Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша сот актілерінің заңдылығына прокурорлық қадағалауды ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының 2015 жылғы 11 наурыздағы № 40 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2015 жылы 14 сәуірде № 10706 тіркелді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының 2018 жылғы 2 мамырдағы № 60 бұйрығымен

Ескерту. Күші жойылды – ҚР Бас Прокурорының 02.05.2018 № 60 (алғаш ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2014 жылғы 5 шілдедегі Әкімшілік құқық бұзушылық туралы Қазақстан Республикасы Кодексінің қабылдануына байланысты және әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы сот актілерінің заңдылығын қадағалау тиімділігін арттыру мақсатында, "Прокуратура туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 11-бабының 4) тармақшасын басшылыққа ала отырып, БҰЙЫРАМЫН:

1. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша сот актілерінің заңдылығына прокурорлық қадағалауды ұйымдастыру туралы нұсқаулық бекітілсін.

2. "Әкімшілік құқық бұзушылық істері бойынша мемлекет мүддесіне өкілдік ету және сот актілерінің заңдылығын прокурорлық қадағалауды ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының 2010 жылғы 12 тамыздағы № 47 бұйрығының күші жойылды деп танылсын (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне № 6465 тіркелген).

3. Осы бұйрықпен Қазақстан Республикасының прокуратура органдары, ведомстволары мен мекемелерінің барлық қызметкерлері мен қызметшілері таныстырылсын.

4. Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының Соттарда мемлекет мүддесіне өкілдік ету департаменті осы бұйрықтың Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін және ресми жариялануын қамтамасыз етсін.

5. Қаржы, ақпараттандыру және ақпараттық ресурстарды қорғау департаменті бұйрықтың Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының ресми сайтына орналастырылуын қамтамасыз етсін.

6. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының жетекшілік ететін орынбасарына жүктелсін.

7. Осы бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелген күннен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Бас Прокуроры	А. Дауылбаев

Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының 2015 жылғы 11 наурыздағы № 40 бұйрығымен бекітілген

Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша сот актілерінің
заңдылығына прокурорлық қадағалауды ұйымдастыру жөніндегі
нұсқаулық
1. Жалпы ережелер

1. Осы Нұсқаулық Қазақстан Республикасының Конституциясына, Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексіне (бұдан әрі - ӘҚБтК), "Прокуратура туралы" Қазақстан Республикасының Заңына (бұдан әрі - Заң) және Қазақстан Республикасының басқа да заңнамалық актілеріне сәйкес әзірленді және әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша (бұдан әрі – әкімшілік істер) сот актілерінің заңдылығын қадағалауды және соттарда мемлекет мүддесіне өкілдік етуді ұйымдастыру мен жүзеге асыруды регламенттейді.

2. Әкімшілік сот ісін жүргізуде заңдарды дәл және біркелкі қолдануға жоғары қадағалауды мемлекеттің атынан Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры (бұдан әрі – Бас Прокурор) тікелей, сондай-ақ оның бағынысындағы прокурорлар арқылы сот талқылауына қатысу және қорытынды беру, заңды күшіне енбеген және заңды күшіне енген сот актілерінің заңдылығын тексеру және олар заңсыз болған жағдайда оларға наразылық келтіру жолымен жүзеге асырады.

3. Әкімшілік істер бойынша сот актілерінің заңдылығын қадағалаудың міндеттері жеке тұлғалардың, мемлекет пен заңды тұлғалардың конституциялық және заңмен қорғалатын өзге де құқықтарын, бостандықтары мен мүдделерін қорғауды қамтамасыз ету, заңсыз сот актілерін дер кезінде анықтау және оларға наразылық келтіру, сондай-ақ әкімшілік заңнаманың бұзылуына және әкімшілік құқық бұзушылықтарды жасауға ықпал ететін себептер мен жағдайларды жою мақсатында сот қарауы барысында анықталған заң бұзушылық фактілері бойынша прокурорлық ден қою шараларын қабылдау болып табылады.

4. Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының Соттарда мемлекет мүддесіне өкілдік ету департаменті (бұдан әрі – Департамент), облыстардың, Астана және Алматы қалаларының прокурорлары, ауданаралық, аудандық, қалалық және оларға теңестірілген әскери және басқа да мамандандырылған прокуратуралар әкімшілік істер бойынша сот актілерінің заңдылығын тұрақты қадағалауды қамтамасыз етеді, соттардың әкімшілік істерді қарау кезінде процестік мерзімдерді сақтауын тексереді, әкімшілік істер бойынша сот төрелігін жүзеге асыру кезінде заңдылықтың жай-күйін жүйелі талдайды.

Қадағалау құзыретін тиімді жүзеге асыру және заң бұзушылыққа жедел түрде ден қою мақсатында прокурорлар өз қызметтерінде Құқық қорғау және арнайы органдардың ақпараттық алмасу жүйесін, Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының Құқықтық статистика және арнайы есепке алу комитетінің Бірыңғай сәйкестендіру статистикалық жүйесі мен өзге де ақпараттық ресурстарын және басқа да мемлекеттік органдардың жүйелерін пайдаланады.

5. Департаментте, облыстардың прокуратураларында және оларға теңестірілген прокуратураларда жұмыс заңдылықтың жай-күйін болжамдау, әкімшілік істердің өзекті санаттары бойынша прокурорлық практикаға жүйелі талдау жүргізу мақсатында олардың нәтижелерін тақырыптық және салааралық жұмыс топтарында, жедел кеңестерде және алқаларда қарай отырып, жүзеге асырылатын қадағалаудың тиімділігін арттыру бойынша нақты шаралар қабылдай отырып, аймақтық-тақырыптық қағидаты бойынша ұйымдастырылады.

Тақырып қағидаты бойынша жұмыс әкімшілік істердің өзекті санаттарын айқындау және заңдылықтың жай-күйіне, прокурорлық қадағалауға жүйелі талдау жүргізетін, қолданыстағы заңнаманы жетілдіру жөніндегі ұсыныстарды, қадағалау қызметін жетілдіру жөнінде ұсыныстарды әзірлеу мақсатында оның нысандарын, әдістерін арттыру жөніндегі ұсыныстарды енгізетін жауапты тұлғаларды бекіту арқылы жүзеге асырылады.

Тақырып бағыттарын белгілеу кезінде заңдылықтың жай-күйін және қызмет көрсетілетін аймақтың ерекшеліктерін, сотта қаралуы таралған әкімшілік істердің белгілі санаттарын негізге алу керек.

Прокурорлардың мамандануы прокуратура жұмысын жоспарлағанда, талдамалар мен қорытындылауларды жүргізгенде, жеке және заңды тұлғалардың өтініштерін қарағанда ескеріледі.

Аймақтық қағидат белгіленген өңірде заңдылықтың мониторингін жүргізу және жай-күйін талдау мақсатында сот актілерінің заңдылығына қадағалауды жүзеге асыратын прокурорларға сол өңірді бекітуден тұрады.

2. Әкімшілік істер бойынша соттарға қатысу

6. Бірінші, апелляциялық және кассациялық сатылардағы соттарға қатыса отырып, прокурор өз өкілеттігін Қазақстан Республикасының Конституциясына, ӘҚБтК-не, Заңға және өзге де заңнамалық актілерге сәйкес жүзеге асырады.

Прокурор міндетті түрде сотта ведомстволық бағыныстылығы бойынша бірінші сатыдағы соттар қарайтын әкімшілік істерге (бұдан әрі – міндетті санаттағы істер):

кәмелетке толмағандарға қатысты және қамауға әкеп соғатын;

оның қатысуы жоғары тұрған прокурормен қажет деп танылған;

өзі қозғаған;

сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтар туралы;

сайлау құқықтарына қол сұғатын құқық бұзушылықтар туралы;

қоршаған ортаны қорғау саласындағы;

салық салу саласындағы;

кеден ісі саласындағы;

әкімшілік құқық бұзушылық жасау құралы немесе заты болып табылған затты, сол сияқты әкімшілік құқық бұзушылық жасау салдарынан алынған мүлікті мемлекет меншігіне тәркілеуге әкеп соғатын;

Қазақстан Республикасынан тыс жерге шығаруға әкеп соғатын;

заңсыз тұрғызылған құрылысты мәжбүрлеп бұзуға әкеп соғатын;

әкімшілік іс бойынша іс жүргізуді жүзеге асыратын органның (лауазымды тұлғаның) әрекетіне (әрекетсіздігіне) ӘҚБтК-нің 44-тарауының тәртібімен шағымдану туралы;

әкімшілік құқық бұзушылық істер бойынша органның (лауазымды тұлғаның) қаулысына ӘҚБтК-нің 45-тарауының тәртібімен шағымдану туралы істерге қатысады.

