2018-2019 жылдарға арналған Қаражал аймағының жайылымдарын басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспарын бекіту туралы

Қарағанды облысы Қаражал қалалық мәслихатының 2018 жылғы 14 маусымдағы XXIV сессиясының № 219 шешімі. Қарағанды облысының Әділет департаментінде 2018 жылғы 4 шілдеде № 4851 болып тіркелді. Мерзімі өткендіктен қолданыс тоқтатылды

Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 23 қаңтардағы "Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы" Заңының 6 бабына, Қазақстан Республикасының 2017 жылғы 20 ақпандағы "Жайылымдар туралы" Заңының 8, 13 баптарына, Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары – Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2017 жылғы 24 сәуірдегі № 173 "Жайылымдарды ұтымды пайдалану қағидаларын бекіту туралы" (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу Тізілімінде № 15090 болып тіркелген) бұйрығына сәйкес, қалалық мәслихат ШЕШІМ ЕТТІ:

1. Қоса беріліп отырған 2018-2019 жылдарға арналған Қаражал аймағының жайылымдарын басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспары бекітілсін.

2. Осы шешім алғаш ресми жарияланған күннен кейін күнтізбелік он күн өткеннен соң қолданысқа енгізіледі.

XXIV сессияның төрағасы	Т.Теміров
Қалалық мәслихаттың хатшысы	З.Оспанова

Қаражал қалалық мәслихатының 2018 жылғы 14 маусымдағы № 219 шешімімен бекітілген

2018-2019 жылдарға арналған Қаражал аймағының жайылымдарын басқару және оларды пайдалану жөніндегі
ЖОСПАРЫ

1-тарау. Негізгі ережелер

Қаражал қаласы Қарағанды облысының орталық бөлігінде және Жаңаарқа ауданының жартылай шөлейт және шөлейт аймақ жерлерінде, Бетпақ Дала шекарасының солтүстігіне жақын орналасқан.

Қаражал - облыстық бағыныстағы өнеркәсіптік қала, облыс және ірі өнеркәсіп орталығы - Қарағанды қаласынан оңтүстік-батысқа қарай 300 км және Жезқазған қаласынан шығысқа қарай 255 км орналасқан.

Құрамында үш қоныс: Қаражал қаласы, Жәйрем кенті, Шалғия кенті.

Қаражал аймағының көлемі 164600 гектарды құрайды, соның ішінде 156438 гектар жер жайылымдар. Қазіргі уақытта жайылымдық жерлердің тек 57918 гектары ғана пайдаланылуда, бұл барлық жер көлемінің 37% құрайды.

Қаражал қаласы тау-кен өнеркәсіп саласы дамыған қалалардың бірі болып табылады. Экономика дамуының негізгі бағыты тау-кен өндіру және өңдеу өнеркәсібі болып табылады. Аймақта екі қала құраушы кәсіпорындар орналасқан орналасқан - "Жәйрем кен байыту комбинаты" акционерлік қоғамы, "Өркен – Атасу "Өкілдігі" Өркен" жауапкерлігі шектеулі серіктестігі".

Қала халқын азық-түлік өнімдермен қамтамасыз ететін экономиканың агралық секторының негізгі бағыттарының бірі - мал шаруашылығы болып табылады.

Ал өсімдік өсіру Қаражал қаласының іс жүзінде дамымаған, жеміс-жидектер үй жанындағы учаскелерде өздеріне пайдалану үшін өсіреді.

