ИПС "Әділет"

"Әскери қызмет және әскери қызметшілердің мәртебесі туралы" Қазақстан Республикасының Заңы 23-бабының 1-тармағына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

Ескерту. Кіріспе жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 31.03.2025 № 333 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының әскери киім нысанын киіп жүру және айырым белгілерін, сондай-ақ басқа да белгілерді тағып жүру қағидалары бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Тылы және қару-жарақ бастығының басқармасы Қазақстан Республикасы белгіленген заңнамада тәртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрықтың көшірмесін мемлекеттік тіркелген күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде қағаз және электрондық түрде қазақ және орыс тілдерінде Қазақстан Республикасы нормативтiк құқықтық актiлерінің эталондық бақылау банкiне ресми жариялау және енгізу үшін "Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жолдауды;

3) осы бұйрықты алғашқы ресми жарияланғанынан кейін Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

4) мемлекеттік тіркелген күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде осы 2-тармақтың 1), 2) және 3) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің Заң департаментіне жолдауды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде Қорғаныс министрінің бірінші орынбасары – Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Бас штабының бастығына, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарда – бірінші басшылардың шешімі бойынша жүктелсін.

4. Осы бұйрық лауазымды адамдарға, оларға қатысты бөлігінде жеткізілсін.

5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Қорғаныс министрі генерал-полковник

С. Жасұзақов

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Бас прокуроры

2-сыныпты мемлекеттік

әділет кеңесшісі

_________________Ж. Асанов

2017 жылғы 25 тамыз

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы

Мемлекеттік күзет

қызметінің бастығы генерал-лейтенант

_________________А. Күреңбеков

2017 жылғы 28 тамыз

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы

Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Төрағасы

_____________ К. Мәсімов

2017 жылғы 29 тамыз

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Ішкі істер министрі

полиция генерал-полковнигі

_______________ Қ. Қасымов

2017 жылғы 30 тамыз

Қазақстан Республикасы
Қорғаныс министрінің
2017 жылғы 24 тамыздағы
№ 476 бұйрығымен
бекітілген

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының әскери киім нысанын киіп жүру және айырым белгілерін, сондай-ақ басқа да белгілерді тағып жүру қағидалары

Ескерту. Қағидалар жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 31.03.2025 № 333 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының әскери киім нысанын киіп жүру және айырым белгілерін, сондай-ақ басқа да белгілерді тағып жүру қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарында әскери киім нысанын кию және айырым белгісін, сондай-ақ басқа да белгіні тағу тәртібін айқындайды.

2. Қатардағы жауынгер, сержант және офицер құрамының лауазымында келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер, әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін офицерлер мынадай әскери киім нысанын киіп жүреді:

1) салтанатты – салтанатты рәсімді орындағанда, салтанатты іс-шара, халықаралық келіссөз және шетел делегациясымен кездесу (әскери киім нысанын кию көзделген Қазақстан Республикасының мемлекеттік органы бірінші басшысының нұсқауы бойынша) өткізгенде, парадқа қатысқанда, әскери бөлімге (мекемеге, корабльге) Жауынгерлік Ту тапсырғанда, әскери қызметшіге мемлекеттік, ведомстволық награда табыс еткенде және әскери атақ бергенде, лауазымға тағайындалғанда тікелей бастыққа таныстырғанда, ресми қабылдауда, Әскери ант қабылдағанда, құрметті қарауыл құрамына тағайындалғанда, сондай-ақ әскери бөлімнің (мекеменің, корабльдің) жылдық мерекесі күні, салтанатты сапқа тұруда, отырыста, Отан қорғаушы күнінде және басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың кәсіби мерекесі күнінде, корабльді суға жібергенде, қатарға қосылатын корабльде Әскери-теңіз туы көтерілгенде, ескерткішке және жауынгер зиратына гүлшоғын қойғанда, әскери құрмет көрсету көзделген адамды жерлегенде, шекаралық бақылау бөлімшесі қызмет өткерген уақытта;

2) күнделікті – күнделікті қызметте (далалық сабақтан, оқ ату және дене шынықтыру дайындығы сабағынан басқа) және штабтағы, басқарма мен мекемедегі жұмыста, сондай-ақ қызметтен тыс уақытта (ҚК Әскери-теңіз күштерінен және теңіз жаяу әскері бөлімінен, Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті (бұдан әрі – ҰҚК) Шекара қызметінің теңіз бөлімшесінен басқа);

ҚК Әскери-теңіз күштерінде және теңіз жаяу әскері бөлімінде, ҰҚК Шекара қызметінің теңіз бөлімшесінде – жауынгерлік даярлық сабағында және тәуліктік (корабльдік) наряд құрамында қызмет өткергенде, жауынгерлік кезекшілікте, корабль теңізге шыққанда (оқу-жаттығуда), штабтағы, басқарма мен мекемедегі жұмыста, корабль (әскери бөлім) командирінің нұсқауы бойынша сабақта, сондай-ақ қызметтен тыс уақытта;

3) далалық – далалық сабақта, далалық жорықта, жауынгерлік кезекшілікте, оқу-жаттығуда, қарауыл құрамында, тәуліктік нарядта қызмет өткергенде, Мемлекеттік шекараны қорғау және күзету міндеттерін орындағанда, оқу-жаттығу орталығындағы, полигондағы сабақта, гауптвахтада болғанда, күнделікті қызметте және басқада жауынгерлік іс-шараларында;

4) арнайы – арнайы оқу-жаттығу, оқу-жауынгерлік және жауынгерлік міндеттерді, арнайы жұмысты, сондай-ақ шаруашылық жұмысты орындағанда (жұмыс киімі), гауптвахтада ұсталғанда. Техника мен қару-жараққа қызмет көрсеткенде арнайы (жұмыс) киімі нысанын киюге әскери бөлім (мекеме) командирінің (бастығының) нұсқауы бойынша жол беріледі.

3. Мерзімді әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер, әскери оқу орны (әскери факультет) курсанттары, әскери колледж кадеттері, ұландары мен "Жас ұлан" республикалық мектеп тәрбиеленушілері мынадай әскери киім нысанын киеді:

1) салтанатты – парадқа қатысқанда, әскери бөлімге (корабльге) Жауынгерлік Ту тапсырғанда, мемлекеттік және ведомстволық награда алғанда, Әскери ант қабылдағанда, құрметті қарауыл құрамына тағайындалғанда, әскери бөлімнің (корабльдің) жылдық мерекесі күнінде, Отан қорғаушы күніне және басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың кәсіби мерекесі күні құрметіне салтанатты сапқа тұруда, корабльді суға жібергенде, қатарға қосылған корабльде Әскери-теңіз жалауын көтергенде, бөлім тұрған жерден босатылғанда, демалыста болған уақытта және әскери бөлім (корабль) командирінің нұсқауы бойынша;

2) күнделікті (ҚК Әскери-теңіз күштерінің, ҰҚК Шекара қызметі теңіз бөлімшесінің әскери қызметшілері үшін) – корабль теңізге оқу-жаттығуға, маневр жасауға, жауынгерлік кезекшілікке шыққанда, корабльдік (тәуліктік) наряд құрамында қызмет өткергенде және корабль (әскери бөлім) командирінің нұсқауы бойынша сабақта;

3) далалық – далалық сабақта, далалық жорықта, жауынгерлік кезекшілікте, оқу-жаттығуда, қарауыл, тәуліктік наряд құрамында қызмет өткергенде, Мемлекеттік шекараны қорғау және күзету міндеттерін орындағанда, оқу-жаттығу орталығындағы сабақта, сондай-ақ әскери бөлім (мекеме) командирінің (бастығының) нұсқауы бойынша күнделікті қызметте;

4. Әскери қызметшілер жауынгерлік, арнайы және терроризмге қарсы операцияда, оқу-жаттығуда, арнайы міндеттерді орындағанда, жауынгерлік кезекшілікте (жауынгерлік қызметте) жеке қорғаныс құралдарын киіп (броньды кеудеше, дулыға, көзілдірік, қорғаныс шынтаққап пен тізеқап (жіліншікқап) тағып) жүреді.

5. Саптық байқау, сапқа тұрғызу және қызметтік кеңес пен жиналыс үшін киім нысанын осы іс-шараны өткізетін адам жариялайды.

Патрульдік қызметті, бақылау-өткізу пунктіндегі кезекшілікті атқару үшін, сондай-ақ басқарма, әскери бөлім мен мекеме штабының ғимаратындағы бақылау-өткізу қызметін жүзеге асыратын әскери қызметшілер үшін киім нысанын әскери бөлім (мекеме) командирі (бастығы), әскери полиция органында әскери полиция органының бастығы жариялайды.

6. ҚК, басқа да әскерлер мен әскери құралымдар әскери бөлімінің (кораблінің) командирлері, мекемесінің бастықтары:

1) әскери қызметшілерге әскери киім нысаны киюге берілгенде оны мұқият үйлестіріп пішуді, мерзімді әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерге, әскери оқу орны (әскери факультет) курсанттарына, әскери колледж кадеттеріне, ұландарына, "Жас ұлан" республикалық мектеп тәрбиеленушілеріне, әскери жиынға шақырылған әскери міндеттілерге бекітіліп берілген мүлікке таңба қоюды ұйымдастырады;

2) барлық бөлімшеде тұрмыстық қызмет көрсету бөлмесін, киім-кешек пен аяқ киім кептіретін бөлмені, рота мүлкі және мерзімді әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілердің, әскери оқу орны (әскери факультет) курсанттарының, әскери колледж кадеттерінің, ұландарының, және "Жас ұлан" республикалық мектеп тәрбиеленушілерінің жеке заттары сақталатын қойманы жабдықтау бойынша шаралар қабылдайды, киім-кешек пен аяқ киім заттарын уақтылы жууды және жөндеуді қамтамасыз етеді;

3) саптық байқауды кезең-кезеңімен өткізеді. Таңертеңгілік қарап-тексеруде, саптық байқауда, сондай-ақ жазғы (қысқы) киім нысанына көшкенде, барлық сапқа тұрғызуда және сабақ басталар алдында белгіленген киім нысанын, сыртқы келбетін, киім-кешек пен аяқ киім заттарының жай-күйін тексереді.

Әскери қызметшілердің және әскери міндеттілердің киім нысанын бөлімшенің және қызметтік үй-жайдың шкафында сақтауға жол беріледі.

7. Гарнизон құрамына кіретін әскери бөлім мен мекеменің әскери қызметшілері үшін жазғы немесе қысқы киім нысанына көшу, заттай мүлік заттарын көктемде киюді бастау және күзде киюді тоқтату тиісті гарнизон бастығының бұйрығымен белгіленеді.

Бұл ретте жазғы уақытта салқын ауа райында және қысқы уақытта жылы ауа райында маусымдық киім нысанының заттарын, сондай-ақ үлкен бастықтың нұсқауы бойынша маусым бойынша емес киім нысанының заттарын киюге жол беріледі.

8. Әскери қызметші басқа гарнизонда уақытша болғанда осы гарнизон үшін белгіленген маусым бойынша киім нысанын киіп жүреді.

9. Сапармен болатын елдегі Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі әскери атташесі апаратының, әскери өкілдігінің, басқа мемлекеттің әскери оқу орнында білім алатын, сондай-ақ басқа мемлекет аумағында қызметтік іссапарда болатын немесе шетел әскери делегациясын қарсы алуды және олармен бірге жүруді ұйымдастыру іс-шараларына қатысатын әскери қызметшілер ҚК түрі және әскер тегі бойынша немесе ратификацияланған уағдаластыққа сәйкес киім нысанын киіп жүреді.

Таяу және алыс шет елге ұшатын ҰҚК Авиация қызметінің әуе кемелері экипажының әскери қызметшілері арнайы нысанды киімді (өкілдік) киеді.

10. ҚК Әскери-теңіз күштерінен және ҰҚК Шекара қызметінің теңіз бөлімшесінен ауыстырылғаннан, корабльдік әскери атағы бар адамдардан басқа, басқа басқару органына, әскери бөлімге (мекемеге) қызмет өткеру үшін ауыстырылған қатардағы жауынгер, сержант және офицер құрамының лауазымында келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер, әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін офицерлер кию мерзімі аяқталғанға дейін ауыстырылған күні олар киіп жүрген әскери киім нысанын киіп жүреді. Одан кейін оларға осы басқару органы, әскери бөлім (мекеме) үшін белгіленген киім нысаны беріледі.

11. ҚК Әскери-теңіз күштеріне және теңіз жаяу әскері бөліміне, ҰҚК Шекара қызметінің теңіз бөлімшесіне қызмет өткеру үшін ауыстырылған ҚК-да, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарда қатардағы жауынгер, сержант және офицер құрамының лауазымында келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер, әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін офицерлер ҚК Әскери-теңіз күштері және теңіз жаяу әскері бөлімі, ҰҚК Шекара қызметі теңіз бөлімшесі әскери қызметшілерінің әскери киім нысанын киіп жүреді.

12. Басқа басқару органына, әскери бөлімге (мекемеге) қызмет өткеру үшін ауыстырылған авиация жоғары офицер құрамының әскери қызметшілері ҚК Әскери-әуе күштері әскери қызметшілерінің әскери киім нысанын киіп жүреді.

Басқа басқару органына, әскери бөлімге (мекемеге) қызмет өткеру үшін ауыстырылған корабльдік әскери атағы бар ҚК Әскери-теңіз күштерінде және ҰҚК Шекара қызметінің теңіз бөлімшесінде келісімшарт және әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін офицерлер ҚК Әскери-теңіз күштері және ҰҚК Шекара қызметі теңіз бөлімшесі әскери қызметшілерінің әскери киім нысанын киіп жүреді.

13. Қазақстан Республикасы Ұлттық ұланының басқару органына, әскери бөліміне (мекемесіне) қызмет өткеру үшін ауыстырылған ҚК-да, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарда қатардағы жауынгер, сержант және офицер құрамының лауазымында келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер, әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін офицерлер Ұлттық ұлан әскери қызметшілерінің киім нысанын киіп жүреді.

14. Басқа басқару органына, әскери бөлімге (мекемеге) ауыстырылған ҚК Әскери-теңіз күштерінде және ҰҚК Шекара қызметінің теңіз бөлімшесінде (корабльдік әскери атағы бар адамнан басқа), әскери полицияда қатардағы жауынгер, сержант және офицер құрамының лауазымында келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер, әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін офицерлер кию мерзімі аяқталғанға дейін олар ауыстырылған күні киіп жүрген әскери киім нысанын киіп жүреді. Одан кейін оларға осы басқару органы, әскери бөлім (мекеме) үшін белгіленген киім нысаны беріледі.

15. Әскери оқу орнында (әскери факультетте) қатардағы жауынгер, сержант және офицер құрамының лауазымында келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер, әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін офицерлер (білім алатын офицерден басқа) осы әскери оқу орны қарамағында болатын сол ҚК түрінің, әскер тегінің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың (қызметтің) әскери киім нысанын киіп жүреді.

16. Әскери оқу орнында (әскери факультетте) білім алатын офицерлер келген сол ҚК түрінің, әскер тегінің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың (қызметтің) киім нысанын киіп жүреді.

17. Курстық даярлықтан өткенде білім алатын әскери қызметшілер келген ҚК түрінің, әскер тегінің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың (қызметтің) киім нысанын киіп жүреді.

18. ҚК Әскери-теңіз күштерінде және теңіз жаяу әскерінде, ҰҚК Шекара қызметінің теңіз бөлімшесінде келісімшарт және әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін, әскери оқу орнында білім алатын офицерлер ҚК Әскери-теңіз күштері және теңіз жаяу әскері бөлімі, ҰҚК Шекара қызметі теңіз бөлімшесі әскери қызметшілерінің киім нысанын киіп жүреді.

19. Ұлттық ұлан авиациясы, ҰҚК Авиация қызметі, мемлекеттік авиацияның ұшу қауіпсіздігі органы әскери қызметшілерінің киім нысаны ҚК Әуе қорғанысы күштері әскери қызметшілерінің киім нысанына сәйкес.

ҰҚК Шекара қызметі теңіз бөлімшесі әскери қызметшілерінің киім нысаны ҚК Әскери-теңіз күштері әскери қызметшілерінің киім нысанына сәйкес.

ҰҚК Шекара академиясы әскери қызметшілерінің киім нысаны ҰҚК Шекара қызметі әскери қызметшілерінің киім нысанына сәйкес.

20. Курсанттар әскери, арнайы оқу орны құрамына кіретін ҚК түрі, әскер тегі, басқа да әскерлер мен әскери құралымдар үшін белгіленген киім нысанын киіп жүреді.

21. Қарауылдық қызмет өткеру кезінде әскери киім нысанын кию тәртібі Қазақстан Республикасы Президентінің 2007 жылғы 5 шілдедегі № 364 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құрылымдарының гарнизондық және қарауылдық қызметтер жарғысында айқындалған.

22. Қатардағы жауынгер, сержант және офицер құрамының лауазымында келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерге, әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін офицерлерге қызметтен тыс уақытта, ал қызмет уақытында әскери бөлім (мекеме) командирінің (бастығының) нұсқауы бойынша азаматтық киім киіп жүруге жол беріледі.

Әскери киім нысанының бұрын қолданыста болған заттарын киіп жүруге кию мерзімі өткенге және киім нысанының жаңа үлгідегі ұқсас заттарымен қамтамасыз етілгенге дейін жол беріледі.

23. Мүкәммалдық жылы киім қысқы уақытта төмен температурада әскери бөлім командирінің (мекеме бастығының) нұсқауы бойынша киіледі.

24. Арнайы (жұмыс) киім нысаны тек әскери бөлім мен мекеме аумағында, сондай-ақ егер олар аумақтан тыс болса, жұмыс істейтін жерде, жауынгерлік, оқу-жауынгерлік және арнайы міндеттер орындалатын жерде киіледі. Арнайы (жұмыс) киім нысанын жұмыс істейтін жерге, жауынгерлік, оқу-жауынгерлік, оқу-жаттығу, арнайы міндеттер орындалатын жерге дейін барғанда және кері қайтқанда киюге жол беріледі.

Белгіленбеген киім нысанының үлгісін арнайы (жұмыс) киім нысаны ретінде киюге жол беріледі. Бұл ретте әскери қызметшілер тобы әртекті затпен қамтамасыз етілгенде олардың сол жұмыс киімінде тұрақты тұрған пункттен тыс шығуына жол берілмейді.

