Берілген микрокредиттер бойынша активтер мен шартты міндеттемелерді сыныптауды жүзеге асыру, берілген микрокредиттер бойынша активтерді күмәнді және үмітсізге жатқызу, сондай-ақ оларға қарсы провизиялар (резервтер) құру қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2018 жылғы 27 наурыздағы № 62 қаулысы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2018 жылғы 3 мамырда № 16858 болып тіркелді.

Берілген микрокредиттер бойынша активтер мен шартты міндеттемелерді сыныптауды жүзеге асыру, берілген микрокредиттер бойынша активтерді күмәнді және үмітсізге жатқызу, сондай-ақ оларға қарсы провизиялар (резервтер) құру қағидаларын бекіту туралы

"Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" 2017 жылғы 25 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Кодексіне (Салық кодексі) және "Микроқаржылық қызмет туралы" 2012 жылғы 26 қарашадағы Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Басқармасы ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

Ескерту. Кіріспе жаңа редакцияда – ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 30.03.2020 № 28 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

1. Қоса беріліп отырған Берілген микрокредиттер бойынша активтер мен шартты міндеттемелерді сыныптауды жүзеге асыру, берілген микрокредиттер бойынша активтерді күмәнді және үмітсізге жатқызу, сондай-ақ оларға қарсы провизиялар (резервтер) құру қағидалары бекітілсін.

2. "Берілген микрокредиттер бойынша активтер мен шартты міндеттемелерді жіктеуді жүзеге асыру және оларға қарсы провизиялар (резервтер) құру қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2012 жылғы 24 желтоқсандағы № 381 қаулысының (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8305 болып тіркелген, 2013 жылғы 5 маусымда "Егемен Қазақстан" газетінде № 141 (28080) жарияланған) күші жойылды деп танылсын.

3. Қаржы нарығының әдіснамасы департаменті (Әбдірахманов Н.А.) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) Заң департаментімен (Сәрсенова Н.В.) бірлесіп осы қаулыны Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы қаулы мемлекеттік тіркелген күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде оның қазақ және орыс тілдеріндегі қағаз және электрондық түрдегі көшірмесін "Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкінде ресми жариялау және енгізу үшін жіберуді;

3) осы қаулыны ресми жарияланғаннан кейін Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің ресми интернет-ресурсына орналастыруды;

4) осы қаулы мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде Заң департаментіне осы қаулының осы тармағының 2), 3) тармақшаларында және 4-тармағында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

4. Қаржылық қызметтерді тұтынушылардың құқықтарын қорғау және сыртқы коммуникациялар басқармасы (Терентьев А.Л.) осы қаулы мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оның көшірмесін мерзімді баспасөз басылымдарында ресми жариялауға жіберуді қамтамасыз етсін.

5. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Төрағасының орынбасары О.А. Смоляковқа жүктелсін.

6. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Ұлттық Банк

Төрағасы Д. Ақышев

Қазақстан Республикасы
Ұлттық Банкі Басқармасының
2018 жылғы 27 наурыздағы
№ 62 қаулысымен бекітілді

Берілген микрокредиттер бойынша активтер мен шартты міндеттемелерді сыныптауды жүзеге асыру, берілген микрокредиттер бойынша активтерді күмәнді және үмітсізге жатқызу, сондай-ақ оларға қарсы провизиялар (резервтер) құру қағидалары

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Берілген микрокредиттер бойынша активтер мен шартты міндеттемелерді сыныптауды жүзеге асыру, берілген микрокредиттер бойынша активтерді күмәнді және үмітсізге жатқызу, сондай-ақ оларға қарсы провизиялар (резервтер) құру қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасының Кодексіне (Салық кодексі), "Микроқаржылық қызмет туралы" Қазақстан Республикасының Заңына (бұдан әрі – Заң) сәйкес әзірленді және берілген микрокредиттер бойынша активтер мен шартты міндеттемелерді сыныптауды жүзеге асыру, берілген микрокредиттер бойынша активтерді күмәнді және үмітсізге жатқызу, сондай-ақ оларға қарсы провизиялар (резервтер) құру тәртібін және жүзеге асыру талаптарын айқындайды.

Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 12.12.2022 № 113 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

2. Қағидаларда мынадай ұғымдар пайдаланылады:

1) ақшаны толық алмау – микрокредит беру туралы шартқа сәйкес қаржы ұйымына тиесілі ақша ағындары және қаржы ұйымы алуды күтіп отырған ақша ағындары арасындағы айырма;

2) берешек – микрокредит беру туралы шарттың талаптарына сәйкес қарыз алушы өтемеген негізгі борыш, есептелген сыйақы және (немесе) өзге төлемдер түріндегі талаптың сомасы;

3) берілген микрокредиттер бойынша біртекті активтер мен шартты міндеттемелер – кредиттік тәуекелдің сипаттамаларына ұқсас сипаттамалары бар берілген микрокредиттер бойынша активтер мен шартты міндеттемелер тобы;

4) берілген микрокредиттер бойынша жеке активтер мен шартты міндеттемелер – қаржылық есептіліктің деректеріне сәйкес есепті күнгі жалпы баланстық құны микроқаржы ұйымының активтерінен 5 (бес) пайызға асып кететін берілген микрокредиттер бойынша активтер мен шартты міндеттемелер немесе өзара байланысты тарапқа қойылатын талаптарды білдіретін берілген микрокредит бойынша актив пен шартты міндеттеме.

Микроқаржы ұйымына осы тармақшада көзделген өлшемшарттарға толықтыру ретінде берілген микрокредит бойынша актив пен шартты міндеттемені жеке кредитке жатқызу үшін қосымша өлшемшарттар белгілеуге рұқсат беріледі.

Микроқаржы ұйымына берілген микрокредит бойынша актив пен шартты міндеттеменің жалпы баланстық құнының активтерге, бірақ активтерден 5 (бес) пайыздан төмен емес өзге арақатынасын белгілеуге рұқсат беріледі;

5) берілген микрокредит бойынша кредиттік-құнсызданған актив – берілген микрокредит бойынша актив, ол бойынша 9 "Қаржы құралдары" халықаралық қаржылық есептік стандарттың (бұдан әрі – 9 ХҚЕС) өлшемшарттарына сәйкес келетін құнсыздану белгілері анықталады;

6) берілген микрокредит бойынша актив пен шартты міндеттеменің жиынтық баланстық құны – берілген микрокредит бойынша актив пен шартты міндеттеменің зиянға арналған бағалау резервінің көлеміне түзетілгенге дейінгі амортизацияланған құны;

7) берілген микрокредит бойынша актив пен шартты міндеттемені қайта жіктеу – берілген микрокредит бойынша бұрын жіктелген актив пен шартты міндеттемені оған қарсы провизияларды (резервтерді) тиісті қосымша қалыптастыру және (немесе) тарату арқылы жіктеу;

8) берілген микрокредит бойынша актив пен шартты міндеттемені қайта құрылымдау – төменде аталған жағдайлардың кез келгеніне сәйкес берілген микрокредит беру туралы шарттың тәртібін және талаптарына кез келген өзгерту:

берілген микрокредит бойынша актив пен шартты міндеттеме бойынша төлемдер кестесін өзгерту, оның ішінде негізгі борышты және (немесе) сыйақыны өтеу үшін берілген микрокредит бойынша актив пен шартты міндеттеме бойынша төлемдер бойынша жеңілдік кезеңін беру не ұзарту, берілген микрокредит бойынша актив пен шартты міндеттеме мерзімін келесі ұзарту, берілген микрокредит бойынша актив пен шартты міндеттеме бойынша бір немесе одан көп төлемді кейінге қалдыру, берілген микрокредит бойынша актив пен шартты міндеттеме бойынша негізгі борышты және (немесе) сыйақыны есептен шығару немесе кешіру, сыйақы бойынша мерзімі өткен төлемдерді капиталдандыру, сыйақы бойынша мерзімі өткен берешекті капиталдандыра отырып берілген микрокредит бойынша актив пен шартты міндеттеменің валютасын бір валютадан басқасына өзгерту (конвертациялау);

микроқаржы ұйымындағы, оның ішінде басқа микроқаржы ұйымдарындағы берілген микрокредит бойынша актив пен шартты міндеттеме бойынша мерзімі өткен берешекті төлеу үшін берілген микрокредит бойынша жаңа актив пен шартты міндеттеме беру;

берілген микрокредит бойынша актив пен шартты міндеттеме бойынша мерзімі өткен берешек болған жағдайда кредиттік лимитті ұлғайту;

берілген микрокредит бойынша актив пен шартты міндеттеме бойынша актив пен шартты міндеттеме бойынша сыйақы мөлшерлемесін төмендету;

қарыз алушының микроқаржы ұйымына берілген кепіл мүлкі есебінен берешек сомасын өтеу нәтижесінде берілген микрокредит бойынша актив пен шартты міндеттеме бойынша берешекті төмендету;

9) берілген микрокредит бойынша актив пен шартты міндеттеменің амортизациялық құны – минус борыштың негізгі сомасының есебіне төлемдер, плюс (минус) тиімді пайыздық мөлшерлеме әдісін пайдалана отырып есептелген дисконттың (сыйлықақының) жинақталған амортизациясының шамасы бастапқы тану кезінде берілген микрокредит бойынша актив пен шартты міндеттеме бағаланатын және зиянға арналған бағалау резерві ескеріле отырып түзетілген сома;

10) берілген микрокредит бойынша сатып алынған немесе құрылған кредиттік-құнсызданған актив – бастапқы тану сәтінде құнсыздану туралы растау болған, берілген микрокредит бойынша сатып алынған немесе құрылған актив;

11) дефолт – төлеу мерзімі күнтізбелік 90 (тоқсан) күннен өтіп кеткен мерзімі өткен төлемнің (төлемдердің) болуы не осы тармақшада көзделген мынадай бір немесе бірнеше жағдайдың болуы:

қарыз алушының қаржылық жағдайының нашарлауына байланысты берілген микрокредит бойынша актив пен шартты міндеттеме бойынша сыйақыны есептеуді тоқтата тұру;

берілген микрокредит бойынша актив пен шартты міндеттеме берілген сәттен бастап кредиттік тәуекелдің айтарлықтай ұлғаюынан қарыз алушы берешегінің бір бөлігін және (немесе) бүкіл сомасын есептен шығару;

берілген микрокредит бойынша актив пен шартты міндеттеме бойынша талап ету құқықтарын дисконтпен беру;

қарыз алушының қаржылық жай-күйінің нашарлауына байланысты берілген микрокредит бойынша актив пен шартты міндеттемені қайта құрылымдау;

Қазақстан Республикасының оңалту және банкроттық туралы заңнамасына сәйкес қарыз алушыны банкрот деп тану туралы талап-арыз беру;

Қазақстан Республикасының оңалту және банкроттық туралы заңнамасына сәйкес қарыз алушының өзін банкрот деп тану туралы сотқа өтініш жасауы;

микроқаржы ұйымының атқарушы органы бекіткен Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесінде (бұдан әрі - Әдістеме) көзделген ахуалдар.

Қарыз алушының қаржылық жай-күйінің нашарлауы деп төменде көрсетілген жағдайлардың бірінің немесе бірнешеуінің туындауы түсініледі:

қарыз алушының микроқаржы ұйымының алдында күнтізбелік 30 (отыз) және одан көп мерзімдегі мерзімі өткен міндеттемелері бар;

қарыз алушыда мерзімі өткен міндеттемелер жоқ және микроқаржы ұйымында қарыз алушының оған берілген микрокредит бойынша актив пен шартты міндеттеме бойынша жеңілдік жағдайлары берілмей өз міндеттемелері бойынша ақы төлеу мерзімдерін бұзуға жол бергені туралы негізделген және растайтын ақпарат бар;

қарыз алушының қаржылық жай-күйін нақты көрсеткіштерін бағалау негізінде микроқаржы ұйымы қарыз алушының ақша ағындарының микроқаржы ұйымының алдындағы шарттық міндеттемелерін (негізгі борышты және сыйақыны қоса алғанда) өтеу үшін жеткіліксіз болатынын болжайды;

қаржы ұйымы микроқаржы ұйымы әзірлейтін және Әдістемеге қосымша болып табылатын ішкі рейтингтік модельге сәйкес қарыз алушының қаржылық жай-күйінің нашарлағанын бағалады;

12) кредиттік скоринг – қарыз алушының кредитке қабілеттілігін сапалық және сандық сипаттамаларға негіздеп бағалау;

13) қамтамасыз ету құны - ағымдағы сәтке оны өткізу (сату) мүмкіндігін ескере отырып, нарықтық (әділ) құннан анықталатын кепілді қамтамасыз ету құны;

14) қарыз алушы - микроқаржы ұйымымен микрокредит беру туралы шарт жасасқан жеке немесе заңды тұлға;

15) негізделген және расталатын ақпарат – кемінде 5 (бес) жыл кезеңінде өткен оқиғалар, ағымдағы сапалық және сандық көрсеткіштер және болашақтағы экономикалық сапалық және сандық көрсеткіштердің болжамдары туралы ақпаратты қоса алғанда, аса көп шығынсыз немесе күш салмай есепті күнгі жағдай бойынша негізделген түрде қолжетімді болып табылатын ақпарат. Кемінде 5 (бес) жыл кезеңдегі, есепті күнгі жағдай бойынша негізделген түрде қолжетімді болып табылатын ақпарат болмаған кезде микроқаржы ұйымына неғұрлым қысқа кезеңдегі ақпаратты кейіннен кемінде 5 (бес) жыл кезеңдегі өткен оқиғалар туралы ақпаратты жинақтау шартымен пайдалануына рұқсат етіледі. Жеке микрокредиттер және шартты міндеттемелер бойынша соңғы 3 (үш) жылдағы не микроқаржы ұйымы операциялық қызметті 3 (үш) жылдан кем жүзеге асырған жағдайда одан аз кезеңдегі қарыз алушының қаржылық жай-күйінің мониторингі негізінде болжамдық ағындарды құруға жол беріледі;

16) провизиялар (резервтер) – берілген микрокредит бойынша активтің амортизацияланған құны бойынша және басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын берілген микрокредиттер бойынша активтер бойынша күтілетін және орын алып отырған кредиттік зиян үшін құрылатын бағалау резерві, сондай-ақ берілген микрокредиттер бойынша шартты міндеттемелер бойынша күтілетін кредиттік зиянға қатысты бағалау міндеттемесі;

17) уәкілетті орган - қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган;

18) берілген микрокредиттер бойынша шартты міндеттемелер – бұл болуы басталуына деген сенімділік болмайтын және толығымен микроқаржы ұйымының бақылауында болмайтын бір немесе бірнеше болашақ оқиғаның басталуымен немесе басталмауымен ғана расталатын берілген микрокредиттер бойынша міндеттемелер.

