Медициналық ұйымдарда инфекциялық бақылауды жүргізу қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2013 жылғы 15 қаңтардағы № 19 Бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2013 жылы 15 ақпанда № 8339 тіркелді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2022 жылғы 2 желтоқсандағы № ҚР ДСМ-151 бұйрығымен

Ескерту. Күші жойылды – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 02.12.2022 № ҚР ДСМ-151 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

"Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" 2009 жылғы 18 қыркүйектегі Қазақстан Республикасы Кодексінің 7-бабының 1-тармағының 5) тармақшасына сәйкес, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 12 қаңтарда № 33 қаулысымен бекітілген "Инфекциялық аурулардың алдын алу бойынша санитариялық-эпидемияға қарсы (профилактикалық) Іс-шараларды ұйымдастыруға және жүргізуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларының 213-тармағы негізінде БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Медициналық ұйымдарда инфекциялық бақылау жүргізу қағидалары бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау комитеті (Ж.М. Бекшин) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді қамтамасыз етсін.

3. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Заң қызметі департаменті (Ж.Ж. Данаева) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін оны ресми жариялауды қамтамасыз етсін.

4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау вице-министрі Е.Ә. Байжүнісовке жүктелсін.

5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Министр

С. Қайырбекова

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2013 жылғы 15 қаңтардағы № 19 бұйрығымен бекітілген

Медициналық ұйымдарда инфекциялық бақылауды жүргізу
қағидалары
1. Жалпы ережелер

1. Осы Медициналық ұйымдарда инфекциялық бақылауды жүргізу қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) Қазақстан Республикасының медициналық ұйымдарында инфекциялық бақылауды ұйымдастыру және жүргізу тәртібін айқындайды.

2. Осы Қағидаларда мынадай терминдер пайдаланылды:

1) антисептика – емдеуді қамтамасыз ету және инфекциялық үдерістің дамуының алдын алу мақсатында терідегі, сілемейлі қабықшалардағы, жаралар мен қуыстардағы ықтимал қауіпті микрооргнизмдердің тіршілік етуіне бөгет жасау немесе жою тәсілдерінің жиынтығы;

2) антисептиктер – антисептика жүргізуге арналған химиялық, биологиялық құралдар;

3) антибиотиктер – микроорганизмдердің өсуін бәсеңдететін, шығу тегі табиғи немесе жартылай синтетикалық дәрілік препараттар;

4) ауруханаішілік инфекция (бұдан әрі – АІИ) – пациенттің денсаулық сақтау ұйымдарында медициналық қызметтерді алуымен байланысты бактериялық, вирустық, паразиттік немесе грибоктен пайда болатын кез келген инфекциялық ауру немесе қызметкердің медициналық ұйымда жұмыс істеуі салдарынан пайда болатын инфекциялық ауру;

5) дезинфекция – инфекциялық және паразиттік аурулардың қоздырғыштарын жою бойынша шаралар кешені;

6) дезинфекциялық құралдар – дезинфекциялау, стерильдеу алдында тазарту, стерильдеу жүргізуге арналған химиялық, биологиялық құралдар;

7) инфекцияның көзі – микроорганизмдердің жиналуын, өсуін, көбеюін және қоршаған ортаға бөлінуін қамтамасыз ететін олардың өмір сүруінің табиғи ортасы;

8) инфекциялық бақылау – ауруханаішілік инфекциялардың туындауының және таралуының алдын алуға бағытталған ұйымдастыру, санитариялық-эпидемияға қарсы (профилактикалық) іс-шаралар жүйесі;

9) инкубациялық кезең – инфекция қоздырғыштары организмге түскен сәттен бастап аурудың алғашқы белгілері пайда болғанға дейінгі уақыттың бөлігі;

10) инфекциялық бақылау маманы – АІИ-ның алдын алу жөніндегі іс-шаралар кешенін ұйымдастыратын, олардың орындалуын бақылайтын, медициналық ұйымдарда инфекциялық бақылау мәселелері бойынша персоналды оқытуды және АІИ-ның мониторингін қамтамасыз ететін дәрігер-эпидемиолог және/немесе арнайы оқытылған мейірбике;

11) инфекциялық бақылау стандарттары – инфекциялық бақылау жүйесін ұйымдастыру және жүргізу тәртібі;

12) медициналық ұйымға инфекцияның әкелінуі – стационарға түскенге дейін болған және стационарда пайда болған немесе анықталған инфекциялық аурулар;

13) медициналық манипуляциялар жүргізу алгоритмі – ауруханаішілік инфекциялардың дамуы тәуекелін азайту мақсатында емдеу-диагностикалық манипуляциялар және профилактикалық іс-шаралар жүргізу технологиясы;

14) тәуекел факторлары – бұл АІИ-ның пайда болуына мүмкіндік беретін қоршаған ортаның немесе организмнің өзінің жағдайы және инфекция қоздырғышын беруге қатысатын қоршаған ортаның элементтері;

15) штамм – микроорганизмнің таза өсіріндісі;