Көптеген отбасылар қолда мал ұстайды, мал өнімдерін өздерінің мұқтаждығына жұмсайды және сатады. Мал басы 1700 бас қой мен ешкі (бұдан әрі – ҰММ), 8953 бас ірі мүйізді қара (бұдан әрі – ІҚМ), 800 жылқыны құрайды. Барлық мал басы кенттерге жақын жайылымдарда жайылады. Егер әрбір басқа белгіленген нормативтер бойынша пайдаланылған алаңды санайтын болсақ малды бір жерде қайталай жайылды деп есептеуге болады. Бұл жағдай шөптің кемуіне және малдың тұяқтарымен шөп шығатын жерлерді таптап тастау жағдайына алып келеді. Бұл өз кезегінде топырақтың үстіңгі қабатының бұзылуына алып келіп, яғни, топырақ эрозияға ұшырайды. Осындай "тапталған" жайылымдар аймақта жүздеген гектарды құрайды. Әсіресе, жайылымдардың тарлығынан эрозияға ұшыраған топырақтар және тақыр жерлер негізінен елді мекендердің және су ішу аймақтарын алып жатыр. Сондықтан да, осы жоспардың негізгі мақсаты алдағы уақытта қоршаған ортаның экологиялық жағдайын сақтау болып табылады. Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2015 жылғы 14 сәуірдегі № 3-3/332 "Жайылымдардың жалпы алаңына түсетін жүктеменің шекті рұқсат етілетін нормасын бекіту туралы" (нормативтік құқықтық актілердің мемлекеттік тіркеу Тізілімінде № 11064 болып тіркелген) бұйрығына сәйкес, сондай-ақ, аймақта жалпы мал түрлері мен жайылымдарына қарай бекітілген нормаларға сәйкес талдама жұмыстарын өткізу, аудан жайылымдарын қайта қалпына келтіру, оларды түптамырымен жақсарту, сақтау, тың жерлерді игеру, оларды рационалды пайдалану жөніндегі жаңа Заң талаптарына сәйкес жұмыстарды өткізу болып табылады. Бұдан басқа, топырақ эрозиясын болдырмаудың негізгі жолы ретінде жыл мезгіліне және жайылымдарды пайдалану кезеңіне қарай ауыл округтері халқының малдарын біріктіру, жайылымдарды тиімді пайдалануды ұйымдастыруға көмек беру, малдар мен жайылымдардың жағдайын жақсарту болып саналады. Заң біздің елімізде жайылымдардың инфрақұрылымдарын жақсартуға, жайылымдардың деградацияға ұшырауын болдырмауға және олардың экожүйелерінің экологиялық тұтастығын сақтауға бағытталған. Сондай-ақ, мал шаруашылығының экологиялық таза өнімін арттыру мәселелерін де қарастырады.

2-тарау. Аймақтағы жерлердің санаты мен көлемі

Ауданның климаты құбылмалы суық қыс және құрғақ ыстық жаз. Жыл бойы күшті жел байқалып тұрады. Қысқы уақытта басым желдер шығыс, солтүстік және солтүстік-шығыс бағыттан, орташа желдің жылдамдығы қыста 3,4-5,7 м/с құрайды. Жазда басым желдер солтүстік, солтүстік-шығыс және солтүстік –батыстан 3,9-5,7 м/с құрайды. Жыл бойына күшті желдер байқалады және жазда шаңды, қыста боран тудырады.

Аумақтың жер бедері өзімен азтолқынды жазық учаскелерімен ұсынылады, жазықтардағы ұсақ шоқыларының абсолюттік белгілері 400-500 метрді құрайды, жекелеген рельеф нысандары - шоқылар, тізбектер, қыраттар ең жоғары белгісі 800 метрге жетеді. Жазықтардың беттері өзендер арналарымен, уақытша су көздерімен тегістелген. Еңіс беті әлсіз және Сарысу өзеніне, солтүстік бөлігінің солтүстік - батыс, оңтүстік-батыс және оңтүстік-батыс жағына бағытталған.

Гидрографиялық торабы нашар дамыған және солтүстік шекара аймағында ағып өтетін Сарысу өзенінің бассейніне жатады, оған сол жағалауынан Атасу, Талды-Манақ және ұсақ салалары құяды. Атасу өзені Қаражал қаласынан 20 шақырым шығысында ағады, шамамен қаладан солтүстікке қарай 70 шақырымда Сарысу өзені ағып өтеді. Өзендердің графикалық желісін қаланың батыс жағынан 56 шақырым ағатын ұсақ өзендер Еспе, Байыр және басқа да жүретін өзендер толықтырады. Аумақтың оңтүстік бөлігінде ұсақ су ағындары Көктас, Атасу, Кенжебайсамай, сондай-ақ көптеген уақытша ағын сулар ағады. Қала аумағы жер асты суларымен әлсіз және біркелкі емес қамтамасыз етілген.

Сарысу өзенінің аңғарында аймақты шаруашылық-ауыз сумен қамтамасыз ету үшін Тұзкөл жер асты сулары кен орны барланған, соның есебінен жүзеге асырылуда.

Топырақ жамылғысы шөл және шөлейт аймақтарға тән және ашық каштанды және қоңыр топырағымен ұсынылған. Топырақ төмен қасиеттерімен, кеңінен таралған тұзды және сортаңданған топырақтың әртүрлілігімен ерекшеленеді. Солтүстік-батыс бөлігінде құмды топырақ кең таралған, игеру кезінде ұсатылуға оңай ұшырайды.

Өсімдіктер құрғақ далалық аймағының басымдылығымен сипатталады, құрғақшылыққа төзімді көп жылдық, көбінесе астық тұқымдастар- көде тырсық, жусан кездеседі. Осы аумақтың шаруашылық жоспары кең жайылым алқаптарын ұсынады.

