Халықтың көші-қонының негізгі көрсеткіштерін есептеу әдістемесін бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Статистика комитеті Төрағасының 2016 жылғы 28 қарашадағы № 276 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2016 жылғы 26 желтоқсанда № 14567 болып тіркелді

«Мемлекеттік статистика туралы» Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 19 наурыздағы Заңының 12-бабы 5) тармақшасына және Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 24 қыркүйектегі № 1011 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі туралы ереженің 17-тармағы 258) тармақшасына сәйкес, БҰЙЫРАМЫН:
1. Қоса беріліп отырған Халықтың көші-қонының негізгі көрсеткіштерін есептеу әдістемесі бекітілсін.
2. Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің Әлеуметтік және демографиялық статистика басқармасы Заң басқармасымен бірлесіп заңнамада белгіленген тәртіппен:
1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;
2) осы бұйрық мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оның көшірмелерін мерзімді баспасөз басылымдарында және «Әділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялануға жіберілуін;
3) осы бұйрықтың көшірмелерін мемлекеттік тіркелген күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде қағаз және электрондық түрде Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне енгізу үшін «Республикалық құқықтық ақпарат орталығы» шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жіберілуін;
4) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің интернет-ресурсында орналастырылуын қамтамасыз етсін.
3. Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің Әлеуметтік және демографиялық статистика басқармасы осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің құрылымдық бөлімшелеріне және аумақтық органдарына жұмыс бабында басшылыққа алу және пайдалану үшін жеткізсін.
4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Статистика комитеті төрағасының орынбасарына (Қ.К. Орынханов) жүктелсін.
5. Осы бұйрық оның алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы
Ұлттық экономика министрлігі
Статистика комитетінің
төрағасы Н. Айдапкелов

Қазақстан Республикасы
Ұлттық экономика министрлігі
Статистика комитеті төрағасының
2016 жылғы 28 қарашадағы
№ 276 бұйрығымен
бекітілді

Халықтың көші-қонының негізгі көрсеткіштерін есептеу әдістемесі

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Халықтың көші-қонының негізгі көрсеткіштерін есептеу әдістемесі (бұдан әрі – Әдістеме) халықаралық стандарттарға сәйкес қалыптастырылатын және «Мемлекеттік статистика туралы» Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 19 наурыздағы Заңына (бұдан әрі – Заң) сәйкес бекітілетін статистикалық әдіснамаға жатады.
2. Әдістеме әкімшілік деректерді және халық санағының деректерін қолдану негізінде халықтың көші-қонын статистикалық есепке алу жүйесінің негізгі аспектілерін және қағидаттарын айқындайды.
3. Осы Әдістемені халықтың көші-қоны статистикасының көрсеткіштерін қалыптастыру кезінде Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Статистика комитеті (бұдан әрі – Комитет) және оның аумақтық органдары қолданады.
4. Осы Әдістемеде Заңда, сонымен қатар «Халықтың көші-қоны туралы» Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 22 шілдедегі Заңында анықталған мәндердегі ұғымдар қолданылады.
5. Халықтың көші-қоны туралы мәліметтер мемлекеттің демографиялық статистикасының құрамдас бөлігі болып табылады. Халықтың көші-қоны халық санының серпініне ықпал етеді, оның демографиялық сипаттамаларын және ұлттық құрамын өзгертеді.
6. Халықтың көші-қонын статистикалық есепке алудың мақсаты орын ауыстырулардың салдарын болжау үшін қажетті азаматтардың орнын ауыстыру жөніндегі толық, анық, жедел және өзекті ақпаратты қалыптастыру болып табылады.

