ИПС "Әділет"

"Қазақстан Республикасындағы сайлау туралы" 1995 жылғы 28 қыркүйектегі Қазақстан Республикасы Конституциялық заңының 28-бабының 3-тармағына сәйкес Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясы ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

1. Қоса беріліп отырған Сайлау алдындағы пікірсайыстарды өткізу қағидалары мен шарттары бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясының ұйымдастырушылық-құқықтық қамтамасыз ету бөлімі:

1) осы қаулының Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

2) осы қаулы Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелген күнінен бастап күнтізбелік он күн ішінде оны қазақ және орыс тілдерінде Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің Эталондық бақылау банкінде ресми жариялау және оған енгізу үшін Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің "Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жіберуді;

3) осы қаулы ресми жарияланғаннан кейін Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясының интернет-ресурсында оның орналастырылуын қамтамасыз етсін.

3. Осы қаулы оның алғаш ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясының Төрағасы міндетін атқарушы	К. Петров
Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясының хатшысы міндетін атқарушы	Б. Мелдешов

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы

Ақпарат және коммуникациялар министрі

_____________ Д. Абаев

2018 жылғы "__" ____________

Қазақстан Республикасының
Орталық сайлау комиссиясының
2018 жылғы 25 тамыздағы
№ 12/198 қаулысымен
бекітілген

Сайлау алдындағы пікірсайыстарды өткізу қағидалары мен шарттары

Ескерту. Қағидалар жаңа редакцияда - ҚР Орталық сайлау комиссиясының 29.12.2022 № 139/644 (01.01.2023 бастап қолданысқа енгiзiледi) қаулысымен.

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы сайлау алдындағы пікірсайыстарды өткізу қағидалары мен шарттары "Қазақстан Республикасындағы сайлау туралы" Қазақстан Республикасы Конституциялық заңының 28-бабының 3-тармағына сәйкес әзірленді және Президенттікке, Қазақстан Республикасының Мәжілісі және (немесе) мәслихаттары депутаттығына кандидаттардың партиялық тізімдерін ұсынған саяси партиялардың, Парламент Сенаты депутаттығына кандидаттардың, бірмандаттық аумақтық сайлау округтері бойынша Мәжіліс және мәслихаттар депутаттығына кандидаттардың, әкімдікке кандидаттардың сайлау алдындағы пікірсайыстарды (бұдан әрі - пікірсайыс) өткізу тәртібі мен шарттарын айқындайды.

2. Президенттікке кандидаттар, Мәжіліс депутаттығына кандидаттардың партиялық тізімдерін ұсынған саяси партиялар Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясы (бұдан әрі – Ортсайлауком) ұйымдастыратын сайлау алдындағы пікірсайыстарға қатысуға құқылы.

3. Мәслихат депутаттығына кандидаттардың партиялық тізімдерін ұсынған саяси партиялар, Парламент Сенатының депутаттығына кандидаттар, сондай-ақ бір мандатты аумақтық сайлау округтері бойынша Парламент Мәжілісі мен мәслихаттар депутаттығына кандидаттар, әкімге кандидаттар Конституциялық заңның 28-бабының 3-тармағына сәйкес тиісті аумақтық сайлау комиссияларын ұйымдастыруға құқылы сайлау алдындағы пікірталастарға қатыса алады.

2-тарау. Сайлау алдындағы пікірсайыстарды өткізу шарттары

4. Ортсайлауком пікірсайыстарды өткізу туралы шешім қабылданған соң бес күнтізбелік күн ішінде форматын айқындайды және Қазақстан Республикасының Президенттігіне кандидаттарға, Мәжіліс депутаттығына кандидаттардың партиялық тізімдерін ұсынған саяси партияларға пікірсайыс өткізілетін күні, уақыты және орны туралы жазбаша хабарлайды.

