Бюджет қаражаты есебінен картографиялық өнімді жасау жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы

Қазақстан Республикасының Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрінің 2020 жылғы 29 сәуірдегі № 164/НҚ бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2020 жылғы 30 сәуірде № 20537 болып тіркелді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасының Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрінің м.а. 2023 жылғы 29 наурыздағы № 113/НҚ бұйрығымен.

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрінің м.а. 29.03.2023 № 113/НҚ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
ЗҚАИ-ның ескертпесі!
Осы бұйрық 06.05.2020 бастап қолданысқа енгізіледі.

"Геодезия және картография туралы" 2002 жылғы 3 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 6-бабы 7-5) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Бюджет қаражаты есебінен картографиялық өнімді жасау жөніндегі нұсқаулық бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігінің Геодезия және картография комитеті заңнамада белгіленген тәртіпте:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

2) осы бұйрық ресми жарияланғаннан кейін оны Қазақстан Республикасы Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

3) осы бұйрық мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігінің Заң департаментіне осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі вице-министріне жүктелсін.

4. Осы бұйрық 2020 жылғы 6 мамырдан бастап қолданысқа енгізіледі және ресми жариялануға тиіс.

Қазақстан Республикасының Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрі

А. Жумагалиев

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Қаржы министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Ұлттық экономика министрлігі

Қазақстан Республикасы Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрінің 2020 жылғы 29 сәуірдегі № 164/НҚ бұйрығымен бекітілген

Бюджет қаражаты есебінен картографиялық өнім жасау жөніндегі нұсқаулық

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Бюджет қаражаты есебінен картографиялық өнім жасау жөніндегі нұсқаулық (бұдан әрі - Нұсқаулық) "Геодезия және картография туралы" Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 3 шілдедегі Заңына (бұдан әрі - Заң) сәйкес әзірленді және бюджеттік қаражат есебінен картографиялық өнім жасау тәртібін жан-жақты қарастырады.

2. Осы нұсқаулықта мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:

1) географиялық ақпарат жүйесi (ҒАЖ) - жер туралы, жер бетiнiң объектiлерi, табиғи, техногендiк және қоғамдық процестер мен нақты дүниенiң құбылыстары туралы кеңiстiкте ақпарат жинауды, жинақтауды, сақтауды, талдауды және таратуды қамтамасыз ететiн бағдарламалық жүйе;

2) картографиялық өнiм - картографиялық қызмет нәтижесiнде Жер бетiнiң және аспан денелерiнiң белгiлi бiр математикалық заңдар бойынша және шартты белгiлердiң қабылданған жүйесiнде құрылып, кiшiрейтiлген, өлшенетiн және жинақталған, қағазға және магниттiк жеткiзушiге түсiрiп алынған бейнелерi;

3) масштаб - картаға жазылған әрбір сызық оның нақты өлшемінен қаншалықты рет аз екенін көрсететін қатынас;

4) мемлекеттік мекеме - Мемлекеттік мүлік туралы заңнамаға сәйкес топографиялық-геодезиялық және картографиялық жұмыстар жүргізуді жүзеге асыратын уәкілетті органның ведомстволық бағынысты ұйымы;

5) бөлшектеу - көп бетті топографиялық картаны жеке номенклатуралық парақтарға бөлу;

6) техникалық бақылау - объектінің белгіленген техникалық талаптарға сәйкестігін тексеру;

7) топографиялық карта - бұл тірек геодезиялық пункттер, рельеф, гидрография, өсімдіктер, топырақ, шаруашылық және мәдени объектілер, жолдар, коммуникациялар, шекаралар және басқа да жер объектілері туралы мәліметтерді қамтитын карта;

8) топографиялық жоспар - ортогоналды проекцияда деңгейдің қисықтығын ескерместен, жазықтықтағы шектелген жер учаскесінің ірі масштабты картографиялық бейнесі;

9) топографиялық түсірілім - топографиялық картаның немесе жоспардың түсіру түпнұсқасын алудан, сондай-ақ басқа нысанда топографиялық ақпаратты алудан тұратын өндірістік процесс;

10) уәкiлеттi орган - геодезия және картография саласындағы мемлекеттiк басқару мен бақылау және қадағалау функцияларын жүзеге асыратын орталық атқарушы органы;

11) формуляр - жоспардың, картаның түпнұсқасын алып жүретін және пайдаланылған карталық материалдар туралы мәліметтерді, жоспар мен картаны жасау және басып шығаруға дайындау жөніндегі жұмыс барысының дәйекті сипаттамасын және дайындалған картаның сапасын бағалауды қамтитын құжат;

12) фотограмметриялық жұмыстар - камералдық жұмыстардың санаты, олардың негізгі мақсаты фотографиялық түсірілімнің немесе стереотопографиялық түсірілімнің нәтижелері бойынша түпнұсқалық ақпараттық өнімдер жасау болып табылады.

2-тарау. Бюджет қаражаты есебінен картографиялық өнім жасау тәртібі

3. Картографиялық өнімдерді бюджет қаражаты есебінен жасау далалық және камералдық геодезиялық және картографиялық жұмыстарды жүргізу, оларды бақылау және қабылдау жолымен жүзеге асырылады.

4. Далалық геодезиялық жұмыстар аэроғарыштық түсірілім жұмыстарынан, топографиялық түсірілімдерден және топографиялық карталар мен жоспарлар жасау үшін түсіру материалдарын таратып оқу, орындалған жұмыстарды бақылаудан тұрады.

5. Камералдық картографиялық жұмыстар фотограмметриялық жұмыстардан, топографиялық карталар мен жоспарларды жасау мен жаңартудан, техникалық есепті жасаудан, орындалған жұмыстарды бақылаудан тұрады.

6. Топографиялық карталар мен жоспарларды жасау кезінде мемлекеттік геодезиялық желі және мемлекеттік нивелирлік желі геодезиялық негіз болып табылады.

3-тарау. Далалық геодезиялық жұмыстарын өткізу тәртібі

1-параграф. Аэроғарыштық түсірілім жұмыстарын өткізу тәртібі

7. Аэрофототопографиялық түсірілім:

1) дайындық жұмыстары;

2) ұшу-түсіру жұмыстары;

3) деректерді өңдеуден тұрады.

8. Түсірілім параметрлері картографияланатын аумақтың сипатына және алынатын картографиялық өнімнің дәлдігіне байланысты таңдалады.

9. Айқын құйма-ақпа құбылыстары бар жағалау маңындағы учаскелерді аэрофототүсіруді шекті деңгейлердің бірі (ағу) кезінде жүргізу және басқа шекті деңгей (құйылу) кезінде жағалау бойына қосымша бағыттар салу керек.

Ірі өзен алаптарын аэрофотототүсіру өзендердегі судың межелік деңгейі кезеңінде орындалады. Түсіру кезеңінің ұзақтығы шектеулі аудандарда аэрофототүсірілім өзендердегі су деңгейіне қарамастан жүргізіледі, ал өзендердің бойында межелік деңгейді белгілеу үшін қосымша бағыттар тартылады. Су қоймалары аймағында аэрофотототүсіруді жылдың әр түрлі маусымдарына келуі мүмкін қалыпты тіреу қабаты кезінде орындау керек.

Шөлді аудандарда аэрофототүсірілім үшін ең жақсы уақыт - көктем.

10. Қалалар мен басқа да елді мекендерді суретке түсіруді жаппай жоғары бұлттылық кезінде ("қолшатыр астында"), ал ауа райы ашық болған кезде - таңертеңгілік және кешкі сағаттарда, көлеңкелер неғұрлым "ашық" болған кезде орындау керек.

Көп мөлшерде ағаш өсімдіктері бар елді мекендерді, сондай-ақ жазық аумақтарды, тұтас ағаш өсімдіктері жабылған елді мекендерді аэрофототүсіруді жапырақтар болмаған кезеңде орындау керек.

2-параграф. Топографиялық түсірілімді өткізу тәртібі

11. Топографиялық түсірілім заманауи геодезиялық жабдықтарды (тахеометрлер, жаһандық навигациялық спутниктік жүйелер және лазерлік сканерлер) қолдана отырып масштабты 1:5 000, 1:2 000, 1:1 000 және 1: 5 00 топографиялық жоспарларды жасау кезінде жүргізіледі.

12. Геодезиялық желілердің тығыздығы түсіру ауқымымен, рельеф қимасының биіктігімен, сондай-ақ геодезиялық, маркшейдерлік, мелиоративтік, жерге орналастыру және басқа да жұмыстарды іздестіру және құрылыс мақсаттары үшін де, сондай-ақ құрылыстарды, коммуникацияларды одан әрі пайдалану кезінде де қамтамасыз ету қажеттілігімен анықталады.

Геодезиялық негізді қоюландыру, әдетте, жалпыдан жеке адамға, жоғары сыныптан (разрядтан) төменге қарай жүргізіледі.

3-параграф. Топографиялық карталар жасау үшін түсірілім материалдарын дешифрлеу орындау тәртібі

13. Түсіру материалдарын дешифрлеу (бұдан әрі -дешифрлеу) аэроғарыштық түсіру жұмыстарының материалдары бойынша жүргізіледі.

14. Дешифрлеу процесінде топографиялық объектілердің бейнелері танылады және олардың картада көрсетілетін сипаттамалары айқындалады, географиялық атаулар өзектілендіріледі.

15. Топографиялық карталарды жасау кезінде дешифрлеу жер үсті маршруттары бойынша жаппай далалық және камералдық дешифрлеу, дешифрлеу және аэровизуалды дешифрлеу арқылы жүргізіледі.

16. Жаппай далалық дешифрлеу камералдық дешифрлеуге жатпайтын көптеген топографиялық объектілер шоғырланған ірі елді мекендерде және учаскелерде жүргізіледі .

17. Тұтас камералдық дешифрлеу жұмыс аумағы шегінде қол жептейтін және қиын қолжеткізілетін учаскелер (биік таулы, өткелі жоқ батпақтар, құмды алқаптар) болған кезде қолданылады. Бұл жағдайда дешифрлеудің негізі географиялық сипаттамалар, шектес масштабтар карталары, бұрын басқа аудандарда жергілікті жерлердің ұқсас түрлеріне дайындалған дешифрлеудің материалдары мен эталондары болып табылады.

18. Тұтас камералдық және далалық дешифрлеу үйлескен кезде жұмыстардың дәйектілігі түсірілім ауданының, ландшафт сипаты мен жергілікті жердің картографиялық қамтамасыз етілгендігінің зерттелуімен анықталады.

Зерттелген аудандарда жаппай далалық дешифрлеу өңдеу, бақылау, сипаттамаларды белгілеу және географиялық атаулардың материалдарын жинау мақсатында камералдан кейін орындалады.

Картографиялық материалдармен жеткіліксіз қамтамасыз етілген аудандарда алдымен далалық маршруттық дешифрлеу жүргізіледі, содан кейін камералдық дешифрлеу орындалады.

19. Жер үсті маршруттары бойынша дешифрлеуді ормандарда ені 250 м және ашық жерлерде 500 м-ден 1000 м-ге дейінгі жолақтарды қамти отырып жүзеге асырады. Бұл ретте жүру барысында кездесетін топографиялық объектілерді қарапайым белгілермен немесе қысқартылған жазулармен белгілейді және объектінің қажетті сипаттамаларын анықтайды. Маршрут бойынша белгіленген жергілікті жердің ерекшеліктерін одан әрі камералдық дешифрлеу және рельефті стереосуреттеу кезінде пайдалану үшін тиісті жазбалар, суреттер мен фотосуреттер түрінде сипаттау қажет.

Жетуі қиын немесе біртектес ландшафты аудандарда далалық жердегі дешифрлеу оның маршруттарының желісімен қосылатын осы жерге тән жеке учаскелер бойынша орындалады.

20. Дешифрлеу бағыттары былай салынады:

1) жаппай далалық дешифрлеу шегінде орындау үшін ерекше бөлінбеген елді мекендер арқылы;

2) негізгі жолдардың, электр беру және байланыс желілерінің, құбырлардың, ағашпен бүркемеленген өзен арналарының бойында;

3) трапецияның бос жақтауының бойында;

4) өсімдік жамылғысы мен топырақты аэрофотобақылауды тану, шартты белгілермен көрсетілетін рельефтің нысандарын зерттеу және камералдық жағдайларда алуға болмайтын дешифрлеу объектілерінің сипаттамаларын анықтау үшін қажетті таңдап алынған бағыттар бойынша.

21. Аэровизуалды дешифрлеу маршруттар бойынша жердегі дешифрлеуге немесе оның орнына (әсіресе жету қиын аудандарда) қосымша орындалады. Аэровизуалды дешифрлеу үшін ұшу аппараттары, оның ішінде ұшқышсыз аппараттар пайдаланылады.

22. Дешифрлеу аяқталғаннан кейін аэроғарыштық түсірілім материалдарының аралас парақтары арасындағы жұмыс алаңдарының шекаралары бойынша жағдай элементтерін жинақтау жүзеге асырылады.

4-параграф. Топографиялық жоспарлар жасау үшін түсірілім материалдарын дешифрлеуді орындау тәртібі

23. Топографиялық жоспарларды жасау үшін түсіру материалдарын дешифрлеу (бұдан әрі - дешифрлеу) жаппай далалық және камералдық дешифрлеуді жүргізу жолымен жүргізіледі.

24. Контурлық жүктемесі жоғары елді мекендер мен объектілерді дешифрлеу ұлғайтылған аэросуреттерде жүргізіледі. Дешифрлеу нәтижелері тіркелетін аэротүсірілім материалы жасалатын жоспар масштабына сәйкес болады.

25. Далалық дешифрлеу камералдан кейін, аэросуреттерде танылмайтын объектілерге қатысты камералдық дешифрлеуді тексеру және пысықтау үшін (шағын мөлшеріне, әлсіз контрастынан, көлеңкелердің болуына, ахуалдың ерекшеліктеріне байланысты) объектілердің жетіспейтін сипаттамаларын анықтау және аэросуреттерде бейнеленбеген жергілікті заттар мен контурлардың бұрыштарын өлшемдермен (немесе басқа да тәсілдермен) салу үшін жүргізіледі. Өлшеулер мәліметтері ортофотожоспардың артқы жағында тіркеледі.

26. Далалық дешифрлеу мынадай жағдайларда камералдыққа дейін жүргізіледі:

1) түсіру объектісі картографиялық материалдармен жеткіліксіз қамтамасыз етілген;

2) өсімдік жамылғысының әсеріне байланысты талап етілетін дәлдікпен сандық сипаттамалар үшін биіктікті фотограмметриялық анықтау мүмкін емес кезде;

3) аэротүсірілімдерде камералдық танылмайтын жекелеген учаскелерде шағын және әлсіз контрастілі объектілердің едәуір шоғырлануы кезінде.

27. Құрылыс салынған аумақты шифрлеу кезінде келесі санаттарды ескеру қажет:

1) тұрғын үй ғимараттарынан басқа, тұрғын үй құрылыстарына қоғамдық мақсаттағы ғимараттар (оқу орындары, асханалар, дәмханалар, ауруханалар, демалыс үйлері, санаторийлер, әкімшілік, мәдени, сауда және балалар мекемелері) жатады;

2) тұрғын емес құрылыстарға жылдың жылы мезгілінде ғана тұрғын үй үшін жарамды құрылыстар (мектеп лагерьлерінің, саяжай кооперативтерінің жеңіл құрылыстары) жатады;

3) отқа төзімді құрылыстарға тас, кірпіш, бетон, шыныдан салынған ғимараттар жатады;

4) отқа төзімсіз құрылыстарға ағаш және сабан құрылыстары, сондай-ақ тығыз, қамыс және сабан шатыры бар құрылыстар жатады;

5) масштабы 1:5 000 топографиялық жоспарларда жерасты коммуникациялары құдықтарының (люктерінің) шығулары көрсетілмейді, масштабы 1:2 000 жерасты төсемдерінің байқау құдықтары (люктері) бейнеленеді, масштабтары 1:1 000 және 1:500 жоспарларда коммуникациялардың барлық түрлері көрсетіледі.

28. Масштабтары 1:5 000 - 1:500 топографиялық жоспарларда көрсетуге жататын контурлардың ең аз ауданы мынадай жағдайларда көрсетіледі:

1) 20 мм² - шаруашылық құнды жерлер үшін;

2) 50 мм² - шаруашылық маңызы жоқ учаскелер үшін.

29. Жоғары объектілердің (ғимараттардың, құрылыстардың) негіздерін дешифрлеу процесінде орталық жобалау және карниздердің болуы салдарынан олардың жоғарғы бөліктерінің бейнелерін ығыстыру есебінен түзетулер енгізіледі.

30. Пайдалы қазбалардың ашық қазындылары (құм, қиыршық тас) өндіру материалы мен карьердің тереңдігі (0,1 м дейін) көрсетіле отырып, нақты игерілген алаңның контуры бойынша көрсетіледі.

31. Объектілердің шартты белгілері олардың арасында 0,3 мм саңылаумен орналастырылады.

32. Далалық дешифрлеу процесінде географиялық атауларды тексеру және толықтыру қазақ және орыс тілдерінде жүзеге асырылады.

4-тарау. Камералдық картографиялық жұмыстарды жүргізу тәртібі

1-параграф. Фотограмметриялық жұмыстарды жүргізу тәртібі

33. Фотограмметриялық жұмыстар келесі процестерді қамтиды:

1) аэроғарыштық түсіру жұмыстарының материалдарын бастапқы өңдеу;

2) аэроғарыштық түсіру жұмыстары материалдарының сапасын бақылау;

3) жердің фотограмметриялық моделін құру;

4) фотограмметриялық желілерді қоюландыру және теңестіру;

5) рельефтің сандық моделін құру;

6) аэроғарыштық түсіру жұмыстарының материалдарын ортотрансформациялау;

7) ортофотожоспарды құру.

Жасалатын картографиялық өнімнің ауқымына байланысты рельефтің сандық моделін құру жүргізілмейді.

34. Фотограмметриялық жұмыстар аэроғарыштық түсірілім жұмыстарының материалдарын өңдеу жөніндегі арнайы бағдарламалық қамтамасыз етудің көмегімен орындалады.

35. Фотограмметриялық қоюландыру желілерін құру үшін аэроғарыштық түсірілім жұмыстарын жоспарлы байланыстыру материалдары пайдаланылады. Жоспарлы байлау материалдары сақталмаған немесе фотограмметриялық қоюландыру үшін жеткіліксіз болған жағдайларда, қосымша жоспарлы негіз ретінде жаңа аэроғарыштық суреттерде анықталған нақты контурлық нүктелер пайдаланылады. Оларды айырудың орташа қателігі 0,15 мм-ден, ал шекті 0,3 мм-ден аспайды.

2-параграф. Топографиялық карталар мен жоспарларды жасау және жаңарту тәртібі

36. Топографиялық карталар мен жоспарларды жасау осы Нұсқаулықтың 1 және 2-қосымшаларына сәйкес шартты белгілерді қолдана отырып, ГАЖ-бағдарламалар мен графикалық бейнелерді өңдеуге арналған бағдарламалардың көмегімен орындалады.

37. Топографиялық карталар мен жоспарларды жасау мынадай әдістермен орындалады:

1) цифрлы фотограмметриялық станциялардың (бұдан әрі - ЦФС) көмегімен аэроғарыштық түсірудің жаңартылған материалдары негізінде;

2) бастапқы картографиялық материалдар негізінде;

3) бастапқы картографиялық материалдар негізінде жаңа аэроғарыштық түсірілім материалдары бойынша бір мезгілде жаңартылып отырады.

38. Топографиялық карталар мен жоспарларды ЦФС қолдана отырып жасау әдісі бастапқы картографиялық материалдар болмаған жағдайда пайдаланылады, онда рельефтің бейнесін қамтамасыз ету бойынша қосымша жұмыстар орындалады.

39. Бастапқы картографиялық материалдар негізінде топографиялық карталар мен жоспарлар жасау әдісі бастапқы картаны аэроғарыштық түсірілім материалдарынсыз (өткен жылдардың бастапқы картографиялық материалдары және аэроғарыштық түсірудің жаңартылған материалдары) цифрлауды көздейді.

40. Жаңа аэроғарыштық түсірілім материалдары бойынша бір мезгілде жаңартылып, бастапқы картографиялық материалдар негізінде топографиялық карталар мен жоспарлар жасау әдісі барлық деректерді оңтайлы пайдалануды көздейді.

41. Ірі масштабтағы түсірілімдер мен карталардың, жоспарлардың материалдары бойынша топографиялық карталар мен жоспарларды жасау кезінде генерализациялау және карталық жасау әдістері қолданылады.

42. Генерализациялау кезінде ескеру қажет:

1) өзінің көлемі бойынша жоспар масштабында көрсетілмейтін құрылыстар (құдықтар, бағаналар) жоспарда шартты белгілермен белгіленеді, бұл құрылыстардың орталықтары шартты белгілер орталықтарымен сәйкес келуі тиіс. Қорытылған кезде орамдардың желісі олардың табиғи жалпы конфигурациясына сәйкес келеді;

2) желілік элементтер (темір және автомобиль жолдары, орман алқаптары, көпірлер) осы элементтердің осі шартты белгінің осімен сәйкес келетіндей жоспарда белгіленеді;

3) құрастырылатын топографиялық жоспардың ауқымында көрінбейтін жекелеген құрылыстар құрылыстар құрылыстар жанасқан жерде көрсетілмейді;

4) рельефті генерациялаған кезде горизонтальдардың жалпыланған суреті бастапқы материалда бар горизонтальдар арасындағы Келісімді бұзбауға ұмтылу қажет. Рельеф формаларын беру үшін деңгейлесдердің негізгі картографиялық материалдағы орналасуына қатысты құрастырылатын жоспарда салудың 1/4 шамасынан аспайтын шамаға ығысуына жол беріледі.

43. Пайдаланылатын материалдар мен учаскенің күрделілігіне (контурлардың, географиялық объектілердің, рельеф элементтерінің саны және елді мекендер құрылысының түрі) байланысты топографиялық карталар мен жоспарларды карталық жасау әдісімен жасау мынадай тәсілдермен жүргізіледі:

1) Бастапқы картографиялық материалдар бойынша;

2) жобалаушы ЦФС қолданумен;

44. Топографиялық карталар мен жоспарларда келесі торап жүйесі бар:

1) масштабы 1:500 000 және одан да үлкен карта парақтарының сызбанұсқасы мен номенклатурасына 1:1 000 000 масштабтағы карта парақтарының халықаралық сызбанұсқасы және номенклатурасы жатады. Осы картаның парақтары параллельдер бойынша белдіктерді құрайды, әрқайсысы 4° ендік, ал меридиандар бойынша - колонналар, әрқайсысы 6° бойлық. Белдіктер экватордан солтүстікке және оңтүстікке қарай латын алфавитінің (А— дан V-ге дейін) бас әріптерімен, ал колонналар-меридианнан бастап 180° батыстан шығысқа қарай араб цифрларымен (1-ден 60-қа дейін) белгіленеді. 1:1 000 000 масштабтағы карта парағының номенклатурасы белдікті білдіретін әріптен және бағананың нөмірінен тұрады (мысалы, N-37).

Масштабы 1:1 000 000 карта парағы масштабы 1:500 000 картаның 4 парағынан тұрады, ол А, Б, В, Г бас әрпімен белгіленеді, 1:200 000 масштабтағы картаның 36 парағынан тұрады, ол I-ден XXXVI-ге дейін белгіленеді, 1:100 000 масштабтағы картаның 144 парағынан тұрады.

1:100 000 масштабтағы карта парағы 1:50 000 масштабтағы картаның 4 парағынан тұрады, олар А, Б, В, Г бас әрпімен белгіленеді. 1:50 000 масштабтағы карта парағы 1:25 000 масштабтағы картаның 4 парағына бөлінеді, а, б, в, г жәй әріптермен таңбаланады. 1:25 000 масштабтағы карта парағы 1:10 000 масштабтағы картаның 4 парағынан тұрады, олар 1, 2, 3, 4 сандармен белгіленеді;

2) ауданы 20 км²-ден жоғары учаскелерде құрылатын 1: 5 000 және 1: 2 000 масштабтағы топографиялық жоспарлардың телеграфына масштабы 1:5 000 суретке түсіру үшін 256 бөлікке бөлінетін масштабы 1: 100 000 карта парағы, ал масштабы 1: 5 000 әрбір парағы масштабы 1: 2 000 суретке түсіру үшін тоғыз бөлікке бөлінеді.

Қалалар мен елді мекендерге, сондай-ақ ауданы 20 км²-ден кем учаскелерге жасалатын топографиялық жоспарлар үшін 1: 5 000 - 40×40 см масштабтағы рамкалары бар тікбұрышты сызғыш, масштабы 1: 2 000 - 50×50 см.

45. Топографиялық карталарды жасау кезінде картадағы нақты контурлар мен жергілікті жердің заттарын жоспарлы түсіру негіздемесінің ең жақын нүктелеріне қатысты орташа қателіктер кемінде:

1) 0,5 мм - жердің еңістері 6°- қа дейін жазық және құрғақ аудандардың карталарын жасау кезінде;

2) 0,7 мм - тау және биік таулы аудандардың карталарын жасау кезінде.

46. Топографиялық карталарды жасау кезінде далалық түсіру негіздемесі нүктелерінің орташа қателіктері (аэроғарыштық түсіру жұмыстарының материалдарында тану қателіктерін ескере отырып) геодезиялық негіздің жақын орналасқан пункттеріне қатысты:

0,1 мм картада - жоспарлы негіздеменің нүктелері үшін;

0,1 рельеф қимасының биіктігі - биіктікті негіздеу нүктелері үшін.

47. Топографиялық жоспарларды құру кезінде нақты кескіні бар заттар мен жергілікті жердің контурлары жоспарындағы орташа қателіктер 0,5 мм- ден, ал таулы және орманды аудандарда - 0,7 мм-ден аспайды. Күрделі және көп қабатты құрылысы бар аумақтарда жақын контурлардың (күрделі құрылыстар, ғимараттар) нүктелері жоспарында өзара жағдайдағы шекті қателіктер 0,4 мм-ден аспайды.

Топографиялық жоспарлардағы рельеф түсірілімінің орташа қателіктері биіктігі бойынша мынадан аспайды:

1) 2°дейін көлбеу бұрыштарында рельеф қимасының 1/4 қабылданған биіктігінің;

2) 1/3 1:5000, 1:2000 масштабтық жоспарлары үшін 2- ден 6°-ға дейін көлбеу бұрыштарында;

2) 1/3 масштабы 1:5000 және 1:2000 жоспарларында 0,5 метрден кейін рельеф қимасы кезінде.

48. Топографиялық жоспарлардың дәлдігі бақылау өлшеулерінің деректерімен деңгейлес бойынша есептелген контурлар жағдайының, нүктелер биіктігінің алшақтықтары бойынша бағаланады.

49. Топографиялық карталар мен жоспарларды жаңарту олардың мазмұнын жергілікті жердің қазіргі жай-күйіне сәйкес келтіру үшін жүргізіледі.

50. Топографиялық карталар мен жоспарларды жаңарту мынадай процестерді көздейді:

1) аэроғарыштық түсіру жұмыстары;

2) карталарды жаңарту кезіндегі фотограмметриялық жұмыстар;

3) Топографиялық карталар мен жоспарларды айырбастау форматынан ЦФС форматына айырбастау, жердің фотограмметриялық моделін құру;

4) карталарды жаңарту ауданына цифрлық ақпараттың топографиялық деректер базасын жаңарту;

5) аэроғарыштық түсіру материалдарын дешифрлеу және далалық зерттеу;

6) жиналған сандық топографиялық ақпаратты редакциялау, оның Объектілік құрамын қалыптастыру және семантикалық кодтау;

7) Топографиялық карталар мен жоспарларды түпкілікті редакциялау және жаңартылған топографиялық карталар мен жоспарлар түрінде шығу өнімдерін қалыптастыру.

51. Топографиялық карталар мен жоспарлар, егер фотограмметриялық желі нүктелерінің және жоспардың тиісті нүктелерінің жоспарлы жағдайдағы орташа алшақтықтары салынған аумақ және жазық аудандар үшін 0,6 мм-ден және жұқа, тау-кен және шөлді аудандар үшін 1,0 мм-ден аспаса, ал фотограмметриялық желі нүктелері биіктіктерінің және жоспарда қол қойылған тиісті биіктіктердің алшақтықтары рельефтің қабылданған қимасының 1/2-ден аспайды.

52. Жергілікті жердің рельефіне, жергілікті жердің өзгерістерінің саны мен сипатына қарай топографиялық карталар мен жоспарларды жаңартудың мынадай тәсілдері қолданылады:

1) аэроғарыштық түсірілім жұмыстарының жаңа материалдары негізінде жаңарту;

2) ЦФС-да жоспар түпнұсқасының көшірмесін түзету.

53. Топографиялық карталар мен ұсақ масштабтағы жоспарларды жаңарту ірі масштабтағы картографиялық материалдар бойынша немесе келесі процестерді қоса алғанда, далалық тексерусіз жаңадан салынған объектілерді түсіру материалдары бойынша орындалады:

1) жоғалған объектілерді жою, Жаңа объектілерді цифрлау, мәтіндегі өзгерістер және т. б.;

2) цифрлық ақпаратты базалық жіктеуішке түрлендіру;

3) объектілердің меншікті атауларын өзгерту;

4) гидрографиямен жер бедерін келісу;

5) жапсарлас парақтар бар мәліметтер.

54. Сырттай ресімдеу топографиялық карталарда және басылымға жататын жоспарларда орналастырылған барлық ақпаратты қамтиды.

55. Топографиялық карталар мен жоспарлар басылымға дайындалады және номенклатуралық парақтар бойынша шығарылады.

56. Баспа түпнұсқалары оларды дайындау тәсіліне қарамастан мынадай талаптарға сәйкес келеді:

1) шартты белгілер мен сурет және өлшем бойынша түпнұсқалар жазуларының қаріптері осы Нұсқаулықтың 1 және 2-қосымшаларына сәйкес шартты белгілер мен қаріптердің үлгілеріне сәйкес келеді;

2) бейнелер мен жазулар элементтерінің бірдей және жеткілікті тығыздығы болады, олардың арасындағы аралықтың әр түрлі белгілері жақын орналасқан жерлерде 0,2 мм кем болмайды;

3) Топографиялық карталар мен жоспарлардың бір парағының бөлек түпнұсқалары мазмұнының элементтері топографиялық карта мен жоспарды шығару кезінде оның элементтерін қажетті біріктіруді және келісуді қамтамасыз ететіндей өзара келісіледі;

4) баспа түпнұсқаларының жақтарының өлшемдері мен диагоналдарының өлшемдері теориялық тең болады немесе олардан кемінде 0,2 мм - мөлдір пластикте дайындалған түпнұсқалар үшін және сызба қағазында дайындалған түпнұсқалар үшін 0,5 мм аспайды.

57. Топографиялық карталар мен жоспарларды жасау жөніндегі камералдық жұмыстардың аяқталуына қарай әрбір номенклатуралық параққа осы нұсқаулықтың 3 және 4-қосымшаларға сәйкес формуляр толтырылады.

3-параграф. Техникалық есептер жасау

58. Топографиялық карталарды және жоспарларды жасау бойынша жұмыстар аяқталғаннан кейін техникалық есеп жасалады.

59. Техникалық есептерде әрбір жұмыс түрі туралы мәліметтер болады, қолданылған жұмыс әдістері мен оларды орындау технологиялары сипатталады.

60. Топографиялық карталар мен жоспарларды жасау бойынша жұмыстардың барлық кешеніне бір кешенді техникалық есеп жасалады.

Жұмыстарды бірнеше жыл бойы орындау кезінде жұмыс түрлері бойынша техникалық есепті бөлек жасауға немесе техникалық есепті жылдар бойынша бөлек жасауға жол беріледі.

5-тарау. Далалық және камералдық геодезиялық және картографияялық жұмыстарды бақылау және қабылдау

61. Далалық және камералдық геодезиялық және картографиялық жұмыстарды бақылауды және топографиялық-геодезиялық және картографиялық жұмыстарды қабылдауды уәкілетті орган және мемлекеттік кәсіпорын жүзеге асырады.

62. Далалық және камералдық геодезиялық және картографиялық жұмыстарды бақылау техникалық және қабылдау болып бөлінеді:

Техникалық бақылаудың келесі түрлері бар:

1) кіріс бақылауы;

2) жаппай бақылау;

3) ішінара бақылау;

4) жекелеген операцияларды бақылау;

5) аспаптық бақылау.

63. Кіріс бақылауын қоспағанда, барлық түрдегі техникалық бақылау кезінде:

1) нормативтік-техникалық құжаттар мен техникалық ұйғарымдар талаптарының толық білімі, дұрыс түсінілуі және орындалуы;

2) құжаттамада белгіленген технологиялық рұқсатнамаларды және далалық техникалық материалдарды ресімдеуге қойылатын талаптарды сақтау;

3) қолданылатын аспаптар мен жабдықтардың техникалық жай-күйі, оларды пайдалану және сақтау ережелерінің сақталуы, оларды зерттеудің, салыстырып тексерудің және баптаудың уақтылығы мен толықтығы;

4) жұмыстың уақытында орындалуы, осы жұмыс түрін өндіруде мамандардың практикалық дағдыларының деңгейі;

5) экология талаптарын және жұмысты қауіпсіз жүргізу ережелерін сақтау;

6) алдыңғы тексерулердің нұсқауларын орындау.

64. Қабылдау бақылауы геодезиялық және картографиялық жұмыстардың пайдалануға жарамдылығы туралы шешім қабылдау мақсатында жүзеге асырылады.

65. Топографиялық-геодезиялық және картографиялық жұмыстардың өнімдерін қабылдау қабылдау бақылау негізінде және бұрын орындалған бақылау рәсімдерінің нәтижелері бойынша жүзеге асырылады.

6-тарау. Топографиялық карталардын және жоспарлардың мазмұны

66. Масштабы 1:10 000 - 1:1 000 000 топографиялық карталарда мыналар көрсетіледі:

1) карталардың математикалық элементтері;

2) геодезиялық пункттер;

3) гидрография және гидрографиялық құрылыстар;

4) елді мекендер;

5) өнеркәсіптік, ауыл шаруашылығы және әлеуметтік-мәдени объектілер;

6) жолдар мен жол құрылыстары;

7) рельеф;

8) өсімдік жамылғысы мен топырақ;

9) шекаралар;

10) бағдарлардың маңызы бар объектілердің бейнесі;

11) объектілердің мәтіндік таңбалануы (жеке атауының жазбалары).

67. Масштабы 1: 2 000 және 1:5 000 топографиялық жоспарларының мазмұны:

1) триангуляция, полигонометрия, трилатерация пункттері, топырақ реперлері және жергілікті жерде бекітілген түсіру негіздемесінің пункттері (координаттар бойынша жазылады). Масштабы 1: 5 000 жоспарларда ғимараттардың қабырғаларында шоғырландырудың геодезиялық желілерінің пункттері, сондай-ақ қабырға реперлері мен маркалары көрсетілмеуі мүмкін;

2) мақсаты, материалы (отқа төзімді) және қабаттылығы көрсетілген тұрғын және тұрғын емес ғимараттар мен құрылыстар. Жоспар масштабында көрінетін құрылыстар олардың төменгі қабатының контурлары мен көлемдері бойынша бейнеленеді. Егер олардың көлемі 0,5 мм және одан көп болса, ғимараттар мен құрылыстардың сәулеттік шығыңқы жерлері және кемері, бейнеленеді;

3) өнеркәсіптік объектілер - зауыттардың, фабрикалардың, электр станцияларының, шахталардың, карьерлердің, шымтезек өңдеу мен т.б. құрылыстары мен ғимараттарының кешендері; бұрғылау және пайдалану ұңғымалары, мұнай және газ мұнаралары, цистерналар, жер үсті құбырлары, жоғары және төмен кернеулі электр беру желілері, құдықтар мен жер асты коммуникацияларының желілері; коммуналдық шаруашылық объектілері. Масштабы 1: 5 000 жоспарларда (құрылыс салынған аумақтан басқа) тек мұнай, газ және су құбырлары міндетті көрсетілуі керек, олардың орналасуы жергілікті жерде жақсы оқылатын кезде төсемдердің координаттары бойынша, жерасты коммуникацияларын іздестіру аспаптарының көрсеткіштері бойынша немесе тікелей бейнемен белгіленеді; егер тиісті масштабтағы атқарушылық түсірілім немесе жер асты коммуникацияларын түсіруге арналған арнайы тапсырма болған жағдайда масштабы 1: 2 000 жоспарларда жерасты құбырлары мен төсемдер, көрсетіледі;

4) Барлық түрдегі темір, тас және топырақ жолдары және олардың жанындағы құрылыстар "көпірлер, туннельдер, өткелдер, асулар, жол өтпелері, виадуктер);

5) гидрографиялар - өзендер, көлдер, су қоймалары, төгілу алаңдары, ағу-құю жолақтары. Жағалау сызықтары түсіру сәтіндегі нақты жай- күйі бойынша немесе жиекке салынады;

6) гидротехникалық және су көлігі объектілері (арналар, жыралар, суағарлар және су тарату құрылғылары, бөгеттер, келу айлағы, кету айлағы, молдар, шлюздер, маяктар, навигациялық белгілер және т.б.);

7) сумен жабдықтау объектілері (құдықтар, колонкалар, резервуарлар, тұндырғыштар, табиғи көздер);

8) көлденең, биіктік белгілері және шартты ор белгілері, жартастар, құламалар, үйінділер, жыралар, сырғымалар, мұздықтар және т. б. қолданылған жер бедері. Микрорельеф нысандары жер биіктігінің белгілері бар жартылай бұрылыстар немесе қосалқы деңгейлер бейнеленген;

9) ағаш, бұта, шөп, мәдени өсімдіктер (ормандар, бақтар, плантациялар, шабындықтар), жеке тұрған ағаштар мен бұталар;

10) жер бетінің топырақтары мен микроформалары (құмдар, малта тастар, тақырлар, сазды, қиыршық тас, монолитті, полигонды және басқа да беттер, батпақтар мен сортаң);

11) саяси-әкімшілік шекаралар, жер пайдалану және қорықтар шекаралары, әртүрлі қоршаулар. Аудандар мен қалалық жерлердің шекаралары қолда бар бұрылыс пункттерінің координаттары бойынша немесе қолда бар ведомстволық картографиялық материалдар бойынша түсіріледі.

68. Топографиялық жоспарларда елді мекендердің, көшелердің, темір жол станцияларының, кемежайлардың, ормандардың, құмдардың, сортаңдардың, шыңдардың, асулардың, алқаптардың, арқалықтардың, жыралардың және басқа да географиялық объектілердің өз атаулары сүйемелденеді.

69. Масштабы 1:10 000, 1:25 000, 1:50 000, 1:100 000 топографиялық карталар жергілікті жерді егжей-тегжейлі зерделеу және бағалау, жергілікті жердегі мақсатты көрсету және бағдарлау, жобалау-іздестіру жұмыстарын орындау, елді мекендерді салу мен қайта жаңартуды, өнеркәсіптік, гидроэнергетикалық және жол құрылысын қамтамасыз ету, трассаларды таңдау және құбыржолдарды төсеу, байланыс және электр беру желілерін, ірі масштабты геологиялық түсіру және іздестіру-барлау жұмыстарын, мелиоративтік жүйелерді тікелей жобалау, жерге орналастыру және орман орналастыру, объектілердің координаттарын анықтауға арналады.

70. Масштабы 1:200 000 және 1:500 000 топографиялық карталар жерді зерттеу және бағалау, жаңа қалаларды, көлік магистральдарын жоспарлау және алдын ала жобалау, пайдалы қазбалар кен орындарын, халық шаруашылығы маңызы бар ірі объектілерді әзірлеу, мелиорация және жаңа ауыл шаруашылығы жерлерін игеру, аумақты жалпы геологиялық картографиялау, орман шаруашылығы мен табиғи қорықтар мен қаумалдарды ұйымдастыру, авиация ұшуларын дайындау және жүзеге асыруға арналады.

71. Масштабы 1:1 000 000 топографиялық картажерді жалпы бағалау және ірі географиялық аудандардың (үлкен өңірлердің) табиғи жағдайларын зерттеу, аумақтық-өндірістік кешендерді бас жоспарлау, табиғи ресурстарды игеру, мемлекеттік және облыстық маңызы бар ірі құрылыстарды құру, авиация ұшуларын жүзеге асыру, табиғатты қорғауға арналады.

72. Масштабы 1:500 топографиялық жоспарлар мыналарға арналады:

1) құрылыс учаскесінің атқарушы, бас жоспарын және жер асты коммуникацияларының, өнеркәсіптік кәсіпорындардың қалың желісімен көп қабатты күрделі құрылыстың жұмыс сызбаларын жасау, тік жоспарлауды шешу, жер асты желілері мен құрылыстарының жоспарларын жасау және қаланың құрылыс салынған аумақтарындағы құрылыс учаскелеріне ғимараттар мен құрылыстарды байлау;

2) тәуліктік реттеу бассейндерінің бас торабы бөгеттерінің, теңестіруші шахталардың, арынды құбырлардың, ГЭС ғимараттарының, туннельдер порталдарының, шахталардың жақын штректерінің (арка және деривациялық ГЭС үшін) жұмыс сызбаларын жасау.

Масштабы 1:1 000 және 1:500 жоспарлар жер асты коммуникацияларын есепке алудың негізгі жоспарлары болып табылады және барлық жер асты коммуникацияларын қоспағанда, олардың негізгі техникалық сипаттамаларын көрсете отырып, нақты жоспарлы және биіктік жағдайын көрсетеді.

73. Масштабы 1:1 000 топографиялық жоспарлар мынаған арналады:

1) құрылыс салынбаған аумақта немесе бір қабатты құрылысы бар аумақта құрылыс салудың техникалық жобалары мен жұмыс сызбаларын жасау;

2) аумақты тік жоспарлау мен көгалдандыру жобаларын шешу; қолданыстағы жерасты желілері мен құрылыстарының жоспарларын жасау және ғимараттар мен құрылыстарды құрылыс учаскелеріне байлау;

3) бетонды бөгеттердің, ГЭС ғимараттарының, камера-шлюздердің, бөгеттердің жартастарға (тығыз ГЭС үшін) жанасу учаскелерінің жұмыс сызбаларын жасау;

4) жаңа темір жол станциялары мен тораптарының қолданыстағы және жұмыс сызбаларын қайта құру жобаларын әзірлеу;

5) өнеркәсіптік кенденудің біркелкі бөлінбеуі бар (сынап, сүрме, қалайы, вольфрам) кен орындары бар, ерекше күрделі құрылысы бар және өңделмеген кен желілері, тармақтары, құбырлы және кен ұялары бар пайдалы қазбалар қорларын егжей-тегжейлі барлау және есептеу;

6) күрделі инженерлік іздестірулер;

7) 2 га артық алаңда бетон іргетастарындағы арынды құбырлар, гидротехникалық құрылыстар (акведуктар, дюкерлер, сорғы станциялары), жеке құрылысқа арналған алаңдар (жөндеу шеберханалары, қойма базалары), тығыз құрылысы бар елді мекендерде сүзу, кәріз және жылу -, газбен жабдықтау алаңдарын жобалау;

8) тау-кен өндіру және байыту кәсіпорындарын жобалау және салу кезінде жұмыс сызбаларын әзірлеу;

9) шашылған кен орындарын игеретін тау-кен кәсіпорындарына геологиялық қызмет көрсету.

74. Масштабы 1:2 000 топографиялық жоспарлар мынаған арналады:

1) шағын қалалардың, кенттердің және ауылдық елді мекендердің бас жоспарларын әзірлеу;

2) егжей-тегжейлі жоспарлау жобаларын және құрылыс салу нобайларын; қалалық өнеркәсіп аудандарын жоспарлау жобаларын, бас жоспарды әзірлеу сатысында қалалардағы аса күрделі көлік айрықтарының жобаларын жасау;

3) тау-кен өнеркәсібі кәсіпорындарының (кеніштердің, шахталардың, карьерлердің, разрездердің) атқарушы жоспарларын жасау;

4) металл және металл емес пайдалы қазбалар егжей-тегжейлі барлау;

5) теңіз порттарының, кеме жөндеу зауыттарының және жекелеген гидротехникалық құрылыстардың техникалық жобалары мен бас жоспарларын жасау;

6) жылу электр станцияларының, су айырғыштардың, гидротехникалық құрылыстар мен бөген бөгеттерінің қабылданған негізгі нұсқасының техникалық жобасын жасау;

7) мелиорацияланатын объектілердің 15 км² және одан жоғары (типтік учаскелер мелиорациялануға жататын барлық алаңның 10-12% алады) жер үсті суару кезінде суландыру, тік жоспарлауға арналған үлгі учаскелер (дайындалған беті бойынша 20×20 м жақтары бар квадраттар бойынша нивелирлеу), ұзындығы 300 м астам бөгеттер, дюкерлер, шлюздер салу, тығыз учаскелерде және тау-кен жерлерінде өтетін арналар трассаларын және арынды құбырларды төсеу, арнаға пайдалануға берілген өзендер арнасының учаскелері үшін су айнасының ауданы 0,5 км²-ге дейін су қоймаларын салу техникалық жобаларды құрастыру үшін;

8) жабық дренажбен құрғату, жақтары бар 20×20 м квадраттар бойынша нивелирлеумен суармалы жерлерді тігінен жоспарлау, гидротехникалық құрылыстар, қосалқы-өндірістік ғимараттар және тұрғын үй құрылысына арналған алаңдар, "арна-жолақтар" құрылысы, жер бедерінің немесе геологиялық құрылыстың ерекше күрделі жағдайлары бар учаскелердегі 100-ден 400 м-ге дейін (қиғаш, ұсақ шөгінді рельеф, көшкіндер ауданы) және арна анкерлік тіректерде салынатын құбыр түрінде жобаланатын учаскелердегі арна осінің бойындағы жерлер, иілу көлемі аз (100-150 м) немесе жайылманың күрделі рельефі кезінде иректелген өзендерде су қабылдағыштарды реттеу жұмыс сызбаларын жасау үшін;

9) тау аудандарында техникалық жоба сатысында және жазық және төбелі аудандарда жұмыс сызбалары үшін темір және автомобиль жолдарын жобалау;

10) темір жол торабынқайта жаңартудың бас схемасын әзірлеу;

11) құбыржол, сорғы және компрессорлық станциялардың, желілік пункттер мен жөндеу базаларының, ірі өзендер арқылы өтетін жолдардың, қосалқы станцияларға күрделі жолдардың, жер төсемінің жеке жобасы орындарында көлік және басқа да магистральдардың күрделі қиылыстары мен жақындауының жұмыс сызбаларын жасау (желілік құрылыс үшін).

1:5 000 және 1:2 000 масштабта мұхиттар, теңіздер және ішкі су айдындарының шельфтік аймағының топографиялық жоспарлары құрылуы мүмкін.

Шельфтің топографиялық жоспарлары жергілікті геофизикалық және геологиялық барлау жұмыстарына, пайдалы қазбалардың теңіз кен орындарын пайдалану жобаларын жасауға және теңізде инженерлік құрылыстар салуға, кәсіпшілік шаруашылығын жүргізудің су асты плантацияларын ұйымдастыруға арналған.

75. Масштабы 1:5 000 топографиялық жоспарлар мынаған арналады:

1) ірі, үлкен және орта қалалардың бірінші кезектегі құрылысын орналастырудың бас жоспарлары мен жобаларын әзірлеу;

2) 1000 гектардан асатын аумағы бар өнеркәсіптік аудандарды жоспарлау жобаларын жасау;

3) ірі қаланың бас жоспарын әзірлеу кезінде аса күрделі көлік айрықтарының жобаларын жасау;

4) ірі, орта және шағын қала жүйесінде жобаланатын тұрғын немесе өнеркәсіп аудандарын орналастыру схемаларын, инженерлік құрылыстар, инженерлік іс-шаралар жобаларының шолу жоспарларын жасау;

5) қала маңы аймағын жоспарлауды шешу кезінде неғұрлым күрделі тораптардың жобаларын жасау;

6) өнеркәсіптік және тау-кен өндіру кәсіпорындарының техникалық жобаларын жасау;

7) теңіз порттары мен кеме жөндеу зауыттарының жинақталған бас жоспарларын жасау;

8) металл және металл емес пайдалы қазбалар алдын ала барлау;

9) металл және металл емес пайдалы қазбаларды (көмір және жанғыш тақтатастар) егжей-тегжейлі барлау;

10) металл емес пайдалы қазбаларды (карбонатты жыныстар, фосфориттер, құм және қиыршық тас) егжей-тегжейлі барлау;

11) игерілетін мұнай-газ кен орындарының бас маркшейдерлік жоспарларын жасау, кен орындарын жайғастыруды жобалау және тау-кен техникалық міндеттер мен жер және тау-кендік бөлу туралы мәселелерді шешу;

12) жер жағдайлары күрделі және ауыл шаруашылығы алқаптарының мөлшері аз аудандарда шаруашылықтар қарқынды жүргізілетін шаруа қожалықтары мен совхоздардың жер кадастры және жерге орналастыру;

13) Техникалық жобаларды жасау: барлық мелиорацияланатын алқапты (алаңы 15 км² кем учаскелер) жерүсті суару кезінде суландыру; барлық мелиорацияланатын алқапты (алаңы 15 км² кем учаскелер) және үлгілік учаскелерді (алаңы 15 км2 және одан көп мелиорацияланатын алқап) суару кезінде суландыру; барлық табиғи жағдайларда реттелетін су қабылдағыштар; су айнасының ауданы 0,5-тен 3 км² дейінгі су қоймалары; жабық жерлерге, микрорельефі бар, орта және қиын өтетін (күрделі табиғи жағдайлар) жерлерге;

14) күрделі табиғи жағдайларда ашық арналы құрғату алқабының жұмыс сызбаларын жасау: құрылыс материалдарының алаңдары (жоспарлар жұмыс сызбалары үшін де пайдаланылады), көпір өткелдері, құрылыс материалдарының карьерлері;

15) жергілікті жердің күрделі рельефі жағдайында, ірі елді мекендерге кіреберістерде және күрделі жағдайы бар басқа да жерлерде автомобиль жолдарын камералдық трассалау;

16) электр берілісінің әуе желілерінің трассаларын құрылыстармен қиылысу және жақындау орындарында жобалау;

17) кіші жазықтық және тау өзендеріндегі су тораптарын жобалау және салу;

18) құрылыс салынған аумақтағы, екпелер (бақтар, жидектер, жүзімдіктер және т. б.) орналасқан жердегі су қоймасының жобалық контурын анықтау;

19) техникалық жоба сатысында темір және автомобиль жолдарын жобалау (таулы аудандарда және қабылданған бағыт бойынша жазық және төбелік аудандарда бағытты таңдау);

20) жазық қиылысқан және тығыз орналасқан немесе тығыз орналасқан жерлерде техникалық жоба сатысында ені 1-2 км жердің магистральдық арналарын (кеме қатынасы, су құбыры, энергетикалық) жобалау және салу.

Топографиялық түсірілімдердің нәтижелері болып табылатын масштабы 1:5 000 топографиялық жоспарлар топографиялық және мамандандырылған жоспарлар мен неғұрлым ұсақ масштабтағы карталарды жасау үшін негіз болады.

76. Топографиялық жоспарлардың тағайындалуына байланысты 72-75 тармақтарына топографиялық түсірулердің ауқымы белгіленеді. Бұл ретте картографияланатын аумақтың түріне байланысты елді мекендерді топографиялық түсіру тек екі масштабта орындалады:

1) 1:500 және 1: 2 000 - көп қабатты құрылысы бар аумақта немесе ірі қала аумағында;

2) 1:1 000 және 1: 5 000 - негізінен бір қабатты құрылысы бар немесе құрылыс салынбаған аумақта.

Ескерту:

км - километр;

м - метр;

км² - шаршы километр;

га - гектар;

° - градус;

′ - минут;

" - секунд, жазық бұрыштардың жалпы қабылданған өлшем бірлігі;

мм - миллиметр;

см - сантиметр.

Бюджет қаражаты есебінен картографиялық өнім жасау жөніндегі нұсқаулыққа 1-қосымша

Масштабы 1:25 000,1:50 000,1:100 000 топографиялық карталарға арналған шартты белгілер

Кестелерге бағандар енгізілген, онда: баспаға арналған цифрлы түрдегі топографиялық карталарды жасау кезінде қолданылатын шартты белгілердің түрі, түрі, өлшемі және түсі көрсетілген.

"Объект түрі" бағаны: С — символ (кең ауқымды шартты белгі); Л — сызық; П — полигон.

"Тип" (стиль) бағаны-шартты белгілер жиынтығынан шартты белгінің нөмірі:

14 - кесте - "сызық стилі"; шартты сызықтық белгінің түрі таңдалады;

15 - кесте - "символдар стилі"; шартты символдық белгінің түрі таңдалады;

16 - кесте - "полигондар (облыстардың) стилі"; полигон (құю) түрі таңдалады.

"Өлшем" бағаны - символдық шартты белгінің кеглі немесе сызықтық (нүктелерде) қалыңдығы, қадам (адым құмдардың үлкен алаңдарын, кебетін, фирмалық алаңдарды символдық шартты белгілермен толтыру кезінде қолданылады; адым объект алаңының мөлшеріне байланысты өзгеруі мүмкін).

"Түс" бағаны - шартты белгінің түсі; 17-кестеден - "түстер палитрасы" таңдалады.

Ескерту: Егер масштабы 1:25 000, 1:50 000 және 1:100 000 карталар үшін түрі мен мөлшері бойынша бірдей жеке шартты белгілер орнатылса, онда олар бір жалпы бағанда келтірілген, ал олардың түрі, көлемі мен түсі бір бағанда қара түспен көрсетілген. Егер түрі мен өлшемі әртүрлі болса, — олар әр түрлі түстермен көрсетілген: 1:25 000 масштабта — көк, 1:50 000 масштабта — қызыл, 1:100 000 масштабта — жасыл. Егер шартты белгі полигоннан және символдық белгілерден (планиктің, бұталардың тұтас өсінділері) тұрса, онда жоғарғы жолда көрсетілген:

"объектінің түрі" — "с" бағанында-символдық шартты белгі,

"тип" бағанында — символдар мәнерлерінен шартты белгінің нөмірі,

"өлшем" бағанында-шартты белгінің кеглі,

"түс" бағанында-түстердің палитрасынан шартты белгінің түсі;

төменгі жолда көрсетілген:

"объект түрі" — "п" бағанында-алаңдық шартты белгі (полигон,құю),

"тип" бағанында — құю, полигондардың (облыстардың) стильдерінен полигон),

1-кесте

№	Объекті түрі	Шартты белгілер			типі	Мөлшері	түсі	Таңбаланатын объектілердің атауы
		1:25 000	1:50 000	1:100 000
Геодезиялық пункттер
0	с				1	К-7	4.1	Карта бұрыштары
1	с				3	К-9 К-9 К-8	4.1	Мемлекеттік геодезиялық желі пункттері [1, 4]
2	с				57	К-9 К-9 К-8	4.1	Қорғандардағы (2-қорғандардың биіктігі метрмен) [1, 4]
3.1				Көрсетілмейді				Ғимараттарда [1]
	с				21	К-10	4.1
3.2
4.1	с				58	К-7	4.1	Шіркеулерде [1]
4.2				Көрсетілмейді
	с				167	К-7 К-7	4.1
5	с				4	К-7 К-7 К-6	4.1	Жергілікті жерде орталықтармен бекітілген түсіру желісінің нүктелері [2, 4]
6	с				59	К-7 К-7 К-6	4.1	Қорғандардағы (2-қорғандардың биіктігі метрмен) [2, 4]
7	с				35	К-4 К-4 К-3	4.1	Мемлекеттік нивелирлік желінің реперлері мен маркалары (71,9-репер басы биіктігінің белгісі немесе марканың орталығы, 71,5-жер бетінің белгісі) [3, 4]
8	с				5	К-8 К-8 К-6	4.1	Астрономиялық пункттер

2-кесте

№і	Объекті түрі	Шартты белгілер												Типі		Мөлшері			Түсі			Таңбаланатын объектілердің атаулары
		1:25 000			1:50 000						1:100 000
Елді мекендер Жеке құрылыс
9.1	с												ПО		К-6			4.1			Орамдардағы, жүйесіз құрылысы бар елді мекендердегі тұрғын және тұрғын емес құрылыстар, сондай-ақ жеке орналасқан құрылыстар [6]
9.2	с														К-8 К-8 К-7
9.3	с														К-9 К-9 К-7,8
9.4	п												құю 2.1					4.1
9.5	с												18		К-7 К-7 К-5			4.1			Дөңгелек қашалар
10.1											Айрықшаланбайды							4.1			Көрнекті отқа төзімді ғимараттар (50 және 60 - ғимараттардың биіктігі метрмен) [6]
	с												ПО		К-9 К-9 К-7,8
	л												2		0.4
10.2											Айрықшаланбайды							4.1
	п												құю 2.1
	л												2		0.4
11	с												60		К-5 К-5 К-4			4.1			Карта масштабында көрсетілмеген жеке орналасқан аулалар [7]
12.1	с												117		К-5 К-5 К-4			4.1			Бағдарлардың маңызы бар қираған және жартылай қираған құрылыстар [8]
12.2	л												43		0.3
13	с												62		К-8 К-8 К-7			4.1			Киіз үйлердің, шошалалардың тұрақты тұрақтары және т. б.
Орамдар мен көшелер
14.1																					Тығыз салынған орамдар [9]: ірі қалаларда;
	п											құю 2.1						4.8
	п											құю 2. 1						4.1
14.2	п											құю 2.1						4.8
14.3																					басқа елді мекендерде
	п											құю 2.1						4.8
	п											құю 2.1						4.1
	п											құю 2.1
16.1	л											95			0.5 0.5 0.4			1.1			Орамдардың тығыз салынған бөліктері (қатарлар), ені карта масштабында көрсетілмеген көшелер: магистральды және басты;
16.2	л											95			0.4 0.4 0.3						басқа көшелер мен өткелдер
17																					Сирек салынған орамдар орамдаргородах и прочих населенных пунктах [9]
18																					Жаңа тұрғын үй құрылысы аудандары (салынып жатқан кварталдар) [10]
19																					Жаңа өнеркәсіп құрылысы аудандары [10]
20	л											2					0.4			4.1	Бұзылған және жартылай бұзылған кварталы [11]
	п											полигон 5.9
21.1							Көрсетілмейді					Бастапқы растрлық сурет бойынша					4.1				Көлік қозғалысы үшін көшелердегі жол өтпелері [12]: туннель;
21.2												Бастапқы растрлық сурет бойынша									эстакада
22									Көрсетілмейді			Бастапқы растрлық сурет бойынша					4.1				Көшелер арқылы жерасты өткелдері [12]
23							Көрсетілмейді					Бастапқы растрлық сурет бойынша					4.1				Көшелердің өткелі жоқ (сатылы, тау баурайларында және т. б.) учаскелері

3-кесте

№	Объект түрі	Шартты белгілер						Түрі	Мөлшері		Түсі	Таңбаланатын объектілердің атаулары
		1:25 000	1:50 000			1:100 000
Өнеркәсіптік, ауыл шаруашылығы және әлеуметтік-мәдени объектілер
36	с							6	К-6 К-6 К-5		4.1	Зауыт, фабрика және басқа да құбырлар (60-құбыр биіктігі метрмен) [16]
37.1	с							7	К-7 К-7 К-6		4.1	Құбыры бар зауыт, фабрика мен диірмендер (биіктігі 50 құбырлар метрде) [16Д7]
37.2
	с							6	К-6 К-6 К-5		4.1
	п							құю 2.1
	л							2	0.4
38.1	с							111	К-7 К-7 К-6		4.1	Құбыры жоқ зауыт, фабрика мен диірмендер [17]
38.2	п							құю 2.1
39.1	с							61	К-8 К-8 К-6		4.1	Шахта оқпандары мен штолен сағасы [18]: жұмыс істеп тұрған;
39.2	с							61	К-8 К-8 К-6			Жұмыс істемейтін
40.1	л							Бастапқы растрлық сурет бойынша			4.11	Ашық тәсілмен пайдалы қазбаларды өндіру орны (карьерасы); 5-Карьер тереңдігі метрмен]
40.2	л							65	0.4
								66	0.4
41.1	с							8	К-6 К-6 К-5		4.1	Террикондар;
41.2												жыныс үйінділері (15 және 25- биіктіктер метрмен) [4]
	л							65	0.4		4.1
	л							43	0.3
42.1	с							Бастапқы растрлық сурет бойынша			11.10	Тұз әзірлемелері (ашық) [20]
42.2	п							полигон 1.2,2.2; 1.2,2.2; 5.3,8.2
43.1	с							33	К-11 К-11 К-10		4.1	Шымтезек өңдеу [20]
43.2
	с							33	К-11 К-11 К-10		4.1
	л							43	0.3
44	с							9	К-7 К-7 К-6		4.1	Мұнаралы мұнай және газ ұңғымалары
45	с							16	К-6 К-6 К-5		4.1	Мұнарасыз мұнай, газ және басқа да ұңғымалар
46.1	с							22	К-6 К-6 К-5		4.1	Жанғыш қоймалар және газгольдерлер [21]
46.2
	с							22	К-6 К-6 К-5		4.1
	л							2	0.4
47	с							63	К-10 К-10 К-8		4.1	Бензолонкалар және жанармай құю станциялары [21]
48.1												Гидроэлектрстанциялары (ГЭС) [22]
	с							110	К-9 К-9 К-7,8		4.1
	л							61 62	0.5 0.5 0.4
48.2
	п							Құю 2.1			4.1
	л							70 71	0.5 0.5 0.4
	л							2	0.4
49.1	с							64	К-7		4.1	Электрстанциялары (ГРЭС, ТЭЦ және т.б.) [16,23]
49.2
	с							6	К-6 К-6 К-5		4.1
	п							құю 2.1
	п							құю 2.1
	л							2	0.4
50.1	с							18	К-5		4.1	Градирнялар [16,23]
50.2	п							құю 2.1
51.1	с							23	К-7 К-7 К-6		4.1	Электр қосалқы станциялары (трансформатор және түрлендіргіш [22]
51.2
	п							заливка 2.1			4.1
	л							2	0.4
52	с							73	К-8 К-8 К-6		4.1	Радиостанция және телевизия орталықтары [16, 24]
53	с							56	К-9 К-9 К-8		4.1	Телевизия мұнаралары (160-мұнараның биіктігі метрмен [16]
54	с							55	К-7 К-7 К-6		4.1	Телевизия, радио-және радиорелелік мачта (80 - мачта биіктігі метрмен) [16]
55.1	с							26	К-14 К-14 К-12		4.1	Аэродромдар мен гидроаэродромдар
55.2												Ұшақтардың ұшуы және қонуы үшін жабдықталған жол учаскелері [25]
	с							25	К-14 К-14 К-12		4.1
56	с							27	К-14 К-14 К-12		4.1	Отырғызу алаңдары (құрлықта және суда) [25]
57	с							10	К-7 К-7 К-6		4.1	Мұнара үлгісіндегі күрделі құрылыстар (су қысымды мұнаралар және т. б. ) 55-биіктігі метрмен [16]
58	с							11	К-7 К-7 К-6		4.1	Жеңіл үлгідегі мұнаралар (бақылау, прожекторлық және т. б.)
59	с							77	К-8 К-8 К-7		4.1	Су диірмендері және ағаш кескіштер
60.1	с							65	К-9 К-9 К-7		4.1	Жел диірмені
60.2	с							160				Жел қозғалтқыштары
61	с							66	К-6 К-6 К-5		4.1	Бағдарлары маңызы бар әкті күйдіру, ағаш көмірін алуға арналған пештер
62.1	с							95	К-9		4.1	Оранжереялар, жылыжайлар; бужайлар (тек 1:25 000 картада) [26]
62.2	л							2	0.4
								Бастапқы растрлық бейне бойынша
63	с					Көрсетілмейді		67	К-6 К-6		4.1	Омарталар [27]
64.1	с							68	К-5 К-5 К-4		4.1	Мал қоралар [28]
64.2	л							2	0.4
65	с							110	К-9 К-9 К-7,8		4.1	Орманшы үйлері
66	с							69	К-8 К-8 К-6		4.1	Телеграфтық, радиотелеграфтық кеңселер мен бөлімшелер, телефон станциялары [29]
67	с							32	К-8 К-8 К-6		4.1	Метеорологиялық станциялар [29]
68.1	с							28	К-7		4.1	Шіркеулер, костелдер, киркалар [16, 30]
68.2						Көрсетілмейді
	с							168	К-6 К-6
69.1	с							29	К-7 К-7 К-6		4.1	Мешіттер [16, 30]
69.2						Көрсетілмейді
	с							169	К-7 К-7
70.1	с							31	К-9 К-9 К-7		4.1	Будда және басқа храмдар мен пагодтар [16, 30]
70.2						Көрсетілмейді		Бастапқы растрлық бейне бойынша
71.1	с							30	К-7 К-7 К-6		4.1	Часовнялар
71.2	с							12				Мазарлар, субургандар, тұсқағаз және оларға ұқсас басқа да құрылыстар
77	с							70	К-8 К-8 К-7		4.1	Ерекше ескерткіштер мен монументтер [16]
73	с							14	К-7 К-7 К-6		4.1	Ескерткіштер мен монументтер, турлар, бауырлас зираттар және бағдарлары бар жеке бейіт
74.1	с							13	К-8 К-8 К-6		4.1	Зират
74.2
	с							1		К-5	4.1
	л							2		0.4
74.3	с							13		К-8 К-8 К-6	4.1	Қалың ағаш өсімдіктері бар зираттар [31]
	п							құю 2.1			7.4
74.4
	с							1		К-5	4.1
	л							2		0.4
	п							құю 2.1			7.4
75.1	с							72		К-6 К-6 К-5	4.1	Қорымдар
75.2	л							2		0.4

76															Байланыс желілері (телефон, телеграф, радиотрансляциялар) [32]
	с				2						К-8			4.1
	л				2						0.4
77	л				89						0.4			4.1	Су асты байланыс кабельдері [33]
78															Биіктігі 14 м кем ағаш тіректердегі және темірбетон бағаналардағы электр беру желілері [32, 34]
	с				128						К-15			4.1
	с				130						К-15
	л				2						0.4
79															Металл және темір- бетон тіректеріндегі (фермалардағы, биіктігі 14 м және одан жоғары бағандардағы) электр беру желілері (ЭБЖ); кВ бойынша - кернеуі мың вольт 25-тіректің биіктігі метрмен [32, 34]
	с				129						К-20 К-20 К-15			4.1
	с				130						К-20 К-20 К-15
	л				2						0.4
79.1	с				158						К-20 К-20 К-15				Бұрылыс бағандары
80					Бірнеше қатар электр беру желілері (2-ЭБЖ саны) [32, 34, 35]
81.1															Мұнай құбырлары [36]: жер үсті, айдау станциялары;
	с				110						К-9 К-9 К-7,8			4.1
	л				3 3 78						0.4
81.2	л				14 14 79						0.4				Жер асты, су асты
82.1																	Газ құбырлары : [36]: жер үсті, компрессорлық станциялар;
						с				110		К-9 К-9 К-7,8				4.1
						л				3 3 78		0.4				1.1
82.2						л				14 14 79		0.4					Жер асты, су асты
83										Бірнеше қатар жүретін мұнай немесе газ құбырлары (3-құбыржолдар саны) [36]
84										Бірқатар мұнай құбырлары мен газ құбырлары [36]
85																	Мұнай және газ құбырлары желілеріндегі дюкерлер [37]
						л				9			0.4			4.1
						л				2			0.4
86						л				Бастапқы растрлық бейне бойынша						4.1	Орманды және басқа да матер-иалды түсіруге арналған науалар [37]
										2			0.4
87						л				Бастапқы растрлық бейне бойынша						4.1	Ежелгі тарихи қабырғалар (5-қабырғаның биіктігі метрмен)
										2			0.4
88						л				72 73			0.5			4.1	Тас, кірпіш қабырғалары және металл қоршаулар
89						л				2			0.4			4.1	Өнеркәсіптік, ауылшаруашылық және әлеуметтік-мәдени объектілердің жеңіл қоршаулары (ағаш дуалдар, қоршаулар, тікенекті сымнан жасалған қоршаулар және т. б.)

4-кесте

№	Объект түрі		Шартты белгілер				Типі	Мөлшері	Түсі	Таңбаланатын объектілердің атауы
			1:25 000		1:50 000	1:100 000
Темір жолдар
90.1		л					48	0.7	4.1	Темір жолдар: бір жолды;
90.2		л					50	0.7		Екі жолды;
90.3		л					52	0.7		Үш жолды
91.1		л					49	0.7	4.1	Электрлендірілген темір жолдар: бір жолды;
91.2		л					51	0.7		Екі жолды;
91.3		л					53	0.7		Үш жолды
92							Бастапқы растрлық бейне бойынша		4.1	Монорельсті темір жолдар
93										Тар жолақты темір жолдар және олардағы станциялар [39]
		л					45	0.4	4.1
		с					49	К-7
94		л					15	0.4	4.1	Трамвай желілері
95.1										Аспалы жолдар; тірек фермалары (тек м-бы 1:25 000 картада)
		л					18	0.5	4.1
		с		Көрсетілмейді			110	К-7
95.2		л					56	0.3	4.1	Фуникулер [40]
96										Теміржол станциялары. Станцияның бас ғимаратының орналасуы [41]: жолдар жақтауында;
96.1		с					50	К-7	4.1
96.2		с					52	К-7		Жол арасында
96.3		с					172	К-7		Орналасуы белгісіз

97																																												Разъездер, платформалар, басып озу және аялдама пункттері
97.1									с		49																						К-7			4.1
97.2									с		110																						К-8											Блокпосталар және жол бекеттері; күзетілетін темір жол өтпелері кезіндегі бекеттер [42]
98																																												Тиеу-түсіру алаңдары
98.1									с		171																						К-7			4.1
98.2									л		113 114																						0.3											Тұйықтар және кірме жолдар
98.3									с		135																						К-12											Үлкен еңістігі бар жол учаскелері- 20% о астам
98.4									с		163																						К-11											Құбырлар [43]: темір жол астында;
																																	К-7											таркөлемді темір жолдың астында
99																																												Туннельдер (450-ұзындығы, 8-биіктігі, 12-ені метрмен);
99.1											Бастапқы растрлық бейне бойынша																									4.1
99.2																																												туннельдегі шахталық оқпандар (70-тереңдігі метрмен)
									л		2																						0.4			4.1
									л		121																						0.4
									с		21																						К-13
99.3									л		122																						0.3			4.1								Галерея [44]
100																																																	Эстакада [44]
100.1																																		Бастапқы растрлық бейне бойынша													4.1
100.2		л																																55				0.3											Үймелер мен ойықтар (4-биіктігі немесе тереңдігі метрмен)
100.3		л																																65 66				0.4
101		л																																54				0.3									4.1		Бөлшектелген темір жолдардың төсемі [45]
102.1		л																																47				0.4									4.1		Салынып жатқан темір жолдың [46]: жалпақ желі;
102.2		л																																46				0.4											Тар желілі
103.1		с																																21				К-44 К-37 К-37									4.1		Метрополитен желісі [47]: станцияға кіру;
103.2		л																																															Метрополитен желілерінің жер бетіне шығуы
		л																																51				0.7
		л																																121				0.4
		л																																2				0.4
104
104.1		п																																құю 2.1													4.1		Депо, вокзалдар
104.2		л																																2				0.4											Карта масштабында көрінетін станциялық жолдар
104.3																																		Бастапқы растрлық бейне бойынша															Өтпе көпірлер
104.4		л																											Көрсетілмейді					2					0.4										Жер асты өтпелері
																																		Бастапқы растрлық бейнесі бойынша
																																															4.1
104.5		с																											Көрсетілмейді					104					К-6										Семафорлар мен бағдаршамдар
																																		105
104.6																																		Бастапқы растрлық бейнесі бойынша															Айналма жолдар [48, 12]
№	Объект түрі		Шартты белгілер																															Типі					Мөлшері								Түсі		Таңбаланатын объектілердің атауы
			1:25 000																							1:50 000						1:100 000
Автомобиль және қара жолдар, соқпақтар
																																			5 97 97				0.6								4.8		Автомагистральдар (автострадтар); 7,5-жүріс бөлігінің ені метрмен, 2-саны жүру бөліктері, Ц-жабын материалы [49, 50, 55]
105		л
																																			96				0.5 0.4 0.4								4.8		Автомобильдік жетілдірілген жолдар (жетілдірілген тас жол); 8- жүру бөлігінің ені; 12- жер төсемінің ені метрмен; а-жабу материалы [49, 51, 55]
106		л
																																			98				0.3 0.2 0.2								4.8		Автомобильдік жабыны бар Жолдар (тас жол); 6- жүру бөлігінің ені, 10- жер төсемінің ені метрмен, Б-жабын материалы [49, 52, 55]
107
		л
108.1		л																																	95				0.5 0.4 0.4								1.1		Жабыны жоқ автомобиль жолдары (жақсартылған топырақ жолдары); 8 - жүріс бөлігінің ені метрмен;
108.2		л																																	30				0.4 0.3 0.3								4.1		жолдың күрделі учаскелері [49, 53, 55]
109																																			Бастапқы растрлық бейнесі бойынша												4.1		Ағаш жабыны бар автомобиль жолдары (5-жабын ені) [49, 54, 55]
110.1		л																																	2				0.7 0.6 0.6								4.1		Қара, ауыл арасындағы жолдар
110.2		л																																	7				0.6 0.5 0.5										жолдың күрделі учаскелері [56]
111		л																																	7				0.6 0.5 0.5								4.1		Дала және орман жолдары [57]
112		л																																	7				0.6 0.5 0.5								4.1		Қысқы жолдар (қыстау, автоқыстау) [58]
113																																																	Керуен жолдары мен арба жолдар
113.1		л																																	7				0.4								4.1
113.2																																			Бастапқы растрлық бейнесі бойынша														жасанды карниздегі соқпақтардың учаскелері-оврингтер (1- ең аз ені, 25-карниз ұзындығы метрмен) [59]
114																																																	Жаяу жүргіншілер соқпағы
114.1		л																																	9				0.5 0.4 0.4								4.1
114.2		с																																	113				К-8 К-7 К-7										Жаяу жүргіншілер көпірі
115.1												л				107														0.7 0.6 0.6															4.8		Салынып жатқан жолдар [60]: Автомагистральдар;
115.2												л				106														0.5 0.4 0.4															4.8		Жетілдірілген жабыны бар автомобиль жолдары;
115.3												л				108														0.3 0.2 0.2															4.8		Жабыны бар автомобиль жолдары;
115.4												Л				109														0.5 0.4 0.4															4.1		Жабыны жоқ автомобиль жолдары;
116																																															Үймелер мен ойықтар (5-биіктігі немесе тереңдігі метрмен)
116.1												С				135														К-12															4.1		Жол учаскелері: үлкен көлбеу (8% және одан көп);
116.2																Бастапқы растрлық бейнесі бойынша																													4.8		Бұрылу радиусы аз (25 м- ден кем) [61]
116.3												Л				102														0.7 0.6 0.6															4.8		Автомагистральдардағы үймелер
116.4												Л				101														0.5 0.4 0.4															4.8		Жетілдірілген жабыны бар жолдағы үймелер
116.5												Л				103														0.3 0.2 0.2															4.8		Жол жабыны бар үймелер
116.6												Л				100														0.5 0.4 0.4															1.1		Жол жабыны жоқ үймелер
116.7												Л				90														0.4															4.1		салынып жатқан жолдардағы жабынсыз үймелер
117																																																Туннельдер (250, 500 - ұзындығы, 8, 12-биіктігі және ені метрмен)
117.1								Бастапқы растрлық бейнесі бойынша																																			4.8 1.1
117.2				л				121									0.5-0.7 0.4-0.6 0.4-0.6																										4.8 1.1
				л				2									0.4																										4.1
117.3				л				122									0.5-0.7 0.4-0.6 0.4-0.6																										4.8 1.1					мен галереялар
118.1				Л																																												Автомобиль жолдарындағы көлік айрықтары [17]
				с				24					к-6																													4.1
				п				полигон 2.1																																		1.1
				л				2					0.4																													4.1
								Бастапқы растрлық бейнесі бойынша																																		4.1
								Бастапқы растрлық бейнесі бойынша																																		4.8
118.2				л			көрсетілмейді	2					0.4 0.4																													4.1						Жер асты өтпе жолдары [12]
								Бастапқы растрлық бейнесі бойынша
119																																														1) Атомагистраль-дарда және жетілдірілген жабыны бар автомобиль жолдарындағы автокөлік тұрақтары (Р-тұрақтардың белгіленуі); 2) жол бойындағы жеңіл құрылыстар (павильондар, қалқалар); 3) көтерілу және кіру [63]
																			п						құю 2.1															4.8
																			л						2			0.4												4.1
120
120.1																									Бастапқы растрлық бейнесі бойынша																4.1					Автомобиль жолдарының нөмірлері
120.2																			л						2			0.4																		Километрлік белгілер (бағаналар мен тастар) және километр санының жазбалары [64]
120.3																			с						21			К-10 К-9 К-9																		отырғызылғандар [65]
Жол желісінің шартты белгілері
121																			Темір жолдардың қиылыстары мен түйіспелері, қорғаныс ағаш екпелері [65]
122																		Автомобиль, темір және топырақ жолдарының қиылыстары мен түйісулері [66] 1) темір жолдың үстіндегі өтпежолдар; 2) Автомобиль жолының үстіндегі өтпежолдар; 3) темір жол өтпелері; бір деңгейде
123																					Темір және автомобиль жолдарындағы туннельдер мен галереялар [44]
124																		Электр беру және байланыс желілері, жол бойындағы екпелер мен көшеттер [65, 66]
125																		Дамбалар бойынша автомобиль және қара жолдар [67]
126 127																		Трамвай желілері, Жол бойындағы тас, кірпіш қабырғалар автомобиль жолдарынан өтетін [66] және металл қоршаулар [68]
128																		Автомобиль жолдарындағы жабын материалдарын ауыстыру шекарасы [15]

6-кесте

№	Объект түрі	Шартты белгілер			типі	мөлшері	түсі	Таңбаланатын объектілердің атауы
		1:25 000	1:50 000	1:100 000
Гидрография
129	л				2	0.4- 1.4	11.10	Теңіздердің, көлдердің және су қоймаларының жағалау жиегі тұрақты және белгілі [69]
130.1	л				7	0.3 0.3	11.10	Жағалау сызығы [70]: тұрақты емес (құрғайтын өзендер мен көлдер);
130.2	л				7 7 8	0.7 0,7 0.4		белгісіз (теңіз жағалаулары - 1: 100 000, көлдер мен батпақтағы өзендер, жүзбелі және т. б.);
130.3	л				7	0.3		тұрақты емес және белгісіз
131.1*	с				2	К-4 К-5 К-7	4.1	Жағалау қайраң-дары мен жиегі
131.2*	л				43	0.3		Қауіпті (белгісіз) жағалаулар [71]
132.1*	с				2	К-4	4.1	Кепкен жағалау-лар (құйылмалы-қайтпалы жолақтар песчаные;
	п				қадам: х = 0,0003 у = 0,0003 жағд. х = 0,0007 у = 0,0007 жағд. х = 0,0015 у = 0,0015 жағд.
132.2*								Құм-тасты және шағыл-қиыршықты;
	с				2	К-4	4.1
	п				қадам: х = 0,0003 у = 0,0003 жағд. х = 0,0007 у = 0,0007 жағд. х = 0,0015 у = 0,0015 жағд.
	с				118	К-7	4.1

Ескерту. * Жұлдызшамен теңіз карталары бойынша салынатын объектілердің шартты белгілері белгіленген.

132.3*	с			133	К-8	4.1	кедірлі;
	л			Бастапқы растрлық бейнесі бойынша
				43	0.3
132.4*				Бастапқы растрлық бейнесі бойынша		4.1	жарқабақты
133.1	Л			2	0.3, 0.4, 0.5	4.11	Жарқабақты жағалау [73]:	биіктігі 3 және 15 - үзілу немесе жартастар метрмен
				Бастапқы растрлық бейнесі бойынша
133.2	Л			65 66	0.4	11.10	Жыртылған жағалаулар: жағажайсыз;
133.3	Л			65 66	0.4	4.11	с пляжем, не выражающимся в масштабе карты
134.1	л			2	0.4- 1.4	11.10	Өзендер мен тұрақты бұлақтар: ені кемінде: 5 м (1:25 000 картада) 5 м (1:50 000 картада) 10 м (1:100 000 картада)|
134.2	л			57	0.3	11.2	ені: 5- тен 15 м-ге дейін (1:25 000 картада) 5- тен 30 м-ге дейін (1:50 000 картада) 10-нан 60 м- ге дейін (1:100 000 картада)
134.3	л			2	0.4	11.10	масштабта көрінетін карта ені: 15м астам (1:25 000 картада) 30 м-ден астам (1:50 000 картада) 60 м-ден астам (1:100 000 картада)
	п			құю 2.1		11.2

Ескерту. * Жұлдызшамен теңіз карталары бойынша салынатын объектілердің шартты белгілері белгіленген.

135.1									Л									7 6								0.3 0.4	11.10			бір сызыққа бейнеленген кеуіп бара жатқан өзендер мен бұлақтар [75]: ;
135.2									л									59								0.3	11.2			Екі сызыққа бейнеленген
136.1									л									43								0.3	11.10			Өзендердің жер асты және жоғалып кету учаскелері [75]: бір сызыққа бейнеленген;
136.2									л									126								0.2	11.2			Екі сызыққа бейнеленген
137.1									л л									65 66								0.4	11.10			Сарқырамалар (5-судың құлау биіктігі метрмен)
																		2								0.4
137.2									с л									118								К-7				Табылдырықтар [76]
																		2								0.4
138																		Бастапқы									11.10			Тұрақты кеме қатынасының басталуы [77]
																		растрлық бейнесі бойынша
139									с					1				21								К-15 К-13 К-13	11.10			Су кесінділерінің белгілері
140.1									с									121 122 123								К-17	11.10			Өзен ағысының бағытын көрсететін көрсеткіштер (0,2 - ағымның жылдам-дығы м / с) [77]
140.2									с									174 175 176								К-18	11.10			Өзен ағысының бағытын көрсететін, ені 5 м астам көрсеткіштер (1:25 000 карталарда) 5 м астам (1:50 000 карталарда) 10 м астам (1:100 000 карталарда)
141																														Өзендер мен каналдардың сипаттамасы: 170 және 550-ені, 1,7-тереңдігі метрмен: П-түп топырағының сипаты [78]
									с									135								К-8	11.10
									л									2								0.4
142					с									137						К-8 К-7 К-7					4.1				Су өлшегіш посттар және футштоктер
143.1					л									2						0.4					11.10				Ені 3 м кем каналдар мен жыралар [79]
143.2														2						0.5									Ені 3 м кем негізгі арналар
144					л									2						0.9					11.10				Сол сияқты ені: 3- тен 5 м дейін (1:25 000 картада) 3- тен 5 м дейін (1:50 000 картада) 3- тен 10м дейін (1:100 000 картада) [79]
145					л									57						0.3					11.2				Сол сияқты ені: 5-тен 15 м (1:25 000 картада), 5-тен 30 м (1:50 000 картада), 10-нан 60 м (1:100 000 картада) [79]
146					л п									2						0.4					11.10				Ені карта ауқымында орналасқан арналар: 15м астам (1:25 000 картада), 30 м астам (1: 50 000 картада), 60 м астам (1:100 000 картада) [79]
														полигон 2.1											11.2
147.1																													Каналдардың жер асты учаскелері: бір сызыққа бейнеленген;
					л									43						0.3					11.10
					л									2						0.4
147.2																													екі сызықта бейнеленген
					л									126						0.2					11.2
147.3					с									21						К-15 К-13 К-13					11.10				Жер асты каналдарындағы шахталық оқпандар (шахтаның 50 тоннасы метрмен) [79]
148.1	л					10															0.7			11.10				Салынып жатқан каналдар [79]: бір сызыққа бейнеленген (ені 3- тен 10 м-ге дейін);
148.2	л					58															0.2			11.2				Екі сызыққа бейнеленген
149	л					67 68															0.3			11.10				Тіректердегі темірбетон лотоктардағы суару арналары (арықтар)
150.1																												Су тарату құрылғылары:екі жаққа су бұру;
	с					116															К-8 К-7 К-7			4.1
150.2																												Бір жаққа су бұру
	с					124 125															К-8 К-7 К-7			4.1
151																												Өзендердің, каналдар мен арықтардың бойындағы өскіндер [65]: ағаштар;
151.1	с					21															К-10 К-9 К-9			4.1
151.2	с					107															К-9 К-8 К-8			4.1				бұталар
152.1	л					9															0.4			4.11				Құрғақ арықтар ені: 5 м кем (1:25 000 картада) 5 м кем (50 000 картада) 10 м кем (1:100 000 картада);
152.2	л					60															0.3							5 м және жоғары (1:25 000 картада) 5 м және жоғары (1:50 000 картада) 10 м және жоғары (1:100 000 картада) 5 - арық ені метрмен [80]
152.3	с					162															К-7
153			л							9									0.4			4.1	Арықтар: 1,2-тереңдігі, 160 және 450-ұзындығы метрмен, Т-түп топырағының сипаты, 0,5-ағын жылдамдығы м / с [81]
154			л							9									0.4			4.1	өткелдер [81]
155																							Паром өткелдері: 195 және 660-өзен ені, 4x3-паромның көлемі метрмен, 2-жүк көтерілу тоннада [82]
			л							2									0.4			4.1
			с							172									К-7 К-5 К-5
156.1			с							162									К-11			4.1	Болмашы кедергілер (ұзындығы 3 м және одан кем) арқылы өтетін көпірлер және құбырлар [83]
156.2			с							162									К-8
156.3			с							162									К-7
156.4			с							113									К-8 К-7 К-7
157*			с							24									К-6			4.1	Карта масштаб-ында көрсетілме-ген көпірлер мен жол өтпелері, ұзындығы [84]: 30 м дейін (1:25 000 картада) 60 м дейін (1:50 000 картада) 120 м дейін (1:100 000 картада)
158*			с							24									К-7			4.1	Карта масштаб-ында көрсетілген көпірлер мен жол өтпелері, ұзындығы [84]: 30 м астам (1:25 000 картада) 60 м астам (1:50 000 картада) 120 м астам (1:100 000 картада)
										Бастапқы растрлық бейне бойынша

Ескерту. Жұлдызшамен белгіленген шартты белгілер кезіндегі цифрлық жазбалар мынаны білдіреді: біріншісі-белгінің тік сызықты учаскесінің ұзындығын, екіншісі - сызықтардың арасындағы аралық мөлшерін, үшіншісі - сызықтардың қалыңдығы;

7-кесте

№								Объект түрі	Шартты белгілер																																				типі	мөлшері	түсі						Таңбаланатын объектілердің атауы
									1:25 000																							1:50 000						1:100 000
159.1*																																													Бастапқы растрлық бейне бойынша		4.1						Екі қабатты көпірлер: темір жол астындағы автожол;
159.2*																																																					темір жолдың үстіндегі автожол
																																													Бастапқы растрлық бейне бойынша		4.1						Жалпы өту нгізінде орналасқан темір жол және автомобиль жолдарындағы көпірлер мен өтпежолдар [84]:
160.1*
																																																					бытыраңқы аралық негізде
160.2*
																																													Бастапқы растрлық бейне бойынша		4.1						Көтергіш және ажыратқыш көпірлер [84]
161*
																																													Бастапқы растрлық бейне бойынша		4.1						Қалқымалы көпірлер [84]
162*
																																													Көпірлердің, жол өтпелерінің, эстакадалардың сипаттамасы: ТБ-құрылыс материалы, 8-ферманың төменгі бөлігінің су деңгейінен биіктігі (кеме жүзетін өзендерде), 370 - көпір ұзындығы, 10-жүріс бөлігінің ені метрмен, 60- Жүк көтергіштігі тоннамен [85]
163.1
																																													Сипаттамасы темір жол (жүк көтергіштігі көрсетілмейді) [85]
163.2
																																													Көпірлер, жол өтпелері, акведуктар, аркалар астындағы автожолдардағы өту жолдарының сипаттамасы (6 және 7 - жолдың биіктігі мен ені метрмен) [85]
163.3
164																							Бастапқы растрлық бейне бойынша																															шлюздер [86]: 1) камералар; 2) қақпалар (қақпалар), 3) астындағы қақпалар көпір шлюздердің сипаттамасы: 3-камералар саны, 250 - ұзындығы камера, 15-қақпаның ені, 3,5-Қақпаның табалдырығындағы тереңдігі метрмен
																л							2													0.4												4.1
																л							2													0.4
165																л							74 75													0.4 0.4 0.3												11.10						каналдарда және өзендердің каналданған учаскелерінде бекітілген құламалары бар жағалаулар [87]
166																																																						жағалаулар [87]: тас, бетон және темір-бетон;
166.1																л							31 32													0.5 0.5 0.4												11.10
166.2																л							72 73													0.6 0.6 0.5												11.10						ағаш;
166.3																л				Көрсетілмейді			2													0.4												4.1						жағалауларда
																							Бастапқы растрлық бейне бойынша
167.1																																							Бөгеттер [88]: өту жолдары;		Бөгеттердің сипаттамасы: К-құрылыстың материалы, 250 және 500-ұзындығы, 8-ені метрмен, 120,5-бөгеттің жотасындағы белгі, 114,3 және 102,2 - судың жоғарғы және төменгі деңгейінің белгілері
	л						70 71																		0.5 0.5 0.4										4.1
	л						2																		0.4
167.2																																							өтпейтін
	л						61 62																		0.5 0.5 0.4										4.1
168	л						61 62																		0.5 0.5 0.4										11.10				Су асты бөгеттері [88]
169.1							Су тораптары [88]: су қоймаларының сипаттамасы: 30-көлемі текше км, 1600- көлемі шаршы км;
169.2							бөгеттердің сипаттамасы: К - суағар бөлігінің материалы, жер. - бітеу бөлігінің материалы, 650-жалпы ұзындығы, 15 - үстіңгі жағынан ені, 26-судың жоғарғы және төменгі деңгейлері арасындағы айырмашылық, 231-бөгеттің суағар бөлігінің ұзындығы метрмен; 135,5-бөгеттің жотасындағы белгі
170																																							Дамба: Зем.- құрылыс материалы, 3-үстіңгі жағынан ені, 6-биіктігі метрмен [89]
170.1	л					Не показываются	77																		0.3 0.3										1.1
170.2	л						76																		0.3										4.1
170.3	л						33																		0.3										4.1				Карта масштабында өндірілетін су қоймаларына арналған дамбалар
171																																																				Бір және екі жағынан бөгеттері бар өзендер, каналдар мен арықтар. [89]
171.1															л						70 71																			0.4			11.2
171.2															л						77																			0.3			11.2
171.3															л						74 75																			0.3			4.1
172																																																				Акведуктер [90]
173																																																				Салынып жатқан су қоймаларының шекаралары мен алаңы [91]
															л						8																			0.4			11.10
															л						2																			0.4
																					Бастапқы растрлық бейне бойынша нию
174															с						96																			К-9			11.10									Ірі өзендердің, көлдердің төгілу алаңдары және екі айдан астам су басу ұзақтығы кезінде жаңбыр кезеңінде су басатын учаскелер [92]
175.1															л						12 12 80																			0.3			11.10									Жер үсті су құбырлары [93]
175.2															л						13 13 81																			0.3												Жер асты су құбырлары [93]
176																																																				Су құбыры желісіндегі дюкерлер [37]
															л						2																			0.4			11.10
															л						9																			0.4
177										Л			117																				0.4 0.4 0.3											11.10							Қолданыстағы кәріздер [93]
178										Л			118																				0.4 0.4 0.3											11.10							Пайдаланылмайтын кәріздер [93]
179										С			16																				К-7 К-7 К-6											11.10							Құдықтар [94]
180										С			20																				К-8 К-8 К-6											11.10							Бас құдықтар (500 л/сағ - құдықтың толымдылығы) [94]
181										С			144																				К-11 К-11 К-10											11.10							Жел қозғалтқышы бар құдықтар [94]
182										С			15																				К-7 К-7 К-6											11.10							Судың механика-лық көтерілуі бар бетондалған құдықтар [94]
183										С			18																				К-6 К-6 К-5											11.10							Артезиан құдық-тары және арте-зиан ұңғымалары (1500 л/сағ-ұңғы-маның дебиті) [94]
184										С			74																				К-9 К-9 К-7											4.1							Шығырлар
185.1										С			75																				К-4 К-4 К-3											11.10							Карта масшта-бында көрінбейтін су қоймалары және су жинауға арналған басқа да құрылыстар (бас-сейн, сардобалар, цистерналар, жаңбыр шұңқырлары) [95];
185.2																																																			Сол сияқты дамбамен
										С			173																				К-7											4.1
										С			75																				К-3											11.10
186										С			19 131																				К-6 К-6 К-5											11.10							Көздері (бастау, бұлақтар) [94]
187										С			17																				К-7 К-7 К-5											11.10							Жабдықталған көздер [94]
188										С			76																				К-12 К-12 К-10											11.10							Гейзерлер
189														С													көрсетілмейді	79									К-13 К-13													11.10					Су бұрқақтар
190.1																																																							Теңіз жолдары және паромдар [96]: темір жол;
														Л														11 11 7									0.4 0.4 0.3													4.1
														С														154									К-13 К-13 К-12
190.2																																																							автомобиль
														С														155									К-13 К-13 К-12													4.1
191														С														114									К-9 К-9 К-8													4.1					Жабдықталған айлақтары жоқ зәкірлік тұрақтар мен айлақтар
192														С														115									К-7 К-7 К-6													4.1					Карта масштабында көрінбейтін, жабдықталған айлақтары бар айлақтар
193.1														л п														2									0.4													11.10					Жалаулар мен айлақтар [97]
																												құю 2.1
																												Бастапқы растрлық бейне бойынша
193.2														Л														2									0.4													11.10
																												Бастапқы растрлық бейне бойынша
194														Л														2									0.7 0.7 0.5													11.10					Толқын сынықтар мен бундер [98]
195														С														156									К-9 К-9 К-8													4.1					Шағын мөлшердегі банкалар (5 тереңдікте метрмен) [99]
196.1*																								С							116			К-6 К-6 К-5								4.1							Тастар [99]: су асты;
196.2*																								С																									Су бетіндегі;
196.3*																								С							1			К-7 К-7 К-6															құрғаған
197*																								с							151			К-9 К-9 К-8								4.1							Жеке аралдар мен су үсті жартастары (12 - су үстіндегі жарлар биіктігі метрмен) [99]
198*																								л							2			0.5								4.1							Су асты рифтері [100] |
199*																								л п							2			0.5								4.1							Құрғаған рифтер [100]
																															полигон 6.6
200.1*																								л							110			0.6								11.10							Морские каналы
200.2*																															Бастапқы растрлық бейне бойынша
201*																								л							2			0.3								11.10							Изобаттар мен олардың жазбалары [101]
202*																																																	Тереңдік белгілері [101]
203																								с							34			К-6 К-6 К-5								4.1							Маяктар [102]
204*																															Бастапқы растрлық бейне бойынша											4.1							Оттар [102]
205																								с							165			К-8 К-8 К-7								4.1							Бағыттық мәні бар жағалаулық дабыл-дың тұрақты белгілері
206*																															Бастапқы трлық бейне бойынша ному растровому изображению											4.1							Жүзетін маяктар мен маяки и плавучие огни

Ескерту. Жұлдызшамен теңіз карталары бойынша салынатын объектілердің шартты белгілері белгіленген.

207*				Бастапқы растрлық бейне бойынша изображению	4.1	Жарық беретін буй
208				Бастапқы растрлық бейне бойынша изображению	4.1	Карта масштабында көрсетілмеген құрғақ доктар [103]
209				Бастапқы растрлық бейне бойынша изображению	4.1	Слиптер мен стапельдер [103]
210				Бастапқы растрлық бейне бойынша изображению	4.1	Балқытқыштың жиналу орындары [104]
211				Бастапқы растрлық бейне бойынша изображению	4.1	Балдырлар [104]
212*				Бастапқы растрлық бейне бойынша	4.1	Құйылу-ағу ағымдары (тірегі бар бағыттар - құйылу, тірегі жоқ - ағу)

8-кесте

№	Объект түрі	Шартты белгілер			Типі	Мөлшері	Түсі	Таңбаланатын объектілердің атауы
		1:25 000	1:50 000	1:100 000
Рельеф
213.1	л				2	0.5	4.11 11.10	Көлденең негізгі қалыңдатылған (мұздықтарда да)
213.2	л				2	0.3	4.11 11.10	Негізгі көлденең (мұздықтарда да)
213.3	л				8	0.4	4.11	Қосымша көлденең (жартылай көлденең)
213.4	л				7	0.4	4.11	Қосымша көлденең (еркін биіктікте)
213.5							4.11 11.10	Подписи горизонталей в метрах;
213.6	л				2	0.3	4.11 11.10	Скаттар бағыты-ның көрсеткіштері (бергштрихтер) [105]

Ескерту. Жұлдызшамен теңіз карталары бойынша салынатын объектілердің шартты белгілері белгіленген.

214																									Құрғақ арна (узбои, вади және т. б.) [106]:
214.1		Л				7								0.3							4.11				ені: 5 м дейін (1:25 000 картада) 5 м дейін (1:50 000 картада) 10 м дейін (1:100 000 картада),
214.2		Л				6								0.4											Арна ұзындығы 1 сантиметрден кем емес;
214.3		Л				60								0.3							4.11				ені: 5-тен 15 м дейін (1:25 000 картада), 5-тен 30 м дейін (1:50 000 картада), 10-нан 60 м дейін (1:100 000 картада)
214.4		Л				6								0.4							4.11				Кепкен көлдердің қазандығы
		п				полигон 4.8															4.9
215.1		С				2								К-9							4.1				Командалық биіктіктердің белгілері
215.2		С				2								К-8											Биіктік белгілері
216		С				2								К-1							4.1				Бағыттаушылардағы биіктік белгілері [107]
217		С				2								К-8							4.1				Теңіз деңгейінен төмен орналасқан нүктелер биіктігінің белгілері
218		С				108								К-7 К-7 К-6							4.1				Басты асулар, олардың биіктігі мен әрекет ету уақыты
219		С				108								К-6 К-6 К-5							4.1				Асулар, олардың биіктігінің белгілері және әрекет ету уақыты
220		С				109								К-7, К-6 К-7, К-6 К-6, К-5							4.1				Жарлар-жартастар (10-биіктігі метрмен) [108]
221.1							С			126					К-5 К-5 К-4				4.1							Жеке жатқан тастар (3 - биіктігі метрмен)
221.2							С			103					К-8 К-8 К-7											Тастар жиынтығы [109]
222.1							С			36					К-9 К-9 К-7				4.11 11.10							Шұңқырлар, мұз шұңқырлар (5-тереңдігі метрмен)
222.2							Л			66					0.4				4.11 11.10
222.3							С			77					К-8 К-8 К-6				4.11							Қорғандар мен бөгендер (5-биіктігі метрмен) [ПО]
222.4							Л			65					0.4
223							Л			35					0.5				4.11							Көлденеңде көрінбейтін жағалық, тарихи және т. б. біліктер (3-биіктігі метрмен) [111]
										Бастапқы растрлық бейне бойынша
224							С			138					К-7 К-7 К-6				4.11							Карта масштабында көрсетілмеген карст және термокарст шұңқырлары [112]
225							С			112					К-8 К-8 К-7				4.1							Үңгірлер мен гроттарға кіру [113]
226.1							С			147					К-7 К-7 К-5				4.1							Карта масштабында көрінбейтін вулкандардың кратерлері;
226.2							С			146					К-7 К-7 К-6											Топырақты жанартаулардың кратерлері [114]
227							Л			34 76					0.4 0.4 0.3				1.1 4.11							Қатты жыныстардан жасалған дайктер және басқа да тар тік қабырғалы қуыстар (5- тізбектің биіктігі метрмен) [П5]
228										Бастапқы растрлық бейне бойынша									4.11							Жанартау ағындары [116]
Карталардағы кейбір рельеф элементтерінің бейнесі [117]
229.1											с		2				К-4			11.10				Фирна алаңдары мен мәңгілік қар
													Қадам: х=0,0003 у=0,0003 жағд. х=0,0007 у=0,0007 жағд. х=0,0015у=0,0015 жағд.
229.2											л		2				0.4			11.10				Мұз тілдері
229.3													Бастапқы растрлық бейне бойынша							11.10				Мұз жарықшақтары
229.4											с		118				К-7			4.11				Морендар
											п		полигон 4.8
229.5											с		118				К-7			4.11				Тас өзендер
229.6											с		103 118				К-7			4.11				Тас қиыршықтары
229.7													Бастапқы растрлық бейне бойынша							4.11				Жарлар мен жарлы орлар
229.8													Карта масштабында ұзындығы 1 см-ден кем тік беткейлер
229.9													Карта масштабында ұзындығы 1 см асатын тік беткейлер
229.10											л		35				0.5			11.10				Фирна далалардың шекаралары
230											л		69				0.2			4.11				Көлденеңмен белгіленбейтін шымдалған шұңқырлар (жиектер) [117]
231											л		65 66				0.4			11.10				Мұз жарықтары (тосқауылдар) және мұз қазба-ларының жол-дары (7-жарық-тың биіктігі метрмен) [119]
													Бастапқы растрлық бейне бойынша
232																							Борпылдақ шөптер жыныс-тарының үйіндісі (құмды, сазды) [117]
	п			полигон 4.8														4.11
	с			118												К-7							Қатты жыныс-тардың үйіндісі (тасты -қиыршық тасты, малта тасты) [117]
233																		4.11
	п
				полигон
				4.8
	л			43												0.4							Мұздақ [120]
234	п			полигон 4.8														11.10
235				Бастапқы растрлық бейне бойынша														4.11					Сырғыма [120]
				Жыралар мен шұңқырлар: 1) карта масштабында ені 1 мм-ден астам; 2) ені 1 мм және одан кем: 125, 8 және 4 - қастар арасындағы ені, 7 және 3-тереңдігі метрмен [118]
236
	л																					1) үзіктер (21- биіктігі метрмен); 2) баурайлардың террасаланған учаскелеріндегі алаңдардың нығайтылған кемерлері
237
				65 66												0.4		4.11

9-кесте

Шартты белгілердің номері					Объект түрі										Шартты белгілер																																																																типі				мөлшері							түсі				Таңбаланатын объектілердің атауы
															1:25 000																																																																																	1:50 000																									1:100 000
Өсімдік жабыны мен топырық
238							л																																																																																																								43				0.3							4.1				Өсімдік жамылғысы мен топырақ контурлары [121]
239.1							п																																																																								полигон 2.1											7.4				Ормандар [122]
239.2							с																																																																								Не выделяются																												2				0.4							4.1				Сырғыма, карст орларындағы және т.б. орман [120, 149]
							п																																																																																																				Бастапқы растрлық бейне бойынша
							п
																																																																															полигон 2.1																												7.4
240.1							с																																																																																																				39				К-9 К-8 К-8							4.1				Басымдық берілген түрлері [122]: хвойные (ель, сосна, пихта, кедр и др);	Характеристика древостоя: деревьями в метрах [122]
																																																																																																															полигон 2.1													7.4
							п
240.2							с																																																																																																				38				К-9 К-8 К-8							4.1				Жапырақты (қайың, емен, үй-еңкі және басқа
							с
							п																																																																																																				полигон 2.1											7.4
							п
240.3							с																																																																																																								41 42				К-9 К-8 К-8							4.1				Аралас
							с
							п																																																																																																								полигон 2.1											7.4
241							л																																																																																																				92				0.4 0.3 0.3							4.1				Орманның тар жолақтары және қорғаныс орман екпелері (6-ағаш-тардың орташа биіктігі метртрмен)123]
242							с																																																																																																				127				К-8 К-7 К-7							4.1				Карта масштабында көрсетілмеген орманның шағын алаңы [124]
243.1																									с					40																																																																К-8 К-7 К-7																	4.1		Карта масштабында көрсетілмейтін, бағдарлар мәні бар жеке тоғайлар [124]: қылқан жапырақты;
243.2																									с					139																																																																К-9 К-8 К-8																			жапырақты;
243.3																									с					140 141																																																																К-8 К-7 К-7																			аралас
244.1																									с					71																																																																К-8 К-7 К-7																	4.1		Бағдарлары бар жеке тұрған ағаштар [124]: қылқан жапырақты ағаштар;
244.2																									с					136																																																																К-9 К-8 К-8																			жапырақты
245																									с					21																																																																К-10 К-9 К-9																	4.1		Бағдарлық маңызы жоқ жекелеген ағаштар [124]
246.1																									с					149																																																																К-10 К-8 К-8																	4.1		Пальмовые рощи
246.2
																									с					148																																																																К-10 К-8 К-8																	4.1
																									л					43																																																																0.3
																									п					полигон 2.1																																																																7.4
246.3																									с					148																																																																К-10 К-8 К-8																	4.1		Жеке пальмалар [124]
247																									п					полигон 2.1																																																																7.2		Аласа (карлик) ормандар [122, 149]
248																									с					21																																																																К-10 К-9 К-9																	4.1		Биіктігі 4 м-ге дейінгі орман өскіндері, орман питомниктері және жас орман екпелері (2-ағаштардың орташа биіктігі метрмен) [122]
																									п					полигон 2.1																																																																7.2
249	с																					80																К-7 К-6 К-6																																																					4.1										Буреломдар [122]
	п
																						полигон 2.1																																																																7.2
250.1	с																					81																К-8 К-7 К-7																																																					4.1										Сирек ормандар (сирек орман)
250.2	с																					81																К-7 К-6 К-6																																																					4.1										Сирек аласа орман [122]
251.1	с																					82																К-8 К-6 К-6																																																					4.1										Өртең және діңі құрғақ ормандар
251.2	с																					83																К-6 К-5 К-5																																																					4.1										Кесілген орман [122]
252.1	л																					127																0.4																																																					4.1										Ормандағы соқпақтар ені [122]: 20 м және жоғары (1:25 000 картада) 40 м және жоғары (1:50 000 картада) 60 м және жоғары (1:100 000 картада) Соқпақтардағы электр желілері
252.2	л																					9																0.4																																																					4.1										Өзге де соқпақтар: 60, 25, 4-соқпақтар-дың ені метрмен; 22, 23 - орман орамының нөмірлері
252.3	л																					7																0.6 0.5 0.5																																																															Соқпақтар бойынша орман жолдары
252.4																																																																																						Соқпақтар бойынша байланыс желілері (5-соқпақ ені)
253.1	с																					78																К-10 К-9 К-9																																																					4.1										Бұталар [126, 149]: Жеке бұталар мен бұта топтары;
253.2	с п																					78																К-10 К-9 К-9																																																															Қалың өскін
																						полигон 2.1																																																																7.2
254.1																																			с																									46																										К-10 К-9 К-9																													4.1					тікенекті бұталар [126]: бұталардың жекелеген бұталары мен топтары;
254.2																																			с																									46																										К-10 К-9 К-9																																		Қалың өскін;
																																			п
																																																												полигон 2.1																																																							7.2
255.1																																			с																									84																										К-8 К-6 К-6																													4.1					Бұта түрлері: Қылқан жапырақты;
255.2																																			с																									85																																																												жапырақты (0,6-бұтаның орташа биіктігі метрмен) [126]
256																																			л																									91																										0.4 0.3 0.3																													4.1					бұталардың тар жолақтары және тірі қоршаулар [123]
257.1																																			с																									86																										К-10 К-9 К-9																													4.1					саксаул: отдельные группы;
257.2																																			с п																									86																										К-10 К-9 К-9																																		Қалың өскіндер [126]
																																																												полигон 2.1																																																							7.2
258.1																																			с																									87																										К-11 К-10 К-10																													4.1					стланик: отдельные группы;
258.2																																			с п																									87																										К-11 К-10 К-10																																		Қалың өскіндер [126]
																																																												полигон 2.1																																																							7.2
259																																			с п																									88																										К-7 К-6 К-6																													4.1					Бамбук өскіндері [126]
																																																												полигон 2.1																																																							7.2
260																																			с																									170																										К-6 К-5 К-5																													4.1					Мангр өскіндері [127]
261																																											с п																																					21																К-10 К-9 К-9																					4.1								Жеміс және цитрус бақтары
																																																																																қадам: х =0,004 у =0,003 тор. х =0,003 у =0,002 тор. х =0,003 у=0,002 тор
																																											п
																																																																																полигон 2.1																																					7.4
262.1																																											с п																																					89																К-7 К-6 К-6																					4.1								жүзімдіктер
																																																																																қадам: х =0,004 у=0,003 шахм. х =0,003 у =0,002 шахм. х =0,003 у =0,002 шахм.
																																											п
																																																																																полигон 2.1																																					7.2
262.2																																											с п																																					89																К-7 К-6 К-6																					4.1								Жүзімдігі бар жеміс және цитрус бақтары [128]
																																																																																21																К-10 К-9 К-9
																																											п
																																																																																полигон 2.1																																					7.4
263.1																																											с п																																					2																К-4																					4.1								Жидек бақтары (қарақат, бүлдірген және т.б.)
																																																																																қадам: х=0,0025 у=0,00175 тор. х=0,0017 у=0,0013 тор. х=0,0017 у=0,0013 тор.
																																											п
																																																																																полигон 2.1																																					7.2
263.2																																											с п																																					21																К-10 К-9 К-9																					4.1								Жеміс-жидек бағы [128]
																																																																																2																к-4
																																											п
																																																																																полигон 2.1																																					7.4
264.1																																		с																																													90										К-7 К-6 К-6													4.1														Күріш даласы [129]: вегетация кезінде ылғалданатын;
																																																																															Қадам: х=0,008 у=0,004 шахм. х=0,006 у=0,003 шахм. х=0,006 у=0,003 шахм.
264.2																																		с																																													134										К-7													11.10														Вегетация кезінде су басып қалатын
																																																																															Қадам: х=0,004 у=0,0017 шахм. х=0,0035у=0,0012 шахм. х=0,0035у=0,0012 шахм.
265.1																																		с																																													91										К-7 К-6 К-6													4.1														Техникалық дақылдардың плантациялары [129]: ағаш;
																																																																															Қадам: х=0,008 у=0,004 шахм. х=0,006 у=0,003 шахм. х=0,006 у=0,003 шахм.
																																		п																																													полигон 2.1																							7.4
265.2																																		с																																													91										К-7 К-6 К-6													4.1														бұта;
																																																																															қадам: х=0,008 у=0,004 шахм. х=0,006 у=0,003 шахм. х=0,006 у=0,003 шахм.
																																		п																																													полигон 2.1																							7.2
265.3																																		с																																													91										К-7 К-6 К-6													4.1														шөптесін
																																																																															қадам: х=0,008 у=0,004 шахм. х=0,006 у=0,003 шахм. х=0,006 у=0,003 шахм.
266.1		с																																																																						92					К-9 К-8 К-8											4.1												Шөпті өсімдіктер [130]: жайылым;
																																																																																						Қадам: х=0,008 у=0,004 шахм. х=0,006 у=0,003 шахм. х=0,006 у=0,003 шахм.
266.2		с						№ 266.1 шартты белгімен көрсетіледі																																																																93					К-8											4.1												жатық ылғал сүйгіш (осок, пушица және т. б.);
																																																																								Қадам: х=0,008 у=0,004 шахм. х=0,006 у=0,003 шахм. х=0,006 у=0,003 шахм.
266.3		с																																																																						94					К-9 К-8 К-8											4.1												Биік шөп (1 м жоғары)
																																																																																	Қадам: х=0,008 у=0,004 шахм. х=0,006 у=0,003 шахм. х=0,006 у=0,003 шахм.
267		с																																																																						43					К-9 К-8 К-8											4.1												Қамыс және ши өсінділері [130]
																																																																																	Қадам: х=0,006 у=0,004 жағд. х=0,005 у=0,003 жағд. х=0,005 у=0,003 жағд.
268.1		с						көрсетілмейді																																																																92					К-9											4.1												Карта масштаб-ында көрінбейтін мочажинкалар [130]: шөптесін өсімдіктер;
																																																																								134					К-7											11.10
268.2		с																																																																	43					К-9 К-8 К-8											4.1												Қамыс және ши
																																																																			134					К-7											11.10
268.3		с																																																																	159					К-10 К-9 К-9																							Батпақты
269.1														с																																																96																										К-10 К-9 К-9																	4.1									Степная (травянистая) растительность
																																																														Шаг: х=0,0012у=0,0045 шахм. х=0,009 у=0,003 шахм. х=0,009 у=0,003 шахм.
269.2														с																																																97																										К-10 К-9 К-9																	4.1									Полукустарники (полынь, терескен и ДР-)
																																																														Шаг: х=0,0012у=0,0045 шахм. х=0,009 у=0,003 шахм. х=0,009 у=0,003 шахм.
269.3														с																						көрсетілмейді																										98																										К-9																	4.1									Кустарнички -вереск, багульник, голубика и др. [130]
																																																														Шаг: х=0,008 у=0,004 шахм.
270.1														с																																																99																										К-10																	4.1									Моховая растительность
																																																														Шаг: х=0,008 у=0,003 шахм.
270.2														с																																																100																										К-9																	4.1									Лишайниковая растительность
																																																														Шаг: х=0,008 у=0,003 шахм.
270.3														с																																																99																										К-9 К-9																	4.1									Моховая и лишайниковая растительность [130]
																																																														Шаг: х=0,006 у=0,002 шахм. х=0,006 у=0,002 шахм.
271				п																																																						полигон 1.2 8.2 8.2																											11.10																		өткелсіз және өтуі қиын батпақтар (1,8-батпақтың тереңдігі метрмен) [131]																		Батпақтың өсімдік жабыны: қамыс
272				п																																																						полигон 1.2 8.2 8.2 кескін																											11.10																		Өткелі бар батпақ (0,6-батпақтың тереңдігі метрмен) [131]
273				п																																																						полигон 2.2 5.3 5.3																											11.10																		Өткелі жоқ сортаң (дымқыл және мамық) [131]
274				п																																																						полигон 2.2 5.3 5.3 кескін																											11.10																		Өткелі бар сортаңдар [131]
275.1				с																																																						47																											К-7 К-6 К-6												4.11						Тақыр [132]
275.2				с п																																																						47																											К-7 К-6 К-6
																																																										полигон 5.6																											4.8
276				с																																																						106																											К-8 К-7 К-7												4.11						Полигональды беттер [133]
277				с																																																						101																											К-8 К-7 К-7												4.11						Карта масштабында көрінбейтін бүдір бар беттер [134]
278				с																				Көрсетілмейді																																		2																											К-10												4.11						Сазды беттер [135]
279				с																																																						102																											К-9 К-8 К-8												4.11						Үйіндісі бар беттер
280.1										с																																											103 118																																															К-8 К-7 К-7												4.11							ұсақ тастар және қиыршық тас беттері [136]
280.2										с																																											118																																															К-8 К-7 К-7												4.11							Тасты бет (монолитті жыныстар) [137]
281										с п																																											118																																															К-8 К-7 К-7												4.11							Малта тасты және қиыршы тасты беттер
																																																					полигон 4.8																																																											4.9
282										п																																											полигон 4.8																																															4.9																			құмдар [138]: тегіс;
283.1																																																																																																																					бүдірлі;
																																																					120																																								К-9 К-9														4.11
										с																																											қадам: х=0,004 у=0,003 шахм. х=0,008 у=0,006 шахм.
																																																					полигон 7.2																																																						4.9
										п
283.2																																																																																																																					Жиек-бүдірлі;
										с																																											120																																								К-9 К-9														4.11
																																																					қадам: х=0,004 у=0,003 шахм. х=0,008 у=0,006 шахм.
										с																																											48																																								К-20 К-20														4.11
																																																					қадам: х=0,006 у=0,004 шахм. х=0,012у=0,008 шахм.
										п																																											полигон 3.9																																																						4.9
283.3																																																																																													Ұяшықты-бүдірлі
																																						с																						120								К-9 К-9															4.11
																																																												қадам: х=0,004 у=0,003 шахм. х=0,008 у=0,006 шахм.
																																						с																						132								К-9 К-9															4.11
																																																												қадам: х=0,006 у=0,004 шахм. х=0,012 у=0,008 шахм.
																																						п																						полигон 6.6																							4.9
284.1																																																																																													Жиекті және дюнді;
																																						с																						48								К-20 К-20															4.11
																																																												қадам: х=0,004 у=0,003 шахм. х=0,008 у=0,006 шахм.
																																						п																						полигон 4.8																							4.9
284.2																																																																																													Бүдірлі-жиекті;
																																						с																						48								К-20 К-20															4.11
																																																												Қадам: х=0,004 у=0,003 шахм. х=0,008 у=0,006 шахм.
																																						с																						120								К-9 К-9															4.11
																																																												Қадам: х=0,006 у=0,004 шахм. х=0,012 у=0,008 шахм.
																																						п																						полигон 3.9																							4.9

284.3										Ұяшықты-бүдірлі
				с			132	К-9 К-9	4.11
							қадам: х=0,004 у=0,003 шахм. х=0,008 у=0,006 шахм.
				с			48	К-20 К-20	4.11
							қадам: х=0,006 у=0,004 шахм. х=0,012 у=0,008 шахм.
				п			полигон 5.9	4.9
285.1										Шұңқырлы-ұяшықты;
				с			132	К-9 К-9	4.11
							қадам: х=0,004 у=0,003 шахм, х=0,008 у=0,006 шахм.
				п			полигон 6.9	4.9
285.2										Бүдірлі-ұяшықты;
				с			132	К-9 К-9	4.11
							қадам: х=0,004 у=0,003 шахм. х=0,008 у=0,006 шахм.
				с			120	К-9 К-9	4.11
							қадам: х=0,006 у=0,004 шахм. х=0,012 у=0,008 шахм.
				п			полигон 6.6	4.9
285.3									Жиекті-ұяшықты
	с			132			К-9 К-9	4.11
				Қадам: х=0,004 у=0,003 шахм. х=0,008 у=0,006 шахм.
	с			48			К-20 К-20	4.11
				Қадам: х=0,006 у=0,004 шахм. х=0,012 у=0,008 шахм.
	п			полигон 5.9				4.9
286									Барқыт құм [138]
	с			119 177			К-11 К-11	4.11
				Қадам: х=0,004 у=0,003 жағд. х=0,008 у=0,006 жағд.
	п			полигон 6.9				4.9

10-кесте

Өсімдік жабындары мен топырақтың шартты белгілерінің үйлесу мысалдары [139]
288		Орман суретінің картаның басқа элементтерімен үйлесуі
289		Биік ормандардан аласаға (карлик) біртіндеп көшу) [140]
290		Мүк және қотыр өсімдіктері бойынша сирек орман
		Орманнан сирек бұталарға , бұталарға және шалғынға біртіндеп көшу [140]
291
292		Өтетін батпақты бұталармен сирек аласа орман
293		Құмдағы қарағайлы орман
294			Ағашты кесу және өртең
295			Мүк батпағы бойынша сирек аласа орман
296			Өскіндері бар сирек орман
297			Бұтасы бар шалғынды өсімдіктер
298			Бұталары бар дала өсімдіктері
299			Шоғыры бар шабындық өсімдіктер
300			Тас бетіндегі бұта бар мүк және қыш жапырақты өсімдіктер
301			Өтетін Батпақты шабындық шөптер мен қамысы бар шабындық өсімдіктер
302			ұсақ тастар мен қиыршық тасты сирек орман
303				Бұта бар биік шөпті өсімдіктер
304				Бүдірлері бар жер бетіндеі мүк және қышайны өсімдіктері
305				Орман алқабы арасындағы жотаның тұтас өсінділерінің учаскелері
306				Шөпті және жартылай бұта өсімдіктерімен бекітілген тегіс құмдар
307				Сортаңдағы жартылай бұталас өсімдіктер
308				Бұталар мен сексеуілмен бекітілген тегіс құмдар

11-кесте

Батпақты бейнелеу мысалдары
309

12-кесте

№	Объект түрліреі		Шартты белгілер											типі			мөлшері	түсі	Таңбаланатын объектілердің атауы
			1:25 000							1:50 000			1:100 000
Шекаралар
310																			Мемлекеттік шекаралар [141,142]:
	л													19		0.5 0.5 0.4		4.1
	п													полигон 6.2, бояу 3 мм				10.1
	с													16		К-5 К-5 К-4		4.1	Шекаралық белгі;
	с													21		К-15 К-13 К-13		4.1	копец
313	л													20		0.4 0.4 0.3		4.1	Шет ел аумағындағы өлкелердің, облыстардың және 1-ші тәртіптегі әкімшілік бірліктердің шекаралары
	п													полигон 6.2, закраска 2 мм				10.1
315	л													16		0.7		4.1	Мемлекеттік қорықтардың шекаралары [143]
		Мемлекеттік шекараларды бейнелеудің мысалдары [142]
316																			Арасындағы 1 мм-ге дейінгі аралықпен бір немесе екі сызықта бейнеленген өзен мен каналдың ортасында, сондай-ақ жолдың, дамбаның және басқа да желілік объектілердің ортасында өтетін шекара
317									Арасы 1- ден 6 мм-ге дейінгі аралықпен екі сызықта бейнеленген өзен мен каналдың ортасынан өтетін шекара
318									Желілік объектінің бір жағынан өтетін шекара (көлдің, өзеннің, каналдың жағасы бойынша жолдың бір жағынан және т. б.)
319									Теңіз, Шығанақ, бұғаз, көл, су қоймасы, сондай- ақ өзен, арна бойынша ені карта масштабында 6 мм және одан да көп өтетін шекара

13-кесте

№		1:25 000									1: 50 000				1:100 000					Түсі	Объектілердің атауы
Жазба шрифттерінің үлгісі [ 144] Қалалар
Анық жіңішкертілген жартылай қалың (4-122) Bruskovaya
320																				4.1	Қазақстан Республикасының астанасы, халқы 1000 000 астам тұрғыны бар шет мемлекеттердің астаналары. 1 000 000 астам халқы бар қалалар
		6,0 зг. (4,0 зг.) К-23 (15)									5,3 зг. (3,6 зг.) К-22 (14)				4,7 зг. (3,2 зг.) К-18 (13)
321		5,5 зг. (3,6 зг.) К-22 (14)									4,7 зг. (3,2 зг.) К-18(13)				4,0 зг. (2,7 зг.) К-15 (12)					4.1	Тұрғындары 1000 000 тұрғыннан кем шетел мемлекеттерінің астаналары. 500 000- нан 1 000 000-ға дейін халқы бар қалалар |
322		5,0 зг. (3,4 зг.) К-20 (13)									4,0 зг. (2,7 зг.) К-15 (12)				3,5 зг. (2,4 зг.) К-14 (11)					4.1	Облыстардың орталықтары. 1-ші тәртіптегі әкімшілік бірлік орталықтары. 100 000- нан 500 000-ға дейін халқы бар қалалар
323		4,0 зг. (2,7 зг.) К-15 (12)									3,5 зг. (2,4 зг.) К-14 (11)				3,0 зг. (2,0 зг.) К-12 (10)					4.1	Автономды облыстар мен округтердің орталықтары. 50 000- нан 100 000-ға дейін халқы бар қалалар |
Топографиялық жартылай қалың (Т-132) MonoCondencedC (bold)
324		3,5 зг. (2,4 зг.) К-16 (11)									3,1 зг. (2,0 зг.) К-14 (10)				2,8 зг. (1,8 зг.) К-12 (9)					4.1	10 000- нан 50 000-ға дейін халқы бар қалалар
325.1		3,0 зг. (2,0 зг.) К-13 (10)									2,7 зг. (1,8 зг.) К-12 (9)				2,3 зг. (1,6 зг.) К-11 (8)					4.1	2 000- нан 10 000-ға дейін халқы бар қалалар
325.2		2,5 зг. (1,7 зг.) К-11 (8)									2,2 зг. (1,5 зг.) К-9 (7)				2,0 зг. (1,4 зг.) К-8 (6)					4.1	2 000 тұрғыннан кем халқы бар қалалар
Кесілген (Р-131) MonoCondensedC
326*																										4.1			Парақтың жақтауындағы жазбаларға арналған екінші атауларға арналған шрифт
Қала тұрпатты кенттер (жұмыс, курорттық және басқа)
Ескіше курсив жартылай қалың (Д-432) OfficianaSansCtt (italic, bold)
327																										4.1			2 000 және одан жоғары тұрғыны бар
328																										4.1			2 000 тұрғыннан кем
Ескіше курсив (До-431) OfficianaSansCtt (italic)
331*																										4.1			Кенттердің екінші аттарына арналған қаріп және парақтар жақтауларының артындағы жазу үшін
Ауыл және саяжай тұрпатты кент [145]
Топографиялық жартылай қалың (Т-132) OfficianaSansCtt
332																										4.1			1000 және одан көп тұрғыны бар
333																										4.1			500-ден 1000 дейін тұрғын бар
334.1																										4.1			100-ден 500 дейін тұрғыны бар
334.2																													100 кем тұрғыны бар
Кесілген (Р-131) HeliosCondLight
335*																									4.1			Кенттердің екінші аттарына арналған қаріп және парақтар жақтауларының артындағы жазу үшін
БСАМ курсив аздаған контрастты (Бм-431) (AR&BOL)
336																									4.1			Жекелеген аулалар
Темір жол станцичлары мен айлақтар
Ескіше курсив тіке (Д-231) AFA
337																									4.1			Тораптық және үлкен станциялар, ірі теңіз және өзен айлақтары
338.1																									4.1			Стансалар, разъездер, платформалар, тоқтату пункттері мен айлақтар [146]
								HeliosCondLight
338.2*																									4.1			Станциялардың, разъездердің, аялдама пункттерінің, айлақтардың және т. б. екінші атаулары үшін қаріп
Түсіндірме жазбалар мен сипаттамалар
БСАМ курсив аздап контрастты (Бм-431) AR&BOL
339																					4.1							Зауыт, фабрика, диірмендердің белгілеріндегі түсіндірме жазбалары; ферма және т.б. арнайы жазбалары
340																					11.10							Құдықтар мен көздердің белгілеріндегі түсіндірме жазбалар мен өз атаулары; құйма шамасының жазбалары; өзендер мен көлдердің төгілу ұзақтығы
341																					4.1							Шекара белгілерін нөмірлеу, километр бағандарды және орман орамдарын цифрлау
Кесілген (Р-131) PragmaticaCondC
342																					4.1							Әкімшілік орталықтарының белгілері: АО-аудандық, ОО-округтік, КО-кенттік [147
Кесілген (Р-131) HeliosCondLight (bold)
343																					4.1							Теңіз паромдарының, магистральды мұнай және газ құбырларының соңғы пункттерінің атаулары
344																					4.1							Аралдар мен басқа да аумақтардың мемлекеттік тиесілілігінің жазбалары
Топографиялық жартылай қалың (Т-132) PragmaticaCondC
345																							4.1					Жолдарды жабу материалының жазбасы [55]
346.1																							11.10					Өзен түбінің топырақ жазбалары [78, 81]: өзендер мен каналдар сипаттамаларында;
346.2																							4.1					Брод сипаттамалары
347																							4.1					Көпірлер мен бөгеттерді салу материалының жазбалары [85, 88]
348.1 348.2																							4.1 11.10					жазбалар: биіктік белгілері;
																												Су шегі
349																							4.1					Командалық биіктіктер белгілерінің жазбалары
350																							4.1					Асулардың әрекет ету уақытын белгілеу
351																							4.1					Елді мекендердегі тұрғындар санының жазбалары мың [147]
352.1																							4.1					Сандық сипаттамалардың қолдары: карталарда қара түсті шартты белгілермен бейнеленген объектілер (жолдар, көпірлер, бөгеттер, шлюздер, туннельдер, сүрекдіңдер және т. б.);
352.2																							4.11					жер бедерінің объектілері (үзіктер, біліктер, жыралар, карьерлер, шұңқырлар, дөңестер және т. б.), сондай-ақ көлденең;
352.3																							11.10					гидрография объектілері (өзендер, каналдар, сарқырамалар, батпақтар және т. б. ), сондай-ақ мұздықтар мен фирналық алқаптардағы тереңдіктер, изобаттар және көлденеңдер
353	БСАМ курсив аздаған контрастты (Бм-431) (AR&BOL)																											Теңіздердің, шығанақтардың, бұғаздардың, бухталардың, еріндердің, лагундардың, лимандардың, көлдердің, су қоймаларының атаулары
																							11.10
354																	11.10					Кеме қатынасы өзендері мен арналарының атаулары
355																	11.10					Өзендердің, бұлақтардың, арналардың және құрғақ арналардың атаулары
				Древний курсив прямой (Д-231) AFA
356.1																	4.1					Аралдардың, түбектердің, кос, мыстардың, шхердің, рифтердің, су үсті жартастарының атаулары
				Рубленый (Р-131) HeliosCondLight
356.2*																	4.1							Екінші аттарға және парақтар жақтауларына арналған қаріп |
				БСАМ курсив малоконтрастный (Бм-431) AR&BOL
357																	4.1							Ойпаттар, жазықтар, дала, құмды, шөл, сазды, тұзды жерлер , шатқалдар, орман, жыралар, аңғарларының, арқалықтар, жабын бетінде ойпаттар атауы,
				Ескіше курсив жартылай қалың (Д-432) AFA (italic)
358.1																		4.1						Жоталардың атаулары, тау, жар, жартас, қорғандар, перевалдар, мұздықтар
					Ескіше курсив остов (До-431) HeliosCondLight (italic)
							4.1																				Екінші қаріп парақтар шеңберінің артындағы атаулар мен жазулар
358.1*
					Ескіше курсив (Д-431) AFA (italic)
359							11.10																				Теңіз жоталары, ойпаттар, мелдер, банкалар мен іздердің атаулары
					Кесілген жалпақ жартылай қалың (Р-152) AGHelvetica
							4.1																				Қорықтардың атауы
360
361							4.1																				Жергілікті жер элементтерінің (жолдар, соқпақтар, жеке маршруттар және т. б.) өткізгіштігі сипаттамаларының және шолу шарттарының жазбалары
					Кесілген (Р-131) HeliosCondLight
362*						4.1																					Қорықтардың екінші аттарына және парақтар жақтауларының артындағы жазуларға арналған қаріп

14-кесте

Сызық стилі

15-кесте

Символ стильдері

16-кесте

Полигон (облыс) стильдері

Фон түсінсіз

17-кесте

Түстер палитрасы

Масштабы 1:25 000 топографиялық карталарға арналған жақтауларды безендіру үлгісі

Масштабы 1:50 000 топографиялық карталарға арналған жақтауларды безендіру үлгісі

Масштабы 1:100 000 топографиялық карталарға арналған жақтауларды безендіру үлгісі

Топографиялық карталардағы жазуларға арналған шарты қысқартулардың тізімі

Казак тіліндегі толық

Шартты кыскартулар

Турпі зауыты

түр.

Автовокзал

авт.—вкз.

Автожанармай станциясы

АЖС

Автокыскы (жол)

автокыс.

Автомобиль зауыты

авт.

Автономиялы облыс (өз атауы бар кезде)

АОбл.

Автономиялы округ (өз атауы бар кезде)

АОкр.

Автомобиль жөндеу шеберханалары, автомобиль жөндейтін зауыт

авт. жөн.

Акведук

акав.

Алебастр зауыты

алб.

Алмас өндеу

алмас

Алюминий зауыты

алюмин.

Ангар

анг.

Анилин бояу зауыты

анил.

Апатит өндру

апат.

Артезиан уңғымасы, артезиан құдығы

арт. к.

Топарал (өз атауы бар кезде)

топар.

Арық (өз атауы бар кезде)

ар.

Талшықтас зауыты, ашьқ кеніш, кеніш, талшықтас байыту фабрикасы

талш.

Астрономиялық пункт

астр.

Асфальтбетон, асфальт (жолдардың жабын материалы)

А

Асфальт зауыты

асф.

Атом электр станциясы

АЭС

Атолл

ат.

Ауылдык Округ

АуылОк.

Аэродром

аэрд.

әуежай

ауеж.

Жыра (өз атауында)

ж.

Кайраң

кайр.

Барақ

бар.

Алап

ал.

Кайың (орман түрі)

кай.

Бетон (богет материалы

Бет.

Бетон зауыты

бет.

Биология станциясы

биол. ст.

Битум минерал коспасы (жолдардыц жабын материалы)

Таяу (өз атауының бөлігі)

Таяу

Блокпост (темф жол)

бл. п.

Боксит өндіру

бокс.

Батпақ (ез атауы бар кезде)

бат.

Аурухана

аурух.

Үлкен (өз атауының белігі)

Үлк.

Бауырластар зираты

бауыр. зир.

Өткел

Өтк.

Кеспе тастар (жолдардың жабын материалы)

Кс

Төбе (өз атауы бар кезде)

төбе

Бакенші будкасы

бак. б.

Трансформатор будкасы

тр. б.

Булгуннях

булг.

Жұмыр тас (жолдардың жабын материалы)

ж

Қағаз фабрикасы

қаз.

Бұрғы мұнарасы, ұңғымасы

бұр.

Қойнау (өз атауы бар кезде)

көйн.

Вагон депосы

ваг. депо

Вагон жөндеу, вагон жасау зауыты

ваг.

Ұлы (өз атауының бөлігі)

Ұлы

Жоғарғы (өз атауының бөлігі)

жоғ.

Мал емдеу пункті

мал ем.

Мәнгі жасыл жапырақты орман түрі

мән. жас.

Шарап жасау, шарап қайнату зауыты

шар. з.

Аспа көпр

аспа

Су станциясы

су ст.

Сутартқыш

сутарт.

Су өлшейтін пост

су олш. п.

Су айдауыш мұнара

су айд.

Сарқырама

сарқ.

Су жүргізетін станция

су жүрг.

Бөген

бөг.

Қырат (өз атауы бар кезде)

қыр.

Вокзал

вкз.

Шығыс (өз атауының бөлігі)

Шығ.

Ойыс (өз атауы бар кезде)

ойыс

Екінші (өз атауының бөлігі)

2—ші

Жанартау (өз атауының бар кезде)

ж.т.

Выселки (өз атауының бөлігі)

Выс.

Тұтқыр (өзен, өткел түбінің топырағы)

Тұт.

Айлақ (өз атауы бар кезде)

айл.

Газгольдер

газг.

Газ мұнарасы, ұңғымасы, газ зауыты, газ құбыры

газ

Галантерея фабрикасы

гал

Галерея

галер.

Малта тас (шығарылған өнім)

м. т.

Гараж

гар.

Гидрологиялық станция

гидрол. ст.

Гидрометеорологиялык станция

гидромет. ст.

Су электр станциясы

СЭС

Гипс зауыты, ашық кеніш, кеніш

гипс

Бас (өз атауының бөлігі)

Бас

Саз (шығарылған өнім)

саз

ГлинозҰм зауыты

глиноз.

Тереңдік

терең.

Қыш зауыты

қыш

Тау (өз атауы бар кезде)

т.

Таудағы өтетін жер (өз атауы бар кезде)

т. өт.

Ащы—тұзды (көлдегі, бастаулардағы, құдыктардағы су)

а.—тұз.

Жағар—жанармай заттарының қоймасы

жзк

Ыстық бұлақ

ыс.

Ақсүйектер ауласы (шетел аумағында)

ақ. аул.

Госпиталь

гсп.

Конақ үй

қ. үй

Мемлекеттік аудандық электр станциясы

МАЭС

Киыршақ тас (жолдардың жабын материалы)

Қ

Градирня

град.

Лайлы жанартау

лай.

Қиыр (өз атауының бөлігі)

Қиыр

Аула

аула

Ағаш өндеу өнеркәсіб зауыты, фабрикасы

ағаш өң.

Ағаш (копірдің, богеттің материалы)

А

Балалар үйі

бал. үйі

Кендір зауыты

кенд.

Аңғар (өз атауы бар кезде)

аңг.

Мадениет сарайы, мадениет үйі

М. С., М. Ү.

үй құрылыс зауыты, комбинаты

үй құр.

Демалыс үйі

Д. Ү.

Ағаш көмірі (күйдірілген өнім)

а. көм.

Отын қоймасы

отын

Ашытқы зауыты

ашыт.

Жайылма тармағы (өз атауы бар кезде)

жайыл. тар.

Темір қышқыл көзі

тем. қыш.

Темір көзі, темір байыту фабрикасы, темір кенін өндіретін орын

тем.

Темір бетон (көпірдің, бөгеттің материалы)

ТБ

Темір бетон бұйымдар зауыты

тем. бет.

Мал шаруашылық фермасы

мал. шар.

Караусыз қалған (кен орны, ашык кеніш

қараусыз

Жеке тұрақ (өз атауы бар кезде)

ж. тұр.

Шығанақ (өз атауы бар кезде)

шығ.

Батыс (өз атауының бөлігі)

Бат.

Ағызған ағаш тосқауылы

ағ. тос.

Корық (өз атауы бар кезде)

қор.

Көмілген құдық

көміл.

Ағынсыз қолтық (өз атауы бар кезде)

ағын. кол.

Аң өcipy тәлімбағы, кеңшары

аң. өс.

Топырақ көтермес, бөгет

Топ.

Жеркепе

жерк.

Айна фабрикасы

айна

Қыстау

кыс.

Алтын кен орны

алт.

Алтын—платина ендфу

алт.—плат.

Ойыншьқ фабрикасы

ойын.

Әқтас ашық кеніш, әк (күйдірілген өнім)

әқ.

Зүбаржат кені

зүбар.

Атындағы (өз атауының бөлігі)

ат.

Институт

инст.

Жасанды талшық комбинаты, фабрикасы

жас. талш.

Көз

көз

Казарма

каз.

Камволь фабрикасы, камволь комбинаты

камв.

Тасты (өзен, өткел түбінің топырағы)

т

Тас ашык кеніші, тас қашайтын орын

тас

Тас бағана

тас бағ.

Уатылған тас (жолдардың жабын материалы)

У

Тас (көпір, бөгт материалы)

т

Тас уату зауыты

тас уат.

Канал

кан.

Арқан есу зауыты

арк.

Каолин (шығарылған өнім), каолин байыту зауыты

каол.

Қаракөл

қаракөл

Карантин кызмет пункті

карант.

Каучук зауыты, каучук плантациясы

кауч.