2-тарау. Қазақстан Республикасы ҚК, басқа да әскерлері мен әскери құралымдары әскери киім нысанының жеке заттарын кию 1-параграф. Бас киім

25. Белгіленген үлгідегі және түстегі берет оң жаққа қарай аздап түсіріліп, бедерлі түсті берет сол жаққа қарай түсіріліп, ал күнқағары бар құлақшын (қаракөлден), құлақшын (жүн және сұр түсті қаракөл), снуды бар далалық малақай (малақай-маска), фуражка, кепи, әйелдер шляпасы, панама мен бандана тура, түсірілмей, малақай, фуражка, кепи, әйелдер шляпасы күнқағары қас деңгейінде, ал оның төменгі жиегі қастың үстіне көлденең қойылған екі саусақ ені бойында тұратындай етіп киіледі. Кокарда (жұлдыз, эмблема) ортасы кеңсірік үстіне тура келеді.

Әскери оқу орнының курсанттары, кадеттер мен тәрбиеленушілер, ҰҚК Шекара академиясында ашық жасыл түсті, Қазақстан Республикасының Төтенше жағдайлар министрлігінде қызғылт-сары түсті, Десанттық-шабуылдау әскерлерінің мамандығы бойынша білім алатындар көгілдір түсті берет киіп жүреді.

26. Арнайы киім нысаны бас киімінің түсін ҚК-ның, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың бірінші басшылары міндеттерді орындау және қызмет өткеру өңіріне байланысты айқындайды.

27. Халықаралық әуежай әскери қатынас комендатурасының әскери қызметшілеріне қаракөл құлақшын, қара көк түсті фуражка мен кепи киюге жол беріледі.

Қызметтік міндеттерінде өткізу пунктінде құжат ресімдеуге қатысу көзделген ҰҚК Шекара қызметі шекаралық бақылау бөлімшесінің әскери қызметшілеріне қаракөл құлақшын киюге жол беріледі.

28. Құлаққабы түсірілген құлақшынды сыртқы ауа температурасы -10°С және одан төмен болғанда киюге жол беріледі. Сапта командирдің (бастықтың) нұсқауы бойынша құлақшынның айнала жиегі мен құлаққабы түсіріледі, құлаққап ұшы артқа байланады. Құлаққап жиналып тұрғанда тоқыма баудың байланған ұшы құлаққап астына жиналады.

Қару-жарақ пен әскери техникаға қызмет көрсеткенде, шаруашылық жұмыста және бөлімше (бастығы) командирінің нұсқауы бойынша құлақшынның айнала жиегі мен құлаққабы түсіріледі.

29. Үлкен бастықтың нұсқауы бойынша:

1) салтанатты және күнделікті қысқы киім нысанында жылы ауа райында қаракөл құлақшын және тері құлақшын орнына фуражка немесе берет (әскери қызметші әйелдер үшін – әйелдер шляпасы);

2) қысқы далалық киім нысанында далалық малақай орнына қаракөл құлақшын және тері құлақшын;

3) жазғы киім нысанында (тек Десанттық-шабуылдау әскерлерінің, теңіз жаяу әскерінің және арнайы мақсаттағы бөлім мен бөлімшенің, сондай-ақ басқа да әскерлер мен әскери құралымдар әскери бөлімінің әскери қызметшілері үшін) далалық бүркеніш түсті кепи орнына берет;

4) жазғы күнделікті киім нысанында кепи орнына фуражка киіледі (әскери қызметші әйелдер үшін – әйелдер шляпасы).

5) жазғы далалық киім нысаны кезінде далалық кепидің орнына – далалық панама, ҰҚК ШҚ-да және Шекара академиясында далалық кепидің және далалық панаманың орнына – жасыл түсті фуражка.

2-параграф. Сыртқы киім

30. Әскери қызметші әйелдерден басқа, қатардағы жауынгер, сержант және офицер құрамының лауазымында келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер, әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін офицерлер үшін жағасы тері (жоғары офицер құрамында, полковник пен 1-дәрежелі капитанда жағасы қаракөл) қысқы пальтоның алдыңғы барлық түймесі оң жаққа қарай салынады.

Әскери қызметші әйелдер үшін жағасы тері (полковник пен 1-дәрежелі капитанда – жағасы қаракөл) қысқы пальтоның алдыңғы барлық түймесі сол жаққа қарай салынады.

Еденнен қысқы пальтоның етегіне дейінгі аралық 38 – 40 сантиметр.

Салтанатты киім нысанында қысқы пальто салтанатты белдікпен және аксельбантпен киіледі.

Қысқы пальто сыртқы жағына қарай ұқыпты қаратылып бүктелген қалыпта сол жақ қолда ұстап жүріледі.

31. № 1 салтанатты киім нысанында ҚК құрметті қарауыл бөлімшесі үшін жағасы сұр түсті қаракөл қысқы пальтоның алдыңғы барлық түймесі оң жаққа қарай салынады.

№ 2 салтанатты киім нысанында (ҚК-ның үш түрі) ҚК құрметті қарауыл бөлімшесі, Ұлттық ұланның және Мемлекеттік күзет қызметінің құрметті қарауыл бөлімшесі үшін үлкен бастықтың нұсқауы бойынша жағасы сұр (қара) түсті қаракөл қысқы пальтоның жоғарғы түймесін салмауға жол беріледі. Бұл ретте тігісі сыртқы жағына қайырылады және ұқыпты үтіктеп басылады.

Қысқы пальто салтанатты белдік белбеумен және аксельбантпен киіледі.

Қысқы пальто сыртқы жағына қарай ұқыпты қаратылып бүктелген қалыпта сол жақ қолда ұстап жүріледі.

32. Қысқы күртеше желден қорғайтын қайырмасы бар "сыдырмалы" ілмекке салынады. Желден қорғайтын қайырманың барлық түймесі астарлы ілмекке оң жаққа салынады, әскери қызметші әйелдерде сол жаққа).

Жылы ауа райында қысқы күртешенің жоғарғы түймесін салмай және (немесе) капюшонсыз киюге жол беріледі.

Қысқы күртеше сыртқы жағына қарай ұқыпты қаратылып бүктелген қалыпта сол жақ қолда ұстап жүріледі.

33. Қатардағы жауынгер, сержант және офицер құрамының лауазымында келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер, әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін офицерлер үшін маусымдық далалық күртешенің және күнделікті маусымдық күртешенің (Әскери-теңіз күштері үшін) барлық түймесі алдыңғы жағынан астарлы ілмекке салынады.

Жылы ауа райында маусымдық далалық күртешенің жоғарғы түймесін салмай және (немесе) капюшонсыз киюге жол беріледі.

Маусымдық далалық күртеше сыртқы жағына қарай ұқыпты қаратылып бүктелген қалыпта сол жақ қолда ұстап жүріледі.

34. Плащ-жамылғының барлық түймесі салынады және жауын-шашынды ауа райында (капюшонмен немесе капюшонсыз) жазғы және қысқы сыртқы киім сыртынан киіледі.

Плащ-жамылғыны иық бауда бүктелген және жиналған немесе сыртқы жағына қарай ұқыпты қаратып бүктелген қалыпта сол жақ қолда ұстап жүруге жол беріледі.

35. Әскери оқу орнының курсанттары және Әскери-теңіз күштерінде және ҰҚК Шекара қызметінің теңіз бөлімшесінде мерзімді әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер бушлатының барлық ілгегі мен түймесі салынады және қара түсті жүн (шұға) галстукпен киіледі, жағасына ақ түсті жаға астары тігіледі.

36. Мундирдің (тужурканың) барлық түймесі оң, әскери қызметші әйелдерде сол жаққа қарай салынады. Мундир (тужурка) салтанатты белдікпен, қолғаппен және аксельбантпен, ал саптан тыс салтанатты белдіксіз және қолғапсыз киіледі.

Салтанатты киім нысанында жоғарғы офицер құрамына және полковниктерге екі жаққа қаусырмалы сұр түсті салтанатты мундир киюге жол беріледі.

Десанттық-шабуылдау әскерлерінің, теңіз жаяу әскері және арнайы мақсаттағы бөлім мен бөлімшенің, сондай-ақ басқа да әскерлер мен әскери құралымдар әскери бөлімінің әскери қызметшісіне салтанатты киім нысанында мундирді (тужурканы) галстукпен жейде орнына тельняшкамен киюге жол беріледі.

37. Стратегиялық, жедел-стратегиялық, жедел-тактикалық, жедел-аумақтық, жергілікті әскери басқару органының және әскери кафедраның, ҰҚК Шекара қызметі шекаралық бақылау бөлімшесінің, Авиация қызметінің (оқшауланған құрылымдық бөлімшеден басқа), ҰҚК әскери полиция органының, әскери қатынас органының келісімшарт бойынша әскери қызметшілері мен әскерге шақыру бойынша офицерлері, әскери, арнаулы оқу орнының (оқу процесін қамтамасыз ету бөлімшесінен басқа), сондай-ақ ҚК, басқа да әскерлер мен әскери құралымдар (бұдан әрі – басқару органы) әскери бөлімінің (мекемесінің, оқшауланған құрылымдық бөлімшесінің) командирі (бастығы) мен орынбасарлары үшін күнделікті кию үшін № 1 күнделікті киім нысаны күнделікті костюм (жеңі ұзын күртеше мен шалбар) көзделеді.

Күндізгі ауа температурасы +20°С және одан жоғары болғанда белгіленген түсті қысқа жеңді күртеше мен шалбар киюге жол беріледі.

Жоғары офицер құрамына, Қорғаныс министрінің орынбасарларына, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың басшыларына, сондай-ақ бас қолбасшыларға, қолбасшыларға және олардың орынбасарларына, ведомство басшыларына және олардың орынбасарларына, мемлекеттік органның бірінші басшыларына, тікелей бағынатын құрылымдық бөлімше бастықтарына және олардың орынбасарларына № 2 күнделікті киім нысаны күнделікті китель мен шалбар киюге жол беріледі (ҰҚК Авиация қызметінен басқа).

38. Нысанды сыртқы жейде мен нысанды фланель жейденің алдыңғы жағы түсірілмей, екі жаны жиналып шалбарға салынады, тельняшкамен және нысанды жағамен киіледі. Жазғы уақытта тельняшкасыз киюге жол беріледі.

39. Белгіленген түсті жұмыс костюмі (ӘТК және шекара қызметінің теңіз бөлімшесі үшін) шалбарға салынбайды, тельняшкамен және нысанды жағамен киіледі.

40. Далалық костюм күртешесінің барлық түймесі оң жаққа қарай салынады.

Мерзімді әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер, әскери оқу орны (әскери факультет) курсанттары, әскери колледж кадеттері, ұландары және "Жас ұлан" республикалық мектеп тәрбиеленушілері) жазғы далалық күртешені жоғарғы жиегі жағадан 1-2 миллиметр шығып тұратын ақ түсті таза жаға астарымен киеді.

Қатардағы жауынгер, сержант және офицер құрамының лауазымында келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерге, әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін офицерлерге далалық костюмді ақ түсті жаға астарымен киюге жол беріледі.

Далалық костюм футболкамен (тельняшкамен) киіледі. Десанттық-шабуылдау әскерлерінде, теңіз жаяу әскері мен бөлімшесінде күртешенің алдыңғы жағы түсірілмей, екі жаны жиналып шалбарға салынады.

Жазғы уақытта күндізгі ауа температурасы +20°С және одан жоғары болғанда күртешенің жоғарғы түймесі салынбай киіледі, бұл ретте күртеше қайырмасының жоғарғы бұрышы қайырылады, ал күртешенің жеңін шынтақ буынынан 2 – 4 сантиметр жоғары қайыруға жол беріледі. Сондай-ақ қысқы уақытта үлкен бастықтың нұсқауы бойынша күртешенің жоғарғы түймесін салмай киюге жол беріледі, бұл ретте күртеше қайырмасының жоғарғы бұрышы қайырылады.

Далалық күртеше амунициямен тек далалық сабақта, далалық жорықта, жауынгерлік кезекшілікте, оқу-жаттығуда, қарауыл құрамында, тәуліктік нарядта қызмет өткергенде, Мемлекеттік шекараны қорғау және күзету міндеттерін орындағанда, оқу-жаттығу орталығындағы, полигондағы сабақта, күнделікті қызметте және басқада жауынгерлік іс-шараларында киіледі, ал сабақтан тыс амунициясыз (мерзімді әскери қызмет өткеретін әскери қызметшіден, әскери оқу орны (әскери факультет) курсантынан, әскери колледж кадетінен, ұланынан және "Жас ұлан" республикалық мектеп тәрбиеленушісінен басқа).

Далалық тік пішілген шалбар далалық бәтеңкеге салынады. Шалбарды далалық бәтеңкеге сыртына түсіріп, салмай киюге жол беріледі.

41. Қысқы далалық күртеше желден қорғайтын қайырмасы бар "сыдырмалы" ілмекке салынады. Қайырманың барлық түймесі оң жаққа қарай астарлы ілмекке салынады. Ауа райына байланысты қысқы далалық күртеше қысқы немесе жазғы далалық шалбармен киіледі. Шалбарды сыртына түсіріп, далалық бәтеңкеге салмай киюге жол беріледі.

Қысқы далалық күртеше жоғарғы түймесі салынбай, капюшонсыз және (немесе) жағасы тоқыма манишкасыз киюге жол беріледі.

Қысқы далалық күртеше амунициямен тек далалық сабақта, ал сабақтан тыс амунициясыз киіледі (мерзімді әскери қызмет өткеретін әскери қызметшіден, әскери оқу орны курсантынан, әскери колледж кадетінен, ұланынан және "Жас ұлан" республикалық мектеп тәрбиеленушісінен басқа).

42. Жұмыс күртешесі (арнайы киім нысаны) айырым белгілерісіз киіледі, барлық түймесі салынады және ақ түсті жаға астарымен киіледі, оның жоғарғы жиегі жағадан 1 – 2 миллиметр шығып тұрады (ҰҚК Авиация қызметінен басқа).

Жазғы уақытта күндізгі ауа температурасы +20°С және одан жоғары болғанда күртешенің жоғарғы түймесі салынбай және белдік белбеусіз киіледі, бұл ретте күртеше қайырмасының жоғарғы бұрышы лацкан түрінде қайырылады және күртешенің жеңі шынтақ буынынан 2 – 4 сантиметр жоғары қайырылады (ҰҚК Авиация қызметінен басқа).

43. Халықаралық әуежай әскери қатынастар комендатурасының әскери қызметшілеріне сұр түсті қаракөл жағалы қысқы пальто, қара көк түсті мундир мен шалбар, күнделікті костюм киіп жүруге жол беріледі.

Қызметтік міндеттерінде өткізу пунктінде құжат ресімдеуге қатысу көзделген ҰҚК Шекара қызметі шекаралық бақылау бөлімшесінің әскери қызметшілеріне сұр түсті қаракөл жағалы қысқы пальто киіп жүруге жол беріледі.

44. Қысқы пальто, қысқы күртеше, маусымдық күртеше, мундир, тужурка, китель, сыртқы нысанды жейде, нысанды фланель жейде белгіленген үлгіде, таза және үтіктеп киіледі. Шалбарға тік қыр салынған.

Юбка белгіленген үлгіде, таза және үтіктеп, қырсыз киіледі. Юбканың етегі тізе деңгейінде.

Пальто, мундир, тужурка мен китель қалтасының қайырмасы сыртқа түсірілген.

Айырым белгісі дұрыс және ұқыпты тігілген (бекітілген).

45. Далалық жағдайдағы сабақта және оқу-жаттығуда далалық киім нысаны жеке қару және жұмыс үшін қажетті керек-жарақ тағылып киіледі.

46. Жазғы күнделікті киім нысанында күнделікті жеңіл жүн мата кительді немесе тужурка мен шалбарды (юбканы) киюге жол беріледі.

47. Мыналарды (үлкен бастықтың нұсқауы бойынша) киюге жол беріледі:

1) қысқы күнделікті киім нысанында жылы ауа райында және жазғы күнделікті киім нысанында суық ауа райында капюшонсыз қысқы күртеше;

2) қысқы күнделікті киім нысанында қара түсті қысқы пальто (тек Әскери-теңіз күштерінің және ҰҚК Шекара қызметі теңіз бөлімшесінің әскери қызметшілері үшін);

3) қысқы және жазғы күнделікті киім нысанында китель орнына далалық свитер;

4) қысқы далалық киім нысанында жылы ауа райында және жазғы далалық киім нысанында суық ауа райында қысқы далалық күртеше орнына маусымдық далалық күртеше.

3-параграф. Жейде, галстук, футболка, майка (тельняшка), кашне мен қолғап

48. Жейденің барлық түймесі оң жаққа, әскери қызметші әйелдер үшін сол жаққа қарай салынады және погон мен галстук (әйелдер галстугы) тағылып киіледі. Киілген мундир, китель, тужуркада жейде жағасы мундир (китель, тужурка) жағасының жоғарғы жиегімен бір деңгейде немесе одан кемінде 0,5 сантиметр шығып тұруға тиіс.

49. Мынадай жейдені киюге жол беріледі:

1) салтанатты және жазғы салтанатты киім нысанында мундирсіз (тужуркасыз) галстук тағылған, ал қызметтік үй-жайда кез келген жыл уақытында. Қызметтік міндеттерінде өткізу пунктінде құжатты ресімдеуге қатысу көзделген ҰҚК Шекара қызметі шекаралық бақылау бөлімшесінің әскери қызметшісіне жазғы уақытта қызмет өткергенде галстук тақпай, қысқа жеңді;

2) Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің басшылық құрамына жазғы күнделікті киім нысанында кительсіз (тужуркасыз) погон мен галстук (әйелдер галстугы) тағылған ашық жусан түстес, ашық көк және ақ түсті, ал дәрісханадағы (шеберханадағы) сабақта кез келген жыл уақытында.

Белгіленген үлгідегі және түстегі жейде таза, үйлестіріп пішілген және үтіктелген, дұрыс таңдалған погон тағылып киіледі.

Түсі өнген және үтіктелмеген жейде, жейдені нысаны бұзылған және ластанған погон тағып киюге, сондай-ақ жейденің артқы бойына бүрмені үтіктеп жазуға жол берілмейді.