Ескерту. 6-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Бас прокурорының 29.01.2016 № 20 (алғаш ресми жарияланған күнінен кейін он күнтізбелік күн аяқталған соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

7. Аумақтық прокурорлар осы Нұсқаулықпен соттардың орналасқан жеріндегі мамандандырылған прокурорлардың жүргізуіне жатқызылған істер санатын қоспағанда, өзінің орналасқан жері бойынша бірінші және апелляциялық сатылардағы соттарда әкімшілік істерді қарауға қатысуды және кейіннен қадағалауды қамтамасыз етеді.

Мамандандырылған әскери прокурорлар өзінің орналасқан жері бойынша аудандық, қалалық, арнайы мамандандырылған әкімшілік, облыстық және оларға теңестірілген соттар қарайтын:

ӘҚБтК-нің 32-тарауы бойынша;

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлер мен әскери құрылымдардың уәкілетті лауазымды тұлғалары қозғаған;

әскери қызметті өткеруге байланысты шақыру немесе келісімшарт бойынша Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде, басқа да әскерлер мен әскери құрылымдарда әскери қызмет өткеріп жатқан әскери қызметшілерге қатысты;

әскери жиындардан өту кезіндегі запастағы азаматтарға қатысты;

қызметтік міндеттерін орындауға байланысты Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлер мен әскери құрылымдардың азаматтық персоналдағы тұлғаларға қатысты;

көрсетілген санаттағы әкімшілік істер бойынша іс жүргізуді жүзеге асыратын уәкілетті органның (лауазымды тұлғаның) әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) не қаулысына шағымдану туралы әкімшілік істерге қатысады және кейіннен қадағалауды жүзеге асырады.

Мамандандырылған көлік прокурорлары осы Нұсқаулықтың 6-тармағында көрсетілген, көлік инфрақұрылымы объектілеріне немесе темір жол, автомобиль (жолаушыларды, багажды және жүктерді халықаралық автомобильмен тасымалдау бөлігінде), теңіз, ішкі су, әуе, қалалық рельстік және магистралды құбыр көлігі ұйымларына, ғарыш жүйесіне қатысты өкілеттіктерді іске асыруға байланысты көлік прокурорларының не уәкілетті органдардың (лауазымды тұлғалардың) бастамасымен іс жүргізу қозғалған әкімшілік істерді аудандық, қалалық, мамандандырылған ауданаралық әкімшілік, облыстық және оларға теңестірілген соттар қараған кезде өзінің орналасқан жері бойынша қатысуды және кейіннен қадағалауды қамтамасыз етеді.

Мамандандырылған табиғат қорғау прокурорлары олардың бастамасы бойынша іс жүргізу қозғалған әкімшілік істерді соттар қараған кезде өзінің орналасқан жері бойынша қатысуды және кейіннен қадағалауды қамтамасыз етеді.

Соттардың орналасқан жеріндегі мамандандырылған прокурорлардың осы бұйрықпен жүргізуіне жатқызылған істерін сот іс жүргізуге қабылдаған жағдайда, аумақтық прокурорлар мамандандырылған прокурорларды уақытында және тиісінше хабарлауды (телефонограммамен не хабарламаны тіркеуді қамтамасыз ететін өзге де байланыс құралдарымен) қамтамасыз етеді. Мамандандырылған прокурорлар жергілікті соттың ресми сайтын пайдаланып немесе өзге де тәсілдермен қарауға тағайындалған барлық істерге мониторингті жүзеге асырады.

Оның жүргізуіне жатқызылған істерді қарауға тағайындалған соттар орналасқан жерде мамандандырылған прокуратура болмаған, не бұл туралы мамандандырылған прокурорға хабарланбаған жағдайда, соттарға қатысу және сот актілерінің заңдылығын кейіннен тексеру тиісті аумақтық прокурорға жүктеледі.

Соттарда қаралған істер бойынша аумақтық және мамандандырылған прокурорлар әр тоқсан сайын салыстырмалы тексеру жүргізеді.

Ескерту. 7-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Бас прокурорының 29.01.2016 № 20 (алғаш ресми жарияланған күнінен кейін он күнтізбелік күн аяқталған соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

8. Заңды күшіне енбеген сот актілерін жоғары тұрған сот қайта қараған кезде барлық істер бойынша прокурордың қатысуы қамтамасыз етіледі.

9. Прокуратура қозғаған әкімшілік іс жүргізу бойынша прокурордың бірінші сатыдағы сотқа қатысуын өз бастамасымен істі қозғаған бөлімше қамтамасыз етеді. Осы бөлімшеге сот актілерінің заңдылығын тексеру, соның ішінде келіп түскен өтініштерді қарау және оларға дер кезінде апелляциялық мерзімде наразылық келтіру міндеті жүктеледі.

Ескерту. 9-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Бас прокурорының 29.01.2016 № 20 (алғаш ресми жарияланған күнінен кейін он күнтізбелік күн аяқталған соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

10. Іс материалдарымен танысу нәтижелерін қатысушы прокурор алдын ала прокуратура басшысына немесе жетекшілік ететін орынбасарға баяндайды, соттың істі қарау нәтижелері бойынша, сот қаулысымен келіскен кезде прокуратура басшысы немесе жетекшілік ететін орынбасар бекітетін сот актісінің заңдылығы туралы қорытынды жасалады.

Бірінші сатыдағы сотта қатысқан прокурордың қорытындысы жазбаша түрде жасалады және онда:

құқық бұзушының кінәсінің болуы немесе жоқтығы, оның әрекетінің дұрыс дәрежеленуі;

прокурордың жоғарыда көрсетілген тұжырымдардың біріне тоқтауға негіз болған дәлелдемелер;

оған істің мән-жайын және құқық бұзушының жеке басын ескеріп, сол немесе өзге жаза түрін қолдану туралы, не істі қысқарту қажеттігі туралы көрсетілуге тиіс.

Жоғарыда аталғанға қоса апелляциялық тәртіппен қайта қарауға жататын іс бойынша қорытындыда:

қайта қарауға жататын сот актілерінің мазмұны, соттың позициясы;

қатысқан прокурорлар, қорытындылардың қысқаша мазмұны;

шағымдағы (өтінішхаттағы) дәлелдер;

шағымның (өтінішхаттың) негізділігі туралы тұжырымдар туралы мәліметтер де қамтылуға қажет.

Прокурордың қорытындысы ӘҚБтК-нің 823-бабының 2-бөлігіне сәйкес әкiмшiлiк қамауға алу туралы, сондай-ақ іс бойынша іс жүргізуді қысқарту туралы қаулының көшiрмелері соттан келіп түскен кезде де жасалады.

Облыстардың, Астана, Алматы қалаларының прокурорлары және оларға теңестірілген прокурорлар міндетті санаттағы істер бойынша заңсыз сот актілерін апелляциялық тәртіпте қайта қарауды қамтамасыз етеді.

Сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтары туралы, қоршаған ортаны қорғау және салық салу саласындағы, кеден ісі саласындағы және мүлікті тәркілеуге әкеп соғатын, сондай-ақ ӘҚБтК-тің 45-тарауының тәртібінде берілген осы санаттағы істерге шағымдар бойынша орган (лауазымды тұлға) қаулысының күші жойылатын және өзгертілетін істер бойынша өндірісті тоқтатумен келіскен жағдайда облыстардың, Астана, Алматы қалаларының прокурорлары және оларға теңестірілгендер немесе оның орнындағы тұлға сот актісі заңды күшіне енген күннен бастап отыз жұмыс күннен кешіктірілмейтін мерзімде мәнді қорытынды бекітеді, ол Бас прокуратураға жолданады (бақылау тәртібінде).

Ескерту. 10-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Бас прокурорының 29.01.2016 № 20 (алғаш ресми жарияланған күнінен кейін он күнтізбелік күн аяқталған соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

11. Облыстардың, қалалардың, аудандардың прокурорлары және оларға теңестірілген прокурорлар тиісті номенклатуралық істерде қалыптастырылатын, прокурорлардың қатысуымен қаралған әкімшілік істер бойынша бірінші және апелляциялық сатылардағы соттар шығарған сот актілерін және прокурорлардың қорытындыларын есепке алуды ұйымдастырады.

Ескерту. 11-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Бас прокурорының 29.01.2016 № 20 (алғаш ресми жарияланған күнінен кейін он күнтізбелік күн аяқталған соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

12. Негіздер болған кезде іс бойынша қатыса отырып, прокурор сотқа заңдылықты бұзуды, құқық бұзушылықтарды жасауға ықпал еткен себептер мен жағдайларды жою туралы жеке қаулы шығару туралы бағдар береді (ӘҚБтК-нің 826-бабы) және қажет кезде прокуратураның осыған ұқсас мазмұнда прокурорлық ықпал ету актісін шығаруға бастама жасайды.

