ИПС "Әділет"

Активтер көлеміндегі басқа өзгерістер шотын құру әдістемесін бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитеті Төрағасының м.а. 2016 жылғы 22 желтоқсандағы № 321 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2017 жылғы 18 қаңтарда № 14683 болып тіркелді

"Мемлекеттік статистика туралы" Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 19 наурыздағы Заңының 12-бабы 5) тармақшасына, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 24 қыркүйектегі № 1011 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі туралы ереженің 17-тармағы 258) тармақшасына сәйкес, БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Активтер көлеміндегі басқа да өзгерістер шотын құру әдістемесі бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің Ұлттық шоттар басқармасы Заң басқармасымен бірлесіп заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

2) мемлекеттік тіркелген күнінен бастап осы бұйрықтың көшірмелерін күнтізбелік он күн ішінде қағаз және электрондық түрде Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне енгізу үшін "Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жіберілуін;

3) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің интернет-ресурсында орналастырылуын қамтамасыз етсін.

3. Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің Ұлттық шоттар басқармасы осы бұйрықты жұмыс бабында басшылыққа алу және пайдалану үшін Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің құрылымдық бөлімшелеріне және аумақтық органдарына жеткізсін.

4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитеті төрағасының орынбасарына (Г.М. Керімханова) жүктелсін.

5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы
Ұлттық экономика министрілігі
Статистика комитеті
төрағасының міндетін атқарушы

Г. Керімханова

Қазақстан Республикасы
Ұлттық экономика министрлігі
Статистика комитеті
төрағасының міндетін
атқарушының 2016 жылғы
22 желтоқсандағы
№ 321 бұйрығымен
бекітілді

Активтер көлеміндегі басқа да өзгерістер шотын құру әдістемесі

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Активтер көлеміндегі басқа да өзгерістер шотын құру әдістемесі (бұдан әрі – Әдістеме) халықаралық стандарттарға сәйкес қалыптастырылатын және "Мемлекеттік статистика туралы" Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 19 наурыздағы Заңына сәйкес бекітілетін статистикалық әдіснамаға жатады.

2. Осы Әдістеме халықаралық стандарттарға сәйкес активтер көлеміндегі басқа да өзгерістер шотын қалыптастыру кезінде Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің пайдалануына арналған және Ұлттық шоттар жүйесінің мақсаттары үшін қолданылады.

3. Осы Әдістеменің мақсаты активтер көлеміндегі басқа да өзгерістер шотын құру алгоритмін сипаттау, әдеттегіден тыс, күтпеген жағдайлармен, жіктелімдегі өзгерістермен және операциялар болып табылмайтын басқа да ағындармен байланысты активтер ағындарын анықтау болып табылады.

4. Активтер көлеміндегі басқа да өзгерістер шоты (бұдан әрі – Шот) активтер мен пассивтердің бастапқы және соңғы теңгерімдерінің арасындағы кезең үшін баптардың құны мен құрылымындағы елеулі өзгерістерді көрсетеді.

5. Шот институционалдық бірліктердің арасында операцияларды болдырмайтын себептерден туындаған активтер құнының және бағалардың өзгеру шамасын көрсетеді (олардың нәтижелері капиталмен операциялар шотында және қайта бағалау шотында көрсетіледі).

2-тарау. Активтер көлеміндегі басқа да өзгерістердің шотын қалыптастыру

6. Шот өзгерістер себептеріне сәйкес активтер құнының өзгеруінің жеке алты санатын қамтиды. Активтер көлеміндегі басқа да өзгерістер шотының нысаны осы Әдістемеге қосымшада келтірілген.

7. Шотты қалыптастыру үшін ақпараттық база:

1) ресми статистикалық ақпарат;

2) орталық мемлекеттік органдардың әкімшілік деректері болып табылады.

8. Бірінші санатта:

активтердің экономикалық пайда болуы активтердің келесі типтері бойынша топтастырылады:

1) өндірілген қаржылық емес активтер;

2) өндірілмеген қаржылық емес активтер.

9. Табиғи ресурстардың экономикалық пайда болуын бағалау пайдалы қазбалар және жер асты сулары бойынша жүргізіледі.

10. Пайдалы қазбалардың экономикалық пайда болуы жүйелі ғылыми барлама кезінде, ізденістер немесе запастарды кездейсоқ табу кезінде табылған, пайдалануға жарамды жаңа кен орындарын ашу нәтижесінде болады.

11. Пайдалы қазбалар мен жер асты суларының экономикалық пайда болуын құндық бағалау келесі формула бойынша есептеледі:

мұнда:

V_n– n активтің экономикалық пайда болуының құндық бағасы;

Q_n– заттай мәндегі n активтің экономикалық пайда болуы;

P_n– n активтің бағасы.