Керамика зауыты

керам.

Кинематография өнеркасібі зауыты, фабрикасы

кин.

Кірпіш зауыты

кірп.

Зират

зир.

Қайнар

кайн.

Былғары зауыты

былғ.

Кокс химия зауыты

кокс

Коллектор

колл.

Құдык (өз атауы жоқ кезде)

к.

Құдык (өз атауы бар кезде)

к.

Құрама жем зауыты

кұр. жем.

Компрессор станциясы

компрес. ст.

Кондитер фабрикасы

конд.

Жылқы зауыты

жыл.

Сора өсіретін

сора

Консерві зауыты, комбинат

конс.

Копер

коп.

Казаншұңқыр (өз атауы бар кезде)

казшуң.

Көші-қон жepi

көш. қ. ж.

Қашар

қаш.

Өлке (өз атауы бар кезде)

өлке

Қызыл (өз атауының бөлігі

Қызыл

Крахмал—сірне, крахмал зауыты

крахм.

Бекініс

бекін.

Жармалағыш, жарма зауыты

жарм.

Кумирня

кум.

Қорған (өз атауы бар кезде)

қорғ.

Курорт (өз атауы бар кезде)

кур.

Лагуна (өз атауы бар кезде)

лаг.

Лак, бояу шығару зауыты

лак

Сол (өз атауының бөлігі)

Сол

Мұздық, мұздықтар (өз атауы бар кезде)

мұзд.

Мұзды

Мұз.

Орманшы yйі

орм. уй.

Орманшыльқ

орманш.

Орман корғау станциясы

оқс

Ағаш тілетін зауыт

ағ. Тіл.

Орман телімі

орм. тел.

Орман өнеркәсібі шаруашылығы

орм. шар.

Сарытопырақ карсты

сарытоп. қ.

Жайлау

жайл.

Емхана

емх.

Көлтабан (өз атауы бар кезде)

көлт.

Лимнологиялық станция

лимнол. ст.

Балқарағай (орман түрі)

балқар.

Локомотив жөндеу, локомотив жасау зауыты

локомот.

Шаңғы трамплині

шаң. трамп.

Зығыр өсіретін

зығыр

Зығыр өңдеу зауыты

зығ. өң.

Макарон фабрикасы

мак.

Кіші (Өз атауының бөлігі)

Кіші

Марганец кені (шығарылған өнім)

марг.

Маргарин зауыты

маргар.

Май шайқау зауыты

май шайқ.

Шеберхана

шеберх.

Машина-мал шаруашылық станциясы

ммшс

Машина-мелиорациялык станция

ммс

Машина—трактор шеберханасы

мтш

Машина жасау зауыты

маш.

Жиhаз фабрикасы

жиh.

Мыс қорыту зауыты, комбинат

мыс қор.

Мыс кенін өндіру

мыс

Ұн диірмені, ұн тартатын зауыт

ұн

Мемориал кешені, мемориал

мем.

Металл (көпірдің құрылыс материалы)

м

Металл бұйымдар зауыты, металлургия зауыты

мет.

Металл өндеу зауыты

мет. оц.

Метеорологиялық станция

мет. ст.

Метрополитен (станцияға кipy)

м

Tepi фабрикасы

Tepi

Минералды көз

мин.

Мола

мола

Ет-сүт

Ет-сут

Сүт тауарлы ферма

СТФ

Сүт зауыты

сүт

Монастырь

мон.

Мәрмәр (шығарылған өнім)

мәрм.

Музыкалық аспаптар фабрикасы

муз. асп.

Сабын қайнату зауыты

саб.

Mүйіс (өз атауы бар кезде)

м.

Ет өнеркасібі зауыты, комбинаты

ет

Жағалау (өз атауы бар кезде)

жаға.

Бақылау мұнарасы

бақыл.

Жүзбелі, жүзбелі тіректегі (көпір құрастырмасы)

жүзбе

Кұдықтың толуы

толу

Сорғы станциясы

сор. ст.

Әрекетсіз (темір жол, ашық кеніш және т.с.с.)

әрекетс.

Кici тұрмайтын

к. тұрм.

Мұнай өңдеу зауыты, мұнай құбыры, мұнай сақтау орны, мұнай мұнарасы, ұңғыма

Мұн.

Төменгі (өз атауының бөлігі)

төм.

Ойпат (өз атауы бар кезде)

ойп.

Никель кеніші, никель (шығарылған өнім)

ник.

Жаңа (өз атауының бөлігі)

Жаңа

Шұрат

шұр.

Басып озу пункті (темір жол)

бас. о. п.

Облыс (өз атауы бар кезде)

обл.

Байыту фабрикасы

байыт.

Расытхана

расытх.

Аяқ киім фабрикасы

аяқ к.

Көкөніс қоймасы

көкөн.

Сай (өз атауында)

сай

Қой өсipeтін

кой өс.

Қой тауарлы ферма

ҚТФ

Қой тері-тон фабрикасы

қой т.

Отқа төзімді бұйымдар зауыты

отқа төз.

Көл

к.

Округ (өз атауы бар кезде)

окр.

Округ Орталығы

оо

Тәжірибе станциясы

тәж. ст.

Гүлжай

гүлж.

Аялдама пункті (темір жол)

аял. п.

Арал, аралдар (өз атауы бар кезде)

а. , ар—р

Қайраң

қайр.

Үйінді

Yйін.

Бөлімше

бөл.

Тұндырғы

Тұнд.

Аңшы үйі

Аңшы ү.

Тазартқыш станциясы, тазартқыш ғимараттары

тазарт. ст., тазарт.

Ескерткіш

ескерт.

Мадениет және демалыс паркі

мждп

Көшетхана

көшх.

Паровоз жөндеу шеберханасы, зауыты

паровоз жөн.

Паромдық кешу

пар.

Парфюмер—косметика фабрикасы

парф.

Омарта

омар.

Егістік

Егіс.

Бірінші (өз атауының бөлігі

1-ші.

Асу

ас.

Тасымал

тасым.

Тайыз су

тайыз

Құм (шығарылган өнім)

құм

Құмды (өзен, өткел түбінің топырағы)

Қ

Үңгір

үңг.

Сыра қайнату зауыты

сыра

Пиротехника зауыты

пиротехн.

Тәлімбақ

тәл.

Азық концентраттар зауыты

азык конц.

Пластмасса зауыты

Пластм.

Платина (шығарылған өнім), платина өндіру

плат.

Платформа (темір жол)

пл.

Асыл тұқымды мал шаруашылыгы

асыл тұқ.

Жеміс - жүзім шаруашылыгы

Жеміс-жүз.

Жеміс—жидек шаруашылығы

Жеміс-жид.

Жеміс-көкөніс шаруашылығы

Жеміс-көк.

Шекара заставасы

шек. заст.

Шекара комендатурасы

шек. кмд.

Жук тиеу—түсіру алаңы

жүк т-т.

Қосалқы шаруашылық

қосал. ш.

Өрт сөндіру мұнарасы, өрт сөндіру депосы, өрт сөндіру сарайы

өрт сөн.

Дала қосы

Д.қ.

Полиграфия комбинаты, фабрикасы

полигр.

Түбек (өз атауы бар кезде)

түб.

Шоңғал, шоңғалдар

шоң., шоң-р

Қону алаңы

қон. ал.

Кент Орталығы

ко

Кент Округі

КентОк

Кент

к., кент

Жол полициясы бекеті

жПБ

Темір жолдан өтуді күзету посты

п

Керуен сарайы

кер. сар.

Оң (өз атауының бөлігі)

Оң

Кемежай

кемеж.

Провинция (өз атауы бар кезде)

пров.

Сым зауыты

сым

Өтпе (жол астында)

өтпе

Бұғаз (өз атауы бар кезде)

бұғ.

Тармақ (өз атауы бар кезде)

тарм.

Өтетін жер

өт. жер

Тоған

тоғ.

Жіп иіру фабрикасы

Жіп иіру

Кұс қорасы

құс

Кұс тауарлы ферма

КұсТФ

Геодезиялық пункт (карта тақырыбында)

геодез. п.

Жол кузету бекеті

жол к. б.

Жұмысшылар кенті (өз атауы жоқ кезде)

Ж.к.

Радио зауыты

рад.

Радио станциясы

радио ст.

Eскі мекендер

ecкі мек.

Қираған

қирағ.

Жол айрығы (темір жол)

ж. айр.

Аудандық Әкімдік

АӘ

Аудан Орталығы

АудОрт

Резеңке бұйымдар зауыты, фабрикасы

рез.

Жөндеу—техникалык шеберханасы, жөндеу зауыты

ЖТШ, жөн.

Жөндеу—техникалық станциясы

жтс

Күріш өсіретін

Күріш

Бұлақ

бұл.

Кеніш

кен.

Тарам (өз атауы бар кезде)

тар.

Жылға (өз атауы бар кезде)

жыл.

Балықшылар кенті (өз атауы жоқ кезде)

балық. к.

Балық өcipy зауыты, балық зауыты, балық консервілеу комбинаты, балық тәлімбағы, балық

Балық

Базар

баз.

Бау—бакша телімі

б. тел.

Санаторий

сан.

Сарай, сарайлар

сар., сар-р

Сардоба

сард.

Қант зауыты

қант

Қант Құрағы (плантация)

қант қ.

Қызылша өсіретін

қызылша

Шошқа өсіретін

шошқа

Шошқа тауарлы ферма

ШТФ

Қорғасын кеніші

корғас.

Астам (көпірдің жүк көтерілімдігін жазғанда)

аст.

Әулие (өз атауының бөлігі)

Әул.

Солтүстік (өз атауының бөлігі

Солт.

Солтүстік-шығыс

сш

Солтүстік-батыс

СБ

Селекция станциясы

сел. ст.

Село Окргі

со

Ауыл шаруашылық машина жасау зауыты

а. ш. маш.

Ауыл шаруашылық

А.ш.

”Ауыл шаруашыльқ техникасы” (бөлімше)

АШТ

Тұқым өсіретін

тұқым өс.

Күкірт көзі, күкірт кеніші

күк.

Силикат өнеркәсібі зауыты, фабрикасы

силик.

Сүрлем мұнарасы, ор, шіңқыр

Сур.

Жартас, жартастар

жар. , жар-р

Ұңғыма

ұңғ.

Скипидар зауыты

скип.

Койма, коймалар

койма

Жағар—жаңармай материалдары коймасы

ЖМҚ

Мал қора

мал қ.

Мал өсіретін

мал өс.

Мал моласы

мал м.

Тақтатас өндіру, тақтатас ашық кеніші

тақт.

Слобода (өз атауының бөлігі)

Сл.

Шайыр қайнату зауыты, шайыр қайнату

шайыр

Соя өсіретін

соя

Тұзды (көлдердегі, өзендердегі, бастаулардағы және кұдықтардағы су), тұз қайнату орындары, тұз кендері, өңдеулер

тұз.

Сор (өз атауы бар кезде)

сор

Шоқы (өз атауы бар кезде)

шоқ.

Сұрыптау станциясы

сұрып. ст.

Құтқару станциясы

құт. ст.

Спирт—арақ, спирт зауыты

спирт

Сіріңке фабрикасы

cip.

Спорт алаңы

спорт ал.

Орта (өз атауының бөлігі)

Орта

Стадион

стад.

Болат құю зауыты

бол.

Қотан

кот.

Станция (темір жол)

ст.

Айдап қотару станциясы

а. қ. ст.

Eскi (өз атауының бөлігі)

Eскi

Шыны зауыты

шыны

Бағана

бағ.

Автомобиль жолдарындарындағы автокөлік тұрағы

Р

Құрылыс материалдары зауыты

құр. мат.

Салынып жатқан нысан (су кұбыры, көпір және т.б.)

сал. жат.

Кеме жөндеу, кеме жасау зауыты

кеме ж.

Шұга фабрикасы

шұга

Құргақ құдық

құр

Кептіргіш

кептір.

Ірімшік қайнату зауыты

ipiм.

Teмекі фабрикасы

тем.

Тальк өндфу

тальк

Кеден

кед.

Қатты (өзендердің, өткелдердің түбінің топырағы)

Қат.

Тоқыма комбинаты, фабрикасы

тоқ.

Жылыжай

Жылыж.

Жылу электр орталығы

ЖЭО

Террикон

тер.

Техникум

техн.

Тоқыма мата фабрикасы

тоқ. мата

Тауар станциясы

тау. ст.

Толь зауыты

толь

Шымтезек өндіру

шым.

Трактор зауыты

тракт.

Үшінші

3-ші

Трикотаж фабрикасы

трик.

Құбыр, құбыр құятын, құбыр прокат зауыты

құбыр

Туннель

Тун.

Тұйык (өз атауы бар кезде)

Тұй.

Көмір қышқыл көзі

көмір қыш.

Қоңыр көмір, тас көмір(шығарылған өнім)

көм.

Қамал

қам.

Қоныс (өз атауы бар кезде)

қон.

Телім

тел.

Оқыту шаруашылығы

Оқыт. шар.

Шатқал (өз атауы бар кезде)

шаг.

Фактория

факт.

Шере зауыты

шере

Фанза

фз.

Фарфор-фаянс, фарфор зауыты

фарф.

Ферма

Фер.

Сіре қар өpici

сіре к.

Фонтан

фт.

Форт

ф.

Фосфорит кеніші

фосф.

Лашық

лаш.

Химия—фармавцевтика зауыты

хим.—фарм.

Химия зауыты

хим.

Химиялық тыңайтқыш қоймасы

хим. тың.

Нан зауыты, комбинаты

нан

Мақта тазалау зауыты

мақ.

Мақта—мата комбинаты, мақта—мата фабрикасы

мақ.—мат.

Тоңазытқыш

тоңаз.

Жота (өз атауы бар кезде)

жот.

Хром кеніші

хром

Хрусталь зауыты

хруст.

Хутор (өз атауы бар кезде)

хут.

Tүсті металлургия зауыты

түс.

Целлюлоза—кағаз комбинаты

Целл.—қағ.

Цемент зауыты

цем.

Цемент бетон (жолдың жабын материалы)

ц

Орталық (өз атауының бөлігі)

Орт.

Шынжырлы көпір

шынж.

Мырыш кеніші

мыр.

Цитрус тұқымдар плантациясы

цитрус.

Шай өсіретін

шай өс.

Шай фабрикасы

шай

Жабынқыш зауыты

жабынқ.

Қара металлургия зауыты

қ. мет.

Шойын қорыту зауыты

шой.

Шахта

шах.

Tiгін фабрикасы

тіг.

Жібек шаруашылығы кеңшары, жібек орау, жібек тоқу фабрикасы

жібек

Шивера (Ci6ip мен Қиыр Шығыс өзендеріндегі сулар)

шив.

Шифер зауыты

шиф.

Мектеп

мек.

Мектеп лагері

мек. лаг.

Қож (жол төсеуіш заттар)

Қож

Шлюз

шл.

Жіп фабрикасы

жіп

Штольня

шт.

Шақпа тас ашык кешіні

Ш.т.

Шақпа тас (жолдың жабын материалы)

Ш

Сілітілі көз

Сіл.

Элеватор

элев.

Аралық электр станциясы

ар. эл. ст.

Электр станциясы

эл. ст.

Электр техникалық зауыт

эл. техн.

Эстакада

эст.

Эфир-май дақылдары кеңшары, эфир-май өңдеу зауыты

эф.-май

Оңтүстік-шығыс

ош

Оңтүстік-батыс

ОБ

Оңтүстік (өз атауының бөлігі)

Оңт.

Киіз үй

К. үй

Жидек бағы

жид. б.

Казакстан Республикасыныц акімшілік Бірліктерінің атаулары

Қазақ тіліндегі толық атауы	Шартты қысқартулар
Облыстар
Ақмола	Ақмол.
Ақтөбе	Актөб.
Алматы	Алмат.
Атырау	Атыр .
Шығыс Қазакстан	Шығ. Қаз.
Жамбыл	Жамб.
Батыс ҚазаҚстан	Бат. Каз.
Қарағанды	Қарағанд.
Қостанай	Қост.
Қызылорда	Қызылорд.
Маңғыстау	Маңғыст.
Павлодар	Павлодар
СолтүстҚк Қазақстан	Солт. Қаз.
Оңүстік Қазақстан	Оңт. Қаз.
Саяси-саяси әкімшілік және әкімшілік бірліктердің атаулары атаулары
Қазақ тіліндегі толық атауы	Шартты Қысқартулар
Әзербайжан Республикасы	Әзер. Респ.
Нахичеван Автономиялы Республикасы	Нахич. АР
Қытай	Қытай
Синьцзян—Ұйгыр автономиялы ауданы	Синьцз. Ұйгыр АА
Қырғыз Республикасы	Қырғ. Респ.
Облыстар
Баткен	Батю
Жалал—Абад	Ж.-А6ад
Ыстықкөл	Ыстық.к.
Нарын	Нарын
Ош	Ош
Талас	Талас
Шу	Шу
Монғолия	Монғол
Аймактар
Баян—Өлгей	Баян—Өлг.
Тәжікстан Республикасы	Таж. Респ.
Таулы Бадахшан автономиялы облысы	Таулы Бадамп. АО
Облыстар
Соғды	Соғды
Хатлон	Хатлон
Өзбекстан Республикасы	Өзб. Респ.
Қарақалпақстан Республикасы	Қарақалпак Респ.
Облыстар
Ондіжан	ОндВк.
Бұқара	Бұқара.
Жызақ	Жызақ
Қашкардария	Қашкардар.
Науаи	Науаи
Наманған	Наманғ.
Самарқан	Самарқ.
Сурхандария	Сурхандар.
Сырдария	Сырдар.
Ташкент	Ташкент
Ферғана	Ферғана
Хорезм	Хорезм
Ресей Федерациясы	Рес. Фед.
Алтай өлкесі	Алт. олк.
Карашай—Черкес Республикасы	Караш. Черк. Респ.
Алтай Республикасы	Алт. Респ.
Дағыстан Республикасы	Дар. Респ.
Қалмак Республикасы	Қалм. Респ.
Тыва Респ.	Тыва Респ.
Ставрополь мекені	Ставроп.
Шешен Республикасы	Шешен Респ.
Облыстар
Астрахан	Астрах.
Волгоград	Волгогр.
Қорган	Корг.
Новосбр	Новосп
Омбы	Омбы
Орынбор	Орынб.
Ростов	Ростов
Самара	Самара
Саратов	Саратов
Свердловск	Свердл.
Томск	Томск
Тюмень	Тюмень
Челябинск	Челяб.
Түркменстан	Түрік.м..
Уалаяттар
Ахал	Ахал
Балқан	Балқан
Дашоғуз	Дашоғуз
Лебап	Лебап
Марый	Марый

Бюджет қаражаты есебінен картографиялық өнім жасау жөніндегі нұсқаулыққа 2-қосымша

Масштабы 1:5 000, 1:2 000, 1:1 000 және 1:500 топографиялық жоспарларға арналған шартты белгілер

Геодезиялық пункттер

1-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000		1:1000, 1:500
1	Мемлекеттік геодезиялық желінің пункттері (бөлшек алымында - орталықтың белгісі, бөлімінде - жердің белгісі; белгінің сол жағында-пункттің атауы)* [21-24]
2	Мемлекеттік геодезиялық желі пункттері [21, 24, 25]:			1)
	1) қорғандарда (цифрлар төменде - қорғанның биіктігі, м)	1)
	2) табиғи қыратта	2)		2)
	3) жар-жартастарда (цифрлар, сол жағынан - жартастардың биіктігі, м)	3)		3)
	4) ғимараттарда (цифрлар мен қаріптер - ғимараттардың сипаттамалары	44)		4)
* Осы және басқа да объектілердің сандық сипаттамаларын орналастыру кезінде шартты белгілерге түсініктеменің 17-тармағын басшылыққа алу қажет.

2-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000		1:1000, 1:500
3	Шоғырландыру геодезиялық желілерінің пункттері және олардың нөмірлері [21, 26-28]
4	Шоғырландыру геодезиялық желілерінің пункттері [21, 26-30]:
	1) қорғанда (цифрлар төменде - қорған биіктігі, м)	1)		1)
	2) табиғи қыратта	2)		2)
	3) жар-жартастарда (жазу нұсқалары: (сол белгіде бөлшек алымында - пункт нөмірі, бөлімінде - орталықтың белгісі; алымында оң белгіде орталықтың белгісі, бөлімінде жер белгісі, төменгі жағында -жар биіктігі м, сол жағында-пункт нөмірі)	3)		3)
*	4) ғимарат қабырғаларында	4)		4)
5	Жоспарлы түсіру желілерінің нүктесі [21, 31-33]:
	1) жергілікті жерде ұзақ мерзімді бекіту	1)		1)
* * *	2) жергілікті жерде уақытша бекіту 3) ғимарат қабырғасында 4) күрделі ғимараттардың бұрышында ("үйлестірілген бұрыштар")	2) 3) 4)		2) 3) 4)

3-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000		1:1000, 1:500
6	Астрономиялық пункттер [34]
7	Бағыттаушы пункттер [35]
8	Аралық белгілер - шекаралық бағаналар [36]
9 *	Жоспарлау жобасын бекіту бағаналары және олардың нөмірлері [37]
10 *	Бекіту пункттері:
	ғимараттар мен құрылымдардың құрылысына арналған бөлу торлары, көлденең және осьтері [38]
11	Нивелир белгілер [39-43]:
	1) іргелік реперлер (бөлшек алымында-бастың белгісі, бөлімінде-Жердің белгісі; сол жағында-белгінің нөмірі)	1)		1)
	2) топырақ реперлері	2)		2)
	3) үйлестірілген топырақ реперлері	3)		3)

4-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000		1:1000, 1:500
*	4) топырақ реперлері құрылыстық ұзақ мерзімге бекітілген	4)		4)
	5) репер және жартасты маркалар (бөлшек алымында - белгі нөмірі, бөлімінде - репер бастиегінің немесе марканың орталығының белгісі)	5)		5)
*	6) репер және қабырға маркалары	6)		6)
*	7) уқытша реперлер	7)		7)
12	Координаттық сызықтарды қию [44]

Құрылыстар, ғимараттар және олардың бөліктері

5-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000		1:2000, 1:1000, 1:500
13	Отқа төзімді тұрғын үй құрылысы (кірпіш, тас, бетон, шлакоблок және т.б.) [45-48, 50-54, 57]: 1) бірқабатты	1)
	2) бір қабаттан жоғары (сандар мен қаріптер -құрылыстың қабаттылығы, материалы және мақсатының сипаты)	2)
14	Отқа төзімді тұрғын емес құрылыстар [45-49, 50-54, 57]: 1) бірқабатты	1)
	2) бір қабаттан жоғары	2)
15	Отқа төзімсіз тұрғын үй құрылыстары (ағаш, саманнан, балшықтан соғылған) [45, 46, 48, 50-53, 57]: 1) бірқабатты	1)
	2) бір қабаттан жоғары	2)
16	Отқа төзімсіз тұрғын үй емес құрылыстар [45, 46, 48, 49, 50-53, 57]: 1) бірқабатты	1)
	2) бір қабаттан жоғары	2)
17	Аралас тұрғын үй емес құрылыстар (төменгі қабаты - отқа төзімді, жоғарғы қабаты - отқа төзімсіз; жұқа кірпішпен және т.б. қапталған ағаш құрылыстар) [45, 46, 48, 50-53, 55, 57]: 1) бірқабатты	1)
	2) бір қабаттан жоғары	2)
18	Аралас тұрғын үй емес құрылыстар [45, 46, 48, 50-52, 55, 57]: 1) бірқабатты	1)
	2) бір қабаттан жоғары	2)

6-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000		1:2000		1:1000, 1:500
19 *	Тығыз жабысатын құрылыстар [54, 57, 58]:
	1) тұрғын үй	1)		1)
	2) тұрғын емес	2)		2)
20	Әртүрлі қабатты бөліктері бар құрылыстар [56, 57]
21	Бөлігі немесе барлық бірінші қабаттың орнына колонналары бар ғимараттар [59]	_____
		_____
22	Салынып жатқан ғимараттар [61]
23	Қираған және жартылай бұзылған ғимараттар [62]
24 *	Ғимараттардың төсеніштері (оның белгіленетін әрпі - жабын материалы) және үйлердің нөмірлері [63, 64]	_____

7-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000		1:2000		1:1000, 1:500
25 *	Биіктіктің белгілері: бірінші қабаттың едені (құрылыс контурының ішінде); үй бұрышындағы көпір, жер немесе тротуар [65]	_____		_____
26	Мұнара үлгісіндегі күрделі құрылыстар (суға қысым беретін және сүрлемді мұнаралар, мұнаралы мұржалар, өрт сөндіру бағандары және т. б.) [66-68]
27	Жеңіл тұрпатты мұнаралар (қадағалау, прожектор, спорт және т.б.) [69]
28	ШІркеу, костелдер, кирхалар [71, 72]: 1) бір немесе түрлі биіктіктегі күмбездері бар тастан жасалған 2) бір немесе түрлі биіктіктегі күмбездері бар ағаштан жасалған	1) 2)		3)		2)
	3) биіктігі бірдей екі күмбезді
29	Мешіттер [71, 73]: 1) тастан жасалған 2) ағаштан жасалған	1) 2)		1)		2)
30	Будда пагодалары мен храмдары [71, 74]: 1) тастан жасалған 2) ағаштан жасалған	1) 2)		1)		2)

8-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000		1:2000	1:1000, 1:500
31	Часовня [71, 75] 1) тастан жасалған 2) ағаштан жасалған	1) 2)			1)
32	Брандмауерлер [76]	_____
33	Арка астына кіру [77]
34	Екінші қабатқа кіру (биіктіктерді төменнен және жоғарыдан белгілеу) [78]	_____
35	Жабық тас шатырлар [79, 80]	_____
36	Жабық ағаш шатырлар [79, 80]	_____
37	Ашық шатырлар, баспалдақтары жоғары қарай [79-81]	_____
38	1) Ашық шатырлар, баспалдақтары төмен қарай [79-81]	_____			1)		2)
	2) Ғимараттардың жер асты бөліктеріне ашық есік [79-81]	_____
39	Ғимараттардың жер асты бөліктеріне жабық есік [79, 80]	_____
40	Метро кіреберістері [82]

9-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000		1:2000		1:1000, 1:500
41	Метро желдеткіші [83]: 1) жер бетіндегі 2) жер асты (желдету шахталарындағы торлар)	1) 2)		1) 2)
42	Жерасты ғимараттарының бөліктері (жер бетіндегі) [84]
43	Тірегі жоқ, ілініп тұрған ғимарат бөліктері (сөрелер, шығыңқы жерлері және т.б.) [85]	_____		_____
44	Ғимараттар арасындағы жер үсті ("әуе") транспортерлеріне арналған өтпелер мен галереялар [86]
45 *	Тауашалар мен лоджиялар [87]	_____
46 *	Бағанадағы балкондар [88]	_____
47	Террасалар [89]	_____
48	Ғимараттар арасындағы қалқалар мен аражабындар [90]

10-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000		1:2000	1:1000, 1:500
49	1) Бағанадағы қалқалар [90, 91]	1)
		1)
	2) Тіреуіштегі қалқалар мен қалқа-күнқағарлар [90, 91]	_____
50	Автокөлік таразыларына арналған аспалы [90, 92]
51	Ғимарат сыртындағы желдеткіштер және жертөлелерден қосалқы шығу жолдары [93]	_____
52 *	Жертөле люгі (94)	_____
53 *	Иллюминаторлар [94, 95]	_____
54 *	Шұңқыр (шұңқырлар) [94]	_____
55	Бағандар [96]
56	Қазандық мұржалары [97]
57	Жерге тірелетін өрт баспалдақтары [98]	_____		_____

11-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000		1:2000		1:1000, 1:500
58 *	Павильондар, күркелер [99]
59	1) Жол реттеушілердің посты 2) Қозғалыс реттегіштерінің будкалары [100]	1)
60	1) Құрмет тақталары мен мемориалдық тақталар, көрсеткіштер мен көрнекі үгіт стендтері [101]	_____		1)
	2) Тұрақты афишалық тумбалар [101]
61	Жеке гараждар, дәретханалар және басқа да шағын құрылыстар [102-104]	_____
62	Киіз үй, шалаш, қос тұрақтары тұрақты [105]
63	Жертөле[106]
64	1) Көкөніс қоймалары, оранжереялар мен жылыжайлар [107] 2) булағыштар [108]	1) 2)		1) 2)		1) 2)
65 *	Қазылған орлар [109]	_____

12-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000		1:1000, 1:500
66	Биіктігі 1 м және одан жоғары мүсіндер, турлар және тас бағаналар [110]
67	1) Ескерткіштер, монументтер [111]	1)		1)
	2) "Мәңгілік алау" ескерткіші [111]	2)		2)
68	Бауырластар зираты [112]
69	1) Жеке зираттар [113] 2) Бағдар мәні бар діни бейнелері бар белгілер [113]	1) 2)		1) 2)
70	Мазарлар, субургандар, оболар және т.б. [114]
71 *	Зираттар және оған баратын жол [115, 116, 118, 119]
72	Зираттар [117-119]: 1) Ағаш қалың өскен 2) ағашы сирек 3) жекелеген ағаштары бар
73	Қорым [118, 119]

Елді мекендерді бейнелеу мысалдары Қаланың бөлігін бейнелеу мысалдары

13-кесте

1:5000

1:2000

Қаланың бөлігін бейнелеу мысалдары

14-кесте

1:1000

Ауылдық үлгідегі кент (аудан орталығы) бөлігін бейнелеу мысалдары

15-кесте

#G0 1:5000

1:2000

Ауылдық үлгідегі кент (аудан орталығы) бөлігін бейнелеу мысалдары

16-кесте

1:1000

Өнеркәсіптік, коммуналдық Және ауыл шаруашылығы өндірісінің объектілері

17-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000		1:1000, 1:500
74 *	Құбырлармен өндірістік мақсаттағы ғимараттар (зауыттар, фабрикалар, электр станциялары, диірмендер, шеберханалар және т. б.); сандар - құбырлардың биіктігі м [120, 121]
75	Құбыры жоқ өндірістік мақсаттағы ғимараттар [120, 121]
76 *	Негізгі шахта оқпандарының сағалары [122-126]: 1) тікбұрышты қима 2) дөңгелек қима	1)		1)
	Арнайы шахталар, копр материалы және олардың биіктігі м	2)		2)
77	Көмекші шахта оқпандары мен пайдалану шурфтарының сағалары [122, 124-126]:	1)		1)
	1) тікбұрышты қима 2) дөңгелек қима	2)		2)
78	Пайдаланылмайтын шахта оқпандары мен пайдалану шурфтарының сағалары [122, 124]:	1)		1)
	1) тікбұрышты қима 2) дөңгелек қима	2)		2)
79	Қолданыстағы штолен сағасы [122, 124]
80	Пайдаланылмайтын штолен сағасы [122, 124]

18-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000			1:1000, 1:500
81	Шахталық оқпандардың, шурфтардың, қираған штольендердің сағалары (шұңқырдың тереңдігі - саны м) [127]
82 *	Барлау геологиялық шурфтардың сағасы (бөлшек алымында - Шурф нөмірі, бөлімінде - шурфтағы жердің белгісі) [128]				1)
83 *	Геологиялық барлау мақсатындағы желілік объектілер [129, 130]:
	1) барлау геологиялық шурфтар желілері
	2) барлау геологиялық ұңғымалар желілері 3) геологиялық жыралар 4) геологиялық жыралар бойындағы білікшелер
84	Бекітілмеген еңістер (сандар-биіктіктер, М) [131-133]	а)		а)
		б)		б)
85 *	Бекітілген еңістер (жазулар - нығайту тәсілдері; сандар - биіктіктер, М) [131-133]	а) б)		а) б)
86	Жыныстың үйінділері-террикондар және т. б. (сандар - белгілер және м салыстырмалы биіктіктер) [134, 135]

19-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000		1:1000, 1:500
87	Қатты пайдалы қазбаларды қазу ашық (карьерлер және т. б.), өндіру материалы (М тереңдік - сандар) [136, 137]
88	Шымтезек өңдеу және өндіру тәсілі [140]	a) б)
89 *	Бұрғылау пайдалану ұңғымалары (мұнай, газ және басқалар), олардың мақсаты мен нөмірлері - бөлшек алымында, биіктік белгілері бөлімінде [142]: 1) терең бұрғылау ұңғымалары 2) тереңдігі 500 м кем ұңғыма 3) сөндірілген ұңғымалар
90	Топтап орналасқан ұңғымалар [143]
91	1) Мұнай және газ мұнаралары, олардың мақсаты мен нөмірлері [144] 2) газ алаулары [145]	1)		1)
92	Мұнай құдықтары [146]: 1) қолданыстағы 2) жұмыс істемейтін

20-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000		1:1000, 1:500
93	Мұнай жолдары [147]
94	Мұнай бассейндері мен орлары [148]	а)
95	Жануға арналған бактар мен цистерналар, газгольдерлер (сандар-тіректердің биіктігі, м) [149, 150]
96	Бензолонкалар, дизель отынының колонкалары [151]
97 *	Қышқылдарға, химиялық тыңайтқыштарға арналған бактар мен цистерналар және т. б. [152]
98	Өздігінен түсірілетін бункерлер (өнеркәсіптік кәсіпорындарда) [153]
99	Автокөлік жөндеуне арналған эстакадалар [154, 155]	_____

21-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
100 *	Технологиялық және тиеу эстакадалары [154, 156, 157]
101 *	Теңіз эстакадалары (сандар: белгінің жарылуы - масштабында көрсетілмейтін эстакаданың ені, жақшада-жүріс бөлігінің м-дегі су үстіндегі биіктігі және аралық құрылыстың төменгі жағы) [154, 158]
102	Теңіз мұнай кәсіпшіліктерінің негіздері мен өнеркәсіп алаңдары, негіздер нөмірлері (жақшадағы Сан - су үстіндегі биіктігі, м) [159]
103	Салынып жатқан теңіз эстакадалары, салынып жатқан теңіз мұнай кәсіпшілігі негіздері мен өндірістік алаңдары [154, 160]
104	Бұзылған және жартылай бұзылған теңіз мұнай кәсіпшіліктерінің құрылыстары [161]
105	Көтергіш крандар [162, 163]:	___________
	1) қабырға-консольді бұрылыс 2) кран-балкалар 3) мұнара және порталды стационарлы	_____
	4) мұнара және порталды рельстердегі

22-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000		1:1000, 1:500
	5) төрт тағанды рельстерде
	6) көпір эстакадалардағы
106	Ағаш тіректер [164-167]: 1) бағандар мен фермалар ағаш
	2) тіреуіштері немесе тартпалары бар ағаш бағандар	2) ______
107	Металл тіректер [164-167]: 1) бағандар мен фермалар металл
*	2) фермалық бағандар
108	Тірктер (бағандар мен фермалар) темірбетон [164-167]
109 *	Бағанадағы найзағай бұрғыштар (дауыс бұрғыштар) [168]
110	1) бағандағы электр шамдар [169]	_____
	2) бағандағы сағаттар электр [169]	_____

23-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000		1:1000, 1:500
111 *	1) Бағандардағы прожекторлар [170]
	2) Тұрақты карликті прожекторлар [170]	2) _____
112 *	1) Трансформаторлық будкалар, олардың нөмірлері [171] 2) Электр қосалқы станциялары, олардың нөмірлері [172]
113	Бағандар мен постаменттердегі трансформаторлар [173]
114 *	ұрылыс салынбаған аумақтағы электр беру желілері (ЭБЖ) [174-182]:
	1) Металл фермалардағы жоғары кернеулі ЭБЖ (сандар-фермалардың биіктігі м, ЭБЖ кернеуі кВ және сымдар саны)
	2) Темір-бетон фермалардағы жоғары кернеулі ЭБЖ (цифр-фермалардың биіктігі в м, ЭБЖ кернеуі В кВ және сымдар саны)
	3) кабельді әуе ЛЭП жоғары кернеулі темір-бетон және ағаш бағаналарда (сан - кернеуі кВ және ЛЭП-саны кабельдер)

24-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
*	4) Ағаш және металл бағаналардағы төмен кернеулі ЭБЖ (сандар - ЭБЖ вольттардағы кернеуі, сымдардың саны және оларды м)
115	Салынған аумақтағы электр беру желілері (ЭБЖ) [174-182]: 1) Металл фермалардағы жоғары кернеулі ЭБЖ (сандар-фермалардың биіктігі м)
	2) Ағаш фермалардағы жоғары кернеулі ЭБЖ (сандар-фермалардың биіктігі м)
	3) Жоғары кернеулі ЭБЖ
	4) кабельді әуе ЭБЖ жоғары кернеулі бағаналарда
	5) Бағанадағы төмен кернеулі ЭБЖ
116	Әуе ЭБЖ-дан жер асты кабельдік ЭБЖ-ға көшу [183]

25-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000		1:1000, 1:500
117	Жер асты коммуникацияларының қарау құдықтары (люктері) [184-186]: 1) мақсаты бойынша бөлмей
*	2) мақсаты бойынша бөліп: Су құбырында	2)
	кәріз желілерінде (тұрмыстық, өндірістік, өндірістік-нөсер, шартты таза сулар, химиялық ластанған сулар және т. б.)
	Кәріздік нөсерлі желілерде
	Дренажды құбырларда
	Газ құбырында
	Мұнай құбырында
	Жылу желісінде
	Электр кабельдерінде
	байланыс кабельдері мен техникалық басқару құралдары
	Ауа өткізу желілерінде
	Мазут жолдарында
	Бензин құбырында
	Күл құбырында

26-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
118 *	Жер асты коммуникацияларының қарау құдықтары (люктері) [187]:
	1) бұзылған 2) төсем немесе асфальт астында тұрған
119	Жер асты электр кабелдері [188-193]: 1) жоғары кернеу (траншеяға төселген) 2) кабель бағандары-қарауылдар
	3) төменгі кернеу (траншеяға төселген) 4) жердің биіктік белгілері және кабель құбырын салу
	5) блоктардағы жоғары және төмен кернеулі (сандар-блоктағы төсемдер саны)
*	6) арналардағы жоғары және төмен кернеуді; арналардың материалы, қарау құдықтары, олардың нөмірлері мен биіктік белгілері (белгі үзілуіндегі сандар-төсемдер саны, индекстер WW - жоғары кернеу, WW - төменгі)

27-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
120 *	Су асты электрокабельдер [188, 194]: 1) Жоғары кернеу, түбінің бетінде
	2) төмен кернеу, түбінің бетінде
*	3) түбінің астына салынған немесе жағылармен жабылған жоғары және төмен кернеулі (Стрелкадағы сандар - түбінің бетінен М тереңдік)
121	Жердегі құбырлар [195-200]: 1) топырақта (әріптер - құбыржолдардың тағайындалу индекстері)
	2) тіректерде (сандар - тіректердің биіктігі, м)
	3) қораптарда (жазу - қорап материалы)
*	4) құбырлардың материалы және олардың ішкі диаметрі мм, газ құбырларына арналған қысым санаты
	5) құбыржолдарының майысуы өтем

28-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
	6) Арка құбыржолдарының өтпелері (кедергілер арқылы)
122 *	Жер асты құбырлары [195-197, 201, 202]: 1) қарау құдықтары бар құбыржолдар (әріптер - құбыржолдардың тағайындау индекстері, сандар - құдықтардың нөмірлері мен биік белгілері)
	2) бір траншеяға қатар салынған құбырлар (сандар-төсемдер саны)
	3) өздігінен ағатын төсемдерде сұйықтықтардың ағу бағыты 4) салынып жатқан 5) қолданылмайтын
*	6) құбырлардың орналасу тереңдігі м (олардың үстіне дейін)	_____
	7) коверлер 8) қарау бункерлері мен будкалары 9) бақылау-тарату пункттері
123 *	Құбырлардағы камералар [204]: 1) жердегі, олардың нөмірлері мен қарау құдықтары 2) жер асты, олардың нөмірлері мен қарау құдықтары

29-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000		1:1000, 1:500
124 *	Жер асты құбырларына арналған өтпейтін каналдар [195, 205]: 1) каналдар және оларды салу материалы 2) төсемдердің саны мен мақсаты 3) арналардағы жер үсті камералары 4) каналдардағы жерасты камералары 5) камера номері 6) қарау құдықтары
125 *	Жер асты құбырларына арналған жартылай өтетін каналдар [195, 205]
126 *	Жер асты құбырларына арналған өту арналары (белгінің үзілуіндегі-төсемнің сипаттамасы: сол жағында-саны, мақсаты және материалы, оң жағында-мм ішкі диаметрі) [195, 205]
127	Жер асты коммуникациялары үшін жалпы коллекторлар (коллектор материалы-жазу) [195, 206]
128 *	Ағынды торлар [207]	_____
129	Ашық нөсер кәрізі [207]

30-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
130	Тіректердегі су үсті құбырлары (жақшадағы сандар - су үстіндегі биіктіктер М) [195, 208]
131	Су асты құбырлары [195, 209] 1) түбінің бетіндегі
*	2) түбінің астына төселген немесе жағулармен жабылған (бағыттамадағы сандар - түбінің бетінен М тереңдік)
132	Байланыс желілері және су асты кабельдік техникалық басқару құралдары [210, 211]: 1) түбінің бетінде
*	2) түбінің астына төселген немесе жағулармен жабылған (бағыттамадағы сандар - түбінің бетінен М тереңдік)
133 *	Байланыс желілері және техникалық басқару құралдары жер асты кәбілдері: қарау құдықтары, олардың нөмірлері және биіктік белгілері (белгі үзілуіндегі сандар-төсемдер саны) [210, 212, 213]

31-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000		1:1000, 1:500
134	Құрылыс салынбаған аумақтағы байланыс желілері мен техникалық құралдар [210, 213, 214]
135 *	Құрылыс салынған аумақтағы байланыс желілері және техникалық басқару құралдары әуе кабелдері [210, 213, 214]	_____
136 *	Құрылыс салынбаған аумақтағы байланыс желілері және техникалық басқару құралдары (сандар-сымдар саны) [210, 213, 214]
137 *	Құрылыс салынған аумақтағы байланыс желілері және техникалық басқару құралдары әуе сымдары [210, 213, 214]	_____
138	Әуе байланыс желілерінен және техникалық басқару құралдарынан жер асты кабіліне өту [210, 215]
139	Радио және теледидар мұнаралары мен діңгектері, радиорелелік мұнаралар мен ретрансляторлар (мачталардың, мұнаралар мен мұнаралардың биіктігі-м) [216]
140 *	1) Ғимараттардан тыс телефон будкалары [217]	_____
	2) Шкафтар телефон таратушы [217]	_____

32-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
141	Көмір, шымтезек, құм және басқа ашық қоймалар, кавальерлер - теңестірілген топырақ үйінділері (сандар-биіктіктер М) [218-220]
142	Өнеркәсіп кәсіпорындарының қалдықтарымен жабылған учаскелер [218, 221]
143	Үйінділер [218, 222]
144	1) Шөлейт жерлер [218, 223] 2) Құрылыс алаңқайлары [218, 224]
145	Беті жабық учаскелер [218, 225]
146	Қыртыс білігі (м биіктіктегі сандар) [218, 226]
147	Әкті, ағаш бұрышын күйдіруге арналған пештер [227]
148	Жел қозғалтқыштары [227]

33-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000		1:1000, 1:500
149	Жел диірмендер [227]: 1) тас 2) ағаш
150	1) Су диірмендер [227] 2) су тартатын ағаш кескіштер [227]
151	Омарталар [228]
152	Мал қоралар [228]
153	Сүрлемге, пішендеуге арналған қоймалар [229]: 1) шұңқырлар мен траншеялар 2) бетондалған шұңқырлар мен траншеялар 3) қабырғалары бар алаңдар
154	Метеорологиялық станциялар [228]

Темір жолдар және олардың жанындағы құрылыстар

34-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
155	Темір жолдар [230-232]
156	Электрлендірілген темір жолдар, байланыс желісінің тіректері [232, 233]
157	Монорельсті темір жолдар [232, 234]
158 *	1) Тар жолақты темір жолдар [232, 235] 2) Трамвай желілері [232, 236] 3) Байланыс желісінің тіректері [236] 4) Сызықтың мақсаты және жолтабанның ені [235, 236]
159	Қалыпты жолтабан темір жолдары салынып жатыр [237]
160	Салынып жатқан тар жолақты темір жолдар және салынып жатқан трамвай желілері [237]
161	Бөлшектелген темір жолдардың төсемі [238]
162	Едәуір еңістерімен (0,020 және одан да көп) темір жол учаскелері) [239]
163	Фуникулерлер мен бремсбергтер [240]
164	Салынып жатқан фуникулерлер мен бремсбергтер [240]
165	Аспалы жолдар, олардың тірек бағаналары мен фермалары [241]

35-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
166 167 * 168 169 *	Үйінділер бойынша темір жолдар (сандар - үйінді биіктігі, м) [242] 1) Бекітілмеген құламалары бар ойықтардағы темір жолдар [242, 243] 2) Бекітілген құламалары бар ойықтардағы темір жолдар (жазулар - ойықтардың М нығайту және тереңдігінің тәсілдері) [242, 243] Тіреуіш қабырғалары (тас, бетон немесе темірбетон) бар ойықтардағы темір жолдар) [242, 243] Туннельдер мен галереяларға кіру [244] Туннельдегі темір жолдар және олардың сипаттамалары (бөлшек алымында-биіктігі мен ені, бөлімінде-ұзындығы м) [244]
170	Станциялық жолдар [245]

36-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
171	Рельс жолдардың соңы (тұйықтар) [245, 246]: 1) тірексіз 2) тірекпен 3) тіректермен және балласты призмамен	_____
172 *	1) Темір жол және трамвай жолдарындағы аудару бағыттамалары [247, 248] 2) Километрлік пикетаж белгілері [247] 3) Рельс бастиегі биіктігінің белгілері [247, 249]	_____
173	Айналмалы шеңберлер [250]

37-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
174	1) Темір жолдар арқылы өтетін өткелдер [251] 2) Шлагбаумдар [251] 3) Үлкен қақпалар [251]
175	Темір жолдардың үстіндегі жаяу жүргіншілер виадукиі (көпірлер) [252]
*	Жолаушылар платформасы (төмен, жоғары) [253]:
	1) гравий немесе тас жабыны бар ашық 2) ашық асфальтталған немесе темірбетон 3) ашық ағаш (сандар-платформа жиегінің биіктігі мен рельс басының белгілері) 4) бір және екі қатар тіректері бар жабық цемент-бетон
177	Жүк платформалары және тиеу-түсіру алаңдары [253, 254] 1) төмен (борт тасы бар немесе жоқ) 2) биік 3) ғимараттар немесе құрылыстар кезінде биік (рампалар); сандар-биіктіктер м

38-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000		1:1000, 1:500
178 179 180 181 182 * 183	Семафорлар [255] Екі жақты көпірдегі семафорлар [255] Консоль көпіріндегі семафорлар [255] Мачта бағдаршамдары [256] Қысқа бағдаршамдар [256] Ілме бағдаршамдар (бағдаршам аркалары) [256]
184 185	Ескерту дискілері, еңісті көрсеткіштер, маневрлік және хабарлағыш қалқандар, маршруттық көрсеткіштер және темір жол бойындағы басқа да белгілер [257] Темір жолдың үстіндегі габариттік қақпалар [258]	_____ _____

Автомобиль және топырақ жолдары, соқпақтар

39-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
186	Автомагистральдар (автострадтар) және олардың сипаттамалары: жүру бөлігінің ені м және жүру бөліктерінің саны, жолдың жалпы ені м, жабын материалы [259, 260-264]
187	Жетілдірілген жамылғысы бар автомобиль жолдары (жетілдірілген тас жолдар) және олардың сипаттамалары: жүріс бөлігінің ені м, жолдың жалпы ені м, жабын материалы [259-263, 265] Жабдықталған түсу жолдары Жабындарды ауыстыру шекаралары [261, 262]
188	Жабыны бар автомобиль жолдары (тас жол) және олардың сипаттамалары: жүріс бөлігінің ені м, жолдың жалпы ені м, жабын материалы [259-263, 266, 267] Жабдықталған съездерсіз төменгі сынып жолдарының жанасуы [263]
189	Көшелер мен тротуарлардың жүру бөліктері [268-270]: 1) борт тасы болған кезде көшелердің жүру бөліктері 2) борт тасы жоқ көшелердің жүру бөліктері 3) көшелердегі тротуарлар және қатты жабынды жаяу жүргіншілер жолдары (саябақтарда, зираттарда және т. б.) 4) көшелердегі тротуарлар және жабыны жоқ жаяу жүргіншілер жолдары Қаріптік индекстер - жабын материалы, сандар - биіктік белгілері: бөлшек алымында-борт тасы, бөлімінде-борт тастың жаны
190	Көшелер (тік, сатылы, біліктермен жабылған және т. б. үйілген.) [271]

40-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
191	Жабыны жоқ автомобиль жолдары (жақсартылған топырақ жолдары) және олардың сипаттамалары: жүріс бөлігінің ені м, қоспа материалы [259, 260, 263, 272, 275]
192	Ағаш жабыны бар автомобиль жолдары [263, 274]
193	Топырақ жолдра [263, 275-280]: 1) ауыл арасы 2) дала және орман 3) теңіз ағыны, су қоймасының жұмысы кезінде ғана өтетін учаскелер
194	Қысқы жолдар (қысқы, автоқысқа) [281]
195	Соқпақтар [282, 283]: 1) жүк жолдары 2) жаяу жүргіншілер 3) жасанды карниздегі учаскелер және олардың сипаттамалары (бөлшек алымы - ең аз ені м, бөлгіш-ұзындығы м)		_____
196	Мал айдайтын жол [284]: 1) қоршауы бар (сандар - ені, м) 2) қоршаусыз

41-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
197	Салынып жатқан жолдар [285]: 1) автомагистралдар
	2) жетілдірілген жабыны бар автомобиль жолдары
	3) жабыны бар автомобиль жолдары
	4) жабыны жоқ автомобиль жолдары
	5) ағаш жабыны бар автомобиль жолдары
198	Өтуі қиын учаскелер [286]: 1) жабыны бар автомобиль жолдары 2) жабыны жоқ автомобиль жолдары
	3) топырақ ауыл жолдары
199	Фашиндері, гат, қиыршық тас, төсемдері бар жол учаскелері [287]:

42-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
200	Үйінділер мен бөгеттер бойынша жолдар (сандар - үйінді биіктігі, м) [288, 289]: 1) автомобиль жамылғысы; жол жиегінің шетіндегі еңістер
	2) автомобиль жамылғысы жоқ; жол жиегінің шетіндегі еңістер 3) топырақ ауыл арасындағы; жол жиегінің шетіндегі еңістер
	4) топырақ ауыл арасындағы; бөгет шетіндегі еңістер
201	Шұңқырдағы жолдар (сандар - шұңқыр тереңдігі, м) [288, 289]

43-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000		1:1000, 1:500
202	Көшелер, жолдар және теміржол жолдары астындағы жер асты өткелдері (жаяу жүретін туннельдер) [290]
203	Тауға және түрлі құрылыстарға көтеруге арналған баспалдақтар [291]
204	Орманды және басқа да материалдарды түсіруге арналған науалар [292]
205	Жолдар мен арналар арқылы сел жіберу [293]
206	Жол белгілері мен аркалар [294, 295]:
	1) километрлік белгілер-бағаналар мен тастар (сандар-километр санының жазулары)
	2) жол көрсеткіштері, елді мекендер мен өзен атаулары
	3) жол белгілері басқа да
	4) автомобиль жолдарындағы тұрақты аркалар

44-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
207 *	1) Бағандардағы бағдаршамдар [296] 2) Троллейбус байланыс желісінің тіректері [296]	_____
208	Автомобиль жолдарының индекстері мен нөмірлері [297]
209	Елді мекендерден тыс автобустар мен троллейбус аялдамалары [298]: 1) жабдықталмаған 2) павильонмен және жолды кеңейте отырып
210	Жолдар, өзендер, каналдар мен арықтар бойындағы екпелер [299, 300]: 1) биіктігі 4 м және одан да көп ағаштардың тар жолақтары (тұқымы мен биіктігін м көрсете отырып) 2) биіктігі 4 м кем ағаштардың тар жолақтары (тұқымы мен биіктігін көрсете отырып, м) 3) бұталардың тар жолағы 4) жекелеген ағаш қатары 5) жеке тұрған ағаш 6) жеке бұта

Гидрография

45-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
211	Белгіленген және тұрақты жағалау сызықтары [303]
212	Жағалау сызықтары белгісіз (батпақтар, ойпат жағалаулары, қамыс пен т.б. тұтас ұлпалары бойынша суағарлар мен су айдындары) [303]
213 *	Су кесінділерінің белгілері [304, 305]: 1) өлшеу күні көрсетілген нақты деректер бойынша 2) орташа белгіленген деңгейге келтірілген 3) аралас
214	Жағалаулық тұрақты емес желілер (суағарлар мен маусымдық-құрғайтын және маусымдық-су қоймалары) [303]
215 *	Тұрақты емес жағалау сызықтарының биіктігін белгілеу [306]

46-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
216	Тұрақты емес жағалау сызықтары бар су ағындары мен су айдындарында су болған айлар [306]
217	Жоспар масштабында көрінбейтін жағажайлармен жыртылған жағалаулар [307, 308]
218	Жағажайсыз жыртылған жағалаулар [307, 309]: 1) жоспардағы ені 1,5 мм және одан да көп өзендер мен шығанақтарды 2) жоспардағы ені 1,5 мм кем өзендер мен шығанақтарды
219	Жағалау ойықтарының тереңдігі, м [311]

47-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
220	Деңгейі өзгеретін жағалық белдеулер (құрғату) төгілетін теңіздер, көлдер және су қоймалары * [312-315]: 1) құм	1)
	2) тұнба	2)
	3) сазды	3)
	4) тасты-қиыршықты	4)
	5) қабыршықты	5)
	6) тас	6)
	7) білікті	7)
	8) жарқабақты	8)
________________ * Түптік шөгінділер жоспарларда сол шартты белгілермен әріптік индекстермен үйлескенде беріледі. Жағалау және су түбі шөгінділерінің аралас сипаты кезінде тиісті белгілерді біріктіру көзделеді.

48-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
221	Құрғайтын жағалау белдеулерінің шекаралары (төменгі)* [316]
222	1) Құйма ағыстар бағытының бағыттамалары [317]
	2) Құйма ағыстар бағытының бағыттамалары [317]
223	Шағын өлшемді банкалар (цифра-тереңдігі м) [318]
224	Су айдындарындағы тастар [314, 319]:
	1) топпен орналасқан су үсті
*	2) су бетіндегі жеке 3) су асты жеке
*	4) кебетін жекелеген
225	Су үстіндегі жартастар (цифра - су деңгейінен биіктігі, м) [320]
________________ * Бұл жолақтардың жоғарғы шекарасы ретінде осы теңіздің, көлдің немесе су қоймасының жағалау жиегі қабылданады.

49-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
226 *	Рифтер [321]: 1) су асты
	2) құрғаған
227	Балқытқыштың жиналуы [322]
228	Өмірлік нысандары бойынша бөлінбейтін су өсімдіктері* [323]
229	Балдырлар [324]
230	Қалқып тұратын жапырақтары бар сулы шөп өсімдіктері [324]
* Жағалау жолағындағы мангрлі ағаш-бұта өскіндері N 393 шартты белгімен көрсетіледі (90-кесте)

50-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
231	Суға батырылған жапырақтары бар су өсімдіктері [324]
232	Су мүгі өсімдігі [324]
233	Су асты плантациясы [325]
234	Изобаттар және олардың жазулары* [326, 327]
235	Су айдындарының тереңдігі м [326, 328]
236	Су айдындарының түбін бейнелеу үшін көлденең* [329]
________________ * Су қоймаларына, көлдерге, ірі өзендерге және қайраң учаскелеріне топографиялық жоспарлар жасау кезінде изобаттар мен тереңдік немесе көлденең көрсеткіштерді және биіктік белгілерін қолдану (NN 329, 330 шартты белгілерін қараңыз) техникалық жобаның талаптарымен анықталады.

51-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
237	Өзендер мен бұлақтар [330]: 1) ені жоспар масштабында көрінбейді 2) ені жоспар масштабында көрінеді
238 *	Су ағындарының сипаттамалары [331-333]: 1) ағымның бағыты мен жылдамдығы м / с 2) ені, м
	3) тереңдігі м және түбі топырағы (сипаттамалар үйлескен кезде - алымдағы ені, түбі тереңдігі мен топырағы-бөлімінде)
239	Тұрақты су және құрғайтын учаскелердің кезектесуімен өзендер мен бұлақтардың арнасы [334]
240	Өзендердің және бұлақтардың арналарын (жер асты, батпақтар мен т. б. бойынша ағып жатқан.) [335]

52-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
241	Өзендердегі сарқырамалар (цифра-судың құлау биіктігі, м) [336]
242	Өзендердегі табалдырықтар [337]: 1) жоспар масштабында ұзындығы бойынша көрінбейтін 2) жоспар масштабында ұзындығы бойынша көрінетін
243 *	Өзендердегі ауысулар [338]
244	Жағалаулық және арналық айырықтар (Топырақ құрамы бойынша бөлмей) [339]
245	Көлдер [340]: 1) тұщы 2) ащы 3) ащы-тұзды
246 *	Құрылған және жұмыс істеп тұрған, бірақ ҰПТ деңгейіне жетпейтін өзендер мен көлдердің, су қоймаларының төгілу шекаралары мен алаңдары [341-345]
247 *	Су басқан ағаш-бұта өсімдіктері [346]: 1) орман учаскелері 2) жекелеген ағаштар 3) бұталар

Гидротехникалық, су көлігі және Сумен жабдықтау объектілері

53-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
248	Каналдар, өзендердің кәрізделген учаскелері мен жыралар [347-349]: 1) жер бетіндегі 2) жер бетіндегі бетондалған
249	Жерасты және дренаждық каналдар жер асты желісі [350]
250 *	Каналдар мен арналар сипаттамалары. Бөлшек алымында - үстіңгі және түбі бойынша ені м, бөлімінде-тереңдігі м; дара сипаттамасы-тереңдігі м [351-354]
251	Салынып жатқан арналар [355]
252	Құрғақ жыралар және олардың сипаттамалары. Бөлшек алымында-ені, бөлімінде-тереңдігі м; дара сипаттамасы-тереңдігі м [356]

54-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
253	Бөгеттері бар өзендер мен жыралардың кәрізденген учаскелері) [357]
254	Масштабта көрінбейтін білікшелер және олардың сипаттамалары. Бөлшек алымында-біліктің төменгі жағы бойынша ені м, бөлімінде-биіктігі м [358]
255	Бермдері бар ойықтардағы және шұңқырлардағы өзендер мен жыралардың кәрізденген учаскелері) [359]
256	Біліктер бойынша каналдар мен жыралар (сандар-біліктердің биіктігі, м) [360]

55-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
257	Суландыру және суару каналдарындағы су тарату құрылғылары [361, 362]: 1) тіреуіш-реттеуші құрылыстар 2) жапқыштары бар су жіберу 3) құбырлы су шығару 4) шахталық су жіберу
258 *	Құрғату каналдарындағы дренаждық коллекторлардың сағасы (сандар: Бөлшек алымында-құбыр төменгі бөлігінің белгісі, бөлімінде-құбыр диаметрі, м) [363]
259	Дамбалар мен лиманды суландыру білікшелеріндегі су жіберу [364]
260	Дюкерлер [365]

56-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
261	Акведуктер [366]
262	Құбырлардағы суағарлар (ұштасатын құрылыс) [367, 368]: 1) жылдамдығы (сандардың - м-дегі су деңгейінің айырмасы)
	2) сатылы ауытқулар (сандар - өзгерістің жалпы биіктігі, м)
	3) консольдік ауытқулар (сандар - Су ағызу биіктігі, м)
263	Каналдардағы туннельдер [369]
264	Құбырлар арқылы өтетін каналдар, өзендер мен арықтар [370]

57-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
265	Каналдардағы су тартқыштар және сорғы станциялары [371]
266	Арналардағы шағын сорғылар [372]: 1) стационар 2) жылжымалы
267	Шығырлар [373]
268	Су беруге арналған науалар мен наушалар және оларды салу материалы [374]: 1) жер бетіне 2) тіректе
269	Кәріздер [375]: 1) қолданыстағы 2) қолданылмайтын

58-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
270	Металл, тас, бетонды, темір-бетон және ағаш бөгеттер (бөгеттердің сипаттамасы-үстіңгі жағынан ені м, құрылыс материалы, жоғарғы және төменгі бьефтердің су ойықтарының белгілері және оларды анықтау күні) [376-379]: 1) өтпе жолсыз 2) өтпе жол
271	Жер бөгеттері (бөгеттердің сипаттамасы-үстіңгі жағынан ені м, құрылыс материалы, су кемерінің белгісі және оны анықтау күні, негіздегі биіктік белгісі) [379, 380]: 1) резервтік айналма жырамен өтпеу
	2) өтпе, су төгетін құтылы
	3) дамбаларға өтетін суағары бар майсыздығы-біліктер

59-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
	4) дамбаларға өтетін суағары бар жүру-біліктер
	5) жыртылған
272	Су асты бөгеттері (құю) [381]
273	Су қоймаларының сипаттамасы (бірінші Сан - көлемі км , екіншісі - су айнасының көлемі км2) [382]
274	Балық қорғау және қоқыс аулайтын құрылғылар (торлар, торлар және т. б.) [383]

60-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
275	Шлюздер [384]: 1) камералар 2) шлюз қақпалары (тежегіштер) 3) шлюздердің сипаттамалары (бөлшек алымында-камера ұзындығы және қақпаның ені м, бөлімінде-Қақпаның табалдырығындағы тереңдігі м) 4) палдар
276	Тас, бетон, темір-бетон жағалаулары [385]: 1) тіктелген 2) иілген
277	Жағалау ағаш [385]: 1) тіктелген 2) иілген
278	Парапеттер [386]: 5) тас немесе бетон 6) металл 7) ағаш
279	Жағалаудағы еңістер мен баспалдақтар [387]

61-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
280	Қабырға тіреуіш қабырғалар тас, бетон, темір-бетон (бөлшекпен - биік белгі бойынша төбесі мен табанының қабырғалары) [388, 389]: 1) тіктелген 2) иілген
281	Ағаш тіреуіш қабырғалар [388, 389]: 1) тіктелген
	2) иілген
282	1) Су өлшегіш посттар және футштоктер [390, 391] 2) Жабдықталған гидрометриялық тұстамалары бар су өлшегіш посттар [390, 392]
283	Ряждар [393]
284	Судағы свай топтары [394]

62-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
285	Мұз кескіштер [395]
286	Моллдар, толқын сынықтары, пирстер, траверсалар, буналар, шпорлар және басқа да қоршау және реттеу құрылғылары [396-399]: 1) тіктелген қабырғамен
	2) иілген қабырғамен
287	Жабдықталған айлақтары бар айлақтар [400]: 1)жағалау 2) жағалық свайларда 3) жүзіп жүретін (дебаркадерлер)

63-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
288	Жабдықталған айлақтары жоқ айлақтар мен аялдама пункттері, Зәкір тұрақтары [401]
289	Маяктар [402]: 1) жағалық
	2) жүзіп жүретін
290	Жағадағы жарық беретін оттар (навигациялық) [403]
291 *	Буи (жарық беретін және т.б.) [404]
292	Жағалау белгілері дабыл беретін тұрақты [405]
293	Су станциялары (ашық шомылу орындары, қайық айлақтары және т. б.) [406]
294	Жабдықталған жағажайлар [407]

64-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
295 *	Құдықтар және олардың сипаттамалары (құдықтың жердегі белгісі, тереңдігі су деңгейіне дейін және түбіне дейін м, толымдылығы, құдықта су бар айлар) [408-411]
296 *	Бағанадағы жағасы бар құдықтар [412]
297	Қол сорғысы бар құдықтар мен ұңғымалар [413]
298	Журавльді құдықтар [414]
299	Жел қозғалтқышы бар құдықтар мен ұңғымалар [414]
300 *	Суды механикалық көтеретін құдықтар мен ұңғымалар [415]
301	Артезиан құдықтары мен ұңғымалары [415]
302	1) Құрылыстағы құдықтар мен ұңғымалар [416] 2) Су қысқыш мұнаралармен және су көтергіш құрылғылармен немесе арақашалармен біріктірілген құдықтар мен ұңғымалар [417]

65-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000		1:1000, 1:500
303	1) Құрғап қалған және беті жабылған құдықтар [418] 2) қолданылмайтын немесе тастап кеткен ұңғымалар [419]
304	Колонкалар [420]: 1) гидравликалық (су құятын темір жолдық және т.б.)
	2) су тарату
	3) ауызсу	_____
	4) өрт гидранттары, суару және т. б.	_____
305	Жаңбырлатқыш машиналарды қосу тораптары [421]
306	Су тарату будкалары [422]
307	Су бұрқақтар [423]

66-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
308	Ашық, жабық және жер асты су қоймалары, тұндырғыштар, бассейндер, жаңбырлы шұңқырлар (сандар-су қоймасында су болған кезде м және айларда құлату немесе көму биіктігі) [424-426]

67-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000		1:1000, 1:500
309 *	Өнеркәсіп кәсіпорындарының қалдықтарымен ластанған су қоймалары [427]
310	Бағаналардағы немесе фермалардағы су қысымды бактар [428]
311	Табиғи көздер (су көздері, бұлақтар) [429, 430]: 1) жабдықталмаған
	2) жабдықталған
	3) ескерткіші бар жабдықтар
312	Гейзерлер [431]

Мосты, путепроводы и переправы

68-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
313	Металл көпірлер [432-436]: 1) бір өтпелі
	2) көп өтпелі
	3) көтерме және айырық
314	Тас, бетон, темірбетон көпірлер [432-436]: 1) бір өтпелі
	2) көп өтпелі
	3) көтерме және айырық

69-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
315	Ағаш көпірлер [395, 432-436]: 1) бір өтпелі
	2) көп өтпелі
	3) айырық
	4) жүзбелі тіректерде (понтондарда, кемелерде, салдарда)
	5) айырық
316	Шынжырлы және арқанды көпірлер [432-435]

70-кесте

Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы		Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
317	Екі қабатты көпірлер [432, 435, 436] 1) жоғарғы қабат - автомобиль жолы, төменгі қабат - темір жол
	2) жоғарғы қабат - темір жол, төменгі қабат - автомобиль жолы

71-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
318	Темір және автомобиль жолдары жанындағы көпірлер [432, 435, 436]: 1) жалпы өту құрылысында
	2) жалпы тіректері бар бөлек аралық құрылыста
319	Жол өтпелері [432, 436, 437]: 1) темір жол - автомобиль немесе темір жолдың үстінде
	2) автожолдар - темір жол немесе автомобиль жолының үстінде
320	Автожолдардағы көпірлердің сипаттамасы [432, 439, 440]: 1) сол колонкадағы бірінші сан - өзендердегі су деңгейінен аралық құрылыстың төменгі биіктігі; бөлшек алымында - көпірдің ұзындығы және оның жүру бөлігінің ені м; бөлімінде - автомобиль жүктемесі (Жүк көтергіштігі) тоннада
	2) оң колонкада - автомобиль жүктемесі (жүк көтергіштігі) тоннада

72-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
321	Шағын көпірлер [432, 438]: 1) ағаш
	2) тас, бетон, темірбетон және металл
	3) шынжырлы және арқанды		_____
322	Автожолдардағы шағын көпірлердің сипаттамасы [432, 439, 440]: 1) сол бағанада әріптік индекстер - аралық құрылыстың материалы; бөлшек алымында-көпірдің ұзындығы және оның жүру бөлігінің ені м; бөлімінде-автомобиль жүктемесі (Жүк көтергіштігі) тоннада 2) оң колонкада - жүк көтергіштігі, тоннада
323	1) Автомобиль жолдарындағы ұзындығы 1 м дейінгі көпірлер [432, 441]
	2) Темір жол науалары [441]
	3) Жол астындағы құбырлар [441]
324 *	Жол астындағы құбырлардың сипаттамалары [432, 442]:
	1) әмбебап мақсаттағы жоспарларда: бөлшек алымында - жол төсемінің құбыр үстінен белгісі, бөлімінде - құбыр саны және олардың ішкі диаметрі м, оң жағында - құбыр материалы	1)
	2) мелиоративтік мақсаттағы жоспарларда: сол жақта - құбырдың ішкі диаметрі м, бөлшек алымында-құбырдың төменгі жағына кіру биіктігінің белгісі және құбырдың төменгі жағына шығу биіктігінің белгісі, бөлімінде-жол төсемінің құбыр үстінен белгісі, оң жақта-құбыр материалы және оның ұзындығы м	2)

73-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
325	1) Жаяу жүргіншілер көпірі [432, 443]
	2) Жаяу жүргіншілер көпірі аспалы [443]
	3) Жаяу жүргіншілер көпірі баспалдақты[443]
326	1) Механикалық қозғалтқыштары бар паромдар. Паромдардың сипаттамалары: бөлшек алымында-жүк палубасының өлшемдері М, бөлімінде-жүк көтергіштігі тоннада [444]
	2) Өздігінен жүрмейтін паромдар [444]
327	1) Механикалық қозғалтқыштары бар қайық тасымалы [445]
	2) Қайық тасымалы [445]
328	Бродтар және олардың сипаттамалары: бөлшек алымында-бродтың тереңдігі мен ұзындығы м, бөлімінде-түбі топырағының сипаты және ағын жылдамдығы м / с [446]

Көпірлер мен жол өтпелерін бейнелеу мысалдары

74-кесте

#G0

Қаладағы көпірлер

75-кесте

1:1000 Қаладағы көпірлер

76-кесте

1:2000	1:1000
Эстакадалар-өтпе жолдар
1:2000	1:1000
Қалаларда туннельді жол өтпелері
1:5000	1:1000
Елді мекендерден тыс туннельді жол өтпелері

Рельеф

77-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
329 *	Көлденеңдер [447-456]: 1) көлденең қалыңдатылған (негізгі қиманың берілген аралығы арқылы)
	2) негізгі көлденең
	3) қосымша горизонталдар (жартылай дизайн-негізгі қима биіктігінің жартысында)
	4) қосымша көлденең (еркін биіктікте)
	5) салмалы беткейлерді бейнелеу үшін көлденең
	6) скаттар бағытының көрсеткіштері (бергштрихтер)
	7) көлденең жазулар м
330 *	Биіктік белгілері [457]: 1) Кронштадт футшток нөлінен жоғары 2) Кронштадт футшток нөлінен төмен
331	Асулар, олардың биіктігінің белгілері және әрекет ету айлары [458]
332	Жер жарықтары (М тереңдік сандар) [459]

78-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
333	Жартасты үзіктер [460]
334	Жарлар-жартастар (сандар-биіктіктер, М) [461]
335	Дайктер (цифр - биіктігі м) [462]
336	Жанартау кратерлері [463]
337	Лас жанатраулар мен сопкалардың кратерлері (сандар-тереңдігі немесе биіктігі, м) [464]
338	Жерасты газдарының шығуы [465]
339 *	Үңгірлер мен гроттарға кіру [466]

79-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
340	Карст және псевдокарсттік құйғыштар (сандар - тереңдігі м) [467]
341 *	1) Ойпаттар (табақ) [468] 2) Шайынды [468] 3) Тармақтау дақтары [468]
342	Орлар (цифр - тереңдігі м) [469]
343	Қорғандар (цифр - биіктігі м) [470]
344	Көлденең көрінбейтін табиғи бағдарлар (Сан-биіктік М) [471]
345 *	Көлденең көрінбейтін табиғи жер біліктері (цифра-биіктік М) [472]		_____
346	Жекелеген тастар-бағдарлар (сандар - биіктіктер, м) [473]

80-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
347 *	Тастар тізбегі [474]
348	Тастардың жиналуы [475]
349	Жыралар мен шұңқырлар [476-478]: 1) жоспарда ені 1,5 мм және одан астам жыралар 2) тар жыралар мен шұңқырлар 3) эрозиялық борозда (екі сызықпен бейнеленген жыралар мен промоин сандар - тереңдігі м; промоиндердің бір сызықта - бөлшек алымында - үстіңгі жағынан ені, бөлімінде-тереңдігі м)
350	Құрғақ арналар және суағарлар (орлар) [476, 479]
351	Көлденеңде көрініс таппайтын сұрыпталған кемер (жиектер) [480]
352	Сырғыма [481]: 1) қолданыстағы (сандық - тереңдігі м) 2) жұмыс істемейтін

81-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
353	Борпылдақ жыныстардың шөгінділері (құмды, сазды және т. б.) [482]
354	Қатты жыныстардың шөгінділері [482] 1) тасты-ұсақталған қиыршық тасты 2) тасты
355	Өрістердің бекітілген террасалары (сандар - биіктіктер, м) [483]
356	Мұздықтар [484, 485]: 1) фирналық өрістер 2) фирна өрістерінің шекаралары 3) мұздіқ тілдері 4)мұздіқ тілдерінің шекаралары
357 *	1) Мұздық жарықтар [486] 2) Мұздық құдықтар [487]

82-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
358	1) Мұздықтың бетіндегі су ағындары [488] 2) Мұздықтың бетіндегі мұздықтар [489]
359	Көлденең көрінбейтін мұз біліктері (цифра-биіктігі м) [490]		_____
360	Мұз жарғыштар [491]		_____
361	Тіреулер (цифра-биіктігі м) [492]		_____
362 *	Мұздың тереңдігі (қуаты) М [493]		_____

83-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
363	Қар жинағы [494]
364	Мұздақ [495, 496]: 1) өзендік 2) топырақ 3) жоспардағы ауданы 5 см және одан да көп мұз қату алаңдарының шекаралары
365	Мұз жарықтары мен кедергілері (цифра - үзілу тереңдігі, м) [497]

Өсімдіктер

84-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
366	Өсімдіктер, ауыл шаруашылығы алқаптары, топырақтар және т. б. контурлары [501-503]: 1) қолмен енізгенде 2) автоматты енгізгенде
		Ағаш өсімдіктері
367	Орман ағаштарының сипаттамалары [504]: Құрамы бойынша: 1) жапырақты, 2) қылқан жапырақты, 3) аралас
	Метрикалық деректері бойынша: сол жақта - бөлшек алымында - орташа биіктік М, бөлімінде-оқпандардың орташа қалыңдығы М; оң жақта-ағаштардың арасындағы орташа қашықтық м
368 *	Табиғи биік діңді ормандар [505]
369	Қысқа ағашты және карлик ормандар [506]
370	Қисық ормандар [507]

85-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
371 *	Орманның өскіні (бөлек сан немесе бөлшек алымы - орташа биіктік М, бөлгіш-діңдердің орташа қалыңдығы м) [508]
372	Отырғызылған орман діңі биік [509]
373	1) Жас отырғызылған ағаштар (цифр - орташа биіктігі, м) [509]
	2) Орман және сәндік тұқымдықтардың питомниктері [510]
374	Ормандағы соқпақтар [511]: 1) жоспар масштабында ені 5 мм және одан астам 2) жоспар масштабында ені 1-ден 5 мм-ге дейін 3) жоспар масштабында ені 0.5-ден 1 мм-ге дейін (цифр-ені м)

86-кесте

#G0N	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
375	Ормандағы жырамен, қашамен, қоршаумен шектелген соқпақтар [512]
376	Ормандағы орман соқпақтары (саны - ені м) [511]
377	Сым беріліс желілері бар ормандағы соқпақтар (саны-ені м) [512]
378	Орман орамдарының нөмірлері [513]
379 *	Жоғары ұңғылы сирек ормандар [514]
380	Қысқа ағашты және карлик сирек орман [515]
381	Орманның сирек өскіні [515]

87-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
382	Буреломдар мен желдер [516]:
	1) ағаштардың жартысынан астамы сынған және қираған
	2) ағаштардың жартысынан кем сынған және қираған
383	1) Жанған (күйген) және құрғақ орман учаскелері [517]
	2) Өрт болған орман учаскелері [517]
384	Кесілген (кескен) орман учаскелері [518]
385	Жарылған орман учаскелері [519]

88-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
386	Ағаш екпелерінің белдеулері [520, 522]: 1) жоспар масштабында ені 2 мм кем биіктігі 4 м дейін (цифр - ағаштардың орташа биіктігі)
	2) жоспар масштабында ені 2 мм кем биіктігі 4 м және одан жоғары (цифр - ағаштардың орташа биіктігі)
	3) жоспар масштабында ені 2 мм бастап 10 мм дейін биіктігі 4 м дейін (цифр - ағаштардың орташа биіктігі)
	4) жоспар масштабында ені 2 мм бастап 10 мм дейін биіктігі 4 м және одан жоғары (цифр - ағаштардың орташа биіктігі)
	5) жоспар масштабында ені 10 мм жоғары биіктігі 4 м дейін (цифр - ағаштардың орташа биіктігі)
	6) жоспар масштабында ені 10 мм жоғары биіктігі 4 м және одан жоғары
387 *	Жерді мелиорациялау үшін түсіру кезінде анықталатын ағаш екпелерінің жіңішке белдеулерінің сипаттамалары (бірінші Сан-ағаштардың орташа биіктігі м, екіншісі-жолақтың жалпы ені м, үшіншісі-ағаш қатарының саны) [521]		_____

89-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
388	Жеке тұрған бағдарлы немесе мәдени-тарихи маңызы бар ағаштар [523]: 1) жапырақты 2) қалқан жапырақты 3) жеміс
389	Жеке тұрған, бағдарлы немесе мәдени-тарихи маңызы жоқ ағаштар [523]
390 *	Ағаш тұқымдары (ағашты түсіру кезіндегі белгілер) [523, 524]:
	1) жалпақ жапырақты (емен, бук, үйеңкі, граб, жөке, шаған, ильм және т. б.)	_____
	2) ұсақ жапырақты (қайың, ақ қайың, көктерек, ольха, Терек және т. б.)	_____
	3) жеміс	_____
	4) пальма	_____
	5) шырша мен майқарағай	_____
	6) қарағай және самырсын	_____
	7) балқарағай	_____
	8) кипаристер	_____

90-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
391	Стланик [525, 526]: 1) жеке топтары
	2) өскіндер (түрі мен орташа биіктігін көрсете отырып, м)
392	Бамбук өскіндері (цифр - орташа биіктігі, м) [527]
393	Мангралық өскіндер (цифр - орташа биіктігі, м) [528]
	Бұта, жартылай бұта және бұта өсімдіктері
394	Жеке тұрған бұталар [525, 529, 530]
395	Бұталар [529, 530]: 1) жекелеген топтар
	2) өскіндер (түрі мен орташа биіктігін көрсете отырып, м)

91-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
396	Тікен бұталар [525, 529, 531]: 1) жекелеген топтар
	2) өскіндер (түрі мен орташа биіктігін көрсете отырып, м)
397	Жоспар масштабында 2 мм-ден кем бұталар мен тірі қоршаулар белдеулері (түрі және орташа биіктігін көрсете отырып, м) [525, 529, 532]
	Жоспар масштабында 2-10 мм-ден кем бұталар мен тірі қоршаулар белдеулері (түрі және орташа биіктігін көрсете отырып, м) [525, 529, 532]
	Жоспар масштабында 10 мм-ден кем бұталар мен тірі қоршаулар белдеулері (түрі және орташа биіктігін көрсете отырып, м) [525, 529, 532]
398 *	Сексеуіл [525, 533]: 1) жекелеген топтар
	2) өскін (цифр - орташа биіктігі м)
399	Жартылай бұта (жусан, теріскен, сарсазан және т. б.) [534]
400	Бұташықтар (багульник, подбел, қарақат, вереск және т. б.) [534]

92-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
	Шөп, мүк және шөптесін өсімдіктері
401	Өсімдік шөп, шабындық (әртүрлі шөпті) [535, 536]
402	Биіктігі 1 м және одан жоғары (ши, шатыртекті және т. б.) [535, 537]
403	Өсімдік шөптік ылғал сүйгіш (осока, пушица және т. б.) [535, 538]
404	Қамыс және қамыстектес өскіндер [535, 539]
405	Жоспар масштабында көрінбейтін жөкелер [535, 540]
406	Өсімдік шөптік дала (сілекей, типшақ және т. б.) [541]
407	Мүк өсімдігі (гипн, сфагн және т .б. мүк) [542]

93-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
408	Өсімдік шөптесін (ягель және т. б.)) [542]
	Су өсімдіктері көгілдір фон бойынша №№ 228-232 шартты белгілерімен көрсетіледі (49, 50 кестелерді қараңыз)
	Мәдени өсімдіктер
409 *	Жеміс бақтары (цитрусты қоса алғанда). Сан-орташа биіктігі, м) [543-545]
410	Жидектер [543, 546]
411	Жүзімдіктер [543, 547]
412	Жидектері бар жеміс бағы [543, 548]

94-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
413	Жүзімдігі бар жеміс бағы [543, 548]
414	Жеміс (жеміс, жидек, жүзім) питомниктері [543, 549]
415	Техникалық дақылдардың плантациялары * [543, 550]: 1) ағаш
	2) бұта
	3) шөптесін
________________ * Су асты плантациялары N 233 шартты белгісімен көрсетіледі (50-кесте).

95-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000		1:1000, 1:500
416	Газондар [543, 551]
	Шоғырлар [543, 551]	_____
417	Жайылым [543, 552]
	Бау-бақша [543, 553]
418	Су басқан күріш алқаптары [543, 554]: 1) кезеңімен
	2) жылдың көп бөлігінде

Ауыл шаруашылығы алқаптары *

* Егістіктің, тыңайған жерлердің, шабындықтар мен жайылымдардың егжей-тегжейлі шартты белгілері қосымша талаптар бойынша қолданылады.

96-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
419	Егінге жайлы егістіктер (суармалы жерлер ауданында) [557]
420	Кептірілген егістік [557]: 1) ашық дренажбен 2) жабық дренажбен
421	Суару желісі бар егістік [557]
422	Суарылатын егістіктер [557]: 1) тұрақты, жеткілікті мөлшерде 2) саны жеткіліксіз 3) кептірілген алаңдарда
423	1) Лиманды суару егістігі [557] 2) Құйма егістіктер (жайылма және т. б.) [557]
424	Құрғату-суару жүйелері бар егістік (су режимін екі жақты реттеу) [557]
425	Тасты егістік [557]

97-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
426	Таза шоғырлар [558]
427	Богар шоғырлар (суармалы егіншілік аудандарында) [558]
428	Күріш шоғырлары [558]
429	Кептірілген шоғырлар [558]: 1) ашық дренажбен 2) жабық дренажбен
430	Суару желісі бар шоғырлар [558]
431	Суару аймағындағы шоғырлар [558]: 1) жеткілікті мөлшерде тұрақты 2) жеткіліксіз 3) кептірілген алаңдарда
432	1) Лиманды суару шоғыры [558] 2) құйма шоғыры (жайылма және т. б.) [558]

98-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
433	Құрғату-суландыру жүйелері бар шоғырлар (су режимін екі жақты реттеу) [558]
434	Тасты шоғырлар [558]
435	Таза шабындықтар [559]
436	Түбегейлі жақсартылған шабындықтар [559]
437	Кепкен шабындықтар [559]: 1) ашық дренажбен 2) жабық дренажбен
438	Суару жүйесі бар шабындықтар [559]

99-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
439	Суарылатын шабындықтар [559]: 1) жеткілікті мөлшерде тұрақты 2) жеткіліксіз 3) кептірілген алаңдарда
440	1) Лиманды суару шабындықтары [559] 2) Құйма шабындықтар (жайылма және т. б.) [559]
441	Құрғату-суару жүйелері бар шабындықтар (су режимін екі жақты реттеу) [559]
442	Батпақты шабындықтар [559]
443	Ластанған шабындықтар [559]:
	1) тастармен 2) малта таспен 3) құммен

100-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
444	Таза жайылым [560]
445	Қолдан егілген жайылым [560]
446	Түбегейлі жақсартылған жайылым [560]
447	Кептірілген жайылым [560]: 1) ашық дренажбен 2) жабық дренажбен
448	Суару жүйесі бар жайылымдар [560]
449	Суармалы жайылым [560]: 1) жеткілікті мөлшерде тұрақты 2) жеткіліксіз 3) кептірілген алаңдарда

101-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
450	1) Лиманды суарылатын жайылым [560] 2) Құятын жайылымдар (жайылма және т. б.) [560]
451	Құрғату-суару жүйелері бар жайылымдар (су режимін екі жақты реттеу) [560]
452	Батпақты жайылым [560]
453	Ластанған жайылым [560]: 1) таспен 2) малта таспен 3) құммен
454	1) Мелиоративтік құрылыс учаскелері [561] 2) Құнарлылығын қалпына келтіру сатысындағы учаскелер (биологиялық рекультивация) [561]

Жер бетінің топырақтары мен микроформалары

102-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
455	Құмдар [565]: 1) тегіс 2) тегіс емес (бұдырлы, ұяшық және т. б.)
456	1) қиыршық тастар мен малта тастары бар бет [566] 2) Біліктері бар беттер [566]
457	Тақырлар [567]
458	Сазды бет[568]
459	Поверхности щебеночные и каменистые россыпи [569]

103-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
460	Тасты өзендер [570]
461	Монолитті тас беттер (қатты жыныстардың алаңдық шығу жолдары) [571]
462	1) Полигонды беттер [572] 2) Дақты беттер [572]
463	Бұдыр беттер [573]
464 *	Ойлы-қырлы беттер [574]
465	Өздігінен шөгетін тұзы бар беттер [575]

Батпақтар мен сортаңдар

104-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
466	Өте алмайтын және өтуі қиын батпақтар (цифр - тереңдігі, м) [576-578]
467	Өте алатын батпақтар (цифр -тереңдігі, м) [576-578]
468	1) Батпақты жерлер [579] 2) арықтар, бөлгіштер және ағынның басқа да жолақтары бойынша батпақтану [579]
469	Өте алмайтын және өтуі қиын сортаңдар [580]
470	Өте алатын сортаңдар [580]
471	Жер бетіне тұздардың түсуімен сортаңдалған жерлер [581]

Өсімдіктер, топырақ және ауыл шаруашылығы алқаптарының кескіндерін біріктіру мысалдары Өсімдіктер мен топырақ бейнелерінің үйлесімі

105-кесте

#G0 Әр түрлі өткізгіштігі бар батпақтардағы және батпақты жерлердегі орман; жоғары ұңғылы биікдіңнің және төменгі бұршағы арасындағы шекара - айқын
Жоғары ұңғылы биікдіңдерден бұрыштық төмен қабатқа біртіндеп көшу; биікдіңдер мен өткізгіштігі әртүрлі батпақтар арасындағы шекара - айқын емес
Ұшы бар мүк өтетін батпақта жоғары ұңғылы сирек ормандар	Шөптесін бұталары бар өтетін батпақтағы бойы қысқа сирек шөптер
Батпақ шабындықты сирек орман	Орманнан сирек орманға бәсеңдеп өту

106-кесте

#G0
Майла тасты сирек орман мен бұта топтары	Тасты жердегі орман (1) және сирек орман (2)
Өскіндері бар сирек орман	Бұта өскіндері бар сирек орман
Кесілген бұталардың өскіндері бар сирек орман	Кесілген бұталар тобы бар сирек орман
Шөптес дала өсімдіктері бар сирек шөптер	Тасты жердегі сирек орман
Жартасты баурайдағы сирек орман және бұта топтары	Борпылдақ жыныстар өсіндісіндегі бұта топтары мен сирек шөптер

107-кесте

#G0
Құмдағы орман	Құмдағы сирек орман
Құмдағы бұталар өскен (1) және құмдағы бұталар тобы (2)	Жартылай бұталар бекітілген құмдағы жекелеген бұталар
Ағашты кесу (1) және ағашты өртеу (2)	өскен Ббталарды өртеу (1) және мүк өсімдіктері және бұталар топтарын өртеу
Шөп шалғынды өсімдіктерді шабу (1) және жоғары шөптерді шабу (2)	Мүк өсімдіктері бар Батпақты шабу
Шөп шалғынды өсімдіктерді өртеу (1) және жоғары шөптерді өртеу (2)	Шоғырланған батпақты шалғындағы бұта топтары

108-кесте

Шалғындағы шоғырланған жеке бұталар	Құмдағы сексеуіл (1) және құмдағы сексеуіл тобы (2)
Сексеуіл топтары құмда, жартылай бұталармен бекітілген	Сор жерлердегі сексеуіл өскіндері (1) және сор топырақтағы жерлердегі сексеуіл тобы (2)
Бетінде тұздары бар шабындықтар	Масштабта көрінбейтін өте алатын сортаңдардағы жарты бұталар
Оған бекітілген құмдағы шөп өсімдігі	Тасты шалғын
Өнеркәсіптік кәсіпорындардың қалдықтарымен ластанған немесе ұсақ жерге төгілген шалғын	Бұталар тобы бар биік шөпті өсімдіктер

109-кесте

Дала шөп өсімдіктері арасындағы тікенекті бұталар тобы және биік шөптердің жекелеген шоғыры	Шөп шабындық өсімдіктері арасындағы жоғары шөптің жеке шоғыры
Тасты жердегі жекелеген биік шөптер шоғыры	Шөптер арасындағы жартылай бұталар (анық емес шекара)
Топырақты жердегі жартылай бұталар (шекарасы анық емес)	Бұталар тобы бар жартылай бұталар
Сексеуіл топтары бар жартылай бұта	Тұздалған сортаң беттегі жартылай бұдырлар
Жартылай шөлейт және шөлейт жердегі бұталас өсімдіктер кешені	Даланың шөп өсімдіктері кешені

110-кесте

Сортаң шекарасындағы бұталар анық (1) және анық емес (2)
Тақыр шекарасындағы бұталар анық (1) және анық емес (2)
Жарылған учаскедегі шөп шабындық өсімдіктер	Бұта топтары бар қамыс өскіндері
Су айдынының батпақты жағалауындағы қамыс өскіндері	Ылғал сүйетін төмен өскен шөптер - жарлы қабақтар; баурайы мүк өсімдіктерімен жабылған

111-кесте

Мүк-шөптесін өсімдіктер	Батпақты бұдырлы жердегі мүк-бұталас жабын
Стланник топтары бар мүк жамылғысы	Батпақты көп қырлы жердегі бұта-мүк өсімдіктері
Дақты жерлердегі мүк-бұта өсімдіктер	Тасты монолитті жердегі қатпарлы өсімдіктер мен жекелеген бұталар
Қиыршықты жердеші стланник топтары бар қатпарлы өсімдіктер	Тасты егістік
Өнеркәсіптік кәсіпорындардың қалдықтарымен ластанған немесе ұсақ жер төгілген егістік

Ауыл шаруашылығы алқаптарының бейнелерін үйлестіру

112-кесте

Сирек ормандары бар шоғыр	Сирек өскіндері бар шоғыр
Бұта топтары бар шоғыр	Батпақты шоғыр
Сирек ормандары бар шабындықтар	Сирек өскіндері бар шабындық
Бұта топтары бар шабындық	Топтасқан батпақты шабындық

113-кесте

Сирек ормандары бар жайылымдар	Сирек өскіні бар жайылымдар
Бұта топтары бар жайылым	Топтасқан батпақты жайылым
Өнеркәсіп кәсіпорындарының қалдықтарымен ластанған ауыл шаруашылығы алқаптары

Қоршаулар

114-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
472	Биіктігі 1 м және одан жоғары тас және темірбетон қоршаулар, тарихи қабырғалар [583-585]
473	Биіктігі 1 м кем тас және темірбетонды қоршаулар, саз балшықты қоршаулар, қоршаулардағы қақпалар [583-585]
474	Металл қоршаулар [583, 584, 586]: 1) биіктігі 1 м және одан жоғары, қақпасы бар
	2) биіктігі 1 м кем
	3) тас, бетон немесе кірпіш іргетаста	N 474 (1) немесе 474 (2) шартты белгімен бейнеленеді
475	Ағаш қоршаулар [583, 584, 586]: 1) тегіс, қақпасы бар
	2) торлы (штакетниктен және т.б.)
	3) тас, бетон немесе кірпіш іргетаста
	4) күрделі тірекпен
476	Сым қоршаулар [583, 584, 587]: 1) тікенек сымнан
	2) "жылтыр" сымнан
	3) сым тордан (вольерлер)	N 475 (1)-(3) шартты белгімен бейнеленеді
	4) "электрқойшы" сымдар
477	Қоршаулар, өрме және трельяждар [583, 584, 587]	N 475 (1)-(3) шартты белгімен бейнеленеді

Шекаралар

115-кесте

№	Топографиялық объектілердің атауы мен сипаттамасы	Жоспарларға арналған топографиялық объектілердің шартты белгілері масштабы
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
478	Мемлекеттік, шекара белгілері және олардың нөмірлері, найзалары [589-594]
479	КСРО одақтас республикаларының шекаралары, шекара бағаналары және олардың нөмірлері [589-593, 595]
480	АССР, аймақ, облыстар және өлке құрамына кірмейтін автономды облыстардың шекаралары [589-593, 595]
481	Өлке құрамына кіретін автономды облыстардың шекаралары; автономды округтердің шекаралары [589-593, 595]
482	Аудан шекаралары [589-593, 596]
483	Қалалық жерлердің шекаралары [589-593, 596]
484 *	Кенттік және ауылдық кеңестер аумағының шекаралары [589-593, 596]
485 *	Жер пайдалану және бөлу шекаралары [589-593, 596]
486	Мемлекеттік қорықтардың шекаралары [589-593, 597]
487 *	Мемлекеттік қаумалдардың, табиғи ұлттық парктер мен табиғат ескерткіштерінің шекаралары [589-593, 597]

Жазу шрифтерінің үлгілері

116-кесте

488	Қалалардың атауы [598-602]	Топографиялық жартылай қою (Т-132)
	Ауылдық үлгідегі кенттердің (совхоздарды қоса алғанда) және саяжай үлгісіндегі кенттердің атаулары [598-604]: 1) 1000 және одан көп тұрғындары бар 2) тұрғындар саны 500-ден 1000-ға дейін
	3) тұрғындар саны 100-ден 500-ге дейін 4) 100-ден кем тұрғындары бар
489	Қала үлгісіндегі кенттердің атауы (жұмыс және курортты) [598-602]	Ескіше курсив жыртылай қою (Д-432)
	Кеме жүзетін өзендердің, көлдердің арналарының, шығанақтар мен су қоймаларының атаулары [598-600, 607]
*	Қалалық үлгідегі кенттердің қатарына ресми жатқызылмаған өнеркәсіптік кәсіпорындардағы, темір жол станцияларындағы, айлақтардағы және т. б. кенттердің атаулары
	Өзендердің, каналдардың, көлдердің және т. б. атаулары; жоталар, таулар, жартастар, қорғандар, жыралардың, арқалықтар, аралдар, мыстар, сортаңдар, батпақтар, шатқалдар және т. б. [598-602, 607]

117-кесте

490	Қаланың, оның аудандарының және шағын аудандарының бөліктерінің атаулары; қалаларға арналған жоспарлар шеңберінен тыс екінші және қайталанған атаулар мен жазбалар [598-602]	Кесілген (Р-131)
	Мемлекеттік қорықтардың, қаумалдар мен парктердің атаулары
	Қаланың (қалалық үлгідегі кенттің) құрамына кіретін немесе оған бағынысты ауылдық үлгідегі және саяжай үлгісіндегі кенттердің атаулары; ауылдық үлгідегі және саяжай үлгісіндегі кенттерге арналған жоспарлар шеңберінен тыс екінші және қайталама атаулар мен жазбалар [598-604]
491	Екінші және қайталанған атаулар мен жазулар:	Ескіше курсив остовты (До-431)
	1) қала үлгісіндегі кенттер [598-602]; кеме жүзетін өзендер, арналар, көлдер, шығанақтар мен су қоймалары [598-600, 607]
	2) өзендер, көлдер арналарының және т. б.; жоталар, таулар, қорғандар жартастарының, жыралар, арқалықтар, аралдар, мыстар, сортаңдар, батпақтардың, шатқалдардың және т. б. [598-602, 607] арналған
492	Станциялардың, разъездердің, платформалардың, айлақтардың, санаторийлердің, турбаздардың атаулары	БСАМ курсив шағынконтрастты (Бм-431)
	Жеке аулалардың, үйлердің және геодезиялық пункттердің атаулары [598-602]	3,0-1,6
	Геодезиялық пункттердің, құрылыстардың, құрылыстардың, жолдардың, қоршаулардың, гидрографияның, рельефтің, өсімдіктердің, топырақтың шартты белгілеріне түсіндірме жазбалар
	Совхоздардың, өнеркәсіптік кәсіпорындардың мамандану жазбалары және т. б.
	Жолдардың төсемдері мен ғимараттардың төсемдері материалының әріптік индекстері, құбырлардың мақсаты, туннельдердегі төсемдер түрі, электр желілерінің кернеуі, көпірлер, бөгеттер, құбырлар, өзендердің, көлдер мен теңіздердің түбінің топырағы (қайраң аймағында) [598-602, 604, 610, 611]

118-кесте

		Кесілген (Р-131)
493	Көшелер, тұйық көшелер, алаңдардың атаулары	3,0-1,6
	Аудандық кеңестердің, кенттік және ауылдық кеңестердің жазбалары (елді мекендердің атауы) [598-600, 605, 606]
		3,0-1,6
	Тұрғын және тұрғын емес ғимараттардың әріптік индекстері, оларды салу материалдары
	Көлденең және изобат жазулары, ғимараттардың қабаттылығы және елді мекендердегі тұрғындар саны [598-602, 610, 611]	2,0-1,6
		Ескіше курсив (Д-431) 2,0-1,6
494	Топографиялық объектілердің сандық сипаттамалары (биіктігі, тереңдігі, ұзындығы, ені, диаметрі, жүк көтергіштігі, олардың арасындағы қашықтық) [598-600, 607, 609-611]
	Биіктік белгілері [598-600, 609]
	Ойықтарды өлшеу күндері, кеуіп бара жатқан өзендердің, көлдердің, құдықтардың судылық кезеңдері; асулардың әрекет ету уақыты
	Бағандардағы километр жазулар [598-600, 609]
495	Геодезиялық пункттердің, үйлердің, камералардың және құбырлардағы қарау құдықтарының, ұңғымалардың, шурфтардың, орман орамдарының, шекаралық белгілердің және т. б. нөмірленуі [598-600, 609, 610]

Шартты белгілерге түсініктеме

1. Топографиялық жоспарларға арналған шартты белгілер кестелері түпнұсқа белгілері бар (қажет болған жағдайда - біріктірілген біртектес белгілері бар) кестелерге және әртүрлі текті белгілердің үйлесімі мысалдары бар кестелерге бөлінеді.

Бірінші топтың кестелері үшін шартты белгілердің реттік нөмірлерінің жалпы жүйесі белгіленген. Екінші топтың кестелерінде белгілердің үйлесімділігінің мысалдары нөмірсіз берілген, бірақ олар тиісті бөлімдердің әрқайсысына (құрылыстар, жол өтпелері, алқаптар, өсімдіктер мен топырақтар) орналастырылған.

2. Кестелерде барлық топографиялық жоспарларда қолдануға міндетті шартты белгілер және жергілікті жердің жоспарларын пайдаланатын ұйымдардың қосымша талаптары бойынша салынатын объектілерді бейнелеуге арналған белгілер келтірілген. Арнайы топографиялық түсірілімдер кезінде басым талап етілетін осы белгілерден дербес бөлім ретінде ауыл шаруашылығы алқаптарын беру үшін белгілер берілген. Кейбір объектілердің қалған қосымша белгілері мен сипаттамалары (қайраң аймағы, жер асты коммуникациялары, мелиоративтік құрылғылар және т.б. үшін) шартты белгілер нөмірлерінің бағанасында орналастырылған жұлдызшамен бөлінген.

3. Кестелердің барлық топографиялық объектілердің шартты белгілерінің суреттерімен графикалық бөлігі және осы объектілердің әрқайсысын анықтау берілген мәтіндік бөлігі болады және осы масштабтар жоспарларында оны берудің негізгі ерекшеліктері көрсетілген.

Кестелердің графикалық бөлігіндегі объектілердің атаулары түсініктеме тармақтарының нөмірлерімен (шаршы жақшамен) сүйемелденеді. Кестелердің мәтіндік бөлігінде осы мәтін жататын шартты белгілер нөмірлері түсіндірменің реттік нөмірінің соңынан көрсетіледі (дөңгелек жақшамен).

4. Шартты белгілер қажет болған жағдайларда екі нұсқада берілген: топографиялық объектілердің масштабтан тыс бейнесі үшін (А қарпі - таңбасында) және оларды жоспар масштабында беру үшін, осы масштабтағы объектілердің өлшемдері кестелерде көрсетілген тиісті белгілердің мөлшерінен (Б қарпі - таңбасында) артық болғанда.

Кестелердің түсіндірме мәтініндегі жазулардың барлық мысалдары олардың жоспарларда қалай бейнеленуге болатындығына қарамастан курсивпен бөлінген. Соңғылары үшін кестелерде жазулардың қаріп үлгілері қарастырылған.

5. Шартты белгілерді машинамен қайта шығаруды қамтамасыз ету үшін (автоматтандыру құралдарын қолдана отырып) кесте бөлімдерінде, бұл мүмкін және ұтымды болған жерде топографиялық объектілердің атауларындағы сөздердің тәртібі өзгертілді және олардың құрамдастырылған белгілерінің бір бөлігі бөлшектелді. Түпнұсқалық белгілерді сызуда кейбір оңайлатулар енгізілді және штрихтік пунктирмен (нүктенің орнына) контурлар шекараларын бейнелеудің нұсқасы берілді. Сондай-ақ қаріптер жоспарларын жасау кезінде пайдаланылатын жазулардың санын қысқарту қарастырылған (өз атаулары мен түсіндірме).

6. Егер шартты белгілер олардың арасындағы саңылауы бар жоспарларда көрсетілуі тиіс (мысалы, бір-біріне заттай жанаспайтын сабақтас объектілер жаңғыртылған кезде), онда осы саңылаудың ең аз шамасы 0,3 мм-ге белгіленеді.

Жоспар масштабында көрінбейтін объектілерді бейнелеуге арналған белгілерді, әдетте, оңтүстік жақтауға перпендикуляр орналастыру керек. Құрылыстардың, ғимараттардың және басқа да кейбір объектілердің белгілері ерекшелік болып табылады, бұл оларға түсініктеме тармақтарында белгіленген. Аталған белгілер тиісті объектілердің жергілікті жерде орналасуына сәйкес жоспарда бағдарланады.

Маңызды объектілердің белгілерін беруді қамтамасыз ету үшін олармен жапсарлас еңіс белгілерді салуға жол беріледі.

7. Жергілікті жердегі объектінің жағдайы масштабтан тыс шартты белгінің мынадай нүктелері жоспарда жауап беруі тиіс:

1) Дұрыс нысандағы белгілер үшін (шеңбер, шаршы, үшбұрыш, жұлдыз және т. б.) - белгінің ортасы;

2) объектінің перспективалық бейнесі түріндегі белгілер үшін (су өлшегіш посттар, маяктар, жар-жартастар және т. б.) - белгі негізінің ортасы;

3) негіздегі тік бұрышы бар белгілер үшін (ағаш тұқымдары, километрлік бағаналар, су бөлу бағаналары және т. б.) - белгі бұрышының шыңы;

4) бірнеше фигуралардың үйлесімі түріндегі белгілер үшін (мұнай және газ мұнаралары, сағаттар, мұнара үлгісіндегі құрылыстар, жартас реперлері және т. б.) - белгінің төменгі фигурасының орталығы.

8. Кестедегі белгілердің суреттері олардың өлшемін миллиметрмен көрсететін сандармен сүйемелденеді. Егер екі сан берілсе, біріншісі белгінің биіктігін, ал екіншісі - енін сипаттайды. Суретте бір сан келтірілген кезде, бұл белгінің биіктігі мен ені бірдей екенін, ал цифр мүлдем берілмесе, онда белгінің мөлшерін кестедегі тиісті сурет бойынша қабылдау керек екенін белдіреді.

9. Шартты белгілердің барлық өлшемдері орташа жүктемемен топографиялық жоспарларға арнап берілген. Көрсетілген өлшемдерді жоспардың үлкен жүктемесі кезінде (мысалы, қалалар үшін) немесе шағын контурларды толтыру кезінде үштен бір бөлікке азайтуға болады. Маңызды объектілерді бөлу мақсатында шамалы контурлық жүктемесі бар жоспарларда олардың шартты белгілері тиісінше ұлғайтылуы мүмкін.

Масштабтары 1:500 және 1:1000 жоспарларының бір бөлігі үшін, тек тікелей пайдалануға ғана емес, кейіннен репродукциялау үшін азайта отырып, сонымен қатар кестелерде регламенттелген шартты белгілердің мөлшерін жалпы 1,5 немесе 2 есе арттыруға рұқсат етіледі.

10. Кестелерде белгіленген табиғи өсімдіктер, ауыл шаруашылығы алқаптары, жер бетінің микроформалары, батпақтар, сортаңдар немесе топырақтар орналасқан алаңдарды бейнелеу үшін қабылданған шартты белгілер арасындағы қашықтық олардың контурлары 25 см² және одан көп болғанда 1,5; 2 немесе 3 есе ұлғайтылуы мүмкін.

11. Масштабы 1:2000 бір жолғы пайдалану жоспарларында, сондай-ақ масштабы 1:1000 және 1:500 болғанда тапсырыс берушінің келісімі бойынша объектілердің графикалық шартты белгілерін осы контурлардың топографиялық сипаттамасын беретін тиісті түсіндірме жазбалармен ішінара ауыстыруға рұқсат етіледі.

12. Егер шартты белгілер орталықтары жоспар шеңберінде орналасқан болса, онда оларды осы және аралас жоспарларға енгізеді; егер белгінің орталығы жоспар ішінде шеңбердің жанында болса, онда объектінің шартты белгісі осында толық, ал жақтадың сызығын ажырата отырып бейнелейді.

13. Егер топографиялық объектіні барлық төрт масштабты жоспарларда беру үшін кестелерде бір жалпы шартты белгі (мысалы, ұңғымалар, радиомачталар, жағалау сызықтары, сарқырамалар, сырғымалар, жоспар ойықтары, бос жерлер және т.б.) берілсе, онда оған түсіндірме жазбалардың өлшемдері 1:500 және 1:1000 масштабты жоспарларға жатады. Масштабтары 1:2000 және 1:5000 жоспарлары үшін тиісті жазбалардың өлшемдері жазулардың қаріптерінің үлгілері бар жиынтық кестелер бойынша анықталуы тиіс, онда талап етілетін көрсеткіштер масштабтардың екі тобы үшін көзделген.

14. Пунктирмен өсімдік контурларын, ауыл шаруашылығы алқаптарын, топырақты, пайдалы қазбалардың ашық әзірлемелерін, үйінділер мен ойықтарды, тастардың жиналуын, сырғымаларды, фирналық алқаптарды, жер бетінің микроформаларын, батпақтар мен сортаң жерлерді бейнелеу кезінде олардың шекараларын белгілеу барлық бұрыштарды, өткір майысулар мен контурлардың бұрылыстарын бекіту үшін орналастыру қажет. Егер соңғыларының ауданы осы белгілерде регламенттелгеннен аз болса, онда бағдарлы мәндегі немесе шаруашылық жағынан аса құнды контурлар үшін кестедегі өлшемдермен салыстырғанда белгілерді үштен бір бөлікке қоюға рұқсат етіледі.

15. Пунктирлер, егер ол әкімшілік-саяси шекаралармен, табиғи (тар орман алқаптары, жиектер, жағалау сызықтары және т.б.), сондай-ақ жасанды жер үсті объектілерімен (жолдар, қоршаулар, құбырлар және т. б.) сәйкес келсе, сондай-ақ егер контурлар олардың бойымен жоспар масштабында 1 мм-ден кем қашықтықта өтетін болса, жоспарларда контурды шектеу үшін қолданылмайды.

Әуе және жер асты желілік объектілердің белгілері контурлардың шекаралары болып табылмайды.

16. Топографиялық жоспарларда бір контурда өсімдіктердің шартты белгілерін, жер беті мен топырақтың микроформаларын, егер олар бір түсті болса, үштен аспайтын және егер бұл белгілер әр түрлі түсті болса, төрттен аспайтын етіп біріктіруге жол беріледі.

17. Топографиялық объектілердің сандық сипаттамаларын тиісті шартты белгілердегі кестелерде берілгеніне сәйкес жоспарда орналастыру қажет. Орын жетіспеген жағдайда санның кейбір ығысуына жол беріледі.

18. Бірқатар топографиялық объектілерді белгілеуде олардың нөмірлерін береді, оның үстіне шекаралық белгілер мен бағдар бағандарында саяси-әкімшілік шекаралар бойынша -міндетті түрде, ал түсіру желілерінің бекітілген нүктелерінде және барлау және коммуникациялық мақсаттағы кейбір объектілерде - қосымша талаптар бойынша.

19. Топографиялық жоспарлардың түпнұсқалары оларды кейіннен басып шығаруды немесе тікелей жедел көбейтуді есептей отырып дайындалады. Жоспарларды басып шығару бір түсті - масштабы 1:5000 жоспарларды қайта шығару кезінде басым түрде қолданылатын негізгі және көп түсті болуы мүмкін.

Көп түсті басылымда гидрографиялық желі, мұздықтар, батпақтар, сортаңдар және координаттық сызықтардың қиылыстары жасыл түспен, рельеф - қоңыр, су кеңістіктері - көгілдір, жоспар мазмұнының қалған элементтері - қара түспен беріледі. Кейбір жағдайларда қосымша талаптар бойынша ағаш-бұта өсімдіктерін бейнелеу үшін жасыл түсті, ал қатты жабыны бар көшелер мен алаңдар үшін қоңыр бояудан қызғылт немесе нүктелі торды пайдаланады.

20. Топографиялық жоспарларды нақты саланың қажеттілігі үшін құрылған (яғни мамандандырылған мақсаты бар) олардың түпнұсқаларынан кез келген тәсілмен жаңғыртуға дайындау кезінде алдымен Тапсырыс беруші белгілеген көшірмелердің санын алып тастайды, содан кейін барлық одан әрі ресімдеуді топографиялық жоспарлар үшін негізгі шартты белгілерде әдеттегі тәртіппен жүргізеді.

Геодезиялық пункттер

21 (1-5). Топографиялық жоспарларда барлық ел үшін бірыңғай координаттар жүйесіндегі жергілікті жердегі Мемлекеттік геодезиялық желінің барлық пункттері, қоюландырудың геодезиялық желілерінің пункттері және топографиялық түсірілімдерге арналған түсірілім геодезиялық желілерінің нүктелері көрсетіледі.

22 (1). Жоспарлардағы мемлекеттік геодезиялық желі пункттерінің шартты белгісімен айқындалған 1, 2, 3 және 4-класты триангуляция, полигонометрия және трилатерация тармақтарын білдіреді және геодезиялық координаттардың белгіленген жүйесінде есептелген координаттары бар.

23 (1). Мемлекеттік геодезиялық желінің әрбір тармағын белгілегенде оның орталығы мен жер бетінің белгісі қойылады.

І-IV класты нивелирлеуден алынған пункттер орталықтарының белгілері, сондай-ақ жер бетінің көлденең рельеф қимасы кезінде 0,5 м кейін метрдің жүздік үлесіне дейін жазылады. Қалған жағдайларда метрдің (жүздік немесе ондық) қандай үлесіне дейін пункттер орталықтарының және жер бетінің белгілерін жазу керек, түсіруге арналған техникалық жобада берілуге тиіс. Егер белгілердің айырмасы 0,2 м-ден кем болса (рельефтің қимасы 0,5 м - ден кейін 0,1 м-ден кем болса), онда жоспарда тек орталықтардың белгілері ғана беріледі.

Пункттердің өз атаулары жоспарларда, ол үшін жеткілікті орын болған кезде жазылуға тиіс.

24. (1, 2). Мемлекеттік геодезиялық желі пункттерін көрсету кезінде аумақ сипатындағы айырмашылықтарға негізделген нұсқаларды ескеру қажет.

Тіректер арасында 5 мм және одан да көп арақашықтығы бар жазық бетіндегі пункттер үшін (жоспар масштабында) олардың әрқайсысын құрылыс материалы бойынша бөлімшемен (ЖН) көрсетеді. N 106-108). Қашықтықтар аз болған кезде пункттің өзінің белгісін ғана сызады.

Қорғандардағы геодезиялық пункттер, соңғылардың көлеміне байланысты, екі тиісті бөлек белгінің үйлесімін немесе бір құрамдастырылған белгіні көрсетеді, бұл ретте екі жағдайда да қорғандардың салыстырмалы биіктігін көрсетеді.

Табиғи бұдырларда геодезиялық пункттерді бейнелеу кезінде қажет болған жағдайда көлденеңнің суретін бұзуға жол беріледі.

Жар-жартастардағы геодезиялық пункттер оларды шартты белгілеуді (үшбұрышты) жар-жартас контурының тиісті учаскесіне сурет салу жолымен қайта жаңғыртады немесе егер кіші жар-жартастың мөлшері болса, пункт пен жартастың жалпы белгісімен көрсетіледі. Жоспардағы орын болуына байланысты жартасқа пункт белгісімен қатар оның салыстырмалы биіктігін немесе жартас негізіндегі жердің абсолюттік белгісін (N 334, п. 461) көрсетеді. Жер сынықтарымен жабылған кезде бұл белгі берілмейді.

25 (2). Ғимараттар мен құрылыстардағы геодезиялық пункттер осы пункттердің шартты белгісінің үшбұрышының орталығы координаттары анықталған ғимараттың нүктесіне жауап беруі үшін жоспарларда бейнеленеді.

Геодезиялық пункттер ретінде шіркеулер, мешіттер, зауыт құбырлары, телевизиялық діңгектер, мұнара үлгісіндегі күрделі құрылыстар сияқты объектілер таңдалса, олардың барлығы өздерінің шартты белгілерімен көрсетіледі. Бұл ретте, олардың геодезиялық мақсатындағы тиісті нүктелері координаттар бойынша жазылады, ал осы объектілердің әрқайсысында к немесе крд (яғни координаттау) түсіндірме жазбасы орналастырылуы тиіс.

26 (3, 4). Топографиялық жоспарларда қоюландырудың геодезиялық желілері пункттерінің шартты белгісімен 1 және 2 разрядтағы триангуляция және полигонометрия пункттері бейнеленеді.

Осы белгіні жоспарларда пайдалану керек:

1) бұрын қолданыста болған "КСРО-да мемлекеттік тірек геодезиялық желісін құру туралы негізгі ережелерге" (1939) сәйкес салынған және қазіргі заманғы мемлекеттік желіге қосылмаған 2, 3 және 4-класты геодезиялық желілердің пункттері;

2) мемлекеттік геодезиялық желі пункттерінің бұзылған орталықтары, яғни іс жүзінде пайдалану үшін неғұрлым ыңғайлы жерлерде орнатылатын негізгі пункт жанындағы қосымша құрылғылар.

27 (3, 4). Жоспарда графикалық мүмкіндіктер болған жағдайда (мысалы, құрылыс салынбаған аумақтарда) қоюландырудың геодезиялық желілерінің пункттерін белгілеу осы пункттердің нөмірлерімен немесе атауларымен (олар берілген кезде) ілесіп жүру керек.

Тармақтың нөмірі немесе атауы, әдетте, шартты белгінің сол жағына орналастырылады. Пункттің сандық сипаттамасын белгінің оң жағында - бөлшек түрінде береді. Егер пункт ортасының тек бір ғана белгісін салу көзделсе, онда оны бөлшек бөлмесіне ұштастыру керек, ал алымында пункт нөмірін жазу керек.

28 (3, 4). Жоспарларда қоюландырудың геодезиялық желілері пункттерін беру кезінде мемлекеттік геодезиялық желі пункттеріне арналған сияқты, атап айтқанда: жазық бетінде, қорғандарда, табиғи дауылдарда, жарларда және ғимараттарда оларды көрсетудің негізгі нұсқалары көзделеді. Осы жағдайда 24-тармақта келтірілген түсініктемелер толық қолданылады. Қосымша регламенттеу біліктер мен ғимараттардың қабырғаларында қоюландырудың геодезиялық желілерінің пункттерін бейнелеуге қатысты орынды (29, 30-тт).

29 (4). Ірі біліктерге ұштастырылған қоюландырудың геодезиялық желілерінің пункттері жоспарларда жарлардағы геодезиялық пункттер сияқты принцип бойынша, яғни осы пункт пен біліктің бірыңғай құрамдастырылған белгілеуін қолдана отырып (N 346 белгі), ал соңғысының үлкен шамасы жеткілікті болған кезде - оның контурына пункттің шартты белгісін сурет салу арқылы қолданылады.

30 (4). Ғимараттар қабырғаларындағы қоюландырудың геодезиялық желілерінің пункттері масштабы 1:500-1:2000 топографиялық жоспарларда көрсетіледі. Олардың шартты белгісі тиісті қабырғалардың бейнесіне параллель жазылуы тиіс, бұл ретте жоспардың графикалық жүктелген учаскелерінде осы белгіні 2,0-ден 1,5 мм-ге дейін азайтуға рұқсат етіледі. Бұл пункттер орталықтарының ғимараттар қабырғаларындағы белгілері топографиялық түсірілімдер кезінде тек қосымша талаптар бойынша ғана беріледі.

Егер ғимараттардың қабырғаларына, электр беру желілері тіректерінің іргетастарына, бұрғылау ұңғымаларына және басқа да осыған ұқсас құрылыстарға салынған қоюландырудың геодезиялық желілерінің пункттері жергілікті жерде қабырға реперлері немесе маркалары* түрінде ресімделсе, онда жоспарларда қайта шығару кезінде олар осы желілердің барлық басқа пункттері сияқты, атап айтқанда, ортасында нүктелі квадратпен көрсетілуі тиіс.

31 (5). Топографиялық жоспарларда түсіру геодезиялық желілерінің нүктелерін көрсету кезінде ұзақ мерзімді және уақытша бекітудің жоспарлы желілерінің нүктелері, ғимараттардың қабырғаларындағы және бұрыштарындағы нүктелер үшін бөлек белгілер қолданылады.

Осы нүктелерге белгілер жазбаларының мазмұны мен орналастырылуына және олардың нөмірлері жазбаларының жазбаларына қатысты мемлекеттік геодезиялық желі пункттері мен қоюландырудың геодезиялық желілерінің пункттеріне арналған (23, 27-тт).

32 (5). Ұзақ мерзімді бекітудің жоспарлы түсіру желілерінің нүктелеріне, яғни ұзақ сақтауға есептелген нүктелерге жергілікті жерлерде темір-бетон белгілері, рельстердің кесінділері, бетондалған металл қадалар немесе құбырлар түрінде тіркелген нүктелер жатады. Бетондалмаған ағаш бағаналар мен қазықтармен бекітілген белгілер және т. б. уақытша бекіту нүктелеріне жатады.

Масштабтары 1:5000 және 1:2000 жоспарлардағы уақытша бекітудің жоспарлы түсірілім желілерінің нүктелері қосымша талаптар бойынша көрсетеді.

33 (5). Ғимараттардың қабырғалары мен бұрыштарындағы жоспарлы түсіру желілерінің нүктелері масштабы 1:500-1:2000, соңғылары қосымша талаптар болған жағдайда, жоспарларда қайта шығаруға жатады.

Осы нүктелер жақсы бөлінуі үшін оларға берілген шартты белгілерде қажет болған жағдайда, крд немесе к. (яғни координаталған) жазуы беріледі.

Үлкен масштабты жоспарлар үшін кестеде осы нүктелердің шартты белгілерін ғимараттың координаталған бұрыштарында орналастырудың екі нұсқасы көзделген - шығыңқы дөңес бар ма, жоқ па екендігіне байланысты.

_______________

* Қазіргі уақытта қабырға маркаларын салу жүргізілмейді.

34 (6). Топографиялық жоспарлардағы астрономиялық пункттер ауқымды шартты белгімен көрсетіледі және орын болған жағдайда, олардың өз атауының жазуымен қоса жүреді.

35 (7). Бағдар пункттері - бұл геодезиялық пункттерден жергілікті жерде бекітілген (қадамен, пилонмен) бағыттар. Топографиялық жоспарларда бағ. п. түсіндірме жазбасы тиісті шартты белгілердің барлық жағдайларында жазылады.

36 (8). Шекаралық деп аталатын межелік белгілер жер пайдалану шекараларын белгілеу үшін орнатылады, соңғылары бірқатар жағдайларда іс жүзінде әкімшілік шекаралар (аудандар, облыстар) болып табылады. Әдетте бұл биіктігі 1,5 м темір-бетон немесе ағаш бағаналар, олардың ерекше белгілері - КСРО әріптері және жыра түрінде көмкерілген жалпақ үйілген обадағы бағананың жоғарғы бөлігіне салынған орақ мен балғаның бейнесі. Межелік белгілер жергілікті жерде әрбір 500 м сайын және жер пайдалану шекараларының барлық бұрылыстарында орналастырылады.

Межелік нөмірлеу белгілері болған жағдайда соңғысы жоспарларда, бірақ кейбір іріктеумен (591-т.сәйкес) жаңғыртылуы тиіс.

37 (9). Құрылысқа жоспарлау жобасын бекіту бағаналары жергілікті жерде бөлінген учаскенің сыртқы шекараларын жиектеу және оның шегінде ғимарат немесе ғимаратқа аарналған алаңдарды бөлу мақсатында орнатылады. Бұл бағаналар масштабы 1:500-1:2000 жоспарлардағы оларға қабылданған шартты белгілермен және реттік нөмірлермен, ал соңғыларында - қосымша талаптар бойынша көрсетіледі.

38 (10). Барлық масштабтағы топографиялық жоспарларда құрылыс жобаларын заттай шығаруға арналған және ғимараттардың немесе құрылыстардың негізгі осьтеріне параллель бағдарланған тікбұрыштар жүйесін білдіретін бөлу геодезиялық торларды бекіту пункттері жаңғыртылады. Сол шартты белгілеумен осы осьтер мен тиісті көлденең бекіту пункттері көрсетіледі.

Бекіту пункттерінің белгілері қосымша талаптар болған жағдайда жоспарларда жазылады.

39 (11). Нивелирлік белгілер іргелі (I және II класты желілерде салынатын) және қатардағы болып бөлінеді, оларға топырақ, координатталған топырақ, құрылыстық топырақ ұзақ уақыт бекітулері, жартасты, қабырға және уақытша реперлер жатады.

Ғимараттар мен құрылыстардың қабырғаларындағы және жартастың тік беткейлеріндегі нивелирлік белгілер үшін реперлермен қатар маркалар түрінде ресімдеу көзделген болатын. Олардың сыртқы айырмашылығы реперде рейка орнату үшін сөре (призманың қыры) немесе жартылай сферикалық бастиек, ал маркада - ортадағы тесік бар (30 1.ескертпені қараңыз).

40 (11). Топографиялық жоспарларда уақытша реперлерден басқа, барлық нивелирлік белгілер бір шартты белгімен, қажет болған жағдайда - түсіндірме жазбамен бейнеленеді. Мысалы, іргелі репердерде ф әрпін береді, координатталған топырақ - к. (немесе крд.) (ғимараттар мен құрылыстардың шөгуін бақылауға арналған реперлерді қоса алғанда) - құр. салады.

41 (11). Нивелирлік белгілерді бейнелеу кезінде жоспарға олардың нөмірлері мен белгілерін мынадай тәртіппен салу көзделеді:

1) Егер белгінің тиісті нүктесі (марканың орталығы, репердің басы немесе сөресі) мен жер беті арасындағы биіктіктердің айырмасы 0,2 м және одан жоғары болса, онда бөлшек алымында марканың немесе репердің бастиегінің (сөрелерінің) ортасына белгі, бөлімінде - жердің белгісі беріледі;

2) Егер биіктік деректерінің айырмашылығы 0,2 м-ден кем болса, онда белгінің белгісі бөлшек бөлмесіне ауыстырылады, ал алымында белгінің нөмірі көрсетіледі.

Қабырға реперлері мен маркаларының белгілері топографиялық жоспарларда тек қосымша талаптар бойынша ғана көрсетіледі.

Қабырға реперлері мен маркаларының белгілері топографиялық жоспарларда тек қосымша талаптар бойынша ғана көрсетіледі.

(11). Жартасты беткейлерге, жар-қабақтарға (дайкаларды қоса алғанда) және ірі біліктерге ұштастырылған реперлер мен маркалардың шартты белгілері графикалық мүмкіндіктерге байланысты олардың шартты белгілермен бір жалпы белгіге біріктіріледі немесе тиісті объектінің контурына түсіріледі. Көрсетілімнің бұл нұсқасы көпірлердің сағасына салынған реперлер мен маркалардың, жолдардың астындағы құбырлардың, мұнара үлгісіндегі ғимараттардың цокольдерінің және т. б. бейнесіне де қолданылады.

43 (11). Жоспарларда уақытша реперлер жаңғыртылған кезде олардың әрбір шартты белгісіне уақ түсіндірме жазбасын береді. Бұл репердердің нөмірлері қосымша талаптар бойынша жазылады.

44 (12). Координаттық желілердің қиылыстары әртүрлі өлшеулерді жеңілдету және арнайы картографиялық жүктемені түсіру үшін жоспарларда көрсетіледі. Жергілікті жердің бейнесі аясында шартты қиылысу белгісін жақсы бөлу мақсатында бұл белгі жасыл түспен ғана емес, қара түспен де жазылады. Егер қандай да бір қиылысу маңызды топографиялық объектілердің белгілеріне сәйкес келсе, онда оны жоспарда беруге болмайды.

Құрылыстар, ғимараттар және олардың бөліктері

45 (13-18). "Құрылыс" термині ғимараттарды, шағын үйлерді, жеңіл құрылыстарды және жабық орын-жайлар болып табылатын құрылыстарға қолданылады. Ғимараттар деп негізгі құрылыстарды, яғни күрделіге тиесілі, сондай-ақ өзінің көлемі жағынан ерекшеленетін және тұрғын үй, қызметтік немесе өндірістік пайдалануға арналған құрылыстарды атайды.

Топографиялық жоспарларда құрылыстардың контурларды олардың шынайы нақты көріністеріне (тікбұрыш, сопақша және т.б.) сәйкес жүргізу қажет. Бұл негізгі талаптар масштабта көрсетілген барлық құрылыстарға таратылады және мүмкіндігінше тек масштабтан тыс талаптардың белгілермен көрсетілуі мүмкін.

46 (13-18). Масштабта көрсетілген құрылыстар жоспарларда іргеқабат проекциясы бойынша оның шоқыларының, кемерлерді және көлемі 0,5 мм және одан артық болатын фигуралық сәулеттік бөлшектерін көрсетеді.

Орамдардың қызыл сызықтарына шығатын құрылыстарды, көпқабатты және осы елді-мекеннің көрнекті жерлері (мысалы, тарихи) болып табылатын құрылыстарды егжей-тегжейлі жүргізген дұрыс.

Ғимараттардың үстінде бағдарлық маңызы бар мұнара немесе мінбе болса, жоспарда ғимараттың суреттерінде тиісті жерінде олардың шартты белгілері бейнелеу жолымен көрсетілуі тиіс (белгі N 26, 27), ал бұл объектілер жеткілікті көлемде болса - түсіндірме жазбаларымен бірге контурлармен бөлініп тұруы тиіс.

47 (13, 14). Беріліп отырған ғимарат топографиялық жоспарларда бөл. 60 (ғимарат 50 м және одан жоғары болған жағдайда сан ғимараттың биіктігін білдіреді) көрінісі көрсетіліп, көрініс табуы керек. Бұл шағын масштабтағы кейінгі карталарды құрастыруға қамтамасыз ету үшін қажетті.

48 (13-18). Елді-мекеннің сипатына және тапсырыс берушінің талаптарына қарай құрылыстың осындай бөлігінің құрылымның негізгі бөлігінің сызығынан 0,5 мм және одан көп шығып тұрған үй қанаты, кіреберісі, террассасы секілді құрылымдарының топографиялық жоспарлары құрылыстың жалпы контурынан жеке (белгі N 35-40, 47) немесе шығыңқы жер түрінде, мысалы бірқабатты үйлерді салу кезінде көрсетілуі мүмкін. Көлемі бойынша шағын жалғап салулар топографиялық жоспарларда бөлінуге жатпайды (80-т. қарастырылған жағдайды қоспағанда).

49 (14, 16). Топографиялық жоспарларда павильон, жеке гараждар, жер қоймалар секілді шағын құрылыстар салу үшін жеке регламентация (99, 102-104, 106-тт) қарастырылған. Көшірілмелі (киіз үйден басқа - 105-т.) немесе уақытша (жекелеп алғанда, құрылыс алаңдарында) жеңіл құрылыстар мүлдем көрсетілмейді.

50 (13-18). Ірі масштабтағы топографиялық түсірілімдер кезінде барлық құрылыстарды тұрғын, тұрғын емес және қоғамдық маңызы бар құрылыстар деп бөлінеді; өртенбейтін, өміршең және аралас; бір қабатты және бір қабаттан жоғары.

Тұрғын құрылыстарға арнайы тұру үшін салынған және басында маңызы бас болған, кейіннен маңызы өзгертілген және нақты пайдаланылуы тұрғын үй қоры ретінде өзгертілген құрылыстар жатады. Тұру үшін жылдың кез келген бір мезгіліне арналған құрылыстар (мысалы, жазғы пионерлагерлерінің жеңіл құрылыстары) тұрғын емес болып саналады.

51 (13-18). Қоғамдық маңызы бар құрылыстар олардың масштабы 1:2000-1:500 болатын жоспарлардағы суреттерінде тұрғын, не тұрғын емес құрылыстарға жатқызуға болмайды. Оның орнына олардың контурлары түсіндірме жазбаларымен сүйемелденуі тиіс: әкім. (яғни әкімшілік ғимарат), шебер. (шеберхана), емх. (емхана), дүк. (дүкен), кино және т.б.; оларды одан әрі нақтылау қажет етілмейді.

Егер құрылыстың бір бөлігінде тұрғын орын-жай орналасқан болса (пәтер, жатақхана), ал екніші бөлігі қызметтік немесе өндірістік маңызды болса, онда ол жоспарда тиісті жазбалармен орналастырылады.

Қоғамды маңызы бар құрылыстардығы жазбалар олардың контурларының ішкі жазғында беріледі, егер ол мүмкін болмаса - оның жанынан жазылады, ал ондай құрылыстар көп шоғырланған жағдайда (немесе бір құрылыста тиісті түрлі орын-жайлар болса) - анағұрлым ірілігіне және тағайындалуы жағынан маңыздылығына қарай таңдаулы түрде.

52 (13-18). Масштабы 1:2000-1:500 болатын жоспарларда құрылыстарды қолданылу сипатына қарай бөлу графикалық түрде мынадай негізде жүзеге асырылады: тұрғын үй құрылыстарын салуда бас әріппен Т әріпін, тұрғын емес - ТЕ әріптерін белгілейді, қоғамдық маңызы бар құрылыстарды салғанда - әріпті индекстерді орнына түсіндірме жазбаларын береді (51-т.). Осы белгілердің әрқайсысы құрылыстарды сипаттау кезінде олардың өртке тұрақтылығын көрсетуі тиіс.

53 (13-17). Масштабы 1:5000 болатын топографиялық жоспарларда қоғамдық маңызы бар құрылыстар (әдетті тұруға жарамды) тұрғын ретінде де белгіленеді, бірақ тиісті жазбалар сақталуы керек (51-т.).

Бұл жоспарларда тұрғын өртке төзімді құрылыстарды олардың контурларының жаппай құюмен беріледі, тұрғын емес өртке төзімділер - екі қабатты нақыштамамен, тұрғын өртке төзімсіздер - бір қабатты нақыштамамен толтырылады, тұрғын емес өртке төзімсіздер - құрылыстың контуры толтырылмайды.

54 (13, 14, 19). Масштабы 1:2000-1:500 болатын топографиялық жоспарларда тек өртке төзімді құрылыстарға арналған құрылыс материалдарын көрсету кезінде мындай әріптік белгілерді қолдану керек: К - кірпіш, тас, бетон және жеңіл бетон (арболитті, шлакобетонды және т.б.); М - метал, Ш-Б - шыныбетон, Ш-М - шыныматериал.

Өртке төзімсіз тұрғын құрылыстарының қосымша талаптары бойынша ағаш материалдар бөлінуі мүмкін, оларды бас әріппен А әріпімен белгілейді.

55 (17, 18). Өртке төзімділігі бойынша аралас құрылыстарға төменгі қабаты өртке төзімді материалдардан, ал жоғарғы қабаты және (немесе) төбесі өртке төзімсіз материалдардан салынған немесе барлық құрылыс ағаштан салынған, бірақ өртке төзімді жіңішке қасбетпен (кірпіштен және т.б.) салынған құрылыстарды жатқызу керек.

Масштабтары 1:2000-1:500 болатын жоспарларда өртке төзімділігі бойынша аралас құрылыстарды құрылыстың маңызын сипаттайтын қосымша индекстермен және жазбалармен толықтырылатын АҚ (бірге, тиресіз) индексімен белгілейді.

Масштабы 1:5000 болатын жоспарларда тұрғын аралас құрылыстарды олардың контурларында орталық нүктесі мен диагоналындағы үйлесімділігімен, ал тұрғын емес араластар - бір диагоналмен белгіленеді.

56 (20). Барлық масштабтағы топографиялық жоспарларда құрылыстың қабаттылығы екінші қабаттан бастап тиісті цифрлармен белгіленеді. Қабаттардың санын есептеу кезінде олардың пайдаланылуына қарамастан жертөлелердің жартысы мен көпқабатты ғимараттардың төбелеріндегі шағын мансардтарды есептеудің қажеті жоқ.

Егер құрылыс түрлі қабатты бөліктерден тұратын болса, масштабтары 1:2000-1:500 болатын жоспарларда қабаттардың көрсеткіштері олардың контурларына қарай осы бөліктердің әрқайсысына жеке беріледі. Масштабы 1:5000 болатын жоспарларда құрылыстардың жалпы контурында екі сан жүргізіледі немесе орын жетпеген жағдайда құрылыс бөлігінің алаңы бойынша маңыздырақ орынға жауап беретін біреуін белгілейді, ал түрлі қабаттар бөлігі тең болған жағдайда қабаттылығы көбі белгіленеді. Құрылыс түрлі қабатты болған жағдайда, оның қабаттылығын сипаттайтын бағанда орналасуына байланысты сандар тире арқылы беріледі (мысалы, 5-3 КЖ).

57 (13-20). Топографиялық жоспарларда құрылыстың маңыздылығын, өртке төзімділігін және қабаттылығын білдіретін индекстер берілген жағдайда, оларды контур ішінде орналастыру үшін орын жетпеуі масштабы 1:2000 болатын жоспарларда ғана болуы мүмкін. Мұндай жағдайларда бұл индекстерді құрылыстың контурімен қатар, оның ұзын жағына параллель түрде беріледі.

Тұрғын емес және өртке төзімсіз шағын құрылыстарды (мысалы, бағбандық учаскелер) көрсету кезінде мұндай жоспарларда Н индексін көрсеті міндетті емес.

58 (19). Тығыз қабысқан құрылыстарды беру кезінде барлық тұр,ын ққрылыстарды контурлық сызықтармен бөледі.

Тұрғын өртке төзімді құрылыстарға қабысқан құрылыстарды масштабы 1:5000 болатын жоспарларда көрсету үшін қосымша талаптар бойынша, түрлі номерлері бар үйлерді бөлу үшін белгі (ені 0,3 мм) құюда олардың бөлу жігін ажырату қарастырылады.

Қабысқан тұрғын емес құрылыстарды масштабы 1:2000 және одан ірі болатын жоспарларда бөліп жалпы контурмен тек өртке қарсы маңдайша-брандмауэрлермен, егер олар бар болса (76-т.) көрсетіледі. Қабысқан тұрғын емес құрылыстар санына жалпы контуры М гараждар деген жазбасы бар, ұжымды пайдаланудағы гараждың бірыңғай құрылымынан (бірақ ішкі бокстары бар) ұсынылатын ерекшеліктері бар басым бөлігін кірпіштен салынған және жоспарда Ұ гараж деген жазумен рәсімделген металдан жасалған гараждар жатады.

Тұрғын құрылыстар мен олармен қабысқан тұрғын емес құрылыстар арасындағы, сондай-ақ өртке төзімді құрылыстар мен олармен қабысқан өртке төзімсіз құрылыстар арасындағы графикалық бөлулер міндетті болып табылады.

59 (21). Бірінші қабаттың орнына барлығы немесе оның бөлігі колонна болған (сондай-ақ тікелей жерден басталған) ғимарат масштабы 1:2000-1:500 болатын жоспарларда бөлініп көрсетіледі. Графикалық мүмкіндік болған жағдайда колонналар жеке, қажет болған жағдайда - өз орнында, ал қалған уақытта әрбір 3-4 мм сайын көрсетіледі. Масштабы 1:5000 болатын жоспарларда колонналары бар ғимарат әдеттегідей болып көрсетіледі.

60 Тұтас қасбеттің орнына діңгектерде орналасқан ғимараттар, көп жылдың тоңдырылған топырақтардың ауданындағы немесе жүйелі түрде су басып қалу қауіпі бар құрылыстар барлық масштабтағы топографиялық жоспарларда қарапайым ғимараттар ретінде көрсетіледі, бірақ масштабы 1:2000 және одан ірі болатын жоспарларда орын болған жағдайда - қосымша жазбамен қада (басқа индекстерден кейін) көрсетіледі.

61 (22). Салынып жатқан ғимараттың шартты белгісі олардың фундаменті салынып, қабырғаларын көтері кезінде қолданылады. Егер ғимарат құрылысы төбесіне дейін жеткен болса, онда оның контуры штрихты сызықпен емес, тұтас сызықпен беріледі және масштабы 1:2000-1:500 жоспарларда маңызы өртке төзімді болып сипатталып ғимараттың қабаттылығы көрсетіледі. Түсіндірме жазбасы бет. осы сатыда сақталады.

Ғимарат пайдалануға берілген кезде құрылыс аяқталған болып есептеледі.

62 (23). Бұзылған және жартылай бұзылған ғимарттың шартты белгісін топографиялық жоспарларда бір жерде ұзақ уақыт сақталған анағұрлым негізгі жекелеген құрылыстар қалдығы немесе толық бір ауыл үйіндісі ренде көрсетілуі тиіс. Бұл белгіні қайта жаңғырту тәртібінде бұзылған ғимаратты көрсеткенде қолдануға болмайды.