13. Апелляциялық наразылық ӘҚБтК-нің 840-бабында көзделген сот қаулысының күшін жоюға не өзгертуге негіздер болған кезде ғана келтіріледі. Апелляциялық наразылық келтіру құқығы бірінші сатыдағы сотта істі қарауға қатысқан прокурорға тиесілі. Бас Прокурор және оның орынбасарлары, облыстардың прокурорлары және оларға теңестірілген прокурорлар мен олардың орынбасарлары, аудандардың прокурорлары және оларға теңестірілген прокурорлар өз құзыреті шегінде істі қарауға қатысқанына қарамастан, сот қаулысына наразылық келтіруге құқылы.

ӘҚБтК-нің 832-бабына сәйкес әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iс бойынша сот қаулысына наразылық қаулының көшiрмесi тапсырылған күннен бастап он тәулік iшiнде берiлуi мүмкiн. Бұл ретте салықтық міндеттеменің немесе Қазақстан Республикасының зейнетақымен қамсыздандыру туралы және міндетті әлеуметтік сақтандыру туралы заңнамасында көзделген міндеттердің орындалмауына немесе тиісінше орындалмауына байланысты қозғалған әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iстер бойынша наразылық қаулының көшiрмесi алынған күннен бастап отыз тәулік iшiнде берiлуi мүмкiн.

14. Сот апелляциялық наразылықты негізсіз қабылдамаған кезде, сондай-ақ әкімшілік істі қарау кезінде жіберілген материалдық және процестік құқық нормаларының елеулі бұзылуы анықталған кезде облыстардың, Алматы, Астана қалаларының прокурорлары және оларға теңестірілгендер Бас прокуратураға кассациялық наразылық келтіру туралы ұсыныс енгізеді.

Ескерту. 14-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Бас прокурорының 29.01.2016 № 20 (алғаш ресми жарияланған күнінен кейін он күнтізбелік күн аяқталған соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

15. Бас прокуратура апелляциялық наразылық келтірген жағдайда облыстардың, Алматы, Астана қалаларының прокурорлары мен оларға теңестірілгендер және олардың орынбасарлары, басқармалар бастықтары апелляциялық сатыдағы соттарда наразылықтарды білікті түрде қолдап, наразылықты қараудың нәтижелері туралы Департаментті дереу хабардар етуге және кейін сот қаулыларының көшірмелерін жолдайды.

Ескерту. 15-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Бас прокурорының 29.01.2016 № 20 (алғаш ресми жарияланған күнінен кейін он күнтізбелік күн аяқталған соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

16. Прокурорлар сот қарауына қатыспауына қарамастан, соттың қаулысы заңды күшіне енгенге дейін:

осы Нұсқаулықтың 6-тармағында көрсетілген;

әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерді қысқарту жөніндегі;

сот қаулысын жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша қайта қарауды қанағаттандыру не бас тарту туралы сот актілерінің заңдылығын тексеруге міндетті.

17. ӘҚБтК-нің 851-бабына сәйкес заңды күшіне енген сот актілерін кассациялық тәртіпте Қазақстан Республикасының Жоғарғы Сотының мамандандырылған сот алқасы Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының және оның орынбасарларының наразылығы бойынша қадағалау тәртібімен қайта қарауы мүмкін.

Әкiмшiлiк жауаптылыққа тартылған тұлғаның не өзiне қатысты әкiмшiлiк iс жүргiзу қысқартылған тұлғаның жағдайын нашарлататын жағына қарай сот актісіне наразылық ӘҚБтК-нің 851-бабы 2-бөлігінің талаптарына сәйкес келтірілуі мүмкін.

Облыстардың, Алматы, Астана қалаларының прокуратуралары және оларға теңестірілген прокуратуралар осы Нұсқаулықтың 6, 16-тармақтарында атап көрсетілген істер бойынша заңды күшіне енбеген сот актілерінің заңдылығын апелляциялық мерзімде тексеруге міндетті. Заңсыз сот актісіне наразылық келтіру мерзімі өткізіп алынған жағдайда заңды айқын бұзуға жол берген кінәлі қызметкерлердің жауапкершілігі туралы мәселе қойылады.

Сот актілерінің күшін жоюға не өзгертуге заңда белгіленген негіздер болған кезде, облыстардың, Алматы, Астана қалаларының, ауданаралық, аудандық, қалалық, әскери прокурорлар және басқа да мамандандырылған прокурорлар апелляциялық наразылықтар келтіреді. Өтініш қанағаттандырусыз қалдырылған жағдайда облыс прокуроры немесе оның орынбасары бекітетін жазбаша қорытынды жасалады, ал өтініш иелеріне өтінішті қанағаттандыру үшін негіздердің жоқтығы туралы дәлелді жауап беріледі және жауаптың көшірмесін қоса тіркей отырып, олардың жоғары тұрған прокурорға шағым беру құқығы туралы түсіндіріледі.

Ескерту. 17-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Бас прокурорының 29.01.2016 № 20 (алғаш ресми жарияланған күнінен кейін он күнтізбелік күн аяқталған соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

18. Апелляциялық наразылықтар келтіру туралы өтінішхаттар өз құзыреті шегінде облыстардың, Астана, Алматы қалаларының прокуратуралары мен оларға теңестірілген прокуратуралар, аудан және оларға теңестірілген прокуратуралармен қаралады.

Прокурорлар уәкілетті мемлекеттік органдардан, жеке және заңды тұлғалардан апелляциялық және кассациялық наразылық келтіру туралы өтінімдер келіп түскен кезде шағым берілетін сот қаулыларының заңдылығы, ал заңды күшіне енген міндетті санаттағы істер бойынша сот актілері бойынша істі талап етіп алдырылып тексерілуге тиіс. Осы Нұсқаулықтың 6-тармағында көзделмеген істерге наразылық келтіру туралы өтінімдер бойынша өтініш иесіне оның апелляциялық сатыдағы сотқа шағыммен дербес жүгіну құқығы түсіндіріледі.

Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істі Бас Прокурор, оның орынбасарлары, облыстардың прокурорлары мен оған теңестірілген прокурорлар қадағалау тәртібімен тексеру үшін тиісті соттан талап етіп алдыра алады. Істерді, тексеру материалдарын, ақпараттарды талап етіп алдыру туралы тапсырма өтінішті тікелей қарайтын лауазымды тұлғаға өтініш келіп түскен күннен бастап үш жұмыс күнінен кешіктірілмей жіберіледі. Прокурордың істі талап етіп алдыру туралы сұрау салуын сот ӘҚБтК-нің 848-бабының 3-бөлігіне сәйкес оның сотқа келіп түскен күнінен бастап жеті тәуліктен кешіктірмей орындайды.

Ескерту. 18-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Бас прокурорының 29.01.2016 № 20 (алғаш ресми жарияланған күнінен кейін он күнтізбелік күн аяқталған соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

19. Бас прокуратураға наразылық келтіру туралы ұсыныс сипаттау, дәлелдеу және қарар бөліктерден тұрады.

Сипаттау бөлігінде іс бойынша қабылданған сот актілерінің нәтижелері баяндалады, егер істі уәкілетті орган қараған жағдайда, қаулы көрсетіледі. Одан әрі сипаттау бөлігінде істің қысқаша мән-жайлары көрсетіледі, ал іс қысқартылған жағдайда бұл шешімді қабылдауға негіз болған мән-жайлар көрсетіледі.

Ұсыныстың дәлелдеу бөлігінде заң нормаларына және іс материалдарына сүйенген тұжырымдар баяндалып, іс бойынша қабылданған сот актілерінің осыларға сәйкес бұзылып немесе өзгертілетіндігі көрсетіледі.

Ұсыныстың қарар бөлігінде сотпен ӘҚБтК-нің 839-бабында көзделген шешімдердің біреуі қабылдану қажеттігі туралы қамтылады.

20. Облыстардың прокурорлары мен оларға теңестірілген прокурорлар әкімшілік сот ісін жүргізуді және қысқартылған істер бойынша заңдылықтың жай-күйіне тоқсан сайын талдау жасайды, бұл туралы ақпаратты Бас прокуратураға тоқсанның соңғы айының 25-ші күнінен кешіктірмей ұсынады.

3. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша сот
актілерінің заңдылығын прокурорлық қадағалаудың жай-күйін
бағалау

21. Әкімшілік істер бойынша сот актілерінің заңдылығын қадағалаудың негізгі көрсеткіштері:

қадағалау сапасы;

наразылықтардың сапасы;

заңдылықтың бұзылуына ден қою тиімділігі болып табылады.

22. Әкімшілік істер бойынша қадағалаудың сапасы міндетті санаттағы істер және прокурордың қатысуымен қаралған, шағым немесе жоғары тұрған прокурордың наразылығы бойынша апелляциялық және кассациялық тәртібімен (төмен тұрған прокурордың ұсынуынсыз) күші жойылған немесе өзгертілген өзге де істер бойынша сот актілерінің талдауына негізделе отырып жоғары тұрған прокуратурамен бағаланады.

