"Қашықтықтан білім беру технологиялары бойынша оқу процесін ұйымдастыру қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2015 жылғы 20 наурыздағы № 137 бұйрығына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 30 мамырдағы № 343 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2016 жылы 29 маусымда № 13846 болып тіркелді

БҰЙЫРАМЫН:
1. «Қашықтықтан білім беру технологиялары бойынша оқу процесін ұйымдастыру қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2015 жылғы 20 наурыздағы № 137 бұйрығына (Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10768 болып тіркелген, «Егемен Қазақстан» газетінің 2015 жылғы 25 маусымдағы № 118 (28596) санында жарияланған) мынадай өзгерістер мен толықтырулар енгізілсін:
көрсетілген бұйрықпен бекітілген Қашықтықтан білім беру технологиялары бойынша оқу процесін ұйымдастыру қағидаларында:
2-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«2. Қашықтықтан білім беру технологияларын (бұдан әрі – ҚБТ) іске асыру мынадай түрлер бойынша жүзеге асырылады: теледидарлық технология, желілік технология және кейс-технология.»;
5-тармақта:
2) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:
«2) ақпараттық-білім беру ресурсы (бұдан әрі – АБР) – білім беру сипатында қалыптастырылған ой мен білім, әртүрлі деректер, оларды жинақтау, сақтау және ақпараттар көзі мен тұтынушылар арасындағы алмасу әдістері мен құралдары;»;
мынадай мазмұндағы 15), 16), 17), 18) тармақшалармен толықтырылсын:
«15) электронды басылым – бағдарламалық басқару құралы және құжаттамасы бар және кез келген ақпаратты электрондық тасымалдағышта орналастырылған немесе компьютерлік желіде жарияланған цифрлық, мәтіндік, графикалық, аудио, бейне және басқа да ақпараттар жиынтығы.
Электронды оқу басылымы (бұдан әрі – ЭОБ) – оқытуды автоматтандыруға және білімді бақылауға арналған және оқу курсына немесе оның жекелеген бөліктеріне сәйкес келетін, сондай-ақ оқыту траекториясын таңдауға мүмкіндік беретін және әртүрлі оқу жұмысымен қамтамасыз ететін электронды басылым;
16) жаппай ашық онлайн-курс (бұдан әрі – ЖАОК) – электронды оқыту технологиялары қолданылатын, жаппай интерактивті қатысуға және Интернет арқылы ашық қол жеткізуге болатын оқыту курсы;
17) аралас оқыту – дәстүрлі күндізгі оқыту нысанында және қашықтықтан оқыту технологияларын пайдалана отырып жүргізілетін оқыту технологиясы;
18) жаппай ашық онлайн-курстардың онлайн-платформасы (бұдан әрі – ЖАОК ОП) – таңдалған онлайн-курстар бойынша қашықтықтан оқуға мүмкіндік беретін ашық онлайн-білім беру порталы.»;
мынадай мазмұндағы 8-1 тармақпен толықтырылсын:
«8-1. ҚБТ қосымша білім беруге қатысты да пайдаланылады, профессорлық-оқытушылық құрамды қайта даярлау және біліктілігін арттыру, оның ішінде шет тілі бойынша қайта даярлау және біліктілігін арттыру.»;
16-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«16. Міндетті жиынтық:
1) пәннің мазмұнын, күнтізбелік-тақырыптық жоспарды, ұсынылатын әдебиеттер (негізігі және қосымша) тізімін, пәндерді модульдерге бөлуді қамтитын силлабустан;
2) дәрістердің электрондық конспектісінен және бейнедәрістерден;
3) практикалық және семинар сабақтарының материалдарынан;
4) студенттің өзіндік жұмысына және студенттің оқытушының жетекшілігімен орындалатын өзіндік жұмысына арналған тапсырмалардан;
5) аралық бақылауды ұйымдастыру материалдарынан (бақылау жұмыстары, тестілеу тапсырмалары, жеке тапсырмалар);
6) қорытынды бақылауды ұйымдастыру материалдарынан (тестілеу емтихандық тапсырмалар, емтихан сұрақтары, билеттер, емтихандық бақылау жұмыстары);
7) қашықтықтан консультациялар жүргізу кестесінен тұрады.»;
