялық кезеңде табиғи күйін көзбен шолып тексеруге барлық аттестацияланған селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілер жатады.
53. Тексеру кезінде селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілердің осының алдындағы есеп материалдары: объектілер паспорттары, тізілімдер, жиынтық ведомостар, таксациялық сипаттамалар, орман дақылдарын өсіру, түгелдеу және орман алқабына ауыстыру журналдары, объектілер абристері, планшеттер пайдаланылады. Селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілердің орналасуын нақтылау мақсатында жоспарлы орман орналастыру материалдарынан осы объектілер орналастырылған сызбалық көшірмелер алынады.
54. Тексеру көлемі олардың алқабына байланысты:
5 (бес) гектарға дейін - бүкіл алқап тексеріледі;
6 (алты)-50 (елу) гектарға дейін – олардың жалпы алқабының 20 (жиырма) % тексеріледі;
51(елу бір)-100 (жүз) гектарға дейін – олардың жалпы алқабының 15 (он бес) %;
101 (жүз бір) гектарға және одан астам болса – алқаптың 5 (бес) % тескеріледі.
Егер объект алқабында орман өрті болса, оның бүкіл алқабы тексерілуге тиіс.
55. Әрбір селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объект бойынша оның қаз-қалпында ресімделуі (шекаралық белгілердің және оларда жазбалардың болуы), оның жай-күйі (ағаштарды зиянкестердің бүлдіру және ауруға шалдығу, механикалық және басқа да зақымдар нышандарының болуы, ұшарбаста кеуіп бара жатқан бұтақтардың сипаты және болуы, екінші қабаттың өсуі, ағаш астында өсімдіктердің өсуі), нысаналы пайдаланылуы (бүрлер, жемістер, тұқымдар, қалемшелер дайындау), сондай-ақ паспорттағы, жиынтық ведомостағы немесе тізілімдегі жазбалардың нақты деректерге сәйкестігі айқындалады.
56. Тексеру нәтижелері бойынша осы Ережеге 4-қосымшаға сәйкес нысан бойынша Акт толтырылады.
57. Уәкілетті органның маманданған ұйымы материалдарды қорытып, селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілердің бар-жоғы және олардың жай-күйі жайында осы Ережеге 10 және 11-қосымшаларға сәйкес нысандар бойынша уәкілетті орган мен аумақтық органдарды ағымдағы жылдың 15 (он бесінші) желтоқсанына дейін жыл сайын хабардар етіп отырады, оларды одан әрі пайдалану, қорғауды жақсарту, қаз-қалпында ресімдеу, қайта жаңарту (қалпына келтіру), басқа санатқа ауыстыру немесе есептен шығару жөнінде уәкілетті органға ұсыныс енгізеді.
58. Уәкілетті орган селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілерді тексеру материалдарын қарайды, бекітеді және олардың жай-күйін одан әрі жақсарту мен пайдалану немесе есептен шығару жөніндегі шаралар туралы шешім қабылдайды.
59. Уәкілетті органның шешімі негізінде уәкілетті органның маманданған ұйымы селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілердің жиынтық ведомостары мен паспорттарына өзгерістер енгізеді және орман орналастыру жұмыстарын жүргізу кезінде пайдалану үшін оларды орман орналастыру ұйымына жеткізеді.

Мемлекеттік орман қоры учаскелерінде
селекциялық-тұқым шаруашылығы
мақсатындағы объектілерді анықтау,
құру, аттестациялау және есепке алу
ережесіне 1-қосымша

Нысан

ОТП-ны (аналық, клондық, тұқымдас) есепке алу
№ КАРТОЧКАСЫ

Тұқымы ______________________________________________________________
1. Облысы ___________________________________________________________
2. Мемлекеттік орман иеленуші _____________орманшылық _______________
орам _________________телім _________________________________________
3. Ауданы, гектар ___________________________________________________
4. Өсу орны жағдайларының типі ______________________________________
5. Отырғызу жылы ____________________________________________________
6. Отырғызу әдісі (вегетативтік, тұқымдық) __________________________
7. Өскіндер (тұқымдастар) саны ______________________________________
8. Өскіндегі ағаштардың саны – дан -дейін ___________________________
9. Ағаштардың орналасуы, метр _______________________________________
10. Орташа биіктігі, метр ___________________________________________
11. Ұшарбасының орташа ені, метр ____________________________________
12. Қалемшелерді мүмкіндігінше дайындау көлемі, дана ________________
13. Ағаштардың жай-күйі _____________________________________________
14. Отырғызу объектісінің сәйкестігі және одан әрі пайдалану режимі
туралы комиссияның қорытындысы ______________________________________
15. Сортты өскіндерге үміткерлер бөліп алу мүмкіндігі туралы
ұсыныстар (№№ өскіндер, сорттар, будандар) __________________________
16. Объектілерді күтіп ұстауға және жағдайын жақсарту жөнінде
ұсынылатын іс-шаралар _______________________________________________

Плантациядағы ағаштарды қайта есепке алу ведомосы

Артықшылығы бар ағаштың мем.тізілім бойынша №, буданның, сорттың атауы	Ағаштардың сақталуы		Орташа биіктігі, метр	Ұшар басының орташа ені, метр	Ағаштардың жай-күйі
	дана	%
1	2	3	4	5	6
Учаске бойынша барлығы:

Комиссия мүшелері (қызметі, қолы)__________________________________
20__ жылғы "__"____________

Мемлекеттік орман қоры
учаскелерінде селекциялық-тұқым
шаруашылығы мақсатындағы объектілерді
анықтау, құру, аттестациялау және
есепке алу ережесіне
2-қосымша

Нысан

Артықшылығы бар екпені алдын ала іріктеу
карточкасы № _____

Басым тұқымның түрлік атауы _________________________________________
1. Облысы ___________________________________________________________
2. Әкімшілік ауданы _________________________________________________
3. Мемлекеттік орман иеленуші _______________________________________
4. Орманшылық _______________________________________________________
5. Орам № ___________________________________________________________
6. Телім № __________________________________________________________
7. Аудан, гектар ____________________________________________________
8. Екпе жасы, класс/жас _____________________________________________
9. Екпе құрамы ______________________________________________________
10. Орман түрі (орман өсу жағдайлары) _______________________________
11. Санитарлық және лесопатологиялық жағдайы ________________________
12. Бонитет класы ___________________________________________________
13. Орташа толымдылығы, метр ________________________________________
14. Орташа биіктігі, метр ___________________________________________
15. Орташа диаметрі, сантиметр ______________________________________
16. Екпелердегі: артықшылығы бар ағаштар ______________________%
қалыпты ағаштар ______________________________%
(сынақ алаңшасында анықталады)
кемістігі бар ағаштар ________________________%
17. Еңіс, бөктердің экспозициясы ____________________________________
18. Теңіз деңгейінен биіктігі __________________ метр
19. Нысаналы мақсаты бойынша іріктелетін екпені сипаттайтын
көрсеткіштер (шайыр өнімділігі, мол тұқым беруі, тұқым сапасы, сүрек
құрылымы және)_______________________________________________________
_____________________________________________________________________
Артықшылығы бар екпенің орам мен телімдегі орналасу схемасы және
координаты __________________________________________________________
_____________________________________________________________________

Карточканы толтырған (қызметі, қолы) ________________________________

20___ жылғы "__" _______________

Ескерту:
1. Екпенің таксациялық көрсеткіштері орман орналастыру
материалдары бойынша енгізіледі.
2. Артықшылығы бар екпенің алдын ала іріктеу карточкасы оны қаз
қалпында аралап көргеннен кейін жасалады (периметрі мен диагоналды
жүріс жолдары бойынша).

Мемлекеттік орман қоры
учаскелерінде селекциялық-тұқым
шаруашылығы мақсатындағы объектілерді
анықтау, құру, аттестациялау және
есепке алу ережесіне
3-қосымша

Нысан

ТОТУ-ды алдын ала іріктеу карточкасы
№ _____

Қазақстан Республикасы
Облыс _______________________________________________________________
Мемлекеттік орман иеленуші __________________________________________
Ағаш тұқымының түрлік атауы _________________________________________

Отырғызу жылы ______________ Учаске көлемі, гектар __________________
Алынатын тұқым санаты (жақсартылған, қалыпты) _______________________
1. Учаскенің орналасқан жері:
Орманшылық __________________________________________________________
Орам № _________ Телім № ____________________________________________
Орамда ТОТУ-дың орналасуы (схемасы тіркеледі)
2. Телім сипаттамасы:
Релъефі _____________________________________________________________
Экспозициясы және бөктердің тіктігі, теңіз деңгейінен биіктігі,
метр ______________________________
Орман өсіру жағдайының типі _________________________________________
Топырақ және топырақ құрайтын тұқым _________________________________
Екпе құрамы _________________________________________________________
Басты тұқымның бонитет класы ________________________________________
Бас тұқымның басым нысаны (фенологиялық, морфологиялық)______________
_____________________________________________________________________
Санитарлық және орман патологиялық жағдайы __________________________
3. Қоршаған екпелердің қысқаша сипаттамасы (басты тұқым орман типі,
жасы, орташа биіктігі, орташа диаметрі, бонитет класы, алқа
ағаштардың селекциялық санаты: артықшылығы бар, жақсы, кемістігі
бар): _______________________________________________________________
_____________________________________________________________________
4. Іріктеуге арналған учаскедегі екпелердің таксациялық сипаттамасы

Тексеру күні	Құрамы	Шығу тегі (табиғи немесе екпе)	Жасы	Орташа		Бонитет класы	Тұқымдық ағаштардың орналасуы және бір-бірінен орташа қашықтығы, метр	Тұқымдық ағаштардың ұшар басының орташа ені, метр	Басты тұқым ағаштарының саны 1 гектар, дана	Тірі ұшар басына дейінгі орташа қашықтық, метр	Тұқымдық ағаштардың жай-күйі мен сапасы
				Н, метр	D, сантиметр
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12

Ескерту:
Орман дақылдары үшін "Шығу тегі" бағанында тұқымның шығу тегі
қосымша көрсетіледі.