Ескерту. 2-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 30.03.2020 № 28 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

2-тарау. Берілген микрокредиттер бойынша активтер мен шартты міндеттемелерді сыныптау және берілген микрокредиттер бойынша активтерді күмәнді және үмітсіз активтерге жатқызу тәртібі

3. Берілген микрокредиттер бойынша активтер мен шартты міндеттемелерді сыныптауды микроқаржы ұйымы қалыптастырылған провизиялар (резервтер) мөлшеріне қарай Қағидаларға сәйкес жүзеге асырады.

4. Провизиялар (резервтер) мөлшерін айқындау мақсатында берілген микрокредиттер бойынша активтер мен шартты міндеттелер жеке және біртекті негізде бағаланады.

5. Берілген микрокредиттер бойынша активтер мен шартты міндеттемелерді сыныптау (қайта сыныптау) және оларға қарсы провизиялар (резервтер) қалыптастыру мынадай талаптардың негізінде жүзеге асырылады:

1) берілген микрокредиттер бойынша активтер мен шартты міндеттемелерді сыныптау және провизияларды (резервтерді) қалыптастыру бойынша нақты іс-әрекеттердің Қағидалардың және микроқаржы ұйымының ішкі құжаттарының талаптарына сәйкес келуі;

2) берілген микрокредиттер бойынша активтерді, шартты міндеттемелерді сыныптау және оларға қарсы провизияларды (резервтерді) қалыптастыру аясына жататын барлық ақпаратты кешенді және объективті талдау;

3) берілген микрокредиттер бойынша активтер мен шартты міндеттемелерді сыныптаудың (қайта сыныптаудың) және (немесе) провизияларды (резервтерді) қалыптастырудың уақтылылығы, есепке алу мен есептілікте провизиялар (резервтер) мөлшерінің өзгеруін көрсетудің дәйектілігі.

6. Сыныптау мақсатында берілген микрокредиттер бойынша активтер мен шартты міндеттемелер стандартты және сыныпталған болып бөлінеді.

7. Сыныпталуға жатпайтын, берілген микрокредит бойынша актив стандартты болып табылады.

8. Сыныпталған міндеттемеге жатпайтын, берілген микрокредит бойынша шартты міндеттеме стандартты болып табылады.

9. Берілген микрокредиттер бойынша сыныпталған активтер мен шартты міндеттемелер қалыптастырылған провизиялар (резервтер) мөлшеріне қарай мынадай санаттарға бөлінеді:

1) күмәнді:

1-санатты күмәнді – берілген микрокредит бойынша актив пен шартты міндеттеменің жалпы баланстық құнының 0,01 (нөл бүтін жүзден бір) пайызынан астам және 5 (бес) пайызынан кем немесе тең провизиялар (резервтер);

2-санатты күмәнді – берілген микрокредит бойынша актив пен шартты міндеттеменің жалпы баланстық құнының 5,01 (бес бүтін жүзден бір) пайызынан астам және 10 (он) пайызынан кем немесе тең провизиялар (резервтер);

3-санатты күмәнді – берілген микрокредит бойынша актив пен шартты міндеттеменің жалпы баланстық құнының 10,01 (он бүтін жүзден бір) пайызынан астам және 20 (жиырма) пайызынан кем немесе тең провизиялар (резервтер);

4-санатты күмәнді – берілген микрокредит бойынша актив пен шартты міндеттеменің жалпы баланстық құнының 20,01 (жиырма бүтін жүзден бір) пайызынан астам және 25 (жиырма бес) пайызынан кем немесе тең провизиялар (резервтер);

5-санатты күмәнді – берілген микрокредит бойынша актив пен шартты міндеттеменің жалпы баланстық құнының 25,01 (жиырма бес бүтін жүзден бір) пайызынан астам және 50 (елу) пайызынан кем немесе тең провизиялар (резервтер);

2) үмітсіз – берілген микрокредит бойынша актив пен шартты міндеттеменің жалпы баланстық құнының 50,01 (елу бүтін жүзден бір) пайызынан астам провизиялар (резервтер).

10. Алып тасталды – ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 30.03.2020 № 28 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

11. Алып тасталды – ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 30.03.2020 № 28 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

3-тарау. Халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына сәйкес провизиялар (резервтер) құру тәртібі

12. Провизиялар (резервтер) 9 ХҚЕС-тің және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес құрылады.

13. Провизияларды (резервтерді) құру тәртібі Қағидаларға сәйкес Әдістеме негізінде айқындалады.

14. Берілген микрокредиттер бойынша активтер мен шартты міндеттемелер біртекті және жеке болып сыныпталады.

Берілген микрокредиттер бойынша жеке активтер бойынша провизиялар (резервтер) әрбір жеке микрокредит бойынша бөлек есептеледі.

Әдістемеге сәйкес құнсыздану белгілері жоқ берілген микрокредиттер бойынша жеке активтер бойынша кредиттік тәуекелдің Әдістемеде белгіленген ұқсас сипаттамалары бойынша топтастыру жүзеге асырылады және провизиялар (резервтер) Әдістемеде белгіленген тәртіпке сәйкес есептеледі.

Берілген микрокредиттер бойынша біртекті активтер, шартты міндеттемелер кредиттік тәуекелдің жалпы сипаттамалары негізінде топтастырылады, сондай-ақ провизиялар (резервтер) берілген микрокредиттер бойынша активтер мен шартты міндеттемелердің әрбір жекелеген топтары бойынша есептеледі.

Берілген микрокредиттер бойынша активтерді, шартты міндеттемелерді біртекті топтарға топтастыруға негіз болатын талаптар мен белгілер Әдістемеде ашып жазылады.

Берілген микрокредиттер бойынша активтер мен шартты міндеттемелердің біртектілік санатына қарыз алушының түрі, микрокредиттеу технологиясы, нысаналы мақсаты, қамтамасыз ету түрі, қарыз алушының географиялық орналасуы, берілген микрокредит бойынша активтің мерзімі, сондай-ақ Әдістемеде және микроқаржы ұйымының өзге ішкі құжаттарында айқындалған микрокредиттеу бағдарламалары бойынша белгілер жатады, бірақ бұлармен шектелмейді.

15. Кредиттік тәуекелдің өзгеруіне және берілген микрокредиттер бойынша активтер бойынша құнсыздану белгілерінің болуына қарай провизиялар (резервтер):

1) Қағидалардың 17-тармағына сәйкес 12 (он екі) айдағы күтілетін кредиттік зиянға тең сомада;

2) Қағидалардың 18-тармағына сәйкес микрокредиттер бойынша бүкіл мерзімде күтілетін кредиттік зиянға тең сомада;

3) Қағидалардың 23-тармағына сәйкес орын алған кредиттік зиянға тең сомада қалыптастырылады.

16. Бағалау күнгі (бірақ тоқсанына кемінде бір рет) берілген микрокредит бойынша активті, шартты міндеттемені бастапқы тану кезінде берілген микрокредит бойынша активтің, шартты міндеттеменің күтілетін қолданылу мерзімінде жеке негізде және біртекті ретінде сыныпталған берілген микрокредиттер бойынша активтер, шартты міндеттемелер бойынша топтық негізде дефолттың басталу тәуекелі айқындалады.

17. Егер есепті күнгі жағдай бойынша бастапқы танылған күннен бастап берілген микрокредит бойынша актив, шартты міндеттеме бойынша кредиттік тәуекелдің айтарлықтай ұлғаюы болмаса, микроқаржы ұйымы осы берілген микрокредит бойынша актив, шартты міндеттеме бойынша провизиялар (резервтер) мөлшерін есепті күннен бастап 12 (он екі) айда күтілетін кредиттік зиянға тең сомада бағалайды.

18. Егер берілген микрокредит бойынша актив, шартты міндеттеме бойынша есептелген кредиттік тәуекел бастапқы танылған күннен бастап айтарлықтай ұлғайса, микроқаржы ұйымы есепті күнгі жағдай бойынша осы берілген микрокредит бойынша актив, шартты міндеттеме бойынша провизиялардың (резервтердің) мөлшерін бүкіл мерзімде күтілетін кредиттік зиянға тең сомада бағалайды.

19. Кредиттік тәуекелдің ұлғаюы былайша айқындалады:

1) берілген микрокредит бойынша активті қолданудың күтілетін мерзімі бойы дефолттың басталу тәуекелінің өзгеруі бастапқы танылған күнгі дефолттың басталу тәуекелімен есептік күнгі берілген микрокредит бойынша актив бойынша дефолттың басталу тәуекелін салыстыру арқылы бағаланады;

2) аса көп шығынсыз және күш салмай қолжетімді болатын, негізделген және расталатын, кредиттік тәуекелдің бастапқы танылған сәттен бастап айтарлықтай ұлғаюын көрсететін ақпаратқа талдау жасалды.

Төменде аталған бір немесе бірнеше жағдай кредиттік тәуекелдің айтарлықтай ұлғаюы болып табылады:

берілген микрокредит бойынша белгілі бір актив немесе қолданылудың осындай күтулі мерзімі бар берілген микрокредиттер бойынша осыған ұқсас активтер үшін кредиттік тәуекелдің сыртқы нарықтық көрсеткіштерінің айтарлықтай өзгеруі;

қарыз алушының ішкі немесе сыртқы кредиттік рейтингінің нақты немесе күтілетін (негізделген және расталатын ақпарат негізінде) төмендеуі не ішкі мақсаттар үшін кредиттік тәуекелді талдау үшін пайдаланылатын кредиттік скоринг бойынша қарыз алушы рейтингінің азаюы;

міндеттеме бойынша қамтамасыз ету құнының немесе қарыз алушы үшін микрокредит беру туралы шартта көзделген жоспарлы төлемдерді жүзеге асыру үшін экономикалық ынталандыру болып табылатын, күтіліп отырғандай, қарыз алушы үшін микрокредит беру туралы шартта көзделген жоспарлы төлемдерді жүзеге асыру үшін экономикалық ынталандыруды азайтатын немесе өзгеше түрде дефолттың басталу ықтималдылығына ықпал ететін кепілдіктер немесе тетіктер сапасының айтарлықтай өзгеруі;

күнтізбелік 30 (отыз) және одан көп мерзімі өткен төлемдердің;

кредиттік тәуекелдің айтарлықтай ұлғаюының Әдістемеде көзделген өзге белгілерінің болуы.

Кредиттік тәуекел ұлғаюының айтарлықтай болуы Қағидалардың талаптары ескеріле отырып, Әдістемеде белгіленеді.

20. Берілген микрокредиттер бойынша активтер бойынша күтілетін кредиттік зиян кредиттік зиянды бағалау ықтималдылығы ескеріле отырып сараланған, яғни берілген микрокредит бойынша активтің қолданудың бүкіл мерзіміндегі барлық күтілетін толық алынбаған ақшаның келтірілген құны болып табылады. Берілген микрокредит бойынша актив бойынша күтілетін кредиттік зиянды микрокредиттік ұйымдар Қағидаларға 6-қосымшаға сәйкес күтілетін кредиттік зиянды есептеу формуласы бойынша есептеледі, онда:

1) ықтимал нәтижелердің диапазонын бағалау арқылы белгіленген, ықтималдығы ескеріле отырып алдын ала келісілмеген және сараланған сомасы;

2) ақшаның уақытша құны;

3) шамадан тыс шығынсыз немесе күш-жігерсіз есепті күні қолжетімді болатын болжамды макроэкономикалық болжамдық ақпаратты қоса алғанда, өткен оқиғалар, ағымдағы сапалы және сандық көрсеткіштер және болашақ экономикалық сапалы және сандық көрсеткіштердің болжамы туралы негізделген және расталған ақпарат көрсетіледі.

Қағидаларға 6-қосымшаға сәйкес күтілетін кредиттік зиянды есептеу формуласы негізделіп өзгерген жағдайда, микроқаржы ұйымы көрсетілген формуланы өзгертеді және (немесе) толықтырады және өзгертілген және (немесе) толықтырылған күтілетін кредиттік зиянды есептеу формуласы бойынша күтілетін кредиттік зиянды есептейді.

21. Берілген микрокредит бойынша актив (берілген микрокредиттер бойынша активтер) бойынша кредиттік зиян микрокредит беру туралы шартта көзделген, микроқаржы ұйымына тиесілі ақша ағындары мен микроқаржы ұйымы алуды күтіп отырған ақша ағындары арасындағы айырманың келтірілген сомасын білдіреді.

22. 12 (он екі) айда күтілетін кредиттік зиян Қағидаларға 7-қосымшаға сәйкес 12 (он екі) айға күтілетін кредиттік зиянды есептеу формуласы бойынша есептеледі және бүкіл мерзімдегі күтілетін кредиттік зиянның бір бөлігі болып табылады, есепті күннен кейінгі 12 (он екі) ай ішінде дефолт басталған кезде (не егер берілген микрокредит бойынша активті қолданудың күтілетін мерзімі 12 (он екі) айдан аз болса, неғұрлым қысқа кезең ішінде) ақшаның толық алынбауы ретінде қаралады және осындай дефолттың болу ықтималдығы ескеріле отырып сараланды.

Қағидаларға 7-қосымшаға сәйкес 12 (он екі) айға күтілетін кредиттік зиянды есептеу формуласы негізделіп өзгерген жағдайда, микроқаржы ұйымы көрсетілген формуланы өзгертеді және (немесе) толықтырады және 12 (он екі) айға күтілетін кредиттік зиянды 12 (он екі) айға күтілетін кредиттік зиянның өзгертілген және (немесе) толықтырылған есептеу формуласы бойынша есептейді.

23. Берілген микрокредит бойынша сатып алынған немесе құрылған кредиттік-құнсызданған актив болып табылмайтын, есепті күндегі жағдай бойынша берілген микрокредиттер жеке кредиттік-құнсызданған активтер бойынша орын алған кредиттік зиян берілген микрокредит бойынша активтің жалпы баланстық құны мен шартты міндеттеменің жалпы баланстық құны және берілген микрокредит бойынша актив бойынша бастапқы тиімді пайыздық мөлшерлемені пайдалана отырып дисконтталған болашақ есептік ақша ағындарының келтірілген құны арасындағы айырма ретінде бағаланады.

