Сайлау алдындағы пікірсайыстарды өткізу қағидалары мен шарттарын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясының 2018 жылғы 25 тамыздағы № 12/198 қаулысы. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2018 жылғы 26 қыркүйекте № 17434 болып тіркелді.

"Қазақстан Республикасындағы сайлау туралы" 1995 жылғы 28 қыркүйектегі Қазақстан Республикасы Конституциялық заңының 28-бабының 3-тармағына сәйкес Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясы ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

1. Қоса беріліп отырған Сайлау алдындағы пікірсайыстарды өткізу қағидалары мен шарттары бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясының ұйымдастырушылық-құқықтық қамтамасыз ету бөлімі:

1) осы қаулының Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

2) осы қаулы Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелген күнінен бастап күнтізбелік он күн ішінде оны қазақ және орыс тілдерінде Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің Эталондық бақылау банкінде ресми жариялау және оған енгізу үшін Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің "Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жіберуді;

3) осы қаулы ресми жарияланғаннан кейін Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясының интернет-ресурсында оның орналастырылуын қамтамасыз етсін.

3. Осы қаулы оның алғаш ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясының Төрағасы міндетін атқарушы	К. Петров
Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясының хатшысы міндетін атқарушы	Б. Мелдешов

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы

Ақпарат және коммуникациялар министрі

_____________ Д. Абаев

2018 жылғы "__" ____________

Қазақстан Республикасының Орталық сайлау комиссиясының 2018 жылғы 25 тамыздағы № 12/198 қаулысымен бекітілген

Сайлау алдындағы пікірсайыстарды өткізу қағидалары мен шарттары

Ескерту. Қағидалар жаңа редакцияда - ҚР Орталық сайлау комиссиясының 29.12.2022 № 139/644 (01.01.2023 бастап қолданысқа енгiзiледi) қаулысымен.

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы сайлау алдындағы пікірсайыстарды өткізу қағидалары мен шарттары "Қазақстан Республикасындағы сайлау туралы" Қазақстан Республикасы Конституциялық заңының 28-бабының 3-тармағына сәйкес әзірленді және Президенттікке, Қазақстан Республикасының Мәжілісі және (немесе) мәслихаттары депутаттығына кандидаттардың партиялық тізімдерін ұсынған саяси партиялардың, Парламент Сенаты депутаттығына кандидаттардың, бірмандаттық аумақтық сайлау округтері бойынша Мәжіліс және мәслихаттар депутаттығына кандидаттардың, әкімдікке кандидаттардың сайлау алдындағы пікірсайыстарды (бұдан әрі - пікірсайыс) өткізу тәртібі мен шарттарын айқындайды.

2. Президенттікке кандидаттар, Мәжіліс депутаттығына кандидаттардың партиялық тізімдерін ұсынған саяси партиялар Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясы (бұдан әрі – Ортсайлауком) ұйымдастыратын сайлау алдындағы пікірсайыстарға қатысуға құқылы.

3. Мәслихат депутаттығына кандидаттардың партиялық тізімдерін ұсынған саяси партиялар, Парламент Сенатының депутаттығына кандидаттар, сондай-ақ бір мандатты аумақтық сайлау округтері бойынша Парламент Мәжілісі мен мәслихаттар депутаттығына кандидаттар, әкімге кандидаттар Конституциялық заңның 28-бабының 3-тармағына сәйкес тиісті аумақтық сайлау комиссияларын ұйымдастыруға құқылы сайлау алдындағы пікірталастарға қатыса алады.

2-тарау. Сайлау алдындағы пікірсайыстарды өткізу шарттары

4. Ортсайлауком пікірсайыстарды өткізу туралы шешім қабылданған соң бес күнтізбелік күн ішінде форматын айқындайды және Қазақстан Республикасының Президенттігіне кандидаттарға, Мәжіліс депутаттығына кандидаттардың партиялық тізімдерін ұсынған саяси партияларға пікірсайыс өткізілетін күні, уақыты және орны туралы жазбаша хабарлайды.