12. Пайдалы қазбаларға бағалар бойынша ресми статистикалық ақпарат болмаған кезде түрлі-түсті және бағалы металдарға биржалық белгіленімдердің деректері қолданылады. Жер асты суларын бағалау үшін баға ретінде жер асты суларын өндіруге салық мөлшерлемелері қолданылады.

13. Екінші санатта:

өндірілмеген қаржылық емес активтердің экономикалық жойылуы табиғи ресурстардың таусылуын және басқа табиғи ресурстардың, келісімшарттар, жалдау шарттары, лицензиялар, гудвилл және маркетингтік активтердің экономикалық жойылуын көрсетеді. Экономикалық жойылу шоттың сол жағында теріс жазбалардың көмегімен көрсетіледі.

14. Табиғи ресурстардың таусылуы активтерді физикалық алуы және жұмсауы нәтижесінде пайдалы қазбалар запастары құнының төмендеуін қамтиды.

15. Пайдалы қазбалар және жер асты суларының экономикалық жойылуын құндық бағалау (1) формулаға сәйкес жүзеге асырылады.

16. Үшінші санат:

төтенше шығасылар активтердің елеулі көп санының жойылуына әкелетін елеулі, жеке және сәйкестендірілетін оқиғалардың нәтижесі болып табылады. Мұндай оқиғаларға жер сілкіністері, жанартау атқылаулары, цунами, ерекше қатты дауылдар, құрғақшылық және басқа да дүлей апаттар, әскери әрекеттер, көтерілістер және басқа да саяси оқиғалар, улы заттардың төгілуі немесе радиоактивті заттардың ауаға таралуы секілді техногендік сипаттағы апаттар жатады.

17. Сипатталған оқиғалар салдарынан қаржылық активтердің шағасылары аз таралған құбылыс болып табылады. Төтенше шығасыларға қолма-қол валютасының немесе меншік құқығы туралы куәлік көрсетілген бағалы қағаздардың табиғи апаты нәтижесіндегі кездейсоқ жою жатады.

18. Төртінші санат:

салықтарды, айыппұлдарды төлеумен байланысты емес себептер бойынша толық өтеусіз мемлекеттік басқару органдары немесе басқа институционалдық бірліктер басқа институционалдық бірліктерден активтерді алу кезінде туындайтын өтелмейтін тәркілеулер. Актив құнына сәйкес келмейтін өтеу кезінде айырмашылық институционалдық бірлік алған активтердің артуы және активті жоғалтқан институционалдық бірлік активтерінің қысқаруы ретінде көрсетіледі.

19. Кредиторлардың борышкерді кепілге алынған мүліктен айыруы және тауарларды меншігіне алуы шоттарда өтелмейтін тәркілеулер түрінде көрсетілмейді.

20. Бесінші санат:

басқа баптарға енгізілмеген көлемдегі басқа өзгерістер негізгі капиталды тұтынуды анықтау негізіндегі пайымдау қатесімен, материалдық айналым құралдарының шығасылар нормасы туралы қатемен байланысты түзетулерді қамтиды.

21. Алтыншы санат:

жіктелімдегі өзгерістер институционалдық бірліктер жіктелімінің секторлар бойынша өзгеруі және активтер мен міндеттемелердің жіктеліміндегі өзгерістердің нәтижесінде туындайды.

22. Қаржы активтері мен міндеттемелер бойынша басқа да өзгерістер шотын құру үшін ақпарат дереккөзі ретінде мемлекеттік органның ресми сайтында орналастырылған жалпы қол жетімді деректер қолданылады.

23. Шот әкімшілік дереккөздер негізінде құрылған және эксперименттік жұмыс болып табылады.

3-тарау. Активтер көлеміндегі басқа да өзгерістер шотының мақсаты мен мазмұны

24. Шоттың негізгі функциялары келесіні көрсетеді:

1) операциялар нәтижесі болып табылмайтын активтердің пайда болуы мен шығып қалуы (экономикалық пайда болу мен жойылып кетуі);

2) активтерден алынатын экономикалық пайдаға және олардың құнына әсер ететін әдеттегіден тыс, күтпеген жағдайлардан болған активтердің өзгеруі;

3) институционалдық бірліктердің, активтердің жіктеліміндегі және институционалдық бірліктердің құрылымындағы өзгерістер.

25. Шот экономиканың бес институционалдық секторы және басқа әлем бойынша құрылады. Активтердегі өзгерістер туралы жазбалар шоттың сол жағында, ал міндеттемелердегі өзгерістер туралы жазбалар шоттың оң жағында жүргізіледі.

26. Шоттың теңгерімделетін бабы активтердің көлеміндегі басқа өзгерістердің салдарынан капиталдың таза құнының өзгеруі болып табылады. Активтердегі өзгерістер құнының міндеттемелердегі өзгерістер құнынан асып кетуін көрсетеді және шоттың оң жағында есептеледі.

