Радиациялық бақылауды жүргізу ережесін бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2011 жылғы 11 шілдедегі № 360 Бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2011 жылы 15 тамызда № 7125 тіркелді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2018 жылғы 5 ақпандағы № 121 бұйрығымен

Ескерту. Күші жойылды – ҚР Қаржы министрінің 05.02.2018 № 121 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

"Қазақстан Республикасындағы кеден ісі туралы" 2010 жылғы 30 маусымдағы Қазақстан Республикасының Кодексі 192-бабының 4-тармағына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Радиациялық бақылауды жүргізу ережесі бекітілсін.

2. Мыналар:

1) "Кеден органдарының Қазақстан Республикасының мемлекеттік (кеден) шекарасы арқылы өткізу пункттерінде радиациялық бақылау жүргізу ережесін бекіту туралы" Қазақстан Республикасының Кедендік бақылау агенттігінің 2004 жылғы 27 қыркүйектегі № 400 бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 3116 болып тіркелген, Қазақстан Республикасы орталық атқарушы және өзге де мемлекеттік органдарының нормативтік құқықтық актілер бюллетенінде 2004 жылы № 41-44, 1042-құжатта жарияланған);

2) "Кеден органдарының Қазақстан Республикасының мемлекеттік шекарасында радиациялық бақылау жүргізу ережесін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Кедендік бақылау агенттігінің төрағасы міндетін атқарушының 2004 жылғы 27 қыркүйектегі № 400 бұйрығына өзгерістер енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Кедендік бақылау комитеті төрағасы - Қаржы вице-министрінің 2005 жылғы 7 қыркүйектегі № 345 бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 3862 болып тіркелген, "Заң газеті" газетінде 2005 жылғы 13 желтоқсандағы № 168 (792)жарияланған) күші жойылды деп танылсын.

3. Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Кедендік бақылау комитеті (С.Н. Баймағанбетов) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде заңнамамен белгіленген тәртіппен мемлекеттік тіркелуін және бұқаралық ақпарат құралдарында оның кейінгі жариялауын қамтамасыз етсін.

4. Осы бұйрық оның бірінші ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткеннен кейін қолданысқа енеді және 2011 жылғы 1 шілдеден бастап пайда болған қатынастарға қолданылады.

Министр

Б.Жәмішев

КЕЛІСІЛДІ:

Қазақстан Республикасының

Денсаулық сақтау министрі

____________С.Қайырбекова

2011 жылғы 18 шілде

Қазақстан Республикасы

Премьер-Министрінің орынбасары-

Қазақстан Республикасының

Индустрия және жаңа

технологиялар министрі

_____________ Ә.Исекешев

2011 жылғы 19 шілде

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2011 жылғы 11 шілдедегі № 360 бұйрығымен бекітілген

Радиациялық бақылауды жүргізу қағидалары 1-тарау. Жалпы ережелер

Ескерту. Қағида жаңа редакцияда – ҚР Қаржы министрінің 26.04.2017 № 276 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен

1. Осы Радиациялық бақылауды жүргізу қағидасы (бұдан әрі – Қағида) "Қазақстан Республикасындағы кеден ісі туралы" Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 30 маусымдағы Кодексі (бұдан әрі – Кодекс) 192-бабының 4-тармағына сәйкес әзірленген және Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік шекарасы арқылы өткізу пункттерінде және тауарлар мен көлік құралдары өткізілетін өзге де орындарда мемлекеттік кірістер органдарымен радиациялық бақылау жүргізу тәртібін анықтайды.

2. Осы Қағидада мынадай ұғымдар пайдаланылады:

1) иондандырушы сәулелену көздері – радиоактивті заттар, құрамында радиоактивті заттар бар аппараттар немесе құрылғылар, сондай-ақ иондандырушы сәуле шығаратын немесе шығаруға қабілетті электрофизикалық аппараттар немесе құрылғылар;

2) мөлшердің қуаты - уақыт бірлігі (секунд, минут, сағат) ішіндегі сәулелену мөлшері;

3) орам - радиациялық қауіптің белгілері бар тасымалдау үшін ұсынылған түрдегі радиоактивті құрамы бар орау жиынтығы;

4) радиациялық авария - адамдардың белгіленген нормалардан жоғары сәулеленуіне немесе қоршаған ортаның радиоактивтік ластануына әкеп соқтыруы мүмкін немесе әкеп соқтыратын радиоактивтік өнімдердің және/немесе иондаушы сәулелену жобада көзделген қалыпты пайдалану шегінен асып кететін атом энергиясын пайдалану объектісін қауіпсіз пайдалану шектерін бұзу;

5) радиациялық бақылау – Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік шекарасы арқылы өткізілетін тауарлардан және (немесе) көліктік құралдардан шығатын иондалған сәулеленудің деңгейін тексеру және халықпен қоршаған ортаның қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында оны табиғи фонмен салыстыру;

6) радиоактивті заттар – құрамында радионуклидтер бар, кез келген агрегаттық жағдайдағы, шығу тегі табиғи немесе техногендік кез келген материалдар.

3. Тауарлар мен көлік құралдарын радиациялық бақылау Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік шекарасы арқылы кедендік бақылау түрлерінің бірі бола тұрып, Еуразиялық экономикалық одақтың және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес Еуразиялық экономикалық одақтың және Қазақстан Республикасының кедендік аумағында халықтың радиациялық қауіпсіздігі, ядролық қару мен ядролық материалдарды таратпау халықаралық режимін сақтау, радиоактивтік материалдарды (бұдан әрі - РМ), гамма-сәулеленудің эквиваленттік дозасы қуатының, нейтрон, альфа-, бета- сәулеленудің ағымы тығыздығының (бұдан әрі - иондаушы сәулелену) жоғары деңгейі бар тауарлар мен көлік құралдарын Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік шекарасы арқылы өткізу пункттері мен өткізілетін өзге де орындар арқылы өткізу кезінде кедендік ережелерін бұзушылықтарды болдырмау мақсатында жүзеге асырылады.

Радиациялық бақылауға Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік шекарасы арқылы өткізу пункттері мен өткізілетін өзге де орындарда өтетін жеке тұлғалар, тауарлар мен көлік құралдары жатады.

4. Радиациялық бақылау үшін мемлекеттік кірістер органдары кедендік бақылаудың технологияларына бейімделген РЗ стационарлық және жылжымалы жүйелерін пайдаланады.

2-тарау. Тауарлар мен көлік құралдарына радиациялық бақылауды жүргізу тәртібі

5. Еуразиялық экономикалық комиссиясы Кеңесінің 2012 жылғы 16 шілдедегі № 54 шешімімен бекітілген Еуразиялық экономикалық одақтың Сыртқы экономикалық қызметінің тауарлық номенклатурасының (бұдан әрі – ЕАЭҚ СЭҚ ТН) келесі тауарлық позицияларына кіретін тауарлар басым радиациялық бақылауға жатады:

1) 2612 - урандық немесе торийлік кендер мен концентраттар;

2) 2844 - химиялық радиоактивті элементтер және радиоактивті изотоптар (бөлінетін және химиялық элементтерді шығаратын, изотоптарды қоса алғанда) және олардың қосындылары; осы өнімдерді қамтитын қосындылар мен қалдықтар;

3) 2845 - 2844 тауар позициясының изотоптарынан басқа изотоптар; белгілі немесе белгісіз химиялық құрамдағы органикалық емес немесе органикалық қосындылар;

кіші субпозицияға кіретін тауарлар:

4) 8401 30 000 0 - жылу бөлетін элементтер (твэлдар), сәулеленбеген (ядролық реакторлар үшін);

5) 9022 тауар позициясының құралдары мен жабдықтарының құрамына кіретін радиоизотоптық бұйымдар - альфа-, бета-, гамма- немесе нейтрондық сәулелерді пайдалануға негізделген аппаратура.

