Екінші деңгейдегі банктердің кредиттік портфельдерінің сапасын жақсартуға мамандандырылған ұйымның күмәнді және үмітсіз активтерді бағалауды және иемденуді жүзеге асыру қағидаларын, сондай-ақ Иемденетін (иемденген) күмәнді және үмітсіз активтерге қойылатын талаптарды бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2012 жылғы 24 ақпандағы № 46 Қаулысы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2012 жылы 12 сәуірде № 7571 тіркелді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2012 жылғы 4 шілдедегі № 215 Қаулысымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2012.07.04 № 215 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.

«Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне банк қызметін және қаржы ұйымдарын тәуекелдерді азайту тұрғысынан реттеу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» 2011 жылғы 28 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Басқармасы ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
1. Мыналар:
1) осы қаулының 1-қосымшасына сәйкес Екінші деңгейдегі банктердің кредиттік портфельдерінің сапасын жақсартуға мамандандырылған ұйымның күмәнді және үмітсіз активтерді бағалауды және иемденуді жүзеге асыру қағидалары;
2) осы қаулының 2-қосымшасына сәйкес Иемденетін (иемденген) күмәнді және үмітсіз активтерге қойылатын талаптар бекітілсін.
2. Екінші деңгейдегі банктердің кредиттік портфельдерінің сапасын жақсартуға мамандандырылған ұйымның екінші деңгейдегі банктерден күмәнді және үмітсіз активтерді иемденуі 2013 жылғы 31 желтоқсанға дейін жүзеге асырылады.
3. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Ұлттық Банк
Төрағасы Г. Марченко

Қазақстан Республикасының
Ұлттық Банкі Басқармасының
2012 жылғы 24 ақпандағы
№ 46 қаулысына
1-қосымша

Екінші деңгейдегі банктердің кредиттік портфельдерінің сапасын
жақсартуға мамандандырылған ұйымның күмәнді және үмітсіз
активтерді бағалауды және иемденуді жүзеге асыру қағидалары