Болашақ ақша ағындарының келтірілген құны Қағидаларға 8-қосымшаға сәйкес болашақ ақша ағындарының келтірілген құнының формуласы бойынша айқындалады.

24. Берілген микрокредит бойынша кредиттік-құнсызданған актив қарыз алушы берілген микрокредит бойынша активтің жалпы баланстық құнының провизияларды (резервтерді) қалыптастыру күні берілген микрокредит бойынша актив берілген микрокредиттер кредиттік-құнсызданған активтер санатына өткен кездегі берешек сомасына тең немесе одан төмен деңгейге дейін төмендеуіне әкелетін берешекті өтеген кезде және бағалау күні Әдістемеде белгіленген берілген микрокредит бойынша активтің құнсыздану белгілері негізінде құнсызданудың объективті растаулары болып табылатын оқиғалар болмаған кезде, кредиттік тәуекелдің айтарлықтай ұлғаю белгілері бар берілген микрокредит бойынша активтер санатына өтеді.

Кредиттік тәуекелдің айтарлықтай ұлғаю белгілері бар берілген микрокредит бойынша актив берілген микрокредит бойынша активтің жалпы баланстық құнының провизияларды (резервтерді) қалыптастыру күні берілген микрокредит бойынша активтің кредиттік тәуекелдің айтарлықтай ұлғаю белгілері бар берілген микрокредиттер бойынша активтер санатына өткен кезде берешек сомасына тең немесе одан төмен деңгейге дейін төмендеуіне әкелетін берешекті қарыз алушы өтеген кезде және провизияларды (резервтерді) қалыптастыру күні кредиттік тәуекелдің айтарлықтай ұлғаюы болмаған кезде, Қағидалардың 17-тармағына сәйкес провизиялар (резервтер) 12 (он екі) айдағы күтілетін кредиттік зиянға тең сомада қалыптастырылатын берілген микрокредиттер бойынша активтер санатына өтеді.

25. Берілген микрокредит бойынша жеке актив бойынша құнсызданудың объективті растамасы болып табылатын төменде көрсетілген бір немесе бірнеше оқиғалардың болуы бағаланады:

1) қарыз алушының айтарлықтай қаржылық қиындықтары туралы негізделген және расталатын ақпараттың болуы;

2) негізгі борыш және (немесе) сыйақы бойынша күнтізбелік 60 (алпыс) күннен асатын мерзімі өткен берешектің болуы;

3) берілген микрокредит бойынша активті соңғы 12 (он екі) айда бір және одан көп қаржылық қиындықтарына байланысты қайта құрылымдау.

2021 жылғы 1 сәуірден бастап қоса алғанда 2021 жылғы 31 желтоқсан аралығындағы кезеңде, егер қарыз алушының қаржылық жағдайының нақты көрсеткіштерін бағалау негізінде банк бір мезгілде мынадай талаптар орындалған кезде:

қарыз күтілетін он екі айлық кредиттік залалға тең сомада қалыптастырылатын қаржы активтері, провизиялар (резервтер) санатына қарыз бойынша төлемдер кейінге қалдырылғанға дейін жатқызылса;

қарыз бойынша төлемдерді кейінге қалдыру кезеңі аяқталғаннан кейін қарыз алушы төлемдерді кейінге қалдыру кезеңі аяқталғаннан кейін 180 (бір жүз сексен) күннің ішінде қарызды өтеудің жаңа кестесі бойынша өз міндеттемелерін уақтылы орындауды жалғастырса, карантиндік шектеу шараларын енгізуге байланысты төлемдерді кейінге қалдыру мүмкіндігі берілген қарыз бойынша қарыз алушының ақша ағындары банк алдындағы шарттық міндеттемелерді (негізгі борыш пен сыйақыны қоса алғанда) өтеу үшін жеткілікті болады деп болжаса, қарыз алушы қаржылық қиындықтарды бастан кешіруші ретінде танылмайды;

4) қарыз алушыда қарыз алушының еңбек қызметінің немесе кәсіпкерлік қызметінің болмауы туралы ақпаратты қоса алғанда, қарыз алушыға Әдістемеге сәйкес айқындалатын айтарлықтай материалдық зиян келтірген және (немесе) оған өзінің қызметін жалғастыруға мүмкіндік бермейтін төтенше және (немесе) өзге де жағдайлар туралы негізделген және расталған ақпараттың болуы;

5) негізделген және расталған ақпарат негізінде қарыз алушының банкроттыққа ұшырауы, қайта ұйымдастырылуы және (немесе) қарыз алушының қаржылық жай-күйін нашарлатуы мүмкін сот қарауына тартылуының жоғары ықтималдығы туралы негізделген және расталған ақпарат;

6) қарыз алушының қайтыс болуы;

7) Әдістемеде белгіленген өзге де оқиғалар.

Ескерту. 25-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 28.05.2021 № 68 (01.07.2021 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

26. Микроқаржы ұйымы күтілетін зиянды есептеу кезінде кемінде 2 (екі) жыл болатын кезеңде кепіл мүлкін сату жөніндегі растайтын ақпаратты ескереді. Микроқаржы ұйымы күтілетін зиянды есептеу үшін кепіл мүлкін сату туралы растайтын ақпарат болмаған кезде күтілетін зиянды есептеуде пайдаланылатын қамтамасыз ету құнына мынадай өтімділік коэффициенттері қолданады:

1) тұрғын үй және (немесе) коммерциялық жылжымайтын мүлік, оның ішінде жер учаскелері түріндегі қамтамасыз ету – 0,7;

2) көлік құралдары түріндегі қамтамасыз ету – 0,5;

3) жабдық, тауар материалдық құндылықтар, сатуға дайын өнім түріндегі қамтамасыз ету – 0,4;

4) екінші деңгейдегі банк не Қазақстан Республикасының Standard & Poor's агенттігінің тәуелсіз рейтингінен төмен емес рейтингі немесе басқа рейтингтік агенттіктердің біреуінің ұқсас деңгейдегі рейтингі бар заңды тұлға не квазимемлекеттік сектор субъектісі берген кепілдіктерді қоспағанда, жеке және (немесе) заңды тұлғалардың кепілдіктері түріндегі қамтамасыз ету – 0;

5) мүлік түріндегі, оның ішінде болашақта түсетін ақша түріндегі қамтамасыз ету – 0;

6) өтімділігі жоғары бағалы қағаздар түріндегі қамтамасыз ету – 0,95;

7) екінші деңгейдегі банк; Қазақстан Республикасының Standard & Poor's агенттігінің тәуелсіз рейтингінен төмен емес рейтингі немесе басқа рейтингтік агенттіктердің біреуінің ұқсас деңгейдегі рейтингі бар заңды тұлға; квазимемлекеттік сектор субъектісі берген кепілдіктер түріндегі қамтамасыз ету – 1;

8) ақша түріндегі қамтамасыз ету – 1.

Осы тармақтың бірінші бөлігінде көрсетілмеген, олар бойынша кемінде 2 (екі) жыл болатын кезеңде кепіл мүлкін сату жөніндегі растайтын ақпарат жоқ өзге де қамтамасыз ету түрлері бойынша микроқаржы ұйымының күтілетін зиянды есептеу кезінде қамтамасыз ету құнына Әдістемеде көзделген, бірақ 0,7-ден аспайтын өтімділік коэффициенттері қолданылады. Әдістемеде көзделмеген қамтамасыз ету түрлері бойынша нөлге тең өтімділік коэффициенті қолданылады.

27. Берілген микрокредиттер бойынша шартты міндеттемелер бойынша күтілетін кредиттік зияндар қаржы ұйымы берілген микрокредит бойынша шартты міндеттемені ұстаушыдан, борышкерден не кез келген басқа тараптан алуды күтетін сомаларды шегергенде, шартты міндеттемені ұстаушы көтеретін кредиттік зияндарды оған өтейтін күтілетін төлемдерді білдіреді. Бұл тармақ қарыз алушылардың жеке негізде бағаланатын берілген микрокредит бойынша шартты міндеттемелеріне қатысты қолданылады.

28. Есепті күні сатып алынған немесе құрылған кредиттік-құнсызданған берілген микрокредиттер бойынша активтер бойынша микроқаржы ұйымы зиянға бағалау резерві ретінде тек барлық мерзімге күтілетін кредиттік зияндардың өзгерістерін бастапқы кезде таныған сәттен бастап жинақталғандарын ғана таниды.

Мерзімі 3 (үш) жылдан асатын және олар бойынша өтелуі негізгі борыштың және сыйақының 50%-нан (елу пайызынан) астамы берілген микрокредит бойынша активтің соңғы жылы жүзеге асырылатын берілген микрокредиттер бойынша активтер, сатып алынған немесе құрылған кредиттік-құнсызданған берілген микрокредиттер бойынша активтерге жатады. Аталған берілген микрокредиттер бойынша активтер Қағидалардың мақсатында өзара байланысты тараптардың пайдасына не өзара байланысты тараптардың міндеттемелері бойынша үшінші тұлғаларға ұсынылған берілген микрокредиттер бойынша активтер ретінде танылады.

29. Берілген микрокредиттер бойынша активтер бойынша провизиялардың (резервтердің) сомаларын анықтау нәтижелері бойынша микроқаржы ұйымы Қазақстан Республикасының салық заңнамасында белгіленген салықтық кезеңнің соңында Қағидаларға 9-қосымшаға сәйкес провизиялардың (резервтердің) мөлшері бойынша тіркелімді жылына кемінде 1 (бір) рет толтырады және сақтайды.

Провизиялардың (резервтердің) мөлшерлері бойынша тіркелімді микроқаржы ұйымы толтырады және мемлекеттік органдардың сұратуы бойынша қағаз және электрондық тасымалдағыштарда ұсынады.

30. Есепті күні есептелген, осы тарауға сәйкес құрылған провизиялардың (резервтердің) мөлшерін микрқаржы ұйымы бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік жүйесінде әрбір тоқсанның соңғы жұмыс күнінен кешіктірмей көрсетеді.

31. Қағидаларға сәйкес құрылатын, 9 ХҚЕС-қа бастапқы ауысқан кезде кредиттік тәуекелдің айтарлықтай ұлғаюы орын алған берілген микрокредиттер бойынша кредиттік-құнсызданған активтер санатына жатқызылған провизиялардың (резервтердің) жиынтық мөлшері 39 "Қаржы құралдары: тану және өлшеу" халықаралық қаржылық есептілік стандартына сәйкес осы берілген микрокредиттер бойынша активтер бойынша провизиялардың (резервтердің) жиынтық деңгейінен асады немесе оған тең болады.

3-1-тарау. Шағын және орта бизнес үшін халықаралық қаржылық есептілік стандартына сәйкес провизиялар (резервтер) құру тәртібі

Ескерту. Қағидалар 3-1-тараумен толықтырылды - ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 12.12.2022 № 113 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

31-1. Провизиялар (резервтер) Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы заңнамасының және шағын және орта бизнес үшін халықаралық қаржылық есептілік стандартының талаптарына сәйкес құрылады.

31-2. Шағын және орта бизнес үшін халықаралық қаржылық есептілік стандартына сәйкес провизияларды (резервтерді) құру тәртібі Әдістеме негізінде Қағидаларда айқындалады.

31-3. Берілген микрокредиттер бойынша активтер бойынша провизиялар (резервтер) мынадай тәртіппен құрылады:

1) берілген микрокредиттер бойынша активтер біртекті және жеке болып сыныпталады;

2) берілген микрокредиттер бойынша жеке активтердің құнсыздануына бағалау жүргізіледі;

3) Әдістемеде белгіленген құнсыздану белгілері анықталған, берілген микрокредиттер бойынша жеке активтер бойынша:

болашақ ақша ағындарының болжамдары анықталады. Берілген микрокредит бойынша актив бойынша қамтамасыз ету болған кезде, мұндай қамтамасыз ету құны болашақ ақша ағындарының болжамын арттырады;

болашақ ақша ағындарының дисконтталған құны мына формула бойынша есептеледі:

мұнда:

PV - болашақ ақша ағындарының келтірілген құны;

CF - болашақ ақша ағындарының болжамы;

r - пайыздың тиімді мөлшерлемесі;

t - жылдың реттік нөмірі, аталған жыл ішінде актив бойынша ақша ағыны болжанады;

n - берілген микрокредит бойынша актив бойынша ақша ағындары болжанатын жылдар саны;

провизиялардың (резервтердің) мөлшері провизиялардың (резервтердің) есебі жүзеге асырылатын күннің басында қалыптасқан берілген микрокредит бойынша активтің баланстық құны мен болашақ ақша ағындарының дисконтталған құны арасындағы айырма ретінде айқындалады;

пайыздың тиімді мөлшерлемесі ауыстыру әдісін, немесе Microsoft Office Excel "КІМ" (кірістіліктің ішкі мөлшерлемесі) автоматтандырылған функциясын, немесе басқа ұқсас автоматтандырылған функцияларды қолдану арқылы есептеледі;

4) Әдістемеге сәйкес құнсыздану белгілері жоқ берілген микрокредиттер бойынша жеке активтер және берілген микрокредиттер бойынша біртекті активтер бойынша:

Әдістемеде белгіленген кредиттік тәуекелдің ұқсас сипаттамалары бойынша топтастыру жүзеге асырылады. Берілген микрокредиттер бойынша біртекті активтерді сыныптау кезінде берілген микрокредиттер бойынша активтердің сол бір клиентке қойылатын талаптар бойынша туындаған жағдайлары кредиттік тәуекелдің ұқсас сипаттамалары ретінде қабылданбайды;

провизиялар (резервтер) Әдістемеде белгіленген тәртіпке сәйкес есептеледі.

31-4. Берілген микрокредиттер бойынша шартты міндеттемелер бойынша провизиялар (резервтер) әрбір шартты міндеттеме бойынша мынадай тәртіппен құрылады:

1) "Резервтер, шартты міндеттемелер мен активтер" 37 халықаралық қаржылық есептілік стандартына (бұдан әрі – 37 ХҚЕС) сәйкес шартты міндеттемені орындау ықтималдығы айқындалады;

2) 37 ХҚЕС-ға сәйкес қолданыстағы міндеттемені реттеу үшін болжамды шығындар есептеледі;

3) шағын және орта бизнес үшін халықаралық қаржылық есептілік стандартына сәйкес шартты міндеттеменің әділ құны есептеледі;

4) провизия (резерв) мөлшері 37 ХҚЕС-ға сәйкес есептелген болжамды шығындар сомасының және шағын және орта бизнес үшін халықаралық қаржылық есептілік стандартына сәйкес есептелген әділ құнның ең көп мәні ретінде айқындалады.