Карточканы толтырған (лауазымы, қолы)________________________________

20___жылғы "__"_______________

Ескерту:
1. Екпелердің таксация көрсеткіштері орман орналастыру
материалдары бойынша енгізіледі.
2. ТОТУ-ды алдын ала іріктеу карточкасын өсіп тұрған екпелерді
(периметрі және диагоналдық сызықтары бойынша) көзбен шолып
қарағаннан кейін толтырады.

Мемлекеттік орман қоры
учаскелерінде селекциялық-тұқым
шаруашылығы мақсатындағы объектілерді
анықтау, құру, аттестациялау және
есепке алу ережесіне
4-қосымша

Нысан

__________________________ мемлекеттік орман қоры аумағындағы
мем.орман иеленушінің атауы
селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілерді
тексеру және оларды беру-қабылдау нәтижелерінің
актісі
_______________________________________________ бұйрығына сәйкес мына
(уәкілетті органның маманданған ұйымының атауы)
құрамдағы комиссия __________________________________________________
_____________________________________________________________________
(комиссия мүшелерінің тегі, аты-жөні, қызметі)
аттестациялау (есептен шығару, есепке алу) мақсатында
селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілерді тексерді.
Тексеру нәтижесінде мыналар анықталды: ________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
Cелекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілердің
нысаналы мақсатын ескере отырып, олардың аттестацияланып
(нормативтік-әдістемелік құжаттардың, ОСТ-тар, жобалар талаптары
бойынша), ақаулы деп, есептеп шығарылып отырған себептер баяндалады.
Бұл орайда әрбір cелекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы
объектінің алқабы немесе олардың саны (ағаштар үшін), түрлік атауы,
орманшылық, орам, телім көрсетіледі.
Cелекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілер құруды
жақсарту немесе оларды оны қайта жаңарту мақсатында белгілі бір орман
шаруашылығы және өзге де іс-шараларды атқару қажет болған жағдайда
олардың тізбесін келтіреді.
Комиссия тізбеге сәйкес бөліп алынған, құрылған, қалыптасқан
селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілерді
аттестациялауға және оларды қорғау әрі нысаналы мақсатында пайдалану
үшін орман иеленушіге (орман пайдаланушыға) беруге болады деп
есептейді.
Аттестацияланбаған селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы
объектілер беруге-қабылдауға жатпайды.
Аттестацияланған және мемлекеттік орман иеленушіге берілетін
селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілердің тізбесі
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

Комиссия мүшелерінің қолы: (тегі, қолы)
(тегі, қолы)
(тегі, қолы)

Аттестацияланған cелекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілерді тапсырдым ___________________________ (маманданған ұйымның өкілі)

Аттестацияланған cелекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілерді қабылдап алдым ____________________________ (мемлекеттік орман иеленушінің өкілі)

М.О. М.О.

20 __ жылғы "___"____________ 20 __ жылғы "___"_______________

Мемлекеттік орман қоры
учаскелерінде селекциялық-тұқым
шаруашылығы мақсатындағы объектілерді
анықтау, құру, аттестациялау және
есепке алу ережесіне
5-қосымша

Нысан

Қазақстан Республикасы
Облысы ______________________________________________________________
Мемлекеттік орман иеленуші __________________________________________
Ағаш тұқымының түрлік атауы (түр тармағы, экотүрі, нысаны)___________

ОТП (аналық, өскіндік,тұқымдастық) паспорты № ________

Отырғызылған жылы ___________________________________________________
Плантация танабының көлемі, гектар __________________________________
Мақсаты (селекция мақсаттары бойынша: орман тұқымы, аналық, клондық,
тұқымдық) ___________________________________________________________
ОТП реті (1-ші, генетикалық құндылығы жоғары немесе 2-ші) ___________
Алынатын тұқымның санаты, (сортты,жақсартылған): ____________________
1. Плантацияның орналасқан жері:
Орманшылық __________________________________________________________
Орам № ________________ Телім № _____________________________________
Плантацияның орамда орналасуы (схемасы тіркеледі)
2. Плантация орналасқан учаскенің сипаттамасы:
Учаске санаты _______________________________________________________
Релъеф, тіктігі мен бөктердің экспозициясы __________________________
Орман өсіру жағдайларының типі ______________________________________
Топырақ және топырақ құратын тұқым __________________________________
Шөп жамылғысы және дәндену деңгейі __________________________________
Сол тұқымның жақын алқа ағаштарға дейінгі қашықтығы,_____________метр
Сол тұқымның кемістігі бар алқа ағаштарға дейінгі қашықтығы,____ метр
Қоршаған екпелердің қысқаша сипаттамасы _____________________________
_____________________________________________________________________
3. Плантацияны құру тәсілі:
ұластырылған көшеттерді отырғызу;
тамырланған қалемшелерді ұластырыла егілетін екпелерге ұластыру
(фенологиялық формасы мен екпенің жасын көрсету);
артықшылығы бар ағаштардың тұқымынан өсірілген өскіндерде
(көшеттерді) отырғызу (өсімдік жасын көрсету);
себу ________________________________________________________________

№ ___ОТП-да (аналық) өсетін
артықшылығы бар ағаштардың сипаттамасы

Тізілім бойынша артықшылығы бар ағаштың нөмірі	Ағаштың орналасқан жері (облысы, орманшылығы, орамы, телімі)	Ағаштың аттестация кезеңіндегі жасы, жыл	Орман типі	Таксациялық көрсеткіштер		Ескерту (артықшылығы бар ағаштың селекцияланатын белгілері)
				D, сантиметр	Н, метр
1	2	3	4	5	6	7

Учаскенің дайындау және топырақты өңдеу агротехникасы _______________
_____________________________________________________________________
Отырғызу (себу) схемасы: қатардағы және қатарлар арасындағы (отырғызу
орындары орталықтарының арасындағы) қашықтық, алаңшалардың мөлшері, 1
гектарға отығызылатын орын саны, отырғызылатын орындағы өсімдіктер
саны (алаңшада, қатар кесіндісінде) _________________________________
_____________________________________________________________________
Бастапқы материалдық шығу тегі (қалемшелер, артықшылығы бар
ағаштардың тұқымдары) және дайындау мерзімі _________________________
Ұластыру әдісі және мерзімі _________________________________________
Плантация танабындағы (блогындағы) өскіндер (тұқымдастар) саны_______
Өскіндердің (тұқымдастардың) орналасу схемасы паспортқа тіркеледі.

4. Плантациядағы тұқымдық ағаштардың жерсінуі мен сақталуы

Есепке алу күні	Көшеттер (екпелер, отырғызу орындары, ұластыру) бастапқы саны, дана/гектар	Жерсінген ұласулар, сақталған көшеттер (өскіндер), отырғызылатын орындар саны, дана/гектар	Жерсінуі (сақталуы), %	Өскіндердің (тұқымдастардың) сақталуы, схема бойынша көзделген саны/ %
1	2	3	4	5

Ескерту:
1. Кестені отырғызылған жылы, отырғызылғаннан кейін 3 (үш)жыл
және 5(бес) жыл өткен соң және аттестациялау болған жылы толтырады.
2. Аттестациялау кезінде клондар (тұқымдастар) арасындағы
өсімдіктер саны айырмашылықтары туралы деректер енгізіледі, %.

ОТП-ны (аналық) мына құрамдағы Комиссия тексеріп, тұрақты орман
тұқымы базасының құрамына енгізді:
Ұйым, тегі, қолы _________________________________
_________________________________
_________________________________

20__ жылғы "___"__________

5. Плантацияны күтіп-баптау жөніндегі іс-шаралар

Жыл	Күн	Іс-шараның атауы және қысқаша сипаттамасы (толықтыру, сирету, топырақты күтіп баптау,тыңайтқыштар шашу; шашу дозалары мен мөлшері, тұқымдық ағаштардың ұшарбасын күтіп-баптау, зиянкестермен және саңырау құлақ ауруларымен күрес, тамырдан тыс қоректендіру және)	Жазбаны толтырған (қызметі, тегі, қолы)
1	2	3	4

6. Плантацияда алынған тұқымдарды дайындау және пайдалану
туралы деректер

Дайындау мерзімі	Тұқымдану балы	Дайындалған тұқым, бүр, килограмм	Алынған тұқым, килограмм шығым %	Тұқым сапасы: өнгіштік класы %	Тұқым сақтау			Тұқымды пайдалану туралы деректер	Жазбаны енгізген (қызметі, тегі, қолы)
					орны мен тәсілі	күні
						басталу	аяқталу
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10

Ескерту:
1. 5 және 6-бөлімдер бойынша жазбаны мемлекеттік орман
иеленушінің мамандары толтырады
2. 6-бөлімде аналық плантациялар үшін қалемшелердің
дайындалғаны және пайдаланылғаны туралы мәліметтер көрсетіледі.
Комиссия мүшелері: ____________________________
(ұйым, тегі, қолы)
____________________________
(ұйым, тегі, қолы)
____________________________
(ұйым, тегі, қолы)
20__ жылғы "__" __________

Мемлекеттік орман қоры
учаскелерінде селекциялық-тұқым
шаруашылығы мақсатындағы объектілерді
анықтау, құру, аттестациялау және
есепке алу ережесіне
6-қосымша

Нысан

Қазақстан Республикасы
Облыс _______________________________________________________________
Мемлекеттік орман иеленуші __________________________________________
Ағаш тұқымының түрлік атауы _________________________________________