Егер масштабы 1:5000 болатын жоспарларда бұзылған немесе жартылай бұзылған ғимараттардың суреті салынған алаң 1 см² және одан көп болса, онда кестедегі мәліметтің орнына белгі бұзылған деген (яғни ірі масштабтағы жоспарлардағыдай) жазу тіркесі бар контурларда көрсетілумен шектелуі мақсатқа сай.

63 (24). Заманауи ғимараттарды оларға жақын тротуарлар немесе жердің бетін жабатын басқа да қатты жабындар жоқ жағынан жиектейтін асфальтты немесе бетонды жолақтар төсеніштер деп аталады.

Масштабы 1:500 және 1:1000 болатын жоспарларда масштабы 1:2000 болатын барлық төсеніштер - ені тікелей 1,2 м және одан болғанда немесе сол орында ғимараттың жанындағы жалғыз ғана жаяу жүргіншілер жолы болғанда көрсетіледі. Масштабы 1:5000 болатын жоспарда төсеніштер мен тротуарлар көшенің өтетін бөлігінен (алаңдардан, аулалардан) бөлінбейді.

64 (24). Топографиялық түсірілімдер кезінде үйлердің нөмірлері мынадай тәртіпте белгіленеді: масштабы 1:500 және 1:1000 болатын жоспарларда - елді-мекеннің барлық үйлерінің суреттерінде, масштабы 1:2000 және 1:5000 болатын жоспарларда әрбір орамның үйлерінің бұрышында, бірақ масштабы 1:5000 болатын жоспарларда тек қана қосымша талаптар бойынша және графикалық мүмкіндіктер болған жағдайда көрсетіледі.

Үйлердің нөмірлерін әдетте олардың көшеге қараған бұрышындағы контурларына параллель жазылады. Бұл жазбаларды үйлердің контурларының қатарына да орналастыруға жол беріледі, ал жоспарда айтарлықтай қажеттілік болған жағдайда үй нөмірлері қызыл түске боялуы мүмкін.

65 (25). Масштабы 1:500 және 1:1000 болатын топографиялық жоспарларда техникалық жобаның талаптарына сай бірқатар үйлердің суреттерінде нақты нүктелердің биіктіктеріне белгі соғылады. Олар үшін жеке шартты белгілер белгіленген, атап айтсақ:

1) құйылған үшбұрыш - бірінші қабаттың еденінің, сондай-ақ төменгі қабаттың немесе іргетастың тиісті нүктелерін беру үшін (соңғы жағдайда - белгі санының алдындағы и немесе ф әріптерімен);

2) құйылған дөңгелек - үйдің төсенішінің нүктесі, тротуар немесе дәл оның бұрышына дейінгі жердің нүктесі үшін.

66 (26). Мұнара үлгісіндегі күрделі құрылысты, оның ішінде шаруашылық маңызындағы мұнара-ғимаратты топографиялық жоспарларда олардың нақты сызбаларымен, яғни дөңгелек, көпбұрышты, квадрат және т.б. сызбаларымен сәйкес көрсетіледі. Егер мұнараның жоғарғы бөлігі төменгі бөлігінен кең болса, оның жоспарлық контурларын беру үшін екі тұйық сызық берілуі керек: ішкісі тегіс - төменгі қабаттың проекциясы бойынша, және сыртқысы үзік-үзік сызығы - мұнараның шыңының проекциясы бойынша.

67 (26). Бұл құрылыстардың мұнара үлгісіндегі құрылыстар болып табылатындығын ескеру маңызды болған жағдайда оның графикалық белгісіне қосымша ретінде жоспарға мұнараның контурына немесе оның жанының орналасқан мұн. деген қысқартылған белгі қою қарастырылады.

Мұнаралық градиренді (өндірістік кәсіпорындарды айналмалы сумен жабдықтау жүйелерінде суды ауамен салқындатуға арналған құрылғы) көрсету үшін түсіндірме жазбаны мұн. град. деген түрге дейін толықтырды. Күрделі мұнараларды шартты белгілеуді жерлерде сақталған ескі күзетші мұнараны, үйінділерден қалыптасқан немесе тегістелген тасты көрсету үшін де қолдану қажет. Мұндай мұнаралардың суреттерінде тарихи мұн. деген жазу беріледі.

68 (26). Мұнараны салу материалдары масштабы 1:2000-1:500 болатын жоспарларда әріптік индекстермен сипатталады: М - металл, К - барлық қалған күрделі; масштабы 1:5000 болатын жоспарларда - белгіленген шартты белгімен (66-т.).

69 (27). Масштабта көрініс табатын жеңіл үлгідегі мінбені топографиялық жоспарларда көрсету үшін олардың әрқайсысын тіреу материалдары бойынша (белгі N 106-108) бөлімшелермен көрсетеді. Масштабы 1:2000 және 1:5000 болатын жоспарларда көлемі жағынан масштабтан тыс суреттермен сипатталатын мінбелер үшін оның төменгі бөлігінде (күрделі мұнараның белгісінен бөлек) дөңгелек құйылмай шартты белгімен қарастырылады.

70. Стадиондардың, ипподромдардың, велотректердің, шаңғы трамплиндерінің және басқа да тұрақты мақсаттағы спорт объектілерінің құрылыстары мен құрылымдары топографиялық жоспарларда олардың сыртқы контурлары мен негізгі ішкі бөлшектерінің желілерімен түсіндірме жазбалармен үйлеседі

Трибуналары бар осы объектілер үшін құрылыс материалын белгілеу (54-тармақ) және масштабы 1:2000-1:500 трибуналарды секторларға бөлу (олардың арасындағы баспалдақтарды көрсету жолымен) көзделеді.

Трибунасы жоқ спорт алаңдары мен алаңдарының бейнесі олардың жиектеу және стадион, спорт алаңы жазумен шектеледі. Спорттық алаңның немесе алаңның контурын, егер олар жиектермен (борттық тастың тар жолағымен) немесе жиектас болмаған кезде нүктелі штрихты сызықпен көмкерілген болса, тұтас сызықпен береді.

71 (28-31). Діни ғибадат ету үшін салынған және ерекше архитектурасы бар ғимараттар, атап айтқанда: шіркеулер, костелдер, кирхи, мешіттер, будда храмдары мен пагодтары, часовнялар және т.б. - топографиялық жоспарларда олардың бастапқы мақсаты бойынша немесе басқа мақсаттарда (мұражайлар, концерт залдары және т.б. сияқты) пайдаланылмағанына қарамастан қабылданған шартты белгілермен көрсетіледі. Мұндай ғимараттардың шартты белгілерін оларда крест, жарты ай немесе түрлі діндердің басқа да рәміздерінің сақталуына қарамастан қолдану қажет.

72 (28). Шіркеулердің, костелдердің және кирхтердің шартты белгілерінде христиандық крест белгісі күмбездің, егер ол жалғыз немесе бірнеше болса, күмбездердің неғұрлым жоғары орналасқан жеріне ұштастырылады. Екі тегіс күмбез болған жағдайда крест белгісі әрбір күмбездің контурына беріледі. Бұл ереже собордың қоңырауы болған жағдайда қолданылады.

1:5000 масштабтағы жоспарларда шіркеудің бас ғимараты күмбездерінің негізі мен шатра қоңырауды шектемейді.

73 (29). Мешіттердің бейнесі кезінде басты ғимараттардың мұнарасы мен күмбездері бөлінуге жатады. Бұл ретте масштабта көрінетін минареттер минарет немесе минар жазуы бар олардың негізінің контуры сызығымен белгіленеді. (1:5000, ауданы бойынша шағын - және 1:2000) - белгіленген шартты белгімен.

74 (30). Буддистік храмдарды және әдетте көлемі бойынша аз буддистік пагодтарды көрсету кезінде олардың шартты белгілерін ғимараттың контурына осы ғимараттың ең жоғары бөлігінің жағдайына сәйкес келетін орында орналастыру керек.

Бұл белгі буддизмге жақын діни діндерді жіберу үшін салынған ғимараттарды бейнелеу кезінде де қолданылады; мысалы, ламаизмді.

75 (31). Діни мақсаттағы барлық құрылыстар сияқты часовниктер топографиялық жоспарларда тас және ағаштарға бөлініп, олардың нақты кескіндері бойынша жаңғыртылады. Масштабта білдірілмейтін часовен үшін (масштабы 1:5000 жоспарларда болуы мүмкін) арнайы шартты белгі орнатылған.

76 (32). Брандмауэрлер бір құрылыстың аралас үй-жайларын немесе екі құрылыстың тұйықталатын үй-жайларын ажыратуға арналған жанатын материалдардан жасалған өртке қарсы қабырғалар деп аталады.

Әдетте, брандмауэр 1:2000-1:500 масштабтағы топографиялық жоспарларда көрсетеді. Алайда, олардың шартты белгісін 1:2000 масштабтағы жоспарлар үшін қабылданған мөлшерде 1:5000 масштабтағы жоспарларда өртке қарсы қабырғалары бар көрнекті ғимараттарды беру кезінде қолданған жөн.

77 (33). Арканың астындағы шартты кіру белгісі құрылыстың аулаларына, бір көшеден екіншісіне немесе алаңға апаратын кіру жолдарын беру мақсатында барлық масштабтағы топографиялық жоспарлар үшін қарастырылған.

Осы белгімен монументалды аркалар бейнеленуі тиіс, бірақ түсіндірме жазбамен (мысалы, арка, триумф. арка және т.б.) және құрылыс материалын көрсететін әріптік индекспен (54-т.).

78 (34). Екінші қабатқа (кейбір қонақ үйлерде, гараждарда, қоймаларда) кіру жолдарын беру кезінде олардың масштабы 1:500 және 1:1000 жоспарларындағы шартты белгілері жер беті мен жоғарғы шеті деңгейінде - ғимарат қабырғасының жанындағы алаңда кіру жолының төменгі шетінің абсолюттік белгілерімен толықтырылуы тиіс.

79 (35-39). Топографиялық түсірілім кезінде 1:2000-1:500 масштабта қанаттар мен кіру жолдары құрылыстың жалпы контурынан бөлек, оған қосылмаған жағдайда (48-тармақ), осы объектілердің жоспарларда көрсетілуіне қатысты арнайы жіктемесі көзделген. Осы жіктемеге сәйкес, қанаттар тас және ағаш және ашық, жоғары немесе төмен сатыға шектеумен жабық, ғимараттардың жер асты бөліктеріне кіретін жолдар - ашық және жабық болып бөлінеді.

80 (35-39). 1:2000 масштабтағы топографиялық жоспарларда масштабында көрінбейтін (ауданы 4 мм²-ден кем) ғимараттардың жер асты бөліктеріне кіре берістері қызыл сызыққа олардың қасбеті жағынан шығатын ғимараттардың, көлемі, әкімшілік, сәулеттік немесе өзге де мәні бойынша көрнекті ғимараттардың жанында ғана көрсетіледі. Бұдан басқа, осы масштабтан тыс белгілер 1:2000 масштабтың жоспарлары 1:1000 масштабқа дейін ұлғайтылатын жағдайлар үшін қажет.

81 (37, 38). Қанаттарды ашық сатымен жоғары шартты белгілеуде соңғылары осы белгі шұңқырдан (белгі. N 54) ғимараттардың жер асты бөліктеріне баспалдақпен төмен және ашық кіретін есіктерді олардың шартты белгісі сызықтарының ортасында үзілумен бейнелеу керек.

82 (40). Топографиялық жоспарларда метрополитен станциясына кіру есіктері бейнеленген кезде М бас әрпі табиғи түрде кіру орнына тікелей жауап беретін нүктеде орналастырылады, атап айтқанда: ғимараттың контурында, оның қасбеттік жағында немесе егер сыртқы ғимараттың станциясы болмаса, жер асты өткелінде.

83 (41). Метрополитеннің желдеткіштері барлық масштабтағы топографиялық жоспарларда, әдетте тік торлы қабырғалары бар тас будкалар түрінде, жер бетінде оның үстінен көлденең торлар көтеріңкі орналасқан жер асты етіп қайта шығаруға жатады.

84 (42). Жер асты ғимараттарының жер үсті бөліктерін топографиялық жоспарларда беру үшін ішкі жағынан ғимараттардың осы бөліктерін бояйтын тұтас контурлы сызықпен бірге жүретін қысқа (1,5 мм) штрихты пунктир түріндегі ерекше белгі енгізілді.

1:5000 масштабтағы жоспарларда бұл белгіні тек ерекшелік ретінде қолдану керек, мысалы, ірі жер асты гараждарын немесе қоймаларды жаңғырту кезінде.

85 (43). Тіректері жоқ ғимараттардың тәуелді бөліктеріне тек 1:500 масштабтағы жоспарларда көрсетілетін әр түрлі витриналар және 1:2000-1:500 масштабтағы жоспарларда жаңғыртуға жататын тіректері жоқ конструкцияның басқа да элементтері жатады, мысалы, бір-екі және одан да көп қабаттағы күрделі шығыңқы түрінде.

86 (44). Жер үсті өтпелері мен галереялардың шартты белгілері ғимараттар арасындағы транспортерлер үшін екі нұсқада қолданылады: жоспар масштабында осы объектілердің ені 2 мм және одан да көп болған кезде - олардың кестедегі белгілердің жоғарғы қатарына сәйкес (яғни айқасатын диагональдармен), ені 2 мм - ден кем болған кезде-төменгі қатарға сәйкес (яғни қос штрихты пунктирмен).

Осы белгілерге түсіндірме жазбалар талап етіледі. Мысалы, бірінші нұсқада, егер жоспарда жабық жер үсті өтпесі емес, көбіне бір жағынан транспортер үшін ашық галерея (жүктерді көлденең немесе көлбеу жазықтықта жылжыту үшін үздіксіз әрекет ететін машина) бейнеленген болса, онда сол жерде қабылданған терминологияға байланысты галерея (қысқаша галер.) жазуы беріледі) немесе транспортер (қысқартылған трансп.). Екінші нұсқада түсіндірме жазбалар осы объектілердің кез келгенін көрсету кезінде, жер үсті өткелін қоса алғанда (қысқартылған өткел.).

Тіректері бар жер үсті өткелдерін беру кезінде оларды материал бойынша бөлу көзделеді (белгі. N 106-108).

87 (45). Ғимарат қабырғаларындағы қуыстар мүсіндер, декоративтік ваз және т. б. орнату үшін тереңдетілген болып табылады. Топографиялық түсірудің тақырыбы сыртқы қабырғаларға ұштастырылған тек қана қуыстар болып табылады.

Ғимараттың жалпы контурына кіретін және сыртқы жағынан тұтас парапетпен, тормен немесе колоннадпен қоршалған үй-жайлар лоджия деп деп аталады (96 т.).

1:2000 масштабтағы топографиялық жоспарларда олардың ауданы осы масштабта 4 мм² және одан да көп болған жағдайда қуыстар көрсетеді. Көлемі жағынан шағын қуыстар ерекше сәулет маңызы бар ғимараттар үшін ерекшелік ретінде берілуі мүмкін.

88 (46). Балкондарға шығыңқы арқалықтарды немесе тірек бағаналарын пайдалана отырып, ғимараттардың қабырғаларында бекітілген және балюстраттармен (фигуралық бағаналармен), торлармен немесе парапетпен қоршалған ашық алаңдар жатады. Топографиялық жоспарларда тек бағандардағы балкондар (1:2000 масштабта - қосымша талаптар бойынша), сонымен бірге бағандарды материал бойынша бөле отырып бейнеленуге жатады.

89 (47). Террастар-бұл ғимараттарға жеңіл жапсарлас құрылыс, көбінесе үш жағынан ашық (немесе әйнектелген), бірақ шатыры бар. Топографиялық жоспарларда террастар өлшемдеріне байланысты - негізгі ғимараттың контурынан бөлек (тығыз болса да) бейнеленеді немесе оған қосады. Шағын террастар, әдетте, мүлдем көрсетпейді (п. 48), бірақ 1:2000 масштабтағы жоспарларда жергілікті көрікті болып табылатын үйлердің шағын террасаларын беру үшін тиісті масштабтан тыс белгі енгізілді.

90 (48-50). Үлкен масштабты топографиялық түсірілім кезіндегі қалқалар бағаналар мен подкостарға, сондай-ақ қалқа-күнқағарларға сүйенетін аралас ғимараттар арасында орналасқан болып бөлінеді. Құрылыс сипаты бойынша кейбір қалқалар құрамдастырылған, мысалы автомобиль таразылары үшін қалқалар.

Қалқалардың контурлары үйлер мен құрылыстарға жанасатын немесе өз қабырғасы бар жақтардан басқа, нүктелі сызықпен бейнеленеді. Ғимараттар арасындағы қалқалар үшін қабылданған белгілер ішкі өтпелердің үстіндегі қалқаларды көрсету үшін де қолданылады (егер олар Арка емес, қалқалар сипатында болса - 77-тармақ). Бұл қалқалар немесе аражабындар тек ғимарат қабырғаларына ғана емес, аралық бағаналарға-тіректерге сүйенгенде, соңғылары да жоспарда бейнеленуі тиіс.

91 (49). 1:2000 және 1:5000 масштабтар жоспарларында қалқаларды ойнату кезінде, олардың елеулі жүктемесі жағдайында тірек бағаналарының шартты белгілерінің (белгі N 106-108). Сондай-ақ бағандарды беру кезінде іріктеуге (оларды 3-4 мм-ден кейін, бірақ барлық бұрыштық міндетті түрде көрсете отырып) және қалқалардың масштабтан тыс белгілерін қолдануға болады

Қалқа-күнқағарлар, соның ішінде ең бастысы қазіргі заманғы ғимараттарға кіретін подкостарда жоспарларда тек 1:2000-1:500 масштабтары бейнеленген.

92 (50). Автомобиль таразыларына арналған қалқалар екі қабырғаға немесе бағанаға тіреумен орнатылады. Әрбір қалқаға сыртынан өлшеу нәтижелерін бекітуге арналған құрылғы шығаратын будка тұрғызылады. Негізгі құрылыс жоспарларда оның жалпы контуры мен құрылыс материалына сәйкес көрсетіледі, ал таразылардың бар-жоғы туралы авт. таразы деген түсіндірме жазбамен куәландырылуы тиіс.

93 (51). Ғимараттардан тыс ерекше құрылғылар түріндегі барлық ірі желдеткіштер (тұрғын секторда, зауыттық және т.б.) топографиялық жоспарларда масштабы 1:2000-1:500 олардың сыртқы кескіні бойынша немесе масштабтан тыс шартты белгі бойынша шығарады. Екі жағдайда да желдеткіш немесе ж вентильінің түсіндірме жазбасы талап етіледі. Осындай шартты белгі, бірақ басқа жазумен жертөлелерден қосалқы шығулар үшін қабылданған.

Метро желдеткіштерін көрсеткен кезде 83-т. берілген түсініктемелерді басшылыққа алу керек.

94 (52-54). Ірі масштабты топографиялық түсіру кезінде берілуге жататын ғимараттардың жертөле бөліктеріне жертөле люктері, шұңқырлар (шұңқырлар) және иллюминаторлар жатады. 1:2000 масштабтағы жоспарларда оларды тек осы жоспарлар ұлғайтуға арналған немесе қалалық қызметтердің қосымша талаптары болған кезде ғана бөледі.

Жертөле люктері шағын габаритті жүктерді және т. б. желдету, түсіру және көтеру үшін қызмет етеді. Шұңқырлар (қабылдағыштар) жартылай жертөлелер мен жертөлелер терезелерінің алдында топырақ қазуды білдіреді, оларға күндізгі жарықтың кіруін қамтамасыз етеді.

95 (53). Ғимараттың иллюминаторлары жер асты үй-жайларының төбесіндегі қалың шыныдан жасалған, оларды жарықтандыру және желдету үшін қызмет ететін көлденең торлы терезелер деп аталады. Бұл терезелер көбінесе тротуарлар шегінде және өтуден бос скверлер, алаңдар, аулалар учаскелерінде кесіледі.

96 (55). Колоннадалар-бұл көлденең жабындармен біріктірілген колонналар қатары, әдетте, олар монументальды ғимараттарға жанасады, бірақ дербес құрылыстар түрінде болуы мүмкін. Топографиялық жоспарларда колонналарды көрсету кезінде олардың шартты белгілері колонналарды жасау материалынан шыға отырып шектеледі.

Егер қандай да бір колоннада барлық колонналар түсірудің осы ауқымында ойнатылуы мүмкін болмаса, онда оларды бірінші қабаттың орнына колонналармен ғимараттарды беру кезіндегі принцип бойынша іріктеуді жүргізеді (59-тармақ).

97 (56). 1:500 және 1:1000 масштабтың жоспарын жасау кезінде қазандықтардың түтін жүретін құбырлары олардың цокольдерінің (дөңгелек, квадрат және т.б.) нақты кескіні бойынша және құбырларда жиі бар тартқыштардың бейнеленуін көрсетеді.

1:2000 және 1:5000 масштабтағы топографиялық жоспарларда қазандықтардың құбырлары, әдетте, кең ауқымды шартты белгімен жаңғыртылады. Егер бұл құбырлар маңызды бағдарлы мәнге ие болса, онда оларды бейнелеу үшін жоспарларда басқа белгіні, атап айтқанда - зауыттық құбырларды (белгі N 74), бірақ қазандық немесе қазан түсіндірме жазбамен бірге қолданған дұрыс.

Қазандықтардың түтін мұржаларының шартты белгісі әртүрлі шеберханалардың, коммуналдық моншалардың және т. б. кішігірім металл құбырлары көрсетілуі мүмкін.

98 (57). Өрт сатылары тек қана 1:500 және 1:1000 масштабтары жоспарларда жер бетінде орнатылған немесе тікелей ғимараттың төменгі қабатынан басталған жағдайда қайта жаңғыртуға жатады. Баспалдақтардың негіздері олардың өлшемдеріне сәйкес және өз орнында берілуі тиіс.

99 (58). 1:5000 масштабтағы павильондар мен күркелер қосымша талаптар болған жағдайда кең ауқымды белгімен бейнеленген. Бұл 1:2000 масштабта түсірілгенде, олардың ауданы 4 мм²-ден кем болғанда, осы объектілерді көрсетуге қатысты. Олар үй-жайдың ішінде орналасқан және жеңіл материалдардан салынған.

100 (59). Арнайы құрылыстар болып табылатын автомобиль жолдарындағы қозғалысты реттеуші бекеттерді барлық масштабтағы топографиялық жоспарларға құрылыс материалдарын көрсетіп және МАИ п .жазумен береді. Реттеушілердің будкалары 1:2000 масштабтағы және одан үлкен жоспарларда ерекше белгі береді.

101 (60). Құрмет тақталары, мемориалдық және әр түрлі көрсеткіштердің стенділері, олар ғимараттардың сыртқы жағында немесе одан кейбір алыста болған жағдайларда (скверлерде, алаңдарда және т.б.) топографиялық жоспарларда бейнеленеді. Бұл белгілер құрылыс материалдары бойынша жоспарларда (металл, тас және т.б.) бөлінуі және түсіндірме жазбамен сүйемелденуі тиіс.

Афишалық тумбалар 1:1000 және 1:500 масштабында ұзақ мерзімге қойылған орындарда көрсетеді.

102 (61). Жеке гараждар, дәретханалар және басқа да шағын құрылыстар негізінен масштабы 1:500 және 1:1000 жоспарларында, ал 1:2000 - тек соңғыларын ірі масштабты жоспарлар ретінде пайдалану үшін ұлғайту ұйғарылған кезде ғана жаңғыртуға жатады. Барлық осы объектілер түсіндірме жазбамен үйлесімде контурмен береді.

103 (61). 1:500 және 1:1000 масштабтар жоспарларында жеке гараждарды бейнелеу кезінде осы құрылыстардың контурлары шегінде әріптік индекспен құрылыс материалдарын (М - металл гараж, К - кірпіш, тас, бетон плиталарынан және т.б.) белгілейді.

Егер бірнеше осындай гараждар бір-біріне тығыз орнатылса, онда оларды жоспарларда тұрғын емес жабыспайтын құрылыстар, яғни жалпы контурмен, даласыз (58-тармақ) көрсетеді.

104 (61). Әжетхананың шартты белгісі осы құрылыстың контурынан және оның ішінде немесе қатар орналасқан Ә түсіндірме жазбасынан құралады. Қоғамдық әжетхана ірі ғимаратта (жер асты бөлігінде, жартылай жертөледе немесе бірінші қабатта) орналасқан жағдайларда әріптік индекс ғимаратқа кіру белгісіне жоспарда қойылады.

105 (62). Егер көшпелі мал шаруашылығы кезінде қажетті осы немесе ұқсас түрдегі басқа да құрылыстар жылдан жылға бір орында кемінде бір маусымға орнатылса, киіз үйлер тұрақтарының шартты белгісі, шу, яранг қолданылады.

1:2000 және 1:5000 масштабтар жоспарларындағы тиісті белгілермен қандай да бір белгілі бір учаскеде олардың үлкен шоғырлануы кезінде барлық осы құрылыстарды ғана емес, тек ірі және центр мен тұрақ шетіне ұштастырылған құрылыстарды көрсетеді.

106 (63). Жертөлелер барлық масштабтағы топографиялық жоспарларда бейнеленеді, сонымен қатар 1:5000 масштабтағы жоспарларда жертөленің көлеміне байланысты ол табиғатына сәйкес немесе оң жақтағы рамаға параллель түсірілетін ерекше масштабтан тыс белгімен жазылуы тиіс. 1:2000 масштабтағы жоспарларда, әдетте, олардың ауданы 4 мм² және одан да көп болғанда көрсетіледі.

Жертөлелердің белгілері түсіндірме жазбалармен үйлесуі тиіс, олар олардың ұзын осі бойынша, ал осы белгілердің көлемі аз болған жағдайда - олардың жанында, оң жақтағы рамкаға параллель орналасуы тиіс. 1:2000 масштабтағы жоспарларда, әдетте, елді мекеннің құрылыс бөлігінен тыс жерде ғана көрсетіледі.

Бір-біріне жақын жолақ түрінде орналасқан шағын жертөлелерді бір жалпы белгі және жертөле жазуымен беру керек.

Үлкен жертөле түрінде көкөніс сақтау қоймасы ресімделген жағдайларда, осы жертөленің (көкөніс сақтау қоймасы емес) шартты белгісі, бірақ жертөле-көкөніс немесе көкөніс жазуы бар қолданылады.

107 (64). Көкөніс қоймалары, оранжереялар мен жылыжайлар топографиялық түсірілімдер кезінде бірдей (1:5000 масштабтағы жоспарларда - ерекше шартты белгімен), бірақ әр түрлі түсіндірме жазулары бар болып бейнеленеді.

Егер бұл объектілер күрделі сипатқа ие болса, онда контурдың бұрышында құрылыс материалының әріптік индексін береді (мысалы, К, С-М).

108 (64). 1:2000-1:500 масштабтары жоспарларындағы парниктердің контурларын 1:5000 масштабтары - белгіленген шартты белгілеумен штрихты пунктирлік сызықпен береді, бұл ретте парниктердің масштабында көрінетіндер үшін - олардың нақты кескіндері бойынша береді.

Топографиялық түсірілімдер кезінде парниктерге жылу жоқ, пленкамен қапталған, жоғары металл немесе ағаш қаңқасы бар жылыжайларды да жатқызу керек. Олардың контурлары тұтас сызықтармен беріледі және парниктер (жылыжайлар емес) жазуымен сүйемелденеді.

109 (65). 1:1000 және 1:500 масштабтағы топографиялық жоспарлардағы қазылған шұңқырлар ерекше шартты белгімен, бірақ олардың нақты мөлшерлері бойынша көрсетеді. 1:2000 масштабтағы жоспарларда бұл нысандар тек қосымша талаптар бойынша кең ауқымды белгілеумен ғана бөлінеді.

110 (66). Жеке тұрған мүсіндер, турлар (ең бастысы тастан жасалған, цилиндрлік немесе пирамидальды пішіні бар әр түрлі мақсаттағы белгілер) және биіктігі 1 м және одан да көп тас бағаналар топографиялық жоспарларда бір ауқымды белгімен, бірақ мүсіндер мен турларды беру кезінде мүсін, тур. жазбаларымен бірге бейнеленеді.

Топографиялық түсірілім кезінде 1:1000 және 1:500 масштабтағы елеулі көлемдегі мүсіндер олардың постаментінің контуры бойынша белгіленген шартты белгіні суреттей отырып, қайта жаңғыртады.

111 (67). "Ескерткіш" және "монумент" терминдерінің мағыналық мәні жақын, бірақ қазір өмір сүріп жатқан адамдардың құрметіне салынғандар тек монументтер деп аталады. Сонымен қатар, ескерткіштерге қарағанда соңғы аталғандары бірыңғай мүсін-сәулет кешендері болып табылады. Бұл жағдайда кешеннің барлық құрылыстары мен құрылымдары осы масштабтағы нақты кескіндері бойынша бейнеленеді, ал композициялық басты объектінің ортасында монументтің шартты белгісі беріледі.

"Мәңгілік алау" ескерткішін белгілеуде топографиялық жоспарларды (көбінесе масштабы 1:5000) көп түсті басылымдарда алау қызыл түспен бөлінеді.

112 (68). Бауырлас зираттар топографиялық жоспарларда 111-тармақта келтірілген түсініктемені ескере отырып бейнеленеді.

113 (69). Діни бейнелері бар жеке бейіттер мен әртүрлі белгілер-бағдарларды көрсету кезінде крест түріндегі белгілердің жоғарғы бөліктерін салу топографиялық дәстүрлерге жауап береді және қандай да бір белгілі бір діни нышанға байланысты болмайды.

114 (70). Мазарлар мен субургандар тиісінше мұсылман және ламаистік діни нанымдар аудандарындағы мазарлар мен субургандар болып табылады. Олар екуі де діни-мәдени (жекелеген жерлеу орындарында), шекаралық немесе бағдар белгілері бар шағын үйінді (негізінен тастан) қорғандар.

Егер мазарлар немесе субургандар күйдірілген кірпіштен 1:1000 және 1:500 масштабтар жоспарларында жинақталса, онда олардың контурларында К әріптік индексін береді. Осы объектінің өлшемдеріне сәйкес екі шартты белгі қорған белгісімен ғана емес, сондай-ақ тастардың үйіндісі белгісімен (ҚН. N 348) сәйкес келеді.

115 (71). Ірі масштабты топографиялық түсірілімдер кезінде зираттар бар құрылыстарды, жолдарды, өсімдіктерді және т. б. егжей-тегжейлі бере отырып жаңғыртылады.

Топографиялық жоспарлардағы зираттар контурының жергілікті ерекшеліктерін ескере отырып, христиан зираттарына тән кресттердің белгілерімен ғана емес, басқа діндерде қабылданған тиісті белгілермен және қосымша жазумен (мысалы, будда зираты немесе қысқартылған будд.зир.) деп толтырылуы мүмкін.

116 (71). Зират шегіндегі құрылыстар, ғимараттар, фонарлар және басқа да топографиялық объектілер жоспарларда әдеттегі тәртіппен көрсетіледі.

Колумбария ретінде пайдаланылатын кейбір зираттардың күрделі қабырғаларын тас және темір бетонды қоршаулардың топографиялық түсірілімдерінде және олардың ішкі жағынан осындай қабырғалардың бейнесінде орналасқан колумбарийдің толық түсіндірме жазбасында бөліп алу керек.

Зираттардағы жолдар топографиялық түсірілімдер кезінде жабыны бар (асфальт, қиыршық тас және т.б.) бөлумен және онсыз қайта жаңғыртылады.

117 (72). Әр түрлі ағаш-бұта өсімдіктері бар зираттарды беру кезінде оны табиғи түрде қалың ағаш, сирек бұталарға, жекелеген ағаштарға, сондай-ақ өскіндерге, жаппай және топтық бұталарға бөле отырып бейнелейді. Бұдан басқа, зираттардың қоршалған резервтік учаскелерінде жер бетіндегі шөп өсімдіктерін (шалғындық, дала және т.б.) көрсету керек және сонымен бірге оларды айқастырғыштардың белгілерімен немесе басқалармен толтырмау керек (115-тармақ).

118 (71-73). Жергілікті жерлерде сыртқы қоршаулары жоқ зираттар мен мал қорымдары оларды топографиялық жоспарларда бейнеленген кезде қара түсті тұтас жіңішке сызықпен көміледі.

119 (71-73). Егер зират немесе мал қорымы топографиялық түсірілімдер кезінде 1: 5000 масштабтағы көлемі бойынша тек масштабтан тыс белгілеумен ғана көрсетілуі мүмкін болса, онда бұл жағдайда жоспарда 2 мм жағы бар (зираттар үшін - ортасындағы тиісті белгішесі бар) шаршы береді, ол табиғатына сәйкес бағдарлануы және зират, мал қорымы түсіндірме жазбасымен сүйемелденуі тиіс.

Өнеркәсіптік, коммуналдық және ауыл шаруашылығы өндірісінің объектілері

120 (74, 75). Зауыттардағы, электр станцияларындағы және басқа да өнеркәсіптік кәсіпорындардағы өндірістік мақсаттағы ғимараттарға цехтар, күш беретін қондырғылар, машина залдары, дайын өнім қоймалары және т.б. орналасқан құрылыстар жатады. Олардың барлығын, сондай-ақ жекелеген шартты белгілері жоқ кәсіпорындар аумағындағы түрлі құрылыстарды топографиялық жоспарларда олардың сыртқы контурлары бойынша сызықтармен отқа төзімді бір мезгілде бөле отырып жаңғыртады.

Бұл ғимараттардағы қабаттар санын жоспарларда көрсету талап етілмейді; өндірісті мамандандыру туралы жазу тек қосымша талаптар бойынша ғана беріледі.

Өнеркәсіптік кәсіпорын дирекциясының ғимараттары топографиялық жоспарларда әдеттегі әкімшілік ғимараттар ретінде қайта жаңғыртылады (52, 53-тт).

121 (74, 75). Өндірістік мақсаттағы ғимараттарды жоспарларда беру кезінде оларды құбырлармен және оларсыз ғимараттарға бөлу көзделеді. Құбырдың шартты белгісі оның нақты жағдайына жауап беретін жерде (мысалы, ғимараттың ортасында немесе бұрышында, оның жанында) орналастырылады.

Егер құбыр масштабта көрсетілсе, онда оның негізі шектеледі және тиісті дөңгелекшеге немесе шаршыға құбырдың шартты белгісінің өзі (әдетте, жоспардың оң жақ рамкасына перпендикуляр) боялады. Құбыр тек масштабтан тыс бейнемен ойнатылуы мүмкін кезде, бұл белгі дөңгелекшесіз беріледі.

Биіктігі 50 м асатын құбырлар үшін масштабы 1:5000 және 1:2000 жоспарларында олардың нақты биіктігін бүтін метрмен жазады. Бағдарлы мәні жоқ, төмен зауыттық құбырлар қазандық қондырғыларының түтінді құбырларының белгісімен (белгі N 56, п. 97).

122 (76-80). Қатты пайдалы қазбаларды жер астында өндіру жүргізілетін учаскелерде тау-кен қазбалары көлбеу немесе көлденең бағытта төселетін шурфтар (әдетте тік) және штольнялардың мөлшерлері бойынша аз тік оқпандары бар шахталармен ұсынылған.

Топографиялық түсірілімдер кезінде, әдетте, тікелей жер бетінде орналасқан осы объектілердің - шахта үстіндегі ғимараттар немесе оқпандардың сағалары (копрлар немесе оларсыз), сондай-ақ көлік құрылыстары, электр берілісі, материалдар қоймалары, үйінділер және т. б. көрсетуге жатады. Қосымша талаптар бойынша жер асты қазбалары да (онда контуры мен жазулар салу арқылы) бөлінеді.

123 (76). Шахта үстіндегі ғимараттар топографиялық жоспарларда өндірістік мақсаттағы басқа да ғимараттар сияқты тәртіппен бейнеленеді (120-тармақ), бірақ өндіру сипаты туралы түсіндірме жазбамен (шах. көмір, кен. фосф. және т.б.) графикалық мүмкіндіктер болған жағдайда - шахта оқпанының сағасының шартты белгісін ғимараттың жалпы контурының тиісті орнына суреттей отырып.

124 (76-80). Шахта оқпандары мен пайдалану шурфтарының сағаларына олардың көлденең профилінің сипатына байланысты - дөңгелек немесе тікбұрышты (масштабы 1:500 және 1:1000 - жергілікті жердегі сағалардың бағдарын ескере отырып) әртүрлі белгілер берілген. Барлық шахталық оқпандар, шурфтар мен штольняларды қолданыстағы және жұмыс істемейтіндерге шектейді, бұл ретте олардың сағаларын көрсету үшін тиісінше ажыратылатын шартты белгілер көзделген.

125 (76, 77). Шахталық оқпандар негізгі - пайдалану және тасымалдау мақсаттары, адамдарды түсіру және көтеру үшін және көмекші болып бөлінеді - желдеткіш, су қашыртқы, барлау үшін.

Жекелеген жағдайларда, шахта оқпаны тік емес, көлбеу, қосымша талаптар бойынша оның аузының белгісіне көлбеу немесе тік жазу беріледі.

126 (76, 77). Ғимараттан тыс орналасқан шахта оқпандарының (негізінен - негізгілері) сағасының үстіне көтергіш құрылғыларды орналастыру үшін мұнара немесе мінбе түріндегі (қиыстырылған пирамида түріндегі) ғимараттар болып табылатын копралар жиі орнатылады. Копралар шартты белгімен емес копер немесе копалар. деген жазуымен бөлінеді, олар ұштастырылған шахталық оқпандардың сағаларын білдіреді. Бұл жерде копрларды салу материалы және егер ол 50 м және одан да көп болса, олардың биіктігі метрмен көрсетіледі.

127 (81). Үйінділердегі шахталық оқпандардың, шурфтар мен штольналардың құлатылған аузы шұңқыр тереңдігі метрдің ондық үлесіне дейін көрсетілген және басқа шұңқырларға қарағанда, жоспарларда шах., шурф немесе дана деген жазуы бар бір жалпы белгімен жаңғыртылады.

128 (82). Барлау геологиялық шурфтар сағасының белгілері орын жетіспеген жағдайда азайтылуы мүмкін.

Осы белгіде жер бетіне белгі, ал қосымша талаптар бойынша - оның реттік нөмірі беріледі. Белгі шурфтың шартты белгісінің оңтүстік-шығыс бұрышына сәйкес келетін нүктеде анықталуы тиіс.

129 (83). Топографиялық жоспарларда тіркелетін геологиялық барлау мақсатындағы объектілер кешеніне жекелеген, көбінесе ірі шурфтардың (белгі N82), қандай да бір аймақты шектейтін шурфтардың (және ұңғымалардың) мөлшері бойынша аз бүтін сызықтар, сондай-ақ геологиялық жыралар мен тазартулар кіреді.

Егер осы шурфтар (және ұңғымалар) бір-бірінен аз қашықтықта орналасқан болса, олардың барлығын 1:5000 және 1:2000 масштабтар жоспарларында толығымен жаңғырту мүмкін емес, орнына қалың сызықпен қосылатын және қоса берілетін диаметрі 1 мм дөңгелекшелер геол. деген түсіндірме жазбасымен салынады.

130 (83). Геологиялық барлау мақсатындағы желілік объектілер (жыралар, траншеялар, шурфтар желілері және т.б.) олардың еніне сәйкес жоспар масштабында көрсетеді. Қосымша талаптар бойынша олардың бойында геологиялық барлау жұмыстарының нөмірлері мен жүргізілген жылы жазылуы мүмкін: мысалы, геол. N 14, 1983.

Жер үсті тау-кен жыныстарының геологиялық тазартулары топографиялық жоспарларда пунктир сызығымен бөлінетін контурмен масштабта жаңғыртылады: геол. есеп деген түсіндірме жазбасы болады.

131 (84, 85). Бекітілмеген және бекітілген еңістердің шартты белгілері олардың қосымша жоспарланғанына немесе жоспарланбағанына қарамастан, тиісті еңістердің жоспарларында бейнелеу үшін қолданылады. Сонымен қатар, осы белгілермен тіреу қабырғалары көрсетілмеуі тиіс.

Құламаларды нығайту оларды дернизациялау жолымен жүзеге асырылады. Сонымен қатар, бекіту үшін тас сызбалар, темір бетонды тақталар немесе төсеніштер пайдаланылады, бұл графикалық мүмкіндіктер болған жағдайда дерн. кам. набр. және т.б., тиісті түсіндірме жазбалармен бейнеленеді, сондай - ақ 1:2000 және 1:5000 масштабтары жоспарларында-қосымша талаптар бойынша.

Егер еңістерде ағаш-бұта өсімдіктері болса, онда оның шартты белгілерін өз орындарында орналастыру үшін еңіс белгілерін ажыратып береді.

132 (84, 85). Топографиялық жоспарлардағы еңістер бейнелерінің үлкен алаңдары кезінде олардың шартты белгілерін 1,5-2 немесе 3 рет штрихталау орынды. Егер еңістердің проекциялары ені бойынша 3 см және одан да көп болса, бұл ретте олардың ұзындығы бойынша ұзын штрихтардың шамамен үштен бірін теңдей отырып, онда көрнекілік үшін олардың белгілерінің қысқа штрихтарын ұзарту керек.

Осы жоспардың ауқымында көрініс табатын еңістердің масштабтан тыс бейнесінен көрініске өту заттай (негізінен тегіс) сәйкес көрсетілуі тиіс.

133 (84, 85). Еңістердің биіктік сипаттамасын екі жолмен жүзеге асырады: олардың жоғарғы шеті мен етегі сызығының бейнесінде таңдап алынған нүктелердің абсолюттік биіктігінің (ең жоғары, кем дегенде 10 см соң) белгілерін орналастырады; белгілерді толықтыру тәртібімен немесе олар үшін орын жетіспеген жағдайда қиястың осы нүктесінің іргелес жерлерден салыстырмалы биіктігінің (асып кетуінің) көрсеткіштерін енгізеді.

134 (86). Топографиялық түсірілімдер кезінде үйінділерді шартты белгілеумен бос жыныстарды, кондициялық емес пайдалы қазбаларды немесе өнеркәсіптік қалдықтарды жинау кезінде пайда болған үйінді құрылыстарды (жер қойнауын игеру учаскелерінде, кейбір зауыттарда, электр станциялары мен коммуналдық шаруашылық кәсіпорындарында) көрсетеді.

Шахталардың үйінділері террикондар немесе террикониктар деп аталады. Бір және көп қабатты, жазық, конустық, жоталы және секторлық террикондар бар, бұл топографиялық жоспарларда олардың нысандары мен құрылымын беру кезінде көрініс табуы тиіс (шеттерін, кемерлерді бөлу - белгі N 87).

Үйінділер қайта жаңғыртылған кезде оларда бар транспортерлер, жолдар, құбырлар, ал тұрақтанған үйінділерде - өсімдіктер (шөптерді қоса алғанда) әдеттегі тәртіппен көрсетіледі. Террикондар шегінде көлденең жағуға қатысты 447-тармақты басшылыққа алу керек.

135 (86). Үйіндіге бос тұқым, өнеркәсіптік қалдықтар мен т.б. түсуді жалғастырған кезде, оның сызбаларының өзгеруіне себепші болатын үйіндінің белгіленуі оның негізінің жалпы контурымен, бөлінетін шыңдардың ерекше белгісімен (егер олар бар болса) және бірнеше биіктік белгілермен (оларды анықтау күнін көрсете отырып) шектелуі мүмкін. Соңғылардың түсірілуі еңістер үшін бірдей тәртіпте регламенттеледі (133-тармақ). Тиісінше қайта құнарландыру, яғни тегістеу, спорттық ғимараттарға жоспарлау, көгалдандыру және т. б. сатысындағы үйінділерді де көрсету керек. Сол және басқа үйінділерді бейнелеу кезінде түсіндірме жазба беру орынды: бірінші жағдайда - өсетін. үйінді, үйілген тер. және т. б., екінші - қайта жаңартылған үйінді, қж тер. үйінді, қж. тер. және т. б.

Гидромеханикалауды қолдана отырып жасалған үйінділерді белгілеуде сығымдалған күлден - күл үйіндісінен және т. б. гидроүйінді деген жазуымен құралған.

136 (87). Қатты пайдалы қазбаларды ашық игеру олардың қуаты мен орналасу сипатына, сондай-ақ жергілікті жердің жағдайына байланысты карьерлердің көмегімен (көбінесе көмір, кенді және кенсіз қазбаларды өндіру бойынша), сондай-ақ әртүрлі жер үсті тәсілдерімен жүргізіледі. Соңғылардың қатарына, мысалы, теңіздердің жағалары бойынша ашық тұзды игерулер және игеріліп жатқан шашыраңқы кенорындарындағы драга полигондары жатады.

Әзірлемелердің барлық деректері нақты игерілген алаңдардың контурлары бойынша топографиялық жоспарларға түсіріледі. Осы контурлардың тез өзгеруін негіздейтін жұмыстардың қарқынды сипаты кезінде олардың шартты белгісінің штрихкаларын елеулі разрядтаумен беру орынды (еңістердегідей - 132-тармақ).

Әзірлемелердің бейнесінде пайдалы қазбаның, егер ол өзгеше деп аталса, оның жыныстары жоқ атауын көрсетеді. Жұмыс істемейтін әзірлемелер үшін алынған материалдың атауынан кейін немесе игеру түрінің атауынан кейін жақшада орналастырылған, қысқартылған әрекет етпей. (мысалы, полигон) түсіндірме жазба көзделеді.

137 (87). Карьерлерді беру кезінде олардың тереңдігі метрдің ондық үлесіне дейін, ал көлемі бойынша маңыздысы үшін - түбінің, негізгі қабаттардың және бағдарлы маңызы бар нүктелердің жоғарғы шетінің белгілері қосымша көрсетіледі. Орташа алғанда абсолюттік биіктіктің белгісі карьердің әрбір 3-4 см² бейнесінде көрсетілуі тиіс.

Ұзақ пайдалануға арналған карьерлердегі ғимараттар, құрылыстар мен жолдар топографиялық түсірілімдер кезінде әдеттегі тәртіппен жаңғыртылады. Қысқа мерзімді мақсаттағы объектілер, сондай-ақ тасымалдауға дайындалған өндіру материалдары, аршылған жыныстың үйінділері және өсімдік жамылғысының қалдықтары топографиялық жоспарларда көрсетілмейді. Жұмыс істеп тұрған карьерлерді түсіру кезінде көлденең салу талап етілмейді (жұмыс істемейтіндерге қарағанда).

138. Теңіз жағалауларында және тұзды көлдердің жағалауларында тұзды әзірлеу әдетте ашық жер үсті тәсілімен жүргізіледі. Бұл ретте олардың алаңдарына су бұру арналарын төсейді және оны тұз отырғызу бассейндерінің нарядтары білікшелерінің жүйесімен бөледі. Жоспарларда жалпы контурды, арналар мен білікшелерді жаңғыртумен қатар, мұндай әзірлемелердің бейнесінде тұзды әзірлемелер (қысқаша тұзды әзір.) деп жазылады. Жер бетінде жатқан өздігінен түсетін тұз әлі әзірленбеген жерлер 575-тармаққа сәйкес топографиялық түсірілімдер кезінде бөлінуге жатады.

139. Драга полигондары (пайдалы қазбалардың шашыраңқы кен орындарының алдын ала тазартылған және суланған аудандары) жүзбелі тау-кен байыту шурфтарының және т.б. көмегімен қазу кезінде қалыптастырады. Полигондардың бейнесінің бос жерлерінде полигондар да қоршалады және олардың шегіндегі барлық жағдайды шартты белгілермен береді, атап айтқанда: рельефтің жасанды нысандары - үйінділер, кемерлер мен біліктер, су айдындары, ағындар мен жыралар, бөгеттер, барлау шурфтарының желілері және т. б. Полигондар бейнесінің бос орындарында, негізінен толық нысанда (дражды полигон) тиісті жазбалар беріледі.

140 (88). Өнеркәсіптік мақсаттағы шымтезек өңдеу көлемі бойынша барлық топографиялық жоспарларда көрсетіледі. 1:5000 масштабтағы жоспарлардағы ауыл шаруашылығы қажеттіліктеріне арналған ұсақ шымтезек өңдеулерінің бір бөлігі тек кең ауқымды шартты белгімен берілуі мүмкін.

Шымтезек өңдеу бейнесінің едәуір ауданы кезінде олардың сыртқы шекараларын шектейтін жыралар, суды ағызуға арналған магистральдық жыралар және шымтезек шоғырының аумағын жеке алаңдарға бөлетін білікшелері бар негізгі жыралар көрсетіледі. Карст деп аталатын құрғататын жыралардың қалың желісін, уақытша өндірістік объектілерді, шымтезек өңдеу шегіндегі өсімдіктер мен батпақты жерлерді жаңғыртуға болмайды. Өңделген шымтезек өңдеу бетінің рельефі қосымша талаптар бойынша көлденең (447-тармақ) суретімен берілуі мүмкін.

Шымтезек өңдеу контурының ішінде немесе олардың жанында (көбінесе 1:5000 масштабтағы жоспарларда) шымтезек өндіру тәсілін сипаттайтын жазба береді: фрезерлі, экскаваторлық, гидравликалық және жартылай шулы - кескіш; қысқартылған - шымтезек әзір. (фрез.), шымтезек әзір. (экскават.) және т. б.

141 (89). Ұңғымалар кез келген бұрышпен бұрғыланатын және жер бетінде сағадан (бағанамен және ысырмамен), оқпан мен түп-кенжардан тұратын дөңгелек қимадағы тар тау-кен қазбалары болып табылады. Топографиялық жоспарларда ұңғымалардың нөмірлері (барлық пайдалану және қосымша талаптар бойынша - қалғандарының 142-тармағы) және сағаға тікелей жақын абсолюттік биіктіктер белгіленеді. Бұдан басқа, барлық ұңғымалар терең бұрғылау ұңғымаларына және тереңдігі 500 м-ден кем болып бөлінеді, бұл шартты белгінің әр түрлі диаметрімен беріледі. Бітелген ұңғымалар (оның ішінде тасталғандар) олардың тереңдігіне қарамастан бітел. ұңғыма. деген жазумен бөлінеді.

142 (89). Топографиялық түсірілімдер кезінде ұңғымалар мақсаты бойынша барлау мақсаттарында - негізінен геологиялық мақсаттар үшін, пайдалану - газ, мұнай және басқа да сұйық пайдалы қазбаларды өндіру үшін, көмекші - бақылау, желдеткіш, сутөкпе және т.б. жіктеледі.

Барлау ұңғымаларының жоспарларындағы бейнеде ыдыраудың қысқартылған жазбасы беріледі (кейбір жағдайларда, кәсіпшілікте қабылданған терминологияға сүйене отырып-геол.), пайдалану кезінде - газ., мұнай және т.б., барлау функциясын орындаған, бірақ пайдалануға берілмеген, сөндірілген және анықталмаған мақсаттағы барлық қосалқы орындарда - бұр. (сондай-ақ 129 және 408, 414-417-тт қараңыз).

143 (90). Егер ұңғыманы топтап орналастыру кезінде олардың кейбір бөлігі ғана қайта өндірілуі мүмкін болса, онда міндетті түрде шеткі ұңғымалардың белгілері қойылады, ал олардың арасында жалғаушы штрихты пунктир беріледі. "Ұңғыма шоғыры" жалпы жоспарда бір жазбамен сүйемелденеді, оның алымында ұңғымалардың белгіленуін сипаттайтын әріптік индекстер (М - мұнай өндіру, Г - газ өндіру) және нөмірлері, ал бөлімінде - осы бұтадағы ұңғымалардың біріншісінде жердің белгісі келтіріледі.

144 (91). Мұнай және газ мұнараларының (сондай-ақ тиісті діңгектердің) шартты белгісі пайдалану ұңғымаларында орнатылған кезде қолданылады. Бұл ретте мұнаралардың белгілері аталған ұңғымалардың орнына беріледі.

1:5000 масштабтағы топографиялық жоспарларда кестелерді ойнату үшін бұл белгі, әдетте, мұнай немесе газ түсіндірме жазумен үйлескен кең ауқымды нұсқада қолданылады. 1:2000-1:500 масштабтары жоспарларында осы құрылыстардың сыртқы кескіндерін береді және олардың тіректерін жаңғыртады (материал бойынша бөле отырып - белгі N 106-108), ал контурдың ортасына мұнай және газ мұнараларының белгіленген шартты белгілерін суреттейді. Жазбада соңғылардың бейнесі алымында олардың тағайындалуы мен нөмірлері, бөлімінде - ұңғыма сағасындағы жердің абсолюттік биіктігі көрсетіледі.

Уақытша мақсаты бар және бұрғылау жұмыстары аяқталғаннан кейін бөлшектелетін ұңғымалардағы мұнараларды (мысалы, барлау, сөндірілген және т.б.) топографиялық жоспарларда көрсету талап етілмейді.

145 (91). Ілеспе газды жою мақсатында тұтанатын кейбір мұнай кәсіпшіліктеріндегі газ алаулары, егер олар кемінде бір жыл мерзімге жұмыс істеуге есептелген болса, топографиялық жоспарда қайта жаңғыртылады (кәсіпшілікті басқару деректері бойынша).

146 (92). Мұнай құдықтарын қабаттардың бетіне жақын жерден мұнайды көтеруге арналған әртүрлі қарапайым құрылғылары бар мұнай құдықтарын топографиялық түсірілімдер кезінде бірыңғай шартты белгімен, бірақ жұмыс істемейтіндер үшін - жер қойнауын қосымша жазумен береді. 1:500 масштабтарының топографиялық жоспарларында осы құдықтардың едәуір бөлігі масштабта көрсетілуі мүмкін, бұл оларды нақты сызбалары бойынша қайта шығару қажеттілігін алдын ала анықтайды (су көтеру үшін - белгі N 296-298). Жарамсыз қираған құдықтар жасанды жолмен алынған шұңқырлардың шартты белгісін, бірақ мұнай жазуын сақтай отырып көрсетеді.

147 (93). Мұнайдың жер бетіне табиғи шығуларын көрсету үшін кестеде осы шығулардың сипатын (нүктелік көзі немесе аудан бойынша қаттық бүрку) және олардың осы масштабтағы айқындылығын ескере отырып қолданылатын екі түрлі бейнелер қарастырылған. Мұнай шығуының кең ауқымды бейнесіне арналған шартты белгі жердің осы учаскесінің беткейінен төмен қарай, ал масштабта бейнеленген мұнайдың шығымын - жоспардың оң жақ шеңберіне перпендикуляр етіп бағыттайды. Екі жағдайда да шартты белгілер мұнай жазумен бірге жүреді, міндетті түрде толық нысанда.

148 (94). Ашық жабдықталған бассейндер ("амбарлар") түріндегі және барлық топографиялық жоспарларда тек құлатылған мұнай шұңқырлары түріндегі жер үсті мұнай жинағыш сыйымдылықтар олардың контурларын тұтас қара сызықпен нақты сызбалары бойынша бере отырып және тігінен қалыңдатылған штрихпен толтыра отырып, масштабта көрсетіледі. Бұдан басқа, 1:5000 масштабтағы жоспарлар үшін шағын мұнай бассейндері мен шұңқырлардың кең ауқымды белгісі қысқартылған мұн. жазбасымен қарастырылған.

149 (95). Жанғыш және газгольдерлерге арналған бактар мен цистерналар (газға арналған болат ыдыстар) топографиялық түсірілімдер кезінде 1:500-1:2000 масштабта олардың әрқайсысының көлемі мен нысанына сәйкес жоспардағы түсірілімдер кезінде салынады және түсіндірме жазбамен (мысалы, цист. және қосымша мұнай) және тіректердің белгілерімен белгіленеді. 1:5000 масштабта түсірілімдер кезінде осы объектілердің бірі масштабта көрсетілуі мүмкін, ал басқалары үшін масштабтан тыс шартты белгілерді қолдану қажет.

Бактар мен газгольдерлердің бейнелерінде (әдетте тік цилиндрлік және анда-санда - шар тәрізді) белгінің жоғарғы жартысы, ал цистерналардың бейнесінде (көбінесе көлденең немесе сәл көлбеу) - егер цистерна оң жқтағы рамканың бойымен созылса, белгінің жоғарғы немесе оң жағы құюға жатады

150 (95). Жанғыш материалдарға арналған резервуарлар төгілген немесе толығымен топырақпен көмілген жағдайда, оларды топографиялық түсірілім кезінде суға арналған резервуарлар (425, 426-тт.), бірақ тиісінше басқа жазулармен, ал 1:2000 және 1:5000 масштабтағы жоспарлар үшін осы резервуарларды қосымша шартты белгілерін белгілейді (149-т.).

151 (96). Барлық масштабтағы топографиялық жоспарлардағы бензин колонкалары мен дизель отынының колонкалары оларды ауқымды шартты белгілермен береді. Қосымша талаптар бойынша, орын болған жағдайда, бұл белгілер бенз. немесе дизель. түсіндірме жазбаларымен бірге жүреді.

Егер колонкалар май құю станцияларының жоспары ауқымында көрінетін аумақта болса, онда соңғылары бейнеленген кезде колонкалармен қатар (қажет болған жағдайда іріктеумен) барлық тұрақты құрылыстарды көрсетеді және мынадай жазу береді: автомобиль май құю станцияларында - АЖС, қалғандарында - май құю.

152 (97). Қышқылдарға, химиялық тыңайтқыштарға және басқа да химикаттарға арналған бактар мен цистерналарды топографиялық түсірілімдер кезінде олардың нақты сызбаларына сәйкес (1:5000 масштабтағы жоспарлар үшін масштабтан тыс шартты белгі қарастырылған) жаңғыртады. Бұл объектілердің бейнесіндегі түсіндірме жазбалар осы өндірістік учаскеде қолданылатын терминологияға, мысалы хим. тың. бак., қышқ. бак., хим сыйм. (яғни химикаттар бар сыйымдылық) жауап беруі тиіс. 1:1000 және 1:500 масштабтар жоспарлары үшін қосымша талаптар бойынша осы резервуар салынған материалды көрсетеді, атап айтқанда: қышқ. бак. мат., хим. бет. цист. және т. б.

153 (98). Топографиялық жоспарларда бункерлерден кесек (көмір, кен және т.б.) немесе сусымалы (цемент, астық және т. б.) материалдарды ыдыссыз сақтауға арналған өздігінен түсірілетін сыйымдылық (резервуарлар, "закром") өнеркәсіптік кәсіпорындарда стационарлық бункерлер ерекше шартты белгімен бөлінеді.

Бағдарлы мәні бар бункерлерді бейнелеу кезінде олардың белгісіне қосымша бункер (қысқартылған бунк.) түсіндірме жазба берген жөн.

Жер асты құбырларында бункерлерді көрсету 202-тармаққа сәйкес жүзеге асырылады.

154 (99-101, 103). Эстакадалар тіректер мен аралық құрылыстардан тұратын көпір үлгісіндегі жер үсті немесе су үсті құрылыстары деп аталады. Құрылыс материалдары бойынша болат, темір бетонды және ағаш эстакадалар ажыратылады.

Эстакадаларды топографиялық жоспарларда беру кезінде оларды мақсаты бойынша автомашиналарды жөндеуге арналған эстакадаларға (неғұрлым кең таралған), мұнай кәсіпшілігіндегі технологиялық және тиеу, теңіз эстакадаларына (жұмыс істеп тұрған және салынып жатқан), сондай - ақ көлік-жол өткізгіштерін жіктейді (76-кестені қараңыз.).

155 (99). Автомашиналарды сыртқы контуры бойынша жөндеуге арналған эстакадалардың өлшемі бойынша бейнесі тек 1:500 және 1:1000 масштабтарда ғана мүмкін болады. Бұл ретте шартты белгінің бағытын (машина қозғалысының бағыты) контурдың ішінде береді, ал белгінің өзі авт. қысқартылған жазуымен қоса жүреді. 1:2000 масштабта нұсқағышты эстакада белгісінің жанында орналастырады, ал жазулар мүлдем талап етілмейді. 1:5000 масштабтағы автомашиналарды жөндеуге арналған эстакадалар жоспарда көрсетілмейді.

156 (100). Технологиялық құралдарға материалдар мен бұйымдарды жеткізу, өнеркәсіптік құбыржолдар мен кабельдерді қайта лақтыру жөніндегі транспортерлерге арналған эстакадалар жатады; тиеу - түрлі қатты және сусымалы жүктерді тиеуге арналған эстакадалар, мұнай құятын және т. б.

Эстакадалардың әрқайсысын беру кезінде осы эстакаданың мөлшері мен конструкциясына жауап беретін олар үшін бар шартты белгілердің біреуін қолдану керек.

157 (100). Тіректердегі эстакада бейнеленген кезде соңғылары өз орындарында жаңғыртылады және құрылыс материалдары бойынша (белгі N 106-108).

Эстакаданың түсіндірме жазбасы эстакаданың, тағайындалуын көрсетумен нақтылануы мүмкін, мысалы, технол эст., мұн. эст.

Эстакадалардың астында автокөліктің өтуі жүзеге асырылатын орындарда рұқсат етілген габариттерді көрсету керек (437-т.).

158 (101). Теңіз эстакадалары теңізде орнатылған бұрғылау ұңғымаларын өзара, теңіз мұнай кәсіпшілігінің басқа құрылыстарымен және жағалаумен байланыс үшін қызмет етеді. Оларды көбінесе теңіз түбінде цементтелген қадаларда салады.

Жоспар масштабында көрінбейтін теңіз эстакадалары жаңғыртылған кезде шартты белгінің үзілуінде олардың енінің метрдің ондық үлесіне дейінгі сипаттамасы келтіріледі. Бұдан басқа, теңіз бетінің бейнесінде, тікелей эстакада белгісінің жанында, жақшада оның жүретін бөлігінің су үстіндегі биіктікті және ұшу құрылысының төменгі жағын сипаттайтын сандар береді. 1:2000 және 1:5000 масштабтағы түсірілімдер кезіндегі соңғы көрсеткіш қосымша талаптар болғанда ғана анықталады.

159 (102). Теңіз мұнай кәсіпшіліктерінің негіздері мен өнеркәсіп алаңдары топографиялық жоспарларда масштабта көрінетін сыртқы контурлар бойынша жаңғыртылады. Бұл ретте олардың нөмірлері мен су үстіндегі биіктігі көрсетіледі.

Негіздерде және өнеркәсіптік алаңдарда бұрғылау ұңғымалары - жұмыс істеп тұрған және сөндірілген, әртүрлі технологиялық құрылыстар, тұрғын құрылыстар, геодезиялық пункттер орналастырылады. Барлық осы объектілер топографиялық түсірілімдер кезінде осы шартты белгілерге түсіндірулердің алдыңғы екі бөлімінің тиісті тармақтарына сәйкес әдеттегі тәртіппен көрсетіледі.

160 (103). Салынып жатқан теңіз эстакадаларын, теңіз мұнай кәсіпшіліктерінің негіздері мен өнеркәсіп алаңдарын топографиялық жоспарларда нақты сызбалар бойынша құр. жазуы бар штрихты пунктирлік сызықтармен береді. Қандай да бір сандық сипаттамаларды салу көзделмейді.

161 (104). Одан әрі пайдалануға арналмаған және осыған байланысты бөлшектелген және толқындардың қирату әсеріне ұшырайтын теңіз мұнай кәсіпшіліктерінің құрылыстары топографиялық түсірілімдер кезінде, егер су үстінен бұзу процесі нәтижесінде құрылыстың жекелеген бөліктері ғана биіктікте болса, олардың сыртқы контуры бойынша нүктелік пунктирмен немесе бұз. жазуы бар тиісті кең ауқымды шартты белгімен бейнеленеді.

162 (105). Өнеркәсіпте, көлікте және халық шаруашылығының басқа да салаларында қолданылатын көтергіш крандар стационарлық және жылжымалы (рельстерде, эстакадаларда және өздігінен жүретін), бұрылмалы және бұрылмайтын болып жіктеледі. Осы негізгі типті крандар одан әрі олардың сыртқы келбетінде көрінетін конструктивтік ерекшеліктері бойынша бөлінеді. Топографиялық түсірілімдер кезінде соңғысы оның жоспарлы бейнесіндегі ықтимал графикалық дәлдікпен ойнауы тиіс. Кестелерде мысал ретінде әртүрлі крандардың топографиялық жоспарларында (неғұрлым кең таралғандар санынан) бейнелер берілген, атап айтқанда: қабырғалық-консольді бұрылыс, кран-арқалықтар, мұнаралы және порталды стационарлық және рельстерде, рельстерде және эстакадаларда ешкілік көпірлер. Осы суреттердің сандық сипаттамалары келтірілмейді, себебі бір конструкциядағы крандар табиғи түрде (демек, әр түрлі масштабтағы жоспарларда) әр түрлі өлшемдер болуы мүмкін.

163 (105). Бірнеше жылжымалы крандар бір рельстерде немесе эстакадаларда орнатылған жағдайларда, жоспарға барлық осы крандардың белгілері, сондай-ақ шамамен бір-бірінен бірдей қашықтықта белгіленуі тиіс.

Кран асты рельстерін жолтабанның нақты еніне және жоспар масштабына байланысты бір сызыққа немесе екіге береді.

164 (106-108). Бағаналар мен фермалар - бұл көптеген құрылыстар мен құрылыстардың көтергіш құрылымдарын қолдау мен бекітуге, әуе сымдарын ілуге және т. б. арналған тірек құрылғылар. Әдетте, бағаналардың бір" аяғы" болады, ал фермалардың белбеу қаттылығы үшін қосылған - бірнеше "аяғы " болады.

Бағандарды жоспарларда беру үшін шартты белгі үйірме түрінде, ал әрбір "аяқты" ферма - квадрат (кең көлемді сурет кезінде - 165-т.) қабылданды. Сол және басқа тіректер топографиялық түсірілімдер кезінде құрылыс материалдары бойынша бөлінеді.

165 (106-108). Кестеде көрсетілген бағандар мен фермалар белгілерінің өлшемдері масштабы 1:5000 және ішінара 1:2000 жоспарларында орын жетіспеген жағдайда бірнеше азайтуға рұқсат етіледі. Мысалы, салынған аумақта балкондар мен қалқалар жанындағы баған-тіректер үшін - 0,5 мм - ге дейін. Фермаларды беру үшін олардың әрбір "аяғын" жаңғырту мүмкін болмаған жағдайда, олардың шартты белгілерін қолдану керек, олар осы "аяқтардың" саны мен орналасуына барынша жауап беретін болады (тіктөртбұрыш - екі аяқты тіреуіш кезінде, үшбұрыш - үшбұрышты, квадрат-төрт аяқты).

166 (106-108). Кестеде ағаш бағандардың белгілері қисық және тартылмаған нұсқаларда және олар болған кезде келтірілген. Бұл бөлшектерді қайта шығару басқа материалдан жасалған тіректер үшін де, бірақ тек 1:500-1:2000 масштабтары жоспарларында ғана, ал соңғыларында - құрылыс салынбаған аумақтар үшін және егер жоспарлар кейіннен ұлғайтуға арналған болса көзделеді.

Металл тіректерден қосымша талаптар бойынша барлық масштабтардың жоспарларында баған түрінде тік тіректі білдіретін, бірақ монолитті құрылым емес, ажурлы (көлденең түптеумен бекітілген бұрыштық металл тіректер) деп аталатын ферма бағаналары бөлінуі мүмкін.

167 (106-108). Ұзындығы 2 м - ден кем емес консольдері бар тіректердің белгісі табиғатқа сәйкес келетін бағытта жағылатын қысқа штрихтармен - "усиктермен" сүйемелденеді. Жеке тұрған бағандарда бағдар мәні бар тіреуді жоспарда тіреу немесе фер. деген түсіндірме жазбалармен береген жөн.

168 (109). Жай бұрғыштар (дауыс бұрғыштар) оларды бағаналарда орнатқан жағдайда, оны салу материалына байланысты тиісті тіректің стрелкасы мен белгісінің үйлесімімен бейнелеу керек. 1:5000 және 1:2000 масштабтағы жоспарларда осы жайтартқыштар қосымша талаптар болған кезде ғана көрсетеді.

169 (110). Электр шамдары мен бағандардағы сағаттар 1:500-1:2000 масштабтары жоспарларында, әдетте, толығымен, әрі мүмкіндігінше, іс жүзінде ілінген тірек жағынан көрсетіледі. 1:2000 масштабтағы жоспарлардың көп жүктелуі кезінде ағаш фонарьларды үй - жайларда, сондай-ақ төмен (2-3 м) сәндік фонарьларды-скверлер мен саябақтарда іріктей отырып беруге жол беріледі.

Топографиялық түсірілімдер кезінде ғимараттардың қабырғаларынан аспадағы электр шамдарын көрсету қажет емес.

170 (111). Бағанадағы прожекторлардың шартты белгісі, әдетте, табиғатқа сәйкес, яғни жарықтандырылатын орын жағына қарай бағдарланады.

Жер үсті деп аталатын карлик прожекторларын тек 1:500-1:2000 масштабтары жоспарларында (соңғы жағдайда - қосымша талаптар бойынша) береді, бұл ретте кәдімгі прожекторларға қарағанда екі есе аз биіктікті білдіреді.

171 (112). 1:500 және 1:1000 масштабтар жоспарларындағы трансформаторлық будкалар олардың ішінде құрылыс материалының контурын көрсете отырып (әріптік индекстер - 54-т.), тиісті шартты белгі - нұсқардың суреттеуімен және тр.б. қысқартылған түсіндірме жазбасын енгізе отырып, кәдімгі құрылыстар ретінде жаңғыртылады. Осы ірі ауқымды жоспарларда қосымша талаптар бойынша будкалардың реттік нөмірлері берілуі мүмкін.

Масштабы 1:2000 және 1: 5000 трансформаторлық будкалар масштабта көрініс тапқан материал бойынша ерекшеленетін құрылыстар сияқты көрсетеді, бірақ белгі көрсеткі контурдан тыс шығарылуы мүмкін. Масштабта көрсетілмеген будкалар тек шартты белгімен беріледі.

172 (112). Электр станцияларының, әдетте, арнайы ғимарат түріндегі жабық бөлігі және бірқатар агрегаттары бар ашық бөлігі болады.

Электр станциясының ғимараты әдеттегі құрылыс ретінде, бірақ оның контурына тиісті шартты белгіні орналастыра отырып көрсетіледі. Егер 1:5000 масштабта ғимарат масштабта көрсетілмейтін болса, онда көрсеткі оның ұзын жағына параллель түсіріледі. Электр станциясының ашық бөлігі қоршауды қайта шығару жолымен ғана бөлінеді; оның алаңының ішкі құрылымын көрсету көзделмейді. Электр станциясының мүлдем ғимараты болмаған жағдайда, оны жоспарда белгілеу сыртқы қоршауды берумен және осы контурдың ортасына бағыттама түріндегі белгіні суреттеумен шектеледі.

Барлық ауқымды жоспарларда, қысқартылған эл. подст. түсіндірме жазумен қатар, қосымша талаптар бойынша оның нөмірі берілуі мүмкін.

173 (113). Масштабта көрінбейтін бағандар мен постаменттердегі трансформаторлар көлемі 1х1, 5 мм тікбұрыш құйылған бір белгімен көрсетеді; масштабта көрінетін (1:500 және ішінара 1:1000 жоспарлары) постаменттердегі трансформаторлар олардың контуры бойынша шартты белгіні көрсеткі түрінде суреттей отырып бейнеленеді.

Трансформаторлардың қолда бар барлық тіректері жоспарларда оларды материал бойынша бөліп (белгі N 106-108) бейнеленеді.

174 (114, 115). Электр беру желілері топографиялық түсірілімдер кезінде кәбілдік және өткізгіштерге бөле отырып бейнеленеді. Жоғары кернеулі және төмен (380 В және одан аз) ЭБЖ көрсету үшін сызба бойынша әртүрлі бағыттамалар қарастырылған.

Топографиялық жоспарлардағы кез келген кернеудің электр желілері, әдетте, толық беріледі. Бірақ 1:5000 масштабтағы құрылыс салынған аумақты түсіру кезінде барлық ЭБЖ емес, тек фермаларда магистральды және мүмкіндігінше ЭБЖ-ның осы бөлігі үшін бұрылатын және шеткі бағаналар (мысалы, жоспар шеңберінің жанында) бейнеленуге жатады.

175 (114, 115). Аумақтың сипатына және жоспардың графикалық жүктемесіне байланысты электр беру желілерін көрсету кезінде мыналарды басшылыққа алады:

ЭБЖ шартты белгілерінің желілік элементтері құрылыс салынбаған аумақты топографиялық түсіру кезінде үзілусіз, ал құрылыс салынғанда - үзілумен жүргізіледі. Жоғары кернеулі ЭБЖ белгілері орын болған кезде үзілусіз жағылатын жоспарлар (көбінесе 1:1000 және 1:500 масштабтары) ерекшелікті құрайды;

ЭБЖ сандық сипаттамалары тұрғызылмаған аумақтың жоспарларында ЭБЖ белгілеулерінде ток кернеуінің көрсеткіштері және сымдардың (немесе кабельдердің) саны олардың санына найзағайдан қорғау арқандарын қоса отырып, міндетті түрде болуы есебімен келтіріледі. ЭБЖ белгілеудегі қосымша талаптар бойынша олардың салмақтық биіктігін көрсетеді (176-тармақ).

Құрылыс салынған аумақты аталған көрсеткіштерден топографиялық түсіру кезінде олардың белгілері үзілусіз жүргізілген учаскелер бойынша жоғары вольтты ЭБЖ-да ток кернеуін ғана береді.

176 (114, 115). Электр беру желілеріндегі ток кернеуінің көрсеткіштерін топографиялық жоспарларда әрбір 15-20 см сайын жазу керек.

Мелиоративтік және ауыл шаруашылығы техникасының өту мүмкіндігін бағалау үшін қажет болған жағдайларда анықталатын сымдардың (немесе кабельдердің) салбырап салуының биіктігі жоспарларда тиісті шартты белгінің әрбір 6-8 см сайын сипатталады. Жапсарлас тіректер арасындағы салбырап салулар биіктігінің елеулі өзгеруі кезінде оның көрсеткіштері жиірек беріледі.

177 (114, 115). ЭБЖ тіректері фермалар мен бағандар түріндегі топографиялық түсірілімдер кезінде қатаң түрде өз орындарында бейнеленеді, әрі масштабы 1:500-1:2000 жоспарында - барлығы дерлік, ал масштабы 1:5000 жоспарларда - іріктеумен немесе мүлдем бекітпейді (174-т.).

Осындай тәртіппен жоспарларда 1:5000 масштабтағы темір және автомобиль жолдарының бөлінген белдеуінде электр беру желілерін беруді көздейді. Оған ЭЖЖ барлық бөлшектері ықтимал толымдылықпен жаңғыртылатын мелиоративтік мақсаттағы Топографиялық жоспарлар жатпайды.

178 (114, 115). ЭБЖ тіректерінің арасындағы қашықтық жоспарда 1,5-2 см жеткен жағдайда, олардың шартты белгілерінің бағыттамалары бір тіректен емес, олардың әрқайсысында беріледі. Егер 1:1000 және 1:500 масштабтары жоспарларында ірі тіректердің бейнелеріне олардың шартты белгілерінің көрсеткілері түссе, онда соңғылары орта есеппен 2 мм-ге ұзарту қажет.

Егер 1:5000 масштабтағы жоспарларда тарату кезінде бірнеше ЭБЖ бір - біріне жақын болатын жағдайлар пайда болса, онда олардың әрқайсысын көрсету мүмкіндігі жоқ, онда әдетте, неғұрлым ірі тіректері бар және токтың үлкен кернеулігі бар желілердің бейнесімен, ал басқа тең жағдайларда-шеткі сызықтармен шектелу керек.

179 (114, 115). Қоршаулардың үстінен өтетін ЭБЖ үшін тіреулердің белгілері өз орындарында көрсетіледі, ал бағыттамалар қоршаудың шартты белгісін жаппау үшін бірнеше жаққа (0,3 мм-ге дейін) жылжиды.

Электр беру желілері темір және автомобиль жолдарын, сондай-ақ өзендер мен жер үсті құбырларын кесіп өткен кезде ЭБЖ белгілері үзілмей жүргізіледі.

180 (114, 115). ЭБЖ тіректерінің негізгі сипаттамалары олардың биіктігі мен құрылыс материалы болып табылады.

Топографиялық түсірілім процесінде тіректердің биіктігін тек 1:2000 және 1:5000 масштабтар жоспарларында ғана, бұл ретте, әдетте, 14 М бастап белгілеу қабылданған, егер қандай да бір сызықта жеке тіректер төмен болса, онда биіктікті және осы тіректерді көрсету керек. ЭБЖ тіректерінің биіктігі бірдей болғанда тиісті көрсеткіш әрбір 5-6 см сайын жоспарда келтіріледі.

Электр беру желілерінің барлық тіректері топографиялық жоспарларда көрсету кезінде металл, темір-бетон және ағаш болып бөлінеді (белгі N 106-108).

181 (114, 115). Электр беру желілері мен байланыс желілері (сондай-ақ техникалық басқару құралдары желілері) сымдары (немесе кәбілдері) сол бір тіректерде ілінген жағдайларда, жоспарда тек ЭБЖ көрсетіледі.

182 (114, 115). Кез келген тіректерде салынып жатқан электр беру желілері топографиялық түсірілім кезінде әрекет етуші ретінде, бірақ салынып жатқан немесе құр. деген қосымша жазумен бейнеленеді.

183 (116). Әр түрлі кернеудегі және әртүрлі тіректердегі әуе ЭБЖ-ның кабельдік жерасты ЭБЖ-ға өту орны топографиялық жоспарларда соңғы тіректің белгілері мен оның бағытын шектейтін тік штрих-пен үйлестіре отырып, жаңғыртады. Бұл құрамдастырылған белгі, егер соңғыларын топографиялық түсіру кезінде ЭБЖ өзі көрсету қабылданса, құрылыс салынбаған, сол сияқты құрылыс салынған аумақтар бойынша да қолдануға есептелген.

184 (117). Топографиялық түсірілім кезінде жер асты коммуникацияларының бейнесі жасалатын жоспарлардың ауқымына және түсірілім мақсаттарына байланысты: әмбебап, яғни жалпы-графикалық, жоспарлар немесе жер асты коммуникацияларының мамандандырылған топографиялық жоспарларын дайындау үшін.

1:5000 және 1:2000 масштабтардың әмбебап және мамандандырылған жоспарларында жер асты коммуникацияларының байқау құдықтары диаметрі бойынша сызықпен (45°бұрышында) үйірме түріндегі жалпы белгімен көрсетеді.

1:5000 және 1:2000 масштабтардың әмбебап және мамандандырылған жоспарларында көрсетілген жоспарлардың жер асты коммуникацияларының байқау құдықтары (мысалы, ауылдық аудан орталықтарына), түсіру жұмыстарының техникалық жобасына байланысты байқау құдықтары екі жақты көрсетеді:

1) сәйкес дөңгелекшелерге түсірілетін (оң жақтағы жақтауы бойынша бағдарланатын) олардың шартты белгілерінің жиынтығымен;

2) графикалық бөлінбеген бір жалпы белгі (шеңбер).

Төсемелердің өздері әріптік индекстерімен сипатталғанда соңғы нұсқа қолданылады және соңғысы жоспарларда мүлдем көрсетілмейді (мысалы, қалалар).

Жоспардағы жүктелген жағдай кезінде қарау құдықтарының жалпы белгісі анық бөлінбеген жағдайда, бұл белгіде Л әрпін (яғни люк) немесе Тапсырыс берушінің талаптары болған кезде 196-тармақта көзделген индекстердің бірі беріледі.

1:1000 және 1:500 масштабтағы жер асты коммуникацияларының мамандандырылған жоспарларында қарау құдықтары үшін шартты белгілер бойынша міндетті түрде шектеу көзделеді. Сондай-ақ, осы объектілерді 1:2000 масштабтағы жоспарларда бейнелеген жөн, олар келесі ұлғаюға есептелген.

185 (117). Жер асты коммуникацияларының қарау құдықтары құрылыс салынбаған, сондай-ақ құрылыс салынған аумақтың топографиялық жоспарларында, бұл ретте жоспарларда коммуникациялық желілердің өздері көрсететініне немесе көрсетпегеніне қарамастан (мысалы, орын жетіспеген жағдайда) жаңғыртылады.

1:5000 масштабтағы қалаларды түсіру кезінде қарау құдықтарының белгілері жоспарларда, әдетте, көрсетпейді.

186 (117). Графикалық бөлімі бар қарау құдықтарын мақсаты бойынша беру кезінде дербес шартты белгілер олардың әрқайсысына емес, неғұрлым кең таралған коммуникацияларда: су құбырларында, кәріз желілерінде (нөсер, тұрмыстық, өндірістік және т.б.), дренаждық құбырларда, жылу желілерінде, газ және мұнай құбырларында, мазут және бензин құбырларында, күл құбырларында, ауа құбырларында, ЭБЖ кабельдерінде, байланыс және техникалық басқару құралдарының берілгенін ескеру қажет.

Өзге де жерасты коммуникацияларының қарау құдықтарын жаңғырту үшін жалпы шартты белгіні және тиісті индексті қолдану көзделген; мысалы, бу құбырлары үшін - П, технологиялық (бөлінбейтін) құбырлар үшін - ТТ және т. б.

187 (118). Қосымша талаптар бойынша, топографиялық жоспарларда сенімді деректер болған жағдайда бұзылған және аршылған немесе фальтацияланған қарау құдықтары бөлінуге жатады. Екі жағдайда да бақылау құдықтарының жалпы шартты белгісі бұзыл., тас төселген және т. б. түсіндірме жазбаларымен бірге пайдаланылады.

188 (119, 120). Жер асты және су асты электрокабельдері ауа сияқты, атап айтқанда жоғары және төмен кернеулі топографиялық жоспарларда беріледі (174-т.). Екі жағдайда да белгіге кабель (немесе каб.) деген түсіндірме жазба береді.

189 (119). Жер асты электр кәбілдерін 1:1000 және 1:500 масштабтар жоспарларында қайта жаңғыртқан кезде төселген траншеяда кабельдің бар-жоғын жергілікті жерде бекітетін кабельдік бағаналар-күзетшілер көрсетілуі тиіс. Бұл бағандар оларды материал бойынша ( белгі N 106-108) көрсетеді.

190 (119). Жер асты төсемдерінің қарау құдықтары-люктері болған жағдайда, жер асты коммуникацияларының топографиялық жоспарларында 1:1000 және 1:500 масштабтағы соңғыларының бейнесі құдықтардың реттік нөмірлерін (құжаттама болған жағдайда) және олардың биіктік белгілерін береді. Түсіру жұмыстарының техникалық жобасына байланысты жоспарларға төрт, үш немесе екі белгі қойылады. Бірінші нұсқада құдық сақинасының, жер бетінің (оның жанында), төсемнің үстіңгі және төменгі жағында биіктікті белгілер келтіріледі. Екінші - егер құдық сақинасының және жер бетінің белгілері 10 см - ден кем болса, онда бір белгі-люктің сақиналары, сондай-ақ төсемнің үстіңгі және төменгі жағы көрсетіледі. Үшінші нұсқада құдық сақинасы мен төсемнің үстіңгі жағы белгі береді.

1:5000 және 1:2000 масштабтарының мамандандырылған топографиялық жоспарларында құдықтардың нөмірлері мен олардың белгілері қосымша талаптар болған кезде көрсетіледі, бұл ретте нөмірлері - іріктеп тәртіппен, ал биіктік белгілерден-тек қана сақинаға және төсемнің үстіне ұштастырылған. Барлық масштабтағы әмбебап топографиялық жоспарлар, сондай-ақ бірлескен жүктемемен тиісті жоспарлар үшін (184-т.), қарау құдықтарының белгісінде, әдетте, люк сақинасының бір биіктік белгісі көзделген; бірқатар жағдайларда келесі инженерлік жұмыстардың жоспарлы биіктік қамтамасыз етілу нәтижесі, қарау құдықтарының белгісінде биік белгілер мүлдем берілмейді.

191 (119). Егер жер асты электробелінде немесе басқа да төсемеде қарау құдықтары-люктер болмаса, онда трассаның таңдалған орындары бойынша (бұрылыс, жанасу нүктелері және т.б.), сондай-ақ жоспардың әрбір 7-10 см сайын салынған кабель құбырының жоғарғы жағына және жер бетіне белгі қойылады. Қарапайым топографиялық жоспарларда бұл белгілер магистральды және негізгі орамішілік төсемдер үшін ғана келтіріледі.

192 (119). Блокталған жер асты электрокабельдерін бөлу үшін олардың шартты белгіленуі бл. жазуымен үйлеседі және блоктағы төсемдер санын көрсететін санмен көрсетіледі.

193 (119). Жер асты электрокабельдеріне арналған каналдар (туннельдер) өтпейтін, жартылай өтетін (қарауға қолжетімді, бірақ қысылған жағдайларда) және өтпелі болып бөлінеді. Топографиялық жоспарлардағы барлық осы арналарды олар салынған материалды сипаттайтын бірдей штрихты сызықтармен және жазулармен (бет., кірп.) көрсетеді. Бұдан басқа, өтпейтін және жартылай өтетін арналардың бейнесінде өтпейтін (немесе ө.к.) және жартылай. (немесе ж.ө.к.) түсіндірме жазбалар беріледі. Электр беру желілері осындай тар арнада болған жағдайда, олардың шартты белгілерін жоспарға салу мүмкіндігі жоқ, оның орнына арнаның кескінінің үзілуінде жоғары кернеулі ЭБЖ үшін WW қосарланған әріптік индекстерді, төмен - W дара индексті береді.

194 (120). Су асты кабельдерінің белгілері топографиялық жоспарларда кабельдердің тікелей су айдынының түбінде орналасуына немесе түбінің астында салынуына, яғни жағылармен тереңдетілген немесе жабылуына (мысалы, илендер) байланысты ажыратылады. Соңғы жағдайда түбінің бетінен осы төсемге дейінгі тереңдікті көрсетеді.

195 (121-127, 130, 131). Құбыр жолдары басқа коммуникациялық төсемдермен қатар, топографиялық жоспарларда жер үсті (су үсті), жер асты және су асты бөліктерімен көрсетіледі. Жер үсті төсемдері тұтас сызықтармен, қалғандары - су үстінде және астында - көгілдір фонда салынған ұзындығы бірдей штрихты сызықтармен бейнеленеді.

Әдетте, бұл белгілер қара түспен салынады, бірақ қосымша талаптар болған жағдайда, көрнекілік үшін: су құбырлары - жасыл, кәріз желілері - қоңыр, газ құбырлары - көгілдір, жылу желілері - көк және т. б. берілуі мүмкін. Бұл ретте белгіленген сызбада құбырлардың барлық графикалық элементтерін және осы кестелерде көзделген барлық түсіндірме жазбаларды сақтайды.

196 (121, 122). Барлық масштабтардың топографиялық жоспарларында трассалардың шартты белгілерінің үзілуіндегі құбырларды бейнелеу кезінде олардың мақсатын сипаттайтын әріптік индекстер (тасымалданатын газ тәрізді, сұйық немесе қатты материал немесе өнім) береді. Мысалы, су құбырлары (бөлмей) - В, кәріз желілері (бөлмей) - К, газ құбырлары-Г, жылу желілері-Т, мұнай құбырлары-М, бензин құбырлары-Б (орын болған жағдайда - бенз. және т. б., ал әртүрлі қатты материалдар үшін (бөлмей) - Мт.

Осы жазбалар құбыржолдарды белгілейтін сызықтарға, олардың қиылыстарында және жоспар рамкаларында, сондай-ақ трассаның әрбір 7-10 см сайын жазылуы тиіс.

197 (121, 122). Құбыржолдарды қайта жаңғырту кезінде, олардың мақсаты және қарау құдықтарын беру туралы жазбадан басқа, ведомстволық материалдарды негізге ала отырып, топографиялық жоспарларда бірқатар сипаттамалар береді. Олардың ішінде: құбыр материалы және мм-дегі ішкі диаметрі (мысалы, 32-бап түрінде немесе орын болған жағдайда - болат) өздігінен ағатын төсемдерде сұйықтықтың ағу бағыты (бұл олардың белгісін жебе тәрізді қалыңдатумен береді); төменге шектеумен газ құбырлары қысымының санаты - 0,05 кгс/ см² дейін (т.қ. немесе - орын болған жағдайда - төмен. қысм. (о.қ.), орташа - 0,05-3,0 (о.қ.) немесе орташа қысм.) және жоғары - 3,0-12,0 (ж.қ. немесе жоғ. қысм. (2 мг, 3К және т.б.) түріндегі жазулар болады.

Жұмыс істеп тұрған және салынып жатқан құбырлар (жер үсті, жер асты, су асты) топографиялық жоспарларда олардың жергілікті жердегі орналасуы белгілі болған кезде бейнеленеді. Бұл ретте қолданыстағы құбырдың шартты белгісіне әрекет етпейтін немесе құр. жазуы беріледі.

198 (121). Жер үсті құбырлары жер бетінің топырағы бойынша тікелей салынған кезде бір белгімен және осы құбыр жер үстінен өтетін кезде тіректердің бейнесімен осы белгінің үйлесімімен көрсетіледі.

Құбырдың тіректерін жиі орналастыру кезінде оларды іріктеу арқылы беру керек (негізінен масштабы 1:5000 және 1:2000 жоспарларында). Құбырдың астында автокөлік өтуі мүмкін немесе ол күрт өзгеретін жерлерге ұштасқан тіректердің биіктігін жоспарларда метрдің ондық бөлігіне дейінгі дәлдікпен көрсету керек.

Егер құбыр қорапқа жасалған болса, онда соңғысы жер бетіндегі құбыр белгісінің екі жағы бойынша екі жіңішке сызықпен және қорапшаның материалын сипаттайтын жазумен (бет., дер. және т. б.).

199 (121). Жер үсті құбырларының трассаларында топографиялық түсіру кезінде, егер олар масштабта көрсетілсе, өтемақылық майысулар (көлденең жазықтықта) және кедергілер, көбінесе жолдар арқылы арка өтпелері (тік жазықтықта) көрсетілуі тиіс. Арка өтпелерінде тірек құрылғылары болған кезде соңғылары әдеттегі тәртіппен бейнеленеді (белгі N 106-108, 121, 198-тармақтар). Бұдан басқа, түсіндірме жазба және оның орталық учаскесіндегі жер бетінен құбырдың төменгі жағына дейін өту биіктігінің сипаттамасы беріледі.

Арка өткелінің шекаралары құбыр желісінде тіректер болған кезде олардың белгілерімен үйлесетін қысқа көлденең штрихтармен бөлінеді.

200 (121). Жер үсті құбырларының шартты белгілері басқа коммуникациялық төсемдерге қарағанда топографиялық жоспарларда өсімдіктер, топырақ, ауыл шаруашылығы алқаптары контурының шекаралары бола алады.

201 (122). Жер асты құбырларын беру кезінде (1:5000 масштабтағы жоспарлардан басқа) осы учаскеде құбырдың үстіне дейін олардың салыну тереңдігі көрсетіледі. Егер трассаның желісі бойынша тиісті биіктік белгілер көрсетілсе, мұндай сипаттаманы беру міндетті емес.

1:1000 және 1:500 масштабтағы жер асты коммуникацияларының топографиялық жоспарларында құбыржолдардың бейнесі (қарау құдықтары-люктерінің белгілерінде) мынадай биіктік белгілермен сүйемелденеді: кәріздік және жылу желілерінде - люктің сақиналары, жер беті, құбырдың үсті, науаның немесе каналдың түбі; газ құбырларында, су құбырларында және сұйықтықтарды тасымалдауға арналған басқа да төсемдерде - люктің сақиналары, жер беті және құбырдың үсті. Құдық сақинасының белгісі жер бетінің белгісінен кемінде 10 см айырмашылығы болған жағдайда, соңғысы жоспарда көрсетілмейді.

1:2000 және 1:5000 масштабтарының мамандандырылған топографиялық жоспарларында жер асты құбырларының қарау құдықтарының белгілерінде қосымша талаптар бойынша тек құдық сақиналары мен құбырдың үстіңгі жағы немесе науа түбіне белгі береді.

Қарапайым топографиялық жоспарлар үшін және бірлескен жүктемесі бар (184 - тармақ) осы коммуникацияларда құдық сақинасының белгілерін ғана, ал қосымша талаптар бойынша - егер оның белгісі бірінші белгіден 10 см және одан жоғары болса, жер бетіне де салу көзделген.

Қарау құдықтары жоқ жер асты құбырларының биіктігі белгілерін көрсетуге қатысты 191-тармақты басшылыққа алады.

202 (122). Құбыржолдарындағы ең көп таралған құрылғылар қатарына бункерлер, әдетте жартылай жерге жабылған, қарау будкалары мен бақылау-тарату пункттері жатады. Олардың барлығы дерлік өздерінің көлемі бойынша топографиялық жоспарларда құрылыс материалын сипаттайтын түсіндірме жазулары мен индекстері бар контурлар (олардың сыртқы кескіні бойынша) берілуі мүмкін.

Кілемдер вентильдерге, бақылау түтікшелеріне және т.б. қол жеткізуге арналған газ желілеріндегі тар құдықтар болып табылады. Бұл нысандар тек 1:1000 және 1:500 масштабтары жоспарларында көрсетіледі.

203. 1:1000 және 1:500 масштабтағы жер асты коммуникацияларының мамандандырылған топографиялық жоспарларында қосымша талаптар болған жағдайда, темір жолдардың, көшелердің және автомагистральдардың құбыржолдарымен қиылысу учаскелері бойынша қорғаныш футлярлар - үлкен диаметрлі қысқа құбырлар сияқты құрылғылар бөлінуі мүмкін. Оларды құбырдың шартты белгісінің екі жағы бойынша штрих - пунктирмен (буындардың ұзындығы - 2 мм) бейнелейді, мынадай сипаттамалармен қоса: құбыр материалы-футляр, оның ұзындығы мен көлденең өлшемі, құбырдың өзінің салыну белгісі (кедергі астында).

204 (123). Жер асты құбырларындағы камералар топографиялық түсірілім кезінде жер бетіндегі (яғни жер бетінен шығып тұратын) және жер астындағы, бірінші жағдайда тұтас сызықтармен, екіншісінде - штрихты сызықтармен бейнеленген. Камераларды бейнелеу кезінде оларда қарау құдықтарының болуы көрсетілуге тиіс. Қосымша талаптар бойынша камераларды белгілеуде олардың реттік нөмірлері беріледі.

205 (124-126). Жер асты құбырларын орналастыруға арналған каналдар (туннельдер) басқа жер асты коммуникациялары үшін сияқты, атап айтқанда: өтпейтін, жартылай өтетін және өтетін арналарға бөлінеді. Топографиялық жоспарларда құрылыс материалының сипаттамасы бар арналардың өздері, ондағы төсемдердің саны, соңғылардың диаметрі, материалы мен мақсаты, каналдардағы жер үсті және жер асты камералары (нөмірлері бар), осы камералардағы да, тікелей құбыржолдардағы да қарау құдықтар-люктер жаңғыртуға жатады. Барлық осы объектілерді бейнелеу тәртібі .193, 197-тт-да регламенттеледі

1:5000 және 1:2000 масштабтағы топографиялық жоспарларда жер асты коммуникациялары үшін арналардың бір бөлігі масштабта көрсетілуі мүмкін емес. Мұндай жағдайларда оларды берудің жеке нұсқасы көзделген, бұл кезде арналар үшін ауқымды емес бейне береді, құбыржол арнасынан өтетін шартты белгі түсіріледі, ал оған қатысты жазулар толығымен сақталады.

206 (127). Топографиялық жоспарларда жер асты коммуникациялары үшін жалпы коллекторларды тиісті шартты белгілермен беру кезінде осы коллекторларда нақты қандай төсемдер бар екені көрсетілуге тиіс. Әдетте, коллекторларда канализациялық науалар мен құбырлар, сондай-ақ әртүрлі мақсаттағы кәбілдер басым, бірақ басқа да төсемдер болуы мүмкін.

Коллекторда бірнеше бір типті төсемдер орналастырылған жағдайда жоспарда олар үшін ортақ бір шартты белгі беріледі және осы төсемдердің санын көрсетеді.

207 (128, 129). Жер бетіндегі ағынды торлар және жер бетіндегі науалармен ұсынылған ашық кәріз негізінен нөсер суларын, сондай-ақ қар еріген қарды жинауға және тастауға арналған.

Ақаба торлар жоспарларында қайта жаңғыртылған кезде тиісті шартты белгі олардың нысанын (дөңгелек, тік бұрышты және т.б.) беруі тиіс. 1:2000 масштабтағы жоспарларда бұл объектілер кейіннен ұлғайған жағдайда көрсетеді.

Елді мекендерде нөсер суларын тасымалдауға арналған ашық кәріз желілері түбі мен борттары бойынша жиі нығыздалған, бұл 1:1000 және 1:500 масштабтары жоспарларында шартты белгінің екі жағы бойынша сызықтармен немесе науа және қаптау материалын сипаттайтын жазумен (мысалы, бет.); масштабы 1:5000 және 1: 2000 жоспарларында - тек өзі және оған жазылған жазумен ғана беріледі.

Бұл ашық желілердің мақсаты жоспарларда Нк әріптерімен (яғни нөсерлі кәріз), ал ондағы су ағынының бағыты - сыртқы бағыттамамен бейнеленеді. Егер арықтар немесе науалар алмалы-салмалы плиткалармен жоғарғы жағынан жабылса, онда қосымша талаптар болған жағдайда, ол алмалы-салмалы плитка деген жазуымен берілуі мүмкін.

208 (130). Тіректердегі су асты құбырлары тиісті жердегі ережелерге сәйкес топографиялық жоспарларда жаңғыртылады (198-т.). Сонымен қатар осы су қоймасын топографиялық түсіру кезінде қабылданған су деңгейінен құбырдың биіктігі көрсетіледі. Тіректердің шартты белгілері олардың материалдары бойынша бөлімшемен (белгі N 106-108) беріледі.

209 (131). Су асты құбырлары топографиялық түсірілімдер кезінде олардың орналасқан жері бойынша ең жаңа жағындылармен жабылған түбінің беті мен түбінің астына төселген түбіне шектеледі. Графикалық түрде бұл олардың шартты белгісінің әр түрлі ұзындықтағы буындарын береді. Бұдан басқа, қосымша талаптар бойынша, түбі астына төселген құбырлар үшін олардың түбінің бетінен тереңдеу жоспарында сандық сипаттама қарастырылған.

210 (132-138). Байланыс (ақпарат беру) желілеріне және техникалық басқару құралдарына оларды топографиялық жоспарларда жаңғырту кезінде телеграф, телефон, радиотрансляциялық, телевизиялық, телетайп, сигнал беру, блоктау, өндірістік процестерді орталықтандыру және т. б. жатады. Осы желілердің барлығы құрылыс салынбаған және құрылыс салынған аумақтарда кәбілдік суасты, кәбілдік жер асты, кәбілдік және сымды әуелерге бөлінуімен бірдей шартты белгілермен көрсетіледі.

Осы кәбілдерді олардың шартты белгілері үзілісінде бейнелеу кезінде топографиялық жоспарларда басқа инженерлік коммуникациялардан, бірінші кезекте - байланыстың сымды желілерінен және техникалық басқару құралдарынан ерекшеленуі үшін әріпті (тогы әлсіз сызықтардың символы) орналастырады. Бұл белгіні сызық осындай тар жерасты каналына (туннель) жасалған жағдайларда қолданған жөн, бұл жағдайда оның белгісін жоспарға келтіру мүмкін емес (193-тармақ).

Сипатталатын сызықтардың төсемдерінің саны қосымша талаптар бойынша ғана көрсетіледі.

211 (132). Байланыс және техникалық басқару құралдарының су асты кабельдері топографиялық түсірілім кезінде олардың түбінің беті бойынша өтетініне немесе түбінің астына салынғанына байланысты жіктеледі. Соңғыларға ашық және жабық су асты траншеяларындағы төсемдер, сондай-ақ түбіне созылған, бірақ жағылармен жабылған төсемдер жатады. Осы төсемдердің шартты белгілерінің қосымша талаптары бойынша олардың түбінің бетінен тереңдігін көрсетеді.

212 (133). Жер асты байланыс кабельдері мен техникалық басқару құралдарын көрсеткен кезде 1:1000 және 1:500 масштабтар жоспарларындағы қарау құдықтары оларға берілген ерекше шартты белгімен және биіктік белгілердің келесі жиынтығымен беріледі: жер асты коммуникацияларының мамандандырылған топографиялық жоспарлары үшін - құдық сақиналары мен жер беті (егер олардың арасындағы айырмашылық 10 см-ден кем болса, онда төсемнің жоғарғы және төменгі жағында ғана бірінші белгі береді); қарапайым және біріктірілген топографиялық жоспарлар үшін (184, 190-тт) - құдықтың сақинасы.

1:5000 және 1:2000 масштабтары жоспарларында осы кабельдердің байқау құдықтары люктердің жалпы шартты белгісімен (белгі N 117) арнайы жоспарларда люк сақинасының биіктігі мен төсемнің үсті, ал әдеттегі жоспарларда-сақинаның өзі ғана береледі.

Тексеру құдықтары-люктері жоқ коммуникациялық жер асты желілерінің сипаттамасына қатысты 191 - тармақта, ал жер асты төсемдерінің блоктары - 192-тармақта баяндалған ережелерді басшылыққа алу керек.

213 (133-137). Елді мекендер шегінде топографиялық түсіру кезінде жерасты және әуе байланыс желілері мен техникалық басқару құралдары масштабы 1:500-1:2000 жоспарларында қосымша талаптар бойынша жаңғыртылады. Егер графикалық мүмкіндіктерге мүмкіндік берсе, осы желілерді көше бойындағы сызықтарды үзбей жүргізуге болады. 1: 5000 масштабтағы жоспарларда мұндай коммуникациялар көрсетілмейді.

214 (134-137). Әуе кәбілдік және сымды байланыс желілері мен техникалық басқару құралдарының шартты белгілері құрылыс салынбаған аумақ жоспарларында тұтас сызықтармен, ал құрылыс салынғанда - жекелеген буындармен, ортасында тіректер (материал бойынша бөлінетін) белгілері қойылып беріледі.

Қосымша талаптар бойынша осы сызықтардың шартты белгілері олардың нақты мақсаты туралы олардың қасында орналасатын түсіндірме жазбалармен (мысалы, телеф., радио), немесе әріптік индекстермен (р, яғни радиотрансляция кабелі, с-сигнал беру кабелі және т. б.) - арасында Бр белгілері, ал 1:1000 және 1:500 масштабтағы сымдардың саны да (мысалы, 8 сым) беріледі.

Байланыс желілері мен техникалық басқару құралдары электр беру желілері сияқты тіректерде ілінген жағдайларда топографиялық жоспарларда тек соңғылары көрсетіледі (181-тармақ).

215 (138). Әуе байланыс желілері мен техникалық басқару құралдарының сол мақсаттағы жер асты кабельдік желісіне өту орны топографиялық жоспарларда электр беру желілерінің тиісті ауысуын көрсеткендей бейнеленеді (183-тармақ).

216 (139). Топографиялық жоспарларда радио және теледидарлық мақсаттағы діңгектер мен мұнаралардың, радиорелелік мұнаралар мен радиотрансляторлардың барлық масштабтарын көрсеткен кезде ортасында сынған негізінде шеңбері бар бағыттама түріндегі бір жалпы шартты белгі орнатылды. Белгінің шеңбері құрылыстың ортасына табиғи түрде жауап беруі тиіс. Құрылыстың өзі кәдімгі тәртіппен конструкциясы мен материалы бойынша сараланып, егер ол тіректерде болса - онда N 106-108 белгілерге сәйкес, ал егер монолитті болса - онда бет., ТБ (яғни темірбетон мұнара) және т. б. түсіндірме жазбасын қолдану арқылы беріледі.

Бұл нысандардың барлығында олардың тағайындалуының қысқартылған сипаттамасы, мысалы, телевиз., радиореле. ал биіктігі 50 м және одан да көп адамдар үшін-оның көрсеткіші бүтін метрмен беріледі.

217 (140). Ғимараттан тыс телефон будкалары мен телефон желісінің сыртқы тарату шкафтары топографиялық түсірілімдер кезінде дербес шартты белгілермен, сонымен бірге жоспардың оң жақ шеңбері бойынша бағдарланатын будканың белгісін, ал шкафты - тиісінше шығарады. 1:500 және 1:1000 масштабтар жоспарларында бұл объектілер барлық жағдайларда көрсетіледі, 1:2000 масштабтар жоспарларында - олар кейіннен ұлғайтуға арналған кезде, 1:5000 масштабтар - бейнеге жатпайды.

218 (141-146). Топографиялық жоспарларға көмір, шымтезек, құм қоймаларымен және кавальерлермен, бос алаңдармен, үйінділермен және тамырымен жұту біліктерімен айналысатын, өнеркәсіптік кәсіпорындардың қалдықтарымен жабылған және құрылыс алаңдарына және т.б. бөлінген беті жабық жер бар, жер учаскелеріндегі пунктирлік желілерді салу кезінде - топографиялық жоспарларды дайындаудың автоматтандырылған құралдарын қолданған жағдайда нүктелі пунктирдің орнына қысқа буыны бар штрихты қолдануға рұқсат етіледі (белгі N 366).

219 (141). Көмірдің, шымтезектің, құмның, темір-бетон плиталардың және басқа да материалдардың немесе бұйымдардың ашық қоймалары, егер қоймалау жылдан жылға бір орында жүзеге асырылса, топографиялық жоспарларда бөлінеді. Қойманың ауданы шағын болған кезінде түсіндірме жазба қысқартылған түрде беріледі, мысалы, қойм., құм. қойм.

220 (141). Кавалерлер-топырақ үйінділері, әдетте рекультивация ретінде тегістеледі, жалаңаш, сондай-ақ өсімдікпен жабылған беті болуы мүмкін. Егер соңғысы шөп жамылғысымен көрсетілсе, онда үйіндінің контурында кавальер жазумен қатар осы өсімдіктің шартты белгілерін де береді. Егер ол бұталар мен ағаштар өскен болса, онда кавалер ретінде жоспарда бөлуге жатпайды, яғни тиісті жазба қолданылмайды.

Кавалерлер қоршаған жерден біршама жоғары болғандықтан, жоспарда олардың биіктігін метрдің оныншы бөлігіне дейін көрсету керек. Түсірілім жұмыстарының техникалық жобасында кавальерлер шегінде горизонталь жағылуы немесе салынбауы көрсетілуі тиіс. Көрсетілген жағдайда оларды жоспарларда үзік сызықтармен береді.

221 (142). Өнеркәсіптік кәсіпорындардың қалдықтарымен жабылған учаскелерге көмірді жағудан түсетін шлактар жүйелі шоғырланатын алаңдар (мысалы, жылу электр станцияларында), шламдар - металл кендерін және басқа да пайдалы қазбаларды жуу кезінде ерімейтін шөгінділер, мұнай және т.б. өндіру мен қайта өңдеудің іске асырылмайтын қалдықтары жатады. Осы учаскелер бойынша горизонталдар әдетте жүргізілмейді.

222 (143). Қоқыс тастайтын жерлерді топографиялық түсірілімдер кезінде олар осы үшін арнайы бөлінген жерлерге ұштастырылған және табиғи түрде белгілі бір сыртқы контурлары бар жағдайларда ғана шығарады. Қоқыс үйінділерінің контурлары шегінде жоспарларда үзік негізгі көлденең және биік белгілер береді.

223 (144). Елді мекендер шегіндегі құрылыс, спорт алаңдары, мәдени өсімдіктері жоқ, серуендеу және т. б. ретінде пайдаланылмайтын учаскелер шөлейт деп аталады. Бос жерлерде бұталар мен жекелеген ағаштар болған жағдайда, олар бос жерлер жазбасын сақтай отырып, белгіленген шартты белгілермен көрсетіледі. Бос жерлер рельефін горизонталі әдеттегі суретпен береді.

224 (144). Құрылыс алаңдары топографиялық жоспарларда олардың шекаралары жергілікті жерде бекітілген жағдайларда шектеледі. Бұл ретте табиғатына сәйкес қоршаулардың, жыралардың және т.б. шартты белгілері қолданылады, ал егер бекіту бұрыштық бағаналармен шектелетін болса, онда контурдың нүктелік сызығы қолданылады.

Құрылыс алаңдарының бетінің сипатын беру үшін, егер ол бұзылған болса, биіктік белгілермен шектеледі, егер жоқ болса - горизонтальдар жүргізеді.

Уақытша құрылыстар осы учаскелерде көрсетілмейді (49-т.).

225 (145). Беті жабық учаскелердің шартты белгісі ("жабық орындар") топографиялық түсірілімдер кезінде ашық тәсілмен өнеркәсіптік маңызы жоқ пайдалы қазбалардың беттік игерілуі жүзеге асырылған, жер қазатын техниканы және т. б. полигонды сынау кезінде жер бедерінің бұзылуымен топырақ алынған алаңдарды бейнелеуге қабылданған. Осы учаскелердің контурларында негізгі жазумен қатар шашыратқыштарды қосымша береді, мысалы саз, құм (қолданыстағы әзірлемелерде), топырақ алынды және т. б.

1:2000 және 1:5000 масштабтары жоспарларында жабық учаскелер бойынша горизонталь жүргізу қарастырылған (жердің жалпы еңісін бере отырып үзік сызықтармен, яғни олардың суреттерінсіз), 1:500 және 1:1000 масштабтары жоспарларында бір биіктік белгілер, бірақ беттің сипаты туралы ұсынуға жеткілікті мөлшерде береді.

226 (146). Тамырмен жұту біліктері жерді ауыл шаруашылық игеру мақсатында машинамен тазарту кезінде құралады. Бұл жалдар, әдетте, егіс жиегіне ұштастырылған, ағаштар мен бұталардың діңдері құлаған тастармен, түбірмен, шөлейтпен, Топырақ қабатының қыртыстанған қалдықтарымен және т.б. бүктелген.

1:2000 және 1:5000 масштабтар жоспарларында тамырымен жұту біліктері олардың құрауыштарының сипатына, нысандары мен мөлшеріне байланысты буреломның шартты белгілерінің тізбегімен, кесінділерді, қойталардың жиналуын, құмды және т.б. немесе сол белгілері бар контурмен көрсетіледі. 1:500 және 1:1000 масштабтары жоспарларында белгілердің орнына тиісті жазбалар беріледі. Барлық масштабтардың жоспарларында біліктің ең үлкен салыстырмалы биіктігін көрсету керек.

Тамыр біліктерінің бейнесі бойынша горизонталь әдетте жүргізілмейді. Ірі біліктерді беру кезінде жерді рекультивациялауды қамтамасыз ету үшін топографиялық түсірілім кезінде ерекшелік ретінде негізгі қимадағы деңгейлер жүргізілуі мүмкін.

Егер тамырымен жұту біліктерінен ағаш материалдары таңдалса және сол жерде жағылса немесе шығарылса, ал беті бірнеше рет төселген болса, онда пайда болу деректерін жасанды жолмен алынған кәдімгі жер біліктері (белгі N 253, 254) көрсетеді.

227 (147-150). Жергілікті қажеттіліктерді қамтамасыз етуге арналған ауыл шаруашылығы өндірісінің объектілері; атап айтқанда - әкті күйдіру және ағаш көмірін алуға арналған пештер, жел қозғалтқыштары мен диірмендер, су диірмендері мен орман өрімдері, олардың табиғи өлшемдеріне және жасалатын жоспардың ауқымына байланысты: олардың түсіндірме жазбасы немесе олардың әрқайсысы үшін белгіленген шартты белгісі бар нақты кескіні бойынша; тек бір дерек белгісімен (1:5000 және ішінара 1:2000 масштабтағы жоспарларда) бейнеленуі мүмкін.

228 (151, 152, 154). Метеорологиялық станциялар, омарталар мен мал қоралары топографиялық жоспарларда қолда бар қоршаудың контуры бойынша оның түсіндірме жазбасымен (мет. ст., омарта немесе мал қора) беріледі. Қызметтік немесе өндірістік мақсаттағы құрылыстарды қоршау шегінде тұрған тұрғын және тұрғын емес адамдар оларға белгіленген графикалық және мәтіндік белгілермен беріледі.

Масштабта көрінбейтін метеорологиялық станциялар, омарталар мен загондар үшін (мысалы, 1:5000 жоспарларда) топографиялық түсіру кезінде табиғатына сәйкес бағытталған және көрсетілген жазулардың бірімен үйлескен квадрат түріндегі бірыңғай шартты белгі қабылданды.

229 (153). Сүрлем және пішендеме қоймаларынан сүрлем мұнараларымен қатар, топырақтағы шұңқырлар мен траншеялар немесе бетондалған, сондай-ақ бетон плиталарынан жасалған қабырғалары және цементтелген түбі бар жер бетіндегі алаңдар кеңінен таралған.

Сүрлем және пішендеу шұңқырлары мен траншеяларды топографиялық жоспарларда әдеттегі (белгі N 342) сүрлем немесе пішендеме, ал тиісінше бекітілген шұңқырлар мен траншеялар үшін - бет. күштер. немесе бет. пішен. деген қосымша жазулармен беріледі. Қойманы алаң түрінде көрсету үшін тіреуіш қабырғалардың шартты белгіленуі (белгі N 280) және түпті жабу материалын сипаттайтын әріптік индекспен (мысалы, Ц - цементобетон) көрінеді.

Темір жолдар және олардың жанындағы құрылыстар

230 (155). Топографиялық түсірілімдер кезінде рельс бастарының ішкі қырлары арасындағы қашықтықты кең және тар жолақты бөле отырып, барлық темір жолдарды көрсетеді.

Қалыпты деп аталатын кең жол үшін бұл шама 1520 (1524) мм құрайды. Бұл жолдардың масштабы 1:500 және 1:1000 жоспарларында бейнеленуі кезінде әрбір рельсті (станциялық жолдардан басқа - 245 - тармақ), ал масштабы 1:2000 және 1:5000 жоспарларында - әрбір жол беріледі. Соңғыларын көрсету үшін, кейбір жағдайларда шартты белгі сызығының қалыңдығы 0,7-ден 0,5 мм-ге дейін азаяды.

Ерекше техникалық шарттар бойынша ірі масштабтар жоспарларында қалыпты темір жол табанын екі сызықпен емес, жолтабан осінің жағдайына жауап беретін бір сызықпен жаңғыртуға жол беріледі.

231 (155). Темір жолдардың шартты белгісі олар көпірлердің, акведуктардың, эстакадалардың және т. б. астында, сондай-ақ темір жол көпірлері арқылы өтетін орындарда жоспарда үзіледі (кіші N 321 белгіден басқа). Осы белгінің тұтас сызықтары туннелдер мен галереяларда темір жол учаскелерін беру кезінде пунктирмен ауыстырылады (244 т.).

232 (155-158). Жұмыс істемейтін темір жолдар қолданыстағы шартты белгімен бейнеленеді, бірақ жол сызығының бойында рұқсат етілген жарамсыз. немесе ж-сыз деген жазумен орналасады.

233 (156). Электрлендірілген темір жолдар топографиялық жоспарларда жалпы (масштабтар топтары бойынша) шартты белгілермен құрылыс материалдары бойынша (белгі N 106-108). Бұдан басқа, масштабтары 1:1000 және 1:500 жоспарларында электрлендірілген темір жолдардың жол табанын көрсету кезінде тіректерді белгілеуге қарсы тиісті бағыттамаларды суреттейді.

Электрлендірілген темір жолдардың шартты белгісі МЕТРО жазуымен жоспарының әрбір 12-15 см сайын жазуы бар метрополитеннің жер үсті желілерін да беруі тиіс.

234 (157). Монорельсті темір жолдар барлық масштабтардың топографиялық жоспарларында, оның бойында монорельсті немесе монорельсті жазумен, қалыңдығы 0,5 мм дара сызықпен бейнеленеді. Тіреуіш фермалар, рельс астындағы жолдар табиғи жолмен, қатаң түрде өз орындарында берілуі тиіс.

235 (158). Кеңес Одағындағы тар жолақты темір жолдар рельс бастарының ішкі қырлары арасындағы қашықтықтың әртүрлі шамаларымен сипатталады (600-ден 1067 мм-ге дейінгі шектерде бар болғаны жеті топ). Осы жолдарды жоспарларда қайта жаңғырту кезінде тж қысқартылған жазуынан басқа қосымша талаптар бойынша осы жолтабанның ені көрсетіледі.

236 (158). Трамвай желілері, әдетте, олардың әрқайсысының өз орнында берілуімен бейнеленген. Масштабы 1:5000 жоспарларда екі жолды желілер үшін бұл мүмкін болмаған жағдайда, дара емес, қосарланған көлденең сызықтармен бір белгі (орташа жағдайы бойынша) салынады. Сол жоспарларда үлкен графикалық жүктемемен трамвай желілерінің байланыс желілерінің тіректерін көрсетпеуге рұқсат етіледі.

237 (159, 160). Қалыпты және тар жолтабаны бар салынып жатқан темір жолдар мен салынып жатқан трамвай желілері топографиялық жоспарларда қолданыстағы белгілермен, бірақ олардың осі бойынша 2 мм (тең аралықтар арқылы) үзілуімен көрсетіледі.

238 (161). Жоспарларда қалыпты және тар жолтабаны бар бөлшектелген темір жол төсемін көрсету кезінде сол бір шартты белгі қолданылады. Оның көлденең штрихтары кенептің өзінің суретіне 60° бұрышпен жағылады.

Бөлшектелген темір жол бойындағы жергілікті жерде сақталған құрылыстар толық көлемде түсірілуі тиіс.

239 (162). Топографиялық жоспарларда едәуір еңістегі (0,020 және одан да көп) темір жол учаскелері бөлінеді. Оларды осы нүктедегі көлденең жазықтыққа жер сызығының көлбеу бұрышының тангенсі ретінде анықтайды.

240 (163, 164). Фуникулер - бір-екі вагон қозғалатын шағын созылған тау-кен көлбеу темір жолы. Олардың жолаушылар салондарына сатылы бойлық профиль тән. Бремсберг - көлбеу рельс жолдарымен жүктерді түсіруге және көтеруге арналған құрылыс.

Осы екі объектіге ортақ шартты белгі берілді, осыған байланысты оларды ажырату үшін жоспарларда түсіндірме жазбалар қолданылады.

Салынып жатқан фуникулерлер мен бремсбергтер басқа салынып жатқан темір жолдар сияқты тәртіппен бейнеленеді (237-тармақ).

241 (165). Әртүрлі конструкциялы аспалы жолдарды (рельсті, арқанды) топографиялық түсірілімдер кезінде жұқа тұтас сызықпен береді, онда жергілікті жердегі жағдайға және құрылыс материалдарына сәйкес осы құрылыстың барлық қолда бар тіректерін көрсетеді.

242 (166-168). Жолдар бойынша үйінділер мен ойықтарды жоспарларда олардың биіктігі немесе тереңдігі 0,5 м-ден және одан да көп болған кезде (егер рельефтің көлденең қимасы 0,5 м-ден кейін, онда 0,25 м-ден және одан да көп болса) және шартты белгінің штрихтары арасындағы қашықтығы 1 мм-ден 3 мм-ден және одан да көп масштабтағы ұзындықта береді. Үйінді немесе штрихты алу ұзындықта олардың еңістерімен кесуге рұқсат етіледі (132 Т.).

Үйінділердің биіктігі мен ойықтардың тереңдігі әдетте абсолютті белгілермен сипатталады. Үймелер мен ойықтардың биіктік сипаттамаларын толықтыру мақсатында түсіру кезінде олардың салыстырмалы асып кетуі де берілуі мүмкін (133-тармақ).

243 (167, 168). Топографиялық жоспарларда көрсету кезінде темір жол ойықтары (басқалар сияқты) заттай сәйкес бекітілмеген еңістер, бекітілген еңістер, тіреуіш қабырғалар болып бөлінеді. Құламаларды қайта шығару тәртібі 131, 132-трамақтарда, тіреуіш қабырғалар - 388. 389-тармақтарда регламенттелген.

244 (169). Туннельдерге және қорғаныс галереяларына темір жолдардың кіре берістерін топографиялық жоспарларда ашық жолтабан белгісінің тұтас сызықтары штрихты сызықтарға ауысымын (кіру нүктесінде) көрсете отырып, табандағы еңістердің немесе тіреуіш қабырғалардың шартты белгілерін біріктіріп береді. Бұл ретте туннельдерді көрсету үшін қос пунктир қарастырылған, ал галереялар үшін бір сызық (олардың ішкі жағына сәйкес) штрихты, ал екіншісі ("сыртқы") - тұтас сызық беріледі.

Туннельдер мен галереялардың сипаттамалары қосымша талаптар болған кезде (түсіру жұмыстарына техникалық жобада ескерілетін), сондай-ақ қажет болған жағдайда келесі карталық жасау жұмыстарын қамтамасыз ету кезінде топографиялық жоспарларда келтіріледі.

245 (170, 171). Станциялардағы, өнеркәсіптік және құрылыс алаңдарындағы, ірі қоймалардағы, порттардағы және т. б. темір жолды дамыту (тармақтау) сияқты станциялық жолдар топографиялық түсірілім кезінде мынадай түрде беріледі: басты жол - қалыңдығы 0,7 мм дара сызықпен, қалған жолдар масштабы 1:5000 және 1:2000 - қалыңдығы 0,3 мм дара сызықпен, масштабы 1:1000 және 1:500 - 0,5 мм белгіленеді.

Егер қандай да бір станциялық жол басқа жаққа қарай кететін болса және бұл ретте тығыз құрылыс салумен учаскені қиып өтетін болса, онда осы жолды беруде көрнекілікті арттыру үшін оны жоспарда басты жол үшін қабылданған дәл сондай қалыңдықты сызықпен көрсету керек.

246 (171). Рельс жолдарының ұштары - тұйықтар станцияларда да, одан тыс жерлерде де болуы мүмкін. Тиісінше, шартты белгінің сызығының қалыңдығын өзгерту керек, бұл кестеде көзделген, мысалы, 0,3 (немесе 0,7). Тупиктерді топографиялық тұрғыдан көрсету кезінде оларды нақты түрде сызба бойынша тіректері жоқ, тіректері мен тіректері бар балластты призмамен үйлескенге бөлу қажет.

247 (172). Темір жол және трамвай аудару бағыттамалары, километрлік пикетаж белгілері және рельс бастиегінің биік белгілері тиісті қосымша талаптар болған кезде тек ірі масштабтағы топографиялық жоспарларда бейнеленеді. Ерекшелік ретінде, олар 1:2000 масштабтағы жоспарларда да көрсетілуі мүмкін.

248 (172). Барлық аудару тілдері топографиялық түсірілім кезінде бір ортақ белгімен белгіленеді. Сонымен бірге, қажет болған жағдайда олардың бейнесін саралау қажет болған жағдайда қолмен аудармалы бағыттамаларға кестеде берілген белгіні бекітеді, ал автоматтандырылған аудармалы бағыттамалар үшін олардың дөңгелекшесін белгілейтін толық құю көзделеді.

249 (172). Рельс бастиегінің белгісі белгіленген орынның шартты белгісі (нүктесі) және тиісті сандар жоспарларда өлшеу жүргізілген жағынан темір жолдарды белгілеуде береді.

Осы биіктік белгілерді жоспардың көрнекілігін қамтамасыз етуге сүйене отырып, оның оңтүстік жақтауына параллель немесе сипатталатын көлік желісінің бойымен орналастырады.

250 (173). Темір жолдардағы бұрылыс шеңберлері локомотивтерді станциялық жолдардан рельс кіреберісіне депо немесе тұйыққа ауыстыруға, сондай-ақ оларды 180°бұруға арналған. Айналмалы шеңберлер орталық тірек айналасында айналатын көпір фермалары болып табылады. Оларды нақты өлшемдерге сәйкес масштабта бейнелейді.

251 (174). Жоспарларда темір жолдар арқылы өтпелер қайта жаңғыртылған кезде соңғыларының шартты белгісі үзілмейді. Егер темір жол өтпесі арқылы автомобиль жолы өтетін болса, онда ол әдетте шлагбаумдармен (көтергіш немесе жылжымалы брустармен) және габариттік қақпалармен жабдықталған. Бұл нысандар тек масштабы 1:2000-1:500 жоспарларда, олардың көлемі мен өткелдегі орналасқан жеріне сәйкес көрсетіледі.

Бұл жағдайда шлагбаумдар қозғалыстың екі жағын немесе автомобиль жолының барлық төсеміне немесе оның жартысына габариттік қақпалар сәйкес келе ме, жабылғаны берілуі тиіс.

252 (175). Темір жолдардың үстіндегі жаяу жүргіншілер виадуктерін (көпірлерді) өзіне сай - аспалы құрылыстың бір белгісімен (егер виадук сырғанауға қарсы ойықтарды қосатын болса) немесе оның қолда бар баспалдақтарды белгілеумен үйлесуімен бейнелейді. Соңғы және аралық алаңдардың сатылы бөліктері, ал масштабтары 1:1000 және 1:500 жоспарларында тіректер де өз орындарында көрсетеді.

Аспалы құрылыстың белгісі оны салу материалын сипаттайтын жазумен (мет. ТБ т. б.) белгіленеді.

253 (176, 177). Темір жол жолаушылар және жүк платформалары топографиялық жоспарларда ашық және жабық деп бөле отырып шығарылады және екі жағдайда да (әріптік индекстермен) олардың салынған немесе жабындысының материалын көрсетеді. Сонымен бірге асфальтталған немесе темірбетон плиталармен жабылған платформалардың бейнесі қызғылт немесе қоңыр бояумен боялған жөн (270-тармақ). Сондай-ақ NN 106-108 белгілеріне сәйкес жіктелетін жабық платформалардың тіректері (қажет болған жағдайда-іріктеумен) бөлуге жатады.

Жоспарларда масштабтары 1:2000-1:500 жоғары платформаларды бейнелеген кезде олардың барлық сатылары мен құламалары, ал конструкциясы мен материалына қарамастан, қосымша талаптар бойынша және платформаның шетінің биіктігінің белгісіне қарамастан көрсетілуі тиіс. Егер мұндай деректер жоқ болса, онда жоғары платформалар үшін метрдің ондық үлесіне дейінгі дәлдікпен анықталатын олардың жерден асып кетуін көрсетеді.

Үлкен жүктемемен жоспар учаскелерінде платформаларды бөлу мақсатында мүмкіндігінше платф. түсіндірме жазбасын қолдану ұсынылады. Мұндай учаскелердегі желіаралық платформалар топографиялық түсірілім кезінде 1:5000 масштабта іріктеумен көрсетеді.

254 (177). Теміржол жүк платформаларын бейнелеу кезінде 253-тармақта келтірілген түсіндірмелермен қатар төмендегілерді басшылыққа алады:

1) осы объектілерді жоспарларда тиеу жазуымен береді.;

2) борт (борт тасы) болуына немесе болмауына байланысты төмен платформалар тұтас немесе штрихты сызықпен көрсетіледі;

3) жоғары жүк платформаларынан тиеу-түсіру алаңдары, оның ішінде ені аз (2-3 м) және қойма және басқа станциялық ғимараттарға тығыз жанасатын алаңдар бөлінуге жатады.

Тиеу - түсіру алаңдары барлық топографиялық жоспарларда, кіші жоспарлардан басқа 1:5000 масштабта, сондай-ақ бір белгімен, олардың қорғаныш күнқағарларының болуына немесе болмауына қарамастан, белгіленеді.

255 (178-180). Семафорлар Кеңес Одағының темір жолдарында, әдетте, қозғалыс бағыты бойынша оң жағынан орнатылған. Мачталық семафорлар (ең көп таралған) және көпірлерде (екі тіректі немесе консольді) ажыратылады. Семафорлардың шартты белгілері жоспарларда темір жол желісіне параллель орналастырылады. Олардың негізі жергілікті жердегі жағдайға дәл сәйкес болуы тиіс.

Масштабтары 1:1000 және 1:500 жоспарларда семафор бейнесі өз орнында қарастырылған. Масштабтары 1:2000 және 1:5000 жоспарларда станциялардағы барлық семафорларды белгілеу мүмкін болмаған жағдайда, міндетті түрде ең соңғы кіру, ал қалғандары іріктеу арқылы бейнеленуге жатады.

256 (181-183). Теміржол бағдаршамдарын топографиялық жоспарларда беру үшін мынадай шартты белгілер көзделген: мачталық, арқалардағы аспалы және жер бетінен төмен орнатылатын карлик бағдаршамдары.

Мачталық және арка бағдаршамдары жоспарларға семафоралар сияқты ережелерге сәйкес салынады (255-т). Карлик бағдаршамдары тек 1:1000 және 1:500 масштабтағы жоспарларда ғана толық бейнеленуге жатады; масштабы 1:2000 жоспарларда оларды қосымша талаптар бойынша береді, ал 1:5000 масштабтағы жоспарларда - мүлдем көрсетпейді.

257 (184). Жолдардың бойында орнатылған темір жол дабылының көптеген белгілері, атап айтқанда әртүрлі көрсеткіштер, дискілер мен қалқандар үшін негізін оны табиғи түрде орналастыруға сәйкес беру, ал жоғарғы бөлігін темір жол желісі бойынша бағдарлау қажет бірыңғай шартты белгі қабылданды.

Темір жол пикетажының белгілері, сондай-ақ километрлік бағаналар жекелеген белгілермен (тиісінше N 172, 206 белгілер) белгіленеді.

258 (185). Темір жолдардың үстіндегі габариттік қақпалар, өтпелердегі қақпадан айырмашылығы (N 174 белгі). ашық вагон-платформаларда тасымалданатын жүктердің мөлшерін бақылауға арналған. Оларды 1:2000-1:500 масштабтары жоспарларында белгілейді; бұл ретте темір жол шаруашылығының кейбір басқа объектілерін беруге қатысты әзірленген түсіндірмелерді ескеру қажет (255, 257-тт).

Автомобиль жолдары және қара жолдар мен соқпақтар

259 (186-188, 191). Автомобиль жолдарын бейнелеу үшін топографиялық жоспарларда мынадай жіктеу енгізілді (жақшада - бұл жолдардың бұрынғы атауы):

1) автомагистральдар (автострадалар) - олардың екі жүру бөлігінің ені 7х2 немесе 7,5х2 және одан да көп метр (салынған жылына байланысты - бұрын қолданыста болған немесе қазіргі заманғы талаптар бойынша), техникалық санат - I-I;

2) жетілдірілген жамылғысы бар автожолдар (жетілдірілген тас жолдар) - жүру бөлігінің ені 7 немесе 7,5 м және одан да көп, II және III санаттардағы жолдар;

3) жамылғысы бар автожолдар (тас жол) - жүру бөлігінің ені 7-ден кем немесе 7,5 м (көбінесе 5-6 м), IV санат және ішінара V санат;

4) жабыны жоқ автожолдар (жақсартылған топырақ жолдары) - жүріс бөлігінің ені, әдетте, 4,5 м және одан да көп, санаты - .....*- .

260 (186-188, 191). Масштабтары 1:500-1:2000 жоспарларда автожолдарды белгілеу кезінде (соңғыларда - жоғары санаттар үшін) олардың бетінің барлық көлденең пішіні, атап айтқанда: жүру бөлігі, автомагистральдардағы бөлу жолағы, жол жиектері, кесінділер (жол белгілерін, жаяу жүргіншілер мен велосипед жолдарын орналастыруға арналған жиектер) және жол бойындағы жыралар масштабта бейнеленуі мүмкін.

Масштабы 1:5000 топографиялық түсірілім кезінде жабыны бар және онсыз кең ауқымды (ені бойынша) шартты белгілермен беріледі.

261 (186-188). Барлық масштабты жоспарларда автожолдардың жүру бөлігі (жабыны жоқ жерлерден басқа) қалың сызықтармен (0,3 мм) бөлінеді.

Осы жолдар үшін жүру бөлігінің енімен қатар, олардың жалпы енінің жоспарында (жырадан жыраға дейін) және материалды көрсету көзделген.

Егер жол бойындағы жыралар жергілікті жерде анық білінбесе, онда оларды топографиялық түсірілімде беру үшін масштабтары 1:500 және 1:1000 жоспарларда құрғақ жыралар белгісінің қос жасыл сызығының орнына топографиялық түсірілімде беру үшін масштабтары 1:2000 және 1:5000 жоспарларда (жиектің шеті бойынша) бір қара сызық жүргізеді. Салынған аумақтың бейнесі кезінде жол бойындағы құрғақ жыраларды (кюветтерді) көрсету қажет емес.

Жолды жабу материалын ауыстыру шекарасы мен төсемі бар және онсыз учаске арасындағы шекараны жоспарларда нүктелік пунктир бекітеді. Сондай-ақ, негізгі жолдан бүйірге жабдықталған съездерде жабынды (егер ол орын алса) ауыстыру белгіленеді.

262 (186-188). Жол жабынының материалы топографиялық жоспарларда мынадай шартты индекстермен белгіленеді:

А-асфальт, асфальтобетон, Б - булыжник, Бм - битумоминералды қоспа, Бр - бөрене, Қт - қиыршық тас, Ұт - ұсақталған тас, Ц - цементобетон, шлак, Щ - құм тас.

Бұл индекстер автожолдың осі бойынша біркелкі, бірақ ауыстыру шекараларына жабын материалдарын (олардың екі жағы бойынша) міндетті түрде енгізе отырып орналастырылады.

263 (186-188, 191-193). Топографиялық жоспарларда автомобиль немесе топырақ жолдарының бір деңгейде қиылысуын көрсету кезінде олардың шартты белгілері өзара үзіледі, ал әртүрлі деңгейлерде - төменгі жолдың белгісін үзеді. Барлық осы жолдардың шартты белгілері темір жол бейнесі бар қиылысқан кезде үзіліп беріледі.

264 (186). Автомагистральдар өте берік негізбен және күрделі жабынмен - цемент-бетон, асфальтбетонды, бөрене жабылу арқылы ерекшеленеді. Басқа жолдармен олар әртүрлі деңгейде қиылысады. Әдетте, автомагистральдарда көлік қозғалысының бір-біріне қарама-қарсы бағыттары бар екі жүріс бөлігі бар.

Жүріс бөліктерінің арасында бөлу жолағы бар, ол оның натурадағы еніне және жоспар масштабына байланысты бір немесе екі сызықпен, ал едәуір мөлшерде - оның сыртқы қоршауларын, бұта отырғызуларын, көгалдарды, гүлзарларды және т. б. бере отырып көрсетеді.

Бөлу жолағының ені 15 м және одан да көп болған кезде автомагистраль жетілдірілген жабыны бар қатар жүретін екі автожол түрінде бейнеленеді. Егер автомагистральдің жекелеген учаскелерінде бөлу жолағы болмаса, онда жолдың сипаттамасында оның бірыңғай жүру бөлігінің ені бір жиынтық цифрмен (мысалы, 7,5х2 орнына 15) беріледі және бұдан басқа трассаның бейнесі бойына автомагистральдың қосымша жазуы орналастырылады.

265 (187). Жетілдірілген төсемі бар автожолдар автомагистральға (259-тармақ) қарағанда, дәл сондай берік негізде аз енмен сипатталады; олардың төсемінің материалы күрделі (мысалы, асфальтбетон), сондай-ақ жеңілдетілген (битумоминералды қоспа, тұтқыр заттар сіңірілген қиыршық тас немесе қиыршық тас және т.б.) болуы мүмкін. Топографиялық жоспарлардағы осы жолдардың шартты белгісі көлік жолдары бір-бірінен едәуір қашықтықта болатын автомагистральдардың учаскелерін да көрсету қажет (264-тармақ).

Егер автожолдың көлемі (көлденең) және жетілдірілген жамылғысы бар автожолдар үшін қабылданған жамылғыға сәйкес келетін материалдар болса, бірақ ол тікелей топырақта салынған болса, онда оны жоспар бойынша қалыпты жамылғысы бар автожолдарды белгілеу арқылы береді (266-т.). Сонымен қатар, ені 7 немесе 7,5 м берік негіздегі жетілдірілген төсемі бар автожолдарды көрсету керек.

266 (188). Жабыны бар автожолдарға (кәдімгі тас жол) топографиялық түсірілімдер кезінде өтпелі үлгідегі жабыны бар жолдар жатады, атап айтқанда: тығыздалған қиыршық тас, құм тас немесе қож, беріктігі аз тас материалдардан (бірақ сіңдірілген) жасалған, бұлғыш пен бөлінген тастан жасалған көпір.

Осы жолдардың шартты белгісі жол жиектері мен жыралар ресімдеусіз цемент-бетон плиталарынан салынған өнеркәсіптік кәсіпорындарда, совхоздарда және колхоздарда қысқа жолдарды бейнелейді. Тиісінше жүру бөлігінің ені және мұндай жолдардың жалпы ені бірдей болады, бұл олардың сандық сипаттамасында масштабтары 1:5000 және 1:2000 жоспарларда көрініс табуы тиіс, мысалы, 4.2 (4.2) Ц.

267 (188). Орман аудандарында топографиялық түсірілімдер кезінде жамылғысы бар автожолдарға толық емес көлденең бейінді (яғни жол жиектері мен жыраларсыз), бірақ ені 3-3,5 м қатты жамылғысы бар ағаш таситын жолдарды есептеу керек. Қалта белгісінде оның ені бойынша нақты сипаттамасын береді, мысалы 3.0 (6.2) Бм түрінде және кең яғни кеңейту түсіндірме жазбасы жазылады.

Ағаш таситын және басқа да кейбір автожолдардың арасында тұтас қатты емес, бөлек екі доңғалақты (ағаш материалдарынан емес) жамылғысы бар. Бұл жолдар жоспарларда жабыны бар автожолдардың (шоссе) шартты белгісімен белгіленеді және 0.8х2 (3.2) Ц түріндегі сандық сипаттаманы және жолтабандық немесе жолтабандық жазуды көрсетеді.

Төсемі бар автожол белгісі жоспарда жетілдірілген төсемі бар, бірақ оның осы сыныбы үшін жеткіліксіз ені бар немесе берік негізі жоқ жолды беру қажет болған жағдайларда да қолданылады.