21-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«21. ҚБТ-ны сүйемелдеуді жүзеге асыратын құрылымдық бөлімше АБР-ді, электронды оқу басылымдарын, мультимедиалық курстарды, әдістемелік құралдарды әзірлеуге, алуға және игеруге консультативтік көмек көрсетеді, білімді бақылаудың тестілеу жүйесіне және басқа да құралдарына әкімшілік етеді, ҚБТ үшін ақпараттық ресурстарды пайдалану әдістемесін әзірлейді.»;
23-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«23. ҚБТ бойынша оқыту бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім берудің оқу жоспарлары, сондай-ақ техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім мамандықтарының барлық оқу жоспары бойынша жүргізіледі.»;
29-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«29. «Off-line» режиміндегі оқу сабақтары оқытушы мен білім алушы арасындағы қатынас асинхронды түрде жүзеге асырылатын (бейнедәрістер, оқытуды басқару жүйесіндегі тапсырмалар, электронды пошта, кейіннен аралық және/немесе қорытынды бақылау тапсыруымен оқытушының тапсырмасы бойынша білім алушының оқулықпен жұмысы) оқудың өзара іс-әрекеті процесін қарастырады.»;
мынадай мазмұндағы 3-тараумен толықтырылсын:
«3. ЖАОК ұйымдастыру
36. Білім беру ұйымдарында оқыту курсының жоғары деңгейдегі сапасын қамтамасыз ету үшін (әзірлеу, аккредиттеу, білімді бақылау және т.б.) халықаралық тәжірибе (Edx, Coursera, FutureLearn және басқа) негізінде білім алушылардың оқу нәтижелері мен құзыреттерінің сәйкестігін бағалау арқылы ЖАОК жүзеге асырылады.
37. Білім беру ұйымдары онлайн-платформаға орналастырғанға дейін курстарды оқу-әдістемелік сараптау және апробациялау сапасы жүйесін қамтамасыз ететін ЖАОК ұйымдастырады.
38. Онлайн-платформадағы бағалау рәсімдеріне қойылатын талаптар:
1) оқыту нәтижелерін бағалауға байланысты іс-шараларды өткізу кезінде тұлғаны сәйкестендіру (қорытынды бағалауды қалыптастыруда тұлғаны сәйкестендіруге байланысты іс-шаралардың үлесі кемінде 30%-ды құрауы қажет). Тұлғаны сәйкестендіру үшін мынадай технологиялар қолданылады:
пернетақтада мәтінді терудің бірегей үлгісі (символдарды теру жылдамдығын тексеретін бағдарлама, пернетақтадағы пернелерді басу, пернелер комбинациялары арасындағы кідіру (пернетақтадағы әріптерді іздеуге байланысты) уақыты, ритімдік теру);
сертификаттау орталықтары (өту барысында тұлғаны сәйкестендіруді және іс-шараның өту жағдайын бақылауды қамтамасыз ететін ұйым ұсынатын жұмыс орындарында іс-шаралар өткізу);
онлайн-прокторинг (камераларды және білім алушы жұмыс жасап отырған құрылғының экранын трансляциялау құралдарын пайдалана отырып, іс-шаралар барысында білім алушыларды қашықтықтан бақылау);
биометриялық технология (тұлғаны сәйкестендірудің және іс-шараның өту жағдайларын бақылаудың автоматтандырылған құралдарын пайдалану);
2) курсты аяқтағаны туралы берілген сертификат негізінде білім алушылардың оқу жетістіктері туралы ақпаратқа қол жеткізіледі (білім алушының сертификатында не есептік жазбасының астында көрсетілген сілтеме бойынша).
39. Барлық бақылау тапсырмалары мен қорытынды емтихандарды тапсырған онлайн-курстардағы тыңдаушыларға осы бұйрыққа 1-қосымшаға сәйкес нысан бойынша тиісті сертификаттар беріледі.
40. Сертификаттың мазмұны:
1) сертификат берілген білім алушының жеке басын біркелкі сәйкестендіру қамтамасыз етіледі;
2) сертификатта оның жоғары оқу орнының онлайн-платформасымен қауымдастырылған Интернет желісінде, доменде орналасқан электронды нұсқасына сілтеме болады;
3) сертификатта оқу нәтижелерін меңгеру деңгейі туралы (бағалау өлшемшарттары, оқу жоспары немесе басқа да деректер курс туралы ақпаратта, не тікелей сертификатта немесе электронды нұсқасында жазылады) ақпарат қамтылады.