Кестеден көргеніміздей, аймақ территориясы табиғи жағрапиялық жағдайына байланысты жерлердің 3 санатына бөлінеді. Жерлердің бұл санаттары олардың мақсаттарына сай пайдаланылады. Егер аймақ жайылымдарына жалпылама сипаттама беретін болсақ, олардың өнімділігі тұрақты емес, яғни жылдан жылға жаңбыр мен қарға қарай өзгеріп отырады. Шөптің шығымдылығы жылдың ауа-райына қарай, гектарына 1,8 центнерден 3 центнерге дейін өзгеруі мүмкін.

3-тарау. Аудандағы жайылымдарды рационалды пайдалану

Аймақта қала және екі кент орналасқан, негізінен малдың көбі қолда ұсталады, жылдың алты айы ішінде ауылдың шеткі аумақтарында, яғни малдар ауылдың аумағынан 3-5 шақырымнан алыстамайды. Қазір осы жерлердің жартысынан көбі бүлінген, тозығы жеткен. Себебі, халықтың қолында шаруа қожалықтарының мыңнан астам малдары мен аңдары ұсталынады, сәйкесінше малдың тығыздығы осы аймақта қолданылатын көлемнен (нормативтен) бірнеше есе асып түседі.

Нақты жайылымдық жерлердің 57918 гектарының 95,6 % мал жайылымы үшін қолданылады. Бұл жерлердің көпшілігі қала және кенттерге жақын аумақтарға орналасқан. Қаражал қаласы жерлерінің аумағында малдарға рационның негізгі құрамдас бөлігі болып жайылымдық мал азығы, шөп, табиғи шалғындар қызмет етеді.

Жобаланатын аумақ шөл және шөлейт аймақта орналасқан. Шөлді аймақ дала аймағынан дерлік астық тұқымдастардың толық болмауымен және әр түрлі шөптердің өте кедейлігімен ерекшеленеді. бұл жерде Негізгі түрлері болып жусан және кейбір көделер табылады. Әр түрлі кіші өсімдіктер жеткілікті. Ұсақ қара мал және түйеге жайылымдарында көктемгі-жазғы-күзгі маусымның пайдалануы үшін ұсақ өсімдіктер болып табылады.

Ерте көктемде барлық жерде ашық түсті қызғалдақ, шайыр және джунгарскую, тырсықтың жекелеген даналарын, сексеулдің қара және ақ түстерін кездестіруге болады.

Құмдар арасында қара сексеуіл, күміс түстес шеңгіл, көп бұтақты жыңғыл және тағы басқалары шығады.

Өсімдік қауымдастықтарының биіктегілер арасында келесі кешендер ерекшеленеді: жусан, қалтық, тобылғы және қараған.

Жайылымның басым бөлігі карағандар жайлаған. Қар ұстауда бұталар оң рөль атқарып, топырақты ылғалдандырады және жайылымның өнімділігі айтарлықтай артады.

Қазіргі уақытта жайылымдарды пайдалану және көп малды бағу тәртібін сақтамау, жердің күтіп-бапталмауына байланысты жемдік өсімдіктер қоры жылдан жылға кемуде. Жалпы алғанда, ғылыми негізделген тәжірибеде жайылымдардың көп жыл бойына өнімділігін сақтау үшін үш негізгі талаптарды ескеру қажет:

жайылымдық учаскелерде мал санының нормаларын сақтау;

жайылымдарды пайдаланғаннан соң 30-40 % жалпы өнімнің сақталуы шарт.

Жайылымда мал жайылымынан соң өсімдіктердің биіктігі 4-5 сантиметр болуы шарт. Себебі, мал өсімдіктің барлық жапырақтарын жеп қояды, қыс кезінде олардың қорларында пайдалы заттардың құрамы азайып кетеді. Кейде қыс кезінде шөпті үсік шалады, ал, аман қалғандары көктемде гүлдегендерімен төменгі сападағы шөптер санатына кіреді.

Малды жаю мерзімдерін сақтауға кеңес береміз. Малды көктемде жаю көптеген көпжылдық шөптердің (дәнді дақылдар) түктенуінен кейін 10-12 күннен соң бастау қажет. Ал, қалғандары салалы шөп болып өскеннен соң малды жаю керек (жиі бұташалар).

Осы ережелерді сақтамау келесі жылы жайылымдағы өнімдердің төмендеуіне алып келеді. Алайда, осыған қарамастан жыл бойына жайылымдардағы шөптердің құнарлығы түрлі себептермен өзгерулері мүмкін.

Қазіргі күнде шалғындық шөп өсімдіктерінің жерлері мен жайылымдардың геоботаникалық құрамы жалпы алғанда түбімен өзгеріске ұшыраған. Мұндай жағдай басқа агротехникалық шаралар мен жерлерді мелиорациялауды өткізуді талап етеді. Шөптің бастапқы өсуін қалпына келтіруді қажет ететін жарамсыз, тозығы жеткен жайылымдар үшін ауыспалы жайылымдар бойынша ғылыми негізде жүргізу керек.