6. Пайдаланылатын аппаратураның класын ескере отырып, Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік шекарасы арқылы өткізу пункттерінде және өткізілетін өзге де орындарда радиациялық бақылау мынадай кезеңдерден тұрады:

1) бастапқы радиациялық бақылау;

2) қосымша радиациялық бақылау;

3) тереңдетілген радиациялық зерттеу;

4) сараптама.

7. Бастапқы радиациялық бақылаудың мақсаты тауарлар мен көлік құралдар ағымынан сәулелену мөлшерінің (бұдан әрі - объектілер) деңгейі жоғары (табиғи радиациялық фонға қарағанда) объектілерді жедел анықтау және жою болып табылады, оны тауарлар мен көлік құралдарының кедендік бақылау аймағына орналасуды бақылайтын және кедендік тексеруді жүзеге асыратын кеден органдарының лауазымды адамдары жүзеге асырады.

8. РЗ радиациялық бақылаудың автоматтандырылған жүйелерін (бұдан әрі – РЗ РБАЖ) – РЗ табудың стационарлық аппаратурасын, ал ол болмаған кезде немесе жарамсыз болғанда – жылжымалы радиациялық бақылау аппаратурасын пайдалану бастапқы радиациялық бақылаудың негізгі нысаны болып табылады.

9. РЗ радиациялық бақылау жүйелерімен жұмыс істеуге мемлекеттік кірістер органдарының:

радиациялық бақылауды жүзеге асыру бойынша оқудан өткен;

медициналық қарама-қайшылығы жоқ;

қажетті техникалық қажеттіліктен өткен дербес жұмыс істеу құқығы бар лауазымды тұлғалары тартылады.

Мемлекеттік кірістер органдарының иондалған сәулеленудің көздерімен жұмыс істейтін немесе РЗ қарауды жүзеге асыратын лауазымды тұлғалары жеке дозиметриялық бақылаудан өтеді.

Бастапқы радиациялық бақылау аппаратурасының қайталап пайдаланылғандығын растайтын РЗ РБАЖ-ң тұрақты (жалған емес) жұмыс істеуі жоғары сәулелену деңгейіндегі мөлшер ретінде тексерілетін объект жіктелудің критерийі болып табылады.

Бастапқы радиациялық бақылау кезінде анықталған сәулелену деңгейі жоғары мөлшердегі объектілер тауарлар мен көлік құралдарының жалпы ағымынан бөлінеді. Бөлінген объектілер мемлекеттік кірістер органының лауазымды тұлғасы белгілейтін белгілі бір кедендік бақылау аймағының учаскесінде (тауарлар мен көлік құралдарының жалпы массасынан 15-20 метр қашықтыққа алшақтатылған ашық алаң, жеке үй-жай) 3 метрден кем емес қашықтықтан айқын көрінетін радиациялық қауіпті ескерту белгілерін қоя отырып қосымша радиациялық бақылауды жүргізу үшін орналастырылады.

10. РЗ анықтаудың стационарлық аппаратурасы нейтрон арнасы бойынша іске қосылған жағдайда иондаушы сәулелену көздерін локализациялау мен сәйкестендіру бойынша мемлекеттік кірістер органы қызметкерлерінің одан әрі іс-қимылдары нейтрондық сәулелену детекторлары бар РМ РБАЖ өлшеу құралдарын пайдаланыла отырып жүзеге асырылады.

11. РМ анықтаудың стационарлық жүйесінің немесе радиациялық бақылаудың жылжымалы аппаратураның әрбір дыбыстық немесе жарықтық сигнализациясының іске қосылуы осы Ереженің 1-қосымшасына сәйкес нысаны бойынша РЗ анықтаудың стационарлық жүйесінің және радиациялық бақылаудың жылжымалы аппаратураның іске қосылуы туралы мәліметтерді тіркеу журналына енгізіледі.

12. Тауарлар мен көлік құралдарына қосымша радиациялық бақылау жүргізу үшін келесілер негіздеме болып табылады:

1) бастапқы радиациялық бақылаудың нәтижелері;

2) жедел іздестіру қызметінің субъектілерінен жедел ақпараттар алу;

3) тауарға ілеспе құжаттарды тексерудің нәтижелері;

4) РЗ және радионуклидтердің жоғары мөлшері бар тауарлардың болуының белгілерін, оның ішінде қорғаушы контейнерлерге (орамдарға) тән радиациялық қауіптілік белгілерінің анықталуы.

13. Қосымша радиациялық бақылаудың мақсаттары:

1) РЗ анықтау аппаратурасының іске қосылу себептерін айқындау;

2) сәулелену мөлшері жоғары деңгейдегі объектілерді іздестіру және локализациялау, объектінің радиациялық сипаттамаларын орау ыдыстарын немесе көлік құралын ашпастан гамма және нейтронды сәулелері бойынша өлшеу;

3) объектінің радиациялық қауіптілігі дәрежесін бағалау болып табылады.

14. Қосымша радиациялық бақылауды бір тәуліктің ішінде арнайы даярлықтан өткен мемлекеттік кірістер органдарының лауазымды тұлғалары жүзеге асырады.

Қосымша радиациялық бақылауды жүргізу үшін мемлекеттік тексеруден өткен дозиметрлік және радиометрлік аппаратура пайдаланылады.

Сәулелену мөлшері жоғары деңгейдегі объектілерді іздеу және локализациялау кезінде көлік құралдарының бөліктерін, жүк ыдыстарын ашу Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің міндетін атқарушының 2015 жылғы 27 наурыздағы № 261 бұйрығымен бекітілген "Радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптары" санитариялық қағидалары (бұдан әрі - Санитариялық қағидалары) талаптарына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 11205 болып тіркелген) және Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2015 жылғы 27 ақпандағы № 155 бұйрығымен бекітілген "Радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" гигиеналық нормативтері (бұдан әрі - Гигиеналық нормативтер) талаптарына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10671 болып тіркелген) қатаң сәйкес келуі жүргізіледі. Орамдарды ашуға жол берілмейді.

Радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету мақсатында қосымша радиациялық бақылау жүргізу барысында келесі талаптар орындалады:

1) сәулелену мөлшері жоғары деңгейдегі объект тұрғын үйлер мен қызметтік үй-жайлардан мүмкіндігінше 20 метрден кем емес қашықтыққа алыстатылады;

2) мемлекеттік кірістер органдары лауазымды тұлғаларының сәулелену мөлшері жоғары деңгейдегі объектілерінің маңайында болу уақыты шектеулі болуы тиіс;

3) 3 метрден кем емес қашықтықтан айқын көрінетін қойылған қоршауында радиациялық қауіпсіздікті ескерту белгілерінің болуы.

15. Тауарлар мен көлік құралдарына қосымша радиациялық бақылау мынадай тәртіппен жүргізіледі.

Сәулелену деңгейі жоғары, елеулі ұзындығы бар (теміржол вагоны, жүк автомобилі, контейнер) және біртекті жүк тиелген (қиыршықтас, ұнтақ, ұсақ бөлшектер) объектіні өлшеу бүкіл периметр бойынша іздеу режимінде объектінің бүйір қабырғасы ұзындығының орта сызығы бойынша (биіктігі бойынша) жүргізіледі.

Құрал көрсеткіші ең көп болып тұрған нүктеде өлшеулер олардың арасындағы аралықтардың ортасында және көршілес екі өлшеу нүктелерінде жүргізіледі. Бұл рәсім онда өлшелетін шама ең көп болатын нүктені өлшеу сызығы бойынша шаманы анықтағанша бірнеше рет қайталанады. Осы нүкте үшін осыған ұқсас өлшеу рәсімі тік бағытта да жүргізіледі.

Осындай рәсім қарама-қарсы бүйір беті үшін де қайталанады. Егер құралдың осы өлшеу серияларындағы ең көп және ең аз көрсеткіштері бір-бірінен 10 еседен астам ерекшеленетін болса, радиацияның көздің локальді сипаты бар және өлшенетін шаманың максимумы анықталған орында орналасқан деген болжам жасалады. Егер ең көп және ең аз шамалар 2 есе мөлшерде ерекшеленетін болса, радиацияның көзі жүктің барлық көлемі бойынша бөлінді деп санау қажет. Аралық жағдайларда радиация көзінің мөлшерлерін объектің мөлшерлерімен теңдес деп санауға болады.