Қадағалаушы прокурор жұмысының талаптары ӘҚБтК және осы Нұсқаулықпен прокурорлық ықпал ету шараларын қолданбаған анық (айқын) заң бұзушылыққа жол берген сот актілерінің күшін жоюы және өзгертуі ескеріледі. Осы мән-жайлардың болуы немесе жоқтығы бірінші, апелляциялық және кассациялық сатылардағы сот актілерін зерделеу арқылы айқындалады.

Осы мақсаттарда апелляциялық наразылық келтіру тиімділігінің есебі жүргізіледі, ол міндетті санаттағы істер және прокурордың қатысуымен қаралған өзге де істер бойынша бірінші сатыдағы соттың прокурордың апелляциялық наразылығы бойынша күші жойылған және өзгертілген қаулыларының міндетті санаттағы істер және прокурордың қатысуымен қаралған өзге де істер бойынша бірінші сатыдағы соттың апелляциялық тәртіппен күші жойылған және өзгертілген сот қаулыларының жалпы санына ара қатынасымен есептеледі.

Бұрын апелляциялық наразылықсыз бірінші сатыдағы соттың қаулысы бұзылған немесе өзгертілген іс бойынша апелляциялық қаулы прокурордың кассациялық наразылығымен бұзылған жағдайда бірінші сатыдағы соттың қаулылары апелляциялық шағыммен бұзылған немесе өзгертілген мәліметтері туралы статистикалық есеп азаю жағына қарай түзетіледі.

Апелляциялық наразылық келтіру тиімділігін есептеген кезде апелляциялық тәртіпте бұзылған немесе өзгертілген бірінші сатыдағы соттың қаулылары есептелмейді егер:

прокурордың кассациялық наразылығы бойынша (төмен тұрған прокурордың ұсынысы бойынша келтірілген) апелляциялық сатыдағы соттың қаулысы апелляциялық наразылықсыз бірінші сатыдағы соттың қаулысы бұрын күшін жойған немесе өзгерген сол бөлігінде күші жойылса немесе өзгертілсе есептелмейді. Мұндай жағдайда апелляциялық шағымдар бойынша күші жойылған бірінші сатыдағы сот қаулыларының саны туралы статистикалық есептің мәліметтері азаю жағына қарай түзетіледі;

тағайындалған жазаның мөлшері баптағы санкцияның шегінде өзгерілсе;

бірінші сатыдағы сотқа ұсынылмаған және бірінші сатыдағы сот қаулысының күшін жоюға не өзгертуге негіз болған жаңа дәлелдемелер апелляциялық сатыдағы сотқа берілсе;

санкцияда соттың оны қолдануға баламалы құқығы болған кезде тағайындалған жазаның біреуі алып тасталса не ауыстырылса;

рақымшылық жасау актісінің немесе татуласуға байланысты іс бойынша іс жүргізу қысқартылса.

Статистикалық есепте апелляциялық наразылық білірудің тиімділігін есептеу кезінде ескерілмейтін сот актілері туралы мәліметтерді көрсету Департаменттің келісімін жазбаша немесе электрондық құжат нысанынын алғаннан кейін ғана жүргізіледі. Тиісті өтінішхат іс бойынша шығарылған сот актілерінің көшірмелерін тіркей отырып, сот процессуалдық шешім қабылдағаннан кейін он жұмыс күні iшiнде Департаментке жолданады.

Ескерту. 22-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Бас прокурорының 29.01.2016 № 20 (алғаш ресми жарияланған күнінен кейін он күнтізбелік күн аяқталған соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

23. Әкімшілік істер бойынша наразылықтардың сапасы кері қайтарылған, қайтарылған және қанағаттандырусыз қалдырылған апелляциялық наразылықтың талдауына негізделе отырып жоғары тұрған прокуратурамен бағаланады.

Негізсіз наразылықтар ескеріледі. Оларға ӘҚБтК және осы Нұсқаулықпен анық (айқын) бұзып дайындаған наразылықтар жатады. Осы мән-жайлардың болуы не жоқтығы ол бойынша қабылданған шешімдер туралы наразылықты және құжаттарды зерделеу арқылы айқындалады.

Осы мақсаттарда апелляциялық наразылықтардың қанағаттандырылу есебі жүргізіледі, ол мына формула бойынша есептеледі:

100 % - (қанағаттандырусыз қалдырылған/қаралған) х 100 % = қанағаттандырушылық.

Бұл ретте бұрын апелляциялық наразылық бас тартылған іс бойынша кассациялық наразылық (төмен тұрған прокурордың ұсынымы бойынша келтірілген нарызылығы) қанағаттандырылған жағдайда, бас тартылған апелляциялық наразылықтардың саны туралы статистикалық есептің мәліметі азаю жағына қарай түзетіледі.

Облыстардың прокурорлары және оларға теңестірілген прокурорлар негізсіз наразылықты кері қайтарып алған жағдайда төмен тұрған прокурорға осындай шешімнің уәжін жазбаша немесе электрондық құжат нысанында хабарлайды және мұндай қателіктердің алдын алуға шаралар қабылдайды.

Апелляциялық (кассациялық) сатыдағы сот наразылықты келтірген адамның не жоғары тұрған прокурордың өтінішін қанағаттандырған жағдайда, наразылық кері қайтарылып алынды деп есептеледі.

Қалған барлық жағдайларда, соның ішінде прокурорлардың бастамасы бойынша наразылықтары қайтарылғанда, мұндай наразылықтар қайтып берілген ретінде есепке алуға жатады.

Ескерту. 23-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Бас прокурорының 29.01.2016 № 20 (алғаш ресми жарияланған күнінен кейін он күнтізбелік күн аяқталған соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

24. Әкімшілік істер бойынша заңдылықтың бұзылуына ден қою тиімділігі прокурорлардың қатысуымен қаралған істер бойынша олардың өтініштері негізінде заңдылықты бұзу факті бойынша қабылданған соттардың жеке қаулыларын, сондай-ақ сот отырысында анықталған мән-жайларға байланысты бастама жасалған тексеру мен прокурорлық қадағалау актілерінің талдауына негізделе отырып жоғары тұрған прокуратурамен бағаланады.

Осы мақсаттарда прокурорлардың қатысуымен қаралған істер бойынша олардың өтініштері негізінде заңдылықты бұзу факті бойынша қабылданған соттың жеке қаулыларының прокурордың қатысуымен қаралған істер бойынша шығарылған заңдылықтың бұзылуына соттардың жеке қаулыларының жалпы санына ара қатынасымен есепке алу жүргізіледі.

Прокурордың өтініші бойынша жеке қаулыны шығару сот актісінде немесе сот отырысының хаттамасында осыны тікелей көрсете отырып, не іс материалдарына қоса тіркелген прокурордың жазбаша қорытындысымен расталады.

Бағалау кезінде прокурорлардың өтініштері бойынша шығарылған жеке қаулылар, сондай-ақ прокурорлық тексерулер мен прокурорлық қадағалау актілері бойынша қабылданған шаралардың нәтижелігі (заңдылықтың бұзылуын жою, тұлғаларды заңда белгіленген жауапкершілікке тарту және басқалары) ескеріледі.

Төмен тұрған прокуратуралардың бағалау қызметі жұмыс нәтижесін ескере отырып басқа да көрсеткіштер бойынша жүзеге асырылуы мүмкін.

4. Қазақстан Республикасының Бас прокуратурасында әкімшілік
құқық бұзушылық туралы істер бойынша сот актілерінің заңдылығын
қадағалауды ұйымдастыру

25. ӘҚБтК-нің 851-бабына сәйкес әкімшілік құқық бұзушылық туралы iстер бойынша заңды күшiне енген қаулы және оларға шағымдарды, наразылықтарды қарау нәтижелерi бойынша қабылданған қаулыларға наразылықты Жоғарғы Сотқа тек Бас Прокурор және оның орынбасарлары келтіреді.

26. Бас Прокурордың не оның орынбасарларының әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы істер бойынша сот актілеріне келтірген кассациялық наразылықтарды қолдауды Бас Прокурордың тапсырмасы бойныша оның орынбасарлары, қарамағындағы прокурорлар (Департамент бастығы немесе орынбасары, Департаменттің басқарма және бөлім бастықтары) қамтамасыз етеді.