Активтер көлеміндегі басқа да
өзгерістер шотын құру
әдістемесіне
қосымша

Активтер көлеміндегі басқа да өзгерістер шотының құрылымы

млн.теңге

Активтердегі өзгерістер

Басқа ағымдар

Міндеттемелер мен капиталдың таза құнындағы өзгерістер

Жиыны

S15

S14

S13

S12

S11

S12

S13

S14

S15

Жиыны

Активтердің экономикалық пайда болуы

Өндірілмеген қаржылық емес активтердің экономикалық жойылуы

Төтенше шығасылар

Өтелмейтін тәркілеулер

Басқа баптарға енгізілмеген көлемдегі басқа өзгерістер

Жіктелімдегі өзгерістер

Көлемдегі басқа өзгерістер жиыны

Өндірілген қаржылық емес активтер

Өндірілмеген қаржылық емес активтер

Қаржы активтері/міндеттемелер

Активтердің экономикалық пайда болуы

Өндірілмеген қаржылық емес активтердің экономикалық жойылуы

Төтенше шығасылар

Өтелмейтін тәркілеулер

Басқа баптарға енгізілмеген көлемдегі басқа өзгерістер

Жіктелімдегі өзгерістер

Көлемдегі басқа өзгерістер жиыны

Өндірілген қаржылық емес активтер

Өндірілмеген қаржылық емес активтер

Қаржы активтері/міндеттемелер

B.10.2 Активтердің көлеміндегі басқа өзгерістердің салдарынан капиталдың таза құнының өзгеруі

Дереккөз ҰШЖ 2008.

Ескертпе.

S11 – қаржылық емес корпорациялар; S12 – қаржылық корпорациялар; S13 – мемлекеттік басқару; S14 – үй шаруашылықтары; S15 – үй шаруашылықтарына қызмет ететін коммерциялық емес ұйымдар; S2 – басқа әлем.

Об утверждении Методики составления счета других изменений в объеме активов

Приказ исполняющего обязанности Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан от 22 декабря 2016 года № 321. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 18 января 2017 года № 14683.

В соответствии с подпунктом 5) статьи 12 Закона Республики Казахстан от 19 марта 2010 года "О государственной статистике", а также с подпунктом 258) пункта 17 Положения о Министерстве национальной экономики Республики Казахстан, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 24 сентября 2014 года № 1011, ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемую Методику составления счета других изменений в объеме активов.

2. Управлению национальных счетов совместно с Юридическим управлением Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан в установленном законодательством порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) направление копии настоящего приказа в Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Республиканский центр правовой информации" для включения в Эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан в бумажном и электронном виде в течение десяти календарных дней со дня государственной регистрации;

3) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан.

3. Управлению национальных счетов Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан довести настоящий приказ до структурных подразделений и территориальных органов Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан для руководства и использования в работе.

4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего заместителя Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан (Керимханова Г.М.).

5. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Исполняющий обязанности
Председателя Комитета по статистике
Министерства национальной
экономики Республики Казахстан	Г. Керимханова

Утверждена
приказом исполняющего
обязанности Председателя
Комитета по статистике
Министерства национальной экономики
Республики Казахстан
22 декабря 2016 года № 321

Методика составления счета других изменений в объеме активов
Глава 1. Общие положения

1. Методика составления счета других изменений в объеме активов (далее – Методика) относится к статистической методологии, формируемой в соответствии с международными стандартами и утверждаемой в соответствии с Законом Республики Казахстан от 19 марта 2010 года "О государственной статистике".

2. Настоящая Методика предназначена для использования Комитетом по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстана при формировании счета других изменений в объеме активов согласно международным стандартам и применяется для целей Системы национальных счетов.

3. Целью настоящей Методики является описание алгоритма составления счета других изменений в объеме активов, определение потоков активов, связанных с экстраординарными, непредвиденными событиями, изменениями в классификации, и другими потоками, не являющимися операциями.

4. Счет других изменений в объеме активов (далее – Счет) показывает существенные изменения в стоимости и структуре статей за период между начальным и заключительным балансом активов и пассивов.

5. Счет отражает величину изменений стоимости активов, вызванных причинами, исключающими операции между институциональными единицами и изменений цен (результаты которых отражаются в счете операций с капиталом и счете переоценки).

Глава 2. Формирование счета других изменений в объеме активов

6. Счет включает шесть отдельных категорий изменений стоимости активов согласно причинам изменений. Форма счета других изменений в объеме активов приведена в приложении к настоящей Методике.

7. Информационной базой для формирования Счета являются:

1) официальная статистическая информация;

2) административные данные центральных государственных органов.