16) экзогенді инфекция – сырттан енген микроорганизмдерді жұқтырудың нәтижесінде дамитын инфекция;

17) эндогенді инфекция – организмнің өз қоздырғыштарының белсенділігі нәтижесінде дамитын инфекция;

18) эндометрит – жатырдың сілемейлі қабығының ішкі беткі қабатында қабыну (эндометрия) үдерісін тудыратын ауру;

19) эпидемиологиялық қадағалау – медициналық көмектің және инфекциялық аурулардың алдын алудың сапасын жақсарту жөніндегі шараларды қабылдау үшін жауапты адамдарды ақпаратпен қамтамасыз ету және инфекциялар жағдайлары туралы деректерді жүйелі жинау, салыстыру және талдау;

20) эпидемиологиялық маңызы бар медициналық манипуляциялар – медициналық манипуляциялар жүргізу кезінде медициналық манипуляциялардың алгоритмі бұзылған жағдайда, АІИ-ның пайда болуы мүмкін медициналық манипуляциялар.

2. Медициналық ұйымдарда ауруханаішілік инфекциялық ауруларды
бақылауды ұйымдастыру және жүргізу

3. Инфекциялық бақылау жүйесі қызметін үйлестіруді медициналық ұйымның бірінші басшысы қамтамасыз етеді.

4. Инфекциялық бақылау жүйесін тиімді ұйымдастыру үшін әрбір медициналық ұйымда осы қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес қолданыстағы Медициналық ұйымдарды инфекциялық бақылау комиссиясы туралы үлгілік ережеге сай инфекциялық бақылау комиссиясы (бұдан әрі - комиссия) құрылады.

5. Комиссияның құрамына төраға - медициналық ұйымның басшысы немесе оның орынбасары, осы медициналық ұйымның қызметкерлерінен тұрақты мүшелері: (госпитальдық эпидемиолог, инфекциялық бақылау мейірбикесі, дәрігер-хирург, дәрігер-инфекционист, дәрігер-терапевт, дәрігер-анестезиолог-реаниматолог, дәрігер-бактериолог, дәріхана меңгерушісі, бас мейірбеке) кіреді. Медициналық ұйымдардың бейініне байланысты басшының шешімі бойынша басқа бейіндегі мамандар: дәрігер-паталогоанатом (АІИ-дан өлім-жітім жағдайы тіркелген жағдайда, инженерлік бейіндегі маман (ғимараттарды пайдалану мәселелерін талқылау кезінде), экономист (АІИ жағдайларынан болған экономикалық залалды есептеу үшін), басқа мамандар тартылады.

6. Әрбір медицина ұйымында бейінді, емдеу-профилактикалық үдерістің спецификалық ерекшеліктерін, қаржылық және материалдық ресурстарды есепке ала отырып, инфекциялық бақылауды ұйымдастыру және өткізу бойынша жұмыс бағдарламасы (бұдан әрі - Бағдарлама) әзірленеді.

7. Бағдарлама мынадай бөлімдерді қамтиды:

1) АІИ-ды толық және уақтылы есепке алуды және тіркеуді ұйымдастыру;

2) АІИ-мен және госпитальдық инфекциялармен сырқаттанушылықты егжей-тегжейлі талдау және олардың пайда болу себептерін анықтау, тәуекел факторларын анықтау, АІИ-ның өршуін тексеру және жою жөнінде тиісті шаралар қабылдау;

3) жедел эпидемиологиялық талдау, госпитальдық штаммдардың қалыптасуын қадағалау, эпидемиологиялық жағдайды болжау негізінде емдеу және диагностикалық ем-шараларды эпидемиологиялық қауіпсіз орындау алгоритмдерін (технологияларды), санитариялық-эпидемияға қарсы режимді әзірлеу (операциялық және босану блогын өңдеу, қорытынды дезинфекция, күрделі жинау жүргізу, эндоскопиялық жабдықты, медициналық мақсаттағы бұйымдарды өңдеу);

4) микробиологиялық мониторингті ұйымдастыру және жүзеге асыру;

5) антибиотикпен алдын алу бағдарламасын және антибиотикпен емдеу тәсілдерін әзірлеу;

6) инфекциялық бақылау мәселелері бойынша медицина персоналын оқыту;

7) кәсіптік сырқаттанушылық жағдайларының алдын алу жөніндегі іс-шараларды ұйымдастыру.

8. АІИ жағдайларын уақтылы анықтау, тіркеу мақсатында емдеуші дәрігерлер АІИ жағдайларын белсенді анықтауды жүргізеді. Инфекциялық бақылау жөніндегі маман нозокоминальды инфекцияның даму тәуекелі жоғары денсаулық сақтау ұйымдарының құрылымдық бөлімшелеріне аптасына кемінде екі рет клиникалық тексеріп аралауға қатысады, зертханалық тексеру нәтижелерін, температуралық парақтар деректерін, ауру тарихындағы антибактериальдық терапияның тағайындалуын (ауысу, күшейту), патологиялық-анатомиялық бөлімше есептерін талдайды.