31-5. Қазақстан Республикасының корпоративтік табыс салығы бойынша салық заңнамасында белгіленген салық кезеңінің соңында жылына кемінде 1 (бір) рет жеке активтер және берілген микрокредиттер бойынша шартты міндеттемелер бойынша провизиялар (резервтер) сомасын айқындау нәтижелері бойынша мынадай тіркелімдер толтырылады:

Қағидаларға 9-1-қосымшаның 1-кестесіне сәйкес нысан бойынша провизиялардың (резервтердің) мөлшері жөніндегі ақпарат;

Қағидаларға 9-1-қосымшаның 2-кестесіне сәйкес нысан бойынша болашақ ақша ағындарының дисконтталған құнының есебі;

Қағидаларға 9-1-қосымшаның 3-кестесіне сәйкес нысан бойынша оның құнсыздануына байланысты провизиялар (резервтер) құрылған берілген микрокредит бойынша жеке актив және шартты міндеттеме жөніндегі деректер.

Салық кезеңі ішінде тіркелімдер толтырылады, сақталады және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес осындай құқық берілген мемлекеттік органдардың сұрау салуы бойынша қағаз және электрондық тасымалдағыштарда ұсынылады.

31-6. Осы тарауға сәйкес құрылған провизиялардың (резервтердің) есепті күнге есептелген мөлшерін микроқаржы ұйымы әрбір тоқсанның соңғы жұмыс күнінен кешіктірмей микроқаржы ұйымының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік жүйесінде көрсетеді.

4-тарау. Қаржылық есептіліктің ұлттық стандартына сәйкес есептілік жасайтын шағын және орта бизнеске және (немесе) өзге де микроқаржы ұйымдарына арналған халықаралық қаржылық есептілік тандарттарына сәйкес провизиялар (резервтер) құру тәртібі

Ескерту. 4-тарау алып тасталды – ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 24.02.2021 № 44 (01.01.2022 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

5-тарау. Провизиялар (резервтер) құру әдістемесіне қойылатын талаптар

38. Микроқаржы ұйымы Қағидалар қолданысқа енгізілген күннен бастап 1 (бір) айдың ішінде Қағидаларға сәйкес Әдістемені әзірлейді және бекітеді.

Микроқаржы ұйымы микроқаржылық қызметті жүзеге асыруға лицензия алған күннен бастап 1 (бір) айдың ішінде Қағидаларға сәйкес Әдістемені әзірлейді және бекітеді. Бұл талап бекітілген Әдістемесі бар микроқаржы ұйымдарына қолданылмайды.

Ескерту. 38-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 30.10.2020 № 106 (01.01.2021 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

39. Әдістемеде:

1) провизиялардың (резервтердің) мөлшерін айқындау процесіне қатысатын микроқаржы ұйымдарының құрылымдық бөлімшелерінің тізілімі олардың функционалдық міндеттерін, сондай-ақ микроқаржы ұйымдарының құрылымдық бөлімшелерінің өзара іс-қимыл жасау бизнес-процестері сипаттала отырып;

2) берілген микрокредиттер бойынша жеке активтер мен шартты міндеттемелердің құнсыздану белгілерінің, оның ішінде төтенше жағдайлар және (немесе) өзге жағдайлар салдарынан қарыз алушыға келтірілген материалдық зиянның маңыздылығын айқындайтын нақты тізбесі;

3) берілген микрокредиттер бойынша активтерді, шартты міндеттемелерді берілген микрокредиттер активтерге, шартты міндеттемелерге жатқызудың микроқаржы ұйымы белгілейтін өлшемшарттары және оларды айқындаудың және есепті белгілеудің нақты сипаттамасы;

4) берілген микрокредиттер бойынша активтерді, шартты міндеттемелерді кредиттік тәуекелдің жалпы сипаттамалары бойынша топтастыру өлшемшарттары;

5) берілген микрокредиттер бойынша қамтамасыз етілген, сол сияқты қамтамасыз етілмеген біртекті және жеке активтер, шартты міндеттемелер бойынша провизиялар (резервтер) мөлшерін айқындаудың жан-жақты тәртібі, оның ішінде берілген микрокредит бойынша активті сату кезінде дисконттың маңыздылығы айқындалған дефолт ықтималдығын есептеудің егжей-тегжейлі тәртібі, дефолт болған жағдайда залал деңгейінің, тәуекелге ұшырағыш дефолт талаптарының, болашақ ақша ағындарының келтірілген құнын дисконттау факторының, болашақ ақша ағындары болжамының, қамтамасыз ету құнына өтімділік коэффициентінің және күтілетін және (немесе) орын алып отырған кредиттік шығындарды есептеуге қатысатын басқа да құрауыш формулалардың жан-жақты тәртібі;

6) провизиялар (резервтер) мөлшерін есептеу кезеңділігі;

7) кредиттік тәуекел ұлғайған және (немесе) азайған және қарыз алушының ықтимал банкрот болуын және қайта ұйымдастырылуын бағалаған кезде кредиттік тәуекелдің айтарлықтай ұлғаюын айқындау өлшемшарттары;

8) дефолтты айқындау және дефолттың басталу тәуекелін айқындау (есептеу) тәртібі;

9) күтілетін кредиттік шығындардың ықтимал сценарийлерінің диапазонына талдау жүргізу тәртібі;

10) күтілетін кредиттік шығындар бағаланатын кезеңді айқындау тәртібі;

11) қарыз алушының айтарлықтай қаржылық қиындықтарын нақты айқындау және оларды белгілеу (есептеу) тәртібі;

12) кредиттік шығындарды бағалаған кезде пайдаланылатын статистикалық және макроэкономикалық ақпараттың дереккөздері;

13) провизияларды (резервтерді) есептеу кезінде пайдаланылатын статистикалық ақпаратты жинау тәртібі қамтылады.

39-1. Осы Қағидалардың 3-1-тарауының мақсаттары үшін Әдістемеде:

1) микроқаржы ұйымының функционалдық міндеттерін, сондай-ақ микроқаржы ұйымының құрылымдық бөлімшелерінің өзара іс-қимылының бизнес-процестерін сипаттай отырып, провизиялардың (резервтердің) мөлшерін айқындау процесіне қатысатын микроқаржы ұйымының құрылымдық бөлімшелерінің тізбесі;

2) берілген микрокредиттер бойынша активтер мен шартты міндеттемелердің құнсыздану, оның ішінде форс-мажорлық мән-жайлар салдарынан қарыз алушыға келтірілген материалдық залалдың маңыздылығын айқындау белгілерінің нақты тізбесі;

3) микроқаржы ұйымы белгілейтін активтерді, берілген микрокредиттер бойынша шартты міндеттемелерді жеке активтерге, берілген микрокредиттер бойынша шартты міндеттемелерге жатқызу өлшемшарттары және оларды айқындау және есептеуді белгілеу тәртібінің толық сипаттамасы;

4) кредиттік тәуекелдің жалпы сипаттамалары бойынша берілген микрокредиттер бойынша активтерді, шартты міндеттемелерді топтастыру өлшемшарттары;

5) қамтамасыз етуі бар, қамтамасыз етуі жоқ ұсынылған микрокредиттер бойынша біртекті және жеке активтер, шартты міндеттемелер бойынша провизиялардың (резервтердің) мөлшерін айқындаудың егжей-тегжейлі ашып көрсететін тәртібі, оның ішінде болашақ есеп айырысу ақша ағындарының келтірілген құнын, қамтамасыз ету құнына өтімділік коэффициенттерін және кредиттік залалдарды есептеуге қатысатын басқа да құрамдас формулаларды есептеудің толығырақ тәртібі;

6) шартты міндеттемелерге қатысты - осы Қағидалардың 31-4-тармағын қолдану тәртібі;

7) провизиялардың (резервтердің) мөлшерін есептеу кезеңділігі;

8) кредиттік шығындарды бағалау кезінде пайдаланылатын статистикалық және макроэкономикалық ақпарат көздері, сондай-ақ провизияларды (резервтерді) есептеу кезінде пайдаланылатын статистикалық ақпаратты жинау тәртібі қамтылады.

Ескерту. 5-тарау 39-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 12.12.2022 № 113 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

40. Әдістемеге өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізу төмендегі бір немесе бірнеше негіз бойынша жүзеге асырылады:

1) микроқаржы ұйымының провизиялардың (резервтердің) мөлшерін және айқындау барысына қатысатын құрылымдық бөлімшелерінің Әдістемеде көрсетілген тізбесін және олардың функционалдық міндеттерін өзгерту;

2) бекітілген Әдістеменің халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес келмеуі;

3) Әдістеменің талаптарына сәйкес есептелген провизиялардың (резервтердің) нақты шығын сомаларына сәйкес келуіне жүргізілген тестінің нәтижелері;

4) статистикалық және макроэкономикалық деректер дереккөзінің оларды болашақта қолдануға мүмкін болмайтындай өзгеруі (болашақта алуға мүмкін болмау);

5) берілген микрокредиттер бойынша активтерді, шартты міндеттемелер микроқаржы ұйымы стратегиясының өзгеруіне байланысты кредиттік тәуекелдің ұқсас сипаттамалары бойынша топтастырудың өзгеруі;

6) провизияларды (резервтерді) нақты есептеу дәлдігінің артуы және олардың мөлшерін айқындау, оның ішінде оларды автоматтандыру тәртібінің жақсаруы.

Берілген микрокредиттер
бойынша активтер мен шартты
міндеттемелерді сыныптауды
жүзеге асыру, берілген
микрокредиттер бойынша
активтерді күмәнді және
үмітсізге жатқызу, сондай-ақ
оларға қарсы провизиялар
(резервтер) құру қағидаларына
1-қосымша

Әкімшілік деректерді жинауға арналған нысан

Заңды тұлғаларға берілген микрокредиттер бойынша активтерді (берілген
микрокредиттер бойынша біртекті активтер портфеліне енгізілгендерді қоспағанда)
сыныптау туралы есеп

Ескерту. 1-қосымша алып тасталды – ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 30.03.2020 № 28 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

Берілген микрокредиттер
бойынша активтер мен шартты
міндеттемелерді сыныптауды
жүзеге асыру, берілген
микрокредиттер бойынша
активтерді күмәнді және
үмітсізге жатқызу, сондай-ақ
оларға қарсы провизиялар
(резервтер) құру қағидаларына
2-қосымша

Әкімшілік деректерді жинауға арналған нысан

Жеке тұлғаларға берілген микрокредиттер бойынша активтерді (берілген микрокредиттер бойынша біртекті активтер портфеліне енгізілгендерді қоспағанда) сыныптау туралы есеп

Ескерту. 2-қосымша алып тасталды – ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 30.03.2020 № 28 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

Берілген микрокредиттер
бойынша активтер мен шартты
міндеттемелерді сыныптауды
жүзеге асыру, берілген
микрокредиттер бойынша
активтерді күмәнді және
үмітсізге жатқызу, сондай-ақ
оларға қарсы провизиялар
(резервтер) құру
қағидаларына 3-қосымша

Әкімшілік деректерді жинауға арналған нысан

Заңды тұлғаларға берілген микрокредиттер бойынша біртекті активтерді сыныптау туралы есеп

Ескерту. 3-қосымша алып тасталды – ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 30.03.2020 № 28 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

Берілген микрокредиттер
бойынша активтер мен шартты
міндеттемелерді сыныптауды
жүзеге асыру, берілген
микрокредиттер бойынша
активтерді күмәнді және
үмітсізге жатқызу, сондай-ақ оларға қарсы провизиялар
(резервтер) құру қағидаларына
4-қосымша

Әкімшілік деректерді жинауға арналған нысан

Жеке тұлғаларға берілген микрокредиттер бойынша біртекті активтерді сыныптау туралы есеп

Ескерту. 4-қосымша алып тасталды – ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 30.03.2020 № 28 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

Берілген микрокредиттер
бойынша активтер мен шартты
міндеттемелерді сыныптауды
жүзеге асыру, берілген
микрокредиттер бойынша
активтерді күмәнді және
үмітсізге жатқызу, сондай-ақ
оларға қарсы провизиялар
(резервтер) құру қағидаларына
5-қосымша

Әкімшілік деректерді жинауға арналған нысан

Берілген микрокредиттер бойынша шартты міндеттемелерді сыныптау туралы есеп

Ескерту. 5-қосымша алып тасталды – ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 30.03.2020 № 28 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

Берілген микрокредиттер
бойынша активтер мен шартты
міндеттемелерді сыныптауды
жүзеге асыру, берілген
микрокредиттер бойынша
активтерді күмәнді және
үмітсізге жатқызу, сондай-ақ
оларға қарсы провизиялар
(резервтер) құру қағидаларына
6-қосымша

Күтілетін кредиттік зиянды есептеу формуласы

ECL = PD*LGDt*EADt*Dt, мұнда

PD – берілген микрокредит бойынша активтің барлық мерзіміндегі дефолт ықтималы

(пайызбен);

LGDt – дефолт жағдайындағы шығынның деңгейі (пайызбен);

EADt – дефолт тәуекеліне ұшыраған талаптар;

Dt – дисконттау факторы;

t – берілген микрокредит бойынша актив бойынша ақша ағындары болжанатын кезең.

Берілген микрокредиттер
бойынша активтер мен шартты
міндеттемелерді сыныптауды
жүзеге асыру, берілген
микрокредиттер бойынша
активтерді күмәнді және
үмітсізге жатқызу,
сондай-ақ оларға қарсы
провизиялар (резервтер) құру
қағидаларына
7-қосымша

12 (он екі) айға күтілетін кредиттік зиянды есептеу формуласы

ECL = PD12*LGDt*EADt*Dt, мұнда:

PD12 – есепті күннен бастап кейінгі 12 ай ішіндегі дефолт ықтималы (пайызбен);

LGDt – дефолт жағдайындағы шығынның деңгейі (пайызбен);

EADt – дефолт тәуекеліне ұшыраған талаптар;

Dt – дисконттау факторы;

t – берілген микрокредит бойынша актив бойынша ақша ағындары болжанатын кезең.