5. Аумақтық сайлау комиссиясы пікірсайыстарды өткізу туралы шешім қабылданған сәттен кейін бес күнтізбелік күн ішінде пікірсайыстар форматын айқындайды және оларөткізілетін күн, уақыт және олардың өткізілетін күні, уақыты мен орны туралы жазбаша:

1) мәслихаттар депутаттығына кандидаттардың партиялық тізімдерін ұсынған саяси партияларға;

2) бірмандаттық аумақтық сайлау округтері бойынша мәслихаттар депутаттығына кандидаттарға;

3) әкімдікке кандидаттарға хабарлайды;

6. Орталық сайлау комиссиясы аумақтық сайлау комиссиялары үшін бірмандаттық аумақтық сайлау округтері бойынша Парламент Мәжілісінің депутаттығына кандидаттар, Парламент Сенатының депутаттығына кандидаттар арасында пікірсайыстар өткізу туралы шешім қабылданған сәттен бастап күнтізбелік үш күн ішінде пікірсайыс өткізудің жалпы бірыңғай форматын айқындайды және оларды хабардар етеді.

Аумақтық сайлау комиссиялары бірмандаттық аумақтық сайлау округтері бойынша Орталық сайлау комиссиясынан Парламент Мәжілісінің депутаттығына кандидаттар, Парламент Сенатының депутаттығына кандидаттар үшін пікірсайыс өткізу форматын алған сәттен бастап күнтізбелік екі күн ішінде саяси партияларды пікірсайыс өткізу күні, уақыты, орны туралы жазбаша хабардар етеді.

7. Телеарнада пікірсайыстар өткізу форматы кезінде телеарналар Қазақстан Республикасының Президенттігіне, әкімдікке тіркелген кандидаттарға, саяси партиялардың партиялық тізімдері бойынша ұсынылған Мәжіліс және (немесе) мәслихат депутаттығына кандидаттарға, бірмандаттық аумақтық сайлау округтері бойынша Парламент Мәжілісі мен мәслихаттар депутаттығына кандидаттарға, Парламент Сенаты депутаттығына кандидаттарға Орталық сайлау комиссиясымен немесе тиісті сайлау комиссиясымен шарттық негізде пікірсайыс өткізілетін күнін, уақытын, орнын және регламентін көрсете отырып, өзінің эфир уақытын береді.

8. Телеарналар шартқа сәйкес Қазақстан Республикасының Президенттігіне, әкімдікке, Мәжілістің және (немесе) мәслихаттардың депутаттығына кандидаттардың партиялық тізімдерін ұсынған саяси партиялардың, бірмандаттық аумақтық сайлау округтері бойынша Парламент Мәжілісі мен мәслихаттар депутаттығына кандидаттардың, Парламент Сенаты депутаттығына кандидаттардың пікірсайыстар өткізуі үшін эфир уақытын резервке қояды. Кандидаттардың сөз сөйлеуі үшін эфир уақытының көлемі бірдей болуы тиіс.

9. Теледидардағы пікірсайыс кезінде қатысатын қатысатын адамдардың тізімін Орталық сайлау комиссиясы немесе тиісті аумақтық сайлау комиссиясы бекітеді.

10. Сайлау комиссиялары жергілікті атқарушы органдармен және жергілікті өзін-өзі басқару органдарымен бірлесіп пікірсайыстарды өткізуге арналған үй-жайларды айқындайды.

Үй-жайлар теле-, радиобағдарламаларды трансляциялауға арналған дыбыс және бейнеқұрылғылармен жабдықталуы, сондай-ақ пікірсайыстарды онлайн-трансляциялау үшін Интернет желісіне (бар болса) қосылған болуы тиіс.

11. Сайлау комиссиялары жария пікірсайыстарды жүргізу үшін жүргізушіні анықтайды.

12. Сайлау комиссиялары өткізілетін пікірсайыстар туралы жариялауды бұқаралық ақпарат құралдары арқылы жүргізеді.

3-тарау. Сайлау алдындағы пікірсайыстарды өткізу тәртібі

13. Кандидаттардың сөз сөйлеу кезегі жеребе бойынша белгіленеді.

14. Жүргізуші Ортсайлаукоммен немесе тиісті аумақтық сайлау комиссиясымен келісілген пікірсайыс өткізу регламентінің сақталуын қамтамасыз етеді.

15. Пікірсайысты жүргізуші:

кандидаттардың сайлау алдындағы пікірсайысын өткізу регламентін бұзбайды;

егер оларды өткізу регламентінде басқаша көзделмесе, не бұл уақыттың аяқталуына байланысты болмаса, Президенттікке, кандидаттардың партиялық тізімдерін ұсынған саяси партиялардан Мәжіліс және (немесе) мәслихаттар депутаттығына, әкімдікке кандидаттардың, бірмандаттық аумақтық сайлау округтері бойынша Парламент Мәжілісі мен мәслихаттар депутаттығына кандидаттардың, Парламент Сенаты депутаттығына кандидаттардың сөз сөйлеу уақытын бақылайды;

кандидаттардың, саяси партиялардың ешқайсысына артықшылық бермейді және олардың сөздеріне түсініктеме бермейді.