ТОТУ паспорты № _____

Отырғызу жылы ______________ Учаске көлемі, гектар __________________
Алынатын тұқым санаты (жақсартылған, қалыпты) _______________________
1. Учаскенің орналасқан жері:
Орманшылық __________________________________________________________
Орам № _________ Телім № ____________________________________________
Орамда ТОТУ-дың орналасуы (схемасы тіркеледі)
2. Телім сипаттамасы:
Релъефі _____________________________________________________________
Экспозициясы және бөктердің тіктігі, теңіз деңгейінен биіктігі,
метр ____________________
Орман өсіру жағдайының типі _________________________________________
Топырақ және топырақ құрайтын тұқым _________________________________
Екпе құрамы _________________________________________________________
Басты тұқымның бонитет класы ________________________________________
Бас тұқымның басым нысаны (фенологиялық, морфологиялық)
_____________________________________________________________________
Санитарлық және орман патологиялық жағдайы __________________________
3. Қоршаған екпелердің қысқаша сипаттамасы (басты тұқым орман типі,
жасы, орташа биіктігі, орташа диаметрі, бонитет класы, алқа
ағаштардың селекциялық санаты: артықшылығы бар, жақсы, кемістігі
бар):________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
4. ТОТУ-ды құру әдісі: алқа ағаштарды немесе екпелерді сирету,
селекциялық жақсартылған материалды отырғызу немесе себу (керегін
сызып қой).
5. ТОТУ екпелерінің таксациялық сипаттамасы

Тексеру күні	Құрамы	Шығу тегі (табиғи немесе екпе)	Жасы	Орташа		Бонитет класы	Тұқымдық ағаштардың орналасуы және бір-бірінен орташа қашықтығы, метр	Тұқымдық ағаштардың ұшарбасының орташа ені, метр	Басты тұқым ағаштарының саны 1 га, дана	Тірі ұшар басына дейінгі орташа қашықтық, метр	Тұқымдық ағаштардың жай-күйі мен сапасы
				Н, метр	D, сантиметр
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12

Ескерту:
Орман дақылдары үшін "Шығу тегі" бағанында тұқымның шығу тегі
қосымша көрсетіледі.
6. Селекциялық жақсартылған материалды отырғызу (себу) арқылы
құрылған ТОТУ-дың сипаттамасы:
Учаскені дайындау және топырақты өндеу агротехникасы ________________
Отырғызу (себу) схемасы: қатардағы және қатарлар арасындағы қашықтық
(алаңдар орталықтары арасындағы), алаңшалардың мөлшері, 1 (бір)
гектар отырғызылатын орын саны, отырғызылатын орындағы (алаңда, қатар
кесіндісінде және) өсімдіктер саны __________________________________
Тұқымның шығу тегі ____________, сапа класы _________________________
Сапа туралы құжаттың № және күні ____________________________________
Өскіндер (көшеттер) жасы ____________________________________________
Тұрақты орман тұқымы учаскесін тексеріп, тұрақты орман тұқым
базасының құрамына енгізген комиссияның құрамы:

Ұйым, аты-жөні, қолы _______________________________
20__ жылғы "___"___________________
7. ТОТУ-ды күтіп-баптау жөніндегі іс-шаралар

Жылы	Күні	Іс-шаралардың атауы және қысқаша сипаттамасы (сиретулер, тыңайтқыштар шашу: тыңайтқыш түрі, шашу мөлшері мен тәсілдері, зиянкестермен және саңырақұлақ ауруларымен күрес, тамырдан тыс қоректеніру және.)	Жазбаны толтырған (қызметі, аты-жөні, қолы)
1	2	3	4

8. ТОТУ-да алынған тұқымдарды дайындау және оны пайдалану туралы
деректер

Дайындау мерзімі	Тұқымдану балы	Дайындалған тұқым, бұр, килограмм	Алынған тұқым, килограм шығым, %	Тұқым сапасы өнгіштік класы, %	Тұқым сақтау			Тұқымды пайдалану туралы мәлімет	жазбаны толтырған (қызметі, аты-жөні, қолы)
					Орны мен әдісі	күні
						басталуы	аяқталуы
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10

Ескерту:
7 және 8-бөлімдер бойынша жазбаны мемлекеттік орман иеленушінің
мамандары толтырады.
Комиссия мүшелері: ____________________________
(ұйым, тегі, қолы)
____________________________
(ұйым, тегі, қолы)
____________________________
(ұйым, тегі, қолы)
20___жылғы "__"___________

Мемлекеттік орман қоры
учаскелерінде селекциялық-тұқым
шаруашылығы мақсатындағы объектілерді
анықтау, құру, аттестациялау және
есепке алу ережесіне
7-қосымша

Нысан

Қазақстан Республикасы
Облыс _______________________________________________________________
Мемлекеттік орман иеленуші __________________________________________
Ағаш тұқымының түрлік атауы _________________________________________

Артықшылығы бар екпенің паспорты №____

1. Артықшылығы бар екпенің орналасқан жері:
Орманшылық __________________________________________________________
Орам № __________________ Телім № ___________________________________
Екпенің алқабы, гектар_______________________________________________
Алдын ала іріктелген карточка бойынша учаске № ______________________
Артықшылығы бар екпелердің орамда орналасуы (схемасы қоса тіркеледі)

2. Артықшылығы бар екпелердің сипаттамасы:
Релъеф, бөктердің экспозициясы және көлбеулігі ______________________
Теңіз деңгейінен биіктігі, метр______________________________________
Топырақ-топырақасты жағдайлары (топырақ түрі, механикалық құрамы,
жерасты)_____________________________________________________________
Алқа ағаштың шығу тегі - табиғи (тұқымдық, өскіндік) немесе дақылдық
_____________________________________________________________________
Қабат бойынша құрамы_________________________________________________
Тұқым бойынша жасы, жыл______________________________________________
Басты тұқым ағаштарының орташа биіктігі және диаметрі: Н____ метр,
D ___ сантиметр_______
Орман түрі __________________________________________________________
Орман өсу жағдайларының түрі ________________________________________
Бонитет сыныбы ______________________________________________________
Қабаттың толымдылығы ________________________________________________
Қабаттағы екпелер қоры текше метр/1 (бір) гектар ____________________
Тұқымдар бойынша бүкіл алқаптың жалпы қоры, текше метр ______________
Екпелердің санитарлық және орман патологиялық жай күйі ______________
Өскіні ______________________________________________________________
Орман астары ________________________________________________________
Басты тұқымның ұшар басының басым нысаны ____________________________
Басты тұқым ағашының ұшарбасының орташа ұзындығы, метр ______________
Басты тұқым ағашының бұтақсыз бөлігінің орташа ұзындығы, метр _______
Басты тұқым ағашының сүйекті бұтақтарының жуандығы __________________
Басты тұқымның басым нысаны (морфологиялық, фенологиялық) ___________
В.Г. Каппер шәкілі бойынша жеміс беру балы (соңғы 5 (бес) жылда
орташа)
Ағаштардың екпелердегі селекциялық санаттары бойынша бөлінуі:
артықшылығы бар,% ___________________________________________________
қалыпты, % __________________________________________________________
кемістігі бар, % ____________________________________________________
Артықшылығы бар екпелерді нысаналы мақсаты бойынша сипаттамайтын
көрсеткіштер (шайыр өнімділігі, мол тұқым беруі, тұқым сапасы, сүрек
құрылымы және) ______________________________________________________

3. Артықшылығы бар екпеге жанасатын сүрекдіңдердің сипаттамасы

№	Орам № телім №	Екпелер құрамы	Жасы, сыныбы/жыл	Орташа		Толымдылығы	Қоры текше метр/гектар	Орман түрі/бонитет сыныбы	Екпелердің селекциялық санаты
				Н, метр	D, сантиметр
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10

4. Сол тұқымның кемістігі бар екпесіне дейінгі қашықтығы:
ең жақыны, метр ____________________________________________________
гүлдеген кезде жел соғатын жақтағы ең жақыны, метр _________________
_____________________________
(ұйым, тегі, қолы)
_____________________________
(ұйым, тегі, қолы)
20__ жылғы "__"____________

5. Артықшылығы бар екпелерді күтіп-баптау

Күні	Өткізілген іс-шаралардың атаулары	Жазбаны енгізген (қызмет, тегі,қолы)
1	2	3

6. Артықшылығы бар екпелерде тұқым дайындау

Тұқым дайындау күні (бүр, жеміс)	Дайындалған тұқым көлемі (бүр, жеміс), килограмм	Бүрден (жемістен) алынған тұқым килограмм, шығымы %	Тұқымды пайдалану туралы деректер	Жазбаны енгізген (қызметі, тегі, қолы)
1	2	3	4	5

Ескерту:
Паспорттағы 5 және 6-бөлімдердің жазбаларын мемлекеттік орман
иеленушілер толтырады.
Комиссия мүшелері: _____________________________
(ұйым, тегі, қолы)
_____________________________
(ұйым, тегі, қолы)
_____________________________
(ұйым, тегі, қолы)
20__ жылғы "__" _____________

Мемлекеттік орман қоры
учаскелерінде селекциялық-тұқым
шаруашылығы мақсатындағы объектілерді
анықтау, құру, аттестациялау және
есепке алу ережесіне
8-қосымша

Нысан

Селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілерді
жер бойынша шектейтін орман шаруашылығы белгілері

Объектілер	Жазба шифрлары	Белгілер
Орман тұқымдары плантациясы (ССТ 56-84-80)	67-2 ОТП-76 2,5	Орам нөмірі - телім нөмірі Атауы – отырғызу жылы Алқабы, гектар
Артықшылығы бар екпе	26-18 ПЛА-01 52,3	Орам нөмірі – телім нөмірі Атауы – отырғызу жылы Алқабы, гектар
Тұрақты орман тұқымдары учаскесі (ССТ 56-84-80)	67-4 ТОТУ –77 5,5	Орам нөмірі - телім нөмірі Атауы - отырғызу жылы Алқабы, гектар

Ескерту:
1. Бағаналар алқаптарды шектейтін сызықтардың қиылысына
(бұрыштарда) орнатылады. Бағанның жазуы бар беттері учаске жаққа, ал
қырлары учаскенің ортасына бағытталады.
2. Жазбалар трафареттер бойынша және 56-8480 ССТ-ға сәйкес
жазылуы тиіс.