Ескерту. 26-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Бас прокурорының 29.01.2016 № 20 (алғаш ресми жарияланған күнінен кейін он күнтізбелік күн аяқталған соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

27. Қазақстан Республикасының Бас прокуратурасына берілетін кассациялық наразылығын келтіру туралы өтініште:

1) өтініш жолданған лауазымды тұлғаның атауы;

2) өтініш беруші адамның атауы; оның тұрғылықты жері немесе тұрған жері және іс бойынша процессуалдық жағдайы;

3) істі бірінші және апелляциялық сатыларда қараған соттарды және олар қабылдаған шешімдердің мазмұнын көрсету;

4) наразылық келтіру ұсынылып отырған сот қаулысын көрсету;

5) материалдық не процессуалдық құқық нормаларын елеулі бұзушылықтың мәні неден көрінеді және өтініш беруші адам өтінішінің неден тұратыны қамтылуға тиіс.

Өтінішке оны беруші тұлға немесе оның өкілі қол қоюға тиіс. Өкіл берген өтінішке сенімхат немесе өкілдің өкілеттігін куәландыратын басқа да құжат қоса берілуге тиіс.

Өтінішке іс бойынша шығарылған қаулының сот куәландырған көшірмелері қоса берілуге тиіс.

Өтініш жоғарыда көрсетілген талаптарға сәйкес келмеген жағдайда, оны берген тұлғаларға қайтарылуға жатады.

Кассациялық наразылық келтіру туралы тұлғалардың өтініштерін және прокурорлардың ұсынымдарын қарау істер талап етіліп жүзеге асырылады.

Өтініш қанағаттандырусыз қалдырылған кезде арызданушыны жазбаша түрде немесе электрондық цифрлық қолтаңбамен куәландырған электрондық құжат түрінде хабардар ете отырып, жеке және заңды тұлғалардың өтініштерін қарау жөніндегі ведомстволық нормативтік актілерде көзделген тәртіппен бекітілетін мәнді қорытынды жасалады.

Қажет болған жағдайда Департамент бастығы немесе оның орнындағы тұлға облыстардың, Астана, Алматы қалаларының прокурорлары мен оларға теңестірілгендерге іс үшін маңызы бар мән-жайларды толық, жан-жақты және объективті анықтау мақсатында қосымша тексерістер жүргізуді тапсыруға құқылы.

Бұл ретте арызданушыға Бас Прокурорға тиісті өтініш бере отырып қайта жүгіну құқығы түсіндіріледі.

Ескерту. 27-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Бас прокурорының 29.01.2016 № 20 (алғаш ресми жарияланған күнінен кейін он күнтізбелік күн аяқталған соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

28. Департаменттің әкімшілік істер бойынша сот актілерінің заңдылығын қадағалау бөлімінде жұмыс ӘҚБтК-нің құрамы бойынша істердің өсу (төмендеу) динамикасына, сот төрелігін жүзеге асыру және ол бойынша прокурорлық қадағалау сапасына, сондай-ақ істерді ақтайтын негіздер бойынша қысқарту себептеріне ай сайын талдау жасай отырып, аймақтық-тақырыптық қағидаты бойынша ұйымдастырылады.

Аймақтық прокурорлар прокурорлардың наразылықтарынсыз апелляциялық сатыдағы соттар күшін жойған және өзгерткен міндетті санаттағы істер бойынша соттардың қаулыларын, сондай-ақ наразылықтар кері қайтарылған істер бойынша сот актілерін ай сайын 25-ші күнге қарай зерделейді.

Келіп түскен шағымдар мен өтініштер (қорытулар) бойынша істерді зерделеу кезінде аймақтық прокурорлар төмен тұрған прокурорлардың соттарға қатысу сапасына талдау жасайды.

Жоғарыда аталған мәселелердің талдау нәтижелерін аймақтық прокурорлар тоқсандағы айдың келесі айының 5-ші күнінен кешіктірмей Департамент басшылығына анықтамамен баяндайды.

Қадағалау қызметіндегі анықталған бұзушылықтар мен оң аспектілер туралы мәліметтер дереу тізілімге енгізіледі.

Ескерту. 28-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Бас прокурорының 29.01.2016 № 20 (алғаш ресми жарияланған күнінен кейін он күнтізбелік күн аяқталған соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

5. Қорытынды ережелер

29. Департамент әкімшілік істер бойынша сот актілерінің заңдылығын қадағалауда төменгі прокуратуралардың қызметін басқару мен бақылауды қамтамасыз етеді, қадағалаудың осы саласындағы жұмыстың тиімділігін арттыру аясында, Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының басқа да құрылымдарымен, Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотымен, ғылым және білім мекемелерімен өзара бірлесіп әрекет жасауды жүзеге асырады.

30. Департамент қадағалауды ұйымдастырудың қазіргі заманғы әдістерін енгізу, оларды оқыту және тағылымдамадан өткізу арқылы әкімшілік істер бойынша сот актілерінің заңдылығын қадағалауды жүзеге асыратын прокуратура қызметкерлерінің біліктілігін арттыру, әдістемелік және практикалық көмек көрсету бойынша жұмыс жүргізеді.

31. Департамент Бас Прокурордың және оның орынбасарларының тапсырмасымен қолданыстағы заңнаманы жетілдіруге ұсыныстар енгізу, Қазақстан Республикасы Парламенті палаталарының, Қазақстан Республикасы Үкіметінің, өзге де орталық мемлекеттік органдардың жұмысшы топтарының, комитеттері мен комиссияларының құрамына қатысуға, заңнамалық және өзге де нормативтік құқықтық актілердің жобалары бойынша қорытынды дайындауға, оның ішінде Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының нормативтік қаулыларын дайындау арқылы нормашығармашылық қызметке қатысады.

32. Департамент, облыс прокурорлары, Алматы, Астана қалаларының прокурорлары, ауданаралық, аудандық, қалалық және оларға теңестірілген әскери және өзге де мамандандырылған прокуратуралар заңдылық пен құқықтық тәртіптің жай-күйін, қадағалау қызметінің нәтижелерін бұқаралық ақпарат құралдары арқылы жарыққа шығарып, прокуратура органдарының имидждік бағдарламасын жүзеге асыруды қамтамасыз етеді.

Об утверждении Инструкции об организации прокурорского надзора за законностью судебных актов по делам об административных правонарушениях

Приказ Генерального Прокурора Республики Казахстан от 11 марта 2015 года № 40. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 14 апреля 2015 года № 10706. Утратил силу приказом Генерального Прокурора Республики Казахстан от 2 мая 2018 года № 60 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования)

Сноска. Утратил силу приказом Генерального Прокурора РК от 02.05.2018 № 60 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

В связи с принятием Кодекса Республики Казахстан об административных правонарушениях от 5 июля 2014 года и в целях повышения эффективности надзора за законностью судебных актов по делам об административных правонарушениях, руководствуясь подпунктом 4) статьи 11 Закона Республики Казахстан "О Прокуратуре", ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить Инструкцию об организации прокурорского надзора за законностью судебных актов по делам об административных правонарушениях.

2. Признать утратившим силу приказ Генерального Прокурора Республики Казахстан от 12 августа 2010 года № 47 "Об утверждении Инструкции об организации прокурорского надзора за законностью судебных актов и представительства интересов государства в судах по делам об административных правонарушениях" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 6465).

3. С настоящим приказом ознакомить всех сотрудников и работников органов, ведомств и учреждений прокуратуры Республики Казахстан.

4. Департаменту по представительству интересов государства в судах Генеральной прокуратуры Республики Казахстан обеспечить государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан и официальное опубликование.

5. Департаменту финансов, информатизации и защиты информационных ресурсов обеспечить размещение приказа на официальном сайте Генеральной прокуратуры Республики Казахстан.

6. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего заместителя Генерального Прокурора Республики Казахстан.

7. Настоящий приказ вводится в действие со дня государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан.

Генеральный Прокурор
Республики Казахстан	А. Даулбаев

Утверждена Приказом Генерального Прокурора Республики Казахстан от 11 марта 2015 года № 40

Инструкция
об организации прокурорского надзора за законностью судебных
актов по делам об административных правонарушениях
1. Общие положения

1. Настоящая Инструкция разработана в соответствии с Конституцией Республики Казахстан, Кодексом Республики Казахстан об административных правонарушениях (далее – КоАП), Законом Республики Казахстан "О Прокуратуре" (далее – Закон) и другими законодательными актами Республики Казахстан и регламентирует организацию и осуществление надзора за законностью судебных актов по делам об административных правонарушениях (далее – административные дела) и представительство интересов государства в судах.

2. Высший надзор за точным и единообразным применением законов в административном судопроизводстве от имени государства осуществляется Генеральным Прокурором Республики Казахстан (далее – Генеральный Прокурор) как непосредственно, так и через подчиненных ему прокуроров путем участия и дачи заключения в судебном разбирательстве, проверки законности не вступивших и вступивших в законную силу судебных актов и их опротестования в случае незаконности.