Берілген микрокредиттер
бойынша активтер мен шартты
міндеттемелерді сыныптауды
жүзеге асыру, берілген
микрокредиттер бойынша
активтерді күмәнді және
үмітсізге жатқызу, сондай-ақ
оларға қарсы провизиялар
(резервтер) құру қағидаларына
8-қосымша

Болашақ ақша ағындарының келтірілген құнының формуласы

мұнда

PV – болашақ ақша ағындарының келтірілген құны;

СF – болашақ ақша ағындарының болжамы;

r – пайыздың тиімді мөлшерлемесі;

t, n – берілген микрокредит бойынша актив бойынша ақша ағындары болжанатын жылдар саны.

Берілген микрокредиттер
бойынша активтер мен шартты
міндеттемелерді сыныптауды
жүзеге асыру, берілген
микрокредиттер бойынша
активтерді күмәнді және
үмітсізге жатқызу, сондай-ақ
оларға қарсы провизиялар
(резервтер) құру қағидаларына
9-қосымша

Провизиялардың (резервтердің) мөлшері бойынша тіркелім

Қарыз алушының атауы	Микрокредит беру туралы шарттың №	Ақпараттық есеп жүйесіндегі микрокредит беру туралы шарттың сәйкестендіру нөмірі*	Біртектілік белгісі (1-жеке; 2-біртекті)	Кредиттік тәуекелдің ұқсас сипаттамалары бойынша портфель сегментациясының белгісі
1	2	3	4	5

кестенің жалғасы:

Жыл басындағы берешек	Жыл басындағы провизиялар сомасы	Талап ету құқығының көлемін азайту, оның ішінде:		Талап ету құқығының көлемін көбейту, оның ішінде:		Жыл соңындағы берешек
		борышкердің талаптарды орындауы нәтижесінде	басқа негіздер бойынша	микрокредит беру, сыйақы, өсімпұл, тұрақсыздық айыбын (айыппұл, өсімпұл) есептеу нәтижесінде	басқа негіздер бойынша
6	7	8	9	10	11	12

кестенің жалғасы:

Дисконт (Сыйлықақы)	Жыл соңындағы провизиялар сомасы	Жыл соңындағы қамтамасыз ету құны	Кезең ішінде провизиялардың төмендеуінен болған кірістер	Кезең ішінде провизияларды құру бойынша шығыстар
13	14	15	16	17

Берілген микрокредиттер бойынша активтер мен шартты міндеттемелерді сыныптауды жүзеге асыру, берілген микрокредиттер бойынша активтерді күмәнді және үмітсізге жатқызу, сондай-ақ оларға қарсы провизиялар (резервтер) құру қағидаларына 9-1-қосымша

Ескерту. Қағидалар 9-1-қосымшамен толықтырылды - ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 12.12.2022 № 113 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

1-кесте. Провизиялардың (резервтердің) мөлшерлері туралы ақпарат

№	Көрсеткіштер	Ақпарат
1	Есепті күн
2	Микрокредит беру туралы шарттың нөмірі және күні
2	Қарыз алушының атауы
3	Микрокредит беру туралы шарт қолданысының басталу күні
4	Микрокредит беру туралы шарттың қолданыс мерзімінің аяқталу күні
5	Шарттың валютасы
6	Ұсынылған микрокредит бойынша микрокредит беру туралы шартта көрсетілген актив сомасы (теңгемен)

__________________________________________________________________________

Ақпаратты ұсынуға жауапты адамның лауазымы, тегі, аты, әкесінің аты (бар болса),

қолы

__________________________________________________________________________

Ақпаратты ұсынуға жауапты адамның тікелей басшысының лауазымы, тегі, аты,

әкесінің аты (бар болса), қолы

2-кесте. Болашақ ақша ағындарының дисконтталған құнын есептеу

№	Ақша ағындарының түсуінің болжамды түсу күні	Негізгі борышты өтеу	Пайыздық кірістерді өтеу	Жиынтығы	Қамтамасыз етуді өткізуден алынатын болжамды құны	Болашақ ақша ағындарының дисконтталған құны
1	2	3	4	5	6	7
1
2
…
tn

_________________________________________________________________________

Ақпаратты ұсынуға жауапты адамның лауазымы, тегі, аты, әкесінің аты (бар болса),

қолы

_________________________________________________________________________

Ақпаратты ұсынуға жауапты адамның тікелей басшысының лауазымы, тегі, аты,

әкесінің аты (бар болса), қолы

3-кесте. Құнсыздануына байланысты ол бойынша провизиялар (резервтер) құрылған, берілген микрокредит бойынша жеке актив пен шартты міндеттеме бойынша деректер

р/н№	Күні	Баланстық құн
		Негізгі борыштың қалдығы	Есеп-телген пайыздар берешегінің қалдығы	Құрылған провизиялар (резервтер) мөлшері	Басқа да пайыздық кірістер (сыйлықақының (дисконттың) амортизацияланбаған бөлігі көрсетіледі)	Жиынтығы
1	2	3	4	5	6	7
1	Құнсыздануға байланысты провизияларды (резервті) бастапқы құру күні (t0)
2	Провизиялар (резервтер) мөлшерін қайта қарау күні (t1)
3	Провизиялар (резервтер) мөлшерін қайта қарау күні (t2)
…	………
n	Провизиялар (резервтер) мөлшерін қайта қарау күні (tn)

кестенің жалғасы:

Қамтамасыз етуді өткізумен байланысты емес болашақ ақша түсімдері (төлемдер)	Кепілдің және басқа да қамтамасыз етудің түзетуді ескере отырып кепілдегі қамтамасыз етуді есептеу жөніндегі микроқаржы ұйымының ішкі нормативтік құжатына сәйкес айқындалған құны	Қамтамасыз етуді өткізудің болжамды мерзімі	Болашақ ақша ағындарының дисконтталған құны	Қалыптастыру (тарату) үшін қажетті провизиялардың (резервтердің) мөлшері	Микрокредит беру туралы шарттың талаптарындағы өзгерістер туралы ақпарат
8	9	10	11	12	13

__________________________________________________________________________

Ақпаратты ұсынуға жауапты адамның лауазымы, тегі, аты, әкесінің аты (бар болса),

қолы

__________________________________________________________________________

Ақпаратты ұсынуға жауапты адамның тікелей басшысының лауазымы, тегі, аты,

әкесінің аты (бар болса), қолы

Берілген микрокредиттер
бойынша активтер мен шартты
міндеттемелерді сыныптауды
жүзеге асыру, берілген
микрокредиттер бойынша
активтерді күмәнді және
үмітсізге жатқызу, сондай-ақ
оларға қарсы провизиялар
(резервтер) құру қағидаларына
10-қосымша

Ескерту. 10-қосымша алып тасталды – ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 24.02.2021 № 44 (01.01.2022 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

Об утверждении Правил осуществления классификации активов и условных обязательств по предоставленным микрокредитам, отнесения активов по предоставленным микрокредитам к сомнительным и безнадежным, а также создания провизий (резервов) против них

Постановление Правления Национального Банка Республики Казахстан от 27 марта 2018 года № 62. Зарегистрировано в Министерстве юстиции Республики Казахстан 3 мая 2018 года № 16858.

В соответствии с Кодексом Республики Казахстан от 25 декабря 2017 года "О налогах и других обязательных платежах в бюджет" (Налоговый кодекс) и Законом Республики Казахстан от 26 ноября 2012 года "О микрофинансовой деятельности" Правление Национального Банка Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:

Сноска. Преамбула - в редакции постановления Правления Агентства РК по регулированию и развитию финансового рынка от 30.03.2020 № 28 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1. Утвердить прилагаемые Правила осуществления классификации активов и условных обязательств по предоставленным микрокредитам, отнесения активов по предоставленным микрокредитам к сомнительным и безнадежным, а также создания провизий (резервов) против них.

2. Признать утратившим силу постановление Правления Национального Банка Республики Казахстан от 24 декабря 2012 года № 381 "Об утверждении Правил осуществления классификации активов и условных обязательств по предоставленным микрокредитам и создания провизий (резервов) против них" (зарегистрировано в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 8305, опубликовано 5 июня 2013 года в газете "Казахстанская правда" № 190-191 (27464-27465).

3. Департаменту методологии финансового рынка (Абдрахманов Н.А.) в установленном законодательством Республики Казахстан порядке обеспечить:

1) совместно с Юридическим департаментом (Сарсенова Н.В.) государственную регистрацию настоящего постановления в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) в течение десяти календарных дней со дня государственной регистрации настоящего постановления направление его копии в бумажном и электронном виде на казахском и русском языках в Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Республиканский центр правовой информации" для официального опубликования и включения в Эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан;

3) размещение настоящего постановления на официальном интернет-ресурсе Национального Банка Республики Казахстан после его официального опубликования;

4) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего постановления представление в Юридический департамент сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 2), 3) настоящего пункта и пунктом 4 настоящего постановления.

4. Управлению по защите прав потребителей финансовых услуг и внешних коммуникаций (Терентьев А.Л.) обеспечить в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего постановления направление его копии на официальное опубликование в периодические печатные издания.

5. Контроль за исполнением настоящего постановления возложить на заместителя Председателя Национального Банка Республики Казахстан Смолякова О.А.

6. Настоящее постановление вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Председатель
Национального Банка Д. Акишев

Утверждены
постановлением Правления
Национального Банка
Республики Казахстан
от 27 марта 2018 года № 62

Правила осуществления классификации активов
и условных обязательств по предоставленным микрокредитам, отнесения активов по
предоставленным микрокредитам к сомнительным и безнадежным,
а также создания провизий (резервов) против них

Глава 1. Общие положения

1. Настоящие Правила осуществления классификации активов и условных обязательств по предоставленным микрокредитам, отнесения активов по предоставленным микрокредитам к сомнительным и безнадежным, а также создания провизий (резервов) против них (далее - Правила), разработаны в соответствии с Кодексом Республики Казахстан "О налогах и других обязательных платежах в бюджет" (Налоговый кодекс), Законом Республики Казахстан "О микрофинансовой деятельности" (далее - Закон) и устанавливают порядок осуществления классификации активов и условных обязательств по предоставленным микрокредитам, отнесения активов по предоставленным микрокредитам к сомнительным и безнадежным, а также создания провизий (резервов) против них.

Сноска. Пункт 1 - в редакции постановления Правления Агентства РК по регулированию и развитию финансового рынка от 12.12.2022 № 113 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

2. В Правилах используются следующие понятия:

1) недополучение денег – разница между денежными потоками, причитающимися микрофинансовой организации в соответствии с договором о предоставлении микрокредита и денежными потоками, которые микрофинансовая организация ожидает получить;

2) задолженность – сумма непогашенного заемщиком требования в виде основного долга, начисленного вознаграждения и (или) иных выплат в соответствии с условиями договора о предоставлении микрокредита;

3) однородные активы и условные обязательства по предоставленным микрокредитам – группа активов и условных обязательств по предоставленным микрокредитам со сходными характеристиками кредитного риска;

4) индивидуальные активы и условные обязательства по предоставленным микрокредитам – активы и условные обязательства по предоставленным микрокредитам, валовая балансовая стоимость которого на отчетную дату превышает 5 (пять) процентов от активов микрофинансовой организации, согласно данным финансовой отчетности или актив и условное обязательство по предоставленному микрокредиту, который представляет собой требование к взаимосвязанной стороне.

Допускается установление микрофинансовой организацией в дополнение к критериям, предусмотренным настоящим подпунктом, дополнительных критериев для отнесения актива и условного обязательства по предоставленному микрокредиту к индивидуальным.

Допускается определение микрофинансовой организацией иного соотношения валовой балансовой стоимости актива и условного обязательства по предоставленному микрокредиту к активам, но не менее 5 (пяти) процентов от активов;

5) кредитно-обесцененный актив по предоставленному микрокредиту – актив по предоставленному микрокредиту, по которому выявлены признаки обесценения, соответствующие критериям международного стандарта финансовой отчетности 9 "Финансовые инструменты" (далее – МСФО 9);

6) валовая балансовая стоимость актива и условного обязательства по предоставленному микрокредиту – амортизированная стоимость актива и условного обязательства по предоставленному микрокредиту до корректировки на величину оценочного резерва под убытки;

7) реклассификация актива и условного обязательства по предоставленному микрокредиту - классификация ранее классифицированного актива и условного обязательства по предоставленному микрокредиту с соответствующим доформированием и (или) расформированием провизий (резервов) против него;

8) реструктуризация актива и условного обязательства по предоставленному микрокредиту – любое изменение порядка и условий договора о предоставлении микрокредита, в соответствии с любым из нижеперечисленных случаев:

изменение графика платежей по активу и условному обязательству по предоставленному микрокредиту, в том числе последующее предоставление либо продление льготного периода по платежам по активу и условному обязательству по предоставленному микрокредиту для погашения основного долга и (или) вознаграждения, последующее продление срока актива и условного обязательства по предоставленному микрокредиту, отсрочка одного или более платежа по активу и условному обязательству по предоставленному микрокредиту, списание или прощение части основного долга и (или) вознаграждения по активу и условному обязательству по предоставленному микрокредиту, капитализация просроченных платежей по вознаграждению, изменение (конвертация) валюты актива и условного обязательства по предоставленному микрокредиту с одной валюты на другую с капитализацией просроченной задолженности по вознаграждению;

предоставление нового актива и условного обязательства по предоставленному микрокредиту для оплаты просроченной задолженности по активу и условному обязательству по предоставленному микрокредиту в микрофинансовой организации, в том числе в других микрофинансовых организациях;

увеличение кредитного лимита в случае наличия просроченной задолженности по активу и условному обязательству по предоставленному микрокредиту;

снижение ставки вознаграждения по активу и условному обязательству по предоставленному микрокредиту;

снижение задолженности по активу и условному обязательству по предоставленному микрокредиту в результате погашения суммы задолженности за счет передаваемого микрофинансовой организации залогового имущества заемщика;

9) амортизированная стоимость актива и условного обязательства по предоставленному микрокредиту – сумма по которой оценивается актив и условное обязательство по предоставленному микрокредиту при первоначальном признании, минус платежи в счет основной суммы долга, плюс (минус) величина накопленной амортизации дисконта (премии), рассчитанная с использованием метода эффективной процентной ставки и скорректированная с учетом оценочного резерва под убытки;

10) приобретенный или созданный кредитно-обесцененный актив по предоставленному микрокредиту – приобретенный или созданный актив по предоставленному микрокредиту, по которому имелось подтверждение об обесценении на момент первоначального признания;

11) дефолт – наличие просроченного (просроченных) платежа (платежей) сроком более 90 (девяноста) календарных дней либо наличие одной или более из следующих ситуаций:

приостановление начисления вознаграждения по активу и условному обязательству по предоставленному микрокредиту в связи с ухудшением финансового состояния заемщика;

списание части и (или) всей суммы задолженности заемщика, которое вызвано значительным увеличением кредитного риска с даты предоставления актива и условного обязательства по предоставленному микрокредиту;

уступка прав требований по активу и условному обязательству по предоставленному микрокредиту с дисконтом;

реструктуризация актива и условного обязательства по предоставленному микрокредиту в связи с ухудшением финансового состояния заемщика;

подача иска о признании заемщика банкротом в соответствии с законодательством Республики Казахстан о реабилитации и банкротстве;

обращение заемщика в суд с заявлением о признании его банкротом в соответствии с законодательством Республики Казахстан о реабилитации и банкротстве;

ситуации, предусмотренные Методикой расчета провизий (резервов), утвержденной исполнительным органом микрофинансовой организации (далее – Методика).