Мемлекеттік орман қоры
учаскелерінде селекциялық-тұқым
шаруашылығы мақсатындағы объектілерді
анықтау, құру, аттестациялау және
есепке алу ережесіне
9-қосымша

Нысан

_____________________________________ бойынша
(облысы)
ОТУ (аналық, клондық, тұқымдас), артықшылығы бар екпелердің,
ТОТУ жиынтық ведомосы

№	Объектінің атауы және ағаш тұқымының түрлік атауы	Алқабы, гектар	Орналасқан жері			Паспорт бойынша нөмірі	Отырғызу уақыты	Отырғызу әдісі	Ескерту
			Мемлекеттік орман иеленуші, орманшылық	Орам нөмірі	Телім нөмірі
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10

Ескерту:
10-бағанда аналық плантациялар үшін нысаналы мақсаты (аналық,
клондық, тұқымдас), ОТП - тұқым беру кезеңіне кіру уақыты
көрсетіледі.

Мемлекеттік орман қоры
учаскелерінде селекциялық-тұқым
шаруашылығы мақсатындағы объектілерді
анықтау, құру, аттестациялау және
есепке алу ережесіне
10-қосымша

Нысан

_______________облысы бойынша 20 __жылғы жағдаймен
селекциялық-тұқым шаруашылығы объектілерінің бар-жоғы
және олардың жай-күйі

р/с №	Мемлекеттік орман иеленуші, объектінің атауы	Осының алдындағы есепке алу деректері, гектар/дана	20___ жылы мәліметтері, гектар/дана	Тұқым атауы	Объектілердің орналасқан жері			Ескерту (объектілерде ұсынылатын іс-шаралар, есептен шығару себептері)
					орманшылық	орам	телім
1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.
2.
3.
	Облыс бойынша жиыны:
	оның ішінде:
	тұқымдар бойынша:
1.	Шырша
2.	Қарағай
3.	Сексеуіл

Уәкілетті органның маманданған ұйымының басшысы ____________________

Мемлекеттік орман қоры
учаскелерінде селекциялық-тұқым
шаруашылығы мақсатындағы объектілерді
анықтау, құру, аттестациялау және
есепке алу ережесіне
11-қосымша

Нысан

20__жылғы ___________жағдай бойынша Қазақстан Республикасы
селекциялық-тұқым шаруашылығы объектілерінің жиынтық ведомосы

Тұқым	ОТУ, гектар	ТОТУ гектар	Артықшылығы бар екпелер, гектар	Ескерту
1	2	3	4	5

Барлығы,
оның ішінде тұқымдар бойынша:
Шырша
Қарағай
Сексеуіл, бұдан әрі тұқымдар бойынша

Барлығы республика бойынша, оның ішінде
Шырша
Қарағай
Сексеуіл, бұдан әрі тұқымдар бойынша

Уәкілетті органның маманданған ұйымының басшысы_________________

Об утверждении Правил выявления, создания, аттестации и учета объектов селекционно-семеноводческого назначения на участках государственного лесного фонда

Приказ и.о. Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 24 декабря 2010 года № 784. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 25 января 2011 года № 6750. Утратил силу приказом Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 17 января 2012 года № 10-1/18

Сноска. Утратил силу приказом Министра сельского хозяйства РК от 17.01.2012 № 10-1/18.

В целях реализации статьи 77 Лесного кодекса Республики Казахстан, ПРИКАЗЫВАЮ:
1. Утвердить прилагаемые Правила выявления, создания, аттестации и учета объектов селекционно-семеноводческого назначения на участках государственного лесного фонда.
2. Признать утратившим силу приказ Председателя Комитета лесного и охотничьего хозяйства Министерства сельского хозяйства Республики Казахстан от 30 января 2007 года № 39 «Об утверждении Правил выявления, создания, аттестации и учета объектов селекционно-семеноводческого назначения на участках государственного лесного фонда» (зарегистрированный в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 4561, опубликованный в «Юридической газете» от 7 сентября 2007 года, № 137 (1340)).
3. Департаменту стратегии использования природных ресурсов Министерства сельского хозяйства Республики Казахстан (Омаров Ж. И.) в установленном законодательством порядке обеспечить государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан.
4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти
календарных дней после дня его первого официального опубликования.

И. о. Министра Е. Аман

Утверждены
приказом и.о. Министра
сельского хозяйства
Республики Казахстан
24 декабря 2010 года № 784

Правила
выявления, создания, аттестации и учета объектов
селекционно-семеноводческого назначения на участках государственного лесного фонда

1. Основные положения

1. Правила выявления, создания, аттестации и учета объектов селекционно-семеноводческого назначения на участках государственного лесного фонда (далее – Правила) разработаны в соответствии со статьей 77 Лесного кодекса Республики Казахстан и определяют порядок проведения мероприятий по выявлению, созданию, аттестации и учету объектов постоянной лесосеменной базы на участках государственного лесного фонда.
2. Основные понятия, используемые в настоящих Правилах:
1) акклиматизация – одна из форм интродукции растений, когда приспособление популяции к новым условиям среды происходит вследствие генетического сдвига на основе естественного или искусственного отбора;
2) архивно-маточные плантации – плантации, создаваемые с целью сохранения генетического фонда отобранных ценных форм древесных пород на основе применения вегетативных способов размножения;
3) бонитет леса – показатель продуктивности леса. Зависит от условий произрастания и определяется по средней высоте и среднему возрасту деревьев главной породы;
4) изоляция плантаций – условия, предотвращающие процесс опыления лесосеменных плантаций нежелательной пыльцой, главным образом от естественных насаждений;
5) клон – совокупность всех потомков, полученных от одной исходной особи путем вегетативного размножения;
6) лесосеменные плантации (далее - ЛСП) – искусственно создаваемые на основе применения различных методов селекции насаждения, предназначенные для получения семян с ценными наследственными свойствами;
7) ЛСП вегетативного происхождения – ЛСП, закладываемые с использованием материала вегетативного происхождения;
8) ЛСП второго порядка (поколения) – ЛСП, создаваемые на основе использования исходного материала, проверенного на комбинационную способность;
9) ЛСП клоновые – ЛСП, создаваемые с использованием вегетативного потомства (клонов) плюсовых или элитных деревьев;
10) ЛСП первого порядка (поколения) – ЛСП, при закладке которых в качестве исходного материала используются маточники (плюсовые деревья), отобранные по фенотипическим признакам;
11) ЛСП семенного происхождения – плантации, при закладке которых используются семенами, полученные от контролируемого опыления маточников или свободного опыления;
12) постоянные лесосеменные участки (далее - ПЛСУ) – специально сформированные маточные насаждения для получения нормальных и улучшенных семян в течение длительного периода. ПЛСУ закладываются в высокопродуктивных высококачественных насаждениях естественного (реже искусственного) происхождения;
13) интродуценты – растения, введенные в лесорастительный район, где они ранее не произрастали.
3. Создание постоянной лесосеменной базы осуществляется специализированными организациями в области лесной селекции и семеноводства (далее – специализированная организация) в соответствии с потребностью в семенах и посадочном материале для воспроизводства лесов и лесоразведения.
4. Критерии для выявления и создания объектов селекционно-семеноводческого назначения зависят от лесорастительной зоны, типа лесорастительных условий, биологических особенностей отдельных видов лесных растений, их возраста и состояния, а также целей их выявления и создания.
5. Формирование объектов селекционно-семеноводческого назначения, установление режима их эксплуатации на участках государственного лесного фонда определяется проектами, прошедшими государственную экологическую экспертизу, разработанными лесоустроительными, проектно-изыскательскими и научными организациями, специализирующимися в этой области. Реализация данных проектов осуществляется государственными лесовладельцами.