41. ЖОО (кеңес) бекіткен тізбеге кіретін онлайн-курста оқу нәтижесін растайтын сертификат болған жағдайда, білім алушы оқыған пәнін ағымдағы немесе алдағы академиялық оқу кезеңіне жоспарланған жеке оқу жоспарына қосуға үміттенеді.
42. Қазақстан Республикасының ЖОО-лары әзірлеген ашық онлайн-курстарды меңгеру нәтижелерін сынау тәртібі мен шарттары, қайта сынақтан өтуге/ қайта аттестаттауға жіберілген ашық онлайн-курстар бойынша онлайн-платформаларда оқу нәтижелеріне қойылатын талаптар ЖОО-лар арасындағы білім алушылардың ішкі академиялық ұтқырлығы жөніндегі келісім шеңберінде іске асырылады.
43. ЖАОК бойынша білім алушылардың оқу жұмысының еңбек сыйымдылығын айқындау мынадай негізде жүзеге асырылады:
1) онлайн-платформада білім алушының оқу жұмысының еңбек сыйымдылығын бағалау кезінде кредиттерді аударудың және жинақтаудың еуропалық жүйесі (ECTS - The European Credit Transfer System) пайдаланылады;
2) онлайн-курстарды қайта есептеу кезінде берілген сертификатта көрсетілген кредиттер санын, сынақ бірліктерін немесе академиялық сағаттарды оларды білім алушының таңдаған ағымдағы немесе алдағы академиялық оқу кезеңіндегі мамандықтың оқу жоспарлары мен жеке оқу жоспарларына енгізілген оқу пәндерімен қатаң сәйкестікте қайта есепке алып жазылады;
3) аралас оқыту технологиясын іске асыру кезінде онлайн-курстар бойынша кредиттер санын қайта есептеу қашықтықтан оқыту технологиясын қолдана отырып, пәннің құрылымына бекітілген пропорционал арақатынасы шеңберінде жүзеге асырылады;
4) кредитті қайта есептеу ЖОО-ның оқу-әдістемелік комиссиясы айқындайды және ЖОО-ның корпоративті порталында (сайтында) ашық түрде жарияланады.».
2. Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім департаменті (Г.І. Көбенова) заңнамада белгіленген тәртiппен:
1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;
2) осы бұйрық мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде осы бұйрықтың көшірмесін «Әділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде және мерзімді баспа басылымдарында ресми жариялау үшін электрондық тасымалдағышта елтаңбалы мөрмен куәландырылған қағаз данасын қоса бере отырып жолдауды;
3) тіркелген осы бұйрықты алған күннен бастап бес жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің мөрімен расталған және осы бұйрыққа қол қоюға уәкілетті адамның электрондық цифлық қолтаңбасымен куәландырылған баспа және электрондық түрдегі көшірмелерін Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің Эталондық бақылау банкіне енгізу үшін жолдауды;
4) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;
5) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің Заң департаментіне осы тармақтың 1), 2) және 3) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.
3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Білім және ғылым вице-министріне жүктелсін.
4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Білім және ғылым министрі Е. Сағадиев

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2016 жылғы 30 мамырдағы
№ 343 бұйрығына қосымша

О внесении изменений и дополнений в приказ Министра образования и науки Республики Казахстан от 20 марта 2015 года № 137 "Об утверждении Правил организации учебного процесса по дистанционным образовательным технологиям"

Приказ Министра образования и науки Республики Казахстан от 30 мая 2016 года № 343. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 29 июня 2016 года № 13846

ПРИКАЗЫВАЮ:
1. Внести в приказ Министра образования и науки Республики Казахстан от 20 марта 2015 года № 137 «Об утверждении Правил организации учебного процесса по дистанционным образовательным технологиям» (зарегистрированный в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов Республики Казахстан под № 10768, опубликованный в «Казахстанской правде» от 25 июня 2015 года № 118 (27994)) следующие изменения и дополнения:
в Правилах организации учебного процесса по дистанционным образовательным технологиям, утвержденных указанным приказом:
пункт 2 изложить в следующей редакции:
«2. Реализация дистанционных образовательных технологий (далее – ДОТ) осуществляется по следующим видам: телевизионная технология, сетевая технология и кейс-технология.»;
в пункте 5:
подпункт 2) изложить в следующей редакции:
«2) информационно-образовательные ресурсы (далее – ИОР) – формализованные идеи и знания образовательного характера, различные данные, методы и средства их накопления, хранения и обмена между источниками и потребителями информации;»;
дополнить подпунктами 15), 16), 17), 18) следующего содержания:
«15) электронное издание – совокупность цифровой, текстовой, графической, аудио, видео и другой информации, которые имеют средства программного управления и документации, и размещены на любом электронном носителе информации или опубликованы в компьютерной сети.