Осы Екінші деңгейдегі банктердің кредиттік портфельдерінің сапасын жақсартуға мамандандырылған ұйымның күмәнді және үмітсіз активтерді бағалауды және иемденуді жүзеге асыру қағидалары (бұдан әрі - Қағидалар) «Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы» 1995 жылғы 31 тамыздағы Қазақстан Республикасының Заңына (бұдан әрі - Заң) сәйкес әзірленді және екінші деңгейдегі банктердің кредиттік портфелінің сапасын жақсартуға мамандандырылған ұйымның (бұдан әрі - Ұйым) Заңның 5-1-бабының 2-тармағында көзделген қызмет түрлерін жүзеге асыру тәртібін белгілейді.
1. Осы Қағидалардың мақсатында мына ұғымдар қолданылады:
1) банк – екінші деңгейдегі банк;
2) күмәнді және үмітсіз активтер – «Активтерді, шартты міндеттемелерді жіктеу және оларға қарсы провизиялар (резервтер) құру ережесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының 2006 жылғы 25 желтоқсандағы № 296 қаулысына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 4580 болып тіркелген) (бұдан әрі - № 296 Ереже) сәйкес «күмәнді 5-санатты» немесе «үмітсіздер» деп жіктелген қарыздар (бірыңғай сипаттары бар қарыздар тобы).
2. Ұйым иемденетін күмәнді және үмітсіз активтердің құны мына тәсілдердің бірімен анықталады:
1) әділ құны бойынша;
2) осы актив бойынша қалыптастырылған провизияларды ескеріп, күмәнді және үмітсіз активтің баланстық құны бойынша;
3) осы актив бойынша қалыптастырылған провизияларды ескермей, күмәнді және үмітсіз активтің баланстық құны бойынша.
Ұйым иемденетін күмәнді және үмітсіз активтің құнын анықтау тәсілін таңдауды осы активті иемденуге беретін банкпен келісу бойынша жүзеге асырады.
3. Күмәнді және үмітсіз активтерді әділ құны бойынша иемденген кезде активтің әділ құнын қарызды берген банк Ұйыммен келісуі бойынша тартқан тәуелсіз бағалаушы айқындайды.
4. Осы активтер бойынша қалыптастырылған провизияларды ескеріп, күмәнді және үмітсіз активтерді баланстық құны бойынша иемденген кезде олардың құны Халықаралық қаржылық есептілік стандарттарының және № 296 Ереженің талаптарына сәйкес осы активтер бойынша қалыптастырылған провизиялардың ең жоғарғы шамасын шегергенде, негізгі борыштың, есептелген сыйақы мен тұрақсыздық айыбының (айыппұлдың, өсімпұлдың) жиынтық құны ретінде айқындалады.
5. Осы активтер бойынша қалыптастырылған провизияларды ескермей күмәнді және үмітсіз активтерді баланстық құны бойынша иемденген кезде олардың құны негізгі борыштың, есептелген сыйақы мен тұрақсыздық айыбының (айыппұлдың, өсімпұлдың) жиынтық құны ретінде айқындалады.
6. Осы активтер бойынша қалыптастырылған провизияларды ескеріп, күмәнді және үмітсіз активтерді олардың әділ құны не баланстық құны бойынша иемденген кезде, Ұйым иемденген күмәнді және үмітсіз активтердің құнын қалпына келтіруден түскен кірісті алады не иемденген күмәнді және үмітсіз активтердің құны түсуінен келген толық көлемдегі шығынды көтереді.
Осы активтер бойынша қалыптастырылған провизияларды ескермей, күмәнді және үмітсіз активтерді баланстық құны бойынша иемденген кезде, иемденген күмәнді және үмітсіз активтердің құнын қалпына келтіруден түскен кіріс не күмәнді және үмітсіз активтердің құны түсуінен келген шығын ұйымның күмәнді және үмітсіз активтерін берген банк пен Ұйым арасында Ұйым осы банкпен келісуі бойынша айқындайтын арақатынаста бөлінеді.
7. Ұйым банктерден иемденген күмәнді және үмітсіз активтерді басқаруды мына тәсілдердің бірімен:
1) Ұйыммен дербес;
2) күмәнді және үмітсіз активтерін Ұйым иемденген банктермен дербес не Ұйыммен бірлесіп;
3) басқа да ұйымдармен, кәсіби сарапшылармен және халықаралық аудиторлармен және аудиторлық ұйымдармен жүзеге асырады.
8. Қарыз алушының төлем қабілетсіздігімен немесе қарыз алушының қарыз бойынша міндеттемелерін орындамауымен байланысты сотта оларға қатысты талқылау жүргізіліп жатқан не сот шешімдері қабылданған күмәнді және үмітсіз активтерді басқаруды Ұйым осы активтерді иемденуге берген банкпен бірлесіп жүзеге асырады.
9. Басқару тәсілін таңдауды Ұйым банкпен келісу бойынша жүзеге асырады.
10. Ұйым өзінің қызметі туралы есептілікті есепті айдан кейінгі айдың 15 күнінен кешіктірмей тоқсан сайын Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне ұсынады.

Қазақстан Республикасының
Ұлттық Банкі Басқармасының
2012 жылғы 24 ақпандағы
№ 46 қаулысына
2-қосымша