268 (189). Қатты жабыны бар көшелердің жүру бөліктері борттық тастың болуына немесе болмауына байланысты топографиялық түсірілім кезінде бірінші жағдайда - олардың шекараларының тұтас сызығымен, екінші жағдайда - штрихпен көрсетіледі. Жоспарда борт тасында (егер ол бар болса) және оның жанында биіктіктің белгілері келтірілуі тиіс, бұл ретте сандар (бөлшек түрінде) оңтүстік жақтауға немесе осы көшенің осіне параллель орналастырылады.

269 (189). Көшелер бойындағы тротуарлар мен саябақтардағы, зираттардағы және т.б. жаяу жүргіншілер жолдары олардың еніне байланысты масштабта немесе масштабтан тыс белгімен белгіленеді. Соңғысын 1:5000 масштабтағы жоспарларда қолдану нақты жағдайда тротуардың (немесе жолдың) ені 5 м - ден кем, масштабы 1:2000 - 2 м-ден кем болғанда көзделеді. Осы масштабтан тыс белгі жоспардағы жалпы ені, әдетте, 1 мм екі параллель сызықпен (жабын сипатына қарай тұтас немесе штрихты) 1:5000 масштабта түсіру кезінде ерекшелік ретінде осы цензды 0,5 мм - ге дейін азайтуға жол беріледі.

Жүріс бөлігіне тікелей жанасатын масштабы 1:5000 тротуарлар белгіленген кезде оларды өзара бөлу талап етілмейді. Масштабты 1:5000 және 1:2000 жоспарларда тротуарлардың төменгі қоршауларын көрсетпейді.

270 (189). Қатты жабыны бар көшелер (өтпе жолдар, тротуарлар, ғимараттардың отмосткалары) техникалық жобада қарастырылған жағдайларда ақшыл-қызғылт бояумен боялады немесе қоңыр бояудан нүктелі тормен беріледі.

Бытыраңқы үлгідегі елді мекендердегі көшелер тиісті класты автожол ретінде топографиялық жоспарларда бейнеленеді.

271 (190). Жол жүрмейтін көшелердің жоспарларында беру үшін олардың ерекше тіктігі, сатылық, біліктермен және т.б. үйіп қою салдарынан бір жыл бойы көлік қозғалысы үшін қол жетімсіз болатын кесіндіде орналастырылатын жеке шартты белгі орнатылған. Белгінің шеткі штрихтары көшенің өту сызығының шекарасымен дәл, ал қалғандары - олардың арасында біркелкі, 2 мм-ден кейін жағылады.

Егер осы бөлікте жоспар масштабында көрінетін біліктер болса, онда олардың ең көбі өз орындарында (N 346 белгі) белгіленеді, бұл ретте көшенің өтпейтін бөлігін шартты белгінің штрихтарын ажырата отырып жүргізіледі.

272 (191). Топографиялық жоспарларда жабыны жоқ автожолдардың шартты белгісімен автомобиль көлігіне арналған профильденген және тұрақты түзетілетін (бірақ берік негізі және жабыны жоқ) жолдар көрсетіледі. Егер мұндай жолдардың топырағы қиыршықтас, құм тас немесе қож қоспаларымен жақсартылса, онда тиісті учаскелерді жоспарда нүктелік пунктирмен (жол осіне перпендикуляр) бөліп алады және әріптік индекстермен сипаттайды (262-тармақ). Басқа материалдар (мысалы, құм немесе ұлутас) қосылған, сондай-ақ тұтқыр заттар сіңірілген учаскелер топографиялық жоспарларда көрсетілмейді.

Жабыны жоқ жолдың жүру бөлігінің ені шамамен 15 см соң, бірінші кезекте профильденген төсемнің қоспалары бар жерлерде жазылады.

273 (191). Автожолдарды жабусыз белгілеу кезінде шартты белгінің қалың сызығын оның шығыс және оңтүстік жағынан орналастырады. Егер жолдың жергілікті жердегі бағыты өзгерсе, онда сызық түсінің берілген тәртібі жақын орналасқан жерге немесе басқа автожолмен қиылысқанға дейін сақталуы тиіс. Сондай-ақ аралас жоспарлардың шеңбері бойынша осы жолдардың бейнесін келісу талап етіледі.

274 (192). Ағаш жабыны бар автожолдарға (көлденең бөренеден немесе шпалдан жасалған негіздің үстіне) тұтас тақтай немесе бөренелі төсемі бар, сондай-ақ жолтабан түріндегі (жатық жолдар) бөлек төсеме жатады. Оларды межелеу үшін жоспардағы соңғы жағдайда трассаның бойымен арқалық немесе арқ түсіндірме жазба беріледі.

Егер осы жолдар едәуір аумақтағы жалғыз жол болып табылса, онда төсемі бар автожолдар үшін көзделген нұсқаларға сәйкес төсемнің құрылысына байланысты ресімдей отырып, жоспарда олардың енін көрсету қажет (266, 267-тт).

Ағаш жабыны бар автожолдардың шартты белгісі сондай-ақ құм қабатына салынған ағаш дойбыдан немесе пластинадан жасалған бүйір көпірлі болып бөлінеді.

275 (193). Бекітілмеген жер негізі және қандай да бір жабыны жоқ және тұрақты емес жөнделетін жолдар қара жол деп есептеледі. Топографиялық түсіру кезінде қара жолдарды олардың шартты белгілері бойынша ауылдық, далалық және орман деп бөлу көзделген.

Осы жолдардың барлығы жоспарларда екі параллельді, сызба бойынша әр түрлі (атап айтқанда тұтас және штрихты) сызықтармен берілгендіктен, оларды қолданған кезде жабусыз автожолдарды бейнелеу кезінде қабылданған реңдің сол ережесін басшылыққа алу керек (273 т.).

Қара жолдардың ерекше тобын су объектілеріне орайластырылған және топографиялық түсіру кезінде нүктелі пунктирмен көрсетілетін жолдар құрайды.

276 (193). Қара жолдардың, сондай-ақ соқпақтардың белгілері, олардың өзара қиылысатын жерлерінде және автомобиль жолдары мен жоспар жақтауларына жақындағанда штрихтік сызықтардың интервалдары емес, бір-бірімен қиылысу немесе майысу есебімен салынады. Бұл ретте тиісті шартты белгілер буындарының ұзындығын біршама өзгертуге жол беріледі.

277 (193). Ауыл жолдары ұсақ елді мекендерді өзара қосу, олардың неғұрлым ірі қоныстармен, темір жол станцияларымен, кемежайлармен және жабыны бар автожолдармен байланыстыру үшін қызмет етеді. Әдетте ауыл жолдарын жү көліктері таптап тастаған. Егер қандай да бір жерде олар жол жүруі мүмкін жалғыз жолдар болып табылса (мысалы, батпақтар, орман және т.б. арқылы), онда ауыл жолдары деректерінің бейнесі олардың енінің сипаттамасымен сүйемелденеді (метрдің ондық үлесіне дейін).

Масштабтары 1:500 және 1:1000 жоспарларда қара жолды орман және дала жолдарынан бөлу қажет болған жағдайда ауылдық немесе ауыл түсіндірме жазбаны қолдану көзделеді.

278 (193). Далалық және орман жолдарына жүк көлігі маусымдық, негізінен далалық ауыл шаруашылығы жұмыстары мен ағаш дайындау кезінде пайдаланылатын қара жолдар жатады. Көлік қозғалысы тек шынжыр табанды жүрісте ғана мүмкін болатын аса игерілмеген аудандардағы жолдар трасса бейнесі бойындағы трактор жазумен үйлескен далалық және орман жолдарының шартты белгісімен көрсетіледі.

Жоспарларда далалық және орман жолдары белгісімен кейбір қосалқы, нашар қалыптасқан ауыл жолдарын (мысалы, көршілес елді мекендерді байланыстыратын осы сыныптағы бірнеше жолдардан неғұрлым ұзын және неғұрлым ыңғайлы) белгілеу ұсынылады.

279 (193). Шалғай солтүстік аудандарда топографиялық түсірілім кезінде, атап айтқанда, пайдалы қазбалар кен орындарын игеру алаңында 1:5000 масштабтағы жоспарларды жасау үшін арба жолдарды (арба жол - қыста да, жазда да шөп бойынша жүру үшін жеңіл жегілген шаналар) бөлуге жатады. Егер олар тұрақты сипатқа ие болса және табиғи түрде олардың жолтабаны анық байқалса, онда бұл жолдарды арба жол немесе жергілікті терминмен (мысалы, ворга) жазумен далалық және орман жолдарының шартты белгісімен бейнелеу керек. Қарттық жолдардан кем байқалатын жолдар сияқты жоспарларда көрсетеді. (N 195 белгі).

280 (193). Су объектілеріне орайластырылған жер асты жолдарының учаскелеріне теңізді төгу және су қоймаларының жұмыс істеуі кезінде өтетін жолдар, сондай-ақ таяз өзеннің немесе бұлақтың арнасымен жүретін жолдар жатады.

Теңізді құйған немесе су қоймалары жұмыс істеген кезде ғана өтетін жол учаскелерінің шартты белгісі топографиялық жоспарларға шельфті кептіру жолағының немесе су қоймасының жалаңаш жатқан (көбіне бірнеше айға) жағалау жолағының бейнесі бойынша жазылады. Осы белгіге қосымша жол жүру шарттарын сипаттайтын жазба беріледі; мұндай жазбаның мысалдары 315-тармақта келтірілген.

Егер жоспарларда тау-кен ағыны арнасымен өтетін қара жолдың масштабты 1:5000 және 1:2000 учаскелерін беру кезінде шартты белгінің пунктирін арна бейнесінің кіші еніне байланысты қиындататын болса, онда бұл пунктерді ағынның екі жағалауымен кезекпен жекелеген буындармен (әрқайсысында үш нүктеден) беруге рұқсат етіледі.

281 (194). Су қоймалары мен су ағындары бойынша мұз қатқаннан кейін және қыста қатып қалған батпақтар бойынша салынған жолдар топографиялық жоспарларда қысқы жолдар - қыстақтар мен автоқыстақтар белгісімен көрсетіледі. Олардың шартты белгісі жолдың барлық ұзына бойына емес, буындармен (10-15 см аралықтары бар 8-10 штрихтан), жолдың жағадан мұзға түсетін жерінде және трассаның күрт бұрылыстарында басылады. Бұл ретте бұрылыстар белгі аралықтарымен емес, штрихтармен бекітіледі.

282 (195). Жүк артатын және жаяу жүретін соқпақтар топографиялық жоспарларға бірдей (масштабтардың топтары бойынша) жазылады, бірақ жүк артатын жолдар үшін түсіндірме жазба көзделген.

Әдетте, жүк соқпақтары жүк көлігі үшін жарамсыз. Алайда олардың кейбіреулері бойынша шөлді аудандарда (атап айтқанда керуен жолдары бойынша) көлік қозғалысы анық мәліметтер болған жағдайда жол бойындағы тиісті жазбамен жоспарда көрсетілуі тиіс: мысалы, автомашиналарда жүру мүмкін. Тундралық аудандардағы соқпақтардың бір бөлігі жүктерді жүкпен ғана емес, арба жолды қолдана отырып тасымалдау үшін пайдаланылады. Мұндай соқпақтарды беру 279-тармақта регламенттелген.

Топографиялық түсірілім кезінде масштабы 1:2000 және 1:5000 жаяу жүргіншілер жолдары іріктеумен белгіленеді, бұл ретте бірінші кезекте осы ауданда жалғыз қатынас жолдары болып табылатын соқпақтар (жеке тұрған құрылыстарды батпақты, жотаны, өзен алқабын кесіп өтетін автожолмен байланыстыратын) салу керек.

283 (195). Жасанды карниздердегі таулы соқпақтардың масштабы 1:5000 және 1:2000 учаскелері ерекше масштабтан тыс белгімен көрсетіледі. Егер бұл карниздердің табиғи ұзындығы 20 м және одан да көп болса, 1:5000 масштабта түсірілгенде және ұзындығы 10 м және одан да көп болса, онда оларды карниздің басында және соңында орналастырылатын екі тиісті белгімен береді. Олардың арасында қалыңдығы 0,3 мм тұтас сызық жүргізіледі.

Масштабтары 1:1000 және 1:500 жоспарларда карниздегі соқпақтардың учаскелері жеке белгіні қолданбай бейнеленеді, атап айтқанда - кәдімгі соқпақтар сияқты, бірақ түсіндірме жазбамен үйлесімде карниз немесе жергілікті терминмен (мысалы, Орта Азия тауларында - овринг) беріледі.

284 (196). Топографиялық жоспарларда мал айдамалары қоршаулары бар немесе қоршаусыз табиғи күйінде белгіленеді. Бірінші жағдайда қоршаулар N 476, 477 белгілердің нұсқаларына сәйкес көрсетіледі; екінші жағдайда - жануарлар таптаған жолақтың шетіне жауап беретін үздіксіз нүктелі пунктир.

Ені бойынша масштабта көрінбейтін (көбінесе 1:5000-да) мал айдарының бейнесі оның метрдің оныншы бөлігіне дейінгі сипаттамасымен сүйемелденеді. Болуы скотопрогоне қатты жабынды тіркейді жоспарында буквенными индекстерімен (п. 262), орналастырылатын қатар, айдауға деген жазуы бар, ортасында оның жолақтар.

Ені бойынша масштабта көрінбейтін (көбінесе 1:5000-да) мал айдау жолының бейнесі оның метрдің оныншы бөлігіне дейінгі сипаттамасымен сүйемелденеді. Мал аудау жолында қатты жабынның болуын жоспарда қаріптік индекстермен тіркейді (262-т), олар жолақтың отрасына прогон деген жазумен қатар орналастырылатын болады.

285 (197). Салынып жатқан барлық автомобиль жолдары жоспарларда оларға сәйкес шартты белгілермен, бірақ трассаның әрбір 8 мм бейнесі сайын 1 мм қашықтықпен көрсетеді.

Әр түрлі құрылымдағы салынып жатқан жол көпірлері мен жол өтпелерін топографиялық түсірілім кезінде қолданыстағы құрыл қосымша жазумен беріледі.

Егер жолдың осы учаскесі бейнеленген кезде үйінді жиегінің белгісі жолдың (оның жүріс бөлігінің) өзінің белгісімен сәйкес келетін болса, онда үйінді белгілейтін штрихтерді, олар салынып жатқан жолдың үзік сызығының буындарына ғана, бірақ оның интервалына емес, келетін етіп орналастыру керек. Мұндай тәсіл қысқа үймедегі салынып жатқан жолдарды штрихты пунктирді қолдану арқылы берілетін қолданыстағылардан ажыратуға мүмкіндік береді (289-тармақ). Ойықтардағы салынып жатқан жолдарды көрсетуге мұның бәрі жатпайды, өйткені олардың жиектері жол трассасынан жеткілікті қашықтықта жоспарда жобаланады.

286 (198). Автожолдардағы қиын учаскелерге сынған, шұңқырмен және тұтастай алғанда, жөндеу жұмыстары жүргізілмеген учаскелер, топырақты елеу жолдарында - батпақты жерлерге, құмды алқаптарға, тасты шашылған жерлерге орайластырылған және тіктігі үлкен учаскелер жатады. Негізгі қатынас жолдары қара жол, далалық және орман жолдары болып табылатын аудандарда да топографиялық түсірілім кезінде олардың қиын учаскелерін көрсету керек.

Соңғыларын жоспарларда беру үшін барлық автожолдардың белгілері жолдың жүру бөлігінің бейнесін шектейтін екі сызықтың бірінде (әрбір 4 мм сайын 1 мм) үзіліп беріледі. Тиісінше барлық топырақты жолдар үшін жоспарларда көлденең нүктелі пунктирмен жүретін қиын учаскелерді бөлу көзделеді, олардың арасында жол бойында күрделі өткел деген жазу жазылады.

287 (199). Батпақты жерлерде жамылғысыз және қара жолдарсыз автожолдар учаскелері жиі фашиндермен, гатьдармен және жоталармен бекітілген. Фашиндер бойлық жатықтарға төселген және жүрекшелермен қысылған төңкеріс байламдары болып табылады; фашиндер жер немесе құммен көміледі. Гатя деп бөренеден жасалған тұтас төсеніш аталады. Жоталар - топырақтан, тастардан және құмнан биік емес үйінділер. Кейбір жағдайларда осы примитивті құрылыстардың жолдарда жергілікті атаулары бар, мысалы төсеніштер.

Бұл объектілер топографиялық жоспарларда бір жалпы белгімен көрсетіледі. Қарапайым үйінділермен ажырату үшін фашиндермен, гатьдармен, жоталармен, төсеніштермен және т.б. барлық учаскелер жоспарларда түсіндірме жазбалармен бірге жүреді.

288 (200, 201). Үйінділер мен дамбалар бойынша жолдардың топографиялық жоспарларындағы және ойықтардағы жолдардың бейнесі сол және басқа объектілердің белгіленуін үйлестіруге қатысты бірқатар ерекшеліктермен сипатталады. Оларды белгілеу кезінде тек шартты белгілердің өздері ғана емес, кестеде қосымша келтірілген мысалдарды да басшылыққа алады.

Табиғи көлемдеріне байланысты осындай құрылыстарды беруді регламенттейтін цензалар 242-т., жолдар бойынша үйінділердің, бөгеттердің және ойықтардың еңістерін бейнелеу ережелері 131, 132-тт., оларды іріктеу және биік белгілерді салу тәртібі - 133-тармақта келтірілген.

289 (200, 201). Үйінділер - көбінесе жол-көлік құрылыстары, ал бөгеттер - үйілген де, шайылған да гидротехникалық құрылыстар. Осыған байланысты олардың неғұрлым күрделі құрылымы және толық көлденең бейіндегі жолдар төселуі мүмкін жеткілікті кең жоғарғы беті бар.

Үймелер мен бөгеттер арқылы өтетін жер асты жолдарын (далалық және орман) пунктирлі сызықтарды қолдана отырып бейнелейтін белгілеу кезінде үймелер белгісінің штрихтерін звеноларға қарсы немесе жолды белгілеу аралығына қарсы (салынып жатқан жолдардың көрсетілуімен салыстырғанда - 285-тармақ) түсіреді.

Әртүрлі кластағы жол учаскелерін топографиялық түсіру кезінде ойықтарда беруді олардың шартты белгілерін біріктірудің келтірілген үлгілеріне сәйкес орындау қажет. Ойықтардың жоспарлардағы бейненің толықтығы үшін жол бойындағы жыралар-кюветтердің күйін (бейіннің сақталуын) көрсету маңызды мәнге ие. Мұны орындай отырып, 261-тармақты басшылыққа алу керек.

290 (202). Көшелер, автомобиль және темір жолдар астындағы жер асты өткелдері, яғни жаяу жүргіншілер туннельдері топографиялық жоспарларда өткелдің өзін білдіретін нүктелі сызықпен және туннельге кірудің шартты белгілерімен көрсетіледі. Табиғи жолдардың ерекшелігіне қарай, оларды осы үлгіге келтірілгендей бере алады: баспалдақтары төмен ашық кіру, ғимараттың жер асты бөлігіне жабық кіру (N 39 белгі) сәйкестендіріліп және сол немесе басқа осы белгілерінің әріптік индексі М, қашан жерасты өту көшесінің астында немесе жолмен метрополитен станциясына кіру жолымен біріктірілген.

Жер асты өткелдеріне кіре берістерде парапеттер (төменгі қоршау қабырғалары) болған жағдайда оларды жоспардың тиісті масштабына шартты белгімен (N 278-белгімен) белгілейді.

291 (203). Тауға, жол үйіндісіне, дамбаға немесе көпірге көтеруге арналған сатылар топографиялық түсірілім кезінде олардың жергілікті жерде орналасуына және бағдарына сәйкес, ал масштабы 1:2000-1:500 жоспарларында, бұдан басқа, әрбір баспалдақ маршын және оларды қосатын алаңдарды дәл бере отырып, белгіленеді.

292 (204). Топографиялық жоспарларда орманды немесе тік беткейлерден басқа материалдарды түсіруге арналған ұзақ пайдаланылатын науаларды көрсету кезінде науалардың шартты белгілерін беткейдің бағытына қарсы ашық жағымен бағдарлау қажет.

293 (205). Сел шайып кеткен жерлер - лас тас ағындарын өткізуге арналған құрылыстар (эпизодтық, бірақ таулардан бір ғана қасықтап айдалатын) - олардың шартты белгілерінің үлгілерінде келтірілген, бірақ басқа да құрылғысы мен өлшемдері болуы мүмкін, қасықтың ортасында емес, оның шетінде - тау беткейіне және т. б. тығыз болатындай кескіндермен Сел шайып кеткен жерлер деген жазумен басымырақ сипатталады.

294 (206). Жол жабдықтарына олардың трассалары бойында орнатылатын километрлік белгілер - бағаналар немесе тастар, бағыт пен бұрылыстардың көрсеткіштері, сондай-ақ жол қиылысатын елді мекендер мен өзендердің атаулары, өзге де жол белгілері (жөндеу және медициналық пункттердің, дәмханалардың орналасқан жері және т.б.), республикалардың, облыстардың, аудандардың шегінен шығатын тұрақты аркалар кіреді.

Автомобиль жолдары (сондай-ақ темір жолдар мен кеме қатынасы арналары) бойынша километрлік белгілерді беру кезінде, осы жерде басқа бағдарлар жетіспеген жағдайда, жоспарларда осы белгілерді бейнелеуде километраж жазбаларын орналастыру көзделген.

Жолдардың көрсеткіштері және өзге де жол белгілері үшін жоспар масштабында көрінбейтін және қашан көрінбейтін, сондай-ақ олардың бағаналарын (автожолдардағы аркалар сияқты) бере отырып, соңғыларын құрылыс материалдары бойынша (N 106-108 белгі) көрсетеді.

295 (206). Бұл объектілерді масштабы 1:5000 жоспарларда, соңғылардың едәуір жүктемесі және жергілікті жерлерде неғұрлым маңызды бағдарлар болған кезде іріктеумен көрсетуге болады.

Топографиялық түсірілім кезінде автожолдардың әрбір көрсеткішінің, километрлік және басқа да белгілердің төменгі шетінің жағдайы ықтимал дәлдікпен белгіленеді, ал осы объектілердің белгілері оларды беруде барынша көрнекілікті қамтамасыз ету есебімен (көбінесе трассаның бойымен созылған) белгіленеді.

296 (207). Автомобиль жолдары бойынша бағандардағы бағдаршамдарды тек масштабты 1:1000 және 1:500 жоспарларда қосымша талаптар бойынша береді. Мұндай шектеулер троллейбус желілерінің байланыс желісінің тіректерін материал мен конструкция бойынша бөле отырып бейнелеу үшін көзделген.

297 (208). Автожолдардың индекстері мен нөмірлерін әрбір 12-15 см сайын жоспарларда орналастырылатын тікбұрыш шеңберінде көрсету керек.

Жолдардың әріптік индекстерін енгізген кезде олардың мынадай градациясына сүйену қажет: М - жалпы мемлекеттік маңызы бар магистральдық, А - өзге де жалпы мемлекеттік маңызы бар, Р - Республикалық маңызы бар.

298 (209). Топографиялық түсірілім кезінде автобустар мен троллейбустардың аялдамаларынан елді мекендерден тыс орналасқан жерлер ғана бөлуге жатады. Олардың шартты белгісінің негізі тоқтау іс жүзінде болатын жолды белгілеу жағынан болуға тиіс. Егер қарама-қарсы бағыттардағы аялдамалар бір-біріне қарама-қарсы жолдың екі жағында орналасқан болса, онда олардың бірінің белгісін қою жеткілікті.

Жабдықталған аялдамалардағы әртүрлі объектілер, мысалы, қалталар (автожолдарды кеңейту, павильондар), жолаушыларға арналған қалқалар (N 49 белгі) 90, 99-тармақтарда келтірілген түсіндірмелерді ескере отырып, заттай сәйкес көрсетеді.

Жоғары кластағы автожолдарда жабдықталған аялдамалармен қатар автокөліктерге арналған қатты жабыны бар қоршалған алаңдар, қызметтік құрылыстар және шағын техникалық құрылыстар - автокөліктерді тексеру және ұсақ жөндеу үшін эстакадалар (N 99-белгі, 155-тармақ) бар. Осындай әрбір тұрақтың бейнесінде автотұрақ деген түсіндірме жазбасы беріледі.

299 (210). Жол бойындағы ағаш-бұта екпелері, сондай-ақ өзендер, каналдар мен арықтар топографиялық жоспарларда тар жолақтарға (сол және басқаларына), жекелеген ағаштардың қатарына, жеке тұрған ағаштарды, жекелеген бұталарды бөле отырып, ұдайы белгіленеді. Жолдардың бойындағы ағаштардың тар жолақтары мен жекелеген ағаштар қатарлары арасындағы айырмашылық - біріншісі ағаш өсімдіктерінің бірнеше қатарымен, ал екіншісі - бір немесе екі қатармен сипатталады. Жіңішке ағаш жолағын оның осі бойынша беру кезінде жоспарда басым түр белгісі және метрдегі биіктіктің көрсеткіші (N 386 белгі) белгіленеді. Соңғысының шамасына байланысты бұл жолақтар шартты белгілер бойынша биіктігі 4 м және одан да көп (дөңгелек диаметрі 1,5 немесе 2 мм, жоспар масштабына сәйкес - 522-тармақ) биіктігі 4 м кем (дөңгелек диаметрі 0,8 мм) көрсетіледі.

300 (210). Жекелеген ағаштардың қатарлары (табиғи екпелер де, жасанды отырғызулар да) топографиялық түсірілім кезінде сипаттамаларсыз түсіріледі. Бұл қатарлар жолдың екі жағында симметриялы орналасқан кезде (екі жақты шегендеу) олардың шартты белгілері шахмат тәртібімен беріледі. Егер жекелеген ағаштардың қатарында олар басқасына жақын орналасса, ол жоспарда толық көрсетілуі мүмкін болмаса, онда шеткі дәл, ал қалғандары қатарда ағаштардың қалыңдығы бойынша шамамен арақатынасын сақтай отырып (1:5000 масштабтағы жоспарларда - іріктеумен, үйірмелер арасындағы орташа 4 мм арақашықтықта) салынады. Жеке тұрған ағаштардың шартты белгілері олардың табиғи жағдайына қатаң сәйкестікте беріледі (523-тармақ).

Жол бойындағы бұталардың тар жолақтары мен жекелеген бұталарды тиісті ағаш жолақтары (299-тармақ), олардың қатарлары мен жекелеген ағаштар (530-тармақ) сияқты ережелер бойынша топографиялық түсірілімдер кезінде белгіленеді. Егер табиғи түрде барлық осы объектілер жолға жақын жалғаса берсе, онда олардың шартты белгілерін трассаны белгілеуден 0,3 мм қашықтықта орналастыру керек.

Гидрография

301. Масштабы 1:5000 және 1:2000 топографиялық жоспарлардағы өзендер мен көлдердің жағалаулық сызықтарын, әдетте, олардың кемерінің жергілікті жерде айқын көрінген күйіне сәйкес, яғни су деңгейі неғұрлым тұрақты төмен кезеңде көрсету керек. Масштабтары 1:1000 және 1:500 жоспарларында бұл сызықтар түсіру кезінде олардың нақты жағдайына қарай түсіріледі.

Су қоймаларының жағалау сызықтары олардың қалыпты тіреуіш горизонтының (ҚТГ) сызықтары деп саналады. Егер су қоймасында су деңгейі жобалық белгіден төмен болса және бірқатар жылдар бойы бір қалыпта қалса, онда жағалау ретінде нақты қол жеткізілген деңгей сызығын қабылдайды. ҚТГ-ға жетпейтін су қабатының өзгермелі су қоймасы үшін жағалау гидрометқызметтің материалдары бойынша белгіленген осы су қоймасының көпжылдық орташа деңгейіне жауап беретін сызық деп есептеледі. Екі жағдайда да жоспарға ҚТГ жобалық деңгейі де, бірақ басқа шартты белгі (N 246-белгі, 343-тармақ).

302. Топографиялық жоспарларда бейнеленген кезде құйма-төкпе теңіздердің жағалау жиектері орташа көпжылдық өлшемдерден құйылу деңгейінің неғұрлым жоғары деңгейіне сәйкес келуі тиіс; жергілікті жерлерде бұл сызықтар әдетте жағалау өсімдіктерінің және шаяндарды, балдырлар мен балқығышты шығару шекараларымен көрсетілген. Теңіздердің жағалық сызығын құймасыз (сондай-ақ биіктігі 0,5 м-ге дейінгі құймалармен) теңіздің көпжылдық орташа деңгейіне жауап беретін сызық деп есептеу керек; топографиялық жұмыстар процесінде ол акваторияның тыныш жай-күйі кезінде-су кемерінің сызығы бойынша, толқыған кезде - кенжардың сызығы бойынша көрсетілуі мүмкін.

303 (211, 212, 214). Суағарлар мен су қоймаларының жағалау сызықтары топографиялық түсірілімдер кезінде дербес белгілер берілген келесі үш топқа бөлінеді, оларға жеке таңба берілген:

1) тұрақты және белгілі;

2) белгісіз, яғни тұрақты, бірақ анық емес немесе жиі өзгеретін кескіндер;

3) тұрақсыз - өзендерге, көлдерге (және тоғандарға) тән, тек жылдың бір бөлігі ғана су бар, бірақ жағалау мен арна арасындағы белгілі бір шекарамен сипатталатын.

Тұрақты және белгілі бір сызықтар жоспарларда тұтас, қалғандары - штрихты пунктирлік. белгісіз, сондай-ақ тұрақты емес жағалау сызықтары бар су ағындарын бейнелеу кезінде олардың шартты белгілердің әрқайсысының штрихтар ұзындығының жоғарғы жағына жақындауына қарай кестеде көрсетілген өлшемдердің шамамен үштен екісіне дейін біртіндеп азайтылады.

304 (213). Түсіру жұмыстарының техникалық жобасын негізге ала отырып, су кесінділерінің белгілері өлшеу күніне немесе орташа белгіленген деңгейге келтірілген нақты деректер бойынша топографиялық жоспарларға салынады. Қосымша талаптар бойынша осы сипаттамаларды тиісті шартты белгіде қос жазба түрінде біріктіру көзделеді.

Жиек белгісіндегі күн өлшеу күні мен айы болуы тиіс; жыл осы трапецияны түсіруді екі күнтізбелік жыл немесе одан көп уақыт бойы орындаған немесе орындаған кезде ғана көрсетіледі. Түсіру жұмыстарының барлық аумағы шегінде су деңгейін бір мезгілде кесу кезінде, кесік белгілерінің көрсеткіштерімен қатар, әрбір жоспардың шығыс жақтауының артына осы жұмыстың орындалуы туралы жазба орналастырылады.

Су кесінділерінің келтірілген белгілері көп рет пайдалану жоспарларын жасау кезінде және одан әрі карталық құрамдау мен басқа да мақсаттарды қамтамасыз ету үшін едәуір алқаптарға (яғни, негізінен 1:5000 және 1:2000 масштабтарда) қажет.

305 (213). Су кемерінің белгілерін анықтау, әдетте, метрдің оныншы бөлігіне дейінгі дәлдікпен жүргізіледі. Масштабы 1:1000 және 1:500 жоспарлары үшін су ағындары арналарының аз еңістерімен жазық учаскелерге қосымша талаптар бойынша ойықтардың белгілерін өлшейді және метрдің жүздік үлесіне дейін жазады.

Өзендер, каналдар және жыралар бойынша су ойықтарының белгілерін жоспарға 10-15 см-ден кем емес сайын, міндетті түрде жақтауларда, арнаның сипатындағы елеулі өзгерістері бар жерлерде және бағдарлы және шаруашылық маңызы бар гидрографиялық объектілердің белгілерінде салу керек. Су қоймалары бар аумақтардың топографиялық түсірілімі кезінде, егер олардың масштабы 1:5000 және 1:2000 1 см² және одан да көп, масштабы 1:1000 және 1:500 - 5 см² және одан да көп болса, ал бірлі - жарым көлдер мен тоғандар үшін мөлшерлеріне қарамастан, олардың әрқайсысына су кемігінің белгісін береді. Өзен бойынша су қоймалары үшін судың тіреуі сыналатын олардың құйрық бөлігіне белгі беру қажет.

Су кемігі белгісінің шартты белгісін жоспарда бір сызыққа көрсетілетін су ағындары бейнесінің ортасына және гидрографиялық желінің барлық басқа элементтері үшін жағалау сызығының ажырауына орналастыру қажет.

306 (215, 216). Жоспарларда тұрақты емес жағалау сызығы бар суағарлар мен су қоймаларын көрсеткен кезде, онда тек жылдың бір бөлігі ғана болатын су ойықтарының орнына тиісті талаптарға (305, 457-тармақтар). Қосымша талаптар бойынша осы жағалау сызықтарындағы биіктік белгілерінде N 213 шартты белгі ретінде ресімделетін оларды анықтау күні келтірілуі мүмкін.

Маусымдық құрғайтын немесе маусымдық - су ағындары мен су айдындары су алатын айды белгілеу үшін гидрометқызмет материалдарынан алынған орташа көпжылдық деректерді басшылыққа алу керек.

307 (217, 218). Суағарлар мен су айдындарының жырылған жағалауларын топографиялық түсірілімдер кезінде, масштабта көрінбейтін жағажайлармен жағалауға бөле отырып, топографиялық түсірілімдер кезінде, өзендер мен шығанақтарда жағажайсыз жағалаулар жоспарда ені 1,5 мм және одан астам және ені 1,5 мм кем болады. Қопарылған жағаларды жаңғырту кезінде қопарылыстарды беру жөніндегі жалпы талаптар ретінде басшылыққа алынады және гидрографияның сызықты элементтерінің аралас бейнелеріне қатысты нақты талаптар (308-311-тт) қолданылады.

308 (217). Масштабта көрінбейтін жағажайы бар жырылған жағалауларды көрсету кезінде жырылу белгілері олардың ұштары мен жағалау сызықтары арасында жоспардағы ені 0,3 мм болатындай есеппен (жоспарларды басып шығарудың техникалық шарттары бойынша) жазылады.

309 (218). Өзендер мен шығанақтар жанындағы жағажайсыз ені 1,5 мм және одан да көп жыртылған жағалаулар топографиялық түсірілімдер кезінде мынадай түрде қалпына келтіріледі:

1) ойықтан жоғарғы жиектің жазықтығына жағалау сызығына дейінгі қашықтық 1 мм және одан көп болса, онда екі тиісті сызықпен, олардың арасында үзілуді белгілеу штрихтары бар;

2) көрсетілген қашықтық 1 мм - ден кем болған кезде - онда үзілу үстінің және жағалаудың бірлескен жоспарлы жағдайына жауап беретін бір сызықпен белгіленеді, бұл ретте үзілген белгіні су айнасының бейнесі бойынша жағалау сызығына перпендикуляр орналастырады.

Басқа жер және жартас жарықтарының белгілеріне қарағанда штрихтардың түсі жасыл болуы тиіс.

310. Өзендер мен шығанақтар жанындағы жағажайсыз жырылған жағалаулар жоспардағы ені 1,5 мм-ден кем болса, жағалаулар үшін жағажаймен қабылданған белгілердің үйлесімімен көрсетілуі тиіс (308-тармақ).

311 (219). Топографиялық жоспарларда әрбір жағалау үзілісінің ең үлкен тереңдігін (метрдің ондық үлесіне дейін) көрсету қажет, бұл ретте олардың едәуір ұзақтығы кезінде - бірнеше орындарда жайғасады. Тиісті жазу міндетті түрде қоңыр түспен беріледі, бұл жағажайсыз жарылған жағалаулардың бейнелерін және мұзды жарықтарды (N 365-белгі) шектеу тәсілі болып табылады.

312 (220). Шөгінділер деп аталатын құйма-төкпе теңіздердің құрғайтын жағалау белдеулері және судың деңгейі үнемі өзгеріп тұратын көлдер мен су қоймалары жағалауларындағы тиісті белдеулер, сол және басқалардың ені 2 мм және одан да көп болған кезде топырақтардың механикалық құрамы бойынша топографиялық түсірілім кезінде шектейді. Егер топографиялық жоспарларда және түбінің топырақтарын беру көзделсе, онда соңғысы механикалық құрам бойынша да жіктеледі.

Екі жағдайда да жоспарларға көгілдір фон бойынша құмды, жапырақты, сазды, малта-қиыршықтасты және білікті (жыныстардың жиектелген сынықтарының шамасы бойынша ажыратылады - 566-т.), ұлутас, тасты және жартасты топырақтардың шартты белгілері жазылады.

Топырақтардың аралас сипаты кезінде оларды біріктіру керек, мысалы, мұндай тәртіппен:

1) тасты, сазды, ұлутас және тасты топырақтың белгілері құмды топырақты белгілеумен үйлескен кезде нүктелік сурет бойынша оларды қабылданған орналастыруда өзгеріссіз береді;

2) өзара үйлескен кезде сол топырақтардың белгілері орта есеппен 7 мм-ден кейін барлық бағыттарда бір-бірінен кейін сызып салынады.

313 (220). Шельфті топографиялық түсіру кезінде осы грунттардың атауларының бірінші әріптері бойынша ерекше индекстер түбінің топырақ контурының бейнесіне енгізу көзделеді (малта тас үшін ерекшелік - Гк). Егер олардың аралас (күрделі) сипаты болса, онда топырақтың екі индексін береді.

314 (220, 224). Жоспар масштабында (1:5000 немесе 1:2000) көрінбейтін жағалау белдеуінің учаскелерін кеуіп қалған тастардың сызыққа созылатын бір немесе бірнеше белгілерімен - бұл учаскелер қатты жыныстармен қалыптасқан кезде; борпылдақ жыныстардың белгілерімен - осы учаске тиісті сызықтармен қалыптасқан кезде береді.

315 (220). Жоспарларда жолдары жоқ аудандардағы жағалау белдеулерінің бейнесі бойынша шағын суға өту мүмкіндігі болған кезде көлік түрі көрсетілген тиісті жазба жазылады. Мысалы, теңіз жағалаулары үшін: су құйған кезде дөңгелекті көлікпен өту мүмкін; су қоймаларының жағалаулары үшін: су қоймасын іске қосқан кезде шынжыр табанды көлікпен өту мүмкін.

Құйма-төкпе теңіздің жағалауындағы учаскелерді топографиялық түсіргенде құрғату белгісінің бойымен (су жағынан) немесе жоспардың шығыс жақтауының артында: Сал. құйылу шамасы жазылады ... м.

316 (221). Топографиялық жоспарларда су қоймаларын құрғаған жағалық белдеулері бар қайта жаңғырту кезінде олардың жоғарғы және төменгі шекаралары көрсетілуі тиіс. Жоғарғы шекара жағалау сызығы болып табылады. Төменгі шегі қалыңдығы 0,2 мм жасыл тұтас сызықпен салынады.

Деңгейі өзгеретін көлдер мен су қоймаларында құрғап қалған белдеудің төменгі шегіне олардың ең төмені көпжылдық бақылау бойынша қабылданады. Құйылатын теңіздер үшін-тиісінше төмендетілген теориялық деңгей, яғни астрономиялық себептер бойынша ең маңызды құю желісі сай келеді. Іс жүзінде (жоспардың шығыс жақтауынан кейін ескертумен) кебетін жолақтың төменгі шегін түсіру жұмыстары кезінде су барынша жоғары дәрежеде кеткен сызық деп есептеуге рұқсат етіледі.

317 (222). Теңіз ағымдары тұрақты, уақытша және құйылатын болып бөлінеді. Топографиялық жоспарларда ағымның бағыты мен жылдамдығының кезеңдік өзгерістерімен сипатталатын соңғысы ғана көрсетіледі.

318 (223). Оларды қоршаған кеңістікке қарағанда тереңдігі аз таяз сулардағы теңіз түбінің учаскелерін банкалар деп атайды. Топографиялық түсірілімдер кезінде оларды теңіз навигациялық карталарын немесе өлшеу материалдарын пайдалана отырып белгілейді. Үлкен көлемдегі банкаларды олардың ауданын натураға сәйкес жиектеу арқылы, ал шағын көлемдегі банкілерді - нүктелі дөңгелек түріндегі ерекше белгімен береді. Екі жағдайда да 326, 328-тт сәйкес анықталатын банканың тереңдігін көрсетеді.

319 (224). Су айдындарындағы тастар топографиялық жоспарларда бейнеленген кезде су үсті, су асты және құрғатушы болып бөлінеді. Топтап орналасқан су үсті тастарын олардың көп шоғырлануы кезінде іріктеумен, бірақ шеткі тастарды міндетті түрде өз орындарында салады. Су үсті тастарының жиналу белгісі негізінен су асты және сондықтан жасыл түспен көрсетілетін тастарға қарағанда қара түсті болады.

Жекелеген су асты тастары мен жекелеген құрғайтын тастарды беру кезінде гидрографиялық деректерді пайдалану міндетті.

320 (225). Су үсті жартастары, олардың көлемі мен жоспар ауқымына байланысты, топографиялық түсірілімдер кезінде табиғи шынайы сызбаларға немесе құрлықтағы кіші жар-жартастар сияқты масштабтан тыс белгіге сәйкес бейнеленеді (N 334-белгі, а), бірақ қара нүктелі сызықпен жиектелген.

Су бетінен биік басқа да табиғи немесе жасанды объектілер сияқты су үстіндегі жартастың биіктігін өзендер мен көлдер үшін орташа өсу деңгейіне (1:1000 және 1:500 масштабтары жоспарларында - түсіру сәтіндегі деңгейге), тұрақтанған деңгейі бар су қоймалары үшін - ҚТГ - ға немесе нақты қол жеткізілген көкжиекке қатысты, өзгеретін деңгейі бар су қоймалары үшін - оның орташа жағдайына қатысты бірқатар жылдар бақылауынан, құйылатын теңіздер үшін - толық су деңгейіне қатысты, қалған теңіздер үшін - олардың орташа көпжылдық деңгейіне қатысты (301, 302-тармақтар) беріледі.

321 (226). Рифтер бұл ағзалардың массасын біртіндеп жуу, жинақтау және тығыздау процесінде маржан, мшанка және кейбір балдырлар колонияларының көпғасырлық өсуінен пайда болған белгілі құрылыстар болып табылады. Қазіргі дәуірде дамушы рифтер жылы теңіздерге тән.

Рифтердің негізгі түрлері - бөгеттік, жағалаулық және сақиналы (атоллдар), олардың әрқайсысы өз кезегінде суасты және құрғайтын болып бөлінеді. Топографиялық жоспарларда рифтерді беру кезінде теңіз навигациялық карталарын немесе өлшеу материалдарын пайдалану керек.

322 (227). Жүзбенің жинақталуының шартты белгісі теңіз жағасына толқынмен көмкерілген ағаш діңдерінің (басқа өсімдік материалымен, құрылыстар мен кемелердің сынықтарымен үйлескенде) жиырылуын көрсетуге арналған. Одан ең алыс шоғырлар салыстырмалы тұрақты сипатқа ие және жағалау сызығының жағдайына (302-тармақ) жауап береді.

Бұл белгі сондай-ақ құйма-төкпе теңізді құрғату жолағында, көлдер мен су қоймаларының таяз суларында, ірі өзендердің жайылмалары бойынша балқытқыштың жиналуын беру үшін қолданылады.

Балқытқыштың шоғырының бейнесі жиектелмейді, бірақ шеткі белгішелер табиғи жағдайға сәйкес орналастырылады. Жоспардың тиісті учаскелеріндегі олардың жалпы саны үш және одан да көп болуы тиіс.

323 (228). Өмірлік нысандары бойынша бөлінбей су өсімдіктерінің шартты белгісі оны әмбебап мақсаттағы қарапайым топографиялық жоспарларда жаңғырту кезінде қолданылады; бұл жағдайда телеграфтар талап етілмейді. Бұл жалпы белгілермен балдырлар, су шөптері және мүк өсімдіктері көрсетіледі (324-т).

Топографиялық жоспарларда қосмекенді өсімдіктерді тиісті шартты белгілермен беру ерекше регламенттеледі: ағаш-бұталы мангралық өскіндерді - 528-т., қамыс пен ши - 539-т.

324 (229-232). Су өсімдіктері арнайы топографиялық түсірілімдер кезінде балдырларға, жүзуші жапырақтары бар сулы шөп өсімдіктеріне, батырылған жапырақтары бар сулы шөп өсімдіктеріне және сулы мүк өсімдіктеріне бөлінеді. Барлық тиісті шартты белгілер жіктеуге салынады.

Балдырларды топографиялық түсірілімдер кезінде тек түбіне, су асты тастарына және т.б. бекітілген, сондай-ақ суда өсімдіктердің тұтас қабатын құрайтын бір жерде олардың көп жылдық жиналуы белгіленеді. Кәсіптік маңызы бар балдырлардың бейнесі олардың тектік атауын сипаттайтын жазумен сүйемелденуі керек (мысалы, анфельция, ламинария).

Жүзіп бара жатқан жапырақтары бар (шетен, құмыралар және т.б.) және тиелген жапырақтары бар (рдест, зостер - взморник және т. б.) сулы шөп өсімдіктерін топографиялық жоспарларға береді, ол жылдан жылға су айдынының немесе су ағынының бір учаскесінде "су асты шалғынын" түзетін болса ғана белгілейді. Егер осы өсімдіктерде бір мезгілде суға батырылған, жүзіп жүрген және су үстінде көтерілген жапырақтары болса, оларды жүзіп бара жатқан жапырақтары бар шөп өсімдіктері белгісімен көрсету керек.

Су мүк өсімдіктері тек тұщы су бассейндеріне тән. Әдетте, олардың түбіне, сирек - жағалау баурайларының су асты бөліктеріне жатқызылады. Су бетіндегі қозғалмайтын мүк кілемдері сол шартты белгімен, атап айтқанда кәдімгі мүк өсімдігімен, бірақ су кеңістігінің көгілдір фоны бойынша белгіленуі мүмкін.

325 (233). Су асты плантациялары топографиялық жоспарларда мұнда қандай жануарлар немесе өсімдіктер өсірілетініне қарамастан, бірыңғай шартты белгімен көрсетіледі. Сонымен бірге әрбір плантацияның контурында оның мақсатын сипаттайтын түсіндірме жазба беріледі. Мысалы, моллюскаларды өсіру бойынша плантацияларда - устрицалар, гребешки, мидиялар; балықтар - угря бағандары, окуня бағандары; балдырлар - теңіз қырыққабаты және т. б. белгі салынады.

326 (234, 235). Су қоймаларының топографиялық түсірілімі кезінде изобаттар мен тереңдік көрсеткіштерін қолдана отырып, олардың бастапқы деңгейіне мыналар қабылданады: ірі өзендер мен көлдер үшін - орташа межелік деңгей; ҚТГ деңгейіне жеткен және оған жетпеген, бірақ су деңгейжиегінің тұрақты жағдайы бар су қоймалары - соңғысының деңгейі; өзгермелі деңгейі бар су қоймалары (маусымдық ауытқулар, кезеңдік атқарымдар - яғни су жіберу) - бақылау уақытында белгіленген ең төмендігі; құйылмалы-төгілмелі теңіздер - төмендетілген теориялық деңгей (316 - тармақ): қалған теңіздер - орташа көпжылдық деңгей.

327 (234). Су айдындары түбінің сипатын изобаттармен беру кезінде жер бетінің бедері бойынша жалпы түсіндірмелерді басшылыққа алу керек.

328 (235). Су айдындары тереңдігінің көрсеткіштері жоспарларда, әдетте, Акватория тереңдігі 20 м кем болған кезде метрдің ондық үлесіне дейін, ал жарты метрге дейін - 20-50 м тереңдікте және 50 м және одан көп тереңдікте бүтін метрге дейін беріледі. Бұл көрсеткіштердің саны дм²-ге шамамен 20 болуы тиіс; оларды орналастыру кезінде негізінен біркелкі, түбін бөлу ерекшеліктерін ескеру қажет.

329 (236). Ірі өзендердің, көлдердің, су қоймаларының және теңіздердің түбін (қайраң аймағында) көлденең және абсолюттік биіктіктердің белгілері бейнеленген кезде олардың бастапқы деңгейіне Кронштадт футшток нульін қабылдайды. Осы деңгейден төмен орналасқан рельеф нысандарының тиісті сандық сипаттамалары жоспарларға "минус" белгісімен жазылады.

Су айдындарының түбінің бетін қайта шығару үшін көлденең және биіктік белгілерін қолдана отырып, құрлық рельефінің берілуін реттейтін барлық пункттерден (447-456-тт), бұл жағдайда көлденең қоңыр сызықтар су кеңістігінің бояуының көгілдір фоны бойынша жүргізіледі.

330 (237). Өзендер мен бұлақтар топографиялық жоспарларда бір немесе екі сызықта көрсетеді, олардың осы масштабтағы ені бойынша көрінуіне немесе көрінбеуіне байланысты. Бір сызықпен берілетін су ағындарын оның бастауынан сағаға қарай біртіндеп 0,12-0,5 мм шегінде қалыңдата отырып белгілейді. Масштабы 1:5000 түсірілімдер кезінде екі сызықпен өзендер мен бұлақтарды арнаның ені 2,5 м - ден, масштабы 1:2000 болғанда - 1 м-ден, масштабы 1:1000 және 1:500 болғанда барлық тұрақты су ағындарына дерлік береді.

331 (238). Топографиялық жоспарлардағы су ағындарының бейнелерін сипаттау кезінде су тіліктерімен қатар (304, 305-тт) сондай-ақ түбіндегу топырағының бағыты мен ағыс жылдамдығының, ені мен тереңдігінің көрсеткіштерін береді. Қосымша талаптар бойынша ластанған суы бар су ағындары олардың атауынан кейін тиісті жазумен қоса берілуі мүмкін, мысалы, Овражный бұлағы (лас).

Ағыс бағытын, егер оның ені масштабта көрсетілмесе, өзеннің жеткілікті ені жоспарда немесе арнаның жанында орналасқан бағыттағышпен береді. Бұл белгіні үнемі су, маусымдық - су, маусымдық кебетін арналы барлық су ағындары үшін қолдану керек.

Ағыс жылдамдығы тек "қос" су ағындарын беру кезінде ғана көрсетіледі, бұл ретте осы жармадағы гидрометриялық материалдар немесе топографиялық түсірілім процесінде бірқатар анықтамалар негізінде белгіленген орташа үстірт жылдамдығы байқалады, олар әдетте, межеге (масштабтары 1:1000 және 1:500 жоспарлар үшін бір рет пайдалануға түсіру кезінде де рұқсат етіледі) орындалуы тиіс.

Ағымының бағыты мен жылдамдығының сипаттамасын жоспарларда әрбір 10-15 см сайын, оның ішінде міндетті түрде бастауларда, құламаларда (бөгеттерден, табалдырықтардан, сарқырамалардан жоғары және төмен), осы жоспар сағалары мен жақтауларының сағаларында беру керек.

332 (238). Арналардың енінің көрсеткіштері метрде тек масштабтары 1:5000 және 1:2000 жоспарларда тұрақты су өзендері мен бұлақтарды бейнелегенде ғана міндетті түрде түсіріледі; үлкен ауқымды жоспарларда су ағындарының ені жоспарда тікелей өлшеумен белгіленуі мүмкін. Қосымша талаптар бойынша арналардың енінің сипаттамасы масштабы 1:1000 және 1:500 жоспарларда да метрдің ондық үлесіне дейінгі дәлдікпен береді.

Арнаның енін, оның жағалау сызықтарының орналасуын анықтау, әдетте, су ағынының межелік жағдайында жүргізіледі (301-тармақ).

333 (238). Өзендер мен бұлақтардың тереңдігін осы жарманың ең терең жерінде өлшеу негізінде көрсетеді және де метрдің ондық үлесіне дейінгі дәлдікпен белгілейді.

Кеме жүзетін өзендердің тереңдігі туралы мәліметтерді лоцмандық карталардан алған жөн.

Су ағындары түбінің топырағы топографиялық түсірілімде былайша жіктеледі: тасты (жартасты жыныстардың тегіс емес шығу жолдары, ірі тастар) - к жоспардағы индекс, қатты (малта тас, тегіс монолит, тығыз саз) - Т, құмды тығыз - П, тұтқыр (тұтқыр, сазды, тұтқыр құмды, тұтқыр тұндырғыш) - В.

334 (239). Қайта құрғайтын және тұрақты су учаскелері кезектесіп тұрған арналар үшін жағалау сызықтарының бейнелерін біріншіден - үзік, екіншіден - тұтас береді, ал сақталған көгерулер мен су бар бочагтар олардың ұштары бойынша тұйықталып белгіленеді. Көгілдір түс бүкіл арнада тұтас беріледі.

335 (240). Өзендер мен бұлақтардың жоғалып бара жатқан учаскелерінің шартты белгісі олардың орналасқан жерін анықтауға мүмкіндік беретін қандай да бір белгілер болған кезде қолданылады. Мұндай деректер болмаған кезде көрінетін арнаның учаскелерін пунктирмен жалғаудың қажеті жоқ (мысалы, карст ауданында су ағынын жерге терең кеткен кезде, кейіннен бірнеше километрден кейін шығатын болады).

336 (241). Топографиялық жоспарларда өзендер мен бұлақтарға, ең бастысы тауға және әртүрлі деңгейлердегі көлдердің арасындағы ағындарға тән сарқырамаларды (кемерден ағатын сулардың құлау учаскелерін) белгілеу қажет. Топографиялық түсіру кезінде еріген және жаңбырлы су ағындарының уақытша сарқырамаларын бекіту қажет емес.

Жоспар масштабында ені 2 мм - ден кем сарқырамалар көлденең сызықпен, ал ені үлкендері - сызығы кемер жотасының конфигурациясын қайталауы тиіс үзілу белгісімен, ал штрихи ағысы бойынша бағдарланған - кемер проекциясының жазықтыққа сәйкес келуі тиіс.

Сарқырамалар белгілері сарқ деген түсіндірме жазбасымен сүйемелденеді. Бұдан басқа, сарқырамадан жоғары және төмен, оның шартты белгісіне енбейтін болса да, топографиялық жоспарлардағы сарқырамалар сипаттамасының маңызды элементі болып табылатын, су кесіндісінің межеге белгісін береді. Егер тар суаттар бойынша ойықтардың белгілерін орналастыру үшін жоспардағы орын жеткіліксіз болса, онда олардың орнына судың құлау биіктігінің көрсеткіші (метрдің ондық үлесіне дейін) беріледі.

337 (242). Топографиялық түсірілімдер кезінде өзендегі табалдырықтарды ені мен ұзындығы бойынша бөлімшемен береді және табалдырықты немесе табалдырықты түсіндірме жазбамен қоса жүреді. Топографиялық түсірілімдер кезінде табалдырықты ені мен ұзындығы бойынша бөлімшемен береді және табалдырықты немесе таб түсіндірме жазбамен сүйемелденеді.

Ең кіші табалдырықтар, атап айтқанда, ені 2 мм және ұзындығы масштабта көрсетілмейтін өзендерде арнаның көлденең бір сызығын көрсетеді. Тар, бірақ ұзын табалдырықтар - бірнеше сызықпен, олардың шеткісі - "өз орнында" дәл, ал аралық табылдырықтар - 1-1,5 мм-ден астам немесе аз біркелкі жағылады.

Жоспар масштабында ені 2 мм және одан да көп табалдырықтар үшбұрышты нысандағы тастардың тізбегі ретінде белгіленеді. Бос учаскенің едәуір ұзындығы кезінде осы белгілер оның барлық ауданы бойынша орналастырылады, бірақ бұл ретте жоғарғы және төменгі (ағыс бойынша) қатарлар учаске шекараларының жағдайын беруі тиіс, ал қалғандары (яғни аралық) табалдырықтар олардың табиғи үйлесімділігіне қарай қойылады. Тиісінше, егер кең өзендегі табалдырықтар арнаны толығымен емес, тек оның көлденең профилінің қандай да бір бөлігінде ғана бөгет етсе, онда бұл ерекшелік жоспарда қайта жаңғыртуға жатады.

Табалдырықтардың бейнелері су кесіндісінің белгілерімен қоса берілуі тиіс (сарқырамаларға ұқсас - 336-тармақ).

338 (243). Өзен асулары - арналардың таяз су учаскелері, олардың кеңеюі немесе өзен сағасы маңында болады. Топографиялық жоспарларда тек қосымша талаптар бойынша және мысалдардың немесе лоцмандық карталардың деректері болған кезде көрсетіледі.

Асулардың шартты белгілерін олар алып отырған алаңның жоспарында біркелкі орналастырады; белгінің шығыңқы жағы табиғатына сай өзен ағысы бойынша төмен қаратылуы тиіс.

339 (244). Жағалық белдіктер мен арналық қылыштар өзендегі орналасқан жері бойынша бір-бірімен ерекшеленетін және жалпы шартты белгімен белгіленген суасты жолақтар болып табылады. Оны жағу кезінде ең ірі нүктелер осы қайраңның немесе қылыштың ең таяз учаскелеріне жауап беруі тиіс.

Ірі өзендердің арнайы топографиялық түсірілімдері кезінде таяз сулардың топырақтарының (қайраң мен мелдерді қоса алғанда) бөлек бейнесі талап етілуі мүмкін. Бұл жағдайда теңіз қайраңының немесе су қоймасының учаскелеріне жоспар жасау үшін қолданылатын графикалық белгілер мен әріптік индекстерді қолдану көзделеді (312, 313-тт).

340 (245). Масштабы 1:1000 және 1:500 топографиялық жоспарларда көлдердің барлығын көрсетпейді; масштабы 1:5000 жоспарларда - ауданы 2,5 мм² және одан жоғары, масштабы 1:2000 - 5 мм² және одан жоғары көрсетіледі. Бұдан басқа, масштабтары 1:5000 және 1:2000 жоспарларда, егер олардың бағдарлы, шаруашылық немесе емдік маңызы болса, көлемі аз көлдер де белгілеуге жатады. Соңғылары, қажет болған жағдайда, олардың алаңын кейбір асыра пайдалану арқылы берілуі мүмкін. Ұсақ көлдердің атауы жоқ бейнесінде, жоспардың едәуір контурлығында, осы объектілерді бөлу үшін көл немесе к жазуы керек.

Минералдандырылған суы бар көлдерді белгілеу кезінде тұз жазуларын қолдану көзделеді. және а. - тұз. (яғни ащы-тұзды), номенклатуралық терминнен кейін немесе көлде өз атауы болған жағдайда, одан кейін орналастырылады; мысалы, көл. (а. - тұз), Теңіз өзені (тұз). Судың сапасы негізінен су айдынының жағдайы бойынша жаз мезгілінде анықталады, өйткені басқа уақытта ол тым тұщы немесе керісінше, тұздың жоғары концентрациясы болуы мүмкін.

341 (246). Өзендер мен көлдердің, су қоймалары аймақтарының түзілетін және жұмыс істеп тұрған, бірақ қалыпты тірек көкжиегінің (ҚТГ) деңгейіне жетпейтін төгілуінің шартты белгілерін қолдануды жоспарларда осы жағдайда мерзімді су басуға және сумен жабудан босатуға ұшырайтын жер бедері мен контурларын бейнелеу үшін қабылданған барлық белгілерді толық көлемде қолдана отырып, үйлестіру қажет. Тиісінше шекаралар сызықтары және әсіресе осы объектілердің аудандарын штрихтауды жалпы жоспар мазмұнын беруде көрнекілікті төмендетпеу үшін осындай есеппен салу қажет.

342 (246). Өзендер мен көлдердің құйылуы масштабтары 1:5000 және 1:2000 топографиялық жоспарларда міндетті түрде, неғұрлым үлкен масштабта - қосымша талаптар бойынша көрсетеді.

Құйылу шекаралары мен алаңдарын белгілеу мынадай шарттармен реттеледі: құйылу ұзақтығы екі айдан және одан да көп (ұзақ жаңбыр, қар еруі, бөгеттер арқылы қарқынды су төгілуі салдарынан), масштабы 1:5000 - 1 см және одан да көп,масштабы 1:2000 - 2,5 см және одан да көп төгілу жолағының ені. Құйылуды бейнелеу кезінде суды барынша көтеру кезінде орындалған аэротүсірілімге немесе гидрометқызмет материалдарына сүйену қажет.

Бұл түсініктемелер үздіксіз жауын-шашын салдарынан (мысалы, муссонды климатты жазықтарда жаңбыр маусымында) тұрақты және ұзақ мерзімге сумен жабылатын осындай ойпатты және жазық су бөлу учаскелеріне жоспар жасауға да толық қатысты.

343 (246). Құрылып жатқан су қоймалары мен су қоймаларының шекаралары мен алаңдары жұмыс істеп тұрған, бірақ жобалық деңгейге жетпейтін, топографиялық жоспарларда төгілу сияқты белгілермен белгіленеді. Бұл ретте штрихтік пунктирмен берілетін су басу аймағының сыртқы шекарасынан шартты түрде ҚТГ желісін су айнасы оның деңгейіне жетпесе де қабылдайды.

Құрылған су қоймалары жобаланып жатқан (жоба табиғи түрде шығарылған), салынып жатқан және сумен алғашқы толтыру сатысында тұрған су қоймалары деп есептеледі. Су қоймаларын су басу аймағын бөлу кезінде жоспардың шығыс жақтауының артындағы жобалық белгілер негізінде ғана тиісті жазба беріледі.

344 (246). Шартты белгіде төгілу шекарасы немесе су басу аймағы оның буындарының ұзындығы контурлардың аздаған шамасы кезінде пропорционалды түрде азайтылуы мүмкін, бірақ 341-тармақта келтірілген нұсқаулар сақталады. Төгілу алаңының немесе су басу аймағының шартты белгісінде штриховканы, әдетте, жоспардың оңтүстік жақтауына 45° бұрышпен салу керек.

Төгілу немесе су басу учаскелерінің елеусіз мөлшерлері кезінде қосымша талаптар бойынша, олардың контурларында жоспардағы осы құбылыстың жылдың қандай айларына тән екенін көрсететін қара жазу келтіріледі. Мысалы, өзен суының сипаттамасы үшін - IV-VI төгілу, мезгіл-мезгіл құйылатын су бөлу учаскелері үшін - VIII-IX су басу.

345 (246). Егер төгілу немесе су басу алаңдары жоспар бойынша тұтас трапецияның төрттен бір бөлігін алып тұрған жағдайда оларға штриховка жүргізбейді. Оның орнына тиісті сызық бойымен жоспарда төгілу шекарасы немесе құрылатын су қоймасының шекарасы жазылады. Егер төгілу кезінде барлық осы алаң сумен жабылса немесе толығымен су қоймасының су басу аймағында болса, онда графикалық түрде жоспарда бұл көрсетілмейді, ал оның шығыс жақтауынан кейін тиісті жазба беріледі. Мысалы, V-VI кезеңінде су төгілген кезде барлық алаң жабылады; Барлық алаң VI-VII кезеңінде орталық су қоймасының су басу аймағында орналасқан.

346 (247). Су басқан ағаш-бұта өсімдіктері судың көгілдір фоны бойынша топографиялық жоспарларда құрлықтағы өсімдіктер сияқты шартты белгілермен, яғни орман учаскелеріне, жекелеген ағаштар мен бұталарды (N 368, 389, 395-белгі) белгілейді. Осы өсімдіктің орналасу сипаты шартты белгілерді алаңдарды сызып, жиектемей орналастырып береді.

Қосымша талаптар бойынша орманның су басқан учаскелері үшін олардың тұқымдық құрамы туралы түсіндірме жазба беріледі. (мысалы, шырша, қайың - қайың үшін).

Гидротехникалық, су көлігі және сумен жабдықтау объектілері

347 (248). Арналарды, өзендердің кәрізденген учаскелерін және арналарды бейнелеу кезінде олардың тік сызықты кесінділерін және бұрылыстардың нақты бұрыштарын жоспардың заттай және масштабына толық сәйкес жасанды тегістеусіз бекіту керек.

Су ағындарының ернеулерін бетондау жолымен нығайту бет қысқартылған жазуымен беріледі, ал масштабы 1:1000 және 1:500 жоспарларда, бұдан басқа, жағалау сызығының сыртқы жағынан қара жұқа сызықпен (екі жағалау бойынша) беріледі. Егер бекіту басқа жолмен орындалған болса (мысалы, темірбетон плиталармен немесе қуаттармен), онда тиісті түсіндірме жазба - ТБ, қуаты және т. б. қолданылады.

348 (248). Өзендердің кәрізденген учаскелерінде арналар мен арықтарға қарағанда гидрографиялық сипаттамалар өзендердің барлық қалған аралықтарындағы сияқты, атап айтқанда, түбінің топырағын көрсетеді.

Кезең-кезеңімен өзгеретін ағыс бағыты бар арналар мен арықтарды көрсету кезінде қарама-қарсы бағыттарға бағытталған бір емес, екі бағыттама жазылады. Осы объектілер бойынша, оның ішінде бір сызыққа бейнеленген су кесінділерінің белгілерін кемінде 10 см соң беру керек.

349 (248). Суландыру, суару және құрғату жыраларынан жоспарларда тұрақты міндеті бар болса көрсетіледі. Уақытша жыралар - мысалы, жыл сайын алқаптарда жыртылатын суару жыралары немесе шымтезек өңдеудегі карталық жыралар - топографиялық түсірілім кезінде бейнелеуге жатпайды.

350 (249). Жер асты арналары мен жер асты дренаж желісі топографиялық жоспарларға гидротехникалық картматериалдар болған кезде ғана, сондай-ақ аэротуреттерде немесе тікелей табиғи түрде осы арналар мен дренаж жүйелерінің орналасқан жерін куәландыратын қандай да бір желілік элементтер байқалғанда ғана салынады. Соңғысы масштабы 1: 5000 және 1: 2000 жоспарларда дара нүктелі сызықтармен бейнеленген.

351 (250). Арналар мен жыралардың сипаттамасын топографиялық түсіруде келесідей саралайды:

1) негізгі талаптар бойынша, масштабы 1:5000 және 1:2000 жоспарларында осы объектілердің үстіңгі бетіне енін (ең ірі арналардан басқа - 352-т) және олардың тереңдігі метрдің оныншы үлесіне дейін көрсетеді; масштабы 1:1000 және 1:500 жоспарларында - ені тікелей жоспардан алынуы мүмкін болғандықтан, тек тереңдікті көрсетеді;

2) қосымша талаптар бойынша арналар мен жыралардың енін, сондай-ақ түбі бойынша да анықтайды, оны сипаттаманың алымында цифрлардың екінші тобы түрінде жазумен (оның ішінде бір сызыққа бейнеленген жыралар да).

Арна енінің көрсеткіші ретінде бет жағалар арасындағы ара қашықтықты жиек деңгейінде, ал егер олардың салыстырмалы биіктігі әртүрлі болса, төменгі жаға деңгейінде қабылдау керек. Тиісінше жоспарда арналардың шартты белгілері осы көрсеткішпен келісілуі тиіс.

Арнаның тереңдігін төменгі жағаның жиегінің деңгейінен арнаның көлденең профилінің ортасындағы түбінің деңгейіне дейін тігінен арақашықтықты есептеу керек.

352 (250). Ең ірі арналардың сипаттамалары (осы санатқа жатқызу редакциялық тәртіппен орындалады) оларды топографиялық жоспарларда осы арналардың бойымен созылатын дамбалардың немесе ойықтардың жағалаулық еңістерінің жоғарғы жиектері бойынша емес, жиектердегі жағалық сызықтардың жағдайына сәйкес бейнелеуі тиіс екенін негізге ала отырып анықтайды.

"Дара" (ені бойынша) арналардың сипаттамалары 351 т. сәйкес беріледі.

353 (250). Масштабтары 1:5000 және 1:2000 жоспарларда сипаттамалар мен жыраларды анықтау орны олардың еніне байланысты арнадан бүйірлік жазбаны орналастыра отырып, бағыттамамен белгіленеді немесе масштабтары 1:1000 және 1:500 жоспарларында қабылданғандай, тиісті жазу арнаның бейнесі бойынша тікелей беріледі.

354 (250). Кейбір жағдайларда, мысалы, мелиорациялық мақсаттағы топографиялық жоспарларда тарату үшін арналардың ені мен тереңдігінің сипаттамасынан басқа, тек жиектің ғана емес, арнаның түбінің биік белгілерін анықтау қажет болуы мүмкін. Соңғыларды тікелей су айнасының бейнесі бойынша жазу керек.

355 (251). Салынып жатқан арналардың шартты белгісі оларды бір түсті топографиялық жоспарларда ойнату кезінде көрнекілік үшін құрыл. Деген түсіндірме жазбамен қоса берілгені жөн.

Егер салынып жатқан арнаның бойында бөгеттер салынса, онда соңғылары құрылыс сатысына байланысты: мүлде көрсетпейді, тек аяқталған учаскелерде немесе арнаның барлық ұзындығына ғана (әрі тұтас сызықтармен емес, тұтас сызықтармен) салынады.

356 (252). Топографиялық түсірілімдер кезінде құрғақ жыраларға жұмыс істемейтін мелиорациялық, өртке қарсы, тасталған құрылыс және шекаралық, сондай-ақ тар орлар, жылы кезеңнің көп бөлігі суын алмайтын бұрынғы окоптар мен жол кюветтері жатады. Егер құрғақ жыралар бетондалған болса, онда олардың бойында қолданыстағы жыраларды бейнелейтін сияқты бет жазылады (347-т).

Бір түсті топографиялық жоспарлардағы құрғақ жыралардың шартты белгілері жасалып жатқан арналардың кескіндерін шектеуді қамтамасыз ету үшін құрғ деген түсіндірме жазбамен толықтырылады. Ені бойынша масштабта көрінетін құрғақ жыраларды беру кезінде негізінен масштабы 1:1000 және 1:500 жоспарларда, олардың тереңдіктерінің ғана сипаттамаларын беру жеткілікті. Осы жоспарлардағы тар жыраларды, сондай-ақ масштабтары 1:5000 және 1:2000 жоспарлардағы жыралардың басым көпшілігін көрсету үшін олардың тереңдігін де, метр үлесіндегі енін де анықтау көзделеді.

357 (253). Қоршау дамбаларымен (біліктермен) қоса жүретін арналарды, өзендер мен арықтардың кәрізденген учаскелерін, соңғылардың жотасы бойынша, сондай-ақ сыртқы және ішкі (егер ол жағаға жанаспайтын болса) жақтарында олардың орналасуын су ойығының белгілерімен келісе отырып, биіктіктің абсолюттік белгілерін беру керек. Сондай-ақ осы құрылыстардың салыстырмалы биіктігінің сипаттамасын, әдетте, абсолюттік белгілердің орнына (жоспарларда жеткілікті орын болмаған жағдайда) салу көзделеді.

Топографиялық түсірудің ауқымына, табиғи еніне және су ағысынан қашуға байланысты бөгеттер екі жақты немесе бір жақты (негізінен 1:5000 түсіру кезінде) штрихтармен бейнеленеді.

358 (254). Су ағынының бойында негізінен салынатын жасанды білікшелер топографиялық жоспарларда мынадай жағдайларда: егер білікшелердің бейнесінің ұзындығы жоспарда 3 мм және одан көп болғанда; білікшелердің биіктігі табиғи 0,25 м және одан көп болғанда - егер түсіруді рельеф қимасымен көлденеңінен 0,5 немесе 1 м кейін орындалатын болса; білікшелердің биіктігі 1 м және одан көп болғанда - егер түсіруді 2 немесе 5 м қимасымен жасаса ерекше белгілермен көрсетіледі.

Сол немесе басқа шартты белгілердің білікшелерін беру үшін қолдану дамбаларды бейнелеу кезіндегі сияқты, осы объектілердің өлшемдерімен және жоспардың осы учаскесінде оларды көрсетудің графикалық мүмкіндіктерімен регламенттеледі. Бір жақты білікше белгісінде көлденең штрихтер, әдетте, каналдың жағасынан бағытта беріледі. Масштабы 1:5000 түсіру кезінде күріш алқаптарындағы тар жақ аралық білікшелердің қалың желісін көлденең штрихтарсыз, олардың бір негізгі желілерімен белгілеуге рұқсат етіледі.

359 (255). Топографиялық жоспарларда ойықтар бойынша өтетін арналарды, өзендер мен арықтардың кәріздік учаскелерін беру кезінде олардың сипаттамалары көрсеткіштерін биіктік бойынша бөгеттермен шектелген осы объектілер үшін сияқты тәртіппен орналастырады (357-тармақ). Бұдан басқа, жоспарда орын болған жағдайда абсолюттік биіктіктердің белгілерін бермаларда - жер массаларының шашырауына қарсы олардың тұрақтылығын арттыру мақсатында ойықтардың еңістерінің бойымен салынған көлденең немесе төмен көлбеу алаңдарда да беру керек.

360 (256). Білік бойынша арнаның немесе жыраның бейнесі, графикалық белгілермен қатар, бірнеше жерде су кесіндісін, біліктің жоғарғы жағы мен сыртқы жағынан негізді, ал мүмкіндігінше (яғни жоспарда орын болған жағдайда), сондай-ақ су ағысына қаратылған біліктің ішкі жағынан да оның көлденең кескінінің абсолюттік биіктігінің белгісі болуы тиіс. Арна бойымен қара түсіндірме жазу: канал білік бойынша немесе канал қысқартылған к білік бойынша.

Көрсетілген белгілер мен қосымша жазбалардың орналасуын біріктіру арна бойында білік және бөгеттер бойынша арналар жоспарында таратуды шектеуге мүмкіндік береді.

361 (257). Суару және суландыру каналдарындағы су тарату құрылғыларының әртүрлі конструкциялары болады; олардың негізгілері шартты белгілер кестесінде келтірілген. Топографиялық түсірілімдер кезінде жергілікті жердегі су тарату құрылғысының түріне көбірек сәйкес келетін белгіні қолдану керек. Егер бұл құрылғылар бетонды (сонымен қатар тас немесе кірпіш) болса, онда қара түспен құйылады. Су тарату құрылғыларының белгілері мынадай белгілермен сүйемелденеді: негізгі арнада және су шығарғыштарда су ойығы, соңғы және құрылыстың жоғарғы жағында жер беті.

Суды бір немесе екі жаққа бұратын құрылғылардың белгілері әрқашан арнадағы су ағысы бойынша дөңес бөлікпен жоспарда бағдарланады. Қажет болған жағдайда реттеуішті бөліп алу керек, тиісті белгінің жанында рег түсіндірме жазбасы орналастырылады.

362 (257). Жоспарда су тарату құрылғыларының қалқандары мен жапқыштарын масштабта көпірлермен немесе құбырлармен біріктіруді көрсете отырып, олардың шартты белгілері басқасына тығыз қойылады. Бұл жағдайда көпірлер мен құбырлар төсеніштерінде олардың абсолюттік биіктігін көрсету керек.

363 (258). Құрғату каналдарындағы дренаждық коллекторлардың сағаларын белгілеу кестеде келтірілген бірқатар нұсқалардың біріне жауап беруі тиіс.

Коллекторлардың сағаларын көрсету кезінде мелиоративтік мақсаттағы топографиялық жоспарларда олардың құбырларына сандық сипаттама қосымша беріледі.

Осы шартты белгі сондай-ақ жоспарларда суару жүйелерінің коллекторлық-ағызу арналарын беру кезінде қолданылуы мүмкін.

364 (259). Дамбалар мен Лиманды суландыру білікшелеріндегі су жіберу - бұл көктемгі қар еріген кезде жинақталған сулардың және суландыру мақсатындағы тұрақты су қоймаларынан алынған суларды жыл сайын бір рет төгуге арналған құрылғы (562, 4 т.). Сыртынан олар көпірлерге ұқсайды, бірақ су шығару үшін көтергіш қалқандары бар.

Су шығарғыштарды көрсету үшін жоспарларда олардың нақты кескіндеріне сәйкес келетін белгілер қолданылады. Бұл белгілер қара түспен беріледі және сш қысқартылған түсіндірме жазумен сүйемелденеді.

365 (260). Дюкерлер - каналдардағы немесе басқа да суағарлардағы, олардың астындағы көлденең ойықтағы табиғи және жасанды кедергілерді (мысалы, өзеннің, жыраның, темір жолдың астында) қиып өтуге арналған құрылыстар. Көбінесе иілген құбыр (бір немесе бірнеше қатар) ретінде көрініс табады. Ашық дюкерлер де кездеседі, бұл түсіндірме жазбасында ашық дюкер деп қосымша көрсетілуі тиіс.

Кіші қимадағы ұзын дюкерлер жер асты су құбырының топографиялық жоспарларында бейнеленген.

366 (261). Акведуктар - бөгеттердің үстінен, негізінен тіректердегі көпірлермен су ағызуға арналған құрылыстар. Жоспардағы осы объектілердің шартты белгілері олардың мөлшерлері мен конструкцияларына сәйкес келуі тиіс, бұл ретте басым таралуында лотоктар, құбырлар немесе арналар түріндегі акведуктар болады. Акведуктардың белгілеріне акв түсіндірмесінен басқа. көпір-суағар материалын сипаттайтын қысқартылған жазу (мысалы, мет., дер.).

367 (262). Суағар деп түрлі деңгейде орналасқан каналдардың, суағар мен су қоймаларының екі учаскесін біріктіруге арналған гидротехникалық құрылғылар аталады. Су төгінділерінің санына әртүрлі конструкциялардың тез ағуы мен ауытқулары, сондай-ақ су төгінділері жатады (376-т). Кез келген су төгінділерінің белгілері арнаның майысу нүктелерінде су ойықтарының белгілерімен, ал жоспардағы орын жетіспеген жағдайда - олардың салыстырмалы биіктігінің (тігінен) метрдің ондық үлесіне дейінгі сипаттамасымен қоса жүреді.

368 (262). Жылдам ағындар - бұл ашық қапталған жыралар немесе жоғары жылдамдықты су ағынын осы су ағынының немесе су қоймасының төменгі бөлігіне ауыстыруға арналған науалар. Тиісті белгі жоспардағы жылдамдықтың түсіндірме жазбасы бар және құрылыстың материалына (бет. ТБ және т.б.).

Құламалар - су өткізгіш құрылғылар. Басым таралуы ашық сатылы және консольдік құламалар бар. Топографиялық жоспарда олардың бейнесі конструкцияға сыртқы айырмашылықтарды, ал сатылы ауытқуларды көрсеткен кезде, бұдан басқа сатылар санын (шартты белгінің көлденең штрихтары) беруі тиіс. Үлкен сатылы құламалар үшін бір саты арқылы, ал мүмкін болған жағдайда - осы каскадтың әрбір сатысына су ойықтарының белгілерін қою көзделеді.

369 (263). Каналдардағы туннельдер - бұл негізгі бөліктері порталдар (кіру және шығу) және ішкі беті бітелген (монолитті немесе құрама) жер асты трассасы болып табылатын күрделі құрылыстар.

Порталдардың әртүрлі құрылымы болғандықтан, оларды топографиялық жоспарларда беру үшін осы объектілердің бейнесіне барынша жауап беретін белгілерді пайдаланған жөн. Тиісінше кестедегі шартты белгі оларды көрсету мысалы ретінде берілген.

Туннельдің жерасты трассасын нақты деректер немесе бағдарлар болған жағдайда жоспарда бөліп алады (350-т). Олар болмаған жағдайда трассаның жалпы бағытын жоғарғы және төменгі порталдардан бір-біріне қарама-қарсы жоспар масштабында ұзындығы 1,5-2 см бөліктердегі нүктелік пунктирмен береді.

Кейбір гидротехникалық туннельдер жер асты коммуникацияларының байқау құдықтарының (люктерінің) шартты белгісі және олардың тереңдігі метрмен сипатталған тік шахта оқпандарымен жабдықталған. Осы объектілер өзінің диаметрі бойынша жоспар масштабында көрсетілген жағдайларда, тиісті шартты белгілер олардың нақты сызбалары бойынша беріледі.

370 (264). Құбырлар арқылы өтетін арналарды, өзендер мен "қос" жыраларды штрихты қара пунктирмен осы құбырлардың сол жердегі түріне жауап беретін бастарын белгілеумен үйлестіріп береді. Сонымен қатар жолдардан тыс құрылыстарды көрсету керек: шымтезек өңдеудегі, күріш алқаптары мен т. б. жыралар арқылы өтетін өтпелер.

Егер арна әртүрлі топографиялық объектілердің саны көп елді мекен шегінде құбыр арқылы өтетін болса, онда пунктирдің жоспарына белгіленген шартты белгіні енгізу міндетті емес. Құбырлардың сипаттамалары N 324, п. 442-белгілерге сәйкес беріледі.

371 (265). Су жинағыштар - су ағынынан немесе су айдынынан су алуға, оны тазалауға (тұндырғыштардың, қоқыс және наноұстағыш, наножібергіш құрылғылардың көмегімен) және каналға, туннельге немесе басқа да су өткізгіштерге өткізуге арналған құрылыстар. Сорғы станциялары - сорғы агрегаттарынан, жеткізуші және бұру құбырларынан тұратын құрылыстар.

Бірқатар жағдайларда су тартқыштар мен сорғы станциялары ГЭС жұмысын қамтамасыз ету, кеме қатынасы, жерді мелиорациялау және сумен жабдықтау мақсатында құрылған бірыңғай гидротехникалық торапқа біріктірілген. Топографиялық жоспарлардағы осындай түйіннің бейнесі түсіндірме жазбалардың жиынтығымен (жқбқ., насосн. және т. б.) беріледі. Сонымен қатар, су жинағыштармен және сорғы станцияларымен байланысты құрылыстар мен ғимараттар, құрылыс материалдары көрсетілген.

372 (266). Ірі масштабты топографиялық түсірілімдер кезінде сорғы станцияларымен қатар шағын сорғылар берілуге жатады: стационарлық; канал (өзендер, су қоймалары) жағасы бойынша жылжымалы; жүзбелі баржаларда немесе понтондарда.

Құрылыстары жоқ стационарлық сорғылар қара шаршы түрінде ерекше шартты белгімен белгіленеді. Жылжымалы сорғылар бүйірлік арнаға кірер кезде, олар жыл сайын оған су беретін уақытта ғана шығарылады. Осыған байланысты бұл сорғылар жергілікті жерде қатаң белгіленген жағдайға ие емес және олардың болуын белгілеу үшін тек түсіндірме жазумен (жүзбелі. сорғы, жылжымалы және бүйірлік арналардың жоспарында біріктірілген нүктесіне ұштастырады.

373 (267). Шығырлар - шөміштері бар доңғалақ немесе арқанмен жабдықталған барабан түріндегі су көтергіш құрылғылар. Қозғалысқа негізінен ауыр тартқыштың көмегімен келтіріледі.

Жоспар масштабына байланысты шығырлар үшін белгіленген бір белгімен немесе оның құрылыс материалдары бойынша бөлінетін қолда бар тіректердің белгілерімен үйлесуімен бейнеленеді (166-т.). Соңғы жағдайда шығырлар алаңы штрихты пунктирмен қоршауға жатады.

374 (268). Науалар - тұйықталмаған көлденең пішіні және судың қысымсыз қозғалысы бар су өткізгіш құрылғылар. Мелиоративтік және гидротехникалық мақсаттарға, атап айтқанда, қорытпа ормандарын, балық және т.б. өткізу үшін арналған. ұштастырылымы бойынша жер бетіндегі науалар - жоспарланған топырақ негізінде және тіректердегі науалар; материал бойынша - темір бетонды (көбінесе), бетонды және ағаш болып бөлінеді. "Желоб" термині елдің бірқатар аудандарында "науа" терминінің орнына, ең бастысы шағын көлемдегі тиісті жер үсті құрылғыларын белгілеу үшін қолданылады.

Жоспарлардағы науаларды беру кезінде олардың бейнесі науа, бет, науа жазумен сүйемелденуі ұсынылады. Масштабтары 1:5000 және 1:2000 жоспарларда олардың борттарына жауап беретін науалар белгісінің қара сызықтары нақты жағдайға сәйкес беріледі, ал орын жетіспеген жағдайда - науалардың түсірілуі мен көрсетілуін жасыл штрихтік пунктирмен және түсіндірме жазбалармен шектейді.

Тіректердегі науалар үшін соңғылардың материалын осы үшін белгіленген шартты белгілермен (N 106-108) береді, бұдан басқа, науаның жер бетіне көлбеу үлкен бұрыштарында тіректердің биіктігін бір (метрдің ондық үлесіне дейін) арқылы анықтау және жазу керек.

375 (269). Жер асты су жинау және су жүргізу галереялары кәріз деп аталады, ол жерді суландыруға, жайылымдарды және елді мекендерді сумен қамтамасыз етуге арналған жер асты су жинау және су жүргізу галереялары. Жергілікті жердегі кәріздердің тән белгісі желдету, жөндеу, ал кейбір жағдайларда суды көтеру үшін пайдаланылатын тік құдықтар болып табылады.

Топографиялық түсірілімдер кезінде оларға берілген әр түрлі шартты белгілермен әрекет ететін және әрекет етпейтін барлық кәріздерді көрсету қажет. Құдықтардың люктеріне сәйкес келетін кәріздерді белгілеу дөңгелекшелері масштабы 1:2000-1:500 жоспарларына олардың нақты жағдайы бойынша табиғи түрде, ал масштабы 1:5000 жоспарларға - әрбір 1,5 см сайын түсіріледі.

376 (270). Бөгеттер - су деңгейін көтеру, оның арын құру және су қоймасының пайда болуы үшін өзендерді, бұлақтарды немесе арналарды бөгейтін гидротехникалық құрылыстар. Бөгеттердің алуан түрлілігі үлкен болған кезде оларды су көтергіш және су қоймаларына; тұйық, су ағызатын (тарақ арқылы еркін құйылатын) және станциялық (су жинау тесіктері бар); су үсті және су асты; жүру және өтпеу деп жіктейді. Негізгі материал бойынша бөгеттер металл, тас, ағаш, бетон, темір-бетон және жер, сондай-ақ олардың үйлесімі болып бөлінеді.

Бөгеттің топографиялық түсірілімдері кезінде дербес және аралас шартты белгілер мен түсіндірме жазбалардың тұтас кешенімен ғана берілуі мүмкін. Оларды іріктеу жоспарларда бөгет денесінің сыртқы түрі мен құрылымдық ерекшеліктерін және оған ұштастырылған құрылғыларды (суағарлар-құбырлар мен суағарлар-науаларды, көтергіш крандары бар қақпақтарды, тірек қабырғаларды, шлюздерді және т.б.) толық, егжей-тегжейлі және нақты жаңғыртуды қамтамасыз етуі тиіс. Кестеде келтірілген белгілер орташа және шағын өлшемді ең көп таралған бөгеттерді көрсету мысалдары болып табылады.

377 (270). Бөгеттерді топографиялық жоспарларда беру кезінде бөгет пен жапсарлас бөгеттерді ажырату үшін тиісті белгілердің арасындағы ажыраулар (0,5 мм-ге дейін) көзделеді. Өтпейтін және жүретін бөгеттерді бөлу мақсатында соңғылардың бейнесінің шеттері бойынша бөгеттің осіне 45° бұрышпен бағдарланған қысқа штрихтар ("мұрттар") жағылады.

Бөгеттердің шартты белгілерінде ұзартылған көлденең сызықтар төменгі бьеф жағына бағытталуы тиіс.

378 (270). Бөгеттердің биіктік сипаттамалары жоғарғы және төменгі бьефтердің су ойықтарының белгілерінен, олардың жотасының абсолюттік биіктігінің белгілерінен және негіздің төмендеу нүктесінен (саңырау бөгеттер үшін) құралады. Бөгеттің едәуір ұзындығы кезінде олардың жотасы мен негіздерінің белгілері шамамен әрбір 7-10 см сайын беріледі. Масштабтары 1:1000 және 1:500 жоспарлары үшін сондай-ақ суағар құбырлардың немесе науалардың кіру және шығу белгілерін қою көзделеді. Бұл ереже масштабы 1:2000 мелиоративтік мақсаттағы топографиялық жоспарларға да қолданылады.

Бөгеттердің үстіңгі бетінің енін тек масштабтары 1:500 және 1:2000 жоспарларда жазу қажет.

379 (270, 271). Бөгеттерді салу материалы олардың ұзындығы кезінде жоспар масштабында 1 см және одан да көп болады. Бұл ретте қысқартылған жазулар қолданылады, мысалы: мет. (металлдар үшін), АЖ (ағаш пен жерден жасалған бөгеттер үшін), ал орын жетіспеген жағдайда - М, ЖБ, А жеке бас әріптер түрінде берілуі мүмкін.

Жер бөгеттерінің белгілері тиісті жерлерде бөгет материалы мен оның суағар бөлігі туралы жеке жазбалармен сүйемелденуі тиіс.

380 (271). Жырылған бөгеттер (негізінен жер) осы құрылыстың барлық биіктігі бойынша көлденең жарылу болуымен сипатталады. Мұндай бөгеттің бейнесі, әдетте, төменгі бьефтің бейнесінде оны орналастыра отырып, су кемерінің бір белгісі жеткілікті. Бөгеттен тікелей жоғары белгі бөгеттің бұзылуы кезінде су ағынының едәуір еңісі кезінде талап етіледі.

381 (272). Су асты бөгеттері осы жармадағы шығынның көп бөлігінің батырылған жотасы арқылы құюмен бірге судың шағын тіреуін жасауға арналған. Су асты бөгеттерін жаңғырту кезінде жоғарғы бьеф жағына қараған шартты белгі сызығын штрихты пунктир береді. Топографиялық жоспарлардағы су асты бөгеттерінің сипаттамалары платинадан жоғары және төмен су ойықтарының белгілерімен шектеледі.

Су асты бөгеттерінде су үстінен шығып тұратын конструкция элементтері болған кезде соңғылары олардың сыртқы түріне сәйкес неғұрлым қолайлы белгілермен көрсетеді.

382 (273). Масштабы 1:5000 және 1:2000 топографиялық жоспарларда гидрометриялық материалдарды негізге ала отырып, су қоймаларының аудандары мен көлемдеріне сипаттама беру керек. Оларды бөгеттердің белгілеріне тікелей орналастырады, бұл ретте алаң тек қана шаршы километрде, ал көлемі - 10 см3 және одан да көп су қоймалары үшін текше километрде, он текше километрдің үлесіне дейін - 0,1-10 км3 су қоймалары үшін, мыңға дейін - 0,001-0,1 км3 су қоймалары үшін көрсетіледі.

383 (274). Қоқыс сүзетін және балық қорғайтын құрылғылар негізінен гидротораптан, ГЭС және басқа да осыған ұқсас құрылыстардан жоғары өзенге көлденең орналасқан тіректердегі торлармен және торшалардан құрылған. Торлар мен торшалар топографиялық жоспарларда бірдей-үзік дара сызықтармен, тіректер олардың материалына (N 106-108-белгі) қатысты белгімен белгіленеді.

Балық қорғау мақсатындағы құрылғылар қатарына сондай-ақ балық көтергіштер мен балық өткізу науалары, каналдар, шлюздер мен баспалдақ балық жолдары жатады. Балық көтергіштерді көрсету үшін жеке белгі көзделмеген; жоспарларда оларды балық көтеру жазумен үйлескен нақты кескіні бойынша контурлармен береді. Балық қорғау мақсатындағы басқа құрылғыларды бейнелеу кезінде тиісті объектілер үшін белгіленген, олардың ерекшелігін балық өткізу ретінде сипаттайтын жазулары бар шартты белгілер қолданылады.

384 (275). Шлюздер - бұл өзендерде немесе каналдарда орналасқан су көлігінің гидротехникалық құрылыстары. Шлюздер үшін конструктивтік қатынаста үлкен әртүрлілік тән, бірақ олардың барлығы, әдетте, камералардан, бас бөліктерден және амалдардан тұрады.

Кемелерді көтеруге және түсіруге арналған камераларда арнайы шартты белгілер (N 278-белгі), немесе оларсыз белгіленеді. Соңғы жағдайда дара қара сызық (камераның оторочкасы) салынады.

Шлюздердің бас бөліктерінің негізгі элементтері олардың қақпалары (ілмектері), әдетте металлдан жасалады. Қақпалардың шартты белгілері олардың нақты орналасуына сәйкес қойылады және ағымға қарсы бағытталады. Егер шлюз қақпасының үстінде көпір салынса, онда олардың белгілері құрамдастырылады, әрі шлюз қақпасының белгісін мүмкіндігінше көпір белгісіне салу керек.

Шлюздерге кіреберістерде кемелердің дұрыс кіруін және шығуын қамтамасыз ету үшін бағыттаушы құрылғылар бөлінеді. Олар "палы" деп аталады және қада-тіректер қатарымен (394-тармақ), сондай-ақ кестеде қисық сызықты (жоспарда) бейіннің бетондалған конструкцияларымен бейнеленуі мүмкін.

Шлюздердің сандық сипаттамалары тек 1:5000 және 1:2000 масштабты жоспарларда ғана беріледі. Бұл ретте шлюздің тереңдігі үшін табалдырық пен қақпалардың ені олардың ең аз мәнін көрсетеді.

385 (276, 277). Топографиялық жоспарларда бейнеленген жағалаулар екі топ бойынша жіктеледі, олардың әрқайсысы өз белгісі берілген; бір топ-тас, бетон және темір-бетон жағалаулар, екіншісі - ағаш. Осы топтардың шартты белгілері өз кезегінде көлбеу және тіктелген жағалауларға бөлінеді. Жоспардағы тіктелген жағалауды білдіретін сызықтың бойында тіктелген (орын жетіспеген жағдайда - тікт) жазба жазылады. және құрылыс материалын көрсетеді (тас, ағаш. және т. б.).

Жоспардағы жағалаулардың бейнелері жағаның жоғарғы шетіндегі абсолюттік биіктігінің және су жиегінің етегіндегі белгілермен сүйемелденеді.

386 (278). Парапеттер - негізінен жағалауларда, сондай-ақ шлюздерде, бөгеттерде, көпірлерде, автомобиль жолдарының тік бұрылыстарында және т.б. қоршаулар ретінде салынатын төменгі (орта есеппен 1 м) тұтас қабырғалар 1:1000 және 1:500 масштабтарда топографиялық түсірілімдер кезінде парапеттерді тас немесе бетон, металл және ағаш, ал 1:5000 және 1:2000 масштабтарда-бір жалпы белгілеумен белгіленеді.

Егер жағалауда парапет болмаса, онда оның шартты белгісінің орнына жоспардағы дара қара сызық жүргізіледі. Кнехттерді орнатуға арналған парапеттердегі алшақтықтар (арқандап байлайтын кемелерден арқандар салатын тумбалар) тек 1:1000 және 1:500 масштабтар жоспарларында көрсетіледі.

387 (279). Жағалаулардағы еңістер мен баспалдақтар олардың бойымен де, көлденең де салынады, бұл табиғи жағдайға сәйкес жоспарларда берілуі тиіс.

388 (280, 281). Тіреуіш қабырғалар өзендердің, каналдар мен су айдындарының жағалауларында, таулы жолдардың бойында, рельефті қиылысқан елді мекендерде беткейлер мен үзіктерді нығайтуға арналған. Тіреуіш қабырғалары тас, бетонды және темір бетонды, бір белгімен белгіленген және ағаш қабырғалары - басқаларымен (құймасыз) ажыратылады. Бұл объектілер тіктеу және көлбеу болып бөлінеді; соңғылары конфигурацияға және қабырғалардың жазықтыққа проекциясының көлеміне байланысты әр түрлі ұзындықтағы сыналар шығарады.

Тіреуіш қабырғаларда бөлшек түрінде олардың биіктік жағдайына сипаттама береді: алымында - қабырғаның жоғарғы жағы бойынша абсолюттік белгі, бөлімінде - оның негізі. Осы белгілерді анықтау қиын болған кезде немесе жоспарда орын жетіспеген кезде қабырғаның салыстырмалы биіктігін сипаттайтын (метрдің ондық үлесіне дейін) жазбаны қолдануға болады.

389 (280, 281). Тіреуіш қабырғаларды топографиялық тұрғыдан белгілеу кезінде оларды жоспарланған еңістерден (N 84, 85-белгі) оларды салу кезінде еңістер үшін қажет емес болғандықтан, топырақтың табиғи тепе-теңдік бұрышына бағдарлауды негізге ала отырып және тиісінше жоспардағы едәуір аз алаңды алады. Бұл бірқатар жоспарланған еңістерден, ағаш-бұта өсімдіктерінен айырмашылығы тірек қабырғаларында өсіп-өнудің мүмкін еместігін алдын ала анықтайды.

390 (282). Су өлшеу бекеттері өзендерде, каналдарда және су айдындарында су деңгейін жүйелі өлшеуге арналған құрылғылар болып табылады. Қада бекеттері (ең кең таралған), өзен және дистанциялық автоматтандырылған (өздігінен жазатын аспаптармен) деп айырады.

Кестелерде қада бекетінің белгілері келтірілген, оның негізгі бөліктері жағалық беткейдің жоғарғы жағында реперлер және жағалық сызыққа және су астына кететін бөлікке перпендикуляр төмен түсетін қада қатары түріндегі су деңгейін есептеуге арналған құрылғы болып табылады. Постының негізгі бейнесімен қатар реперлер жоспарда тиісті нивелирлік белгілерде (N 11-белгі) көрсетіледі.

Су өлшеу бекеттерінің белгілеулерінде су ойықтарының белгілерін жазу керек, бұл ретте жұмыс жобасының талаптарына байланысты: түсірілім күніне (көпжылдық деректер бойынша) немесе басқаларына келтірілген. Соңғы жағдайда бөлшек алымында нақты анықтамалар бойынша мәліметтер беріледі,бөлімінде - аралық кезең үшін орташа.

391 (282). Ірі су айдындарында футштоктар деп аталатын өзен су өлшегіш бекеттерінің негізгі құрылғысы жағалауға, көпірге, бөгетке, тіктелген жағалық жартасқа су деңгейінде бекітілген бөліністері бар рейка болып табылады. Топографиялық жоспарларда осы бекеттердің бейнесі кезінде рейка белгісін тиісті объектінің белгісіне түсіреді.

Өздігінен жазғыштары бар автоматты су өлшеу бекеттерін арнайы будкаларда орналастырады, оларды топографиялық жоспарларда кәдімгі құрылыстар сияқты, бірақ судың пост немесе су. б. түсіндірме жазбасымен береді.

392 (282). Су ағынының мақсаты мен сипатына байланысты жабдықталған гидрометриялық тұстамалардың әртүрлі құрылғысы болуы мүмкін. Бір жағадан екінші жағаға дейін су үстінен тартылған және өлшеу кезінде гидрометриялық аспаптарды ілуге арналған арқандары бар тұстамалар (мысалы, су шығыны және ағын ортасындағы оның жылдамдықтары) кеңінен таралған. Жиі тростың бойымен аспалы жаяу жүргіншілер көпірі төселеді. Кестеде шағын көпірі бар және онсыз жарма мысалы келтірілген.

393 (283). Ряждар - бұл балластпен толтырылатын және жағалауларды, тіреуіш қабырғаларды, бөгеттерді және көпірлерді салу кезінде суда орнатылатын кеспе (бөренелі немесе темір-бетон бөренелерден жасалған). Олардың бір бөлігі құрылыс жұмыстары аяқталғаннан кейін, сондай-ақ гидротехникалық құрылыстарды бөлшектеу немесе бұзу кезінде акваторияда қалады. Масштабтары 1:5000 және 1:2000 топографиялық жоспарларда әртүрлі ряждар жалпы шартты белгімен, 1:1000 және 1:500 масштабтарда - табиғи ряждардың өлшемдеріне байланысты екі белгімен көрсетіледі.

394 (284). "Қада бұталары" деп аталатын судағы қада топтары көбінесе қада және қада-ряжды бөгеттер мен көпірлердің қалдықтары болып табылады. Мұндай қадаларды беру үшін оларды орналастыру сипатын және олар дайындалған материалды бейнелейтін ауқымды шартты белгі орнатылған. Кейбір жағдайларда қадалар қатарлармен арнайы орналастырады (мысалы, шлюздердің жанында жүру ойығы ретінде - 384-т), бұл тіректерді бейнелеу үшін қабылданған белгілердің тізбегімен көрсетілуі тиіс (N 106-108-белгі).

395 (285, 315). Мұз кескіштер - гидротехникалық құрылыстарды мұздың зақымдануынан қорғауға арналған құрылғылар. Сыртқы бұл ағысқа қарсы бағытталған ұшымен тік немесе көлбеу көлемді құрылымдар. Оларды бөгеттер мен көпірлердің жанында немесе олардың алдында біраз қашықтықта орнатады.

Осы объектілерді бейнелеу үшін ерекше масштабтан тыс белгі қарастырылған; масштабтары 1:1000 және 1:500 жоспарлардағы мұз кескіштің елеулі көлемі кезінде бұл белгі құрылғының нақты кескіндерін беретін контурға түсіреді. Соңғы жағдайда мұз кескіштің бұрыштық тіректері, оларды салу материалы бойынша (N 106-108-белгі).

396 (286). Қоршауға арналған гидротехникалық құрылғылар көбінесе молдармен, толқынмен және пирстермен көрсетілген.

Балдарды су айдындарында порттар акваториясын толқудан қорғау үшін салады. Әдетте бір ұшымен олар жағаға жанасады, ортасында айлақтар үшін пайдаланылады, ал екінші ұшында маяктар орнатылады.

Толқын сынықтар порт құрылыстарының, рейдтік айлақтардың, арналар мен шлюздерге және жағалау учаскелеріне кіреберістердің соғуынан қоршау үшін қажет. Сумен қоршалған қоршау конструкциялары және жағалау сызығында тікелей салынған жағалаудан қорғайтын құрылымдар бар.

Пирстер - порттың акваториясына жағадан кіретін және кемелерді екі жақты айлаққа салуға арналған қысқа, негізінен өтпелі құрылғылар.

397 (286). Реттеу мақсатындағы гидротехникалық құрылғылар көбінесе траверстер, бундар және шпорлар түрінде берілген.

Траверстер деп суда бойлық бағыттаушы құрылғыларды жағамен қосатын және ең бастысы, қоқыстардың орын ауыстыруын реттеу үшін қызмет ететін көлденең бөгеттер аталады.

Буналар негізінен су ағынының режимін реттеуге, жағалауларды және гидротехникалық құрылыстарды су шайып кетуден сақтауға арналған. Оларды перпендикуляр немесе жағалау сызығына бұрышпен орнатады. Толқынмен ұштастыра отырып, жағажайларды бекіту мен кеңейтуге ықпал етеді.

Шпорлар - өзен арналарында (арнаны түзету шпоралары) және теңіз жағалауларында салынатын көлденең реттеу құрылғылары. Әдетте олар өте тар, кейде қисық сызықты (жоспарда) профилімен ерекшеленеді.

398 (286). Қоршау және реттеу мақсатындағы барлық аталған гидротехникалық құрылғылардың созылған бөгеттер түріндегі ұқсас кескіндері болады. Оларды топографиялық жоспарларда олардың формасы мен өлшемдеріне сәйкес бірыңғай қағидат бойынша бейнелейді. Ені 1 мм - ге дейінгі объектілерді контурды құюмен, ал үлкен көлемді-онсыз белгілеу орынды.

399 (286). Бұл құрылғылар түрлі шартты белгілерді қолдануды талап ететін тік және көлбеу қабырғалары болуы мүмкін. Көлбеу қабырғаларды көрсету үшін ең қолайлы жоспарланған бекітілген еңістер үшін белгіленген белгі болып табылады (N 85-белгі). Жоспарларда әрбір құрылғының құрылыс материалдары туралы жазба беру керек. Егер моланы, толқынды немесе бунаны салу кезінде пайдаланылған материалдар қабырғаларды қаптамаған кезде өзге болса, онда масштабы 1:1000 немесе 1:500 жоспарында жеткілікті орын болған кезде олардың бөлек сипаттамаларын береді (мысалы, мола - бет үстіңгі жағы, қабырғада-ТБ плитасы бар).

Топографиялық түсірілім кезінде гидротехникалық құрылғы басталатын жерді дұрыс беру маңызды - жағалау баурайында, жағажай жолағында немесе тікелей су кемерінен.

400 (287). Кемежайларды, яғни ішкі су жолдарындағы порттарды топографиялық жоспарларда жабдықталған айлақтары бар кемежайларға, жабдықталған айлақтары жоқ кемежайларға және аялдама пункттеріне және зәкір тұрақтарына бейнелеу кезінде бөледі.

Бірінші болып жағадағы айлақтар тұтас іргетаста, түбіне соғылған одаларда және кемедегі немесе понтондағы жүзу - дебаркадерлері жатады. Осы айлақтардың барлығы қара контурлы сызықтармен (көгілдір бояусыз) олардың нақты орналасқан жеріне, осы масштабтағы кескіндері мен өлшемдеріне сәйкес орнатады.

401 (288). Жабдықталған айлақтары жоқ айлақтар мен аялдама пункттері топографиялық жоспарларда су кеңістігі бейнесіндегі жағалау сызығының жанында тиісті нүктеде орналастырылатын зәкір түріндегі ерекше шартты белгімен көрсетіледі.

Осылайша, тек масштабтары 1:5000 және 1:2000 жоспарларда, айлақ тереңдігінде және жағалау маңындағы рейдтерде белгілі бір орындар бойынша кемелердің тұрақты зәкірлік тұрақтарын белгілейді. Бұл орындар көптеген жағдайда буямен немесе бөшкелермен безендірілген.

402 (289). Маяктар - мұнара немесе мұнара түріндегі жағалауларды тану, навигациялық қауіптілік туралы ескерту және кеме орнын анықтау үшін бағдар болып қызмет ететін жағалау және жүзу құрылыстары. Оларды жарық-оптикалық жүйелерімен немесе әуе-акустикалық және радиотехникалық дабыл беру құралдарымен жабдықтайды. Барлық жағалау маяктары бір шартты белгімен көрсетіледі; қалқымалы, зәкірмен бекітілген арнайы конструкциялы кемелерде - басқасына. Қосымша талаптар бойынша олардың әрқайсысында қысқартылған түсіндірме жазба берілуі мүмкін: Жарық., акуст. немесе радиотехн.

Егер мұнара үлгісіндегі маяктың негізі жоспар масштабында көрсетілсе, онда оны тиісті шартты белгіні бейнелейтін тұйық контурмен белгілеу керек. Тіректердегі мұнара түріндегі маяктар үшін соңғыларды өз орнында құрылыс материалдары бойынша саралап беруді, яғни мемлекеттік геодезиялық желі пункттерінің (N 1-белгі).

403 (290). Навигациялық мақсаттағы жарық беретін жағалық оттар қуаты аз жарық-оптикалық жүйелері бар маяктардан және төмен ажурлы конструкцияларда, жекелеген діңгектерде орнатылуымен және тіпті жағалау үзіктері үстіндегі жер деңгейінде де ерекшеленеді. Жарық беретін от орнатылған мұнара табаны масштабта көрсетелетін жағдайда онда маяктарды көрсету кезіндегі осы объектіні бейнелеудің бірдей әдісін қолданамыз (402 т.).

Қандай да бір ғимараттардың шатырларында немесе су айдынының жағасында орналасқан өнеркәсіптік құрылыстарда (мысалы, зауыттық құбырларда, мұнай және газ мұнараларында) орнатылған қорғау оттары топографиялық түсірілім кезінде көрсетілмейді.

404 (291). Буйлар жүзбелі, бірақ зәкірмен бекітілген фарватерді (яғни кеме жолын) бөлуге, кеме қатынасы үшін қауіпті учаскелерді қоршауға және қандай да бір заттың су астында орналасқан жерін көрсетуге арналған су айдындарындағы навигациялық белгілер болып табылады. Буйлардың негізгі түрі - жарық түсіретін; топографиялық жоспарларда сол шартты белгімен көрсетілетін акустикалық (дыбыстық) және радиотехникалық айтарлықтай аз таралған.

Бұл белгі өзен бакендерінің қосымша талаптары бойынша беру үшін де қолданылады, бұл ретте олар осы нүктелерде ұзақ уақыт бойы (мысалы, бірнеше жыл) болған немесе оларды жылдан жылға бір жерде белгілеген жағдайларда.

405 (292). Топографиялық түсіру кезінде су айдындары мен өзендердегі жағалаулық дабыл беру белгілерінен кеме қатынасы жағдайының жиі өзгеруіне байланысты жағаға ауыспастан, тұрақты сипатқа ие тұстамалы, ауыстырып тиеу, рейдтік және басқа да навигациялық белгілер ғана белгіленеді.

406 (293). Су станцияларын шартты белгілеу акваторияның қоршалған учаскесіндегі ашық шомылғыштардың, қайық айлақтарының және басқа да жеңіл құрылыстардың жалпылама бейнесі үшін топографияда қабылданған. Су станциялары жоспарларда штрихты пунктирлік сызықпен олардың судағы сыртқы контуры бойынша және тиісті түсіндірме жазбамен - бір жалпы (су. немесе су ст.) жалпы және қосымша нақты орын болған жағдайда (мысалы, қайық. айлақ).

407 (294). Жабдықталған жағажайдың шартты белгісі осы учаскеде жағалау белдеуінің - оларға белгіленген белгілеулермен көрсетілетін күрделі құрылыстардың да, сонымен қатар бірқатар уақытша қалқалардың, тенттердің астындағы саңырауқұлақтардың, кабиналардың және т. б. болуын жалпы түрде беру үшін енгізілген.

Жабдықталған жағажайдың шағын ауданы кезінде оның белгісі 1,5-2 есе, үлкен болса - бірнеше рет қайталануы мүмкін. Топографиялық жоспарларда осы белгінің жағажайдың жалаңаш топырақтары (құм, қиыршық тас және т.б.) немесе онда бар шөп өсімдіктері бейнеленген үйлесімі көзделген.

408 (295). Сумен жабдықтау объектілерінің жоспарында белгілеу үшін шабылған, қақпасы және тырна бар жұмыс істеп тұрған құдықтардың; құрғақ және төгілген құдықтардың; қол сорғышы, жел қозғалтқышы, судың механикалық көтерілісі бар құдықтар мен ұңғымалардың; сыртқы және ғимараттардағы артезиан ұңғымаларының; су арынды мұнаралармен және су ағатын құбырлармен біріктірілген; тасталған және жұмыс істемейтін ұңғымалардың бөлек белгілері көзделген.

Олардың топографиялық түсірілімі кезінде жалпы тиісті белгіде, біріншіден, К немесе скв қысқартылған түсіндірме жазбаны (егер ол бар болса) орналастыру талабы болып табылады, екіншіден, тікелей осы объектіде немесе ол орналасқан ғимараттың бұрышында айқындалған жердің абсолюттік белгісі болуы керек.

409 (295). Масштабы 1:1000 және 1:500 құдықтардың толық сипаттамасын қосымша талаптар бойынша ғана береді. Бұл шектеу масштабтары 1:5000 және 1:2000 жоспарларда құрғайтын құдықтардың су деңгейінің (яғни онда су бар айлар) көрсеткіші үшін де көзделген.

Барлық топографиялық жоспарларда құдықтардың суға дейінгі және түбіне дейінгі тереңдігін шахта құрылғылары үшін, ал құбырлы, яғни ұңғымалар үшін көрсету қажет емес. Тұзды немесе ащы-тұзды суы бар құдықтарда тұз немесе а.-тұз деген аздаған жазулар беріледі, оның үстіне, оны құдықтардың тереңдік көрсеткіштерінен кейін сипаттамалары бөлімінде орналастырады.

410 (295). Елді мекендерден тыс құдықтарды топографиялық жоспарларда толық, ал олардың шегінде орналасқан құдықтарды - қажет болған жағдайда іріктей отырып, бірақ ұжымдық пайдаланудағы барлық құдықтарды қоса алғанда, 1 дм²-ге 2-3 сақтай отырып береді. Масштабы 1:5000 немесе 1:2000 топографиялық түсірілімдер кезінде, егер бұл үшін жоспарда орын жеткілікті болса, құдықтардың толық сипаттамасын береді.

411 (295). Кіші су аудандары жоспарларында келесі картамен жабдықтауды қамтамасыз ету мақсатында ең көп толымдылығымен, судың жоғары сапасымен және көлік қатынасында ыңғайлы орналасуымен ерекшеленетін негізгі құдықтарды бөлу керек. Бұл құдықтар үшін олардың литро-сағаттарда толтырылуын анықтау көзделеді. Жоспардағы тиісті жазба құдықтың белгісінен төмен беріледі; сол жағында бас әріптердің қосымша жазуы орналасады (яғни негізгі құдық).

412 (296). Шабылған, бірақ жабдықталған су көтергішсіз құдықтар және бағаналардағы қақпасы бар құдықтар олардың өлшемдері мен құрылғысына байланысты бірнеше нұсқадағы кестелерде берілген. Масштабы 1:2000 қақпасы бар құдықтар тек қосымша талаптар бойынша ерекше белгімен көрсетіледі; 1:5000 масштабтағы жоспарларда оларды су көтергіш құралдарсыз кәдімгі құдықтар сияқты белгілейді.

413 (297). Қол сорғысы бар құдықтар мен ұңғымалардың үстіне жиі жеңіл қалқалар орнатылады. Оларды топографиялық жоспарларда көрсету көзделмеген.

414 (298, 299). Жел қозғалтқышы бар құдықтар мен ұңғымалар және тырнасы бар құдықтар су жинау құрылғылары ретінде ғана емес, сонымен қатар жергілікті жердегі бағдарлар ретінде де маңызды мәнге ие. Мұндай құдықтар (әсіресе жел қозғалтқышы бар) жоспарларда осы масштаб үшін мүмкін болатын нақтылаумен (мысалы, тіректерді ойнату) және олардың толық сипаттамасымен көрсетіледі.

415 (300, 301). Суды механикалық көтеретін құдықтар мен ұңғымалар үшін (электромоторлармен жабдықталғандарды қоса алғанда) және артезиан, яғни су тұтқыш горизонтта арынға байланысты жер бетіне су шығумен топографиялық түсіру кезінде литр-сағаттарда дебитті анықтау көзделеді (суды механикалық көтеретін құдықтар үшін - қосымша талаптар бойынша). Тиісті сипаттама жоспарда бірінші жағдайда сорғының болуын көрсететін түсіндірме жазбадан төмен, екінші жағдайда - жер асты суларының өздігінен тұтануы бар артезиан жүйесінің болуын көрсетеді.

416 (302). Құрылыстар ішінде орналасқан құдықтар мен ұңғымалар олардың конструкцияларына жауап беретін шартты белгілермен, әдетте, олар іс жүзінде ұштастырылған орында көрсетеді. Осы су тарту құрылғысына түсіндірме жазбаларды жоспардағы орынның болуына байланысты - құрылыс контурының жанында немесе оның ішінде орналастырады. Соңғы жағдайда құдықтар үшін тиісті шартты белгіге к әрпін беруге болмайды (өйткені бұл құрылыс материалына нұсқау ретінде қате қабылдануы мүмкін).

417 (302). Егер құдықтар немесе ұңғымалар су көтергіш құрылғымен (сорғымен және т.б.) немесе су тартқышпен біріктірілсе және су қысқыш мұнараның ғимаратында болса, онда жоспарда осы жүйенің қалған элементтерін сипаттайтын аралас жазумен қоса берілетін осы соңғы белгіні береді. Мысалы, түрдің жазуы: су. вдкч. скв. немесе су. вдкч., арт. к. орын жоспарында жетіспеген жағдайда жазудың бір бөлігі түсірілуі мүмкін, бірақ объектінің негізгі мақсатына күмән болмайтындай есеппен. Атап айтқанда, 1:5000 масштабтағы жоспар үшін бткч жазуы. мұнаралы типті құрылыстың белгісінде дебитке нұсқау бұл мұнара су қысымды деп есептеуге мүмкіндік береді, ал оған құбыр жақындамайды, онда оның ішінде құдық немесе ұңғыма бар.

418 (303). Құрғақ құдықтар, яғни осы кезеңде жыл бойы су жоқ, топографиялық жоспарларда шартты белгімен, түсіндірме жазбамен және қысқартылған сипаттамамен берілуі тиіс (құдықтағы жердің абсолюттік белгісі және оның түбіне дейінгі тереңдігі).

Төгілген құдықтар жергілікті жерлерде олардың елеулі қалдықтары сақталған жағдайларда жаңғыртылады; түсіндірме жазбадан басқа, объектінің ешқандай сипаттамасы көзделмеген.

419 (303). Жұмыс істемейтін және тасталған ұңғымалар графикалық түрде бірдей бейнеленеді, бірақ жоспарда әртүрлі жазулармен сүйемелденеді. Жұмыс істемейтін ұңғымалар тасталмаған емес, жарамды және уақытша жұмыс істемейтін болуы мүмкін. Қараусыз қалған ұңғымалар, керісінше, пайдалану мәнін жоғалтты, бірақ олардың суы өздігінен төгілуі мүмкін.

420 (304). Сумен жабдықтау колонкалары топографиялық түсірілімдер кезінде мынадай топтарға бөлінеді:

1) құбырлар арқылы түсетін су гидравликалық (мысалы, темір жолдардағы су құю);

2) су тарату - негізінен коммуналдық секторды қамтамасыз етуге арналған артезиан (415-т.);

3) қалалық саябақтарға, бульварларға және жағажайларға орайластырылған, сондай-ақ "ішуге арналған субұрқақтар" деп аталатын ауызсу;

4) гидранттар - су құбыры желісінен негізінен өрт және суару мұқтаждарына арналған қысымды келте құбыры бар штангалар түріндегі құрылғылар. 1:5000 масштабтағы топографиялық жоспарларда гидранттар тек бағдарлы мән болған жағдайда ғана көрсетіледі.

Су тарату колонкаларымен біріктірілген гидранттар гидрант-колонканың түсіндірме жазбасымен (екі жолға) үйлесімде соңғылардың шартты белгісін көрсетеді.

421 (305). Жаңбырлатқыш машиналарды қосу тораптары жылжымалы суару техникасын сумен қамтамасыз етуге арналған. Жоспарларда басқа шартты белгімен берілетін суару гидранттарынан конструктивтік айырмашылықтары бар (N 304-белгі, 420-т).

422 (306). Құбырдың сыртқа шығуы бар құрылыстың болуымен сипатталатын су бөлетін будкалар олардың өлшемдері мен жоспар масштабына байланысты, құрылыс материалына немесе бір масштабтан тыс белгіні көрсете отырып, нақты кескінді (дөңгелек, шаршы) бойынша көрсетеді.

423 (307). Субұрқақтар - су ағысы жоғары атылып және төменге құлайтын негіздеме немесе жиектеу түріндегі сәндік гидротехникалық құрылғылар. Дөңгелек субұрқақтар басым. Топографиялық жоспарларда оларды белгіленген масштабтан тыс белгімен немесе осы масштабтағы субұрқақтың едәуір көлемі кезінде тиісті шартты белгіні бейнелейтін жеке контурмен бейнелейді.

424 (308). Жабдықталған ашық, жабық және жер асты су қоймаларын, сондай-ақ су жинауға арналған әртүрлі бассейндерді топографиялық жоспарларда олардың нақты көлемі мен сызбалары бойынша, ал масштабында көрінбейтін (көбінесе 1:5000) - ұзындығы 1,5 мм жасыл квадратпен беріледі.

Әрбір осы объектіде суқойм түсіндірме жазбасы немесе тиісті жергілікті термин беріледі; мысалы, копань - Сібірде (жаңбыр шұңқыры), қақ - Қазақстанда, сардоба - қабырғалары бекітілген, кейде күмбез тәрізді шатыры бар бассейн - Орта Азияда.

425 (308). Ашық су қоймалары-резервуарлардың контурлары жасыл сызықпен, жабық және жер асты - қара сызықпен белгіленеді.

Ашық резервуарларда қаптау болған кезде олардың бейнесі екінші (қажетті) сызықпен, сондай-ақ қара түсті көмкеріледі. Егер бұл үшін жоспарда орын жеткіліксіз болса, онда құрылыс материалына (бет., К, кірп.).

Жабық және жер асты су қоймалары-резервуарлар көгілдір бояусыз қолда бар құрылыстың бір белгісімен (табиғи жағдайға сәйкес - опырылып немесе онсыз) және тиісті түсіндірме жазбамен көрсетіледі; мысалы, жер асты. суқойм.

Жылдың тек бір бөлігінде ғана суы бар су қоймалары мен басқа да бассейндерді жоспарларда штрихты пунктирмен және су кезеңінде көрсетілген жазумен (мысалы, III-VI) белгілейді.

426 (308). Жерде тұрған бактар мен цистерналар ашық, топырақпен себілген немесе толығымен себілген, топографиялық түсірілім кезінде суға арналған басқа да резервуарлар сияқты (425-тармақ), сондай-ақ су жазумен бейнеленген. Бұл тұндырғыштардың көрсетуіне де қатысты, бірақ соңғылары тұндр немесе тұндырғыш түсіндірме жазумен беріледі..

427 (309). Су қоймаларының өнеркәсіптік кәсіпорындардың қалдықтарымен (мысалы, кәсіпшілікке жақын мұнаймен) ластануы гидрометқызмет пен санитарлық қадағалаудың жергілікті органдарының деректері негізінде қосымша талаптар бойынша жоспарларда көрсетіледі. Шартты белгімен қатар, орын болған жағдайда, лас су қойм.жазуы беріледі.

428 (310). Бағанадағы немесе фермалардағы су қысымды бактар 1:5000 масштабтағы түсіру кезінде жеңіл үлгідегі мұнараны (N 27-белгі) су жазумен үйлесімде болады. Қалған масштабтардың жоспарларында бұл бактар тіректердің түрі мен материалы бойынша (N 106-108-белгі) белгіленеді.

429 (311). Үлкен көлемді топографиялық түсірілім кезінде табиғи көздер жабдықталмаған, жабдықталған және ескерткіштермен біріктіріліп жабдықталған болып бөлінеді.

Жабдықталмаған көздердің масштабтан тыс шартты белгісі олардың жергілікті жердегі ағынының бағытына сәйкес бағытталуы тиіс.

Бетон сақиналармен, кебектермен, науалармен және басқа да құрылғылармен жабдықталған көздерді, сондай-ақ ескерткіштермен біріктірілген көздерді жоспарларда екі жақты береді: олардың нысанына қарамастан, масштабта білдірілмейтін - ортасында шеңбері бар шаршы; масштабында көрінетін-олардың сызбалары мен өлшемдеріне сәйкес бөлшектерді (сәулеттік шығыңқы, баспалдақтар және т.б.) бере отырып көрсетеді.

430 (311). Барлық табиғи көздерді көрсету кезінде түсіндірме жазбаларды қолдану көзделген. Жергілікті номенклатуралық терминдерге сүйене отырып, кәдімгі суы бар көздерде ист жазбасы беріледі, род., кл. минералдандырылған су көздері белгісіз - мин.жазу, ал белгілі құрам - щел., серн., бұр.-кисл. және т. б. ескерткіштер бар көздерде ескш қысқартылған жазу жазылады.

Су аз аудандардағы су көздері үшін гидрологиялық деректер болған жағдайда олардың дебиті литр-сағаттарда көрсетіледі.

Су көздерін бейнелеу кезінде олардың шартты белгілері әрбір объектіде анықталатын жер бетінің абсолюттік белгілерімен қоса жүреді.

431 (312). Гейзерлер - ыстық су мен бу шығаратын вулкандық қызмет ауданындағы су көздері. Лақтыру орны шұңқырлардың түбіне, Гейзердің шөгінділерінен пайда болған ұсақ күмбездер мен конустардың шыңдарына ұштастырылуы мүмкін.

Егер жоспардың масштабындағы Гейзердің көлденеңі оның шартты белгісінің диаметрінен артық болса, онда соңғысының шеңбері тиісінше ұлғайтылуы мүмкін. Әрбір гейзерді белгілеу лақтыру орнында тікелей жердің абсолюттік биіктігінің сипаттамасымен толықтыру қажет.

Көпірлер, жол өткелдері және асулар

432 (313-325). Көпірлер топографиялық жоспарларда мақсаты, көлемі, құрылымы және құрылыс материалдары бойынша бөле отырып бейнеленеді. Көпірлердің негізгі бөліктері -аралық құрылыс және тіректер.

Мақсаты бойынша темір жол, автожол (қаланы қоса алғанда) және жаяу жүргіншілер көпірлері болып бөлінеді. Темір жол және автожол көпірлерін көрсету үшін олар неге арналғанын белгілеу қажеттілігі жоқ, өйткені бұл жолдардың өз бейнесі бойынша анықталады. Жаяу жүргіншілер көпірлерінің мақсатын беру үшін арнайы шартты белгілер мен жазулар көзделген.

Көпірлердің өлшемдері бойынша тиісті белгілермен шағын көпірлер бөлінеді, бұл ретте олардың ұзындығы 1 м - ден кем, 1 - ден 3 м-ге дейін - 1:500-1:2000, 1-ден 7,5 м-ге дейін -1:5000 масштабта түсірілгенде шектейді.

Көпірлердің конструкциясы бойынша жоспарларда бөлек көрсетулерге жалпы немесе бөлек құрылыстағы темір және (немесе) автомобиль жолдары бар бір қабатты, алмалы-салмалы, шынжырлы және арқанды, темір және (немесе) автомобиль жолдары бар бір қабатты, екі қабатты және көпір-жол өткізгіштер жатады. Жоспарларда көпірлерді олардың конструкциясының екінші дәрежелі ерекшеліктері бойынша (Арқалық, Арка, рамалық және т.б.) шектеу талап етілмейді.

Құрылыс материалдары бойынша көпірлер аралық құрылысқа байланысты металл, темір - бетон (сирек-бетон), ағаш болып бөлінеді. Көпірлердің тіректері шеткі (ұсталар) сияқты аралық (бұқалар) N 106-108 шартты белгілерге сәйкес топографиялық жоспарларда сараланады.

433 (313-316). Топографиялық түсірілім кезінде үлкен күрделі көпірлердің аралық құрылысының материалын масштабы 1:5000 және 1:2000 түрлі шартты белгілермен, ал масштабы 1:1000 және 1:500 - бірыңғай белгімен, бірақ мет, ТБ, бет.түсіндірме жазбасымен береді.

Үлкен ағаш көпірлері барлық ауқымдағы жоспарларда қосымша индекстерсіз бір ортақ белгімен бейнеленген. Ағаш көпірлер, әдетте, 395-тармақта түсіндірмелерді ескере отырып, N 285 шартты белгісін белгілеу үшін қолдану қажет мұз кескіштермен жабдықталады.

Көтергіш және айырмалы көпірлерді көрсету кезінде аралық құрылыстың материалынан басқа, оның жылжымалы бөлігін тиісті белгімен бөліп алады. Жиналмалы (көбінесе ағаш) көпірлерді беру үшін бөлу түсіндірме жазбасы көзделген. Тізбекті және арқанды көпірлерге 1:5000 және 1:2000 масштабтары жоспарларында ерекше белгі берілгендіктен, олардың аралық құрылысының материалы графикалық емес, жазумен беріледі.

434 (313-316). Жерді мелиорациялауды жобалауға арналған топографиялық жоспарларда масштабта көрінетін көпірлердің аралық құрылыстарында олардың төсенішінің абсолютті белгілері болуы тиіс (көпір профилі дөңес болған кезде - ең жоғары нүктенің белгісі). Тиісті жазба орынның болуына байланысты көпірдің сандық сипаттамасынан бөлек немесе оның жанында (мүмкіндігінше оң жақта) орналастырылады.

435 (313-318). 1:500 және 1:1000 масштабтағы түсірілім кезінде көпірлердің аралық құрылыстарын көлік жүретін бөлігі мен жаяу жүргіншілер өтпелеріне шектеу қоя отырып, жаңғыртады. Осы масштабтардың жоспарларында көпірлердің парапеттерін (немесе сүйеніштерін), сонымен бірге металл, темір-бетон және т. б. (N 278-белгі, т. 386) көрсетіледі. Бұл объектілер көпірлердің жеткілікті ені кезінде 1:2000 және 1:5000 масштабтағы жоспарларда, бірақ құрылыс материалдары бойынша бөлінбестен берілуі мүмкін.

436 (313-315, 317-319). Көпір тіректері масштабы 1:500 және 1:1000 жоспарларда толығымен бейнеленеді, оның үстіне мүмкіндігінше олардың пішінін (дөңгелек, бір немесе екі жағынан және т.б.) белгілейді. Масштабтары 1:2000 және 1:5000 жоспарларда аралықтар санын көрсету мақсатында аралық тіректер барлығын көрсетеді (қажет болған жағдайда, олардың кейбір "жылжуымен"-аралық құрылыстың проекциясына байланысты жоспарда), ал соңғы жағалық тіректерден - көпірдің астына жасырмайтындарды ғана көрсетеді.

Барлық ауқымдағы жоспарларда тіректер құрылыс материалдары бойынша бөле отырып, белігленеді; алайда ағаш арқалық және ағаш жиналмалы көпірлердің қадасын қосымша талаптар болған кезде ғана береді.

437 (319). Жол өтпелері-екі немесе одан да көп темір жол және (немесе) автомобиль жолдары (сондай-ақ қалалардағы көшелер) қиылысындағы әртүрлі деңгейлерде өтетін көлік құрылыстары. Жол өтпелерінің көпшілігі тіректердегі көпірлерді білдіреді; елді мекендерде және олардан тыс жерлерде эстакадалар-жол өтпелері деп аталатын туннельді жол өтпелері де кездеседі (76-кесте).

Жолөткізгіштің бейнесінде оның жоғарғы қабатының (көпірдің) астынан өту өлшемін беру керек; мысалы, пр.5х8 түрінде, бірінші сан - биіктік, ал екіншісі - ені метрмен белгіленеді.

438 (321). Шағын көпірлерді топографиялық жоспарларда беру кезінде оларды аралық құрылыс материалдары мен конструкциялары бойынша бөлу үлкен көпірлерге қарағанда өзгеше жүргізіледі. Мәселен, ағаштардан басқа барлық шағын көпірлер 1:2000 және 1:5000 масштабтар жоспарларында әріптік индекстермен (ТБ, М, К және т.б.), ал 1:500 және 1:1000 масштабтары қысқартылған жазумен (мет., тас және т. б.) белгіленеді.

Шағын тізбекті және арқанды, әдетте болат көпірлерге масштабы 1:2000 және 1:5000 жоспарларда көрсету үшін жеке шартты белгі берілген, онда олардың аралық құрылысы материалының индексін берудің қажеті жоқ. Масштабтары 1:500 және 1:1000 жоспарларда осы шағын көпірлер басқа да металл сияқты, бірақ тізбек немесе арқан қосымша жазуымен бейнеленеді.

439 (320, 322). Барлық автожол көпірлерінің өлшемдеріне (ұзындығы 1 м-ден кемін қоспағанда), оларды масштабы 1:2000 және 1:5000 топографиялық жоспарларда беру кезінде сипаттамаға төсеніш бойынша ұзындықтың (оның бөліктерін жағалық сағаларға қоса отырып), жүру бөлігінің ені мен нормативтік автомобиль жүктемесінің, яғни жүк көтергіштіктің көрсеткіштері кіреді. Кеме жүзетін өзендер арқылы өтетін үлкен көпірлер үшін аралық кезеңдегі судың орташа деңгейінен аралық құрылыстың төменгі биіктігі келтірілуі тиіс. Кіші көпірлер үшін 1:2000 немесе 1:5000 масштабтары жоспарларында бұл көрсеткіштің орнына аралық құрылыс материалының индексін береді (438 т.).

Масштабтары 1:500 және 1:1000 жоспарларда автожол көпірлерінің сандық сипаттамасы оларды автомобиль жүктемесімен шектейді, өйткені қалған деректер жоспар бойынша тікелей өлшеу жолымен алынуы мүмкін.

Егер көпірдің автомобиль жүктемесі 100 т асса, онда кез келген масштабтағы топографиялық жоспарларда 100 жоғары жазба беріледі.

Темір жол көпірлерінің сандық сипаттамасын беру 1:5000 масштабтағы жоспарлар үшін ғана көзделген, онда осы көпірлердің ұзындығы 100 м және одан да көп болған кезде су немесе жер деңгейінен аралық құрылыстың төменгі биіктігін және осы құрылыстың ұзындығын көрсететін, мысалы 10-180 түріндегі, бірінші сан - биіктік, екіншісі - метрдегі ұзындық.

440 (320, 322). Топографиялық жоспарларда көпірлер қайта жаңғыртылған кезде тиісті шартты белгілердің ұзындығы мен ені нақты көпірлердің нақты өлшемдеріне жауап беруі тиіс. 1:2000 және 1:5000 масштабтар жоспарларындағы көпірлердің шеткі сызықтары ("мұрттар") олардың бейнесінің ұзындығын есепке енгізбейді.

441 (323). Автомобиль жолдарындағы ұзындығы 1 м-ден кем көпірлер және темір жолдардағы тиісті тар су өткізу науалары топографиялық түсіру кезінде осы жолдың төсемі тұтас сызықпен қиылыса отырып, сол бір шартты белгілермен көрсетіледі.

Көпірлерге қарағанда, жолдардың астындағы құбырлардың жоғарғы күмбезі (топырақтан немесе одан да берік материалдардан) болады және жол үйіндісі үзілмейді. Осыған байланысты жол төсемімен жасырын құбырдың бір бөлігі 1:2000 және 1:5000 масштабтары жоспарларында мүлдем жаңғыртылмайды, ал 1:500 және 1:1000 масштабтары - штрихтік пунктирмен бейнеленеді.

Осы құбырларды салу материалы масштабы 1:2000 және 1:5000 жоспарларда графикалық тұрғыдан көрсетілмейді; масштабы 1: 500 және 1: 1000 металл, тас, темір-бетон және бетон құбырларды ағаш, қалыңдатылған (0,4 мм-ге дейін) жол төсемінің екі жағы бойынша олардың кіру және шығу тесіктерін белгілеу желілерімен ерекшелендіреді. Барлық масштабтағы топографиялық жоспарларда қосымша талаптар бойынша жол құбырларының бейнесінде сандық сипаттамасымен үйлескен кезде оның оң жағында (N 324-белгі, 442-т) жазылады.

442 (324). Жоспарларға жол төсемінің астында төселген құбырлардың сандық сипаттамаларын енгізу кезінде мынадай екі нұсқа көзделген: әмбебап мақсаттағы топографиялық жоспарлар үшін, тек қосымша талаптар болған кезде ғана - төсемнің абсолюттік белгісі, құбырлардың саны мен ішкі диаметрі; мелиоративтік мақсаттағы топографиялық жоспарлар үшін, бұдан басқа - құбырдың кіру, шығу белгілері және оның ұзындығы (метрдің ондық үлесіне дейін).

443 (325). Жаяу жүргіншілер көпірлерін топографиялық жоспарларда көрсету кезінде олардың барлық бұрылыстары мен байқалатын иірімдерін беру керек. Ені бойынша қос сызықпен белгіленетін осы көпірлердің әрқайсысы жаяу жазуымен болуы тиіс (тиісті автожүк көпірлерден ажырату үшін). Жаяу жүргіншілер көпірлері, басқалар сияқты, топографиялық түсірілімдер кезінде құрылыс материалдары бойынша ажыратылады, бұл масштабы 1: 2000 және 1: 5000 түрлі белгілермен (N 321-белгі), 1:500 және 1:1000 масштабтары жоспарларында-жазулармен (мысалы, мет., ЖБ) белгіленеді.

Аспалы көпірлерді бөлу үшін түсіндірме жазу да қарастырылған - толық немесе қысқартылған (аспалы.).

Баспалдақтары бар жаяу жүргіншілер көпірлерін көрсету кезінде баспалдақ маркаларының көрсетуіне және оларды қосатын алаңдарға қатысты 291-тармақта келтірілген түсіндірмелерді басшылыққа алу керек.

444 (326). Топографиялық жоспарлардағы паромдар өздігінен жүретін, яғни механикалық қозғалтқыштары бар және өздігінен жүрмейтін, соның ішінде баржалар, плашкоуттар, салдар мен понтондар арқанның, ескектің немесе сүйреткіштің көмегімен қозғалатын болады. Масштабтары 1:2000 және 1:5000 жоспарларда сол және басқа типтегі паромдарды бейнелеу кезінде олардың шартты белгілері палубаның ұзындығының, енінің және жүк көтергіштігінің сипаттамасымен сүйемелденеді. Масштабтары 1:500 және 1:1000 жоспарларда тек жүк көтергіштігін көрсетеді, өйткені қалған көрсеткіштер паромды белгілеу өлшемімен берілуі тиіс.

Паром өзенді, каналды, су қоймасын немесе көлді кесіп өтетін жол сызығын осы трассаның нақты жағдайына сәйкес жергілікті жерде (көлденең немесе жағаға бұрышпен және т.б.) жоспарға салады. Паромның жағалау айлақтары бейнесінің кескіні мен өлшемдері нақты жауап беруі тиіс (кестедегі деректерді мысалдар ретінде қарау керек).

445 (327). Топографиялық жоспарларда су кедергілері арқылы тасымалдардан тек тұрақты, яғни тұрақты жұмыс істейтін қайық (немесе катерлік) тасымалдарын көрсетеді. Өзеннің немесе арнаның ені жоспарда (мысалы, масштабы 1:5000) 4 мм-ден кем болса, тасымалдың шартты белгісін жағалардың бірінде орналастыру керек.

Механикалық қозғалтқыштары бар, сол сияқты оларсыз (өздігінен жүрмейтін) тасымалдардың белгілері оңтүстікке немесе шығысқа бағдарлануы және тасымалдау немесе тас-л түсіндірме жазумен үйлесуі тиіс.

446 (328). Өзен арқылы өткелдің шартты белгісі (автожүк көлігі және жаяу жүргіншілер үшін) жергілікті жердегі өткелдің нақты жағдайына сәйкес жоспарларда келтіріледі. Бұл белгі өзендер сияқты (N 238-белгі) бірақ көрсеткіштерді орналастырудың өзге тәртібімен, атап айтқанда: бөлшек алымында - өткелдің ең үлкен тереңдігі мен ұзындығы (тек 1:2000 және 1: 5000 масштабтары жоспарларында), бөлімінде - топырақтың сипаты мен ағымның жылдамдығы көрсетіледі. Топырақ тас, қатты, құмды және тұтқыр болып бөлінеді; олардың әрқайсысының жіктеу белгілері 323-тармақта келтірілген.

Өткел түрлерінің барлық сипаттамалары қазіргі жағдайда қабылданған өзендердегі су деңгейіне сәйкес беріледі, мысалы, түсіру кезінде немесе меже үшін орташа (301-т.).