Объектідегі радиоактивтік көзі бар екендігі анықталғаннан және оның локализациялану дәрежесі бағаланғаннан кейін гамма сәулелену мөлшерінің қуатын, нейтрондар ағымының тығыздығын, объектінің бетіндегі максимум нүктесінде объектінің альфа- және бета- сәулелену радионуклидтермен ластану бетінің тығыздығы өлшенеді.

Егер объектінің көлемі шағын болса (шабадан, сөмке), онда оның бетінде жоғары иондаушы сәулелену деңгейінің шын мәнінде бар екендігіне көз жеткізу, ол ең көп орналасқан нүктені анықтау және гамма сәулелену мөлшерінің қуатын, нейтрондар ағымының тығыздығын және объектінің альфа- және бета- сәулелену радионуклидтермен ластану бетінің деңгейін анықтау қажет.

16. Қосымша радиациялық бақылаудың нәтижелері осы Ереженің 2 сәйкес нысаны бойынша Сәулелену мөлшері жоғары деңгейдегі тауарлар мен көлік құралдарын Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік шекарасы арқылы өткізу пункттері мен өткізілетін өзге де орындар арқылы өткізу туралы мәліметтер журналына (бұдан әрі - Журнал) енгізіледі.

Қосымша радиациялық бақылаудың нәтижелері бойынша келесі шешімдердің біреуі тез арада қабылданады:

1) тереңдетілген радиациялық зерттеу жүргізу жөнінде;

2) тауардың Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік шекарасы арқылы өткізу жөнінде.

17. Тексерілетін объектінің сәулелену мөлшері жоғары деңгейдегі және онда РЗ бар екендігін растайтын қосымша радиациялық бақылаудың нәтижелері тереңдетілген радиациялық зерттеу жүргізу үшін негіздеме болып табылады.

18. Объект бетіндегі гамма-сәулелену мөлшерінің үш қуат өлшемінің (Н_өлш) орташа арифметикалық мәні шамасының 0,2 Н_ф шамасына кедендік бақылау аймағында өлшенген табиғи фоны мәнінен (Н_ф) артығын қабылдау терең радиациялық зерттеу жүргізу қажеттігін айқындайтын ден қою өлшемі болып табылады, яғни Н_өлш = 0,2+ Н_ф,

мұнда, Н_өлш - гамма сәулелену мөлшерінің үш қуат өлшемінің орташа арифметикалық мәнінің шамасы, мкЗв/сағ., ол мынадай формула бойынша есептеледі:

Н_өлш = 1/3 Н_өлш.і, (і = 3 болғанда)

мұнда Н_өлш.і - і-ші өлшеу кезінде объект бетіндегі гамма сәулелену мөлшері қуатының мәні, мкЗв/сағ.;

Н_ф - кедендік бақылау аймағында өлшенген табиғи фон гамма сәулелену мөлшері қуатының мәні, мкЗв/сағ.

Осы ден қою критерийлері құрамында табиғи радионуклидтар бар тауарларға арналған, оларға мынадай тауарлар жатады: құрылыс материалдары (құм, балшық, қиыршықты масса, щебень, инертты материалдар, кірпіш, керамзит, темірбетон бұйымдары, металл сынығы, орман), химиялық тыңайтқыштар, ауыр және жеңіл өнеркәсіп өнімдері, азық-түлік өнімдері (отандық және шетел), ауыл шаруашылығы өнімдері және материалдардың қосымша топтары.

Өзге тауарлар үшін объект бетіндегі гамма сәулелену мөлшерінің үш қуат өлшемінің (Н_өлш) орташа арифметикалық мәні шамасының 0,2 Н_ф шамасына кедендік бақылау аймағында өлшенген табиғи фоны мәнінен (Н_ф) асыруын қабылдауы, яғни Н_өлш>=0,2+Н_ф, және/немесе объектінің Санитариялық қағидалар мен Гигиеналық нормативтер белгіленген рұқсат деңгейлерінен асырылған альфа-және бета-сәулеленетін нуклидтарымен сыртқы ластануы тереңдетілген радиациялық зерттеу жүргізу қажеттілігін айқындайтын ден қою критерийі болып табылады.

Нейтрон сәулелену ағымы тығыздығының деңгейі жоғары көздерін жайылдырмау және сәйкестендіру бойынша тереңдетілген радиациялық зерттеу жүргізуді айқындайтын ден қою критерийі Санитариялық қағидалармен және Гигиеналық нормативтермен белгіленген рұқсат берілген мәндерінің ауысуы болып табылады.

19. Тереңдетілген радиациялық зерттеудің мақсаты барынша мүмкін болатын локализациялау мен тексерілетін объектідегі РЗ-ны бастапқы сәйкестендіру болып табылады.

20. Тереңдетілген радиациялық тексеру, егер экспозициялық мөлшердің қуаты 1 мкЗв/сағ асып түсетін болса, халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы уәкілетті орган ведомстволарының аумақтық бөлімшелерінің келісімі бойынша радиациялық бақылауды жүргізуге уәкілетті лауазымды тұлғалар бір тәулік ішінде жүзеге асырады.

21. Тереңдетілген радиациялық зерттеу жүргізу үшін мемлекеттік тексеруден өткен спектрометриялық және радиометриялық аппаратурасы пайдаланылады.

22. Сәулелену көзін іздестіру және локализациялау іздестіру режиміндегі радиометриялық аппаратурасының көмегімен жүргізіледі.

23. Сәулелену деңгейі жоғары мөлшердегі объектілерді іздеу және локализациялау кезінде көлік құралдарының бөліктерін, жүк орындарын және орау ыдыстарын ашуы Санитариялық қағидаларға сәйкес жүзеге асырылады.

24. Тауарлар мен көлік құралдарына тереңдетілген радиациялық зерттеу жүргізу мынадай тәртіпті көздейді.

Елеулі ұзындығы бар (теміржол вагоны, жүк автомобилі, контейнер) және жүк ыдысы (қораптар, жәшіктер, канистрлер) жүкпен толтырылған объектіні өлшеу әрбір жүк ыдысының бетінде жүргізіледі.

Радиоактивтік көзі дәл осы ыдыста бар екендігінің болжамы ретінде оны табылған объектіден объектінің ең үлкен төрт көлденең мөлшерінен кем емес шамаға тең қашықтыққа алыстату кезіндегі құралдың көрсеткіштерінің азаюы бола алады.

Егер ыдыс жеткілікті дәрежеде үлкен болса, радиоактивтік көзді анықталған объектінің шегінде мүмкін болатын ең көп локализациялау және нейтрондар ағымы тығыздығының максималды мәндері мен оның бетіндегі гамма сәулелену мөлшерінің қуатын, сондай-ақ альфа- және бета- сәулелену радионуклидтерімен ластану бетін анықтау мақсатында жоғарыда сипатталған схема бойынша қосымша өлшемдер жүргізіледі.

Зерттелетін объектідегі сәулелену көзін локализацияланғаннан кейін ондағы РМ бастапқы бірдейлендіру жүргізіледі. Алдымен объектінің бетінде нейтрондық сәулеленудің бар-жоқтығын айқындайды (егер локализация гамма сәулелену бойынша жүргізілсе). Ол үшін гамма сәулелену мөлшері қуатының абсолюттік максимум нүктесінде нейтронды ағымының тығыздығын өлшейді. Егер көзді локализациялау нейтрондық сәулелену бойынша жүргізілсе, онда абсолюттік максимум нүктесінде гамма сәулелену мөлшерінің қуаты өлшенеді.

Елеулі нейтрондықтың болуы (фоннан 2-3 есе асатын) зерттелетін объектінің құрамында бөлінетін материалдардың болу мүмкіндігін куәландырады.