Иемденетін (иемденген) күмәнді және үмітсіз активтерге қойылатын талаптар

Осы Иемденетін (иемденген) күмәнді және үмітсіз активтерге қойылатын талаптар (бұдан әрі - Талаптар) «Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы» 1995 жылғы 31 тамыздағы Қазақстан Республикасының Заңына (бұдан әрі - Заң) сәйкес әзірленді және екінші деңгейдегі банктердің кредиттік портфелінің сапасын жақсартуға мамандандырылған ұйымның (бұдан әрі – Ұйым) иемденетін (иемденген) күмәнді және үмітсіз активтерге қойылатын талаптарды белгілейді.
1. Осы Талаптардың мақсатында мына ұғымдар қолданылады:
1) банк – екінші деңгейдегі банк;
2) жылжымайтын мүлік – салынып жатқан немесе пайдаланып жатқан коммерциялық және тұрғын үй жылжымайтын мүлігі, жер учаскелері;
3) күмәнді және үмітсіз активтер – «Активтерді, шартты міндеттемелерді жіктеу және оларға қарсы провизиялар (резервтер) құру ережесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының 2006 жылғы 25 желтоқсандағы № 296 қаулысына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 4580 болып тіркелген) сәйкес «күмәнді 5-санатты» және «үмітсіздер» деп жіктелген қарыздар (бірыңғай сипаттары бар қарыздар тобы);
4) Қазақстан Республикасының тәуелсіз рейтингі – Қазақстан Республикасына Standard & Poor’s, Fitch Ratings, Moody’s Investors халықаралық рейтингілік агенттіктер берген рейтингтер;
5) шарт – Ұйымның күмәнді және үмітсіз активтерді иемденуін көздейтін Ұйым мен банк арасында жасалатын шарт.
2. Ұйым күмәнді және үмітсіз қарыздар бойынша талап ету құқығын осындай қарыздар бір уақытта мына критерийлерге сәйкес келгенде иемденеді:
1) 2012 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша күмәнді және үмітсіз ретінде жіктелген қарыздар;
2) қарыздар бойынша қарыз алушылар болып заңды тұлғалар (Қазақстан Республикасының резиденттері) табылады;
3) Талаптардың 3-тармағында көрсетілген кепіл түрлерін қоспағанда, кепілмен қамтамасыз етілген, оның ішінде Қазақстан Республикасының резиденттері эмитенттер шығарған және «Қазақстан қор биржасы» акционерлік қоғамының ресми тізіміне енгізілген, сондай-ақ Қазақстан Республикасының тәуелсіз рейтингіне сәйкес келетін немесе одан асатын кредиттік рейтингі бар Қазақстан Республикасының резиденттері емес эмитенттер шығарған бағалы қағаздармен қамтамасыз етілген қарыздар;
4) шартты жасасу күніндегі негізгі борыш сомасын, есептелген сыйақыны, тұрақсыздық айыбын (айыппұлды, өсімпұлды) қоса алғанда, берешектің қалдығы 60 (алпыс) және миллионнан астам теңгені немесе шетел валютасында балама соманы құрайды.
3. Ұйым банктерден қарыздар бойынша талап ету құқығын мына жағдайларды қоспағанда, иемденеді:
1) қарыз тұтынушылық болып табылады;
2) қарыз тұрғын үй, тұрғын үй кешенінің құрылысына берілген;
3) қарыз бойынша кепілдің жалғыз түрі мыналар болады:
өндіріс кешенінің ажырамас бөлігі болып табылатын жылжымайтын мүлікті қоспағанда, жылжымайтын мүлік;
ұйымдастырушылық техника;
жиһаз заттары;
арнайы техника;
жер қойнауын пайдалану құқығы;
авторлық құқықтар;
лицензиялар;
патенттер;
талап ету құқықтары;
Қазақстан Республикасының тәуелсіз рейтингінен төмен кредиттік рейтингі бар заңды тұлғалар (Қазақстан Республикасының резиденттері) берген кепілдер мен кепілдемелер.
Ұйым кепіл құны қамтамасыз етудің жиынтық кепіл құнының 30 (отыз) пайызынан аспайтын, ішінара жылжымайтын мүлікпен қамтамасыз етілген қарыздар бойынша талап ету құқығын иемденеді.
Ұйым өндіріс кешенінің ажырамас бөлігі болып табылатын жылжымайтын мүлікпен ішінара қамтамасыз етілген қарыздар бойынша талап ету құқығын иемденеді.

Об утверждении Правил осуществления организацией, специализирующейся на улучшении качества кредитных портфелей банков второго уровня, оценки и приобретения сомнительных и безнадежных активов а также Требований к приобретаемым (приобретенным) ею сомнительным и безнадежным активам

Постановление Правления Национального Банка Республики Казахстан от 24 февраля 2012 года № 46. Зарегистрировано в Министерстве юстиции Республики Казахстан 12 апреля 2012 года № 7571. Утратило силу постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 4 июля 2012 года № 215

Сноска. Утратило силу постановлением Правления Национального Банка РК от 04.07.2012 № 215 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