Рельеф

447 (329). Көлденеңдерді жоспарларда су айдындарынан, өзендер мен арналардан басқа, екі сызықпен көрсетілетін барлық топографиялық объектілердің, түбі бойынша ені 3 мм - ден кем жыралар мен құрғақ арналардың, сондай-ақ жасанды текті рельефтің-өнеркәсіптік маңызы бар ашық әзірлемелерден (жұмыс істеп тұрған карьерлерден), ойықтардың, үйінділердің, тамырымен жұлу біліктерінің, қорғандар мен т.б. нысандарынан басқа, барлық топографиялық объектілердің бейнелері арқылы белгілейді.

Зираттардың, жабық орындардың және үйінділердің бейнесі бойынша көлденеңінен рельефтің жалпы сипатының берілуін есептей отырып (бөлшектемей) жүргізу керек, бұл үшін 1 мм интервал кезінде орташа ұзындығы 3-3,5 мм болатын үзік сызықтарды қолдану керек.

Қосымша талаптар болған жағдайда масштабы 1:5000 және 1:2000 жоспарларда жерді қайта өңдеуді қамтамасыз ету үшін көлденең үйінділерді (террикондарды), өңделген шымтезек өңдеу және бұрынғы карьерлерді, өнеркәсіптік кәсіпорындардың қалдықтарымен жабылған учаскелерді қайта өндіру кезінде де қолданылады.

448 (329). Елді мекендерді түсіру кезінде көлденең жер беті бар, сондай-ақ қатты жамылғысы бар (егер бұл техникалық жобамен алдын ала анықталған болса) алаңдардың, көшелердің және аулалардың бейнесі бойынша жүргізіледі.

Ғимараттарды белгілеуде көлденең тек қосымша талаптар бойынша, үзік сызықтармен салынады (447 т.).

449 (329). Қалыңдатылған негізгі көлденең рельефтің жалпы суретінің көрнекілігі мен оқылуын арттыру үшін, сондай-ақ жердің еңістерін анықтау кезінде горизонтальдардың есебін жеңілдету үшін қолданылады. Қимасы 1, 2 және 5 м арқылы көлденең қалыңдатуды әрбір бесінші көлденең үшін; қимасы 0,5 және 2,5 м болғанда - әрбір төртінші көлденең үшін жүзеге асырады.

450 (329). Тік берілген беткейлер белгіленген кезде, егер тиісті аралас сызықтардың арасындағы аралық 0,3 мм-ден кем болса, олардың бірігуіне (жоспар масштабында 1 см-ден кем беткей ұзақтығы кезінде) немесе арасында барлық негізгі емес деңгейлер қалыңдатылады, олардың тек бірнешеуі ғана (беткей ұзақтығы 1 см және одан көп болғанда) қалыңдатуға рұқсат етіледі. Қалған негізгі көлденең осы беткейдің суретіне жақындатылғанда үзіледі. Жоспар учаскелеріндегі үйінділер мен жартастарды белгілеген кезде, онда берілген көлем кезінде көлденеңінен салынуы мүмкін, олардың ішінен қалыңдатылған көлденеңге сәйкес келетіндер ғана жүргізіледі. Бұл ретте соңғысы жұқа сызықтармен (яғни қалыңдығы 0,12-0,15 мм) бейнеленеді.

451 (329). Қосымша горизонтальдар жоспарларда көрсету үшін рельефтің сипатты формаларының негізгі горизонтальдары бейнеленбейтін, сондай-ақ баурайлардың құламасындағы өзгерістер түсіріледі. Жарға қарсы беткейлерде аттас қосымша көлденең міндетті түрде берілуі тиіс.

Масштабы 1:5000 жоспарларда жазық учаскелерде 2 м рельеф қимасы кезінде барлық қосымша көлденеңді бес есеге артып жүргізу керек.

452 (329). Қосалқы көлденең жоспарларда жеке шыңдардың ең жоғарғы учаскелерін және ең төменгі - жеке шұңқырларды беру үшін, сондай-ақ жер бетінің ықтимал толық микрорельефімен (ұсақ дөңестер мен грив, батыстар мен ложбиналар) белгілеу үшін қажет. Бұл көлденең еркін биіктікте жүргізіледі және әдетте жазу жазылады. Осы жағдайда жауап көлденеңдерін жағу қажет емес.

Масштабы 1:5000 жоспарларда жазық учаскелерде 2 м рельеф қимасы кезінде 2,5 м биіктіктен бастап (2,5; 7,5; 12,5 және т.б.) 5 м кейін барлық қосалқы көлденең беріледі.

453 (329). Аспалы беткейлерді бейнелеу үшін көлденең (90° астам) рельефтің негізгі қимасына сәйкес ғана жағылады, бұл ретте штрихтың ұзындығы 3,5 мм қара түсті үзік сызықпен жүргізіледі.

454 (329). Қосымша және көмекші көлденеңдердің, сондай-ақ салмалы беткейлерді бейнелеу үшін көкжиектердің шартты белгілерін рельефтің маңызды бөлшектері олардың арасындағы аралыққа түспестен штрихтың майыстырылуымен берілетіндей есеппен орналастыру керек.

455 (329). Скаттар (бергштрихтер) бағытының көрсеткіштері шыңдарды, шұңқырлар мен ойпаттарды, еңістері аз учаскелерді жаңғыртатын және рельефті оқу үшін қиын болатын учаскелерді, сондай-ақ жоспар рамаларының жанында көлденеңге түсіреді.

456 (329). Горизонтальдардың жазуларын сандардың негізімен скат бойынша төмен қарай, сонымен бірге мүмкіндігінше жоспардың оңтүстік немесе шығыс жақтауларына бағыттау қажет. Рельефтің көлденең қимасы кезінде 0,5 немесе 2,5 м соң оларда ондық бөлшек түрінде жазулар тек тиісті көлденеңдерде, ал қалған барлық жерлерде - бүтін метрде (мысалы, бірінші жағдайда - 112.5; екінші жағдайда - 120.0 емес) беріледі.

Деңгейлес жазуларды орналастыру кезінде биіктік белгілерімен бірге олар жоспардың кез келген нүктесінің биіктікті орналасуын жылдам анықтауды қамтамасыз етуге тиіс екендігін ескеру қажет.

457 (330). Әрбір жоспардағы биіктік белгілерінің саны түсірілімге арналған техникалық жобада анықталуы тиіс, бірақ осы аумақтың барлық тән нүктелерін қоса отырып, орташа алғанда 5-тен 15 дм²-ге дейін болады. Ұзақ талаптар бойынша мелиорациялау мақсаттары үшін топографиялық жоспарлардағы биіктік белгілерінің орташа саны 3-4 есе ұлғайтылуы мүмкін.

458 (331). Жоспарларда олар үшін белгіленген белгіде асулар белгіленген кезде сызықтардың қиылысуы асулардың ең жоғары нүктесіне сәйкес келуі тиіс. Соңғысының әрекет ету уақыты белгіге түсіндірме жазбада белгіленеді; оның алымында асу биіктігінің белгісі келтіріледі.

459 (332). Тік жалаңаш беткейлер немесе негізінен борпылдақ түрлерден қалыптасқан аңғарларды жер үзіктері белгісімен көрсету керек. Бұл белгі жергілікті жерде қабылданған рельеф қимасының жартысынан кем емес үзілу тереңдігі кезінде қолданылады, бұл ретте 0,5, 1 және 2 м қимасы бар жоспарлар үшін бұл 0,25 м және одан көп, ал 2,5 және 5 м қимасы бар жоспарлар үшін - бір метр және одан көп болуы тиіс. Қабылданған белгідегі штрихтар саны үзік ұзындығын, олардың ең аз санын үш штрих анықтайды. Соңғылардың ұзындығы әрбір бейнеленген жарықтың жазықтыққа проекциясының шамасына сәйкес келуі тиіс.

Ұзындықтағы және тереңдіктегі үзіктерді беру кезінде, әсіресе 1:1000 және 1:500 масштабтар жоспарларында штрихтарды 3 ретке дейін (кестедегі үлгіге қарсы) сиретуге жол беріледі, бір мезгілде етектің бойын бойлай қоңыр нүктелі сызықтың штрихтары арқылы үзік жағылады.

Ойықтарды белгілеуде олардың метрикалық көрсеткіштерін береді, бұл ойықтардың үстінің және етегінің абсолюттік белгілері болуы керек. Үзілудің салыстырмалы тереңдігінің сипаттамасымен шектелетін жағдайларда, оны тігінен анықтау қажет; өлшеу орны жоспарда тиісті нүкте белгісімен бекітіледі.

460 (333). Жартасты үзіктер екі түрлі бейнеленеді:

1) олар үшін белгіленген шартты белгі - бұл үшін жеткілікті мөлшерде үзілу кезінде, яғни осы масштабтағы соңғысының проекциясының шамасы 2 мм және одан көп болғанда;

2) Жер жарықтары үшін қабылданған белгімен, бірақ жартас деген қара түсіндірме жазбамен беріледі, үзілудің аз тереңдігі кезінде, ұзындығы 1-ден 2 мм-ге дейінгі штрихтар жолағымен беріледі.

Жоспардағы жартасты үзіктердің суреті олардың аэрофотоизображениясына сәйкес болуы тиіс. Штриховканы жалпы жарықтың бейнесін, сондай-ақ негізгі құрылымдық сызықтарды көлденең жүйемен үйлестіре отырып (450-т) белгілеу үшін жеткілікті сиретілген беру керек.

Жоспардағы жартасты үзіктердің суреті олардың аэрофотосуретіне сәйкес болуы тиіс. Штриховканы жалпы жарықтың бейнесін, сондай-ақ негізгі құрылымдық сызықтарды көлденең жүйемен үйлестіре отырып (п.450) ойнату үшін жеткілікті сиретілген беру керек.

461 (334). Жар-жартастар - жеке бағаналар, тік жартасты шығыңқы немесе жартасты жыныстардың қысқа оқшауланған тізбектері. Олардың өлшемдері мен нысанына байланысты, егер ол масштабта көрінсе (бұл ретте контурдың ішінде көлденең жүргізілмейтін болса), әрбір жар-жартастың негізінің тұтас қоңыр сызығымен жиектелген арнайы шартты белгімен немесе дайки сияқты (N 335 белгі), бейнеленеді бірақ жар-жарт деген қысқартылған жазуы болады.

Әдетте, жар-жартастар топографиялық тұрғыдан олардың салыстырмалы биіктігі 1 м және одан да көп болған жағдайда беріледі. Көлбеу беткейдегі жар-жартастар үшін бұл биіктік етектің ең жоғары шетіне қатысты анықталады, яғни негізгі беткейдегі орналасуы бойынша жоғарғысы деп есептеледі. Әрбір оқшауланған жардың бейнесінде немесе рельефтің осы нысандарын топтық орналастыру кезінде ішінара олардың шыңдары мен негіздеріне белгі немесе осы жар-жартастың салыстырмалы биіктігін сипаттайтын жазба береді (459-тармақ).

462 (335). Дайк - қатты жыныстармен бүктелген, қоршаған жердің үстінен биік және көбінесе оның жалпы көлбеуімен келіспейтін жіңішке созылған тізбектер. Дайктерді беру үшін қабылданған шартты белгі (екі жақты штрих бар білікше түрінде) олар жоспар масштабында көрсетілмеген кезде қолданылады. Дайктердың барлық белгілерінде олардың биіктігін көрсетеді: салыстырмалы - кіші қатарлар үшін және абсолюттік-екі жақты жартасты үзілімдермен бөлінетін, айтарлықтай жарлардың етегі мен жотасы үшін көрсетіледі.

463 (336). Лавалық және қаныққан жанартаулардың шыңдарына немесе баурайларына ұштастырылған жанартаулық кратерлерді топографиялық жоспарларда белгілеген кезде, әдетте, масштабта көрсетіледі және мөлшерлері мен шөгінді жыныстарға байланысты тұйық немесе жартылай тұйықталған жер немесе жартасты үзіктер (459, 460-тт) беріледі.

Мүмкіндігінше кратерлердің шеттері мен түбі үшін олардың абсолюттік белгілерін, ал ұсақ формалар үшін - салыстырмалы тереңдігін анықтайды.

464 (337). Лас жанартаулардың кратерлерін белгілеу үшін лас деген жазуы болуы тиіс. Осы кратерлердің көпшілігі үшін көмкерілген білікшелердің болуы тән, оларды белгілеу кезінде олардың биіктігін метрдің ондық үлесіне дейін көрсету керек.

465 (338). Жер асты газдарының шығу белгілері кратерлер бейнесімен бірге, сол сияқты жеке табиғатқа сәйкес қолданылуы мүмкін. Соңғы жағдайда бұл белгі тек құрлықта ғана емес (тау баурайларының жарықтары, батпақтар, үңгірлер және т.б. бойынша), сондай-ақ олар нақты бекітілген жағдайда су астында газдардың шығуын беру үшін қолданылады.

466 (339). Үңгірлер мен үңгіртастар топографиялық жоспарларда парақтың оңтүстік жақтауына параллель және үңгір (үңг қысқартылған нұсқасы) немесе грот. жазуымен бірге салынған олардың кіре берісінің шартты белгісімен ғана бейнеленеді. Жер асты түсірілімдер материалдары болған жағдайда, қосымша талаптар бойынша үңгірдің немесе гроттың жалпы контуры қоңыр нүктелі сызықпен көрсетілуі мүмкін.

467 (340). Карст шұңқырлары - еритін тау жыныстарында - тас тұздарында, әктастарда, гипстерде, доломиттерде судың қызметімен түзілген, негізінен конус тәрізді немесе қазан тәрізді тереңдеулер, сондай-ақ сазды, орман және түрлі қатып қалған жыныстарда - жоспар масштабында көлденең 2 мм-ден кем болған кезде оларға ұқсас жалған шөгінділерінің түрлері арнайы шартты белгімен бейнеленеді. Үлкен диаметрлі шұңқырларды көлденең - берілген беткейлерде; жер немесе жартасты жарықтарда (N 332, 333 белгі) - тік жалаңаш беткейлерде; осы белгілерді біріктіру жолымен - сол және басқа түрдегі баурайлардың карст ойықтары болған кезде белгілейді.

Карст шұңқырларының масштабында көрінбейтін барлық заттардың деректерін жоспардағы түсіндірме жазбалармен: карст, саз, карст, лесс. карст, термокарст. белгілеу кезінде ілесіп жүру керек. Карст рельефінің пішінінде тек топырақ шығатын беткейлер ғана емес, сондай - ақ әртүрлі өсімдіктермен, түп батпақпен немесе су айдындарымен көмкерілген беткейлер болуы мүмкін, бұл жоспарларда карст белгілеулерін және осы объектілерді беру үшін қабылданған шартты белгілерді біріктіру арқылы көрініс табуы тиіс.

468 (341). Жазық кеңістіктерге тән әмбебап мақсаттағы топографиялық жоспарларда егер олардың осы масштабта 3 мм² және одан да көп ауданы болса жазық кеңістіктерге тән жартылай жартасты және жазық дөңес ойықтарды (табақшалар) көрсетеді. Қосымша талаптар бойынша жерді мелиорациялауды қамтамасыз ету үшін осы құрылымдардан түсіндірме жазбалармен және графикалық деп аталатын шаймалау мен себу дақтары бөлінеді.

Ойықшалар бүкіл жылы кезең ішінде шамадан тыс ылғалдылығымен ерекшеленеді және олардың ерекшеліктеріне, жоспардың масштабына және рельефтің қабылданған қимасына байланысты оларды былай бейнелейді: батпақтану белгісінің сиретілген штрихтарымен үйлескен бір немесе бірнеше дөңгелектелген көлденеңдермен, батпақтану белгісінің бір штрихінен тұратын тұйық пунктир түріндегі жеке контурлармен, ал шөп өсімдіктері (ылғал сүйгіш шөп, қамыс) болған кезде - ойықшалардың шартты белгісімен (N 405-белгі) белгілейді.

Себу дақтары егістіктің жел эрозиясының бастапқы сатысында пайда болатын дефляциялық шұңқырларды білдіреді; топтық орналастырумен ерекшеленеді және шұғыл қорғаныс іс-шараларының қажеттілігін көрсетеді. Егер осы учаскеде елеудің тек ұсақ дақтарының шоғырлануы дамитын болса, онда оларды жоспарларда көлденеңінен суретпен беру кезінде жекелеген формаларды біраз асыра жоғарылатуға да, аралас формаларды қосуға да жол беріледі.

469 (342). Жер рельефінің элементі ретінде шұңқырлар екі қабатты топографиялық түсірілімдер кезінде бейнеленеді: табиғи шығу тегі - қоңыр түспен, жасанды (оның ішінде - қалқыған қабырғалары бар) - қара. Егер соңғылары шаруашылық мақсаттар үшін пайдаланылса, онда оларды жоспардағы түсіндірме жазбалармен (мысалы, сүрлем, пішендеме) қоса алып жүреді немесе арнайы белгілермен (жаңбыр суларын жинауға арналған шұңқырлар - қазылған науалар және т.б.) белгілейді. Шұңқыр тереңдігін метрдің ондық бөлігіне дейінгі дәлдікпен көрсетеді. Оларды масштабтан тыс белгілеу тек 1:5000 және 1: 2000 масштабтары үшін қажет.

470 (343). Қорғандардың шартты белгісі қазіргі заманғы шаруашылық мақсаты бар жасанды, көбінесе конус және күмбез тәріздес биіктіктерді беру үшін немесе өз уақытында жерді межелеу үшін қалыптасқан, су үсті құрылыстары немесе тарихи маңызы бар жерлердің ескерткіш белгілері ретінде қолданылады. Бұл нақты белгілі болған жағдайларда түсіндірме жазбаларды қолдану керек: ағаш. көмілд., тарихи. Тас қорғандар бейнесі, сонымен қатар тас қорған немесе тас (оны орналастыру мүмкіндігіне қарай) деген жазумен беріледі.

Қорғандар биіктігіне қатысты жазбалар және олардың масштабтан тыс белгісін пайдалануды жасанды шұңқырларды белгілейтін нұсқаулықтармен басшылыққа алу тиіс (469 белгі).

471 (344). Топографиялық жоспарларда көлденең көрінбейтін табиғи шығыршықтарды беру былайша жүзеге асырылады: жаппай таралған кезде - сұрғылт беттердің шартты белгісін (N 463 белгі, 573-т) пайдаланады, бағдарлық маңызы бар тек жалғыз бөген болған жағдайда -қорғандар сияқты, бірақ қоңыр түсті белгілермен белгіленеді.

Бөген-бағдарларда олардың биіктігі мен құрылысын сипаттайтын жазулар берілуі керек; мысалы, мұз шоғыры пайда болған және мұз ядросы бар мұзда. немесе булг. (булгуняхов үшін - Якутияда), шымтезек-шымтезек. және т. б. жазылады.

472 (345). Шығу тегі табиғи жер біліктерінің шартты белгісі көлденең көрінбейтін жағдайларда қолданылады. Мұндай біліктердің биіктігінің сипаттамасын (өзендердің жайылмаларындағы, сырғыма және т.б.) қосымша талаптар болған жағдайда береді (мысалы, мелиоративтік іздестіруге арналған жоспарларда).

473 (346). Жекелеген тастар-бағдарлар топографиялық түсірілім кезінде былай беріледі:

1) олар үшін белгіленген бір шартты белгілеумен - егер олар көлемі бойынша масштабтан тыс бейнемен ғана көрсетілуі мүмкін болса;

2) ортасында тиісті белгісі бар тұйық контур - егер бұл тастар жоспар масштабында өндірілсе.

474 (347). Жасанды жолмен қалыптасқан (аралық, тау жолдары, олардың жиектерінде орналасқан алаңдарды тазалау кезінде жиналған) тастар тізбектерін жоспарларда қара түспен, ал табиғи шығу тегі тізбектерін, мысалы, дактер желденгенде (N 335 белгі, 462-т) - қоңыр түспен белгілейді. Биіктікті анықтау қосымша талаптар болған кезде тек меже аралық қатарлар үшін жүргізіледі.

475 (348). Тастардың жиналуын топографиялық түсіруде екі түрлі береді: егер олар масштабта көрінсе - оның аумағы бойынша тастардың өткір көмірлі белгілерін біркелкі орналастыра отырып, контурмен; масштабтан тыс бейнеде - тастардың үш белгісі түрінде, негізінен масштабы 1:5000 және 1:2000 түсірілімде береді.

476 (349, 350). Уақытша ағын сулардың қызметімен пайда болған эрозиялық рельефтің теріс нысандары топографиялық жоспарларда белгілеу кезінде жыралар, тар жыралар мен шұңқырлар, эрозиялық жыралар болып бөлінеді; оның бұл нысандарына құрғақ арналар мен суағарлар (жыралар) жатады.

Жыралардың тән сипаты, әсіресе олардың жоғарғы бөліктерінде баурайлардың тіктігі мен жалаңаштығы болып табылады. Тиісінше, жоспар масштабында ені 1,5 мм және одан да көп жыралар олардың сыртқы контуры бойынша үзіктерді шартты белгілеумен бөліп алады. Бұл ретте, қарқынды өсіп келе жатқан жыралардың жоғарғы жағын көрсете отырып, оларға тән дөңгелектелген кескіндерді (бұл қабырғалардың құлауының салдары болып табылады) сақтау керек. Жыралардың жоғары үзік беткейлері едәуір ұзындықтағы штрихтармен бейнеленетін болғандықтан, онда осы формалардың түптерін жоспарда ені 3 мм және одан да көп беру кезінде көлденеңді жағу суреттің сипаты жыралардың көлденең пішінінің пішінін көрсету үшін олардың тальвег бойынша тұйықталу аймағымен шектеуге тура келеді.

Барлық жыралар мен ойықтардың бейнесінде әрбір 5-8 см сайын осы кесіндідегі олардың неғұрлым терең нүктесі үшін анықталатын метрдің оныншы үлесіне дейінгі тереңдікті жазады.

477 (349). Ені 1,5 мм-ден 0,5 мм-ге дейінгі жіңішке жыралар мен жиектер қалыңдатылған сызықпен көрсетіледі. Ені жоспар масштабында 0,5 мм-ден кем орлар бір қалыңдатылған сызықпен жаңғыртылады. Соңғылардың бейнесі метрдің ондық үлесіне дейінгі дәлдікпен беттің тереңдігі мен енінің сипаттамасымен (ол ең үлкен нүктеде) сүйемелденуі тиіс.

478 (349). Эрозиялық ойықтар жер бетін еріген және жаңбырлы сулармен сызықтық шайудың бастапқы формалары болып табылады. Әдетте, олар жыраларға тікелей жанасатын жыртылған алқаптардың жиектеріне арналған. Бұл бороздтардың кесілген сипаты мен көлемі аз (ұзындығы-15 м - ге дейін, ені - 0,5 м - ге дейін, тереңдігі-0,2 м-ге дейін), бірақ осы учаскедегі ауыл шаруашылығы жерлерінің қолайсыз жай-күйінің маңызды индикаторы болып табылады.

479 (350). Уақытша ағын сулардың эрозиялық әсерімен түзілген шағын құрғақ арналар мен суағарлар (қазындылар) жыралар, өзен террастары және су бөлу кеңістіктерінің маңайындағы беткейлері бойынша кездеседі. Рельефтің бұл нысандары салыстырмалы түрде аз оймалылығымен, алыстығымен және сыртқы келбетіне ұқсас сипатталады, бұл оларды топографиялық түсірілімдер кезінде жалпы жалаңаш топырақтарды (құм, малта тас) немесе өсімдік түрлерін, сондай-ақ 0,2-тен 0,5 мм-ге дейін (тальвег бойынша төмен) немесе егер мұндай арна немесе суороина өзінің ені бойынша ауқымда көрінсе қос пунктирмен бейнелеуге мүмкіндік береді.

Ірі өзендердің құрғақ арналарын, осы түзілімдерге қарағанда, тек қоңыр нүктелі сызықпен ғана емес, табиғи жағдайға сәйкес беруге болады: борттар бойынша - көлденең және т.б. ұштастыра отырып, берілген кемердің үзілу белгілері; түптер бойынша - бар жалаңаш Топырақтардың (құм, малта тас) немесе өсімдік түрлерінің белгілері, сондай-ақ көлденең суретпен біріктіріледі.

Қоңыр штрихты пунктир бірнеше жыл бойы су жоқ құрғақ арналарды бейнелегенде қолданылады. Гидрография элементі болып табылатын маусымдық-су арналарын беру үшін (N 214-белгі), тиісті жағалау сызықтары жасыл түспен бейнеленген.

480 (351). Берілген кертпелердің (кертпелердің) шартты белгісі жоспар масштабында 0,5 см және одан көп ұзындық кезінде жергілікті рельефте олардың көлденеңінен көрінбейтін майысуларды жағу үшін қолданылады. Бұл кемерлердің бейнесі көлденең сызықтармен қиылысуы мүмкін.

481 (352). Сырғымалар - рельефтің борпылдақ жер үсті топырақтары массасының беткейінен төмен қарай сырғу кезінде түзілетін формалары. Топографиялық жоспарларда оларды қолданыстағы және жұмыс істемейтіндерге (ескі) бөле отырып көрсетеді. Екеуі де қоңыр штрихтік пунктирмен жиектеледі, олардың бетінің жалпы сипаты (бөлшектемей) 1 мм интервалында 3-3,5 мм штрихтар ұзындығы бар үзік көлденеңмен береді. Көшкіннің негізгі шектеу белгісі - жоспарларда тереңдік көрсеткішімен үйлескен шартты белгімен сипатталатын, жалаңашталған үзіктің жоғарғы бөлігіндегі қолданыстағы нысандардың болуы. Жарамсыз сырғымаларды бейнелеу кезінде оларды жиек сызығына немесе берілген кемердің (жиектің) белгісіне сәйкес бетті шектеу қажет.

Көшкіндерде өсімдіктер болған кезде оны белгіленген белгілермен беру керек.

482 (353, 354). Тік баурайлардың негіздеріне және төменгі бөліктеріне орайластырылған үйінділер топографиялық түсірілімдер кезінде бір жалпы белгісі бар, бірақ түсіндірме жазуы бар (құм, саз. және т.б.) және қатты жыныстардың шөгінділері, өз кезегінде шартты белгілерде тасты-қиыршық тасты және малта тасты болып бөлінеді.

Егер оның тереңдігі рельефтің қабылданған қимасының жартысынан астамы көлденең болса- жиек сызығын шектей отырып; егер үзілу аз болса - жиектеу сызығын шектейй отырып; егер жергілікті жерде үйіндінің жоғарғы шеті әлсіз білінсе - бұл сызықсыз, онда ойық сызығымен үйлесе отырып, жоспарда кескіндеуге болады. Шөгінділердің белгілері бойынша, әдетте, қалыңдатылған (450 т.) сәйкес келетін көлденең ғана салынады. Шөгінділердің ең қатаң учаскелерін беру үшін негізгі қиманың барлық көлденеңдерін жүргізуге болады.

Масштабтары 1:500-1:2000 топографиялық жоспарларды жасау кезінде (егер бұл түсіру жұмыстарының техникалық жобасында көзделсе) едәуір ұзындықтағы шөгінділерді олардың шартты белгілерімен емес, көлденең суретпен және құмды шөгінділер, тас, қиырш, шөгінді және т. б.түріндегі түсіндірме жазбалармен бейнелеуге рұқсат етіледі.

483 (355). Беткейлердегі алаңдардың бекітілген террасалары топографиялық түсірілімдер кезінде жоспар масштабында олардың ұзындығы 3 мм және одан да көп болған жағдайда, асу шамасы - рельефтің қабылданған қимасының жартысын және одан да көп көлденең, ал 2,5 және 5 м - ден кейін қималар кезінде-бір метрден бастап көрсетіледі. Кіші көлемдегі террасаларды, егер олар бағдарлы мәнге ие болса, жоспарларда ойнату керек (мысалы, жеке - ашық жерде).

484 (356). Фирналық өрістер - қарды тығыздау кезінде пайда болған және тауларда қар сызығынан жоғары болатын борпылдақ түйіршікті мұздың жиналуы. Мұздықтардың қоректену аймағы болып табылатын осы алаңдардың беті - ұзын терең жарықтары шектеулі күрек шеттері бар иілген. Топографиялық жоспарларда фирмалық өрістер біркелкі орналастырылатын жасыл нүктелер мен горизонтальдардың суретін біріктіріп шығарады.

Егер фирналық өрістердің табиғи шебі болмаса (мысалы, жартасты үзіктер түрінде), онда жоспарда олардың сыртқы шекарасын сирек пунктирмен шектеген жөн. Фирна өрісі мен одан түсетін мұз тілі арасындағы ішкі шекара тек қар жабынымен жабылмаған және фотосуреттерге немесе табиғи түрде анық байқалатын жағдайларда ғана салынады. Бұл ретте шекара орналасуы фирна өрісінің шартты белгісінің шеткі нүктелерін орналастырумен беріледі.

Тіл түрінде төмен шыға алмайтын қазаншұңқырлы фирналық өрістердің шекараларын құрамдастырылған түрде бейнелеу керек: тұтас жасыл сызықпен - өрістің неғұрлым төмен бөлігінің шетінде, әдетте көрінетін шығыңқы және пунктирмен - шекараның барлық қалған бойында. Бұл әдіс таулы қар үйінділерінен мұздық білім ретінде фирмалық алаңның жоспарында ерекшеленуге мүмкіндік береді.

485 (356). Мұздық тілдер - тау алқаптарында тығыз мұздың созылған жиналуы, ішінара бойлық, көлденең және қиғаш жарықтар сынған (486-тармақ) кезде пайда болады. Мұздық тілдің шекарасын мүмкіндігінше мұз немесе қар көшкіндері себілген учаскелерде (егер бұл үшін жеткілікті жанама белгілер болса) толық және егжей-тегжейлі көрсету қажет.

Мұз тілінің төменгі жағында оның биіктігінің белгісі көрсетіледі.

486 (357). Мұз жарықтарының әр түрлі кескіндері мен өлшемдері болады; тиісінше олар бір немесе екі қалыңдатылған сызықтармен, сондай-ақ жарғыш борттары бар ор түрінде бейнеленеді. Шетіндегі мұз жарықтары - бергшрундтарды жоспарларда олардың кескіндерін толық және жинақтамай, ал қалған жарықтар - іріктеу отырып (көбінесе 1:5000 масштабтағы жоспарларда) көрсетеді.

Жарықшақтар жүйесі ең үлкен тығыздылықпен (мұз денесінің тұтас бөлшектенуіне дейін), оның жабыны тік иілген тіл учаскелері бойынша сипатталады. Мұндай жерлерде жарықтардың шартты белгілері мұз құлау жазуымен қоса жүреді.

487 (357). Мұздық құдықтар - көбінесе тік дөңгелектелген (диаметрі 10-15 м) қуыстар, тереңдігі бірнеше ондаған және тіпті жүздеген метр (мұздақтың үстіне дейін) орналасады. Мұз жарықтарын еріген сулармен өңдеу кезінде қалыптасады. Мұздық құдықтарды шұңқырдың шартты белгісімен бейнелейді, бірақ жасыл түсті және қосымша талаптар болған кезде олардың тереңдігінің көрсеткішімен бүтін метрмен сүйемелденеді.

488 (358). Мұздықтардың бетіндегі су ағындарынан қалыптасқан арнасы бар және бүкіл жылы кезең ішінде жұмыс істейтін су ағындары ғана топографиялық түсірілімдерде көрсетуге жатады. Мұз тілінен түсетін су ағындары олардың барлық ұзына бойына тұтас сызықтармен, ал мұз жарықтарына кететін ағындар - әрбір осындай кесіндіде - пунктирмен (жоғалатын бұлақтарға ұқсас - N 240 белгі) беріледі.

489 (358). Мұздықтар-мұздықтар таситын тас материалдың жиналуы олар басқа белгімен жабылмаған болса, топографиялық жоспарларда бейнеленеді. Мұздық тілдің үстіңгі жағында және шеткі мен орта мұздықтарды жиектеген мұздықтар белгіленуі тиіс. Жоспарда мұздықтар мен тасты-қиыршықты шөгінділері бар жарлар бейнесі жоспарда (әсіресе олар қиылысатын жерлерде) өзгеше болуы үшін, шартты белгідегі нүктелер мен үшбұрыштарда мұздықтар анағұрлым сиретіліп беріледі.

490 (359). Мұз біліктері - түпкі жыныстардың шағын шығыңқы және бүйірлік және басты мұздықтардың түйіспелері сияқты кедергілерде пайда болатын қозғалатын мұздықтардың үстіңгі бетінің рельефінің қалыптары немесе мұздықтарда қысылған қардың тегіс емес қабатымен жабылған кезде пайда болатын мұздықтар. Бұл біліктердің шартты белгісімен көлденеңде көрінуі мүмкін емес белгілерді көрсетеді, демек, бұл белгіні түсіру кезінде тек 1:5000 және 1:2000 масштабтарында қолдануға есептелген.

Біліктердің салыстырмалы биіктігін анықтайды және метрдің оныншы бөлігіне дейінгі дәлдікпен жазады.

491 (360). Мұзжарғыштар - мұздың қатпарларының тегіс болмауынан немесе мұздың жар-жартастардан қайтуының әсерінен бүлінген қатпарланған жабынды мұздықтың учаскелері. Мұз құлаулардан айырмашылығы (486-т) кішігірім құламалығы бар және сынған және қираған мұз жамылғысының кесектерімен сипатталатын едәуір алаңдарды алады. Бұл учаскелер жиектелмейді, бірақ шартты белгілерді орналастыру олардың жергілікті жерлерде орналасуына шамамен жауап беруі тиіс.

Мұзжарғыштардың белгілері түсіндірме жазбамен сүйемелденеді.

492 (361). Қар жамылғысы - ұзіндіғі 20 м дейінгі және биіктігі 1,5 м дейінгі иілген қар қатпарлары. Тұрақты қар жабыны мен бір бағыттағы жел басым аудандарға тән. Тиісінше, шыңы желге бағытталған қар жамылғысы олардың шартты белгілерін салу кезінде берілуі тиіс. Фирналық өрістер мен қар үйінділерінің бір учаскесінде бірнеше жыл қатар орналасуы әдеттегі жағдай болып табылады.

Белгілерде олардың осы тобының орташа биіктігі жазылады.

493 (362). Мұздың үстіңгі бетінен мұздың қабатына дейінгі тереңдігінің көрсеткіші оның қуатын анықтау нүктесінде тігінен сипаттайды. Оны жоспарларда тек метрге дейінгі дәлдікпен аспаптық өлшеу негізінде ғана жазады.

494 (363). Қар үйінділері топографиялық түсірілімдерге олар бүкіл жылы кезең ішінде, яғни маусымдық қар жамылғысы түскеннен кейін де сақталатын болса және жоспар масштабында көрінетін алаң болған жағдайларда көрсетеді. Фирналық өрістерге қарағанда (484-т) бұл түзілімдер табиғи шекаралар жоқ жерлерде олардың барлық периметрі бойынша нүктелі сызықпен ғана шектеледі.

495 (364). Мұздықтар жердің терең қыстық қатуы бар аудандарда, әсіресе көп жылдық қатуы бар аудандарда пайда болады. Оларды өзендік - өзен шетіндегі және топырақтық - жер асты суларының бастауында болатындықтан екіге бөледі. Белгіленген шартты белгімен қатар (жасыл түсті қоюлатылған нүктелер) олардың біріншісіне мұздақ, екіншісіне - қара мұздақ деген жазба береді.

Жоспардағы ауданы 3 см² және одан да көп жыл бойы болатын мұздарды және рельефтің қабылданған қимасының жартысынан асатын мұз қалыңдығын бейнелеу үшін көлденеңнің суретін салу қажет. Алайда, егер мұздың беті ерекше тегіс емес болса, онда рельефтің жалпыланған берілуіне арналған үзік горизонтальдарды жүргізуге рұқсат етіледі (N 352 белгі сияқты).

496 (364). Жазғы айларға ағатын, бірақ жыл сайын сол мұз алаңында жаңадан қалыптасатын маусымдық мұздарды бейнелегенде, оның көлемі 3 см² және одан да көп болса, оның шекарасы жасыл қос нүкте түріндегі ерекше белгімен беріледі.

Түсіру кезінде жердің жалаңаштанған учаскесін көрсете отырып, көтерілген қазандықтар, суағарлар және топырақтың тегіс жиналуын (мысалы, малта тастар) белгілейді және маусым мұз немесе маусым. топырақ. мұз түсіндірме жазбасын жазады.

497 (365). Мұз жарықтары мен кедергілер мұзбен (қазіргі заманғы немесе қазбамен) жабылған, әдетте, олардың барлық тереңдігіне жер деңгейіне немесе су айдынының шегіне дейін қалыптасқан. Топографиялық тұрғыдан олар бір-бірінен тек ұзындығы бойынша ажыратылады; бұдан басқа, "мұздық тосқауылдар" анықтамасы негізінен теңізге айналдырылған материктік немесе қайраңдық мұздықтардың шеттері үшін пайдаланылады. Олардың ең танымалдарына өз атаулары берілген.

Мұз жарықтары мен кедергілері кәдімгі жер және жартас жарықтары сияқты белгілермен, бірақ жасыл түспен көрсетіледі. Тиісінше оларға 459, 460-тт келтірілген шартты белгілерді қолданудың барлық ережелері қолданылады.

Өсімдіктер

498. Топографиялық жоспарларда бейнеленген өсімдіктер:

1) сүрек - табиғи және жоғары діңдік ормандар, аз қабатты және карлик ормандары, қисық бұталар, өскін, екпелері жоғары екпелер екпелері, жас орман екпелері мен орман питомниктері, сүрек екпелерінің белдеулері, сирек бұтақтар, буреломдар, жанған және кесілген орман учаскелері, жеке тұрған ағаштар, планика, бамбук және мангрлік өскіндер;

2) бұта (сексеуілдерді қоса алғанда), жартылай бұта және бұта;

3) шөп, мүк және лишайник болып бөлінеді.

Осы жоспарларда мәдени өсімдіктер ерекше бөлінеді.

499. Егер бір фондық құюмен, екіншісі тормен (негізінен масштабы 1:5000 жоспарларда) басып шығару кезінде бейнеленген өсімдіктердің шектес контурлары нақты жалпы шекарасы болмаса, далалық немесе құрастырушы түпнұсқаларда осы алқаптар арасындағы өтпелі жолақтың осі бойынша, содан кейін басып шығару кезінде алынатын сирек қалың пунктир түрінде біртіндеп өтудің шартты белгісін қолдану керек. Егер ақ фон бойынша құюмен, тормен немесе штрихты белгілермен бірдей бейнеленетін шектес контурлар бір бөлігінде нақты жалпы шекарасы болса, ал екінші бөлігінде - олардың арасында біртіндеп өту жолағы болса, онда жоспарда оларды бірінші жағдайда пунктир сызығымен, екіншісінде - шеткі шартты белгілерді тиісті орналастырумен шектейді (501-тармақ).

500. Топографиялық жоспарларды көп түсті (қосымша талаптар бойынша) басып шығару кезінде табиғи жоғары діңдік ормандар мен қисық жапырақтарды олардың шартты белгілерінің шеңберін қоспай жасыл құюмен (қисық жапырақтар үшін белгінің бір бөлігін көлбеу штрих түріндегі сақтайды) береді; көшетті жоғары діңдік ормандар, ағаш екпелерінің кең жолақтары, жеміс бақтары (біртектес және басқа көп жылдық екпелермен бірге) және техникалық сүрек дақылдарының плантациясы - олар үшін қабылданған графикалық белгілермен үйлесе отырып жасыл құюмен береді.

Аз қабатты және карлик ормандары жасыл тормен олардың шартты белгілерінің шеңберін жақпастан, оларды береді; буреломдар, өскіндер және орманның жас отырғызулары, жамылғы, бамбук, сексеуіл, бұталар (тікенекті қоса алғанда) және соңғы аталғандардың кең жолақтары, жидектер, жүзімдіктер, бұталы техникалық дақылдардың плантациялары, көгалдар мен гүлзарлар - олар үшін қабылданған графикалық белгілермен үйлесіп жасыл тормен беріледі.

Орман және жеміс питомниктерінің жоспарларында бейнелеу үшін фондық бояуларды қолдануға болмайды, өйткені өсірілетін дақылдардың екпелері әрбір 2-3 жыл сайын қазып, ал жерді қайтадан жыртады.

501 (366). Әмбебап мақсаттағы топографиялық жоспарларда табиғи өсімдіктердің контурлары қалған масштабтардың жоспарлары үшін - масштабы 1:5000; 1 см² және одан да көп - жоспардағы олардың көлемі 0,5 см² және одан да көп болған кезде пунктир сызығымен шектеледі. Контурлар үшін тиісті цензалар екі есе аз.

Ауыл шаруашылығы мақсатындағы топографиялық жоспарлардағы басқа жерлерден мәдени өсімдіктердің контурларын бөлу 563 т.сәйкес жүргізіледі.

502 (366). Егер жергілікті жердегі ландшафтардың ауысуы анық емес, өсімдіктердің әртүрлі түрлерінің (кейбір жағдайларда - топырақтардың да) арасында біртіндеп өтумен сипатталса, онда осы өтпелі жолақтың жоспарларында қайта жаңғырту кезінде үлкен топографиялық мәнерлілік үшін өзара ерекшеленетін аралас жерлердің шартты белгілерінен бір бөлігін олардың сыртқы шеттері бойынша, бұл ретте осы жолақтың жалпы осінің бойымен басқасына қарсы бір белгі орналастырады.

503 (366). Геометриялық дұрыс жүйеде дөңгелекшелермен бейнеленген өсімдіктер жоспарларында беру үшін әрбір созылған контурда дөңгелекшелердің қатарын оның ұзын осіне параллель беру керек; ерекшелік - бұл ось рамаларға шамамен 45° бұрышпен жүргенде. Соңғы жағдайда, сондай-ақ күрделі дұрыс емес нысаны бар және үлкен алаңдарды алатын барлық басқа контурлар үшін шеңберлерді жоспардың оң жақ шеңберіне параллель орналастырады.

504 (367). Орман ағаштары топографиялық жоспарларда құрамы мен метрикалық сипаттамалары бойынша жіктеледі.

Құрамы бойынша дербес топтық белгілер берілген жапырақты және қылқан жапырақты сүрекдіңдерді және осы белгілерді біріктіру жолымен бейнеленген аралас сүрекдіңдерді ажыратады; оларды тиісті тұқым топтарының контурда басым болуына қарай орналастырады. Соңғыларын одан әрі бөлу үшін графикалық белгінің сол жағында, әдетте, атауларды қысқартусыз жазылған түсіндірме жазбалар енгізіледі. Егер сүрек құрамы бойынша 80% және одан да көп біртекті болса - тұқымның бір атауын, басқа жағдайларда-екеуі береді. Тұқымның контурындағы үстемдік атауы жазудың жоғарғы қатарына, ал екінші (саны бойынша) жыныстың төменгі қатарға ұштастырылады.

Топографиялық жоспарлардағы сүрекдіңнің метрикалық көрсеткіштері оның жоғарғы қабатының орташа биіктігі, діңдерінің қалыңдығы (адам кеуде деңгейінде) және ағаштар арасындағы қашықтық бойынша сипаттайды. Кіші және тар контурлар үшін ерекшелік ретінде тек сүрекдіңдердің биіктігі туралы мәліметтермен жазбаны шектеуге жол беріледі. Елді мекендерде соңғыларын беру кезінде бұл қысқартылған жазу жоспарда бос орын болған жағдайда ғана беріледі.

Үлкен контурлардағы сүрекдіңдердің құрамы мен метрикалық деректерін жоспардың әрбір 1 дм²-ге бір-екі кешенді көрсеткіш есебінен салу керек; бұл ретте алқа ағаштардың қаптамасындағы өзгерістер ескерілуі тиіс. Олардың сипаты күрт және жиі ауысқан жағдайда, ұсақ контурлықпен үйлескен кезде сүрекдіңдердің көрсеткіштерін контурдың шетіне немесе оның жанында орналастыруға жол беріледі.

505 (368). Табиғи жоғары ұңғылы ормандардың шартты белгісі топографиялық жоспарларда биіктігі 4 м - ден және одан да көп тұтас сүрекдіңдерді беру үшін (тегеурінді төмен қабатты жапсарлас үшін-6 м-ден және одан да көп) және ұшар басының 20% - дан және одан да көп тұйықталуы үшін қолданылады.

Орман алқаптарын сүрекдіңдердің түрлі тұқымдық құрамы және олардың әртүрлі метрикалық деректері бар контурларға шектеу, әдетте, қосымша талаптар бойынша жүргізіледі. Сонымен бірге контурлық сызықпен өзінің бағдарлы мәні немесе екпелердің ерекше құндылығы бойынша берілетін орманның жекелеген учаскелерін (телімдерді) бөлу керек.

Ормандар үшін белгіленген белгілеуді жоспарларда олардың табиғи өсу учаскелеріне орайластырылған және тұрақты жоспарлануы (орман парктері) жоқ декоративті сүрекдіңдерді бейнелеу кезінде де қолданған жөн. Мұндай сүрекдіңдердің контурын, мысалы, қалалар мен табиғат қорғау қала маңы аймақтарында көп түсті басылымда графикалық белгінің шеңберінсіз жасыл құюмен береді және декор. (немесе дек.) жазуымен сүйемелденеді. Басқа типтердің декоративті ормандары тиісінше отырғызылған орман немесе бақшалар белгілерімен көрсетеді (544-т.).

Қосымша талаптар бойынша (мелиоративтік іздестіруді қамтамасыз ету үшін) орман бейнеленген кезде қысқартылған қал. орм. түсіндірме жазбасымен белгі қою көзделеді.

506 (369). Топографиялық түсірілімдер кезінде төмен өскен ормандарға өсіп-өнуі үшін қолайсыз жерлерге (батпақтар, тасты топырақтар және т.б.) ұштастырылған үлкен сүрекдіңдерді және осыған орай биіктігі 6 м-ден кем болатын, жұқа қарлы оқпандар мен әлсіз дамыған ұшарбаларды жатқызған жөн. Жоғары діңдік орман алаптарының шегінде бұрыштық орман учаскелерін табиғи түрде жеткілікті айқын шекаралар болған жағдайда контурмен бөледі.

Сол шартты белгімен көрсетілетін карлик ормандары орман тундрасының шекарасында және тундрада құрғайтын өзен террастары мен оң жақ экспозицияның желді беткейлері бойынша кездесетін ағаш өсімдіктерінің ерекше бір түрі болып табылады. Бұл шағын діңдері мен ұшарбасы бар, жиі үйлесімді дамыған сүрекдіңдері болуы мүмкін. Олардың биіктігі қар жамылғысының қуатымен шектеледі және 2 м аспайды. Ашық учаскелердегі карлик ормандары биіктігі 3,5 м дейінгі ағаштардың сиренулігімен және деформациялануымен сипатталады. Сәндік мақсатта егілетін жасанды карлик екпелері 1-1, 5 м биіктікке ие. Оларды жоспарларда дек. түсіндірме жазуымен көрсетеді.

507 (370). Қисық массаның шартты белгісімен көлбеу немесе қисық діңдері мен бұтақтары, сондай-ақ симметриялы емес ұшарбасы бар жоғары бағаналы сүрекдіңдерді белгілеу қабылданған. Қисық сілемдері сырғыма және карст учаскелеріне ("мас орман"), ормандардың таулы және сол жақ таралу шегіне тән.

508 (371). Кесінді белгілеу арқылы жоспарда биіктігі 4 м-ден кем жас орман учаскелерін беру керек. Егер орташа биіктігі 1 м жетпесе, онда оны анықтайды және метрдің оныншы бөлігіне дейін жазады. Бұтақ діңдерінің қалыңдығын жерді мелиорациялау үшін топографиялық түсірілімдер кезінде ғана көрсетеді. Сол талаптар бойынша қылқан жапырақты өскіндерді бейнелеу кезінде ағаш өсімдіктерінің екі топтық белгілерін және тиісінше басым тұқымдылар атауларының екі жазбасын қолдану көзделеді.

Шірімеген бұтақтары бар бұрынғы ағашы кесілген жерлерде орман өскіндерін өскіндердің және ағашы кесілген жерлердің белгілерін берген жөн.

509 (372, 373). Ағаштардың дұрыс қатарымен табиғи түрде сипатталатын көшетті жоғары діңдік ормандар мен жас орман екпелерін топографиялық жоспарларда олардың шартты белгілерінің үйірмелерін қатаң түрде (табиғи ормандар мен өскіндерге қарағанда) етіп орналастыра отырып береді. Осы екпелерді ажырату үшін ағаштардың орташа биіктігі бойынша бірдей өлшем қабылданды: 4 м және одан да көп - көшетті ормандар үшін, 4 м - ден кем-ағаш отырғызулар үшін.

Тұқымдар құрамының көрсеткіштері және көшеттік ормандар үшін метрикалық деректер олардың контурлары біркелкі болмаған кезде, атап айтқанда жоспардың 1 дм²-ден үшке дейін, табиғи ормандарға қарағанда жиі беріледі. Жас орман екпелері үшін сүрекдіңдердің сандық көрсеткіштерінен тек орташа биіктік қарастырылған, егер олар 1 м-ден кем болса, онда оны метрдің оныншы үлесіне дейін келтіреді.

510 (373). Орман және декоративті ағаш тұқымдыларының питомниктері бейнеленген кезде түсіндірме жазба шартты қысқартумен (пит.) шектеледі. Дақылдардың сипаттамасын, әдетте, олардың жиі ауысуымен және поршеньдердің немесе тыңайған жерлердің ауыстырылуымен байланысты беруге болмайды.

511 (374, 376). Ормандағы соқпақтар топографиялық түсіру кезінде жоспар масштабында ені бойынша мынадай тәртіппен жіктеледі: 5 мм және одан да көп, 1-5, 0,5-1, 0,5 мм-ден кем.

Олардың біріншісі шекаралық, коммуникациялық (жоғары кернеулі ЭБЖ, магистральды құбыржолдар үшін) немесе өртке қарсы болып табылатын, жер үсті немесе бұта өсімдіктерін көрсете отырып, кәдімгі пунктирлік сызықпен немесе егер соқпақ жақында жыртылған болса, белгілермен толтырмай бөлінеді. Мұндай соқпақтардың бойында орын болған жағдайда қысқартылған жазу беріледі: жыртыл. немесе өсім. Соқпақтардың келесі екі тобы негізгі орман орамдарының маңызы бар; оларды штрихтардың қос сызығымен бейнелейді. Бұл ретте штрихтар бір-біріне қарсы орналасуы тиіс; соқпақтардың қиылыстарын олардың арасындағы аралықпен емес, штрихтармен бекіту керек. Жоспардағы ені 0,5 мм - ден кем соқпақтар (1:5000 масштабта 2,5 м-ге дейін, масштабы 1:2000-1 м-ге дейін), соқпақтар-визиркалар деп аталатын соқпақтар бірдей штрихты пунктирмен беріледі.

Жоспар масштабында көрінетін соқпақтар үшін олардың енін сипаттаудың қажеті жоқ; қалған барлық адамдар үшін тиісті көрсеткіш тұтас метрде көзделеді. Егер соқпақтар тазартылмаған болса, онда өсіп кеткен жазба беріледі.

512 (375, 377). Егер соқпақтардың кесінділері бір немесе екі жағынан жырамен (сумен, құрғақ), дуалдармен, қоршаулармен және т.б. шектелген болса, онда соқпақтардың орнына осы қоршаулардың бірін белгілеу қолданылады. Егер соқпақтар бойынша жолдар, құбырлар, сым беру желілері өтетін болса, онда соқпақтардың жеткілікті ені кезінде сол және басқаларын бейнелейді. Оларды графикалық біріктіру мүмкін болмаған жағдайда соқпақ белгісі түсіріледі және жоспарда тек тиісті объект ғана ойнатылады. Бұл ретте байланыс желілері мен электролиндердің шартты белгілері үзілгенде соқпақ енінің сандық көрсеткіші сақталады. Соқпақтарға орайластырылған саяси-әкімшілік шекаралар екі жақты жолмен: кең соқпақтар бойынша - тікелей ось бойынша, тар буын бойынша олардың екі жағынан кезекпен түсіреді. Соқпақтар соқпақтар бойынша мүлдем көрсетілмейді.

513 (378). Орман орамдарының нөмірлері үлкен бағдарға ие. Сондықтан оларды міндетті түрде топографиялық жоспарларда, сондай-ақ әрбір тоқсанның ортасында орналастыра отырып, немесе басқа жазулардың болуына байланысты, оның бұрыштарында, соқпақтардың қиылысында, басымырақ жазылады.

514 (379). Жоғары діңдік сирек ағаштардың шартты белгісі тұтас шымылдығы жоқ сүрекдіңдерді бейнелеу үшін, яғни 20% - дан кем, орташа жолақтағы ормандардағы ұшар басы арасындағы 2-5 диаметрлі (ағаш тұқымдарына байланысты), ал кесілген ормандарда-кеміргіш және құрғақшылық аудандары-7 диаметрге дейін қолданылады.

Сүрекдіңдерді ұшар басының арасы одан да үлкен қашықтықпен беру кезінде жеке тұрған ағаштар үшін көзделген белгілерді пайдалану керек. Қосымша талаптар бойынша, 1:1000 және әсіресе 1:500 масштабтары бар, онда әрбір ағаш өз орнында көрсетілуі мүмкін.

Сирек кездесетін жерлерді жоспарларда міндетті түрде негізгі алқаптар - бұталар, мүк өсімдіктері және т. б. белгілермен немесе жалаңаш топырақ белгілермен - тастан жасалған шөптер, монолитті беттер және т. б. үйлескенде жаңғыртады. Сирек ағаштардың белгілеулерін орналастыру, әдетте, әрбір учаскеде салыстырмалы қоюландыруды немесе ағаштарды сиретуді, ал белгілерден шеткі - осы сүрекдіңнің негізгі алқаптың фоны бойынша таралу шекарасын беруі тиіс.

515 (380, 381). Аз қабатты және карликтік, сондай-ақ орманның сирек кездесетін өскіндерін топографиялық жоспарларда 506, 508-тт.-да келтірілген түсіндірмелерді ескере отырып беру қажет. Бұл жағдайда жоғары ұңғылы сирек кездесетін ағащтарға қарағанда сүрекдіңнің сипаттамасы көрсетілмейді.

516 (382). Буреломдар мен желдер топографиялық жоспарларда бірдей бейнеленеді, бірақ бұл ретте осы контурда ағаштардың жартысынан көбі немесе одан аз бөлігі сынған және қиратылғанына байланысты олардың белгілерін бөледі. Бірінші жағдайда тек бір жалпы, дауылмен және желмен берілген шартты белгілер қолданылады. Екінші жағдайда олар сол және басқа да тиісінше табиғи етіп орналастыра отырып, жасыл бояуды да сақтайды (көп түсті басылымда - жасыл бояуды да сақтайды). Орман алқабының ішінде контурлы сызықпен дауылдар мен желдерді бөліп алуды олардың шекаралары нақты сипатқа ие болған кезде ғана жүргізеді (мысалы, егер дауыл немесе құйын тар жолақпен өткен болса).

Бореломдар мен сирек кесекті жел құлақшалары белгілерінің үйлесімділігі жоқ.

517 (383). Орманның жанған және құрғақ учаскелері бірыңғай шартты белгілермен көрсетіледі. Егер оларды дифференциалдау қажет болса, онда құрғақ шөптер контурында қосымша құрғақ немесе құрғ. жазулары беріледі.

Өртпен өткен орман учаскелері (жанған және қураған ағаштарға қарағанда) олардың ауданы бойынша шашылған ұшарбасы бар ағаш топтарымен сипатталады. Осы учаскелерді жоспарларда жанған (қурап қалған) белгілерін және жоғары діңдік орман екпелерін оларды нақты жергілікті жерлерде орналастыруға сәйкес орналастыра отырып, біріктіріп беру қажет.

Зақымдалған орман алқаптарының бұталар мен жас орман өскіні табиғи жағдайға сәйкес жоспарларда қалпына келтірілуге жатады.

518 (384). Топографиялық түсірілімдер кезінде кесілген орман учаскелері түрінде орман екпелерінің мәліметінен кейін ағаштардың түптері қалған алқаптарды көрсету қабылданған. Кесу белгілері, әдетте, қолда бар табиғи өсімдіктің немесе ауыл шаруашылығы алқаптарының фоны бойынша беріледі, бұл белгілердің орналасуы түбірдің нақты орналасу сипатына шамамен жауап беруі тиіс.

519 (385). Топографиялық жоспарлардағы түбірлік орман учаскелеріне тек қана ағаш кесу ғана емес, сонымен қатар түбірлерді толық ашу және жою жүргізілген алаңдар жатады. Мұндай учаскелерді егер ол учаскені тазалау кезінде жасалған және әлі қалпына келтірілмесе, шөп немесе мүк жамылғысы бойынша немесе соңғысының шартты белгілерімен үйлесімсіз болса ашу немесе жою деген жазумен бейнелеу керек.

520 (386). Топографиялық түсірілімдер кезінде ағаш екпелерінің жолақтары: жоспар масштабында ені бойынша - кемінде 2, 2-10, 10 мм және одан да көп; жергілікті жердегі сүрекдіңнің биіктігі бойынша 4, 4 м және одан да көп болып жіктеледі. Бұл жолақтар шеңберлер қатарларымен (әрбір масштабтың жоспарлары үшін екі диаметр), жиектемесіз немесе жалпы нүктелі сызықпен жиектелген - тиісті өлшемдегі жолақтар үшін бейнеленеді. Ағаш екпелері жолағының шартты белгісі кем дегенде үш дөңгелекшені қолдануды көздейді; олардың шеткі жолақтың басы мен ұшын дәл беруге, қалғандары - ағаштардың табиғи түрде орналасуын шамамен жаңғыртуға тиіс.

Жолақтағы ағаш екпелерінің тұқымдары мен биіктігінің белгілері оның ені 10 мм-ге дейін жоспар масштабында береді, бұл ретте оларды жолақтың осіне перпендикуляр (оң жаққа немесе шығысқа негізделген) орналастырады. Сүрекдіңдердің сипаттамасы толық көлемде, яғни жыныстардың атаулары мен барлық метрикалық деректерді қоса отырып, жолақтың ені 10 мм және одан да көп болғанда жазылады; жазба жоспардың Оң жақ шеңберіне параллель орналастырылады. Жолақтағы сүрекдіңдердің көрсеткіштері күрт ауысқан кезде бұл оның сипаттаушы жазбаларының ұштастығымен берілуі тиіс.

521 (387). Жерді мелиорациялауға арналған топографиялық жоспарларда қосымша талаптар бойынша ағаш екпелерінің жолақтарын бейнелеу кезінде ағаштардың биіктігі туралы ғана емес, жолақтың жалпы ені мен ондағы қатарлар саны туралы деректер келтірілуі тиіс. Тар жолақтарда бұл деректер тұқымның графикалық белгісінен кейін бір жолға орналастырылады. Кең жолақтарда сүрекдіңнің толық сипаттамасына жақшаларда қатарлардың саны туралы жазу қосылады. Мұндай жолақтардың енін жазудың қажеті жоқ, өйткені ол жоспар масштабында көрінеді.

Ағаштар қатарынан басқа, сондай-ақ бұталардың қатарлары бар ағаш екпелері жолақтарындағы қатарлар санын есептеу кезінде жас ағаш отырғызуды қоса алғанда, ағаштардың қатарлары ғана есепке алынады.

522 (386). Ағаш екпелері жолағының шартты белгісін ауылдық жерлерде қорғау мақсатындағы сүрекдіңдерді ғана емес, сондай-ақ қалалар, кенттер көшелеріндегі аллеялар мен ағаштар қатарын беру үшін қолдану керек. Орын жетіспеген жағдайда (мысалы, масштабы 1:5000 жоспарларда) белгіленген диаметрдегі дөңгелекшелерді орналастыру үшін соңғысы жеке тұрған ағаштардың белгісінде (белгі N 389) және іріктеумен қолданылады.

523 (388-390). Жеке тұрған ағаштар масштабы 1:5000 және 1:2000 екі жақты түрде: бағдарлы немесе мәдени-тарихи маңызы бар ағаштар - жапырақты, қылқан жапырақты және жеміс - жидектерге топтар бойынша бөле отырып перспективалы белгілермен ("жанынан алынған түрі"); қалған ағаштар-бірлі-жарым үйірмелермен көрсетіледі. 1:1000 және 1:500 масштабты жоспарларда барлық жеке тұрған ағаштар, әдетте, " жанынан алынған түрі" бейнеленеді. Алайда, бұл жоспарларда елді мекендерде көшелерде, орамдардың ішінде және үй жанындағы учаскелер бойынша бөлек тұрған ағаштар саны көп болған кезде осы ағаштардың бағдарлы немесе мәдени-тарихи маңызы жоқ үйірмелеріне беруге жол беріледі.

Өзінің тарихи құндылығы бойынша көрнекті ағаштар үшін оларды тарихи деген түсіндірме жазбамен ерекше бөлу көзделеді.

524 (390). 1:1000 және 1:500 масштабтарының топографиялық жоспарларын жасау кезінде қосымша талаптар бойынша орындалатын ағашты түсіру кезінде оның мақсатына байланысты ағаш тұқымдарының бірқатар бөлек белгілері немесе үш жалпыланған топтық белгілер қолданылады (523-тармақ). Осы белгілердің әрқайсысы тұқымның атауымен бірге жүруге болады (мысалы, жеміс ағаштарының белгісінде алмұрт немесе алма және т.б. жазулар беріледі).

Егер ағашты түсіру қалың сүрекдіңдерде жүргізілсе-жоспардағы шартты белгілердің қабылданған биіктігін 3,5-тен 2,5 мм-ге дейін азайтуға және олардың жекелеген сатылас қалыптан аздаған ауытқуына жол беріледі.

525 (391, 394-398). Топографиялық жоспарларда жамылғы, бұталар мен сексеуілдерді беру үшін олардың жекелеген топтары мен тұтас өсінділердің шартты белгілері көзделген. Бір түсті басылымда сол және басқаларды графикалық ажыратуды қамтамасыз ету үшін осы өсімдік топтарының белгілері ұштастырылымдылық бойынша, яғни өз орнында негізгі алқаптың фоны бойынша, ал өсінділердің белгілері - олардың барлық контуры бойынша шахматтық тәртіппен (бұталардан - көшеттер үшін) береді.

Жамылғы мен сексеуіл үшін қажет болған жағдайда олардың жекелеген топтарының бағдарлы мәнін атап көрсету қажет болған жағдайда қабылданған шартты белгілерді ауыстыру (яғни жұптық орналастыру) қосымша көзделеді.

Жотаның, бұталар мен сексеуіл өсінділерінің контурында тұқымның атауы және олардың орташа биіктігінің көрсеткіші келтіріледі. Соңғысы биіктігі 1 м дейін болған кезде метрдің ондық үлесіне дейінгі дәлдікпен, биіктігі үлкен болған кезде - жарты метрге дейінгі дәлдікпен анықтайды және жазады.

526 (391). Стланиктің шартты белгісі жоспарда қолайсыз жағдайларда өсетін қылқан жапырақты және жапырақты ағаштардың қабаттары төмен (0,5-3 м) нысандарын - көбінесе орманның жоғарғы шекарасындағы тауларда көрсетуге арналған.

Жанған тақтайшаның учаскелері жанған деген жазумен бөлінеді және олардың шекаралары анық болған жағдайда шектейді. Жоспарлардың көп түсті басылымдары болған жағдайда стланиктің жанып кеткен және құрғаған учаскелерін зақымдалмаған өсінділерге қарағанда ақ фон бойынша жаңғыртады.

527 (392). Бамбук - негізінен субтропикалық аймақта (КСРО аумағында Қара теңіз маңында және Қиыр Шығыста кездеседі) өсетін биіктігі 30 м дейінгі ағаш тәріздес астық. Тұтас өскен, кейде орман астарындағы жоғары оқпанды сүрекдіңдерді құрайды. Соңғы жағдайда топографиялық түсірілім кезінде бамбук пен орман бұталарының белгілері біркелкі, бірақ сызықсыз (көп түсті басылымда - жасыл құйма бойынша) орналасумен үйлесімі қолданылады. Бамбук өсінділерінің биіктігін бүтін метрде жазу керек.

528 (393). Мангра - тропикалық теңіздердің құйылу және қайраң таяз сызығында ойпаң лайсаң жағалауларда ағаш-бұталық мәңгі жасыл өсімдіктер. Жағалаудағы мангралық өсімдіктер тиісті өткізгіштігі бар батпақтың белгісімен бірге бейнелеген жөн, өсімдіктер кесу сызығынан төмен - су бетінің фоны бойынша өскен жөн. Мангралардың биіктігі әдетте 10 м-ден аспайтын, 1 метрге дейінгі дәлдікпен жазылады.

529 (394-397). Бұта өсімдіктері ағаштардан айырмашылығы, жердің өзінен, кәрі екпелердің биіктігі аз және басты діңдердің болмауымен сипатталады. Топографиялық жоспарларда оны бөлек тұрған бұталар, топтар мен бұталар мен ерекше бөлінетін тікенекті бұталар өсінділері, жоспар масштабында ені 2,2-10 мм-ден кем және 10 мм-ден астам бұталардың тірі қоршаулары мен белдеулері болып бөлінеді.

530 (394, 395). Жекелеген бұталар мен бұталардың топтары топографиялық жоспарларда әртүрлі белгілермен көрсетіледі: бұталар - әртүрлі диаметрлі дөңгелекпен, бұталар тобы - бір дөңгелекпен және ірі нүктелермен. Бұтаның немесе бұталар тобының ортасының табиғи орналасқан жеріне олардың шартты белгілерінің орташа (үлкен) шеңбері жауап беруі тиіс. Шағын дөңгелекшелер немесе нүктелер контурдың ауданы бойынша түп өсімдіктерінің таралу қалыңдығын ескере отырып, орта айналаға орналастырады.

531 (396). Тікенекті бұталардың жекелеген топтарының және олардың тұтас өсінділерінің белгілері бұталардың әрбір бейнесіне орайластырылған ерекше белгі - шипа енгізумен ерекшеленеді. Бұл шоғырдың контурында басқа бұталар сияқты сипаттама береді (525-т.).

532 (397). Бұталардың жолақтары - табиғи және көшеттер, сондай-ақ тірі қоршаулар (жиі орналасқан бұталардан жасалған жаппай қоршаулар) топографиялық жоспарларда бірдей шартты белгілермен (қатарынан кемінде үш) бейнеленеді. Қоршауда ағаштар тізбегі болған кезде оның шартты белгісі бір дөңгелекпен шектеледі (аралық нүктелерсіз). Егер қоршауда бағдарлы маңызы бар жеке ағаштар болса, олардың перспективалық бейнесінің белгілерін қолдану керек.

Бұталардың тарылған жолақтарының ені 10 мм және одан да көп болса, жоспарда олардың шартты белгісі, әдетте, 5-7 мм-ден кейін, сызықшаға беріледі.

Бұталар мен тірі қоршаулардың жолақтарын белгілеу арқылы сондай-ақ саябақтарда жол бойындағы тар бұта екпелерін (ені бір бұтаға) көрсету керек.

533 (398). Сексеуіл - ағаш және бұта формалары бар, қисайған діңдері және ұшар басы нашар дамыған шөл өсімдік. Жекелеген топтар мен тұтас немесе кесілген бұталар түрінде кездеседі. Биіктігі 6 м-ге дейінгі сүрекдіңдері басым қара сексеуіл, олар саздақ және құмайт сортаңданған топырақта өседі және құмдарда өсетін ақ сексеуіл бар, оларды биіктігі 3,5 м-ге дейін, жиі қолданылады.

Сексеуіл отырғызу жоспарларында оның шартты белгілерінің көшеттік сексеуіл жазуымен үйлесуі қарастырылған. Өлген ағаштар немесе бұталар (бірақ ұңғы оқпандары бар) көп сексеуіл өскіндеріучаскелерін өлі сексеуіл деген жазумен белгілеу керек. Екі жағдайда да жазулар контурдың созылуы бойынша қатар береді.

Сексеуіл түрлерінің әрқайсысы сол немесе басқа да жер асты суларының индикаторы болып табылатындықтан, онда мелиоративтік іздестірулерді қамтамасыз ету үшін қосымша талаптар бойынша шоғыр контурына жоспардың оң жақ шеңберіне параллель орналастырылатын қара сексеуіл немесе ақ сексеуіл түсіндірме жазбаларын енгізеді. Сондай-ақ 525-тармақты қараңыз.

534 (399, 400). Жартылай бұталар мен бұталар қыста өспейтін жоғарғы бөліктері бар бұта түріндегі төменгі қабатты (орташа 0,5 м) өсімдікті білдіреді. Тұйықталған немесе кесілген (бірақ жекелеген тұтас контурларымен) жер үсті жамылғысын, тиісінше жартылай шөл және жартылай шөлейт аудандарда, бұталарды тундралық және тайга - батпақты аудандарда құрайды.

Топографиялық жоспарларда қайсысы болса да, әдетте, әр 7 мм- сайын разрядтаумен шахмат ретімен сызылады.

Жартылай бұта өсімдіктерінің негізгі түрлері - жусан, тұздықтар: терескен, сарсазан, биюргун және астрагалы, бұта өсімдіктері-багульник, карлик арқары, қарақат, итбүлдірген, аққайрақ, батпақты мирт және т. б. болып табылады.

535 (401-405). Шөп өсімдіктері топографиялық түсірілімдер кезінде шалғындық, жоғары дәрежелі, ылғал сүйгіш, дала, қамыс және қамыс өсінділерін көрсетеді. Жөкелер ерекше бөлінеді.

Барлық осы өсімдіктерден жоғары дәрежелі шөп биіктігі 1 м және одан да көп (3,5 м дейін) сипатталады, қамыс және қамыс өсінділері осы мөлшерден артық және аз биіктікке ие болуы мүмкін; барлық қалған шөп өсімдіктері, әдетте, метрлік биіктікке жете алмайды.

Өсімдіктің осы түрлерінің әрқайсысына дербес де, ауыл шаруашылығы алқаптарының, топырақтардың және жер бетінің микроформаларының белгілерімен бірге де қолданылатын жеке шартты белгі берілген. Шөп өсімдіктерін оның алаңдық контурлары бойынша белгілеу сызыққа, тар жолақтар бойынша - осы жолақтар осінің жағдайына жауап беретін сызыққа беріледі.

536 (401). Шөп шабындық өсімдіктерге орта жолақтағы шалғындардың әртүрлі шөгінділерін, орман алқаптары мен дала арқалықтарының шөгінділерін, тундралық және төмен шөпті таулы шалғындықтарды, приморск және приречный шалғындарын жатқызуға болады.

537 (402). Жоғары шөпті өсімдіктер негізінен дәнді дақылдардан - гигантты және қолшатыр тәріздес өсімдіктерден тұрады. Ашық жерлерде өсетін және бағдарлы маңызы бар оның жекелеген бумалары (мысалы, әртүрлі шөпті шабындықтардың арасында, тасты шашылған және т.б.), негізгі алқаптың фоны бойынша осы өсімдіктердің бірлі-жарым белгілерін ерекше бөліп көрсету керек.

538 (403). Шөптің ылғал сүйгіш өсімдіктерінің құрамында қияқтар, ұйпабас және қырықбуын бар. Тиісті белгіні түсіру кезінде осы учаскенің үстіңгі бетінің артық ылғалдануы болмаса да, осы өсімдіктердің болуына қарай қолдану қажет. Батпақтың контурында осы өсімдікті белгілеу сызықсыз беріледі.

539 (404). Қамыс және қамыс есіктерін табиғи түрде құрлықта да, сондай-ақ өсіп келе жатқан су қоймалары мен өзендердің айнасында да көрсету керек. Жағалауларға ұштастырылған өсінділер контурлық сызықпен шектейді, ал суға - контурсыз, бірақ шартты белгілерді орналастыру арқылы беріледі, бұл кезде олардың шеткі өсіндінің шекарасына шамамен жауап береді.

540 (405). Ызасулардың шартты белгісі негізінен 1:5000 және 1:2000 масштабтардың жоспарларына арналған, ашық кеңістіктерде ұсақ табақшалы төмендеулердің өсімдіктерінің берілуін есептей отырып беріледі. Ызасулар үнемі қоршаған аумаққа қарағанда күшті ылғалданғандықтан, оларға ылғал сүйгіш өсімдіктер де жатады, және де әр түрлі шөп өсімдіктерімен қатар бұта да кездеседі. 1:1000 және 1:500 масштабтары жоспарларында әрбір жөкелердің өсімдіктері іс жүзінде алып жатқан алаңның жиектеуімен қайта жаңғыруы мүмкін.

541 (406). Шөптік дала өсімдіктері көп жылдық құрғақшылыққа төзімді сілекей мен бетеге басымды шөптермен сипатталады. Осы өсімдік контурының үлкен ауданы болған кезде кестеде орнатылған оның шартты белгілерінің сызбасының көлемі тиісінше ұлғайтылуы мүмкін.

542 (407, 408). Мүк және қыналы жер үсті өсімдіктері жоғары шөп немесе бұта өсімдіктерінің тұтас қабаты жоқ алаңдарда топографиялық түсірілімдер кезінде көрсетеді.

Мүк өсімдіктерінің белгісі жер үсті жамылғысын кез келген мүктен беруге арналған; қынап өсімдіктерінің белгісі учаскелерді тек жемдік қынаптармен, атап айтқанда бұғы мүгінің түрлерімен (ақ "бұғы мүгілері") көрсету керек.

Ормандарда азықтық қынаптардың жабыны бар едәуір алаңдар (жоспар масштабында 25 см² және одан да көп) болған кезде оларды түсіндірме жазбамен шектемей-ақ бұғы мүгін береді.

543 (409-418). Топографиялық түсірілімдер кезінде мәдени өсімдіктерге жеміс бақтары, жидектер, жүзімдіктер, осы көпжылдық екпелердің үйлесімі мен олардың тәлімбақтары, техникалық дақылдардың плантациялары, сондай-ақ көгалдар мен гүлзарлар жатады. Осы бөлімге әмбебап топографиялық жоспарларға қатысты егістіктің, бақшалардың және күріш алқаптарының шартты белгілері де кіреді. Ауыл шаруашылығы мақсатындағы арнайы топографиялық жоспарларда бұл алқаптар басқалармен қатар айтарлықтай сараланып беріледі.

Мәдени өсімдіктердің шартты белгілерін орналастыру тәртібі 503-т. анықталған.

Мәдени өсімдіктердің контурын қиып өтетін жол желісін жолдар үшін орнатылған белгілеулермен, осы контурлардағы санитариялық ажырауларды - дала жолдарының белгісімен, ал қосымша талаптар бойынша - қашықтық енінің метрмен ұштастыра отырып береді. Топографиялық жоспарларда бақтар, жидектер, жүзімдіктер, тәлімбақтар мен плантациялар шегіндегі ағаштар мен бұталардың қатарлары арасындағы жыртылған тар жолақтарды көрсетуге болмайды.

544 (409). Жеміс бақтарының шартты белгісі цитрусты қоса алғанда, жеміс ағаштарының кез келген тұқымдары бар бақтарды бейнелеу үшін көзделген. Қосымша талаптар бойынша бақтардың контурларында жеміс ағаштарының перспективалық белгісі, олардың тұқымдарының атауы (мысалы, алма, лимон және т.б.) және метрдегі орташа биіктіктің көрсеткіші бар жазу беріледі.

Декоративті ағаштары бар бақтар графикалық түрде жеміс сияқты, бірақ екпелердің атауы мен сипаттамасы жоқ, ал декор. деген жазумен беріледі.

545 (409). Ұжымдық бақтар - бұл дербес жер пайдалану. Олар топографиялық жоспарларда ерекше түсіндірме жазбамен бөлінуге тиіс. Соңғысы осы нақты бақшаны нақты атауына сәйкес келуі тиіс, бірақ сонымен бірге бұл мәселені жергілікті билік органдарымен келісу қажет. Әдетте, ұжымдық бақтардың жазбалары мынадай нысандармен сипатталады: ұжымдық бақ, ГазпромҒЗИ-дың ұжымдық бағы, бақ учаскесі, балабақша меңгерушісі Борцтің бағы және т. б.

Ұжымдық бақтарды бейнелеу кезінде үйішілік қоршаулар мен соқпақтарды көрсету, сондай-ақ әр түрлі дақылдар бар ұсақ контурларды бөлу көзделмейді. Тиісінше, бақтардың шартты белгісінің шеңбері барлық осы аумақ үшін бірыңғай сызықта салынады.

546 (410). Жидектер - жеуге жарамды жидектерді беретін бұталарды (жартылай бұталар мен бұталарды қоса алғанда) және шөпті көпжылдық өсімдіктерді өсіру үшін пайдаланылатын жер учаскелері. Ең көп таралған өсімдіктер қатарына таңқурай, қарақат, қарлыған, құлпынай (бақ құлпынайы) отырғызылған жидектер жатады.

Жидектердің шартты белгісі - "торға" деген сызықша бойынша ірі нүктелер масштабы 1:5000 және 1:2000 жоспарына екі ретпен: кіші және тар контурлар үшін - 3 мм - ден кейін, қалғандары үшін - 5 мм-ден кейін, яғни масштабы 1:1000 және 1:500 жоспарларымен бірдей беріледі.

547 (411). Жүзімдіктер топографиялық жоспарларда барлық масштабтарды бірыңғай конфигурация мен бірдей өлшемдегі шартты белгімен көрсетеді. Бұл белгі оң жақ жақтауға параллель қатарлармен тік сызылған.

548 (412, 413). Жидектігі бар жеміс бақтары мен жүзімдігі бар жеміс бақтары әртүрлі дақылдардың біркелкі кезектесуі бар осы алқаптарды беруге есептелген. Тиісінше олардың шартты белгілері барлық контур бойынша кезекпен жалпы телеграфқа салынады. Егер қандай да бір мәдени өсімдіктер осы жеміс-жидектер арасында жекелеген жерлерде отырғызылса, онда бұл өсімдіктердің белгілері тек ұштасуы бойынша ғана беріледі.

549 (414). Жеміс питомниктері жеміс бақтары, жидектер және жүзімдіктер үшін отырғызу материалдарын өсіру мақсатында пайдаланылатын жер учаскелері болып табылады. Тәлімбақтарда қайта отырғызу үшін дақылдарды іріктеуді жүзеге асырады, осыған байланысты жоспарларда олардың атауларын беру талап етілмейді.

550 (415). Техникалық дақылдардың плантацияларын топографиялық түсірілімдер кезінде беру үшін дақылдың атауы, оның өмірлік формасы (ағаш, бұта немесе шөп) көрсетілген түсіндірме жазбалармен үйлескен бірыңғай графикалық белгі белгіленген.

Плантацияның шартты белгісін қолдану көпжылдық екпелерді бейнелеу үшін ғана көзделген және ауыспалы егісті дақылдар бар учаскелерге қолданылмайды.

551 (416). Газондар мен гүлзарлар жоспарларында бірыңғай белгі болады. Бұл ретте көгалдарға шөп өсімдіктері бар (елді мекендерде, сондай-ақ көлік және басқа да құрылыстарда) арнайы себілген немесе сәндік мақсаттарда сақталған шөптері бар учаскелер жатады. Ресімдеу сатысында тұрған немесе ішінара зақымдалған тиісті алаңдарды да көгалдар деп есептеу керек. Көгалдардың үлкен көлемі кезінде олардың шартты белгілері арасындағы қашықтықты графтауда ұлғайтуға рұқсат етіледі.

Гүл клумбтары гүлзарларды көгалдарда да, одан тыс жерлерде де бұзады. Клумбаларды көрсету, әдетте, 1:2000 масштабтағы және одан үлкен жоспарларға арналады. Қалалық алаңдарда бөлінетін бірлі-жарым ең ірі гүлзарлар 1:5000 масштабта да ойнатылуы мүмкін, бұл ретте оларды беру үшін сол шартты белгіні пайдалану қажет.

Көгалдар мен гүлзарлардың (оның ішінде көгалдарға орайластырылған) контурларын жоспарларда, соңғы жағдайда борттық тас болған жағдайда штрихты пунктирмен немесе тұтас сызықпен шектейді.

552 (417). Әмбебап мақсаттағы топографиялық жоспарлардағы егістіктерге елді мекендерден тыс орналасқан ауыл шаруашылығы дақылдарын жүйелі түрде өңделетін және егуге пайдаланылатын барлық алқаптарды жатқызу керек, оларды беру үшін жеке белгілер (мысалы, күріш алқаптары) талап етілмейді. Егістіктерге көпжылдық шөптер мен сүрі жерлер егілген алқаптар да жатады. Бұдан басқа, осы жоспарларда егістік жерлердің шартты белгісі - бұрын егістікке пайдаланылған, өңдеу іздері бар жерлерді көрсетеді.

Табиғи азықтық алқаптарды жақсарту үшін жыртылатын және тиісті алдын ала дақылдармен егілетін учаскелер, сондай-ақ бақтардағы қатараралық, егістіктер үшін пайдаланылатын учаскелер егістік деп есептелмейді.

Егістікті бейнелеу кезінде толық немесе қысқартылған түрде түсіндірме жазулар қолданылады (Е әрпі - шағын учаскелер үшін).

Ауыл шаруашылығы мақсатындағы топографиялық жоспарлардың мазмұнында көзделген егістікті егжей-тегжейлі көрсету одан әрі 557-т-пен регламенттеледі.

553 (417). Әмбебап мақсаттағы топографиялық жоспарларда ерекше шартты белгілер берілгендерді (мысалы, жидектер) қоспағанда, ауыл шаруашылығы дақылдары орналасқан елді мекендердегі үй жанындағы учаскелерді көрсету қабылданған.

Бау-бақшаларды беру үшін олардың арасында қоршаулар болуына қарамастан, оның жабысқан учаскелерінде - ұсақ оқшауланған контурларда орналастырылған бау-бақшаның түсіндірме жазбасы бау-бақша немесе қорш. деген жазба қолданылады.

554 (418). Күріш егумен айналысатын алқаптар сипаты мен сумен қамтамасыз етілуіне байланысты бөлінеді: 1) богарлық - атмосфералық жауын-шашынмен немесе жаңбырлатқыш қондырғылармен ылғалданатын; 2) суару жүйелері арқылы су басып қалатын үш айға дейінгі мерзімге және жылдың көп бөлігі ішінде.

Тәлімдік күріш алқаптары мен шоғыры әмбебап мақсаттағы топографиялық жоспарларға кәдімгі егістік ретінде беріледі. Жаяу жүргіншілер мен автокөліктердің қозғалуына елеулі қиындықтар туғызатын су басқан күріш алқаптары ерекше белгімен бейнеленеді. Күріш алқаптарының шартты белгілері осы дақыл ауыспалы емес немесе ауыспалы егілгеніне қарамастан қолданылады.

Ауыл шаруашылығы алқаптары

555. 96-101-кестелерде жинақталған белгілер ауыл шаруашылығы мақсатындағы қосымша жүктемеге арнайы жасалған (жерге орналастыру, жерді мемлекеттік есепке алу және жер кадастры, мелиорация, ауылдық жерлерде желілік іздестіру және құрылыс талаптарына қатысты) топографиялық жоспарлар құруға арналған. Осы белгілеулерді біріктіріп және жалпы-графикалық, сондай-ақ түсіндірме жазбаларды қолдана отырып, осы жоспарларда алқаптардың барлық түрлерін қайта шығару және оларды сапалы ажырату, арнайы жоспарлар бойынша 1:10000 және одан да көп ұсақ масштабтағы әмбебап топографиялық карталарды жасау кезінде бірыңғай топографиялық белгілерге өту мүмкіндігі қамтамасыз етіледі.

556. Ауыл шаруашылығы өнімін алу үшін жүйелі түрде пайдаланылатын жер учаскелері ауыл шаруашылығы алқаптары деп аталады. Бұл алқаптардың құрамына егістік, тыңайған жерлер, шабындықтар мен жайылымдар, сондай-ақ көпжылдық екпелер (бақтар, жидектер, жүзімдіктер, плантациялар) кіреді. Топографиялық жоспарлар үшін соңғылары дәстүрлі түрде "мәдени өсімдіктер" деген дербес бөлімшеге бөлінген (93-95-кесте.).

Ауыл шаруашылығы алқаптарын беру кезінде бір контурдағы шартты белгілер үйлесімінің саны үштен аспауы тиіс, бұл ретте белгілердің бірі алқаптың (және тиісінше оның атауы) түрін анықтайтын, ал екіншісі - осы алқаптың сапасын сипаттайтын ретінде қабылданады. Бағдарлық маңызы жоқ бірдей алқаптардың шектес контурлары біріктірілуі, ал кіші контурлары, егер олардың арасындағы қашықтық жоспардағы 1 мм - ден кем болса, іріге қосылуы мүмкін.

557 (419-425). Ауыл шаруашылығы мақсатындағы топографиялық жоспарлардағы егістіктерге әмбебап мақсаттағы топографиялық жоспарлардағы жер алқаптары (шоғырлардан басқа) жатады (552-тармақ).

Осы топографиялық түсірілім кезінде егістікті егжей-тегжейлі берумен оларды ашық және жабық дренажбен құрғатылған, суару жүйесі бар, суармалы, лиманды суару, құятын, тастармен ластанған, құрғату-суару жүйелері бар богарлық (суармалы егіншілік аудандарында) деп бөлу көзделеді (562-тармақ).

Егістіктің негізгі шартты белгісі - оның ауданын графикалық белгілермен толтырмайтын контур. Әдетте, ол басқа жерлердің бейнесі арасында егістіктің көп оқылуы үшін жоспарда орналасқан орыс алфавитінің п әрпімен үйлесуі тиіс. Контурдың үлкен мөлшері кезінде бұл хат әрбір 10-15 см² жоспар арқылы сызусыз беріледі.

Мамандандырылған жоспарларда егістікті, сондай-ақ еңбекшілердің жеке пайдалануындағы бақшалар мен үй жанындағы учаскелерді (ағаш-бұта өсімдіктерін бөле отырып), оның ішінде ішінара елді мекендерден тыс орналасқан учаскелерді көрсетеді. Олардың контурларында П әрпінің орнына осы жерлердің бірінің жеткілікті ауданы, бірнеше бірдей жинақы орналасқан немесе тиісінше ог немесе ус. (яғни үй маңындағы учаске) түріне дейін қысқартылған толық түсіндірме жазулар көзделеді.

558 (426-434). Тыңайған жерлер - бұл бұрын егістікке пайдаланған, бірақ бір жылдан астам уақыт (күзден бастап) ауыл шаруашылығы дақылдарын екпейді және сүруге дайындалмайды. Тыңайған жерлерге басқа жыртылған жерлердің табиғи өсіп-өнуге арналған учаскелері жатқызылмайды.

Ауыл шаруашылығы мақсатындағы топографиялық жоспарларды құру кезінде шоғырлар бір шартты белгіге - таза және белгілеулерді біріктіре отырып - богарлық, күріш, ашық және жабық дренажбен құрғатылған, суару жүйесі бар, суару (үш сапалы санат), көлбеу суландыру аймағында, тастармен құятын және ластанған, құрғату-суару жүйелері бар (562-тармақ) деп бөлінеді.

559 (435-443). Шөп шабындықтарға шөп шабу үшін жүйелі түрде пайдаланатын жер учаскелері жатады. Ауыл шаруашылығы мақсатындағы топографиялық жоспарларда осы алқаптарды таза, түбегейлі жақсартылған, ашық және жабық дренажбен құрғатылған, суару желісімен, суармалы, лиманды суландыру, құйма, батпақты, тастармен, малта немесе құммен ластанған, құрғату-суару жүйелері бар жерлерді саралау көзделген (562-тармақ).

Әмбебап және мамандандырылған топографиялық жоспарлардың жүктемесін келісу мақсатында соңғылары үшін шөп өсімдіктерінің, атап айтқанда шабындық және дала белгілерімен шабындық жазумен және оның сапалық сипаттамасының белгілерімен бірге шабындықтарды көрсету көзделген.

560 (444-453). Жайылымдар ауыл шаруашылығы мақсатындағы топографиялық жоспарларда жаю үшін жүйелі түрде пайдаланылатын жер учаскелерін, сондай-ақ мал азығына жарамды өсімдіктері бар және тыңайған жерлер немесе шабындықтар болып табылмайтын учаскелерді береді. Жайылымдар ашық және жабық дренажбен құрғатылған, суару жүйесі бар, суармалы, лиманды суару, құйма, батпақты, тастармен, малта немесе құммен ластанған, құрғату-суару жүйелері бар таза, мәдени, түбегейлі жақсартуларға бөлінеді (562-тармақ).

Осы жоспарларда жайылым екі түрлі бейнеленеді: олардың кіші контурлары - ерекше шартты белгімен (бұрышын жоғары қарай ұшымен), қалғандары - қолда бар шөптерді белгілеуді жайылым деген түсіндірме жазуымен және қосымша белгілермен - осы алқаптың жіктемесіне сәйкес біріктіріп беріледі. Құрғақшылық аудандарда жайылымдық жерлерді түсіру кезінде суланған, яғни жайылымдық мал суарумен қамтамасыз етілген, маусымдық, жайылымдық мал шаруашылығы үшін пайдалану бойынша бөлу көзделеді. Қоныстардан алыстаған 15 см² және одан да көп контурлардың ауданы кезінде оларды түсіндірме жазбаны жайылым (обв.) түрінде, жайылым (отг. - көктемгі., күзгі).

Мәдени жайылымдар деп кешенді жақсартудың арқасында жақсы шөп пайда болған, оларға жүйелі түрде күтім (тыңайтқыштар енгізуді қоса алғанда) жүргізіліп, мал қора (порциялық) жаю жүзеге асырылатын учаскелер саналады. Жоспарда оларды қосымша мәдени жайылым деген жазумен бөліп көрсетеді немесе ұзақ мерзімді мәдени жайылымдар үшін әріптік индекстермен - ҰМЖ. Мәдени жайылымдардың және олардың жекелеген бөліктерінің қоршаулары тиісті белгілермен, қажет болған жағдайда түсіндірме жазбамен, мысалы, электрқойшы (N 476-белгі) көрсетіледі.

(454). Мелиоративтік құрылыс жүргізілетін учаскелерді ауыл шаруашылығы мақсатындағы топографиялық жоспарларда млр құр-с жазбасымен қоршап, бөліп алу қажет, бұл ретте, нақты бар алқаптардың графикалық белгісі сақталады.

Құнарлылығын қалпына келтіру сатысындағы учаскелерге техникалық құнарландыру аяқталған және биологиялық құнарландыру (өсімдіктерді жаңарту) жөніндегі іс-шаралар кешені жүргізілетін учаскелер жатады.

562. Жердің сапалық сипаттамалары жоспарларында одан әрі бөлуге арналған ауыл шаруашылығы алқаптарының шартты белгілерін қолдану мынадай ережелермен регламенттелуі тиіс:

1) таза жерлер деп бұталары, оталары, түбірлері жоқ, тастармен (малтатас, құммен), өнеркәсіптік кәсіпорындардың қалдықтарымен ластанбайтын учаскелерді түсінген жөн.

Суармалы егіншілік ауданындағы богарлы жерлерге таза жер учаскелері жатады, оларда әр түрлі дақылдарды (негізінен құрғақшылыққа төзімді) жасанды суарусыз өсіру жүзеге асырылады;

2) құрғатылған жерлер - бұл ауыл шаруашылығы дақылдарының (көпжылдық көшеттерді қоса алғанда) және басқа да өсімдіктердің өсуі үшін қалыпты су-ауа режимін қамтамасыз ететін ашық немесе жабық дренаж желісі бар учаскелер. Бұл жерлерге құрғатылған, бірақ одан әрі мелиорациялық жұмыстарды талап ететін жер жатады. Осы жоспарларда су режимін екі жақты реттейтін құрғатылған жерлер 562-тармақта 9-түсіндірмеге сәйкес көрсетілуі тиіс. Дренаждық жыраларды олардың өлшемдеріне және жергілікті жерде орналасуына сәйкес береді;

3) суару желісі бар жер санатына осы желі суару көзімен байланысты, талап етілетін көлемде суару жұмыстарына әрдайым кепілдік бермейтін суару жыраларының (оның ішінде жөндеуді талап ететін) жүйелері басым болып табылатын учаскелерді жатқызған жөн. Тапсырыс берушінің нұсқауы бойынша (және дұрыс деректер болған жағдайда) жабық суару желісі бар жерлер қосымша жабық желі жазумен түсірілгенде бөлінуі мүмкін.

Тұрақты суармалы жерлер арналар, құбырлар, науалар, арықтар түріндегі тұрақты суару желісімен және оңтайлы мерзімде суаруды толық қамтамасыз ететін суару көздерімен сипатталады. Суармалы жерлерге нақты суарылатын, бірақ одан әрі мелиорациялық жақсартуды қажет ететін учаскелер де қосылады. Жерлерді суармалы жерлерге жеткілікті және жеткіліксіз мөлшерде бөлу тиісті мамандардың консультациямен жүргізіледі.

Суармалы жерлерге сондай-ақ суаруды жылжымалы агрегаттар жүзеге асыратын учаскелер, сондай-ақ кептірілген алаңдардағы суармалы учаскелер жатады.

Суару жүйесі бар жерлерді және суармалы жерлерді көрсету кезінде оларға орайластырылған су шаруашылығының желілік объектілері олар үшін белгіленген шартты белгілермен бейнеленеді; уақытша суару жүйелері жоспарда берілмейді.

4) Лиманды суарылатын жерлер ылғалмен қамтамасыз ету үшін оларды көктемгі су басуы немесе суару жүйелерінен суды жіберу орындалатын жасанды опырылған учаскелерді білдіреді. Осы алқаптардың тиісті контурларында қабылданған белгісімен қатар қолда бар шектеу бөгеттері (біліктері) мен су шығарғыштардың белгілерін береді;

5) түбегейлі жақсартылған жерлерге өткізілген іс-шаралар нәтижесінде (мерзімді жырту, шөп егу, құрғату, суару және т. б.) бірнеше рет қайта жаңғыртылатын жаңа шөптер жасалған шабындық және жайылымдық алқаптар жатады;

6) құйылатын жерлер деп жыл бойы 10 және одан да көп күнге толық сулармен су басатын өзендер мен су бөлу ойпаттары бойынша учаскелер түсініледі;

7) ауыл шаруашылығында пайдаланылатын батпақты жерлерге жер үсті немесе жер асты сулары артық ылғалданған, бірақ шөп шабуға және мал жаюға жарамды (кем дегенде жекелеген айларда) аз сорылатын учаскелер жатады;

8) тастармен, малта тастармен немесе құммен ластанған жерлер, олардың жиналуы өңделетін алаңды 10% - ға және одан да көп қысқартқан кезде ерекше белгілермен бөлінеді. Тиісті белгіні барлық учаске бойынша шашылған, тығыздығы гектарына 20 және одан да көп құлпынай беті ластанған кезде де қолдану керек, бұл алқаптарды механикаландырылған өңдеуге кедергі келтіреді;

9) су режимін екі жақты реттейтін жерлерге жылдың ылғалды кезеңдерінде құрғату ретінде және құрғақшылықта суару ретінде жұмыс істейтін мелиорациялық жүйелері бар егістіктер, тыңайған жерлер, шабындықтар және жайылымдар жатады.

Осы жерлер Тапсырыс берушінің талабы бойынша (және дұрыс деректер болған жағдайда) түсіру кезінде ашық және жабық құрғату-суару жүйелеріне бөлінуі мүмкін. Соңғыларын қосымша ашық желі жазуымен айрықшалайды.

563. Осы мамандандырылған жоспарларда ауыл шаруашылығы алқаптарының контурларын бөлу үшін мынадай цензалар қабылданды:

1) суармалы және құрғатылатын егістіктер, плантациялар, жидектер, жүзімдіктер мен бақтар, сондай - ақ оның ішінде ауыл шаруашылығына арналмаған жерлер: 0,5 см² - ден бастап және одан да көп-масштабында 1:2000, 0,25 см²-ден бастап және одан да көп- 1:5000 масштабында.

2) сондай, бірақ бөлінбеген алқаптар мен көпжылдық екпелер, сондай - ақ олардың шегіндегі басқа да контурлар: 1 см²-ден бастап және одан да көп-1:2000 масштабта, 0,5 см²-ден бастап және одан да көп-1:5000 масштабта.

3) барлық қалған алқаптар, атап айтқанда жайылымдар, тыңайған жерлер мен шабындықтар: 2,5 см² және одан да көп - 1:2000 масштабта, 1,2 см² және одан да көп - 1:5000 масштабта.

4) бір типті алқаптар олардың өзара ара - жігін ажырату кезінде (мысалы, кептірілген және құйма егістіктер, таза және тастармен ластанған кен орындары, түбегейлі жақсартылған шабындықтар мен батпақтанған шабындықтар, мәдени және лиманды суару жайылымдары) және өсімдік жамылғысының, ашық Топырақтардың, батпақтар мен сортаң жерлердің контурлары: 12 см² - ден және одан да көп-1:2000 масштабта, 5 см²-ден және одан да көп-1:5000 масштабта.

Ескертпе.

1. Тиісті нұсқаулықтарға негізделген осы цензалар (ауыл шаруашылығы мақсатындағы түсірілімдерді орындайтын барлық ұйымдар үшін міндетті) әмбебап мақсаттағы топографиялық жоспарлар үшін қабылданған цензаға қарағанда алқаптар бойынша үлкен саралаумен сипатталады (501, 564, 576-тт).

2. Масштабы 1:1000 және 1:500 топографиялық жоспарлар ауыл шаруашылығы мақсаттары үшін әдетте дайындалмайды.

Жер бетінің топырақтары мен микроформалары

564. Топографиялық жоспарларда көрсетілетін топырақтар мен жер бетінің микроформаларынан, әдетте, жоспар масштабында 1 см² және одан да көп аудан алып жатқан жер қыртысына жатуға тиіс. Бағдарлы мәннің контурлары үшін оларды бөлу мүмкіндігі қарастырылады.

565 (455). Әртүрлі типті тегіс және тегіс емес құмдар көлденең суретпен бірге құмдардың жалпы шартты белгісімен бейнеленеді. Бұдан басқа, тегіс емес құмдарды шығару үшін түсіндірме жазбаларды қолдану көзделген. Егер көлденең осы құмды түзілімдерді жеткілікті дәрежеде сипаттаса, онда жазу олардың түрінің атауымен шектеледі; мысалы, құмдар, ұяшықты құмдар. Егер көлденең микроформалардың өлшемділігін беруді қамтамасыз етпесе, онда жай түзілімдер үшін жазу керек, мысалы, биіктігі 1-1.5 м болатын бугра, тереңдігі 1.5-2 м ұяшықтар түрінде, ал кешенді түзілімдер үшін - қатпарлы құм (2-2.5 м нысанды амплитудасы) және т.б. Құм бетінің микроформаларының бір түрлілігі шартымен жазулар жоспардың 1-1,5 дм²-ге біреуі есебінен орналастырылады.

Құмдардың сыртқы шекаралары жиектеуге жатпайды; себілетін және бекітілген құмдардың аралас учаскелері арасындағы ішкі шекаралар сирек қара пунктирді көрсетеді. Бекітілген құмдарды бейнелеу кезінде қолда бар өсімдіктер белгілерін орналастыру оның нақты заттай ұштастырылуына сәйкес келуі тиіс. Орташа алғанда, толық бекітілген құм массивтерін бейнелеу үшін жоспардың 1 дм² - ге шамамен 25 тиісті белгі талап етіледі, жартылай бекітілген-екі есе аз.

566 (456). Топографиялық платаларда қиыршықтар және малта тастарды беттердің шартты белгісі ретінде көлденең 0,1-10 см (қиыршық 0,1-1 см, малта-1-10 см) көрсетеді, қатты жыныстардың кесектелген (ағым су немесе жағалау толқындары) сынықтары салынған учаскелер бейнеленуі тиіс. Көлемі 10 см-ден 1 м-ге дейінгі тастар басым тиісті учаскелерді беру үшін, тау шатқалдары бойынша жартылай басылған сынықтарды қоса алғанда, нүктелі фоны жоқ біліктері бар беттердің жеке белгісі көзделген. Негізінен үлкен көлемдегі бұрыштық тастары бар алаңдар тас ұсақ тастардың ірі сынық түрлері ретінде жіктеледі (N 459 белгі), ал бөлінетін кесектер - жекелеген тастар-бағдарлар (N 346 белгі). Малта тастар мен біліктердің шекаралары олардың шеткі белгілеулерін орналастырумен белгіленеді, яғни жиектелмейді. Өсіп келе жатқан беттер осы түзілімдердің белгілерін және жергілікті жерлерде бар өсімдіктерді біріктіруді көрсетеді.

567 (457). Тақырлар құрғақшылық аумақтарға тән жазық түпті қазаншұңқырлардағы жағылатын сазды алаңдар болып табылады. Кейбір қысқа кезеңдерде олар суы бар балшықтың жұқа қабатымен жабылуы мүмкін, ал қалған уақытта такыраларға дұрыс емес көпбұрыштарға ұсақ жарықтар желісімен бөлінген құрғақ жалаңашталған (немесе өсе бастаған) бет тән. Тақырлардың шартты белгілерін біркелкі орналастыру керек, бірақ сызықша емес; олардың нақты шекаралары бар жиектері жиектелуге жатады. Жоспарларда (1: 5000) масштабта көрінбейтін, бірақ бағдарлы маңызы бар дара тақырларды бөлу қажет болған кезде контурсыз жекелеген белгілерді қолдану көзделеді.

568 (458). Топографиялық жоспарларда сазды беттерді шартты белгілеумен өсімдіктен айырылған (кей жерлерде - жеке күртешесі бар) түпкі сазды немесе сазды жыныстармен қалыптасқан учаскелер көрсетіледі. Бұл беттер жазық және тегіс бедерлі шөлейттердегі кең кеңістіктерге тән, бірақ басқа аудандарда да кездеседі (мысалы, биік және ірі жыралар тік беткейлері бойынша).

569 (459). Қиыршықтас беті мен тастас үйінділер тау жыныстарының бұрыштық сынықтарының жиналуы болып табылады. Қиыршықтас беттері жазық кеңістіктерге тән және көлденең қимада 10 см дейін өткір көмірлі емес тастардың басымдылығы бойынша бөлінеді. Тас үйінділері таудың жазық және әлсіз дөңес шыңдарына, олардың қиғаш беткейлері мен баурайларына ұштастырылған; ұсақ үйінділердегі сынықтардың мөлшері әртүрлі болуы мүмкін. Қиыршықтас беттері мен тастан жасалған үйінділер едәуір алаңның (мысалы, тау бөктеріндегі аудандарда) шектес учаскелерін алған жағдайда, олардың контурларында бөлек түсіндірме жазбалар (қиыршық тас беті, тас шашыранды) берген жөн. Осы түзілімдердің шартты белгісі үшін тек топтық ғана емес, кейде тұтас өсімдікті (қиыршық тас беті ағашты, бұта өскіншелері бар тас шашылған және т.б.) белгілеумен үйлесу мүмкіндігі қарастырылған.

570 (460). Жоспарда "тасты өзен" белгісімен тау жарқабақтарынан төменге аққан сортталмаған сынған материалдардың жіңішке жолақтарын көрсету керек (негізінен жардан тас қиыршықтарының жазыққа құлауы). Бөлінетін жолақтың ең төменгі ұзындығы -қабылданған масштабта 1 см; оның енінің мәндік сәйкестігі олардың шартты белгісінің үшбұрышты бір, екі немесе бірнеше қатарымен берілген, олар көбінесе жергілікті жердің еңіс бойымен төменге бағытталған.

571 (461). Қатты байырғы жыныстардың шығуы түріндегі тас монолитті беттер топографиялық жоспарларда олар толығымен жалаңаштанған немесе тек кей жерлерде желденетін қабықтың жұқа жабынымен (бірнеше сантиметрге) жабылған жағдайларда бөлінеді. Бұл беттер, жартасқа қарағанда, қиғаш көлбеу учаскелерге тән және аз бөлшектелген. Оларға берілген шартты белгі, әдетте, көлденеңмен жанаспауы тиіс. Бұл беттердің нақты шекарасы болған кезде оларды жиектеу керек; сондай-ақ, тас монолитті беттердің белгілерін және оған ұштастырылған жер үсті қабатының өсімдіктерін, ал кейде жекелеген бұталарды (ұсақ бөліктер бойынша) біріктіру қарастырылған.

572 (462). Полигонды және дақты беттердің белгілері топографиялық жоспарларда қатып қалған аудандарға тән жазық микроформаларды беру үшін қолданылады. Осы микроформалардың арасында бір жағдайда әр түрлі кескінді және өлшемдегі көпбұрыштар - көлденең бір метрден он метрге дейін, жарықтар жүйелерімен шектелген, басқа жағдайларда - білікшелермен көмкерілген дөңгелектелген түзілімдер ("тас сақиналар") және тегіс сазды дақтар ("медальондар") дамиды. Техникалық және басқалардың өлшемдері көлденең 0,5-тен 10 м-ге дейін. Полигондық және теңбіл беттерді бейнелеу кезінде олардың белгілерінің суреті нақты сызбаларға және осы учаскеде орналастыруға жауап беруі қажет. Сипатталатын әрбір микроформалардың ортасы әдетте жалаңаштанған, бірақ шеткі жағынан олар мүк пен бұталармен көмкерілген. Тиісінше, полигондардың немесе дақтардың және басым өсімдіктердің белгілерін біріктірген жөн. Жоспарда полигондық және теңбіл беттер белгіленуге жатпайды.

573 (463). Егер бар дөңес өзінің өлшемдері бойынша (орташа алғанда көлденең 5-10 м, биіктігі бойынша 1-3 м) осы масштабта және рельефтің белгіленген қимасында тікелей бегліленбесе, дөңес беттер ерекше белгімен көрсетіледі. Бұл тең дәрежеде жергілікті жердің жалпы көлбеуіне байланысты көлденең беттік беттің бір бөлігін ғана бергенде және тиісті шартты белгілерді қолданбай оның қалған алаңы тиісті бейнені алмайтындай жағдайларға да қатысты. Бірінші кезекте, тундралық және тайга-батпақты аудандарда, олар топырақ ядросымен сипатталатын бугрларды беру үшін қарастырылған, екіншіден, жартылай бұдырларда сортаң және тақырлардың шеттері бойынша олардың жоғарғы қабатының асқан саздақ материалынан қалыптасады. Бөгендердің ұштары әртүрлі учаскелерде дөңес немесе жалпақ профиль болуы мүмкін, бұл белгілердің сызбасында көрініс табуы тиіс. Бүріккіш беттер үшін белгіленген белгімен, оларға ұқсас сыртқы басқа микроформаларды (мысалы, бүріккіш құмдардың кейбірі) бейнелеуге болмайды.

Бүдірлі беттерді тек нақты шекаралары бар жерлерде ғана жиектеу керек. Бұл беттерді жаңғырту кезінде өсімдіктер, батпақтар, сортаңданған жерлер және т. б. белгілерімен біріктіру мүмкіндігі қарастырылған.

574 (464). Қиғаш беттердің белгісі ("қиғашшылар") топографиялық жоспарларда ылғал сүйгіш төмен шөгіндіден немесе топырақты (бірақ жер үсті өсімдіктерімен жабылған), сондай-ақ ұсақтылығы бар учаскелерді тарату учаскелерін беру үшін қолданылады. Осы беттерді бөлу үшін критерий олардың контурының көлемі 1 см² және одан жоғары және микроформалардың биіктігі 0,3-тен 0,7 м-ге дейін болып табылады. Дөңгелекті көлік үшін қиын аралас беттерді бейнелеу кезінде қосымша талаптар бойынша (мысалы, мелиоративтік немесе жерге орналастыру мақсатындағы жобалық іздестірулер) өткелі қиынға түсетін жиектелген беттерді бейнелеу кезінде биіктігі 0.3-0.5 м немесе биіктігі 0.5 м-ден астам деген түсіндірме жазба жазылады. Ағаш-бұта өсімдіктерінің астыңғы қабаттары жоспарларда шартты графикалық белгілеумен емес, тиісті учаскенің ең үлкен созылуы бойынша қиғаш жазумен бөлінуі тиіс. Ашық және жабық қиғаштар жиектеуге жатпайды.

575 (465). Өздігінен шөгетін тұздың беті әдетте қатты булануға ұшыраған тұзды су қоймаларының жағалауларына ұштастырылады. Топографиялық жоспарларда оларды сыртқы контуры бойынша пунктир сызығының тиісті учаскелерін бөлу және түсіндірме жазбаларды тұз қабаты немесе тұз (учаскенің шағын ауданы кезінде) салу жолымен көрсетеді.

Батпақтар мен сортаңдар

576 (466, 467). Топографиялық жоспарлардағы батпақтармен үнемі артық ылғалданумен, ерекше батпақты өсімдіктермен және қуаты 30 см және одан астам шымтезек қабатымен (шымтезек түзуге қолайсыз жағдайлары бар жазық және биік таулы тундрдегі батпақтардан басқа) алаңдар көрсетіледі. Аралық кезең ішінде (әдеттегі жылдық шөгінділер бойынша) өтімділік бөлімшесі бар батпақты бейнелейді. Жаяу жүргіншілер кез келген бағытта еркін қозғала алатын батпақтар еркін өтетін болып саналады. Қалған барлық батпақтарды өтпейтін және өтуі қиын батпақтың жалпы белгісімен береді. Батпақты сыртқы жиектеу және әртүрлі өтімді учаскелерді өзара бөлу олардың көлемі 1 см² және одан да көп болса, бұл ретте осы шекаралар нақты көрсетілген жерлерде жүргізіледі. Басқа жағдайларда бұл учаскелерді контурлық сызықпен шектеудің орнына, сондай-ақ батпақты жерлер мен шалшық жерлер контурлары түйіскен жерде тақ болған кезде біртіндеп өту жолағын беру керек, оның штрихтарының ұштары жоспарда тиісті шекараны шамалап көрсетеді. Қатарлы-қатпар кешендерін бейнелеу кезінде батпақтың өткізгіштігінің штрихты белгілері олардың ажырауы осы кешендердің күрделі суретін (құрылымын) осылайша бере отырып, негізгі қатардың осьтік сызықтарына сәйкес келетін есеппен қолданылуы тиіс.

577 (466, 467). Топографиялық жоспарларда қабылданған батпақ тереңдігінің көрсеткіштері оның үстіңгі қабатының жиынтық қуатын және шымтезек қалыңдығын минералды түбіне дейін сипаттайды, демек, батпақтың өткізгіштігі критерийімен тікелей байланысты емес. Осы көрсеткіштерді метрдің ондық үлесіне дейінгі дәлдікпен анықтау және жазу керек, бұл ретте 2,5 м тереңдікке дейінгі тиісті өлшеулерді жүргізу керек (өнеркәсіптік және ауыл шаруашылығы мақсатындағы шымтезекті шоғырларды шектеуге арналған шартты шектік). Шымтезек қуаты көп болған жағдайда 2.5 м тереңірек жазу беріледі. Шымтезек кенорындарының жоспары бар барланған батпақтарға олардың толық нақты тереңдігі туралы деректерді (мысалы, -4.5 м) келтіру керек. Орташа есеппен 1 дм2-ге өлшеулер орындалған жерге ұштастырылған батпақтың тереңдігінің екі көрсеткіші талап етіледі. Кіші аудан батпағы үшін тиісті жазу олардың контурының ортасында беріледі.

578 (466, 467). Батпақтың әрдайым өсімдік жамылғысы болғандықтан, оларды мүк, аз шөпті, жоғары шөпті, бұта, бұта және ағаштардан жіктеуге болады. Жоспарда батпақтардың осы түрлерін беру кезінде өткізгіштігі бойынша шектеу бар өсімдіктің (оның бірнеше қабаты кезінде - әрбір осы учаске үшін жоғарғы), біркелкі, бірақ сызықсыз орналастырылатын белгілермен толықтырылады. Өсімдік жамылғысы мен шымтезек массасы жанып кеткен батпақтар учаскелерін жоспарда жиектеу және жанған батпақ деген жазу қажет.

579 (468). Батпақты жерлер және тар шалшықтар, делля (еріген және жаңбырлы су ағынының қалыптаспаған арналарының ең жақын желісі), арқалықтардың түбі және маусымдық ерітетін топырақтардың ("солифлюкциялық ағындар") созылып жатқан батпаққа қарағанда ылғалдылықтың аз дәрежесімен сипаттайды және ылғал сүйгіш аз шөгінділердің және аз қуатты немесе шымтезекті қабаттың болмауын анықтайды. Оларды ерекше белгімен бейнелейді, оның үстіне осы жердің кіші контурлары үшін - жергілікті жердегі ұштасуы бойынша бірлі - жарым белгімен (үш штрих), үлкен контурлар үшін - барлық алып жатқан алаң бойынша, сызықтық батпақтықтар үшін-белгілеулерді біркелкі орналастыра отырып Штриховка жолақтары түрінде. Батпақты жерлер мен батпақты жерлердің белгісі осы жағдайда батпақтың бейнесіне қарағанда, жаппай өсімдік жамылғысы кезінде (ағаш және бұта екпелерінен басқа) сызықша береді.

580 (469, 470). Өтпейтін және өтуі қиын сортаңдардың белгісі топографиялық жоспарларда толық жалаңаштанған қабықты, мамық және дымқыл (жылы кезең бойы) сортаңдар, сондай-ақ тиісті су қоймаларының жағалауларында құрғаған тұзды батпақтың жолақтары көрсетіледі. Олардың өту мүмкіндігі жаяу жүргіншілердің жүруіне қатысты бағаланады. Бұл батпақтар шекаралар мен өлшемдердің сипатына қарамастан, қажет болған жағдайда - бағдарлы мәннің шағын контурларын асыра өсірумен шектеледі.

Өтетін сортаң топырақтар қатты беткі қабаты бар тұзды топырақтармен және өсімдіктен айырылған жер бетіндегі жеке дақтар мен тұз жолақтарымен, сондай-ақ жартылай бұта-тұздықтардың күртелерімен ұсынылған. Үлкен өтетін сортаңдарды беру үшін штрихтаның ерекше суреті көзделген; оларды жиектеу 1 см² және одан да көп жоспарда нақты шекаралар мен алаңдар болған кезде жүргізіледі. Егер өтетін сортаң масштабта көрсетілмейтін болса, онда оны белгіленген белгінің үш тік штрихымен көрсетеді, соңғысын заттай ұштастыруға сәйкес орналастырады.

581 (471). Жер бетіндегі тұзды сортаңданған жерлер топографиялық жоспарларда масштабта көрінбейтін, бірақ оны контурдың барлық ауданы бойынша біркелкі орналастыра отырып (сызықсыз) және міндетті түрде бар жартылай бұта немесе шөп (дала, шалғындық) өсімдіктерінің белгілерімен бірге өтетін сортаң жерлер сияқты шартты белгімен бейнеленеді.

582. 112, 113 кестелерінде шоғырлардың, шабындықтар мен жайылымдардың сирек ормандармен, сирек кездесетін өскіндермен, бұта топтарымен және батпақтылықпен бейнелерінің үйлесуі кешенді ауыл шаруашылығы алқаптарын берудің негізгі үлгілері ретінде келтірілген. Ауыл шаруашылығы мақсатындағы топографиялық жоспарларда көзделген жердің осы типтерінің және басқа да контурлық объектілердің шартты белгілерінің тиісті үйлесімін сол тәртіппен қолдану керек.

Қоршау

583 (472-477). Топографиялық түсіру кезіндегі қоршауларға мыналар жатады:

1) биіктігі 1 м және одан жоғары және биіктігі 1 м кем тас, темір-бетон, сазды және металл қоршаулар, сондай-ақ тарихи маңызы бар сақталған қабырғалар;

2) әртүрлі іргетастары мен тіректері бар ағаш дуалдар;

3) әртүрлі құрылымдағы сым қоршаулары;

4) қоршаулар, өрме және трельяждар.

Қоршаулардың барлық түрлері жоспарларда олардың белгілерінің шығыңқы бөлшектері қоршалған аумақтың ішіне бағытталатындай есеппен көрсетіледі (соңғысы үлкен графикалық жүктеме болғанда). Қоршауларды салудың қабылданған тәртібін олардың осы периметрі бойынша сақтау керек.

Шартты белгілер бойынша қоршауларды шектеу осы объектілердің ұзындығы 0,5 см және одан да көп масштабта (үйлердің қасбеттік сызығының бойымен - 1 см) жүргізіледі. Қоршаулардың ұзындығы аз болған кезде оларды қара түсті бірдей жұқа сызықтармен береді.

584 (472-477). Барлық қоршауларда 1:500 және 1:1000 масштабтағы түсірілімдер кезінде, сондай-ақ 1:2000 қақпаларды көрсету көзделеді, бірақ соңғыларында-олар осы жоспарлардың ауқымында көрсетілуі үшін жеткілікті кең.

Топографиялық түсірілімдер кезінде үй ішілік қоршаулар әдетте көрсетілмейді.

585 (472, 473). Масштабтары 1:500 және 1:1000 жоспарларында тас, темір бетонды және саз балшықты қоршаулар олардың ұзындығы бойынша ғана емес, сондай-ақ ені бойынша да (үлкен бөлігі) қайта жаңғыруы мүмкін. Тиісінше оларды қос сызықпен, ал жоспар масштабында көлемі 0,5 мм және одан да көп шығыңқы жерлер болған кезде олардың конфигурациясын сақтай отырып бейнелеуі тиіс.

Тарихи қабырғалар (мысалы, кремль тұрпатты) осы жоспарларда, ал ең қуатты және 1:2000 масштабтағы жоспарларда негіз контуры бойынша, оның сыртқы жағын, орын болған кезде - қалың сызықпен көрсетеді (брандмауэр белгісі сияқты - N 32 белгі). Тарихи қабырғаларды белгілеуде түсірілімдер кезінде барлық масштабтарда тарихи түсіндірме жазба береді.

586 (474, 475). Күрделі тіректері бар металл қоршаулар мен ағаш дуалдарды олардың нысаны мен материалы бойынша (N 106-108 белгі) беріледі. Масштабтары 1:500 және 1:1000 жоспарларында қоршаулардың тіректері, әдетте, өз орындарында, масштабы 1:2000 және 1:5000 - шартты белгілермен берілген интервалдар арқылы бейнеленеді.

Металл қоршаулар мен ағаш дуалдарда күрделі іргетастардың болуы тек 1:500 және 1:1000 масштабтары жоспарларында белгіленеді. Бұл ретте қоршау іргетастарының ені табиғи түрде екі сызықпен көрсетіледі.

587 (476, 477). Сым қоршауларынан топографиялық жоспарларда бөлек берілуге тікенекті және тегіс сымнан қоршаулар, сым электрұштар мен сым тор-вольерлер жатады.

Электрқойшылар деп жайылымдардың шекаралары бойынша орнатылатын бетон немесе ағаш бағаналарда биіктігі 1 м болатын жеңіл сым қоршаулар аталады; сым бойынша әлсіз электр тогын өткізеді. Сым тор-вольерлер - бұл жануарларды ұстайтын торларға немесе басқа да құрылыстарға жанасатын қоршалған серуендеу орындарына тартылады.

Тегіс сымнан және электр қуысынан жасалған қоршаулар бір шартты белгімен бейнеленеді, бірақ әр түрлі түсіндірме жазулары бар.

Сым торлар-вольерді, сондай-ақ қоршауларды, өрме және трельяждарды (бұйра өсімдіктерге арналған торлар түріндегі жеңіл ағаш қоршаулар) беру кезінде ерекше шартты белгілер тек 1:500 және 1:1000 масштабтар жоспарлары үшін ғана енгізілді; басқа жоспарлар үшін ағаш дуалдардың жалпы белгіленуі пайдаланылады (N 475 белгі).

588. Селге қарсы және көшкінге қарсы бөгеттер жергілікті жерде салынған объектілердің шартты белгілерімен бейнеленеді және селге қарсы, көшкінге қарсы деген түсіндірме жазбаларымен сүйемелденеді., противолавин.

Шекаралар

589 (478-487). Топографиялық жоспарларда шекара былай көрсетіледі:

1) Кеңес Одағының мемлекеттік шекарасы;

2) саяси-әкімшілік - одақтас республикалар, автономиялық республикалар, өлкелер мен облыстар, оның ішінде автономиялық - республикалық немесе өлкелік бағыныстағы республикалар, әкімшілік-аудандар, қалалық жерлер, кенттік және ауылдық Кеңестердің аумақтары, жер пайдалану мен бөліп беру;

3) қорғалатын табиғи аумақтар-қорықтар мен қаумалдар, ұлттық парктер мен табиғи ескерткіштер.

4) жоспарларға осы шекаралардың әрқайсысы түсірілген кезде олардың жергілікті жердегі барлық бұрылыстары бөлінуі тиіс. Егер тиісті тармақтарда шекара қандай да бір жергілікті заттармен бекітілсе (590-т), онда соңғылардың бейнесі бұрылыс нүктелерін бекітетін болады. Осы бөліктегі шекара бекітілмеген жағдайда, бұрылу нүктелерін буындардың сынықтарымен немесе шартты белгінің нүктелерімен, бірақ оның интервалдарымен емес, жаңғырту қажет. Шекаралар жоспарының шеңберіне, сондай-ақ оларды белгілеу буындарымен түйісуі тиіс.

590 (478-487). Топографиялық жоспарларда бейнеленген шекаралардан КСРО-ның мемлекеттік шекарасы қысқа металл, темір бетон немесе ағаш бағаналар түріндегі арнайы шекаралық белгілермен (N 106-108-белгі) белгіленеді, шағын үйінді қорғандар, турлар (110-тармақ), тұрақты буйлер және діңгек белгілерімен белгіленеді. Берілген аралықтар арқылы олардың арасында "копцы" деп аталатын пирамидалар немесе табаны бар бағандар орнатылған.

Қалған барлық шекаралар үшін тиісінше шекаралық бағаналар - межелік белгілер қабылданды, олардың көрсетілуін регламенттеу 36-тармақта берілген. Оларды топографиялық жоспарларда дәл және толық жаңғырту үлкен маңызға ие, сондықтан өз орнында тиісті сақталудағы, сондай-ақ айтарлықтай байқалатын іздер қалған шекара бағаналары көрсетілуге жатады. 1:5000 масштабтағы жоспарларда шекаралық бағандардан айтарлықтай жүктемемен барлығы емес, тек бағдарлы мәні барлар көрсетілуі мүмкін.

591 (478-487). Жергілікті жерде орнатылған шекаралардың белгілерінен мемлекеттік шекараның әрбір шекаралық белгісі жоспарларда оның реттік нөмірімен, ал тиісті белгісі болған кезде - литермен немесе өзінің атымен қайта жаңғыртылған кезде сүйемелденуі тиіс.

Шекаралық бағандарды - межелік белгілерді басқа шекаралар бойынша көрсету кезінде нөмірлері бар едәуір бөлігінде соңғыларды беру шекараның бұрылыс нүктелерін бекіту үшін міндетті болып табылады.

592 (478-487). Сызықтық объектілерге табиғи ұштастырылған шекаралар жоспардың әрбір 4-6 см сайын төрт-бес буындармен бейнеленеді.

Осы шекаралар өтетін жағдайларда:

1) желілік объектінің бір жағынан (мысалы, су ағысы, автожолдар, тар орман алқабы) шартты белгінің буындары да жазылады;

2) тар желілік объект бойынша көрсетіледі және оның осі бойынша (мысалы, қоршаулар, жыралар, ормандағы орам соқпақтары бойынша) көрсетілмейді - белгі буындары осы объектінің екі жағынан кезекпен салынады;

3) сызықтық объектінің ортасы бойынша шекараның кескінін беру үшін жеткілікті кеңірек (мысалы, жотаның жотасы, өзен, арна, магистраль соқпағы бойынша) - белгі буындары объектінің осі бойынша салынады;

4) пунктир бейнелеуге жататын контур бойынша-осы бөлікке тек шекара белгілері салынады.

593 (478-487). Кең ашық кеңістіктерді (егістіктер, су айдындары және т.б.) кесіп өтетін және бұл ретте желілік объектілерге байланыстырылмаған барлық санаттағы шекаралар топографиялық жоспарларда буындардың жекелеген топтарына шартты белгілерсіз көрсетеді. Бұрылу нүктелері арасындағы шекаралардың тік сызықты учаскелерін сызғыш бойынша жүргізеді.

594 (478). Мемлекеттік шекараны топографиялық жоспарларда олардың ұштастырылуын айқындайтын ресми құжаттамаға қатаң сәйкестікте береді. Бұл ретте шартты белгінің осі шекті дәлдікпен жергілікті жердегі шекараның нақты жағдайына жауап беруі тиіс. Мемлекеттік шекараны жаңғырту процесінде топографиялық жоспарларда алдымен барлық шекаралық белгілер (координаттар каталогы бойынша тексере отырып) мен аралық көшірмелер жазылады, содан кейін олардың арасында шекараны белгілеу буындары мен нүктелері орналастырылады. Осыған байланысты буындар мен аралықтардың ұзындығын қажет болған жағдайда шағын шектерде өзгертуге жол беріледі.

Егер осы шекара тар өзен, арна, жыралар бойынша немесе елді мекен шегінде өтетін болса, онда олардың учаскелерінің мемлекеттік тиесілігін дәл жаңғырту үшін шекараның шартты белгісі сызығының қалыңдығы мұнда миллиметрдің бірнеше ондық үлесіне азайтылуы мүмкін.

Топографиялық жоспарларда КСРО Мемлекеттік шекарасын көрсетудің дұрыстығы әрбір жағдайда белгіленген тәртіппен тексерілуге тиіс.

595 (479-481). Топографиялық түсірілімдер кезінде одақтас-республикалықтан округтік шекараларға дейінгі (589-т.) саяси-әкімшілік шекаралар міндетті түрде, егер олар жергілікті жерде бекітілсе, онда тікелей шекаралық бағандар мен жыралар бойынша қайта жаңғыртылады. Шекараларды салу үшін қандай да бір негіз болмаған жағдайда жергілікті билік органдарында сақталатын шекаралардың картосхемалары олардың сипаттамалары мен бұрылыс нүктелерінің координаттары бар болады.

596 (482-485). Әкімшілік шекаралардан аудандар саяси-әкімшілік (595-тармақ) сияқты тәртіппен, қала жерлерінің шекаралары - толық көлемде көрсетіледі, өйткені олардың шекаралық бағаналары әдетте үйлестірілген болады. Бұл ретте қалалық жерлердің шекаралары белгімен қала аумағын ғана емес, оның құрамына әкімшілік енгізілген, осы шектерден тыс жерлерде орналасқан жерлерді шектейді.

Кенттік және ауылдық кеңестердің, жер пайдалану мен бөліп беру аумақтарының шекаралары, егер олар заттай бекітілсе және оларды қайта шығаруға қатысты қосымша талаптар болса, топографиялық жоспарға салынады (мысалы, ауыл шаруашылығы мақсатындағы топографиялық жоспарларды жасау кезінде).

597 (486, 487). Топографиялық жоспарларда ғылыми-зерттеу және мәдени-ағарту мақсатында бөлінген барлық мемлекеттік қорғалатын табиғи аумақтардың, атап айтқанда: қорықтардың, қаумалдардың, ұлттық парктердің және табиғат ескерткіштерінің шекаралары бейнеленуге жатады.

Қорықтарға табиғат компоненттерінің барлық кешені қорықтық болып табылатын аумақтар жатады. Қорықтардың негізгі градациясы мынадай: халықаралық биосфералық, бүкілодақтық және республикалық. Сондай-ақ қорық-аңшылық шаруашылықтары да бар. Қорықтарға табиғаттың бір немесе бірнеше жеке компоненттері (мысалы, өсімдіктердің сирек түрлері) қорықтық болып табылатын аумақтар жатады. Қаумалдардың республикалық немесе жергілікті маңызы болуы мүмкін. Қосымша талаптар бойынша, қорықтың немесе қорықтың аумағындағы әкімшілік ғимараттың жанында оның санатын көрсетеді, мысалы, республикалық маңызы бар қаланың қорығы, жергілікті маңызы бар қаумал.

Мемлекеттік күзетілетін табиғи аумақтардың шекаралары, осы шекаралар күрделі қоршаумен, дамбамен және т.б. заттай ресімделген жерлерді қоспағанда, белгіленген шартты белгілермен үзілмей жаңғыртылуға тиіс немесе теңіз, көл, өзен жағалаулары, тіктеу жыралары және т.б. сияқты табиғи шептермен өтеді.

Қаріп үлгілері және жазуларды орналастыру

598 (488-495). Бұл үлгілер әртүрлі мақсаттағы жазулар үшін топографиялық жоспарларда қолданылатын барлық қаріптерді қамтиды, бас және кіші әріптердің толық әліпбиін, бірінші ондық сан жиынтықтарын, сондай-ақ осы қаріптердің атаулары мен индекстерін және олардың бас әріптерінің миллиметрмен өлшемдерін қамтиды. Егер жазуларда қаріптер үлгілерінде екі сан берілсе, біріншісі 1:500 және 1:1000 масштабтағы жоспарларға, екіншісі 1:2000 және 1:5000 масштабтағы жоспарларға жатады.

599 (488-495). Топографиялық жоспарларды құру үшін толық базалық жиынтық ретінде жазудың келесі бес шрифті көзделген: топографиялық жартылай қалың, ежелгі курсив-жартылай қалың және қалдықты, БСАМ аз контрасты, ұсақ курсив.

Басқа қаріптер жиынтығы бар фотожиынтықтық құрылғылар болған жағдайда, соңғыларды осы кестелерде келтірілген қаріптерді сызу бойынша жеткілікті түрде жақын болғанда қолдануға рұқсат етіледі.

Топографиялық жоспарларды автоматты түрде дайындау кезінде (әсіресе, егер оларды бір рет пайдалану көзделген болса) жазуларды бір-екі қаріптермен, мысалы, ұсақ немесе көне көлбеу қалқанмен ойнату үшін шектелуге рұқсат етіледі. Осыған байланысты олардың өлшемдері, еңісі және түсі бойынша, ал қажет болған жағдайларда - әріптердің қалыңдығы бойынша модификацияларын қолдану керек (бір қаріптің қалған және жартылай қалың нұсқалары арасындағы "екі" коэффициентімен орынды). Тұтастай алғанда, жазудың әрбір суреті осы шартты белгілерге сәйкес келуі тиіс.

600 (488-495). Топографиялық жоспарлардағы жазбалардың мөлшерлері кейіннен көбейтумен немесе азайтумен репродукциялау кезінде алынатын олардың көшірмелерінің жақсы сапасын қамтамасыз ету үшін сол немесе басқа жаққа үштен біріне өзгертілуі мүмкін. Осындай тәртіп жоспарларда ең аз жүктелген учаскелер бейнеленген кезде қабылданады.

601 (488-492). Елді мекеннің екі атауы бар болған жағдайда, жоспарларында екеуі де, ресми - жақшада жасалатын жергілікті жердің үстінде орналасады. Елді мекендердің атаулары, әдетте, оң жақта және олардың ортасына қарсы жазылады.

Егер қаланың немесе кенттің бейнесі парақтың көп бөлігін алатын болса, онда бұл объектінің атауы 1:5000, 1:2000 және 1:1000 масштабтары жоспарларында олардың сол жақ жақтауының үстінен жазылады. 1:500 масштабтағы жоспарларда тиісті атау тек қана жиектемеде беріледі (осы шектердегі елді мекен алып жатқан ауданына қарамастан).

Егер қаланың немесе кенттің бейнесі екі немесе одан да көп жапсарлас парақта орналасса, бірақ олардың әрқайсысында жоспардың жартысынан азын қамтитын болса, онда атау жазбасы шегінде елді мекеннің едәуір бөлігі болатын параққа келтіріледі. Басқа парақтарда бұл жазба рамкадан кейін беріледі.

602 (488-493). Топографиялық жоспарларда көрсетілетін елді мекендерден, қала үлгісіндегі қалалар мен кенттерді әкімшілік маңыздылығы мен халқы бойынша ажыратпай қайта жаңғыртады, ал тиісінше олардың атауларының жазуларын бір өлшемді шрифтпен береді. Ауыл және саяжай типтері кенттеріне қатысты, тұрғындар саны бойынша қабылданған градациядан шыға отырып, жазулардың қаріптер кестесіне төрт өлшем енгізілді.

Бұл ереже қосымша талаптар бойынша қалалық үлгідегі кенттердің қатарына ресми жатқызылмаған өнеркәсіптік кәсіпорындар, темір жол станциялары, айлақтар және т.б. жанындағы кенттердің атауларының жазуларына да қолданылуы мүмкін. Осы жағдайда әріптердің биіктігі ("кеглдер") осы және аралас градациядағы елді мекендер атауларының жазуларында 0,5 мм-ге бөлінеді.

1:5000 масштабтағы жоспарларда елді мекендерді бейнелеу кезінде олардың тұрғындарының саны мыңмен (мысалы, 15,5; 0,85; 0,01) көрсетіледі. Сандық жазба елді мекеннің атауынан төмен, ал онда халық депутаттарының жергілікті кеңесі болған жағдайда - тиісті индекстің сол жағында (605-тармақ) орналасуы тиіс.

603 (488, 490). Ауылдық типтегі кенттердің атауларын жазу үшін шрифт шкаласы оларды 1:5000 масштабтағы жоспарларда жаңғырту кезінде орташа қоныстанған аудандарға есептелген. Тығыз қоныстанған және аз қоныстанған аудандарда тиісті атауларды беру үшін 600-тармақты басшылыққа алу керек.

604 (488, 490, 492). Егер кент онда орналасқан совхоздың немесе оның бөлімшесінің, колхоздың немесе оның фермасының, орман шаруашылығының немесе леспромхоздың және т.б. атауы бойынша аталған болса, онда бұл кенттің атауы ауылдық үлгідегі елді мекеннің шрифтімен беріледі. 1:5000 және 1:2000 масштабтары жоспарларында кеңшардың немесе оның бөлімшелерінің атауы жазуының жанында жақшадағы, оң жағында шаруашылықтың мамандануын көрсетеді (мысалы, астық).

Осы өндірістік объектілер өз атауы бар кентте орналасқан жағдайда, жоспарларда оны жоғарғы, ал оның астында түсіндірме жазбалар үшін қабылданған қаріппен жазылады, кеңшардың немесе оның бөлімшесінің атауы келтіріледі.

605 (493). Елді мекенде аудандық, кенттік немесе ауылдық Халық депутаттары кеңестерінің (қысқартулар - АудК, КК, АулК) болуын көрсететін жазбаларды жоспарларда осы ауылдың атауымен симметриялы орналастыру керек. Осы Кеңес орналасқан ғимараттың жанында әкім. (яғни әкімшілік ғимарат - 51-т.) деген жазуы болу керек.

606 (493). Көшелер мен тұйық көшелер атауларының жазбалары олардың бейнелерінің осіне, әріптердің негізі оңтүстікке немесе шығысқа қарай орналасады. Осы көшелерде атаулар разрядпен жазылады, ал қиылыстардан кейін қайталанады. Көгалдармен, бұта жолақтарымен және т.б. бөлінген өтпе жолдары бар көшелерде атау жазуы ең аз шартты белгілермен тиелген өтпе жолдардың біріне орайластырылады. Көшеде трамвай жолдары болған жағдайда, оның атауы сиретілген түрде, осы жолдарды белгілеуде үзілген болуы мүмкін.

Егер жоспар рамкасының жанындағы көшенің немесе тұйық көшенің кесінділері қысқа болса, олардың бейнесінде тиісті атаулар орналаса алмайтын болса, онда соңғыларын түсіру кезінде тіркеу талап етілмейді.

607 (489, 491, 494). Өзендердің, бұлақтардың, жыралардың, арқалықтардың, каналдардың және басқа да созылған құрылыстардың атауларының жазбалары олардың бейнелерінің бойымен әрбір 15-20 см сайын, бұл ретте өзендер мен жыралар үшін міндетті түрде жоғарғы, бүйір құйылатын жерлерге қарсы және жоспар рамкасының жанында орналастырылады. Егер бұл объектілердің әртүрлі учаскелерде әртүрлі атаулары болса, онда жазу осы атаулар қандай жерлерде өзгеретіні анық болатындай етіп жазылуы керек. Бір учаскеде екі атау болған жағдайда олардың екіншісін жоспарларда жақшаларда негізгі атауына немесе оның астына береді.

Өзендер мен бұлақтардың меншікті атаулары түсіндірме жазбалармен, әдетте, ілесіп жүруді талап етілмейді. Су айдындарының, аралдардың, ойлардың, жер бедерінің элементтерінің, батпақтардың, шатқалдардың атаулары қабылданған нысанға байланысты атаудан кейін немесе оның алдында орналасқан толық немесе қысқартылған түсіндірме жазбамен беріледі, мысалы, Таза көл және Көгілдір көл, Орта көл және Қаз аралы, Гранит құзы және Қыран жартасы, Ескі шабындық шатқалы және Мүк шатқалы.

Өз атауы жоқ шағын көлдер мен тоғандарды жаңғырту үшін түсіндірме жазбалар осы объектілер жергілікті бағдарлар болып табылатын жағдайларда көзделген.

608. Ірі масштабты топографиялық түсірілімдер кезінде кең аумақты қамтитын және тиісінше топографиялық жоспарлардың көптеген парақтарын алатын ірі табиғи объектілердің (таулы, шөл және т.б.) атауларын келтірмеу керек.

609 (494, 495). Жер объектілерінің сандық сипаттамалары жоспарларда көлбеу және изобат жазуларын, сондай-ақ тік шрифт қабылданған ғимараттардағы қабаттар санын қоспағанда курсивпен беріледі.

610 (492-495). Осы кестелердің барлық бөлімдерінде шартты белгілерге түсіндірме жазбалар олардың құрамдас бөліктері болып табылады және әдетте, топографиялық жоспарларда объектілерді белгілеу ілесіп жүруі тиіс. Егер шартты белгі кезінде түсіндірме жазба кестесінде жоқ болса, онда жоспарда оны осы объектіні, мысалы, бағдарлы мәні бар ретінде бөлу қажет болған жағдайларда ғана келтіріледі.