3. Задачами надзора за законностью судебных актов по административным делам являются обеспечение защиты конституционных и иных охраняемых законом прав, свобод и интересов физических лиц, государства и юридических лиц, своевременное выявление незаконных судебных актов и их опротестование, а также принятие мер прокурорского реагирования по выявленным в ходе судебного рассмотрения фактам нарушений законности с целью устранения причин и условий, способствующих нарушению административного законодательства и совершению административных правонарушений.

4. Департамент по представительству интересов государства в судах Генеральной прокуратуры Республики Казахстан (далее - Департамент), прокуроры областей, городов Астаны и Алматы, межрайонные, районные, городские и приравненные к ним военные и другие специализированные прокуратуры обеспечивают постоянный надзор за законностью судебных актов по административным делам, проверяют соблюдение судами процессуальных сроков при рассмотрении административных дел, систематически анализируют состояние законности при отправлении правосудия по административным делам.

В целях эффективного осуществления надзорных функций и оперативного реагирования на нарушения законности прокуроры в своей деятельности используют Систему информационного обмена правоохранительных и специальных органов, Единую унифицированную статистическую систему и иные информационные ресурсы и системы Комитета по правовой статистики и специальных учетов Генеральной прокуратуры Республики Казахстан и других государственных органов.

5. В Департаменте, прокуратурах областей и приравненных к ним прокуратурах работа организуется по зонально-предметному принципу в целях прогнозирования состояния законности, системного анализа прокурорской практики по актуальным категориям административных дел с рассмотрением их результатов на рабочих предметных и межотраслевых группах, оперативных совещаниях и коллегиях, с принятием конкретных мер по повышению эффективности осуществляемого надзора.

Работа по предметному принципу осуществляется путем определения актуальных категорий административных дел и закрепления ответственных лиц, которые проводят систематический анализ состояния законности, прокурорского надзора, вносят предложения по совершенствованию действующего законодательства, форм, методов надзорной деятельности с целью выработки предложений по его совершенствованию.

При определении предметных направлений исходить из состояния законности и особенностей региона, распространенности рассмотрения в суде определенной категорий административных дел.

Специализация прокуроров учитывается при планировании работы прокуратуры, проведении анализов и обобщений, рассмотрении обращений физических и юридических лиц.

Зональный принцип заключается в закреплении за прокурорами, осуществляющими надзор за законностью судебных актов, определенных регионов с целью мониторинга и анализа состояния законности в этом регионе.

2. Участие в судах по административным делам

6. Принимая участие в судах первой, апелляционной и кассационной инстанций, прокурор осуществляет свои полномочия в соответствии с Конституцией Республики Казахстан, КоАП, Законом и иными законодательными актами.

Прокурор обязательно принимает участие в суде по административным делам (далее – дела обязательной категории), рассматриваемым судами первой инстанции по подведомственности:

в отношении несовершеннолетних и влекущим арест;

по которым его участие признано необходимым вышестоящим прокурором;

возбужденным им самим;

о коррупционных правонарушениях;

о правонарушениях, посягающих на избирательные права;

в области охраны окружающей среды;

в области налогообложения;

в сфере таможенного дела;

влекущим конфискацию предмета в собственность государства, явившегося орудием или предметом совершения административного правонарушения, а равно имущества, полученного вследствие совершения административного правонарушения;

влекущим выдворение за пределы Республики Казахстан;

влекущим снос незаконно возведенного строения;

об обжаловании действий (бездействия) органа (должностного лица), осуществляющего производство по административному делу, в порядке главы 44 КоАП;

об обжаловании постановления органа (должностного лица) по делу об административном правонарушении, в порядке главы 45 КоАП.

Сноска. Пункт 6 в редакции приказа Генерального Прокурора РК от 29.01.2016 № 20 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня их первого официального опубликования).

7. Территориальные прокуроры обеспечивают по месту своей дислокации участие и последующий надзор при рассмотрении административных дел в судах первой и апелляционной инстанций, за исключением категорий дел, отнесенных настоящей Инструкцией к ведению специализированных прокуроров, дислоцированных в месте расположения этих судов.

Специализированные военные прокуроры обеспечивают по месту своей дислокации участие и последующий надзор при рассмотрении районными, городскими, специализированными межрайонными административными, областными и приравненными к ним судами административных дел:

по главе 32 КоАП;

возбужденных уполномоченными должностными лицами Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан;

в отношении военнослужащих, проходящих воинскую службу по призыву или контракту в Вооруженных Силах, других войсках и воинских формированиях Республики Казахстан, в связи с прохождением ими воинской службы;

в отношении граждан, пребывающих в запасе, при прохождении ими воинских сборов;

в отношении лиц гражданского персонала Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан в связи с исполнением ими служебных обязанностей;

об обжаловании действий (бездействия) либо постановления уполномоченного органа (должностного лица), осуществляющего производство по указанным категориям административных дел.

Специализированные транспортные прокуроры обеспечивают по месту своей дислокации участие и последующий надзор при рассмотрении районными, городскими, специализированными межрайонными административными, областными и приравненными к ним судами административных дел, указанных в пункте 6 настоящей Инструкции, по которым производство возбуждено по инициативе транспортных прокуроров либо уполномоченными органами (должностными лицами) в связи с реализацией полномочий в отношении объектов транспортной инфраструктуры либо организаций железнодорожного, автомобильного (в части международных автомобильных перевозок пассажиров, багажа и грузов), морского, внутреннего водного, воздушного, городского рельсового и магистрального трубопроводного транспорта, космической системы.

Специализированные природоохранные прокуроры обеспечивают по месту своей дислокации участие и последующий надзор при рассмотрении судами административных дел, по которым производство возбуждено по их инициативе.

Территориальные прокуроры обеспечивают своевременное и надлежащее извещение (телефонограммой либо иными средствами связи, обеспечивающими фиксирование извещения) специализированных прокуроров в случае принятия судом к производству дела, отнесенного настоящим приказом к ведению специализированных прокуроров, дислоцированных по месту расположения этих судов. Специализированные прокуроры осуществляют мониторинг всех назначенных к рассмотрению дел с использованием официального сайта местного суда или иными способами.

В случае отсутствия специализированной прокуратуры в месте расположения суда, в котором назначено к рассмотрению отнесенное к ее ведению дело, либо неизвещения об этом специализированного прокурора, участие в судах и последующая проверка законности судебных актов возлагается на соответствующего территориального прокурора.

По рассмотренным судами делам территориальные и специализированные прокуроры ежеквартально проводят сверку.

Сноска. Пункт 7 в редакции приказа Генерального Прокурора РК от 29.01.2016 № 20 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня их первого официального опубликования).

8. При пересмотре вышестоящим судом не вступивших в законную силу судебных актов участие прокурора обеспечивается по всем делам.

9. По возбужденному прокуратурой административному производству участие прокурора в суде первой инстанции обеспечивает подразделение, инициировавшее возбуждение дела. На это же подразделение возлагается обязанность проверки законности судебных актов, в том числе рассмотрение поступивших обращений и своевременное их опротестование в апелляционные сроки.

Сноска. Пункт 9 в редакции приказа Генерального Прокурора РК от 29.01.2016 № 20 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня их первого официального опубликования).

10. Результаты ознакомления с материалами дела участвующий прокурор предварительно докладывает руководителю прокуратуры или курирующему заместителю, по результатам рассмотрения судом дела, при согласии с постановлением суда, составляется заключение о законности судебного акта, утверждаемое руководителем прокуратуры или курирующим заместителем.

Заключение прокурора, участвующего в суде первой инстанции, составляется в письменном виде и указываются:

наличие или отсутствие вины правонарушителя, правильность квалификации его деяний;

доказательства, на основании которых прокурор пришел к одному из вышеуказанных выводов;

применение к нему того или иного вида взыскания с учетом обстоятельств дела и личности правонарушителя, либо о необходимости прекращения дела.

Помимо вышеперечисленного, в заключении по делу, подлежащему пересмотру в апелляционном порядке, указываются сведения о:

содержании судебных актов, подлежащих пересмотру, позиции суда;

участвовавших прокурорах, кратком содержании заключений;

доводах жалобы (ходатайства);

выводах об обоснованности жалобы (ходатайства).

Заключение прокурора также составляется при поступлении из суда в соответствии с частью 2 статьи 823 КоАП копии постановления об административном аресте, а также о прекращении производства по делу.

Прокуроры областей, городов Астаны, Алматы и приравненные к ним обеспечивают пересмотр в апелляционном порядке незаконных судебных актов по делам обязательной категории.

В случае согласия с прекращением производства по делам о коррупционных правонарушениях, в области охраны окружающей среды и налогообложения, в сфере таможенного дела и влекущим конфискацию имущества, а также с отменой и изменением постановления органа (должностного лица) по жалобам на дела данной категории, поданным в порядке главы 45 КоАП, прокурором области, городов Астаны, Алматы и приравненным к ним прокурором либо лицом, его замещающим, в срок не позднее тридцати рабочих дней со дня вступления в законную силу судебного акта утверждается мотивированное заключение, которое направляется в Генеральную прокуратуру (в порядке контроля).