9. АІИ-дың жағдайы эпидемиологиялық диагностика деректерінің, науқас адамда болатын (эндогенді факторлар) және медициналық араласу жүргізумен байланысты тәуекел факторларының, ауруханаішілік инфекцияларды анықтау критерийлері ескеріле отырып негізінде комиссиямен анықталады.

10. Медициналық ұйымда болған кезеңде немесе одан шығарылғаннан кейін инкубациялық кезең уақытында анықталған инфекциялық аурулар осы медициналық ұйымның АІИ ретінде есепке алынуға жатады.

11. Медициналық ұйымнан шығарылғаннан кейін 7 тәулік ішінде жаңа туған нәрестелердің тері инфекциясы анықталса, осы медициналық ұйымның АІИ ретінде есепке алынуға жатады, эндметрит - медициналық ұйымнан шығарылғаннан кейін 14 тәулік ішінде.

12. Медициналық ұйымда болған кезеңде немесе одан шығарылғаннан кейін 30 тәулік ішінде аңықталған хирургиялық және терапиялық араласудың асқынулары, имплантант болғанда - операциядан кейін 1 жыл ішінде аңықталған асқынулар.

13. АІИ жағдайын тіркеу туралы мәліметтерді беру кезінде медициналық ұйымға келіп түскен күні, АІИ белгілері пайда болған күні, тоқтату, бұрын болған медициналық манипуляциялар (бөлім, емдеу-диагностикалық ем түрлері) көрсетіледі. Ауруханаішілік сырқаттанушылықтың анықталған әрбір жағдайы инфекциялық ауруларды тіркеу журналына енгізіледі.

14. Шұғыл хабарландыру Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 5908 болып тіркелген "Инфекциялық, паразиттік, кәсіптік аурулар мен улануларды тіркеудің кейбір мәселелері туралы" Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2009 жылғы 12 қарашадағы № 706 бұйрығына сәйкес мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қызмет органдарына жіберіледі.

15. Инфекцияның әкеліну жағдайлары туралы ақпарат жұқтыру болған медициналық ұйымға және аумақтық санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органына жіберіледі.

16. АІИ жағдай анықталған кезде инфекцияның көзін анықтау, оның берілу факторлары мен жолдарын анықтау, АІИ-ның жаңа жағдайларының тіркелуінің алдын алу бойынша шаралар қолданылатын эпидемиологиялық тексеру жүргізіледі.

17. Бір инкубациялық кезеңде бір медициналық ұйымда тіркелген АІИ-дың 3 жағдайға дейін тіркелген кезде (өлім-жітім жағдайларын қоспағанда) эпидемиологиялық тексеруді медициналық ұйымның госпитальдық эпидемиологы жүргізеді. Бір инкубациялық кезеңде бір медициналық ұйымда тіркелген АІИ-дың өлім-жітім жағдайы, сондай-ақ АІИ-дың 4 және одан да астам жағдайлары тіркелген кезде эпидемиологиялық тексеруді аумақтық санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органының мамандары жүргізеді.

18. АІИ-дың микробиологиялық мониторингі медициналық ұйымының өзінің зертханасы базасында немесе патогендіктің III-IV тобындағы микроорганизмдермен жұмысқа рұқсаты бар зертханамен шарт ретінде жүргізіледі.

19. Медициналық ұйым мынадай микробиологиялық зерттеулер жүргізуді қамтамасыз етеді:

АІИ-дың қоздырғыштарының бөлінуі және пациенттер мен персоналдан госпитальдық инфекцияның бөлінуі және сәйкестендіру;

микроорганизмдердің бөлінген штаммдарының осы медициналық ұйымдарда қолданылатын антибиотиктерге, антисептиктерге, дезинфекциялау құралдарына сезімталдығын анықтау, қажет болғанда кейіннен оларды ауыстыру. Антибиотиктік сезімталдығын анықтау кезінде сезімталдығын анықтау үшін сол бір өндірушінің антибиотиктері мен дискілері пайдаланылады.

20. Хирургиялық бейіндегі бөлімшелердегі, ана мен баланы қорғау ұйымдарындағы сыртқы ортаның эпидемиологиялық маңызы бар объектілерінен алынған жұғындылардың әдісімен жоспарлы өзін-өзі бақылау айына 1 рет жүзеге асырылады, соматикалық бейіндегі бөлімшелерде – 3 айда 1 рет. Құрал-саймандардың, таңу материалының, операциялық киім-кешектердің, хирургтардың қолының, хирургиялық бейіндегі бөлімшелердегі, ана мен баланы қорғау ұйымдарындағы операция орны терісінің стерильдігін бақылау аптасына 1 рет жүргізіледі.

Эпидемиологиялық көрсеткіштер бойынша зерттеу тізбесі мен көлемі нақты эпидемиологиялық жағдайға сәйкес айқындалады.