2-тарау. Халықтың көші-қоны статистикасын қалыптастыру

7. Белгілі бір уақыт кезеңінде белгілі бір ауданға келетін немесе кететін адамдардың саны, жынысы және жасы жөніндегі ақпарат, сол уақыт кезеңінің басында осы ауданда тіркелген адамдардың саны жөніндегі мәліметтер халықтың санын және құрылымын бағалау үшін пайдаланылады.
8. Қазақстан Республикасында халықтың көші-қоны статистикасы тұрақты тұрғылықты жерді ауыстыру мақсатында адамдардың қозғалысын есепке алуға негізделеді. Көші-қоны статистикасында, аудандарға бөлінулері бар қалалардан басқа, сол бір қала, кент немесе ауыл шегінде адамдардың қозғалысын есептелмейді.
9. Халықтың көші-қоны статистикасы бойынша ағымдағы деректерді қалыптастыру үшін әкімшілік дереккөздер ұсынатын әкімшілік деректер және Статистикалық жұмыс жоспарынан тыс жүргізілетін ұлттық санақтардың дереккөздері пайдаланылады.
10. Халықтың көші-қоны туралы әкімшілік дереккөздерімен берілетін әкімшілік деректерде бар мәліметтерді өндеу аумақтық және әлеуметтік-демографиялық бірқатар белгілері бойынша топтастырылған келгендер және кеткендер жөнінде деректерді алуға мүмкіндік береді.
11. Халықтың көші-қоны туралы ресми статистикалық ақпарат жыл сайынғы, тоқсан сайынғы және ай сайынғы негізінде қалыптастырылады және Комитеттің ресми интернет-ресурсында орналастырылады.
12. Халықтың көші-қонын сипаттайтын негізгі статистикалық жарияланымдарға:
1) ай сайынғы негізде шығарылатын Қазақстан Республикасындағы демографиялық жағдай туралы жедел ақпараттар және баспасөз хабарламалары;
2) тоқсан сайынғы және жыл сайынғы негізінде шығарылатын халықтың көші-қоны туралы статистикалық бюллетендер;
3) тиісті жыл бойынша «Қазақстанның демографиялық жылнамалық» статистикалық жинағы жатады.

3-тарау. Халықтың көші-қонының негізгі көрсеткіштерін есептеу

13. Мемлекет, өңір немесе елді-мекен деңгейінде көші-қоны жағдайын талдау үшін қолданылатын халықтың көші-қонының абсолютті және салыстырмалы көрсеткіштері аумақ халқының қозғалмалылығының жалпы деңгейін, сол немесе өзге уақыт кезеңі үшін көші-қон ағынының масштабын, құрылымын, бағыттарын және нәтижелілігін сипаттайды.
14. Көші-қоны процесстерінің сандық сипаттамасы үшін келесі абсолюттік көрсеткіштер қолданылады:
келгендер (келулер) саны;
кеткендер (кетулер) саны;
көші-қоны айырымы немесе көші-қоны өсуі (жылыстауы);
көші-қоны көлемі немесе көші-қоны ағыны.
15. Көші-қоны айырымы немесе көші-қоны өсуі (жылыстауы) халықтың аумақтық орын ауыстыруының нәтижелерін көрсетеді. Көші-қонының әртүрлі: белгілі бір аумақ үшін ішкі және сыртқы көші-қоны, қала және ауыл елді мекендері арасындағы ағындар үшін есептеледі. Келу және кету абсолюттік көрсеткіштерінің айырмашылығы ретінде анықталады:

мұнда:
– көші-қоны айырымы;
– келгендер (келулер) саны;
– кеткендер (кетулер) саны.
Кеткендер саны келгендер санынан асып кеткен кезде көші-қоны айырымы теріс шама болып табылады және халықтың көші-қоны жылыстауын көрсетеді.
16. Белгілі бір уақытта сол немесе өзге де әкімшілік-аумақтық деңгейі шеңберіндегі көшірулердің жиынтығы келу және кету абсолюттік көрсеткіштерінің сомасы белгіленетін жалпы көші-қоны немесе көші-қоны айналымын (брутто-көші-қоны) білдіреді:

мұнда:
– жалпы көші-қоны;
– келгендер (келулер) саны;
– кеткендер (кетулер) саны.
17. Көші-қоны процесстеріне талдау жүргізу үшін көші-қонының құрылымын, қарқындылығын және нәтижелілігін сипаттайтын салыстырмалы көрсеткіштер қатары пайдаланылады.
18. Көші-қонының қарқындылығы белгілі бір кезеңі үшін халықтың жиынтығында көші-қоны оқиғаларының жиілігін сипаттайтын көрсеткіштердің қатарын білдіреді. Көші-қонының қарқындылығын сипаттау негізінде келу бойынша қарқындылық коэффициенті, кету бойынша қарқындылық коэффициенті, көші-қоны айналымының қарқындылық коэффициенті және көші-қоны өсімінің коэффициенті қолданылады.
1) Келу бойынша қарқындылық коэффициенті мына формуламен есептеледі:

мұнда:
Kp – келу бойынша қарқындылық коэффициенті;
Р – келгендер (келулер) саны;
Н – халықтың жылдық орташа саны.
2) Кету бойынша қарқындылық коэффициенті мына формуламен есептеледі:

мұнда:
– кету бойынша қарқындылық коэффициенті;
– кеткендер (кетулер) саны;
Н – халықтың жылдық орташа саны.
3) Көші-қоны айналымының қарқындылық коэффициенті мына формуламен есептеледі:

мұнда:
 – көші-қоны айналымының қарқындылық коэффициенті;
– келгендер (келулер) саны;
– кеткендер (кетулер) саны.
Н – халықтың жылдық орташа саны.
4) Көші-қоны өсімінің коэффициенті мына формуламен есептеледі:

мұнда:
- көші-қоны өсімінің коэффициенті;
– көші-қоны айырымы;
– халықтың жылдық орташа саны.
19. Көші-қоны қарқындылығын сипаттайтын коэффициенттер халықтың немесе оның әртүрлі топтарының белгілі бар аумақтағы жылдар қатары бойынша көші-қоны қозғалмалылығының айырмашылығын көрсетеді және жеке аумақтар мен тең емес уақыт кезеңдері бойынша көші-қоны процестерін салғастыруға мүмкіндік береді.
20. Халықтың көші-қоны нәтижелілігінің коэффициенті сол немесе өзге аумақтан кеткендер саны мен оған әр мың келгендер арасындағы қатынасты білдіреді. Бұл көрсеткіш кеткендер саны 1000 келгендерге есептелуімен көрсетіледі және келесі формула бойынша есептеледі:

где:
- көші-қоны нәтижелілігінің коэффициенті;
– кеткендер (кетулер) саны;
– келгендер (келулер) саны.
21. Коші-қоны қарқындылығының коэффициенттері белгілі аумақтың барлық халқы үшін және оның әртүрлі құрылымдық элементтері үшін де есептеледі:
1) келген және кеткен мигранттар ағынының, сонымен қатар көші-қоны өсімінің аумақтық құрылымы әр елден немесе өңірден келгендер, кеткендер немесе көші-қоны өсімінің абсолюттік санының келгендер, кеткендер немесе көші-қоны өсімінің жалпы санына қатынасы ретінде анықталады және 100% көбейтіледі;
2) келген және кеткен мигранттар ағынының, сонымен қатар көші-қоны өсімінің жас құрылымы әр жас тобы бойынша келгендер, кеткендер немесе көші-қоны өсімінің абсолюттік санының келгендер, кеткендер немесе көші-қоны өсімінің жалпы санына қатынасы ретінде анықталады және 100% көбейтіледі;
3) келген және кеткен мигранттар ағынының, сонымен қатар көші-қоны өсімінің жынысы құрылымы келген, кеткен ерлер мен әйелдер және көші-қоны өсімінің абсолюттік санының келгендер, кеткендер немесе көші-қоны өсімінің жалпы санына қатынасы ретінде анықталады және 100% көбейтіледі;
4) келген мигранттар және кеткен мигранттар ағынының, сонымен қатар көші-қоны өсімінің білім құрылымы әр білім тобы бойынша келгендер, кеткендер немесе көші-қоны өсімінің абсолюттік санының келгендер, кеткендер немесе көші-қоны өсімінің жалпы санына қатынасы ретінде анықталады және 100% көбейтіледі;
5) азаматтығы бойынша келген және кеткен мигранттар ағыны, сонымен қатар көші-қоны өсімінің құрылымы азаматтығы бойынша әр топтың келгендер, кеткендер немесе көші-қоны өсімінің абсолюттік санының келгендер, кеткендер немесе көші-қоны өсімінің жалпы санына қатынасы ретінде анықталады және 100% көбейтіледі;
6) келген және кеткен мигранттар ағынының, сонымен қатар көші-қоны өсімінің этникалық (ұлттық) құрылымы әр этникалық топтың келгендер, кеткендер немесе көші-қоны өсімінің абсолюттік санының келгендер, кеткендер немесе көші-қоны өсімінің жалпы санына қатынасы ретінде анықталады және 100% көбейтіледі;
7) көші-қоны себептері бойынша келген мигранттар және кеткен мигранттар құрылымы көрсетілген себеп бойынша келген немесе кеткен мигранттардың абсолюттік санының келгендер немесе кеткендердің жалпы санына қатынасы ретінде анықталады және 100% көбейтіледі.

Об утверждении Методики расчета основных показателей миграции населения

Приказ Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан от 28 ноября 2016 года № 276. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 26 декабря 2016 года № 14567

В соответствии с подпунктом 5) статьи 12 Закона Республики Казахстан от 19 марта 2010 года "О государственной статистике", а также с подпунктом 258) пункта 17 Положения о Министерстве национальной экономики Республики Казахстан, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 24 сентября 2014 года № 1011, ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемую Методику расчета основных показателей миграции населения.