5. Аумақтық сайлау комиссиясы пікірсайыстарды өткізу туралы шешім қабылданған сәттен кейін бес күнтізбелік күн ішінде пікірсайыстар форматын айқындайды және оларөткізілетін күн, уақыт және олардың өткізілетін күні, уақыты мен орны туралы жазбаша:

1) мәслихаттар депутаттығына кандидаттардың партиялық тізімдерін ұсынған саяси партияларға;

2) бірмандаттық аумақтық сайлау округтері бойынша мәслихаттар депутаттығына кандидаттарға;

3) әкімдікке кандидаттарға хабарлайды;

6. Орталық сайлау комиссиясы аумақтық сайлау комиссиялары үшін бірмандаттық аумақтық сайлау округтері бойынша Парламент Мәжілісінің депутаттығына кандидаттар, Парламент Сенатының депутаттығына кандидаттар арасында пікірсайыстар өткізу туралы шешім қабылданған сәттен бастап күнтізбелік үш күн ішінде пікірсайыс өткізудің жалпы бірыңғай форматын айқындайды және оларды хабардар етеді.

Аумақтық сайлау комиссиялары бірмандаттық аумақтық сайлау округтері бойынша Орталық сайлау комиссиясынан Парламент Мәжілісінің депутаттығына кандидаттар, Парламент Сенатының депутаттығына кандидаттар үшін пікірсайыс өткізу форматын алған сәттен бастап күнтізбелік екі күн ішінде саяси партияларды пікірсайыс өткізу күні, уақыты, орны туралы жазбаша хабардар етеді.

7. Телеарнада пікірсайыстар өткізу форматы кезінде телеарналар Қазақстан Республикасының Президенттігіне, әкімдікке тіркелген кандидаттарға, саяси партиялардың партиялық тізімдері бойынша ұсынылған Мәжіліс және (немесе) мәслихат депутаттығына кандидаттарға, бірмандаттық аумақтық сайлау округтері бойынша Парламент Мәжілісі мен мәслихаттар депутаттығына кандидаттарға, Парламент Сенаты депутаттығына кандидаттарға Орталық сайлау комиссиясымен немесе тиісті сайлау комиссиясымен шарттық негізде пікірсайыс өткізілетін күнін, уақытын, орнын және регламентін көрсете отырып, өзінің эфир уақытын береді.

8. Телеарналар шартқа сәйкес Қазақстан Республикасының Президенттігіне, әкімдікке, Мәжілістің және (немесе) мәслихаттардың депутаттығына кандидаттардың партиялық тізімдерін ұсынған саяси партиялардың, бірмандаттық аумақтық сайлау округтері бойынша Парламент Мәжілісі мен мәслихаттар депутаттығына кандидаттардың, Парламент Сенаты депутаттығына кандидаттардың пікірсайыстар өткізуі үшін эфир уақытын резервке қояды. Кандидаттардың сөз сөйлеуі үшін эфир уақытының көлемі бірдей болуы тиіс.

9. Теледидардағы пікірсайыс кезінде қатысатын қатысатын адамдардың тізімін Орталық сайлау комиссиясы немесе тиісті аумақтық сайлау комиссиясы бекітеді.

10. Сайлау комиссиялары жергілікті атқарушы органдармен және жергілікті өзін-өзі басқару органдарымен бірлесіп пікірсайыстарды өткізуге арналған үй-жайларды айқындайды.

Үй-жайлар теле-, радиобағдарламаларды трансляциялауға арналған дыбыс және бейнеқұрылғылармен жабдықталуы, сондай-ақ пікірсайыстарды онлайн-трансляциялау үшін Интернет желісіне (бар болса) қосылған болуы тиіс.

11. Сайлау комиссиялары жария пікірсайыстарды жүргізу үшін жүргізушіні анықтайды.

12. Сайлау комиссиялары өткізілетін пікірсайыстар туралы жариялауды бұқаралық ақпарат құралдары арқылы жүргізеді.

3-тарау. Сайлау алдындағы пікірсайыстарды өткізу тәртібі

13. Кандидаттардың сөз сөйлеу кезегі жеребе бойынша белгіленеді.

14. Жүргізуші Ортсайлаукоммен немесе тиісті аумақтық сайлау комиссиясымен келісілген пікірсайыс өткізу регламентінің сақталуын қамтамасыз етеді.