Аймақта ветеринар мамандармен, жабдықтармен (компьютерлер, тоңазытқыштар, қажетті аспаптар) толық қамтылған бір ветеринарлық станция бар. Ауылдық округтердің малдарын жайылымдарға жаюға шығардың алдында жоспарланған жыл сайынғы эпизоотикаға қарсы шаралар, ветеринарлық-алдын алу егулері, аллергиялық және күкірттік тексеру жұмыстары толық көлемде жүзеге асырылады. Малды селқос ұстау, малдың шағылысуы, төлдеуі кездерінде бақылаудың жоқтығы, малдың денсаулығына байланысты қадағалаудың жоқтығы, малдардың бірігуі, топтасу ережелерінің жоқтығы және басқа да бұзушылықтар малдар арасында жұқпалы инфекциялардың таралуына жол ашады. Сондықтан да жайылымдарды пайдалану және малдарды ұстауда ветеринарлық-санитарлық және зоогигиненалық ережелерді қатаң сақтау қажет. Ауру орын алған жерлерде малдарды егу, залалсыздандыру, дератизациялау жұмыстары жүргізілуі шарт. Аймақ территориясында Қаражал қаласында өлген малды көмуге арналған бір орын бар. Бұл жерде аймақта өлген малдардың, аңдардың мәйіттері жағу және инсениратор әдісімен жойылады. Жәйрем кентінде типтік жобадағы мал көміндісін салу талап етіледі.

4-тарау. Елді мекендердің жайылымдарын маусымдық пайдалануды ұйымдастыру

Аймақта үш елді мекен бар. Қазіргі күнде барлық жерлердің алаңы 164600 гектарды құрайды, оның 156438 гектары жайылым. Бұл жайылымдар сәйкесінше елді мекендердің жеке аулалардың малдарының санымен салыстырғанда жеткіліксіз.

5-тарау. Алыс жайылымдарды тиімді пайдалану мақсатында жайылымдарды игеру сызбасының әзірлемесі

Жайылымдар айналымының сызбалары жайылымдарды геоботаникалық тексерулер негізінде әзірленеді.

Әртүрлі табиғи аймақтар мен жайылымдар түрлеріне сәйкесінше жайылымдар айналымының сызбалары әзірленеді.

Мал айдау және алыс мал жайылымы сынды жайылымдарды пайдаланудың 2 жүйесі бар. Біріншісі, жайылым малқорада 3 шақырым қашықтықта орналасқан жағдайда, екіншісі алыс қашықтықта жайылымдардың орналасу жағдайында болуы мүмкін.

Осы жоспарда жайылымдарды жақыннан пайдаланудың жүйесі келтірілген.

ІҚМ және ҰҚМ табыны жақын жайылымдарда жайылады.

Суғару құрылғылары. Көктем мезгілінде балғын шөпке жаю кезеңінде жануарларды 3-4 рет суғару керек, жаз кезінде ыстық уақытта 7-8 ретке дейін. Ең жақсы суғару орындары - таза өзендер, бұлақтар, таза тоған сулары. Лас, тұрып қалған сулармен малды, жануарды суғару жарамсыз болып есептеледі және жануарлардың ауруға шалдығуларына алып келеді, әсіресе ішек ауруларын тудырады.

Қоралардың құрылысы. Қоралар кең, жетерлі деңгейдегі енді, мал сығылысып және топырлап тұрмас үшін кең көлемді түрде жасалған. Қоралардың ені 100 ІҚМ 20-25 метр, бір жылдық жас малдарға 10-15 метр, жылқы табынына 15-20 метр, 500-600 бас отар қойға 30-35 метр.

6-тарау. Қорытынды

Елімізде мал шаруашылығын дамыту бірінші кезекте жемдік базаны ұдайы қалыптастыру және оларды нығайтумен байланысты болып отыр. Малдың жемінің негізгі құрамы болып жайылымдардың шүйгіндігі болып саналады. Аудандағы жерлерді тиімді пайдалануды ұйымдастыру Заңының талаптарына сәйкес басқару, жоспарлау жүйесінде бірнеше шараларды талап етеді. Қазіргі күнде жайылымдық ресурстарды рационалды және тұрақты басқару мәселелері көкейтесті болып отыр. Елбасымыз "Қазақстан 2050" Тұжырымдамасында тарихи қалыптасқан дәстүрлерді ескеру арқылы отандық мал шаруашылығын қайта жаңғырту, сондай-ақ, ғылыми-техникалық басқару туралы айтып өтті.

Осы жоспарда аймағымызда мал шаруашылығын дамытуға арналған табиғи жайылымдарды ұқыпты пайдалануды реттеуші нақты шаралар қарастырылған. Егер қала аймағында жайылымдық жерлерді тиімді пайдаланудың тетіктерін дұрыс жолға қойсақ мал басының өсімін, олардың өндірген сүт, ет және басқа да өнімдерінің көлемін арттыруға болады.