Под ухудшением финансового состояния заемщика понимается возникновение одного или нескольких из следующих случаев:

заемщик имеет просроченные обязательства перед микрофинансовой организацией сроком 30 (тридцать) календарных дней и более;

у заемщика отсутствуют просроченные обязательства и у микрофинансовой организации имеется обоснованная и подтверждаемая информация о том, что заемщик допустит нарушение сроков оплаты по своим обязательствам без предоставления ему льготных условий по активу и условному обязательству по предоставленному микрокредиту;

на основе оценки фактических показателей финансового состояния заемщика микрофинансовая организация прогнозирует, что денежные потоки заемщика будут недостаточны для покрытия договорных обязательств перед микрофинансовой организацией (включая основной долг и вознаграждение);

микрофинансовая организация оценила наличие ухудшения финансового состояния заемщика в соответствии с внутренней рейтинговой моделью, разрабатываемой микрофинансовой организацией и являющейся приложением к Методике;

12) кредитный скоринг – оценка кредитоспособности заемщика, основанная на качественных и количественных характеристиках;

13) стоимость обеспечения – стоимость залогового обеспечения на текущий момент, определяемая от рыночной (справедливой) стоимости с учетом возможности ее реализации (продажи);

14) заемщик - физическое или юридическое лицо, заключившее с микрофинансовой организацией договор о предоставлении микрокредита;

15) обоснованная и подтверждаемая информация – информация, которая является обоснованно доступной по состоянию на отчетную дату без чрезмерных затрат или усилий, включая информацию о прошлых событиях за период не менее 5 (пяти) лет, текущих качественных и количественных показателях и прогнозах будущих экономических качественных и количественных показателей. При отсутствии информации за период не менее 5 (пяти) лет, обоснованно доступной по состоянию на отчетную дату, допускается использование микрофинансовой организацией информации за более короткий период при условии последующего накопления информации о прошлых событиях за период не менее 5 (пяти) лет. По индивидуальным микрокредитам и условным обязательствам допускается построение прогнозных потоков на основании мониторинга финансового состояния заемщика за последние 3 (три) года либо менее в случае осуществления микрофинансовой организацией операционной деятельности менее 3 (трех) лет;

16) провизии (резервы) - оценочный резерв под ожидаемые и имеющиеся кредитные убытки по активам по предоставленным микрокредитам, учитываемым по амортизированной стоимости актива по предоставленному микрокредиту и по справедливой стоимости через прочий совокупный доход, а также оценочное обязательство в отношении ожидаемых кредитных убытков по условным обязательствам по предоставленным микрокредитам;

17) уполномоченный орган - уполномоченный орган по регулированию, контролю и надзору финансового рынка и финансовых организаций;

18) условные обязательства по предоставленным микрокредитам – обязательства по предоставленным микрокредитам, наличие которых будет подтверждено только наступлением или не наступлением одного или нескольких будущих событий, в наступлении которых нет уверенности и которые не полностью находятся под контролем микрофинансовой организации.

Сноска. Пункт 2 с изменением, внесенным постановлением Правления Агентства РК по регулированию и развитию финансового рынка от 30.03.2020 № 28 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 2. Порядок классификации активов и условных обязательств по предоставленным микрокредитам и их отнесения к сомнительным и безнадежным

3. Классификация активов и условных обязательств по предоставленным микрокредитам осуществляется микрофинансовой организацией в соответствии с Правилами в зависимости от размера сформированных провизий (резервов).

4. Для целей определения размера провизий (резервов) активы и условные обязательства по предоставленным микрокредитам оцениваются на индивидуальной и однородной основе.

5. Классификация (реклассификация) активов и условных обязательств по предоставленным микрокредитам и формирование провизий (резервов) против них осуществляется на основании следующих условий:

1) соответствие фактических действий по классификации активов, условных обязательств по предоставленным микрокредитам и формированию провизий (резервов) требованиям Правил и внутренних документов микрофинансовой организации;

2) комплексный и объективный анализ всей информации, относящейся к сфере классификации активов, условных обязательств по предоставленным микрокредитам и формирования провизий (резервов) против них;

3) своевременность классификации (реклассификации) активов и условных обязательств по предоставленным микрокредитам и (или) формирования (регулирования) провизий (резервов), достоверность отражения изменений размера провизий (резервов) в учете и отчетности.

6. В целях классификации активы и условные обязательства по предоставленным микрокредитам подразделяются на стандартные и классифицированные.

7. Актив по предоставленному микрокредиту не относящийся к классифицированному, является стандартным.

8. Условное обязательство по предоставленному микрокредиту, не относящееся к классифицированному, является стандартным.

9. Классифицированные активы и условные обязательства по предоставленным микрокредитам подразделяются на следующие категории в зависимости от размера сформированных провизий (резервов):

1) сомнительные:

сомнительные 1 категории – более 0,01 (ноль целых одной сотой) процента и менее или равно 5 (пяти) процентам провизий (резервов) от валовой балансовой стоимости актива или условного обязательства по предоставленному микрокредиту;

сомнительные 2 категории – более 5,01 (пяти целых одной сотой) процента и менее или равно 10 (десяти) процентам провизий (резервов) от валовой балансовой стоимости актива или условного обязательства по предоставленному микрокредиту;

сомнительные 3 категории - более 10,01 (десяти целых одной сотой) процента и менее или равно 20 (двадцати) процентам провизий (резервов) от валовой балансовой стоимости актива или условного обязательства по предоставленному микрокредиту;

сомнительные 4 категории - более 20,01 (двадцати целых одной сотой) процента и менее или равно 25 (двадцати пяти) процентам провизий (резервов) от валовой балансовой стоимости актива или условного обязательства по предоставленному микрокредиту;

сомнительные 5 категории - более 25,01 (двадцати пяти целых одной сотой) процента и менее или равно 50 (пятидесяти) процентам провизий (резервов) от валовой балансовой стоимости актива или условного обязательства по предоставленному микрокредиту;

2) безнадежные - более 50,01 (пятидесяти целых одной сотой) процента провизий (резервов) от валовой балансовой стоимости актива или условного обязательства по предоставленному микрокредиту.

10. Исключен постановлением Правления Агентства РК по регулированию и развитию финансового рынка от 30.03.2020 № 28 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

11. Исключен постановлением Правления Агентства РК по регулированию и развитию финансового рынка от 30.03.2020 № 28 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 3. Порядок создания провизий (резервов) в соответствии с международными стандартами финансовой отчетности

12. Провизии (резервы) создаются в соответствии с требованиями МСФО 9 и законодательства Республики Казахстан о бухгалтерском учете и финансовой отчетности .

13. Порядок создания провизий (резервов) определяется в соответствии с Правилами на основании Методики.

14. Активы и условные обязательства по предоставленным микрокредитам классифицируются на однородные и индивидуальные.

По индивидуальным активам по предоставленным микрокредитам провизии (резервы) рассчитываются отдельно по каждому индивидуальному активу.

По индивидуальным активам по предоставленным микрокредитам, по которым отсутствуют признаки обесценения в соответствии с Методикой, осуществляется группировка по схожим характеристикам кредитного риска, установленным в Методике, и провизии (резервы) рассчитываются в соответствии с порядком, установленным Методикой.

Однородные активы, условные обязательства по предоставленным микрокредитам группируются на основе общих характеристик кредитного риска, а также провизии (резервы) рассчитываются по каждой отдельной группе активов и условных обязательств по предоставленным микрокредитам.

Условия и признаки, на основании которых осуществляется группировка активов, условных обязательств по предоставленным микрокредитам в однородные группы, раскрываются в Методике.

К критериям однородности активов и условных обязательств по предоставленным микрокредитам относятся, но не ограничиваясь этим, вид заемщика, технология микрокредитования, целевое назначение, вид обеспечения, географическое местоположение заемщика, срок актива и условного обязательства по предоставленному микрокредиту, а также признаки по программам микрокредитования, определенные Методикой.

15. В зависимости от изменения кредитного риска и наличия признаков обесценения по активам по предоставленным микрокредитам провизии (резервы) формируются:

1) в сумме, равной ожидаемым кредитным убыткам за 12 (двенадцать) месяцев в соответствии с пунктом 17 Правил;

2) в сумме, равной ожидаемым кредитным убыткам за весь срок по микрокредитам в соответствии с пунктом 18 Правил;

3) в сумме, равной имеющимся кредитным убыткам в соответствии с пунктом 23 Правил.

16. При первоначальном признании актива, условного обязательства по предоставленному микрокредиту на дату оценки (но не реже одного раза в квартал) определяется риск наступления дефолта на протяжении ожидаемого срока действия актива, условного обязательства по предоставленному микрокредиту на индивидуальной основе и на групповой основе, по активам, условным обязательствам по предоставленным микрокредитам, классифицированным как однородные.

17. Если по состоянию на отчетную дату отсутствует значительное увеличение кредитного риска по активу, условному обязательству по предоставленному микрокредиту с даты первоначального признания, микрофинансовая организация оценивает размер провизий (резервов) по данному активу, условному обязательству по предоставленному микрокредиту в сумме, равной ожидаемым кредитным убыткам за 12 (двенадцать) месяцев начиная с отчетной даты.

18. По состоянию на отчетную дату микрофинансовая организация оценивает размер провизий (резервов) по активу, условному обязательству по предоставленному микрокредиту в сумме, равной ожидаемым кредитным убыткам за весь срок, если кредитный риск по данному активу, условному обязательству по предоставленному микрокредиту значительно увеличился с даты первоначального признания.

19. Увеличение кредитного риска определяется следующим образом:

1) оценивается изменение риска наступления дефолта на протяжении ожидаемого срока действия актива по предоставленному микрокредиту путем сравнения риска наступления дефолта по активу по предоставленному микрокредиту на отчетную дату с риском наступления дефолта на дату первоначального признания;

2) анализируется обоснованная и подтверждаемая информация, доступная без чрезмерных затрат и усилий, которая указывает на значительное увеличение кредитного риска с момента первоначального признания.

Значительным увеличением кредитного риска является наступление одного или нескольких нижеперечисленных случаев:

значительные изменения внешних рыночных показателей кредитного риска для определенного актива по предоставленному микрокредиту или аналогичных активов по предоставленным микрокредитам с таким же ожидаемым сроком действия;

фактическое или ожидаемое (на основании обоснованной и подтверждаемой информации) снижение внутреннего или внешнего кредитного рейтинга заемщика, либо уменьшение рейтинга заемщика по кредитному скорингу, используемого для анализа кредитного риска для внутренних целей;

значительные изменения стоимости обеспечения по обязательству или качества гарантий или механизмов, предоставляющих экономический стимул для заемщика осуществлять плановые платежи, предусмотренные договором, которые, как ожидается, уменьшат экономический стимул для заемщика осуществлять плановые платежи, предусмотренные договором, или иным образом повлияют на вероятность наступления дефолта;

наличие просроченных платежей сроком 30 (тридцать) календарных дней и более;

признаки значительного увеличения кредитного риска, предусмотренные в Методике.

Значительность увеличения кредитного риска устанавливается Методикой, с учетом требований Правил.

20. Ожидаемые кредитные убытки по активам по предоставленным микрокредитам являются взвешенными с учетом вероятности оценки кредитных убытков, то есть приведенной стоимости всех ожидаемых недополучений денег за весь ожидаемый срок действия актива по предоставленному микрокредиту. Ожидаемые кредитные убытки по активу по предоставленному микрокредиту рассчитываются микрофинансовыми организациями по формуле расчета ожидаемых кредитных убытков согласно приложению 6 к Правилам и оцениваются способом, который отражает:

1) непредвзятую и взвешенную с учетом вероятности сумму, определенную путем оценки диапазона возможных результатов;

2) временную стоимость денег;

3) обоснованную и подтверждаемую информацию о прошлых событиях, текущих качественных и количественных показателях и прогнозах будущих экономических качественных и количественных показателей, включая прогнозную макроэкономическую информацию, доступную на отчетную дату без чрезмерных затрат или усилий.

В случае обоснованного изменения формулы расчета ожидаемых кредитных убытков микрофинансовая организация изменяет и (или) дополняет указанную формулу и рассчитывает ожидаемые кредитные убытки по измененной и (или) дополненной формуле расчета ожидаемых кредитных убытков.

21. Кредитный убыток по активу по предоставленному микрокредиту (активам по предоставленным микрокредитам) представляет собой приведенную стоимость разницы между предусмотренными договором денежными потоками, которые причитаются микрофинансовой организации и денежными потоками, которые микрофинансовая организация ожидает получить.

22. Ожидаемые кредитные убытки за 12 (двенадцать) месяцев рассчитываются по формуле расчета ожидаемых кредитных убытков за 12 (двенадцать) месяцев согласно приложению 7 к Правилам и являются частью ожидаемых кредитных убытков за весь срок, рассматриваются в виде недополучения денег при наступлении дефолта в течение 12 (двенадцати) месяцев после отчетной даты (либо в течение более короткого периода, если ожидаемый срок действия актива по предоставленному микрокредиту составляет менее 12 (двенадцати) месяцев) и взвешиваются с учетом вероятности наступления такого дефолта.