Сноска. Пункт 10 в редакции приказа Генерального Прокурора РК от 29.01.2016 № 20 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня их первого официального опубликования).

11. Прокуроры областей, городов, районов и приравненные к ним организуют учет судебных актов, вынесенных судами первой и апелляционной инстанций по административным делам, рассмотренным с участием прокуроров и заключений прокуроров, которые формируются в соответствующие номенклатурные дела.

Сноска. Пункт 11 в редакции приказа Генерального Прокурора РК от 29.01.2016 № 20 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня их первого официального опубликования).

12. Принимая участие по делу, при наличии оснований, прокурор ориентирует суд о вынесении частного постановления об устранении нарушений законности, причин и условий, способствовавших совершению правонарушения (статья 826 КоАП) и при необходимости инициирует вынесение прокуратурой актов прокурорского реагирования аналогичного содержания.

13. Апелляционный протест приносится лишь при наличии оснований к отмене либо изменению постановления суда, предусмотренных статьей 840 КоАП. Право на принесение апелляционного протеста принадлежит прокурору, участвовавшему в рассмотрении дела в суде первой инстанции. Генеральный Прокурор и его заместители, прокуроры областей и приравненные к ним прокуроры и их заместители, прокуроры районов и приравненные к ним прокуроры в пределах своей компетенции вправе опротестовать судебное постановление независимо от участия в рассмотрении дела.

Согласно статьи 832 КоАП протест на постановление суда по делу об административном правонарушении может быть принесен в течение десяти суток со дня вручения копии постановления. При этом по делам об административных правонарушениях, возбужденных в связи с неисполнением или ненадлежащим исполнением налогового обязательства, или обязанностей, предусмотренных законодательством Республики Казахстан о пенсионном обеспечении и об обязательном социальном страховании, протест может быть принесен в течение тридцати суток со дня получения копии постановления.

14. При необоснованном отклонении судом апелляционного протеста, а также при установлении существенных нарушений норм материального и процессуального права, допущенных при рассмотрении административного дела, прокуроры областей, города Алматы, Астаны и приравненные к ним вносят в Генеральную прокуратуру представление о принесении кассационного протеста.

Сноска. Пункт 14 в редакции приказа Генерального Прокурора РК от 29.01.2016 № 20 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня их первого официального опубликования).

15. В случае принесения Генеральной прокуратурой апелляционного протеста прокуроры областей, городов Алматы, Астаны и приравненные к ним прокуроры и их заместители, начальники управлений квалифицированно поддерживают протесты в судах апелляционной инстанции с незамедлительным уведомлением Департамента о результатах рассмотрения протеста и последующим направлением копий судебных постановлений.

Сноска. Пункт 15 в редакции приказа Генерального Прокурора РК от 29.01.2016 № 20 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня их первого официального опубликования).

16. Прокуроры независимо от участия в судебном рассмотрении, до вступления в законную силу судебного акта, проверяют законность следующих постановлений суда:

указанных в пункте 6 настоящей Инструкции;

о прекращении дел об административных правонарушениях;

об удовлетворении либо отказе в пересмотре постановления суда по вновь открывшимся обстоятельствам.

17. В силу статьи 851 КоАП вступившие в законную силу судебные акты могут быть пересмотрены в кассационном порядке специализированной судебной коллегией Верховного Суда Республики Казахстан по протесту Генерального Прокурора Республики Казахстан и его заместителей.

Протест на судебный акт в сторону, ухудшающую положение лица, привлеченного к административной ответственности, либо лица, в отношении которого административное производство прекращено, может быть принесен в соответствии с требованиями части 2 статьи 851 КоАП.

Прокуратуры областей, городов Алматы, Астаны и приравненные к ним в апелляционные сроки проверяют законность не вступивших в законную силу судебных актов по делам, перечисленным в пунктах 6, 16настоящей Инструкции. В случае пропуска срока опротестования незаконного судебного акта ставится вопрос об ответственности виновных сотрудников, допустивших явные нарушения законности.

При наличии установленных законом оснований к отмене либо изменению судебных актов прокуроры областей, городов Алматы, Астаны, межрайонные, районные, городские, военные и другие специализированные прокуроры приносят апелляционные протесты. В случае оставления обращения без удовлетворения составляется письменное заключение, утверждаемое прокурором области или его заместителем, а заявителям дается мотивированный ответ об отсутствии оснований для удовлетворения обращения и разъясняется об их праве обжалования вышестоящему прокурору с приложением копии ответа.

Сноска. Пункт 17 в редакции приказа Генерального Прокурора РК от 29.01.2016 № 20 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня их первого официального опубликования).

18. Ходатайства о принесении апелляционных протестов рассматриваются прокуратурами областей, городов Астаны, Алматы и приравненными к ним прокуратурами, прокуратурами районов и приравненными к ним прокуратурами в пределах компетенции.

Прокуроры при поступлении ходатайств уполномоченных государственных органов, физических и юридических лиц о принесении апелляционного и кассационного протеста проверяют законность обжалуемых постановлений суда, а по вступившим в законную силу судебным актам по делам обязательной категории – с истребованием дела. На ходатайства о принесении протеста по делам, не указанным в п.6 настоящей Инструкции заявителю разъясняется его право на самостоятельное обращение с жалобой в суд апелляционной инстанции.

Дело об административном правонарушении может быть истребовано из соответствующего суда для проверки в порядке надзора Генеральным Прокурором, его заместителями, прокурорами областей и приравненными к ним прокурорами. Поручение об истребовании дел, проверочных материалов, информаций направляется не позднее трех рабочих дней со дня поступления обращения должностному лицу, непосредственно рассматривающему обращение. Запрос прокурора об истребовании дела исполняется судом не позднее семи суток со дня поступления его в суд согласно части 3 статьи 848 КоАП.

Сноска. Пункт 18 в редакции приказа Генерального Прокурора РК от 29.01.2016 № 20 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня их первого официального опубликования).

19. Представление о принесении протеста в Генеральную прокуратуру содержит описательную, мотивировочную и резолютивную части.

В описательной части излагаются результаты состоявшихся по делу судебных актов, в случае если дело рассмотрено уполномоченным органом, указывается постановление. После этого, в описательной части отражаются краткие обстоятельства дела, а в случае прекращения дела, обстоятельства, послужившие основанием для принятия этого решения.

В мотивировочной части представления излагаются выводы со ссылкой на нормы закона и материалы дела, в соответствии с которыми состоявшиеся по делу судебные акты подлежат отмене или изменению.

Резолютивная часть представления содержит предложения о необходимости принятия судом одного из решений, перечисленных в статье 839 КоАП.

20. Прокуроры областей и приравненным к ним ежеквартально анализируют состояние законности в административном судопроизводстве и по прекращенным делам, о чем представляют информацию в Генеральную прокуратуру не позднее 25 числа последнего месяца квартала.

3. Оценка состояния прокурорского надзора за законностью
судебных актов по делам об административных правонарушениях

21. Ключевыми показателями надзора за законностью судебных актов по административным делам являются:

качество надзора;

качество протестов;

эффективность реагирования на нарушения законности.

22. Качество надзора по административным делам оценивается вышестоящей прокуратурой на основе мониторинга судебных актов по делам обязательной категории и иным делам, рассмотренным с участием прокурора, отмененных или измененных в апелляционном и кассационном порядке по жалобе или протесту вышестоящего прокурора (без представления нижестоящего прокурора).

Учитываются отмены и изменения судебных актов ввиду явных (очевидных) нарушений законности, по которым надзирающий прокурор в нарушение требований КоАП и настоящей Инструкции не принял меры прокурорского реагирования. Наличие или отсутствие этих обстоятельств определяется путем изучения судебных актов первой, апелляционной и кассационной инстанций.

В этих целях ведется учет эффективности апелляционного опротестования, которая исчисляется из соотношения отмененных и измененных по апелляционным протестам прокурора постановлений суда первой инстанции по делам обязательной категории и иным делам, рассмотренным с участием прокурора, к общему количеству отмененных и измененных в апелляционном порядке постановлений суда первой инстанции по делам обязательной категории и иным делам, рассмотренным с участием прокурора.

В случае отмены по кассационному протесту апелляционного постановления, которым ранее отменено или изменено постановление суда первой инстанции без апелляционного протеста, сведения статистического отчета о количестве постановлений суда первой инстанции, отмененных или измененных по апелляционным жалобам корректируются в сторону уменьшения.