Объектінің бетінде нейтрондардың тіркелетін ағымы болмаған жағдайда жылжымалы гамма-спектрометр немесе спектрометрлік арнасы бар радиометр болса, объектіге орамды ашпастан спектрометриялық зерттеу жүргізіледі. Өлшегішті арнайы штативке гамма сәулелену мөлшерінің абсолюттік максимум қуаты нүктесіне қарама-қарсы объекті бетіне жақын немесе одан спектрометрдің қалыпты жұмысын қамтамасыз ететін қашықтыққа орналастырады. Сәулеленудің үдемелілігіне және спектрометрдің сезімталдығына тәуелді болатын спектрді жинау уақытын таңдау радионуклидтерді сенімді бірдейлендіруге арналған жеткілікті статистикалық деректер алуды қамтамасыз ету тиіс.

25. Тереңдетілген радиациялық зерттеу нәтижелері бойынша мынадай шешімдердің біреуі тез арада қабылданады:

1) тауарды әкелу кезінде Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік аумағынан оны әкету туралы, немесе Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік аумағынан тыс тауарды әкету жағдайда Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік аумағынан оны әкетуге тыйым салу туралы;

2) тауарды сараптамаға жіберу туралы;

3) тауарды Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік шекарасы арқылы өткізу туралы.

26. Радиациялық жүкке сараптама Кодекстің нормаларына сәйкес және тауарды тереңдетілген радиациялық зерттеудің нәтижелері бойынша Тауарлар мен көлік құралдарына кедендік сараптама тағайындау туралы шешімі негізінде жүргізіледі немесе үлестік белсенділігінің белгіленген радиациялық қауіпсіздіктің нормаларына сәйкестігін анықтау үшін зертханалық зерттеулерді жүргізуге халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы уәкілетті орган ведомстволарының аумақтық бөлімшелеріне жіберіледі.

27. Тауарды сараптамаға жіберу және оны тасымалдау Санитариялық қағидаларды сақтай отырып радиациялық бақылауды жүргізуге мемлекеттік кірістер органдарының уәкілетті лауазымды тұлғаларының бақылауымен жүзеге асырылады.

Сараптаманың/зертханалық зертеулердің нәтижелері Журналға енгізіледі.

28. Сараптаманың/зертханалық зертеулердің нәтижелері бойынша кеден органы келесі шешімді бір тәуліктің ішінде қабылдайды:

1) әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс қозғау немесе қылмыстық істер бойынша анықтау жүргізу туралы;

2) тауарды Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік шекарасы арқылы өткізу пункттері мен өткізілетін өзге де орындар арқылы өткізу туралы;

3) тауарды әкелу кезінде Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік аумағынан оны әкету туралы, немесе Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік аумағынан тыс тауарды әкету жағдайда Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік аумағынан оны әкетуге тыйым салу туралы.

3-тарау. РМ, тауарлар мен көлік құралдарын радиациялық бақылаудың жүйелері

29. РМ, тауарлар мен көлік құралдарын радиациялық бақылау жүйелеріне арналу және қолдану сипаты бойынша үш топқа бөлінетін дозиметриялық және радиометриялық радиациялық бақылау құралдары жатады:

1 топ - бастапқы радиациялық бақылауды жүргізуге арналған РМ радиациялық бақылаудың жүйелері;

2 топ - қосымша радиациялық бақылауды жүргізуге арналған РМ радиациялық бақылаудың жүйелері;

3 топ - РМ сәйкестендіруге арналған РМ радиациялық бақылаудың көшпелі аспаптары.

30. Бастапқы радиациялық бақылауды жүргізу үшін РМ радиациялық бақылаудың стационарлық жүйелері индикация құралдары (детекторлар) болып табылады және тексеруге жатпайды.

Жалған іске қосылуды болдырмау мақсатында стационарлық РЗ РБАЖ Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік шекарасы арқылы өткізу пункттерінде және өзге де орналасу орындарында табиғи радиациялық қор деңгейін ескере отырып калибрленуі тиіс.

Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өлшеуді жүргізу кезінде өлшегіш құралдары болып табылатын қосымша радиациялық бақылау және РЗ-ны сәйкестендіруді жүргізу үшін жылжымалы радиациялық бақылау құралдары тексерілуі тиіс.

31. Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік шекарасы арқылы өткізу пункттерінде өткізілетін барлық тауарлар мен көлік құралдарына бастапқы радиациялық бақылау РМ анықтаудың стационарлық кедендік жүйелерінің әр түрлі модификацияларының (теміржол, автомобиль, жаяу жүруші және қойма) немесе жылжымалы іздестіру дозиметрлерінің көмегімен жүргізіледі.

32. Стационарлық жүйелер бақыланатын объектінің екі жағында орналасатын нейтрондық және гамма сәулелену детекторларымен, сондай-ақ дыбыстық және жарықтық сигнализациясымен және ақпараттарды бейнелеу құрылғысымен жабықталады. Көрсетілген жүйелерде РМ жедел бастапқы бірдейлендіруге арналған, атап айтқанда,тексерілетін объектіде РМ болуының мүмкіндігі туралы ақпарат беруге арналған датчиктердің сигналдарын өңдеудің арнайы құрылғыларының бар болуы рұқсат.

Тауарлардың немесе көлік құралдарының бетіндегі гамма сәулеленудің эквиваленттік мөлшерінің қуатын өлшеу үшін гамма сәулелену дозиметрлері қолданылады.

33. Қосымша радиациялық бақылау жүргізу үшін мынадай жылжымалы құралдар пайдаланылады: микропроцессорлық іздестіру дозиметрлері, радиометр-дозиметрлер, іздестіру режиміндегі және сәулеленудің әрбір түрі үшін датчиктермен өлшеу режиміндегі радиометр-спектрометрлері, рентгендік гамма сәулелену дозиметрлері.

34. РМ-ның табиғилығы немесе жасандылығы туралы мәселені шешу үшін тереңдетілген радиациялық зерттеу жүргізуге арналған радиометр-спектрометрлері, жылжымалы сцинтиляциялық гамма-спектрометрлері, жартылай өткізгішті гамма-спектрометрлері пайдаланылады.

4-тарау. Қорытынды ережелер

35. РЗ тасымалдау, не сәулелену мөлшерінің жоғары деңгейімен тауарлар мен көлік құралдарын тасымалдау кезінде радиациялық аварияны анықтаған жағдайда, радиациялық бақылауды жүргізуге уәкілетті лауазымды тұлғалар 100 мкЗв/сағ қауіпсіздік периметрін айқындайды және шұғыл шараларды жүзеге асырады:

1) периметрі бойынша мөлшерінің қуаты 2 мкЗв/сағ болатын қауіпті объектінің орналасқан аймағы қоршалады;

2) 3 метрден кем емес қашықтықта көрінетін қоршалған радиациялық қауіптілік белгілерін қоршалған аймақтың периметрі бойынша ілінеді;

3) аймақта және қоршау периметрі бойынша тұрған адамдар көшіріледі;

4) объектіні алып жүретін адамдармен (егер ондайлар болса) бірлесіп, Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің міндетін атқарушы 2015 жылғы 17 сәуірдегі № 460 бұйрығымен бекітілген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 11779 болып тіркелген) Автомобиль көлігімен қауіпті жүктерді тасымалдау қағидаларын және Қазақстан Республикасының аумағында автокөлік құралдарымен тасымалдауға жол берілетін қауіпті жүктердің тізбесі мен Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2016 жылғы 22 ақпандағы № 75 бұйрығымен бекітілген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 13586 болып тіркелген) Радиоактивті заттарды және радиоактивті қалдықтарды тасымалдау қағидалары талаптарына сәйкес радиоактивті материалдарды қауіпсіз тасымалдау жөніндегі іс-шаралар жүргізіледі.

5) тиісті уәкілетті органдарға, сондай-ақ, жергілікті өзін-өзі басқару органдарына хабарланады;

6) радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін қажетті өзге де шаралар қабылданады.

36. Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік шекарасы арқылы өткізу пункттерінде және өткізілетін өзге де орындарда РМ және жоғары сәулелену мөлшері деңгейі жоғары тауарларды өткізу кезінде бұзудың әрбір фактісі бойынша аумақтық мемлекеттік кірістер органы ақпаратты талдағаннан кейін бір тәуліктің ішінде ақпаратты Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Мемлекеттік кірістер комитетінің тиісті бөлімшесіне (Электрондық құжат айналымының бірынғай жүйесі бойынша кейіннен жібере отырып, электронды мекенжайға арнайы хабарлама түрінде) хабарлайды.

Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Мемлекеттік кірістер комитеті атом энергиясын пайдалану саласындағы уәкілетті органды және халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшелер, ведомстволар 10 жұмыс күн ішінде хабардар етеді.

37. РБАЖ-ң жай-күйі және Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік шекарасы арқылы өткізу пункттерінде және өткізілетін өзге де орындарда өткізілген РЗ және сәулелену мөлшері жоғары деңгейдегі тауарлар анықталған кезде қабылданған шаралар туралы мәліметтерді кеден органының бөлімшесі есеп беру тәртібімен ай сайын Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Мемлекеттік кірістер комитетінің тиісті бөлімшесіне береді.

	Радиациялық бақылауды жүргізу қағидасына 1-қосымша
	Нысан

РЗ анықтаудың стационарлық жүйесінің және радиациялық бақылаудың жылжымалы аппаратураның іске қосылуы туралы мәліметтерді тіркеу журналы

№ п/п Іске қосылғаны жабдықтың атауы Дабылдың түрі (жалған/расталған) Іске қосылу күні, уақыты Іске қосылған арнаның түрі Табиғи фонның деңгейі Обьекттен өзгеше фонның деңгейі

кестенің жалғасы

Зерттелетін обьект (жеке тұлға, көлік құрал, теміржол вагоны, поята-багажды жіберілу және тағы сол сияқты) Тауардың атауы (орындар саны, орау түрі, ЕАЭҚ ТН СЭҚ коды) Жөнелтуші (жөнелтуші елі) Алушы (межелі елі) Радияциялық бақылау кезеңдеріне сәйкес қабылданған шаралар Қосымша қолданған БРМ РБАЖ

кестенің жалғасы

Бақылау нәтижелері бойынша белгіленген Ұсынылған құжаттар Қабылданған шешім Іске қосылумен жұмыс істеген маманның аты-жөні Ескерту

	Радиациялық бақылауды жүргізу қағидасына 2-қосымша
	Нысан

Сәулелену мөлшерінің деңгейі жоғары тауарлар мен көлік құралдарын Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік шекарасы арқылы өткізу пункттері мен өткізілетін өзге де орындар арқылы өткізу туралы мәліметтер журналы

1. Анықталған күні:_______________________________________________________________

________________________________________________________________________________

2. Өткізу пункті/өткізілетін өзге де орындар:__________________________________________

________________________________________________________________________________

3. Анықтау тәсілі:_________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

4. Тауардың атауы:________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

5. Жөнелтуші:____________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

6. Алушы:_______________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

7. Көлік құралы:__________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

8. Кедендік рәсім:_________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

9. Анықтаудың егжей-тегжейі:______________________________________________________

________________________________________________________________________________

10. Қосымша радиациялық бақылаудың нәтижелері:___________________________________

________________________________________________________________________________

11. Тереңдетілген радиациялық зерттеудің нәтижелері:_________________________________

________________________________________________________________________________

12. Сараптама/зертханалық зерттеулер нәтижелері:____________________________________

________________________________________________________________________________

13. Анықталған заттың түрі:________________________________________________________

________________________________________________________________________________

14. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша қаулының мазмұны:_________________

________________________________________________________________________________

15. Ескерту:______________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

Об утверждении Правил проведения радиационного контроля

Приказ Министра финансов Республики Казахстан от 11 июля 2011 года № 360. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 15 августа 2011 года № 7125. Утратил силу приказом Министра финансов Республики Казахстан от 5 февраля 2018 года № 121 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования)

Сноска. Утратил силу приказом Министра финансов РК от 05.02.2018 № 121 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

В соответствии с пунктом 4 статьи 192 Кодекса Республики Казахстан от 30 июня 2010 года "О таможенном деле в Республике Казахстан" ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемые Правила проведения радиационного контроля.

2. Признать утратившими силу:

1) приказ И.о. Председателя Агентства таможенного контроля Республики Казахстан от 27 сентября 2004 года № 400 "Об утверждении Правил проведения радиационного контроля таможенными органами в пунктах пропуска через государственную (таможенную) границу Республики Казахстан" (зарегистрированный в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 3116, опубликованный в Бюллетене нормативных правовых актов центральных исполнительных и иных государственных органов Республики Казахстан, 2004 год № 41-44, ст.1042);

2) приказ Вице-Министра финансов – Председателя Комитета таможенного контроля Министерства финансов Республики Казахстан от 7 сентября 2005 года № 345 "О внесении изменений в приказ И.о. Председателя Агентства таможенного контроля Республики Казахстан от 27 сентября 2004 года № 400 "Об утверждении Правил проведения радиационного контроля таможенными органами на государственной границе Республики Казахстан" (зарегистрированный в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 3862, опубликованный в газете "Юридическая газета" от 9 декабря 2005 года № 230-231).

3. Комитету таможенного контроля Министерства финансов Республики Казахстан (Баймаганбетов С.Н.) обеспечить в установленном законодательством порядке государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан и его последующее опубликование в средствах массовой информации.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня его первого официального опубликования и распространяется на отношения, возникшие с 1 июля 2011 года.

Министр

Б. Жамишев

СОГЛАСОВАНО:

Министр здравоохранения

Республики Казахстан

________________ С. Каирбекова

"18" июля 2011 года

Заместитель Премьер-Министра

Республики Казахстан -

Министр индустрии

и новых технологий

Республики Казахстан

________________ А.Исекешев

"19" июля 2011 года

Утверждены приказом Министра финансов Республики Казахстан от 11 июля 2011 года № 360

Сноска. Правила в редакции приказа Министра финансов РК от 26.04.2017 № 276 (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Правила
проведения радиационного контроля

Глава 1. Общие положения

1. Настоящие Правила проведения радиационного контроля (далее – Правила) разработаны в соответствии с пунктом 4 статьи 192 Кодекса Республики Казахстан от 30 июня 2010 года "О таможенном деле в Республике Казахстан" (далее – Кодекс) и определяют порядок проведения органами государственных доходов радиационного контроля.

2. В настоящих Правилах используются следующие понятия:

1) источник ионизирующего излучения – радиоактивные вещества, аппараты или устройства, содержащие радиоактивные вещества, а также электрофизические аппараты или устройства, испускающие или способные испускать ионизирующее излучение;

2) мощность дозы – доза излучения за единицу времени (секунду, минуту, час);

3) упаковка – упаковочный комплект с его радиоактивным содержимым в представленном для перевозки виде, имеющий знаки радиационной опасности;

4) радиационная авария – нарушение пределов безопасной эксплуатации объекта использования атомной энергии, при котором произошел выход радиоактивных продуктов и/или ионизирующего излучения за предусмотренные проектом нормальной эксплуатации границы, которые могли привести или привели к облучению людей или радиоактивному загрязнению окружающей среды выше установленных норм;

5) радиационный контроль - проверка уровня ионизирующего излучения, исходящего из товаров и (или) транспортных средств, перемещаемых через таможенную границу Евразийского экономического союза, и сравнение его с естественным фоном в целях обеспечения безопасности для населения и окружающей среды;

6) радиоактивные вещества – любые материалы природного или техногенного происхождения в любом агрегатном состоянии, содержащие радионуклиды.