50. Галстук жейдеге тағылады және жоғарғы жағынан үшінші және төртінші түйме арасында белгіленген үлгідегі алтын түстес бекітпемен қыстырылады (әйелдер галстугынан басқа). Галстук ұдайы таза күйде тағылады. Түсі өнген және ластанған галстук тағуға жол берілмейді.

51. Футболка (тельняшка) № 1 күнделікті киім нысанында, далалық және арнайы киім нысанында киіледі. Жазғы уақытта техникаға қызмет көрсету жұмысында, шаруашылық жұмыста футболканы бүркеніш түсті далалық жазғы күртешесіз немесе арнайы (жұмыс) күртешесіз киюге жол беріледі.

Десанттық-шабуылдау әскерінің, Арнайы операциялар күштерінің, әскери барлау, теңіз жаяу әскері, Қорғаныс министрлігі мен Бас штабтың режимі мен қауіпсіздігін қамтамасыз ету қызметін атқаратын әскери полицияның, ҚК әскери полициясы жедел ден қою бөлімшесінің, сондай-ақ ҚК-ның, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың арнайы мақсаттағы бөлімі мен бөлімшесінің әскери қызметшілеріне, Төтенше жағдайлар министрлігінің және Ұлттық ұланның әскери қызметшілеріне киім нысанының барлық түрін киіп жүру кезінде футболканың орнына тельняшка, жеңі жоқ тельняшка немесе жеңі қысқа тельняшка киіп жүруге жол беріледі.

52. Ақ түсті кашне қысқы пальто жағасы астына ұқыпты салынып тағылады. Кашненің жоғарғы жиегі жағадан 1 – 2 сантиметр біркелкі шығып тұрады. Түсі өнген, белгіленбеген түсті және үлгідегі кашне тағуға жол берілмейді.

53. Халықаралық әуежай әскери қатынас комендатурасының әскери қызметшілеріне ашық көк түсті жейде киюге, қара көк түсті кашне мен галстук тағуға жол беріледі.

54. Салтанатты қолғап парадта салтанатты киім нысанында киіледі. Салтанатты киім нысанында ақ түсті былғары қолғап киюге жол беріледі. Салтанатты киім нысанында парадта қара түсті қолғап ерекше нұсқау бойынша киіледі.

Қысқы қолғап қысқы күнделікті, далалық және жұмыс киімі нысанында киіледі, сондай-ақ жазғы киім нысанында суық ауа райында киюге жол беріледі. Қысқы қолғап орнына жылы қара түсті былғары, жүн қолғап және қорғаныш түсті қысқы қолғап киюге жол беріледі.

Әскери сәлемдесу кезінде қолғап шешілмейді.

Қысқы нысанды киімде жылы ауа райында қысқы қолғапты кимеуге жол беріледі.

4-параграф. Аяқ киім, ұйық, шұлық пен колготки

55. Әскери киім нысанын киіп жүргенде белгіленген үлгіде, дұрыс жай-күйде және ұдайы тазаланатын аяқ киім киіледі. Бәтеңке бауы ұқыпты байланып, бауының ұшы қонышына салынып киіледі. Үстіңгі жағы бүлінген немесе өкшесі желінген аяқ киімді, етіктің қонышын түсіріп немесе қайырып киюге жол берілмейді. Жазғы уақытта корабльдік құрамға корабльде, сондай-ақ ҚК Әуе қорғанысы күштерінің Әуе шабуылына қарсы қорғаныс әскерінің жауынгерлік кезекшілік атқаратын әскери қызметшілеріне сандалет киюге жол беріледі. Әскери колледж кадеттеріне, ұландарына және "Жас ұлан" республикалық мектебінің тәрбиеленушілеріне бұқаралық спорттық іс-шаралар уақытында және дене шынықтыру сабағында, сондай-ақ сабақтан бос уақытта спорттық кроссовки киюге жол беріледі.

56. Мыналарды (үлкен бастықтың нұсқауы бойынша) киюге жол беріледі:

1) жазғы далалық киім нысаны кезінде құм түстес жазғы далалық бәтеңке орнына жазғы далалық қара түсті бәтеңке (күз-көктемде жауын-шашын және оның салдары болғанда, қару-жарақ пен әскери техникаға қызмет көрсету, жөндеу, шаруашылық және арнайы жұмыс уақытында, мемлекет шекарасын күзету кезінде) немесе қонышы қысқа қара түсті бәтеңке (туфли) (курсанттардан, кадеттерден, ұландардан, тәрбиеленушілер мен мерзімді қызмет әскери қызметшілерінен басқа);

Ұлттық ұланның әскери қызметшілеріне жазғы далалық киім нысаны кезінде құм түстес далалық жазғы бәтеңке орнына – қара түсті далалық жазғы бәтеңке.

Қатардағы жауынгер, сержант және офицер құрамының лауазымдарында келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерге, әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін офицерлерге, далалық жазғы бәтеңке орнына зәйтүн түстес тактикалық бәтеңке (кроссовки) киіп жүруге жол беріледі;

2) қысқы далалық киім нысаны кезінде далалық қысқы қара түсті бәтеңке орнына қысқы қонышы қысқа қара түсті етік.

Қысқы уақытта жылы ауа райында жазғы киім нысанының аяқ киімін киюге жол беріледі.

Салтанатты және күнделікті киім нысаны кезінде белгіленген аяқ киіммен бірдей пішінді қара түсті азаматтық аяқ киім (өкшесінің биіктігі 4 сантиметрден аспайды) киюге жол беріледі.

57. Ұйық: қара түсті және құм (зәйтүн) түстес аяқ киімде қара (қорғаныш), ақ түсті аяқ киімде ақ түсті киіледі. Түсі өнген, белгіленбеген түсті ұйық киюге жол берілмейді.

58. Әскери қызметші әйелдер үшін шұлық пен колготки қысқы киім нысаны кезінде қара түсті, жазғы киім нысанында ақшыл сары түсті киіледі. Түсі өнген, белгіленбеген түсті шұлық пен колготки киюге жол берілмейді.

59. ҚК, басқа да әскерлер мен әскери құралымдар үшін киім-кешек "Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының әскери киім нысаны мен айырым белгілері туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2011 жылғы 25 тамыздағы № 144 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының әскери киім нысаны мен айырым белгісі үлгілерінің сипаттамасы мен суретінде келтірілген.

5-параграф. Амуниция – қаруды, оқ-дәрілер мен басқа да әскери жабдықты алып жүруді жеңілдететін әскери киім нысанының заттары (белбеу, шағын сөмке, жақпарлы кеудеше)

60. Қатардағы жауынгер, сержант пен офицер құрамының лауазымында келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілердің, әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін офицерлердің мундирінде (тужуркасында) салтанатты белдік алдыңғы жағында жоғарыдан үшінші түймеге тиіп тұрады.

Қысқы пальтоға салтанатты белдік таққанда ол жоғарыдан үшінші түймеге тиіп тұрады.

Белдікті таққанда тоғасы алдыңғы жағында ортасында тұрады.

61. Далалық белбеу осы Қағидалардың 45-тармағында көрсетілген жағдайда әскери полиция органының әскери қызметшілері үшін далалық костюмге, қысқы далалық костюмге тағылады.

Далалық белбеуді таққанда тоғасы (жарақ) орта жағында тұрады.

62. Мерзімді әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерге, әскери оқу орны (әскери факультет) курсанттарына, әскери колледж кадеттеріне және "Жас ұлан" республикалық мектебі тәрбиеленушілеріне далалық белбеу орнына жез тоғалы қоңыр түсті белдік белбеу тағуға жол беріледі. Салтанатты белбеу қысқы салтанатты күртеше немесе китель сыртынан тағылады. Далалық белбеу далалық костюм, қысқы далалық костюм, қысқа тон, жылы кеудеше, Әскери-теңіз күштерінде сыртқы нысанды жейде, нысанды жейде кигенде шалбар сыртына тағылады.

Мерзімді әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілердің бүркеніш түсті қысқы және жазғы күртешесін, әскери оқу орны (әскери факультет) курсанттарының, әскери колледж кадеттерінің, ұландарының және "Жас ұлан" республикалық мектебі тәрбиеленушілерінің қысқы күртешесін, қысқы пальто кигенде салтанатты ақ түсті белдік белбеу белбеудің төменгі жиегі жамбас сүйегі жоғарғы бөлігінің жиегінде тұратындай, кительде үшінші түйменің үстін жауып тағылады.

63. Пистолет кобурасы оң жақ жанында далалық белбеуге (жараққа):

1) ҚК-де (Әскери-теңіз күштерінен басқа) қысқы пальто, қысқы күртеше, китель, далалық жазғы және қысқы күртеше сыртына, жейде астына (белдік белбеуге);

2) Әскери-теңіз күштерінде қысқы пальто, бушлат, қысқы күнделікті күртеше және далалық жазғы және қысқы күртеше сыртына, тужурка және сыртқы нысанды жейде, нысанды жейде кигенде жейде астына шалбар сыртына тағылады.

64. Кездік Әскери-теңіз күштерінде салтанатты белдікпен тужурка, қысқы пальто сыртына сол жақ жанына тағылады.

Үлкен бастықтың нұсқауы бойынша тужурка астына тағуға жол беріледі.

65. Далалық сөмке жазғы, маусымдық және қысқы далалық және күнделікті киім нысанында киім-кешек сыртынан оң жақ иыққа тартылған белдікте сол жақ жанына тағылады.

Саптан тыс сол қолда далалық сөмке ұстауға жол беріледі.

66. Аксельбант салтанатты киім нысаны кезінде:

1) жоғары офицерлер құрамы, полковник атағындағы және құрметті қарауыл бөлімшесінің әскери қызметшілері, әскери дирижерлар мен үрлемелі оркестр музыканттары екі ұштығы бар алтын түстес;

2) аға және кіші офицер құрамы, қатардағы жауынгер, сержант және офицер құрамының лауазымында келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер, әскери қызметші әйелдер бір ұштығы бар алтын түстес;

3) әскери оқу орны (әскери факультет) курсанттары, мерзімді әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер, әскери колледж кадеттері, ұландары және республикалық мектеп тәрбиеленушілері бір ұштығы бар күміс түстес (Қазақстан Республикасы Мемлекеттік күзет қызметінің Айрықша мақсаттағы күштерінде алтын түстес) тағылады.

67. Әскери қызметшілер үшін амуниция осы Қағидаларға 1-қосымшада келтірілген.

Арнайы мақсаттағы бөлімшенің әскери қызметшілері үшін амуницияны бөлімше командирі айқындайды.

3-тарау. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының айырым белгісі

1-параграф. Погон мен шағын погон

68. Жапсыра тігілетін погон қысқы пальтоға тағылады.

Тағылатын погон мундирге, кительге, тужурка мен қысқа тонға тағылады.

Муфтадағы погон қысқы күртешеге, № 1 күнделікті костюмге, жейдеге және теріден тігілген күртешеге тағылады.

Әскери атағы бойынша және қан тобы көрсетілген кеудеге жапсырма жазғы, қысқы және бүркеніш түсті маусымдық күртешеге, далалық свитерге тағылады. Бұл ретте жапсырманың төменгі жиегі кокетканың жоғарғы жиегі бойынша өтеді.

Әскери атағы бойынша кеудеге жапсырма далалық киім-кешектің оң жағына, ал қан тобы сол жағына тағылады.

ҚК Әуе қорғанысы күштерінің әскери қызметшілерінің арнайы киім нысанына әскери атағы бойынша төртбұрышты пішінді кеудеге жапсырма сол жақ кеудеге жаға ұшының деңгейіне тағылады.

ҰҚК Авиация қызметі әскери қызметшілерінің арнайы киім нысанына тағу көзделген әскери атағы бойынша шаршы пішінді кеуде жапсырмасы сол жақ кеудеге кокетка үстінен тағылады.

Әскери атағы бар ҰҚК Шекара қызметінің жағалық бөлімшесінің, теңіз бөлімшесінің әскери қызметшілері негізі белгіленген түсті және жиегі ашық жасыл түсті погон тағады.

ҰҚК Авиация қызметінің әскери қызметшілері күнделікті киім нысанында негізі қара көк түсті погон тағады.

Штаттық әскери-есептік мамандығы корабльдік емес Әскери-теңіз күштері жағалық бөлімшесінің әскери қызметшілері (әскери атағы бар) жиегі қызыл түсті погон тағады.

Шағын погон сыртқы нысанды жейдеге, нысанды фланель жейдеге және жұмыс костюміне жапсыра тігіліп тағылады.

69. Погонға жұлдыздарды (шағын жұлдыздарды) тағу осы Қағидаларға 2-қосымшада келтірілген.

70. Погонға жапсырма тағу осы Қағидаларға 3-қосымшада келтірілген.

2-параграф. Жеңдегі және айырым төсбелгісі

71. Әскери қызметшілердің Қарулы Күштерге, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарға тиесілігін көрсететін шеврон жеңнің жоғарғы нүктесінен 12 сантиметр аралықта киім-кешектің сол жақ жеңіне тігіледі, әскери колледж ұландары, кадеттері және "Жас ұлан" республикалық мектебінің тәрбиеленушілері үшін жеңнің жоғарғы нүктесінен 8 сантиметр аралықта тігіледі.

Қазақстан Республикасынан тыс жерде халықаралық міндеттемелерді орындайтын және Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі Бітімгершілік операциялар орталығының әскери қызметшілері белгіленгенге ұқсас жазуы ағылшын тіліндегі шеврон мен жапсырма тағады.

72. Әскери қызметшілердің ҚК түріне, әскер тегіне, бас қолбасшылыққа, өңірлік қолбасшылыққа, әскери бөлімге тиесілігін көрсететін жеңдегі белгі жеңнің жоғарғы нүктесінен 12 сантиметр аралықта киім-кешектің оң жақ жеңіне тігіледі және диаметрі 80 миллиметр шеңбер пішінді (командалық лауазымда келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін сержант пен старшинаға шевроннан басқа) болады. Әскери полиция әскери қызметшілері үшін жеңдегі белгі жеңнің жоғарғы нүктесінен 2 сантиметр аралықта тігіледі. Әскери колледж кадеттері, ұландары және "Жас ұлан" республикалық мектебінің тәрбиеленушілері үшін жеңнің жоғарғы нүктесінен 8 сантиметр аралықта болады.

ҰҚК Авиация қызметінің шевроны диаметрі 70 миллиметр шеңбер пішінді болады.

73. Киім-кешектің оң жақ жеңіне тағылатын шеврон командалық лауазымда келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін сержант пен старшина үшін жеңнің жоғарғы нүктесінен 12 сантиметр аралықта тігіледі, қалқан пішінді білдіреді. Шеврон көлемі: биіктігі бойынша 90 миллиметр, ені бойынша 75 миллиметр. Шеврон жиегі, ондағы жазу мен сурет түсі – алтын түстес.

74. Мемлекетке тиесілікті білдіретін белгі (Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Туы бейнеленген) № 1 күнделікті киім нысаны костюмінің сол жағына кокетка үстінен тігіледі.

Маман сыныптық біліктілігі белгісі № 1 күнделікті киім нысаны костюмінің оң жағына кокетка үстінен тігіледі.

ҰҚК Авиация қызметі әскери қызметшілерінің арнайы киім нысанына тағу көзделген маман сыныптық біліктілігі белгісі киім-кешек матасының түсімен бірдей жапсырма түрінде кеуденің оң жағына кокетка үстінен тағылады.

ҚК Десанттық-шабуылдау әскерлеріне тиесілікті білдіретін белгі тағуға жол беріледі. Басқа әскери қызметшілер тек халықаралық міндеттемелерді орындаған, халықаралық оқу-жаттығу өткізілген, сондай-ақ Қазақстан Республикасының шегінен тыс қызметтік іссапарға шыққан кезде оң және (немесе) сол жақ жеңге жеңнің жоғарғы нүктесінен 2 сантиметр аралықта тағады.

Белгі оң жаққа тағылғанда ол Мемлекеттік Тудың оң жағын (өрнек Тудың оң жағына орналасқан, қалықтап ұшқан қыран оң жаққа бағытталған) бейнелеуге тиіс.

Парашюттік-десанттық даярлық бойынша төсбелгі көлемі ұзындығы бойынша 60 миллиметр, биіктігі бойынша 30 миллиметр далалық және арнайы киім-кешекке әскери атағы бойынша айырым төсбелгісі үстінен оң жаққа тігіледі.

75. Әскери-теңіз күштері корабльдік құрамының адмиралы мен офицерінің әскери атағы бойынша (корабльдік әскери атағы бар) жеңдегі айырым белгісі тужуркаға сыртқы жағынан екі жақ жеңде жеңнің төменгі жиегінен 10 сантиметр аралықта тағылады.

Корабльдік емес әскери-есептік мамандығы бар (әскери атағы бар) Әскери-теңіз күштері жағалық бөлімшесінің әскери қызметшілері әскери атағы бойынша жеңдегі айырым белгісін тақпайды.

76. Әскери оқу орны курсанттарының (Әскери-теңіз күштерінен, ҰҚК Шекара қызметінің теңіз бөлімшесінен басқа) оқу курсы бойынша жеңдегі белгісі әскер түрінің, әскер тегінің түсі бойынша шұғадан тігілген қақпақшаға ұшы төмен қаратып тігілетін алтын түстес оқадан жасалған бұрыштама китель және қысқы пальто сол жақ жеңінің сыртқы жағына Қарулы Күштерге, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарға тиесілікті көрсететін жеңдегі белгіден 1 сантиметр төмен оның төменгі жиегіне қарама-қарсы тігіледі.

Оқу курсына сәйкес жеңдегі белгіге бұрыштама тағылады: бір, екі, үш, төрт, бес – тиісінше 1, 2, 3, 4, 5-курс курсанттары үшін.

Оқа ені 10 миллиметр, ұзындығы 75 миллиметр. Бұрыштама арасындағы аралық 2 миллиметр.

77. Әскери-теңіз күштері, ҰҚК Шекара қызметі теңіз бөлімшесінің әскери оқу орны курсанттарының оқу курсы бойынша жеңдегі белгісі – қара (сыртқы нысанды жейдеге – ақ) түсті шұғадан тігілген ұшы төмен қаратып тағылған алтын түстес оқадан жасалған бұрыштама сол жақ жеңнің сыртқы жағына тігіледі. Бұрыштаманың үстіңгі жағына Қарулы Күштерге, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарға тиесілікті көрсететін жеңдегі белгіден 1 сантиметр төмен оның төменгі жиегіне қарама-қарсы тігілетін диаметрі 20 миллиметр алтын түстес жұлдыз тағылады.