15. Пікірсайысты жүргізуші:

кандидаттардың сайлау алдындағы пікірсайысын өткізу регламентін бұзбайды;

егер оларды өткізу регламентінде басқаша көзделмесе, не бұл уақыттың аяқталуына байланысты болмаса, Президенттікке, кандидаттардың партиялық тізімдерін ұсынған саяси партиялардан Мәжіліс және (немесе) мәслихаттар депутаттығына, әкімдікке кандидаттардың, бірмандаттық аумақтық сайлау округтері бойынша Парламент Мәжілісі мен мәслихаттар депутаттығына кандидаттардың, Парламент Сенаты депутаттығына кандидаттардың сөз сөйлеу уақытын бақылайды;

кандидаттардың, саяси партиялардың ешқайсысына артықшылық бермейді және олардың сөздеріне түсініктеме бермейді.

16. Президенттікке, саяси партиялар ұсынған Мәжіліс және (немесе) мәслихаттар депутаттығына, әкімдікке кандидаттар, бірмандаттық аумақтық сайлау округтері бойынша Парламент Мәжілісі мен мәслихаттар депутаттығына кандидаттар, Парламент Сенаты депутаттығына кандидаттар:

пікірсайыс өткізу регламентін сақтайды;

этикалық нормалар шеңберінде пікірталас жүргізеді, басқа кандидаттарға, саяси партияларға, олардың мүшелеріне қатысты қорлайтын, көрінеу жалған, ар-намысы мен қадір-қасиетін қорлайтын сөздерден, сондай-ақ басқа саяси партиялардың өкілдеріне қатысты кемсітушіліктен қалыс қалады және оларға жол бермейді;

Қазақстан Республикасының конституциялық құрылысын күштеп өзгертуді, оның тұтастығын бұзуды, мемлекет қауіпсіздігіне нұқсан келтіруді, әлеуметтік, нәсілдік, ұлттық, діни, тектік-топтық және рулық араздықты, қатыгездік пен зорлық-зомбылыққа табынуды, сондай-ақ заңнамада көзделмеген әскерилендірілген құралымдарды құруды насихаттауға және үгіттеуге жол берілмейді;

жүргізушінің негізделген талаптарын орындайды.

17. Пікірсайыс уақытында Президенттікке, әкімдікке кандидаттарға, саяси партиялар ұсынған Мәжіліс және (немесе) мәслихаттар депутаттығына, бірмандаттық аумақтық сайлау округтері бойынша Парламент Мәжілісі мен мәслихаттар депутаттығына кандидаттарға, Парламент Сенаты депутаттығына кандидаттарға, сондай-ақ өзге де қатысушы адамдарға кандидаттардың сөйлеп жатқан сөздерін бөлуге, сондай-ақ оларға іле-шала қандай да бір пікір білдіруге жол берілмейді.

18. Президенттікке, әкімдікке кандидаттар, Мәжіліс және (немесе) мәслихаттар депутаттығына кандидаттардың партиялық тізімдерін ұсынған саяси партиялар, бірмандаттық аумақтық сайлау округтері бойынша Парламент Мәжілісі мен мәслихаттар депутаттығына кандидаттар, Сенат депутаттығына кандидаттар пікірсайыстарға қатысудан бас тарта алады.

19. Президенттікке кандидаттар, Мәжіліс және (немесе) мәслихаттар депутаттығына кандидаттардың партиялық тізімдерін ұсынған саяси партиялар, әкімдікке кандидаттар, бірмандаттық аумақтық сайлау округтері бойынша Парламент Мәжілісі мен мәслихаттар депутаттығына кандидаттар, Сенат депутаттығына кандидаттар қатыспаған жағдайда, пікірсайыстардағы сол кандидат, партия үшін белгіленген эфир уақыты пікірсайыстың басқа қатысушылары арасында теңдей бөлінеді.

20. Пікірсайыс өткізу тілі: қазақ және орыс.

21. Президенттікке кандидаттардың, Мәжіліс және (немесе) мәслихаттар депутаттығына кандидаттардың партиялық тізімдерін ұсынған саяси партиялардың, әкімдікке кандидаттардың, бірмандаттық аумақтық сайлау округтері бойынша Парламент Мәжілісі мен мәслихаттар депутаттығына кандидаттардың, Сенат депутаттығына кандидаттардың пікірсайыс жазбалары "Бұқаралық ақпарат құралдары туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 16-бабының 2-тармағына сәйкес телеарналардағы соңғы жазба жүргізілген сәттен бастап кемінде алты ай сақталады.