16. Президенттікке, саяси партиялар ұсынған Мәжіліс және (немесе) мәслихаттар депутаттығына, әкімдікке кандидаттар, бірмандаттық аумақтық сайлау округтері бойынша Парламент Мәжілісі мен мәслихаттар депутаттығына кандидаттар, Парламент Сенаты депутаттығына кандидаттар:

пікірсайыс өткізу регламентін сақтайды;

этикалық нормалар шеңберінде пікірталас жүргізеді, басқа кандидаттарға, саяси партияларға, олардың мүшелеріне қатысты қорлайтын, көрінеу жалған, ар-намысы мен қадір-қасиетін қорлайтын сөздерден, сондай-ақ басқа саяси партиялардың өкілдеріне қатысты кемсітушіліктен қалыс қалады және оларға жол бермейді;

Қазақстан Республикасының конституциялық құрылысын күштеп өзгертуді, оның тұтастығын бұзуды, мемлекет қауіпсіздігіне нұқсан келтіруді, әлеуметтік, нәсілдік, ұлттық, діни, тектік-топтық және рулық араздықты, қатыгездік пен зорлық-зомбылыққа табынуды, сондай-ақ заңнамада көзделмеген әскерилендірілген құралымдарды құруды насихаттауға және үгіттеуге жол берілмейді;

жүргізушінің негізделген талаптарын орындайды.

17. Пікірсайыс уақытында Президенттікке, әкімдікке кандидаттарға, саяси партиялар ұсынған Мәжіліс және (немесе) мәслихаттар депутаттығына, бірмандаттық аумақтық сайлау округтері бойынша Парламент Мәжілісі мен мәслихаттар депутаттығына кандидаттарға, Парламент Сенаты депутаттығына кандидаттарға, сондай-ақ өзге де қатысушы адамдарға кандидаттардың сөйлеп жатқан сөздерін бөлуге, сондай-ақ оларға іле-шала қандай да бір пікір білдіруге жол берілмейді.

18. Президенттікке, әкімдікке кандидаттар, Мәжіліс және (немесе) мәслихаттар депутаттығына кандидаттардың партиялық тізімдерін ұсынған саяси партиялар, бірмандаттық аумақтық сайлау округтері бойынша Парламент Мәжілісі мен мәслихаттар депутаттығына кандидаттар, Сенат депутаттығына кандидаттар пікірсайыстарға қатысудан бас тарта алады.

19. Президенттікке кандидаттар, Мәжіліс және (немесе) мәслихаттар депутаттығына кандидаттардың партиялық тізімдерін ұсынған саяси партиялар, әкімдікке кандидаттар, бірмандаттық аумақтық сайлау округтері бойынша Парламент Мәжілісі мен мәслихаттар депутаттығына кандидаттар, Сенат депутаттығына кандидаттар қатыспаған жағдайда, пікірсайыстардағы сол кандидат, партия үшін белгіленген эфир уақыты пікірсайыстың басқа қатысушылары арасында теңдей бөлінеді.

20. Пікірсайыс өткізу тілі: қазақ және орыс.

21. Президенттікке кандидаттардың, Мәжіліс және (немесе) мәслихаттар депутаттығына кандидаттардың партиялық тізімдерін ұсынған саяси партиялардың, әкімдікке кандидаттардың, бірмандаттық аумақтық сайлау округтері бойынша Парламент Мәжілісі мен мәслихаттар депутаттығына кандидаттардың, Сенат депутаттығына кандидаттардың пікірсайыс жазбалары "Бұқаралық ақпарат құралдары туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 16-бабының 2-тармағына сәйкес телеарналардағы соңғы жазба жүргізілген сәттен бастап кемінде алты ай сақталады.

Об утверждении Правил и условий проведения предвыборных дебатов

Постановление Центральной избирательной комиссии Республики Казахстан от 25 августа 2018 года № 12/198. Зарегистрировано в Министерстве юстиции Республики Казахстан 26 сентября 2018 года № 17434.

В соответствии с пунктом 3 статьи 28 Конституционного закона Республики Казахстан от 28 сентября 1995 года "О выборах в Республике Казахстан" Центральная избирательная комиссия Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:

1. Утвердить прилагаемые Правила и условия проведения предвыборных дебатов.