Оқа ені 10 миллиметр, ұзындығы 75 миллиметр. Бұрыштама арасындағы аралық 2 миллиметр. Бұрыштаманың жоғарғы бұрышының ұшын біріктіретін сызықтан тік эмблема жұлдызының ортасына дейінгі аралық 25 миллиметр.

78. Сержант құрамының лауазымды айқындайтын, негізі қорғаныш түсті және жазба қара түсті әріптермен мемлекеттік тілде жазылған жеңдегі белгісі жазғы және қысқы далалық күртешеге жеңнің жоғарғы нүктесінен 2 сантиметр аралықта тағылады.

3-параграф. Бас киімге кокарда, эмблема, тігіс пен жапсырма

79. Бас киімге кокарда, эмблема, тігіс пен жапсырма Жарлықпен бекітілген Қазақстан Республикасының ҚК, басқа да әскерлері мен әскери құралымдары әскери қызметшілерінің әскери киім нысаны және айырым белгісі үлгілерінің сипаттамасы мен суреттеріне сәйкес тағылады.

80. Беретке жапсырма жиегі алтын түстес қалқан пішінді және берет ортасынан 50 миллиметр аралықта сол жаққа тағылады. Жапсырма көлемі: биіктігі 50 миллиметр, ені 40 миллиметр.

Десанттық-шабуылдау әскерлері үшін беретке жапсырма пішіні трапеция тәрізді және береттің сол жағына жапсыра тігіледі. Алдыңғы бөлігінің биіктігі 35 миллиметр, артқы бөлігінің биіктігі 15 миллиметр, жоғарғы бөлігінің ұзындығы 80 миллиметр және төменгі бөлігінің ұзындығы 70 миллиметр.

4-параграф. Киім-кешекке эмблема, тоға, шытыр, түйме, өрнек пен тігіс

81. Киім-кешекке эмблема, тоға, шытыр, түйме, өрнек пен тігіс Жарлықпен бекітілген Қазақстан Республикасы ҚК, басқа да әскерлері мен әскери құралымдары әскери қызметшілерінің әскери киім нысаны және айырым белгісі үлгілерінің сипаттамасы мен суреттеріне сәйкес тағылады.

82. ҚК, басқа да әскерлер мен әскери құралымдар (Әскери-теңіз күштерінен, теңіз жаяу әскері бөлімінен, ҰҚК Шекара қызметінің теңіз бөлімшесінен және әскери прокуратура органынан басқа) әскери қызметшілерінің (жоғары офицер құрамынан басқа) мундирі мен кителінің жағасына алтын түстес "KZ" эмблемасы жағаның төменгі жиегіне қарама-қарсы тағылады. Жағаның төменгі жиегінен әріптердің төменгі жиегіне дейінгі аралық 15 миллиметр.

4-тарау. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының әскери киім нысанына орден, медаль, планкадағы орден лентасы мен медаль лентасын және басқа да ерекшелік белгісін тағу

83. Әскери киім нысанына (мундирге, тужуркаға, кительге, күнделікті костюмге, сыртқы нысанды жейдеге, нысанды жейдеге) орден мен медаль немесе планкадағы орден лентасы мен медаль лентасын және әскери төсбелгіні тағу міндетті болып табылады.

Әскери қызметшілерге салтанатты киім нысанына сегіз ведомстволық, халықаралық медальды және басқа да мемлекет наградасынан астам тағуға жол берілмейді.

Егер дәрежесі бойынша бөлінетін ведомстволық, халықаралық медаль және басқа мемлекеттер наградасы сегізден астам болғанда, анағұрлым жоғары дәрежедегі тағылады.

84. Жоғары дәрежелі ерекшелік белгісі: "Алтын Қыран", "Халық Қаһарманы" алтын жұлдыз медалі, "Отан" ордені, сондай-ақ құрмет атағына төсбелгі жазғы салтанатты (жейдеге), жазғы күнделікті (жейдеге), далалық және жұмыс киім нысанынан басқа, барлық киім нысанына тағылады.

85. Салтанатты киім нысанына:

1) жоғары дәрежелі ерекшелік белгісі – "Алтын Қыран" ордені, "Халық Қаһарманы" алтын жұлдыз медалі, "Отан" ордені;

2) орден мен медаль;

3) құрмет атағына төсбелгі;

4) депутат төсбелгісі;

5) "Қазақстанның ғарышкер-ұшқышы" төсбелгісі;

6) "Корабль командирі" төсбелгісі;

7) "Алыс жорық үшін" төсбелгісі;

8) үздік және сыныпты маман төсбелгісі;

9) әскери, арнаулы оқу орнын аяқтағаны туралы төсбелгісі тағылады.

86. Жазғы (жейдеге) киім нысанынан басқа, салтанатты және күнделікті киім нысанына:

1) әскери, арнаулы оқу орнын аяқтағаны туралы төсбелгі;

2) жоғары азаматтық оқу орнын аяқтағаны туралы төсбелгі;

3) үздік және сыныпты маман төсбелгісі;

4) парашюттік-десанттық даярлық бойынша төсбелгі;

5) спорттық белгі мен медаль;

6) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген басқа да ерекшелік белгісі тағылады.

Осы оқу орнында тек курстық даярлықты (әскери-академиялық курсты, біліктілікті арттыру курсын) аяқтағанда жоғары және орта әскери оқу орнын аяқтағаны туралы төсбелгіні тағуға жол берілмейді.

87. Салтанатты сұр түсті мундирге және күнделікті киім нысанына орден мен медаль орнына планкадағы орден лентасы мен медаль лентасы, сондай-ақ ерекшелік белгісі, оның ішінде осы Қағидалардың 86-тармағында көрсетілген төсбелгі тағылады.

88. Жаралану санының белгісі жазғы салтанатты (жейдеге), жазғы күнделікті (жейдеге), далалық және арнайы (жұмыс) киім нысанынан басқа, барлық киім нысанына орден мен медальдан 10 миллиметр жоғары оң жақ кеудеге, ал орден мен медаль болмағанда оның орнына тағылады.

89. Жоғары дәрежелі ерекшелік белгісі: "Алтын Қыран" ордені, "Халық Қаһарманы" алтын жұлдыз медалі, "Отан" ордені орден мен медальдан немесе планкадағы орден лентасы мен медаль лентасынан жоғары сол жақ кеудеге тағылады.

Екі немесе одан көп жоғары дәрежелі ерекшелік белгісін таққанда ол киімге мынадай реттілікпен, жұлдыздар екі жағындағы ұшы 10 миллиметр аралықпен оңнан солға қарай бір қатарға бөлек тағылады: "Алтын Қыран" ордені, "Халық Қаһарманы" алтын жұлдыз медалі, "Отан" ордені.

"Алтын Қыран" ордені, "Халық Қаһарманы" алтын жұлдыз медалі, "Отан" ордені:

1) екі жаққа қаусырмалы мундирге, тужурка мен кительге лацканнан солға қарай медаль тегершігінің жоғарғы жиегі лацкан бұрышы деңгейінде болатындай;

2) бір жаққа қаусырмалы мундирге, китель мен күртешеге лацканнан солға қарай медаль тегершігінің жоғарғы жиегі лацкан қиығы деңгейінде болатындай;

3) сыртқы нысанды жейдеге, нысанды фланель жейдеге орден мен медаль жұлдызының төменгі бұрышы жаға қиығы бұрышынан 80 миллиметр жоғары тұратындай тағылады.

90. Тегершікке тағылатын бұрынғы Кеңес Социалистік Республикалар Одағы (бұдан әрі – КСРО), Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы (бұдан әрі – ТМД) және өзге де шетел мемлекетінің ордені сол жақ кеудеге, ал тегершіксіз тағылатын орден оң жақ кеудеге тағылады. Барлық медаль сол жақ кеудеге тағылады.

91. Мемлекеттік награда "Қазақстан Республикасының Мемлекеттік наградалары туралы" Қазақстан Республикасының Заңында көзделген тәртіппен тағылады.

92. Сол жақ кеудеге тағылатын медаль мынадай тәртіппен:

1) республикалық маңыздағы мерейтой медалі уақытының өту тәртібінде;

2) Қарулы Күштердің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың мерейтой медалі уақытының өту тәртібінде;

3) "Мемлекеттік рәміздер және Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынатын және есеп беретін кейбір мемлекеттік органдардың, Қазақстан Республикасы Конституциялық Сотының, Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясының, құқық қорғау органдарының, соттардың, Қарулы Күштердің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың ведомстволық және оларға теңестірілген өзге де наградаларының геральдикасы мәселелері туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2011 жылғы 30 қыркүйектегі № 155 Жарлығымен бекітілген ведомстволық медаль осы Қазақстан Республикасы Президенті Жарлығының тізбесі бойынша маңыздылық дәрежесі тәртібінде;

4) "Қазақстан Республикасы Үкіметінің құрылымына кіретін кейбір мемлекеттік органдардың ведомстволық наградалары туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 15 желтоқсандағы № 1539 қаулысымен бекітілген ведомстволық медаль осы Қазақстан Республикасы Үкіметі қаулысының тізбесі бойынша маңыздылық дәрежесі тәртібінде тағылады.

Әскери қызметшіні әртүрлі ведомствоның медалімен наградтағанда ол әскери қызметші әскери қызмет өткеретін ведомство медалінен кейін оңнан солға қарай маңыздылық дәрежесі тәртібінде тағылады.

Орденмен және медальмен наградталған адамдарға оның орнына белгіленген үлгідегі награда нышанын тағуға жол беріледі.

93. Сол жақ кеудеде екі және одан да көп орден таққанда, сондай-ақ көрсетілген орденмен бірге медаль таққанда олардың тегершігі осы Қағидалардың 92 және 93-тармақтарында белгіленген тәртіппен оңнан солға қарай бір қатарда біріктіріледі. Бір атаулы орден мен медаль наградтау уақыты тәртібінде қатар тағылады. Бір қатарға сыймайтын орден мен медаль бірінші қатардан төмен екінші және келесі қатарға түсіріледі және оңнан солға қарай белгіленген кезектілікпен тағылады.

94. Сол жақ кеудеге орден мен медаль тағу бірінші қатардағы жалпы планканың (тегершіктің) жоғарғы жиегі:

1) екі жаққа қаусырмалы мундирде, китель мен тужуркада лацкан деңгейінен 70 миллиметр төмен;

2) сыртқы нысанды жейдеде, нысанды фланель жейдеде жаға қиығының бұрышы деңгейінен 70 миллиметр жоғары болатындай жүргізіледі.

Екінші қатардағы орден мен медаль тегершігінің жалпы планкасы бірінші қатардағы орден мен медаль астына кіріп тұрады, үшінші және келесі қатар ұқсас тәртіппен тағылады.

95. Оң жақ кеудеге екі және одан да көп орден таққанда солдан оңға қарай олардың екі жанының шеті аралығы 5 миллиметр аралықпен бір қатарға көлденең тағылады. Дәрежесі бар бір атаулы орден наградтау уақыты тәртібінде бір қатарға тағылады.

Бір қатарға сыймайтын орден бірінші қатардан төмен тағылатын екінші және келесі қатарға түсіріледі және солдан оңға қарай көрсетілген кезектілікпен тағылады. Орден қатары арасындағы аралық 10 миллиметр.

Бірінші қатардағы орденнің (медаль тегершігінің) жоғарғы шеті сол жақ кеудеге тағылатын орден мен медаль бірінші қатарының жалпы планкасы (тегершігі) үшін белгіленген деңгейге тағылады.

96. Жоғары дәрежелі ерекшелік белгісі, бұрынғы КСРО, ТМД және шетел мемлекетінің ордені мен медалі мәртебесіне сәйкес кезектілікпен Қазақстан Республикасының наградасынан кейін тағылады.

97. Планкадағы орден лентасы мен медаль лентасы сол жақ кеудеге:

1) мундирге, кительге, тужуркаға лацкан бұрышы деңгейінен 70 миллиметр төмен;

2) сыртқы нысанды жейдеге, нысанды фланель жейдеге жаға қиығының бұрышы деңгейінен 70 миллиметр жоғары тағылады.

98. Планкадағы орден лентасы мен медаль лентасы оңнан солға қарай осы Қағидалардың 92 және 93-тармақтарына сәйкес тағылады.

Бір планкаға сыймайтын лента екінші және келесі планкаға түсіріледі, лентасы бар дайын планка биіктігі 10 миллиметр.

99. Бұрынғы КСРО, ТМД және шетел мемлекетінің ордені мен медалінің лентасы планкаға мәртебесіне сәйкес кезектілікпен Қазақстан Республикасының планкадағы орден лентасы мен медаль лентасынан кейін тағылады. Бір қатарға сыймайтын орден және медаль лентасы келесі қатарға түсіріледі.

100. Құрмет атағына төсбелгі оң жақ кеудеге тағылады және орден мен медальдан жоғары:

1) екі жаққа қаусырмалы және бір жаққа қаусырмалы мундирге, тужурка мен кительге лацканнан оңға қарай белгі тегершігінің жоғарғы жиегі лацкан бұрышы деңгейінде болатындай етіп;

2) сыртқы нысанды жейдеге, нысанды фланель жейдеге белгінің төменгі жиегі жаға қиығының бұрышы деңгейінен 80 миллиметр жоғары болатындай тағылады.

101. Депутат төсбелгісі сол жақ кеудеге тағылады және:

1) екі жаққа қаусырмалы мундир мен тужуркаға лацкан ортасына ілгек деңгейіне;

2) бір жаққа қаусырмалы мундир мен кительге лацкан ортасына оның бұрышы деңгейіне;

3) сыртқы нысанды жейдеге, нысанды жейдеге орден мен медальдан немесе орден мен медаль лентасы бар планкадан 10 миллиметр жоғары тағылады.

102. Маманның сыныптық біліктілігі төсбелгісі оң жақ кеудеге лацкан деңгейінен 70 миллиметр төмен тағылады.

Жоғары оқу орнын аяқтағаны туралы төсбелгі сыныптық біліктілігі төсбелгісінен 10 миллиметр төмен тағылады.

"Алыс жорық үшін" төсбелгісі оң жақ кеудеге бір деңгейде оқу орнын аяқтағаны туралы төсбелгіден оңға қарай тағылады.

"Құрметті шекарашы" төсбелгісі оң жақ кеудеге бір деңгейде жоғары әскери оқу орнын аяқтағаны туралы төсбелгісінен солға қарай тағылады.

Қазақстан Республикасының Президенті, Үкімет және мемлекеттік органның бірінші басшылары берген басқа да ерекшелік және ведомстволық төсбелгісі оң жақ кеудеге бір қатарда лацкан деңгейінде және солдан оңға қарай тағылады.

103. Әскери қызметшіде екі және одан көп азаматтық жоғары және әскери оқу орнын бітіргені туралы төсбелгі болғанда барлық төсбелгі тағылады.

Азаматтық жоғары оқу орнын (университет, институт) бітіргені туралы төсбелгі жоғары әскери оқу орнын бітіргені туралы төсбелгі болғанда одан оң жаққа қарай бір деңгейде тағуға жол беріледі.

Жоғары әскери оқу орнын бітіргені туралы белгі болғанда әскери оқу орнын бітіргені туралы белгі тағылмайды.

Әскери колледж, республикалық мектеп және арнайы мектеп-интернат бітіргені туралы төсбелгі оң жақ кеудеге тағылады және одан оңға қарай жоғары немесе орта әскери оқу орнын бітіргені туралы белгімен бір деңгейде, ал белгі болмағанда оның орнына тағылады.

104. Бұрынғы КСРО, ТМД және шетел мемлекетінің ерекшелік төсбелгісі Қазақстан Республикасының төсбелгісінен кейін тағылады.

105. Әскери қызметшінің салтанатты және күнделікті киім-кешегіне орден, медаль мен ерекшелік белгісін тағу осы Қағидаларға 4 және 5-қосымшаларда келтірілген.

Әскери қызметшінің күнделікті костюміне планкадағы медаль мен ерекшелік белгісі осы Қағидаларға 5-қосымшаға ұқсас орналастырылады.

Қазақстан Республикасы
Қарулы Күштерінің, басқа да
әскерлері мен әскери
құралымдарының әскери киім
нысанын киіп жүру және
айырым белгілерін, сондай-ақ
басқа да белгілерді тағып
жүру қағидаларына
1-қосымша

Әскери қызметшілерге амуниция

1. Амуниция жиынтығы құрамына мынадай заттар кіреді:

Р/с №	Заттар атауы	Заттар саны	Ескертпе
1.	Қорғаныш дулыға	1
2.	Броньды кеудеше, броньды жүйе (жүзу броньды кеудешесі)	1
3.	Қатпарлы кеудеше	1	Қатпарлы белдік, иық немесе иық-белдік жүйесі бауын тағуға жол беріледі
4.	Далалық белдік	1	Қатпарлы белдік тағуға жол беріледі
5.	Плащ-шатыр (плащ-жамылғы)	1
6.	Астары және жылу ұстайтын кілемше (каримат) бар жатын қап	1
7.	Жеке зат салатын рюкзак (сөмке)	1
8.	Рюкзак (зат қабы)	1
9.	Оқжатарға шағын сөмке	1
10.	Иық баулы қол оқшашарының оқжатарына шағын сөмке	1	Оқшашаршыға беріледі
11.	Қол гранатасына сөмке	2
12.	Құтыға қап	1
13.	Құрастырылған бақырға қап	1

Ескертпе: Басқа әскери мамандық әскери қызметшісіне амуниция жиынтығына тиесілі қаруға сәйкес өзгерістермен жоғарыда аталған заттар кіреді.

2. Амуницияны жинау және тағу:

1) далалық белбеуге немесе жараққа иық бау немесе иық-белдік жүйесі және амуниция заттары тағылады;

2) арқадағы белдік ілгегі бел ортасында, ал баудың пішінді жиегі жауырын арасында орналасатындай иық немесе иық-белдік жүйесінің бауы бойы мен өлшемі бойынша шақтап келтіріледі;

3) белбеу мен иық немесе иық-белдік жүйесіне бауға қажетті шағын сөмке мен қап бекітіледі және оларға оқ-дәрі, граната, құты, құрастырылған бақыр, газтұмша және жеке қорғаныс құралдары салынады;

4) амуниция тағылады.