Unofficial translation

In compliance with article 28, paragraph 3, of the Constitutional Law of 28 September 1995 On Elections in the Republic of Kazakhstan, the Central Election Commission of the Republic of Kazakhstan HEREBY RESOLVES:

1. That the attached Rules and Conditions for Campaign Debates.

2. The Department of Organizational and Legal Support of the Central Election Commission of the Republic of Kazakhstan shall ensure:

1) the state registration of this resolution with the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan;

2) within ten calendar days from the date of the state registration with the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan of this resolution, the direction hereof in the Kazakh and Russian languages to Republican State Enterprise on the Right of Economic Management "Republican Center of Legal Information" of the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan for official publication and inclusion in the Reference Control Bank of Regulatory Legal Acts of the Republic of Kazakhstan;

3) Placement of this resolution on the Internet site of the Central Election Commission of the Republic of Kazakhstan after its official publication.

3. This resolution shall come into effect from the date of its first official publication.

Acting Chairman of the Central Election Commission of the Republic of Kazakhstan	К. Petrov
Acting Secretary of the Central Election Commission of the Republic of Kazakhstan	B. Мeldeshov

"AGREED”
Minister of Information and Communication
of the Republic of Kazakhstan
________________ D. Abayev
"___" __________ 2018

Approved
by Resolution of the Central
Election Commission
of the Republic of Kazakhstan
No. 12/198 of August 25, 2018

Rules and conditions for holding pre-election debates

Footnote. The Rules in the wording of the resolution of the Central Election Commission of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 139/644 (shall enter into force from 01.01.2023).

Chapter 1. General provisions

1. These Rules and conditions for holding pre-election debates have been developed in accordance with paragraph 3 of Article 28 of the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan "On elections in the Republic of Kazakhstan" (hereinafter referred to as the Constitutional Law) and shall determine the procedure and conditions for holding pre-election debates (hereinafter referred to as debates) of candidates for the President, political parties that nominated party lists of candidates for deputies of the Mazhilis and (or) maslikhats of the Republic of Kazakhstan, candidates for deputies of the Senate of the Parliament, candidates for deputies of the Mazhilis and maslikhats in single-seat territorial constituencies, candidates for akims.

2. Candidates for the President, political parties that have nominated party lists of candidates for deputies of the Mazhilis shall be eligible to participate in pre-election debates organized by the Central Election Commission of the Republic of Kazakhstan (hereinafter referred to as the Central Election Commission).

3. Political parties that have nominated party lists of candidates for deputies of maslikhats, candidates for deputies of the Senate of the Parliament, as well as candidates for deputies of the Mazhilis of the Parliament and maslikhats in single-seat territorial constituencies, candidates for akims may participate in pre-election debates, which are entitled in accordance with paragraph 3 of Article 28 of the Constitutional Law organize relevant territorial election commissions.

Chapter 2. Conditions for the pre-election debates

4. Within five calendar days from the moment of the decision to hold debates, the Central Election Commission shall determine the format and notify about the date, time and place of holding the debates the candidates for the President of the Republic of Kazakhstan, political parties that have nominated party lists of candidates for deputies of the Mazhilis.

5. The Territorial election commission shall, within five calendar days from the date of the decision to hold the debate, determine the format and notify them in writing about the date, time and place of the debate of the political parties that nominated:

1) party lists of candidates for deputies of maslikhats;

2) candidates in single-seat territorial constituencies for deputies of maslikhats;

3) candidates for akims.

6. The Central Election Commission for territorial election commissions, within three calendar days from the date of the decision to hold debates among candidates in single-seat territorial constituencies for deputies of the Mazhilis of the Parliament, candidates for deputies of the Senate of the Parliament, shall determine the general unified format for holding debates and notify them.

Territorial election commissions, within two calendar days from the date of receipt from the Central Election Commission of the format for holding debates for candidates in single-seat territorial constituencies for deputies of the Mazhilis of the Parliament, candidates for deputies of the Senate of the Parliament, shall notify political parties in writing of the date, time, place, format of the debates

7. In the format of holding debates on television, TV channels shall provide their airtime on television to registered candidates for the President of the Republic of Kazakhstan, for akims, candidates for deputies of the Mazhilis and (or) maslikhat, nominated on the party lists of political parties, candidates for single-mandate territorial constituencies for deputies of the Mazhilis Parliament and maslikhats, candidates for deputies of the Senate of the Parliament, for debates on a contractual basis with the Central Election Commission or the relevant election commission, indicating the date, time, place and rules for holding debates.