21. АІИ тіркелген кезде инфекция көзін анықтау мақсатында медициналық ұйымның персоналын және АІИ-мен ауыратын науқастармен байланыста болған пациенттерді инфекциялық аурулардың қоздырғыштары болуына зертханалық тексеру жүргізіледі.

22. Инфекциялық аурулардың қоздырғыштарын тасымалдаушылығы анықталған медицина персоналы диагнозын анықтау және емделу үшін инфекционист-дәрігерге жіберіледі.

Тасымалдаушылар зерттеу және емделу кезеңінде эпидемиялық қауіп төндірмейтін жұмысқа ауыстырылады.

23. Медициналық қалдықтарды жинауды, зарарсыздандыруды, уақытша сақтауды, тасымалдауды және кәдеге жаратуды ұйымдастыру мен өткізу "Денсаулық сақтау объектілеріне қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 17 қаңтардағы № 87 қаулысымен бекітілген санитариялық-эпидемиологиялық қағидалар мен нормаларға сәйкес жүргізіледі.

24. Гирудотерапия қызметін көрсететін денсаулық сақтау ұйымдарында сүліктермен бір рет пайдаланылады, содан кейін жойылады.

25. Қолданған кейін сүліктер тұзы бар лотоктарға салынады, қан түкіріп болғаннан кейін полиэтиленді пакетке салынады және дезинфекциялау құралы себіледі. Пайда болған ұйыған қанға дезинфекциялау құралын себеді және кемінде 60 минутқа қояды және кәрізге төгеді.

Медициналық ұйымдарда инфекциялық бақылауды жүргізу қағидаларына 1-қосымша

Медициналық ұйымдарды инфекциялық бақылау комиссиясы туралы
үлгілік ереже

1. Инфекциялық бақылау жөніндегі комиссияның қызметі әзірленген және медициналық ұйымның басшысы бекіткен Бағдарламаға сәйкес жүргізіледі.

2. Медициналық ұйым басшысының бұйрығымен стационардың барлық бөлімшелерінде инфекциялық бақылауды қамтамасыз етуге жауапты адамдар бекітіледі.

3. Комиссия медициналық ұйымдарда инфекциялық бақылауды қамтамасыз ету бойынша жұмысқа тартылған мамандардың өзара іс-әрекетін үйлестіреді.

4. Инфекциялық бақылау жөніндегі іс-шаралар сырқаттанушылықтың эпидемиологиялық талдау нәтижелері негізінде әзірленеді және ағымдық жағдайға сәйкес тұрақты түзетіледі.

5. Комиссия отырысы қажеттілігіне қарай, бірақ айына 1 реттен сиретпей жұмыс қорытындысын тыңдау арқылы өткізіледі.

6. Комиссия шешімдерін медициналық ұйымдардың барлық қызметкерлері орындауға міндетті.

7. Медициналық манипуляциялардың эпидемиологиялық маңыздылығын, оқшаулау-шектеу іс-шараларының тиімділігін, стерильдеу және дезинфекциялау әдістерін бағалау тұрақты жүргізіледі.

8. Комиссия төрағасы (бас дәрігердің емдеу жұмысы жөніндегі орынбасары) мынадай міндеттерді орындайды:

1) инфекциялық бақылаудың басымды мәселелерін айқындайды;

2) комитет қызметіне басшылық ету мен үйлестіруді жүзеге асырады;

3) комиссия отырыстарын уақтылы өткізуді қамтамасыз етеді;

4) инфекциялық бақылау жоспарына сәйкес инфекциялық бақылаудың жекелеген іс-шараларын өткізуге жауапты адамдарды анықтайды;

5) басшылықтың араласуын талап ететін проблемалы мәселелер туралы, отырыстарда қабылданған жоспар мен шешімдердің орындалуы туралы конференцияда баяндайды;

6) ғылыми - практикалық конференция өткізуді ұйымдастырады;

7) инфекциялық бақылау бойынша алдыңғы қатарлы халықаралық тәжірибені енгізеді;

8) комиссия қызметіне және өткізілетін іс-шаралардың тиімділігіне талдау жүргізеді.

9. Комиссия төрағасының орынбасары (госпитальдық эпидемиолог) мыналарды жүргізеді:

1) отырысқа материалдарды дайындауды, жоспарлауды;

2) инфекциялық бақылау бойынша медицина кадрларын даярлауды;

3) нысаналы бағдарламаларды, ұсынымдарды әзірлеуді.

10. Комиссия хатшысы (эпидемиолог) мыналарды қамтамасыз етеді:

1) іс қағаздарын жүргізуді;

2) деректер базасын жасауды және толықтыруды;

3) материалды дайындауға қатысуды.