Командирдің (бастықтың) нұсқауы бойынша кейбір амуниция заттарын жеке заттар салынатын сөмкеде (рюкзакта) немесе зат қабында сақтауға (салуға) жол беріледі.

3. Плащ-шатырды жинау мынадай реттілікпен жүргізіледі:

1) плащ-шатыр оның төмен бұрышына тігілген ілмек кенептің сыртқы жағында болатындай бет жағын сыртына қаратып төрт бүктеп (тік және көлденең бүктеп) жиналады;

2) жиналған кенеп екі қабаттап бүктеледі және одан кейін ілмегі ораманың сыртқы жағында болатындай жиналады.

4. Келісімшарт бойынша және әскерге шақыру бойынша офицерлер мен келісімшарт бойынша сержанттар мен сарбаздардың жеке заттары салынатын сөмкеге (рюкзакқа) немесе зат қабына мыналар салынады:

1) қолданылмағанда плащ-шатыр (плащ-жамылғы);

2) жатын қап;

3) бас киім (қысқы далалық киім нысанында – жазғы бас киім, жазғы далалық киім нысанында – қысқы бас киім);

4) қосымша ұйық – 4 жұп (2 жұп жазғы, 2 жұп термоұйық) (термоұйық орнына – 2 жұп қысқы ұйық рұқсат етіледі), іш киім – 1 жиынтық, термоішкиім – 1 жиынтық (термоішкиім орнына – 1 жиынтық жылы іш киім рұқсат етіледі), белгіленген түсті футболка – 1 дана, трусы – 1 дана және жаға астары – 2 дана (немесе өлшенген ақ түсті материал);

5) кружка мен қасығы бар бақыр;

6) жеке тамақтану рационы (қоймада сақталады, ерекше кезеңде беріледі);

7) қолданылмағанда қорғаныш дулығасы (болат, кевлар және басқалары);

8) жуынатын керек-жарақ (қорапқа салынған иіс сабын, тіс пастасы, қорапқа салынған тіс щеткасы, қырыну керек-жарағы) және сүлгі – 2 дана (бет және аяқ);

9) шаруашылық керек-жарақ заттары (ақ түсті жіп – 1 дана, қорғаныш түсті жіп – 1 дана, тігін инесі – 2 дана, киім мен аяқ киім щеткасы, түйме жинағы, аяқ киім майлағышы);

10) жеке таңу пакеті;

11) қолшам;

12) сіріңке – 1 қорап, майшам – 2 дана;

13) жиналмалы пышақ (кеңселік пышақ пен ұштағышқа жол беріледі);

14) жазу керек-жарағы жинағы (А5 форматтағы дәптер – 1 дана, конверт – 2 дана, қалам – 1 дана, автоқалам – 1 дана).

Далалық сөмке болғанда командирлік қолшам, бәкі және жазу құралдары жеке заттары салынатын сөмкеге (рюкзакқа) салынбайды.

5. Курсанттардың, кадеттердің және мерзімді қызмет өткеретін әскери қызметшілердің жеке заттары салынатын сөмкеге (рюкзакқа) немесе зат қапшығына мыналар салынады:

1) қолданылмағанда плащ-шатыр;

2) жатын қап;

3) бас киім (қысқы далалық киім нысанында – жазғы бас киім, жазғы далалық киім нысанында – қысқы бас киім);

5) кружка мен қасығы бар бақыр;

6) жеке тамақтану рационы (қоймада сақталады, ерекше кезеңде беріледі);

7) қолданылмағанда қорғаныш дулығасы (болат, кевлар және басқалары);

8) жуынатын керек-жарақ (қорапқа салынған иіс сабын, тіс пастасы, қорапқа салынған тіс щеткасы, қырынуға керек-жарақ) және сүлгі – 2 дана (бет және аяқ);

9) шаруашылық керек-жарақ заттары (ақ түсті жіп – 1 дана, қорғаныш түсті жіп – 1 дана, тігін ине – 2 дана, киім мен аяқ киім щеткасы, қорғаныш түсті түйме – 2 дана, аяқ киім майлағышы);

10) жеке таңу пакеті;

11) жазу керек-жарағы жинағы (А5 форматтағы дәптер – 1 дана, конверт – 2 дана, қалам – 1 дана автоқалам – 1 дана).

6. Командирлік далалық сөмкеге мыналар салынады:

1) жұмыс және анықтама дәптері;

2) офицер сызғышы;

3) түсті қарындаш (қызыл түсті – 2 дана, көк түсті – 2 дана, қара түсті – 1 дана, қоңыр түсті – 1 дана, жасыл түсті – 1 дана, сары түсті – 1 дана);

4) фломастер жинағы;

5) өшіргіш (резеңке), қарындашқа ұштағыш, қайшы, кеңсе пышағы;

6) құбылнама;

7) курвиметр, циркуль-өлшегіш;

8) қол шам.

Погонға жұлдыздарды (жұлдызшаларды) тағу

Р/с №	Әскери атағы	Жұлдыз (шағын жұлдыз), саны	Погонның төменгі жиегінен бірінші жұлдыз (шағын жұлдыз) ортасына дейінгі аралық, миллиметр	Погон бойындағы жұлдыздар (шағын жұлдыздар) ортасы арасындағы аралық, миллиметр
1	Армия генералы	4	30	25
2	генерал-полковник, адмирал	3	30	25
3	генерал-лейтенант, вице-адмирал	2	30	25
4	генерал-майор, контр-адмирал	1	55	-
5	полковник, 1-дәрежелі капитан	3	35	25
6	подполковник, 2-дәрежелі капитан	2	35	-
7	майор, 3-дәрежелі капитан	1	55	-
8	капитан, капитан-лейтенант	4	30	20
9	аға лейтенант	3	30	25
10	лейтенант	2	30	-

Погонға жапсырма тағу

Р/с №	Әскери атағы	Бұрыштама түріндегі жапсырма саны	Жапсырма ені, миллиметр
1	Шебер-сержант (шебер-старшина)	бұрыштама түріндегі екі жалпақ және бір жіңішке жапсырма	жалпақ жапсырма ені 15, жіңішке жапсырма ені 7
2	Штаб-сержант (штаб-старшина)	бұрыштама түріндегі көлденең екі жалпақ жапсырма	жалпақ жапсырма ені 15
3	Бірінші сыныпты сержант (бірінші сыныпты старшина)	бұрыштама түріндегі көлденең бір жалпақ және үш жіңішке жапсырма	жалпақ жапсырма ені 15, жіңішке жапсырма ені 7
4	Екінші сыныпты сержант (екінші сыныпты старшина)	бұрыштама түріндегі көлденең бір жалпақ және екі жіңішке жапсырма	жалпақ жапсырма ені 15, жіңішке жапсырма ені 7
5	Үшінші сыныпты сержант (үшінші сыныпты старшина)	бұрыштама түріндегі көлденең бір жалпақ және бір жіңішке жапсырма	жалпақ жапсырма ені 15, жіңішке жапсырма ені 7
6	Аға сержант (бас старшина)	бұрыштама түріндегі көлденең бір жалпақ жапсырма	жалпақ жапсырма ені 15
7	Сержант (бірінші сатылы старшина)	бұрыштама түріндегі көлденең үш жіңішке жапсырма	жіңішке жапсырма ені 7
8	Кіші сержант (екінші сатылы старшина)	бұрыштама түріндегі көлденең екі жіңішке жапсырма	жіңішке жапсырма ені 7
9	Ефрейтор (аға матрос)	бұрыштама түріндегі көлденең бір жіңішке жапсырма	жіңішке жапсырма ені 7

Әскери қызметшілердің салтанатты киім-кешегіне орденді, медаль мен айырым белгісін тағу

Әскери қызметшілердің № 2 күнделікті киім-кешегіне планкадағы медаль мен айырым белгісін тағу

Unofficial translation

In accordance with paragraph 1 of Article 23 of the Law of the Republic of Kazakhstan dated February 16, 2012 "On military service and status of military servants" I hereby ORDER:

1. To approve the attached Rules of wearing military uniform and insignia of Armed Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan, and also other signs.

2. In accordance with the procedure established by the law of the Republic of Kazakhstan the Office of the Chief of Support Services and Armaments of the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan shall:

1) provide the state registration of this order with the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan;

2) within ten calendar days from the date of the state registration of this order, direct a copy thereof in paper and electronic forms in the Kazakh and Russian languages to the Republican State Enterprise with the Right of Economic Management “Republican Center of Legal Information” for official publication and inclusion in the Reference Control Bank of Regulatory Legal Acts of the Republic of Kazakhstan;

3) place this order on the Internet resource of the Ministry of Defense of the Republic of Kazakhstan after its first official publication;

4) report to the Legal Department of the Ministry of Defense of the Republic of Kazakhstan on performance of the actions provided for by subparagraphs 1), 2) and 3) of this paragraph within ten calendar days from the date of the state registration.

3. Control over the execution of this order in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan shall be assigned to the First Deputy Minister of Defense - Chief of the General Staff of the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan, in other troops and military formations - at the discretion of chief officers.

4. This order shall be brought to notice of the chief executive officers in the part concerning them.

5. This order shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication.

Minister of Defense
of the Republic of Kazakhstan
Colonel General	S. Zhasuzakov

“AGREED”

Prosecutor General

of the Republic of Kazakhstan

State Judicial Counsellor

2^nd class

______________ Zh. Asanov

August 25, 2017

“AGREED”

Head of State Guard Service

of the Republic of Kazakhstan

Lieutenant General

___________ A. Kurenbekov

August 28, 2017

“AGREED”

Chairman of the National Security

Committee of the

Republic of Kazakhstan

_________________K. Massimov

August 29, 2017

“AGREED”

Minister of Internal Affairs

of the Republic of Kazakhstan

Police Colonel General _______K. Kassymov

August 30, 2017

Approved
by order No. 476
of the Minister of Defense
of the Republic of Kazakhstan
dated August 24, 2017

Rules of wearing military uniform and insignia of Armed Forces,
other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan, and also other signs
Chapter 1. General Provisions

1. These Rules of wearing military uniform and insignia of Armed Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan, and also other signs (hereinafter the Rules) govern the order of wearing military uniform and insignia in the Armed Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan, and also other signs .

2. Military uniform shall be worn by military servants in the positions of privates, sergeants and officers, performing military service under contract, officers, who perform military service upon call, as follows:

1) ceremonial uniform – when performing ceremonial rituals and for female military personnel (during military parades held on the basis of the resolution of the Government of the Republic of Kazakhstan, solemn events, international negotiations and meetings of foreign delegations at the direction of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan);

2) parade uniform:

parade order uniform – when participating in parades, presenting military units (ships) with Battle Flags, presenting military personnel with state awards and conferring the highest officer rank, taking the Military Oath, appointing to the guard of honor, as well as on the days of annual holidays of military units (ships), at ceremonial formations in Defender of the Fatherland Day and on professional holidays of other troops and military formations, when ships are launched into the water, the Naval flag is hoisted on a ship going into commission, when wreaths are laid at the monuments and graves of soldiers, at the burial of persons for whom military honors are due;

parade walking-out uniform – by those present at parades outside the ranks, when receiving departmental awards, at introduction to direct chiefs upon appointment to a position and assigning of a military rank, at ceremonial meetings, official receptions, in line of duty of border patrol units;

3) casual uniform:

worn for drill order and out of drill order – in combat training (except field training) and in line of daily duty, in headquarters, in offices and institutions, and also off duty (except for Naval Forces and naval infantry units of the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan (hereinafter - the Armed Forces), naval units of the Border Service of the National Security Committee of the Republic of Kazakhstan (hereinafter - the Border Service of the National Security Committee);

in the Naval Forces and naval infantry units of the Armed Forces, the naval units of the Border Service of the National Security Committee - in combat training and in line of day (ship) duties, on combat duty, in line of duty on ships sailing out (during exercises), in headquarters, in offices and institutions, in classes by direction of the ship (military unit) commander and also off duty.

It shall be allowed to wear casual uniforms out of duty while performing duties in military units (ships) that are not associated with being in ranks, at training inside the unit, in classrooms, laboratories and workshops of military educational institutions (military faculties), at command conferences and meetings;

4) field uniform – during exercises, field exits, combat duty, guard duty, day duties, performing tasks on protecting (guarding) the State border, practicing at training centers, training grounds, being in guardroom confinement, and also in daily activities as directed by the commander (chief) of the military unit (institution).

Footnote. Paragraph 2 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

3. The military uniform shall be worn by military servants doing military service on conscription, military students of military educational institutions (military faculties), cadets, ulans of military colleges and trainees of republican schools:

1) parade uniform – when participating in parades, presenting military units (ships) with Battle Flags, receiving state and departmental awards, taking the Military Oath, appointing to the guard of honor, as well as on the days of annual holidays of military units (ships), at ceremonial formations in Defender of the Fatherland Day and on professional holidays of other troops and military formations, when ships are launched into the water, the Naval flag is hoisted on a ship going into commission, by guards for protection of the Battle Flag, at liberty pass, while on leave and at the direction of the commander of a military unit (ship);

2) casual uniform (for military servants of the Naval Forces of the Armed Forces, naval units of the Border Service of the National Security Committee) - when ships sail out to sea for exercises, during maneuvers, on combat duty, in line of ship (day) duty and at classes as directed by the commander of a ship (military unit);

3) field uniform – during daily life, at exercises, field trips, combat duty, while serving as part of the guards, daily duty, performing tasks for the protection and protection of the State Border, in the classroom at training centers, and also as directed by the commander (chief officer) of a military unit (institution);

4) working uniform – when performing fatigue duty, in guardroom confinement. It shall be permitted to wear working uniform when servicing equipment and weapons as directed by the commander (chief officer) of a military unit (institution).

Footnote. Paragraph 3 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

4. When conducting combat, special and anti-terrorist operations, during exercises, performing special tasks, on combat duty, military servants shall wear protective outfit.

5. The uniform for inspection parades, calls and command conferences and meetings shall be announced by the persons conducting these events.

The uniform for patrol duty, duty at checkpoints, and also for military servants on access control service in the buildings of command headquarters, military units and institutions, shall be announced by the commanders (chief officers) of military units (institutions), in military police units – by chiefs of the military police.

6. Commanders of military units (ships), heads of institutions of the Armed Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan shall:

1) organize a careful fitting of military uniforms when they are handed out to military servants, marking of the property assigned to military servants, performing compulsory military service, military students of military educational institutions (military faculties), cadets, ulans of military colleges, trainees of republican schools, draftees, called up for military training;

2) take measures to equip utility rooms in all the divisions, utility rooms, rooms for drying uniforms and footwear, pantries for storing company property and personal belongings of military sevants performing compulsory military service, students of military educational institutions (military faculties), cadets, ulans of military colleges and trainees of republican schools, provide timely washing and repair of uniforms and shoes;

3) routinely conduct drill inspections. During morning inspections, drill reviews, and also during the transition to summer (winter) uniform, at all calls and before the start of drills, the established form of clothing, appearance, condition of uniform and footwear items shall be checked, all measures shall be taken to eliminate the identified shortcomings.

It shall be allowed to store parade, casual and field uniforms of military servants, students of military educational institutions (military faculties), cadets, ulans of military colleges and trainees of republican schools in the cabinets of the units and in the service compartments.

Footnote. Paragraph 6 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

7. Transition to summer or winter uniforms of military servants, start of wearing the items of clothing in spring and termination of wearing the items of clothing in autumn for military servants of military units and institutions, included in the garrisons shall be established by orders of the heads of the respective garrisons.

Footnote. Paragraph 7 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

8. During a serviceman’s temporary stay in another garrison, the season uniform shall be worn that is set in the garrison he is in.

9. The servicemen of the Defense Attache Office, military missions of the Ministry of Defense of the Republic of Kazakhstan in the host countries, studying at military educational institutions of other states, and also on tour duty on the territory of other states or participating in events for organizing meetings and escorting foreign military delegations, shall wear the uniform clothes in accordance with the Armed Forces types and branches or in accordance with ratified treaties.

10. Military servants doing military service under contract in the positions of privates, sergeants and officers, officers, who perform military service upon call, transferred for performing the service to other management bodies, military units (institutions) except for the transferred from the Naval Forces of the Armed Forces and the naval units of the Border Service of the National Security Committee, who have naval military ranks, shall wear the military uniform that they wore on the day of transfer, until the end of the wearing period. Afterwards they shall be given the uniform established for the given management body, military unit (institution.

Footnote. Paragraph 10 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

11. Military servants doing military service under contract in the positions of privates, sergeants and officers, officers, who perform military service upon call in the Armed Forces, other troops and military formations, transferred for performing service to the Naval Forces of the Armed Forces and the naval units of the Border Service of the National Security Committee, shall wear the military uniform of military servants of the Naval Forces of the Armed Forces and the naval units of the Border Service of the National Security Committee Naval Forces and units of the Marine Corps of the Armed Forces, naval units of the Border Service of the National Security Committee.

Footnote. Paragraph 11 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

12. Military servants of the highest officer corps of aviation, transferred to serve in other management bodies, military units (institutions), shall wear military uniforms of military servants of the Air Force of the Armed Forces.

Officers performing military service under contract and conscription in the Naval Forces of the Armed Forces and naval units of the Border Service of the National Security Committee, who have naval military ranks, transferred for service to other management bodies, military units (institutions), shall wear military uniforms of military servants of the Naval Forces of the Armed Forces and naval units of the Border Service of the National Security Committee.

Footnote. Paragraph 12 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

13. Military servants doing military service under contract in the positions of privates, sergeants and officers, officers, who perform military service upon call in the Armed Forces, other troops and military formations, transferred for performing service to the management bodies, military units (institutions) of the National Guard, shall wear the uniform of the military servants of the National Guard.

Footnote. Paragraph 13 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

14. Military servants doing military service under contract in the positions of privates, sergeants and officers, officers performing compulsory military service in the Naval Forces of the Armed Forces and naval units of the Border Service of the National Security Committee (except for those having naval military ranks), military police, transferred to other management bodies, military units (institutions), shall wear military uniform, which they wear as of the day of the transfer, until the end of the wear time. Afterward they shall be provided with the uniform established for the given management body, military unit (institution).

Footnote. Paragraph 14 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

15. At military educational institutions (military faculties), the permanent personnel (military servants doing military service under contract in the positions of privates, sergeants and officers, officers doing military service on conscription), shall wear the military uniforms of that type of the Armed Forces, type of troops, others troops and military formations (services), to which this military educational institution is ranked.