2. Отделу организационно-правового обеспечения Центральной избирательной комиссии Республики Казахстан обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего постановления в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) в течение десяти календарных дней со дня государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан настоящего постановления направление его на казахском и русском языках в Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Республиканский центр правовой информации" Министерства юстиции Республики Казахстан для официального опубликования и включения в Эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан;

3) размещение настоящего постановления на интернет-ресурсе Центральной избирательной комиссии Республики Казахстан после его официального опубликования.

3. Настоящее постановление вводится в действие со дня его первого официального опубликования.

Исполняющий обязанности Председателя Центральной избирательной комиссии Республики Казахстан	К. Петров
Исполняющий обязанности секретаря Центральной избирательной комиссии Республики Казахстан	Б. Мельдешов

"СОГЛАСОВАН"
Министр информации и коммуникаций
Республики Казахстан
________________ Д. Абаев
"___" __________ 2018 года

Утверждены постановлением Центральной избирательной комиссии Республики Казахстан от 25 августа 2018 года № 12/198

Правила и условия проведения предвыборных дебатов

Сноска. Правила - в редакции постановления Центральной избирательной комиссии РК от 29.12.2022 № 139/644 (вводится в действие с 01.01.2023).

Глава 1. Общие положения

1. Настоящие Правила и условия проведения предвыборных дебатов разработаны в соответствии с пунктом 3 статьи 28 Конституционного закона Республики Казахстан "О выборах в Республике Казахстан" (далее - Конституционный закон) и определяют порядок и условия проведения предвыборных дебатов (далее - дебаты) кандидатов в Президенты, политических партий, выдвинувших партийные списки кандидатов в депутаты Мажилиса и (или) маслихатов Республики Казахстан, кандидатов в депутаты Сената Парламента, кандидатов по одномандатным территориальным избирательным округам в депутаты Мажилиса и маслихатов, кандидатов в акимы.

2. Кандидаты в Президенты, политические партии, выдвинувшие партийные списки кандидатов в депутаты Мажилиса Парламента, вправе участвовать в предвыборных дебатах, организуемых Центральной избирательной комиссией (далее – Центризбирком).

3. Политические партии, выдвинувшие партийные списки кандидатов в депутаты маслихатов, кандидаты в депутаты Сената Парламента, а также кандидаты по одномандатным территориальным избирательным округам в депутаты Мажилиса Парламента и маслихатов, кандидаты в акимы могут участвовать в предвыборных дебатах, которые вправе согласно пункту 3 статьи 28 Конституционного закона организовывать соответствующие территориальные избирательные комиссии.

Глава 2. Условия проведения предвыборных дебатов

4. Центризбирком в течение пяти календарных дней с момента принятия решения о проведении дебатов определяет формат и письменно уведомляет кандидатов в Президенты Республики Казахстан, политические партии, выдвинувшие партийные списки кандидатов в депутаты Мажилиса о дате, времени и месте проведения дебатов.

5. Территориальная избирательная комиссия в течение пяти календарных дней с момента принятия решения о проведении дебатов определяет формат и письменно уведомляет о дате, времени и месте проведения дебатов политические партии, выдвинувшие:

1) партийные списки кандидатов в депутаты маслихатов;

2) кандидатов по одномандатным территориальным избирательным округам в депутаты маслихатов;

3) кандидатов в акимы.

6. Центризбирком для территориальных избирательных комиссий в течение трех календарных дней с момента принятия решения о проведении дебатов среди кандидатов по одномандатным территориальным избирательным округам в депутаты Мажилиса Парламента, кандидатов в депутаты Сената Парламента определяет общий единый формат проведения дебатов и уведомляет их.

Территориальные избирательные комиссии в течение двух календарных дней с момента получения от Центризбирком формата проведения дебатов для кандидатов по одномандатным территориальным избирательным округам в депутаты Мажилиса Парламента, кандидатов в депутаты Сената Парламента письменно уведомляют о дате, времени, месте формате проведения дебатов политические партии.

7. При формате проведения дебатов на телевидении, телеканалы предоставляют свое эфирное время на телевидении зарегистрированным кандидатам в Президенты Республики Казахстан, в акимы, кандидатам в депутаты Мажилиса и (или) маслихата, выдвинутым по партийным спискам политических партий, кандидатам по одномандатным территориальным избирательным округам в депутаты Мажилиса Парламента и маслихатов, кандидатам в депутаты Сената Парламента, для дебатов на договорной основе с Центризбиркомом или соответствующей избирательной комиссией с указанием даты, времени, места и регламента проведения дебатов.

