Біріктірілген көрсеткішті, есептік көрсеткіш пен оның мөлшерін, кредит (қарыз) бойынша үмітсіз берешекті кешіру негіздері мен тәртібін айқындау қағидаларын бекіту және кредиттер (қарыздар) бойынша кешірілген үмітсіз берешектің жалпы сомасының біріктірілген көрсеткішке ең жоғары арақатынас мөлшерін белгілеу туралы

Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі басқармасының 2013 жылғы 25 ақпандағы № 68 Қаулысы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2013 жылы 23 сәуірде № 8435 тіркелді.

"Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне салық салу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" 2012 жылғы 26 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Басқармасы ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

1. Қоса беріліп отырған Біріктірілген көрсеткішті, есептік көрсеткіш пен оның мөлшерін, кредит (қарыз) бойынша үмітсіз берешекті кешіру негіздері мен тәртібін айқындау қағидалары бекітілсін.

2. Кредиттер (қарыздар) бойынша кешірілген үмітсіз берешектің жалпы сомасының 0,1 коэффициентке тең біріктірілген көрсеткішке ең жоғары арақатынас мөлшері белгіленсін.

3. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі, 2013 жылғы 1 қаңтардан бастап туындаған қатынастарға қолданылады және қоса алғанда 2014 жылғы 1 қаңтарға дейін қолданылады.

4. Осы қаулының ережелері 2012 жылғы 1 қаңтарға дейін берілген кредиттерге қолданылады.

Ұлттық Банк
Төрағасы	Г. Марченко

КЕЛІСІЛДІ

Қазақстан Республикасы

Қаржы министрлігі

министрі

Б.Жәмішев

2013 жылғы 19 наурыз

Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының 2013 жылғы 25 ақпандағы № 68 қаулысымен бекітілді

Біріктірілген көрсеткішті, есептік көрсеткіш пен оның мөлшерін,
кредит (қарыз) бойынша үмітсіз берешекті кешіру негіздері мен
тәртібін айқындау қағидалары

1. Осы Біріктірілген көрсеткішті, есептік көрсеткіш пен оның мөлшерін, кредит (қарыз) бойынша үмітсіз берешекті кешіру негіздері мен тәртібін айқындау қағидалары (бұдан әрі - Қағидалар) "Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне салық салу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" 2012 жылғы 26 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес әзірленді және екінші деңгейдегі банктердің (бұдан әрі - банк) біріктірілген көрсеткішті, есептік көрсеткіш пен оның мөлшерін, кредит (қарыз) бойынша үмітсіз берешекті кешіру негіздері мен тәртібін айқындау тәртібін белгілейді.

2. Осы Қағидалардың мақсаттары үшін үмітсіз берешек деп халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес қалыптастырылған резервтердің мөлшері бір жүз және одан көп пайыздан асатын кредит (қарыз) бойынша берешек түсініледі.

Үмітсіз берешекке өзара байланысты тараптарға не "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" 2008 жылғы 10 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Кодексіне (Салық кодексі) (бұдан әрі - Салық кодексі) сәйкес айқындалатын өзара байланысты тараптардың міндеттемелері бойынша үшінші тұлғаларға банк берген берешек кірмейді.

3. Біріктірілген көрсеткіш берілген кредиттер (қарыздар) бойынша өтелмеген негізгі борыштың сомасына (күнтізбелік жылдың басындағы) тең.

4. Банк үмітсіз берешекті кешіру туралы шешім қабылдаған күні есептік көрсеткіштің банктің күнтізбелік жылдың басында Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының 2005 жылғы 30 қыркүйектегі № 358 қаулысымен бекітілген Екінші деңгейдегі банктер үшін пруденциалдық нормативтер есеп айырысуларының нормативтік мәні мен әдістемесі туралы нұсқаулыққа (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 3924 тіркелген) сәйкес айқындалған меншікті капиталының он пайызынан асуына жол берілмейді.