3. Радиационный контроль товаров и транспортных средств один из видов таможенного контроля в пунктах пропуска и иных местах перемещения через таможенную границу Евразийского экономического союза, который осуществляется в целях радиационной безопасности населения на таможенной территории Евразийского экономического союза и Республики Казахстан в соответствии с законодательством Евразийского экономического союза и Республики Казахстан, соблюдения международного режима нераспространения ядерного оружия и ядерных материалов, предотвращения нарушений таможенных правил при перемещении в пунктах пропуска через таможенную границу Евразийского экономического союза радиоактивных веществ (далее – РВ), товаров и транспортных средств с повышенным уровнем мощности эквивалентной дозы гамма-излучения, плотности потока нейтронных, альфа-, бета-излучений (далее – ионизирующее излучение).

Радиационному контролю подлежат товары и транспортные средства, пересекающие пункты пропуска и иные места перемещения через таможенную границу Евразийского экономического союза.

4. Для радиационного контроля органы государственных доходов используют стационарные и переносные системы радиационного контроля РВ, адаптированные к технологиям таможенного контроля.

Глава 2. Порядок проведения радиационного контроля товаров
и транспортных средств

5. Приоритетному радиационному контролю подлежат товары, входящие в товарные позиции Товарной номенклатуры внешнеэкономической деятельности Евразийского экономического союза (далее – ТН ВЭД ЕАЭС), утвержденной Решением Совета Евразийской экономической комиссии от 16 июля 2012 года № 54:

1) 2612 – руды и концентраты урановые или ториевые;

2) 2844 – элементы химические радиоактивные и изотопы радиоактивные (включая делящиеся и воспроизводящие химические элементы, и изотопы) и их соединения; смеси и остатки, содержащие эти продукты;

3) 2845 – изотопы, кроме изотопов товарной позиции 2844; соединения неорганические или органические, определенного или неопределенного химического состава;

товары, входящие в подсубпозиции:

4) 8401 30 000 0 – тепловыделяющие элементы (твэлы), не облученные (для ядерных реакторов);

5) радиоизотопные изделия, входящие в состав приборов и оборудования товарной позиции 9022 - аппаратура, основанная на использовании альфа-, бета-, гамма- или нейтронного излучений.

6. С учетом класса используемой аппаратуры радиационный контроль в пунктах пропуска и иных местах через таможенную границу Евразийского экономического союза в рамках таможенного контроля состоит из следующих этапов:

1) первичный радиационный контроль;

2) дополнительный радиационный контроль;

3) углубленное радиационное обследование;

4) экспертиза.

7. Целью первичного радиационного контроля является оперативное выявление и удаление из потока товаров и транспортных средств объектов с повышенным (по отношению к естественному радиационному фону) уровнем дозы излучения (далее - объекты), который осуществляется должностными лицами органов государственных доходов, контролирующими помещение товаров и транспортных средств в зону таможенного контроля и осуществляющими таможенный досмотр.

8. Формой первичного радиационного контроля является использование автоматизированных систем радиационного контроля РВ (далее – АСРК РМ) – стационарной аппаратуры обнаружения РВ, а при ее отсутствии или неисправности – переносной аппаратуры радиационного контроля.

9. К работе с системами радиационного контроля РВ привлекаются должностные лица органов государственных доходов:

прошедшие обучение по осуществлению радиационного контроля;

не имеющие медицинских противопоказаний;

прошедшие необходимую техническую подготовку;

имеющие допуск на право самостоятельной работы.

Должностные лица органов государственных доходов, работающие с источниками ионизирующего излучения или осуществляющие досмотр РВ, проходят индивидуальный дозиметрический контроль.

Критерием классификации проверяемого объекта, как имеющего повышенный уровень дозы излучения, является устойчивое (неложное) срабатывание АСРК РВ, подтвержденное повторным использованием аппаратуры первичного радиационного контроля.

Выявленные в ходе проведения первичного радиационного контроля объекты с повышенным уровнем дозы излучения выделяются из общего потока товаров и транспортных средств. Выделенные объекты размещаются на определенном должностным лицом таможенного органа участке зоны таможенного контроля (открытая площадка, отдельное помещение, удаленном от общей массы товаров и транспортных средств на расстояние не менее 15-20 метров) для проведения дополнительного радиационного контроля с выставлением предупредительных знаков радиационной опасности, отчетливо видимых с расстояния не менее 3 метров.

10. В случае срабатывания стационарной аппаратуры обнаружения РВ по нейтронному каналу дальнейшие действия должностного лица органа государственных доходов по локализации и идентификации источников ионизирующего излучения осуществляются с использованием измерительных средств АСРК РМ, имеющих детекторы нейтронного излучения.

11. Каждое срабатывание звуковой или световой сигнализации стационарной системы обнаружения РВ или переносной аппаратуры радиационного контроля вносятся в Журнал регистрации сведений о срабатывании стационарной системы обнаружения РВ и переносной аппаратуры радиационного контроля по форме, согласно приложению 1 к настоящим Правилам.

12. Основаниями для проведения дополнительного радиационного контроля товаров и транспортных средств являются:

1) результаты первичного радиационного контроля;

2) получение оперативной информации от субъектов оперативно-розыскной деятельности;

3) результаты проверки товаросопроводительных документов;

4) выявление признаков наличия РВ и товаров с повышенным содержанием радионуклидов, в том числе обнаружение знаков радиационной опасности, характерных защитных контейнеров (упаковок).

13. Целями дополнительного радиационного контроля являются:

1) выяснение причин срабатывания аппаратуры обнаружения РМ;

2) поиск и локализация объектов, имеющих повышенный уровень дозы излучения, измерение радиационных характеристик объекта по гамма- и нейтронному излучениям без вскрытия упаковки или транспортного средства;

3) оценка степени радиационной опасности объекта.

14. Дополнительный радиационный контроль осуществляется в течение суток прошедшими специальную подготовку должностными лицами органов государственных доходов.

Для проведения дополнительного радиационного контроля используется прошедшая государственную поверку дозиметрическая и радиометрическая аппаратура.

Вскрытие отсеков транспортных средств, грузовых емкостей при поиске и локализации объектов с повышенным уровнем дозы излучения производится в строгом соответствии с требованиями Санитарных правил "Санитарно-эпидемиологические требования к обеспечению радиационной безопасности", утвержденных приказом и.о. Министра национальной экономики Республики Казахстан от 27 марта 2015 года № 261 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 11205) (далее – Санитарные правила), и Гигиенических нормативов "Санитарно-эпидемиологические требования к обеспечению радиационной безопасности", утвержденных приказом Министра национальной экономики Республики Казахстан от 27 февраля 2015 года № 155 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 10671) (далее – Гигиенические нормативы). Вскрытие упаковок не допускается.

В ходе проведения дополнительного радиационного контроля в целях обеспечения радиационной безопасности выполняются следующие требования:

1) объект с повышенным уровнем дозы излучения перемещается на расстояние, не менее 20 метров от жилых и служебных помещений;

2) время пребывания должностных лиц органов государственных доходов вблизи объекта с повышенным уровнем дозы излучения должно быть ограничено;

3) наличие предупредительных знаков радиационной опасности, отчетливо видимых с расстояния не менее 3 метров, на выставленном ограждении.

15. Дополнительный радиационный контроль товаров и транспортных средств, проводятся в следующем порядке:

Измерение объекта с повышенным уровнем дозы излучения, имеющего значительную протяженность (железнодорожный вагон, грузовой автомобиль, контейнер) и заполненного однородным грузом (щебенка, порошок, мелкие детали), проводится по средней линии (по высоте) длинной боковой стенки объекта в поисковом режиме по всему периметру.

В точке, где показания прибора максимальны, измерения проводятся в серединах промежутков между ней и двумя соседними точками измерений. Эта процедура повторяется несколько раз, пока не определится положение по линии измерений точки, в которой значение измеряемой величины максимально. Для этой точки аналогичная процедура измерений проводится также в вертикальном направлении.