В соответствии с Законом Республики Казахстан от 28 декабря 2011 года «О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам регулирования банковской деятельности и финансовых организаций в части минимизации рисков» Правление Национального Банка Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
1. Утвердить:
1) Правила осуществления организацией, специализирующейся на улучшении качества кредитных портфелей банков второго уровня, оценки и приобретения сомнительных и безнадежных активов, согласно приложению 1 к настоящему постановлению;
2) Требования к приобретаемым (приобретенным) сомнительным и безнадежным активам согласно приложению 2 к настоящему постановлению.
2. Приобретение сомнительных и безнадежных активов у банков второго уровня организацией, специализирующейся на улучшении качества кредитных портфелей банков второго уровня, осуществляется до 31 декабря 2013 года.
3. Настоящее постановление вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Председатель
Национального Банка Г. Марченко

Приложение 1
к постановлению Правления
Национального Банка
Республики Казахстан
от 24 февраля 2012 года № 46

Правила осуществления организацией, специализирующейся на
улучшении качества кредитных портфелей банков второго уровня,
оценки и приобретения сомнительных и безнадежных активов

Настоящие Правила осуществления организацией, специализирующейся на улучшении качества кредитных портфелей банков второго уровня, оценки и приобретения сомнительных и безнадежных активов (далее - Правила) разработаны в соответствии с Законом Республики Казахстан от 31 августа 1995 года «О банках и банковской деятельности в Республике Казахстан» (далее - Закон) и устанавливают порядок осуществления организацией, специализирующейся на улучшении качества кредитных портфелей банков второго уровня (далее - Организация), видов деятельности, предусмотренных пунктом 2 статьи 5-1 Закона.
1. Для целей настоящих Правил используются следующие понятия:
1) сомнительные и безнадежные активы - займы (группа займов с однородными характеристиками), классифицированные как «сомнительные 5 категории» или «безнадежные» в соответствии с постановлением Правления Агентства Республики Казахстан по регулированию и надзору финансового рынка и финансовых организаций от 25 декабря 2006 года № 296 «Об утверждении Правил классификации активов, условных обязательств и создания провизии (резервов) против них», (зарегистрированным в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 4580) (далее - Правила № 296);
2) банк - банк второго уровня.
2. Стоимость сомнительных и безнадежных активов, приобретаемых Организацией, определяется одним из следующих способов:
1) по справедливой стоимости;
2) по балансовой стоимости сомнительного или безнадежного актива с учетом провизии, сформированных по данному активу;
3) по балансовой стоимости сомнительного или безнадежного актива без учета провизии, сформированных по данному активу.
Организация выбирает способ определения стоимости приобретаемого сомнительного или безнадежного актива по согласованию с банком, у которого приобретается данный актив.
3. При приобретении сомнительных и безнадежных активов по справедливой стоимости справедливая стоимость актива определяется независимым оценщиком, привлекаемым банком, выдавшим заем, по согласованию с Организацией.
4. При приобретении сомнительных и безнадежных активов по балансовой стоимости с учетом провизии, сформированных по данным активам, их стоимость определяется как совокупная стоимость основного долга, начисленных вознаграждения и неустойки (штрафа, пени) за вычетом наибольшей из величин провизии, сформированных по данным активам в соответствии с требованиями Международных стандартов финансовой отчетности и Правил № 296.
5. При приобретении сомнительных и безнадежных активов по балансовой стоимости без учета провизии, сформированных по данным активам, их стоимость определяется как совокупная стоимость основного долга, начисленных вознаграждения и неустойки (штрафа, пени).
6. При приобретении сомнительных и безнадежных активов по их справедливой стоимости либо по балансовой стоимости с учетом провизии, сформированных по данным активам, Организация получает доходы от восстановления стоимости приобретенных сомнительных и безнадежных активов либо несет расходы от снижения стоимости приобретенных сомнительных и безнадежных активов в полном объеме.
При приобретении сомнительных и безнадежных активов по балансовой стоимости без учета провизии, сформированных по данным активам, доходы от восстановления стоимости приобретенного сомнительных и безнадежных активов либо расходы от снижения стоимости сомнительных и безнадежных активов распределяются между банком, передавшим сомнительные и безнадежные активы организации, и Организацией в соотношении, определяемом Организацией по согласованию с данным банком.
7. Управление сомнительными и безнадежными активами, приобретенными Организацией у банков, осуществляется одним из следующих способов:
1) Организацией самостоятельно;
2) банками, у которых Организацией были приобретены сомнительные и безнадежные активы, самостоятельно либо совместно с Организацией;
3) иными финансовыми организациями, профессиональными экспертами и международными аудиторами и аудиторскими организациями.
8. Организация осуществляет управление сомнительным или безнадежным активом, в отношении которого ведется судебное разбирательство либо приняты судебные решения, связанные с неплатежеспособностью заемщика или с неисполнением заемщиком обязательств по займу, совместно с банком, у которого был приобретен данный актив.
9. Выбор способа управления осуществляется Организацией по согласованию с банком.
10. Организация ежеквартально не позднее 15 числа месяца, следующего за отчетным, предоставляет отчетность о своей деятельности Национальный Банк Республики Казахстан.