11. Клиникалық мамандар (хирург, педиатр, акушер-гинеколог және басқа да клиницистер) мыналарды жүргізеді:

1) медициналық көмек сапасын бағалауды;

2) операциядан кейінгі асқынулар мен олардың алдын алуды бағалау жөніндегі ұсынымдарды әзірлеуді;

3) оқыту бағдарламасын әзірлеуді және тиісті бейіндегі медицина персоналын даярлауды;

4) инфекциялық бақылау мәселелері бойынша медициналық қызметкерлер құрамын оқыту бағдарламаларын әзірлеуді;

5) бөлімшеде инфекциялық бақылауды ұйымдастыру принциптерін әзірлеуді: бөлімде есепке алуға және тіркеуге жататын жұқпалы аурулардың тізбесін айқындайды, эпидемиологиялық қадағалау бағдарламасына сәйкес ақпаратты беруді жинау мен ұйымдастырады, барабар эпидемияға қарсы режимді, ауруды талдауды қамтамасыз етеді.

12. Экономист госпиталдық жұқпалы аурулар кезінде экономикалық залал есебін жасауға және өткізілетін инфекциялық бақылау бағдарламасының экономикалық тиімділігін талдауды жүргізу тиіс.

13. Микробиолог мыналарды жүргізеді:

1) жүргізілген зерттеулердің нәтижелері туралы мүдделі адамдарға уақтылы ақпарат беруді;

2) науқаспен және сыртқы орта объектілерінен сынама алу алгоритмдерін әзірлеуді, зерттеулер көлемін айқындауды;

3) микробактериологиялық зерттеу үшін сынама алу, сақтау және жеткізу, микробиологиялық зерттеулердің алынған нәтижелерін дұрыс түсіндіру бойынша мамандарды оқытуды;

4) микробиологиялық зертханаларды материалдық-техникалық жабдықтаудың перспективалық дамуын жоспарлауды, микробиологиялық зерттеулердің көлемі жөнінде ұсынымдар әзірлеуді;

5) базалар деректерін қамтамасыз етуді: деректерді және бөлінген өсінділерді сақтауды, микробактериологиялық зерттеулердің сапасын бақылауды.

14. Бас мейірбике мыналарды жүргізеді:

1) жасалған және бекітілген оқыту бағдарламасына сәйкес орта буынды медицина персоналын манипуляциялар мен емшараларды жүргізу ережесіне оқытуды, білімді бақылауды (жұмыс орнында немесе тестілеуде) жүргізуді;

2) эпидемиологтың басшылығымен эпидемиологиялық қадағалауды;

3) шығыс материалдарына қажеттілікті бағалауды;

4) санитариялық-гигиеналық және дезинфекциялық-стерильдеу режимінің сақталуын, медицина персоналы асептика және антисептика қағидаларын сақтауын ұйымдастыруды.

15. Дәріхана меңгерушісі мыналарды жүзеге асырады:

1) микробқа қарсы препараттардың қажеттілігін бағалауды және оларды кәдеге жаратуды;

2) дәрілік заттардың сапасы мен стерильдігін бақылауды;

3) бөлімшелердің стерильді дәрілік нысандарға қажеттілігін бағалауды және олармен үздіксіз қамтамасыз етуді.

Об утверждении Правил проведения инфекционного контроля в медицинских организациях

Приказ Министра здравоохранения Республики Казахстан от 15 января 2013 года № 19. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 15 февраля 2013 года № 8339. Утратил силу приказом Министра здравоохранения Республики Казахстан от 2 декабря 2022 года № ҚР ДСМ-151.

Сноска. Утратил силу приказом Министра здравоохранения РК от 02.12.2022 № ҚР ДСМ-151 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

В соответствии с подпунктом 5) пункта 1 статьи 7 Кодекса Республики Казахстан от 18 сентября 2009 года "О здоровье народа и системе здравоохранения", на основании пункта 213 Санитарных правил "Санитарно-эпидемиологические требования к организации и проведению санитарно-противоэпидемических (профилактических) мероприятий по предупреждению инфекционных заболеваний", утвержденных постановлением Правительства Республики Казахстан от 12 января 2012 года № 33, ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемые Правила проведения инфекционного контроля в медицинских организациях.

2. Комитету государственного санитарно-эпидемиологического надзора Министерства здравоохранения Республики Казахстан (Бекшин Ж.М.) обеспечить государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан в установленном законодательством порядке.

3. Департаменту юридической службы Министерства здравоохранения Республики Казахстан (Данаева Ж.Ж.) обеспечить официальное опубликование настоящего приказа после его государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан.

4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на вице-министра здравоохранения Республики Казахстан Байжунусова Э.А.

5. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр

С. Каирбекова

Утверждены приказом Министра здравоохранения Республики Казахстан от 15 января 2013 года № 19

Правила проведения инфекционного
контроля в медицинских организациях
1. Общие положения

1. Настоящие Правила проведения инфекционного контроля в медицинских организациях (далее – Правила) определяют порядок организации и проведения инфекционного контроля в медицинских организациях Республики Казахстан.