Аналогичная процедура проводится и для противоположной боковой поверхности. Если максимальное и минимальное показания прибора в этой серии измерений отличаются друг от друга более чем в 10 раз, делается предположение, что источник радиации имеет локальный характер и расположен в месте обнаруженного максимума измеряемой величины. Если максимум и минимум величины отличаются более чем в 2 раза, источник радиации следует считать распределенным по всему объему обследуемого объекта. В промежуточных случаях размеры источника радиации следует считать сравнимыми с размерами объекта.

После установления наличия радиоактивного источника в объекте и оценки степени его локализации, измеряется мощность дозы гамма-излучения, плотность потока нейтронов, плотность поверхностного загрязнения объекта альфа- и бета излучающими радионуклидами в точке максимума на поверхности объекта.

Если объект имеет небольшие размеры (чемодан, сумка), то следует убедиться, что на его поверхности действительно имеется повышенный уровень дозы излучения. Определить точку, в которой он максимален, и измерить в ней мощность дозы гамма-излучения, плотность потока нейтронов и уровень поверхностного загрязнения альфа-, и бета-излучающими радионуклидами.

16. Результаты дополнительного радиационного контроля вносятся в Журнал сведений о перемещении товаров и транспортных средств с повышенным уровнем дозы излучения в пунктах пропуска и иных местах перемещения через таможенную границу Евразийского экономического союза (далее – Журнал) по форме, согласно приложению 2 к настоящим Правилам.

По результатам дополнительного радиационного контроля незамедлительно принимается одно из следующих решений:

1) о проведении углубленного радиационного обследования;

2) о пропуске товара через таможенную границу Евразийского экономического союза.

17. Основанием для проведения углубленного радиационного обследования являются результаты дополнительного радиационного контроля, подтверждающие повышенный уровень дозы излучения обследуемого объекта и наличие в нем РВ.

18. Критерием реагирования, определяющим необходимость проведения углубленного радиационного обследования является превышение величины среднеарифметического значения трех измерений мощности дозы гамма-излучения на поверхности объекта (Н_изм.), над значением естественного фона (Н_ф.), измеренного в зоне таможенного контроля, на величину 0,2 Н_ф, то есть

Н_изм= 0,2+Н_ф

где, Н_изм- величина среднеарифметического значения трех измерений мощности дозы гамма-излучения, мкЗв/ч, которая рассчитывается по формуле:

Н_изм..= 1/3 Н_изм.i, (при i=3)

где, Н_изм.._i- значение мощности дозы гамма-излучения на поверхности объекта при i-том измерении, мкЗв/ч;

Н_ф- значение мощности дозы гамма-излучения естественного фона, измеренного в зоне таможенного контроля, мкЗв/ч.

Данный критерий реагирования предназначен для товаров, содержащих естественные природные радионуклиды, к которым относятся следующие товары: строительные материалы (песок, глина, гравийная масса, гранитная масса, щебень, инертные материалы, кирпич, керамзит, железобетонные изделия, металлолом, лес), химические удобрения, промышленная продукция тяжелой и легкой промышленности, пищевая продукция (отечественная и зарубежная), сельхозпродукция и дополнительные группы материалов.

Для прочих товаров не содержащих естественные природные радионуклиды, критерием реагирования, определяющим необходимость проведения углубленного радиационного обследования, является превышение величины среднеарифметического значения трех измерений мощности дозы гамма-излучения на поверхности объекта (Н_изм.), над значением естественного фона (Н_ф.), измеренного в зоне таможенного контроля, на величину 0,2 Н_ф., то есть Н_изм. > = 0,2+Н_ф. и/или наличие поверхностного загрязнения объекта альфа- и бета- излучающими нуклидами, превышающего допустимые уровни, установленные Санитарными правилами и Гигиеническими нормативами.

Критерием реагирования, определяющим проведение углубленного радиационного обследования по локализации и идентификации источников с повышенным уровнем плотности потока нейтронных излучений, является превышение допустимых значений, установленных Санитарными правилами и Гигиеническими нормативами.

19. Целью углубленного радиационного обследования является максимально возможная локализация и первичная идентификация РВ, содержащихся в обследуемом объекте.

20. Углубленное радиационное обследование осуществляется уполномоченными должностными лицами на проведение радиационного контроля по согласованию с территориальными подразделениями ведомствами уполномоченного органа в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения в течение суток, при превышении мощности экспозиционной дозы 1мкЗв/ч.

21. Для проведения углубленного радиационного обследования используется прошедшая государственную поверку спектрометрическая и радиометрическая аппаратура.

22. Поиск и локализация источника излучения производится с помощью радиометрической аппаратуры в поисковом режиме.

23. Вскрытие отсеков транспортных средств, грузовых мест и упаковки при поиске и локализации объектов с повышенным уровнем дозы излучения осуществляется в соответствии с Санитарными правилами.

24. Проведение углубленного радиационного обследования товаров и транспортных средств предусматривает следующий порядок.

Измерение объекта, имеющего значительную протяженность (железнодорожный вагон, грузовой автомобиль, контейнер) и заполненного грузом в грузовой емкости (коробки, ящики, канистры), проводится на всей поверхности каждой грузовой емкости.

Предположением того, что радиоактивный источник содержится именно в данной грузовой емкости, может служить уменьшение показаний прибора при удалении его от найденного объекта на расстояние, равное не менее чем четырем максимальным поперечным размерам объекта.

Если грузовая емкость достаточно велика, с целью максимально возможной локализации радиоактивного источника в пределах выявленного объекта и определения максимальных значений плотности потока нейтронов и мощности дозы гамма-излучения на ее поверхности, а также поверхностного загрязнения альфа и бета-излучающими радионуклидами, проводятся дополнительные измерения по вышеописанной схеме.

После локализации источника излучения в обследуемом объекте проводят первичную идентификацию содержащихся в нем радиоактивных веществ. Сначала определяют, имеется ли на поверхности объекта регистрируемое нейтронное излучение (если локализация велась по гамма-излучению). Для этого в точке абсолютного максимума мощности дозы гамма-излучения измеряют плотность потока нейтронов. Если же локализация источника велась по нейтронному излучению, то в точке его абсолютного максимума измеряется мощность дозы гамма-излучения.

Наличие заметного нейтронного излучения (в 2-3 раза превышающее фоновое) свидетельствует о вероятности присутствия в составе обследуемого объекта делящихся материалов.

В случае отсутствия на поверхности объекта фиксируемого потока нейтронов, при наличии переносного гамма-спектрометра или радиометра со спектрометрическим каналом, проводят гамма-спектрометрическое обследование объекта без вскрытия упаковки. Датчик устанавливают на специальном штативе против точки абсолютного максимума мощности дозы гамма-излучения вплотную к поверхности объекта или на некотором расстоянии от нее, обеспечивающем нормальную работу спектрометра. Выбор времени набора спектра, зависящий от интенсивности излучения и чувствительности спектрометра, должен обеспечивать получение достаточных статистических данных для надежной идентификации радионуклидов.

25. По результатам углубленного радиационного обследования незамедлительно принимается одно из следующих решений:

1) о немедленном вывозе товара с таможенной территории Евразийского экономического союза при ввозе, либо о запрете вывоза товара с таможенной территории Евразийского экономического союза в случае перемещения товара за пределы территории Евразийского экономического союза;

2) о передаче товара на экспертизу;

3) о пропуске товара через таможенную границу Евразийского экономического союза.

26. Экспертиза радиационного груза проводится в соответствии с Кодексом и на основании решения органа государственных доходов о назначении таможенной экспертизы товаров и транспортных средств, оформленное по результатам углубленного радиационного обследования товара, или отправляется на проведение лабораторных исследований для определения удельной активности радионуклидов на соответствие Санитарным правилам в территориальные подразделения ведомства уполномоченного органа в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения.

27. Передача объектов на экспертизу и его транспортировка осуществляется под контролем уполномоченных должностных лиц органов государственных доходов на проведение радиационного контроля с соблюдением Санитарных правил.

Результаты экспертизы/лабораторных исследований вносятся в Журнал.