В случае обоснованного изменения формулы расчета ожидаемых кредитных убытков за 12 (двенадцать) месяцев микрофинансовая организация изменяет и (или) дополняет указанную формулу и рассчитывает ожидаемые кредитные убытки за 12 (двенадцать) месяцев по измененной и (или) дополненной формуле расчета ожидаемых кредитных убытков за 12 (двенадцать) месяцев.

23. Имеющийся кредитный убыток по индивидуальным кредитно-обесцененным активам по предоставленным микрокредитам по состоянию на отчетную дату, который не является приобретенным или созданным кредитно-обесцененным активом по предоставленному микрокредиту, оценивается как разница между валовой балансовой стоимостью актива по предоставленному микрокредиту и приведенной стоимостью расчетных будущих денежных потоков, дисконтированных с использованием первоначальной эффективной процентной ставки по активу по предоставленному микрокредиту.

Приведенная стоимость будущих денежных потоков определяется по формуле приведенной стоимости будущих денежных потоков согласно приложению 8 к Правилам.

24. Кредитно-обесцененный актив по предоставленному микрокредиту переходит в категорию активов по предоставленным микрокредитам, имеющих признаки значительного увеличения кредитного риска, при условии погашения заемщиком задолженности, которое приводит к снижению валовой балансовой стоимости актива по предоставленному микрокредиту на дату формирования провизий (резервов) до уровня, равного или ниже суммы задолженности на момент перехода актива по предоставленному микрокредиту в категорию кредитно-обесцененных активов по предоставленным микрокредитам и при отсутствии на дату оценки событий, являющихся объективными подтверждениями обесценения на основе признаков обесценения актива по предоставленному микрокредиту, установленных Методикой.

Актив по предоставленному микрокредиту, имеющий признаки значительного увеличения кредитного риска, переходит в категорию активов по предоставленным микрокредитам, провизии (резервы) по которым формируются в сумме, равной ожидаемым кредитным убыткам за 12 (двенадцать) месяцев в соответствии с пунктом 17 Правил, при условии погашения заемщиком задолженности, которое приводит к снижению валовой балансовой стоимости актива по предоставленному микрокредиту на дату формирования провизий (резервов) до уровня, равного или ниже суммы задолженности на момент перехода актива по предоставленному микрокредиту в категорию активов по предоставленным микрокредитам, имеющих признаки значительного увеличения кредитного риска и отсутствия на дату формирования провизий (резервов) значительного увеличения кредитного риска.

25. По индивидуальному активу по предоставленному микрокредиту оценивается наличие одного или нескольких следующих событий, являющихся объективными подтверждениями обесценения:

1) наличие обоснованной и подтверждаемой информации о значительных финансовых затруднениях заемщика;

2) наличие просроченной задолженности по основному долгу и (или) вознаграждению сроком свыше 60 (шестидесяти) календарных дней;

3) реструктуризация актива по предоставленному микрокредиту в связи с финансовыми затруднениями один и более раз за последние 12 (двенадцать) месяцев.

В период с 1 апреля 2021 года по 31 декабря 2021 года включительно заемщик не признается в качестве испытывающего финансовые затруднения, если на основе оценки фактических показателей финансового состояния заемщика микрофинансовая организация прогнозирует, что денежные потоки заемщика будут достаточны для покрытия договорных обязательств перед микрофинансовой организацией (включая основной долг и вознаграждение) по займу, по которому предоставлена отсрочка платежей в связи с введением ограничительных карантинных мер, при одновременном выполнении следующих условий:

заем отнесен к категории финансовых активов, провизии (резервы) по которым формируются в сумме, равной двенадцатимесячным ожидаемым кредитным убыткам, до предоставления отсрочки платежей по займу;

после окончания периода отсрочки платежей по займу заемщик продолжит своевременно исполнять свои обязательства по новому графику погашения займа в течение 180 (ста восьмидесяти) дней после окончания периода отсрочки платежей;

4) наличие у микрофинансовой организации обоснованной и подтверждаемой информации о форс-мажорных обстоятельствах, которые нанесли заемщику существенный материальный ущерб, определяемый согласно Методике, и (или) не позволяют ему продолжать свою деятельность, включая информацию об отсутствии трудовой деятельности или предпринимательской деятельности заемщика;

5) обоснованная и подтверждаемая информация о вероятности банкротства, реорганизации заемщика на основании обоснованной и подтверждаемой информации и (или) вовлеченности в судебные разбирательства заемщика, которые могут ухудшить его финансовое состояние;

6) смерть заемщика;

7) события, указанные в Методике.

Сноска. Пункт 25 - в редакции постановления Правления Агентства РК по регулированию и развитию финансового рынка от 28.05.2021 № 68 (вводится в действие с 01.07.2021).

26. При расчете ожидаемых кредитных убытков микрофинансовая организация учитывает подтверждаемую информацию по реализации залогового имущества за период не менее 2 (двух) лет. При отсутствии подтверждаемой информации о реализации залогового имущества для расчета ожидаемых убытков микрофинансовая организация применяет следующие коэффициенты ликвидности к стоимости обеспечения, используемых в расчете ожидаемых убытков:

1) обеспечение в виде жилой и (или) коммерческой недвижимости, в том числе земельные участки – 0,7;

2) обеспечение в виде транспортных средств – 0,5;

3) обеспечение в виде оборудования, товарно материальных ценностей, продукции готовой к реализации – 0,4;

4) обеспечение в виде гарантий физических и (или) юридических лиц, за исключением гарантий, выданных банком второго уровня либо юридическим лицом, имеющим рейтинг не ниже суверенного рейтинга Республики Казахстан агентства Standard & Poor's или рейтинг аналогичного уровня одного из других рейтинговых агентств, либо субъектом квазигосударственного сектора – 0;

5) обеспечение в виде имущества, в том числе в виде денег, поступающего в будущем – 0;

6) обеспечение в виде высоколиквидных ценных бумаг – 0,95;

7) обеспечение в виде гарантий, выданных банком второго уровня; юридическим лицом, имеющим рейтинг не ниже суверенного рейтинга Республики Казахстан агентства Standard & Poor's или рейтинг аналогичного уровня одного из других рейтинговых агентств; субъектом квазигосударственного сектора – 1;

8) обеспечение в виде денег – 1.

По иным видам обеспечения, не указанным в части первой настоящего пункта, по которым отсутствует подтверждаемая информация по реализации залогового имущества за период не менее 2 (двух) лет, при расчете ожидаемых убытков микрофинансовой организацией применяются коэффициенты ликвидности к стоимости обеспечения, предусмотренные Методикой, но не более 0,7. По видам обеспечения, не предусмотренным в Методике, применяется коэффициент ликвидности равный нулю.

27. Ожидаемые кредитные убытки по условным обязательствам по предоставленным микрокредитам представляют собой ожидаемые выплаты, возмещающие держателю условного обязательства кредитные убытки, которые он несет, за вычетом сумм, которые микрофинансовая организация ожидает получить от держателя условного обязательства по предоставленному микрокредиту, должника либо любой другой стороны. Данный пункт применим в отношении условных обязательств по предоставленным микрокредитам заемщиков, оцениваемых на индивидуальной основе.

28. По приобретенным или созданным кредитно-обесцененным активам по предоставленным микрокредитам на отчетную дату микрофинансовая организация признает в качестве оценочного резерва под убытки только накопленные с даты первоначального признания изменения ожидаемых кредитных убытков за весь срок.

Активы по предоставленным микрокредитам, срок которых составляет более 3 (трех) лет и по которым погашение более 50 (пятидесяти) процентов основного долга и более 50 (пятидесяти) процентов вознаграждения осуществляется в последний год актива по предоставленному микрокредиту, относятся к приобретенным или созданным кредитно-обесцененным активам по предоставленным микрокредитам. Указанные активы по предоставленным микрокредитам в целях Правил признаются в качестве активов по предоставленным микрокредитам, предоставленного в пользу взаимосвязанных сторон либо третьим лицам по обязательствам взаимосвязанных сторон.

29. По результатам определения суммы провизий (резервов) по активам по предоставленным микрокредитам не реже 1 (одного) раза в год на конец налогового периода, установленного налоговым законодательством Республики Казахстан, микрофинансовой организацией заполняется и хранится регистр по размерам провизий (резервов) согласно приложению 9 к Правилам.

Регистр по размерам провизий (резервов) заполняется микрофинансовой организацией и по запросу государственных органов представляется на бумажном и электронном носителях.

30. Рассчитанный на отчетную дату размер провизий (резервов), созданных в соответствии с настоящей главой, отражается микрофинансовой организацией в системе бухгалтерского учета и финансовой отчетности микрофинансовой организации не позднее последнего рабочего дня каждого квартала.

31. Совокупный размер провизий (резервов), создаваемых в соответствии с Правилами, отнесенных к категории кредитно-обесцененных активов по предоставленным микрокредитам, имеющих значительное увеличение кредитного риска, при первоначальном переходе на МСФО 9 превышает или равняется совокупному уровню провизий (резервов) по этим же активам по предоставленным микрокредитам в соответствии с международным стандартом финансовой отчетности 39 "Финансовые инструменты: признание и измерение".

Глава 3-1. Порядок создания провизий (резервов) в соответствии с международным стандартом финансовой отчетности для малого и среднего бизнеса

Сноска. Правила дополнены главой 3-1 в соответствии с постановлением Правления Агентства РК по регулированию и развитию финансового рынка от 12.12.2022 № 113 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

31-1. Провизии (резервы) создаются в соответствии с требованиями законодательства Республики Казахстан о бухгалтерском учете и финансовой отчетности и международного стандарта финансовой отчетности для малого и среднего бизнеса.

31-2. Порядок создания провизий (резервов) в соответствии с международным стандартом финансовой отчетности для малого и среднего бизнеса определяется Правилами на основании Методики.

31-3. По активам по предоставленным микрокредитам провизии (резервы) создаются в следующем порядке:

1) активы по предоставленным микрокредитам классифицируются на однородные и индивидуальные;

2) проводится оценка обесценения индивидуальных активов по предоставленным микрокредитам;

3) по индивидуальным активам по предоставленным микрокредитам, по которым выявлены признаки обесценения, установленные Методикой:

определяются прогнозы будущих денежных потоков. При наличии обеспечения по активу по предоставленному микрокредиту, стоимость такого обеспечения увеличивает прогноз будущих денежных потоков;

рассчитывается дисконтированная стоимость будущих денежных потоков по следующей формуле:

где:

PV - приведенная стоимость будущих денежных потоков;

CF - прогноз будущих денежных потоков;

r - эффективная ставка процента;

t - порядковый номер года, в течение которого предполагаются денежные

потоки по активу;

n - количество лет, в течение которых предполагаются денежные потоки по активу по предоставленному микрокредиту;

определяется размер провизий (резервов) как разница между балансовой стоимостью актива по предоставленному микрокредиту, сложившейся на начало дня, в котором осуществляется расчет провизий (резервов), и дисконтированной стоимостью будущих денежных потоков;

эффективная ставка процента рассчитывается путем применения метода подстановки или автоматизированной функции Microsoft Office Excel "ВСД" (внутренняя ставка доходности) или других аналогичных автоматизированных функций;

4) по индивидуальным активам по предоставленным микрокредитам, по которым отсутствуют признаки обесценения в соответствии с Методикой, и однородным активам по предоставленным микрокредитам:

осуществляется группировка по схожим характеристикам кредитного риска, установленным в Методике. При классификации однородных активов по предоставленным микрокредитам не принимается в качестве схожей характеристики кредитного риска то обстоятельство, что активы по предоставленным микрокредитам возникли по требованиям к одному и тому же клиенту;

рассчитываются провизии (резервы) в соответствии с порядком, установленным Методикой.

31-4. По условным обязательствам по предоставленным микрокредитам провизии (резервы) создаются по каждому условному обязательству в следующем порядке:

1) определяется вероятность исполнения условного обязательства в соответствии с международным стандартом финансовой отчетности 37 "Резервы, условные обязательства и активы" (далее - МСФО 37);

2) рассчитываются предполагаемые затраты для урегулирования существующего обязательства в соответствии с МСФО 37;

3) рассчитывается справедливая стоимость условного обязательства в соответствии с международным стандартом финансовой отчетности для малого и среднего бизнеса;

4) определяется размер провизии (резерва) как наибольшее значение из суммы предполагаемых затрат, рассчитанной в соответствие с МСФО 37, и размера справедливой стоимости, рассчитанной в соответствии с международным стандартом финансовой отчетности для малого и среднего бизнеса.

31-5. По результатам определения суммы провизий (резерва) по индивидуальным активам и условным обязательствам по предоставленным микрокредитам не реже 1 (одного) раза в год на конец налогового периода, установленного налоговым законодательством Республики Казахстан по корпоративному подоходному налогу, заполняются следующие регистры:

информация по размерам провизий (резервов) по форме согласно таблице 1 приложения 9-1 к Правилам;

расчет дисконтированной стоимости будущих денежных потоков по форме согласно таблице 2 приложения 9-1 к Правилам;

данные по индивидуальному активу и условному обязательству по предоставленному микрокредиту, по которому созданы провизии (резервы) в связи с его обесценением, по форме согласно таблице 3 приложения 9-1 к Правилам.

В течение налогового периода регистры заполняются, хранятся и по запросу государственных органов, которым такое право предоставлено в соответствии с законодательством Республики Казахстан, представляются на бумажном и электронном носителях.

31-6. Рассчитанный на отчетную дату размер провизий (резервов), созданных в соответствии с настоящей главой, отражается микрофинансовой организацией в системе бухгалтерского учета и финансовой отчетности микрофинансовой организации не позднее последнего рабочего дня каждого квартала.

Глава 4. Порядок создания провизий (резервов) в соответствии с международными стандартами финансовой отчетности для малого и среднего бизнеса и (или) иных микрофинансовых организаций, составляющих отчетность в соответствии с национальным стандартом финансовой отчетности

Сноска. Глава 4 исключена постановлением Правления Агентства РК по регулированию и развитию финансового рынка от 24.02.2021 № 44 (вводится в действие с 01.01.2022).

Глава 5. Требования к методике создания провизий (резервов)

38. Микрофинансовая организация разрабатывает и утверждает Методику в соответствии с Правилами в течение 1 (одного) месяца со дня введения в действие Правил.