8. Телеканалы в соответствии с договором резервируют эфирное время для проведения дебатов кандидатами в Президенты Республики Казахстан, в акимы, в депутаты Мажилиса и (или) маслихатов, от политических партий, выдвинувших партийные списки, кандидатами по одномандатным территориальным избирательным округам в депутаты Мажилиса Парламента и маслихатов, кандидатами в депутаты Сената Парламента. Объем эфирного времени для выступлений кандидатов должен быть одинаковым.

9. Список участников, присутствующих лиц во время дебатов на телевидении утверждается Центризбиркомом или соответствующей территориальной избирательной комиссией.

10. Избирательные комиссии совместно с местными исполнительными органами и органами местного самоуправления определяют помещения для проведения дебатов.

Помещения должны быть оборудованы аудио и видеоустройствами для трансляции теле-, радиопрограмм, а также подключены к сети Интернет (при его наличии) для проведения онлайн-трансляции дебатов.

11. Избирательные комиссии определяют ведущего для проведения публичных дебатов.

12. Избирательные комиссии проводят освещение через средства массовой информации о проводимых дебатах.

Глава 3. Порядок проведения предвыборных дебатов

13. Очередность выступления кандидатов устанавливается по жребию.

14. Ведущий обеспечивает соблюдение регламента проведения дебатов, согласованного с Центризбиркомом или соответствующей территориальной избирательной комиссией.

15. Ведущий дебатов:

не нарушает регламент проведения предвыборных дебатов в кандидатов;

контролирует время выступления кандидатов в Президенты в акимы, в депутаты Мажилиса и (или) маслихатов от политических партий, выдвинувших партийные списки кандидатов, кандидатов по одномандатным территориальным избирательным округам в депутаты Мажилиса Парламента и маслихатов, кандидатов в депутаты Сената Парламента, если иное не предусмотрено регламентом их проведения, либо если это не обусловлено окончанием времени;

не отдает предпочтение кому-либо из кандидатов, политических партий и не комментирует их выступления.

16. Кандидаты в Президенты, в акимы, депутаты Мажилиса и (или) маслихатов, выдвинутые политическими партиями, кандидаты по одномандатным территориальным избирательным округам в депутаты Мажилиса Парламента и маслихатов, кандидатами в депутаты Сената Парламента:

соблюдают регламент проведения дебатов;

ведут дискуссию в рамках этических норм, воздерживаются и не допускают оскорбительных, заведомо ложных, унижающих честь и достоинство высказываний в адрес других кандидатов, политических партий, их членов, а также дискриминации по отношению к представителям других политических партий;

не допускают пропаганды и агитации насильственного изменения конституционного строя, нарушения целостности Республики Казахстан, подрыва безопасности государства, разжигания социальной, расовой, национальной, религиозной, сословной и родовой розни, культа жестокости и насилия, а также создания не предусмотренных законодательством военизированных формирований;

выполняют обоснованные требования ведущего.

17. Во время дебатов кандидатам в Президенты, в акимы, кандидатам в депутаты Мажилиса и (или) маслихатов, выдвинутым политическими партиями, кандидатам по одномандатным территориальным избирательным округам в депутаты Мажилиса Парламента и маслихатов, кандидатам в депутаты Сената Парламента, а также иным присутствующим лицам не допускается прерывать выступления кандидатов, а также сопровождать их какими-либо комментариями.

18. Кандидаты в Президенты, в акимы, политические партии, выдвинувшие партийные списки кандидатов в депутаты Мажилиса и (или) маслихатов, кандидаты по одномандатным территориальным избирательным округам в депутаты Мажилиса Парламента и маслихатов, кандидаты в депутаты Сената Парламента могут отказаться от участия в дебатах.

19. В случае неучастия кандидатов в Президенты, в акимы, политических партий, выдвинувших партийные списки кандидатов в депутаты Мажилиса и (или) маслихатов, кандидатов по одномандатным территориальным избирательным округам в депутаты Мажилиса Парламента и маслихатов, кандидатов в депутаты Сената Парламента, время на дебатах, предназначенное для данного кандидата, партии, распределяется поровну между другими участниками дебатов.

20. Язык проведения дебатов: казахский и русский.

21. Записи дебатов кандидатов в Президенты, в акимы, политических партий, выдвинувших партийные списки кандидатов в депутаты Мажилиса и (или) маслихатов, кандидатов по одномандатным территориальным избирательным округам в депутаты Мажилиса Парламента и маслихатов, кандидатов в депутаты Сената Парламента в соответствии с пунктом 2 статьи 16 Закона Республики Казахстан "О средствах массовой информации" хранятся не менее шести месяцев с момента последней записи на телеканалах.