2. Лесосеменные плантации

6. ЛСП подразделяются на три категории: первого порядка, повышенной генетической ценности и второго порядка.
7. По способу размножения исходного материала ЛСП подразделяются на ЛСП вегетативного происхождения (клоновые), в том числе прививочные, создаваемые прививкой черенков плюсовых деревьев на молодые подвои и корнесобственные, создаваемые посадкой укорененных частей маточных деревьев и ЛСП семенного происхождения (семейственные), создаваемые посадкой сеянцев (саженцев), выращенных из семян плюсовых деревьев или создаваемые посевом семян этих деревьев.
8. Выбор способа закладки ЛСП определяется в проектах в соответствии с биологическими особенностями древесной породы, лесорастительными условиями и интенсивностью ведения лесного хозяйства в регионе.
9. Исходя из целей селекции, на ЛСП первого порядка группируют потомства плюсовых деревьев, отобранных по одному или нескольким селектируемым признакам.
10. На ЛСП концентрируют потомства плюсовых деревьев одной или нескольких популяций данного лесосеменного района. С целью расширения региона использования семян создаются ЛСП потомствами плюсовых деревьев соседних лесосеменных районов, а для интродуцентов – соседних лесорастительных районов.
11. Для создания ЛСП за пределами естественного ареала с целью расширения лесосеменного районирования осуществляется перемещение клонов (семей) за пределы их естественного ареала, в том случае, когда если это способствует усилению плодоношения и улучшению вызревания семян. Семена с таких ЛСП используют в соответствии с лесосеменным районированием для района происхождения исходных плюсовых деревьев.
12. В горных условиях ЛСП закладывают по высотным поясам или популяциям, местообитания плюсовых деревьев или на меньших высотах, чем местообитание плюсовых деревьев.
13. Подбор деревьев для размещения на ЛСП проводят с учетом типов или групп типов условий местопроизрастания этих деревьев. Для древесных пород, имеющих выраженные фенологические формы (сосна, ель, береза, саксаул) закладку ЛСП осуществляют раздельно рано - и поздно-распускающимися формами.
14. Представительство клонов плюсовых деревьев на ЛСП обеспечивает сохранение в семенном потомстве генотипического разнообразия природных популяций, сведение к минимуму внутривидового скрещивания и наибольшее проявление селектируемых признаков, для чего ЛСП представляется потомством не менее 25-ти (двадцати пяти) плюсовых деревьев.
15. При создании ЛСП блоками (полями), указанное количество потомств плюсовых деревьев представляется не более чем на трех примыкающих блоках (полях).
При создании ЛСП из представителей плюсовых деревьев, обладающих специфической комбинационной способностью, число клонов ограничивается количеством отобранных плюсовых деревьев.
Для интродуцированных видов число клонов при создании ЛСП определяется по каждому виду лесных растений.
16. Потомства плюсовых деревьев на ЛСП размещают по схемам, основанным на принципах регулярно повторяющегося (систематического), или рендомизированного (случайного) смешения, обеспечивающего пространственную изоляцию растений одного клона с целью ограничения самоопыления.
17. При разработке проектов создания ЛСП первого порядка учитывается следующее:
1) участки под создание подбирают по лесорастительным условиям соответствующим лесоводственно-биологическим требованиям выращивания конкретных видов лесных растений с производительностью не ниже 1 (первого) - 2 (второго) классов бонитета, расположенные в местах защищенных от суховеев и сильных морозов с относительно ровным рельефом, доступным для использования машин и механизмов;
2) продуцирующая площадь плантации не должна быть менее 5 (пяти) гектар, меньшая площадь участка принимается при ограниченной потребности в семенах конкретных видов лесных растений;
3) при создании ЛСП за два и более вегетационных периода ее площадь разделяют и осваивают по полям (блокам);
4) для ограничения заноса нежелательной пыльцы участок для создания ЛСП размещается среди насаждений других видов. Если это не возможно по периметру участка создают фильтрующие защитные полосы из 5 (пяти) - 10 (десяти) рядов быстрорастущих густокронных видов деревьев, не являющихся промежуточными хозяевами вредителей леса и грибных болезней.
Фильтрующие полосы не предусматривают при создании ЛСП под защитой плюсовых насаждений, в которых удалены минусовые деревья на расстоянии не менее 300 (трехсот) метров.
18. При отсутствии вблизи плюсовых насаждений, участки для ЛСП закладываются с наветренной стороны по отношению к близлежащим массивным нормальных насаждениям того же вида.
19. Основным способом создания клоновых ЛСП является посадка саженцев с закрытой корневой системой, соответствующих требованиям государственных стандартов. Для создания ЛСП в короткие сроки их закладка осуществляется прививкой черенков на подвойные культуры. Плантации легко укореняющихся видов закладываются посадкой черенков.
20. Подвойные культуры создают посадкой сеянцев (саженцев), крупноплодные виды растений (саксаул) посевом семян. Для выращивания подвоев используют улучшенные семена того же вида и фенологической формы, что и привой, заготовленные с плюсовых деревьев в пределах лесосеменного района. При закладке ЛСП интродуцированных видов, в качестве подвоев используются растения другого вида, после установления совместимости этих видов при прививке и хозяйственной и биологической целесообразности проведения этих мероприятий.
21. С целью массового размножения вегетативных потомств плюсовых деревьев создаются маточные плантации.
Маточные плантации закладывают в местах создания клоновых ЛСП и в питомниках, специализированных на выращивании селекционного посадочного материала. Создание маточных плантаций начинают одновременно или до начала закладки первых полей (блоков) клоновых ЛСП. Площадь маточной плантации и сроки ее эксплуатации определяют, исходя из потребности в черенках и необходимого количества плюсовых деревьев, подлежащих вегетативному размножению на ЛСП.
По окончании посадки на каждую маточную плантацию составляют схему фактического размещения клонов. Заготовку черенков на них начинают в 4 (четырех)-5 (пяти) - летнем возрасте деревьев.
22. Заготовку семян для создания семейственных ЛСП производят непосредственно с плюсовых (элитных) деревьев или с их клонов на ранее созданных ЛСП. В посевном и школьном отделениях питомника, потомства отобранных деревьев выращивают раздельно по семьям. Среди выращенных сеянцев и саженцев для закладки ЛСП отбирают лучшие в данной семье растения по росту, качеству и устойчивости.
23. При закладке ЛСП принимается расстояние между растениями в рядах и междурядьях, обеспечивающее свободный проход машин и механизмов при уходе за почвой и деревьями, заготовке шишек (плодов, семян). В зависимости от лесорастительных условий, биологических особенностей лесных растений и принятого способа закладки ЛСП, расстояние между посадочными местами в рядах составляет от 5 (пяти) до 8 (восьми) метров, в междурядьях – от 7 (семи) до 10 (десяти) метров.
24. Отбор деревьев для ЛСП повышенной генетической ценности и второго порядка, проводят по результатам комплексной оценки семенных и вегетативных потомств, включающей комбинационную способность по селектируемым признакам и репродуктивную способность клонов.
25. В зависимости от целей селекции, генетических свойств и числа используемых маточных деревьев, ЛСП повышенной генетической ценности и второго порядка создаются многоклоновые, с ограниченным числом клонов и одноклоновые:
1) многоклоновые ЛСП, представляются потомствами, обладающими высокой общей комбинационной способностью (далее - ОКС). При формировании клонового состава ЛСП данной категории и выборе схем смешения клонов учитывают особенности генеративного развития плюсовых деревьев, выявленных при изучении их клоновых потомств в архивах клонов и на ЛСП первого порядка. Предпочтение отдают обильно - и среднецветущим клонам женского типа, обеспечивающим перекрестное опыление. В качестве опылителей на ЛСП вводятся клоны мужского типа с высокой жизнеспособностью пыльцы;
2) ЛСП с ограниченным числом клонов создаются на основе использования небольшого числа (как правило, двух) деревьев, характеризующихся высокой специфической комбинационной способности (далее - СКС). Для закладки таких ЛСП обязательным требованием является синхронность цветения клонов. На ЛСП данной категории применяют схемы, обеспечивающие наилучшее переопыление подобранных клонов. По этому же типу создают гибридно-семенные плантации, предназначенные для получения семян на основе межвидовых и отдаленных внутривидовых скрещиваний;
3) одноклоновые ЛСП создают потомством плюсового дерева, характеризующегося высокой ОКС или СКС. При использовании на ЛСП потомства дерева с высокой ОКС предусматривается свободное опыление плантации пыльцой окружающих насаждений того же вида либо искусственное опыление смесью пыльцы этого вида.
26. На ЛСП, созданных потомством деревьев с высокой СКС, опыление производят исключительно искусственным путем с использованием пыльцы партнера, подобранного в ходе испытания на СКС.
Для данных типов ЛСП в зависимости от лесорастительных условий, биологических особенностей видов лесных растений расстояние между посадочными местами в рядах принимают от 7 (семи) до 10 (десяти) метров, в междурядьях – от 10 (десяти) до 12 (двенадцати) метров. При этом обязательно предусматривается создание фильтрующих защитных полос или пространственная изоляция от насаждений тех же видов.
Данное требование не распространяется на одноклоновые ЛСП, создаваемые потомством деревьев с высокой ОКС.
27. Принципы создания клонового состава ЛСП повышенной генетической ценности и второго порядка по типам лесорастительных условий и фенологическим формам, а так же технология их закладки соответствуют требованиям, изложенным в пунктах 24 - 25 настоящих Правил.

3. Постоянные лесосеменные участки

28. ПЛСУ закладываются в высокопродуктивных и высококачественных естественных насаждениях или в лесных культурах известного происхождения, для получения с них лесных семян в течение длительного времени.
29. Минимальная площадь ПЛСУ - 5 (пять) гектар. В случаях куртинного (в горных условиях) или колочного характера насаждений, а также при ограниченной потребности в семенах данной породы ПЛСУ закладываются меньшей площади. Участок подбирается ровный с наличием подъездных путей.
30. Для формирования ПЛСУ отбирают нормальные или с более высокой селекционной категорией участки леса производительностью не ниже 2 (второго) класса бонитета. Допустимое расстояние между ПЛСУ и минусовым насаждением или минусовым деревом той же породы не менее 300 (трехсот) метров.
В естественных насаждениях с совместным произрастанием двух ценных пород (береза и сосна) формирование ПЛСУ проводится по обеим породам.
31. Улучшение качественного состава насаждений, обеспечение развития крон семенных деревьев, раннего устойчивого и обильного плодоношения, а также создание благоприятных условий для заготовки шишек (плодов, семян) на ПЛСУ достигается за счет изреживаний насаждений, проводимых равномерным или коридорным способами в 3 (три) - 5 (пять) приемов.
32. При формировании ПЛСУ в лесных культурах применяют коридорный способ с предварительным выделением семенных рядов, в которых проводят равномерное изреживание насаждений.
Перед каждым приемом изреживания отбирают и отмечают в натуре семенные деревья – здоровые, лучшие по росту и форме ствола, строению и развитию крон, интенсивности плодоношения.
При первом и последующем приемах изреживания убирают растения сопутствующих пород, сухостойные, отставшие в росте, неплодоносящие (начиная со второго приема) деревья главной породы, а также поврежденные вредителями и болезнями, с механическими повреждениями, кривоствольные, сучковатые, свилеватые.
33. В зависимости от вида лесных растений и условий местопроизрастания на 1 (один) гектар ПЛСУ к концу его формирования оставляется 150 (сто пятьдесят) – 300 (триста) семенных деревьев.

4. Плюсовые насаждения

34. Плюсовые насаждения – высокопродуктивные и устойчивые насаждения для определенных лесорастительных условий. Отбор плюсовых насаждений производится при селекционной инвентаризации естественных насаждений, вступивших в пору плодоношения или лесных культур, созданных из семян известного происхождения.
35. Предварительную генетическую оценку плюсовых насаждений осуществляют по достижении их семенными потомствами 2 (второго) класса возраста. Окончательная оценка определяется по достижении потомством не менее одной второй возраста рубки главного пользования или возраста спелости, принятого для каждого вида растений в конкретной лесорастительной зоне.