Footnote. Paragraph 15 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

16. At military educational institutions (military faculties), and also during course training, officers of non-permanent force shall wear the uniform of the type of Armed Forces, branch of troops, other troops and military formations (services) which they came from.

17. When passing the course training, non-permanent military personnel shall wear the uniform of the type of Armed Forces, branch of troops, other troops and military formations (services) which they came from.

Footnote. Paragraph 17 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

18. Officers doing military service under contract and conscription in the Naval Forces and naval infantry of the Armed Forces, naval units of the Border Service of the National Security Committee, who are trained in all military educational institutions, shall wear the uniform of military personnel of the Naval Forces and units of the naval infantry of the Armed Forces, naval units of the Border Service of the National Security Committee.

Footnote. Paragraph 18 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

19. Military servants of the Aviation Service of the National Security Committee shall wear casual uniforms identical to the uniforms of the military servants of the Air Defense Forces of the Armed Forces.

Footnote. Paragraph 19 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

20. Cadets shall wear uniforms established for the Ground Forces. Cadets of military educational institutions (military faculties) of the Naval Forces of the Armed Forces, naval units of the Border Service of the National Security Committee shall wear the uniforms established for the Naval Forces of the Armed Forces, naval units of the Border Service of the National Security Committee.

Berets shall be worn by cadets of military educational institutions (military faculties) in the Border Service of the National Security Committee of light green color, in the Committee for Emergency Situations of the Ministry of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan of orange color.

Footnote. Paragraph 20 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

21. The order of wearing military uniforms while on guard duty shall be determined by the Regulations of the garrison and guard services of the Armed Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan, approved by Decree No. 364 of the President of the Republic of Kazakhstan dated July 5, 2007.

22. Military servants under contract in the positions of privates, sergeants and officers, officers doing military service on conscription shall be allowed to wear civilian clothes during off-duty hours, and during off-duty hours at the direction of the commander (chief) of the military unit and institution.

Footnote. Paragraph 22 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

23. Warm clothes (short fur coats, felt snow boots, fur mittens and other items of clothing) are worn in winter at low temperatures as directed by the commander (chief) of the military unit (institution).

24. Working and special uniforms shall be worn only on the territory of military units and institutions, as well as in places where work is carried out, combat, combat training and special tasks are performed if they are located outside the territory.

It shall be allowed to wear working and special uniforms when moving to the places of work, performing combat, combat training, training, special tasks and back.

Footnote. Paragraph 24 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

Chapter 2. Wearing certain items of military uniform by military servicemen of Armed
Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan
Section 1. Headdress

25. Beret, flight cap and navy cap of established models and colors are worn with a slight tilt to the right side, maroon berets are worn with a slight tilt to the left side, and a cap with a visor, cap with ear flaps, cap-mask, cap, patrol cap, women's hat , panama, field cap (working) and bandana are worn straight, without tilting, so that the visor of the cap, cap, patrol cap, women's hat, panama, field cap (working) are at the level of eyebrows, and the lower edge of the ear- flapped cap, cap-mask, panama, bandana, navy-cap, beret and flight cap - the width of two horizontally put fingers above the eyebrows. The center of the cockade (stars, emblems) is above the bridge of the nose.

26. The color of the field cap, panama, mask-cap and bandana shall be determined by the chief officers of the Armed Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan, depending on the region of performing the tasks and service.

27. Military servants of the commandant's offices of military communications of international airports shall be allowed to wear an astrakhan caps with earflaps, a cap with a visor and a side cap of dark blue color.

Military servants of the border control units of the Border Service of the National Security Committee, whose official duties include participation in the preparation of documents at checkpoints, shall be allowed to wear astrakhan caps with earflaps.

Footnote. Paragraph 27 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

28. A cap (cap with a visor) with a lowered band and a flap cap with lowered earflaps may be worn at the outdoor temperature of -10 ° C or lower. In the ranks, the band and earflaps are lowered at the direction of the commander (chief). With the earflaps lowered, the ends of the braid of the earflap cap shall be tied under the chin; with the earflaps raised, the connected ends of the braid shall be tucked under the earflaps. The ends of earflaps shall be tied at the back when servicing weapons and military equipment, on fatigue duty and as directed by the unit commander.

Footnote. Paragraph 28 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

29. At the direction of the senior officer, the following shall be worn:

1) with a winter parade uniform in ranks in warm weather, instead of a cap with a visor and a cap with earflaps - a hat (for women military servants - a women's hat);

2) with winter casual uniforms in ranks and out of ranks in warm weather, instead of a cap with a visor and a cap with earflaps - a cap or a beret;

3) with summer casual uniforms in and out of ranks in hot weather, instead of a beret – a patrol cap, for female military servants – a side cap;

4) with winter field uniform, instead of a cap with a visor and a cap with earflaps - a field wool cap (mask cap);

5) with winter field uniform in warm weather instead of caps with a visor and caps with earflaps, with summer field uniforms (only for military servants of the air assault forces, units and subdivisions of the naval infantry and special forces, also military units of other troops and military formations) instead of a camouflage field-cap – a beret;

6) with casual uniform - a white cap (only for military servants of the Navy, naval infantry units and naval units of the Border Service of the National Security Committee).

Female military servants shall wear a women’s hat when wearing parade uniforms.

A cap with a visor of established color shall be worn solely with full dress (parade) uniform (except for senior officers and colonels).

Footnote. Paragraph 29 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

Section 2. Outer garments

30. For military servants doing military service under a contract in the positions of privates, sergeants and officers, officers doing military service by conscription, except for female military personnel, a warm coat with a fur collar (for senior officers, colonels and captains of the 1st rank – with astrakhan collar) shall be fastened in front with all buttons on the right side. The distance from the floor to the hem of the coat - 38 - 40 centimeters.

A warm coat with a fur collar (for colonels and captains of the 1st rank - astrakhan collar) for female military servants shall be fastened in front on all buttons on the left side. The distance from the floor to the hem of the coat is 42 - 45 centimeters.

A warm coat with parade uniform in ranks shall be worn with a dress belt and an aiguillette, and out of ranks without a dress belt and an aiguillette.

The warm coat, neatly folded with the front side out, shall be carried on the left hand.

Footnote. Paragraph 30 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

31. A warm coat for military students, cadets, ulans of military colleges and students of the republican schools shall be fastened in from on all buttons on the right side, for military servants doing military service on conscription, military students of military educational institutions of the Naval Forces, a coat shall be worn with a woolen (cloth) tie of black color, with a white undercollar hemmed under its collar.

The coat with the parade uniform in ranks is worn with a white belt with a brass buckle and an aiguillette, and out of ranks - without a belt and an aiguillette.

Distance from floor to the hem of the coat:

1) for military students of military educational institutions, military servants doing military service on conscription – 29-32 centimeters, depending on the height;

2) for cadets, ulants of military colleges and trainees of republican schools – 35-40 centimeters, depending on the height.

Warm coat, neatly folded with the front side out, shall be carried on the left hand.

Footnote. Paragraph 31 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

32. Winter jacket with a fur collar (for senior officers, colonels and captains of the 1st rank - astrakhan collar) for military servants doing military service under a contract in the positions of privates, sergeants and officers, officers doing military service on conscription, except for female military servants, fastens with a zipper, with a storm flap. The flap fastens with a fly piece on buttons on the right side.

Winter jacket with a fur collar (for colonels and captains of the 1st rank - astrakhan collar) for female military servants fastens with a zipper, with a storm flap. The flap fastens with a fly piece on buttons on the left side.

With casual uniform of clothing in ranks, the winter jacket fastens on all buttons, with casual uniform of clothing out of ranks; the top button of the winter jacket is not fastened.

Winter jacket, neatly folded with the front side out, is carried on the left hand.

Footnote. Paragraph 32 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

33. A demi-season raincoat for military servants doing military service under a contract in the positions of privates, sergeants and officers, officers doing military service on conscription, except for female military servants fastens with a fly piece in front on all the buttons on the right side. The distance from the floor to the hem of the raincoat is 42-45 centimeters.

A demi-season raincoat for female military servants fastens with a fly piece in front on all the buttons on the left side. The distance from the floor to the hem of the raincoat is 42-45 centimeters.

The raincoat belt is fastened with a buckle when worn.

Demi-season raincoat, neatly folded with the front side out, is allowed to be carried on the left hand.

Footnote. Paragraph 33 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

34. A cape fastens on all buttons and is worn (with a hood or without a hood) in rough weather over the summer and winter outer garments.

It is allowed to carry:

a cape, shortened and rolled on the shoulder mark or out ranks- neatly folded with the front side out on the left hand;

with field and special uniforms, instead of a cape - a cape of the "Poncho" type.

Footnote. Paragraph 34 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

35. duffle coat of military students of military educational institutions and military servants doing military service on conscription in the Naval Forces and naval units of the Border Service of the National Security Committee fastens with a hook and all buttons and is worn with a black woolen (cloth) tie, with a white undercollar hemmed under the collar.

Footnote. Paragraph 35 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

36. The uniform jacket (tunic) fastens on all buttons on the right, for female military servants - on the left side. The uniform jacket (tunic) with a parade uniform in ranks is worn with a front belt and an aiguillette, and out of ranks - without a front belt and an aiguillette.

Military servants of the airborne assault troops, units and subunits of the naval corps and special forces, as well as military units of other troops and military formations in full dress for the formation of a uniform jacket (tunic) may be worn with a striped vest instead of a shirt with a tie.

Footnote. Paragraph 36 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

37. Casual uniform jacket (tunic) fastens on all buttons on the right, for female military servants - on the left side.

Military servants doing military service in strategic, operational-strategic, operational-tactical, operational-territorial, local military administration bodies and the permanent staff of military educational institutions (military faculties) shall be allowed to wear a jacket with long sleeves and trousers of the established color instead of a tunic and everyday trousers, and with summer casual clothing at a daytime air temperature of + 20 ° C and above, a jacket with short sleeves and trousers of the established color.

Footnote. Paragraph 37 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

38. The uniform top shirt and uniform flannel blouse are tucked into trousers without slouching at the front, with pleats at the sides, worn with a striped vest and a uniform collar. In the summer it shall be allowed to wear without a striped vest.

Footnote. Paragraph 38 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

39. The navy work shirt is not tucked into trousers and is worn with a striped vest and a uniform collar.

40. A summer field jacket in camouflage colors (summer paratrooper jacket) fastens on all buttons on the right side.

Military servants doing military service on conscription, military students of military educational institutions (military faculties), cadets, ulans of military colleges and trainees of republican schools wear a summer field jacket with a white collar, the upper edge of which is 1-2 millimeters above the collar.

Military servants doing military service under a contract in the positions of privates, sergeants and officers, officers doing military service on conscription, shall be allowed to wear a field (paratrooper) jacket with a white undercollar when wearing a field uniform for more than one day.

The jacket is worn with a T-shirt. In the air assault forces, units and subunits of the naval infantry and special forces, the jacket is tucked in without fall-over at the front, with folds draped at the sides and is worn with a striped vest.

In the summertime, the upper button of the jacket is worn unbuttoned, while the upper corners of the sides of the jacket are turned off in the form of lapels and the sleeves of the jacket are rolled 2-4 centimeters above the elbow.

A field jacket is worn with ammunition only in the field training, and out of field training - without it (except for military sevants on conscription, students of military educational institutions (military faculties), cadets, ulans of military colleges and trainees of republican schools).

Straight-cut field trousers are tucked into high-top boots. It is allowed to wear trousers loose over high-top boots, while the trouser bottoms are tightened.

Footnote. Paragraph 40 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

41. A warm field jacket fastens with a zipper, with a storm flap. The flap is fastened with a fly piece on all buttons on the right side. Depending on weather conditions, the jacket is worn with warm or summer field trousers (paratrooper trousers). It is allowed to wear trousers loose over high-top boots, while the trouser bottoms are tightened.

A warm field jacket is worn with ammunition only in the field training, and out of the field training - without it (except for military sevants on conscription, military students of military educational institutions, cadets, ulans of military colleges and trainees of republican schools).

Footnote. Paragraph 41 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

42. A camouflage jacket (fatigue uniform) fastens on all buttons and is worn with a white undercollar, the upper edge of which is 1-2 millimeters above the collar.

In the summertime, at daytime air temperature +20°C and above, the jacket is worn with an unbuttoned top button and without a waist belt, while the upper corners of the sides of the jacket are turned off in the form of lapels and the sleeves of the jacket are rolled up 2-4 cm above the elbow.

Footnote. Paragraph 42 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

43. Military servants of commandant's offices of military communications of the international airports are allowed to wear a winter coat and jacket (astrakhan collar), demi-season raincoat, uniform, tunic, sweater and trousers of dark blue color.

Military servants of the border control units of the Border Service of the National Security Committee, whose official duties include participation in the preparation of documents at checkpoints, are allowed to wear winter coats and jackets with a collar made of astrakhan.

Footnote. Paragraph 43 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

44. Warm coat, winter jacket, demi-season trenchcoat, uniform jacket, tunic, a uniform top shirt, a uniform flannel blouse, a work dress and trousers are worn in established pattern, clean and pressed. Trousers when worn have longitudinal pressed folds.

The skirt is worn in an established style, clean and pressed, without folds. The hem of the skirt is at the knee level.

The pocket laps of the coat, uniform jacket and tunic are let out.

The insignia shall be sewn on (attached) correctly and neatly.

45. During the field training and exercises, the field uniform is worn with personal weapons and the necessary accessories for work.

46. It is allowed to wear a casual tunic or jacket and trousers (skirt) made of lightweight woolen fabric with summer casual clothing.

Footnote. Paragraph 46 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

47. is allowed to wear (as directed by a senior head):

1) with a winter casual uniform in warm weather and a summer casual uniform in cold weather, a winter jacket without a collar or instead of a winter jacket - a demi-season raincoat;

2) with winter and summer casual uniforms, instead of a tunic - a sweater;

3) with a winter casual uniform - a warm black coat (only for military servants of the Navy, naval infantry units and naval units of the Border Guard Service of the National Security Committee).

Footnote. Paragraph 47 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

Section 3. Shirts, ties, T-shirts, undershirts (striped vests), scarves and gloves

48. Shirts are fastened on all buttons on the right, for women military servants- on the left side and are worn with shoulder boards and a tie (female tie). When wearing an open uniform, tunic, jacket, the shirt collar at the back is at the level with the upper edge of the collar of the uniform (tunic, jacket) or is no more than 0.5 centimeters above it.

49. It is allowed to wear shirts:

1) of white color with shoulder boards and a tie without a uniform jacket (tunic) with a summer dress uniform, and in office premises - at any time of the year. Military servants of the border control units of the Border Service of the National Security Committee, whose official duties include participation in paperwork at checkpoints, when serving in the summer - without a tie, with short sleeves;

2) of light wormwood, light blue and cream colors with shoulder boards and a tie (female tie) without a tunic (jacket, sweater) with summer casual clothing, and in office premises, in classrooms (workshops) - at any time of the year;

3) light wormwood, light blue and cream colors (with a turn-down collar) with short sleeves, with shoulder boards, with an unbuttoned top button, without a tie, without a tunic (jacket, sweater) with casual summer uniform at a day temperature of + 20 ° C and higher.

Shirts are worn in established patterns and colors, clean, carefully fitted and pressed, with the rightly fitted shoulder boards.

Wearing faded and unpressed shirts, shirts with deformed and dirty soiled shoulder boards, also press creases on the back of the shirt shall not be allowed.

Footnote. Paragraph 49 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

50. A tie is worn with a shirt and is attached to it by a golden-colored fastener of an established pattern, between the third and fourth buttons on top (except for a female tie). An emblem with the symbols of the Armed Forces is worn on a tie (female tie), at a distance of 80 millimeters (for female military servants in the center of the tie knot) from the top edge of the tie to the center of the emblem. The tie shall always be worn fresh and clean. Wearing faded and untidy ties shall not be permitted.

51. A T-shirt (striped vest) is worn with field uniform. In the summertime, when performing equipment maintenance work, on fatigue duty, it is allowed to wear a T-shirt without a summer field camouflage jacket or a working jacket.

Footnote. Paragraph 51 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

52. An undershirt (T-shirt) of the established color is worn with everyday uniform with a shirt (with a turn-down collar) with short sleeves.

53. The scarf (with the parade dress uniform it is white, with everyday uniform - the color of dark wormwood, navy blue and black) is worn neatly tucked under the collar of a warm coat, winter jacket, and light overcoat. The upper edge of the scarf peeks evenly out 1-2 cm above the collar. Wearing a faded, unidentified colors and models of the scarf shall not be allowed.

54. Military servants of the commandant's offices of military communications of international airports are allowed to wear a light blue shirt, a scarf and a dark blue tie.

Footnote. Paragraph 54 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

55. Woolen (knitted) white gloves are worn at parades with the parade uniform of clothing. It is allowed to wear white leather gloves with parade uniform. Black gloves at parades with ceremonial uniform are worn on special instructions.

Black woolen gloves are worn with casual winter, field and work uniforms, and it is also allowed to wear them in cold weather with summer uniform. It is allowed to wear black warm leather gloves instead of black woolen gloves.

When holding salute, gloves are not removed.

It is allowed not to wear woolen (leather) black gloves with winter uniforms in warm weather.

Footnote. Paragraph 55 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

Section 4. Emblems, buckles, plates, buttons, ornament and sewing on uniforms

56. When wearing military uniforms, shoes are worn in the established pattern of black (white) color, in good condition and always cleaned. Boots are worn neatly laced; the ears of the boots are tucked into the boot tops. Wearing boots with damaged tops or worn heels, boots with lowered or wrapped boot tops shall not be allowed. In the summertime on ships, it is allowed to wear anklets or sports shoes out of ranks and off day duty on the ship. Cadets, ulans of military colleges and trainees of republican schools are allowed to wear sports shoes during sports and mass events and in physical education classes, as well as in their free time.

Footnote. Paragraph 56 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

57. It is allowed to wear (as directed by a senior chief):

1) with summer field uniform instead of warm black leather combat boots – leather high-top boots of sand color or leather low ankle boot of black color;

2) with winter field uniform instead of warm black leather combat boots – warm black leather ankle boots.

In winter, in warm weather, it is allowed to wear shoes of a summer uniform.

n parade and casual uniforms out of the rank, it is allowed to wear black civilian shoes of the same style with established shoes (with heels not higher than 4cm).

Footnote. Paragraph 57 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

58. Socks are worn: with black footwear - black, with white footwear - white. Wearing faded socks of unestablished color shall not be permitted.