2. Управлению социальной и демографической статистики совместно с Юридическим управлением Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан обеспечить в установленном законодательством порядке:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего приказа направление его копии на официальное опубликование в периодических печатных изданиях и информационно-правовой системе "Әділет";

3) направление копии настоящего приказа в Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Республиканский центр правовой информации" для включения в Эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан в бумажном и электронном виде в течение десяти календарных дней со дня государственной регистрации;

4) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан.

3. Управлению социальной и демографической статистики Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан довести настоящий приказ до структурных подразделений и территориальных органов Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан для руководства и использования в работе.

4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего заместителя Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан (Орунханов К.К.).

5. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Председатель Комитета по
статистике Министерства
национальной экономики
Республики Казахстан	Н. Айдапкелов

Утверждена приказом Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан от 28 ноября 2016 года № 276

Методика расчета основных показателей миграции населения

Глава 1. Общие положения

1. Методика расчета основных показателей миграции населения (далее – Методика) относится к статистической методологии, формируемой в соответствии с международными стандартами и утверждаемой в соответствии с Законом Республики Казахстан от 19 марта 2010 года "О государственной статистике" (далее – Закон).

2. Методика определяет основные аспекты и принципы системы статистического учета миграции населения, основанной на использовании административных данных и данных переписей населения.

3. Настоящая Методика применяется сотрудниками Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан (далее – Комитет) и его территориальными органами при формировании показателей статистики миграции населения.

4. В настоящей Методике используются понятия в значениях, определенных в Законе, а также в Законе Республики Казахстан от 22 июля 2011 года "О миграции населения".

5. Сведения о миграции населения являются составной частью демографической статистики страны. Миграция населения оказывает влияние на динамику численности населения, изменяет его демографические характеристики и национальный состав.

6. Целью статистического учета миграции населения является формирование полной, достоверной, оперативной и актуальной информации о перемещениях граждан, необходимой для прогнозирования последствий указанных перемещений, а также для ведения статистики в сфере миграции населения.

Глава 2. Формирование статистики миграции населения

7. Информация о численности, поле и возрасте лиц, въезжающих в определенный район или покидающих его в течение определенного периода времени, сведения о количестве лиц, зарегистрированных в этом районе в начале того периода времени, используются для оценки численности и структуры населения.

8. Статистика миграции населения в Республике Казахстан основывается на учете движения лиц с целью перемены постоянного места жительства. В статистике миграции движения лиц в пределах одного и того же города, поселка или села, кроме городов, имеющих районное деление не учитываются.

9. Для формирования текущих данных по статистике миграции населения используются такие источники данных, как административные данные, предоставляемые административными источниками и национальные переписи населения, проводимые вне плана статистических работ.

10. Обработка сведений, содержащихся в административных данных о миграции населения, предоставляемых административными источниками, позволяет получить данные о прибывших и выбывших, сгруппированные по территориальным и ряду социально-демографических признаков.

11. Официальная статистическая информация о миграции населения формируется на ежегодной, ежеквартальной и ежемесячной основе и размещается на официальном интернет-ресурсе Комитета.

12. К основным статистическим публикациям, характеризующим миграцию населения, относятся:

1) экспресс-информации и пресс-релизы о демографической ситуации в Республике Казахстан, выпускаемые на ежемесячной основе;

2) статистические бюллетени о миграции населения, выпускаемые на квартальной и годовой основе;

3) статистический сборник "Демографический ежегодник Казахстана" за соответствующий год.

Глава 3. Расчет основных показателей миграции населения

13. Абсолютные и относительные показатели миграции населения, используемые для анализа миграционной ситуации на уровне страны, региона или населенного пункта, характеризуют общий уровень подвижности населения территории, масштабы, структуру, направления и результативность миграционных потоков за тот или иной период времени.

14. Для количественной характеристики миграционных процессов используются следующие абсолютные показатели:

число прибывших (прибытий);

число выбывших (выбытий);

сальдо миграции или миграционный прирост (убыль);

объем миграции или миграционный поток.

15. Сальдо миграции или миграционный прирост (нетто-миграция) отражает результат территориального перемещения населения. Исчисляется для различных потоков миграции: внутренней и внешней миграции для определенной территории, между городскими и сельскими населенными пунктами. Определяется как разница между абсолютными показателями прибытия и выбытия:

S_m = P – V,

где:

S_m – сальдо миграции;

P – число прибывших (прибытий);

V – число выбывших (выбытий).