5. Аттестация объектов селекционно-семеноводческого назначения

36. Выделенные и созданные объекты селекционно-семеноводческого назначения подлежат аттестации.
Аттестация объектов селекционно-семеноводческого назначения на участках государственного лесного фонда осуществляется специализированной организацией уполномоченного органа, приказом первого руководителя которой или лица его замещающего создаются аттестационные комиссии (далее - Комиссия). В Комиссию входят представители территориальных органов уполномоченного органа, областных исполнительных органов и лесовладельцев.
37. Специализированная организация письменно в 10 (десяти) - дневный срок до начала проведения аттестации уведомляет членов Комиссии о дате ее проведения и расположении объектов селекционно-семеноводческого назначения, подлежащих аттестации.
38. Комиссия, в присутствии представителей специализированной организации и представителей государственного лесовладельца в натуре определяется соответствие их целевому назначению.
39. Аттестация объектов селекционно-семеноводческого назначения осуществляется при наличии материалов по предварительному учету и отбору объектов селекционно-семеноводческого назначения по формам, согласно приложениям 1, 2, 3 к настоящим Правилам.
40. Заключение Комиссии по результатам обследования объектов селекционно-семеноводческого назначения в натуре отражается в акте результатов обследования и приема-передачи объектов селекционно-семеноводческого назначения на территории государственного лесного фонда (далее – акт) по форме, согласно приложению 4 к настоящим Правилам. При положительном заключении Комиссии в трехдневный срок со дня подписания Комиссией акта объект селекционно-семеноводческого назначения считается аттестованным.
41. При несоответствии выделенных и созданных объектов селекционно-семеноводческого назначения их целевому назначению Комиссия дает отрицательное заключение.
42. Акт является и документом приема передачи аттестованных объектов селекционно-семеноводческого назначения государственному лесовладельцу. Передача объектов лесовладельцу осуществляется одновременно с подписанием акта.
43. На аттестованные объекты селекционно-семеноводческого назначения заполняются паспорта по формам, согласно приложениям 5, 6, 7 к настоящим Правилам.
К паспорту прилагается схематический план размещения объекта селекционно-семеноводческого назначения с привязкой к квартальной сети или другим постоянным ориентирам.
44. Паспорта на аттестованные объекты селекционно-семеноводческого назначения составляются в шести экземплярах: первый – для государственного лесовладельца, второй – для государственного органа, в ведении которого находится государственный лесовладелец, третий – для территориального органа, четвертый – для специализированной организации уполномоченного органа, пятый – для уполномоченного органа и шестой – для специализированной организации.
45. Аттестованные объекты селекционно-семеноводческого назначения отграничиваются на местности специальными знаками, на которые наносятся лесохозяйственные знаки по форме, согласно приложению 8 к настоящим Правилам.
46. На лесоустроительных материалах аттестованные объекты селекционно-семеноводческого назначения выделяют при любой площади, допускающей нанесение объектов на плановые материалы в масштабе, в котором выполнены лесоустроительные материалы.
Если масштаб лесоустроительных материалов и площади аттестованных объектов селекционно-семеноводческого назначения не позволяет нанесение объектов на материалы лесоустройства, они отмечаются условными знаками с отметкой в таксационном описании.
47. Аттестованные объекты селекционно-семеноводческого назначения заносятся в сводную ведомость по форме, согласно приложению 9 к настоящим Правилам.
48. Сводные ведомости и паспорта на объекты селекционно-семеноводческого назначения являются документами постоянного хранения.
49. Специализированная организация уполномоченного органа представляет сведения об аттестованных объектах селекционно-семеноводческого назначения в лесоустроительную организацию для использования их при проведении лесоустроительных работ.

6. Учет объектов селекционно-семеноводческого назначения

50. Учет объектов селекционно-семеноводческого назначения осуществляется специализированной организацией уполномоченного органа.
51. Для ведения учета объектов селекционно-семеноводческого назначения, анализа их состояния и степени целевого использования специализированная организация уполномоченного органа ежегодно проводит их обследование совместно с представителями территориальных органов уполномоченного органа, областных исполнительных органов при участии лесовладельцев.
52. Обследованию путем натурного осмотра в вегетационный период подлежат все аттестованные объекты селекционно-семеноводческого назначения.
53. При обследовании используются материалы предыдущего учета объектов селекционно-семеноводческого назначения: паспорта, сводные ведомости, таксационные описания, журналы создания лесных культур, инвентаризации и перевода их в лесопокрытую площадь, абрисы объектов, планшеты. С целью уточнения расположения объектов селекционно-семеноводческого назначения с плановых материалов лесоустройства снимаются выкопировки с размещением этих объектов.
54. Объем обследования зависит от их площади:
до 5 (пяти) гектар – обследуется вся площадь;
от 6 (шести) до 50 (пятидесяти) гектар - обследуются 20 (двадцать) % от их общей площади;
от 51 (пятидесяти одного) до 100 (ста) гектар – 15 (пятнадцать) % от их общей площади;
от 101 (ста одного) гектара и более обследуются 5 (пять) % площади.
Если площадь объекта пройдена лесным пожаром, обследованию подлежит вся его площадь.
55. По каждому объекту селекционно-семеноводческого назначения определяется качество его оформления в натуре (наличие граничных знаков и надписей на них), его состояние (наличие признаков повреждений деревьев вредителями и поражений болезнями, механических повреждений, характер и наличие усыхающих ветвей в кроне, развитие второго яруса, подлеска), целевое использование (заготовка шишек, плодов, семян, черенков), а также соответствие фактическим данным записей в паспорте или сводной ведомости.
56. По результатам обследования составляется Акт по форме, согласно приложению 4 к настоящим Правилам.
57. Специализированная организации уполномоченного органа обобщает материалы и ежегодно до 15 (пятнадцатого) декабря текущего года информирует уполномоченный орган и территориальные органы о наличии и состоянии объектов селекционно-семеноводческого назначения по формам, согласно приложениям 10 и 11 к настоящим Правилам, вносит предложение в уполномоченный орган по их дальнейшему использованию, улучшению охраны, натурному оформлению, реконструкции (восстановлению), переводу в другую категорию или списанию.
58. Уполномоченный орган рассматривает, утверждает материалы обследования объектов селекционно-семеноводческого назначения и принимает решение о мерах по дальнейшему улучшению их состояния и использования или списанию.
59. На основании решения уполномоченного органа специализированная организация уполномоченного органа вносит изменения в сводные ведомости и паспорта объектов селекционно-семеноводческого назначения и доводит их до лесоустроительной организации для использования их при проведении лесоустроительных работ.

Приложение 1
к Правилам выявления, создания,
аттестации и учета объектов
селекционно-семеноводческого
назначения на участках
государственного лесного фонда

Форма

Карточка № _________
учета ЛСП (маточной, клоновой, семейственной)

Порода ________________________________________________________
1. Область ____________________________________________________
2. Государственный лесовладелец_____________ лесничество ______
квартал ___________________________ выдел _____________________
3. Площадь, гектар ____________________________________________
4. Тип условий местопроизрастания _____________________________
5. Год закладки _______________________________________________
6. Способ закладки (вегетативный, семенной) ___________________
7. Число клонов (семей) _______________________________________
8. Число деревьев в клоне (семье) – от - до ___________________
9. Размещение деревьев, метр __________________________________
10. Средняя высота, метр ______________________________________
11. Средняя ширина крон, метр _________________________________
12. Возможный объем заготовки черенков, штук __________________
13. Состояние деревьев ________________________________________
14. Заключение комиссии о соответствии объекта закладки и
режиме дальнейшего использования ______________________________
_____________________________________________________________________
15. Предложение о возможности выделения кандидатов в
сорта-клоны (номера клонов, сортов, гибридов) _________________
_____________________________________________________________________
16. Рекомендуемые мероприятия по содержанию и улучшению
состояния объектов ____________________________________________

Перечетная ведомость деревьев на плантации

№ плюсового дерева по государственному реестру, название гибрида, сорта	Сохранность деревьев		Средняя высота, метр	Средняя ширина кроны, метр	Состояние деревьев
	штук	%
1	2	3	4	5	6
Всего по участку:

Карточку составил (должность, подпись) ________________________
«____» _________________ 20 __ года

Приложение 2
к Правилам выявления, создания,
аттестации и учета объектов
селекционно-семеноводческого
назначения на участках
государственного лесного фонда

Форма

Карточка
предварительного отбора плюсового насаждения № ____

Видовое название преобладающей породы _________________________
1. Область ____________________________________________________
2. Административный район _____________________________________
3. Государственный лесовладелец _______________________________
4. Лесничество ________________________________________________
5. Квартал № __________________________________________________
6. Выдел № ____________________________________________________
7. Площадь, гектар ____________________________________________
8. Возраст насаждения, класс/лет ______________________________
9. Состав насаждения __________________________________________
10. Тип леса (лесорастительные условия) _______________________
11. Санитарное и лесопатологическое состояние _________________
12. Класс бонитета ____________________________________________
13. Средняя полнота ___________________________________________
14. Средняя высота, метр ______________________________________
15. Средний диаметр, сантиметр ________________________________
16. Наличие в насаждении: плюсовых деревьев __________________%
нормальных деревьев __________________________________________%
(определяется на пробной площади)
минусовых деревьев _________________________%
17. Крутизна, экспозиция склона _______________________________
18. Высота над уровнем моря ___________________________ метров
19. Показатели, характеризующие отбираемое насаждение по
целевому назначению (смолопродуктивность, обильность семеношения,
качество семян, текстура древесины)
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
Схема размещения и координаты плюсового насаждения в квартале и
выделе.

Карточку составил (должность, подпись) ________________________
«____» ____________ 20__ года

Примечание:
1. Таксационные показатели насаждения вносят по материалам
лесоустройства.
2. Карточку предварительного отбора плюсового насаждения
составляют после осмотра насаждения в натуре (по периметру и
диагональным ходовым линиям).