2. В настоящих Правилах использованы следующие термины:

1) антисептика – совокупность способов уничтожения или подавления жизнедеятельности потенциально опасных микроорганизмов на коже, слизистых оболочках, ранах и полостях в целях обеспечения лечения и предупреждения развития инфекционного процесса;

2) антисептики – химические, биологические средства, предназначенные для проведения антисептики;

3) антибиотики – лекарственные препараты природного или полусинтетического происхождения, подавляющие рост микроорганизмов;

4) внутрибольничная инфекция (далее – ВБИ) – это любое инфекционное заболевание бактериального, вирусного, паразитарного или грибкового происхождения, связанная с получением медицинских услуг пациентом в организациях здравоохранения или инфекционное заболевание сотрудника медицинской организации вследствие его работы в данном учреждении;

5) дезинфекция – комплекс мер по уничтожению возбудителей инфекционных и паразитарных заболеваний;

6) дезинфицирующие средства – химические, биологические средства, предназначенные для проведения дезинфекции, предстерилизационной очистки, стерилизации;

7) источник инфекции – естественная среда обитания микроорганизмов, где обеспечивается их накопление, рост, размножение и выделение в окружающую среду;

8) инфекционный контроль – система организационных, санитарно-противоэпидемических (профилактических) мероприятий, направленных на предупреждение возникновения и распространения внутрибольничных инфекций;

9) инкубационный период – отрезок времени с момента попадания возбудителя в организм до проявления симптомов болезни;

10) специалист инфекционного контроля - врач-эпидемиолог и/или специально обученная медицинская сестра, которые организуют комплекс мероприятий по профилактике ВБИ, контролируют их выполнение, обеспечивают мониторинг ВБИ и обучение персонала по вопросам инфекционного контроля в медицинской организации;

11) стандарты инфекционного контроля - порядок организации и проведения системы инфекционного контроля;

12) занос инфекции в медицинскую организацию - инфекционные заболевания, приобретенные до поступления в стационар и проявившиеся или выявленные в стационаре;

13) алгоритм проведения медицинских манипуляций – технология проведения лечебно-диагностических манипуляций и профилактических мероприятий в целях уменьшения риска развития внутрибольничной инфекции;

14) факторы риска – это условия окружающей среды или самого организма, которые могут способствовать возникновению ВБИ и элементы окружающей среды, принимающие участие в передаче возбудителя инфекции;

15) штамм – чистая культура микроорганизма;

16) экзогенная инфекция – инфекция, развивающаяся в результате заражения микроорганизмами извне;

17) эндогенная инфекция – инфекция, развивающаяся в результате активации возбудителей самого организма;

18) эндометрит – заболевание, которое вызывается воспалительным процессом во внутреннем поверхностном слое слизистой оболочки тела матки (эндометрия);

19) эпидемиологическое наблюдение – систематический сбор, сопоставление и анализ данных о случаях инфекций и обеспечение информацией ответственных лиц для принятия мер по улучшению качества медицинской помощи и профилактики инфекционных заболеваний;

20) эпидемиологически значимые медицинские манипуляции – медицинские манипуляции, при проведении которых в случае нарушения алгоритмов их проведения может привести к возникновению ВБИ.

2. Организация и проведение инфекционного контроля
в медицинских организациях

3. Координация деятельности по инфекционному контролю обеспечивается первым руководителем медицинской организации.

4. Для эффективной организации системы инфекционного контроля в каждой медицинской организации создается комиссия инфекционного контроля (далее - комиссия), действующая согласно Типовому положению о комиссии инфекционного контроля медицинских организаций в соответствии с приложением 1 к настоящим правилам.

5. В состав комиссии входят председатель-руководитель медицинской организации или его заместитель, постоянные члены из сотрудников данной медицинской организации: (госпитальный эпидемиолог, медицинская сестра инфекционного контроля, врач-хирург, врач-инфекционист, врач-терапевт, врач-анестезиолог-реаниматолог, врач-бактериолог, заведующий аптекой, главная медицинская сестра). В зависимости от профиля медицинской организации по решению его руководителя привлекаются другие профильные специалисты: врач-патологоанатом (в случае регистрации летального исхода от ВБИ, специалист инженерного профиля (при обсуждении вопросов эксплуатации зданий), сооружений, медицинской аппаратуры), экономист (для расчета экономического ущерба от случаев ВБИ), другие специалисты.

6. В каждой медицинской организации разрабатывается Программа работы по организации и проведению инфекционного контроля (далее - Программа) с учетом профиля, специфических особенностей лечебно-профилактического процесса, финансовых и материальных ресурсов.

7. Программа включает следующие разделы:

1) организация полного и своевременного учета и регистрации ВБИ;

2) детальный анализ заболеваемости ВБИ и госпитальными инфекциями и установление причин их возникновения, выявление факторов риска, расследование вспышек ВБИ и принятие соответствующих мер по ликвидации;

3) разработка алгоритмов (технологии) эпидемиологически безопасного выполнения лечебных и диагностических процедур, санитарно-противоэпидемического режима (обработка операционного и родильного блока, проведение заключительной дезинфекции, генеральной уборки, обработка эндоскопического оборудования, изделий медицинского назначения) на основании оперативного эпидемиологического анализа, слежения за формированием госпитальных штаммов, прогноза эпидемиологической ситуации;

4) организация и осуществление микробиологического мониторинга;

5) разработка программы антибиотикопрофилактики и тактики антибиотикотерапии;

6) обучение медицинского персонала по вопросам инфекционного контроля;

7) организация мероприятий по предупреждению случаев профессиональной заболеваемости.