2018-2019 жылдарға арналған Қаражал аймағының жайылымдарын басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспарына 1 қосымша

Қаражал аймағы жерлерінің алаңы

№ р/с	Жерлердің санаты	Барлығы, га	Соның ішінде, жайылымдар
1	Ауылшаруашылығында қолданылатын барлық жерлер	24270	23458
2	Елді мекендердің жерлері	60538	57918
3	Өнеркәсіп, көлік, байланыс және басқа да ауылшаруашылығына қатысты емес жерлер	4999
	Барлығы	89807	81376

2018-2019 жылдарға арналған Қаражал аймағының жайылымдарын басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспарына 2 қосымша

Қазіргі уақытта аймақтағы жайылымдарды пайдалану жағдайы

№	Елді мекендер	Алаңы, гектар	Соның ішінде
			жайылымдар	пайдалануда
1	Қаражал қаласы	59983	57825	57825
2	Жәйрем кенті	417	87	87
3	Шалғия кенті	138	6	6
	Барлығы	60588	57918	57918

2018-2019 жылдарға арналған Қаражал аймағының жайылымдарын басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспарына 3 қосымша

Аймақтағы ветеринарлық-санитарлық нысандар туралы мәліметтер

№	Елді мекендер	Ветеринарлық станция	Жасанды ұрықтандыру пункттері	Өлген малды көметін жерлер	Жемдеу алаңдары
1	Қаражал қаласы	1		1
2	Жәйрем кенті
3	Шалғия кенті
	Барлығы	1		1

2018-2019 жылдарға арналған Қаражал аймағының жайылымдарын басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспарына 4 қосымша

Қаражал аймағының қалалары мен кенттері тұрғындары малдарының жайылымдармен қамтамасыз етілуі

№ р/с	Елді мекендердің атауы	Малдың сантүрлілігі	Басы	Жасыл жемге қайта есептеудегі жайылым нормасы		Кенттерге жақын орналасқан жайылым-дар алаңы	Қамты-луы, +,-
				Бір басқа, кг	Барлы-ғы, га
1	Қаражал	ІММ	3670	35	25690	57825	26785
		ҰММ	1500	7	2100
		Жылқы	650	25	3250
2	Жәйрем кенті	ІММ	4583	35	32081	87	-64287
		ҰМҚ	5420	7	7588
		Жылқы	4941	25	24705
3	Шалғия кенті	ІММ	700	35	4900	6	-5924
		ҰММ	200	7	280
		Жылқы	150	25	750

2018-2019 жылдарға арналған Қаражал аймағының жайылымдарын басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспарына 5 қосымша

2018-2019 жылдарға арналған Қаражал аймағының жайылымдарын басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспарына 6 қосымша

Об утверждении Плана по управлению пастбищами Каражалского региона и их использованию на 2018-2019 годы

Решение XXIV сессии Каражалского городского маслихата Карагандинской области от 14 июня 2018 года № 219. Зарегистрировано Департаментом юстиции Карагандинской области 4 июля 2018 года № 4851. Прекращено действие в связи с истечением срока

В соответствии со статьей 6 Закона Республики Казахстан от 23 января 2001 года "О местном государственном управлении и самоуправлении в Республике Казахстан", со статьями 8, 13 Закона Республики Казахстан от 20 февраля 2017 года "О пастбищах", Приказом заместителя Премьер-Министра Республики Казахстан – Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 24 апреля 2017 года № 173 "Об утверждении Правил рационального использования пастбищ" (зарегистрированного в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 15090), городской маслихат РЕШИЛ:

1. Утвердить прилагаемый План по управлению пастбищами Каражалского региона и их использованию на 2018-2019 годы.

2. Настоящее решение вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Председатель XXIV сессии	Т.Темиров
Секретарь городского маслихата	З.Оспанова

Утвержден решением Каражалского городского маслихата от 14 июня 2018 года № 219

ПЛАН по управлению пастбищами Каражалского региона и их использованию на 2018-2019 годы

Глава 1. Общие положения

Город Каражал находится в центральной части Карагандинской области на землях Жанааркинского района в полупустынной и пустынной зонах вблизи северной границы Бетпак Дала.

Каражал - промышленный город областного подчинения, расположен в 300 км к юго-западу от областного и крупного промышленного центра - города Караганды и в 255 км восточнее города Жезказган.

В состав входят три поселения: город Каражал, поселок Жайрем, поселок Шалгинск.

Территория Каражалского региона составляет общую площадь 164600 гектар, из которых 156438 гектара пастбища. В настоящее время используется только 57918 гектара пастбищных угодий, что составляет 37 % от всей площади.