Приложение 3
к Правилам выявления, создания,
аттестации и учета объектов
селекционно-семеноводческого
назначения на участках
государственного лесного фонда

Форма

Карточка
предварительного отбора ПЛСУ №____

Республика Казахстан
Область _______________________________________________________
Государственный лесовладелец __________________________________
Видовое название древесной породы _____________________________
Год закладки _________________ Площадь участка, гектар ________
Категория получаемых семян (улучшенные, нормальные): __________
1. Местонахождение участка:
Лесничество ___________________________________________________
Квартал № ___________________ Выдел № _________________________
Расположение ПЛСУ в квартале (прилагается схема) ______________
2. Характеристика выдела:
Рельеф ________________________________________________________
Экспозиция и крутизна склона, высота над уровнем моря, метр ___
_____________________________________________________________________
Тип лесорастительных условий __________________________________
Почва и почвообразующая порода ________________________________
Состав насаждения _____________________________________________
Класс бонитета главной породы _________________________________
Господствующая форма (фенологическая, морфологическая) главной
породы ______________________________________________________________
Санитарное и лесопатологическое состояние _____________________
3. Краткая характеристика окружающих насаждений (главная
порода, тип леса, возраст, средняя высота, средний диаметр, класс
бонитета, селекционная категория насаждения: плюсовое, нормальное,
минусовое): _________________________________________________________
4. Таксационная характеристика насаждения на участке,
предназначенном к отбору

Дата об сле- дова- ния	Сос- тав	Про- ис- хож- дение (ес- тес- твен- ное или куль- туры)	Воз- раст, класс /лет	Средние		Класс бони- тета	Рас- поло- жение семен- ных дере- вьев и сред- нее рас- стоя- ние между ними, метр	Сред- няя шири- на кроны се- мен- ных де- ревь- ев, метр	Число деревь- ев главной породы на 1 гектар/ штук	Среднее рас- стояние до живой кроны, метр	Состояние и качество семенных деревьев
				Н, метр	D, сан- ти- метр
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12

Примечание:
Для лесных культур в графе «Происхождение» дополнительно
указывают происхождение семян

Карточку составил (должность, подпись) ________________________

«____» ____________ 20__ года

Примечание:
1. Таксационные показатели насаждения вносят по материалам
лесоустройства.
2. Карточку предварительного отбора ПЛСУ составляют после
осмотра насаждения в натуре (по периметру и диагональным ходовым
линиям).

Приложение 4
к Правилам выявления, создания,
аттестации и учета объектов
селекционно-семеноводческого
назначения на участках
государственного лесного фонда

Форма

Акт
результатов обследования и приема-передачи
объектов селекционно-семеноводческого назначения на территории
государственного лесного фонда _______________________________
наименование лесовладельца

В соответствии с приказом _______________________ (наименование
специализированной организации уполномоченного органа) комиссией в
составе
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_________________ (фамилия, имя, отчество, должности членов комиссии)
с целью аттестации (списания, учета) обследованы объекты
селекционно-семеноводческого назначения.
В результате обследования установлено: ________________________
_____________________________________________________________________
_________________________________________
С учетом целевого назначения объектов
селекционно-семеноводческого назначения, излагаются причины, по
которым они аттестуются (требованиям нормативно-методических
документов, ОСТов, проектов), бракуются, списываются. При этом
указываются площадь каждого объекта селекционно-семеноводческого
назначения или их число (для деревьев), видовое название,
лесничество, квартал, выдел.
В случае необходимости проведения определенных
лесохозяйственных и иных мероприятий с целью улучшения создания
объектов селекционно-семеноводческого назначения или его
реконструкции приводят их перечень.
Комиссия считает возможным аттестовать выделенные, созданные,
сформированные объекты селекционно-семеноводческого назначения,
согласно перечню и осуществить их передачу лесовладельцу для охраны и
использования по целевому назначению.
Не аттестованные объекты селекционно-семеноводческого
назначения приему-передачи не подлежат.
Перечень аттестованных и передаваемых государственному
лесовладельцу объектов селекционно-семеноводческого назначения
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

Подписи членов комиссии: (фамилия, подпись) (фамилия, подпись)
(фамилия, подпись)
(фамилия, подпись)

Аттестованные объекты селекционно-семеноводческого назначения сдал		Аттестованные объекты селекционно-семеноводческого назначения принял
___________________________		_____________________________
(представитель специализированной организации)		(представитель государственного лесовладельца)
М.П.		М.П.
«__»_____________20 __ года		«__»________________20__года

Приложение 5
к Правилам выявления, создания,
аттестации и учета объектов
селекционно-семеноводческого
назначения на участках
государственного лесного фонда

Форма

Республика Казахстан
Область _______________________________________________________
Государственный лесовладелец __________________________________
Видовое название древесной породы (подвид, экотип, форма) _____

Паспорт
ЛСП (маточной, клоновой, семейственной)
№ _______

Год закладки __________________________________________________
Площадь поля плантации, гектар ________________________________
Назначение (по целям селекции: лесосеменная, маточная,
клоновая, семейственная) ____________________________________________
Порядок ЛСП (первый, повышенной генетической ценности или
второй) _____________________________________________________________
Категория получаемых семян (сортовые,
улучшенные):_________________________________________________________
1. Местонахождение плантации:
Лесничество ___________________________________________________
Квартал № __________________Выдел № ___________________________
Расположение плантации в квартале (прилагается схема)
2. Описание участка, занятого плантацией:
Категория участка _____________________________________________
Рельеф, экспозиция и крутизна склона __________________________
Тип лесорастительных условий __________________________________
Почва и почвообразующая порода ________________________________
Травяной покров и степень задернения __________________________
Расстояние до ближайшего насаждения той же породы, метр _______
Расстояние до минусового насаждения той же породы, метр _______
Краткая характеристика окружающих насаждений __________________
_____________________________________________________________________
3. Способ создания плантации:
посадкой привитых саженцев;
укорененных черенков прививкой на подвойные культуры (указать
возраст культур и фенологическую форму);
посадкой сеянцев (саженцев), выращенных из семян плюсовых
деревьев (указать возраст растений);
посевом.

Описание плюсовых деревьев, представленных
на ЛСП (маточной) плантации № _____

Номер плюсового дерева по реестру	Местонахождение дерева (область, лесничество, квартал, выдел)	Возраст дерева на период аттестации, лет	Тип леса	Таксационные показатели		Примечание (селектируемые признаки плюсового дерева)
				D, сантиметр	Н, метр
1	2	3	4	5	6	7

Агротехника подготовки участка и обработки
почвы _________________________________________________________
Схема посадки (посева): расстояние в ряду и между рядами (между
центрами посадок), размеры площадок, число посадочных мест на
1 (один) гектар, число растений (лунок) в посадочном месте
(площадке, отрезке ряда) ______________________________________
_____________________________________________________________________
Происхождение исходного материала (черенков, семян плюсовых
деревьев) и время заготовки ___________________________________
Время и способ прививки _______________________________________
Число клонов (семей) на поле (блоке) плантации
Схема размещения клонов (семей) прилагается к паспорту ________

4. Приживаемость и сохранность семенных деревьев на плантации

Дата учета	Первоначальное количество саженцев (сеянцев, посадочных мест, прививок), штук/ гектар	Количество прижившихся прививок, сохранившихся саженцев (сеянцев), посадочных мест, штук/гектар	Приживаемость (сохранность), %	Сохранность клонов (семей), число/% от предусмотренного по схеме
1	2	3	4	5

Примечание:
1. Таблицу заполняют в год закладки, спустя 3 (три) года и 5
(пять) лет после закладки и в год аттестации.
2. При аттестации вносят данные о различиях в количестве
растений между клонами (семьями), %.
ЛСП (маточная) обследована и зачислена в состав постоянной
лесосеменной базы Комиссией в составе:

Организация, фамилия, подпись _________________________________
_________________________________
_________________________________

«____» ____________ 20__года

5. Мероприятия по уходу за плантацией

Год	Дата	Наименование и краткая характеристика мероприятий (дополнение, изреживание, уход за почвой, внесение удобрений: дозы и способы внесения, уход за кронами семенных деревьев, борьба с вредителями и грибными болезнями, внекорневая подкормка)	Запись произвел (должность, фамилия, подпись)
1	2	3	4

6. Данные о заготовке и использовании семян, полученных на
плантации:

Время заго- товки	Балл семе- ноше- ния	Заго- тов- лено семян, шишек, килог- рамм	Получено семян, килограмм/ % выхода	качество семян: класс/% всхожести	Хранение семян			Данные об исполь- зовании семян	Запись произвел (должность, фамилия, подпись)
					место и способ	дата
						начала	конца
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10

Примечание:
1. Запись по разделам 5 и 6 вносят специалисты государственного
лесовладельца.
2. В разделе 6 для маточных плантаций указывают сведения о
заготовке и использовании черенков.
Члены Комиссии: ______________________________
(организация, фамилия, подпись)
______________________________
(организация, фамилия, подпись)
______________________________
(организация, фамилия, подпись)

«____» ___________ 20__ года

Приложение 6
к Правилам выявления, создания,
аттестации и учета объектов
селекционно-семеноводческого
назначения на участках
государственного лесного фонда

Форма

Республика Казахстан
Область _______________________________________________________
Государственный лесовладелец __________________________________
Видовое название древесной породы _____________________________

Паспорт ПЛСУ № _______

Год закладки ______________ Площадь участка, гектар ___________
Категория получаемых семян (улучшенные, нормальные): __________
1. Местонахождение участка:
Лесничество ___________________________________________________
Квартал № ___________________ Выдел № _________________________
Расположение ПЛСУ в квартале (прилагается схема)
2. Характеристика выдела:
Рельеф ________________________________________________________
Экспозиция и крутизна склона, высота над уровнем моря, метр ___
Тип лесорастительных условий __________________________________
Почва и почвообразующая порода ________________________________
Состав насаждения _____________________________________________
Класс бонитета главной породы _________________________________
Господствующая форма (фенологическая, морфологическая) главной
породы ________________________________________________________
Санитарное и лесопатологическое состояние _____________________
3. Краткая характеристика окружающих насаждений (главная
порода, тип леса, возраст, средняя высота, средний диаметр, класс
бонитета, селекционная категория насаждения: плюсовое, нормальное,
минусовое): _________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
4. Способ создания ПЛСУ: изреживание насаждений или лесных
культур, посадка или посев селекционно-улучшенного материала (нужное
подчеркнуть).