8. В целях своевременного выявления, регистрации случаев ВБИ, проводится активное выявление случаев ВБИ лечащими врачами. Специалист инфекционного контроля участвует в клинических обходах не менее двух раз в неделю в структурных подразделениях организации здравоохранения с высоким риском развития нозокомиальной инфекции, анализирует результаты лабораторного обследования, данные температурных листов, назначение (смену, усиление) антибактериальной терапии в историях болезни, отчеты патологоанатомического отделения.

9. Случай ВБИ определяется комиссионно, на основании данных эпидемиологической диагностики, влияния факторов риска, присутствующих у больного (эндогенные факторы) и связанных с проведением медицинского вмешательства (экзогенные факторы), с учетом критериев определения внутрибольничных инфекций.

10. Инфекционные заболевания, выявленные в период пребывания в медицинской организации или в течение инкубационного периода после выписки из нее, подлежат учету как ВБИ по данной медицинской организации.

11. Кожные инфекции новорожденных подлежат учету как ВБИ по данной медицинской организации, если проявились в течение 7 суток после выписки, эндометрит - в течение 14 суток после выписки.

12. Осложнения хирургических вмешательств, выявленные в период пребывания в медицинской организации или в течение 30 суток после выписки, при наличии имплантанта - в течение 1 года после проведения операции.

13. При подаче сведений о регистрации случая ВБИ указывается дата поступления в медицинскую организацию, дата появления признаков ВБИ, локализация, медицинские манипуляции, полученные ранее (отделение, виды лечебно-диагностических процедур). Каждый выявленный случай внутрибольничной заболеваемости вносится в журнал учета инфекционных заболеваний установленной формы.

14. Экстренное извещение направляется в государственные органы санитарно-эпидемиологической службы в соответствии с приказом Министра здравоохранения Республики Казахстан от 12 ноября 2009 года № 706 "О некоторых вопросах регистрации инфекционных, паразитарных, профессиональных заболеваний и отравлений", зарегистрированным в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 5908.

15. О случаях заноса инфекции информация направляется в медицинскую организацию, в которой произошло инфицирование и территориальный орган санитарно-эпидемиологического надзора.

16. При установлении случая ВБИ проводится эпидемиологическое расследование, в ходе которого принимаются меры по выявлению источника инфекции, факторов и путей ее передачи, предупреждению регистрации новых случаев ВБИ.

17. При регистрации до 3 случаев ВБИ, зарегистрированных в одной медицинской организации в течение одного инкубационного периода (за исключением летальных случаев) эпидемиологическое расследование проводится госпитальным эпидемиологом медицинской организации. При регистрации летального случая, а также 4 и более случаев ВБИ, зарегистрированных в одной медицинской организации в течение одного инкубационного периода эпидемиологическое расследование проводится специалистами территориального органа санитарно-эпидемиологического надзора.

18. Микробиологический мониторинг за ВБИ проводится на базе собственной лаборатории или на договорной основе с лабораторией, имеющей разрешение на работу с микроорганизмами III - IV групп патогенности.

19. Медицинская организация обеспечивает проведение следующих микробиологических исследований:

выделение и идентификация возбудителей ВБИ и госпитальных инфекций от пациентов и персонала;

определение чувствительности выделенных штаммов микроорганизмов к антибиотикам, антисептикам, дезинфицирующим средствам, применяемым в данной медицинской организации, при необходимости с последующей их сменой. При определении антибиотикочувствительности используются антибиотики и диски для определения чувствительности одного и того же производителя.

20. Плановый самоконтроль методом смывов с эпидемиологически значимых объектов внешней среды в отделениях хирургического профиля, организациях охраны материнства и детства осуществляется 1 раз в месяц, в отделениях соматического профиля - 1 раз в 3 месяца. Контроль стерильности инструментария, перевязочного материала, операционного белья, рук хирургов, кожи операционного поля в отделениях хирургического профиля, организациях охраны материнства и детства проводится 1 раз в неделю.

По эпидемиологическим показаниям перечень и объем исследований определяется в соответствии с конкретной эпидемиологической обстановкой.

21. При регистрации ВБИ в целях выявления источника инфекции проводится лабораторное обследование на наличие возбудителей инфекционных заболеваний персонала медицинской организации и пациентов, находившихся в контакте с больным ВБИ.

22. Медицинский персонал, у которого установлено носительство возбудителей инфекционных заболеваний, направляется на обследование к инфекционисту для установления диагноза и лечения.

На период обследования и лечения носители переводятся на работу, где они не могут представлять эпидемиологической опасности.

23. Организация и проведение сбора, обеззараживания, временного хранения, транспортировки и утилизации медицинских отходов проводится в соответствии с санитарно-эпидемиологическими правилами и нормами, утвержденными постановлением Правительства Республики Казахстан от 17 января 2012 года № 87 "Об утверждении Санитарных правил "Санитарно-эпидемиологические требования к объектам здравоохранения".