5. Қарыз алушыға кредит (қарыз) үмітсіз берешекті кешіру үшін мынадай жағдайлардың бірі негіз болып табылады:

1) банктің үмітсіз берешекті өндіруге байланысты күтілетін шығыстарының берешектің немесе қамтамасыз ету немесе қарыз алушының өзге мүлкінен асып кетуі;

2) "Жылжымайтын мүлік ипотекасы туралы" 1995 жылғы 23 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес ипотекалық шартты жасау күніне негізгі міндеттемені толық қамтамасыз ететін кепілге берілген мүлік негізгі міндеттеменің сомасынан төмен бағамен соттан тыс тәртіппен сатылған кезде кредиттің (қарыздың) кепілге берілген мүлік сатылғаннан кейін өтелмеген сомасына кредитті (қарызды) қайтару жөніндегі міндеттемені тоқтату (есептен шығару);

3) банктің қарыз алушыға және (немесе) қарыз алушымен ортақ немесе қаражаттандыру жауапкершілігін атқаратын үшінші тұлғаға берешекті өндіріп алу бойынша мынадай шараларды қолдануы, егер кешірілетін үмітсіз берешек үмітсіз берешектің қамтамасыз ету немесе қарыз алушының өзге мүлкінің сомасынан және (немесе) қарыз алушымен ортақ немесе қаражаттандыру жауапкершілігін атқаратын үшінші тұлғаның мүлкінен асып кету мөлшерін құраса (кредитті (қарызды) қайта құрылымдау және (немесе) қарыз алушыға қатысты сауықтыру рәсімдерін жүргізу жағдайларын қоспағанда):

қарыз алушыға қатысты шаралар қолдану туралы мәселені банктің уәкілетті органының қарауына енгізу. Шаралар қолдану туралы шешім қабылдау банктің Ішкі кредиттік саясат туралы ережесіне сәйкес жүзеге асырылады;

қарыз алушы жәрдемақы және әлеуметтік төлемдер түрінде алатын, мемлекеттік бюджеттен және Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорынан төленетін, қарыз алушының талап етуі бойынша Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының 2000 жылғы 2 маусымдағы № 266 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының банктерінде клиенттердің банктік есепшоттарын ашу, жүргізу және жабу ережесіне (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 1199 тіркелген) белгіленген тәртіппен ашылған банк шоттарындағы ақшаны қоспағанда, қарыз алушының және (немесе) қарыз алушымен ортақ немесе қаражаттандыру жауапкершілігін атқаратын үшінші тұлғаның кез келген банк шотындағы ақшаны даусыз (акцептсіз) тәртіппен өндіріп алу (егер осындай өндіріп алу банктік қарыз шартында келісілген жағдайда).

Осы Қағидалардың тармағы бірінші бөлігінің 3) тармақшасында көрсетілген шаралар банктің мынадай іс-шараларды жүзеге асыруы алдында қолданылады:

1) қарыз алушыға банктік қарыз шарты бойынша төлемдер енгізу қажеттілігі туралы және қарыз алушының өз міндеттемелерін орындамау салдарлары, банк хабарлама жіберген күннен бастап күнтізбелік отыз күн ішінде қарыз алушыдан төлемдер енгізу бойынша бас тарту алу не қарыз алушыдан жауаптың болмауы немесе почта байланысы қызметін көрсететін тұлғаның хабарламаны қарыз алушы көрсеткен мекенжай бойынша жеткізу мүмкіндігінің болмауы туралы хабарлау;

2) қарыз алушымен ортақ немесе қаражаттандыру жауапкершілігін атқаратын үшінші тұлғаға банктік қарыз шарты бойынша төлемдер енгізу қажеттілігі туралы және көрсетілген үшінші тұлғаның өз міндеттемелерін орындамау салдарлары, банк хабарлама жіберген күннен бастап күнтізбелік отыз күн ішінде көрсетілген үшінші тұлғадан төлемдер енгізу бойынша бас Тарту алу не көрсетілген үшінші тұлғадан жауаптың болмауы немесе почта байланысы қызметін көрсететін тұлғаның хабарламаны көрсетілген үшінші тұлға көрсеткен мекенжай бойынша жеткізу мүмкіндігінің болмауы туралы хабарлау;