Город Каражал является одним из развитых городов в горнодобывающей сфере. Основным направлением развития экономики города является горнодобывающая и обрабатывающая промышленность. В регионе расположены два градообразующих предприятия акционерное общество "Жайремский горно-обоготительный комбинат" и Представительство "Оркен – Атасу" товарищества с ограниченной ответственностью "Оркен".

Животноводства является одним из основных направлений аграрного сектора экономики по обеспечению населения города продуктами питания.

А вот растениеводство города Каражал практически не развито, плодоовощную продукцию выращивают на приусадебных участках для собственного потребления.

Многие семьи содержат скот, продукцию используют для своих нужд и для реализации. Поголовье скота составляет 1700 голов овец и коз (далее – МРС), 8953 голову крупно- рогатого (далее - КРС), 800 головы лошадей. Все поголовье скота пасутся на пастбище близ поселков. Если считать площадь используемых пастбищ по нормативам, установленным на каждую голову, то будет считаться, что скот пасли повторно в одном и том же месте. Это приводит к уменьшению трав и вытаптыванию копытами скота травостоя, что в свою очередь ведет к нарушению поверхностных слоев земли, то есть земля подвергается эрозии. Таких "вытоптанных" пастбищ в регионе сотни гектаров. Особенно, из-за тесноты пастбищ, земли, подверженные эрозии и лысые места (солончаковые) в основном, занимают земли населенных пунктов и в зонах водопоя. Поэтому, основной целью этого плана в дальнейшем, является сохранение экологического состояния окружающей среды, в соответствии с приказом Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 14 апреля 2015 года № 3-3/332 "Об утверждении предельно допустимой нормы нагрузки на общую площадь пастбищ"(зарегистрированного в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 11064), а также проведение анализа в соответствии с нормами, утвержденными в зависимости от вида скота, пастбищ в целом регионе, проведение работ в соответствии с требованиями нового Закона по восстановлению пастбищ района, по их коренному улучшению, сохранению, освоению целинных земель, их рациональному использованию. Кроме того, основным путем предотвращения эрозии является объединение скота населения сельских округов в зависимости от времени года и периода использования пастбищ содействие организации эффективного использования пастбищ, улучшение состояния скота и пастбищ. Закон направлен на улучшение инфраструктуры пастбищ в нашей стране, предотвращение деградации пастбищ и сохранение экологической целостности их экосистем. А также рассматривает вопросы повышения экологической чистой продукции животноводства.

Глава 2. Категории земель и их объемы в регионе

Климат района резкоконтинентальный с холодной зимой и жарким сухим летом. В течение года наблюдается активная ветровая деятельность. В зимнее время преобладают ветры восточного, северного и северо-восточного направлений, средние скорости ветра зимой составляют 3,4-5,7 м/с. Летом преобладают северные, северо-восточного и севера–западные ветры составляют 3,9-5,7 м/с. Сильные ветры отмечаются в течение всего года и вызывают пыльные бури летом, метели зимой.

Рельеф территории предоставляют собой слабоволнистую равнину с участками мелкосопочника абсолютные отметки равнины составляют 400-500 метров, наивысшие отметки отдельных сглаженных форм рельефа-сопок, гряд, грив достигают 800 метров. Поверхность равнины расчленена долинами рек, временными водотоками. Уклон поверхности слабый и направлен в сторону долины реки Сарысу, в северной части на севера - запад, в южной на запад и юго-запад.

Гидрографическая сеть развита слабо и относится к бассейну реки Сарысу, которая протекает по северной границе территории, в нее впадают левобережные притоки Атасу, Талды-Манака и более мелкие. Река Атасу протекает в 20 километрах восточнее города Каражал, примерно в 70 километрах севернее города протекает река Сарысу. Графическую сеть рек дополняют мелкие реки Еспе, Байыр и другие, протекающие в 56 километрах с западной стороны от города. В южной части территории протекают мелкие водотоки Коктас, Атасу, Кенжебайсамай, а также множество временных водотоков, которые относятся к бессточному району. Территория города подземными водами обеспечена слабо и неравномерно.

В долине реки Сарысу разведано Тузкольское месторождение подземных вод, за счет которого осуществляется хозяйственно-питьевое водоснабжение территории.

Почвенный покров характерен для полупустынной и пустынной зон и предоставлен светлокаштановыми и бурыми почвами. Почвы отличаются низким качествам, широко распространены солонцеватые и солонцовые разности почв. В северо-западной части территории распространены песчаные почвы, которые при освоении легко подвергаются измельчению.

Растительность сухостепной зоны характеризуется преобладанием засухоустойчивых многолетних, преимущественно дерновинных злаков-типчака, ковыля красного, ковыля красного, тырса, тырсика, встречаются полыни. В хозяйственном плане данная территория предоставляет собой обширные пастбищные угодья.