Түсіндірме жазулар жоспарларда басымдылығы бойынша көлденең, сипатталатын объектілердің оң жағында, басқа белгілермен аз жүктелген учаскелерде орналасуы тиіс. Жоспардағы орынның болуына байланысты бұл жазбалар толық немесе қысқартылған түрде, екі нұсқада, мысалы, "Үлкен" сөзі үшін (өз атының бөлігі ретінде) - Үлк., Ү., "металл" сөзі үшін (түсіндірме термин ретінде) - мет., М. сөзі қолданылуы мүмкін.

611 (492, 493). Топографиялық жоспарларда орналастырылған сөздер қысқарған кезде осы кестелерге енгізілген шартты қысқартулар тізбесін басшылыққа алу керек.

Тізбеде көзделмеген түсіндірме жазбаларды олардың әр түрлі оқылуының қандай да бір мүмкіндігі болмаған жағдайда қысқартылған түрде қолдануға жол беріледі. Әдетте, бұл қосымша қысқартулар кемінде үш әріп болуы керек.

612. Топографиялық жоспарлардың жақтауларынан тыс жазбалар оларды ресімдеудің қоса берілген үлгілеріне сәйкес жазылады.

Ведомстволық ұйымдар түсіру жұмыстарын орындаған кезде Геодезия және картография бас басқармасының келісімі бойынша топографиялық жоспарларды дайындау және осы ұйымдардың қолдану ерекшеліктерін есепке алу мақсатында оларды жақтап ресімдеуге жекелеген шағын өзгерістер мен толықтырулар енгізуге жол беріледі.

613. Жоспарларды рәсімдеуде міндетті түрде олардың жасалу әдісі мен жылын көрсетеді. Мысалы: "Мензульді түсіру 19.. ж.", " Аэрофотототопографиялық түсірілім 19.. (далалық дешифрлеу жылы беріледі, ал егер ол жүргізілмесе - әуеде суретке түсіру жылы беріледі), "Мензульді және аэрофототопографиялық түсірілім 19.. ж. "(бір планшетте бір жылда түсіру жұмыстарының түрлі әдістері қолданылған кезде), "19 ж. түсірілді, 19.. Жаңартылды" (бұл жағдайда әдістің атауы сараланбайды, ал бірнеше рет жаңарту кезінде олардың соңғысының жылы келтіріледі), "19.. түсірілім материалдары бойынша жасалды" (егер жоспар карта жасау әдісімен дайындалған болса).

614. Топографиялық жоспарлардың сол жақ және оң жақ жақтауларының үстіндегі жақтау жазбалары стандартты мазмұны бар негізгілері болып табылады. Сыртқы батыс жақ жақтауының артында жазулар берілмейді.

Жоспардың шығыс жақ шеңберінің бойындағы тиісті жолақ қажет болған жағдайда түсіру жұмыстарының ерекшеліктерін қосымша сипаттайтын жазбаларды орналастыру және шартты белгілерді қолдану үшін пайдаланылады. Сонымен, 1:5000 масштабтағы жоспарларда белгіленген төменгі дәлдікпен "Түсіру 1:10000 масштабтағы карталарға арналған дәлдікпен орындалған" деген жазу беріледі. 1:1000 масштабтағы жоспарларда - "Түсіру 1:2000 масштабтағы жоспарларға арналған дәлдікпен орындалды" деген және т. б. жазу беріледі.

Кез келген масштабтағы жоспарлардың шығыс жақ жақтауынан кейін, бірақ көбінесе 1:2000 және 1:5000, "Су ойықтары орташа белгіленген деңгейге келтірілген" деген жазу орналастырылуы мүмкін, ал масштабы 1:500 және 1:1000 жоспарларында - "Су деңгейлерін бір мезгілде кесу орындалды" деген жазу болуы мүмкін. Осы жоспарлар үшін ағаш түсіру кезінде "Саябақтағы ағаштар аспапты алынды" деген жазу және т. б. көзделген.

615. Егер техникалық жобаға сәйкес, осы жалпыға міндетті кестелермен қатар қосымша шартты белгілерді және (немесе) қысқартылған түсіндірме жазбаларды қолдану талап етілсе, онда сол және басқаларды жоспарға енгізгеннен кейін олардың сызбасын және толық мағынасын аша отырып, шығыс жақ рамкадан кейін қайталау керек.

616. Топографиялық түсірілімнің ауқымы мен ауданына байланысты, жоспарларды жиектемемен ресімдеуде олардың бірыңғай стандартты номенклатурасын немесе осы учаске үшін қабылданған жеке графтау нөмірлерін береді. Әрбір жоспардың барлық төрт шеңберінің алшақтығында бірінші жағдайда аралас жоспарлардың номенклатурасы, екіншісінде - олардың нөмірлері келтіріледі.

Шартты қысқартулар тізбесі

Абразивті	абразив.
Өрік (ағаш)	өрік
Апатты	апат
Автобус станциясы	автоб. ст.
Автовокзал	авт. вкз.
Автомай құю станциясы	АМС
Автоматты	автом.
Автомобил зауыты	авт.
Автомобиль таразысы	авт. таразы
Автономиялы облыс (жеке атауы болған кезде)	АО
Автономиялы округ (жеке атауы болған кезде)	АОкр.
Автономиялы Кеңес Социалистік Республикасы (жеке атауы болған кезде)	АКСР
Автожөндеу зауыты, автожөндеу шеберханасы	автожөнд.
Автокөлік тізбегі, кәсіпорын	АКТ, АКК
Агитациялық қабырға	агит.
Әкімшілік ғимарат	Әкімш.
Акведук	акв.
Акустикалық жүйе	акуст.
Алебастр зауыты	алб.
Алмаз жасау	алмаз.
Алюминий зауыты	алюмин.
Амбулатория	амб.
Ангар	анг.
Анилин-бояу зауыты	анил.
Апатит карьер, апатит әзірленім	апат.
Апельсин (ағаш)	ап.
Арық өтпесі	арық ө.
Артезиан ұңғымасы, артезиан құдығы	арт. ұңғ., арт. қ.
Арық (жеке атауы болған кезде)	ар.
Асбест зауыты, карьер, рудник; асбест байыту фабрикасы	асб., асбест.
Астрономиялық пункт	астр.
Асфальт, асфальтобетон (жол жабынының материалы)	А
Асфальт зауыты	асф.
Аулсовет	АС
Афиша тумбасы	аф.
Ацетиленопровод	Ац
Аэродром	аэрд.
Аэропорт	аэрп.
Багерлі-элеватор тәсілімен шымтезек алу тәсілі								багерлі-элев.
Балка (жеке атауы болған кезде)								б., бал.
Балкон								б.
Банка (жеке атауы болған кезде)								б-ка
Барак								бар.
Бассейн								бас.
Бассейн тұндырғыш								бас. отст.
Мұнара, мұнаралық								мұн.
Тарихи мұнара								Тарихи мұн.
Мұнара градирня								мұн. град.
Бензин, бензобак, бензопровод								бенз.
Қайың								қайың
Күрке								күрке
Бетон (плотина, көпір, шлюздердің және т.б. материалы)								Бет., бет.
Бетон-топырақ плотинасы								Бет.-топ.
Бетон зауыты								бет.
Кітапхана								К-хана.
Биологиялық станция								биол. ст.
Битум-минераль қоспасы								Бм
Жақын (жеке атауының бөлігі)								Ж-н.
Блок								бл.
Блокпост темір жол								бл.-п.
Батпақ (жеке атауы болған кезде)								Б-қ.
Аурухана								А-хана.
Үлкен (жеке атауының бөлігі)								Ү, Үлк.
Бауырластар мазары								бр. маз.
Бригада, бригадалық								бриг.
Брикет								брик.
Өткел								өтк.
Брондалған кабель								Бр
Бөрене (жол жабыны материалы)								Бр
Бөгеуіл (жеке атауы болған кезде)								бөг.
Будда зираты								будд. зир.
Бакенщик будкасы								б. бак.
Будка темір жол								Б
Будка қарау								б. смотр.
Будка трансформатор								б. тр.
Булгуннях								булг.
Білік (жол жабыны материалы)								Б
Бульвар (при собственном названии)								біл.
Қағаз фабрикасы								қағ.
Бункер								бунк.
Бұрғылау мұнарасы, ұңғыма								бұрғ.
Бухта (жеке атауы болған кезде)								бух.
Бұрынғы (жеке атауы болған кезде)								быв.
Вагон депосы			ваг. депо
Вагон жөндеу, вагон салу зауыты			ваг.
Вакуум-ұңғыма			вак. скв.
Білік-тасты топырақ			ВК
Ұлы (жеке атауы болған кезде)			ұлы.
желдеткіш, жетделту			в., вент.
Желдеткіш метросы			в. м.
Вертикаль			верт.
Жоғары (жеке атауы болған кезде)			Жоғ.
Көктемгі жайылым			көкт.
Ветеринар пункті			вет.
Мәңгі жасыл ағаш және бұта өсімдігі			Мәңгі жас.
Шарап жасау, шарап жасау зауыты			шарап.
Аспалы көпір			асп.
Су станциясы			су. ст.
Су шығару			суш.
Су жинау ұңғымасы			сжұ.
Су тарту			ст.
Су өлшеу посты			сө. п.,су. пост
Су айдайтын ұңғыма, қондырғы			сам.
Су қысымды мұнара			Су мұн.
Су бұрғыш (арна, құбыр және т. б.)			субұр.
Су төгу			вдотл.
Сарқырама			вдп.
Су қабылдағыш			вдприем.
Су құбыры			В
артезиан суының құбыры			Ва
Теңіз суының құбыры			Вмор
Қайтарма су жабдықтау құбыры, кері қайту			Boo
Қайтарма су жабдықтау құбыры, тіке			Воп
Суару су құбыры			Вор
Ауызсу су құбыры			Вп
Шаруашылық-өртке қарсы су құбыры			Впж
Өндірістік су құбыры (шаруашылық суы, технологияляқ мақсаттарға арналған таза			Впр
Бұлақ суының құбыры			Вр
Су құбыры станциясы			вдпр. ст.
Су жинағыш			вдсб.
Су төгу			вдсл.
Су қоймасы			вдхр.
Өр (жеке атауы болған кезде)			возвыш.
Ауа құбыры			ВХ
Вокзал			вкз.
Шығыс, (жеке атауы болған кезде)			Вост.
Ойпат (жеке атауы болған кезде)			впад.
Уақытша (көпір және т.б.)			вр., врем.
Екінші (жеке атауы болған кезде)			2-,
Жанартау (жеке атауы болған кезде)			влк.
Керемет ғимарат			выд.
Орлар			вым.
Аспалар (жеке атауы болған кезде)			Выс.
Жоғары қысым			выс. давл., в. д.
Биіктік			выс.
Запас есік			зап. вых.
Жабысқақ (өзен, өткел түбінің топырағы)			В
Гавань (жеке атауы болған кезде)				гав.
Газ құбыры				Г
Газгольдер				газг.
Газ мұнарасы, ұңғыма, газ зауыты				газ.
Газокомпрессор станциясы				газокомпр. ст.
Галантерея фабрикасы				гал.
Галерея (транспортерлер үшін)				галер.
Малта тас (өндіру өнімі), малта тас шөгіндісі				галеч.
Галечниково-песчаный грунт дна				ГкП
Гараж				rap.
Шеге зауыты				гвозд.
Геологиялық канава, ұңғыма				геол.
Геологиялық тазарту				геол. расч.
Шымтезек өңдеутің гидравликалық тәсілі				гидравл., гидроторф
Гидрант				гидр.
Гидрологиялық станция				гидрол. ст.
Гидрологиялық ұңғыма				гидрол.
Гидрометеорологиялық станция				гидромет. ст.
Гидрометриялық діңгек				гидроствор
Гидробақылау (пост және т.б.)				гидронабл.
Гидротөгу (төгу, гидромеханизация көмегімен жасалған)				гидроотвал
Гидроэлектр станциясф				ГЭС
Гипс зауыты, карьер, рудник				гипс.
Басты (жеке атауы болған кезде)				Гл.
Саз (өндіру өнімі), саз шөгіндісі				глин.
Саз-ұлутас топырағы				ГлР
Саз өңдеу зауыты				глиноз.
Тереңдік				гл.
Қыш зауыты				гонч.
Тау, таулар (жеке атауы болған кезде)				г.
Тау жолы (жеке атауы болған кезде)				г. прох.
Ащы-тұзды (су көзіндегі, құдықтағы, көлдегі)				г.-сол.
Жанар-жағар май материалы қоймасы				ГСМ
Жанар май көздері				гор.
Госпиталь				гсп.
Қонақ үй				гост.
Қиыршық тас (жол жабыны материалы)				Г
Градирня				град.
Гранат				гран.
Жер бөлінісі шекарасы				гран. зем. отв.
Жобалау шекарасы				гран. проектн.
Грек жаңғағы				гр. ор.
Топырақ үйіндісі				грунт.
ТОптық қондырғы				гр. уст.
Алмұрт (ағаш)				гр.
Лайлы жанартау, лайлы сопка				гряз.
Қою				густ.
Алыс (жеке атауы болған кезде)								Дальн.
Аула								дв.
Әсем ағыш тұрағы								декор., дек.
Ағыш (жол жабыны материалы)								Д
Ағыш-топырақ плотинасы								Д-Зем.
Ағаш өңдеу зауыты								древ.
Ағаш (плотина, көпір, шлюз және т.б. материалы)								Д, дер.
Тығындау, тығу (құдамаларды бекіту тәсілі)								дерн.
Балалар үйі								дет. д.
Джут зауыты								джут.
Дизель отыны колонкасы, резервуар								дизельн.
Диспетчер орны								дисп.
Ұзақ уақытқа арналған екпелі жайылым								ДКП
Алқап (жеке атауы болған кезде)								дол.
Мәдениет үйі, мәдениет сарайы								Д. К.
Үй құрылысы зауыты, комбинат								домостр.
Демалыс үйі								Д. О.
Жол бедгісі								дор. зн.
Жол шебері								дор. мастер
Жол көрсеткіш								дор. указ.
Құрмет тақтасы								д. поч.
Ағаш көмірі (өртеуге арналған пеш)								древ. уг.
Ағаш техникалық өнім плантациясы, питомник								древ.
Ескі көмілдіктері								древ. захор.
Дренаж құбыры								Др.
Ағаш айлағы								дров. прист.
Ағаш қоймасы								дров. скл.
Ашытқы зауыты								дрож.
Ерик (жеке атауы болған кезде)								ер.
Химикаттары бар ыдыс								хим. ыдыс
Темірқышқыл көзі								Тем. қыш.
Темір көзі, темір байыту фабрикасы, темір кенін өндіру орны								тем.
Темірбетон (көпір, плотина, копр және т.б. материалы)								ТБ
Темірбетон бұйымдарын жасау зауыты, полигон								тем.-бет.
Мал шаруашылығы совхозы, мал шаруашылығы фермасы								мал.
Тұрғын үй								Ж
Иесіз (прииск, карьер және т.б.)								иесіз.
Үйінді								үйінді.
Сөндірілген ұңғыма								сөнд.
Мал қора								қора.
Ластанған (құдық, бұлақтар, өзен және т. б.)								ласт.
Қарыз (өз атауында)								қарыз.
Шығанақ (өз атауында)								шығ.
Құдықтардың арықтауы								құд.
Батыс (жеке атауы болған кезде)								бат.
Запань								зап.
Қосалқы								қос.
Қорық (өз атауында)								Қор.
Жанармай құю (станция және т. б.))								жқс.
Жабайы								жаб.
Жабылған құдық								жабл.
Бөгеуіл (өз атауында)								бөг.
Аң өсіру питомнигі, совхозы								аң.
Жертөле								жерт.
Жер бөгеті								жерб.
Айна фабрикасы								айн.
Дәнді дақыл совхозы								Дән.
Астық кептіргіш, кептіргіш								кепт.
Қыстақ, қыстақ, қыстақ								қыст.
Алтын өңдеу								алт.
Ойыншық фабрикасы								ойн.
Әктас, әктас карьері, әктасты күйдіруге арналған пеш								әкт.
Изумруд копи								изумр.
Аты (өз атауының бөлігі)								им.
Институт								инст.
Иод-бром суы								иод-бром.
Жасанды талшықты комбинат, фабрика								Жас талш.
Тарихи (қабырға, тоғайлар, жекелеген ағаштар)								тар.
Көздер								ист.
Кабель								каб.
Казарма								каз.
КамВоль фабрикасы, КамВоль комбинаты								камв.
Тасты (топырақ өзендердің түбін, өткел)								Т
тас-шағылтас шөгіндісі								Тас-шағ.
Тас салу (еңістерді нығайту тәсілі)								Тас үйн.
Тас үйіндісі, тас карьері								тас.
Тас (көпірлер, бөгеттер, ғимараттар және т. б. құрылыс материалдары)								Т
Тас бағанасы								Тас бағ.
Тас көмір (өндіру өнімі)								Тас көм.
Уатылған тас (материал покрытия дорог)								К
Тас өңдеу зауыты								Уат тас
Арна								арн.
Өтпейтін арна								Өпт арн.
Жартылай өту арнасы								Ж.ө..
Өту арнасы								Ө.а
Кәріз желісі								К
Нөсерлі кәріз								НК
Кәріз құбыры								КҚ
Арқан зауыты, көпір								арқ.
Каолин (өндіру өнімі), каолин байыту зауыты								каол.
Қаракөл совхозы								каракул.
Карантин								карант.
Карст шұңқыры, үңгір								карст
Каучук зауыты, каучуконос плантациясы								кауч.
Керамикалық зауыт								керам.
Керосин (баған және т. б.) керосин, керосин өткізгіш								керос.
зауыт, зауыт								кин.
Кинотеатр								к.-т.
Кірпіш зауыты								кірп.
Кірпіш (құрылыс материалы)								кірп.
Қышқылдық өткізгіш, қышқылдық								қышқ.
Зират								зир.
Клинкер (жолдарды жабу материалы)								Кл
Кілт								кл.
Былғары зауыты								былғ.
Коксохимия зауыты								кокс.-хим.
Жол жолы								кол.
Ұжымдық бақ								ұжым.
Коллектор								колл.
Құдық-бағдар (өз атауы болмаған жағдайда)								Қ
Құдық (өз атауында)								қ.
Колхоз (өз атауында)								клх.
Колхоз ауласы								клх. аул.
Құрама жем зауыты								комбик.
Комбинат								комб.
Компрессорлық станция								компрес. ст.
Конденсат құбыры								конденс.
Кондитерлік фабрика								конд.
Жылқы шаруашылығы совхозы, жылқы зауыты, аула								жылқы.
Жылқы өсіру совхозы								жылқы.
Консерві зауыты, комбинат								конс.
Бақылау пункті								бақл. п.
Консольдік құлдырау								конс.
Үйлесімді (объект, нүкте, репер)								үйл.
Копер								коп.
Қазандық								қаз.
Котловина (өз атауында)								котл.
Кочевье								коч.
Мысық								кош.
Шеткі (өз атауында)								шет.
Қызыл (өз атауының бөлігі)								қызл.
Крахмал-сірне, крахмал зауыты								крахм.
Бекініс								бек.
Жарма зауыты, Жарма								жарм.
Иесі бар жайылым								И.ж.
Кумирня								кум.
Қорған (өз атауында)								қорғ.
Курорт (өз атауында)								кур.
Лагуна (өз атауында)							лаг.
Лак-бояу зауыты							лакокр.
Сол (өз атауының бөлігі)							сол.
Мұздықтар, мұздықтар (өз атауында)							мұзд.
Мұз							мұз.
Орманшы үйі							Орм ү.
Орманшылық							орм.
Орман қорғау станциясы							ОҚС
Лесопильный завод							акз.
Орман учаскелері							ормуч.
Карст Лесстік							лесс. карст
Баспалдақ, баспалдақ							басп.
жайлау, жазғы							жайл
Емдеу орны							емд.
Лиман (өз атауында)							лим.
Лимнограф, лимнографиялық пост							лимногр.
Лимологиялық станция							лимнол. ст.
Лимон (ағаш)							лим.
Балқарағай							балқ.
Қайық айлағы							қайық.
Науа							науа
Зығыр совхозы							Зығ.
Зығыр өңдеу зауыты							Зығ өңд.
Люк							Л
Дүкен								дүк.
Магистральдық жолдар (көрсеткіштер индекстері)								М
Мазут құбыры								маз.
Макарон фабрикасы								мак.
Кіші (өз атауының бөлігі)								М., Мал.
Мандарин (ағаш)								манд.
Марганец кені (өндіру өнімі)								марганц.
Маргарин зауыты								маргар.
Май шайқау зауыты								майш.
Май өндіру зауыты								майөнд.
Май бөлу орны, май сақтау орны								майс.
Шеберхана								шеб.
Машина-мал шаруашылығы станциясы								ММШС
Машина-мелиоративтік станциясы								ММС
Машина-трактор шеберханасы								МТШ
Машина жасау зауыты								маш.
Жиһаз фабрикасы, жиһаз комбинаты								жиһ.
Мыс балқыту зауыты, комбинат								мысбалқ.
Мыс карьері, мыс әзірлемелері								мыскарь.
Мелиоративтік құрылыс								млр. құр.
Диірмен (ұн)								ұн.
Металл (көпір, Копр және т. б. салынған материал).)								М, мет.
Металлообрабатывающий завод								мет.-өңд.
Металлургиялық зауыт								мет.
Метеорологиялық станция								мет. ст.
Метрополитен (станцияға кіру)								М
Метрополитен (жер үсті желілері)								метро
Механикаландырылған (ток және т. б.)								мех., мех. ток
Үлбір фабрикасы								үлб.
Мұнара								мұн.
Минералды көз								мин.
Бейіт								бейіт.
Сүт-ет совхозы								Сүт-ет.
Сүт-тауар фермасы								СТФ
Сүт зауыты								сүт.
Монастырь								мон.
Монорельсті темір жол								монорельс.
Теңіз қырыққабаты								Тең қыр.
(Еңістерді нығайту тәсілі)								мощ.
Мәрмәр (өндіру өнімі)								мәрм.
Музыкалық аспаптар фабрикасы, шеберхана								муз. асп.
Ұн тарту зауыты								ұн.
Қоқыс ұстайтын құрылғы								қоқыс.
Сабын қайнату зауыты								саб.
Мыс (өз атауында)								м.
Ет комбинаты								ет.
Жағалау (өз атауында)					жағ.
Бақылау мұнарасы					бақл.
Айдау ұңғымасы, қондырғы					айд.
Көлбеу шахта					көлб.
Құйма (құдық және т. б.))					құй
Құдықты сумен толтыру					Су толт.
Қысым					қысым
Сорғы станциясы					сорғы, ст., с. с.
Жарамсыз (карьер, темір жол және т. б.))					Жарам-з.
Бос					Б
Өтпейтін арна					Өтп. а.
Мұнай өңдеу зауыты; мұнай мұнарасы, ұңғыма, баған, мұнай қоймасы, мұнай құю эстакадасы					мұнай
Мұнай құбыры					Н
Мұнай жинау пункті					Мұн жин. п.
Мұнай құдығы					мұн.
Төменгі (өз атауының бөлігі)					төм.
Төмен қысым					т. қ.
Никель (өндіру өнімі), никель кеніші					ник.
Жаңа (өз атауының бөлігі)					жаңа.
Суланған жайылым								сул. жайыл, сул. жайм.
Железнодорожный басып озу пункті								Б.о. п.
Облыс (өз атауында)								обл.
Байыту фабрикасы								байт.
Обсерватория								обсерв.
Аяқ киім фабрикасы								Аяқ к.
Көкөніс шаруашылығы совхозы, көкөніс сақтау қоймасы								көкөн.
Ойпат (өз атауында)								ойп.
Қой совхозы								қой.
Қой шаруашылығы фермасы								ҚШФ
Қой-тон фабрикасы								Қой-тон.
Отқа төзімді бұйымдар зауыты								От т
Бақша								бақш.
Көл								көл.
Октябрьский (өз атауының бөлігі)								Окт.
Оранжерея								ор., оранж.
Бағдар пункті								бағд. п.
Суару (немесе құрғату) желісі жабық								Жаб желі
Күзгі жайылым								күзд.
Теңіз мұнай кәсіпшілігінің негізі								нег.
Аялдама пункті								алд. п.
Арал, Арал (өз атауында)								ар
Кепкен								кеп.
Үйінді								үйнд.
Тіктеу жағалауы								тік.
Совхоздың бөлімшесі								Свх бөл.
Ашық дюкер								аш.
Тұндырғыш								тұнд.
Ескерткіш		еск.
Мәдениет және демалыс саябағы		МжДС
Булағыш		бу.
Паровоз жөндеу зауыты, паровоз жөндеу шеберханасы		паровоз.
Паром		пар.
Бу құбыры		Б
Парфюмерлік-косметикалық фабрика		парф.
Омарта		пас.
Жайылым		омарта.
Отарлы маусымдық жайылым		жайл (отар.-көктеу, күздеу)
Егістік		Е, е
Бірінші (өз атының бөлігі)		1-
Асу		асу.
Тасымалдап асу		тасм.
ПМК жылжымалы механикаландырылған колонна		ПМК
Жылжымалы сорғы жылжымалы. сорғы		Жылж сорғы
Перекат перек.		перек.
Тұйық көше (өз атауы бойынша)		Т.к.
Көшу жолы		К.ж..
Шабдалы (ағаш)		шабд.
Құм (өндіру өнімі), құм шөгіндісі		құм.
Құмды (топырақ өзендердің түбін, өткел)		Қ
Құм-сусымалы топырақ түбіне		ҚС
Жаяу (көпір және т. б.)		жаяу
Үңгір		үңг.
Сыра қайнату зауыты		сыра.
Пионер лагері		пионерлаг.
Тәлімбақ		тбақ.
Тамақ өнеркәсібі зауыты, комбинат, фабрика		там.
Азық-түлік концентраттарын		Аз-т конц.
Жүзбелі сорғы		жүзб.
Пластикалық масса зауыты		пластм.
Плантация		плант.
Платина( өндіру өнімі), платина әзірлемелері		плат.
Теміржол платформасы		пл., платф.
Асыл тұқымды мал шаруашылығы совхозы		плем.
Алмалы-салмалы тақталар (кәріз желілерінде)		Ал-салм.
Жеміс-жүзім совхозы		Жем-жүз.
Жеміс-жидек кеңшары		жем-жид.
Плодовоовощеводческий совхоз, завод		Жем-көкөн.
Жеміс питомниктері		жеміс.
Алаң (өз атауы), алаң		ал.
Шекара заставасы		шек. заст.
Шекаралық комендатура		шек. кмд.
Тиеу-түсіру алаңы		Т-т ал.
Аспалы жол		асп.
Жер асты су қоймасы		Жераст с.қ.
Жер асты қазбалары		Жераст қаз.
Қосалқы шаруашылық		Қ.шар
Өрт мұнарасы, өрт сөндіру ісі		Ө.м.
Далалық стан		дал. cт.
Полиграфия комбинаты		полигр.
Емхана		емх.
Түбек (өз атауында)		түб
Жартылай өту арнасы		Жарт ө.арн.
Шегі		шек.
Отырғызу алаңы		Отр ал.
Кенттік Кеңес		КК
Кент (өз атауында)		Кент. к.
МАИ бекеті		МАИ б
Оң жақ (өз атауының бөлігі)		оң.
Тұщы (құдықтардағы су)		тұщы.
Кемежай		кемеж.
Провинция		пров.
Сымдар		сым.
Сым, сым зауыты		сым.
Жол жүру (е өз атауы кезінд, сипаттамасы, көпірлер)		Ж.ж.
Прожектор, прожекторлық мұнара		прож.
Бұғаз (өз атауында)		бұғ
Даңғыл (өз атауында)		даңғ.
Сүрлеу жол		сүрл.
Көшкінге қарсы (қалқа, галерея, бөгет және т. б.)		Көшк қарсы.
Өртке қарсы (ор және т. б.)		Өрт қ.
Селге қарсы (шұңқыр, бөгет және т. б.).)		Сел қ.
Ағыс		ағ.
Өту (өз атауында)		ө.
Өту арнасы		ө
Тоған		тоғ.
Иіру фабрикасы		иф.
Құс шаруашылығы совхозы		құс.
Құс тауары фермасы		ҚТФ
Пункт		п.
Жол бекеті		Жол б.
Тармақталу дақтары		.....*тарм.
Жұмысшы кенті	ж. к., жұм. кен.
Радиозавод	рад.
Радиомачта	радио
Радиорелелік мұнара	радиорел.
Радиостанция	радиост.
Радиотехникалық жүйе	радиотехн.
Радиотрансляция кабель	р
Жиналмалы көпір, жиналмалы бөгет	жин.
Қираған, қираған жерлер	қир.
Барлау	барл.
Ажырасу көпірі	ажр.
Түсіру алаңы	түс.
Әзірлемелер	әзр.
Бұзылған	бұз.
Разъезд	раз.
Аудандық Кеңес	АҚ
Рап сақтау	Рап сақт.
Жарылған учаске	Жарл уч.
Жыртылған	жырт.
Тарату орны, тарату пункті	тарату.
Тұздық	тұз.
Өсіп келе жатқан (овраг)	өск.
Реттеуші	peт.
Резервуар	резерв.
Резеңке бұйымдар зауыт, зауыт	рез.
Рекультивация	рк.
Рекультивациялаған	рекульт.
Жөндеу-құрылыс басқармасы	ЖҚБ
Жөндеу-техникалық станциясы	ЖТС
Жөндеу зауыты, жөндеу-техникалық шеберханасы	жөнд., ЖТШ
Күріш өсіру кеңшары	күріш.
Күріш тазалау зауыты	Күріш-т
Бұлақ	бұл.
Кен орны (Өндіру өнімі туралы мәліметтер болмаған жағдайда)	Кен о.
Жең (өз атауында)	жең
Бұлақтар (өз атауында)	бұл.
Балық кәсіпшілігі, балық зауыты	балық.
Балық қорғау құрылғылары	Балық қ.
Рыбоконсервный завод	балықконс.
Балық көтергіш	Балық к.
Базар	Б.
Бақша учаскесі								бақш. уч.
Санаторий								сан.
Сарай								cap.
Сардоба								сард.
Қант зауыты								қант.
Қадалар								қ.
Қызылша совхозы								Қ-ша.
Жарық оптикалық жүйе								жарық.
Шошқа шаруашылығы совхозы								шошқа.
Шошқа тауарлы фермасы								ШТФ
Қорғасын кеніші, қорғасын кендері								қорғ.
Астам								аст.
Әулие (өз атауының бөлігі)								әул.
Солтүстік (өз атауының бөлігі)								Солт.
Солтүстік-шығыс								СШ
Солтүстік-батыс								СБ
Маусымдық мұздақ								Маус мұзд
Селекциялық станция								сел. ст.
Ауылдық Кеңес								АК
Ауыл шаруашылығы машина жасау зауыты								А.ш. маш.
Ауыл шаруашылығы техникасы (бөлімшелер және т. б.))								АШТ
Тұқым өсіру совхозы								тұқм.
Күкірт көзі; күкірт зауыты, кеніш, күкірт (өндіру өнімі)								күкрт.
Дабыл беру (кабель)								д.
Силикат зауыты								силик.
Сүрлем мұнарасы, траншея, шұңқыр								сүрл.
Жартас, жартастар (өз атауында)								жарт.
Жартасты, жартасты (жарылу және т. б.))								жарт.
Жартастар-жар								Жарт-ж
Ұңғыма								ұңғ.
Скипидар зауыты								скип.
Қойма								қойма.
Жанар-жағар май материалдары қоймасы								ЖЖМ
Мал ауласы								Май аул
Мал шаруашылығы совхозы								Малш свх.
Мал қорымы								қорым
Мүсін								мүс.
Тақтатас карьері, тақтатас әзірлемелері								сланц.
Слобода (өз атауының бөлігі)								Сл.
Аралас (құрылыс материалы)								АС
Шайыр зауыты, шайыр								шайр.
Қарау құдығы								ққ.
Кеңестік (өз атауының бөлігі)								Кең.
Кеңшар								свх.
Соя								соев.
Тұздалған (көлдердегі, өзендердегі, көздердегі, құдықтардағы су); тұз қайнатпалар, тұз әзірлемелері, найзалар								тұз.
Батпақ (өз атауында)								батп.
Сопка (өз атауында)								соп.
Сұрыптау станциясы								сорт. ст.
Спирт-арақ, спирт зауыты								спирт.
Сіріңке фабрикасы								спич.
Спорттық мұнара								спорт.
Спорт алаңы								спорт. ал.
Орташа (өз атауының бөлігі)								орт.
Орташа қысым								Орт қыс
Стадион								стад.
Болат құю зауыты								бол.
Болат								бт.
Болат								бт.
Станица								ст-ца
Становище, стойбище								стан.
Станция								ст.
Айдау станциясы								Айд ст.
Ескі (өз атауының бөлігі)								ескі
Шыны бетонды (ғимаратты салу материалы)								Ш-Б
Шыныометалл (ғимаратты салу материалы)								Ш-М
Шыны зауыты								шыны
Баған								бағ
Күзет мұнарасы								күз
Бағыттама бекеті								Бағ б
Құрылыс басқармасы, учаске								ҚБ
Құрылыс-монтаж басқармасы								ҚМБ
Құрылыс материалдары зауыты								құр. м.
Құрылыс алаңы								құр. ал.
Құрылыс репері								Құр-с.
Салынып жатқан (құбыр және т. б.))								сж.
Субургандар								суб.
Кеме жөндеу, кеме жасау зауыты								Кеме ж.
Шұға фабрикасы								шұға.
Құрғақ (құдық, канава)								құрғ.
Кептіргіш								кепт.
Ірімшік зауыты								ірім.
Темекі өсіру кеңшары, темекі фабрикасы						тем.
Кеден						кед.
Қатты (өзен түбінің топырағы)						Қ
Тоқыма комбинаты						Тоқм комб.
Теледидар діңгегі						телевиз.
Телефон желісі						телеф.
Жылыжай						жылыж.
Жылу беру (Құбыр)						Ж
Жылу электр орталығы						ЖЭО
Террикон						тер.
Техникум						техн.
Технологиялық эстакада						технол. эст.
Тоқу фабрикасы						тоқу.
Тауар станциясы						тов. ст.
Тауар паркі						тов. парк
Толя зауыты						тол.
Шымтезек әзірлемелері						шымт. әзір.
Шөпті техникалық дақылдар плантация						шөпт.
Трактор зауыты						тракт.
Трамвай желісі						трам.
Транспортер						трансп.
Трансформатор, трансформаторлық						тр.
Үшінші (өз атауының бөлігі)						3-
Трикотаж фабрикасы						трик.
Мінбер						мінб.
Құбыр						қ.
Құбыр, құбыр құю, құбыр илеу зауыты						құб.
Технологиялық құбырлар						ТҚ
Өтуі қиын жол учаскесі						Ө.қ.ж.у
Өтуі қиын учаске						Ө.қ.у.
Дәретхана						Д
Туннель						тун.
Тұйық (өз атауында)						тұйқ.
Тұт						тұт.
Көмірқышқыл көзі								К-қышқ.
Тыңайтқыштар								Тың-ш.
Қоңыр көмір, тас (өндіру өнімі)								көм.
Тар жолақты темір жол								тж
Нығайту								нығ.
Көше (өз атауы)								К.
Шатқал (өз атауында)								шатқ.
Үй-жай								үж.
Күшейту пункті								күшт. п.
Учаске, учаскелік								уч.
Оқу шаруашылығы								оқу шар.
Жолды кеңейту								Ж кең.
Шатқал (өз атауында)								шатқ.
Фактория								факт.
Фанера зауыты, фанерная фабрикасы								фан.
Фанза								ф.
Фарфор, Фарфор-фаянс зауыты								фарф.
Ферма								фер.
Фирналық өріс								фирн.
Форт (өз атауында)								ф.
Фосфорит кеніші								фосф.
Шымтезек өндірудің фрезерлік тәсілі								фрез. шымт.
Жеміс-жидек бағы								Жем-жид
Жеміс бағы								жеміс
Іргелі репер								ІР
Ғимараттың іргетасы (биіктігі белгісі бар жазу)								ҒІ
Хижина								хиж.
Химия-фармацевтика зауыты								хим.-фарм.
Химиялық тазалау								хим. очист.
Химия зауыты								хим.
Химиялық тыңайтқыш (қойма, цистерна)								хим. тың.
Нан зауыты, комбинат								нан.
Мақта өсіру кеңшары, мақта тазалау зауыты								мақта.
Мақта-мата комбинаты, мақта-мата фабрикасы								Мақта-м.
Тоңазытқыш								тоң.
Жотасы (өз атауында)								жота
Хром әзірлемелері, хром кеніші								хром.
Хрусталь зауыты								хруст.
Хутор (өз атауында)								х., хут.
Түсті металлургия зауыты								тмет.
Цемент зауыты								цем.
Цементобетон (жол жамылғысының материалы)								Ц
Орталық, - I, - е, - е (өз атауының бөлігі)								О., Орт.
Шынжырлы көпір								шынж.
Мырыш кеніші								мырыш.
Цистерна								цист.
Цитрустық дақылдар (плантация, совхоз)								цитрус.
Ғимараттың цоколі (жазуы бар биіктік белгілері)								ҒЦ
Шай жасау совхозы								шәй.
Шай фабрикасы								Шәй ф.
Шатыр зауыты								черепич.
Қара металлургия зауыты								Қ. мет.
Шойын құю зауыты								шойн
Шахта (өндіру өнімі туралы мәліметтер болмаған жағдайда))								шах.
Тігін фабрикасы								тігу.
Тұт								тұт.
Жібек өсіру кеңшары; Жібек аталық, Жібек тоқу, Жібек фабрикасы								жібек.
Жүн иіру фабрикасы								Жүн иіру
Шивера (Сібір өзендеріндегі табалдырықтар)								шив.
Шифер зауыты								шиф.
Мектеп								мт.
Шлак (жол жабындысының материалы)								Шл
Шламды (тұндырғыш және т. б.))								шлам.
Шлюз								шл.
Шпагат фабрикасы								шпаг.
Штольня (Өндіру өнімі туралы мәліметтер болмаған жағдайда)								шт.
Қиыршық тас карьері, шағыл осыпь								қт.
Қиыршық тас (жол жабыны материалы)								Қ
Сілті көзі								сілт.
Щетка фабрикасы								щет.
Экскаваторлық								экскават.
Сығынды зауыт								сығ.
Элеватор								элев.
Электр қосалқы станциясы								эл. подст.
Электр қуысы								эл.-пастух
Электр станциясы								эл.-ст.
Электротехникалық зауыт								эл.-техн.
Эстакада								эст.
Эфир майы дақылдарының совхозы, қайта өңдеу зауыты								эф.-майы.
Оңтүстік-шығыс								ОШ
Оңтүстік-батыс								ОБ
Оңтүстік, - I, - е, - с (өз атауының бөлігі)								Оңт.
Киіз үй								К үй.
Алма								алма.
Жидек бағы								жид
Яранга								яр.

Шартты белгілердің алфавиттік көрсеткіші

Автомагистраль 186 Автомобил жолдары: - жолдардағы километр белгілері 206 - жол номері 208 - жолдағы тұрақты доға 206 - жолдардың, елді мекендер мен өзендердің көрсеткіштері 206 Жабынсыз автомобиль жолдары 191 - жабынымен 188 - салынып жатқан 197 - жетілдірілген жабыны бар 187 Акведуктер 261 Артезиан құдықтары мен ұңғымалары 301 Астрономиялық пункттер 6 Афишалық тумба 60 Су айдау бактары 310 - жағар май үшін 96, 95 - сілтілер мен химиялық тыңайтқаштар үшін 97 Бағандағы балкондар 46 Бамбук өскіндері 392 Шағын мөлшердегі банкалар 223 Бассейндер 308 Мұнай бассейндері 94	Бензин колонкасы 96 Жағажайы жоқ тік жағалау 218 - тік жағажайы бар 217 Жағалаулық дабыл (тұрақты белгі) 292 Анықталмаған жағалау желесі 212 - тұрақты емес 214 - тұрақты және белгіленген 211 Жағалаулық қайраң мен қылыш 244 Құймалы-төкпелі теңіздердің, көлдердің жағалаулық жолақтары 220 Күркелер 58 Учаскелерді биологиялық қайта өңдеу 454 Адам аяғы баспайтын және өткелі қиын батпақ 466 - өтетін 467 Брандмауерлар 32 Бауырластар зираты 68 Бремсбергтер 163 Салынып жатқан бремсбергтер 164 Өткелдер 328 Бұдырлы беттер 463 Табиғи сипаттағы бұдырлар - бағыттаушы 344 Будда храмы 30 Су жинау будкасы 306 - қозғалысты реттеуші 59
- ғимарат сыртындағы телефон 140 - трансформатор 112 Бункерлер 98 Жарық беретін Буи 291 Бундар 286 Буреломдар 382 Біліктер 254 Геологиялық арна бойындағы біліктер 83 Білік беттері 456 Топырақтағы табиғи біліктер 345 - қазылған 146 - мұздақ 359 Ғимарат сыртындағы желдеткіш 51 Метроға кіру 41 Жел біліктері 382 Жел диірмендер 149 Темір жол үстіндегі жүргіншілер өтетін виадуктер 175 Жүзімдіктер 411 Ылғал сүйгіш шөптесін өсімдіктер 403 Су өсімдігі 228 Су станциялары 293 Лиманды суару дамбалары мен біліктеріндегі су шығару 259 Каналдардағы су жинау орындары 265 Су өлшеу посттары 282 Су қысымы бактары 310 Өзендердегі су сарқырамасы 241 Су жинау будкалары 306 Суару арналарындағы су тарату қондырғылары 257 Су орлары (орлар) 350 Балдырлар 229 Су лақтыру 262 Мұздақ бетіндегі су ағыны 358 Су қоймасы, өнеркәсіптік кәсіпорын қалдықтарымен ластанған 309 Ашық, жабық және жер асты су қоймалары 308 Су ағаш кескіштері 150 Су диірмені 150 Толқын таратқыштар 286	карсттық және псевдокарсттық шұңқырлар 340 Үлкен қақпалар 174 Темір жол үстіндегі үлкен қақпалар 185 Метроға кіру 40 - үңгірлер 339 - туннелдер мен галерея 169 - жабық ғимараттың жер асты бөлігінде 39 - ашық ғимараттың жер асты бөлігінде 38 Орлар 341 Орманның кесілген бөлігі 384 Биік шөптесін өсімдіктер 402 Төсемдер 199 Жертөледен шығатын запас есіктер 51 Мұнай шығатын жерлер 93 - жер асты газы 338 Жаңіл тұрпатты мұнара, прожектор, спортив) 27 - мұнай және газ 91 Доға астынан шығу 33 - екінші қабатқа 34 Газгольдерлер 95 Газ мұнарасы 91 Газондар 416 Транспортерге арналған галерея 44 Гараждар жеке 61 Гаттар 199 Гейзерлер 312 Геологиялық каналдар 83 Гидранттар 304 Сазды бет 458 Орманның жанған және өрт шалған учаскелері 383 Горизонталдар 329 Су айдындарының түбін бейнелеуге арналған көлденең 236 Қиыршық және малта тас беттер 456 Мемлекеттік қаумалдардың шекаралары 487 Мемлекеттік қорықтардың шекаралары 486 Жер пайдалану және бөлу шекаралары 485 Құрғайтын жағалау белдеулерінің шекаралары 221 Табиғат ескерткіштерінің шекаралары 487 Өлке құрамына кіретін саяси-әкімшілік автономды облыстардың; автономды округтердің шекаралары 481
- АССР, шеттер, облыстар және жиектің құрамына кірмейтін автономды облыстар 480 - қалалық жерлер 483 - мемлекеттік 478 - аудандар 482 - КСРО одақтас республикалары 479 Табиғи ұлттық парктердің шекаралары 487 Өзендер мен көлдердің төгілу шекаралары 246 Кенттік және ауылдық кеңестер аумағының шекаралары 484 Есу 199 Топырақ жолдары (елеу, орман және т. б.) 193 Судағы қада 284 топтары Тас мүсіні 347 Дайктер 335 Бағдарлы немесе мәдени-тарихи маңызы бар жеке тұрған ағаштар 388 - бағдарлы немесе мәдени-тарихи маңызы жоқ 389 Ойықтардағы жолдар 201 - үймелер мен дамбалар бойынша 200 Қысқы жолдар 194 Аспалы жолдар 165 Ағаш жабыны бар Жолдар 192 Жол белгілері мен аркалар 206 Құрмет тақтайлары 60 Дюкерлер 260 Табиғи көздер (кілттер, бұлақтар) 311 Темір жолдар 155 - ойықтар 167 - тіреуіш қабырғалары бар ойықтар 168 - туннельдер 169 - темір жол бойындағы белгілер 184 - монорельсті 157 - қалыпты жолтабан салынған 159 - теміржол өтпелері 174 - үйінді бойынша 166 - бөлшектелген 161 - тар тұздық 158 - узкоколейные салынып жатқан 160 - үлкен еңісті учаскелер 162 - электрлендірілген 156 Тірі қоршаулар 397	Тар қасықтар, бөлгіштер және т. б. бойынша батпақтану 468 Батпақты жерлер 468 Ағаш дуалдар 479 Малға арналған қоралар 152 Құдайға арналған шоғырлар 427 - суару аймағында 431 - құю 432 - тастармен ластанған 434 - Лиманды суару 432 - кептірілген 429 - күріш 428 - суару желісімен 430 - құрғату-суару жүйелерімен 433 - таза 426 Батыс 341 Бамбук өскіні 392 - қамыс 404 - мангралық 393 - қамыс 404 Сортаңданған жерлер 471 Төсек 361 Өндірістік мақсаттағы құбырлар жоқ ғимараттар 75 - құбырларымен 74 Бұзылған және жартылай бұзылған ғимараттар 23 - бағанамен 21 - салынып жатқан 22 Қысқы жолдар 194 километрлік пикетаж белгілері 172 Нивелирлік белгілер 11 Қоршаулар 477 Изобаттар 234 Беттің жабық учаскелері 145 Иллюминаторлар 53 Табиғи көздер 311 Кавальерлер 141 Тастағы ұсақ тастар 459 Тас монолитті беттер 461 Тас өзендері 460 Тас бағаналары 66 Құбырлардағы камералар 123 Су айдындарындағы тастар 224 Тас-бағдарлар жеке 346 Геологиялық жыралар 83 - құрғақ 252 Ашық нөсер кәрізі 129
256 біліктер бойынша арналар мен жыралар Арналар, өзендердің кәріздік учаскелері 248 - ойықтарда 255 - дамбалармен 253 Жерасты құбырларына арналған өтпейтін арналар 124 - жер асты құбырларына арналған жартылай өтетін 125 - жер асты құбырларына арналған өтпелі 126 Жер асты арналары 249 Құбырлар арқылы өтетін каналдар, өзендер мен каналдар 264 Салынып жатқан арналар 251 Мансап 87 Зират 71 Ағаш өсімдіктері бар зираттар 72 Гүлзарлар 416 Жер асты коммуникациясына арналған коллекторлар 127 Құдықтар 295 Артезиан құдықтары мен ұңғымалары 301 - құрылыстарда 302 - жел қозғалтқышы бар 299 - суды механикалық көтерумен 300 - қолмен сорғымен 297 - су қысымды мұнаралармен және арақашалармен біріктірілген 302 Мұздық құдықтар 357 Мұнай құдықтары 92 бағанадағы жағасы бар құдықтар 296 - журавлемен 298 - құрғақ және себілген 303 Құдықтар қарау жерасты коммуникациялар 117 - бұзылған және асфальт астында тұрған 118 Бағандар 304 - дизель отыны 96 Колоннадалар 55 Өсімдік, ауыл шаруашылығы алқаптарының, топырақ контурлары 366	Рельс жолдарының ұштары 171 Костел және кирхи 28 Беті 464 Кратерлер - жанартау 336 - лас жанартаулар мен шөптер 337 Рельстердегі қабырға-консольды көтергіш крандар, кран-балкалар, мұнаралы және порталды козелды, эстакадалардағы көпірлі кран-балкалар 105 Қисық массасы 370 Шеңбер айналмалы 173 Жабық ағаш қанаттары 36 - жабық тас 35 - ашық, жоғары сатылар 37 - ашық, 38 төмен сатылар Қорғандар 343 Бұта 395 - тікенекті 396 Бұта (багульник, подбел, Черник, вереск) 400 Жеке тұрған бұталар 394 Кәрізздер 269 Мұздықтар 356 Мұз құдықтары 357 - жарықтар 357 Мұз жарғыш 360 Мұз кескіш 285 Мұз жарықтары мен барьерлер 365 Табиғи жоғары ұңғылы ормандар 368 - жоғары ұңғылы көшеттер 372 - төмен қабатты және карликті бұрыштық 369 Су ағаш кескіші 150 Жас ағаш отырғызу 373 Тауға көтерілетін баспалдақтар 203 - өрт сөндірушілер 57 Барлау геологиялық шурфтар мен ұңғымалар желілері 83 Байланыс желілері және техникалық басқару құралдары: - салынған аумақта әуе кәбілдері 135 - құрылмаған аумақта 134 - салынған аумақта ауа сымдары 137 - құрылыс салынбаған аумақта 136 - су асты кабельдік 132 - жер асты кабельдік 133 Электр беру желілері (ЭБЖ) - салынған аумақта 115 - құрылысы аяқталмаған аумақта 114 Аспалы өсімдіктер 408
Лоджия 45 Орманды және басқа да материалдарды түсіруге арналған науалар 204 Су беруге арналған науалар мен ыдыстар 268 Шалғынды шөп өсімдіктері 401 Жертөле қақпақтары 52 Мазарлар, субургандар, оболар 70 Мангралық өскін 393 Нивелирлік жартас және қабырға маркалары 11 Маяктар 289 Жағалаулық келі-кету 244 Жел диірмендері 149 - су 150 Метеорологиялық станциялар 153 Мелиорациялық құрылыс учаскелері 454 Мемориалдық тақталар 60 Мешіт 29 Бауырлас қабір 68 - жеке 69 Жайтартқыштар (жайбөлу) бағаналарда 109 Жас орман отырғызу 373 Молдар 286 Монумент 67 Теңіз тұзы 358 Темір жолдың үстіндегі жаяу жүргіншілер көпірлері (виадуки) 175 Екі қабатты көпірлер 317 - ағаш 315 - тас, бетон, темір-бетон 314 - шағын 321 - металл 313 - жаяу жүргіншілер 325 - темір және автомобиль жолдары қатары 318 - шынжырлы және арқан 316 Мүк өсімдігі 407 Мочажиндер 405 Ағаш жағалау 277 - тас, бетон, темір-бетон 276 Автомобиль таразыларына арналған аспалы 50 Ғимараттар арасындағы қалқалар мен аражабындар 48 Бағандардағы, тіреулердегі қалқалар мен қалқалар-күнқағарлар 49 Мұздықтар 364 Жолдар, өзендер, каналдар бойындағы ағаш-бұта екпелері 210	каналдардағы сорғы станциялары265 Кіші сорғылар 266 Үйіндінің жол 166, 200 Мұнай мұнаралары 91 Нивелирлік белгілер 11 Тауаша 45 Автомобиль жолдарының нөмірлері 208 Үй нөмірлері 24 Орман орамдарының нөмірлері 378 Жер жарықтары 332 - мұз 365 - жартас 333 көкөніс қоймасы64 Жыралар 349 Оттар (жағадағы жарық беретін навигациялық белгілер) 290 Бау-бақша 417 Биіктігі 1 м кем тас және темірбетон қоршаулар 473 - биіктігі 1 м және одан астам тас және темірбетон 472 - металл 474 Сым қоршаулары 476 Көлдер 245 Көшкін 352 Түйісу желісінің тіректері 158 - троллейбустық байланыс желісі 207 Жылыжайлар мен жылыжайлар 64 Бағдар пункттері 7 Теңіз мұнай кәсіпшілігінің негіздері мен өндірістік алаңдары 102 - салынып жатқан 103 Елді мекендерден тыс автобустар мен троллейбустардың аялдамалары 209 Осыпи борпылдақ жыныстардың 353 - қатты жыныстар 354 Тау жыныстары - террикондар 86 Бекітілмеген құламалар 84 - нығайтылған 85 Жағалау мелдері 244 330 биіктік белгілері - рельстің 172 - тұрақты емес жағалау сызықтары 215 - үй бұрышындағы көпір, жер немесе тротуар 25
Су кесінділерінің белгілері 213 Ғимараттардың отмосткасы 24 Тұндырғыштар 308 58 павильондары 30 пагодтары "Мәңгілік алау" ескерткіштері 67 278 парапеттер 64 жігіттер Паромдар 326 Омарталар 151 Батпақты жайылымдар 452 - құю 450 - ластанған 453 - түбегейлі жақсарту 446 - мәдени 445 - көлбеу суару 450 - суармалы 449 - кептірілген 447 - суару желісімен 448 - құрғату-суару жүйелері бар 451 - таза 444 Егістік 417 - богарлы 419 - құю 423 - тастармен ластанған 425 - Лиманды суару 423 - суармалы 422 - суғару желісімен 421 - құрғату-суару жүйелері бар 424 Асулар 331 Қайық тасымалдау 327 Темір жолдар арқылы өтетін өткелдер 174 Өзендердегі перекаттар 243 Координаттық сызықтардың қиылысуы 12 Әуе байланыс желілерінен және техникалық басқару құралдарынан жер асты кәбіліне өту 138 Әуе ЭБЖ-дан жер асты кабельдік ЭБЖ-ге өту 116 Көшелер, жолдар және темір жолдар астындағы жер асты өткелдері 202 Құм 455 Әкті, ағаш көмірді күйдіруге арналған пештер 147 Пирстер 286 Орман және сәндік тұқымдықтардың питомниктері 373 - жеміс 414	Техникалық дақылдардың плантациялары 415 Жүк платформалары 177 - жолаушылар 176 Тоқу 477 Жер бөгеттері 271 - металл, тас, бетон, темір-бетон және ағаш 270 - су асты 272 Тиеу-түсіру алаңдары 177 - құрылыс 144 Жабдықталған жағажайлар 294 Айналмалы шеңберлер 173 Жертөле 63 Аспалы жолдар 165 Су асты плантациялары 233 Ағаш тіреуіш қабырғалар 281 - тас, бетон, темір-бетон 280 электр қосалқы станциялары 112 Өрт сатылары 57 Полигонды беттер 462 Ағаш екпелерінің белдеулері 386 - бұта 397 Жартылай бұта (жусан, теріскен, сарсазан) 399 Су өлшейтін бекеттер 282 - қозғалыс реттеушілері 59 Өзендердегі табалдырықтар 242 Ағаш тұқымдары 390 Ағаш кесу 371 Жабдықталған съездерсіз төменгі сынып жолдарының жанасуы 188 Жабдықталған айлақтары жоқ айлақтар 288 - жабдықталған айлақтары бар 287 Шұңқырлар (шұңқырлар) 54 көшенің жүру бөліктері 189 бағанадағы прожекторлар 111 Промоиндер 349 Ормандағы орман соқпақтары 376 - орманда сым өткізгіш желілері бар 377 Ормандағы соқпақтар 374 - жырамен, қоршаумен, қоршаумен шектелген 375 Астрономиялық пункттер 6
- қоюландырудың геодезиялық желілері 3, 4 - мемлекеттік геодезиялық желі 1, 2 - бекіту 10 - бағдарлы 7 Шөл 144 Жол өтпелері 319 Станциялық жолдар 170 Себу дақтары 341 Дақ беті 462 Радиомачтар 139 Радиорелелік мұнаралар мен ретрансляторлар 139 Өзендердің, көлдердің төгілуі (шекаралар мен алаңдар) 246 Қатты пайдалы қазбаларды өндіру 87 Орманның жарылған учаскелері 385 Өмірлік нысандары бойынша бөлінбейтін су өсімдіктері 228 - Сулы мүк 232 - жүзуші жапырақтары бар сулы шөп 230 - суға батырылған жапырақтары бар шөпті су 231 - ағаш-бұта су басқан 247 Орманның сирек өскіні 381 Жоғары ұңғылы сирек табан 379 - төмен қабатты және карлик 380 Өзендер мен бұлақтар 237 Уақытша, топырақты, жартасты, қабырғалы және іргелі репердер 11 ағынды торлар 128 Күріш өрістері 418 Рифтер 226 Құлайтын учаскелері бар өзендер мен бұлақтардың арналары 240 - тұрақты қосмекенділер және қайта құрғайтын учаскелердің кезектесуімен 239 Құрғақ арна 350 Ряжи 283 Жеміс цитрус бақтары 409 - жүзімдіктермен 413 - жидектермен 412 Сексеуіл 398 Қоқыс орны 143 Ергежейлі бағдаршамдар 182 - діңгек 181 - бағаналарда 207 - аспалы 183	Жолдар мен арналар арқылы сел жіберу 205 Семафор 178 - екі жақты көпірде 179 - консоль көпірінде 180 Батпақты шабындықтар 442 - құю 440 - ластанған 443 - түбегейлі жақсарту 436 - Лиманды суару 440 - суармалы 439 - кептірілген 437 - суару желісімен 438 -құрғату-суару жүйелері 441 - таза 435 Су үстіндегі жартастар 225 Жар-жартастар 334 Пайдалану және сөндірілген бұрғылау ұңғымалары 89 - жарамсыз немесе тасталған 303 - 90 бұтамен орналасқан Көмір, шымтезек, ашық құм қоймалары 141 Тастардың жиналуы 348 - жүзгіш 227 Мал көмінділері 73 Мал айдау 196 Мүсіндер 66 Қар жинау орны 363 Сорлар өте алмайтын және өтуі қиын 469 - өтетін 470 Шөгетін тұз (қабаты бетінде) 465 Мұнара үлгісіндегі 26 құрылыстар - теңіз мұнай кәсіпшілігі 104 Жағалауға түсу 279 Су станциялары 293 Метеорологиялық станциялар 154 Станциялық жолдар 170 Көрнекі үгіт қабырғалары 60 Ағаш тіреуіш қабырғалар 281 - тас, бетон, темір-бетон 280 Дала шөп өсімдігі 406 Ағаш тектес арша, самырсын 391 Ағаш бағаналар 106 - тіреуіштері мен тартпалары бар ағаш 106 - темір-бетон 108
- жоспарлау жобасын бекіту 9 - металл 107 - ферма 107 Тұрағы киіз үй, чумов, яранг тұрақты 62 Құйма және құйма ағыстардың бағыттамалары 222 Темір жолдардағы ауыспалы бағыттамалар 172 Қатты емес тұрғын үйлер 15 - отқа төзімді 13 - аралас 17 Қатты емес тұрғын емес құрылыстар 16 - отқа төзімді 14 - аралас 18 Тығыз жабысатын құрылыстар 19 - әртүрлі қабатты бөліктері бар 20 құрылыс алаңдары 144 Салынып жатқан - автожолдар 197 - темір жолдар - тарқолақты темір жолдар 160 - арналар 251 Құрғақ жыралар 252 Құрғақ арна 350 Орманның құрғақ учаскелері 383 Тақыр 457 Теледидар діңгектері 139 Террасалар 47 Бекітілген алаң террасалары 355 Террикондар (тұқым үйінділері) 86 Плантацияның техникалық дақылдары 415 Қайта өңдеу 88 Жоспарлы түсіру желілерінің нүктелері 5 Траверстер 286 Трамвай желілері 158 - салынып жатқан 160 Трансформаторлық күрке 112 113 бағанадағы трансформаторлар Трельяжи 477 Мұздық жарықтар 357 Жол (жүк таситын, жаяу жүретін) 195 Қамыс өсінділері 404 Тротуар 189 Тіректердегі су үсті құбырлары 130 - жер үсті 121 - су асты 131	- жер асты 122 Түтінді құбырлар 56 Жол учаскелері 198 Дәретхана 61 Тұрақты афишалық тумбалар 60 Каналдардағы туннельдер 263 Турлар 66 Тар тұздық темір жолдар 158 Жаңбырлатқыш машиналарды қосу тораптары 305 Автомобиль жолдарындағы жолдың көрсеткіштері, елді мекендер мен өзендердің атаулары 206 Көше өтпейтін учаскелер 190 Суландыру каналдарындағы су таратқыш құрылғылар 257 - балық қорғау және қоқыс аулайтын 274 Керілген кемерлер (жиектер) 351 Көмекші шахта оқпандары мен пайдалану шурфтарының сағалары 77 - жұмыс істеп тұрған штолен 79 - дренаждық коллекторлар 258 - жұмыс істемейтін шахта оқпандары мен пайдалану шурфтары 78 - жұмыс істемейтін штолен 80 - негізгі шахта оқпандары 76 - барлау геологиялық шурфтар 82 - шахталық оқпандар, шурфтар, қираған штолен 81 Өнеркәсіп кәсіпорындарының қалдықтарымен жабылған учаскелер 142 Газ алаулары 91 Жолдың фашиндік учаскелері 199 Ағаш фермалары 106 - темір-бетон 108 - металл 107 бағанадағы электр шамдары 110 Су бұрқақтар 307 Фуникулерлер 163 - салынып жатқан 164 Будда храмы 30 Сүрлемге, пішендеуге арналған қоймалар 153 Шіркеулер 28 Жанатын цистерналар 95 - қышқылдар мен химиялық тыңайтқыштар үшін 97 Часовня 31 бағанадағы электр сағаты 110 Шығырлар 267 телефон таратушы шкафтар 140 Шлагбаумдар 174 Шлюздер 275 Шпор 286 Қиыршық тас беті 459
электр қосалқы станциялары 112 Су асты электрокабельдер 120 - жер асты 119 Автокөлік жөндеу үшін эстакадалар 99 - теңіз 101 - теңіз құрылысы 103	- технологиялық және тиеу 100 Жидектер 410 Шұңқырлар 342 Жаңбыр шұңқырлары 308 Қазылған шұңқырлар 65 Мұнай шұңқырлары 94

Масштабы 1:5000, 1:2000 жоспарлары үшін жақтауларды ресімдеу үлгісі

119-кесте

Масштабы 1:1000, 1:500 жоспарларға арналған жақтауларды безендіру үлгісі

120-кесте

	Бюджет қаражаты есебінен картографиялық өнім жасау жөніндегі нұсқаулыққа 3-қосымша
	(грифі)

_______________________________________________________________

_______________________________________________________________

(ведомство)

Топографиялық картаның формуляры

Карта беті ______________________________________________________

номенклатура

масштаб

Объект шифры

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

(кәсіпорын, мекеме, ведомство)

Топографиялық картаның формуляры

	Карта беті				______________________________________________
					(номенклатура)
	Масштаб				________	Жасалған жылы
	Бедер қимасы __ м сайын / м
	Жұмыс түрі
	Координаттар жүйесі
	Биіктіктер жүйесі
			Теориялық өлшемі (см)
			Ауд. _____________ км²

Карта бетіндегі бұрыштардың сүйір ұштарының координаттары

Бұрыш №

Географиялық

Тік бұрышты 6 градусты аймақта

ендік

бойлық

негізгі

шектес

°

'

"

°

'

"

x

y

x

y

1

2

3

4

Осьті меридиан бойлығы:

негізгі аймақтың L° =

______________

шектес аймақтың L° =

______________

Меридиандардың жақындауы (орташа)

g =

Толтырған ______________________________________________________ (тегі, қолы, күні) Тексерген ______________________________________________________ (тегі, қолы, күні)

1. Бұрылу нүктелерінің тік бұрышты координаттары

2. Аумақтың әкімшілік бөлінісі

	Сұлба

3. Картографиялық материалдар Картматериалдардың орналасу сұлбасы

1, 2

Шартты белгілер:

(сұлбаның шартты белгілерінің №№ картматериалдардың тізімінің №№ сәйкес келеді)

Тексерген ______________________________________________________ (тегі, қолы, күні)

4. Материалдар тізімі және олардың сипаттамасы

Сұлба бойынша №	Номенклатура	Масштаб	Жұмыстарды жүргізген мекеме аты. Жұмыс (құрастыру, түсірілім) жылы. Түсірілім әдісі, масштабы, бедер қимасы. Координаттар жүйесі. Басылып шыққан жылы.	Материалдарды пайдалану дәрежесі
1	2	3	4	5

Сұлба мен тізімді құрастырған ________________________________________________

(тегі, қолы, күні)

Тексерген _________________________________________________________________

(тегі, қолы, күні)

5. Тізім пайдаланылған статистикалық және әдеби-сипатталған материалдар

№	Авторы	Материалдардың аты	Басылып шыққан жылы	Не пайдаланылған

Тексерген _________________________________________________________________

(тегі, қолы, күні)

6. Ғарыштық түсірілім Ғарыштық түсірілімнің сипаттамасы

Ғарыштық түсірілім деректерін жеткізуші

Ғарыштық түсірілімнің аумағы
Ғарыштық түсірілімнің ауданы (км2)
Номенклатура
Растр
Жер үстіндегі ажыратылымдығы (м)
Сахналардың саны
Арналардың саны
Түстер тереңдігі
Спутниктің түрі
Спутниктердің топтамасы

Толтырған ________________________________________________________________

Тексерген _________________________________________________________________

(тегі, қолы, күні)

7. Фотограмметриялық желінің құрылымы

1. Жоспарлы-биіктік қойылту тәсілі ___________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

2. Көлемін өлшеудегі олқылықтар

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

3. Блок желісіндегі айырылым белгілерінің ауытқушылықтары

жоспарда м: орташа ____________, ең үлкен ____________

биіктігінен, м: орташа _____________, ең үлкен __________

нүктелердің жалпы саны _____________________

Тексерген ________________________ _____________________________

(тегі, қолы, күні)

8. Бедердің цифрлық үлгісі

1. БЦҮ құрылымы / Построение ЦМР __________________________________________

__________________________________________________________________________

2. БЦҮ тораптық нүктелері арасындағы қашықтық / Расстояние между узловыми

точками ЦМР ______________________________________________________________

3. Бедер қимасы / Сечение рельефа ____________________________________________

4. БЦҮ дәлдігі / Точность ЦМР________________________________________________

5. БЦҮ редакциялау және пикеттер жинағын орындаған __________________________

__________________________________________________________________________

(тегі, қолы, күні)

9. Суреттерді ортофототрансформаттау

1. Ортофототрансформациялау тәсілі __________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

2. Фотожоспарлар дайындау _________________________________________________

__________________________________________________________________________

Жан-жағының теориялық мөлшерден ауытқуы

солтүстік ____________ батыс

оңтүстік ____________ шығыс

көлбеу ____________

Тексерген _________________________________________________________________

(тегі, қолы, күні)

10. Геодезиялық негіз

	Бас геодезиялық негіз және түсірілім торабы пункттерінің орналасу сұлбасы	Шартты белгілер:
		- триангуляция және полигонометрия пункттері
		- жиілету желісінің пункттері және түсірілім желісінің нүктелері
		- нивелирлік белгілер
	(сұлбада пункттердің қасына оларға берілген аты немесе нөмірі жазылады)

11. Түсініктеме

(жұмыстың жүргізілген жылы, бастапқы мәліметтер, аты, № мен каталогтың тұрған жері, жұмысты кім жүргізген, эллипсоид пен координаттар жүйесі, биіктік есептеулерінің бастапқы деңгейі)

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

12. Геодезиялық пункттердің координаттары мен биіктіктерінің тізімі

№	Пункттің, марканың, қада белгінің аты, центрдің типі	Сыртқы белгілердің типі	Класы		Координаттар		Биіктігі		Ескерту
			триангуляция, полигонометрия	нивелирлеу			Каталог бойынша	Картматериалда қабылданғаны
					х	у
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10

Пункттердің биіктігі мен координаттарын жазып алған ___________________________

(қызметі, тегі, қолы, күні)

Көшірмені тексерген ________________________________________________________

(қызметі, тегі, қолы, күні)

Түпнұсқада пункттердің түсірілуін тексерген ___________________________________

(қызметі, тегі, қолы, күні)

Пункттер үйлеспеген және пайдаланылмаған жағдайда, "Ескерту" бағанында ол жөнінде айқындау

13. Мәліметтер геодезиялық негіздің сақталуы туралы (жергілікті жерде тексеру нәтижелері бойынша толтырылады)

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

Тексерген _________________________________________________________________

(тегі, қолы, күні)

14. Редакциялық нұсқаулар топографиялық картаны жасау және жаңарту, шартты белгілерді қолдану, материалдарды пайдалану туралы

	Сұлба		___________________________ ___________________________ ___________________________ ___________________________ ___________________________ ___________________________ ___________________________
	____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________

Тексерген _______________________________________________________________________

(тегі, қолы, күні)

15. Камеральдық жұмыстар Бастапқы материалдардың сапасын зерделеу және бағалау

(Дайындық жұмыстарының сипаттамасы. Картаның жоспарлы-биіктік негізінің дәлдігі және картада жергілікті заттардың, пішіндердің, горизонтальдардың орналасуы мен оларды тексеру тәсілі; карта мазмұнының ескіру дәрежесі, қажетті түзетулердің көлемі мен сипаты туралы тұжырымдар)

Тексерген: ________________________________________________________________

(тегі, қолы, күні)

__________________________________________________________________________

(тегі, қолы, күні)

16. Топографиялық картаны жасау және жаңарту

ЦТК-ны мемл. тілде бір мезгілде жаңарта отырып жасау _________ м-бы

Ұшу түсірілімімен ______ж. ортофотожоспар/ бойынша аэросуреттер орындалған

__________________________________________________________________________

(түпнұсқа негізі және жасау әдісі, қолданылатын құралдар көрсетіледі)

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

Түпнұсқаны түзеткен және далалық тексеру жобасын құрастырған

__________________________________________________________________________

(тегі, қолы, күні)

Жұмысты қабылдаған: ___________________________________________

(тегі, қолы, күні)

___________________________________________

(тегі, қолы, күні)

___________________________________________

(тегі, қолы, күні)

17. Географиялық атаулардың

№	Объекті		Бастапқы материалдағы атауы (ескі)
	рус.яз.	гос. яз.

Тексерген: ________________________________________________________________

(тегі, қолы, күні) / (фамилия, подпись, дата)

18. Транскрипциясын өзгерту

Міндетті негіздерде орналасқан атауы		Өзгерту үшін негіздеме
Орыс тіл. жаңа атауы	Мемлекеттік тіл. жаңа атауы

19. Далалық жұмыстар Орындалған жұмыстар Орындалу сұлбасы

Жұмыстың жүргізілген Кәсіпорын		1. ______________ (қызметі, тегі) 2. ______________ (қызметі, тегі) 3. ______________ (қызметі, тегі)
Жұмыс түрлерінің сұлбасы	Жұмыс түрлері
	1. Геодезиялық пункттерді тексеру	_____________________
	2. Тұтас бажайлау	_____________________
		(фотожоспарда, фотосұлбада, аэросуреттерде)
	3. Бағдарлық бажайлау	ортофотожоспарда _____________________
(пунктирмен бөлу)		(фотожоспарда, фотосұлбада, аэросуреттерде)
	4. Тексеру мен түзету
Бажайлау Дешифрирование	_____________________________________________________
	(тұтас, бағдарлық, фотожоспарда, фотосұлбада, аэросуретте)

20. Түпнұсқаға түзетулер көшірілген

______________________________________________________________

(көшіру әдісі, аспап)

Түйістіру

Трапеция жақтарының атаулары	Немен түйістірілген	Түйістірген (қызметі, тегі)	Тексерген (қызметі, тегі)
Солтүстік
Оңтүстік
Батыс
Шығыс

Тексерген: ___________________________________________

(тегі, қолы, күні)

___________________________________________

(тегі, қолы, күні)

___________________________________________

(тегі, қолы, күні)

21. Далалық жұмыстарды тексеру

Акт № № акта	Тексеру күні/Дата проверки	Тексеру әдісі (аспапты, далалық байқаумен, камеральды) / Метод проверки (инструментально, полевым осмотром, камерально)	Жұмыс түрлері жөнінде не тексерілді / Что проверено по видам работ	Кіммен тексерілді Кем проверено
				қызметі должность	тегі фамилия

	Тексеру сұлбасы		Сұлбаға шартты белгілер
		1. Аспапты 2. Далалық байқаумен
		Толтырған	__________________________________________
			(қызметі, тегі, күні) / (должность, фамилия, дата)

22. Жұмысты қабылдау

Жұмыс ____________________ талаптарына сәйкес жүргізілген және масштабы

________________________ басылымы ж. шартты белгілер бойынша сызылған.

Жұмыс _____жалпы бағамен қабылданды

Тексерген _________________________________________________________________

(қызметі, тегі, күні)

Кәсіпорын басшыларының жұмысты қабылдау мен сапасы жөніндегі тұжырымы

Қабылдаған; ____________________________________________________

(қызметі, тегі, күні)

___________________________________________________

(қызметі, тегі, күні)

____________________________________________________

(қызметі, тегі, күні)

23. Цифрлық топографиялық картаны жасауда қолданылатын бағдарламалық қамтамасыз ету

Операциялық жүйе _________________________________________________________

__________________________________________________________________________

Геоақпараттық жүйе ________________________________________________________

Векторизатор ______________________________________________________________

Басқа бағдарламалар ________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

ГАЖ бөлімі _______________________________________________________________

(қызметі, тегі, күні)

24. Топографиялық картаның ақпараттық қабаттарын жасау

№ п.п.	Ақпараттық қабаттар	Қабаттың бар болуы
1	GridMeterTxt
2	FrameABC
3	Frame Txt
4	Exp
5	Pickets
6	Bridges
7	Attachment_exp
8	Frame
9	GridMeter
10	Boundary
11	Boundary_add
12	Energy
13	Economy
14	Oilgas
15	Railways_add
16	Roads_add
17	Attachment_roads
18	Railways
19	Roads
20	Dwellings
21	Hydro_add
22	Attachment_hydro
23	Veg_ground
24	Ground
25	Hydro
26	Area
27	Relief_add
28	Attachment_relief
29	Relief
30	Ground_add
31	Veg_ ground_add

25. Топографиялық картаны қабылдау

Жиектемесінің өлшемін тексерген_________________________ ______________________________________________________ Іргелес беттерді түйістіру

Трапеция жақтарының атаулары	Немен түйістірілген				Түйістірген (қызметі,тегі)			Тексерген (қызметі,тегі)
Солтүстік
Оңтүстік
Батыс
Шығыс

Өздігінен корректураны орындап, материалды тапсырған _________________________

Корректураны орындаған ____________________________________________________

Ескертпесі бойынша түзетуін орындаған:

__________________________________________________________________________

(тегі, қолы, күні)

Карталарды редакторлау жетекші

сарапшысы ________________________________________________________________

(тегі, қолы, күні)

Карталарды редакторлау жетекші сарапшысы ескертпесі бойынша түзетуін

орындаған ________________________________________________________________

(тегі, қолы, күні)

ТББ басшысы ______________________________________________________________

(тегі, қолы, күні)

ТББ ескертпесі бойынша түзетуін орындаған ____________________________________

(тегі, қолы, күні)

ТББ тұжырымы ____________________________________________________________

БАСЫЛЫМҒА РҰҚСАТ ЕТЕМІН

__________________________________________________________________________

(тегі, қолы, күні)

26. Қосымша жазбалар үшін

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

	Бюджет қаражаты есебінен картографиялық өнім жасау жөніндегі нұсқаулыққа 4-қосымша
	(белгі)

________________________________________________________________

(Атауы )

Цифрлы топографиялық жоспармен бірге сақталады

Топографиялық жоспардың формуляры

Трапециялар _______________________________________________________________

номенклатура

Масштабы ________________________________________________________________

Объект: ___________________________________________________________________

Топографиялық түсірілім, жаңарту, картажасам және масштабы 1:2 000 және 1:5 000 жоспар жасауға арналған

Жұмыстың басталуы _______________ Жұмыстың аяқталуы _______________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

(цифрлы картографиялық өнімді жасау жұмысын орындайтын ведомство, ұйымның атауы)

Топографиялық жоспардың

ФОРМУЛЯРЫ

Трапециялар _______________________________________________________________

(номенклатура немесе номер)

Масштабы _________________ Бедерді арқылы қию ___________________

Түсіру тәсілі ___________________ Жасалған жылы ___________________

Координаттар жүйесі ______________________________________________

Биіктік жүйесі ___________________________________________________

		Теоретикалық мөлшері (см)
		Жоспар алаңы ________________________

Жоспар жақтаулары бұрыштары шыңының координаттары

Осьтік меридианның бойлығы: негізгі аймақ L° =

Толтырған ________________________________________________________________

(лауазымы, тегі, қолы, күні)

Тексерген _________________________________________________________________

(лауазымы, тегі, қолы, күні)

1. Картографиялық материалдар

Карта материалдарының орналасу схемасы

Шартты белгілер: Шартты белгілер схемасының № карта материалдары тізімінің № сай келеді

Материалдар тізімі

Схема бойынша №	Жұмысты кім орындады	Жұмысты орындаған ұйымның атауы. Жұмыс жылы. Рельефтің масштабы, қимасы. Координаттар жүйесі.	Материалдарды пайдалану деңгейі
1	2	3	4

Толтырған ________________________________________________________________

(лауазымы, тегі, қолы, күні)

Тексерген _________________________________________________________________

(лауазымы, тегі, қолы, күні)

2. Басты геодезиялық негіз

Пункттердің орналасу схемасы	Түсініктеме: (жұмысты жасаған жыл, _______________________________________ _______________________________________ каталог атауы, _______________________________________ _______________________________________ жұмысты кім орындады) _______________________________________ _______________________________________ _______________________________________ _______________________________________

Пункт, реперлердің атауы немесе номері	Класс	Пункт немесе реперлердің координаттары		Абсолютті белгілер (м)		Ескерту
		Х	У	центра	земли
1	2	3	4	5	6	7

Толтырған ________________________________________________________________

(лауазымы, тегі, қолы, күні)

Тексерген _________________________________________________________________

(лауазымы, тегі, қолы, күні)

3. Аэрофототүсірілім

Түсірілім жылы _________ Шифр - __________, АФА: тұрпаты ____________

№ _____________fk _________________ мм , масштаб ___________________,

жабын: _______________________ % , % _______________________________________

Аэрофототүсірілімді орындаушы _____________________________________________

Толтырған ________________________________________________________________

(лауазымы, тегі, қолы, күні)

4. Аэрофототүсірілімнің жоспарлы-биіктік орайласуы

жоспарды-биіктік орайласу тәсілі: ____________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

жоспарды-биіктік орайласуды орындаған ______________________________________

(лауазымы, тегі, қолы, күні)

Пункттер мен белгілердің сақталуы ___________________________________________

Бекіту туралы мәлеметтер ___________________________________________________

(тұрпат, бекіту номері)

Жұмыс бағалана отырып қабылданды _________________________________________

Бөлімнің басшысы __________________________________________________________

(тегі, қолы, күні)

ТББ басшысы тұжырымы ____________________________________________________

(тегі, қолы, күні)

5. Фотограмметриялық жұмыс

жоспарлы-биіктік шоғырландыру тәсілі ________________________________________

__________________________________________________________________________

жалпы нүктелер мен тану белгілеріндегі айырма: ________________________________

жоспарда, м: орташа _________-__________, ең көп _________-_________

нүктелердің жалпы саны ___________________-______________________

биіктік бойынша, м: орташа _______-_______, ең көп ________-_________

нүктелердің жалпы саны _____________________________________________________

Фототрансформациялау тәсілі ________________________________________________

Фотожоспар дайындау: ______________________________________________________

__________________________________________________________________________

Аймақ саны __________________, аймақ биіктігі ______________________

Кескін бойынша айырма, мм: орташа- _____-_____ ең көп- ______-______

Нүкте бойынша айырма, мм: орташа- _____-______ ең көп- ______-______

Біріктіру бойынша айырма, мм: орташа- ____-_____ ең көп- ______-______

Тараптар мөлшерінің теориядағыдан ауытқуы, мм ________ __________

солтүстік - _______, оңтүстік - ________, батыс - _______, шағыс - ________

Сектор басшысы ___________________________________________________________

(тегі, қолы, күні)

Бөлімнің басшысы __________________________________________________________

(тегі, қолы, күні)

ТББ тұжырымы ____________________________________________________________

ТББ басшысы ______________________________________________________________

(тегі, қолы, күні)

6. Шифрді оқу

Шифрді оқу схемасы

ШАРТТЫ БЕЛГІЛЕРІ 1.Жаппай далалық 2.Маршрутты далалық 3.Камералды

Шифрді оқу орындалды аэротүсірілімде/ортофотожоспарда

(фотожоспарда, фотосхемада, аэротүсірілімде)

масштабы 1 : 2 000 __________________________________________________________

(лауазымы, тегі, қолы, күні)

Бөлімнің басшысы __________________________________________________________

(тегі, қолы, күні)

7. Стереотопографиялық жұмыс

Рельеф суретін орындаған: ___________________________________________________

__________________________________________________________________________

Түпнұсқасын жасауды бастап ___________ бойына ___________ орындады

__________________________________________________________________________

(лауазымы, тегі, қолы, күні)

Бақылау нүктелеріндегі айырма:

жоспарда, мм: орташа _________________, ең көп ___________________

нүктелердің жалпы саны _________________________________________

биіктік бойынша, м: орташа ______________, ең көп __________________

нүктелердің жалпы саны __________________________________________

Біріктіру

Жоспар жақтарының атауы	Немен біріктірілді	Біріктірген (тегі, қолы)	Тексерген (тегі, қолы)
Солтүстік
Батыс
Шығыс
Оңтүстік

Сектор басшысы ___________________________________________________________

(тегі, қолы, күні)

Бөлімнің басшысы __________________________________________________________

(тегі, қолы, күні)

ТББ басшысы ______________________________________________________________

(тегі, қолы, күні)

8. Карта жасау жұмысы

Растрды проекциялық түрлендіру: ____________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

Растрды түрлендіруді орындаған ______________________________________________

(тегі, қолы, күні)

Карта жасауды орындаған бастап _____________ бойына ______________

__________________________________________________________________________

(лауазымы, тегі, қолы, күні)

Сектор басшысы ___________________________________________________________

(тегі, қолы, күні)

Карталарды редакторлау жетекші сарапшысы __________________________________

(тегі, қолы, күні)

ТББ басшысы ______________________________________________________________

(тегі, қолы, күні)

9. Жаңарту

Далалық зерттеу орындалды _________________________________________________

(ауыстыру, құралдарды түзету тәсілі)

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

(лауазымы, тегі, қолы, күні)

Аэрофотосуреттер бойынша жоспардың түпнұсқасын камералдық түзету

масштабы 1: ____________ ұшу ___________ орындалды ______________

__________________________________________________________________________

(түпнұсқа негізі және түзетулер енгізу тәсілі, қолданылған құралдар көрсетіледі)

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

Топографиялық жоспардың мазмұнына өзгеріс енгізген ұйымның атауы

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

Өзгеріс енгізу негіздемесі

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

Түпнұсқаны түзеген ________________________________________________________

(тегі, қолы, күні)

Бөлімнің басшысы __________________________________________________________

(тегі, қолы, күні)

Карталарды редакторлау жетекші сарапшысы ___________________________________

(тегі, қолы, күні)

Бас инженер _______________________________________________________________

тегі, қолы, күні)

ТББ басшысы тұжырымы ____________________________________________________

(тегі, қолы, күні)

10. Цифрлы топографиялық жоспар жасау

Цирфлы топографиялық жоспар құру жасауда қолдынылатын техника

Графикалық станция ________________________________________________________

Процессор ________________________________________________________________

Тактілік жиілік _____________________________________________________________

Жедел жады _______________________________________________________________

Қатты диск ________________________________________________________________

Стереомонитор ____________________________________________________________

Плоттер (принтер) __________________________________________________________

Цифрлық топографиялық жоспарды жасау кезінде қолданылатын бағдарламалық қамтамасыз ету өнімі

Операциялық жүйе _________________________________________________________

Геоақпараттық жүйе ________________________________________________________

Векторлаушы ______________________________________________________________

Растеризатор ______________________________________________________________

Басқа да бағдарламалар ______________________________________________________

Орындаушы _______________________________________________________________

Бөлімнің басшысы __________________________________________________________

Жұмыстың технологиялық схемасы

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

Бөлімнің басшысы __________________________________________________________

Цифрлы топографиялық картаның ақпараттық қабаты

№ п.п	Ақпараттық қабат	Қабаттың болуы	№ п.п	Ақпараттық қабат	Қабаттың болуы
1	2	3	1	2	3
1	Әкімшілік шекара		71	Көлденеңдер жазбасы
2	Жағалау		72	Ағаштар мен бұталар жолағы
3	Батпақ		73	Темір жол жабыны
4	Су қорғау аймағы		74	Өскін
5	Су қоймасы		75	Түсіндірме жазбалар
6	Кесу		76	Түсіндірме жазба (құрылым ғимараттары)
7	Көгал		77	Жол маңы құрылымдары
8	Геодезиялық пункттер		78	Жолдың өтпе бөлігі (масштабы)
9	Гидротехникалық құрылым		79	Салынып жатқан темір жол жабыны
10	Балшықты бет		80	Құрылыс
11	Көлденеңдер		81	Соқпақтар
12	Қазылған жерлер бойынша көлденеңдер		82	Сирек көрсеткіштер
13	Тасты бет		83	Өзендер (масштабтан тыс белгі)
14	Тапсырыс берілген қорық шекаралары		84	Бақтар
15	Гидрография бағаны		85	Санитарлық аймақ
16	Жолдар бағаны		86	Қоқыс
17	Өсімдік бағаны		87	Шабындықтар жайылым
18	Жолдар (масштабтан тыс)		88	Темір жол объектілерінің жеке атауы
19	Ағаштар		89	Темір жол жанындағы құрылымдар
20	Батпақтығы		90	Сортаң
21	Тыңайған жерлер		91	Бағандар (ғимарат)
22	Тұрғын үй ғимараты		92	Бағандар (өндірістік объектілер)
23	Тұрғын емес ғимараттар		93	Салынып жатқан ғимараттар мен үйінділер
24	Су басу аймақтары		94	Тақырлар
25	Рельефтің жасанды формалары		95	Технологиялық құрылымдар
26	Бұлақтар		96	Нүктелік инженерлік құрылымдар
27	Байланыс кабелі		97	Нүктелі контур (өндір. объект)
28	Кадастрлық шекара		98	Шөптесін өсімдіктер
29	Жыралар		99	Трамвай желілері
30	Арналар (масштабта)		100	Құбырлар
31	Арналар (масштабтан тыс)		101	Туннелдер
32	Зират		102	Көшелер
33	Беткі жақ контуры		103	Рельеф формалары
34	Өсімдік контуры		104	Батпақтар мен топырақтың сипаттамасы
35	Қошқыл беттер		105	Гидрографиялық объектілердің сипаттамасы
36	Бұталас өсімдіктер		106	Гидротехникалық объектілердің сипаттамысов
37	Желелік көпір		107	Жолдардың сипаттамыс
38	ЭБЖ		108	Темір жол объектелерінің сипаттамасы
39	Шағын көпірлер		109	Ғимараттар мен құрылымдардың сипаттамасы
40	Қоймалжың батпақ		110	Көпірлердің сипаттамасы
41	Жағалаулар		111	Өнеркәсіптік объектілер сиптатамасы
42	Гидрографиялық объектілердің атауы		112	Өсімдіктер мен ауыл шаруашылық жерлерінің сипаттамасы
43	Көше атаулары		113	Рельеф формасының сипаттамасы
44	Үйлердің номері		114	Құрылым бөліктері
45	Жер учаскелерінің номері		115	Қиыршық тас беті
46	Орамдар номері		116	Электр
47	ГАЗПРОМ объектілері		117	Жемістіктер
48	Бақшалар
49	Қоршаулар
50	Тіректер (темір жолдар)
51	Көпір тіректері
52	Жекелеген ағаштар мен бұталар
53	Биіктік белгілері
54	Геодезиялық пункттердің биіктік белгілері
55	Нүкте биіктіктерінің белгісі
56	Карталарды безендіру
57	Темір жолдардың күзет аймақтары
58	Бағалау аймақтары
59	Егістік
60	Асулар
61	ҚҰм
62	Бөгеттер
63	Алаңдық көпірлер
64	Гидрографияның алаңдық объектілері
65	Өзендердің алаңдық учаскелері
66	Жолдардың алаңдық элементтері
67	Жағажай
68	Әдеттегі
69	Аспа жолдар
70	Ғимараттың жер асты бөлігі

Бөлімнің басшысы __________________________________________________________

(тегі, қолы, күні)

Карталарды редакторлау жетекші сарапшысы ___________________________________

(тегі, қолы, күні)

Цифрлық топографиялық жоспардың сапасын бағалау және қабылдау

Жақтау мөлшерін тексерген ______________________ ______________________________________________

Аралас парақтарды біріктіру:

	Орындаған	Тексерген
Солтүстік жақтау Батыс жақтау Шығыс жақтау Оңтүстік жақтау	_____________________ _____________________ _____________________ _____________________	_____________________ _____________________ _____________________ _____________________

Өзі түзетуді орындаған және материалды тапсырған _____________________________

Түзетуді орындаған _________________________________________________________

Сектор басшысының ескертулері бойынша түзетуді орындаған ____________________

__________________________________________________________________________

(лауазымы, тегі, қолы, күні)

Карталарды редакторлау жетекші сарапшысы ___________________________________

Карталарды редакторлау жетекші сарапшысы ескертулері бойынша түзетуді

орындаған ________________________________________________________________

(лауазымы, тегі, қолы, күні)

ТББ басшысы ______________________________________________________________

(тегі, қолы, күні)

ТББ ескертулері бойынша түзетуді орындаған ___________________________________

__________________________________________________________________________

(лауазымы, тегі, қолы, күні)

ТББ қорытындысы: _________________________________________________________

Шығаруға рұқсат "____" ______________________

__________________________________________________________________________

(тегі, қолы, күні)

Материал сақтауға қабылданды және есепке алынды _____________________________

(түгендеу номері)

Басшы ____________________________________________________________________

(тегі, қолы, күні)

Қосымша жазбалар үшін

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

Формулярда номерленген беттердің барлығы ___________________________________

Толтырған ________________________________________________________________

(тегі, қолы, күні)

Ескерту: Таратылуы шектеулі қызметтік ақпараты бар құжаттарға, істер мен басылымдарға "қызмет бабында пайдалану үшін" деген белгі қойылады.

Об утверждении инструкции по созданию картографической продукции за счет бюджетных средств

Приказ Министра цифрового развития, инноваций и аэрокосмической промышленности Республики Казахстан от 29 апреля 2020 года № 164/НҚ. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 30 апреля 2020 года № 20537. Утратил силу приказом и.о. Министра цифрового развития, инноваций и аэрокосмической промышленности Республики Казахстан от 29 марта 2023 года № 113/НҚ.

Сноска. Утратил силу приказом и.о. Министра цифрового развития, инноваций и аэрокосмической промышленности РК от 29.03.2023 № 113/НҚ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

В соответствии с подпунктом 7-5) статьи 6 Закона Республики Казахстан от 3 июля 2002 года "О геодезии и картографии" ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемую Инструкцию по созданию картографической продукции за счет бюджетных средств.

2. Комитету геодезии и картографии Министерства цифрового развития, инноваций и аэрокосмической промышленности Республики Казахстан в установленном законодательством порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства цифрового развития, инноваций и аэрокосмической промышленности Республики Казахстан после его официального опубликования;

3) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа представление в Юридический департамент Министерства цифрового развития, инноваций и аэрокосмической промышленности Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1) и 2) настоящего пункта.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра цифрового развития, инноваций и аэрокосмической промышленности Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ вводится в действие с 6 мая 2020 года и подлежит официальному опубликованию.

Министр цифрового развития, инноваций и аэрокосмической промышленности Республики Казахстан

А. Жумагалиев

"СОГЛАСОВАН"
Министерство финансов
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство национальной экономики
Республики Казахстан

Утверждена приказом Министра цифрового развития, инноваций и аэрокосмической промышленности Республики Казахстан от 29 апреля 2020 года № 164/НҚ

Инструкция по созданию картографической продукции за счет бюджетных средств

Глава 1. Общие положения

1. Инструкция по созданию картографической продукции за счет бюджетных средств (далее – Инструкция) разработана в соответствии с подпунктом 7-5) статьи 6 Закона Республики Казахстан от 3 июля 2002 года "О геодезии и картографии" (далее – Закон) и детализирует порядок создания картографической продукции за счет бюджетных средств.

2. В настоящей Инструкции используются следующие понятия:

1) географическая информационная система (далее – ГИС) - программная система, обеспечивающая сбор, накопление, хранение, анализ и распространение пространственной информации о Земле, об объектах земной поверхности, природных, техногенных и общественных процессах и явлениях реального мира;

2) картографическая продукция - полученные в результате картографической деятельности уменьшенные, измеримые и обобщенные изображения на бумажных и магнитных носителях поверхности Земли и небесных тел, построенные по определенным математическим законам и в принятой системе условных знаков;

3) масштаб – это соотношение, которое показывает во сколько раз каждая линия, нанесҰнная на карту меньше еҰ действительных размеров;

4) государственное предприятие - подведомственная организация уполномоченного органа, осуществляющая производство топографо-геодезических и картографических работ в соответствии с законодательством о государственном имуществе;

5) разграфка – разделение многолистной топографической карты на отдельные номенклатурные листы.

6) технический контроль – проверка соответствия объекта установленным техническим требованиям;

7) топографическая карта - это карта, содержащая сведения об опорных геодезических пунктах, рельефе, гидрографии, растительности, грунте, хозяйственных и культурных объектах, дорогах, коммуникациях, границах;

8) топографический план – крупномасштабное картографическое изображение ограниченного участка местности на плоскости, в ортогональной проекции без учета кривизны уровенной поверхности;

9) топографическая съемка – производственный процесс, заключающийся в получении съемочного оригинала топографической карты или плана, а также получении топографической информации;

10) уполномоченный орган – центральный исполнительный орган осуществляющий государственное управление, контрольные и надзорные функции в области геодезии и картографии.

11) формуляр – документ сопровождающий оригинал плана, карты и содержащий сведения об использованных картоматериалах, последовательном описании хода работ по составлению и подготовке плана и карты к изданию и оценке качества изготовленной карты;

12) фотограмметрические работы – категория камеральных работ, основным назначением которых является создание оригинальных информационных продуктов по результатам фотографической или стереотопографической съемок;

Глава 2. Порядок создания картографической продукции за счет бюджетных средств

3. Создание картографической продукции за счет бюджетных средств осуществляется путем проведения полевых и камеральных геодезических и картографических работ, их контроля и приемки.

4. Полевые геодезические работы состоят из аэрокосмосъемочных работ, топографической съемки и дешифрирования материалов съемки для создания топографических карт и планов, контроля выполненных работ.

5. Камеральные картографические работы состоят из фотограмметрических работ, создания и обновления топографических карт и планов, составления технического отчета, контроля выполненных работ.

6. При создании топографических карт и планов геодезической основой являются государственная геодезическая сеть и государственная нивелирная сеть.

Глава 3. Порядок проведения полевых геодезических работ

Параграф 1. Порядок проведения аэрокосмосъемочных работ

7. Аэрокосмосъемочные работы включают в себя:

1) подготовительные работы;

2) летно-съемочные работы;

3) обработку данных.

8. Параметры съемок выбираются в зависимости от характера картографируемой территории и точности получаемой картографической продукции.

9. Аэрокосмосъемочные работы на прибрежных участках с выраженными приливно–отливными явлениями производятся при одном из предельных уровней (отливе) и предусматривают прокладывание дополнительных маршрутов вдоль берега при другом предельном уровне (приливе).

Аэрокосмосъемочные работы крупных речных долин выполняются в период меженного уровня воды в реках. В районах, где продолжительность съемочного периода ограничена аэрокосмосъемочные работы производятся независимо от уровня воды в реках, а для установления меженного уровня вдоль рек прокладываются дополнительные маршруты. В зоне водохранилищ аэрокосмосъемочные работы выполняются при нормальном подпорном горизонте, который может приходиться на разные сезоны года.

В пустынных районах аэрокосмосъемочные работы проводятся весной.

10. Аэросъемка городов и других населенных пунктов выполняются при сплошной высокой облачности ("под зонтом"), а при ясной погоде - в ранние утренние и поздние вечерние часы.

Аэросъемка населенных пунктов с большим количеством древесной растительности, а также равнинных территорий, покрытых древесной растительностью, выполняются в период отсутствия листвы.

Параграф 2. Порядок проведения топографической съемки

11. Топографическая съемка проводится при создании топографических планов масштабов 1:5 000, 1:2 000, 1:1 000 и 1:5 00 с применением современного геодезического оборудования (тахеометры, глобальные навигационные спутниковые системы и лазерные сканеры)

12. При топографической съемке плотность геодезических сетей определяется масштабом съемки, высотой сечения рельефа, а также необходимостью обеспечения геодезических, маркшейдерских, мелиоративных, землеустроительных и других работ как для целей изысканий и строительства, так и при дальнейшей эксплуатации сооружений, коммуникаций.

Сгущение геодезической основы, производится от общего к частному, от высшего класса (разряда) к низшему.

Параграф 3. Порядок выполнения дешифрирования материалов съемки для создания топографических карт

13. Дешифрирование материалов съемки (далее – дешифрирование) проводится по материалам аэрокосмосъемочных работ.

14. В процессе дешифрирования распознаются изображения топографических объектов и определяются их характеристики, подлежащие отображению на карте, актуализируются географические названия.

15. Дешифрирование при создании топографических карт производится путем проведения сплошного полевого и камерального дешифрирования, дешифрирования по наземным маршрутам и аэровизуального дешифрирования.

16. Сплошное полевое дешифрирование проводится в крупных населенных пунктах и на участках, где сосредоточено много топографических объектов, не подлежащих камеральному дешифрированию.

17. Сплошное камеральное дешифрирование проводится в недоступных и труднодоступных участках (высокогорья, непроходимые болота, песчаные массивы). Основой сплошного камерального дешифрирования являются географические описания, карты смежных масштабов, материалы и эталоны дешифрирования, ранее изготавливавшиеся на аналогичные типы местности в других районах.

18. При сочетании сплошных камерального и полевого дешифрирования последовательность работ определяется изученностью района съемки, характера ландшафта и картографической обеспеченности местности.

В изученных районах сплошное полевое дешифрирование выполняется после камерального в целях доработки, контроля, установления характеристик и сбора материалов географических названий.

В районах, недостаточно обеспеченных картографическими материалами, сначала проводится полевое маршрутное дешифрирование, затем выполняется камеральное дешифрирование.

19. Дешифрирование по наземным маршрутам осуществляется с охватом полосы шириной порядка 250 метров в лесах и от 500 метров до 1 000 метров в открытой местности. Встречающиеся по ходу топографические объекты опознаются и фиксируются упрощенными знаками или сокращенными надписями и определяются характеристики объектов. Установленные по маршруту особенности местности фиксируются в виде соответствующих записей, зарисовок и фотографий для использования их в дальнейшем при камеральном дешифрировании рельефа.

В районах труднодоступных или с однообразными ландшафтами полевое наземное дешифрирование выполняется по характерным для данной местности участкам, соединяемым сетью маршрутов дешифрирования.

20. Маршруты дешифрирования прокладываются:

1) через населенные пункты, которые не выделены для выполнения в их пределах сплошного полевого дешифрирования;

2) вдоль основных дорог, линий электропередачи и связи, трубопроводов, русел рек, замаскированных деревьями;

3) вдоль свободных рамок трапеций;

4) по избранным направлениям, необходимым для распознавания по материалам аэрокосмосъемочных работ растительного покрова и грунтов, изучения форм рельефа, показываемых условными знаками, и определения характеристик объектов дешифрирования, которые нельзя получить в результате сплошного камерального дешифрирования.

21. Аэровизуальное дешифрирование выполняется в дополнение к наземному дешифрированию по маршрутам или взамен него (особенно в труднодоступных районах). Для аэровизуального дешифрирования используются летательные аппараты, в том числе беспилотные.

22. По завершении дешифрирования осуществляется сводка элементов ситуации по границам рабочих площадей между смежными листами материалов аэрокосмосъемки.

Параграф 4. Порядок выполнения дешифрирования материалов съемки для создания топографических планов

23. Дешифрирование материалов съемки для создания топографических планов (далее – дешифрирование) проводится путем проведения сплошного полевого и камерального дешифрирования.

24. Дешифрирование населенных пунктов и объектов с высокой контурной нагрузкой производится на увеличенных аэроснимках. Материал аэросъемки, на котором фиксируются результаты дешифрирования, соответствует масштабу создаваемого плана.

25. Полевое дешифрирование проводится после камерального, для проверки и доработки камерального дешифрирования в отношении объектов, не распознающихся на аэроснимках (из-за малых размеров, слабого контраста, наличия теней, особенности ситуации) установления недостающих характеристик объектов и нанесения промерами (или другими способами) местных предметов и углов контуров, не изобразившихся при аэроснимках. Данные промеров фиксируются на обратной стороне ортофотопланов.

26. Полевое дешифрирование проводится до камерального в следующих случаях:

1) объект съемки недостаточно обеспечен картографическими материалами;

2) фотограмметрическое определение высот для количественных характеристик с требуемой точностью невозможно из-за влияния растительного покрова;

3) при значительной концентрации малых и слабоконтрастных объектов на отдельных участках, которые камерально не распознаются на аэроснимках.

27. При дешифрировании застроенной территории необходимо учитывать следующие критерии:

1) к жилым строениям, кроме жилых зданий, относятся здания общественного назначения (учебные заведения, столовые, кафе, больницы, дома отдыха, санатории, административные, культурные, торговые и детские учреждения);

2) к нежилым строениям относятся постройки, пригодные для жилья лишь в теплое время года (легкие постройки школьных лагерей, дачных кооперативов);

3) к огнестойким строениям относятся здания, материалом для постройки которых послужил камень, кирпич, бетон, стекло;

4) к неогнестойким строениям относятся деревянные и соломенные постройки, а также постройки с тесовыми, камышовыми и соломенными крышами;

5) на топографических планах в масштабе 1:5 000 выходы колодцев (люки) подземных коммуникаций не указываются, в масштабе 1:2 000 отображаются смотровые колодцы (люки) подземных прокладок, на планах в масштабах 1:1 000 и 1:500 указываются все виды коммуникаций.

28. Наименьшая площадь контуров, подлежащая отображению на топографических планах в масштабах 1:5 000-1:500 указывается в следующих случаях:

1) 20 мм2 - для хозяйственно–ценных угодий;

2) 50 мм2 - для участков, не имеющих хозяйственного значения.

29. В процессе дешифрирования оснований высоких объектов (зданий, сооружений) вводятся поправки за счет смещения изображений их верхних частей вследствие центрального проектирования и наличия карнизов.

30. Открытые разработки полезных ископаемых (песок, гравий) показываются по контуру фактически освоенной площади с указанием материала добычи и глубины карьера (до 0,1 м).

31. Условные знаки объектов размещаются с просветами между ними 0,3 мм.

32. В процессе полевого дешифрирования осуществляется проверка и дополнение географических названий на казахском и русском языках.

Глава 4. Порядок проведения камеральных картографических работ

Параграф 1. Порядок проведения фотограмметрических работ

33. Фотограмметрические работы включают в себя следующие процессы:

1) первичную обработку материалов аэрокосмосъемочных работ;

2) контроль качества материалов аэрокосмосъемочных работ;

3) построение фотограмметрической модели местности;

4) сгущение и уравнивание фотограмметрических сетей;

5) построение цифровой модели рельефа;

6) ортотрансформирование материалов аэрокосмосъемочных работ;

7) создание ортофотопланов.

В зависимости от масштаба создаваемой картографической продукции построение цифровой модели рельефа не проводится.

34. Фотограмметрические работы выполняются с помощью специализированных программных обеспечений по обработке материалов аэрокосмосъемочных работ.

35. Для построения сетей фотограмметрического сгущения используются материалы плановой привязки аэрокосмосъемочных работ. В случаях, когда материалы плановой привязки не сохранились или их недостаточно для фотограмметрического сгущения, в качестве дополнительной плановой основы используются четкие контурные точки, опознанные на новых аэрокосмоснимках. Средняя погрешность их опознавания не превышает 0,15 мм, а предельная 0,3 мм.

Параграф 2. Порядок создания и обновления топографических карт и планов

36. Создание топографических карт и планов выполняется с помощью ГИС-программ и программ для обработки графических изображений с применением условных знаков согласно приложениям 1 и 2 к настоящей Инструкции.

37. Создание топографических карт и планов выполняется следующими методами:

1) на основе обновленных материалов аэрокосмосъемки с помощью цифровых фотограмметрических станций (далее – ЦФС);

2) на основе исходных картографических материалов;

3) на основе исходных картографических материалов с одновременным обновлением по материалам новой аэрокосмосъемки.

38. Метод создания топографических карт и планов с применением ЦФС используется в случае отсутствия исходных картографических материалов при котором выполняются дополнительные работы по обеспечению изображения рельефа.

39. Метод создания топографических карт и планов на основе исходных картографических материалов предусматривает оцифровку исходной карты без материалов аэрокосмосъемки(исходные картографические материалы прошлых лет и обновленные материалы аэрокосмосъемки).

40. Метод создания топографических карт и планов на основе исходных картографических материалов с одновременным обновлением по материалам новой аэрокосмосъемки предусматривает оптимальное использование всех данных.

41. При создании топографических карт и планов по материалам съемок и карт, планов более крупного масштаба применяются методы генерализации и картсоставления.

42. При генерализации необходимо учитывать:

1) сооружения, которые по своим размерам не выражаются в масштабе плана (колодцы, столбы), обозначаются на плане условными знаками так, чтобы центры этих сооружений совпадали с центрами условных знаков. Линии кварталов при обобщении соответствуют их общей конфигурации в натуре;

2) линейные элементы (железные и автомобильные дороги, лесополосы, мосты) обозначаются на плане так, чтобы ось этих элементов совпадала с осью условного знака;

3) отдельные постройки, не выражающиеся в масштабе составляемого топографического плана при скученном расположении построек не указываются;

4) при генерализации рельефа необходимо стремиться к тому, чтобы обобщенный рисунок горизонталей не нарушал согласованности между горизонталями, имеющимся на исходном материале. Для передачи форм рельефа допускается смещение горизонталей относительно их положения на основном картографическом материале на величину, не превышающую 1/4 величины заложения на составляемом плане.

43. Создание топографических карт и планов методом картосоставления в зависимости от используемых материалов и сложности участка (число контуров, географических объектов, элементов рельефа и вид застройки населенных пунктов) производится следующими способами:

1) по исходным карографическим материалам;

2) с применением проектирующих ЦФС;

44. Топографические карты и планы имеют следующую систему разграфки:

1) к разграфке и номенклатуре листов карты масштаба 1:500 000 и крупнее относится международная разграфка и номенклатура листов карты масштаба 1:1 000 000. Листы этой карты по параллелям образуют пояса, каждый по 4° широты, а по меридианам — колонны, каждая по 6 долготы. Пояса обозначаются заглавными буквами латинского алфавита (от А до V), начиная от экватора к северу и югу, а колонны — арабскими цифрами (от 1 до 60) от меридиана 180° с запада на восток. Номенклатура листа карты масштаба 1:1 000 000 состоит из буквы, обозначающей пояс, и номера колонны (например, N–37).

Лист карты масштаба 1:1 000 000 содержит 4 листа карты масштаба 1:500 000, обозначаемые заглавными буквами А, Б, В, Г, 36 листов карты масштаба 1:200 000, обозначаемых от I до XXXVI, 144 листа карты масштаба 1:100 000, обозначаемые от 1 до 144.

Лист карты масштаба 1:100 000 содержит 4 листа карты масштаба 1:50 000, которые обозначаются заглавными буквами А, Б, В, Г. Лист карты масштаба 1:50 000 делится на 4 листа карты масштаба 1:25 000, которые обозначаются строчными буквами а, б, в, г. Лист карты масштаба 1:25 000 содержит 4 листа карты масштаба 1:10 000, которые обозначаются цифрами 1, 2, 3, 4;

2) к разграфке топографических планов масштабов 1: 5 000 и 1: 2 000, создаваемых на участках площадью свыше 20 км2, относится лист карты масштаба 1:100 000, который делится на 256 частей для съемок масштаба 1: 5 000, а каждый лист масштаба 1: 5 000 – на девять частей для съемки масштаба 1: 2 000.

Для топографических планов, создаваемых на города и населенные пункты, а также на участки площадью менее 20 км2, применяется прямоугольная разграфка с размерами рамок для масштаба 1: 5 000 - 40×40 см, для масштабов 1: 2 000 – 50×50 см.

45. При создании топографических карт средние погрешности в положении на карте четких контуров и предметов местности относительно ближайших точек планового съемочного обоснования не превышают:

1) 0,5 мм - при создании карт равнинных и всхолмленных районов с уклонами местности до 6;

2) 0,7 мм - при создании карт горных и высокогорных районов.

46. При создании топографических карт средние погрешности точек полевого съемочного обоснования (с учетом погрешностей опознавания на материалах аэрокосмосъемочных работ) относительно ближайших пунктов геодезической основы не превышают:

0,1 мм на карте - для точек планового обоснования;

0,1 высоты сечения рельефа - для точек высотного обоснования.

47. При создании топографических планов средние погрешности в положении на плане предметов и контуров местности с четкими очертаниями не превышают 0,5 мм, а в горных и залесенных районах - 0,7 мм. На территориях с капитальной и многоэтажной застройкой предельные погрешности во взаимном положении на плане точек ближайших контуров (капитальных сооружений, зданий) не превышают 0,4 мм.

Средние погрешности съемки рельефа на топографических планах не превышают по высоте:

1) 1/4 принятой высоты сечения рельефа при углах наклона до 2;

2) 1/3 при углах наклона от 2 до 6 для планов масштабов 1:5000, 1:2000;

2) 1/3 при сечении рельефа через 0,5 метра на планах масштабов 1:5000 и 1:2000.

48. Точность топографических планов оценивается по расхождениям положения контуров, высот точек, рассчитанных по горизонталям, с данными контрольных измерений.

49. Обновление топографических карт и планов производится для приведения их содержания в соответствие с современным состоянием местности.

50. Обновление топографических карт и планов предусматривает следующие процессы:

1) аэрокосмосъемочные работы;

2) фотограмметрические работы при обновлении карт;

3) конвертирование топографических карт и планов из обменного формата в формат ЦФС, построение фотограмметрической модели местности;

4) обновление базы топографических данных цифровой информации на район обновления карт;

5) дешифрирование материалов аэрокосмосъемки и полевое обследование;

6) редактирование собранной цифровой топографической информации, формирование ее объектового состава и семантическое кодирование;

7) окончательное редактирование топографических карт и планов и формирование выходной продукции в виде обновленных топографических карт и планов.

51. Топографические карты и планы считаются пригодными для обновления, если средние расхождения в плановом положении точек фотограмметрической сети и соответствующих точек плана не превышают 0,6 мм для застроенной территории и равнинных районов и 1,0 мм для всхолмленных, горных и пустынных районов, а расхождения высот точек фотограмметрической сети и соответствующих высот, подписанных на плане, не превышают 1/2 принятого сечения рельефа.

52. В зависимости от рельефа местности, количества и характера изменений местности применяются следующие способы обновления топографических карт и планов:

1) обновление на основе новых материалов аэрокосмосъемочных работ;

2) исправление копии оригинала плана на ЦФС.

53. Обновление топографических карт и планов мелкого масштаба выполняется по картографическим материалам более крупного масштаба или по материалам съемок вновь выстроенных объектов без полевого обследования, включая следующие процессы:

1) удаление утраченных объектов, цифрование новых объектов, изменения в тексте и др.;

2) преобразование цифровой информации к базовому классификатору;

3) изменение собственных наименований объектов;

4) согласование рельефа с гидрографией;

5) сводки со смежными листами.

54. Зарамочное оформление содержит всю информацию, помещаемую на топографических картах и планах, подлежащих изданию.

55. Топографические карты и планы готовятся к изданию и издаются по номенклатурным листам.

56. Издательские оригиналы независимо от способа их изготовления соответствуют следующим требованиям:

1) условные знаки и шрифты надписей оригиналов по рисунку и размерам соответствуют условным знакам и образцам шрифтов согласно приложениям 1 и 2 к настоящей Инструкции;

2) элементы изображения и надписи имеют одинаковую и достаточную плотность, в местах сближения различных знаков промежутки между ними составляют не менее 0,2 мм;

3) элементы содержания раздельных оригиналов одного листа топографических карт и планов согласовываются между собой с тем, чтобы при издании топографической карты и плана обеспечивалось необходимое совмещение и согласование его элементов;

4) размеры сторон и диагоналей рамок издательских оригиналов равны теоретическим или отличаются от них не более чем на 0,2 мм - для оригиналов, изготовленных на прозрачном пластике, и не более чем на 0,5 мм - для оригиналов, изготовленных на чертежной бумаге.

57. По мере завершения камеральных работ по созданию топографических карт и планов к каждому номенклатурному листу заполняется формуляр согласно приложениям 3 и 4 к настоящей Инструкции.

Параграф 3. Составление технических отчетов

58. По завершению работ по созданию топографических карт и планов составляется технический отчет.

59. В технических отчетах содержатся сведения о каждом из видов работ, описываются примененные методы работ и технологии их исполнения.

60. На весь комплекс работ по созданию топографических карт и планов составляется один комплексный технический отчет.

При исполнении работ в течение нескольких лет допускается раздельное составление технического отчета по видам работ или составление технического отчета раздельно по годам.

Глава 5. Контроль и приемка полевых и камеральных геодезических и картографических работ

61. Контроль полевых и камеральных геодезических и картографических работ и приемка топографо-геодезических и картографических работ осуществляется уполномоченным органом и государственным предприятием.

62. Контроль полевых и камеральных геодезических и картографических работ делится на технический и приемочный.

Технический контроль делится на следующие виды:

1) входной контроль;

2) сплошной контроль;

3) выборочный контроль;

4) контроль отдельных операций;

5) инструментальный контроль;

63. При техническом контроле всех видов, за исключением входного контроля необходимо установить:

1) полноту знаний, правильность понимания и исполнения требований нормативно-технических документов и технических предписаний;

2) соблюдение установленных документацией технологических допусков и требований к оформлению полевых технических материалов;

3) техническое состояние применяемых приборов и оборудования, соблюдение правил их эксплуатации и хранения, своевременность и полноту их исследования, поверки и юстировки;

4) своевременность исполнения работ, уровень практических навыков специалистов в производстве данного вида работ;

5) соблюдение требований экологии и правил безопасного ведения работ;

6) выполнение указаний предыдущих проверок.

64. Приемочный контроль осуществляется в целях принятия решения о пригодности геодезических и картографических работ к использованию.

65. Приемка продукции топографо-геодезических и картографических работ осуществляется на основе приемочного контроля и по результатам ранее выполненных процедур контроля.

Глава 6. Содержание топографических карт и планов

66. Содержание топографических карт масштабов 1:10 000 - 1:1 000 000 состоит из:

1) математических элементов карт;

2) геодезических пунктов;

3) гидрографии и гидрографических сооружений;

4) населенных пунктов;

5) промышленных, сельскохозяйственных и социально–культурных объектов;

6) дорог и дорожных сооружений;

7) рельефа;

8) растительного покрова и грунтов;

9) границ;

10) изображений объектов, имеющих значение ориентиров;

11) текстовых обозначений объектов (подписей собственных названий).

67. Содержание топографических планов масштабов 1: 2 000 и 1:5 000 состоит из:

1) пунктов триангуляции, полигонометрии, трилатерации, грунтовых реперов и пунктов съемочного обоснования, закрепленных на местности по координатам. На планах масштаба 1: 5 000 не показываются пункты геодезических сетей сгущения в стенах зданий, а также стенные реперы и марки;

2) зданий и жилых и нежилых построек с указанием их назначения, материала (для огнестойких) и этажности. Постройки, выражающиеся в масштабе плана, изображаются по контурам и габаритам их цоколей. Архитектурные выступы и уступы зданий и сооружений отображаются, если величина их на плане 0,5 мм и более;

3) промышленных объектов – комплексов строений и сооружений заводов, фабрик, электростанций, шахт, карьеров, торфоразработок, буровых и эксплуатационных скважин, нефтяных и газовых вышек, цистерн, наземных трубопроводов, линии электропередач высокого и низкого напряжения, колодцов и сетей подземных коммуникаций, объектов коммунального хозяйства. Из подземных трубопроводов обязательному изображению на планах масштаба 1: 5 000 (кроме застроенной территории) подлежат только нефте-, газо- и водопроводы, положение которых на плане наносится по координатам прокладок, по показаниям приборов поиска подземных коммуникаций или непосредственным изображением, когда их местоположение хорошо читается на местности, на планах масштаба 1: 2 000 подземные трубопроводы и прокладки показываются в том случае, если имеется исполнительная съемка соответствующего масштаба или специальное задание на съемку подземных коммуникаций;

4) железных, шоссейных и грунтовых дорог всех видов и сооружений при них (мосты, туннели, переезды, переправы, путепроводы, виадуки);

5) гидрографий – рек, озер, водохранилищ, площадей разливов, приливно-отливных полос. Береговых линий наносятся по фактическому состоянию на момент съемки или на межень;

6) объектов гидротехнических и водного транспорта (каналы, канавы, водоводы и водораспределительные устройства, плотины, пристани, причалы, молы, шлюзы, маяки, навигационные знаки и другие);

7) объектов водоснабжения (колодцы, колонки, резервуары, отстойники, естественные источники);

8) рельефа местности с применением горизонталей, отметок высот и условных знаков обрывов, скал, воронок, осыпей, оврагов, оползней, ледников и другие. Формы микрорельефа изображаются полугоризонталями или вспомогательными горизонталями с отметками высот местности;

9) древесной, кустарниковой, травяной, культурной растительности (леса, сады, плантации, луга), отдельно стоящие деревья и кусты;

10) грунтов и микроформ земной поверхности (пески, галечники, такыры, глинистые, щебеночные, монолитные, полигональные и другие поверхности, болота и солончаки);

11) политико-административных границ, границ землепользований и заповедников, различных ограждений. Границы районов и городских земель наносятся по координатам имеющихся поворотных пунктов границ или по имеющимся ведомственным картографическим материалам.

68. Изображения объектов и элементов местности на топографических картах и планах сопровождаются подписями собственных названий, пояснительными подписями и подписями их качественных и количественных характеристик.

69. Топографические карты масштабов 1:10 000, 1:25 000, 1:50 000, 1:100 000 предназначены для детального изучения и оценки местности, целеуказания и ориентирования на местности, выполнения проектно–изыскательских работ, обеспечения строительства и реконструкции населенных пунктов, промышленного, гидроэнергетического и дорожного строительства, выбора трасс и прокладки трубопроводов, линий связи и электропередачи, крупномасштабной геологической съемки и поисково–разведочных работ, непосредственного проектирования мелиоративных систем, землеустройства и лесоустройства, определения координат объектов.

70. Топографические карты масштабов 1:200 000 и 1:500 000 предназначены для изучения и оценки местности, планирования и предварительного проектирования новых городов, транспортных магистралей, разработок месторождений полезных ископаемых, крупных объектов всех отраслей экономики, мелиорации и освоения новых сельскохозяйственных земель, общего геологического картографирования территории, организации лесного хозяйства и природных заповедников и заказников, подготовки и осуществления полетов авиации.

71. Топографическая карта масштаба 1:1 000 000 предназначена для общей оценки местности и изучения природных условий крупных географических районов (больших регионов), генерального планирования территориально–производственных комплексов, освоения природных ресурсов, создания крупнейших сооружений государственного и областного значения, осуществления полетов авиации, охраны природы.

72. Топографические планы масштаба 1:500 применяются в следующих случаях:

1) для составления исполнительного, генерального плана участка строительства и рабочих чертежей многоэтажной капитальной застройки с густой сетью подземных коммуникаций, промышленных предприятий, решения вертикальной планировки, составления планов подземных сетей и сооружений и привязки зданий и сооружений к участкам строительства на застроенных территориях города;

2) для составления рабочих чертежей плотин головного узла бассейнов суточного регулирования, уравнительных шахт, напорных трубопроводов, зданий гидро-электро станций (далее – ГЭС), порталов туннелей, подходных штреков шахт (для арочных и деривационных ГЭС).

Планы масштабов 1:500 и 1:1 000 являются основными планами учета подземных коммуникаций и отображают плановое и высотное положение всех подземных коммуникаций с показом их основных технических характеристик.

73. Топографические планы масштаба 1:1 000 применяются в следующих случаях:

1) составления технических проектов и рабочих чертежей застройки на незастроенной территории или территории с одноэтажной застройкой;

2) решения вертикальной планировки и проектов озеленения территории, для составления планов существующих подземных сетей и сооружений и привязки зданий и сооружений к участкам строительства;

3) составления рабочих чертежей бетонных плотин, зданий ГЭС, камер–шлюзов, участков примыкания плотин к скалам (для приплотинных ГЭС);

4) разработки проектов переустройства существующих и рабочих чертежей новых железнодорожных станций и узлов;

5) детальных разведок и подсчета запасов полезных ископаемых месторождений с исключительно сложным строением и невыраженными рудными жилами, прожилками, трубчатыми и рудными гнездами с неравномерным распределением промышленного оруденения (например месторождения ртути, сурьмы, олова, вольфрама);

6) сложных инженерных изысканий;

7) проектирования напорных трубопроводов на бетонных фундаментах, гидротехнических сооружений (акведуки, дюкеры, насосные станции) на площади более 2 га, площадок под отдельные строения, полей фильтрации, канализации и тепло–, газоснабжения в населенных пунктах с плотной застройкой;

8) разработки рабочих чертежей при проектировании и строительстве горнодобывающих и обогатительных предприятий;

9) геологического обслуживания горных предприятий, разрабатывающих россыпные месторождения.

74. Топографические планы масштаба 1:2 000 применяются в следующих случаях:

1) разработки генеральных планов малых городов, поселков и сельских населенных пунктов;

2) составления проектов детальной планировки и эскизов застройки; проектов планировки городских промышленных районов, проектов наиболее сложных транспортных развязок в городах на стадии разработки генерального плана;

3) составления исполнительных планов горнопромышленных предприятий (рудников, шахт, карьеров, разрезов);

4) детальных разведок месторождений металлических и неметаллических полезных ископаемых;

5) составления технических проектов и генеральных планов морских портов, судоремонтных заводов и отдельных гидротехнических сооружений;

6) составления технического проекта принятого основного варианта тепловых электростанций, водоразбора, гидротехнических сооружений и заграждающих дамб;

7) составления технических проектов для орошения при поверхностном поливе площади мелиорируемых объектов 15 км2 и более, типовых участков под вертикальную планировку (нивелирование по квадратам со сторонами 20×20 метров по подготовленной поверхности), строительства плотин длиной свыше 300 м, дюкеров, шлюзов, прокладки трасс каналов и напорных трубопроводов, проходящих в стесненных участках и горной местности, строительства водохранилищ с площадью зеркала воды до 0,5 км2, для участков русл рек, намечаемых к использованию под канал;

8) составления рабочих чертежей для осушения закрытым дренажем, вертикальной планировки орошаемых земель нивелированием по квадратам со сторонами 20×20 метров, площадок под гидротехнические сооружения, подсобно–производственные здания и жилищное строительство, строительства "канала–полосы", местности вдоль оси канала от 100 до 400 м на участках с особо сложными условиями рельефа или геологического строения (косогор, мелкосопочный рельеф, район оползней) и на участках, где канал проектируется в виде трубопровода, укладываемого на анкерных опорах, регулирования водоприемников на извилистых реках с небольшой величиной изгиба (100-150 м) или при сложном рельефе поймы;

9) проектирования железных и автомобильных дорог на стадии технического проекта в горных районах и для рабочих чертежей в равнинных и холмистых районах;

10) разработки генеральной схемы реконструкции железнодорожного узла;

11) составления рабочих чертежей трубопроводных, насосных и компрессорных станций, линейных пунктов и ремонтных баз, переходов через крупные реки, сложных подходов к подстанциям, сложных пересечений и сближений транспортных и других магистралей в местах индивидуального проекта земляного полотна (для линейного строительства).

В масштабах 1:2 000 и 1:5 000 могут создаваться топографические планы шельфовой зоны океанов, морей и внутренних водоемов.

Топографические планы шельфа предназначаются для локальных геофизических и геологоразведочных работ, составления проектов эксплуатации морских месторождений полезных ископаемых и строительства в море инженерных сооружений, организации подводных плантаций ведения промыслового хозяйства.

75. Топографические планы масштаба 1:5 000 применяются в следующих случаях:

1) разработки генеральных планов и проектов размещения строительства первой очереди крупных, больших и средних городов;

2) составления проектов планировки промышленных районов с территорией, превышающей 1 000 га;

3) составления проектов транспортных развязок при разработке генерального плана крупнейшего города;

4) составления схем размещения проектируемых жилых или промышленных районов в системе крупного, среднего и малого города, обзорных планов проектов инженерных сооружений, инженерных мероприятий;

5) составления проектов узлов при решении планировки пригородной зоны;

6) составления технических проектов промышленных и горнодобывающих предприятий;

7) составления генеральных планов морских портов и судоремонтных заводов;

8) предварительной разведки месторождений металлических и неметаллических полезных ископаемых;

9) детальной разведки металлических и неметаллических (угли и горючие сланцы) полезных ископаемых;

10) детальной разведки неметаллических полезных ископаемых (карбонатные породы, фосфориты, песок и гравий);

11) составления генеральных маркшейдерских планов разрабатываемых нефтегазовых месторождений, проектирования обустройства месторождений и решения горнотехнических задач и вопросов о земельных и горных отводах;

12) земельного кадастра и землеустройства крестьянских хозяйств и сельских населенных пунктов с интенсивным ведением хозяйства в районах со сложными условиями местности и малыми размерами сельскохозяйственных угодий;

13) составления технических проектов для орошения при поверхностном поливе всего мелиорируемого массива (участки площадью менее 15 км2), орошения при поливе дождеванием всего мелиорируемого массива (участки площадью менее 15 км2) и типовых участков (мелиорируемый массив площадью 15 км2 и более), регулируемых водоприемников во всех природных условиях, водохранилищ с площадью зеркала воды от 0,5 до 3 км2, типовых участков осушения открытыми каналами в закрытой местности, заболоченной грунтовыми водами, с микрорельефом, местности средне– и труднопроходимой (сложные природные условия);

14) составления рабочих чертежей массива осушения открытыми каналами в сложных природных условиях площадок стройматериалов, мостовых переходов, карьеров строительных материалов;

15) камерального трассирования автомобильных дорог в условиях сложного рельефа местности и на подходах к крупным населенным;

16) проектирования трасс воздушных линий электропередачи в местах пересечений и сближений с сооружениями;

17) проектирования и строительства гидроузлов на малых равнинных и горных реках;

18) определения на местности проектного контура водохранилища на застроенной территории, на местности, занятой насаждениями (садами, ягодниками, виноградниками);

19) проектирования железных и автомобильных дорог на стадии технического проекта (выбор направления в горных районах и по принятому направлению в равнинных и холмистых районах);

20) проектирования и строительства магистральных каналов (судоходных, водопроводных, энергетических) полосы местности шириной 1-2 км на стадии технического проекта в равнинно пересеченной и всхолмленной или густонаселенной местности.

Топографические планы масштаба 1:5 000, являющиеся результатами топографических съемок, служат основой для составления топографических и специализированных планов и карт более мелких масштабов.

76. В зависимости от назначения топографических планов указанных в пунктах 72-75 настоящей Инструкции устанавливаются масштабы топографических съемок. Топографическая съемка населенных пунктов в зависимости от типа картографируемой территории выполняется в следующих масштабах:

1) 1:500 и 1:2 000 - на территории с многоэтажной застройкой или территории крупнейшего города;

2) 1:1 000 и 1:5 000 - на территории с преимущественно одноэтажной застройкой или незастроенной территории.

Примечание:

км – километр;

м – метр;

км2 – километр квадратный;

га - гектар;

° – градус;

′ - минута;

" – секунда, общепринятая единица измерения плоских углов;

мм – миллиметр;

см – сантиметр.

Приложение 1 к Инструкции по созданию картографической продукции за счет бюджетных средств

Условные знаки для топографических карт масштабов 1:25 000, 1:50 000,1:100 000

В таблицах указаны: вид, тип, размер и цвет условных знаков применяемых при создании топографических карт в цифровом виде для печати.

Колонка "Вид объекта": С — символ (внемасштабный условный знак); Л — линия; П — полигон.

Колонка "Тип" (стиль) — номер условного знака из набора условных знаков:

Таблица 14 — "Стиль линий"; выбирается тип линейного условного знака;

Таблица 15 — "Стиль символов"; выбирается тип символьного условного знака;

Таблица 16 — "Стиль полигонов (областей)"; выбирается тип полигона (заливки).

Колонка "Размер" — кегль символьного условного знака или толщина линейного (в точках), шаг (шаг применяется при заполнении символьными условными знаками больших площадей песков, берегов осыхающих, фирновых полей; шаг может меняться в зависимости от размера площади объекта).

Колонка "Цвет" — цвет условного знака; выбирается из Таблицы 17 — "Палитра цветов".

Примечание: Если для карт масштабов 1:25 000, 1:50 000 и 1:100 000 установлены одинаковые по виду и размерам отдельные условные знаки, то они приведены в одной общей графе, а их тип, размер и цвет указаны в одной колонке черным цветом. Если тип и размер разные, — они указаны разными цветами: для масштаба 1:25 000 — синим, для масштаба 1:50 000 — красным, для масштаба 1:100 000 — зеленым. Если условный знак состоит из полигона и символьных знаков (сплошные заросли стланика, кустарников и т. п.), то в верхней строке указаны:

в графе "вид объекта" — "с" — символьный условный знак,

в графе "тип" — номер условного знака из Стилей символов,

в графе "размер" — кегль условного знака,

в графе "цвет" — цвет условного знака из Палитры цветов;

в нижней строке указаны:

в графе "вид объекта" — "п" — площадной условный знак (полигон,

заливка),

в графе "тип" — заливка, полигон из Стилей полигонов (областей),

в графе "цвет" — цвет условного знака из Палитры цветов.

Таблица 1

№	Вид объекта	Условные знаки			Тип	Размер	Цвет	Названия обозначаемых объектов
		1:25 000	1:50 000	1:100 000
Геодезические пункты
0	с				1	К-7	4.1	Углы карты
1	с				3	К-9 К-9 К-8	4.1	Пункты государственной геодезической сети [1, 4]
2	с				57	К-9 К-9 К-8	4.1	То же на курганах (2 - высота кургана в метрах) [1, 4]
3.1				Не показываются				То же на зданиях [1]
	с				21	К-10	4.1
3.2
4.1	с				58	К-7	4.1	То же на церквах [1]
4.2				Не показываются
	с				167	К-7 К-7	4.1
5	с				4	К-7 К-7 К-6	4.1	Точки съемочной сети, закрепленные на местности центрами [2, 4]
6	с				59	К-7 К-7 К-6	4.1	То же на курганах (2 - высота кургана в метрах) [2, 4]
7	с				35	К-4 К-4 К-3	4.1	Реперы и марки государственной нивелирной сети (71,9- отметка высоты головки репера или центра марки, 71,5 - отметка поверхности земли) [3, 4]
8	с				5	К-8 К-8 К-6	4.1	Астрономические пункты

Таблица 2

№	Вид объекта	Условные знаки											тип	размер	цвет	Названия обозначаемых объектов
		1:25 000						1:50 000		1:100 000
Населенные пункты отдельные строения
9.1	с												110	К-6	4.1	Жилые и нежилые строения в кварталах, в населенных пунктах с бессистемной застройкой, а также отдельно расположенные строения [6]
9.2	с													К-8 К-8 К-7
9.3	с													К-9 К-9 К-7,8
9.4	п												заливка 2.1		4.1
9.5	с												18	К-7 К-7 К-5	4.1	Круглые кошары
10.1										Не выделяются					4.1	Выдающиеся огнестойкие здания (50 и 60 - высота зданий в метрах) [6]
	с												110	К-9 К-9 К-7,8
	л												2	0.4
10.2										Не выделяются					4.1
	п												заливка 2.1
	л												2	0.4
11	с												60	К-5 К-5 К-4	4.1	Отдельно расположенные дворы, не выражающиеся в масштабе карты [7]
12.1	с												117	К-5 К-5 К-4	4.1	Разрушенные и полуразрушенные строения, имеющие значение ориентиров [8]
12.2	л												43	0.3
13	с												62	К-8 К-8 К-7	4.1	Постоянные стоянки юрт, чумов и т. п.
Кварталы и улицы
14.1												Плотно застроенные кварталы [9]: в крупных городах;
			п				заливка 2.1				4.8
			п				заливка 2.1				4.1
14.2			п				заливка 2.1				4.8
14.3												в прочих населенных пунктах
			п				заливка 2.1
			п				заливка 2.1
			п				заливка 2.1
16.1			л				95		0.5 0.5 0.4		1.1	Плотно застроенные части кварталов (ряды), улицы, ширина которых не выражается в масштабе карты [9]: магистральные и главные;
16.2			л				95		0.4 0.4 0.3			прочие улицы и проезды
17												Редко застроенные кварталы в
18												Районы нового жилищного строительства (строящиеся кварталы) [10]
19												Районы нового промышленного строительства [10]
20			л				2		04		4.1	Разрушенные и полуразрушенные кварталы
			п				полигон 5.9
21.1						Не показываются	по исходному растровому изображению				4.1	Путепроводы на улицах для движения транспорта [12]: туннельные;
21.2							по исходному растровому изображению					эстакадные
22						Не показываются	по исходному растровому изображению				4.1	Подземные переходы через улицы [12]
23					Не показываются		по исходному растровому изображению				4.1	Непроезжие участки улиц (ступенчатые, на склонах гор и т. п.)

Таблица 3

№	Вид объекта			Условные знаки																																				Тип			Размер				Цвет			Названия обозначаемых объектов
				1:25 000																						1:50 000							1:100 000
Промышленные, сельскохозяйственные и социально-культурные объекты
36	с																																							6		К-6 К-6 К-5						4.1		Заводские, фабричные и другие трубы (60 - высота трубы в метрах) [16]
37.1	с																																							7		К-7 К-7 К-6						4.1		Заводы, фабрики и мельницы с трубами (50 -высота трубы в метрах) [16Д7]
37.2
	с																																							6		К-6 К-6 К-5						4.1
	п																																							заливка 2.1
	л																																							2		0.4
38.1	с																																							111		К-7 К-7 К-6						4.1		Заводы, фабрики и мельницы без труб [17]
38.2	п																																							заливка 2.1
39.1											с			61										К-8 К-8 К-6													4.1							Устья шахтных стволов и штолен [18]: действующих;
39.2											с			61										К-8 К-8 К-6																				недействующих
40.1											л			по исходному растровому изображению																							4.11							Места добычи полезных ископаемых открытым способом (карьеры); 5 - глубина карьера в метрах [19]
40.2											л			65										0.4
														66										0.4
41.1											с			8										К-6 К-6 К-5													4.1							Терриконы;
41.2																																												отвалы пород (15 и 25 - высоты в метрах) [4]
											л			65										0.4													4.1
											л			43										0.3
42.1											с			по исходному растровому изображению																							11.10							Соляные разработки (открытые) [20]
42.2											п			полигон 1.2,2.2; 1.2,2.2; 5.3,8.2
43.1											с			33										К-11 К-11 К-10													4.1							Торфоразработки [20]
43.2
											с			33										К-11 К-11 К-10													4.1
											л			43										0.3
44											с			9										К-7 К-7 К-6													4.1							Нефтяные и газовые скважины с вышками
45											с			16										К-6 К-6 К-5													4.1							Нефтяные, газовые и другие скважины без вышек
46.1																			с				22						К-6 К-6 К-5																4.1						Склады горючего и газгольдеры [21]
46.2
																			с				22						К-6 К-6 К-5																4.1
																			л				2						0.4
47																			с				63						К-10 К-10 К-8																4.1						Бензоколонки и заправочные станции [21]
48.1																																																				Гидроэлектростанции (ГЭС) [22]
															с					110											К-9 К-9 К-7,8															4.1
															л					61 62											0.5 0.5 0.4
48.2
															п					заливка 2.1																										4.1
															л					70 71											0.5 0.5 0.4
															л					2											0.4
51.1		с														23												К-7 К-7 К-6										4.1			Электрические подстанции (трансформаторные и преобразовательные) [22]
51.2
		п														заливка 2.1																						4.1
		л														2												0.4
52		с														73												К-8 К-8 К-6										4.1			Радиостанции и телевизионные центры [16, 24]
53		с														56												К-9 К-9 К-8										4.1			Телевизионные башни (160-высота башни в метрах) [16]
54		с														55												К-7 К-7 К-6										4.1			Телевизионные, радио-и радиорелейные мачты (80 - высота мачты в метрах) [16]
55.1		с														26												К-14 К-14 К-12										4.1			Аэродромы и гидроаэродромы
55.2																																									Участки дорог, оборудованные для взлета и посадки самолетов [25]
		с														25												К-14 К-14 К-12										4.1
56		с														27												К-14 К-14 К-12										4.1			Посадочные площадки (на суше и на воде) [25]
57		с														10												К-7 К-7 К-6										4.1			Капитальные сооружения башенного типа (водонапорные башни и т. п.) 55 - высота в метрах [16]
58		с														11												К-7 К-7 К-6										4.1			Вышки легкого типа (наблюдательные, прожекторные и т. п.)
59		с														77												К-8 К-8 К-7										4.1			Водяные мельницы и лесопильни
60.1		с														65												К-9 К-9 К-7										4.1			Ветряные мельницы
60.2		с														160																									Ветряные двигатели
61		с														66												К-6 К-6 К-5										4.1			Печи для обжига извести, получения древесного угля, имеющие значение ориентиров
62.1		с														95												К-9										4.1			Оранжереи, теплицы; парники (только на карте 1:25 000) [26]
62.2		л														2												0.4
																по исходному растровому изображению
63		с			Не показываются											67												К-6 К-6										4.1			Пасеки [27]
64.1		с														68												К-5 К-5 К-4										4.1			Загоны для скота [28]
64.2		л														2												0.4
65		с														110												К-9 К-9 К-7,8										4.1			Дома лесников
66		с														69												К-8 К-8 К-6										4.1			Телеграфные, радиотелеграфные конторы и отделения, телефонные станции [29]
67		с														32												К-8 К-8 К-6										4.1			Метеорологические станции [29]
68.1		с														28												К-7										4.1			Церкви, костелы, кирки [16, 30]
68.2					Не показываются
		с														168												К-6 К-6
69.1		с														29												К-7 К-7 К-6										4.1			Мечети [16, 30]
69.2					Не показываются
		с														169												К-7 К-7
70.1		с														31												К-9 К-9 К-7										4.1			Буддийские и другие храмы и пагоды [16, 30]
70.2					Не показываются											по исходному растровому изображению
71.1		с														30												К-7 К-7 К-6										4.1			Часовни
71.2		с														12																									Мазары, субурга-ны, обо и другие подобные им сооружения
77		с														70												К-8 К-8 К-7										4.1			Выдающиеся памятники и монументы [16]
73		с														14												К-7 К-7 К-6										4.1			Памятники и монументы, туры, братские могилы, и отдельные могилы, имеющие значение ориентиров
74.1		с														13												К-8 К-8 К-6										4.1			Кладбища
74.2
		с														1											К-5					4.1
		л														2											0.4
74.3		с														13											К-8 К-8 К-6					4.1									Кладбища с густой древесной растительностью [31]
		п														заливка 2.1																7.4
74.4
		с														1											К-5					4.1
		л														2											0.4
		п														заливка 2.1																7.4
75.1		с														72											К-6 К-6 К-5					4.1									Скотомогильники
75.2		л														2											0.4
76																																									Линии связи (телефонные, телеграфные, радиотрансляции) [32]
		с					2																		К-8										4.1
		л					2																		0.4
77		л					89																		0.4										4.1						Подводные кабели связи [33]
78																																									Линии электропередачи на деревянных опорах и железобетонных столбах высотой менее 14 м [32, 34]
		с					128																		К-15										4.1
		с					130																		К-15
		л					2																		0.4
79																																									Линии электропередачи (ЛЭП) на металлических и железобетонных опорах (фермах, столбах высотой 14 м и более); ПО кВ-напряжение в тысячах вольт 25 - высота опоры в метрах [32, 34]
		с					129																		К-20 К-20 К-15										4.1
		с					130																		К-20 К-20 К-15
		л					2																		0.4
79.1		с					158																		К-20 К-20 К-15																Поворотные столбы
80							Несколько рядом электропередачи идущих линий (2 - количество ЛЭП) [32, 34, 35]
81.1																																																	Нефтепроводы [36]: наземные, станции перекачки;
		с					110																				К-9 К-9 К-7,8								4.1
		л					3 3 78																				0.4
81.2		л					14 14 79																				0.4																						подземные, подводные
82.1																																									Газопроводы: [36]: наземные, компрессорные станции;
		с														110											К-9 К-9 К-7,8									4.1
		л														3 3 78											0.4									1.1
82.2		л														14 14 79											0.4														подземные, подводные
83																Несколько рядом идущих нефте- или газопроводов (3 - количество трубопроводов) [36]
84																Несколько рядом идущих нефтепроводов и газопроводов [36]
85																																							Дюкеры на линиях нефте- и газопроводов [37]
						л				9																				0.4				4.1
						л				2																				0.4
86						л				по исходному растровому изображению																								4.1					Лотки для спуска леса и других материалов [37]
										2																				0.4
87						л				по исходному растровому изображению																								4.1					Древние исторические стены (5 - высота стены в метрах)
										2																				0.4
88						л				72 73																				0.5				4.1					Каменные, кирпичные стены и металлические ограды
89						л				2																				0.4				4.1					Легкие ограждения промышленных, сельскохозяйственных и социально-культурных объектов (деревянные заборы, изгороди, ограждения из колючей проволоки и т. п.)