3) уәкілетті мемлекеттік органдарға қарыз алушының және (немесе) қарыз алушымен ортақ немесе қаражаттандыру жауапкершілігін атқаратын үшінші тұлғаның меншігінде Қазақстан Республикасының аумағында басқа кредиторлардың құқықтарымен ауыртпалығы жоқ жылжымайтын мүліктің немесе автокөлік құралдарының болуы туралы сұрату жіберу. Уәкілетті мемлекеттік органдар осындай мүліктің болуы немесе болмауы туралы жауап берген немесе осындай мүліктің болуы туралы мәліметтер беруден бас тартқан не жоғарыда көрсетілген жауаптарды банктің Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген мерзімдерде алмаған кезде осы шара орындалған болып саналады;

4) почта байланысы қызметін көрсететін тұлғаның растауын алған, хабарламаны қарыз алушының және (немесе) үшінші тұлға көрсеткен мекенжай бойынша жеткізу мүмкін болмаған жағдайда, уәкілетті мемлекеттік органдарға қарыз алушының және (немесе) қарыз алушымен ортақ немесе қаражаттандыру жауапкершілігін атқаратын үшінші тұлғаның орналасқан (тұрғылықты) жерін анықтау туралы сұрату жіберу.

6. Кредит (қарыз) бойынша үмітсіз берешекті кешіру мынадай тәртіппен жүзеге асырылады:

1) Кредит (қарыз) бойынша үмітсіз берешекті кешіру Қағидалардың 5-тармағында көрсетілген негіздер бойынша жүзеге асырылады;

2) банктің басқару органы бекіткен Ішкі кредиттік саясат туралы қағидада айқындалған банк органының әрбір кредит (қарыз) бойынша Қағидалардың 5-тармағында көрсетілген негіздер бойынша үмітсіз берешекті кешіру туралы шешімі қабылданады, онда сондай-ақ қарыз алушы туралы мәліметтер, кешіру туралы шешім қабылданған өтелмеген үмітсіз берешектің жиынтық мөлшері, банктің үмітсіз берешекті өндіруге байланысты шығыстарының мөлшері көрсетіледі;

3) кешірілген үмітсіз берешектің сомалары банктің берілген кредиттер (қарыздар) бойынша талаптарын азайтады, олар осы кредиттер (қарыздар) бойынша қалыптастырылған резервтер есебінен банктің бухгалтерлік балансынан есептен шығарылады;

4) қарыз алушы кредит (қарыз) бойынша үмітсіз берешекті кешіру туралы хабардар етіледі. Дара кәсіпкер немесе заңды тұлға ретінде тіркеу есебінде тұратын жеке тұлға болып табылатын қарыз алушының кредит (қарыз) бойынша үмітсіз берешегі кешірілген жағдайда, банк сондай-ақ Салық кодексінің 581-бабының 10) тармақшасында айқындалған тәртіппен қарыз алушы - салық төлеушінің орналасқан (тұрғылықты) жері бойынша салық органына қарыз алушының міндеттемелерін есептен шығару туралы хабарлайды.

Об утверждении Правил определения агрегированного показателя, расчетного показателя и его размера, оснований и порядка прощения безнадежной задолженности по кредиту (займу) и установлении максимального размера соотношения общей суммы прощенной безнадежной задолженности по кредитам (займам) к агрегированному показателю

Постановление Правления Национального Банка Республики Казахстан от 25 февраля 2013 года № 68. Зарегистрировано в Министерстве юстиции Республики Казахстан 23 апреля 2013 года № 8435.

В соответствии с Законом Республики Казахстан от 26 декабря 2012 года "О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам налогообложения" Правление Национального Банка Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:

1. Утвердить прилагаемые Правила определения агрегированного показателя, расчетного показателя и его размера, оснований и порядка прощения безнадежной задолженности по кредиту (займу).