5. Таксационная характеристика насаждения ПЛСУ

Дата обследо- вания	Состав	Происхождение (естественные или культуры)	Возраст, класс/лет	Средние		Класс бонитета	Расположение семенных деревьев и среднее расстояние между ними, метр
				Н, метр	D, сантиметр
1	2	3	4	5	6	7	8

продолжение таблицы

Средняя ширина кроны семенных деревьев, метр	Число деревьев главной породы на 1 гектар/штук	Среднее расстояние до живой кроны, метр	Состояние и качество семенных деревьев
9	10	11	12

Примечание:
Для лесных культур в графе «Происхождение» дополнительно
указывают происхождение семян

6. Характеристика ПЛСУ, создаваемого посадкой (посевом)
селекционно-улучшенного материала:
Агротехника подготовки участка и обработки почвы ______________
_____________________________________________________________________
Схема посадки (посева): расстояние в ряду и между рядами (между
центрами площадок), размеры площадок, число посадочных мест на
1 (один) гектар, число растений (лунок) в посадочном месте
(площадке, отрезке ряда) ______________________________________
_____________________________________________________________________
Происхождение семян ________________, класс качества __________
№ и дата документа о качестве _________________________________
Возраст сеянцев (саженцев) ____________________________________
Постоянный лесосеменной участок обследован и зачислен в состав
постоянной лесосеменной базы комиссией в составе:
Организация, фамилия, подпись _________________________________
_________________________________
«____» ____________ 20__ года

7. Мероприятия по уходу за ПЛСУ

Год	Дата	Наименование и краткая характеристика мероприятий (изреживание, внесение удобрений: вид удобрений, дозы и способы внесения, борьба с вредителями и грибными болезнями, внекорневая подкормка, обезвершивание)	Запись произвел (должность, фамилия, подпись)
1	2	3	4

8. Данные о заготовке и использовании семян, полученных на ПЛСУ

Дата заго- товки	Балл семе- ноше- ния	Заго- тов- лено семян, шишек, кило- грамм	Полу- чено семян, кило- грамм % выхода	Качество семян: класс/% всхожести	Хранение семян			Данные об исполь- зовании семян	Запись произвел (должность, фамилия, подпись)
					место и способ	дата
						начала	конца
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10

Примечание:
Запись по разделам 7 и 8 производят специалисты
государственного лесовладельца.
Члены Комиссии: _______________________________
(организация, фамилия, подпись)
______________________________
(организация, фамилия, подпись)
______________________________
(организация, фамилия, подпись)

«____» ___________ 20__ года

Приложение 7
к Правилам выявления, создания,
аттестации и учета объектов
селекционно-семеноводческого
назначения на участках
государственного лесного фонда

Форма

Республика Казахстан
Область _______________________________________________________
Государственный лесовладелец __________________________________
Видовое название древесной породы _____________________________

Паспорт
плюсового насаждения № ________

1. Местонахождение плюсового насаждения:
Лесничество ___________________________________________________
Квартал № ______________ Выдел № ______________________________
Площадь насаждения, гектар ____________________________________
№ участка по карточке предварительного отбора _________________
Расположение плюсового насаждения в квартале (прилагается
схема)

2. Характеристика плюсового насаждения:
Рельеф, экспозиция и крутизна склона __________________________
Высота над уровнем моря, метр _________________________________
Почвенно-грунтовые условия (тип почвы, механический состав,
подпочва) ___________________________________________________________
Происхождение насаждения – естественное (семенное, порослевое)
или культуры ________________________________________________________
Состав по ярусам ______________________________________________
Возраст по породам, лет _______________________________________
Средние высота и диаметр деревьев главной породы: Н _____ метр,
D _____ сантиметр ____
Тип леса ______________________________________________________
Тип лесорастительных условий __________________________________
Класс бонитета ________________________________________________
Полнота по ярусам _____________________________________________
Запас насаждений по ярусам метр кубический/ 1 гектар __________
Общий запас на всей площади по породам, метр кубический _______
_____________________________________________________________________
Санитарное и лесопатологическое состояние насаждения __________
Подрост _______________________________________________________
Подлесок ______________________________________________________
Преобладающая форма крон главной породы _______________________
Средняя протяженность кроны у деревьев главной породы, метр ___
_____________________________________________________________________
Средняя протяженность бессучковой зоны у деревьев главной
породы, метр ________________________________________________________
Толщина скелетных ветвей у деревьев главной породы ____________
Преобладающая форма главной породы (морфологическая,
фенологическая.) ____________________________________________________
Балл плодоношения по шкале В.Г. Капера (средний за последние 5
(пять) лет)
Распределение деревьев в насаждении по селекционным категориям:
плюсовых, % ___________________________________________________
нормальных, % _________________________________________________
минусовых, % __________________________________________________
Показатели, характеризующие плюсовое насаждение по целевому
назначению (смолопродуктивность, обильность семеношения, качество
семян, текстура древесины) __________________________________________
3. Характеристика древостоев, примыкающих к плюсовому
насаждению

№	Номер квартала, номер выдела	Состав насаждения	Возраст, класс/ лет	Средние		Пол- нота	Запас, метр куби- ческий/ гектар	Тип леса/ класс бони- тета	Селекционная категория насаждения
				Н, метр	D, санти- метр
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10

4. Расстояние до минусового насаждения той же породы:
до ближайшего, метр ___________________________________________
до ближайшего с наветренной во время цветения стороны,
метр ______________

_______________________________
(организация, фамилия, подпись)
_______________________________
(организация, фамилия, подпись)

«____» ___________ 20__ года

5. Уход за плюсовым насаждением

Дата	Наименование проведенных мероприятий	Запись произвел (должность, фамилия, подпись)
1	2	3

6. Заготовка семян в плюсовом насаждении

Дата заготовки семян (шишек, плодов)	Количество заготовленных семян (шишек, плодов), килограмм	Получено семян из шишек (плодов), килограмм/ % выхода	Данные об использовании семян	Запись произвел (должность, фамилия, подпись)
1	2	3	4	5

Примечание:
Записи в 5 и 6 разделы паспорта вносят государственные
лесовладельцы.

Члены Комиссии: ________________________________
(организация, фамилия, подпись)
________________________________
(организация, фамилия, подпись)
________________________________
(организация, фамилия, подпись)

«____» ___________ 20__ года

Приложение 8
к Правилам выявления, создания,
аттестации и учета объектов
селекционно-семеноводческого
назначения на участках
государственного лесного фонда

Форма

Лесохозяйственные знаки, отграничивающие на местности
объекты селекционно-семеноводческого назначения

Объекты	Шифры надписей	Обозначение
Лесосеменная плантация (ОСТ 56-84-80)	67 – 2 ЛСП – 76 2,5	Номер квартала – номер выдела Название – год закладки Площадь, гектар
Плюсовое насаждение	26 – 18 ПЛН – 01 52,3	Номер квартала – номер выдела Название – год закладки Площадь, гектар
Постоянный лесосеменной участок (ОСТ 56-84-80)	67 – 4 ПЛСУ – 77 5,5	Номер квартала – номер выдела Название – год закладки участка Площадь, гектар

Примечание:
1. Столбы устанавливают на пересечении линий, отграничивающих
площади (на углах). Щека с надписью направляется в сторону участка,
гребень столба – к середине участка.
2. Надписи производятся по трафарету и образцам согласно ОСТ
56-84-80.

Приложение 9
к Правилам выявления, создания,
аттестации и учета объектов
селекционно-семеноводческого
назначения на участках
государственного лесного фонда

Форма

Сводная ведомость
ЛСП (маточных, клоновых, семейственных), плюсовых насаждений,
ПЛСУ по ___________________________________________________
(область)

№	Наименование объекта и видовое название древесной породы	Площадь, гектар	Местонахождение			Номер по паспорту	Время закладки	Способ закладки	Приме- чание
			государ- ственный лесовла- делец, лесни- чество	номер квар- тала	номер выдела
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10

Примечание:
В графе 10 для маточных плантаций указывают целевое назначение
(маточная, клоновая, семейственная), для ЛСП - время вступления в
стадию семеношения.

Приложение 10
к Правилам выявления, создания,
аттестации и учета объектов
селекционно-семеноводческого
назначения на участках
государственного лесного фонда

Форма

Наличие и состояние объектов селекционно-семеноводческого
назначения по ____________________________области
по состоянию 20___года

№	Государ- ственный лесовладелец, наименование объекта	Данные предыдущего учета, гектар/штук	Данные 20_ года, гектар/штук	Наимено- вание породы	Местонахождение объектов			Примечание (рекомен- дуемые мероприя- тия на объектах, причины списания)
					лесни- чество	квартал	выдел
1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.
2.
3.
	Итого по области:
	в том числе
	по породам:
1.	Ель
2.	Сосна
3.	Саксаул

Руководитель специализированной организации
уполномоченного органа ________________________________________

Приложение 11
к Правилам выявления, создания,
аттестации и учета объектов
селекционно-семеноводческого
назначения на участках
государственного лесного фонда

Форма

Сводная ведомость
объектов селекционно-семеноводческого назначения
Республики Казахстан по состоянию на __________ 20___года

Порода	ЛСП, гектар	ПЛСУ, гектар	Плюсовые насаждения, гектар	Примечание
1	3	4	5	8
Всего,
в том числе по породам:
Ель
Сосна
Саксаул, далее по породам
Всего по республике
в том числе:
Ель
Сосна
Саксаул, далее по породам

Руководитель специализированной организации
уполномоченного органа ___________________________________