Приложение 2
к постановлению Правления
Национального Банк
Республики Казахстан
от 24 февраля 2012 года № 46

Требования к приобретаемым (приобретенным) сомнительным и
безнадежным активам

Настоящие Требования к приобретаемым (приобретенным) сомнительным и безнадежным активам (далее - Требования) разработаны в соответствии с Законом Республики Казахстан от 31 августа 1995 года «О банках и банковской деятельности в Республике Казахстан» и устанавливают требования к приобретаемым (приобретенным) организацией, специализирующейся на улучшении качества кредитных портфелей банков второго уровня (далее - Организация), сомнительным и безнадежным активам.
1. Для целей настоящих Требований используются следующие понятия:
1) банк - банк второго уровня;
2) недвижимое имущество - строящаяся или эксплуатируемая коммерческая и жилая недвижимость, земельные участки;
3) сомнительные и безнадежные активы - займы (группа займов с однородными характеристиками), классифицированные как «сомнительные 5 категории» или «безнадежные» в соответствии с постановлением Правления Агентства Республики Казахстан по регулированию и надзору финансового рынка и финансовых организаций от 25 декабря 2006 года № 296 «Об утверждении Правил классификации активов, условных обязательств и создания провизии (резервов) против них», (зарегистрированным в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 4580);
4) суверенный рейтинг Республики Казахстан - рейтинги, присвоенные Республике Казахстан международными рейтинговыми агентствами Standard & Poor's, Fitch Ratings, Moody's Investors Service;
5)договор - договор, заключаемый между Организацией и банком, предусматривающий приобретение Организацией сомнительных и безнадежных активов банка.
2. Права требования по сомнительным и безнадежным займам
приобретаются Организацией в случае соответствия таких займов
одновременно следующим критериям:
1) займы классифицированы как сомнительные и безнадежные по состоянию на 1 января 2012 года;
2) заемщиками по займам являются юридические лица (резиденты Республики Казахстан);
3) займы обеспечены залогом, в том числе ценными бумагами, выпущенными эмитентами - резидентами Республики Казахстан и включенными в официальный список акционерного общества «Казахстанская фондовая биржа», а также эмитентами - нерезидентами Республики Казахстан, с кредитным рейтингом, соответствующим или превышающим суверенный рейтинг Республики Казахстан, за исключением видов залога, указанных в пункте 3 Требований;
4) остаток задолженности, включая сумму основного долга, начисленное вознаграждение, неустойку (штрафы, пени), на дату заключения договора, составляет 60 (шестьдесят) и более миллионов тенге или эквивалентную сумму в иностранной валюте.
3. Организация приобретает права требования у банков по займам, за исключением следующих случаев:
1) заем является потребительским;
2) заем выдан на строительство жилья, жилищных комплексов;
3) единственным видом залога по займу выступает:
недвижимое имущество, за исключением недвижимого имущества, которое является неотделимой частью производственных комплексов;
организационная техника;
предметы мебели;
специальная техника;
права недропользования;
авторские права;
лицензии;
патенты;
права требования;
гарантии и поручительства, выданные юридическими лицами (резидентами Республики Казахстан), имеющими кредитный рейтинг ниже суверенного рейтинга Республики Казахстан.
Организация приобретает права требования по займам, частично обеспеченным недвижимым имуществом, залоговая стоимость которого не превышает 30 (тридцать) процентов от совокупной залоговой стоимости обеспечения.
Организация приобретает права требования по займам, частично обеспеченным недвижимым имуществом, являющимся неотделимой частью производственных комплексов.