8. TV channels, in accordance with the agreement, shall reserve airtime for debates by candidates for the President of the Republic of Kazakhstan, for akims, for deputies of the Mazhilis and (or) maslikhats, from political parties that have nominated party lists, candidates for deputies of the Mazhilis of the Parliament and maslikhats in single-mandate territorial constituencies, candidates for deputies of the Senate of the Parliament. The amount of airtime for candidates' speeches must be the same.

9. The list of participants, persons present during debates on television shall be approved by the Central Election Commission or the relevant territorial election commission.

10. Election commissions, together with local executive bodies and local self-government bodies, shall determine the premises for holding debates.

The premises must be equipped with audio and video devices for broadcasting television and radio programs, as well as connected to the Internet (if available) for online broadcasting of debates.

11. Electoral commissions shall determine the moderator for holding public debates.

12. Electoral commissions shall conduct media coverage of ongoing debates.

Chapter 3. Procedure for holding pre-election debates

13. The order of the candidates' speech shall be set by lot.

14. The host shall ensure compliance with the rules for holding debates agreed with the Central Election Commission or the relevant territorial election commission.

15. Debate Host shall:

not violate the rules for conducting pre-election debates in candidates;

controls the time of speeches of candidates for President, for akims, for deputies of the Mazhilis and (or) maslikhats from political parties that nominated party lists of candidates, candidates for single-member territorial constituencies for deputies of the Mazhilis of the Parliament and maslikhats, candidates for deputies of the Senate of the Parliament, unless otherwise provided by the regulations their holding, or if this is not due to the end of time;

not favor any of the candidates, political parties or comment on their speeches.

16. Candidates for President, akims, deputies of the Mazhilis and (or) maslikhats nominated by political parties, candidates for deputies of the Mazhilis of the Parliament and maslikhats in single-seat territorial constituencies, candidates for deputies of the Senate of the Parliament shall:

comply with the rules of the debate;

debate within the framework of ethical standards, abstain and do not allow offensive, knowingly false, degrading statements against other candidates, political parties, their members, as well as discrimination against representatives of other political parties;

not allow propaganda and agitation of a violent change in the constitutional system, violation of the integrity of the Republic of Kazakhstan, undermining the security of the state, inciting social, racial, national, religious, class and family strife, the cult of cruelty and violence, as well as the creation of paramilitary groups not provided for by law;

fulfilling reasonable requirements of the host.

17. During the debates, candidates for President, akims, candidates for deputies of the Mazhilis and (or) maslikhats nominated by political parties, candidates for single-mandate territorial constituencies for deputies of the Mazhilis of Parliament and maslikhats, candidates for deputies of the Senate of the Parliament, as well as other persons present shall not be allowed to interrupt the speeches of candidates, as well as accompany them with any comments.

18. Candidates for President, akims, political parties that have nominated party lists of candidates for deputies of the Mazhilis and (or) maslikhats, candidates for deputies of the Mazhilis of the Parliament and maslikhats in single-seat territorial constituencies, candidates for deputies of the Senate of the Parliament may refuse to participate in debates.

19. In case of non-participation of candidates for President, akims, political parties that nominated party lists of candidates for deputies of the Mazhilis and (or) maslikhats, candidates for deputies of the Mazhilis of Parliament and maslikhats in single-seat territorial constituencies, candidates for deputies of the Senate of the Parliament, time for debates intended for a given candidate, party, shall be distributed equally among the other participants in the debates.

20. The language of the debate: Kazakh and Russian.

21. Recordings of debates of candidates for President, akims, political parties that nominated party lists of candidates for deputies of the Mazhilis and (or) maslikhats, candidates for deputies of the Mazhilis of Parliament and maslikhats in single-seat territorial constituencies, candidates for deputies of the Senate of the Parliament in accordance with paragraph 2 articles 16 of the Law of the Republic of Kazakhstan "On the Mass Media" shall be stored for at least six months from the date of the last recording on TV channels.

Сайлау алдындағы пікірсайыстарды өткізу қағидалары мен шарттарын бекіту туралы