Электронное учебное издание (далее – ЭИУ) – электронное издание, предназначенное для автоматизации обучения и контроля знаний, и соответствующее учебному курсу или отдельным его частям, а также позволяющее выбрать траекторию обучения и обеспечивающее различные виды учебных работ;
16) массовый открытый онлайн-курс (далее – MOOК) – обучающий курс с массовым интерактивным участием с применением технологий электронного обучения и открытым доступом через Интернет;
17) смешанное обучение – технология обучения, при которой обучение проводится в традиционной очной форме и с использованием технологий дистанционного обучения;
18) онлайн-платформа массовых открытых онлайн курсов (далее – ОП МООК) – портал открытого онлайн-образования, предоставляющий возможность проходить дистанционное обучение по выбранным онлайн-курсам.»;
дополнить пунктом 8-1 следующего содержания:
«8-1. ДОТ применяется также в отношении дополнительного образования, переподготовки и повышения квалификации профессорско-преподавательского состава, в том числе на иностранном языке.»;
пункт 16 изложить в следующей редакции:
«16. Обязательный комплект состоит из:
1) силлабуса, включающего содержание дисциплины, календарно-тематический план, список рекомендуемой литературы (основной и дополнительной), модульное разбивки дисциплины;
2) электронного конспекта лекций и видеолекций;
3) материалов практических и семинарских занятий;
4) заданий для самостоятельной работы студента и самостоятельной работы студента под руководством преподавателя;
5) материалов по организации рубежного контроля (контрольных работ, тестовых заданий, индивидуальных заданий);
6) материалов по организации итогового контроля (тестовых экзаменационных заданий, вопросов к экзамену, билетов, экзаменационных контрольных работ);
7) графика проведения дистанционных консультаций.»;
пункт 21 изложить в следующей редакции:
«21. Структурное подразделение, обеспечивающее сопровождение ДОТ, осуществляет консультативную помощь в разработке, приобретении и освоении ИОР, электронных учебных изданий, мультимедийных курсов, методических пособий, администрирует тестирующие системы и другие средства контроля знаний, разрабатывает методику использования информационных ресурсов для ДОТ.»;
пункт 23 изложить в следующей редакции:
«23. Обучение по ДОТ производится по учебным планам начального, основного среднего, общего среднего образования, а также по всему учебному плану специальностей технического и профессионального, послесреднего образования, высшего и послевузовского образования.»;
пункт 29 изложить в следующей редакции:
«29. Учебные занятия в режиме «off-line» предусматривают процесс учебного взаимодействия, при котором общение преподавателя и обучаемого осуществляется асинхронно (видеолекции, задания в системе управления обучением, электронная почта, работа обучаемого с учебником по заданию преподавателя с последующей сдачей рубежного и/или итогового контроля).»;
дополнить главой 3 следующего содержания:
«3. Организация MOOК
36. В организациях образования для обеспечения высокого уровня качества обучающего курса (разработка, аккредитация, контроль знаний и т.д.), на основе международного опыта (Edx, Coursera, FutureLearn и др.), осуществляются MOOК с проведением оценки соответствия результатов обучения и компетенций обучающегося.
37. Организации образования до размещения на онлайн-платформе организовывает MOOК, обеспечивающие систему качества учебно-методической экспертизы и апробацию курсов.