Таблица 4

№	Вид объекта	Условные знаки								Тип	Размер		Цвет			Названия обозначаемых объектов
		1:25 000			1:50 000			1:100 000
Железные дороги
90.1	л								48		0.7		4.1			Железные дороги: однопутные;
90.2	л								50		0.7					двухпутные;
90.3	л								52		0.7					трехпутные
91.1	л								49		0.7		4.1			Электрифицированные железные дороги: однопутные;
91.2	л								51		0.7					двухпутные;
91.3	л								53		0.7					трехпутные
92									по исходному растровому изображению				4.1			Монорельсовые железные дороги
93																Узкоколейные железные дороги и станции на них [39]
	л								45		0.4		4.1
	с								49		К-7
94	л								15		0.4		4.1			Трамвайные линии
95.1																Подвесные дороги; опорные фермы (только на карте м-ба 1:25 000)
	л								18		0.5		4.1
	с			Не показываются					110		К-7
95.2	л								56		0.3		4.1			Фуникулеры [40]
96																Станции железнодорожные. Расположение главного здания станции [41]: сбоку путей;
96.1	с								50		К-7		4.1
96.2	с								52		К-7					между путями;
96.3	с								172		К-7					расположение неизвестно
97																Разъезды, платформы, обгонные и остановочные пункты
97.1	с								49			К-7		4.1
97.2	с								110			К-8				Блокпосты и путевые посты; посты при охраняемых железнодорожных переездах [42]
98																Погрузочно-разгрузочные площадки
98.1	с								171			К-7		4.1
98.2	л								113 114			0.3				Тупики и подъездные пути
98.3	с								135			К-12				Участки дорог с большими уклонами - более 20%о
98.4	с								163			К-11				Трубы [43]: под железной дорогой;
												К-7				под узкоколейной железной дорогой
99																Туннели (450 -длина, 8 - высота, 12 - ширина в метрах);
99.1									по исходному растровому изображению					4.1
99.2																шахтные стволы на туннелях (70 - глубина в метрах)
	л								2			0.4			4.1
	л								121			0.4
	с								21			К-13
99.3	л								122			0.3			4.1	Галереи [44]
100																Эстакады [44]
100.1									по исходному растровому изображению						4.1
100.2	л								55		0.3					Насыпи и выемки (4 - высота или глубина в метрах)
100.3	л								65 66		0.4
101	л								54		0.3				4.1	Полотно разобранных железных дорог [45]
102.1	л								47		0.4				4.1	Строящиеся железные дороги [46]: ширококолейные;
102.2	л								46		0.4					узкоколейные
103.1	с								21		К-44 К-37 К-3737				4.1	Линии метрополитена [47]: входы на станции;
103.2	л															выходы линий метрополитена на поверхность
	л								51		0.7
	л								121		0.4
	л								2		0.4
104
104.1	п								заливка 2.1						4.1	Депо, вокзалы
104.2	л								2			0.4				Станционные пути, выражающиеся в масштабе карты
104.3									по исходному растровому изображению							Переходные мостики
104.4	л						Не показываются		2			0.4				Подземные переходы
									по исходному
									растровому
									изображению
															4.1
104.5	с						Не показываются		104			К-6				Семафоры и светофоры
									105
									по исходному растровому изображению
104.6																Поворотные круги [48, 12]

Таблица 5

№	Вид объекта	Условные знаки				Тип	Размер	Цвет	Названия обозначаемых объектов
		1:25 000	1:50 000		1:100 000
Автомобильные и грунтовые дороги, тропы
105	л					5 97 97	0.6	4.8	Автомагистрали (автострады); 7,5 - ширина проезжей части в метрах, 2 – количество проезжих частей, Ц - материал покрытия [49, 50, 55]
106	л					96	0.5 0.4 0.4	4.8	Автомобильные дороги с усовершенствованным покрытием (усовершенствованные шоссе); 8 - ширина проезжей части; 12 - ширина земляного полотна в метрах; А - материал покрытия [49, 51, 55]
107	л					98	0.3 0.2 0.2	4.8	Автомобильные дороги с покрытием (шоссе); 6 - ширина проезжей части, 10 - ширина земляного полотна в метрах, Б - материал покрытия [49, 52, 55]
108.1	л					95	0.5 0.4 0.4	1.1	Автомобильные дороги без покрытия (улучшенные грунтовые дороги); 8 - ширина проезжей части в метрах;
108.2	л					30	0.4 0.3 0.3	4.1	труднопроезжие участки дорог [49, 53, 55]
109						по исходному растровому изображению		4.1	Автомобильные дороги с деревянным покрытием (5 - ширина покрытия) [49, 54, 55]
110.1	л					2	0.7 0.6 0.6	4.1	Грунтовые проселочные дороги,
110.2	л					7	0.6 0.5 0.5		труднопроезжие участки дорог [56]
111	л					7	0.6 0.5 0.5	4.1	Полевые и лесные дороги [57]
112	л					7	0.6 0.5 0.5	4.1	Зимние дороги (зимник, автозимник) [58]
113									Караванные пути и вьючные тропы,
113.1	л					7	0.4	4.1
113.2						по исходному растровому изображению			участки троп на искусственных карнизах - овринги (1 - наименьшая ширина, 25 - длина карниза в метрах) [59]
114									Пешеходные тропы
114.1	л					9	0.5 0.4 0.4	4.1
114.2	с					113	К-8 К-7 К-7		Пешеходные мосты
115.1	л					107	0.7 0.6 0.6	4.8	Строящиеся дороги [60]: автомагистрали;
115.2	л					106	0.5 0.4 0.4	4.8	автомобильные дороги с усовершенствованным покрытием;
115.3	л					108	0.3 0.2 0.2	4.8	автомобильные дороги с покрытием;
115.4	л					109	0.5 0.4 0.4	4.1	автомобильные дороги без покрытия
116									Насыпи и выемки (5 - высота или глубина в метрах)
116.1	с					135	К-12	4.1	Участки дорог: с большими уклонами (8% и более);
116.2						по исходному растровому изображению		4.8	с малыми радиусами поворота (менее 25 м) [61]
116.3	л					102	0.7 0.6 0.6	4.8	Насыпи на автомагистралях
116.4	л					101	0.5 0.4 0.4	4.8	Насыпи на дорогах с усовершенствованным покрытием
116.5	л					103	0.3 0.2 0.2	4.8	Насыпи на дорогах с покрытием
116.6	л					100	0.5 0.4 0.4	1.1	Насыпи на дорогах без покрытия
116.7	л					90	0.4	4.1	Насыпи на строящихся дорогах без покрытия
117									Туннели (250, 500 - длина, 8, 12 - высота и ширина в метрах)
117.1						по исходному растровому изображению		4.8 1.1
117.2	л					121	0.5-0.7 0.4-0.6 0.4-0.6	4.8 1.1
	л					2	0.4	4.1
117.3	л					122	0.5-0.7 0.4-0.6 0.4-0.6	4.8 1.1	и галереи
118.1	л								Транспортные развязки на автомобильных дорогах [17]
	с					24	К-6	4.1
	п л					полигон 2.1		1.1
						2	0.4	4.1
						по исходному растровому изображению		4.1
						по исходному растровому изображению		4.8
118.2	л			Не показываются		2	0.4 0.4	4.1	Подземные переходы [12]
						по исходному растровому изображению
119									1) Стоянки авто транспорта на авто магистралях и ав томобильных доро гах с усовершенст вованным покры тием (Р - обозна чение стоянок); 2) легкие придо рожные сооруже ния (павильоны, навесы); 3) съезды и въезды [63]
	п					заливка 2.1		4.8
	л					2	0.4	4.1
120
120.1						по исходному растровому изображению		4.1	Номера автомобильных дорог
120.2	л					2	0.4		Километровые знаки (столбы и камни) и подписи числа километров [64]
120.3	с					21	К-10 К-9 К-9		Обсадки [65]
Примеры сочетаний условных знаков дорожной сети
121	Пересечения и стыки железных дорог, защитные лесонасаждения [65]
122	Пересечения и стыки автомобильных, железных и грунтовых дорог [66] 1) Путепроводы над железной дорогой, 2) путепроводы над автомобильной дорогой; 3) переезды на одном уровне
123	Туннели и галереи на железных и автомобильных дорогах [44]
124	Линии электропередачи и связи, насаждения и обсадки вдоль дорог [65, 66]
125	Автомобильные и грунтовые дороги по дамбам [67]
126 127	Трамвайные линии, проходящие автомобильным дорогам [66] Каменные, кирпичные стены и металлические ограды вдоль дорог [68]
128	Граница смены материала покрытия на автомобильных дорогах [15]

Таблица 6

№	Вид объекта	Условные знаки					Тип			Размер		Цвет		Названия обозначаемых объектов
		1:25 000	1:50 000			1:100 000
Гидрография
129	л						2			0.4- 1.4		11.10		Береговая линия морей, рек озер и водохранилищ постоянная и определенная [69]
130.1	л						7			0.3 0.3		11.10		Береговая линия [70]: непостоянная (пересыхающих рек и озер);
130.2	л						7 7 8			0.7 0,7 0.4				неопределенная (морские берега -1:100 000, озера и реки на болотах, в плавнях и т. п.);
130.3	л						7			0.3				непостоянная и неопределенная
131.1*	с						2			К-4 К-5 К-7		4.1		Береговые отмели и мели
131.2*	л						43			0.3				Берега опасные (характер опасности неизвестен) [71]
132.1*	с п						2			К-4		4.1		Берега осыхающие (приливо-отливные полосы) [72] песчаные;
							Шаг: х = 0,0003 у = 0,0003 случ. х = 0,0007 у = 0,0007 случ. х = 0,0015 у = 0,0015 случ.
132.2*														песчано-каменистые и галечно-гравийные;
	с п						2			К-4		4.1
							Шаг: х = 0,0003 у = 0,0003 случ. х = 0,0007 у = 0,0007 случ. х = 0,0015 у = 0,0015 случ.
	с						118			К-7		4.1
132.3*	с л							133		К-8		4.1	илистые;
								по исходному растровому изображению
								43		0.3
132.4*								по исходному растровому изображению				4.1	скалистые
133.1	л							2		0.3, 0.4, 0.5		4.11	Берега скалистые [73]:		3 и 15 - высоты обрывов или скал в метрах
								по исходному растровому изображению
133.2	л							65 66		0.4		11.10	Берега обрывистые: без пляжа;
133.3	л							65 66		0.4		4.11	с пляжем, не выражающимся в масштабе карты
134.1	л							2		0.4- 1.4		11.10	Реки и ручьи постоянные: шириной менее: 5 м (на карте 1:25 000) 5 м (на карте 1:50 000) 10 м (на карте 1:100 000) |
134.2	л							57		0.3		11.2	шириной: от 5 до 15 м (на карте 1:25 000) от 5 до 30 м (на карте 1:50 000) от 10 до 60 м (на карте 1:100 000)
134.3	л п							2		0.4		11.10	выражающиеся в масштабе карты шириной: более 15м (на карте 1:25 000) более 30 м (на карте 1:50 000) более 60 м (на карте 1:100 000)
								заливка 2.1				11.2
135.1	л								7 6		0.3 0.4	11.10		Реки и ручьи пересыхающие [75]: изображаемые в одну линию;
135.2	л								59		0.3	11.2		изображаемые в две линии
136.1	л								43		0.3	11.10		Подземные и пропадающие участки рек [75]: изображаемые в одну линию;
136.2	л								126		0.2	11.2		изображаемые в две линии
137.1	л л								65 66		0.4	11.10		Водопады (5 - высота падения воды в метрах)
									2		0.4
137.2	с л								118		К-7			Пороги [76]
									2		0.4
138									по исходному растровому изображению			11.10		Начало регулярного судоходства [77]
139	с	1							21		К-15 К-13 К-13	11.10		Отметки урезов воды
140.1	с								121 122 123		К-17	11.10		Стрелки, указывающие направление течения рек (0,2 - скорость течения в м/с) [77]

Примечание. * Звездочкой отмечены условные знаки объектов, наносимых по морским картам.

140.2			c						174 175 176		К-18	11.10		Стрелки, указывающие направление течения рек шириной: более 5 м (на картах 1:25 000) более 5 м (на картах 1:50 000) более 10 м (на картах 1:100 000)
141
			с						135		К-8	11.10
			л	________					2		0.4
142			с						137		К-8 К-7 К-7	4.1		Водомерные посты и футштоки
143.1									2		0.4	11.10		Каналы и канавы шириной менее 3 м [79]
143.2									2		0.5			Каналы основные шириной менее 3 м
144			л						2		0.9	11.10		То же шириной: от 3 до 5 м (на картах 1:25 000) от 3 до 5 м (на картах 1:50 000) от 3 до 10м (на карте 1:100 000) [79]
145			л						57		0.3	11.2		То же шириной: от 5 до 15 м (на карте 1:25 000), от 5 до 30 м (на карте 1:50 000), от 10 до 60 м (на карте 1:100 000) [79]
146									2		0.4	11.10		Каналы, выра-жающиеся в масштабе карты шириной: более 15м (на карте 1:25 000), более 30 м (на карте 1:50 000), более 60 м (на кар¬те 1:100 000) [79]
									полигон 2.1			11.2
147.1														Подземные участки каналов: изображаемые в одну линию;
			л						43		0.3	11.10
			л						2		0.4
147.2																изображаемые в две линии
	л							126		0.2			11.2
147.3	с							21		К-15 К-13 К-13			11.10		Шахтные стволы на подземных каналах (50 - глубина шахты в метрах) [79]
148.1	л							10		0.7			11.10		Каналы строящиеся [79]: изображаемые в одну линию (шириной от 3 до 10 м);
148.2	л							58		0.2			11.2		изображаемые в две линии
149	л							67 68		0.3			11.10		Оросительные каналы (арыки) в железобетонных лотках на опорах
150.1															Водораспределительные устройства: отвод воды в обе стороны;
	с							116			К-8 К-7 К-7		4.1
150.2															отвод воды в одну сторону
	с							124 125			К-8 К-7 К-7		4.1
151															Обсадка вдоль рек, каналов и канав [65]: деревьями;
151.1	с							21		К-10 К-9 К-9			4.1
151.2	с							107		К-9 К-8 К-8			4.1		кустами
152.1	л							9		0.4			4.11		Сухие канавы шириной: менее 5 м (на картах 1:25 000) менее 5 м (на картах 50 000) менее 10 м (на карте 1:100 000); |
152.2	л							60		0.3					5 м и более (на картах 1:25 000) 5 м и более (на картах 1:50 000) 10 м и более (на карте 1:100 000) 5 - ширина канавы в метрах [80]
152.3	с							162		К-7
153	л							9		0.4			4.1		Броды: 1,2 -глубина, 160 и 450-длина в метрах, Т -характер грунта дна, 0,5 - скорость течения в м/с [81]
154	л							9		0.4			4.1		Перевозы [81]
155															Паромные переправы: 195 и 660 -ширина реки, 4x3 -размеры парома в метрах, 2 - грузоподъемность в тоннах [82]
	л	_________						2		0.4			4.1
	с							172		К-7 К-5 К-5
156.1	с							162		К-11			4.1		Мосты через незначительные препятствия (длиной 3 м и менее) и трубы [83]
156.2	с							162		К-8
156.3	с							162		К-7
156.4	с							113		К-8 К-7 К-7
157*	с							24		К-6			4.1		Мосты и путепроводы, не выражающиеся в масштабе карты, длиной [84]: до 30 м (на карте 1:25 000) до 60 м (на карте 1:50 000) до 120 м (на карте 1:100 000)
158*	с							24		К-7			4.1		Мосты и путепроводы, выражающиеся в масштабе карты, длиной[84]: более 30 м (на карте 1:25 000) более 60 м (на карте 1:50 000) более 120 м (на карте 1:100 000)
								и по исходному растровому изображению

Примечание. Цифровые подписи при условных знаках, отмеченных звездочкой, означают: первая -длину прямолинейного участка знака, вторая - размер промежутка между линиями, третья - толщину линий;

Таблица 7

№	Вид объекта	Условные знаки			Тип	Размер	Цвет	Названия обозначаемых объектов
		1:25 000	1:50 000	1:100 000
159.1*					по исходному растровому изображению		4.1	Мосты двухъярусные: автодорога под железной дорогой;
159.2*								автодорога над железной дорогой
					по исходному растровому изображению		4.1	Мосты и путепроводы на железной и автомобильной дорогах, расположенные [84]: на общем пролетном основании;
160.1*
								на разобщенных пролетных основаниях
160.2*
					по исходному растровому изображению		4.1	Мосты подъемные и разводные [84]
161*
					по исходному растровому изображению		4.1	Мосты наплавные [84]
162*
					Характеристика мостов, путепроводов, эстакад: ЖБ - материал постройки, 8 - высота низа фермы над уровнем воды (на судоходных реках), 370 - длина моста, 10 - ширина проезжей части в метрах, 60 - грузоподъемность в тоннах [85]
163.1
					Характеристика железнодорожных мостов (грузоподъемность не указывается) [85]
163.2
					Характеристика проездов на автодорогах под мостами, путепроводами, акведуками, арками (6 и 7 - высота и ширина проезда в метрах) [85]
163.3

Примечание. Цифровые подписи при условных знаках, отмеченных звездочкой, означают: первая - размер промежутка между линиями, вторая -толщину линий

164																										по исходному растровому изображению																шлюзы [86]: 1) камеры; 2) ворота (затворы), 3) ворота под мостами характеристика шлюзов: 3 - количество камер, 250 - длина камеры, 15 - ширина ворот, 3,5 - глубина на пороге ворот в метрах
													л													2								0.4						4.1
													л													2								0.4
165													л													74 75								0.4 0.4 0.3						11.10		берега с укрепленными откосами на каналах и канализованных участках рек [87]
166																																										набережные [87]: каменные, бетонные и железобетонные;
166.1													л													31 32								0.5 0.5 0.4						11.10
166.2													л													72 73								0.6 0.6 0.5						11.10		деревянные;
166.3													л				Не показываются									2								0.4						4.1		на набережных
																										по исходному растровому изображению
167.1																												Плотины [88]: проезжие;					Характеристика плотин: К - материал сооружения, 250 и 500 - длина, 8 - ширина в метрах, 120,5 - отметка на гребне плотины, 114,3 и 102,2 - отметки верхнего и нижнего уровней воды
	л			70 71			0.5 0.5 0.4															4.1
	л			2			0.4
167.2																												непроезжие
	л			61 62			0.5 0.5 0.4															4.1
168				61 62			0.5 0.5 0.4															11.10						Подводные плотины [88]
169.1				Гидроузлы [88]: характеристика водохранилищ: 30 - объем в куб. км, 1600 - площадь зеркала воды в кв. км;
169.2				характеристика плотин: К - материал водосливной части, Зем. - материал глухой части, 650 - общая длина, 15 - ширина по верху, 26 - разница между верхним и нижним уровнями воды, 231 - длина водосливной части плотины в метрах; 135,5 - отметка на гребне плотины
170																																					Дамбы: Зем.- материал сооружения, 3 - ширина по верху, 6 - высота в метрах [89]
170.1																л							Не показываются				77			03 03					1.1
170.2																л											76			03					4.1
170.3																л											33			03					4.1		Дамбы для водохранилищ, выражающихся в масштабе карты
171																																					Реки, каналы и канавы с дамбами с одной и с двух сторон. [89]
171.1																											70 71			0.4					11.2
171.2																											77			0.3					11.2
171.3																											74 75			0.3					4.1
172																																					Акведуки [90]
173																																					Границы и площади строящихся водохранилищ [91]
																л											8			0.4					11.10
																л											2			0.4
																											по исходному растровому изображению
174																с											96			К-9					11.10		Площади разливов крупных рек, озер и участки, затопляемые в период дождей, при продолжительности затопления более двух месяцев [92]
175.1						л								12 12 80																	0.3							11.10			Водопроводы наземные [93]
175.2						л								13 13 81																	0.3										Водопроводы подземные [93]
176														0.4																											Дюкеры на линиях водопроводов [37]
						л								2																	0.4
						л								9																	0.4
177						л								117																	0.4 0.4 0.3							11.10			Кяризы действующие [93]
178						л								118																	0.4 0.4 0.3							11.10			Кяризы недействующие [93]
179						с								16																	К-7 К-7 К-6							11.10			Колодцы [94]
180						с								20																	К-8 К-8 К-6							11.10			Главные колодцы (500 л/ч - наполняемость колодца) [94]
181						с								144																	К-11 К-11 К-10							11.10			Колодцы с ветряным двигателем [94]
182						с								15																	К-7 К-7 К-6							11.10			Колодцы бетонированные с механическим подъемом воды [94]
183						с								18																	К-6 К-6 К-5							11.10			Артезианские колодцы и артезианские скважины (1500 л/ч-дебит скважины) [94]
184						с								74																	К-9 К-9 К-7							4.1			Чигири
185.1						с								75																	К-4 К-4 К-3							11.10			Водохранилища и другие сооружения для сбора воды, не выражающиеся в масштабе карты (бассейны, сардобы, цистерны, дождевые ямы) [95];
185.2																																									то же с дамбами
						с								173																	К-7							4.1
						с								75																	К-3							11.10
186						с								19 131																	К-6 К-6 К-5							11.10			Источники (ключи, родники) [94]
187						с								17																	К-7 К-7 К-5							11.10			Оборудованные источники [94]
188						с								76																	К-12 К-12 К-10							11.10			Гейзеры
189					с					Не показываются				79																		К-13 К-13						11.10			Фонтаны
190.1																																									Морские пути и паромы [96]: железнодорожные;
					л									11 11 7																	0.4 0.4 0.3							4.1
					с									154																	К-13 К-13 К-12
190.2																																									Автомобильные
					с									155																	К-13 К-13 К-12							4.1
191					с									114																	К-9 К-9 К-8							4.1			Якорные стоянки и пристани без оборудованных причалов
192					с									115																	К-7 К-7 К-6							4.1			Пристани с оборудованными причалами, не выражающиеся в масштабе карты
193.1					л п									2																	0.4							11.10			Молы и причалы [97]
														заливка 2.1
														по исходному растровому изображению
193.2					л									2																	0.4							11.10
														по исходному растровому изображению
194					л									2																	0.7 0.7 0.5							11.10			Волноломы и буны [98]
195					с									156																	К-9 К-9 К-8							4.1			Банки малого размера (5 - глубина в метрах) [99]
196.1*																с								116					К-6 К-6 К-5							4.1			Камни [99]: подводные;
196.2*																с																							надводные;
196.3*																с								1					К-7 К-7 К-6										осыхающие
197*																с								151					К-9 К-9 К-8							4.1			Отдельные острова и надводные скалы, не выражающиеся в масштабе карты (12 - высота скалы над водой в метрах) [99]
198*																л								2					0.5							4.1			Рифы подводные [100] |
199*																л								2					0.5							4.1			Рифы осыхающие [100]
																								полигон 6.6
200.1*																л								110					0.6							11.10			Морские каналы
200.2*																								по исходному растровому изображению
201*																л								2					0.3							11.10			Изобаты и их подписи [101]
202*																																							Отметки глубин [101]
203																с								34					К-6 К-6 К-5							4.1			Маяки [102]
204*																								по исходному растровому изображению												4.1			Огни [102]
205																с								165					К-8 К-8 К-7							4.1			Постоянные знаки береговой сигнализации, имеющие значение ориентиров
206*																								по исходному растровому изображению												4.1			Плавучие маяки и плавучие огни

Примечание. Звездочкой отмечены условные знаки объектов, наносимых по морским картам.

207*				По исходному растровому изображению	4.1	Светящие буи
208				По исходному растровому изображению	4.1	Сухие доки, не выражающиеся в масштабе карты [103]
209				По исходному растровому изображению	4.1	Слипы и стапели [103]
210				По исходному растровому изображению	4.1	Места скопления плавника [104]
211				По исходному растровому изображению	4.1	Водоросли [104]
212*				По исходному растровому изображению	4.1	Приливо-отливные течения (стрелки с оперением - приливы, без оперения - отливы)

Примечание. Звездочкой отмечены условные знаки объектов, наносимых по морским картам.

Таблица 8

№	Вид объекта	Условные знаки			Тип	Размер	Цвет	Названия обозначаемых объектов
		1:25 000	1:50 000	1:100 000
Рельеф
213.1	л				2	0.5	4.11 11.10	Горизонтали основные утолщенные (и на ледниках)
213.2	л				2	0.3	4.11 11.10	Горизонтали основные (и на ледниках)
213.3	л				8	0.4	4.11	Горизонтали дополнительные (полугоризонтали)
213.4	л				7	0.4	4.11	Горизонтали вспомогательные (на произвольной высоте)
213.5							4.11 11.10	Подписи горизонталей в метрах;
213.6	л				2	0.3	4.11 11.10	Указатели направления скатов (бергштрихи) [105]
214								Сухие русла (узбои, вади и т. п.) [106]:
214.1	л				7	03	4.11	шириной: до 5 м (на карте 1:25 000) до 5 м (на карте 1:50 000) до 10 м (на карте 1:100 000),
214.2	л				6	04		длиной русла менее 1 сантимет¬ра;
214.3	л				60	0.3	4.11	шириной: от 5 до 15 м (на карте 1:25 000), от 5 до 30 м (на карте 1:50 000), от 10 до 60 м (на карте 1:100 000)
214.4	л				6	0.4	4.11	Котловины высохших озер
	п				полигон 4.8
215.1	с				2	К-9	4.1	Отметки командных высот
215.2	с				2	К-8		Отметки высот
216	с				2	К-1	4.1	Отметки высот у ориентиров [107]
217	с				2	К-8	4.1	Отметки высот точек, расположенных ниже уровня моря
218	с				108	К-7 К-7 К-6	4.1	Перевалы главные, отметки их высот и время действия
219	с				108	К-6 К-6 К-5	4.1	Перевалы, отметки их высот и время действия
220	с				109	К-7, К-6 К-7, К-6 К-6, К-5	4.1	Скалы-останцы (10 - высота в метрах) [108]
221.1	с				126	К-5 К-5 К-4	4.1	Отдельно лежащие камни (3 - высота в метрах)
221.2	с				103	К-8 К-8 К-7		Скопления камней [109]
222.1	с				36	К-9 К-9 К-7	4.11 11.10	Ямы, ледниковые ямы (5 - глубина в метрах)
222.2	л				66	0.4	4.11 11.10
222.3	с				77	К-8 К-8 К-6	4.11	Курганы и бугры (5 - высота в метрах) [ПО]
222.4	л				65	0.4
223	л				35	0.5	4.11	Валы береговые, исторические и др., не выражающиеся горизонталями (3 - высота в метрах) [111]
					И по исходному растровому изображению
224	с				138	К-7 К-7 К-6	4.11	Карстовые и термокарстовые воронки, не выражающиеся в масштабе карты [112]
225	с				112	К-8 К-8 К-7	4.1	Входы в пещеры и гроты [113]
226.1	с				147	К-7 К-7 К-5	4.1	Кратеры вулканов, не выражающиеся в масштабе карты;
226.2	с				146	К-7 К-7 К-6		Кратеры грязевых вулканов [114]
227	л				34 76	0.4 0.4 0.3	1.1 4.11	Дайки и другие узкие крутостенные гряды из твердых пород (5 - высота гряды в метрах) [П5]
228					По исходному растровому изображению		4.11	Лавовые потоки [116]

Изображение некоторых элементов рельефа накартах [117]

229.1	с		2	К-4	11.10	Фирновые поля и вечные снега
			Шаг: х=0,0003 у=0,0003 случ. х=0,0007 у=0,0007 случ. х=0,0015у=0,0015 случ.
229.2	л		2	0.4	11.10	Ледниковые языки
229.3			по исходному растровому изображению		11.10	Ледниковые трещины
229.4	с		118	К-7	4.11	Морены
	п		полигон 4.8
229.5	с		118	К-7	4.11	Каменные реки
229.6	с		103 118	К-7	4.11	Каменистые россыпи
229.7			по исходному растровому изображению		4.11	Скалы и скалистые обрывы
229.8			Крутые склоны протяженностью в масштабе карты менее 1 см
229.9			Крутые склоны протяженностью в масштабе карты более 1 см
229.10	л		35	0.5	11.10	Границы фирновых полей
230	л		69	0.2	4.11	Задернованные уступы (бровки), не выражающиеся горизонталями [117]
231			65	0.4	11.10	Ледяные обрывы (барьеры) и выходы ископаемых льдов (7-высота обрыва в метрах) [119]
			и по исходному растровому изображению
232	п		полигон 4.8		4.11	Осыпи рыхлых пород (песчаные, глинистые) [117]
233	с		118	К-7	4.11	Осыпи твердых пород (камени- стощебеночные, галечниковые)[117]
	п		полигон 4.8
234	л		43	0.4	11.10	Наледи [120]
	п		полигон 4.8
235			по исходному растровому изображению		4.11	Оползни [120]
236			Овраги и промоины: 1) шириной в масштабе карты более 1 мм; 2) шириной 1 мм и менее: 125, 8 и 4 - ширина между бровками, 7 и 3 - глубина в метрах [118]
237			65 66	0.4	4.11	1) Обрывы (21 - высота в метрах); 2) укрепленные уступы полей на террасированных участках склонов

Таблица 9

№	Вид объекта	Условные знаки				Тип	Размер	Цвет	Названия обозначаемых объектов
		1:25 000	1:50 000		1:100 000
Растительный покров и грунты
238	л					43	0.3	4.1	Контуры растительного покрова и грунтов [121]
239.1	п					Полигон 2.1		7.4	Леса [122]
239.2	с			Не выделяются		2	0.4	4.1	Леса на оползнях, карстовых провалах [120, 149]
						По исходному растровому изображению
	п					Полигон 2.1		7.4
240.1	с					39	К-9 К-8 К-8	4.1	Преобладающие породы деревьев в лесу [122]: Хвойные (ель, сосна, пихта, кедр);	Характеристика древостоя: деревьями в метрах [122]
	п					Полигон 2.1		7.4
240.2	с					38	К-9 К-8 К-8	4.1	Лиственные (береза, дуб, клен);
	п					Полигон 2.1		7.4
240.3	с					41 42	К-9 К-8 К-8	4.1	Смешанные
	п					Полигон 2.1		7.4
241	л					92	0.4 0.3 0.3	4.1	Узкие полосы леса и защитные лесонасаждения (6 - средняя высота деревьев в метрах) 123]
242	с					127	К-8 К-7 К-7	4.1	Небольшие площади леса, не выражающиеся в масштабе карты [124]
243.1	с					40	К-8 К-7 К-7	4.1	Отдельные рощи, не выражающиеся в масштабе карты, имеющие значение ориентиров [124]: хвойные;
243.2	с					139	К-9 К-8 К-8		лиственные;
243.3	с					140 141	К-8 К-7 К-7		смешанные
244.1	с					71	К-8 К-7 К-7	4.1	Отдельно стоящие деревья, имеющие значение ориентиров
244.2	с					136	К-9 К-8 К-8		лиственные
245	с					21	К-10 К-9 К-9	4.1	Отдельные деревья, не имеющие значения ориентиров [124]
246.1	с					149	К-10 К-8 К-8	4.1	Пальмовые рощи
246.2
	с					148		4.1
	л					43	0.3
	п					полигон 2.1		7.4
246.3	с					148	К-10 К-8 К-8	4.1	Отдельные пальмы [124]
247	п					полигон 2.1		7.2	Низкорослые (карликовые) леса [122, 149]
248	с					21	К-10 К-9 К-9	4.1	Поросль леса, лесные питомники и молодые посадки леса высотой до 4 м (2 - средняя высота деревьев в метрах) [122]
	п					полигон 2.1		7.2
249	с					80	К-7 К-6 К-6	4.1	Буреломы [122]
	п					полигон 2.1		7.2
250.1	с					81	К-8 К-7 К-7	4.1	Редкие леса (редколесье)
250.2	с					81	К-7 К-6 К-6	4.1	Редкие низкорослые леса [122]
251.1	с						К-8 К-6 К-6	4.1	Горелые и сухостойные леса
251.2	с					83	К-6 К-5 К-5	4.1	Вырубленные леса [122]
252.1	л					127	0.4	4.1	Просеки в лесу шириной [122]: 20 м и более (для карты 1:25 000) 40 м и более (для карты 1:50 000) 60 м и более (для карты 1:100 000) Линии электропередачи по просекам
252.2	л					9	0.4	4.1	Прочие просеки: 60, 25, 4 - ширина просек в метрах; 22, 23 - номера лесных кварталов
252.3	л					7	К-6 К-5 К-5		Лесные дороги по просекам
252.4									Линии связи по просекам (5 - ширина просеки)
253.1	с					78	К-10 К-9 К-9	4.1	Кустарники [126, 149]: отдельные кусты и группы кустов;
253.2	с					78	К-10 К-9 К-9		полигон 2.1
	п					полигон 2.1		7.2
254.1	с					46	К-10 К-9 К-9	4.1	колючие кустарники [126]: отдельные кусты и группы кустов;
254.2	с					46			сплошные заросли;
	п					полигон 2.1		7.2
255.1	с					84	К-8 К-6 К-6	4.1	породы кустарников: хвойные;
255.2	с					85			лиственные (0,6 -средняя высота кустарника в метрах) [126]
256	л					91	0.4 0.3 0.3		узкие полосы кустарников и живые изгороди [123]
257.1	с					86	К-10 К-9 К-9	4.1
257.2	с п					86	К-10 К-9 К-9		сплошные заросли [126]
						полигон 2.1		7.2
258.1	c					87	К-11 К-10 К-10	4.1	стланик: отдельные группы;
258.2	c п					87	К-11 К-10 К-10		сплошные заросли [126]
						полигон 2.1		7.2
259	с п					88	К-7 К-6 К-6	4.1	заросли бамбука [126]
						полигон 2.1		7.2
260	с					170	К-10 К-9 К-9	4.1	мангровые заросли [127]
261	с					21	К-10 К-9 К-9	4.1	фруктовые и цитрусовые сады
	п					шаг: х =0,004 у =0,003 реш. х =0,003 у =0,002 реш. х =0,003 у=0,002 реш.
						полигон 2.1		7.4
262.1	с					89	К-7 К-6 К-6	4.1	виноградники
	п					шаг: х =0,004 у=0,003 шахм. х =0,003 у =0,002 шахм. х =0,003 у =0,002 шахм.
						полигон 2.1		7.2
262.2	с					89	К-7 К-6 К-6	4.1	фруктовые и цитрусовые сады с виноградниками [128]
	п					21	К-10 К-9 К-9
						полигон 2.1		7.4
263.1	с					2	К-4	4.1	ягодные сады (смородина, малина)
	п					шаг: х=0,0025 у=0,00175 реш. х=0,0017у=0,0013 реш. х=0,0017у=0,0013 реш.
						полигон 2.1		7.2
263.2	с					21	К-10 К-9 К-9	4.1	фруктово-ягодные сады [128]
	п					2	К-4
						полигон 2.1		7.4
264.1	с					90	К-7 К-6 К-6	4.1	Рисовые поля [129]: увлажняемые в
						Шаг: х=0,008 у=0,004 шахм. х=0,006 у=0,003 шахм. х=0,006 у=0,003 шахм.
264.2	с					134	к-7	11.10	затопляемые в период вегетации
						Шаг: х=0,004 у=0,0017 шахм. х=0,0035у=0,0012 шахм. х=0,0035у=0,0012 шахм.
265.1	с					91	К-7 К-6 К-6	4.1	Плантации технических культур [129]: древесных;
						Шаг: х=0,008 у=0,004 шахм. х=0,006 у=0,003 шахм. х=0,006 у=0,003 шахм.
	п					полигон 2.1		7.4
265.2	с					91	К-7 К-6 К-6	4.1	кустарниковых
						Шаг: х=0,008 у=0,004 шахм. х=0,006 у=0,003 шахм. х=0,006 у=0,003 шахм.
	п					полигон 2.1		7.2
265.3	с					91	К-7 К-6 К-6	4.1	травянистых
						Шаг: х=0,008 у=0,004 шахм. х=0,006 у=0,003 шахм. х=0,006 у=0,003 шахм
266.1	с					92	К-9 К-8 К-8	4.1	Травянистая растительность [130]:
						х=0,008 у=0,004 шахм. х=0,006 у=0,003 шахм. х=0,006 у=0,003 шахм.
266.2				Показывается условным знаком № 266.1		93	К-8	4.1	низкотравная влаголюбивая (осока, пушица и т. п.);
						Шаг: х=0,008 у=0,004 шахм. х=0,006 у=0,003 шахм. х=0,006 у=0,003 шахм.
266.3						94	К-9 К-8 К-8	4.1	высокотравная (выше 1 м)
						Шаг: х=0,008 у=0,004 шахм. х=0,006 у=0,003 шахм. х=0,006 у=0,003 шахм.
267	с					43	К-9 К-8 К-8	4.1	Камышовые и тростниковые заросли [130]
						Шаг: х=0,006 у=0,004 жағд. х=0,005 у=0,003 жағд. х=0,005 у=0,003 жағд.
268.1	с			Не показываются		92	К-9	4.1	Мочажинки, не выражающиеся в
						134	К-7	11.10
268.2	с					43	К-9 К-8 К-8	4.1	с камышом и тростником
						134	К-7	11.10
268.3	с					159	К-10 К-9 К-8		Заболоченность
269.1	с					96	К-10 К-9 К-9	4.1	Степная (травянистая) растительность
						Шаг: х=0,0012у=0,0045 шахм. х=0,009 у=0,003 шахм. х=0,009 у=0,003 шахм.
269.2	с					97	К-10 К-9 К-9	4.1	Полукустарники (полынь, терескен и ДР-)
						Шаг: х=0,0012у=0,0045 шахм. х=0,009 у=0,003 шахм. х=0,009 у=0,003 шахм.
269.3	с			Не показываются		98	К-9	4.1	Кустарнички-вереск, багульник, голубика и др. [130]
						Шаг: х=0,008 у=0,004 шахм.
270.1	с					99	К-10	4.1	Моховая растительность
						Шаг: х=0,008 у=0,003
270.2	с					100	К-9	4/1	Лишайниковая растительность
						Шаг: х=0,008 у=0,003 шахм.
270.3	с					99	К-9 К-9	4.1	Моховая и лишайниковая растительность [130]
						Шаг: х=0,006 у=0,002 шахм. х=0,006 у=0,002 шахм.
271	п					полигон 1.2 8.2 8.2		11.10	Болота непроходимые и трудно-проходимые (1,8 - глубина болота в метрах) [131]	Растительный покров болот: тростниковый
272	п					полигон 1.2 8.2 8.2 вырезки		11.10	Болота проходимые (0,6 - глубина болота в метрах) [131]
273	п					полигон 2.2 5.3 5.3		11.10	Солончаки непроходимые (мокрые и пухлые) [131]
274	п					полигон 2.2 5.3 5.3 вырезки		11.10	Солончаки проходимые [131]
275.1	с					47	К-7 К-6 К-6	4.11	Такыры [132]
275.2	с					47	К-7 К-6 К-6
	п					полигон 5.6		4.8
276	с					106	К-8 К-7 К-7	4.11	Полигональные поверхности [133]
277	с					101	К-8 К-7 К-7	4.11	Поверхности с буграми, не выражающимися в масштабе карты [134]
278	с			Не показываются		2	К-10	4.11	Глинистые поверхности [135]
279	с					102	К-9 К-8 К-8	4.11	Кочковатые поверхности
280.1	с					103 118	К-8 К-7 К-7	4.11	Каменистые россыпи и щебеночные поверхности [136]
280.2	с					118	К-8 К-7 К-7	4.11	Каменистые поверхности (выходы монолитных пород) [137]
281	п					118	К-8 К-7 К-7	4.11	Галечниковые и гравийные поверхности
	п					полигон 4.8		4.9
282	п					полигон 4.8		4.9	Пески [138]: ровные;
283.1									бугристые;
	с					120	К-9 К-9	4.11
						Шаг: х=0,004 у=0,003 шахм. х=0,008 у=0,006 шахм.
	п					полигон 7.2		4.9
283.2									грядово-бугристые;
	с					120	К-9 К-9	4.11
						Шаг: х=0,004 у=0,003 шахм. х=0,008 у=0,006 шахм.
	с					48	К-20 К-20	4.11
						Шаг: х=0,006 у=0,004 шахм. х=0,012у=0,008 шахм.
	п					полигон 3.9		4.9
283.3									ячеисто-бугристые;
	с					120	К-9 К-9	4.11
						Шаг: х=0,004 у=0,003 шахм. х=0,008 у=0,006 шахм.
	с					132	К-9 К-9	4.11
						Шаг: =0,006 у=0,004 шахм. х=0,012 у=0,008
	п					полигон 6.6		4.9
284.1									грядовые и дюнные;
	с					48	К-20 К-20	4.11
						Шаг: =0,004 у=0,003 шахм. х=0,008 у=0,006
	п					полигон 4.8		4.9
284.2									бугристо-грядовые;
	с					48	К-20 К-20	4.11
						Шаг: х=0,004 у=0,003 шахм. х=0,008 у=0,006
	с					120	К-9 К-9	4.11
						Шаг: =0,006 у=0,004 шахм. х=0,012 у=0,008
	п					полигон 3.9		4.9
284.3									ячеисто-грядовые;
	с					132	К-9 К-9	4.11
						Шаг: х=0,004 у=0,003 шахм. х=0,008 у=0,006
	с					48	К-20 К-20	4.11
						Шаг: х=0,006 у=0,004 шахм. х=0,012 у=0,008 шахм
	п					полигон 5.9		4.9
285.1									лунковые и ячеистые;
	с					132	К-9 К-9	4.11
						Шаг: х=0,004 у=0,003 шахм, х=0,008 у=0,006 шахм.
	п					полигон 6.9		4.9
285.2									бугристо-ячеистые;
	с					132	К-9 К-9	4.11
						Шаг: х=0,004 у=0,003 шахм. х=0,008 у=0,006 шахм.
	с					48	К-20 К-20	4.11
						Шаг: х=0,006 у=0,004 шахм. х=0,012 у=0,008 шахм.
	п					полигон 5.9		4.9
285.3									грядово-ячеистые
	с					132	К-9 К-9	4.11
						Шаг: х=0,004 у=0,003 шахм. х=0,008 у=0,006 шахм.
	с					48	К-20 К-20	4.11
						Шаг: х=0,006 у=0,004 шахм. х=0,012 у=0,008 шахм.
	п					полигон 5.9		4.9
286									Пески барханные [138]
	с					119 177	К-11 К-11	4.11
						Шаг: х=0,004 у=0,003 случ. х=0,008 у=0,006 случ.
	п					полигон 6.9		4.9

Таблица 10

Примеры сочетаний условных знаков Растительного покрова и грунтов [139]
288		Сочетание изображения леса с другими элементами карты
289		Постепенный переход от высокого леса к низкорослому (карликовому) [140]
290		Редкий лес по моховой и лишайниковой растительности
291		Постепенный переход от леса к редколесью, кустам и лугу [140]
292		Редкий низкорослый лес с кустарниками по проходимому болоту
293		Сосновый бор по песку
294		Вырубка и гарь с порослью
295		Редкий низкорослый лес по моховому непроходимому болоту
296		Редкий лес с порослью
297		Луговая растительность с кустарником
298		Степная растительность с кустарником
299		Луговая растительность с кочками
300		Моховая и лишайниковая растительность с кустарником на каменистой поверхности
301		Луговая растительность с кочками и камышом по проходимому болоту
302		Редкий лес на каменистых россыпях и щебеночных поверхностях
303		Высокотравная растительность с кустарником
304		Моховая и лишайниковая растительность на поверхности с буграми
305		Участки сплошных зарослей стланика среди массива леса
306		Пески ровные, закрепленные травянистой и полукустарниковой растительностью
307		Полукустарниковая растительность на солончаках
308		Пески ровные, закрепленные кустарником и саксаулом

Таблица 11

Примеры изображения болот
309

Таблица 12

№	Вид объекта	УСЛОВНЫЕ ЗНАКИ			Тип	Размер	Цвет	Названия обозначаемых объектов
		1:25 000	1:50 000	1:100 000
310								Границы государственные [141,142]:
	л				19	0.5 0.5 0.4	4.1
	п				полигон		10.1
	с				16	К-5 К-5 К-4	4.1	пограничный знак;
	с				21	К-15 К-13 К-13	4.1	копец
313	л				20	0.4 0.4 0.3	4.1	Границы краев, областей и административных единиц 1-го порядка на иностранной территории
	п				полигон 6.2,		10.1
315	л				16	0.7	4.1	Границы государственных заповедников [143]
Примеры изображения государственных границ [142]
316								Граница, проходящая посередине реки и канала, изображаемых в одну или в две линии с промежутком между ними до 1 мм, а также посередине дороги, дамбы и других линейных объектов
317								Граница, проходящая посередине реки и канала, изображаемых в две линии с промежутком между ними от 1 до 6 мм
318								Граница, проходящая с одной стороны линейного объекта (по берегу озера, реки, канала с одной стороны дороги и т. п.)
319								Граница, проходящая по морю, заливу, проливу, озеру, водохранилищу, а также по реке, каналу шириной в масштабе карты 6 мм и более

Таблица 13

№	1:25 000																1: 50 000		1:100 000			Цвет	Названия объектов
Образцы шрифтов подписей [ 144] Города
	Четкий суженный полужирный (4-122) Bruskovaya
320																						4.1	Столица Республики Казахстан, столицы иностранных государств с населением свыше 1 000 000 жителей. Города с населением свыше 1 000 000 жителей
	6,0 зг. (4,0 зг.) К-23 (15)																5,3 зг. (3,6 зг.) К-22 (14)		4,7 зг. (3,2 зг.) К-18 (13)
321	5,5 зг. (3,6 зг.) К-22 (14)																4,7 зг. (3,2 зг.) К-18(13)		4,0 зг. (2,7 зг.) К-15 (12)			4.1	Столицы иностранных государств с населением менее 1 000 000 жителей. Города с населением от 500 000 до 1 000 000 жителей |
322	5,0 зг. (3,4 зг.) К-20 (13)																4,0 зг. (2,7 зг.) К-15 (12)		3,5 зг. (2,4 зг.) К-14 (11)			4.1	Центры областей. Центры административных единиц 1-го порядка на иностранной территории. Города с населением от 100 000 до 500 000 жителей
323	4,0 зг. (2,7 зг.) К-15 (12)																3,5 зг. (2,4 зг.) К-14 (11)		3,0 зг. (2,0 зг.) К-12 (10)			4.1	Центры автономных областей и округов. Города с населением от 50 000 до 100 000 жителей |
	Топографический полужирный (Т-132) MonoCondencedC (bold)
324	3,5 зг. (2,4 зг.) К-16 (11)																3,1 зг. (2,0 зг.) К-14 (10)		2,8 зг. (1,8 зг.) К-12 (9)			4.1	Города с населением от 10 000 до 50 000 жителей
325.1	3,0 зг. (2,0 зг.) К-13 (10)																2,7 зг. (1,8 зг.) К-12 (9)		2,3 зг. (1,6 зг.) К-11 (8)			4.1	Города с населением от 2 000 до 10 000 жителей
325.2	2,5 зг. (1,7 зг.) К-11 (8)																2,2 зг. (1,5 зг.) К-9 (7)		2,0 зг. (1,4 зг.) К-8 (6)			4.1	Города с населением менее 2 000 жителей
		Рубленый (Р-131) MonoCondensedC
326*												4.1															Шрифт для вторых названий городов и для подписей за рамками листов
Поселки городского типа (рабочие, курортные и пр.)
		Древний курсив полужирный (Д-432) OfficianaSansCtt (italic, bold)
327												4.1															2 000 жителей и более
328												4.1															менее 2 000 жителей
		Древний курсив остовный (До-431) OfficianaSansCtt (italic)
331*												4.1															Шрифт для вторых названий поселков и для подписей за рамками листов
Поселки сельского и дачного типа [145]
		Топографический полужирный (Т-132) OfficianaSansCtt
332												4.1															1000 жителей и более
333												4.1															от 500 до 1000 жителей
334.1												4.1															от 100 до 500 жителей
334.2																											менее 100 жителей
Рубленый (Р-131) HeliosCondLight
335*																4.1									Шрифт для вторых названий поселков и для подписей за рамками листов
									БСАМ курсив малоконтрастный (Бм-431) (AR&BOL)
336																4.1									Отдельные дворы
Железнодорожные станции и пристани
Древний курсив прямой (Д-231) AFA
337																4.1									Узловые и большие станции, крупные морские и речные пристани
338.1																4.1									Станции, разъезды, платформы, остановочные пункты и пристани [146]
									HeliosCondLight
338.2*																4.1									Шрифт для вторых названий станций, разъездов, остановочных пунктов, пристаней и т. п.
Пояснительные подписи и характеристики
БСАМ курсив малоконтрастный (Бм-431) AR&BOL
339														4.1							Пояснительные подписи у знаков заводов, фабрик, мельниц; подписи специализаций ферм и др.
340														11.10							Пояснительные подписи и собственные названия у знаков колодцев и источников; подписи величины приливов; продолжительности разливов рек и озер
341														4.1							Нумерация пограничных знаков, оцифровка километровых столбов и лесных кварталов
Рубленый (Р-131) PragmaticaCondC
342														4.1							Обозначения административных центров: РЦ - районных, ОЦ - окружных, ПЦ - поселковых [147
Рубленый (Р-131) HeliosCondLight (bold)
343														4.1							Названия конечных пунктов морских паромов, магистральных нефте- и газопроводов
344														4.1							Подписи государственной принадлежности островов и других территорий
Топографический полужирный (Т-132) PragmaticaCondC
345															4.1										Подписи материала покрытия дорог [55]
346.1															11.10										Подписи грунта дна рек [78, 81]: в характеристиках рек и каналов;
346.2															4.1										в характеристиках бродов
347															4.1										Подписи материала постройки мостов и плотин [85, 88]
348.1 348.2															4.1 11.10										Подписи: отметок высот;
																									урезов воды
349															4.1										Подписи отметок командных высот
350															4.1										Обозначение времени действия перевалов
351															4.1										Подписи числа жителей в населенных пунктах в тысячах [147]
352.1																				4.1				Подписи количественных характеристик: объектов, изображаемых на картах условными знаками черного цвета (дорог, мостов, плотин, шлюзов, туннелей, древостоя и т. п.);
352.2																				4.11				объектов рельефа (обрывов, валов, оврагов, карьеров, ям, бугров и др.), а также горизонталей; |
352.3																				11.10				объектов гидрографии (рек, каналов, водопадов, болот и др.), а также глубин, изобат и горизонталей на ледниках и фирновых полях
353			БСАМ курсив малоконтрастный (Бм-431) (AR&BOL)																					Названия морей, заливов, проливов, бухт, губ, лагун, лиманов, озер, водохранилищ
																				11.10
354																				11.10				Названия судоходных рек и каналов
355																				11.10				Названия рек, ручьев, каналов и сухих русл
			Древний курсив прямой (Д-231) AFA
356.1																				4.1				Названия островов, полуостровов, кос, мысов, шхер, рифов, надводных скал
			Рубленый (Р-131) HeliosCondLight
356.2*																				4.1				Шрифт для вторых названий и подписей за рамками листов |
			БСАМ курсив малоконтрастный (Бм-431) AR&BOL
357																				4.1				Названия низменностей, равнин, степей, песков, пустынь, болот, солончаков, урочищ, лесов, оврагов, долин, балок, впадин
Древний курсив полужирный (Д-432) AFA (italic)
							4.1																			Названия хребтов, возвышенностей, гор, скал, курганов, перевалов, ледников
358.1
					Древний курсив остовный (До-431) HeliosCondLight (italic)
							4.1																			Шрифт для вторых названий и подписей за рамками листов
358.1*
					Древний курсив (Д-431) AFA (italic)
359							11.10																			Названия морских хребтов, впадин, мелей, банок и отмелей
Рубленый широкий полужирный (Р-152) AGHelvetica
						4.1																				Названия заповедников
360
361						4.1																				Подписи характеристик проходимости элементов местности (дорог, троп, отдельных маршрутов и т.п.) и условий обзора
Рубленый (Р-131) HeliosCondLight
362*						4.1																				Шрифт для вторых названий заповедников и подписей за рамками листов

Таблица 14

Стиль линий

Таблица 15

Стиль символов

Таблица 16

Стиль полигонов (областей)

без цвета фона 80

Таблица 17

Палитра цветов

Образец оформления рамки топографических карт масштаба 1:25 000

Образец оформления рамки топографических карт масштаба 1: 50 000

Образец оформления рамки топографических карт масштаба 1: 100 000

Перечень условных сокращений для подписей на топографических картах

Полное название	Условное сокращение
Абразивный завод	абразив.
Автовокзал	авт.- вкз.
Автозаправочная станция	АЗС
Автозимник (дорога)	автозим.
Автомобильный завод	авт.
Автономная область (при собственном названии)	АО
Автономный округ (при собственном названии)	АОкр.
Авторемонтные мастерские, авторемонтный завод	авторем.
Акведук	акв.
Алебастровый завод	алб.
Алмазные разработки	алмаз.
Алюминиевый завод	алюмин.
Ангар	анг.
Анилинокрасочный завод	анил.
Апатитовые разработки	апат.
Артезианская скважина, артезианский колодец	арт. к.
Архипелаг (при собственном названии)	арх.
Арык (при собственном названии)	ар.
Асбестовый завод, карьер, рудник, асбестообогатительная фабрика	асб.
Астрономический пункт	астр.
Асфальтобетон, асфальт (материал покрытия дорог)	А
Асфальтовый завод	асф.
Атомная электростанция	АЭС
Атолл	ат.
Аульный Округ	АулОк.
Аэродром	аэрд.
Аэропорт	аэрп.
Балка (при собственном названии)	б., бал.
Банка	б-ка
Барак	бар.
Бассейн	бас.
БерҰза (порода леса)	бер.
Бетон (материал плотины)	Бет.
Бетонный завод	бет.
Биологическая станция	биол. ст.
Битумоминеральная смесь (материал покрытия дорог)	Бм
Ближний, -яя, -ее, -ие (часть собственного названия)	Ближн.
Блокпост (железнодорожный)	бл. -п.
Бокситовые разработки	бокс.
Болото (при собственном названии)	бол.
Больница	больн.
Большой, -ая, -ое, -ие (часть собственного названия)	Б., Бол.
Братская могила	бр. мог.
Брод	бр.
Брусчатка (материал покрытия дорог)	Бр.
Бугор (при собственном названии)	бут.
Будка бакенщика	б. бак.
Будка трансформаторная	б. тр.
Булгуннях	булг.
Булыжник (материал покрытия дорог)	Б
Бумажная фабрика	бум.
Буровая вышка, скважина	бур.
Бухта (при собственном названии)	бух.
Вагонное депо	ваг. депо
Вагоноремонтный, вагоностроительный завод	ваг.
Великий, —ая, —ое, —ие (часть собственного названия)	Вел.
Верхний, —яя, —ее, —ие (часть собственного названия)	Верх.
Ветеринарный пункт	вет.
ВечнозелҰные лиственные породы леса	вечнозел.
Винодельческий, винокуренный завод	вин.
Висячий мост	висяч.
Водная станция	вод. ст.
Водокачка	вдкч.
Водомерный пост	вод. п.
Водонапорная башня	вод.
Водопад	вдп.
Водопроводная станция	вдпр. ст.
Водохранилище	вдхр.
Возвышенность (при собственном названии)	возвыш.
Вокзал	вкз.
Восточный, —ая, —ое, —ые (часть собственного названия	Вост.
Впадина (при собственном названии)	впад.
Второй, —ая, —ое, —ые (часть собственного названия	2-й, 2-я, 2-е
Вулкан (при собственном названии)	влк.
Выселки (часть собственного названия)	Выс.
Вязкий (грунт дна рек, бродов)	В
Гавань (при собственном названии)	гав.
Газгольдер	газг.
Газовая вышка, скважина, газовый завод, газопровод	газ.
Галантерейная фабрика	гал.
Галерея	галер.
Галечник (продукт добычи)	галеч.
Гараж	гар.
Гидрологическая станция	гидрол. ст.
Гидрометеорологическая станция	гидромет. ст
Гидроэлектростанция	ГЭС
Гипсовый завод, карьер, рудник	гипс.
Главный (часть собственного названия)	гл.
Глина (продукт добычи)	глин.
ГлинозҰмный завод	глиноз.
Глубина	гл.
Гончарный завод	гонч.
Гора (при собственном названии)	г.
Горный проход (при собственном названии)	г. прох.
Горько—солҰная (вода в озҰрах, источниках, колодцах)	г.-сол.
Горюче—смазочных материалов склад	ГСМ
Горячий источник	гор.
Господский двор (на иностранной территории)	г. дв.
Госпиталь	гсп.
Гостиница	гост.
Государственная районная электростанция	ГРЭС
Гравий (материал покрытия дорог)	Г
Градирня	град.
Грязевой вулкан	гряз.
Дальний, —яя, —ее, —ие (часть собственного названия)	Дальн.
Двор	дв.
Деревообрабатывающей промышленности завод, фабрика	древ.
Дерево (материал моста, плотины)	Д
Детский дом	дет. д.
Джутовый завод	джут.
Долина (при собственном названии)	дол.
Дворец культуры, дом куль туры	Д. К.
Домостроительный завод, комбинат	домостр.
Дом отдыха	Д. О.
Древесный уголь (продукт обжига)	древ. уг.
Дровяной склад	дров.
Дрожжевой завод	дрож.
Ерик (при собственном названии)	ер.
Железистокислый источник	жел.-кисл.
Железистый источник, железообогатительная фабрика, место добычи железной РУды	жел.
Железобетон (материал моста, плотины)	ЖБ
Железобетонных изделий завод	жел.-бет.
Животноводческая ферма	животн.
Заброшенный (прииск, карьер и т. п.)	заброш.
Заимка (при собственном названии)	заим.
Залив (при собственном названии)	зал.
Западный, —ая, —ое, —ые (часть собственного названия)	Зап.
Запань	зап.
Заповедник (при собственном названии)	запов.
Засыпанный колодец	засып.
Затон (при собственном названии)	зат.
Звероводческий питомник, совхоз	звер.
Земляная дамба, плотина	Зем.
Землянка	земл.
Зеркальная фабрика	зерк.
Зимник, зимовка, зимовье	зим.
Золотой прииск	зол.
Золото—платиновые разработки	зол.-плат.
Игрушечная фабрика	игр.
Известковый карьер, известь (продукт обжига)	изв.
Изумрудные копи	изумр.
Имени (часть собственного названия)	им.
Институт	инст.
Искусственного волокна комбинат, фабрика	иск. волок.
Источник	ист.
Казарма	каз.
Камвольная фабрика, камвольный комбинат	камв.
Каменистый (грунт дна рек, бродов)	К
Каменный карьер, каменоломня	кам.
Каменный столб	кам. стб
Камень колотый (материал покрытия дорог)	К
Камень (материал моста, плотины)	К
Камнедробильный завод	кам.-дроб.
Канал	кан.
Канатный завод	канат.
Каолин (продукт добычи), каолиновый обогатительный завод	каол.
Каракулеводческий	каракул.
Карантинной службы пункт	карант.
Каучуковый завод, плантация каучуконосов	кауч.
Керамический завод	керам.
Кинематографической промышленности завод, фабри ка	кин.
Кирпичный завод	кирп.
Кладбище	кладб.
Ключ	кл.
Кожевенный завод	кож.
Коксохимический завод	кокс.
Коллектор	колл.
Колодец (при отсутствии собственного названия)	К.
Колодец (при собственном названии)	к.
Комбикормовый завод	комбик.
Компрессорная станция	компрес. ст.
Кондитерская фабрика	конд.
Конный двор, завод	кон.
Коноплеводческий	конпл.
Консервный завод, комбинат	конс.
Копер	коп.
Котловина (при собственном названии)	котл.
Кочевье	коч.
Кошара	кош.
Край (при собственном названии)	кр.
Красный, —ая, —ое, —ые (часть собственного названия)	Кр., Красн.
Крахмало—паточный, крахмальный завод	крахм.
Крепость	креп.
Крупорушка, крупяной завод	круп.
Кумирня	кум.
Курган (при собственном названии)	кург.
Курорт (при собственном названии)	кур.
Лагуна (при собственном названии)	лаг.
Лакокрасочный завод	лакокр.
Левый, -ая, -ое, -ые (часть собственного названия)	Лев.
Ледник, ледники (при собственном названии)	ледн.
Ледяной	лед.
Лесника дом	лесн.
Лесничество	леснич.
Лесозащитная станция	ЛЗС
Лесопильный завод	лесп.
Лесоучасток	лесоуч.
Леспромхоз	лесхоз.
ЛҰссовый карст	лҰсс. карст
Летник, летовка	лет.
Лечебница	леч.
Лиман (при собственном названии)	лим.
Лимнологическая станция	лимнол. ст
Лиственница (порода леса)	листв.
Локомотиворемонтный, локомотивостроительный завод	локомот.
Лыжный трамплин	лыж. трамп.
Льноводческий	льновод.
Льнообрабатывающий завод	льнообр.
Макаронная фабрика	мак.
Малый, -ая, -ое, -ые (часть собственного названия)	М., Мал.
Марганцевая руда (продукт добычи)	марганц.
Маргариновый завод	маргар.
Маслодельный завод	маслод.
Мастерская	маст.
Машинно-животноводческая станция	МЖС
Машинно-мелиоративная станция	ММС
Машинно-тракторная мастерская	МТМ
Машиностроительный завод	маш.
Мебельная фабрика	меб.
Медеплавильный завод, комбинат	медепл.
Меднорудные разработки	медн.
Мельница мукомольная, мукомольный завод	мук.
Мемориальный комплекс, мемориал	мем.
Металл (материал постройки моста)	М
Металлоизделий завод, металлургический завод	мет.
Металлообрабатывающий завод	мет. —обр.
Метеорологическая станц	мет. ст
Метрополитен (вход на станцию)	м
Меховая фабрика	мех.
Минеральный источник	мин.
Могила	мог.
Молочно—мясной	мол. —мяс.
Молочнотоварная ферма	МТФ
Молочный завод	мол.
Монастырь	мон.
Мрамор (продукт добычи)	мрам.
Музыкальных инструментов фабрика	муз. инст.
Мыловаренный завод	мыл.
Мыс (при собственном названии)	м.
Мясной промышленности завод, комбинат	мясн.
Набережная (при собственном названии)	наб.
Наблюдательная вышка	набл.
Наплавной, на плавучих опорах (конструкция моста)	напл.
Наполняемость колодца	наполн.
Насосная станция
Недействующая (железная дорога, карьер и т. п.)	недейств.
Нежилой	нежил.
Нефтеперерабатывающий завод, нефтепровод, нефтехранилище, нефтяная вышка, скважина	нефт.
Нижний, -яя, -ее, -ие (част собственного названия)	Ниж.
Низменность (при собственном названии)	низм.
Никелевый рудник, никель (продукт добычи)	ник.
Новый, -ая, -ое, -ые (часть собственного названия)	Нов.
Оазис	оаз.
Обгонный пункт (железнодорожный)	обг. п.
Область (при собственном названии)	обл.
Обогатительная фабрика	обогат.
Обсерватория	обсерв.
Обувная фабрика	обув.
Овощехранилище	овощ.
Овраг (при собственном названии)	овр.
Овцеводческий	овц.
Овцетоварная ферма	ОТФ
Овчинно-шубная фабрика	овч. -шуб.
Огнеупорных изделий завод	огнеуп.
Озеро	оз.
Округ (при собственном названии)	окр.
Окружной Центр	ОЦ
Опытная станция	опыт. ст.
Оранжерея	ор., оранж.
Остановочный пункт (железнодорожный)	ост. п.
Остров, острова (при собственном названии)	о., о-ва
Отмель	отм.
Отвал	отв.
Отделение	отд.
Отстойник	отст.
Охотничья изба	охотн.
Очистная станция, очистные сооружения	очист.ст., очист.
Памятник	пам.
Парк культуры и отдыха	ПКИО
Парник	парн.
Паровозоремонтные мас- терские, паровозоремонтный завод	паровоз.
Паромная переправа	пар.
Парфюмерно—косметическая фабрика	парф.
Пасека	пас.
Пашня	п
Первый, -ая, -ое, -ые (част собственного названия)	1-й, 1-Я, 1-е
Перевал	пер.
Перевоз	пер.
Перекат	перек.
Песок (продукт добычи)	пес.
Песчаный (грунт дна рек, бродов)	П
Пещера	пещ.
Пивоваренный завод	пив.
Пиротехнический завод	пиротехн.
Питомник	пит.
Пищевых концентратов завод	пищ. конц.
Пластических масс завод	пластм.
Платина (продукт добычи), платиновые разработки	плат.
Платформа (железнодорожная)	пл.
Племенной животноводческий	плем.
Плодовиноградный	плодовин.
Плодово-ягодный	плод. -яг.
Плодоовощеводческий	плодоовощ.
Пограничная застава	погр. заст.
Пограничная комендатура	погр. кмд.
Погрузочно—разгрузочная площадка	погруз.
Подсобное хозяйство	подсоб. хоз.
Пожарная вышка, пожарное депо, пожарный сарай	пож.
Полевой стан	пол. ст.
Полиграфический комбинат, фабрика	полигр.
Полуостров (при собственном названии)	п-ов
Порог, пороги	пор.
Посадочная площадка	пос. пл.
Поселковый Центр	ПЦ
Поселковый Округ	ПосОк
ПосҰлок	п., пос.
Пост Дорожной Полиции	ПДП
Пост при охраняемом переезде через железную дорогу	п
Постоялый двор	пост. ДВ.
Правый, -ая, -ое, -ые (часть собственного названия)	Прав.
Пристань	прист.
Провинция (при собственном названии)	пров.
Проволочный завод	провол.
Проезд (под путепроводом)	пр.
Пролив (при собственном названии)	пр., прол.
Протока (при собственном названии)	прот.
Проход	прох.
Пруд	пр.
Прядильная фабрика	пряд.
Птичник	птиц.
Птицетоварная ферма	ПТФ
Пункт геодезический (в заголовке листа карты)	п. геодез.
Путевой пост	пут. п.
Рабочий посҰлок (при отсутствии собственного названии)	р. п., раб. пос.
Радиозавод	рад.
Радиостанция	радиост.
Развалины	разв.
Разрушенный	разр.
Разъезд (железнодорожный)	раз.
Районный Акимат	РА
Районный Центр	РЦ
Резиновых изделий завод, фабрика	рез.
Ремонтно-техническая мастерская, ремонтный завод	РТМ, рем.
Ремонтно-техническая станция	РТС
Рисоводческий	рис.
Родник	род.
Рудник	руд.
Рукав (при собственном названии)	рук.
Ручей (при собственном названии)	руч.
Рыбацкий посҰлок (при отсутствии собственного названия)	рыб. пос
Рыбоводный завод, рыбозавод, рыбоконсервный комбинат, рыбопитомник, рыбный промысел	рыб.
Рынок	рын.
Садовый участок	сад. уч.
Санаторий	сан.
Сарай, сараи	сар.
Сардоба	сард.
Сахарный завод	сах.
Сахарный тростник (плантация)	сах. трост.
Свекловодческий	свекл.
Свиноводческий	свин.
Свинотоварная ферма	СТФ
Свинцовый рудник	свинц.
Свыше (при подписывании грузоподъҰмности мостов)	св.
Святой, -ая, -ое, -ые (часть собственного названия)	Св.
Северный, -ая, -ое, -ые (часть собственного названия)	Сев.
Северо-восточный	СВ
Северо-западный	СЗ
Селекционная станция	сел. ст
Сельский Округ	со
Сельскохозяйственного машиностроения завод	с. -х. маш
Сельскохозяйственный	с. -х.
”Сельхозтехника” (отделение)	СХТ
Семеноводческий	семен.
Сернистый источник, серный рудник	серн.
Силикатной промышленности завод, фабрика	силик.
Силосная башня, траншея, яма	сил.
Скала, скалы
Скважина	скв.
Скипидарный завод	скип.
Склад, склады	скл.
Склад горюче-смазочных материалов	ГСМ
Скотный двор	скот. ДВ.
Скотоводческий	скот.
Скотомогильник	скот. -мог.
Сланцевые разработки, сланцевый карьер	сланц.
Слобода (часть собственного названия)	Сл.
Смолокуренный завод, смолокурня	смол.
Соеводческий	соев.
СолҰная (вода в озҰрах, реках, источниках и колодцах), солеварни, соляные копи, разработки	сол.
Солончак (при собственном названии)	сол.
Сопка (при собственном названии)	соп.
Сортировочная станция	сорт. ст.
Спасательная станция	спас. ст.
Спирто-водочный, спиртовый завод	спирт.
Спичечная фабрика	спич.
Спортивная площадка	спорт. пл.
Средний, -яя, -ее, -ие (часть собственного названия)	Ср., Сред.
Стадион	стад.
Сталелитейный завод	стал.
Становище, стойбище	стан.
Станция (железнодорожная)	ст.
Станция перекачки	ст. перекач.
Старый, -ая, -ое, -ые (часть собственного названия)	Ст., Стар.,
Стекольный завод	стекл.
Столб	стб.
Стоянка автотранспорта на автомобильных дорогах
Строительных материалов завод	стр. м
Строящийся объект (водопровод, мост и др.)	стр.
Судоремонтный, судострои тельный завод	суд.
Суконная фабрика	сук.
Сухой колодец	сух.
Сушильня	суш.
Сыроваренный завод	сыр.
Табачная фабрика	таб.
Тальковые разработки	тальк.
Таможня	там.
ТвҰрдый (грунт дна рек, бродов)	Т
Текстильный комбинат, фабрика	текст.
Теплица	ТЕПЛ.
Теплоэлектроцентраль	ТЭЦ
Террикон	тер.
Техникум	техн.
Ткацкая фабрика	ткацк.
Товарная станция	тов. ст.
Толевый завод	тол.
Торфяные разработки	торф.
Тракторный завод	тракт.
Третий, -ья, -ье, -ьи (часть собственного названия)	3-й, 3-я, 3-е, 3-и
Трикотажная фабрика	трик.
Трубный, труболитейный, трубопрокатный завод, трубопровод	труб.
Туннель	тун.
Тупик (при собственном названии)	туп.
Углекислый источник	уг.-кисл.
Уголь бурый, каменный (продукт добычи)	уг.
Укрепление	укр.
Урочище (при собственном названии)	ур.
Участок	уч.
Учебное хозяйство	уч. хоз.
Ущелье (при собственном названии)	ущ.
Фактория	факт.
Фанерный завод	Фан.
Фанза	ФЗ.
Фарфорово-фаянсовый, фарфоровый завод	ФарФ.
Ферма	Фер.
Фирновое поле	фирн.
Фонтан	фт.
Форт	ф.
Фосфоритный рудник	фосф.
Хижина	хиж.
Химико-фармацевтический завод	хим.-фарм.
Химический завод	хим.
Химических удобрений склад	хим. удобр.
Хлебный завод, комбинат	хлебн.
Хлопкоочистительный завод	хлоп.
Хлопчатобумажный комбинат, хлопчатобумажная фабрика	хлоп.-бум.
Холодильник	холод.
Хребет (при собственном названии)	хр.
Хромовый рудник	хром.
Хрустальный завод	хруст.
Хутор (при собственном названии)	х., хут.
Цветной металлургии завод	цвет.
Целлюлозно-бумажный комбинат	целл.-бум
Цементный завод	цем.
Цементобетон (материал покрытия дорог)	Ц
Центральный, -ая, -ое, -ые (часть собственного названия)	Ц., Центр.
Цепной мост	цеп.
Цинковый рудник	цинк.
Цитрусовых культур плантация	цитрус.
Чаеводческий	чаев.
Чайная фабрика	чайн.
Черепичный завод	черепич.
ЧҰрной металлургии завод	ч. мет.
Чугунолитейный завод	чуг.
Шахта	шах.
Швейная фабрика	швейн.
Шелководческий совхоз, шелкомотальная, шелкоткацкая фабрика	шҰлк.
Шивера (перекаты на реках Сибири и Дальнего Востока)	шив.
Шиферный завод	шиф.
Школа	шк.
Школьный лагерь	шк. лаг
Шлак (материал покрытия дорог)	Шл.
Шлюз	пт.
Шпагатная фабрика	шпаг.
Штольня	шт.
ЩебҰночный карьер	щеб.
Щебень (материал покрыт дорог)	Щ
Щелочный источник	щел.
Элеватор	элев.
Электрическая подстанция	эл. подст.
Электростанция	эл.-ст.
Электротехнический завод	эл.-техн.
Эстакада	эст.
Эфиромасличных культур совхоз, завод по переработке эфирных масел	эф.-масл.
Юго-восточный	ЮВ
Юго-западный	ЮЗ
Южный, -ая, -ое, -ые (част собственного названия)	ЮЖ.
Юрта	юр.
Ягодный сад	яг.

Названия административных единиц Республики Казахстан

Полное название на русском языке	Условное сокращение
Области
Акмолинская	Акмол.
Актюбинская	Актюб.
Алматинская	Алмат.
Атырауская	Атыр.
Восточно-Казахстанская	Вост.-Каз.
Жамбылская	Жамб.
Западно-Казахстанская	Зап.-Каз.
Карагандинская	Караганд.
Костанайская	Кост.
Кызылординская	Кызылорд.
Мангистауская	Мангист.
Павлодарская	Павлодар.
Северо-Казахстанская	Сев.-Каз.
Южно-Казахстанская	Южн.-Каз.

Название политико-административных и административных единиц

Полное название на русском языке	Условное сокращение
Азербайджанская Республика	Азерб. Респ.
Нахичеванская Автономная Республика	Нахич.АР
Китай	Китай
Синьцзян-Уйгурский автономный район	Синьцз. Уйгур. АРН
Кыргызская Республика	Кырг. Респ
Области
Баткенская	Батк.
Джалал-Абадская	Дж.-Абад.
Иссык-Кульская	Иссык- Кульск.
Нарынская	Нарын.
Ошская	Ошск.
Таласская	Таласск.
Чуйская	Чуйск.
Монголия	Монгол.
Аймаки
Баян-Улэгэйский	Баян-Улэг.
Республика Таджикистан	Респ. Тадж.
Горно-Бадахшанская автономная область	Горн. Бадахш. АО
Области
Согдийская	Согд.
Хатлонская	Хатлон.
Республика Узбекистан	Респ. Узб.
Республика Каракалпакстан	Респ. Каракалпак.
Области
Андижанская	Андижан.
Бухарская	Бухар.
Джизакская	Джизак.
Кашкадарьинская	Кашкадарьин.
Навоийская	Навоийск.
Наманганская	Наманг.
Самаркандская	Самарканд.
Сурхандарьинская	Сурхандарьин.
Сырдарьинская	Сырдарьин.
Ташкентская	Ташкент.
Ферганская	Ферган.
Хорезмская	Хорезм.
Российская Федерация	Рос. Фед.
Алтайский край	Алт. кр.
Карачаево-Черкесская Республика	Карач. Черк. Респ.
Республика Алтай	Респ. Алт.
Республика Дагестан	Респ. Даг.
Республика Калмыкия	Респ. Калм.
Республика Тыва	Респ. Тыва
Ставропольский край	Ставроп. кр.
Чеченская Республика	Чеченск. Респ.
Области
Астраханская	Астрах.
Волгоградская	Волгогр.
Курганская	Курган.
Новосибирская	Новосиб.
Омская	Омск.
Оренбургская	Оренб.
Ростовская	Ростов.
Самарская	Самарск.
Саратовская	Сарат.
Свердловская	Свердл
Томская	Томск.
Тюменская	Тюмен.
Челябинская	Челяб.
Туркменистан	Туркм.
Велаяты
Ахалский	Ахалск.
Балканский	Балкан.
Дашогузский	Дашогуз.
Лебапский	Лебап.
Марыйский	Марыйск.

Приложение 2 к Инструкции по созданию картографической продукции за счет бюджетных средств

Условные знаки для топографических планов масштабов 1:5000, 1:2000, 1:1000 и 1:500

Геодезические пункты

Таблица 1

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000		1:1000, 1:500
1	Пункты государственной геодезической сети (в числителе дроби - отметка центра, в знаменателе - отметка земли; слева от знака - название пункта)* [21-24]
________________ * При размещении численных характеристик данного и других объектов надлежит руководствоваться п.17 пояснений к условным знакам
2	Пункты государственной геодезической сети [21, 24, 25]:				1)
	1) на курганах (цифры снизу - высоты курганов в м)	1)
	2) на естественных буграх	2)			2)
	3) на скалах-останцах (цифры, слева - высоты останцов в м)	3)			3)
	4) на зданиях (цифры и буквы - характеристики зданий)	4)			4)

Таблица 2

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000		1:1000, 1:500
3	Пункты геодезических сетей сгущения и их номера [21, 26-28]
4	Пункты геодезических сетей сгущения [21, 26-30]:
	1) на курганах (цифры снизу - высоты курганов в м)	1)		1)
	2) на естественных буграх	2)		2)
	3) на скалах-останцах (варианты надписей: у левого знака в числителе дроби - номер пункта, в знаменателе - отметка центра; у правого знака в числителе отметка центра, в знаменателе отметка земли, внизу - высоты останца в м, слева - номер пункта)	3)		3)
*	4) в стенах зданий	4)		4)
5	Точки плановых съемочных сетей [21, 31-33]:
	1) долговременного закрепления на местности	1)		1)
* * *	2) временного закрепления на местности 3) в стенах зданий 4) на углах капитальных зданий ("координированные углы")	2) 3) 4)		2) 3) 4)

Таблица 3

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000		1:1000, 1:500
6	Пункты астрономические [34]
7	Пункты ориентирные [35]
8	Знаки межевые - граничные столбы [36]
9 *	Столбы закрепления проекта планировки и их номера [37]
10 *	Пункты закрепления:
	разбивочной сетки для строительства, поперечников и осей зданий и сооружений [38]
11	Знаки нивелирные [39-43]:
	1) реперы фундаментальные (в числителе дроби - отметка головки, в знаменателе - отметка земли; слева - номер знака)	1)		1)
	2) реперы грунтовые	2)		2)
	3) реперы грунтовые координированные	3)		3)

Таблица 4

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000		1:1000, 1:500
*	4) реперы грунтовые строительные долговременного закрепления	4)		4)
	5) реперы и марки скальные (в числителе дроби - номер знака, в знаменателе - отметка головки репера или центра марки)	5)		5)
*	6) реперы и марки стенные	6)		6)
*	7) реперы временные	7)		7)
12	Пересечения координатных линий [44]

Строения, здания и их части

Таблица 5

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000		1:2000, 1:1000, 1:500
13	Строения жилые огнестойкие (кирпичные, каменные, бетонные, шлакоблочные и др.) [45-48, 50-54, 57]: 1) одноэтажные	1)
	2) выше одного этажа (цифры и буквы - характеристики этажности, материала постройки и назначения строений)	2)
14	Строения нежилые огнестойкие [45-49, 50-54, 57]: 1) одноэтажные	1)
	2) выше одного этажа	2)
15	Строения жилые неогнестойкие (деревянные, саманные, глинобитные) [45, 46, 48, 50-53, 57]: 1) одноэтажные	1)
	2) выше одного этажа	2)
16	Строения нежилые неогнестойкие [45, 46, 48, 49, 50-53, 57]: 1) одноэтажные	1)
	2) выше одного этажа	2)
17	Строения нежилые смешанные (нижний этаж - огнестойкий, верхний - неогнестойкий; деревянные строения с тонкой облицовкой кирпичом и др.) [45, 46, 48, 50-53, 55, 57]: 1) одноэтажные	1)
	2) выше одного этажа	2)
18	Строения нежилые смешанные [45, 46, 48, 50-52, 55, 57]: 1) одноэтажные	1)
	2) выше одного этажа	2)

Таблица 6

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000		1:2000		1:1000, 1:500
19 *	Строения смыкающиеся вплотную [54, 57, 58]:
	1) жилые	1)		1)
	2) нежилые	2)		2)
20	Строения с разноэтажными частями [56, 57]
21	Здания с колоннами вместо части или всего первого этажа [59]	_____
		_____
22	Здания строящиеся [61]
23	Здания разрушенные и полуразрушенные [62]
24 *	Отмостки зданий (буква на ее обозначении - материал покрытия) и номера домов [63, 64]	_____

Таблица 7

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000		1:2000		1:1000, 1:500
25 *	Отметки высот: пола первого этажа (внутри контура строения); отмостки, земли или тротуара на углу дома [65]	_____		_____
26	Сооружения башенного типа капитальные (водонапорные и силосные башни, градирни башенные, пожарные каланчи и т.п.) [66-68]
27	Вышки легкого типа (наблюдательные, прожекторные, спортивные и т.п.) [69]
28	Церкви, костелы, кирхи [71, 72]: 1) каменные с одним или разновысотными куполами 2) деревянные с одним или разновысотными куполами	1) 2)		3)		2)
	3) с двумя куполами одинаковой высоты
29	Мечети [71, 73]: 1) каменные 2) деревянные	1) 2)		1)		2)
30	Пагоды и храмы буддийские [71, 74]: 1) каменные 2) деревянные	1) 2)		1)		2)

Таблица 8

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000		1:2000	1:1000, 1:500
31	Часовни [71, 75] 1) каменные 2) деревянные	1) 2)			1)
32	Брандмауеры [76]	_____
33	Въезды под арки [77]
34	Въезды на второй этаж (отметки высот внизу и вверху) [78]	_____
35	Крыльца каменные закрытые [79, 80]	_____
36	Крыльца деревянные закрытые [79, 80]	_____
37	Крыльца открытые, ступени вверх [79-81]	_____
38	1) Крыльца открытые, ступени вниз [79-81]	_____			1)		2)
	2) Входы открытые в подземные части зданий [79-81]	_____
39	Входы закрытые в подземные части зданий [79, 80]	_____
40	Входы в метро [82]

Таблица 9

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000		1:2000		1:1000, 1:500
41	Вентиляторы метро [83]: 1) наземные 2) подземные (решетки вентиляционных шахт)	1) 2)		1) 2)
42	Части подземных зданий (наземные) [84]
43	Части зданий нависающие, не имеющие опор (витрины, выступы и др.) [85]	_____		_____
44	Переходы и галереи для транспортеров надземные ("воздушные") между зданиями [86]
45 *	Ниши и лоджии [87]	_____
46 *	Балконы на столбах [88]	_____
47	Террасы [89]	_____
48	Навесы и перекрытия между зданиями [90]

Таблица 10

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000		1:2000	1:1000, 1:500
49	1) Навесы на столбах [90, 91]	1)
		1)
	2) Навесы на подкосах и навесы-козырьки [90, 91]	_____
50	Навесы для автомобильных весов [90, 92]
51	Вентиляторы вне зданий и запасные выходы из подвалов [93]	_____
52 *	Люки подвальные (94)	_____
53 *	Иллюминаторы [94, 95]	_____
54 *	Приямки (приямники) [94]	_____
55	Колоннады [96]
56	Трубы дымоходные котельных [97]
57	Лестницы пожарные, опирающиеся на землю [98]	_____		_____

Таблица 11

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000		1:2000		1:1000, 1:500
58 *	Павильоны, беседки [99]
59	1) Посты регулировщиков движения 2) Будки регулировщиков движения [100]	1)
60	1) Доски почета и мемориальные, стенды показателей и наглядной агитации [101]	_____		1)
	2) Тумбы афишные постоянные [101]
61	Гаражи индивидуальные, туалеты и другие малые строения [102-104]	_____
62	Стоянки юрт, чумов, яранг постоянные [105]
63	Погреба [106]
64	1) Овощехранилища, оранжереи и теплицы [107] 2) Парники [108]	1) 2)		1) 2)		1) 2)
65 *	Ямы выгребные [109]	_____

Таблица 12

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000		1:1000, 1:500
66	Скульптуры, туры и каменные столбы высотой 1 м и более [110]
67	1) Памятники, монументы [111]	1)		1)
	2) Памятники "Вечный огонь" [111]	2)		2)
68	Могилы братские [112]
69	1) Могилы отдельные [113] 2) Знаки с религиозными изображениями, имеющие значение ориентиров [113]	1) 2)		1) 2)
70	Мазары, субурганы, обо и т.п. [114]
71 *	Кладбища и дорожки на них [115, 116, 118, 119]
72	Кладбища [117-119]: 1) с густой древесной растительностью 2) с редколесьем 3) с отдельными деревьями
73	Скотомогильники [118, 119]

Примеры изображения населенных пунктов Примеры изображения части города

Таблица 13

1:5000

1:2000

Пример изображения части города

Таблица 14

1:1000

Примеры изображения части поселка сельского типа (районный центр)

Таблица 15

#G0 1:5000

1:2000

Пример изображения части поселка сельского типа (районный центр)

Таблица 16

1:1000

Объекты промышленные, коммунальные
И сельскохозяйственного производства

Таблица 17

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000		1:1000, 1:500
74 *	Здания производственного назначения (заводов, фабрик, электростанций, мельниц, мастерских и т.п.) с трубами; цифры - высоты труб в м [120, 121]
75	Здания производственного назначения без труб [120, 121]
76 *	Устья основных шахтных стволов [122-126]: 1) прямоугольного сечения 2) круглого сечения	1)		1)
	Специализация шахт, материал копров и их высоты в м	2)		2)
77	Устья вспомогательных шахтных стволов и эксплуатационных шурфов [122, 124-126]:	1)		1)
	1) прямоугольного сечения 2 круглого сечения	2)		2)
78	Устья недействующих шахтных стволов и эксплуатационных шурфов [122, 124]:	1)		1)
	1) прямоугольного сечения 2) круглого сечения	2)		2)
79	Устья действующих штолен [122, 124]
80	Устья недействующих штолен [122, 124]

Таблица 18

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000			1:1000, 1:500
81	Устья шахтных стволов, шурфов, штолен обрушившиеся (цифры - глубины воронок в м) [127]
82 *	Устья разведочных геологических шурфов (в числителе дроби - номер шурфа, в знаменателе - отметка земли у шурфа) [128]				1)
83 *	Линейные объекты геологоразведочного назначения [129, 130]:
	1) линии разведочных геологических шурфов
	2) линии разведочных геологических скважин 3) канавы геологические 4) валики вдоль геологических канав
84	Откосы неукрепленные (цифры - высоты в м) [131-133]	а)		а)
		б)		б)
85 *	Откосы укрепленные (надписи - способы укрепления; цифры - высоты в м) [131-133]	а) б)		а) б)
86	Отвалы породы - терриконы и др. (цифры - отметки и относительные высоты в м) [134, 135]

Таблица 19

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000			1:1000, 1:500
87	Разработки твердых полезных ископаемых открытые (карьеры и др.), материал добычи (цифры - глубины в м) [136, 137]
88	Торфоразработки и способ добычи [140]	a) б)
89 *	Скважины буровые эксплуатационные (нефтяные, газовые и другие), их назначение и номера - в числителе дроби, отметки высот - в знаменателе [142]: 1) скважины глубокого бурения 2) скважины глубиной менее 500 м 3) скважины заглушенные
90	Скважины, расположенные кустом [143]
91	1) Вышки нефтяные и газовые, их назначение и номера [144] 2) Факелы газовые [145]	1)		1)
92	Колодцы нефтяные [146]: 1) действующие 2) недействующие

Таблица 20

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000		1:1000, 1:500
93	Выходы нефти [147]
94	Бассейны и ямы нефтяные [148]	а)
95	Баки и цистерны для горючего, газгольдеры (цифры - высоты опор в м) [149, 150]
96	Бензоколонки, колонки дизельного топлива [151]
97 *	Баки и цистерны для кислот, химических удобрений и др. [152]
98	Бункеры саморазгружающиеся (на промышленных предприятиях) [153]
99	Эстакады для ремонта автомашин [154, 155]	_____

Таблица 21

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
100 *	Эстакады технологические и погрузочные [154, 156, 157]
101 *	Эстакады морские (цифры: в разрыве знака - ширина эстакады не выражающейся в масштабе, в скобках - высота над водой в м проезжей части и низа пролетного строения) [154, 158]
102	Основания и промплощадки морских нефтепромыслов, номера оснований (цифра в скобках - высота над водой в м) [159]
103	Эстакады морские строящиеся, основания и промплощадки морских нефтепромыслов строящиеся [154, 160]
104	Сооружения морских нефтепромыслов разрушенные и полуразрушенные [161]
105	Краны подъемные [162, 163]:	___________
	1) настенно-консольные поворотные 2) кран-балки 3) башенные и портальные стационарные	_____
	4) башенные и портальные на рельсах

Таблица 22

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000		1:1000, 1:500
	5) козловые на рельсах
	6) мостовые на эстакадах
106	Опоры деревянные [164-167]: 1) столбы и фермы деревянные
	2) столбы деревянные с подкосами или оттяжками	2) ______
107	Опоры металлические [164-167]: 1) столбы и фермы металлические
*	2) столбы фермовые
108	Опоры (столбы и фермы) железобетонные [164-167]
109 *	Молниеотводы (громоотводы) на столбах [168]
110	1) Фонари электрические на столбах [169]	_____
	2) Часы электрические на столбах [169]	_____

Таблица 23

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000		1:1000, 1:500
111 *	1) Прожекторы на столбах [170]
	2) Прожекторы карликовые постоянные [170]	2) _____
112 *	1) Будки трансформаторные, их номера [171] 2) Подстанции электрические, их номера [172]
113	Трансформаторы на столбах и на постаментах [173]
114 *	Линии электропередачи (далее - ЛЭП) на незастроенной территории [174-182]:
	1) ЛЭП высокого напряжения на металлических фермах (цифры - высоты ферм в м, напряжение ЛЭП в кВ и число проводов)
	2) ЛЭП высокого напряжения на железобетонных фермах (цифры - высоты ферм в м, напряжение ЛЭП в кВ и число проводов)
	3) кабельная воздушная ЛЭП высокого напряжения на железобетонных и деревянных столбах (цифры - напряжение ЛЭП в кВ и число кабелей)

Таблица 24

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
*	4) ЛЭП низкого напряжения на деревянных и металлических столбах (цифры - напряжение ЛЭП в вольтах, число проводов и провис их в м)
115	Линии электропередачи (ЛЭП) на застроенной территории [174-182]: 1) ЛЭП высокого напряжения на металлических фермах (цифры - высоты ферм м)
	2) ЛЭП высокого напряжения на деревянных фермах (цифры - высоты ферм в м)
	3) ЛЭП высокого напряжения
	4) кабельная воздушная ЛЭП высокого напряжения на столбах
	5) ЛЭП низкого напряжения на столбах
116	Переход от воздушных ЛЭП к кабельным подземным ЛЭП [183]

Таблица 25

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000		1:1000, 1:500
117	Колодцы смотровые (люки) подземных коммуникаций [184-186]: 1) без разделения по назначению
*	2) с разделением по назначению: на водопроводах	2)
	на канализационных сетях (бытовых, производственных, производственно-ливневых, условно чистых вод, химически загрязненных стоков и др.)
	на канализационных сетях ливневых
	на дренажных трубопроводах
	на газопроводах
	на нефтепроводах
	на теплосетях
	на электрокабелях
	на кабелях связи и технических средств управления
	на воздухопроводах
	на мазутопроводах
	на бензопроводах
	на золопроводах

Таблица 26

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
118 *	Колодцы смотровые (люки) подземных коммуникаций [187]:
	1) разрушенные 2) находящиеся под мощением или асфальтом
119	Электрокабели подземные [188-193]: 1) высокого напряжения (заложенные в траншее) 2) кабельные столбики-сторожки
	3) низкого напряжения (заложенные в траншее) 4) высотные отметки земли и заложения трубы кабеля
	5) высокого и низкого напряжения в блоках (цифры - число прокладок в блоке)
*	6) высокого и низкого напряжения в каналах; материал каналов, колодцы смотровые, их номера и высотные отметки (цифры в разрыве знака - число прокладок, индексы - высокое напряжение, - низкое)

Таблица 27

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
120 *	Электрокабели подводные [188, 194]: 1) высокого напряжения, на поверхности дна
	2) низкого напряжения, на поверхности дна
*	3) высокого и низкого напряжения, проложенные под дном или перекрытые наносами (цифры у стрелки - глубины от поверхности дна в м)
121	Трубопроводы наземные [195-200]: 1) на грунте (буквы - индексы назначения трубопроводов)
	2) на опорах (цифры - высоты опор в м)
	3) в коробах (надпись - материал короба)
*	4) материал труб и их внутренний диаметр в мм, категория давления для газопроводов
	5) изгибы трубопроводов компенсационные

Таблица 28

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
	6) переходы трубопроводов арочные (через препятствия)
122 *	Трубопроводы подземные [195-197, 201, 202]: 1) трубопроводы с колодцами смотровыми (буквы - индексы назначения трубопроводов, цифры - номера и высотные отметки колодцев)
	2) трубопроводы, проложенные рядом в одной траншее (цифры - число прокладок)
	3) направление течения жидкостей в самотечных прокладках 4) строящиеся 5) недействующие
*	6) глубины заложения труб в м (до их верха)	_____
	7) коверы 8) бункеры и будки смотровые 9) пункты контрольно-распределительные
123 *	Камеры на трубопроводах [204]: 1) наземные, их номера и колодцы смотровые 2) подземные, их номера и колодцы смотровые

Таблица 29

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000		1:1000, 1:500
124 *	Каналы непроходные для подземных трубопроводов [195, 205]: 1) каналы и материал их постройки 2) число и назначение прокладок 3) наземные камеры на каналах 4) подземные камеры на каналах 5) номера камер 6) колодцы смотровые
125 *	Каналы полупроходные для подземных трубопроводов [195, 205]
126 *	Каналы проходные для подземных трубопроводов (в разрыве знака - характеристики прокладки: слева - число, назначение и материал, справа - внутренний диаметр в мм) [195, 205]
127	Коллекторы общие для подземных коммуникаций (надпись - материал коллектора) [195, 206]
128 *	Решетки сточные [207]	_____
129	Канализация ливневая открытая [207]

Таблица 30

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
130	Трубопроводы надводные на опорах (цифры в скобках - высоты над водой в м) [195, 208]
131	Трубопроводы подводные [195, 209] 1) на поверхности дна
*	2) проложенные под дном или перекрытые наносами (цифры у стрелки - глубины от поверхности дна в м)
132	Линии связи и технических средств управления подводные кабельные [210, 211]: 1) на поверхности дна
*	2) проложенные под дном или перекрытые наносами (цифры у стрелки - глубины от поверхности дна в м)
133 *	Линии связи и технических средств управления подземные кабельные: колодцы смотровые, их номера и высотные отметки (цифры в разрыве знака - число прокладок) [210, 212, 213]

Таблица 31

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000		1:1000, 1:500
134	Линии связи и технических средств на незастроенной территории [210, 213, 214]
135 *	Линии связи и технических средств управления воздушные кабельные на застроенной территории [210, 213, 214]	_____
136 *	Линии связи и технических средств управления воздушные проводные на незастроенной территории (цифры - число проводов) [210, 213, 214]
137 *	Линии связи и технических средств управления воздушные проводные на застроенной территории [210, 213, 214]	_____
138	Переходы от воздушных линий связи и технических средств управления к кабельным подземным [210, 215]
139	Мачты и башни радио и телевизионные, вышки радиорелейные и ретрансляторы (цифры - высоты мачт, башен и вышек в м) [216]
140 *	1) Будки телефонные вне зданий [217]	_____
	2) Шкафы телефонные распределительные [217]	_____

Таблица 32

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
141	Склады угля, торфа, песка и другие открытые, кавальеры - отвалы грунта выравненные (цифры - высоты в м) [218-220]
142	Участки, покрытые отходами промышленных предприятий [218, 221]
143	Свалки [218, 222]
144	1) Пустыри [218, 223] 2) Площадки строительные [218, 224]
145	Участки с изрытой поверхностью [218, 225]
146	Валы корчевания (цифры - высоты в м) [218, 226]
147	Печи для обжига извести, древесного угли [227]
148	Двигатели ветряные [227]

Таблица 33

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000		1:1000, 1:500
149	Мельницы ветряные [227]: 1) каменные 2) деревянные
150	1) Мельницы водяные [227] 2) Лесопильни водяные [227]
151	Пасеки [228]
152	Загоны для скота [228]
153	Хранилища для силоса, сенажа [229]: 1) ямы и траншеи 2) ямы и траншеи бетонированные 3) площадки со стенками
154	Станции метеорологические [228]

Железные дороги и сооружения при них

Таблица 34

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
155	Железные дороги [230-232]
156	Железные дороги электрифицированные, опоры контактной сети [232, 233]
157	Железные дороги монорельсовые [232, 234]
158 *	1) Железные дороги узкоколейные [232, 235] 2) Трамвайные линии [232, 236] 3) Опоры контактной сети [236] 4) Назначение линии и ширина колеи [235, 236]
159	Железные дороги нормальной колеи строящиеся [237]
160	Железные дороги узкоколейные строящиеся и трамвайные линии строящиеся [237]
161	Полотно разобранных железных дорог [238]
162	Участки железных дорог со значительными уклонами (0,020 и более) [239]
163	Фуникулеры и бремсберги [240]
164	Фуникулеры и бремсберги строящиеся [240]
165	Дороги подвесные, их опорные столбы и фермы [241]

Таблица 35

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
166 167 * 168 169 *	Железные дороги по насыпям (цифры - высоты насыпей в м) [242] 1) Железные дороги в выемках с неукрепленными откосами [242, 243] 2) Железные дороги в выемках с укрепленными откосами (надписи - способы укрепления и глубины выемок в м) [242, 243] Железные дороги в выемках с подпорными стенками (каменными, бетонными или железобетонными) [242, 243] Входы в туннели и галереи [244] Железные дороги в туннелях и их характеристики (в числителе дроби - высота и ширина, в знаменателе - длина в м) [244]
170	Пути станционные [245]

Таблица 36

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
171	Концы рельсовых путей (тупики) [245, 246]: 1) без упоров 2) с упорами 3) с упорами и балластной призмой	_____
172 *	1) Стрелки переводные на железнодорожных и трамвайных путях [247, 248] 2) 3наки километрового пикетажа [247] 3) Отметки высот головки рельса [247, 249]	_____
173	Круги поворотные [250]

Таблица 37

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
174	1) Переезды через железные дороги [251] 2) Шлагбаумы [251] 3) Ворота габаритные [251]
175	Виадуки (мосты) пешеходные над железными дорогами [252]
*	Платформы пассажирские (низкие, высокие) [253]:
	1) открытые с гравийным или каменным покрытием 2) открытые асфальтированные или железобетонные 3) открытые деревянные (цифры - отметки высот края платформы и головки рельса) 4) крытые цементобетонные с одним и двумя рядами опор
177	Платформы грузовые и площадки погрузочно-разгрузочные [253, 254] 1) низкие (с бортовым камнем или без него) 2) высокие 3) высокие (рампы) при зданиях или сооружениях; цифры - высоты в м

Таблица 38

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000		1:1000, 1:500
178 179 180 181 182 * 183	Семафоры [255] Семафоры на мостике двухопорном [255] Семафоры на мостике консольном [255] Светофоры мачтовые [256] Светофоры карликовые [256] Светофоры подвесные (светофорные арки) [256]
184 185	Диски предупредительные, уклоноуказатели, щиты маневровые и оповестительные, указатели маршрутные и другие знаки вдоль железнодорожных путей [257] Ворота габаритные над железной дорогой [258]	_____ _____

Автомобильные и грунтовые дороги, тропы

Таблица 39

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
186	Автомагистрали (автострады) и их характеристики: ширина проезжей части в м и количество проезжих частей, общая ширина дороги в м, материал покрытия [259, 260-264]
187	Автомобильные дороги с усовершенствованным покрытием (усовершенствованные шоссе) и их характеристики: ширина проезжей части в м, общая ширина дороги в м, материал покрытия [259-263, 265] Оборудованные съезды Границы смены покрытий [261, 262]
188	Автомобильные дороги с покрытием (шоссе) и их характеристики: ширина проезжей части в м, общая ширина дороги в м, материал покрытия [259-263, 266, 267] Примыкания дорог низших классов без оборудованных съездов [263]
189	Проезжие части улиц и тротуары [268-270]: 1) проезжие части улиц при наличии бортового камня 2) проезжие части улиц без бортового камня 3) тротуары на улицах и пешеходные дорожки с твердым покрытием (в парках, на кладбищах и др.) 4) тротуары на улицах и пешеходные дорожки без покрытия Буквенные индексы - материал покрытия, цифры - отметки высот: в числителе дроби - на бортовом камне, в знаменателе - рядом с бортовым камнем
190	Непроезжие улицы (крутые, ступенчатые, загроможденные валунами и т.п.) [271]

Таблица 40

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
191	Автомобильные дороги без покрытия (улучшенные грунтовые дороги) и их характеристики: ширина проезжей части в м, материал добавок [259, 260, 263, 272, 275]
192	Автомобильные дороги с деревянным покрытием [263, 274]
193	Дороги грунтовые [263, 275-280]: 1) проселочные 2) полевые и лесные 3) участки, проезжие только при отливе моря, сработке водохранилища, идущие по руслу потока
194	Дороги зимние (зимники, автозимники) [281]
195	Тропы [282, 283]: 1) вьючные 2) пешеходные 3) участки на искусственных карнизах и их характеристики (числитель дроби - наименьшая ширина в м, знаменатель - длина в м)		_____
196	Скотопрогоны [284]: 1) с ограждениями (цифры - ширина в м) 2) без ограждений

Таблица 41

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
197	Дороги строящиеся [285]: 1) автомагистрали
	2) автомобильные дороги с усовершенствованным покрытием
	3) автомобильные дороги с покрытием
	4) автомобильные дороги без покрытия
	5) автомобильные дороги с деревянным покрытием
198	Участки труднопроезжие [286]: 1) автомобильных дорог с покрытием 2) автомобильных дорог без покрытия
	3) грунтовых проселочных дорог
199	Участки дорог с фашинами, гати, гребли, выстилки [287]:

Таблица 42

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
200	Дороги по насыпям и дамбам (цифры - высоты насыпей в м) [288, 289]: 1) автомобильные с покрытием; откосы от края обочины
	2) автомобильные без покрытия; откосы от края проезжей части 3) грунтовые проселочные; откосы от края проезжей части
	4) грунтовые проселочные; откосы от края дамбы
201	Дороги в выемках (цифры - глубины выемок в м) [288, 289]

Таблица 43

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000		1:1000, 1:500
202	Переходы подземные под улицами, дорогами и железнодорожными путями (туннели пешеходные) [290]
203	Лестницы для подъема в гору и на различные сооружения [291]
204	Лотки для спуска леса и других материалов [292]
205	Селеспуски через дороги и каналы [293]
206	Дорожные знаки и арки [294, 295]:
	1) знаки километровые - столбы и камни (цифры - надписи числа километров)
	2) указатели дорог, названий населенных пунктов и рек
	3) знаки дорожные прочие
	4) арки постоянные на автомобильных дорогах

Таблица 44

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
207 *	1) Светофоры на столбах [296] 2) Опоры троллейбусной контактной сети [296]	_____
208	Индексы и номера автомобильных дорог [297]
209	Остановки автобусов и троллейбусов вне населенных пунктов [298]: 1) необорудованные 2) с павильоном и расширением дороги
210	Насаждения вдоль дорог, рек, каналов и канав [299, 300]: 1) узкие полосы деревьев высотой 4 м и более (с указанием породы и высоты в м) 2) узкие полосы деревьев высотой менее 4 м (с указанием породы и высоты в м) 3) узкие полосы кустарников 4) ряды отдельных деревьев 5) отдельно стоящие деревья 6) отдельные кустарники

Гидрография

Таблица 45

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
211	Линии береговые определенные и постоянные [303]
212	Линии береговые неопределенные (водотоков и водоемов по болотам, низменным побережьям, в сплошных зарослях камыша и т.п.) [303]
213 *	Отметки урезов воды [304, 305]: 1) по фактическим данным с датой измерений 2) приведенные к среднему меженному уровню 3) комбинированные
214	Линии береговые непостоянные (водотоков и водоемов сезонно-пересыхающих и сезонно-водных) [303]
215 *	Отметки высот непостоянных береговых линий [306]

Таблица 46

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
216	Месяцы, когда водотоки и водоемы с непостоянными береговыми линиями имеют воду [306]
217	Берега обрывистые с пляжем, не выражающимся в масштабе плана [307, 308]
218	Берега обрывистые без пляжа [307, 309]: 1) рек и заливов шириной на плане 1,5 мм и более 2) рек и заливов шириной на плане менее 1,5 мм
219	Глубины береговых обрывов в м [311]

Таблица 47

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
220	Полосы береговые (осушки) приливо-отливных морей, озер и водохранилищ с изменяющимся уровнем* [312-315]: 1) песчаные	1)
	2) илистые	2)
	3) глинистые	3)
	4) галечниково-гравийные	4)
	5) ракушечные	5)
	6) каменистые	6)
	7) валунные	7)
	8) скалистые	8)
________________ * Донные отложения передаются на планах теми же условными знаками в сочетании с буквенными индексами. При смешанном характере береговых и донных отложений предусматривается комбинирование соответствующих обозначений.

Таблица 48

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
221	Границы осыхающих береговых полос (нижние)* [316]
222	1) Стрелки направления приливных течений [317]
	2) Стрелки направления отливных течений [317]
223	Банки малых размеров (цифра - глубина в м) [318]
224	Камни в водоемах [314, 319]:
	1) надводные, расположенные группами
*	2) надводные отдельные 3) подводные отдельные
*	4) осыхающие отдельные
225	Скалы надводные (цифра - высота над уровнем воды в м) [320]
________________ * В качестве верхних границ этих полос принимается береговая линия данного моря, озера или водохранилища

Таблица 49

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
226 *	Рифы [321]: 1) подводные
	2) осыхающие
227	Скопления плавника [322]
228	Растительность водная без разделения по жизненным формам* [323]
229	Водоросли [324]
230	Растительность водная травяная с плавающими листьями [324]
________________ * Мангровые древесно-кустарниковые заросли в береговой полосе показываются условным знаком N 393 (таблица 90)

Таблица 50

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
231	Растительность водная травяная с погруженными листьями [324]
232	Растительность водная моховая [324]
233	Плантации подводные [325]
234	Изобаты и их надписи* [326, 327]
235	Глубины водоемов в м [326, 328]
236	Горизонтали для изображения дна водоемов* [329]
________________ * При создании топографических планов на водохранилища, озера, крупные реки и участки шельфа применение изобат и показателей глубин или горизонталей и отметок высот (см. условные знаки NN 329, 330) определяются требованиями технического проекта.

Таблица 51

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
237	Реки и ручьи [330]: 1) ширина не выражается в масштабе плана 2) ширина выражается в масштабе плана
238 *	Характеристики водотоков [331-333]: 1) направление и скорость течения в м/с 2) ширина в м
	3) глубина в м и грунт дна (при сочетании характеристик - ширина в числителе, глубина и грунт дна - в знаменателе)
239	Русла рек и ручьев с чередованием постоянноводных и пересыхающих участков [334]
240	Русла рек и ручьев с пропадающими участками (подземными, разливающимися по болотам и т.п.) [335]

Таблица 52

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
241	Водопады на реках (цифра - высота падения воды в м) [336]
242	Пороги на реках [337]: 1) не выражающиеся по протяженности в масштабе плана 2) выражающиеся по протяженности в масштабе плана
243 *	Перекаты на реках [338]
244	Отмели береговые и мели русловые (без разделения по составу грунтов) [339]
245	Озера [340]: 1) пресные 2) соленые 3) горько-соленые
246 *	Границы и площади разливов рек и озер, водохранилищ, создаваемых и действующих, но не достигающих уровня НПГ [341-345]
247 *	Растительность древесно-кустарниковая затопленная [346]: 1) участки леса 2) отдельные деревья 3) кустарники

Объекты гидротехнические, водного транспорта и водоснабжения

Таблица 53

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
248	Каналы, канализованные участки рек и канавы [347-349]: 1) наземные 2) наземные бетонированные
249	Каналы подземные и дренажная подземная сеть [350]
250 *	Характеристики каналов и канав. В числителе дроби - ширина по верху и по дну в м, в знаменателе - глубина в м; одинарная характеристика - глубина в м [351-354]
251	Каналы строящиеся [355]
252	Канавы сухие и их характеристики. В числителе дроби - ширина, в знаменателе - глубина в м; одинарная характеристика - глубина в м [356]

Таблица 54

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
253	Каналы, канализованные участки рек и канавы с дамбами - валами (цифры - высоты дамб в м) [357]
254	Валики, не выражающиеся в масштабе и их характеристики. В числителе дроби - ширина по низу валика в м, в знаменателе - высота в м [358]
255	Каналы, канализованные участки рек и канавы в выемках и в выемках с бермами (цифры - глубины в м) [359]
256	Каналы и канавы по валам (цифры - высоты валов в м) [360]

Таблица 55

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
257	Устройства водораспределительные на оросительных и обводнительных каналах [361, 362]: 1) подпорно-регулирующие сооружения 2) водовыпуски с заслонками 3) водовыпуски трубчатые 4) водовыпуски шахтные
258 *	Устья дренажных коллекторов на осушительных каналах (цифры: в числителе дроби - отметка низа трубы, в знаменателе - диаметр трубы в м) [363]
259	Водовыпуски на дамбах и валиках лиманного орошения [364]
260	Дюкеры [365]

Таблица 56

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
261	Акведуки [366]
262	Водосбросы (сопрягающие сооружения) [367, 368]: 1) быстротоки (цифры - разность уровней воды в м)
	2) перепады ступенчатые (цифры - общая высота перепада в м)
	3) перепады консольные (цифры - высота сброса воды в м)
263	Туннели на каналах [369]
264	Каналы, реки и канавы, проходящие через трубы [370]

Таблица 57

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
265	Водозаборы и насосные станции на каналах [371]
266	Насосы малые на каналах [372]: 1) стационарные 2) передвижные
267	Чигири [373]
268	Лотки и желоба для подачи воды и материал их постройки [374]: 1) наземные 2) на опорах
269	Кяризы [375]: 1) действующие 2) недействующие

Таблица 58

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
270	Плотины металлические, каменные, бетонные, железобетонные и деревянные (характеристики плотин - ширина по верху в м, материал постройки, отметки урезов воды верхнего и нижнего бьефов и дата их определения) [376-379]: 1) непроезжие 2) проезжие
271	Плотины земляные (характеристики плотин - ширина по верху в м, материал постройки, отметка уреза воды и дата ее определения, высотная отметка у основания) [379, 380]: 1) непроезжие с резервной обводной канавой
	2) проезжие, с водосливом-лотком
	3) непроезжие, с водосливом-трубой, переходящие в дамбы-валы

Таблица 59

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
	4) проезжие, с водосливами-трубами, переходящие в дамбы-валы
	5) прорванные
272	Плотины подводные (переливные) [381]
273	Характеристики водохранилищ (первая цифра - объем в км, вторая - площадь зеркала воды в км) [382]
274	Устройства рыбозащитные и мусороулавливающие (решетки, сетки и т.п.) [383]

Таблица 60

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
275	Шлюзы [384]: 1) камеры 2) ворота (затворы) шлюзов 3) характеристики шлюзов (в числителе дроби - длина камеры и ширина ворот в м, в знаменателе - глубина на пороге ворот в м) 4) палы
276	Набережные каменные, бетонные, железобетонные [385]: 1) отвесные 2) наклонные
277	Набережные деревянные [385]: 3) отвесные 4) наклонные
278	Парапеты [386]: 5) каменные или бетонные 6) металлические 7) деревянные
279	Спуски и лестницы на набережных [387]

Таблица 61

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
280	Стенки подпорные каменные, бетонные, железобетонные (дробью - высотные отметки по верху и у основания стенки) [388, 389]: 1) отвесные 2) наклонные
281	Стенки подпорные деревянные [388, 389]: 1) отвесные
	2) наклонные
282	1) Посты водомерные и футштоки [390, 391] 2) Посты водомерные с оборудованными гидрометрическими створами [390, 392]
283	Ряжи [393]
284	Группы свай в воде [394]

Таблица 62

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
285	Ледорезы [395]
286	Молы, волноломы, пирсы, траверсы, буны, шпоры и другие оградительные и регуляционные устройства [396-399]: 1) с отвесными стенками
	2) с наклонными стенками
287	Пристани с оборудованными причалами [400]: 1) береговыми 2) береговыми на сваях 3) плавучими (дебаркадерами)

Таблица 63

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
288	Пристани и остановочные пункты без оборудованных причалов, якорные стоянки [401]
289	Маяки [402]: 1) береговые
	2) плавучие
290	Огни светящие береговые (навигационные) [403]
291 *	Буи (светящие и др.) [404]
292	Знаки береговой сигнализации постоянные [405]
293	Станции водные (открытые купальни, лодочные причалы и др.) [406]
294	Пляжи оборудованные [407]

Таблица 64

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
295 *	Колодцы и их характеристики (отметка земли у колодца, глубина до уровня воды и до дна в м, наполняемость, месяцы, когда колодец имеет воду) [408-411]
296 *	Колодцы с воротом на столбах [412]
297	Колодцы и скважины с ручным насосом [413]
298	Колодцы с журавлем [414]
299	Колодцы и скважины с ветряным двигателем [414]
300 *	Колодцы и скважины с механическим подъемом воды [415]
301	Колодцы и скважины артезианские [415]
302	1) Колодцы и скважины в строениях [416] 2) Колодцы и скважины, совмещенные с водонапорными башнями и водоподъемными устройствами или водокачками [417]

Таблица 65

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000		1:1000, 1:500
303	1) Колодцы сухие и засыпанные [418] 2) Скважины недействующие или заброшенные [419]
304	Колонки [420]: 1) гидравлические (водоналивные железнодорожные и др.)
	2) водоразборные
	3) питьевые	_____
	4) гидранты пожарные, поливочные и др.	_____
305	Узлы подключения дождевальных машин [421]
306	Будки водоразборные [422]
307	Фонтаны [423]

Таблица 66

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
308	Водохранилища открытые, крытые и подземные, отстойники, бассейны, ямы дождевые (цифры - высота обваловки или засыпки в м и месяцы, когда водохранилище имеет воду) [424-426]

Таблица 67

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000		1:1000, 1:500
309 *	Водохранилища, загрязненные отходами промышленных предприятий [427]
310	Баки водонапорные на столбах или фермах [428]
311	Источники естественные (ключи, родники) [429, 430]: 1) необорудованные
	2) оборудованные
	3) оборудованные с памятниками
312	Гейзеры [431]

Мосты, путепроводы и переправы

Таблица 68

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
313	Мосты металлические [432-436]: 1) однопролетные
	2) многопролетные
	3) подъемные и разводные
314	Мосты каменные, бетонные, железобетонные [432-436]: 1) однопролетные
	2) многопролетные
	3) подъемные и разводные

Таблица 69

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
315	Мосты деревянные [395, 432-436]: 1) однопролетные
	2) многопролетные
	3) разводные
	4) на плавучих опорах (понтонах, судах, плотах)
	5) разборные
316	Мосты цепные и канатные [432-435]

Таблица 70

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
317	Мосты двухъярусные [432, 435, 436] 1) верхний ярус - автомобильная дорога, нижний ярус - железная дорога
	2) верхний ярус - железная дорога, нижний ярус - автомобильная дорога

Таблица 71

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
318	Мосты с железной и автомобильной дорогами рядом [432, 435, 436]: 1) на общем пролетном строении
	2) на раздельном пролетном строении с общими опорами
319	Путепроводы [432, 436, 437]: 1) железнодорожные - над автомобильной или железной дорогой
	2) автодорожные - над железной или автомобильной дорогой
320	Характеристики мостов на автодорогах [432, 439, 440]: 1) в левой колонке первая цифра - высота низа пролетного строения над уровнем воды в реках; в числителе дроби - длина моста и ширина его проезжей части в м; в знаменателе - автомобильная нагрузка (грузоподъемность) в т
	2) в правой колонке - автомобильная нагрузка (грузоподъемность) в т

Таблица 72

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
321	Мосты малые [432, 438]: 1) деревянные
	2) каменные, бетонные, железобетонные и металлические
	3) цепные и канатные		_____
322	Характеристики малых мостов на автодорогах [432, 439, 440]: 1) в левой колонке буквенные индексы - материал пролетного строения; в числителе дроби - длина моста и ширина его проезжей части в м; в знаменателе - автомобильная нагрузка (грузоподъемность) в т 2) в правой колонке - грузоподъемность в т
323	1) Мосты длиной до 1 м на автомобильных дорогах [432, 441]
	2) Лотки на железных дорогах [441]
	3) Трубы под дорогами [441]
324 *	Характеристики труб под дорогами [432, 442]:
	1) на планах универсального назначения: в числителе дроби - отметка полотна дороги над трубой, в знаменателе - число труб и их внутренний диаметр в м, справа - материал трубы	1)
	2) на планах мелиоративного назначения: слева - внутренний диаметр труб в м, в числителе дроби - отметка высоты входа по низу трубы и отметка высоты выхода по низу трубы, в знаменателе - отметка полотна дороги над трубой, справа - материал трубы и ее длина в м	2)

Таблица 73

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
325	1) Мосты пешеходные [432, 443]
	2) Мосты пешеходные висячие [443]
	3) Мосты пешеходные со ступенями [443]
326	1) Паромы с механическими двигателями. Характеристики паромов: в числителе дроби - размеры грузовой палубы в м, в знаменателе - грузоподъемность в т [444]
	2) Паромы несамоходные [444]
327	1) Перевозы лодочные с механическими двигателями [445]
	2) Перевозы лодочные [445]
328	Броды и их характеристики: в числителе дроби - глубина и длина брода в м, в знаменателе - характер грунта дна и скорость течения в м/с [446]

Примеры изображения мостов и путепроводов

Таблица 74

#G0

Мосты в городе

Таблица 75

1:1000 Мосты в городе

Таблица 76

1:2000	1:1000
Эстакады-путепроводы
1:2000	1:1000
Путепроводы туннельные в городах
1:5000	1:1000
Путепроводы туннельные вне населенных пунктов

Рельеф

Таблица 77

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
329 *	Горизонтали [447-456]: 1) горизонтали утолщенные (через заданный интервал основного сечения)
	2) горизонтали основные
	3) горизонтали дополнительные (полугоризонтали - на половине высоты основного сечения)
	4) горизонтали вспомогательные (на произвольной высоте)
	5) горизонтали для изображения нависающих склонов
	6) указатели направления скатов (бергштрихи)
	7) надписи горизонталей в м
330 *	Отметки высот [457]: 1) выше нуля Кронштадтского футштока 2) ниже нуля Кронштадтского футштока
331	Перевалы, отметки их высот и месяцы действия [458]
332	Обрывы земляные (цифры - глубины в м) [459]

Таблица 78

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
333	Обрывы скалистые [460]
334	Скалы-останцы (цифры - высоты в м) [461]
335	Дайки (цифра - высота в м) [462]
336	Кратеры вулканов [463]
337	Кратеры грязевых вулканов и сопок (цифры - глубина или высота в м) [464]
338	Выходы подземных газов [465]
339 *	Входы в пещеры и гроты [466]

Таблица 79

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
340	Воронки карстовые и псевдокарстовые (цифры - глубины в м) [467]
341 *	1) 3ападины (блюдца) [468] 2) Вымочки [468] 3) Пятна развевания [468]
342	Ямы (цифры - глубины в м) [469]
343	Курганы (цифры - высоты в м) [470]
344	Бугры-ориентиры естественные, не выражающиеся горизонталями (цифра - высота в м) [471]
345 *	Валы земляные естественные, не выражающиеся горизонталями (цифра - высота в м) [472]		_____
346	Камни-ориентиры отдельные (цифры - высоты в м) [473]

Таблица 80

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
347 *	Гряды камней [474]
348	Скопления камней [475]
349	Овраги и промоины [476-478]: 1) овраги шириной на плане 1,5 мм и более 2) овраги узкие и промоины 3) борозды эрозионные (цифры у оврагов и промоин, изображаемых двумя линиями - глубины в м; у промоин в одну линию - в числителе дроби - ширина по верху, в знаменателе - глубина в м)
350	Русла сухие и водороины (рытвины) [476, 479]
351	Уступы задернованные (бровки), не выражающиеся горизонталями [480]
352	Оползни [481]: 1) действующие (цифра - глубина в м) 2) недействующие

Таблица 81

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
353	Осыпи рыхлых пород (песчаные, глинистые и др.) [482]
354	Осыпи твердых пород [482] 1) каменисто-щебеночные 2) галечниковые
355	Террасы полей укрепленные (цифры - высоты в м) [483]
356	Ледники [484, 485]: 1) поля фирновые 2) границы фирновых полей 3) языки ледниковые 4) границы ледниковых языков
357 *	1) Трещины ледниковые [486] 2) Колодцы ледниковые [487]

Таблица 82

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
358	1) Водотоки на поверхности ледника [488] 2) Морены на поверхности ледника [489]
359	Валы ледяные, не выражающиеся горизонталями (цифра - высота в м) [490]		_____
360	Ледоломы [491]		_____
361	Заструги (цифра - высота в м) [492]		_____
362 *	Глубины (мощность) льда в м [493]		_____

Таблица 83

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
363	Снежники [494]
364	Наледи [495, 496]: 1) речные 2) грунтовые 3) границы наледных полян площадью на плане 5 см и более
365	Обрывы и барьеры ледяные (цифра - глубина обрыва в м) [497]

Растительность

Таблица 84

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
366	Контуры растительности, сельскохозяйственных угодий, грунтов и др. [501-503]: 1) при ручном нанесении 2) при автоматизированном нанесении
		Древесная растительность
367	Характеристики лесных древостоев [504]: По составу: 1) лиственные, 2) хвойные, 3) смешанные
	По метрическим данным: слева - в числителе дроби - средняя высота в м, в знаменателе - средняя толщина стволов в м; справа - среднее расстояние между деревьями в м
368 *	Леса естественные высокоствольные [505]
369	Леса угнетенные низкорослые и карликовые [506]
370	Криволесье [507]

Таблица 85

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
371 *	Поросль леса (отдельная цифра или числитель дроби - средняя высота в м, знаменатель - средняя толщина стволов в м) [508]
372	Леса саженые высокоствольные [509]
373	1) Лесопосадки молодые (цифра - средняя высота в м) [509]
	2) Питомники лесных и декоративных пород [510]
374	Просеки в лесу [511]: 1) шириной 5 мм и более в масштабе плана 2) шириной от 1 до 5 мм в масштабе плана 3) шириной от 0.5 до 1 мм в масштабе плана (цифра - ширина в м)

Таблица 86

#G0N	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
375	Просеки в лесу, ограниченные канавами, изгородями, заборами [512]
376	Просеки-визирки в лесу (цифра - ширина в м) [511]
377	Просеки-визирки в лесу с линиями проволочных передач (цифра - ширина в м) [512]
378	Номера лесных кварталов [513]
379 *	Редколесье высокоствольное [514]
380	Редколесье угнетенное низкорослое и карликовое [515]
381	Редкая поросль леса [515]

Таблица 87

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
382	Буреломы и ветровалы [516]:
	1) сломано и повалено более половины деревьев
	2) сломано и повалено менее половины деревьев
383	1) Участки леса горелые (гари) и сухостойные [517]
	2) Участки леса, пройденные пожаром [517]
384	Участки леса вырубленные (вырубки) [518]
385	Участки леса раскорчеванные [519]

Таблица 88

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
386	Полосы древесных насаждений [520, 522]: 1) шириной менее 2 мм в масштабе плана, высотой до 4 м (цифра - средняя высота деревьев)
	2) шириной менее 2 мм в масштабе плана, высотой 4 м и более (цифра - средняя высота деревьев)
	3) шириной от 2 до 10 мм в масштабе плана, высотой до 4 м (цифра - средняя высота деревьев)
	4) шириной от 2 до 10 мм в масштабе плана, высотой 4 м и более (цифра - средняя высота деревьев)
	5) шириной 10 мм и более в масштабе плана, высотой до 4 м (цифра - средний высота деревьев)
	6) шириной 10 мм и более в масштабе плана, высотой 4 м и более
387 *	Характеристики узких полос древесных насаждений, определяемые при съемках для мелиорации земель (первая цифра - средняя высота деревьев в м, вторая - общая ширина полосы в м, третья - число рядов деревьев) [521]		_____

Таблица 89

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
388	Деревья отдельно стоящие ориентирного или культурно-исторического значения [523]: 1) лиственные 2) хвойные 3) фруктовые
389	Деревья отдельно стоящие, не имеющие ориентирного или культурно-исторического значения [523]
390 *	Породы деревьев (обозначения при подеревной съемке) [523, 524]:
	1) широколиственные (дуб, бук, клен, граб, липа, ясень, ильм и др.)	_____
	2) мелколиственные (береза, ива, осина, ольха, тополь и др.)	_____
	3) фруктовые	_____
	4) пальмы	_____
	5) ели и пихты	_____
	6) сосны и кедры	_____
	7) лиственницы	_____
	8) кипарисы	_____

Таблица 90

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
391	Стланик [525, 526]: 1) отдельные группы
	2) заросли (с указанием породы и средней высоты в м)
392	Заросли бамбука (цифра - средняя высота в м) [527]
393	Заросли мангровые (цифра - средняя высота в м) [528]
	Кустарниковая, полукустарниковая и кустарничковая растительность
394	Кусты отдельно стоящие [525, 529, 530]
395	Кустарники [529, 530]: 1) отдельные группы
	2) заросли (с указанием породы и средней высоты в м)

Таблица 91

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
396	Кустарники колючие [525, 529, 531]: 1) отдельные группы
	2) заросли (с указанием породы и средней высоты в м)
397	Полосы кустарников и живые изгороди менее 2 мм в масштабе плана (с указанием породы и средней высоты в м) [525, 529, 532]
	Полосы кустарников и живые изгороди 2-10 мм в масштабе плана (с указанием породы и средней высоты в м) [525, 529, 532]
	Полосы кустарников и живые изгороди более 10 мм в масштабе плана (с указанием породы и средней высоты в м) [525, 529, 532]
398 *	Саксаул [525, 533]: 1) отдельные группы
	2) заросли (цифра - средняя высота в м)
399	Полукустарники (полынь, терескен, сарсазан и др.) [534]
400	Кустарнички (багульник, подбел, черника, вереск и др.) [534]

Таблица 92

#G0N	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
	Травяная, моховая и лишайниковая растительность
401	Растительность травяная, луговая (разнотравье) [535, 536]
402	Растительность высокотравная (чий, зонтичные и др. высотой 1 м и более) [535, 537]
403	Растительность травяная влаголюбивая (осока, пушица и др.) [535, 538]
404	Заросли камышовые и тростниковые [535, 539]
405	Мочажники, не выражающиеся в масштабе плана [535, 540]
406	Растительность травяная степная (ковыль, типчак и др.) [541]
407	Растительность моховая (гипновые, сфагновые и др. мхи) [542]

Таблица 93

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
408	Растительность лишайниковая (ягель и др.) [542]
	Водная растительность показывается условными знаками NN 228-232 по голубому фону (см. таблицы 49, 50)
	Культурная растительность
409 *	Сады фруктовые (включая цитрусовые). Цифра - средняя высота в м) [543-545]
410	Ягодники [543, 546]
411	Виноградники [543, 547]
412	Сады фруктовые с ягодниками [543, 548]

Таблица 94

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
413	Сады фруктовые с виноградниками [543, 548]
414	Питомники плодовые (фруктовые, ягодные, виноградные) [543, 549]
415	Плантации технических культур* [543, 550]: 1) древесных
	2) кустарниковых
	3) травяных
________________ * Подводные плантации показываются условным знаком N 233 (таблица 50).

Таблица 95

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000		1:1000, 1:500
416	Газоны [543, 551]
	Клумбы [543, 551]	_____
417	Пашни [543, 552]
	Огороды [543, 553]
418	Поля рисовые, затопляемые водой [543, 554]: 1) периодически
	2) большую часть года

Сельскохозяйственные угодья*

________________

* Детализированные условные знаки пашен, залежей, сенокосов и пастбищ применяются по дополнительным требованиям.

Таблица 96

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
419	Пашни богарные (в районах поливного земледелия) [557]
420	Пашни осушенные [557]: 1) открытым дренажем 2) закрытым дренажем
421	Пашни с оросительной сетью [557]
422	Пашни орошаемые [557]: 1) регулярно, в достаточном количестве 2) в недостаточном количестве 3) на осушенных площадях
423	1) Пашни лиманного орошения [557] 2) Пашни заливные (пойменные и др.) [557]
424	Пашни с осушительно-оросительными системами (двухстороннее регулирование водного режима) [557]
425	Пашни, засоренные камнями [557]

Таблица 97

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
426	Залежи чистые [558]
427	Залежи богарные (в районах поливного земледелия) [558]
428	Залежи рисовые [558]
429	Залежи осушенные [558]: 1) открытым дренажем 2) закрытым дренажем
430	Залежи с оросительной сетью [558]
431	Залежи в зоне орошения [558]: 1) регулярного в достаточном количестве 2) в недостаточном количестве 3) на осушенных площадях
432	1) 3алежи лиманного орошения [558] 2) 3алежи заливные (пойменные и др.) [558]

Таблица 98

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
433	Залежи с осушительно-оросительными системами (двухстороннее регулирование водного режима) [558]
434	Залежи, засоренные камнями [558]
435	Сенокосы чистые [559]
436	Сенокосы коренного улучшения [559]
437	Сенокосы осушенные [559]: 1) открытым дренажем 2) закрытым дренажем
438	Сенокосы с оросительной сетью [559]

Таблица 99

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
439	Сенокосы орошаемые [559]: 1) регулярно, в достаточном количестве 2) в недостаточном количестве 3) на осушенных площадях
440	1) Сенокосы лиманного орошения [559] 2) Сенокосы заливные (пойменные и др.) [559]
441	Сенокосы с осушительно-оросительными системами (двухстороннее регулирование водного режима) [559]
442	Сенокосы заболоченные [559]
443	Сенокосы, засоренные [559]:
	1) камнями 2) галькой 3) песком

Таблица 100

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
444	Пастбища чистые [560]
445	Пастбища культурные [560]
446	Пастбища коренного улучшения [560]
447	Пастбища осушенные [560]: 1) открытым дренажем 2) закрытым дренажем
448	Пастбища с оросительной сетью [560]
449	Пастбища орошаемые [560]: 1) регулярно, в достаточном количестве 2) в недостаточном количестве 3) на осушенных площадях

Таблица 101

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
450	1) Пастбища лиманного орошения [560] 2) Пастбища заливные (пойменные и др.) [560]
451	Пастбища с осушительно-оросительными системами (двухстороннее регулирование водного режима) [560]
452	Пастбища заболоченные [560]
453	Пастбища засоренные [560]: 1) камнями 2) галькой 3) песком
454	1) Участки мелиоративного строительства [561] 2) Участки в стадии восстановления плодородия (биологическая рекультивация) [561]

Грунты и микроформы земной поверхности

Таблица 102

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
455	Пески [565]: 1) ровные 2) неровные (бугристые, ячеистые и др.)
456	1) Поверхности гравийные и галечниковые [566] 2) Поверхности с валунами [566]
457	Такыры [567]
458	Поверхности глинистые [568]
459	Поверхности щебеночные и каменистые россыпи [569]

Таблица 103

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
460	Реки каменные [570]
461	Поверхности каменные монолитные (площадные выходы твердых пород) [571]
462	1) Поверхности полигональные [572] 2) Поверхности пятнистые [572]
463	Поверхности бугристые [573]
464 *	Поверхности кочковатые [574]
465	Поверхности с самосадочной солью [575]

Болота и солончаки

Таблица 104

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000, 1:1000, 1:500
466	Болота непроходимые и труднопроходимые (цифра - глубина в м) [576-578]
467	Болота проходимые (цифра - глубина в м) [576-578]
468	1) Земли заболоченные [579] 2) 3аболоченности по ложбинам, деллям и другим полосам стока [579]
469	Солончаки непроходимые и труднопроходимые [580]
470	Солончаки проходимые [580]
471	Земли засолоненные с выцветами солей на поверхности [581]

Примеры сочетания изображений растительности, Грунтов и сельскохозяйственных угодий

Сочетание изображений растительности и грунтов

Таблица 105

#G0 Лес на болотах различной проходимости и заболоченных землях; граница между высокоствольным древостоем и угнетенным низкорослым - четкая
Постепенный переход от высокоствольного древостоя к угнетенному низкорослому; граница между древостоями и болотами различной проходимости - нечеткая
Редколесье высокоствольное на моховом проходимом болоте с кочками	Редколесье угнетенное низкорослое на осоковом проходимом болоте с кустарничками
Редколесье на заболоченном лугу	Постепенный переход от леса к редколесью

Таблица 106

#G0
Редколесье и группы кустарников на галечнике	Лес (1) и редколесье (2) на каменистой россыпи и щебеночной поверхности
Редколесье с порослью	Редколесье с зарослями кустарников
Редколесье с зарослями кустарников на вырубке	Редколесье с группами кустарников на вырубке
Редколесье с травяной степной растительностью	Редколесье на каменистой поверхности
Редколесье и группы кустарников на скалистом склоне	Редколесье и группы кустарников на осыпи рыхлых пород

Таблица 107

#G0
Лес на песке	Редколесье на песке
Заросли кустарников на песке (1) и группы кустарников на песке (2)	Отдельные кусты на песке, закрепленном полукустарниками
Вырубка с порослью (1) и гарь с порослью (2)	Гарь с зарослями кустарников (1) и гарь с моховой растительностью и группами кустарников
Вырубка с травяной луговой растительностью (1) и вырубка с высокотравьем (2)	Заболоченная вырубка с моховой растительностью
Гарь с травяной луговой растительностью (1) и гарь с высокотравьем (2)	Группы кустарников на заболоченном лугу с кочками

Таблица 108

	#G0
Отдельные кустарники на лугу с кочками	Заросли саксаула на песке (1) и группы саксаула на песке (2)
Группы саксаула на песке, закрепленном полукустарниками	Заросли саксаула на засолоненных землях (1) и группы саксаула на засолоненной глинистой поверхности (2)
Луг с выцветами солей на поверхности	Полукустарники с проходимыми солончаками, не выражающимися в масштабе
Травяная растительность на закрепленном ею песке	Луг, засоренный камнями
Луг, загрязненный отходами промышленных предприятий или засыпанный мелкоземом	Высокотравная растительность с группами кустарников

Таблица 109

#G0 Группы колючих кустарников и отдельные пучки высокотравья среди травяной степной растительности	Отдельные пучки высокотравья среди травяной луговой растительности
Отдельные пучки высокотравья на каменистой россыпи	Полукустарники среди травяной растительности (граница нечеткая)
Полукустарники на глинистой поверхности (граница нечеткая)	Полукустарники с группами кустарников
Полукустарники с группами саксаула	Полукустарники на засолоненной бугристой поверхности
Комплексная полукустарниковая растительность полупустынь и пустынь	Комплексная травяная растительность степей

Таблица 110

#G0
Полукустарники у границ солончака: четких (1) и нечетких (2)
Полукустарники у границ такыра: четких (1) и нечетких (2)
Травяная луговая растительность на раскорчеванном участке	Камышовые заросли с группами кустарников
Камышовые заросли на заболоченном берегу водоема	Влаголюбивое низкотравье по деллям - склоновым ложбинам; склон покрыт моховой растительностью

Таблица 111

#G0
Мохово-травяная растительность	Мохово-кустарничковый покров на заболоченной бугристой поверхности
Моховый покров с группами стланника	Кустарничково-моховая растительность на заболоченной полигональной поверхности
Мохово-кустарничковая растительность на пятнистой поверхности	Лишайниковая растительность и отдельные кусты на каменной монолитной поверхности
Лишайниковая растительность с группами стланника на щебеночной поверхности	Пашня, засоренная камнями
Пашня, засоренная отходами промышленных предприятий или засыпанная мелкоземом

Сочетание изображений сельскохозяйственных угодий

Таблица 112

#G0
Залежи с редким лесом	Залежи с редкой порослью
Залежи с группами кустарников	Залежи заболоченные
Сенокосы с редким лесом	Сенокосы с редкой порослью
Сенокосы с группами кустарников	Сенокосы заболоченные с кочками

Таблица 113

#G0
Пастбища с редким лесом	Пастбища с редкой порослью
Пастбища с группами кустарников	Пастбища заболоченные с кочками
Сельскохозяйственные угодья, загрязненные отходами промышленных предприятий

Ограждения

Таблица 114

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
472	Ограды каменные и железобетонные высотой 1 м и более, стены исторические [583-585]
473	Ограды каменные и железобетонные высотой менее 1 м, ограды глинобитные, ворота в оградах [583-585]
474	Ограды металлические [583, 584, 586]: 1) высотой 1 м и более, с воротами
	2) высотой менее 1 м
	3) на каменном, бетонном или кирпичном фундаменте	Изображаются усл. зн. N 474 (1) или 474 (2)
475	Заборы деревянные [583, 584, 586]: 1) сплошные, с воротами
	2) решетчатые (из штакетника и т.п.)
	3) на каменном, бетонном или кирпичном фундаменте
	4) с капитальными опорами
476	Ограждении проволочные [583, 584, 587]: 1) из колючей проволоки
	2) из "гладкой" проволоки
	3) из проволочной сетки (вольеры)	Изображаются усл. зн. N 475 (1)-(3)
	4) проволочные "электропастухи"
477	Изгороди, плетни и трельяжи [583, 584, 587]	Изображаются усл. зн. N 475 (1)-(3)

Границы

Таблица 115

№	Название и характеристика топографических объектов	Условные знаки топографических объектов для планов масштабов
		1:5000, 1:2000	1:1000, 1:500
478	Границы государственные, пограничные знаки и их номера, копцы [589-594]
479	Границы союзных республик СССР, граничные столбы и их номера [589-593, 595]
480	Границы АССР, краев, областей и автономных областей, не входящих в состав края [589-593, 595]
481	Границы автономных областей, входящих в состав края; границы автономных округов [589-593, 595]
482	Границы районов [589-593, 596]
483	Границы городских земель [589-593, 596]
484 *	Границы территорий поселковых и сельских советов [589-593, 596]
485 *	Границы землепользований и отводов [589-593, 596]
486	Границы государственных заповедников [589-593, 597]
487 *	Границы государственных заказников, природных национальных парков и памятников природы [589-593, 597]

Образцы шрифтов надписей

Таблица 116

488	Названия городов [598-602]	Топографический полужирный (Т-132)
	Названия поселков сельского типа (включая совхозы) и поселков дачного типа [598-604]: 1) с числом жителей 1000 и более 2) с числом жителей от 500 до 1000
	3) с числом жителей от 100 до 500 4) с числом жителей менее 100
489	Названия поселков городского типа (включая рабочие и курортные) [598-602]	Древний курсив полужирный (Д-432)
	Названия судоходных рек, каналов озер, заливов и водохранилищ [598-600, 607]
*	Названия поселков при промышленных предприятиях, железнодорожных станциях, пристанях и т.п., не отнесенных официально к разряду поселков городского типа
	Названия несудоходных рек, каналов, озер и др.; хребтов, гор, скал, курганов, оврагов, балок, островов, мысов, солончаков, болот, урочищ и др. [598-602, 607]

Таблица 117

490	Названия частей города, его районов и микрорайонов; вторые и повторные названия и надписи за рамками планов для городов [598-602]	Рубленый (Р-131)
	Названия государственных заповедников, заказников и парков
	Названия поселков сельского типа и дачного типа, входящих в состав города (поселка городского типа) или подчиненных ему; вторые и повторные названия и надписи за рамками планов для поселков сельского типа и дачного типа [598-604]
491	Вторые и повторные названия и надписи за рамками планов для:	Древний курсив остовный (До-431)
	1) поселков городского типа [598-602]; судоходных рек, каналов, озер, заливов и водохранилищ [598-600, 607]
	2) поселков при промышленных предприятиях, железнодорожных станциях, пристанях и т.п.; несудоходных рек, каналов озер и др.; хребтов, гор, скал курганов, оврагов, балок, островов, мысов, солончаков, болот, урочищ и др. [598-602, 607]
492	Названия станций, разъездов, платформ, пристаней, санаториев, турбаз	БСАМ курсив малоконтрастный (Бм-431)
	Названия отдельных дворов, домов и геодезических пунктов [598-602]	3,0-1,6
	Пояснительные надписи к условным знакам геодезических пунктов, строений, сооружений, дорог, ограждений, гидрографии, рельефа, растительности, грунтов
	Надписи специализации совхозов, промышленных предприятий и др.
	Буквенные индексы материала покрытия дорог и отмосток зданий, назначения трубопроводов, вида прокладок в туннелях, напряжения электросетей, материала мостов, плотин, труб, грунт дна рек, озер и морей (в зоне шельфа) [598-602, 604, 610, 611]

Таблица 118

		Рубленый (Р-131)
493	Названия улиц, переулков, площадей	3,0-1,6
	Надписи райсоветов, поселковых и сельских советов (под названиями населенных пунктов) [598-600, 605, 606]
		3,0-1,6
	Буквенные индексы жилых и нежилых зданий, материала их постройки
	Надписи горизонталей и изобат, этажности зданий и числа жителей в населенных пунктах [598-602, 610, 611]	2,0-1,6
		Древний курсив (Д-431) 2,0-1,6
494	Численные характеристики топографических объектов (высоты, глубины, длины, ширины, диаметра, грузоподъемности, расстояния между ними) [598-600, 607, 609-611]
	Отметки высот [598-600, 609]
	Даты измерения урезов, периоды водности пересыхающих рек, озер, колодцев; время действия перевалов
	Надписи километража на столбах [598-600, 609]
495	Нумерация геодезических пунктов, домов, камер и смотровых колодцев на трубопроводах, скважин, шурфов, лесных кварталов, пограничных знаков и др. [598-600, 609, 610]

Пояснения к условным знакам

1. Таблицы условных знаков для топографических планов разделяются на таблицы с оригинальными знаками (в необходимых случаях - с комбинированными однородными знаками) и таблицы с примерами сочетания разнородных знаков.