28. По получению результатов экспертизы/лабораторных исследований органом государственных доходов в течение суток принимается решение:

1) о возбуждении дела об административном правонарушении или производстве дознания по уголовным делам;

2) о пропуске товара в пунктах пропуска и иных местах перемещения через таможенную границу Евразийского экономического союза;

3) о немедленном вывозе товара с таможенной территории Евразийского экономического союза при ввозе, либо о запрете вывоза товара с таможенной территории Евразийского экономического союза в случае перемещения товара за пределы Евразийского экономического союза.

Глава 3. Системы радиационного контроля РВ, товаров и транспортных средств

29. К системам радиационного контроля РВ, товаров и транспортных средств относятся дозиметрические и радиометрические приборы радиационного контроля, которые по назначению и характеру применения подразделяются на три группы:

1 группа – стационарные системы радиационного контроля РВ для проведения первичного радиационного контроля;

2 группа – переносные приборы радиационного контроля РВ для проведения дополнительного радиационного контроля;

3 группа – переносные приборы радиационного контроля для идентификации РМ.

30. Стационарные системы радиационного контроля РВ для проведения первичного радиационного контроля, являются средством индикации (детекторами) и не подлежат поверке.

В целях исключения ложных срабатываний, стационарные АСРК РВ должны быть откалиброваны с учетом уровня естественного радиационного фона в пунктах пропуска и иных местах перемещения через таможенную границу Евразийского экономического союза.

Переносные приборы радиационного контроля для проведения дополнительного радиационного контроля и идентификации РВ, являющиеся средствами измерений на момент проведения измерений в соответствии с законодательством Республики Казахстан должны быть поверены.

31. Первичный радиационный контроль всех пересекающих пункты пропуска и иные места перемещения через таможенную границу Евразийского экономического союза товаров и транспортных средств проводится с помощью стационарных систем обнаружения РВ различных модификаций (железнодорожных, автомобильных, пешеходных и складских) или переносных поисковых дозиметров.

32. Стационарные системы обнаружения РВ оснащаются детекторами нейтронного и гамма-излучения, расположенными по обеим сторонам контролируемого объекта, а также звуковой и световой сигнализацией и устройством отображения информации. В указанных системах допускаются специальные устройства обработки сигналов датчиков для оперативной первичной идентификации РВ и, в частности, для информирования о возможном наличии в обследуемом объекте РВ.

Для измерения мощности эквивалентной дозы гамма-излучения на поверхности товаров или транспортных средств применяются дозиметры гамма-излучения.

33. Для дополнительного радиационного контроля используются переносные приборы: дозиметры поисковые микропроцессорные, радиометры-дозиметры, радиометры-спектрометры в поисковом режиме и в режиме измерения с датчиками для каждого вида излучений, дозиметры рентгеновского гамма-излучения.

34. Для углубленного радиационного обследования для решения вопроса о природном или искусственном происхождении РВ используют радиометры-спектрометры, переносные сцинтиляционные гамма-спектрометры и полупроводниковые гамма-спектрометры.

Глава 4. Заключительные положения

35. В случае обнаружения радиационной аварии при транспортировании РВ, либо перемещении товаров и транспортных средств с высоким уровнем дозы излучения, уполномоченными должностными лицами на проведение радиационного контроля определяется периметр безопасности в 100 мкЗв/час, и осуществляются безотлагательные меры:

1) ограждается зона местонахождения опасного объекта с мощностью дозы по периметру 2 мкЗв/час;

2) вывешиваются по периметру огражденной зоны знаки радиационной опасности, фиксируемых с расстояния не менее 3 метров;

3) удаляются лица, находящиеся в зоне и по периметру ограждения;

4) совместно с лицами, сопровождающими объект (если таковые имеются) проводятся мероприятия по безопасной перевозке радиоактивных материалов, согласно требованиям Правил перевозки опасных грузов автомобильным транспортом и перечня опасных грузов, допускаемых к перевозке автотранспортными средствами на территории Республики Казахстан, утвержденных приказом и.о. Министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 17 апреля 2015 года № 460 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 11779), Правил транспортировки ядерных материалов, утвержденных приказом Министра энергетики Республики Казахстан от 22 февраля 2016 года № 76 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 13587) и Правил транспортировки радиоактивных веществ и радиоактивных отходов, утвержденных приказом Министра энергетики Республики Казахстан от 22 февраля 2016 года № 75 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 13586);

5) информируются соответствующие уполномоченные органы, а также органы местного самоуправления;

6) принимаются иные меры, необходимые для обеспечения радиационной безопасности.

36. По каждому факту нарушений при перемещении РВ и товаров с повышенным уровнем дозы излучения в пунктах пропуска и иных местах перемещения через таможенную границу Евразийского экономического союза территориальный орган государственных доходов после анализа информации в течение суток передает информацию соответствующему подразделению Комитета государственных доходов Министерства финансов Республики Казахстан (в виде специального сообщения на электронный адрес с последующим направлением по Единой системе электронного документооборота).

Комитет государственных доходов Министерства финансов Республики Казахстан в течение 10 рабочих дней информирует уполномоченный орган в сфере использования атомной энергии и территориальные подразделения ведомства уполномоченного органа в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения.

37. Сведения о состоянии АСРК РМ и мерах, принятых при обнаружении перемещений в пунктах пропуска и иных местах перемещения через таможенную границу Евразийского экономического союза РВ и товаров с повышенным уровнем дозы излучения, территориальные органы государственных доходов в порядке отчетности ежемесячно направляют в соответствующее подразделение Комитета государственных доходов Министерства финансов Республики Казахстан.

Приложение 1 к Правилам проведения радиационного контроля Форма

Журнал
регистрации сведений о срабатывании стационарной системы обнаружения РВ и переносной аппаратуры радиационного контроля

№ п/п

Наименование оборудования, по которому зафиксировано срабатывание

Тип тревоги (ложная/ подтвержденная)

Дата, время срабатывания

Тип канала, по которому произошло срабатывание

Уровень естественного фона

Уровень фона, отличный от объекта

Продолжение таблицы

Обследуемый объект (транспортное средство, железнодорожный вагон, почтово-багажное отправление и тому подобное)

Наименование товара (количество мест, тип упаковки, код ТН ВЭД ЕАЭС)

Отправитель (страна отправления)

Получатель (страна назначения)

Принятые меры в соответствии с этапами радиационного контроля

Дополнительно примененные АСРК ДРМ

Продолжение таблицы

Установлено по результатам контроля

Предоставленные документы

Принятое решение

Фамилия и имя специалиста, производившего отработку по срабатыванию

Примечание

	Приложение 2 к Правилам проведения радиационного контроля
	Форма

Журнал сведений о перемещении товаров и транспортных средств с повышенным уровнем дозы излучения в пунктах пропуска и иных местах перемещения через таможенную границу Евразийского экономического союза

1. Дата обнаружения: _______________________________________________________
________________________________________________________________________________

2. Пункт пропуска/иное место перемещения: ___________________________________
________________________________________________________________________________

3. Способ обнаружения: _____________________________________________________
________________________________________________________________________________

4. Наименование товара: ____________________________________________________
________________________________________________________________________________

5. Отправитель: ____________________________________________________________
________________________________________________________________________________

6. Получатель: _____________________________________________________________
________________________________________________________________________________

7. Транспортное средство: ___________________________________________________
________________________________________________________________________________

8. Таможенная процедура: ___________________________________________________
________________________________________________________________________________

9. Подробности обнаружения:________________________________________________
________________________________________________________________________________

10. Результаты дополнительного радиационного контроля: _______________________
________________________________________________________________________________

11. Результаты углубленного радиационного обследования: ______________________
________________________________________________________________________________

12. Результаты экспертизы/лабораторных исследований: _________________________
________________________________________________________________________________

13.Тип обнаруженного вещества: _____________________________________________
________________________________________________________________________________

14. Содержание постановления по делу об административном правонарушении:
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________

15. Примечания ____________________________________________________________
________________________________________________________________________________