24. В организациях здравоохранения оказывающих услуги гирудотерапии пиявки используются однократно, после чего уничтожаются.

25. После применения пиявки помещаются в лотки с солью, по окончании срыгивания крови сбрасываются в полиэтиленовый пакет и засыпаются дезинфицирующим средством. Образовавшиеся сгустки крови засыпаются дезинфицирующими средствами с экспозицией не менее 60 минут и сливаются в канализацию.

Приложение 1 к Правилам проведения инфекционного контроля в медицинских организациях Республики Казахстан

Типовое положение о комиссии инфекционного контроля
медицинских организаций

1. Деятельность комиссии по инфекционному контролю проводится в соответствии c Программой, разработанной и утвержденной руководителем медицинской организации.

2. Приказом руководителя медицинской организации утверждаются ответственные лица во всех подразделениях стационара за обеспечение инфекционного контроля.

3. Комиссия координирует взаимодействие специалистов, вовлеченных в работу по обеспечению инфекционного контроля в медицинской организации.

4. Мероприятия по инфекционному контролю разрабатываются на основании результатов эпидемиологического анализа заболеваемости и постоянно корректируются в соответствии с текущей ситуацией.

5. Заседания Комиссии проводятся по мере необходимости, но не реже 1 раза в месяц с заслушиванием итогов работы.

6. Решения комиссии обязательны для исполнения всеми сотрудниками медицинской организации.

7. Регулярно проводится оценка эпидемиологической значимости медицинских манипуляций, эффективности изоляционно-ограничительных мероприятий, методов стерилизации и дезинфекции.

8. Председатель комиссии (заместитель главного врача по лечебной работе) выполняет следующие задачи:

1) определяет приоритетные задачи инфекционного контроля;

2) осуществляет руководство и координацию деятельности комиссии;

3) обеспечивает своевременное проведение заседаний комиссии;

4) определяет ответственных за проведение отдельных мероприятий инфекционного контроля, в соответствии с планом инфекционного контроля;

5) докладывает на конференциях о выполнении плана и решениях, принятых на заседаниях, о проблемных вопросах, требующих вмешательства руководства;

6) организовывает проведение научно-практических конференций;

7) проводит внедрение передового международного опыта по инфекционному контролю;

8) проводит анализ деятельности комиссии и эффективность проводимых мероприятий.

9. Заместитель председателя комиссии (госпитальный эпидемиолог) проводит:

1) подготовку материалов на заседание, планирование;

2) подготовку медицинских кадров по инфекционному контролю;

3) разработку целевых программ, рекомендаций.

10. Секретарь комиссии (эпидемиолог) обеспечивает:

1) ведение делопроизводства;

2) создание и пополнение банка данных;

3) участие в подготовке материала.

11. Клинические специалисты (хирург, педиатр, акушер-гинеколог и другие клиницисты) проводят:

1) оценку качества медицинской помощи;

2) разработку рекомендации по оценке послеоперационных осложнений и их профилактики;

3) разработку программ обучения и подготовку медперсонала соответствующего профиля;

4) разработку программ обучения медперсонала по вопросам инфекционного контроля;

5) разработку принципов организации инфекционного контроля в отделении: определяет перечень инфекций, подлежащих учету и регистрации в отделении, организует сбор и информацию согласно программы эпидемиологического наблюдения, обеспечивает адекватный противоэпидемический режим, анализ заболеваемости.

12. Экономист проводит расчет экономического ущерба при ВБИ и анализ экономической эффективности проводимых программ инфекционного контроля.

13. Микробиолог проводит:

1) своевременное информирование заинтересованных лиц о результатах проводимых лабораторных исследований;

2) разработку алгоритмов отбора проб от больного и объектов внешней среды, определение объема исследований;

3) обучение специалистов по отбору, хранению и доставке проб для микробиологических исследований, правильности интерпретации полученных результатов микробиологических исследований;

4) планирование перспективного развития материально-технического оснащения микробиологических лабораторий, разработку рекомендаций по объему микробиологических исследований;

5) обеспечение базы данных: хранение данных и выделенных культур, контроль качества микробиологических исследований.

14. Главная медицинская сестра проводит:

1) обучение медицинского персонала среднего звена правилам проведения медицинских манипуляций согласно составленной и утвержденной программы обучения, проводит контроль знаний (на рабочем месте или тестирование);

2) эпидемиологическое наблюдение под руководством эпидемиолога;

3) оценку потребности в расходных материалах;

4) проверку соблюдения санитарно-гигиенического и дезинфекционно-стерилизационного режима, организацию соблюдения правил асептики и антисептики медицинским персоналом.

15. Заведующий аптекой осуществляет:

1) оценку потребности в антимикробных препаратах и их утилизацию;

2) контроль качества и стерильности лекарственных средств;

3) оценку потребности отделений в стерильных лекарственных формах и бесперебойное обеспечение ими.