59. Stockings and tights for female military servants are worn in black color with winter uniform, and flesh-colored with summer uniform. Wearing faded stockings and tights of unestablished color shall not be permitted.

60. The uniform for military servants is listed in Appendix 1 to these Rules.

Section 5. Ammunition-military uniform accessories (belts, pouches, belt kits)
facilitating the carrying of weapons, ammunition and other military equipment

61. The parade belt on the uniforms jackets (tunics) of military servants doing military service under a contract in the positions of privates, sergeants and officers, officers doing military service on conscription, rests in front on the third button from the top.

When wearing a dress belt on an insulated coat, it rests on the third button from the top.

The buckle of the belt when worn is in the front in the middle.

Footnote. Paragraph 61 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

62. A field belt is worn on a summer field camouflage jacket (paratrooper jacket), winter jacket for military police servants, in the events referred to in paragraph 45 of these Rules.

The buckle of the field belt (belt kit) is worn in the middle.

63. Military servants doing military service on conscription, military students of military educational institutions (military faculties), cadets, ulans of military colleges and trainees of republican schools are allowed to wear a brown belt with a brass buckle instead of a field belt. The belt is worn over a warm coat, a tunic, a summer field jacket and a warm short fur coat, padded jackets of camouflage (paratrooper) color, in the Navy when wearing a uniform top shirt, a uniform flannel blouse - over trousers.

On an open tunic (a camouflage jacket) of military servants doing military service on conscription, military students of military educational institutions (military faculties), cadets, ulans of military colleges and trainees of republican schools the belt covers the third button from the top, and on a warm coat (warm camouflage jacket) it is between the second and third buttons.

Footnote. Paragraph 63 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

64. A pistol is worn in a holster on a field belt (kit) on the right thigh:

1) in the Armed Forces (except the Naval Forces) over a warm coat, winter jacket, tunic and field jacket, under the shirt (on the waist belt);

2) in the Navy - over a warm coat, duffle coat, winter jacket, under a tunic and a shirt over trousers when wearing a uniform top shirt, uniform flannel blouse and over a field jacket.

65. A dagger is worn in the naval forces on the left thigh with a front belt that is put on:

1) parade uniform in ranks - on top of a warm jacket, coat;

2) parade uniform out of ranks - under a jacket.

66. A pouch (field bag) is worn on the left thigh, on a belt that is put on the right shoulder over the outfit, with field and everyday summer and winter uniform.

67. Aiguillette is worn with a ceremonial uniform in ranks.

1) by senior officers, military servants in the rank of colonel, military conductors and military servants of brass bands – of golden color with two tips;

2) senior and junior officers, military servants doing military service under a contract in the positions of privates, sergeants and officers, female military personnel, servicemen of the guard of honor - of golden color with one tip (in the Special Forces of the State Security Service of the Republic of Kazakhstan with two tips);

3) students of military educational institutions (military faculties), military servants doing military service on conscription, cadets, ulans of military colleges and trainees of republican schools – of silver color (in the Special Forces of the State Security Service of the Republic of Kazakhstan - of golden color) with one tip.

Footnote. Paragraph 67 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

68. Ammunition for military servicemen is listed in Appendix 2 to these Rules.

Chapter 3. Military rank insignia of servicemen of the Armed Forces, other forces and
military formations of the Republic of Kazakhstan
Section1. Epaulettes and shoulder boards

69. Sewn-on shoulder marks are worn on warm coats.

Detachable shoulder marks are worn on uniforms, tunics, jackets and short fur coats.

Detachable shoulder marks on shoulder marks are worn on winter jackets, demi-season raincoats, shirts, fur-lined jackets and sweaters.

Buttonholes according to military rank are worn on the collars of summer camouflage jackets at a distance of 5 millimeters from the edge of the collar.

A chest patch indicating the blood type is worn on a summer camouflage jacket along the upper edge of the flap of the left breast pocket.

The chest patch "Kazakhstan" is worn on a summer camouflage jacket along the upper edge of the flap of the right breast pocket.

The chest patch for the military rank is worn on the right side, and the blood type on the left side of the warm camouflage jacket is worn symmetrically, at a distance of 10 centimeters from the top edge of the wind flap.

On a special uniform for military personnel of the Air Force and the Air Defense Forces of the Air Defense Forces of the Armed Forces, chest patches for the military rank of a square shape are worn - on the left side of the chest at the level of the collar angle.

Armbands by the military rank sewn on to the left sleeve of the field uniforms are worn at a distance of 1 centimeter from the upper point of the sleeve.

Military servants of the coastal units of the naval forces of the Border Service of the National Security Committee, who have military ranks, wear shoulder marks with a field of the established color and a light green edging.

Military servants of the Aviation Service of the National Security Committee on their casual uniforms wear shoulder marks with a dark blue field.

Servicemen of the coastal units of the Naval Forces, whose regular military registration specialties are not naval (having military ranks), wear shoulder marks with a red edging.

Shoulder straps are worn sewn-on on a uniform top shirt, a uniform flannel blouse and a work shirt.

Footnote. Paragraph 69 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

70. Placement of stars on epaulettes is specified in Appendix 3 to these Rules.

71. Placement of tabs (chevrons) on shoulder boards (epaulettes) is specified in Appendix 4 to these Rules.

Section 2. Shoulder sleeve and breast insignia

72. Chevrons, indicating the military servants’ belonging to the Armed Forces, other troops and military formations, are sewn on to the left sleeve of the uniform 12 centimeters from the upper point of the sleeve, for ulans of military colleges and trainees of Republican schools - 8 centimeters from the upper point of the sleeve. Military servants fulfilling international obligations outside the Republic of Kazakhstan wear chevrons and tabs with inscriptions in English.

Footnote. Paragraph 72 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

73. Chevrons, indicating the military servants’ belonging to the types of the Armed Forces, military branches, Chief commands, regional commands, military units, are sewn on to the right sleeve of the uniform 12 centimeters from the upper point of the sleeve and are of a circle shape with a diameter of 81 millimeters (except for chevrons for sergeants and sergeant-majors of 1, 2, 3 classes, master and staff sergeant or sergeant-major on military service under contract). For military police servants, chevrons are sewn on at the distance of 2 centimeters from the upper point of the sleeve. For cadets, ulans of military colleges and trainees of Republican schools - 8 centimeters from the upper point of the sleeve.

The chevrons of the Aviation Service of the National Security Committee are the shape of a circle with a diameter of 70 millimeters.

Footnote. Paragraph 73 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

74. Chevrons for sergeants and sergeants-major of 1, 2, 3 classes, master and staff sergeants or sergeants-major who are on military service under contract, worn on the right sleeve of uniforms, are sewn on at the distance of 12 centimeters from the upper point of the sleeve and are in the shape of a shield. Chevron dimensions: height - 90 millimeters, width - 75 millimeters. The color of chevron edging, inscription and the image on it is golden.

75. Sleeve insignia featuring the State Flag of the Republic of Kazakhstan are sewn on for participation in international exercises, when going on secondment outside the Republic of Kazakhstan, to the right sleeve at a distance of 2 centimeters from the upper point of the sleeve.

76. Sleeve insignia on the military ranks of admirals and naval officers (holding naval military ranks) are worn on the jacket - on the outside, on both sleeves, at the distance of 10 centimeters from the lower edge of the sleeve.

Servants of the coastal units of the Navy with non-naval military qualification (holding military ranks) do not wear sleeve insignia on military ranks.

77. Sleeve insignia by the year of training for students of military educational institutions (military faculties) (except for the Naval Forces, naval units of the Border Service of the National Security Committee) – golden galloon chevrons, with angle down on the flap made of cloth in the color of the type and branch of troops, are sewn on to the outside of the left sleeve of a tunic and a warm coat parallel to their lower edge 1 centimeter below the sleeve insignia indicating belonging to the Armed Forces, other troops and military units.

In accordance with the course of training, chevrons are placed on the sleeve insignia: one, two, three, four, five - for cadets, respectively, 1, 2, 3, 4, 5 courses.

The width of the galloon is 10 millimeters, the length is 75 millimeters. The distance between the chevrons is 2 mm.

Footnote. Paragraph 77 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

78. Sleeve insignia for training courses for cadets of military educational institutions (military faculties) of the Naval Forces, naval units of the Border Service of the National Security Committee - chevrons of golden galloon, placed at an angle downwards, are sewn on the outside of the left sleeve of black cloth (on the uniform top shirt - white) color. A golden star the diameter of 20 millimeters above the chevrons, is sewn on parallel to their lower edge 1 centimeter below the sleeve insignia indicating their belonging to the Armed Forces, other troops and military units.

In accordance with the year of training, the squares are placed on the sleeve insignia: one, two, three, four, five, for cadets of 1, 2, 3, 4, 5 years respectively.

The width of the galloon is 10 millimeters, the length is 75 millimeters. The distance between the chevrons is 2 millimeters. The vertical distance from the line connecting the vertices of the upper angles of the chevron to the center of the emblem's star is 25 millimeters.

Footnote. Paragraph 78 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

79. The sergeant's sleeve insignia, indicating the position, with a khaki background and inscription in the official language in black letters, is sewn on to the right sleeve of summer and winter field jackets at the distance of 2 centimeters from the upper point of the sleeve.

Section 3. Headgear, emblems, sewing and headdress patches

80. Cockades, emblems, sewing and patches on headdresses are worn in accordance with the descriptions and drawings of the samples of military uniforms and insignia of the Armed Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan, approved by Decree No. 144 of the President of the Republic of Kazakhstan dated August 25, 2011 “On military uniform and insignia of servicemen of the Armed Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan” (hereinafter - Decree No. 144).

81. The patch on the beret is worn on the left side, at the distance of 50 millimeters from the center.

Section 4. Emblems, buckles, plates, buttons, ornament and sewing on uniforms

82. Emblems, buckles, plates, buttons, ornament and sewing on uniforms are worn in accordance with the descriptions and drawings of the samples of military uniforms and insignia of the Armed Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan, approved by Decree No. 144.

83. The emblems “KZ” of golden color are attached to the collars of uniform jackets and tunics of military servants (except for high-ranking officers) of the Armed Forces, other troops and military formations (except for the Naval Forces, naval infantry units, naval units of the Border Service of the National Security Committee and military prosecution bodies), parallel to the bottom edge of the collar. The distance from the bottom edge of the collar to the bottom edge of the letters is 15 millimeters.

Footnote. Paragraph 83 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

Chapter 4. Wearing orders, medals, decoration ribbons and medal ribbon bars and other
badges on the military uniform of servants of the Armed Forces, other troops and military
formations of the Republic of Kazakhstan

84. Wearing of orders and medals or decoration ribbons and medal ribbon bars and military badges on military uniforms (uniform jackets, tunics, uniform top shirt, uniform flannel blouse) shall be obligatory.

Military servants are not allowed to wear more than eight departmental, international medals and awards of other states on their parade uniform.

In case there are more than eight departmental, international medals and awards of other states, the medals "Minsiz kyzmetі ushіn" of a higher degree are worn.

Footnote. Paragraph 84 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

85. Badges of the highest degree of distinction: the order “Altyn Kyran” (Golden Eagle), the medal Golden Star “Halyk Kaharmany” (People's Hero), the order “Otan” (Fatherland), also badges of honorary titles are worn on all uniforms, except parade summer uniform (in a shirt), everyday summer (in a sweater or in a shirt), field and working uniforms.

86. On a parade uniform in ranks the following badges shall be worn:

1) badges (marks) of the highest degree of distinction - the order “Altyn Kyran” (Golden Eagle), the medal Golden Star “Halyk kaharmany” (People's Hero), the order “Otan” (Fatherland);

2) orders and medals;

3) lapel badges of honorary titles;

4) badges of deputies;

5) Pilot-Cosmonaut of Kazakhstan badge;

6) Pilot-sniper badge;

7) Navigator-sniper badge;

8) Ship Commander badge;

9) badge "For long-distance voyage";

10) excellence and skill badges;

11) badge on sergeant course completion.

87. On all uniforms, except for the summer uniform (in a shirt), casual summer uniform (in a sweater or a shirt), field uniform the following shall be worn:

1) lapel badge on completion of military education institutions;

2) lapel badge on completion of higher civil education institutions;

3) lapel badges of excellence and proficiency;

4) lapel badge "Parachute instructor";

5) badge "Master parachutist";

6) lapel badge "Parachutist";

7) sports badges and medals;

8) other marks of distinction established by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Wearing lapel badges of graduation from higher and secondary military educational institutions in the event of completion of only coursework in these educational institutions (doctoral studies, military academic courses, advanced training courses) shall not be allowed.

Footnote. Paragraph 87 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

88. On the parade uniform, out of ranks on the uniform jacket and on everyday uniform in ranks and out of ranks on the tunic, instead of orders and medals, order ribbons and medal ribbons on bars shall be worn, also marks of distinction, including badges indicated in paragraph 86 of these rules.

89. Wound chevrons are worn on all uniforms, except the summer uniform (in a shirt), everyday summer uniform (in a sweater or a shirt), field and work uniform, on the right side of the chest 10 millimeters higher than orders and medals, and in the absence of orders and medals - in their place.

90. Marks of the highest degree of distinction: order “Altyn Kyran” (Golden Eagle), medal Golden Star “Halyk Kaharmany” (People's Hero), order “Otan” (Fatherland), are worn on the left side of the chest over the orders and medals or over order ribbons and medal ribbon bars.

If there are two or more marks of the highest degree of distinction, they are attached to the clothes separately in one row, from right to left at intervals of 10 millimeters, between the lateral ends of the stars in the following sequence: order “Altyn Kyran” (Golden Eagle), Golden Star medal “Halyk kaharmany”(People's Hero), Order" Otan "(Fatherland).

The order “Altyn Kyran” (Golden Eagle), medal Golden Star “Halyk kaharmany” (People's Hero), order “Otan” (Fatherland) are placed as follows:

1) on the open double-breasted uniform, jacket and tunic - to the left of the lapel so that the top edge of the medal ribbon bar is at the level of the lapel angle;

2) on the open single-breasted uniform, tunic and jacket - to the left of the lapel so that the top edge of the medal bar is at the level of the lapel ledge;

3) on the uniform top shirt, uniform flannel blouse so that the lower ends of the stars of the orders and medal are 80 millimeters above the collar neckline.

91. Orders of the former Union of Soviet Socialist Republics (hereinafter -the USSR), the Commonwealth of Independent States (hereinafter - the CIS) and other foreign states worn on blocks (bars) are placed on the left side of the chest, and orders worn without blocks are placed on the right side of the chest. All medals are worn on the left side of the chest.

92. Orders, medals, badges of honorary titles, also awards for mothers of many children of the Republic of Kazakhstan, worn on the left side of the chest, are aligned from right to left, in order of significance, in the following sequence:

1) orders:

“Otan” (Fatherland);

"Barys" (Snow Leopard I, II, III degree);

"Dank" (Glory I, II degree);

"Aibyn" (Valor I, II, III degree);

"Parassat" (Nobility);

“Dostyk” (Friendship) I, II degree;

"Kurmet" (Honor).

When wearing the badges of the orders "Barys" (Snow Leopard) of the I degree, "Dank" (Glory) I degree, “Dostyk” (Friendship) I degree on the shoulder bands that go over the right shoulder, the stars of these orders are aligned on the left side of the chest to the left of the orders. The order "Barys" (Snow Leopard) of the III degree is worn on a neck band.

2) medals:

“Erligi Ushin” (For courage);

“Zhauyngerlik erligi ushin” (For military valor);

“Eren enbegi ushіn” (For distinguished labor);

“Shapagat” (Charity);

3) honorary titles:

“Kazakstanyn enbek sіnіrgen kairatkeri” (Honored Worker of Kazakhstan);

“Kazakstanyn ushkysh - gаryshkeri” (Pilot-Cosmonaut of Kazakhstan);

4) awards of mothers with many children:

“Altyn Alka” (Golden Pendant);

“Kumіs alka” (Silver pendant).

5) departmental medals approved by Decree No. 155 of the President of the Republic of Kazakhstan dated September 30, 2011 “On state symbols and heraldry of departmental and other equated to them awards of some state bodies directly subordinate and accountable to the President of the Republic of Kazakhstan, the Constitutional Council of the Republic of Kazakhstan, law enforcement bodies, courts, Armed Forces, other troops and military formations ”(hereinafter - Decree No. 155), in order of importance, according to the list of this Decree of the President of the Republic of Kazakhstan.

93. Medals of the Armed Forces, other troops and military formations worn on the left side of the chest are placed in the following order:

1) “Kazakstan Republikasynyn Karuly 10 zhyl” (10 years to the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan);

2) “Kazakhstan Respublikasy Karuly 20 zhyl” (20 years to the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan);

3) Kazakstan Respublikasy Karuly Kushterinіn ardageri "(Veteran of the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan);

4) I, II, III derezheli "Mіnsіz kyzmetі ushin" (For perfect service of I, II, III degree);

5) “Bitimgershilik operatsialaryna katyskany ushin” (For participation in peacekeeping operations);

6) “Halykaralykeskeri yntymaktastykty damytkany ushin” (For development of international military cooperation);

7) departmental medals approved by Decree No. 155, in order of importance, according to the list of this Decree of the President of the Republic of Kazakhstan.

When a military servant is awarded medals of various departments, they are worn from right to left, in order of importance, after the medals of the department in which the military servant is serving.

Instead of orders and medals, awarded persons may wear symbols of awards of a standard form.

94. When wearing two or more orders on the left side of the chest, also when wearing medals together with the indicated orders, their bars are connected into a row from right to left in the order established by paragraphs 92, 93 of these Rules. Orders and medals of the same denomination are placed next to each other in order of the time of their awarding. Orders and medals that do not fit in one row (no more than 5) are transferred to the second and subsequent rows below the first, and are placed in them from right to left too in the established order.

95. Orders and medals are placed on the left side of the chest in such a way that the upper edge of the common bar (block) of the first row is placed as follows:

1) on open double-breasted uniform, jacket, and tunic - 70 millimeters below the lapel level;

2) on a uniform top shirt, uniform flannel blouse - 70 millimeters higher than the level of the collar neckline.

The general bar of orders and the bar of medals of the second row go under the orders and medals of the first row, the third and subsequent rows are aligned in the same order.

96. When two or more orders are worn on the right side of the chest, they are arranged horizontally in a row from left to right at the intervals of 5 millimeters between their lateral ends. Orders of the same denomination with degrees are placed side by side in the order of the awarding time.