38. Требования к процедурам оценки на онлайн-платформе:
1) идентификация личности при проведении мероприятий, связанных с оценкой результатов обучения (доля мероприятий с идентификацией личности в формировании итоговой оценки должна составлять не менее 30 %). Для идентификации личности используются следующие технологии:
уникальная манера набора текста на клавиатуре (программа, отслеживающая скорость набора символов, время между нажатиями клавиш, задержки между комбинациями клавиш (связанных с поиском на клавиатуре буквы), ритмичность набора);
сертификационные центры (прохождение мероприятий на рабочих местах, предоставляемых организацией, обеспечивающей идентификацию личности при входе и контроль условий проведения мероприятия);
онлайн-прокторинг (удаленное наблюдение за обучающимся в ходе мероприятий с использованием камер и средств трансляции экрана устройства, на котором работает обучающийся);
биометрические технологии (использование автоматизированных средств идентификации личности и контроля условий прохождения мероприятий);
2) обеспечение доступа к информации об учебных достижениях обучающегося (по ссылке, указанной в сертификате, либо под учетной записью обучающегося), на основании которых был выдан сертификат об окончании курса.
39. Слушателям онлайн-курсов сдавшим все контрольные задания и итоговый экзамен вручаются сертификаты по форме согласно приложению 1 к настоящему приказу.
40. Содержания к сертификату:
1) сертификат обеспечивает однозначной идентификации личности обучающегося, которому сертификат был выдан;
2) в сертификате имеется ссылка на его электронную версию, размещенную в сети Интернет, в домене, ассоциированном с онлайн-платформой вуза;
3) сертификат содержит информацию об уровне освоения результатов обучения (критерии оценок, учебный план или другие данные описаны в информации о курсе, либо непосредственно в сертификате или его электронной версии).
41. При наличии сертификата, подтверждающего результаты обучения на онлайн-курсе, входящего в утвержденный вузом (советом) перечень, обучающийся претендует на включение дисциплины в свой текущий или планируемый на будущий академический период обучения индивидуальный учебный план.
42. Порядок и условия зачета результатов освоения открытых онлайн-курсов разработанных вузами Республики Казахстан, требования предъявляемые к результатам обучения на онлайн-платформах по открытым онлайн-курсам, допускаемым к перезачету/переаттестации реализуются в рамках соглашений между вузами по внутренней академической мобильности обучающихся.
43. Определение трудоемкости учебной работы обучающихся по МООК осуществляется:
1) при оценке трудоемкости учебной работы обучающегося на онлайн-платформе используется европейская система перевода и накопления кредитов (ECTS - The European Credit Transfer System);
2) при перезачете онлайн-курсов засчитывается с пересчетом количество кредитов, зачетных единиц или академических часов, указанное в представленном сертификате в строгом их соответствие с учебными дисциплинами, включенных в рабочие учебные планы специальности и индивидуальные учебные планы обучающегося за выбранный текущий или будущий академический период обучения;
3) при реализации смешанной технологии обучения пересчет количества кредитов по онлайн-курсам осуществляется в рамках утвержденных соотношений пропорционально структуре дисциплины с использованием технологии дистанционного обучения;
4) пересчет кредита определяется учебно-методической комиссией вуза и открыто публикуется на корпоративном портале (сайте) вуза.».
2. Департаменту высшего и послевузовского образования (Г.И. Кобенова) в установленном законодательством порядке обеспечить:
1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;
2) в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего приказа направление копий настоящего приказа для официального опубликования в информационно-правовой системе «Әділет» и периодических печатных изданиях на электронном носителе с приложением бумажного экземпляра, заверенного гербовой печатью;
3) в течение пяти рабочих дней со дня получения зарегистрированного настоящего приказа направление его копии в печатном и электронном виде, заверенной печатью Министерства образования и науки Республики Казахстан и удостоверенной электронной цифровой подписью лица, уполномоченного подписывать настоящий приказ, для внесения в Эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан;
4) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства образования и науки Республики Казахстан;
5) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан представление в Юридический департамент Министерства образования и науки Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1), 2) и 3) настоящего пункта.
3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра образования и науки Республики Казахстан.
4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр
образования и науки
Республики Казахстан Е. Сагадиев

Приложение
к приказу Министра образования и науки
Республики Казахстан
от 30 мая 2016 года № 343