Территория региона в связи с природным географическим положением делится на 3 категорий земель. Эти категории земель используются в соответствии с их целями. Если характеризовать в целом пастбища региона, то их производительность непостоянна, меняется из года в год в зависимости от количества дождя и снега. Урожайность травы может варьироваться от 1,8 до 3 центнеров с гектара, в зависимости от погодных условий года.

Глава 3. Рациональное использование пастбищ в районе

В регионе расположены город и два поселка, в основном большинство животных содержатся на руках, в течение шести месяцев в год пасутся в окрестностях села, то есть скот не отдаляется от села на дистанцию больше 3-5 километров. Сейчас практически большая часть этих земель повреждена, изношена. Потому что во дворах населения содержатся более тысячи животных и скот крестьянских хозяйств, соответственно плотность скота в несколько раз превышает размер (норматив), действующий в этом регионе.

Из имеющихся в наличии 57918 гектаров пастбищных угодий практически 95,6 % применяются для выпаса скота. Большинство этих земель расположены вблизи города и поселков. На территории земель города Каражал основными составляющими рациона животных служат пастбищные корма, сено естественных лугов.

Проектируемая территория находится в пустынной и полупустынной зоне. Пустынная зона отличается от степной зоны почти полным отсутствием злаков и очень бедным разнотравьем. Основными видами здесь являются полыни и некоторые солянки. Растительность мелкосопочников достаточно разнообразна. Растительность мелкосопочников является пастбищами весенне-летне-осеннего сезона использования для мелкого рогатого скота и верблюдов.

Ранней весной повсюду можно встретить яркоокрашенные тюльпаны, шаир, отдельные экземпляры тырсика, саксаулов черного и белого.

В понижениях между песками появляются саксаул черный, шенгил серебристый, гребенщик многоветвистый и другие.

На возвышенностях среди растительных сообществ выделены следующие комплексы: полынь серая, ковыль, калтык, мятлик, таволга, караган.

Значительная часть пастбища закустарена караганом. Кустарники играют положительную роль при снегозадержании, улучшается водный режим почвы и значительно повышается урожайность пастбищ.

В настоящее время, из-за несоблюдения порядка использования пастбищ и выпаса большого количества скота, из-за не ухоженности, фонд кормовых растений из года в год уменьшается. В целом, на научно-обоснованной практике для сохранения продуктивности пастбищ на долгие годы, пользователям пастбищ необходимо учитывать три основных требования:

на пастбищном участке соблюдать нормы количества скота;

после использования пастбищ 30-40 процентов валового продукта должны быть сохранены.

После выпаса скота на пастбище, растения должны быть высотой 4-5 сантиметра. Потому что скот съедает практически все листья растений, к зиме в их фонде остается меньше питательных веществ. Иногда зимой обмораживаются, а выжившие, хотя и расцветают весной, имеют травянистость низкого качества.

Строгое соблюдение сроков выпаса скота. Выпас скота весной необходимо начинать через 10-12 дней после того, как многие многолетние травы начнут ворситься (семейства зерновых), а другие обрастать ветвями (частично кустарники).

Несоблюдение этих правил ведет к резкому снижению продукции пастбищ в следующем году. Но, тем не менее, известно, что травянистость пастбищ в течение года может меняться по разным причинам.

Сегодня, коренным образом изменился геоботанический состав растительности сенокосных угодий и пастбищ в целом. Такая ситуация требует проведения других агротехнических мероприятий и мелиорации земель. Способ, требующий восстановления роста травы, переменных пастбищ для изношенных пастбищ следует вести на научной основе.

В регионе имеется одна ветеринарная станция, которая полностью укомплектованы специалистами ветеринарами, оборудованием (компьютеры, холодильники, необходимые инструменты). Перед выгоном на выпас скота сельских округов в полном объҰме выполняются запланированные ежегодные противоэпизоотические мероприятия, работы по ветеринарной профилактической прививке, аллергические и серологические проверочные работы. Небрежное содержание скота, отсутствие контроля при случке, при окоте скота, отсутствие контроля за здоровьем скота, нарушение правил объединения, группировки скота и другие нарушения приводят к распространению инфекции среди животных. Поэтому при использовании пастбищ и содержании скота необходимо строго соблюдать ветеринарно-санитарные и зоогигиенические правила. В местах возникновения заболевания должны быть проведены работы по вакцинации животных, дезинфекции, дератизации. Из-за близкого расположения поселков на территории региона имеется один скотомогильник, расположенный в городе Каражал, в котором уничтожаются трупы больных животных со всего региона, в том числе посредством сжигания в инсинуаторе. Требуется строительство типового скотомогильника в поселке Жайрем.