Orders that do not fit into one row are transferred to the second and subsequent rows, below the first, and are placed in them from left to right in the indicated order. The distance between the rows of orders is 10 millimeters.

The upper ends of orders (medal blocks) of the first row are placed at the level set for the common bar of the first row of orders and medals placed on the left side of the chest.

97. Badges of the highest degree of distinction, orders and medals of the former USSR, CIS and foreign states are worn after the awards of the Republic of Kazakhstan in the sequence corresponding to their status.

98. Order ribbons and medal ribbon bars are worn on the left side of the chest:

1) on an open uniform, tunic, jacket -70 millimeters below the level of the lapel angle;

2) on a uniform top shirt, uniform flannel blouse - 70 millimeters higher than the level of the neckline of the collar.

99. Order ribbons and medal ribbon bars are placed from right to left in the manner specified in paragraph 92, 93 of these Rules.

Ribbons that do not fit in one bar (no more than 5 in one row) are transferred to the second and subsequent bars; the height of the complete ribbon bar is 10 millimeters.

100. Ribbons of orders and medals of the former USSR, CIS and foreign states are worn on the bars after the bars of orders and medals of the Republic of Kazakhstan in the sequence corresponding to their status. Bars of orders and medals are worn no more than 5 in one row.

101. Badges of honorary titles are worn on the right side of the chest and are attached above orders and medals:

1) on the open double-breasted and single-breasted uniform, jacket and tunic - to the right of the lapel so that the upper edge of the badge is at the level of the lapel angle;

2) on a uniform top shirt, uniform flannel blouse so that the lower edge of the badge is 80 millimeters above the neckline of the collar.

102. Badges of deputies are worn on the left side of the chest and are placed:

1) on open double-breasted uniform and jacket - in the middle of the lapel at the loop level;

2) on open single-breasted uniform and tunic - in the middle of the lapel at the level of its angle;

3) on a uniform top shirt, uniform flannel blouse - 10 millimeters above orders and medals or bars of orders and medals.

103. The skill badge is placed on the right side of the chest 70 millimeters below the lapel.

The badge of graduation is placed 10 millimeters lower than the badge of proficiency.

The badge "For long-distance voyage" is worn on the right side of the chest, to the right of the badge on graduation on the same level.

The badge "Honorary Border Guard" is worn on the right side of the chest, to the left of the badge on graduation from a higher military educational institution, on the same level.

Other distinctive and departmental badges established by the President of the Republic of Kazakhstan, the Government and the first executives of state bodies are worn on the right side of the chest, in one row, 10 millimeters below the lapel from left to right.

104. If the military servants hold lapel badges on the completion of two or more civil higher and military education institutions, all the lapel badges shall be worn.

A lapel badge of graduation from a civilian higher educational institution (university, institute) is also allowed to be worn if there is a badge of graduation from a higher military educational institution to the right of it, on the same level with it.

In the presence of a lapel badge of graduation from a higher military education institution, a sign of graduation from a military school shall not be worn.

Lapel badges for graduation from military colleges, republican schools and special boarding schools shall be worn on the right side of the chest and are placed on the same level with signs of graduation from higher or secondary military educational institutions, to the right of them, and in the absence of these signs in their place.

Footnote. Paragraph 104 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

105. Badges of distinction of the former USSR, CIS and foreign states are worn after the badges of the Republic of Kazakhstan.

106. Placement of orders, medals and badges of distinction on the ceremonial and everyday uniforms of military servants is specified in appendices 5, 6 to these Rules, respectively.

Appendix 1
to Rules of wearing military
uniform and insignia of Armed
Forces, other troops and military
formations of the
Republic of Kazakhstan,
and also other signs

Uniform for military servants

№ n/n	Name of items	Note
	Caps of established color with edging
	Caps, caps with ear-flaps of established pattern	For colonels – gray astrakhan caps
	Caps of established color
	Flight cap of established color with edging
	Women’s hats of established color
	Beret of established color
1.	Patrol caps of established pattern
	Uniform jackets with epaulettes and trousers of established pattern
	Uniform jackets , gray, with epaulettes	For high-ranking officers and colonels
	Tunic with epaulettes and trousers of established color with edgings
	Trousers of established color with edgings
	Skirt of established color
	Sweater of established color with shoulder boards
	Winter jacket of established color with epaulettes and detachable fur collar	For high-ranking officers and colonels – gray astrakhan collar
	Warm coat of established color with fur collar of established color and epaulettes	For high-ranking officers and colonels – gray astrakhan collar
2.	Steel-gray warm coat of established color with gray astrakhan collar	For especially ceremonial uniforms of military women servants
3.	Camouflage field jacket and straight-cut trousers
4.	Warm camouflage field jacket and straight-cut trousers with woolen cap
5.	Warm black leather ankle boots
6.	Black leather low boots
7.	Warm black leather boots
8.	Black leather shoes
9.	White leather boots	For especially ceremonial uniforms of military women servants
10.	Leather high-top boots of established color
11.	Warm leather high-top boots of established color
12.	Sneakers of established pattern
13.	Shirts of established color with epaulettes
14.	Ties of established color
15.	Scarf of established color
16.	T-shirts in solid color
17.	Undershirts of established color
18.	Underwear
19.	Underpants in solid color
20.	Warm underwear
21.	Socks of established pattern
22.	Gloves of established color

Appendix 2
to Rules of wearing military
uniform and insignia of Armed
Forces, other troops and
military formations
of the Republic of Kazakhstan,
and also other signs

Ammunition for military servants

Footnote. Приложение 2 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

1. The ammunition kit includes the following items:

Item No.	Name of items	Number of items	Note
1.	Protective helmet	1
2.	Armor vest (floating armor vest)	1
3.	Unloading vest	1	Shoulder straps or belt-shoulder system can be provisioned
4.	Field belt	1	Allowed to issue equipment
5.	Martial-cloak (cape)	1
6.	Sleeping bag with a liner and a heat-insulating mat (camping mat)	1
7.	Rucksack (backpack)	1
8.	Magazine pouch	1
9.	Magazine pouch for a machine gun with a shoulder strap	1	Issued for a machine gunner
10.	Bag for hand grenades	2
11.	Flask case (canteen cover)	1
12.	Pot case	1
13.	Cover (case) for gas mask and personal protective equipment	1

Note: Ammunition kits for military servants of other military specialties include the above items with changes according to the prescribed weapon.

2. Assembling and putting on ammunition:

1) shoulder straps or belt-shoulder system and ammunition items are put on the field belt or equipment;

2) adjust the shoulder or belt-shoulder system according to the height and size of the straps so that the loop of the back strap is located in the middle of the waist, and the figured frame of the strap is in the recess between the shoulder blades;

3) attach the necessary pouches and covers to the belt and straps of the shoulder or belt-shoulder systems, and put ammunition, grenades, a flask, a combined bowler hat, a gas mask and personal protective equipment into them;

4) put on ammunition.

At the direction of the commander (chief), some items of ammunition are allowed to be kept (packed) in a bag (backpack) for personal belongings or a rucksack.

3. The martial-cloak is folded in the following order:

1) the martial-cloak is folded in four (bending along and across), with the front side out so that the loops sewn on its lower corner were on the outside of the cloth;

2) the folded cloth is bent twice and then rolled up so that the loops were on the outside of the roll.

4. The following items are packed in a rucksack (backpack) for personal belongings or a field bag of contract and conscript officers, sergeants and contract soldiers:

1) martial cloak (cape with a belt for wearing or a poncho), in cases where it is not used;

2) sleeping bag;

3) a headdress (with a winter field uniform - a summer headdress, with a summer field uniform - a winter one);

4) spare socks - 4 pairs (2 pairs of cotton, 2 pairs of wool), underwear - 1 set, warm underwear - 1 set, T-shirt of the specified color - 1 piece, underpants - 1 piece and undercollars - 2 pieces (or measuring material of white colors);

5) a pot with a mug and a spoon;

6) individual food ration (stored in warehouses, provisioned in a special period);

7) protective helmet, in cases when it is not used;

8) toiletries (toilet soap in the case, toothpaste, toothbrush in the case, shaving accessories) and 2 towels (facial and foot towel);

9) household items (white threads - 1 piece, khaki threads - 1 piece, sewing needles - 2 pieces, clothes and shoe brushes, khaki buttons - 2 pieces, shoe cream);

10) individual dressing wrapper;

11) a flashlight;

12) matches - 1 box, candles - 2 pieces;

13) penknife (a clerical knife and a sharpener are allowed);

14) a set of writing instruments (A5 notebook - 1 piece, envelopes - 2 pieces, a pencil - 1 piece, a fountain pen - 1 piece).

If you have a field commander's bag, a flashlight, a penknife and writing materials do not fit into a bag (backpack) for personal belongings.

5. A bag (backpack) for personal belongings or a rucksack of students, cadets and military servants doing military service on conscription is packed with:

1) martial cloak, in cases where it is not used;

2) a sleeping bag;

3) a headdress (with a winter field uniform - a summer headdress, with a summer field uniform - a winter one);

4) spare socks - 4 pairs (2 pairs of cotton, 2 pairs of wool), underwear - 1 set, warm underwear - 1 set, T-shirt of the specified color - 1 piece, underpants - 1 piece and under collars - 2 pieces (or measuring material of white colors);

5) a pot with a mug and a spoon;

6) individual food ration (stored in warehouses, provisioned in a special period);

7) protective helmet, in cases when it is not used;

8) toiletries (toilet soap in the case, toothpaste, toothbrush in the case, shaving accessories) and 2 towels (facial and foot towel);

9) household items (white threads - 1 piece, khaki threads - 1 piece, sewing needles - 2 pieces, clothes and shoe brushes, khaki buttons - 2 pieces, shoe cream);

10) individual dressing wrapper;

11) a set of writing instruments (A5 notebook - 1 piece, envelopes - 2 pieces, a simple pencil - 1 piece, a fountain pen - 1 piece).

6. The field commander’s bag is packed with:

1) a workbook and a reference book;

2) map marking stencil;

3) colored pencils (red color - 2 pieces, blue color - 2 pieces, black color - 1 piece, brown color - 1 piece, green color - 1 piece, yellow color - 1 piece);

4) a set of felt-tip pens;

5) eraser (elastic band), pencil sharpener, scissors, clerical knife;

6) compass;

7) curvimeter, compass-meter;

8) flashlight.

Appendix 3
to Rules of wearing military uniform and insignia of Armed Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan, and also other signs

Placement of stars on epaulettes

№ n/n	Military rank	Number of stars	Distance from epaulette bottom edge to the center of the lowest star, mm	Distance between centers of stars along the epaulette, mm
1.	Army general	4	30	25
2.	Colonel-general, admiral	3	30	25
3.	Lieutenant-general, vice-admiral	2	30	25
4.	Major-general, rear admiral	1	55	-
5.	Colonel, Captain I rank	3	35	25
6.	Lieutenant-colonel, Captain II rank	2	35	-
7.	Major, Captain III rank	1	55	-
8.	Captain, Captain-lieutenant	4	30	20
9.	First lieutenant	3	30	25
10.	lieutenant	2	30	-

Appendix 4
to Rules of wearing military
uniform and insignia of Armed
Forces, other troops and military
formations of the
Republic of Kazakhstan,
and also other signs

Placement of chevrons on epaulettes

№ п/п	Military rank	Number of chevron tabs	Chevron width, mm
1.	Master-sergeant (sergeant-major)	two wide and one narrow chevron tabs	width of wide chevron – 15, width of narrow chevron – 7
2.	Staff sergeant (head sergeant)	two wide cross- chevrons	width of wide chevron – 15
3.	Sergeant I class (sergeant-major I class)	one wide and three narrow cross-chevron tabs	width of wide chevron – 15, width of narrow chevron – 7
4.	Sergeant II class (sergeant-major II class)	one wide and two narrow cross-chevron tabs	width of wide chevron – 15, width of narrow chevron – 7
5.	Sergeant III class (sergeant-major III class)	one wide and one narrow cross- chevron tabs	width of wide chevron – 15, width of narrow chevron – 7
6.	Senior sergeant (senior sergeant -major)	one wide cross- chevron tab	width of wide chevron – 15
7.	Sergeant (petty officer I class)	three narrow chevron tabs	width of narrow chevron – 7
8.	Junior sergeant (petty officer II class)	two narrow chevron tabs	width of narrow chevron – 7
9.	Corporal (senior sailor)	One narrow chevron tab	width of narrow chevron – 7

Appendix 5
to Rules of wearing military
uniform and insignia of Armed
Forces, other troops and military
formations of the
Republic of Kazakhstan,
and also other signs

Placement of orders, medals and insignia on parade uniforms of military personnel

Appendix 6
to Rules of wearing military
uniform and insignia
of Armed Forces, other troops and military
formations of the
Republic of Kazakhstan,
and also other signs

1-тарау. Жалпы ережелер

2-тарау. Қазақстан Республикасы ҚК, басқа да әскерлері мен әскери құралымдары әскери киім нысанының жеке заттарын кию 1-параграф. Бас киім

2-параграф. Сыртқы киім

3-параграф. Жейде, галстук, футболка, майка (тельняшка), кашне мен қолғап

4-параграф. Аяқ киім, ұйық, шұлық пен колготки

3-тарау. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының айырым белгісі

1-параграф. Погон мен шағын погон

2-параграф. Жеңдегі және айырым төсбелгісі

3-параграф. Бас киімге кокарда, эмблема, тігіс пен жапсырма

4-параграф. Киім-кешекке эмблема, тоға, шытыр, түйме, өрнек пен тігіс

Әскери қызметшілерге амуниция

Погонға жұлдыздарды (жұлдызшаларды) тағу

Погонға жапсырма тағу

Әскери қызметшілердің салтанатты киім-кешегіне орденді, медаль мен айырым белгісін тағу

Әскери қызметшілердің № 2 күнделікті киім-кешегіне планкадағы медаль мен айырым белгісін тағу

On approval of Rules of wearing military uniform and insignia of Armed Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan, and also other signs

Rules of wearing military uniform and insignia of Armed Forces,
other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan, and also other signs
Chapter 1. General Provisions

Chapter 2. Wearing certain items of military uniform by military servicemen of Armed
Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan
Section 1. Headdress

Section 2. Outer garments

Section 3. Shirts, ties, T-shirts, undershirts (striped vests), scarves and gloves

Section 4. Emblems, buckles, plates, buttons, ornament and sewing on uniforms

Section 5. Ammunition-military uniform accessories (belts, pouches, belt kits)
facilitating the carrying of weapons, ammunition and other military equipment

Chapter 3. Military rank insignia of servicemen of the Armed Forces, other forces and
military formations of the Republic of Kazakhstan
Section1. Epaulettes and shoulder boards

Section 2. Shoulder sleeve and breast insignia

Section 3. Headgear, emblems, sewing and headdress patches

Section 4. Emblems, buckles, plates, buttons, ornament and sewing on uniforms

Chapter 4. Wearing orders, medals, decoration ribbons and medal ribbon bars and other
badges on the military uniform of servants of the Armed Forces, other troops and military
formations of the Republic of Kazakhstan

Uniform for military servants

Ammunition for military servants

Placement of chevrons on epaulettes

Placement of orders, medals and insignia on parade uniforms of military personnel

Placement of medal bars and insignia on everyday military uniforms

1-тарау. Жалпы ережелер

2-тарау. Қазақстан Республикасы ҚК, басқа да әскерлері мен әскери құралымдары әскери киім нысанының жеке заттарын кию 1-параграф. Бас киім

2-параграф. Сыртқы киім

3-параграф. Жейде, галстук, футболка, майка (тельняшка), кашне мен қолғап

4-параграф. Аяқ киім, ұйық, шұлық пен колготки

3-тарау. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының айырым белгісі

1-параграф. Погон мен шағын погон

2-параграф. Жеңдегі және айырым төсбелгісі

3-параграф. Бас киімге кокарда, эмблема, тігіс пен жапсырма

4-параграф. Киім-кешекке эмблема, тоға, шытыр, түйме, өрнек пен тігіс

Әскери қызметшілерге амуниция

Погонға жұлдыздарды (жұлдызшаларды) тағу

Погонға жапсырма тағу

Әскери қызметшілердің салтанатты киім-кешегіне орденді, медаль мен айырым белгісін тағу

Әскери қызметшілердің № 2 күнделікті киім-кешегіне планкадағы медаль мен айырым белгісін тағу

On approval of Rules of wearing military uniform and insignia of Armed Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan, and also other signs

Rules of wearing military uniform and insignia of Armed Forces,other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan, and also other signsChapter 1. General Provisions

Chapter 2. Wearing certain items of military uniform by military servicemen of ArmedForces, other troops and military formations of the Republic of KazakhstanSection 1. Headdress

Section 2. Outer garments

Section 3. Shirts, ties, T-shirts, undershirts (striped vests), scarves and gloves

Section 4. Emblems, buckles, plates, buttons, ornament and sewing on uniforms

Section 5. Ammunition-military uniform accessories (belts, pouches, belt kits)facilitating the carrying of weapons, ammunition and other military equipment

Chapter 3. Military rank insignia of servicemen of the Armed Forces, other forces andmilitary formations of the Republic of KazakhstanSection1. Epaulettes and shoulder boards

Section 2. Shoulder sleeve and breast insignia

Section 3. Headgear, emblems, sewing and headdress patches

Section 4. Emblems, buckles, plates, buttons, ornament and sewing on uniforms

Chapter 4. Wearing orders, medals, decoration ribbons and medal ribbon bars and otherbadges on the military uniform of servants of the Armed Forces, other troops and militaryformations of the Republic of Kazakhstan

Uniform for military servants

Ammunition for military servants

Placement of chevrons on epaulettes

Placement of orders, medals and insignia on parade uniforms of military personnel

Placement of medal bars and insignia on everyday military uniforms

Rules of wearing military uniform and insignia of Armed Forces,
other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan, and also other signs
Chapter 1. General Provisions

Chapter 2. Wearing certain items of military uniform by military servicemen of Armed
Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan
Section 1. Headdress

Section 5. Ammunition-military uniform accessories (belts, pouches, belt kits)
facilitating the carrying of weapons, ammunition and other military equipment

Chapter 3. Military rank insignia of servicemen of the Armed Forces, other forces and
military formations of the Republic of Kazakhstan
Section1. Epaulettes and shoulder boards

Chapter 4. Wearing orders, medals, decoration ribbons and medal ribbon bars and other
badges on the military uniform of servants of the Armed Forces, other troops and military
formations of the Republic of Kazakhstan