2. Установить максимальный размер соотношения общей суммы прощенной безнадежной задолженности по кредитам (займам) к агрегированному показателю равный коэффициенту 0,1.

3. Настоящее постановление вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования, распространяется на отношения, возникшие с 1 января 2013 года, и действует до 1 января 2014 года.

Положения настоящего постановления распространяются на кредиты, выданные до 1 января 2012 года.

Председатель
Национального Банка	Г. Марченко

СОГЛАСОВАНО

Министерство финансов

Республики Казахстан

Министр Б. Жамишев

19 марта 2013 года

Утверждены постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 25 февраля 2013 года № 68

Правила
определения агрегированного показателя, расчетного показателя
и его размера, оснований и порядка прощения безнадежной
задолженности по кредиту (займу)

1. Настоящие Правила определения агрегированного показателя, расчетного показателя и его размера, оснований и порядка прощения безнадежной задолженности по кредиту (займу) (далее - Правила) разработаны в соответствии с Законом Республики Казахстан от 26 декабря 2012 года "О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам налогообложения" и устанавливают порядок определения агрегированного показателя, расчетного показателя и его размера, а также основания и порядок прощения безнадежной задолженности по кредиту (займу) банками второго уровня (далее - банк).

2. Для целей Правил под безнадежной задолженностью понимается задолженность по кредиту (займу), по которому размер резервов, сформированных в соответствии с международными стандартами финансовой отчетности и требованиями законодательства Республики Казахстан о бухгалтерском учете и финансовой отчетности, составляет сто и более процентов.

В безнадежную задолженность не включается задолженность, предоставленная банком взаимосвязанным сторонам либо третьим лицам по обязательствам взаимосвязанных сторон, определяемых в соответствии с Кодексом Республики Казахстан от 10 декабря 2008 года "О налогах и других обязательных платежах в бюджет" (Налоговый кодекс) (далее - Налоговый кодекс).

3. Агрегированный показатель равен сумме непогашенного (на начало календарного года) основного долга по выданным кредитам (займам).

4. На дату принятия банком решения о прощении безнадежной задолженности не допускается превышение расчетного показателя свыше десяти процентов от собственного капитала банка, определенного в соответствии с Инструкцией о нормативных значениях и методике расчетов пруденциальных нормативов для банков второго уровня, утвержденной постановлением Правления Агентства Республики Казахстан по регулированию и надзору финансового рынка и финансовых организаций от 30 сентября 2005 года № 358 (зарегистрированным в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 3924), на начало календарного года.

5. Основанием для прощения безнадежной задолженности по кредиту (займу) к заемщику будет являться один из следующих случаев:

1) превышение ожидаемых расходов банка, связанных с взысканием безнадежной задолженности, над размером задолженности или обеспечения, или иного имущества заемщика;

2) прекращение (списание) обязательства по возврату кредита (займа) при продаже заложенного имущества, которое полностью обеспечивало основное обязательство на день заключения ипотечного договора, с торгов во внесудебном порядке по цене ниже суммы основного обязательства в соответствии с Законом Республики Казахстан от 23 декабря 1995 года "Об ипотеке недвижимого имущества" на сумму непогашенного после продажи заложенного имущества кредита (займа);

3) применение банком к заемщику и (или) третьему лицу, несущему солидарную или субсидиарную ответственность с заемщиком, следующих мер по взысканию задолженности в случае, если прощаемая безнадежная задолженность составляет величину превышения безнадежной задолженности над суммой обеспечения или иного имущества заемщика и (или) имуществом третьего лица, несущего солидарную или субсидиарную ответственность с заемщиком (за исключением случаев реструктуризации кредита (займа) и (или) проведения в отношении заемщика реабилитационных процедур):

вынесение на рассмотрение уполномоченного органа банка вопроса о применении мер в отношении заемщика. Принятие решения о применении мер осуществляется в соответствии с Правилами о внутренней кредитной политике банка;