Глава 4. Организация сезонной эксплуатации пастбищ населенных пунктов

В регионе три населенных пункта. На сегодняшний день площадь всех земель 164600 гектаров, из которых 156438 гектаров пастбища. Этих пастбищ в расчете на соответствующее количество каждого скота частных подворий в населенных пунктах не достаточно.

Глава 5. Разработка схемы обращения пастбища в целях эффективного использования отдаленных пастбищ

Схемы пастбищеоборотов разрабатываются на основании геоботанического обследования пастбищ.

Для различных природных зон и типов пастбищ разрабатываются соответствующие схемы пастбищеоборота.

Существуют две системы использования пастбищ пригонная и отгонная. Первая возможна в том случае, если пастбища расположены на расстоянии до 3 километров от скотного двора, вторая при большой удаленности пастбищ.

В данном плане приведена система пригонного использования пастбищ.

Дойные гурты КРС и МРС выпасаются на пригонной основе.

Устройство водопоев. Весной при сочной траве животных необходимо поить до 3-4 раз, а летом в жару – до 7-8 раз. Лучшие водопои - чистые реки, ручьи, пруды с проточной свежей водой. Водопои с загрязненной, застойной водой для скота непригодны, так как могут вызвать заболевания животных, особенно глистные.

Устройство прогонов. Прогоны устроены достаточной ширины, чтобы скот не теснился и не скучивался. Ширина прогонов на 100 КРС 20-25 метров, молодняка до одного года 10-15 метров, табуна лошадей 15-20 метров, для отары овец 500-600 голов 30-35 метров.

Глава 6. Заключение

Развитие животноводческой отрасли в стране связаны в первую очередь с постоянным налаживанием кормовой базы и его укреплением. Основным составом кормов скота является травянистость пастбищ. В соответствии с требованиями Закона организация эффективного использования земель в районе, требует нескольких мероприятий в системе управления, планирования. Сегодня вопросы рационального и устойчивого управления пастбищными ресурсами актуальны. О необходимости возрождения отечественного животноводства, с учетом исторически сложившихся традиций, а также научно-технического управления отметил Глава государства в Стратегии "Казахстан-2050".

В настоящем плане предусмотрены конкретные меры, регулирующие аккуратное использование природных пастбищ для развития животноводства в районе. Если в регионе наладить эффективное использование пастбищных угодий, можно повысить поголовье скота, производимого им молока, мяса и других продуктов.

Приложение 1 к Плану по управлению пастбищами Каражалского региона и их использованию на 2018-2019 годы

Площадь земель Каражалского региона

№ п/п	Категории земель	Всего, га	В том числе пастбища
1	Всего земель сельскохозяйственного назначения	24270	23458
2	Земли населенных пунктов	60538	57918
3	Земли промышленности, транспорта, связи и иного несельскохозяйственного назначения	4999
	Итого	89807	81376

Приложение 2 к Плану по управлению пастбищами Каражалского региона и их использованию на 2018-2019 годы

Состояние использования пастбищ в регионе в настоящее время

№	Населенные пункты	Площадь, гектар	В том числе
			пастбища	в эксплуатации
1	Город Каражал	59983	57825	57825
2	Поселок Жайрем	417	87	87
3	Поселок Шалгинск	138	6	6
	Итого	60588	57918	57918

Приложение 3 к Плану по управлению пастбищами Каражалского региона и их использованию на 2018-2019 годы

Сведения о ветеринарно-санитарных объектах в регионе

№	Населенные пункты	Ветеринарная станция	Пункты искусственного осеменения	Скотомогиль-ники	Откормочные площадки
1	Город Каражал	1		1
2	Поселок Жайрем
3	Поселок Шалгинск
	Итого	1		1

Приложение 4 к Плану по управлению пастбищами Каражалского региона и их использованию на 2018-2019 годы

Обеспеченность пастбищами скота жителей города и поселков Каражалского региона

№ п/п	Наименование населенных пунктов	Разновид-ность скота	поголовье	Норма пастбища в перерасчете на зеленый корм		Площадь пастбищ расположенных у поселков	Охват, +,-
				На 1 голову, кг	Всего, га
1	Каражал	КРС	3670	35	25690	57825	26785
		МРС	1500	7	2100
		лошади	650	25	3250
2	Жайрем	КРС	4583	35	32081	87	-64287
		МРС	5420	7	7588
		лошади	4941	25	24705
3	Шалгинск	КРС	700	35	4900	6	-5924
		МРС	200	7	280
		лошади	150	25	750

Приложение 5 к Плану по управлению пастбищами Каражалского региона и их использованию на 2018-2019 годы

Приложение 6 к Плану по управлению пастбищами Каражалского региона и их использованию на 2018-2019 годы