8. В первой категории:

экономическое появление активов группируются по следующим типам активов:

1) произведенные нефинансовые активы;

2) непроизведенные нефинансовые активы.

9. Оценка экономического появления природных ресурсов проводится по полезным ископаемым и подземной воде.

10. Экономическое появление полезных ископаемых происходит в результате открытия новых месторождений, пригодных для эксплуатации, обнаруженных при систематической научной разведке, изысканиях или случайных обнаружениях запасов.

11. Стоимостная оценка экономических появлений полезных ископаемых и подземных вод рассчитывается по следующей формуле:

где:

– стоимостная оценка экономического появления актива n;

– экономическое появление актива n в натуральном выражении;

– цена актива n.

12. При отсутствии официальной статистической информации по ценам на полезные ископаемые используются данные биржевых котировок на цветные и драгоценные металлы. В качестве цены для оценки подземных вод применяются ставки налога на добычу подземных вод.

13. Во второй категории:

экономическое исчезновение непроизведенных нефинансовых активов отражают истощение природных ресурсов и другие экономические исчезновения природных ресурсов, контрактов, договоров аренды, лицензий, гудвилла и маркетинговых активов. Экономическое исчезновение отражается с помощью отрицательных записей в левой части счета.

14. Истощение природных ресурсов охватывает уменьшение стоимости запасов полезных ископаемых в результате физического извлечения и расходования активов.

15. Стоимостная оценка экономического исчезновения полезных ископаемых и подземных вод осуществляется согласно формуле (1).

16. Третья категория:

экстраординарные потери являются результатом значительных, отдельных и идентифицируемых событий, которые приводят к уничтожению существенно большого количества активов. К таким событиям относятся землетрясения, вулканические извержения, цунами, исключительно серьезные ураганы, засуха и другие стихийные бедствия, военные действия, восстания и другие политические события, катастрофы техногенного характера, такие как разлив ядовитых веществ или выброс радиоактивных веществ в воздух.

17. Потери финансовых активов вследствие описанных событий являются менее распространенным явлением. К экстраординарным потерям относится случайное уничтожение в результате природной катастрофы наличной валюты или ценных бумаг, на которых отражено свидетельство о праве собственности.

18. Четвертая категория:

некомпенсируемые конфискации, возникающие при изъятии активов органами государственного управления или другими институциональными единицами у других институциональных единиц, без полной компенсации, по причинам не связанным с выплатой налогов, штрафов. При компенсации не соответствующей стоимости актива разница отражается как увеличение активов институциональной единицы, осуществившей изъятие, и как сокращение активов институциональной единицы, теряющей актив.

19. Лишение должника заложенного имущества и получение товаров в собственность кредиторами не отражается в счетах как некомпенсированная конфискация.

20. Пятая категория:

другие изменения в объеме, не включенные в другие статьи включает корректировки, связанные с ошибкой предположения, лежащей в основе определения потребления основного капитала, с ошибкой о норме потери материальных оборотных средств.

21. Шестая категория:

изменения в классификации возникают в результате изменения классификации институциональных единиц по секторам и изменений в классификации активов и обязательств.

22. В качестве источника информации для составления счета других изменений по финансовым активам и обязательствам используются общедоступные данные, размещенные на официальном сайте государственного органа.

23. Счет составлен на основании административных данных и является экспериментальной работой.

Глава 3. Назначение и содержание счета других изменений в
объеме активов

24. Основными функциями Счета является отражение:

1) появления и выбытия активов, которые не являются результатом операций (экономическое появление и исчезновение);

2) изменения активов, вызванные экстраординарными, непредвиденными событиями, которые влияют на экономические выгоды, получаемые от активов и, на их стоимость;

3) изменения в классификациях институциональных единиц, активов и в структуре институциональных единиц.

25. Счет строится по пяти институциональным секторам экономики и остальному миру. Записи об изменениях в активах производятся на левой стороне счета, а записи об изменениях в обязательствах делаются на правой стороне счета.

26. Балансирующей статьей счета является изменение чистой стоимости капитала вследствие других изменений в объеме активов. Отражает превышение стоимости изменений в активах над стоимостью изменений в обязательствах, и рассчитывается на правой стороне счета.

Приложение
к Методике составления счета
других изменений в объеме активов

Форма счета других изменений в объеме активов

млн.тенге

Изменения в активах

Другие потоки

Изменения в обязательствах и чистой стоимости капитала

Итого

S15

S14

S13

S12

S11

S12

S13

S14

S15

Итого

Экономическое появление активов

Экономическое исчезновение непроизведенных нефинансовых активов

Экстраординарные потери

Некомпенсируемые конфискации

Другие изменения в объеме, не включенные в другие статьи

Изменения в классификации

Итого другие изменения в объеме

Произведенные нефинансовые активы

Непроизведенные нефинансовые активы

Финансовые активы/обязательства