обращение взыскания в бесспорном (безакцептном) порядке на деньги, имеющиеся на любых банковских счетах заемщика и (или) третьего лица, несущего солидарную или субсидиарную ответственность с заемщиком (в случае если такое взыскание оговорено в договоре банковского займа), за исключением денег, получаемых заемщиком в виде пособий и социальных выплат, выплачиваемых из государственного бюджета и Государственного фонда социального страхования, находящихся на банковских счетах, открытых по требованию заемщика в порядке, установленном Правилами открытия, ведения и закрытия банковских счетов клиентов в банках Республики Казахстан, утвержденными постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 2 июня 2000 года № 266 (зарегистрированным в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 1199).

Применению мер, указанных в подпункте 3) части первой настоящего пункта Правил, предшествует осуществление банком следующих мероприятий:

1) уведомление заемщика о необходимости внесения платежей по договору банковского займа и о последствиях невыполнения заемщиком своих обязательств, получение отказа от заемщика по внесению платежей либо отсутствие ответа от заемщика в течение тридцати календарных дней с даты направления банком уведомления, или подтверждение лицом, предоставляющим услуги почтовой связи, невозможности доставки

уведомления по указанному заемщиком адресу;

2) уведомление третьего лица, несущего солидарную или субсидиарную ответственность с заемщиком, о необходимости внесения платежей по договору банковского займа и о последствиях невыполнения указанным третьим лицом своих обязательств, получение отказа от указанного третьего лица по внесению платежей либо отсутствие ответа от указанного третьего лица в течение тридцати календарных дней с даты направления банком уведомления, или подтверждение лицом, предоставляющим услуги почтовой связи, невозможности доставки уведомления по указанному третьим лицом адресу;

3) направление запроса в уполномоченные государственные органы о наличии в собственности у заемщика и (или) третьего лица, несущего солидарную или субсидиарную ответственность с заемщиком, недвижимого имущества или автотранспортных средств на территории Республики Казахстан, не обремененных правами других кредиторов. Данная мера считается выполненной при предоставлении ответов уполномоченными государственными органами о наличии или об отсутствии такого имущества, или отказа в представлении сведений о наличии такого имущества, либо неполучение банком вышеуказанных ответов в установленные законодательством Республики Казахстан сроки;

4) направление запроса в уполномоченные государственные органы об определении местонахождения (места жительства) заемщика и (или) третьего лица, несущего солидарную или субсидиарную ответственность с заемщиком, в случае получения подтверждения лица, представляющего услуги почтовой связи, невозможности доставки уведомления по указанному заемщиком и (или) третьим лицом адресу.

6. Прощение безнадежной задолженности по кредиту (займу) осуществляется в следующем порядке:

1) прощение безнадежной задолженности по кредиту (займу) осуществляется по основаниям, указанным в пункте 5 Правил;

2) принимается решение органа банка, определенного в Правилах о внутренней кредитной политике, утвержденных органом управления банка, о прощении безнадежной задолженности по каждому кредиту (займу) по основаниям, указанным в пункте 5 Правил, в котором также указываются сведения о заемщике, совокупный размер непогашенной безнадежной задолженности, в отношении которой принято решение о прощении, размер расходов банка, связанных с взысканием безнадежной задолженности;

3) суммы прощенной безнадежной задолженности уменьшают требования банка по выданным кредитам (займам), которые за счет сформированных по ним резервов списываются с бухгалтерского баланса банка;

4) заемщик уведомляется о прощении безнадежной задолженности по кредиту (займу). В случаях прощения безнадежной задолженности по кредиту (займу) заемщика, являющегося физическим лицом, состоящим на регистрационном учете в качестве индивидуального предпринимателя, или юридическим лицом, банк также уведомляет налоговый орган по месту нахождения (месту жительства) налогоплательщика - заемщика о списании обязательств с заемщика в порядке, определенном подпунктом 10) статьи 581 Налогового кодекса.