При исчислении эффективности апелляционного опротестования не учитываются постановления суда первой инстанции, которые отменены или изменены в апелляционном порядке, если:

по кассационному протесту прокурора (принесенному по представлению нижестоящего прокурора) отменено или изменено постановление суда апелляционной инстанции в той части, в которой ранее отменено или изменено постановление суда первой инстанции без апелляционного протеста. В этом случае сведения статистического отчета о количестве постановлений суда первой инстанции, отмененных по апелляционным жалобам, корректируются в сторону уменьшения;

изменен размер назначенного наказания в пределах санкции статьи;

суду апелляционной инстанции представлены новые доказательства, которые не были представлены суду первой инстанции и послужили основанием для отмены либо изменения постановления суда первой инстанции;

исключено либо заменено одно из назначенных взысканий при наличии в санкции альтернативного права суда его наложения;

прекращено производство по делу на основании акта амнистии или в связи с примирением.

Отражение в статистическом отчете сведений о судебных актах, которые не учитываются при исчислении эффективности апелляционного опротестования, производится только после получения письменного или в форме электронного документа согласования Департамента. Соответствующее ходатайство направляется в Департамент с приложением копий судебных актов, состоявшихся по делу, в течение 10 рабочих дней после принятия судом процессуального решения.

Сноска. Пункт 22 в редакции приказа Генерального Прокурора РК от 29.01.2016 № 20 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня их первого официального опубликования).

23. Качество протестов по административным делам оценивается вышестоящей прокуратурой на основе мониторинга отозванных, возвращенных и отклоненных апелляционных протестов.

Учитываются необоснованные протесты. К ним относятся протесты, подготовленные с явными (очевидными) нарушениями требований КоАП и настоящей Инструкции. Наличие либо отсутствие этих обстоятельств определяется путем изучения протеста и документов о принятых по ним решениях.

В этих целях ведется учет удовлетворяемости апелляционных протестов, который исчисляется по формуле:

100 % - (отклоненные/рассмотренные) х 100 % = удовлетворяемость.

При этом в случае удовлетворения кассационного протеста, принесенного по представлению нижестоящего прокурора, по делу, по которому ранее отклонен апелляционный протест, сведения статистического отчета о количестве отклоненных апелляционных протестов корректируются в сторону уменьшения.

Прокурорам областей и приравненным к ним прокурорам в случае отзыва необоснованного протеста письменно или в форме электронного документа сообщать нижестоящему прокурору мотивы такого решения и принимать меры к предупреждению подобных ошибок.

Протест считается отозванным в случае удовлетворения судом апелляционной инстанции просьбы лица, принесшего протест либо вышестоящего прокурора.

Сноска. Пункт 23 в редакции приказа Генерального Прокурора РК от 29.01.2016 № 20 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня их первого официального опубликования).

24. Эффективность реагирования на нарушения законности по административным делам оценивается вышестоящей прокуратурой на основе мониторинга частных постановлений судов на нарушения законности, вынесенных по ходатайствам прокуроров по делам, рассмотренным с их участием, а также проверок и актов прокурорского надзора, инициированных в связи с обстоятельствами, выявленными в судебном заседании.

В этих целях ведется учет соотношения частных постановлений судов на нарушения законности, вынесенных по ходатайствам прокуроров по делам, рассмотренным с их участием, к общему количеству частных постановлений судов на нарушения законности, вынесенных по делам, рассмотренным с участием прокурора.

Вынесение частного постановления по ходатайству прокурора подтверждается прямым указанием на это в судебном акте или протоколе судебного заседания, либо письменным заключением прокурора, приобщенным к материалам дела.

При оценке учитывается результативность мер, принятых по частным постановлениям, вынесенным по ходатайствам прокуроров, а также прокурорским проверкам и актам прокурорского надзора (устранение нарушений законности, привлечение лиц к установленной законом ответственности и другие).

Оценка деятельности нижестоящих прокуратур может осуществляться и с учетом результатов работы по другим показателям.

4. Организация надзора за законностью судебных актов по делам
об административных правонарушениях в Генеральной прокуратуре
Республики Казахстан

25. В соответствии со статьей 851 КоАП вступившие в законную силу постановления по делам об административных правонарушениях и постановления по результатам рассмотрения жалоб, протестов на них опротестовываются в Верховный Суд исключительно Генеральным Прокурором и его заместителями.

26. Поддержание кассационных протестов, принесенных Генеральным Прокурором либо его заместителями на судебные акты по делам об административных правонарушениях, по поручению Генерального Прокурора обеспечивается его заместителями, подчиненными прокурорами (начальником или заместителем начальника Департамента, начальниками управления и отделов Департамента).

Сноска. Пункт 26 в редакции приказа Генерального Прокурора РК от 29.01.2016 № 20 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня их первого официального опубликования).

27. Ходатайство о принесении кассационного протеста, подаваемого в Генеральную прокуратуру Республики Казахстан, должно содержать:

1) наименование должностного лица, которому адресуется ходатайство;

2) наименование лица, подающего ходатайство, его место жительства или место нахождения и процессуальное положение по делу;

3) указание на суды, рассматривавшие дело в первой и апелляционной инстанциях, и содержание принятых ими решений;

4) указание на постановление суда, которое предлагается опротестовать;

5) указание, в чем заключается существенное нарушение норм материального либо процессуального права и состоит просьба лица, подающего ходатайство.

Ходатайство должно быть подписано лицом, подающим ходатайство, или его представителем. К ходатайству, поданному представителем, должна быть приложена доверенность или другой документ, удостоверяющий полномочия представителя.

К ходатайству должны быть приложены заверенные судом копии постановления, вынесенные по делу.

Ходатайство подлежит возвращению лицам, их подавшим, в случае несоответствия его вышеуказанным требованиям.

Рассмотрение ходатайств лиц и представлений прокуроров о принесении кассационного протеста осуществляется с истребованием дел.

При оставлении ходатайства без удовлетворения составляется мотивированное заключение, утверждаемое в порядке, предусмотренном ведомственными нормативными актами по рассмотрению обращений физических и юридических лиц, с уведомлением заявителя в письменном виде либо в форме электронного документа, удостоверенного электронной цифровой подписью.

При необходимости начальник Департамента либо лицо, его замещающее, вправе поручить прокурорам областей, городов Астаны, Алматы и приравненным к ним проведение дополнительных проверок в целях полного, всестороннего и объективного выяснения обстоятельств, имеющих значение для дела.

При этом заявителю разъясняется право повторного обращения с соответствующим ходатайством к Генеральному Прокурору.

Сноска. Пункт 27 в редакции приказа Генерального Прокурора РК от 29.01.2016 № 20 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня их первого официального опубликования).

28. В отделе по надзору за законностью судебных актов по административным делам Департамента работа организуется по зонально-предметному принципу с ежемесячным анализом динамики роста (снижения) дел по составам КоАП, качества отправления правосудия и прокурорского надзора по ним, а также причин прекращения дел по реабилитирующим основаниям.

Зональные прокуроры ежемесячно к 25 числу изучают постановления судов по делам обязательной категории отмененных и измененных судами апелляционной инстанции без протестов прокуроров, а также судебных актов по делам, по которым отозваны протесты.

При изучении дел по поступившим жалобам и ходатайствам (обобщениям) зональные прокуроры анализируют качество участия нижестоящего прокурора в судах.

Результаты анализа перечисленных выше вопросов зональные прокуроры докладывают справкой руководству Департамента не позднее 5 числа каждого месяца следующего квартала.

Сведения о выявленных нарушениях и положительных аспектах надзорной деятельности незамедлительно вносятся в реестр.

Сноска. Пункт 28 в редакции приказа Генерального Прокурора РК от 29.01.2016 № 20 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня их первого официального опубликования).

5. Заключительные положения

29. Департамент обеспечивает руководство и контроль за деятельностью нижестоящих прокуратур по осуществлению надзора за законностью судебных актов по административным делам, способствуя повышению эффективности работы в данной отрасли надзора, осуществляет взаимодействие с другими подразделениями Генеральной прокуратуры, Верховным Судом Республики Казахстан, научными и учебными учреждениями.

30. Департамент проводит работу по внедрению современных методов организации надзора, повышению квалификации прокурорских работников, осуществляющих надзор за законностью судебных актов по административным делам, путем их обучения и стажировки, оказания методической и практической помощи.

31. Департамент по поручению Генерального Прокурора и его заместителей участвует в нормотворческой деятельности путем внесения предложений по совершенствованию действующего законодательства, участия в составе рабочих групп, комитетов и комиссий палат Парламента Республики Казахстан, Правительства Республики Казахстан, иных центральных государственных органов, подготовки заключений по проектам законодательных и иных нормативных правовых актов, в том числе, нормативных постановлений Верховного Суда Республики Казахстан.

32. Департамент, прокуроры областей, городов Астаны и Алматы, межрайонные, районные, городские и приравненные к ним военные и другие специализированные прокуратуры обеспечивают реализацию имиджевой программы органов прокуратуры путем освещения в средствах массовой информации состояния законности и правопорядка, результатов надзорной деятельности.