При превышении числа выбывших над числом прибывших сальдо миграции является отрицательной величиной и отражает миграционный отток населения.

16. Совокупность переселений, совершающихся в определенное время в рамках того или иного административно-территориального уровня, представляет собой валовую миграцию или миграционный оборот (брутто-миграция), определяющийся как сумма абсолютных показателей прибытия и выбытия:

Q = P + V,

где:

Q – валовая миграция;

P – число прибывших (прибытий);

V – число выбывших (выбытий).

17. Для осуществления анализа миграционных процессов используется ряд относительных показателей, характеризующих структуру, интенсивность и результативность миграции.

18. Интенсивность миграции выражается рядом показателей, характеризующих частоту миграционных событий в совокупности населения за определенный период. При характеристике интенсивности миграции используются коэффициент интенсивности по прибытию, коэффициент интенсивности по выбытию, коэффициент интенсивности миграционного оборота и коэффициент миграционного прироста.

1) Коэффициент интенсивности по прибытию рассчитывается по формуле:

где:

K_p – коэффициент интенсивности по прибытию;

P – число прибывших (прибытий);

H – среднегодовая численность населения.

2) Коэффициент интенсивности по выбытию рассчитывается по формуле:

где:

K_v– коэффициент интенсивности по выбытию;

V – число выбывших (выбытий);

H – среднегодовая численность населения.

3) Коэффициент интенсивности миграционного оборота рассчитывается по формуле:

где:

K₀– коэффициент интенсивности миграционного оборота;

P – число прибывших (прибытий);

V – число выбывших (выбытий);

Н – среднегодовая численность населения.

4) Коэффициент миграционного прироста рассчитывается по формуле:

где:

K_Sm– коэффициент миграционного прироста;

S_m– сальдо миграции;

Н – среднегодовая численность населения.

19. Коэффициенты, характеризующие интенсивность миграции отражают различия в миграционной подвижности населения или его различных групп на определенной территории за ряд лет и позволяют сопоставить процессы миграции по отдельным территориям и неравнозначным периодам времени.

20. Коэффициент результативности миграции населения представляет соотношение между числом выбывающих из той или иной территории на каждую тысячу прибывших на нее. Этот показатель выражается числом выбывших в расчете на 1000 прибывших и рассчитывается по формуле:

где:

K_tc– коэффициент результативности миграции;

V – число выбывших (выбытий);

P – число прибывших (прибытий).

21. Коэффициенты интенсивности миграции рассчитываются как для всего населения данной территории, так и по его различным структурным элементам:

1) территориальная структура потока прибывших или выбывших мигрантов, а также миграционного прироста определяется как отношение абсолютной численности прибывших, выбывших или миграционного прироста из каждой страны или региона к общей численности прибывших, выбывших или миграционного прироста, умноженное на 100%;

2) возрастная структура потока прибывших или выбывших мигрантов, а также миграционного прироста определяется как отношение абсолютной численности прибывших, выбывших и миграционного прироста по каждой возрастной группе к общей численности прибывших, выбывших и миграционного прироста, умноженное на 100%;

3) половая структура потока прибывших, выбывших мигрантов и миграционного прироста определяется как отношение абсолютной численности прибывших, выбывших и миграционного прироста мужчин и женщин к общей численности прибывших, выбывших и миграционного прироста, умноженное на 100%;

4) образовательная структура потока прибывших мигрантов, выбывших мигрантов и миграционного прироста определяется как отношение абсолютной численности прибывших, выбывших и миграционного прироста по каждой образовательной группе к общей численности прибывших, выбывших и миграционного прироста, умноженное на 100%;

5) структура прибывших, выбывших мигрантов и миграционного прироста по гражданству определяется как отношение абсолютной численности прибывших, выбывших и миграционного прироста каждой группы по гражданству к общей численности прибывших, выбывших и миграционного прироста и умножается на 100%;

6) этническая (национальная) структура прибывших, выбывших мигрантов и миграционного прироста определяется как отношение абсолютной численности прибывших, выбывших и миграционного прироста каждой этнической группы к общей численности прибывших, выбывших и миграционного прироста, умноженное на 100%;

7) структура прибывших мигрантов, выбывших мигрантов по причинам миграции определяется как отношение абсолютной численности прибывших или выбывших мигрантов по данной причине к общей численности прибывших или выбывших, умноженное на 100%.