Микрофинансовая организация в течение 1 (одного) месяца со дня получения лицензии на осуществление микрофинансовой деятельности разрабатывает и утверждает Методику в соответствии с Правилами. Данное требование не распространяется на микрофинансовые организации, имеющие утвержденную Методику.

Сноска. Пункт 38 - в редакции постановления Правления Агентства РК по регулированию и развитию финансового рынка от 30.10.2020 № 106 (вводится в действие с 01.01.2021).

39. Методика содержит:

1) перечень структурных подразделений микрофинансовой организации, участвующих в процессе определения размера провизий (резервов) с описанием их функциональных обязанностей, а также бизнес-процессов взаимодействия структурных подразделений микрофинансовой организации;

2) конкретный перечень признаков обесценения активов и условных обязательств по предоставленным микрокредитам, в том числе определяющий существенность материального ущерба, нанесенного заемщику вследствие форс-мажорных обстоятельств;

3) устанавливаемые микрофинансовой организацией критерии отнесения активов, условных обязательств по предоставленным микрокредитам к индивидуальным активам, условным обязательствам по предоставленным микрокредитам и подробное описание порядка их определения и установления расчета;

4) критерии группировки активов, условных обязательств по предоставленным микрокредитам по общим характеристикам кредитного риска;

5) детальный порядок определения размера провизий (резервов) по однородным и индивидуальным активам, условным обязательствам по предоставленным микрокредитам, как с обеспечением, так и без обеспечения, раскрывающий, в том числе подробный порядок расчета вероятности дефолта, в котором определена значительность дисконта при продаже актива и условного обязательства по предоставленному микрокредиту, уровня потерь в случае дефолта, требований, подверженных риску дефолта, фактора дисконтирования, приведенной стоимости будущих денежных потоков, прогноза будущих денежных потоков, коэффициентов ликвидности к стоимости обеспечения и других составляющих формул, участвующих в расчете ожидаемых и (или) имеющихся кредитных убытков;

6) периодичность расчета размера провизий (резервов);

7) критерии определения значительного увеличения кредитного риска при его увеличении и (или) уменьшении и оценки вероятности банкротства и реорганизации заемщика;

8) определение дефолта и порядок определения (расчета) риска наступления дефолта;

9) порядок осуществления анализа диапазона возможных сценариев ожидаемых кредитных убытков;

10) порядок определения периода, на протяжении которого оцениваются ожидаемые кредитные убытки;

11) конкретное определение значительных финансовых затруднений заемщика и порядок их установления (расчета);

12) используемые при оценке кредитных убытков источники статистической и макроэкономической информации;

13) порядок сбора статистической информации, используемой при расчете провизий (резервов).

39-1. Методика для целей главы 3-1 настоящих Правил, содержит:

1) перечень структурных подразделений микрофинансовой организации, участвующих в процессе определения размера провизий (резервов) с описанием их функциональных обязанностей, а также бизнес-процессов взаимодействия структурных подразделений микрофинансовой организации;

2) конкретный перечень признаков обесценения активов и условных обязательств по предоставленным микрокредитам, в том числе определяющий существенность материального ущерба, нанесенного заемщику вследствие форс-мажорных обстоятельств;

3) устанавливаемые микрофинансовой организацией критерии отнесения активов, условных обязательств по предоставленным микрокредитам к индивидуальным активам, условным обязательствам по предоставленным микрокредитам и подробное описание порядка их определения и установления расчета;

4) критерии группировки активов, условных обязательств по предоставленным микрокредитам по общим характеристикам кредитного риска;

5) детальный порядок определения размера провизий (резервов) по однородным и индивидуальным активам, условным обязательствам по предоставленным микрокредитам, как с обеспечением, так и без обеспечения, раскрывающий, в том числе подробный порядок расчета приведенной стоимости расчетных будущих денежных потоков, коэффициентов ликвидности к стоимости обеспечения и других составляющих формул, участвующих в расчете кредитных убытков;

6) в отношении условных обязательств - порядок применения пункта 31-4 настоящих Правил;

7) периодичность расчета размера провизий (резервов);

8) используемые при оценке кредитных убытков источники статистической и макроэкономической информации, а также порядок сбора статистической информации, используемой при расчете провизий (резервов).

Сноска. Правила дополнены пунктом 39-1 в соответствии с постановлением Правления Агентства РК по регулированию и развитию финансового рынка от 12.12.2022 № 113 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

40. Внесение изменений и (или) дополнений в Методику осуществляется по одному или нескольким следующим основаниям:

1) изменение перечня структурных подразделений микрофинансовой организации, участвующих в процессе определения размера провизий (резервов) и их функциональных обязанностей, указанного в Методике;

2) несоответствие утвержденной Методики международным стандартам финансовой отчетности и требованиям законодательства Республики Казахстан о бухгалтерском учете и финансовой отчетности;

3) результаты теста на соответствие провизий (резервов), рассчитанных согласно требованиям Методики, фактическим суммам убытков;

4) изменение источника (невозможность получения в будущем) статистических и макроэкономических данных, делающее невозможным применение их в будущем;

5) изменение группировки активов, условных обязательств по предоставленным микрокредитам по схожим характеристикам кредитного риска в связи с изменением стратегии микрофинансовой организации;

6) повышение точности расчетов провизий (резервов) и улучшение порядка определения их размера, в том числе их автоматизация.

Приложение 1
к Правилам осуществления
классификации активов и условных
обязательств по предоставленным
микрокредитам, отнесения
активов по предоставленным
микрокредитам к сомнительным
и безнадежным, а также создания
провизий (резервов) против них

Отчет о классификации активов по микрокредитам, предоставленным юридическим лицам (за исключением включенных в портфель однородных активов по предоставленным микрокредитам)

Сноска. Приложение 1 исключено постановлением Правления Агентства РК по регулированию и развитию финансового рынка от 30.03.2020 № 28 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Приложение 2
к Правилам осуществления
классификации активов и условных
обязательств по предоставленным
микрокредитам, отнесения активов
по предоставленным микрокредитам
к сомнительным и безнадежным,
а также создания провизий
(резервов) против них

Отчет о классификации активов по микрокредитам, предоставленным физическим лицам (за исключением включенных в портфель однородных активов по предоставленным микрокредитам)

Сноска. Приложение 2 исключено постановлением Правления Агентства РК по регулированию и развитию финансового рынка от 30.03.2020 № 28 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Приложение 3
к Правилам осуществления
классификации активов и
условных обязательств по
предоставленным микрокредитам,
отнесения активов по предоставленным
микрокредитам к сомнительным и
безнадежным, а также создания
провизий (резервов) против них

Отчет о классификации однородных активов по микрокредитам, предоставленным юридическим лицам

Сноска. Приложение 3 исключено постановлением Правления Агентства РК по регулированию и развитию финансового рынка от 30.03.2020 № 28 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Приложение 4
к Правилам осуществления
классификации активов и
условных обязательств по
предоставленным микрокредитам,
отнесения активов по
предоставленным микрокредитам
к сомнительным и безнадежным,
а также создания провизий
(резервов) против них

Отчет о классификации однородных активов по микрокредитам, предоставленным физическим лицам

Сноска. Приложение 4 исключено постановлением Правления Агентства РК по регулированию и развитию финансового рынка от 30.03.2020 № 28 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Приложение 5
к Правилам осуществления
классификации активов и условных
обязательств по предоставленным
микрокредитам, отнесения активов
по предоставленным микрокредитам
к сомнительным и безнадежным,
а также создания провизий
(резервов) против них

Отчет о классификации условных обязательств по предоставленным микрокредитам

Сноска. Приложение 5 исключено постановлением Правления Агентства РК по регулированию и развитию финансового рынка от 30.03.2020 № 28 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Приложение 6
к Правилам осуществления
классификации активов и условных
обязательств по предоставленным
микрокредитам, отнесения активов
по предоставленным микрокредитам
к сомнительным и безнадежным,
а также создания провизий
(резервов) против них

Формула расчета ожидаемых кредитных убытков

ECL = PD*LGD_t*EAD_t*D_t, где:

PD – вероятность дефолта на весь срок жизни актива по предоставленному
микрокредиту (в процентах);

LGD_t – уровень потерь в случае дефолта (в процентах);

EAD_t – требования, подверженные риску дефолта;

D_t – фактор дисконтирования;

t - период, в течение которого предполагаются денежные потоки по активу по
предоставленному микрокредиту

Приложение 7 к Правилам
осуществления классификации
активов и условных обязательств
по предоставленным микрокредитам,
отнесения активов по предоставленным
микрокредитам к сомнительным и
безнадежным, а также создания
провизий (резервов) против них

Формула расчета ожидаемых кредитных убытков за 12 (двенадцать) месяцев

ECL = PD₁₂*LGD_t*EAD_t*D_t, где:

PD₁₂– вероятность дефолта в течение последующих 12 месяцев от отчетной даты (в
процентах);

LGD_t – уровень потерь в случае дефолта (в процентах);

EAD_t – требования, подверженные риску дефолта;

D_t – фактор дисконтирования;

t - период, в течение которого предполагаются денежные потоки по активу по
предоставленному микрокредиту.

Приложение 8 к Правилам
осуществления классификации активов
и условных обязательств по
предоставленным микрокредитам,
отнесения активов по предоставленным
микрокредитам к сомнительным и
безнадежным, а также создания
провизий (резервов) против них

Формула приведенной стоимости будущих денежных потоков

где:

PV - приведенная стоимость будущих денежных потоков;

СF - прогноз будущих денежных потоков;

r - эффективная ставка процента;

t, n - количество лет, в течение которых предполагаются денежные потоки по активу по предоставленному микрокредиту.

Приложение 9
к Правилам осуществления
классификации активов и условных
обязательств по предоставленным
микрокредитам, отнесения активов
по предоставленным микрокредитам
к сомнительным и безнадежным,
а также создания провизий
(резервов) против них

Регистр по размерам провизий (резервов)

Наименование заемщика	№ договора о предоставлении микрокредита	Идентификационный номер договора о предоставлении микрокредита в информационной системе учета*	Признак однородности (1-индивидуальный, 2-однородный)	Признак сегментации портфеля по схожим характеристикам кредитного риска
1	2	3	4	5

продолжение таблицы:

Задолженность на начало года	Сумма провизий на начало года	Уменьшение размера права требования, в том числе:		Увеличение размера права требования, в том числе:		Задолженность на конец года
		в результате исполнения должником требований	по прочим основаниям	в результате выдачи микрокредита, начисления вознаграждения, неустойки (штрафа, пени)	по иным основаниям
6	7	8	9	10	11	12

продолжение таблицы:

Дисконт (Премия)

Сумма провизий на конец года

Стоимость обеспечения на конец года

Доходы от снижения провизий за период

Расходы по созданию провизий за период

13

14

15

16

17

Приложение 9-1 к Правилам осуществления классификации активов и условных обязательств по предоставленным микрокредитам, отнесения активов по предоставленным микрокредитам к сомнительным и безнадежным, а также создания провизий (резервов) против них

Таблица 1. Информация по размерам провизий (резервов)

Сноска. Правила дополнены приложением 9-1 в соответствии с постановлением Правления Агентства РК по регулированию и развитию финансового рынка от 12.12.2022 № 113 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

№	Показатели	Информация
1	Отчетная дата
2	Номер и дата договора о предоставлении микрокредита
2	Наименование заемщика
3	Дата начала действия договора о предоставлении микрокредита
4	Дата окончания срока действия договора о предоставлении микрокредита
5	Валюта договора
6	Сумма актива по предоставленному микрокредиту, указанная в договоре о предоставлении микрокредита (в тенге)

___________________________________________________________
Должность, фамилия, имя, отчество (при его наличии), подпись лица,
ответственного за представление информации
___________________________________________________________
Должность, фамилия, имя, отчество (при его наличии), подпись
непосредственного руководителя лица, ответственного за представление информации

Таблица 2. Расчет дисконтированной стоимости будущих денежных потоков

№	Предполагаемая дата поступления денежных потоков	Погашение основного долга	Погашение процентных доходов	Итого	Предполагаемая стоимость к получению от реализации обеспечения	Дисконтированная стоимость будущих денежных поступлений (выплат)
1	2	3	4	5	6	7
1
2
…
tn

___________________________________________________________
Должность, фамилия, имя, отчество (при его наличии), подпись лица,
ответственного за представление информации
____________________________________________________________
Должность, фамилия, имя, отчество (при его наличии), подпись
непосредственного руководителя лица, ответственного за представление информации

Таблица 3. Данные по индивидуальному активу и условному обязательству по предоставленному микрокредиту, по которому созданы провизии (резервы) в связи с его обесценением

№ п/п	Дата	Балансовая стоимость
		Остаток основного долга	Остаток задолженности начисленных процентов	Размер сформированных провизий (резервов)	Прочие процентные доходы (указывается неамортизированная часть премии (дисконта)	Итого
1	2	3	4	5	6	7
1	Дата первоначального создания провизии (резерва) в связи с обесценением (t0)
2	Дата пересмотра размера провизий (резервов) (t1)
3	Дата пересмотра размера провизий (резервов) (t2)
…	………
n	Дата пересмотра размера провизий (резервов) (tn)

продолжение таблицы:

Будущие денежные поступления (выплаты), не связанные с реализацией обеспечения	Стоимость залога и другого обеспечения, определенная в соответствии с внутренним нормативным документом микрофинансовой организации по расчету залогового обеспечения, с учетом корректировки	Предполагаемый срок реализации обеспечения	Дисконтированная стоимость будущих денежных поступлений (выплат)	Размер провизий (резервов), необходимых для формирования (расформирования)	Информация об изменениях в условиях договора о предоставлении микрокредита
8	9	10	11	12	13

___________________________________________________________
Должность, фамилия, имя, отчество (при его наличии), подпись лица,
ответственного за представление информации
___________________________________________________________
Должность, фамилия, имя, отчество (при его наличии), подпись
непосредственного руководителя лица, ответственного за представление информации

Приложение 10
к Правилам осуществления
классификации активов и условных
обязательств по предоставленным
микрокредитам, отнесения активов
по предоставленным микрокредитам
к сомнительным и безнадежным,
а также создания провизий
(резервов) против них

Сноска. Приложение 10 исключено постановлением Правления Агентства РК по регулированию и развитию финансового рынка от 24.02.2021 № 44 (вводится в действие с 01.01.2022).