Для таблиц первой группы установлена общая система порядковых номеров условных знаков. В таблицах второй группы примеры сочетания знаков даны без номеров, но размещены они в концы каждого из соответствующих разделов (строения, путепроводы, угодья, растительность и грунты).

2. В таблицах приведены условные знаки, обязательные к применению на всех топографических планах, и знаки для изображения объектов, наносимые по дополнительным требованиям организаций, использующих планы местности. Из этих знаков, требующихся преимущественно при специализированных топографических съемках, в качестве самостоятельного раздела даны обозначения для передачи сельскохозяйственных угодий. Остальные дополнительные знаки и характеристики некоторых объектов (для зоны шельфа, подземных коммуникаций, мелиоративных устройств и др.) выделены звездочкой, помещенной в колонке номеров условных знаков.

3. Таблицы имеют графическую часть с рисунками условных знаков всех топографических объектов и текстовую часть, в которой дано определение каждого из этих объектов и показаны основные особенности его передачи на планах данных масштабов.

Названия объектов в графической части таблиц сопровождаются номерами пунктов пояснений (в квадратных скобках). В текстовой части таблиц номера условных знаков, к которым этот текст относится, указываются вслед за порядковым номером пояснения (в круглых скобках).

4. Условные знаки даны в необходимых случаях в двух вариантах: для внемасштабного изображения топографических объектов (у знака - буква а) и для их передачи в масштабе плана, когда размеры объектов в данном масштабе больше размеров соответствующих знаков, указанных в таблицах (у знака - буква б).

Все примеры надписей в пояснительном тексте таблиц выделены курсивом независимо от того, как они должны изображаться на самих планах. Для последних в таблицах предусмотрены образцы шрифтов надписей.

5. Для обеспечения машинного воспроизведения условных знаков (с применением средств автоматизации) в тех разделах таблиц, где это возможно и рационально, изменен порядок слов в наименованиях топографических объектов и расчленена часть их комбинированных обозначений. Введены некоторые упрощения в начертании оригинальных знаков и дан вариант изображения границ контуров штриховым пунктиром (взамен точечного). Предусмотрено также сокращение количества используемых при создании планов шрифтов надписей (собственных названий и пояснительных).

6. Если условные знаки должны показываться на планах с просветом между ними (например, при воспроизведении смежных объектов, не примыкающих друг к другу в натуре), то наименьшая величина этого просвета устанавливается в 0,3 мм.

Знаки для изображения объектов, не выражающихся в масштабе плана, следует располагать, как правило, перпендикулярно к южной рамке. Исключение составляют обозначения строений, сооружений и некоторых других объектов, что отмечено в пунктах пояснений к ним. Данные обозначения ориентируют на плане согласно расположению соответствующих объектов на местности.

Чтобы обеспечить передачу знаков значимых объектов, допускается нанесение смежных с ними обозначений с небольшим наклоном.

7. Положению объекта на местности должны отвечать на плане следующие точки внемасштабного условного знака:

1) для знаков правильной формы (круг, квадрат, треугольник, звезда и др.) - центр знака;

2) для знаков в виде перспективного изображения объекта (водомерные посты, маяки, скалы-останцы и др.) - середина основания знака;

3) для знаков с прямым углом в основании (породы деревьев, километровые столбы, водоразборные колонки и др.) - вершина угла знака;

4) для знаков в виде сочетаний нескольких фигур (нефтяные и газовые вышки, часовни, сооружения башенного типа, скальные реперы и др.) - центр нижней фигуры знака.

8. Рисунки знаков в таблицах сопровождаются цифрами, указывающими их размеры в миллиметрах. Если даны две цифры, то первая характеризует высоту знака, а вторая - ширину. Когда у рисунка приведена одна цифра, это означает, что высота и ширина знака одинаковы, а когда цифра вообще не дана, то размеры знака следует принимать по соответствующему рисунку в таблице.

9. Все размеры условных знаков даны для топографических планов со средней нагрузкой. Указанные размеры можно уменьшать на треть при большой нагрузке плана (например, для городов) или при заполнении малых контуров. На планах с незначительной контурной нагрузкой в целях выделения важных объектов их условные знаки могут быть соответственно увеличены.

Для части планов масштабов 1:500 и 1:1000, предназначенных не только для непосредственного использования, но и для последующего репродуцирования с уменьшением, регламентированные в таблицах размеры условных знаков разрешается увеличивать в целом в 1,5 или 2 раза.

10. Установленные в таблицах расстояния между условными знаками, принятыми для изображения площадей, занятых естественной растительностью, сельскохозяйственными угодьями, микроформами земной поверхности, болотами, солончаками или обнаженными грунтами, при размерах их контуров в 25 см2 и более, могут быть увеличены в 1,5; 2 или 3 раза.

11. При однообразном ландшафте территории на планах масштаба 1:2000 разового использования, а также на планах масштабов 1:1000 и 1:500 разрешается по согласованию с заказчиком частично заменять графические условные знаки объектов соответствующими пояснительными надписями, дающими топографическую характеристику данных контуров.

12. Если центры условных знаков расположены на рамке плана, то их наносят на данном и смежном планах; если центр знака находится у рамки внутри плана, то условный знак объекта изображают здесь полностью, а линию рамки - с разрывом.

13. Если для передачи топографического объекта на планах всех четырех масштабов в таблицах дан один общий условный знак (например, скважин, радиомачт, береговых линий, водопадов, оползней, зарослей стланика, пустырей и др.), то размеры пояснительных надписей к нему относятся к планам масштабов 1:500 и 1:1000. Размеры соответствующих надписей для планов масштабов 1:2000 и 1:5000 должны определяться по сводным таблицам с образцами шрифтов надписей, где требуемые показатели предусмотрены для обеих групп масштабов.

14. При изображении пунктиром контуров растительности, сельскохозяйственных угодий, грунтов, открытых разработок полезных ископаемых, насыпей и выемок, скоплений камней, оползней, фирновых полей, микроформ земной поверхности, болот и солончаков обозначения их границ необходимо размещать так, чтобы фиксировать все углы, резкие изгибы и повороты контуров. Если площадь последних меньше регламентированной в настоящих знаках, то для выделяемых контуров ориентирного значения или особо ценных в хозяйственном отношении разрешается сгущать знаки на треть по сравнению с размерами в таблице.

15. Пунктиры для ограничения контура на планах не применяют, если он совпадает с административно-политическими границами, линейными объектами, как естественными (узкие лесополосы, бровки, береговые линии и т.п.), так и искусственными наземными (дороги, ограждения, трубопроводы и т.п.), а также если контур проходит вдоль них на расстоянии менее 1 мм в масштабе плана.

Обозначения воздушных и подземных линейных объектов границами контуров не являются.

16. На топографических планах допускается комбинирование в одном контуре условных знаков растительности, микроформ земной поверхности и грунтов - не более трех, если они одного цвета, и не более четырех, если эти знаки разных цветов.

17. Численные характеристики топографических объектов следует располагать на плане согласно тому, как это дано в таблицах у соответствующих условных знаков. При недостатке места допустимо некоторое смещение цифр.

18. У обозначений ряда топографических объектов дают их номера, причем у пограничных знаков и столбов-ориентиров по политико-административным границам - в обязательном порядке, а у закрепленных точек съемочных сетей и некоторых объектов разведочного и коммуникационного назначения - по дополнительным требованиям.

19. Оригиналы топографических планов изготавливают с расчетом их последующего издания или непосредственного оперативного размножения. Издание планов может быть одноцветным - основным и многоцветным, применяемым преимущественно при воспроизведении планов масштаба 1:5000.

При многоцветном издании гидрографическая сеть, ледники, болота, солончаки и пересечения координатных линий передают зеленым цветом, рельеф - коричневым, водные пространства - голубым, остальные элементы содержания плана - черным. В некоторых случаях, по дополнительным требованиям, для изображения древесно-кустарниковой растительности также используют зеленый цвет, а для улиц и площадей с твердым покрытием - розовый или точечную сетку от коричневой краски.

20. При подготовке топографических планов к воспроизведению любым способом с оригиналов тех из них, которые создавались для нужд конкретной отрасли (т.е. имеют специализированное назначение), вначале снимают определенное заказчиком количество копий, а затем все дальнейшее оформление проводят в обычном порядке в основных условных знаках для топографических планов.

Геодезические пункты

21 (1-5). На топографических планах показывают все имеющиеся на местности пункты государственной геодезической сети в единой для всей страны системе координат, пункты геодезических сетей сгущения и точки съемочных геодезических сетей, предназначенных для топографических съемок.

22 (1). Условным знаком пунктов государственной геодезической сети на планах обозначают пункты триангуляции, полигонометрии и трилатерации 1, 2, 3 и 4 классов и имеющие координаты, вычисленные в установленной системе геодезических координат.

23 (1). У обозначения каждого пункта государственной геодезической сети дается отметка его центра и отметка поверхности земли.

Отметки центров пунктов, полученные нивелированием I-IV классов, а также отметки поверхности земли при сечении рельефа горизонталями через 0,5 м надписывают до сотых долей метра. В остальных случаях указания, до каких долей метра (сотых или десятых) следует надписывать отметки центров пунктов и земной поверхности, должны быть даны в техническом проекте на съемку. Если разность отметок менее 0,2 м (при сечении рельефа через 0,5 м - менее 0,1 м), то на плане дают только отметки центров.

Собственные названия пунктов должны надписываться на планах, когда для этого достаточно места.

24 (1, 2). При показе пунктов государственной геодезической сети следует учитывать варианты, обусловленные различиями в характере территории.

Для пунктов на плоской поверхности, имеющих расстояние между опорами 5 мм и более (в масштабе плана), показывают каждую из них с подразделением по материалу постройки (зн. N 106-108). При меньших расстояниях вычерчивают только знак самого пункта.

Геодезические пункты на курганах, в зависимости от величины последних, показывают сочетанием двух соответствующих раздельных обозначений или одним комбинированным знаком, причем в обоих случаях указывают относительную высоту курганов.

При изображении геодезических пунктов на естественных буграх при необходимости допускается разрывать рисунок горизонталей.

Геодезические пункты на скалах-останцах воспроизводят путем врисовки их условного обозначения (треугольника) в надлежащий участок контура скалы-останца или показывают общим знаком пункта и скалы, если размеры скалы-останца малы. В зависимости от наличия на плане места рядом со знаком пункта на скале-останце указывают ее относительную высоту или абсолютную отметку земли у основания скалы (зн. N 334, п.461). Эту отметку не дают, когда земля покрыта обломками.

25 (2). Геодезические пункты, находящиеся на зданиях и сооружениях, изображают на планах с расчетом, чтобы центр треугольника условного знака этих пунктов отвечал точке здания, координаты которой определены.

В случаях, когда в качестве геодезических пунктов избраны такие объекты-ориентиры, как церкви, мечети, заводские трубы, телевизионные мачты, капитальные сооружения башенного типа, все они показываются своими условными обозначениями. При этом соответствующие их точки геодезического назначения наносят по координатам, а у каждого из данных объектов должна размещаться пояснительная надпись к. или крд. (т.е. координированы).

26 (3, 4). Условным знаком пунктов геодезических сетей сгущения на топографических планах изображают пункты триангуляции и полигонометрии 1 и 2 разрядов.

Этим же знаком следует воспроизводить на планах:

1) пункты геодезических сетей 2, 3 и 4 классов не включенных в современную государственную сеть;

2) снесенные центры пунктов государственной геодезической сети, т.е. такие дополнительные устройства около основного пункта, которые устанавливают в местах, более удобных для практического использования.

27 (3, 4). Обозначения пунктов геодезических сетей сгущения, при наличии на плане графических возможностей (например, на незастроенных территориях), следует сопровождать номерами этих пунктов или названиями (когда они присвоены).

Номер или название пункта, как правило, размещают слева от условного знака. Численную характеристику пункта дают на плане справа от знака - в виде дроби. Если предусмотрено нанесение только одной отметки центра пункта, то ее следует приурочить к знаменателю дроби, а в числителе наносить номер пункта.

28 (3, 4). При передаче на планах пунктов геодезических сетей сгущения предусматривают такие же основные варианты их показа, как и для пунктов государственной геодезической сети, а именно: на плоской поверхности, курганах, естественных буграх, скалах-останцах и зданиях. В настоящем случае полностью применимы пояснения, приведенные в п.24. Дополнительная регламентация целесообразна в отношении изображения пунктов геодезических сетей сгущения на валунах и в стенах зданий (пп.29, 30).

29 (4). Пункты геодезических сетей сгущения, приуроченные к крупным валунам, воспроизводят на планах по тому же принципу, что и геодезические пункты на скалах-останцах, т.е. применением единого комбинированного обозначения данного пункта и валуна (зн. N 346), а при достаточно большой величине последнего - путем врисовки в его контур условного знака пункта.

30 (4). Пункты геодезических сетей сгущения в стенах зданий показывают на топографических планах масштабов 1:500-1:2000. Их условный знак должен наноситься параллельно изображению соответствующих стен, причем на графически загруженных участках плана данный знак разрешается уменьшать с 2,0 до 1,5 мм. Отметки центров этих пунктов в стенах зданий дают при топографических съемках только по дополнительным требованиям.

Если пункты геодезических сетей сгущения, заложенные в стенах зданий, фундаментах опор линий электропередачи, буровых скважинах и других подобных сооружениях, оформлены на местности в виде стенных реперов или марок*, то при воспроизведении на планах они должны быть показаны, как и все другие пункты этих сетей, а именно, квадратом с точкой посередине.

_______________

* В настоящее время закладка стенных марок не производится.

31 (5). При показе на топографических планах точек съемочных геодезических сетей применяют раздельные обозначения для точек плановых сетей долговременного и временного закрепления, точек в стенах и на углах зданий.

В отношении содержания и размещения надписей отметок к данным точкам и надписей их номеров руководствуются теми же пояснениями, что и для пунктов государственной геодезической сети и пунктов геодезических сетей сгущения (пп.23, 27).

32 (5). К точкам плановых съемочных сетей долговременного закрепления, т.е. рассчитанным на длительную сохранность, относятся точки, зафиксированные на местности в виде железобетонных знаков, отрезков рельсов, забетонированных металлических штырей или труб. К точкам временного закрепления - зафиксированные деревянными столбиками и кольями, не забетонированными штырями, и т.п.

Точки плановых съемочных сетей временного закрепления на планах масштабов 1:5000 и 1:2000 показывают по дополнительным требованиям.

33 (5). Точки плановых съемочных сетей, находящиеся в стенах и углах зданий, подлежат воспроизведению на планах масштабов 1:500-1:2000, на последних - при наличии дополнительных требований.

Чтобы данные точки лучше выделялись, у присвоенных им условных знаков, при необходимости, дают надпись крд. или к. (т.е. координированы).

Для крупномасштабных планов в таблице предусмотрены два варианта размещения условных знаков этих точек в координированных углах здания - в зависимости от того, имеется ли выступающий цоколь или нет.

34 (6). Астрономические пункты на топографических планах показывают внемасштабным условным знаком и, при наличии места, сопровождают надписью их собственного названия.

35 (7). Ориентирные пункты - это закрепленные на местности (сваями, пилонами) направления с геодезических пунктов. На топографических планах пояснительную надпись ор.п. у соответствующих условных знаков наносят во всех случаях.

36 (8). Межевые знаки, называемые также граничными, устанавливают для обозначения границ землепользований, последние в ряде случаев фактически являются и административными границами (районов, областей). Обычно это железобетонные или деревянные столбы высотой 1,5 м, отличительные признаки которых - буквы СССР и изображение серпа и молота, нанесенные на верхнюю часть столба, находящегося на плоском насыпном кургане с окопкой в виде канавы. Межевые знаки размещают на местности через каждые 500 м и на всех поворотах границ землепользования.

При наличии у межевых знаков нумерации последняя должна быть воспроизведена на планах, но с некоторым отбором (согласно п.591).

37 (9). Столбы закрепления проекта планировки под строительство устанавливают с целью оконтуривания на местности внешних границ отведенного участка и выделения в его пределах площадок под здания или сооружения. Данные столбы подлежат показу принятыми для них условными знаками и порядковыми номерами на планах масштабов 1:500-1:2000, причем на последних - по дополнительным требованиям.

38 (10). На топографических планах всех масштабов воспроизводят пункты закрепления разбивочных геодезических сеток, предназначенных для вынесения строительных проектов в натуру и представляющих собой систему прямоугольников, ориентированных параллельно основным осям зданий или сооружений. Тем же условным обозначением показывают и пункты закрепления этих осей и соответствующих поперечников.

Отметки пунктов закрепления надписывают на планах при наличии дополнительных требований.

39 (11). Нивелирные знаки подразделяют на фундаментальные (закладываемые на линиях I и II классов) и рядовые, к которым относят грунтовые, грунтовые координированные, грунтовые строительные долговременного закрепления, скальные, стенные и временные реперы.

Для нивелирных знаков в стенах зданий или сооружений и крутых склонах скал, наряду с реперами, ранее предусматривалось оформление в виде марок. Внешнее их различие состоит в том, что для установки реек у репера имеется полочка (грань призмы) или полусферическая головка, а у марки - отверстие в центре (см. примечание к п.30).

40 (11). На топографических планах все нивелирные знаки, кроме временных реперов, изображают одним и тем же условным знаком, при необходимости - с пояснительной надписью. Например, у фундаментальных реперов дают букву ф, грунтовых координированных - к. (или крд.), грунтовых строительных (включая реперы для наблюдения за осадкой зданий или сооружений) - строит.

41 (11). При изображении нивелирных знаков предусматривается нанесение на план их номеров и отметок в следующем порядке:

1) если разность высот между соответствующей точкой знака (центром марки, головкой или полочкой репера) и поверхностью земли 0,2 м и более, то в числителе дроби дают отметку центра марки или головки (полочки) репера, в знаменателе - отметку земли;

2) если разность данных высот менее 0,2 м, то отметку знака перемещают в знаменатель дроби, а в числителе указывают номер знака.

Отметки стенных реперов и марок воспроизводят на топографических планах только по дополнительным требованиям.

42 (11). Условные обозначения реперов и марок, приуроченных к скалистым склонам, скалам-останцам (включая дайки) и крупным валунам, в зависимости от графических возможностей, комбинируют с их условными обозначениями в один общий знак или врисовывают в контур соответствующего объекта. Данный вариант показа распространяется и на изображение реперов и марок, заложенных в устои мостов, трубы под дорогами, цоколи сооружений башенного типа и т.п.

43 (11). При воспроизведении на планах временных реперов к каждому их условному знаку дают пояснительную надпись вр. Номера этих реперов наносят по дополнительным требованиям.

44 (12). Пересечения координатных линий показывают на планах для облегчения различных измерений и нанесения специализированной картографической нагрузки. В целях лучшего выделения условного знака пересечений на фоне изображения местности данный знак воспроизводят не только зеленым цветом, но и черным. Если же какое-либо пересечение совпадает с обозначениями важных топографических объектов, то давать его на плане не следует.

Строения, здания и их части

45 (13-18). Термин "строение" применяется для общего определения зданий, небольших домов, легких построек и таких сооружений, которые представляют собой крытые помещения. Зданиями называют основательные строения, т.е. преимущественно капитальные, а также выделяющиеся своими размерами и предназначенные для жилья, служебного или производственного пользования.

На топографических планах контуры строений следует воспроизводить в соответствии с их истинными очертаниями в натуре (прямоугольными, овальными и т.п.). Это основное требование распространяется на все строения, выражающиеся в масштабе, и по возможности на те, которые могут быть показаны на планах только внемасштабными условными знаками.

46 (13-18). Строения, выражающиеся в масштабе, изображают на планах по проекции цоколя с передачей его выступов, уступов и фигурных архитектурных детелей, имеющих величину 0,5 мм и более.

С наибольшей подробностью следует воспроизводить строения, выходящие на красную линию кварталов, многоэтажные и являющиеся достопримечательностью данного населенного пункта (например, в историческом отношении).

Наличие на верху здания башенок или вышек, имеющих ориентирное значение, должно быть показано на плане путем врисовки в изображение здания на соответствующем месте их условных знаков (зн. N 26, 27), а при достаточных размерах этих объектов - выделением контурами с пояснительными надписями.

47 (13, 14). Выдающиеся здания должны изображаться на топографизических планах в сочетании с надписями вида выд.60 (где цифра означает высоту здания, надписываемую при высоте здания 50 м и более). Это необходимо для обеспечения последующего картосоставления в более мелких масштабах.

48 (13-18). В зависимости от характера населенного пункта и требований заказчика на топографических планах такие части строений, как крыльца, входы, террасы, выдающиеся за линию основания строений на 0,5 мм и более, могут быть показаны отдельно от общего контура строения (зн. N 35-40, 47) или включены в него в виде выступов, например, при изображении одноэтажных домов. Меньшие по размерам пристройки выделению на топографических планах не подлежат (кроме случаев, предусмотренных в п.80).

49 (14, 16). Для изображения на топографических планах таких малых строений, как павильоны, индивидуальные гаражи, погреба, предусмотрена отдельная регламентация (пп.99, 102-104, 106). Легкие постройки переносного (кроме юрт - п.105) или временного (в частности, на стройплощадках) назначения вообще не показывают.

50 (13-18). Все строения при крупномасштабных топографических съемках подразделяют на жилые, нежилые и общественного назначения; огнестойкие, неогнестойкие и смешанные; одноэтажные и выше одного этажа.

К жилым строениям относят как специально построенные для жилья, так и строения, имевшие вначале иное назначение, но затем приспособленные и фактически используемые в качестве жилого фонда. Строения, приемлемые для жилья только в какой-либо сезон года, считаются нежилыми (например, легкие постройки летних пионерлагерей).

51 (13-18). Строения общественного назначения при их изображении на планах масштабов 1:2000-1:500 не следует относить ни к жилым, ни к нежилым. Вместо этого контуры их должны сопровождаться пояснительными надписями: адм. (т.е. административное здание), маст. (мастерская), поликл. (поликлиника), маг. (магазин), кино и т.д.; дальнейшая их конкретизация не требуется.

Если одна часть строения занята жилыми помещениями (квартирами, общежитиями), а другая имеет служебное или производственное назначение, то это воспроизводится на плане соответствующим размещением надписей.

Надписи у строений общественного назначения дают внутри их контуров, если это невозможно - то рядом с ними, а при большой концентрации таких строений (или соответствующих разных помещений в одном строении) - в выборочном порядке, отдавая предпочтение более крупным и важным по назначению.

52 (13-18). На планах масштабов 1:2000-1:500 разделение строений по характеру их использования графически осуществляется следующим образом: у изображения жилых строений помещают заглавную букву Ж, нежилых - Н, у изображения строений общественного назначения - вместо буквенных индексов дают пояснительную надпись (п.51). Каждое из этих обозначений при характеристике строений должно сочетаться с показателем их огнестойкости.

53 (13-17). На топографических планах масштаба 1:5000 строения общественного назначения (обычно пригодные для жилья) обозначаются так же, как и жилые, но с сохранением соответствующих надписей (п.51).

На данных планах жилые огнестойкие строения передают сплошной заливкой их контура, нежилые огнестойкие - двойной шрафировкой, жилые неогнестойкие - одинарной шрафировкой, нежилые неогнестойкие без заполнения контура строения.

54 (13, 14, 19). При показе на топографических планах масштабов 1:2000-1:500 материала постройки, что предусмотрено только для огнестойких строений, следует применять такие буквенные обозначения: К - для кирпичных, каменных, бетонных и легкобетонных (арболитовых, шлакобетонных и др.); М - для металлических, С-Б - для стеклобетонных, С-М - для стеклометаллических.

По дополнительным требованиям из неогнестойких жилых строений могут быть выделены деревянные с обозначением их заглавной буквой Д.

55 (17, 18). К строениям, смешанным по огнестойкости, следует относить такие, у которых нижний этаж построен из огнестойких материалов, а верхний и (или) крыша - из неогнестойких, или все строение деревянное, но с тонкой огнестойкой облицовкой (кирпичом).

На планах масштабов 1:2000-1:500 строения, смешанные по огнестойкости, выделяют индексами СМ (слитными, без тире), дополняющими индексы и надписи, характеризующие назначение строений.

На планах масштаба 1:5000 жилые смешанные строения обозначают сочетанием в их контурах центральной точки и диагонали, а нежилые смешанные - одной диагональю.

56 (20). Этажность строений передают на топографических планах всех масштабов соответствующей цифрой, начиная с двух этажей. При подсчете числа этажей полуподвалы и небольшие мансарды на крышах многоэтажных зданий, независимо от характера их использования, учитывать не следует.

Если строение состоит из разноэтажных частей, то на планах масштабов 1:2000-1:500 показатели этажности дают отдельно для каждой из этих частей, в пределах их контуров. На планах масштаба 1:5000 в общем контуре строения приводят две цифры или, при недостатке места, одну, отвечающую более значительной по площади части строения, а при равенстве разноэтажных частей - той, которая имеет больше этажей. В случаях, когда строение является разноэтажным из-за расположения на склоне, характеризующие его этажность цифры дают через тире (например, 5-3 КЖ).

57 (13-20). При нанесении на топографические планы индексов, передающих назначение, огнестойкость и этажность строений, недостаточно места для их размещения внутри контура может быть только на планах масштаба 1:2000. В подобных случаях эти индексы дают рядом с контуром строений, параллельно его длинной стороне.

При показе нежилых и неогнестойких мелких пристроек к домам и отдельно стоящих мелких построек (например, по садовым участкам) применение на данных планах индекса Н необязательно.

58 (19). При передаче строений, смыкающихся вплотную, все жилые разграничивают контурными линиями.

Для изображения смыкающихся жилых огнестойких строений на планах масштаба 1:5000 по дополнительным требованиям, для разделения домов с различной нумерацией, предусматривается введение по их стыку разрывов в заливке знака (шириной 0,3 мм).

Смыкающиеся нежилые строения воспроизводят общим контуром с выделением на планах масштабов 1:2000 и крупнее только противопожарных перемычек-брандмауэров, если они имеются (п.76). К числу нежилых смыкающихся строений относятся и ряды металлических гаражей, общий контур которых должен сопровождаться надписью гаражи М в отличие от представленного единым строением (но с внутренними боксами) гаража коллективного пользования, преимущественно кирпичного, и оформляемого на планах надписью гараж К.

Графическое разграничение между жилыми строениями и смыкающимися с ними нежилыми, а также между огнестойкими строениями и смыкающимися с ними неогнестойкими обязательно.

59 (21). Здания с колоннами вместо всего первого этажа или его части (а также начинающимися непосредственно от земли) подлежат выделению на планах масштабов 1:2000-1:500. При наличии графических возможностей показывают каждую колонну, при необходимости отбора - крайние на своем месте, а остальные - через 3-4 мм. На планах масштаба 1:5000 здания с колоннами изображают как обычные.

60. Здания на сваях вместо сплошного фундамента, сооружаемые в районах с многолетней мерзлотой грунтов или подвергающиеся систематическим наводнениям, на топографических планах всех масштабов следует воспроизводить так же, как обычные здания, но при наличии места на планах масштаба 1:2000 и крупнее - с дополнительной надписью св. (после остальных индексов).

61 (22). Условный знак строящихся зданий применяют, когда заложен их фундамент и идет возведение стен. Если здание доведено до крыши, то контур его дают уже не штриховой линией, а сплошной и сопровождают на планах масштабов 1:2000-1:500 характеристикой назначения, огнестойкости и этажности здания. Пояснительная надпись стр. на этой стадии сохраняется.

Строительство считается законченным, когда здание сдано в эксплуатацию.

62 (23). Условным знаком разрушенных и полуразрушенных зданий на топографических планах следует выделять сохраняющиеся на местности длительное время остатки более или менее основательных отдельных строений или развалин целых селений. Применение этого знака для показа зданий, сносимых в порядке реконструкции, не предусматривается.

Если на планах масштаба 1:5000 площадь, занимаемая изображениями разрушенных или полуразрушенных зданий, 1 см2 и более, то вместо данного в таблице обозначения целесообразно ограничиться показом их контуров в сочетании с надписью разв. (т.е. как на планах более крупных масштабов).

63 (24). Отмостками называются асфальтовые или бетонные полосы, окаймляющие современные здания с тех сторон, где нет примыкающих к ним тротуаров или других твердых покрытий земной поверхности.

На планах масштабов 1:500 и 1:1000 показывают все отмостки масштаба 1:2000 - при ширине в натуре 1,2 м и более или являющиеся в данном месте единственными пешеходными дорожками вдоль здания. На планах масштаба 1:5000 отмостки и тротуары от проезжей части улиц (площадей, дворов) не отделяют.

64 (24). Номера домов фиксируют при топографических съемках в следующем порядке: на планах масштабов 1:500 и 1:1000 - на изображениях всех домов населенного пункта, масштабов 1:2000 и 1:5000 - на угловых домах каждого квартала, но на планах масштаба 1:5000 только по дополнительным требованиям и при наличии графических возможностей.

Надписывают номера домов, как правило, параллельно их контурам в углу, обращенном к улице. Допускается размещение этих надписей и рядом с контурами домов, а при значительной нагрузке плана номера домов могут быть выделены красным цветом.

65 (25). На топографических планах масштабов 1:500 и 1:1000, исходя из требований технического проекта, у изображений некоторых домов дают отметки высот определенных точек. Для них установлены раздельные условные знаки, а именно:

1) залитый треугольник - для передачи соответствующих точек пола первого этажа, а также цоколя или фундамента дома (в последнем случае - с буквой и или ф перед цифрой отметки);

2) залитый кружок - для точек отмостки дома, тротуара или земли у самого его угла.

66 (26). Капитальные сооружения башенного типа, в том числе здания-башни хозяйственного назначения, показывают на топографических планах согласно их фактическим очертаниям, т.е. круглыми, многоугольными, квадратными и т.п. Если верхняя часть башни шире нижней, то для передачи ее плановых контуров следует давать две замкнутые линии: внутреннюю сплошную - по проекции цоколя, и внешнюю пунктирную - по проекции верха башни.

67 (26). В случаях, когда важно подчеркнуть, что данное сооружение является сооружением башенного типа, предусматривается в дополнение к его графическому обозначению нанесение на план сокращенной надписи баш., размещаемой в контуре башни, или рядом с ним.

При передаче башенных градирен (устройство для воздушного охлаждения воды в системах оборотного водоснабжения промышленных предприятий) пояснительную надпись дополняют до вида баш. град. Условное обозначение капитальных башен следует применять и для показа сохранившихся на местности старинных сторожевых башен, сложенных из валунов или тесаного камня. У изображения таких башен дают надпись баш. историч.

68 (26). Материал постройки башен на планах масштабов 1:2000-1:500 характеризуется буквенными индексами: М - для металлических, К - для всех остальных капитальных; на планах масштаба 1:5000 - установленным условным знаком (п.66).

69 (27). При передаче на топографических планах вышек легкого типа, выражающихся в масштабе, каждую из них показывают с подразделением по материалам опор (зн. N 106-108). Для тех вышек, которые по размерам будут характеризоваться на планах масштабов 1:2000 и 1:5000 внемасштабным изображением, предусмотрен условный знак без заливки кружка в его нижней части (в отличие от знака капитальных башен).

70. Строения и сооружения стадионов, ипподромов, велотреков, лыжных трамплинов и других спортивных объектов постоянного назначения показывают на топографических планах линиями их внешних контуров и основных внутренних деталей в сочетании с пояснительными надписями.

Для данных объектов с трибунами предусматривается обозначение материала постройки (п.54) и на планах масштабов 1:2000-1:500 разделение трибун на секторы (путем показа лестниц между ними).

Изображение спортивных полей и площадок без трибун ограничивается их оконтуриванием и надписью - стадион, спортплощадка. Контур спортивного поля или площадки дают сплошной линией, если они окаймлены бордюром (узкой полосой бортового камня), или пунктирной штриховой линией при отсутствии бордюра.

71 (28-31). Здания, построенные для отправления религиозных культов и имеющие специфическую архитектуру, а именно: церкви, костелы, кирхи, мечети, буддийские храмы и пагоды, часовни и т.д. - показывают на топографических планах принятыми условными обозначениями независимо от того, используются ли они по первоначальному назначению или в других целях (как музеи, концертные залы и т.п.). Условные знаки таких зданий следует применять независимо от сохранности на них крестов, полумесяцев или других символов различных религий.

72 (28). В условных обозначениях церквей, костелов и кирх знак христианского креста приурочивается к месту, соответствующему расположению купола, если он единичный, или более высокого из куполов, если их несколько. При наличии двух равновысотных куполов знак креста дают в контуре каждого купола. Это же положение распространяется на случай, когда собор имеет колокольню.

На планах масштаба 1:5000 основания куполов главного здания церкви и шатра колокольни не оконтуривают.

73 (29). При изображении мечетей выделению подлежат башни-минареты и купола главных зданий. При этом минареты, выражающиеся в масштабе, обозначают линией контура их основания в сочетании с надписью минарет или минар., а не выражающиеся в масштабе (1:5000, малые по площади - и 1:2000) - установленным условным знаком.

74 (30). При показе буддийских храмов и обычно меньших по размерам буддийских пагод условное их обозначение следует помещать в контуре здания на месте, соответствующем положению самой высокой части этого здания.

Данный знак применим и при изображении зданий, построенных для отправления близких к буддизму религиозных культов; например ламаизма.

75 (31). Часовни, как и все строения культового назначения, воспроизводят на топографических планах по их фактическим очертаниям с подразделением на каменные и деревянные. Для часовен, не выражающихся в масштабе (что возможно на планах масштаба 1:5000), установлен специальный условный знак.

76 (32). Брандмауэрами называют противопожарные стены из незагорающихся материалов, предназначенные для разъединения смежных помещений одного строения или смыкающихся двух строений.

Как правило, брандмауэры показывают на топографических планах масштабов 1:2000-1:500. Однако их условный знак, в размерах принятых для планов масштаба 1:2000, целесообразно применять и на планах масштаба 1:5000 при передаче выдающихся зданий, имеющих противопожарные стены.

77 (33). Условный знак въездов под арками предусмотрен для топографических планов всех масштабов в целях передачи въездов, ведущих во дворы строений, с одной улицы на другую или на площадь.

Этим же знаком должны изображаться монументальные арки, но в сочетании с пояснительной надписью (например, арка, триумф. арка и т.п.) и буквенным индексом, указывающим на материал постройки (п.54).

78 (34). При передаче въездов на второй этаж (у некоторых гостиниц, гаражей, складов) их условное обозначение на планах масштабов 1:500 и 1:1000 должно дополняться абсолютными отметками нижнего конца въезда на уровне земной поверхности и верхнего конца - на площадке у стены здания.

79 (35-39). Для случаев, когда при топографической съемке в масштабах 1:2000-1:500 крыльца и входы должны воспроизводиться отдельно от общего контура строения, а не включаться в него (п.48), предусмотрена специальная классификация этих объектов применительно к их показу на планах. Согласно данной классификации, крыльца разделяют на закрытые с разграничением на каменные и деревянные и открытые с разграничением на имеющие ступени вверх или вниз, входы в подземные части зданий - открытые и закрытые.

80 (35-39). На топографических планах масштаба 1:2000 крыльца и входы в подземные части зданий, не выражающиеся в масштабе (площадью менее 4 мм2), показывают только у зданий, выходящих на красную линию с их фасадной стороны, зданий выдающихся по размерам, административному, архитектурному или иному значению. Кроме того, данные внемасштабные знаки нужны для случаев, когда, планы масштаба 1:2000 подлежат увеличению до масштаба 1:1000.

81 (37, 38). В условном обозначении крылец открытых ступенями вверх последние должны быть показаны не менее чем тремя сплошными линиями, чтобы данный знак отличался от знака приямок (зн. N 54). Крыльца ступенями вниз и открытые входы в подземные части зданий следует изображать с разрывом посередине линий их условного знака.

82 (40). При изображении на топографических планах входов в станцию метрополитена заглавную букву М помещают в точке, непосредственно отвечающей месту входа в натуре, а именно: в контуре здания, вне его на фасадной стороне или у подземного перехода, если наружного здания станция не имеет.

83 (41). Вентиляторы метрополитена подлежат воспроизведению на топографических планах всех масштабов с подразделением на наземные, обычно в виде каменных будок с вертикальными решетчатыми стенами, и подземные, представленные на земной поверхности приподнятыми над ней горизонтальными решетками.

84 (42). Для передачи на топографических планах наземных частей подземных зданий введено особое обозначение в виде короткого (1,5 мм) штрихового пунктира, сопровождающего с внутренней стороны сплошную контурную линию, обрисовывающую эти части зданий.

На планах масштаба 1:5000 данное обозначение следует применять только как исключение, например, при воспроизведении крупных подземных гаражей или складов.

85 (43). К нависающим частям зданий, не имеющих опор, относят различные витрины, показываемые только на планах масштаба 1:500, и другие элементы конструкции без опор, подлежащие воспроизведению на планах масштабов 1:2000-1:500, например, в виде капитальных выступов в один-два и более этажа.

86 (44). Условные знаки надземных переходов и галерей для транспортеров между зданиями применяют в двух вариантах: при ширине этих объектов в масштабе плана 2 мм и более - согласно верхнему ряду их обозначений в таблице (т.е. с перекрещивающимися диагоналями), при ширине менее 2 мм - согласно нижнему ряду (т.е. двойным штриховым пунктиром).

К данным обозначениям требуются пояснительные надписи. Так, в первом варианте, если на плане изображен не закрытый надземный переход, а нередко открытая с одной из сторон галерея для транспортера (машина непрерывного действия для перемещения грузов в горизонтальной или наклонной плоскости), то в зависимости от терминологии, принятой на месте, дают надпись галерея (сокращенно галер.) или транспортер (сокращенно трансп.). Во втором варианте пояснительные надписи необходимы при показе любого из настоящих объектов, включая собственно наземный переход (сокращенно перех.).

При передаче надземных переходов, имеющих опоры, предусматривается разделение их по материалу (зн. N 106-108).

87 (45). Ниши в стенах зданий представляют собой углубления для установки статуй, декоративных ваз и т.п. Предметом топографической съемки являются только те ниши, которые приурочены к наружным стенам.

Лоджиями называют помещения, входящие в общий контур здания и огражденные с внешней стороны сплошным парапетом, решеткой или колоннадой (п.96).

На топографических планах масштаба 1:2000 ниши показывают при условии, что их площадь в данном масштабе 4 мм2 и более. Меньшие по размерам ниши могут быть переданы в порядке исключения для зданий особого архитектурного значения.

88 (46). К балконам относят открытые площадки, укрепленные на стенах зданий с использованием выступающих балок или опорных столбов и огражденные балюстрадами (фигурными столбиками), решетками или парапетом. На топографических планах изображению подлежат только балконы на столбах (в масштабе 1:2000 - по дополнительным требованиям), причем с разделением столбов по материалу.

89 (47). Террасы - это легкие пристройки к зданиям, большей частью открытые (или застекленные) с трех сторон, но имеющие крышу. На топографических планах террасы изображают в зависимости от размеров - отдельно (хотя и вплотную) от контура основного здания или включают в него. Малые террасы, как правило, не показывают вообще (п.48), но для передачи на планах масштаба 1:2000 малых террас у домов, являющихся местной достопримечательностью, введен соответствующий внемасштабный знак.

90 (48-50). Навесы при крупномасштабной топографической съемке подразделяют на расположенные между смежными зданиями, опирающиеся на столбы и подкосы, а также навесы-козырьки. Некоторые навесы по характеру постройки являются комбинированными, например навесы для автомобильных весов.

Контуры навесов изображают пунктирной линией, за исключением сторон, где они примыкают к домам или сооружениям, либо имеют собственную стенку. Обозначения, принятые для навесов между зданиями, применяют и для показа перекрытий над внутренними проездами (если они носят характер именно навесов, а не арок - п.77). Когда эти навесы или перекрытия опираются не только на стены зданий, но и на промежуточные столбы-опоры, последние также должны быть изображены на плане.

91 (49). При воспроизведении навесов на планах масштабов 1:2000 и 1:5000, в случае их значительной нагрузки, разрешается уменьшать вдвое размеры условных знаков опорных столбов (зн. N 106-108). Допустим также отбор при передаче столбов (нанесение их через 3-4 мм, но с обязательным показом всех угловых), и применение внемасштабного обозначения навесов.

Навесы-козырьки, в том числе на подкосах, присущие главным образом входам в современные здания, принято изображать на планах только масштабов 1:2000-1:500.

92 (50). Навесы для автомобильных весов устанавливают с опорой на две стенки или на столбы. К каждому навесу снаружи пристраивают будку, в которую выводят приспособление для фиксации результатов взвешивания. Основное строение показывают на планах согласно его общему контуру и материалу постройки, а о наличии весов должна свидетельствовать пояснительная надпись авт. весы.

93 (51). Все крупные вентиляторы (в жилом секторе, заводские и др.) в виде особых устройств вне зданий воспроизводят на топографических планах масштабов 1:2000-1:500 по их внешним очертаниям или внемасштабным условным знаком. В обоих случаях требуется пояснительная надпись вент. или в. Такое же условное обозначение, но уже с другой надписью принято для запасных выходов из подвалов.

При показе вентиляторов метро следует руководствоваться пояснениями, данными в п.83.

94 (52-54). К подвальным частям зданий, подлежащим передаче при крупномасштабной топографической съемке, относятся люки подвальные, приямки (приямники) и иллюминаторы. На планах масштаба 1:2000 их выделяют только тогда, когда эти планы предназначены для увеличения или когда имеются дополнительные требования городских служб.

Люки подвальные служат для вентиляции, спуска и подъема малогабаритных грузов и т.п. Приямки (приямники) представляют собой выемки грунта перед окнами полуподвалов и подвалов, обеспечивающие проникновение в них дневного света.

95 (53). Иллюминаторами зданий называют горизонтальные решетчатые окна из толстого стекла в потолке подземных помещений, служащие для их освещения и вентиляции. Эти окна прорезают преимущественно в пределах тротуаров и свободных от проезда участков скверов, площадей, дворов.

96 (55). Колоннады - это ряды колонн, объединенных горизонтальными перекрытиями, как правило, они примыкают к монументальным зданиям, но могут быть и в виде самостоятельных сооружений. При показе колоннад на топографических планах их условные знаки разграничивают, исходя из материала постройки колонн.

Если в какой-либо колоннаде не все колонны могут быть воспроизведены при данном масштабе съемки, то производят их отбор по тому же принципу, что и при передаче зданий с колоннами вместо первого этажа (п.59).

97 (56). Дымоходные трубы котельных при создании планов масштабов 1:500 и 1:1000 показывают по фактическим очертаниям их цоколей (округлым, квадратным и др.) и с изображением нередко имеющихся у труб оттяжек.

На топографических планах масштабов 1:2000 и 1:5000 трубы котельных, как правило, воспроизводят внемасштабным условным знаком. Если данные трубы имеют существенное ориентирное значение, то для их изображения на планах целесообразно применять другой знак, а именно - заводских труб (зн. N 74), но в сочетании с пояснительной надписью котельная или кот.

Условным знаком дымоходных труб котельных могут быть показаны и небольшие металлические трубы различных мастерских, коммунальных бань и т.п.

98 (57). Пожарные лестницы подлежат воспроизведению на планах только масштабов 1:500 и 1:1000 при условии, что они установлены на поверхности земли или начинаются непосредственно от цоколя здания. Основания лестниц должны передаваться согласно их размерам и точно на своем месте.

99 (58). Павильоны и беседки на планах масштаба 1:5000 изображают внемасштабным знаком при наличии дополнительных требований. Это же относится к показу данных объектов при съемке в масштабе 1:2000, когда их площадь на плане менее 4 мм2. Они расположены внутри усадеб и построены из легких материалов.

100 (59). Посты регулировщиков движения на автомобильных дорогах, представляющие собой специальные строения, передают на топографических планах всех масштабов с указанием материала постройки и надписью п.ГАИ. Будки регулировщиков выделяют особым знаком на планах масштаба 1:2000 и крупнее.

101 (60). Доски почета, мемориальные и стенды различных показателей изображают на топографических планах в тех случаях, когда они находятся с внешней стороны зданий или на некотором удалении от них (в скверах, на площадях и т.п.). Данные обозначения должны разделяться на планах по материалу постройки (металлические, каменные и др.) и сопровождаться пояснительной надписью.

Афишные тумбы показывают на планах масштабов 1:1000 и 1:500 в тех местах, где они поставлены на длительный срок.

102 (61). Индивидуальные гаражи, туалеты и другие малые строения подлежат воспроизведению в основном на планах масштабов 1:500 и 1:1000, а на 1:2000 - только тогда, когда последние предполагается увеличивать для использования в качестве крупномасштабных планов. Все данные объекты дают контуром в сочетании с пояснительной надписью.

103 (61). При изображении индивидуальных гаражей на планах масштабов 1:500 и 1:1000 в пределах контуров этих строений буквенными индексами фиксируют материал постройки (М - металлический гараж, К - кирпичный, каменный, из бетонных плит и т.п.).

Если несколько таких гаражей установлено вплотную друг к другу, то их показывают на планах как нежилые смыкающиеся строения, т.е. общим контуром, без перемычек (п.58).

104 (61). Условное обозначение туалета складывается из контура этого строения и пояснительной надписи Т, помещаемой внутри него или рядом. В случаях, когда общественный туалет расположен в крупном здании (в подземной части, полуподвале или на первом этаже), буквенный индекс наносят на плане у знака входа в здание.

105 (62). Условный знак стоянок юрт, чумов, яранг применяют, если эти или другие строения подобного типа, необходимые при кочевом скотоводстве, устанавливают из года в год на одном и том же месте не менее чем на сезон.

При их большой концентрации на каком-либо определенном участке соответствующими обозначениями на планах масштабов 1:2000 и 1:5000 показывают не все данные строения, а только более крупные и приуроченные к центру и краям стоянки.

106 (63). Погреба изображают на топографических планах всех масштабов, причем на планах масштаба 1:5000 в зависимости от размеров погреба он должен быть нанесен с ориентировкой согласно натуре или особым внемасштабным знаком, наносимым параллельно южной раме. На планах масштаба 1:2000 погреба, как правило, показывают при их площади в масштабе 4 мм2 и более.

Обозначения погребов должны сочетаться с пояснительными надписями, которые располагают по их длинной оси, а при небольшой величине этих обозначений - рядом с ними, параллельно южной рамке. На планах масштаба 1:2000 погреба, как правило, показывают только вне застроенной части населенного пункта.

Небольшие погреба, расположенные в виде полосы вплотную друг к другу, надлежит передавать одним общим обозначением и надписью погреба.

В случаях, когда в натуре в виде большого погреба оформлено овощехранилище, применяют условное обозначение именно погреба (а не овощехранилища), однако с надписью погреб-овощ. или овощ.

107 (64). Овощехранилища, оранжереи и теплицы при топографических съемках изображают одинаково (на планах масштаба 1:5000 - особым условным знаком), но с различными пояснительными надписями.

Если данные объекты имеют капитальный характер, то в углу контура дают буквенный индекс материала постройки (например, К, С-М).

108 (64). Контуры парников на планах масштабов 1:2000-1:500 передают штриховой пунктирной линией, масштаба 1:5000 - установленным условным обозначением, причем для выражающихся в масштабе парников - по их фактическим очертаниям.

При топографических съемках к парникам следует также относить теплицы с высокими металлическими или деревянными каркасами, обтянутыми пленкой, не имеющие отопления. Контуры их дают сплошными линиями и сопровождают надписью парники (а не теплицы).

109 (65). Выгребные ямы на топографических планах масштабов 1:1000 и 1:500 показывают особым условным знаком, но по их фактическим размерам. На планах масштаба 1:2000 эти объекты выделяют внемасштабным обозначением только по дополнительным требованиям.

110 (66). Отдельно стоящие скульптуры, туры (сложенные главным образом из камня знаки различного назначения, имеющие цилиндрическую или пирамидальную форму) и каменные столбы высотой 1 м и более изображают на топографических планах одним и тем же внемасштабным обозначением, но при передаче скульптур и туров - в сочетании с надписями ск., тур.

Скульптуры значительных размеров при топографической съемке в масштабах 1:1000 и 1:500 воспроизводят по контуру их постамента с врисовкой в него установленного условного обозначения.

111 (67). Термины "памятник" и "монумент" имеют близкое смысловое значение, но те из них, которые сооружены в честь ныне живущих людей могут именоваться только монументами. Кроме того, последние в отличие от памятников нередко представляют собой единые скульптурно-архитектурные комплексы. В этом случае все строения и сооружения комплекса изображают по их фактическим очертаниям в данном масштабе, а в центре композиционно главного объекта дается сам условный знак монумента.

В обозначении памятника "Вечный огонь" при многоцветном издании топографических планов (преимущественно масштаба 1:5000) факел выделяют красным цветом.

112 (68). Братские могилы изображают на топографических планах с учетом тех же пояснений, что приведены в п.111.

113 (69). При показе отдельных могил и различных знаков-ориентиров с религиозными изображениями начертание верхних частей их обозначений в виде крестов отвечает топографическим традициям и не связано с какой-либо определенной культовой символикой.

114 (70). Мазары и субурганы представляют собой надмогильные строения в районах соответственно мусульманского и ламаистского вероисповедания. Обо - это небольшие насыпные (преимущественно из камня) курганы, имевшие назначение религиозно-культовых (у отдельных захоронений), граничных или ориентирных знаков.

Если мазары или субурганы сложены из обожженного кирпича на планах масштабов 1:1000 и 1:500, то в их контурах дают буквенный индекс К. Условное обозначение обо в соответствии с размерами данного объекта может сочетаться не только со знаком кургана, но и со знаком скопления камней (зн. N 348).

115 (71). Кладбища при крупномасштабных топографических съемках воспроизводят с детальной передачей имеющихся строений, дорожек, растительности и др.

С учетом местных особенностей контуры кладбищ на топографических планах могут заполняться не только обозначениями крестов, присущих христианским захоронениям, но и соответствующими обозначениями, принятыми в других религиях, и дополнительной надписью (например, буддийское кладбище или сокращенно будд. кладб.).

116 (71). Находящиеся в пределах кладбищ строения, сооружения, фонари и другие топографические объекты показывают на планах в обычном порядке.

Капитальные стены некоторых кладбищ, используемые в качестве колумбария, следует выделять при топографических съемках знаком каменных и железобетонных оград и полной пояснительной надписью колумбарий, размещаемой у изображения таких стен с внутренней их стороны.

Дорожки на кладбищах воспроизводят при топографических съемках с подразделением на имеющие покрытия (асфальт, гравий и т.д.) и без него.

117 (72). При передаче кладбищ с различной древесно-кустарниковой растительностью ее изображают согласно натуре с подразделением на густую древесную, редколесье, отдельные деревья, а также поросль, сплошные и групповые кустарники. Кроме того, на оконтуриваемых резервных участках кладбищ следует показывать наземную травяную растительность (луговую, степную и др.) и вместе с тем не заполнять их обозначениями крестов или соответствующими другими (п.115).

118 (71-73). Кладбища и скотомогильники, не имеющие на местности внешних ограждений, оконтуривают при их изображении на топографических планах сплошной тонкой линией черного цвета.

119 (71-73). Если кладбище или скотомогильник при топографических съемках в масштабе 1:5000 по размерам могут быть показаны только внемасштабным обозначением, то в этом случае на плане дают квадрат со стороной 2 мм (для кладбищ - с соответствующим значком в центре), который должен быть ориентирован согласно натуре и сопровожден пояснительной надписью кладб., скот. мог.

Объекты промышленные, коммунальные и сельскохозяйственного производства

120 (74, 75). К зданиям производственного назначения на заводах, электростанциях и других промышленных предприятиях относят строения, в которых размещены цеха, силовые установки, машинные залы, склады готовой продукции и т.п. Все их, а также различные сооружения на территории предприятий, не имеющих отдельных условных знаков, воспроизводят на топографических планах линиями по их внешним контурам с одновременным выделением огнестойких.

Число этажей в этих зданиях показывать на планах не требуется; надпись о специализации производства дают только по дополнительным требованиям.

Здания дирекции промышленного предприятия воспроизводят на топографических планах как обычные административные здания (пп.52, 53).

121 (74, 75). При передаче на планах зданий производственного назначения предусматривается их разделение на здания с трубами и без них. Условный знак трубы размещают в том месте, которое отвечает ее положению в натуре (например, в центре или на углу здания, рядом с ним).

Если труба выражается в масштабе, то ее основание оконтуривают и в соответствующий кружок или квадрат врисовывают сам условный знак трубы (как правило, перпендикулярно к южной рамке плана). Когда труба может быть воспроизведена только внемасштабным изображением, этот знак дают без кружка.

Для труб высотой более 50 м на планах масштабов 1:5000 и 1:2000 надписывают их фактическую высоту в целых метрах. Невысокие заводские трубы, не имеющие ориентирного значения, следует изображать знаком дымоходных труб котельных установок (зн. N 56, п.97).

122 (76-80). На участках, где производят подземную добычу твердых полезных ископаемых, горные выработки представлены шахтами с преимущественно вертикальными стволами, меньшими по размерам шурфами (обычно также вертикальными) и штольнями, прокладываемыми в наклонном или горизонтальном направлении.

При топографических съемках показу подлежат, как правило, только те из данных объектов, которые находятся непосредственно на земной поверхности - надшахтные здания или устья стволов (с копрами или без них), а также транспортные сооружения, электропередачи, склады материалов, отвалы и т.д. По дополнительным требованиям выделяют и подземные выработки (нанесением контура и надписи в нем).

123 (76). Надшахтные здания изображают на топографических планах в том же порядке, что и другие здания производственного назначения (п.120), но с пояснительной надписью о характере добычи (шах. уг., руд. фосф. и т.п.), а при наличии плановых данных и графических возможностей - с врисовкой условного знака устья шахтного ствола в соответствующее место общего контура здания.

124 (76-80). Устьям шахтных стволов и эксплуатационных шурфов присвоены разные обозначения в зависимости от характера их поперечного профиля - круглого или прямоугольного (на планах масштабов 1:500 и 1:1000 - с учетом ориентировки устьев на местности). Все шахтные стволы, шурфы и штольни разграничивают на действующие и недействующие, причем для показа их устьев предусмотрены соответственно различающиеся условные знаки.

125 (76, 77). Шахтные стволы подразделяют на основные - для эксплуатационных и транспортировочных целей, спуска и подъема людей и на вспомогательные - вентиляционные, водоотливные, разведочные.

В отдельных случаях, когда ствол шахты проложен не вертикально, а наклонно, по дополнительным требованиям у знака его устья дают надпись накл. или нк.

126 (76, 77). Над устьями шахтных стволов (главным образом - основных), находящихся вне зданий, нередко устанавливают копры, представляющие собой сооружения в виде башни или вышки (в форме усеченной пирамиды) для размещения подъемных устройств. Копры выделяют не условным знаком, а надписью копер или коп. у обозначений тех устьев шахтных стволов, к которым они приурочены. Здесь же указывают материал постройки копров и их высоту в метрах, если она составляет 50 м и более.

127 (81). Обрушившиеся устья заваленных шахтных стволов, шурфов и штолен воспроизводят на планах одним общим знаком с указанием глубины воронки до десятых долей метра и, в отличие от других ям, с надписью шах., шурф или шт.

128 (82). Знаки устьев разведочных геологических шурфов при недостатке места могут быть уменьшены.

У данного знака дают отметку земной поверхности, а по дополнительным требованиям - его порядковый номер. Отметка должна определяться в точке, соответствующей юго-восточному углу условного знака шурфа.

129 (83). В комплекс объектов геологоразведочного назначения, фиксируемых на топографических планах, наряду с устьями отдельных, преимущественно крупных шурфов (зн. N 82), входят целые линии меньших по размерам шурфов (и скважин), оконтуривающих какую-либо зону, а также геологические канавы и расчистки.

Если данные шурфы (и скважины) размещены на столь малом расстоянии друг от друга, что все их полностью воспроизвести на планах масштабов 1:5000 и 1:2000 невозможно, взамен наносят кружки диаметром 1 мм, соединяемые утолщенной чертой и сопровождаемые пояснительной надписью геол.

130 (83). Линейные объекты геологоразведочного назначения (канавы, траншеи, линии шурфов и др.) показывают согласно их ширине в масштабе плана. По дополнительным требованиям вдоль них могут быть написаны номера и год производства геологоразведочных работ: например, геол. N 14, 1983.

Геологические расчистки поверхностных горных пород воспроизводят на топографических планах в масштабе контуром, выделяемым пунктирной линией с пояснительной надписью: геол. расч.

131 (84, 85). Условные знаки неукрепленных и укрепленных откосов применяют для изображения на планах соответствующих откосов независимо от того, были ли они дополнительно спланированы или нет. Вместе с тем данными знаками не должны показываться подпорные стенки.

Укрепление откосов осуществляют преимущественно путем их дернования. Кроме того, для укрепления используют каменную наброску, железобетонные плиты или мощение, что при наличии графических возможностей отображается надлежащими пояснительными надписями дерн., кам. набр. и т.д., причем на планах масштабов 1:2000 и 1:5000 - по дополнительным требованиям.

Если на откосах имеется древесно-кустарниковая растительность, то для размещения ее условных знаков на своих местах штриховку обозначений откосов дают с разрывами.

132 (84, 85). При больших площадях изображений откосов на топографических планах целесообразно разрежать штриховку их условных знаков в 1,5-2 или 3 раза. Если проекции откосов достигают по ширине 3 см и более, то для наглядности короткие штрихи их обозначений следует удлинять, причем так, чтобы они по длине равнялись примерно трети длинных штрихов.

Переход от внемасштабного изображения откосов к выражающемуся в масштабе данного плана должен быть показан в соответствии с натурой (преимущественно плавным).

133 (84, 85). Высотную характеристику откосов осуществляют двояким путем: у изображения их верхнего края и линии подножия размещают отметки абсолютной высоты избранных точек (наивысших, наинизших, ориентирного значения - не реже чем через 10 см); в порядке дополнения отметок или при недостатке места для них, наносят показатели относительной высоты (превышения) данной точки откоса над прилегающей местностью.

134 (86). Условным обозначением отвалов при топографических съемках показывают насыпные сооружения (на участках разработки недр, у некоторых заводов, электростанций и предприятий коммунального хозяйства), образовавшиеся при складировании пустой породы, некондиционных полезных ископаемых или промышленных отходов.

Отвалы у шахт называют терриконами или террикониками. Различают одно- и многоярусные, плоские, конусные, хребтовые и секторные терриконы, что должно найти отражение при передаче их формы и структуры на топографических планах (выделением вершинок, уступов - зн. N 87).

При воспроизведении отвалов имеющиеся на них транспортеры, дороги, трубопроводы, а на стабилизировавшихся отвалах - растительность (включая травяную) показывают в обычном порядке. В отношении нанесения горизонталей в пределах терриконов следует руководствоваться п.447.

135 (86). Когда на отвал продолжает поступать пустая порода, промышленные отходы и т.п., что обусловливает изменение его очертаний, обозначение отвала может быть ограничено общим контуром его основания, особым знаком выделяющихся вершинок (если они имеются) и несколькими высотными отметками (с указанием даты их определения). Нанесение последних регламентируется в том же порядке, что и для откосов (п.133). Соответственно следует показывать и отвалы, которые находятся на стадии рекультивации, т.е. разравнивания, планировки под спортивные сооружения, озеленение и т.д. При изображении тех и других отвалов целесообразно давать пояснительные надписи: в первом случае - растущ. отвал., раст. тер. и т.п., во втором - рекульт. отвал, рк. тер. и т.п.

У обозначений отвалов, созданных с применением гидромеханизации, следует наносить надпись гидроотвал, сложенных из спрессовавшейся золы - отвал золы и т.д.

136 (87). Открытые разработки твердых полезных ископаемых в зависимости от их мощности и характера залегания, а также от условий местности производят как с помощью карьеров (преимущественно по добыче угля, рудных и нерудных ископаемых), так и различными поверхностными способами. К числу последних относятся, например, открытые соляные разработки по берегам морей и дражные полигоны на разрабатываемых россыпных месторождениях.

Все данные разработки наносят на топографические планы по контурам фактически освоенных площадей. При интенсивном характере работ, обусловливающем быстрое изменение этих контуров, штриховку их условного знака целесообразно давать с существенной разрядкой (как и у откосов - п.132).

У изображения разработок указывают наименование полезного ископаемого, а не содержащей его породы, если она называется иначе. Для недействующих разработок предусматривается сокращенная пояснительная надпись нед., помещаемая в скобках после названия добываемого материала или после названия типа разработки (например, полигона).

137 (87). При передаче карьеров дополнительно указывают их глубину до десятых долей метра, а для значительных по размерам - отметки дна, основных ярусов и верхнего края в точках, имеющих ориентирное значение. В среднем отметка абсолютной высоты должна быть показана на каждые 3-4 см2 изображения карьера.

Здания, сооружения и дороги в карьерах, предназначенные для длительного использования, воспроизводят при топографических съемках в обычном порядке. Объекты кратковременного назначения, а также подготовленные к транспортировке материал добычи, навалы вскрышной породы и остатки растительного покрова показу на топографических планах не подлежат. При съемках действующих карьеров наносить горизонтали не требуется (в отличие от недействующих).

138. Разработки соли на морских побережьях и берегах соленых озер обычно производят открытым поверхностным способом. При этом на их площади прокладывают водоподводящие каналы и разделяют ее системой валиков на ряды солесадочных бассейнов. Наряду с воспроизведением на планах общего контура, каналов и валиков, у изображения таких разработок дается надпись соляные разработки (сокращенно сол. разраб.). Места, где лежащая на поверхности земли самосадочная соль еще не разрабатывается, подлежат выделению при топографических съемках согласно п.575.

139. Дражные полигоны (предварительно расчищенные и обводненные площади россыпных месторождений полезных ископаемых) формируют при разработке с помощью плавучих горно-обогатительных шурфов и др. На свободных местах изображения полигонов дают и полигоны оконтуривают и передают условными знаками всю ситуацию в их пределах, а именно: искусственные формы рельефа - отвалы, уступы и валы, водоемы, протоки и канавы, плотины, линии разведочных шурфов и др. На свободных местах изображения полигонов дают соответствующие надписи, преимущественно в полной форме (дражный полигон).

140 (88). Торфоразработки промышленного назначения по своим размерам выражают в масштабе на всех топографических планах. Часть мелких торфоразработок для сельскохозяйственных нужд на планах масштаба 1:5000 могут быть переданы только внемасштабным условным знаком.

При значительной площади изображения торфоразработок показу подлежат канавы, оконтуривающие их внешние границы, магистральные канавы для сброса вод и основные канавы с валиками, разделяющие территорию торфяной залежи на отдельные поля. Густую сеть осушительных канав, называемых картовыми, временные производственные объекты, растительность и заболоченные участки в пределах торфоразработок воспроизводить не следует. Рельеф поверхности выработанных торфоразработок может быть передан рисунком горизонталей (п.447) по дополнительным требованиям.

Внутри контуров торфоразработок или рядом с ними (преимущественно на планах масштаба 1:5000) дают надпись, характеризующую способ добычи торфа: фрезерный, экскаваторный, гидравлический и полукустарный - резной; сокращенно - торф. разр. (фрез.), торф. разр. (экскават.) и т.п.

141 (89). Скважины представляют собой узкие горные выработки круглого сечения, пробуриваемые под любым углом и состоящие из устья (с колонкой и задвижкой) на поверхности земли, ствола и днища-забоя. На топографических планах фиксируют номера скважин (у всех эксплуатационных и по дополнительным требованиям - у остальных, п.142) и абсолютные высоты в непосредственной близости от устьев. Кроме того, все скважины подразделяют на скважины глубокого бурения и глубиной менее 500 м, что передается различным диаметром условного знака. Заглушенные скважины (в том числе заброшенные) независимо от их глубины выделяют надписью загл.

142 (89). При топографических съемках скважины классифицируют по их назначению на разведочные - преимущественно для геологических целей, эксплуатационные - для добычи газа, нефти и других жидких полезных ископаемых, вспомогательные - наблюдательные, вентиляционные, водоотливные и др.

У изображения на планах разведочных скважин дают сокращенную надпись развед. (в некоторых случаях, исходя из терминологии, принятой на промысле, - геол.), у эксплуатационных - газ., нефт. и др., у всех вспомогательных, выполнявших функцию разведочных, но еще не переданных для эксплуатации, заглушенных и невыясненного назначения - бур. (см. также пп.129 и 408, 414-417).

143 (90). Если при кустовом расположении скважин может быть воспроизведена только некоторая их часть, то обязательно наносят обозначения крайних скважин, а между ними дают соединительный штриховой пунктир. "Куст скважин" в целом сопровождают на плане одной надписью, в числителе которой приводят буквенные индексы, характеризующие назначение скважин (Н - добыча нефти, Г - добыча газа) и номера, а в знаменателе - отметку земли у первой из скважин в данном кусте.

144 (91). Условный знак нефтяных и газовых вышек (а также соответствующих мачт) применяют, когда они установлены у эксплуатационных скважин. При этом обозначения вышек дают вместо обозначения данных скважин.

Для воспроизведения вышек на топографических планах масштаба 1:5000 этот знак, как правило, применим во внемасштабном варианте в сочетании с пояснительной надписью нефт. или газ. На планах масштабов 1:2000-1:500 передают внешние очертания этих сооружений и воспроизводят их опоры (с разделением по материалу - зн. N 106-108), а в середину контура врисовывают установленное условное обозначение нефтяных и газовых вышек. В надписи у изображения последних в числителе указывают их назначение и номера, в знаменателе - абсолютную высоту земли у устья скважин.

Вышки у тех скважин, которые имеют временное назначение и демонтируются после окончания буровых работ (например, из числа разведочных, заглушенных и др.), показывать на топографических планах не требуется.

145 (91). Газовые факелы на некоторых нефтепромыслах, зажигаемые в целях устранения попутного газа, воспроизводят на топографическом плане, если они рассчитаны на функционирование сроком не менее одного года (по данным Управления промыслами).

146 (92). Нефтяные колодцы с различными простейшими устройствами для подъема нефти из близких к поверхности пластов передают при топографических съемках единым условным знаком, но для недействующих - с дополнительной надписью нед. На топографических планах масштабов 1:1000 и.1:500 значительная часть этих колодцев может выражаться в масштабе, что предопределяет необходимость их воспроизведения по фактическим очертаниям (как для подъема воды - зн. N 296-298). Недействующие обрушившиеся колодцы показывают условным знаком ям искусственного происхождения, но с сохранением надписи нефт.

147 (93). Для показа естественных выходов нефти на поверхность земли в таблицах предусмотрены два различных изображения, применяемые с учетом характера этих выходов (точечный источник или пластовое высачивание по площади) и их выраженности в данном масштабе. Условный знак для внемасштабного изображения выхода нефти ориентируют вниз по склону данного участка местности, а выхода нефти, изображаемого в масштабе, - перпендикулярно к южной рамке плана. В обоих случаях условные знаки сопровождают надписью нефть, обязательно в полной форме.

148 (94). Наземные нефтесборные емкости в виде открытых оборудованных бассейнов ("амбаров") и только обвалованных нефтяных ям на всех топографических планах выражают в масштабе с передачей их контуров по фактическим очертаниям сплошной черной линией и заполнением - вертикальной утолщенной штриховкой. Кроме того, для планов масштаба 1:5000 предусмотрен внемасштабный знак малых нефтяных бассейнов и ям также с сокращенной надписью нефт.

149 (95). Баки и цистерны для горючего и газгольдеры (стальные емкости для газа) наносят при топографических съемках в масштабах 1:500-1:2000 согласно размерам и форме каждого из них в плане и сопровождают пояснительной надписью (например, цист. и дополнительно нефт.) и обозначениями опор. При съемках в масштабе 1:5000 одни из этих объектов могут быть выражены в масштабе, а для других следует применять внемасштабные условные знаки.

У изображений баков и газгольдеров (обычно вертикальных цилиндрических и реже - шарообразных) заливке подлежит верхняя половина знака, а у изображения цистерн (преимущественно горизонтальных или слегка наклонных) - верхняя или правая половина знака, если цистерна вытянута вдоль южной рамки.

150 (95). В случаях, когда резервуары для горючих материалов присыпаны или полностью засыпаны грунтом, их следует показывать при топографической съемке в том же порядке, что и резервуары для воды (пп.425, 426), но соответственно с другими надписями, а для планов масштаба 1:2000 и 1:5000 дополнительно с заливкой условных знаков этих резервуаров (п.149).

151 (96). Бензоколонки и колонки дизельного топлива на топографических планах всех масштабов передают их внемасштабными условными обозначениями. По дополнительным требованиям, при наличии места, эти знаки сопровождают пояснительными надписями бенз. или дизельн.

Если колонки находятся на территории выражающихся в масштабе плана заправочных станций, то при изображении последних, наряду с колонками (при необходимости с отбором), показывают все постоянные строения и дают надпись: у автомобильных заправочных станций - АЗС, у остальных - запр.

152 (97). Баки и цистерны для кислот, химических удобрений и других химикатов воспроизводят при топографических съемках в соответствии с их фактическими очертаниями (для планов масштаба 1:5000 предусмотрено и внемасштабное условное обозначение). Пояснительные надписи у изображения этих объектов должны отвечать той терминологии, которую применяют на данном производственном участке, например бак хим. удобр., бак кисл., емк. хим. (т.е. емкость с химикатами). Для планов масштабов 1:1000 и 1:500, по дополнительным требованиям, указывают материал, из которого построен данный резервуар, а именно: мет. бак. кисл., бет. цист. хим. и т.п.

153 (98). Из бункеров на топографических планах особым условным знаком выделяют стационарные бункера на промышленных предприятиях - саморазгружающиеся вместилища (резервуары, "закрома") для бестарного хранения кусковых (уголь, руда и др.) или сыпучих (цемент, зерно и др.) материалов.

При изображении бункеров, имеющих ориентирное значение, целесообразно в дополнение к их знаку давать пояснительную надпись бункер (сокращенно бунк.).

Показ бункеров на подземных трубопроводах осуществляют согласно п.202.

154 (99-101, 103). Эстакадами называют надземные или надводные сооружения мостового типа, состоящие из опор и пролетных строений. По материалу постройки различают стальные, железобетонные и деревянные эстакады.

При передаче эстакад на топографических планах их классифицируют по назначению на эстакады для ремонта автомашин (наиболее распространенные), технологические и погрузочные, морские эстакады на нефтепромыслах (действующие и строящиеся), а также транспортные - путепроводы (см. табл.76).

155 (99). Изображение эстакад для ремонта автомашин по внешнему их контуру в соответствии с размерами возможно только в масштабах 1:500 и 1:1000. При этом стрелку условного знака (направление движения машины) дают внутри контура, а сам знак сопровождают сокращенной надписью авт. В масштабе 1:2000 стрелку размещают уже рядом с обозначением эстакады, а надписи вообще не требуется. На планах масштаба 1:5000 эстакады для ремонта автомашин не показывают.

156 (100). К технологическим относят эстакады, предназначенные для транспортеров по доставке материалов и изделий, переброски промышленных трубопроводов и кабелей, и др.; к погрузочным - эстакады, предназначенные для погрузки различных твердых и сыпучих грузов, нефтеналивные и др.

При передаче каждой из эстакад следует применять тот из имеющихся для них условных знаков, который отвечает размерам и конструкции данной эстакады.

157 (100). При изображении эстакады на опорах последние воспроизводят на своих местах и подразделяют по материалу постройки (зн. N 106-108).

Пояснительная надпись эстакада может быть конкретизирована указанием на назначение эстакады, например технол. эст., нефт. эст.

В местах, где под эстакадами осуществляется проезд автотранспорта, следует указывать допустимые габариты (п.437).

158 (101). Морские эстакады служат для связи буровых скважин, установленных в море, между собой, с другими постройками морских нефтепромыслов и с берегом. Сооружают их преимущественно на сваях, зацементированных в морском дне.

При воспроизведении морских эстакад, не выражающихся в масштабе плана, в разрыве условного знака приводят характеристику их ширины до десятых долей метра. Кроме того, на изображении поверхности моря, непосредственно у знака эстакады, в скобках дают цифры, характеризующие высоту над водой ее проезжей части и низа пролетного строения. Последний показатель при съемках в масштабах 1:2000 и 1:5000 определяют только при наличии дополнительных требований.

159 (102). Основания и промплощадки морских нефтепромыслов воспроизводят на топографических планах по выражающимся в масштабе внешним контурам. При этом указывают их номера и высоту над водой.

На основаниях и промплощадках размещают буровые скважины - действующие и заглушенные, различные технологические сооружения, жилые строения, геодезические пункты. Все эти объекты показывают при топографических съемках в обычном порядке, согласно соответствующим пунктам двух предшествующих разделов пояснений к данным условным знакам.

160 (103). Строящиеся морские эстакады, основания и промплощадки морских нефтепромыслов передают на топографических планах по фактическим очертаниям штриховыми пунктирными линиями с надписью стр. Нанесение каких-либо численных характеристик не предусматривается.

161 (104). Сооружения морских нефтепромыслов, не предназначенные для дальнейшего использования и в связи с этим частью демонтированные и подвергающиеся разрушительному воздействию волн, изображают при топографических съемках точечным пунктиром по их внешнему контуру или соответствующим внемасштабным условным знаком с надписью разр., если в результате процесса разрушения над водой возвышаются только отдельные части сооружения.

162 (105). Подъемные краны, применяемые в промышленности, на транспорте и в других отраслях народного хозяйства, классифицируются на стационарные и передвижные (на рельсах, эстакадах и самоходные), поворотные и неповоротные. Краны этих основных типов подразделяют далее по конструктивным особенностям, выражающимся в их внешнем облике. При топографических съемках последний должен быть воспроизведен с возможной графической точностью в его плановом изображении. В качестве примеров в таблицах даны изображения на топографических планах разных кранов (из числа наиболее распространенных), а именно: настенно-консольных поворотных, кран-балок, башенных и портальных стационарных и на рельсах, козловых на рельсах и мостовых на эстакадах. Численные характеристики данных изображений не приводят, так как краны одной конструкции могут иметь в натуре (а следовательно, и на планах разных масштабов) различные размеры.

163 (105). В случаях, когда несколько передвижных кранов установлены на одних и тех же рельсах или эстакадах, на план должны быть нанесены обозначения всех этих кранов, причем примерно на равном расстоянии друг от друга.

Подкрановые рельсы передают в одну линию или в две - в зависимости от фактической ширины колеи и масштаба плана.

164 (106-108). Столбы и фермы - это опорные устройства, в основном предназначенные для поддержки и прикрепления несущих конструкций многих строений и сооружений, подвески воздушных проводов и др. Как правило, столбы имеют одну "ногу", а фермы - несколько "ног", соединенных для жесткости поясами.

Для передачи на планах столбов принят условный знак в виде кружка, а каждой из "ног" у ферм - квадрата (при внемасштабном изображении - п.165). Те и другие опоры подразделяют при топографических съемках по материалу постройки.

165 (106-108). Указанные в таблице размеры обозначений столбов и ферм при недостатке места на планах масштабов 1:5000 и частично 1:2000 разрешается несколько уменьшать. Например, на застроенной территории для столбов-опор у балконов и навесов - до 0,5 мм. Для передачи ферм в случаях, когда каждую их "ногу" воспроизвести невозможно, следует применять такие их условные обозначения, которые бы в наибольшей мере отвечали количеству и расположению этих "ног" в натуре (прямоугольник - при опоре с двумя ногами, треугольник - с тремя, квадрат - с четырьмя).

166 (106-108). В таблице приведены обозначения деревянных столбов в вариантах без подкосов и оттяжек и при их наличии. Воспроизведение этих деталей предусматривается и для опор из другого материала, но только на планах масштабов 1:500-1:2000, причем на последних - для незастроенных территорий и если планы предназначены для последующего увеличения.

Из металлических опор по дополнительным требованиям на планах всех масштабов могут быть выделены так называемые фермовые столбы, представляющие собой вертикальную опору в виде столба, но не монолитного строения, а ажурного (угловые металлические стойки, скрепленные поперечными переплетами).

167 (106-108). Знак опор, имеющих консоли длиной не менее 2 м, сопровождают короткими штрихами - "усиками", наносимыми в направлении, соответствующем натуре. У отдельно стоящих опор ориентирного значения целесообразно давать на плане пояснительные надписи стб. или фер.

168 (109). Молниеотводы (громоотводы) в случаях, когда их устанавливают на столбах, следует изображать сочетанием стрелки и знака соответствующей опоры в зависимости от материала ее постройки. На планах масштабов 1:5000 и 1:2000 данные молниеотводы показывают только при наличии дополнительных требований.

169 (110). Электрические фонари и часы на столбах воспроизводят на планах масштабов 1:500-1:2000, как правило, полностью, причем по возможности с той стороны опоры, где они фактически подвешены. При большой загруженности планов масштаба 1:2000 допускается передачу деревянных фонарей на усадьбах, а также низких (2-3 м) декоративных - в скверах и парках производить с отбором.

Электрические фонари на подвесках от стен зданий при топографических съемках показывать не требуется.

170 (111). Условный знак прожекторов на столбах, как правило, ориентируют согласно натуре, т.е. в сторону освещаемого места.

Карликовые прожекторы, называемые также наземными, передают только на планах масштабов 1:500-1:2000 (в последнем случае - по дополнительным требованиям), причем знаком вдвое меньшей высоты, чем для обычных прожекторов.

171 (112). Трансформаторные будки на планах масштабов 1:500 и 1:1000 воспроизводят как обычные строения с указанием внутри их контура материала постройки (буквенными индексами - п.54), врисовкой соответствующего условного знака - стрелки и нанесением сокращенной пояснительной надписи б. тр. На этих крупномасштабных планах по дополнительным требованиям могут быть даны порядковые номера будок.

На планах масштабов 1:2000 и 1:5000 трансформаторные будки, выражающиеся в масштабе, также показывают как строения, различающиеся по материалу, но стрелка знака может выноситься за контур. Будки, не выражающиеся в масштабе, передают только условным знаком.

172 (112). Электроподстанции, как правило, имеют закрытую часть в виде специального здания и открытую - с рядом агрегатов.

Здание электроподстанции показывают как обычное строение, но с размещением в его контуре соответствующего условного знака. Если на плане масштаба 1:5000 здание это не выражается в масштабе, то стрелку наносят параллельно его длинной стороне. Открытую часть электроподстанции выделяют только путем воспроизведения ограды; показ внутренней структуры ее площадки не предусматривается. В случаях, когда электроподстанция вообще не имеет здания, обозначение ее на плане ограничивают передачей внешнего ограждения и врисовкой знака в виде стрелки в центр данного контура.

На планах всех масштабов, наряду с сокращенной пояснительной надписью эл. подст., по дополнительным требованиям может быть дан ее номер.

173 (113). Трансформаторы на столбах и на постаментах, не выражающихся в масштабе, показывают одним и тем же обозначением - залитым прямоугольником размером 1х1,5 мм; трансформаторы на постаментах, выражающихся в масштабе (планы 1:500 и частично 1:1000), изображают по их контуру с врисовкой условного знака в виде стрелки.

Все имеющиеся опоры трансформаторов воспроизводят на планах с подразделением их по материалу (зн. N 106-108).

174 (114, 115). Линии электропередачи изображают при топографических съемках с разделением на кабельные и проводные. Для показа ЛЭП высокого напряжения и низкого (380 В и меньше) предусмотрены разные по начертанию стрелки.

Электролинии любого напряжения на топографических планах, как правило, передают полностью. Однако при съемке застроенной территории в масштабе 1:5000 изображению подлежат не все ЛЭП, а только магистральные на фермах и, по возможности, поворотные и крайние столбы для данного отрезка ЛЭП (например, у рамки плана).

175 (114, 115). В зависимости от характера территории и графической нагрузки плана при показе линий электропередачи руководствуются следующим:

линейные элементы условных знаков ЛЭП проводят при топографической съемке незастроенной территории без разрыва, а застроенной - с разрывом. Исключение составляют планы (преимущественно масштабов 1:1000 и 1:500), на которых знаки ЛЭП высокого напряжения при наличии места наносят также без разрыва;

численные характеристики ЛЭП приводят с расчетом, чтобы на планах незастроенной территории у обозначений ЛЭП обязательно имелись показатели напряжения тока и количества проводов (или кабелей) с включением в их число грозозащитных тросов. По дополнительным требованиям у обозначения ЛЭП показывают высоту их провиса (п.176).

При топографической съемке застроенной территории из упомянутых показателей дают только напряжение тока на высоковольтных ЛЭП по тем участкам, где их знаки проведены без разрыва.

176 (114, 115). Показатели напряжения тока на линиях электропередачи следует надписывать на топографических планах через каждые 15-20 см.

Высоту провиса проводов (или кабелей), определяемую в тех случаях, когда это нужно для оценки возможностей прохода под ними мелиоративной и сельскохозяйственной техники, характеризуют на планах через каждые 6-8 см соответствующего условного знака. При значительных изменениях высоты провиса между смежными опорами ее показатели дают чаще.

177 (114, 115). Опоры ЛЭП в виде ферм и столбов изображают при топографических съемках строго на своих местах, причем на планах масштабов 1:500-1:2000 - практически все, а на планах масштаба 1:5000 - с отбором или вообще не фиксируют (п.174).

В таком же порядке предусматривают передачу на планах масштаба 1:5000 линий электропередачи в полосе отвода железных и автомобильных дорог. Исключением являются топографические планы мелиоративного назначения, на которых все детали ЛЭП воспроизводят с возможной полнотой.

178 (114, 115). В случаях, когда расстояния между опорами ЛЭП достигают на плане 1,5-2 см, стрелки их условных знаков дают не через одну опору, а у каждой из них. Если же на планах масштабов 1:1000 и 1:500 на изображения крупных опор как бы попадают стрелки их условных знаков, то последние необходимо удлинять в среднем на 2 мм.

Если при передаче на планах масштаба 1:5000 возникают ситуации, при которых несколько ЛЭП проходит рядом друг с другом настолько близко, что нет возможности показать каждую из них, то следует, как правило, ограничиваться изображением линий с более крупными опорами и большим напряжением тока, а при прочих равных условиях - крайними линиями.

179 (114, 115). Для ЛЭП, проходящих над ограждениями вдоль них, обозначения опор показывают на своих местах, а стрелки несколько смещают в сторону (до 0,3 мм), чтобы не закрывать условный знак ограждения.

При пересечении линиями электропередачи железных и автомобильных дорог, а также рек и наземных трубопроводов знаки ЛЭП проводят без разрыва.

180 (114, 115). Основными характеристиками опор ЛЭП являются их высота и материал постройки.

В процессе топографической съемки высоту опор принято фиксировать только на планах масштабов 1:2000 и 1:5000, причем, как правило, начиная с 14 м. Если на какой-нибудь линии отдельные опоры будут ниже, то следует указывать высоту и этих опор. При одинаковой высоте опор ЛЭП соответствующий показатель приводят на плане через каждые 5-6 см.

Все опоры линий электропередачи при показе на топографических планах разделяют на металлические, железобетонные и деревянные (зн. N 106-108).

181 (114, 115). В случаях, когда провода (или кабели) линии электропередачи и линии связи (а равно и линии технических средств управления) подвешены на одних и тех же опорах, на плане показывают только ЛЭП.

182 (114, 115). Строящиеся линии электропередачи на любых опорах изображают при топографической съемке как действующие, но с дополнительной надписью строящ. или стр.

183 (116). Место перехода воздушных ЛЭП различного напряжения и на разных опорах в кабельную подземную ЛЭП воспроизводят на топографических планах сочетанием обозначений последней опоры и направления от нее с ограничительным вертикальным штрихом. Данный комбинированный знак рассчитан на применение как по незастроенным, так и по застроенным территориям, если при топографической съемке последних сами ЛЭП принято показывать.

184 (117). Изображение подземных коммуникаций при топографической съемке зависит от масштаба создаваемых планов и от целей съемки: для изготовления универсальных, т.е. общетопографических, планов или специализированных топографических планов подземных коммуникаций.

На универсальных и специализированных планах масштабов 1:5000 и 1:2000 смотровые колодцы подземных коммуникаций показывают общим обозначением в виде кружка с чертой по диаметру (под углом 45°).

На универсальных и специализированных планах масштабов 1:5000 и 1:2000 смотровые колодцы подземных коммуникаций показированных планов (например, на сельские районные центры), в зависимости от технического проекта съемочных работ, смотровые колодцы показывают двояко:

1) набором их условных знаков, врисовываемых (с ориентировкой по южной рамке) в соответствующие кружки;

2) одним общим обозначением (кружком) без графического разделения.

Последний вариант применим, когда буквенными индексами характеризуют сами линии прокладок и когда последние на планах вообще не показывают (например, в городах).

В случаях, когда при загруженной ситуации на плане общий знак смотровых колодцев выделяется недостаточно отчетливо, у этого знака дают букву Л (т.е. люк) или, при наличии требований заказчика, один из индексов, предусмотренных в п.196.

На специализированных планах подземных коммуникаций масштабов 1:1000 и 1:500 для смотровых колодцев предусматривают обязательное разграничение по условным знакам. Так же следует изображать данные объекты на тех планах масштаба 1:2000, которые изготавливают с расчетом на последующее увеличение.

185 (117). Смотровые колодцы подземных коммуникаций воспроизводят на топографических планах как незастроенной, так и застроенной территории, причем независимо от того, показывают ли на планах сами коммуникационные линии или нет (например, в случае недостатка места).

При съемке городов в масштабе 1:5000 знаки смотровых колодцев на планах, как правило, не показывают.

186 (117). При передаче смотровых колодцев с графическим разделением по назначению следует учитывать, что самостоятельные условные знаки присвоены не каждому из них, а тем, которые находятся на более распространенных коммуникациях: водопроводах, канализационных сетях (ливневых, бытовых, производственных и др.), дренажных трубопроводах, теплосетях, газо- и нефтепроводах, мазуто- и бензопроводах, золопроводах, воздухопроводах, кабелях ЛЭП, связи и технических средств управления.

Для воспроизведения смотровых колодцев прочих подземных коммуникаций предусмотрено применение общего условного знака и соответствующего индекса; например, для паропроводов - П, трубопроводов технологических (без разделения) - ТТ и т.п.

187 (118). По дополнительным требованиям, при наличии достоверных данных на топографических планах подлежат выделению смотровые колодцы, разрушенные и замощенные или заасфальтированные. В обоих случаях используют общий условный знак смотровых колодцев в сочетании с пояснительными надписями разр., зам. и т.п.

188 (119, 120). Электрокабели подземные и подводные передаются на топографических планах с таким же разделением, как и воздушные, а именно, высокого и низкого напряжения (п.174). В обоих случаях к знаку дают пояснительную надпись кабель (или каб.).

189 (119). При воспроизведении подземных электрокабелей на планах масштабов 1:1000 и 1:500 подлежат показу кабельные столбики-сторожки, фиксирующие на местности наличие кабеля в засыпанной траншее. Данные столбики изображают с разделением их по материалу (зн. N 106-108).

190 (119). В случаях, когда подземные прокладки имеют смотровые колодцы-люки, у изображения последних на топографических планах подземных коммуникаций масштабов 1:1000 и 1:500 дают порядковые номера колодцев (при наличии документации) и их высотные отметки. В зависимости от технического проекта съемочных работ нанесению на планы подлежат четыре, три или две отметки. В первом варианте приводят высотные отметки кольца люка, поверхности земли (возле него), верха и низа прокладки. Во втором - если отметки кольца люка и поверхности земли различаются менее чем на 10 см, то показывают одну отметку - кольца люка, а также верха и низа прокладки. В третьем варианте дают отметки кольца люка и верха прокладки.

На специализированных топографических планах масштабов 1:5000 и 1:2000 номера колодцев и их отметки показывают при наличии дополнительных требований, причем номера - в выборочном порядке, а из высотных отметок - только приуроченные к кольцу люка и верху прокладки. Для универсальных топографических планов всех масштабов, а также соответствующих планов с совмещенной нагрузкой (п.184), у знака смотровых колодцев, как правило, предусмотрена одна высотная отметка кольца люка; в ряде случаев, исходи из плановой высотной обеспеченности последующих инженерных работ, высотные отметки у знака смотровых колодцев вообще не давать.

191 (119). Если на подземном электрокабеле или другой прокладке смотровые колодцы-люки отсутствуют, то по избранным местам трассы (повороты, точки примыкания и др.), а также через каждые 7-10 см плана наносят отметки верха заложенной трубы кабеля и поверхности земли. На обычных топографических планах эти отметки приводят только для магистральных и основных внутриквартальных прокладок.

192 (119). Для выделения сблокированных подземных электрокабелей их условное обозначение сочетают с надписью бл. и цифрой, указывающей на количество прокладок в блоке.

193 (119). Каналы (туннели) для подземных электрокабелей подразделяют на непроходные, полупроходные (доступные для осмотра, но в стесненных условиях) и проходные. Все эти каналы на топографических планах передают одинаковыми штриховыми линиями и надписями, характеризующими материал, из которого они построены (бет., кирп.). Кроме того, у изображения непроходных и полупроходных каналов дают пояснительные надписи непрох. (или к. н.) и полупрох. (или к. п.). В случаях, когда линии электропередачи находятся в столь узком канале, что нет возможности нанести на план стрелки их условных знаков, взамен этого в разрыве изображения канала дают для ЛЭП высокого напряжения спаренные буквенные индексы WW, низкого - одинарный индекс W.

194 (120). Знаки подводных кабелей различают на топографических планах в зависимости от того, находятся кабели непосредственно на дне водоема или проложены под дном, т.е. заглублены или перекрыты наносами (например, заилены). В последнем случае указывают глубины от поверхности дна до данной прокладки.

195 (121-127, 130, 131). Трубопроводы, наряду с другими коммуникационными прокладками, показывают на топографических планах с подразделением на наземные (включая надводные), подземные и подводные. Наземные прокладки изображают сплошными линиями, остальные - штриховыми с одинаковой длиной звеньев, проложенными над и под водой - по голубому фону.

Как правило, данные знаки наносят черным цветом, но при наличии дополнительных требований, для большей наглядности могут быть переданы: водопроводы - зеленым, канализационные сети - коричневым, газопроводы - голубым, тепловые сети - синим и т.д. При этом сохраняют в установленном начертании все графические элементы трубопроводов и все пояснительные надписи, предусмотренные в настоящих таблицах.

196 (121, 122). На топографических планах всех масштабов при изображении трубопроводов в разрывах условных знаков трасс дают буквенные индексы, характеризующие их назначение (транспортируемый газообразный, жидкий или твердый материал или продукт). Например, для водопроводов (без разделения) - В, канализационных сетей (без разделения) - К, газопроводов - Г, тепловых сетей - Т, нефтепроводов - Н, бензопроводов - Б (при наличии места - бенз.) и т.д., а для различных твердых материалов (без разделения) - Мт.

Данные надписи должны наноситься на линии, обозначающие трубопроводы, у их пересечений и у рамок плана, а также через каждые 7-10 см трассы.

197 (121, 122). При воспроизведении трубопроводов, помимо надписи об их назначении и передаче смотровых колодцев, на топографических планах, исходя из ведомственных материалов, дают еще ряд характеристик. В их числе: материал труб и внутренний диаметр в мм (например, в виде ст. 32, или при наличии места - стальн. 32); направление течения жидкости в самотечных прокладках, преимущественно канализационных (что передают стреловидным утолщением их знака); категория давления газопроводов с разграничением на низкое - до 0,05 кгс/см2 (надпись н. д. или - при наличии места - низк. давл.), среднее - 0,05-3,0 (с. д. или средн. давл.) и высокое - 3,0-12,0 (в.д. или выс. давл.), а также число прокладок, если они идут рядом вплотную по земной поверхности или уложены в одну траншею (надписи в виде 2НГ, 3К и т.п.).

Недействующие и строящиеся трубопроводы (наземные, подземные, подводные) изображают на топографических планах тогда, когда их положение на местности достаточно определенное. При этом к условному знаку действующего трубопровода дают надпись нед. или стр.

198 (121). Наземные трубопроводы показывают одним знаком, когда они проложены непосредственно по грунту земной поверхности, и сочетанием этого знака с изображением опор, когда данный трубопровод проходит над землей.

При частом размещении опор трубопровода в натуре их следует передавать с отбором (в основном на планах масштабов 1:5000 и 1:2000). Высоту опор, приуроченных к местам, где под трубопроводом возможен проезд автотранспорта или где она резко изменяется, следует указывать на планах с точностью до десятых долей метра.

Если трубопровод заключен в короб, то последний обозначают двумя тонкими линиями по обеим сторонам знака наземного трубопровода и надписью, характеризующей материал короба (бет., дер. и т.п.).

199 (121). На трассах наземных трубопроводов при топографической съемке должны быть показаны компенсационные изгибы (в горизонтальной плоскости), если они выражаются в масштабе, и арочные переходы (в вертикальной плоскости) через препятствия, преимущественно дороги. При наличии у арочных переходов опорных устройств последние изображают в обычном порядке (зн. N 106-108, 121, п.198). Кроме того, дают пояснительную надпись и характеристику высоты перехода от поверхности земли до низа трубы на его центральном участке.

Границы арочного перехода выделяют на линии трубопровода короткими поперечными штрихами, сочетающимися при наличии опор с их обозначениями.

200 (121). Условные знаки наземных трубопроводов, в отличие от других коммуникационных прокладок, могут служить на топографических планах границами контуров растительности, грунтов, сельскохозяйственных угодий.

201 (122). При передаче подземных трубопроводов указывают (кроме планов масштаба 1:5000) глубину их заложения до верха трубы на данном участке. Такую характеристику давать не обязательно, если по линии трассы показаны соответствующие высотные отметки.

На топографических планах подземных коммуникаций масштабов 1:1000 и 1:500 изображение трубопроводов сопровождают (у знаков смотровых колодцев-люков) следующими высотными отметками: на канализационных и тепловых сетях - кольца люка, поверхности земли, верха трубы, дна лотка или канала; на газопроводах, водопроводах и других прокладках для транспортировки жидкостей - кольца люка, поверхности земли и верха трубы. В случаях, когда отметка кольца люка отличается от отметки поверхности земли менее чем на 10 см, последнюю на планах не показывают.

На специализированных топографических планах масштабов 1:2000 и 1:5000 у знаков смотровых колодцев подземных трубопроводов по дополнительным требованиям дают отметки только кольца люка и верха трубы или дна лотка.

Для обычных топографических планов и имеющих совмещенную нагрузку (п.184) предусмотрено нанесение у данных коммуникаций только отметки кольца люка, а по дополнительным требованиям - и поверхности земли, если ее отметка отличается от первой на 10 см и более.

В отношении показа высотных отметок заложения подземных трубопроводов, не имеющих смотровых колодцев, руководствуются п.191.

202 (122). К числу наиболее распространенных устройств на трубопроводах относят бункера, обычно наполовину врытые в землю, смотровые будки и контрольно-распределительные пункты. Почти все они по своим размерам могут быть переданы на топографических планах контурами (по их внешним очертаниям) с пояснительными надписями и индексами, характеризующими материал постройки.

Коверы представляют собой узкие колодцы на газовых сетях для доступа к вентилям, контрольным трубкам и т.п. Данные объекты подлежат показу только на планах масштабов 1:1000 и 1:500.

203. На специализированных топографических планах подземных коммуникаций масштабов 1:1000 и 1:500, при наличии дополнительных требований, по участкам пересечения трубопроводами железных дорог, улиц и автомагистралей могут быть выделены такие устройства, как защитные футляры - короткие трубы большого диаметра. Графически их изображают штрихпунктиром (длина звеньев - 2 мм) по обеим сторонам условного знака трубопровода, сопровождая следующими характеристиками: материал трубы-футляра, ее длина и размер поперечника, отметка заложения самого трубопровода (под препятствием).

204 (123). Камеры на подземных трубопроводах воспроизводят при топографической съемке с подразделением на наземные (т.е. выступающие над поверхностью земли) и подземные, соответственно изображаемые в первом случае сплошными линиями, во втором - штриховыми. При изображении камер должно быть отражено наличие в них смотровых колодцев. По дополнительным требованиям у обозначения камер дают их порядковые номера.

205 (124-126). Каналы (туннели) для размещения подземных трубопроводов подразделяют так же, как и для других подземных коммуникаций, а именно: на непроходные, полупроходные и проходные. На топографических планах подлежат воспроизведению сами каналы с характеристикой материала постройки, число содержащихся в них прокладок, диаметр, материал и назначение последних, наземные и подземные камеры (с номерами) на каналах, смотровые колодцы-люки как в этих камерах, так и находящиеся непосредственно на трубопроводах. Порядок изображения всех этих объектов регламентируется в пп.193, 197.

На топографических планах масштабов 1:5000 и 1:2000 часть каналов для подземных коммуникаций не может быть выражена в масштабе. В таких случаях предусмотрен отдельный вариант их передачи, при котором для каналов дают внемасштабное изображение, условный знак проходящего в канале трубопровода опускают, а относящиеся к нему надписи полностью сохраняют.

206 (127). При передаче на топографических планах общих коллекторов для подземных коммуникаций соответствующими условными обозначениями должно быть отражено, какие конкретно прокладки содержатся в данных коллекторах. Как правило, в коллекторах преобладают канализационные лотки и трубопроводы, а также кабели различного назначения, но могут быть и другие прокладки.

В случае размещения в коллекторе нескольких однотипных прокладок на плане дают одно общее для них условное обозначение и указывают число этих прокладок.

207 (128, 129). Сточные решетки на поверхности земли и открытая канализация, представленные канавами и наземными лотками, в основном предназначены для сбора и сбрасывания ливневых вод, а также талых снеговых.

При воспроизведении на планах сточных решеток соответствующий условный знак должен передавать их форму (округлую, прямоугольную и др.). На планах масштаба 1:2000 эти объекты показывают в случае их последующего увеличения.

В населенных пунктах открытые канализационные сети для транспортировки ливневых вод нередко укреплены по дну и бортам, что на планах масштабов 1:1000 и 1:500 передают линиями по обе стороны условного знака канавы или лотка и надписью, характеризующей материал облицовки (например, бет.); на планах масштабов 1:5000 и 1: 2000 - только самим знаком и надписью к нему.

Назначение данных открытых сетей отображают на планах буквами Кл (т.е. канализация ливневая), а направление стока воды в ней - внешней стрелкой. Если канава или лоток перекрыты сверху съемными плитами, то при наличии дополнительных требований это может быть передано надписью пл. съемн.

208 (130). Надводные трубопроводы на опорах воспроизводят на топографических планах согласно тем же правилам, что и соответствующие наземные (п.198). Вместе с тем указывают высоту трубопровода над тем уровнем воды, который принят при топографической съемке данного водоема. Условные знаки опор дают с подразделением по их материалу (зн. N 106-108).

209 (131). Подводные трубопроводы при топографических съемках разграничивают по их местоположению на проложенные по поверхности дна и под дном, включая покрытые новейшими наносами. Графически это передают различной длиной звеньев их условного знака. Кроме того, по дополнительным требованиям, для трубопроводов, проложенных под дном, предусмотрена численная характеристика на плане их заглубления от поверхности дна.

210 (132-138). К линиям связи (передачи информации) и технических средств управления при их воспроизведении на топографических планах относят телеграфные, телефонные, радиотрансляционные, телевизионные, телетайпные, сигнализации, блокировки, централизации производственных процессов и т.п. Все эти линии показывают одними и теми же условными знаками с подразделением на кабельные подводные, кабельные подземные, кабельные и проводные воздушные на незастроенной и застроенной территориях.

При изображении данных кабелей в разрыве их условных знаков помещают букву V (символ слаботочных линий) с тем, чтобы они с большей определенностью отличались на топографических планах от других инженерных коммуникаций, в первую очередь - от проводных линий связи и технических средств управления. Это обозначение целесообразно применять в тех случаях, когда линия заключена в столь узкий подземный канал (туннель), что нанести ее знак на план практически невозможно (п.193).

Число прокладок характеризуемых линий указывают только по дополнительным требованиям.

211 (132). Подводные кабели связи и технических средств управления классифицируют при топографической съемке в зависимости от того, проходят ли они по поверхности дна или проложены под дном. К последним относят прокладки в открытых и закрытых подводных траншеях, а также протянутые по дну, но перекрытые наносами. По дополнительным требованиям у условных знаков данных прокладок показывают их глубину от поверхности дна.

212 (133). При показе подземных кабелей связи и технических средств управления смотровые колодцы на планах масштабов 1:1000 и 1:500 передают присвоенным им особым условным знаком и следующим набором высотных отметок: для специализированных топографических планов подземных коммуникаций - кольца люка и поверхности земли (если разница между ними менее 10 см, то дают только первую отметку верха и низа прокладки); для обычных и совмещенных топографических планов (пп.184, 190) - кольца люка.

На планах масштабов 1:5000 и 1:2000 смотровые колодцы данных кабелей изображают общим условным знаком люков (зн. N 117) в сочетании на специализированных планах с высотными отметками кольца люка и верха прокладки, а на обычных планах - только самого кольца.

В отношении характеристики коммуникационных подземных линий, не имеющих смотровых колодцев-люков, следует руководствоваться правилами, изложенными в п.191, а блоков подземных прокладок - в п.192.

213 (133-137). Подземные и воздушные линии связи и технических средств управления при топографической съемке в пределах населенных пунктов на планах масштабов 1:500-1:2000 воспроизводят по дополнительным требованиям. Если позволяют графические возможности, данные линии вдоль улиц можно проводить без разрыва. На планах масштаба 1: 5000 такие коммуникации показу не подлежат.

214 (134-137). Условные обозначения воздушных кабельных и проводных линий связи и технических средств управления на планах незастроенной территории дают сплошными линиями, а на застроенной - отдельными звеньями с нанесением посередине знаков опор (разделяемых по материалу).

По дополнительным требованиям условные обозначения данных линий сопровождают пояснительными надписями об их конкретном назначении (например, телеф., радио), размещаемыми рядом с ними, или буквенными индексами (р, т.е. кабель радиотрансляции, с - кабель сигнализации и т.д.) - в разрыве знаков Бр., а у проволочных на планах масштабов 1:1000 и 1:500 также и число проводов (например, 8 пр.).

В случаях, когда линии связи и технических средств управления подвешены на тех же опорах, что и линии электропередачи, показу на топографических планах подлежат только последние (п.181).

215 (138). Место перехода воздушных линий связи и технических средств управления в подземную кабельную сеть того же назначения изображают на топографических планах как и при показе соответствующего перехода линий электропередачи (п.183).

216 (139). При показе на топографических планах всех масштабов мачт и башен радио- и телевизионного назначения, радиорелейных вышек и радиотрансляторов установлено одно общее условное обозначение в виде стрелки с кружком в основании с изломом посередине. Кружок знака должен отвечать центру сооружения в натуре. Само же сооружение передают в обычном порядке с дифференциацией по конструкции и материалу, причем если оно на опорах - то в соответствии со знаками N 106-108, а если монолитное - то путем применения пояснительной надписи бет., ЖБ (т.е. железобетонная башня) и т.п.

У всех данных объектов приводят сокращенную характеристику их назначения, например, телевиз., радиорел., а для имеющих высоту 50 м и более - также ее показатель в целых метрах.

217 (140). Телефонные будки вне здания и наружные распределительные шкафы телефонной сети воспроизводят при топографических съемках самостоятельными условными обозначениями, причем знак будки с ориентировкой по южной рамке плана, а шкафа - согласно натуре. На планах масштабов 1:500 и 1:1000 эти объекты показывают во всех случаях, на планах масштаба 1:2000 - когда они предназначены для последующего увеличения, масштаба 1:5000 - изображению не подлежат.

218 (141-146). При нанесении на топографические планы пунктирных линий, оконтуривающих участки местности, занятые складами угля, торфа, песка и кавальерами, пустырями, свалками и валами корчевания, покрытые отходами промышленных предприятий и имеющие изрытую поверхность, отведенные под строительные площадки и т.п., - в случае применения автоматизированных средств изготовления топографических планов допускается вместо точечного пунктира применять штриховой с короткими звеньями (зн. N 366).

219 (141). Открытые склады угля, торфа, песка, железобетонных плит и других материалов или изделий выделяют на топографических планах, если складирование осуществляют из года в год на одном и том же месте. При малой площади склада пояснительную надпись дают в сокращенном виде, например, скл., скл. пес.

220 (141). Кавальеры - отвалы грунта, выравниваемые обычно в порядке рекультивации, могут иметь как обнаженную поверхность, так и покрытую растительностью. Если последняя представлена травяным покровом, то в контуре отвала, наряду с надписью кавальер, дают и условные знаки этой растительности. Если же он зарос кустарниками и деревьями, то выделению на плане в качестве кавальера уже не подлежит, т.е. соответствующую надпись не применяют.

Так как кавальеры несколько выше окружающей местности, принято указывать на планах их высоту до десятых долей метра. В техническом проекте съемочных работ должно быть указано, наносить ли горизонтали в пределах кавальеров или нет. В случае показа их дают на планах прерывистыми линиями.

221 (142). К участкам, покрытым отходами промышленных предприятий, относят площади, на которых систематически концентрируются шлаки от сжигания угля (например у тепловых электростанций), шламы - нерастворимые осадки при промывке металлических руд и некоторых других полезных ископаемых, нереализуемые остатки добычи и переработки нефти и т.д. Горизонтали по данным участкам, как правило, не проводят.

222 (143). Свалки воспроизводят при топографической съемке только в тех случаях, когда они приурочены к специально отведенным для этого местам и имеют в натуре вполне определенные внешние контуры. В пределах контуров свалок на планах дают прерывистые основные горизонтали и высотные отметки.

223 (144). Пустырями называют участки в пределах населенных пунктов, не занятые застройкой, спортивными площадками, культурной растительностью, не используемые как выгоны и т.п. При наличии на пустырях групп кустарников и отдельных деревьев их показывают установленными условными знаками при сохранении надписи пустырь. Рельеф пустырей передают обычным рисунком горизонталей.

224 (144). Строительные площадки оконтуривают на топографических планах в тех случаях, когда их границы закреплены на местности. При этом в соответствии с натурой применяют условные знаки оград, канав и т.п., а если закрепление ограничивается угловыми столбиками, то пунктирную линию контура.

Для передачи характера поверхности строительных площадок, если она нарушена, ограничиваются высотными отметками, если нет - проводят горизонтали.

Временные постройки на данных участках не показывают (п.49).

225 (145). Условным знаком участков с изрытой поверхностью ("изрытые места") при топографических съемках принято изображать площади, на которых открытым способом осуществлялась поверхностная разработка полезных ископаемых, не имеющая промышленного значения, снимался грунт с нарушением рельефа при полигонных испытаниях землеройной техники и т.п. В контурах данных участков наряду с основной надписью изрыто дают дополнительные, например глина, песок (у действующих разработок), грунт снят.

На планах масштабов 1:2000 и 1:5000 по изрытым участкам предусмотрено проведение горизонталей (прерывистыми линиями с передачей общего уклона местности, т.е. без детализированного их рисунка), на планах масштабов 1:500 и 1:1000 дают одни высотные отметки, но в количестве, достаточном для представления о характере поверхности.

226 (146). Валы корчевания образуются при машинной расчистке земли в целях их сельскохозяйственного освоения. Эти валы, обычно приуроченные к краям полей, сложены камнями, поваленными стволами деревьев и кустарников, пнями, хворостом, сбугренными остатками поверхностного слоя грунта и т.п. Данные валы нередко покрыты травяной и кустарниковой растительностью.

На планах масштабов 1:2000 и 1:5000 валы корчевания в зависимости от характера слагающих их компонентов, формы и размеров показывают цепочкой условных знаков бурелома, вырубки, скоплений валунов, песка и т.п. или контуром с теми же обозначениями. На планах масштабов 1:500 и 1:1000 вместо знаков дают соответствующие надписи. На планах всех масштабов следует указывать наибольшую относительную высоту вала.

Горизонтали по изображению валов корчевания, как правило, не проводят. В порядке исключения при топографической съемке для обеспечения рекультивации земель при передаче крупных валов возможно проведение горизонталей основного сечения.

Если из валов корчевания выбран и вывезен или сожжен на месте древесный материал, а поверхность несколько сгладилась, то данные образования целесообразно показывать как обычные земляные валы искусственного происхождения (зн. N 253, 254).

227 (147-150). Объекты сельскохозяйственного производства, предназначенные для обеспечения местных потребностей; а именно - печи для обжига извести и получения древесного угля, ветряные двигатели и мельницы, водяные мельницы и лесопильни, в зависимости от их размеров в натуре и масштаба создаваемого плана могут изображаться: по их фактическим очертаниям с пояснительной надписью или врисовкой установленного для каждого из них условного знака; только одним данным знаком (на планах масштаба 1:5000 и частично 1:2000).

228 (151, 152, 154). Метеорологические станции, пасеки и загоны для скота воспроизводят на топографических планах по контуру имеющегося ограждения условным его знаком с пояснительной надписью (мет. ст., пасека или пас., загон). Находящиеся в пределах ограждения постройки служебного или производственного назначения, жилые и нежилые передают установленными для них графическими и текстовыми обозначениями.

Для метеорологических станций, пасек и загонов, не выражающихся в масштабе (например, на планах 1:5000), при топографической съемке принят единый условный знак в виде квадрата, ориентированного согласно натуре и сочетающегося с одной из указанных надписей.

229 (153). Из хранилищ силоса и сенажа, наряду с силосными башнями, наибольшее распространение имеют ямы и траншеи в грунте или бетонированные, а также площадки на поверхности земли со стенками из бетонных плит и зацементированным днищем.

Силосные и сенажные ямы и траншеи передают на топографических планах тем же обозначением, что и обычные (зн. N 342), но с дополнительными надписями силос или сенаж, а для соответственно укрепленных ям и траншей - бет. сил. или бет. сенаж. Для показа хранилищ в виде площадок комбинируют условное обозначение подпорных стенок (зн. N 280) и буквенный индекс, характеризующий материал покрытия днища (например, Ц - цементобетон).

Железные дороги и сооружения при них

230 (155). При топографических съемках показывают все железные дороги с разделением их по величине расстояния между внутренними гранями головок рельсов на широко- и узкоколейные.

Для дорог с широкой колеей, называемой также нормальной, данная величина составляет 1520 (1524) мм. При изображении этих дорог на планах масштабов 1:500 и 1:1000 передают каждый рельс (кроме станционных путей - п.245), а на планах масштабов 1:2000 и 1:5000 - каждую колею. Для показа последних, в некоторых случаях, толщину линии условного знака уменьшают с 0,7 до 0,5 мм.

По особым техническим условиям допускается на планах крупных масштабов воспроизводить нормальную железнодорожную колею не двумя линиями, а одной, отвечающей положению оси колеи.

231 (155). Условный знак железных дорог прерывают на плане в тех местах, где они проходят под мостами, акведуками, эстакадами и т.п., а также через железнодорожные мосты (кроме малых - зн. N 321). Сплошные линии данного знака заменяют пунктирными при передаче участков железнодорожного пути в туннелях и галереях (п.244).

232 (155-158). Недействующие железные дороги изображают тем же условным знаком, что и действующие, но с надписью недейств. или нед., размещаемой вдоль линии дороги.

233 (156). Электрифицированные железные дороги воспроизводят на топографических планах общими (по группам масштабов) условными знаками железных дорог в сочетании с обозначениями имеющихся опор контактной сети, разделяемых по материалу постройки (зн. N 106-108). Кроме того, на планах масштабов 1:1000 и 1:500 при показе колеи электрифицированных железных дорог против обозначений опор врисовывают соответствующие стрелки.

Условным знаком электрифицированных железных дорог надлежит передавать и наземные линии метрополитена с нанесением через каждые 12-15 см плана надписи метро.

234 (157). Монорельсовые железные дороги изображают на топографических планах всех масштабов одинарной линией толщиной 0,5 мм с надписью вдоль нее - монорельсовая или монорельс. Опорные фермы, такой дороги, находящиеся под рельсом, должны передаваться согласно натуре, причем строго на своих местах.

235 (158). Узкоколейные железные дороги в Советском Союзе характеризуются различными величинами расстояний между внутренними гранями головок рельсов (всего семь групп в пределах от 600 до 1067 мм). При воспроизведении этих дорог на планах, помимо сокращенной надписи ук, по дополнительным требованиям, указывают ширину данной колеи.

236 (158). Трамвайные линии, как правило, изображают с передачей каждой из них на своем месте. В случаях, когда на планах масштаба 1:5000 для двухпутных линий это невозможно, наносят один знак (по среднему положению), причем не с одинарными, а двойными поперечными черточками. На тех же планах с большой графической нагрузкой разрешается не показывать опоры контактных сетей трамвайных линий.

237 (159, 160). Строящееся железные дороги с нормальной и узкой колеей и строящиеся трамвайные линии воспроизводят на топографических планах теми же знаками, что и действующие, но с разрывами в 2 мм (через равные промежутки) по их оси.

238 (161). При показе на планах полотна разобранных железных дорог, имеющих нормальную и узкую колею, применяют один и тот же условный знак. Поперечные его штрихи наносят под углом 60° к изображению самого полотна.

Сохранившиеся на местности сооружения вдоль разобранных железных дорог подлежат нанесению в полном объеме.

239 (162). На топографических планах выделяют участки железных дорог со значительными уклонами (0,020 и более). Определяют их как тангенс угла наклона линии местности к горизонтальной плоскости в данной точке.

240 (163, 164). Фуникулер представляет собой горную наклонную железную дорогу небольшого протяжения, по которой двигаются один-два вагона. Для их пассажирских салонов характерен ступенчатый продольный профиль. Бремсберг - сооружение для спуска и подъема грузов по наклонным рельсовым путям.

Обоим данным объектам присвоен общий условный знак, в связи с чем для их разграничения на планах применяют пояснительные надписи.

Строящиеся фуникулеры и бремсберги изображают в том же порядке, что и другие строящиеся железные дороги (п.237).

241 (165). Подвесные дороги различных конструкций (рельсовые, канатные) передают при топографических съемках тонкой сплошной линией, на которой в соответствии с положением на местности и материалом постройки показывают все имеющиеся опоры данного сооружения.

242 (166-168). Насыпи и выемки по дорогам передают на планах при их высоте или глубине от 0,5 м и более (если сечение рельефа горизонталями через 0,5 м, то от 0,25 м и более) и длине в масштабе от 3 мм и более, с расстоянием между штрихами условного знака в 1 мм. При большой протяженности насыпи или выемки штриховку по их откосам допускается разрежать (п.132).

Высоту насыпей и глубину выемок, как правило, характеризуют абсолютными отметками. В целях дополнения высотных характеристик насыпей и выемок при съемке могут быть даны и относительные их превышения (п.133).

243 (167, 168). Железнодорожные выемки (как и другие) при показе на топографических планах в соответствии с натурой подразделяют на имеющие неукрепленные откосы, укрепленные откосы, подпорные стенки. Порядок воспроизведения откосов регламентирован в пп.131, 132, подпорных стенок - в пп.388. 389.

244 (169). Входы железнодорожных путей в туннели и защитные галереи передают на топографических планах комбинированием условных обозначений имеющихся в натуре откосов или подпорных стенок, с изображением смены (в точке входа) сплошных линий знака открытой колеи на штриховые линии. При этом для показа туннелей предусмотрен двойной пунктир, а для галерей одна линия (соответствующая внутренней их стороне) дается штриховой, а другая ("внешняя") - сплошной.

Характеристики туннелей и галерей приводят на топографических планах при наличии дополнительных требований (учитываемых в техническом проекте на съемочные работы), а также при необходимости обеспечения последующих картосоставительских работ.

245 (170, 171). Станционные пути, как развитие (разветвление) железной дороги на станциях, промышленных и строительных площадках, у крупных складов, в портах и др., передают при топографической съемке следующим образом: главный путь - одинарной линией толщиной 0,7 мм, остальные пути на планах масштабов 1:5000 и 1:2000 - одинарными линиями толщиной 0,3 мм, масштабов 1:1000 и 1:500 - 0,5 мм.

Если какой-либо станционный путь отходит в сторону и при этом пересекает участок с плотной застройкой, то для повышения наглядности в передаче данного пути его следует показывать на плане линией такой же толщины, которая принята для главного пути.

246 (171). Концы рельсовых путей - тупики могут быть как на станциях, так и за их пределами. Соответственно следует варьировать толщиной линии условного знака, что и предусмотрено в таблице, например, 0,3 (или 0,7). При показе тупиков на топографическом плане их надо, согласно натуре, подразделять по начертанию на не имеющие упоров, с упорами и упорами в сочетании с балластной призмой.

247 (172). Железнодорожные и трамвайные переводные стрелки, знаки километрового пикетажа и высотные отметки головки рельса изображают на топографических планах только крупных масштабов при наличии соответствующих дополнительных требований. Как исключение, они могут быть показаны и на тех планах масштаба 1:2000, которые предполагается затем увеличивать до смежного плана более крупного масштаба.

248 (172). Все переводные стрелки воспроизводят при топографической съемке одним общим знаком. Вместе с тем, при необходимости дифференцировать их изображение, за стрелками с ручным переводом закрепляют данный в таблице знак, а для стрелок с автоматизированным переводом предусматривают полную заливку обозначающего их кружка.

249 (172). Условный знак места (точка), где определена отметка головки рельса, и соответствующие цифры дают на планах у обозначения железных дорог с той стороны, на которой производились измерения.

Данные высотные отметки, исходя из обеспечения наглядности плана, размещают параллельно его южной рамке или вдоль характеризуемой транспортной линии.

250 (173). Поворотные круги на железных дорогах предназначены для перемещения локомотивов со станционных путей на рельсовые входы в депо или в тупик, а также для их разворота на 180°. Поворотные круги представляют собой мостовые фермы, вращающиеся вокруг центральной опоры. Изображают их в масштабе соответственно фактическим размерам.

251 (174). При воспроизведении на планах переездов через железные дороги условный знак последних не прерывают. Если по железнодорожному переезду проходит автомобильная дорога, то он обычно оборудован шлагбаумами (подъемными или выдвижными брусами) и габаритными воротами. Эти объекты принято показывать только на планах масштабов 1:2000-1:500 согласно их размерам и местоположению на переезде.

В данном случае должно быть передано, перекрывают ли шлагбаумы обе стороны движения или одну, соответствуют ли габаритные ворота всему полотну автомобильной дороги или его половине.

252 (175). Пешеходные виадуки (мосты) над железнодорожными путями изображают в соответствии с натурой - одним знаком пролетного строения (если виадук соединяет противолежащие борта выемки) или его сочетанием с обозначениями имеющихся лестниц. Ступенчатые части последних и промежуточные площадки, а на планах масштабов 1:1000 и 1:500 также и опоры показывают на своих местах.

Знак пролетного строения сопровождают надписью, характеризующей материал его постройки (мет., ЖБ ).

253 (176, 177). Железнодорожные пассажирские и грузовые платформы воспроизводят на топографических планах с подразделением на открытые и крытые и указывают в обоих случаях (буквенными индексами) материал их постройки или покрытия. Вместе с тем целесообразно изображение асфальтированных или покрытых железобетонными плитами платформ закрашивать розовой или коричневой краской (п.270). Выделению подлежат также опоры крытых платформ (при необходимости - с отбором), классифицируемые согласно знакам NN 106-108.

При изображении на планах масштабов 1:2000-1:500 высоких платформ должны быть показаны все их лестницы и съезды, а по дополнительным требованиям, вне зависимости от конструкции и материала, и отметки высоты края платформы. Если такие данные отсутствуют, то для высоких платформ указывают их превышение над землей, определяемое с точностью до десятых долей метра.

В целях выделения платформ на участках плана с большой нагрузкой рекомендуется по возможности применять пояснительную надпись платф. Межпутевые платформы на таких участках при топографической съемке в масштабе 1:5000 показывают с отбором.

254 (177). При изображении железнодорожных грузовых платформ, наряду с пояснениями, приведенными в п.253, руководствуются следующим:

1) данные объекты дают на планах с надписью погруз.;

2) низкие платформы в зависимости от наличия или отсутствия бордюра (бортового камня) показывают сплошной или штриховой линией;

3) из высоких грузовых платформ подлежат выделению погрузочно-разгрузочные площадки, в том числе малой ширины (2-3 м) и вплотную примыкающие к складским и другим станционным зданиям.

Погрузочно-разгрузочные площадки воспроизводят на всех топографических планах, кроме малых - в масштабе 1:5000, причем одним и тем же обозначением, независимо от того, имеют они защитные козырьки или нет.

255 (178-180). Семафоры установлены на железных дорогах Советского Союза, как правило, с правой стороны по направлению движения. Различают семафоры мачтовые (наиболее распространенные) и на мостиках (двухопорных или консольных). Условные знаки семафоров размещают на планах параллельно линии железной дороги. Основание их должно точно соответствовать положению на местности.

На планах масштабов 1:1000 и 1:500 изображение семафоров предусмотрено на своем месте. На планах масштабов 1:2000 и 1:5000, в случае невозможности воспроизведения всех имеющихся на станциях семафоров, обязательному изображению подлежат крайние входные, а остальные - с отбором.

256 (181-183). Для передачи на топографических планах железнодорожных светофоров предусмотрены следующие условные знаки: светофоры мачтовые, подвесные на арках и карликовые, устанавливаемые низко над поверхностью земли.

Мачтовые и арочные светофоры наносят на планы согласно тем же правилам, что и семафоры (п.255). Карликовые же светофоры полностью подлежат изображению только на планах масштабов 1:1000 и 1:500; на планах масштаба 1:2000 их дают по дополнительным требованиям, а на планах масштаба 1:5000 - вообще не показывают.

257 (184). Для большинства знаков железнодорожной сигнализации, установленных вдоль путей, а именно различных указателей, дисков и щитов, принято единое условное обозначение, основание которого следует давать согласно его размещению в натуре, а верхнюю часть - ориентировать по железнодорожной линии.

Знаки железнодорожного пикетажа, а также километровые столбы показывают отдельными обозначениями (соответственно зн. N 172, 206).

258 (185). Габаритные ворота над железнодорожными путями, в отличие от ворот на переездах (зн. N 174), предназначены для контроля размерности грузов, транспортируемых на открытых вагонах-платформах. Воспроизводят их на планах масштабов 1:2000-1:500; при этом следует учитывать пояснения, разработанные применительно к передаче некоторых других объектов железнодорожного хозяйства (пп.255, 257).

Автомобильные и грунтовые дороги и тропы

259 (186-188, 191). Для изображения автомобильных дорог на топографических планах введена следующая классификация (в скобках - прежнее название этих дорог):

1) автомагистрали (автострады) - ширина их двух проезжих частей от 7х2 или 7,5х2 и более метров (в зависимости от года постройки - по ранее действовавшим или современным требованиям), техническая категория - I-я;

2) автодороги с усовершенствованным покрытием (усовершенствованные шоссе) - ширина проезжей части от 7 или 7,5 м и более, категории - II-я и III-я;

3) автодороги с покрытием (шоссе) - ширина проезжей части менее 7 или 7,5 м (преимущественно 5-6 м), категории - IV-я и частично V-я;

4) автодороги без покрытия (улучшенные грунтовые дороги) - ширина проезжей части, как правило, 4,5 м и более.

260 (186-188, 191). При воспроизведении автодорог на планах масштабов 1:500-1:2000 (на последних - для высших категорий) весь поперечный профиль их поверхности, а именно: проезжая часть, разделительная полоса на автомагистралях, обочины, обрезы (полосы по краям для размещения дорожных знаков, пешеходных и велосипедных дорожек) и придорожные канавы, может быть изображен в масштабе.

При топографической съемке в масштабе 1:5000 автодороги с покрытием и без него передают внемасштабными (по ширине) условными знаками.

261 (186-188). На планах всех масштабов проезжую часть автодорог (кроме не имеющих покрытия) выделяют утолщенными линиями (0,3 мм).

Для этих же дорог, наряду с шириной проезжей части, предусмотрен показ на плане общей их ширины (от канавы до канавы) и материала.

Если придорожные канавы выражены на местности не четко, то для их передачи при топографической съемке вместо двойной зеленой линии знака сухих канав на планах масштабов 1:500 и 1:1000 или одинарной зеленой - на планах масштабов 1:2000 и 1:5000 проводят (по краю обочины) одну черную линию. При изображении застроенной территории придорожные сухие канавы (кюветы) показывать не требуется.

Границу смены материала покрытия дороги и границу между участком с покрытием и без него фиксируют на планах точечным пунктиром. Таким же образом воспроизводят смену покрытия (если она имеет место) на оборудованных съездах с основной дороги на боковую.

262 (186-188). Материал дорожного покрытия обозначают на топографических планах следующими условными индексами:

А - асфальт, асфальтобетон, Б - булыжник, Бм - битумоминеральная смесь, Бр - брусчатка, Г - гравий, К - камень колотый, Ц - цементобетон, Шл - шлак, Щ - щебень.

Данные индексы размещают равномерно по оси автодороги, но с обязательным нанесением у границ смены материала покрытия (по обеим их сторонам).

263 (186-188, 191-193). При показе на топографических планах пересечений автомобильных или грунтовых дорог на одном уровне их условные знаки взаимно прерывают, а на разных уровнях - прерывают знак нижней дороги. Условные обозначения всех этих дорог дают с разрывом при пересечении с изображением железной дороги.

264 (186). Автомагистрали отличаются особо прочным основанием и капитальным покрытием - цементобетонным, асфальтобетонным, брусчатым. С другими дорогами они пересекаются на разных уровнях. Как правило, автомагистрали имеют две проезжие части с противоположными друг другу направлениями движения транспорта.

Между проезжими частями имеется разделительная полоса, которую в зависимости от ее ширины в натуре и масштаба плана показывают одной или двумя линиями, а при значительных размерах - с передачей ее внешних ограждений, кустарниковых посадок, газонов, клумб и т.п.

При ширине разделительной полосы 15 м и более автомагистраль изображают в виде двух идущих рядом автодорог с усовершенствованным покрытием. Если же на отдельных участках автомагистрали разделительная полоса отсутствует, то в характеристике дороги на плане ширину ее единой проезжей части дают одной суммарной цифрой (например, 15 вместо 7,5х2) и, кроме того, вдоль изображения трассы размещают дополнительную надпись автомагистраль.

265 (187). Автодороги с усовершенствованным покрытием характеризуются меньшей шириной, чем автомагистрали (п.259), при столь же прочном основании; материал их покрытия может быть как капитальным (например, асфальтобетон), так и облегченным (битумоминеральная смесь, щебень или гравий, пропитанные вяжущими веществами и т.п.). Условным знаком данных дорог на топографических планах следует показывать и такие участки автомагистралей, на которых проезжие части находятся друг от друга на значительном расстоянии (п.264).

Если автодорога имеет размеры (в поперечнике) и материалы покрытия, соответствующие принятым для автодорог с усовершенствованным покрытием, но она была сооружена непосредственно на грунте, то ее передают на плане обозначением автодорог с обычным покрытием (п.266). Таким же образом следует показывать автодороги с усовершенствованным покрытием на прочном основании, но шириной 7 или 7,5 м.

266 (188). К автодорогам с покрытием (обыкновенные шоссе) при топографических съемках относят дороги, имеющие покрытие переходного типа, а именно: уплотненное щебеночное, гравийное или шлаковое, из малопрочных каменных материалов (но с пропиткой), мостовые из булыжника и колотого камня.

Условным знаком этих же дорог принято изображать короткие дороги на промышленных предприятиях, в совхозах и колхозах, построенные из цементобетонных плит без оформления трассы обочинами и канавами. Соответственно ширина проезжей части и общая ширина таких дорог будет одна и та же, что должно найти отражение в численной их характеристике на планах масштабов 1:5000 и 1:2000 например, 4.2 (4.2) Ц.

267 (188). При топографических съемках в лесных районах к автодорогам с покрытием следует причислять лесовозные дороги неполного поперечного профиля (т.е. без обочин и канав), но с твердым покрытием шириной 3-3,5 м. На данных дорогах устраивают разъезды-карманы, изображаемые в масштабе согласно натуре. У обозначения кармана дают его фактическую характеристику по ширине, например в виде 3.0 (6.2) Бм, и пояснительную надпись ушир., т.е. уширение.

Среди лесовозных и некоторых других автодорог встречаются такие, которые имеют не сплошное твердое покрытие, а раздельное двухколейное (притом не из древесных материалов). Эти дороги воспроизводят на планах условным знаком автодорог с покрытием (шоссе) и дают численную характеристику в виде 0.8х2 (3.2) Ц и надпись колейная или кол.

Знак автодороги с покрытием применяют и в тех случаях, когда нужно передать на плане дорогу с усовершенствованным покрытием, но с недостаточной для данного ее класса шириной или без прочного основания.

268 (189). Проезжие части улиц с твердым покрытием, в зависимости от наличия или отсутствия бортового камня, показывают при топографической съемке в первом случае - сплошной линией их границ, во втором - штриховкой. На плане должны быть приведены отметки высот на бортовом камне (если он имеется) и рядом с ним, причем цифры (в виде дроби) размещают параллельно южной рамке или оси данной улицы.

269 (189). Тротуары вдоль улиц и пешеходные дорожки в парках, на кладбищах и т.п. в зависимости от их ширины, воспроизводят в масштабе или внемасштабным знаком. Применение последнего на планах масштаба 1:5000 предусматривается, когда в натуре ширина тротуара (или дорожки) менее 5 м, масштаба 1:2000 - менее 2 м. Данный внемасштабный знак представлен двумя параллельными линиями (сплошными или штриховыми, исходя из характера покрытия) общей шириной на плане, как правило, 1 мм. В порядке исключения при съемке в масштабе 1:5000 допускается уменьшать этот ценз до 0,5 мм.

При воспроизведении в масштабе 1:5000 тротуаров, непосредственно примыкающих к проезжей части, разделять их между собой не требуется. На планах масштабов 1:5000 и 1:2000 не показывают и низкие ограды тротуаров.

270 (189). Улицы с твердым покрытием (проезжей части, тротуаров, отмосток зданий), как и автодороги, в случаях, предусмотренных техническим проектом, закрашивают бледно-розовой краской или дают точечной сеткой от коричневой краски.

Улицы в населенных пунктах рассредоточенного типа изображают на топографических планах как автодороги соответствующего класса.

271 (190). Для передачи на планах непроезжих улиц установлен отдельный условный знак, размещаемый на том их отрезке, который из-за особой крутизны, ступенчатости, загромождения валунами и т.п. недоступен для движения транспорта на протяжении всего года. Крайние штрихи знака наносят точно по границам непроезжего отрезка улицы, а остальные - равномерно между ними, через 2 мм.

Если на данном отрезке имеются валуны, выражающиеся в масштабе плана, то наиболее значительные из них подлежат воспроизведению на своих местах (зн. N 346) с разрывом при этом штрихов условного обозначения непроезжего отрезка улицы.

272 (191). Условным знаком автодорог без покрытия на топографических планах показывают профилированные и регулярно исправляемые (но не имеющие прочного основания и покрытия) дороги для автомобильного транспорта. Если грунт таких дорог улучшен добавками гравия, щебня или шлака, то соответствующие участки выделяют на плане точечным пунктиром (перпендикулярным к оси дороги) и характеризуют буквенными индексами (п.262). Участки с добавками других материалов (например, песка или ракушечника), а также пропитанные вяжущими веществами на топографических планах не показывают.

Ширину проезжей части автодороги без покрытия надписывают, примерно через 15 см, в первую очередь в местах, где профилированное полотно имеет добавки.

273 (191). При воспроизведении автодорог без покрытия утолщенную линию условного знака размещают с восточной и южной его стороны. Если направление дороги на местности изменяется, то заданный порядок оттенения линии должен сохраняться до ближайшего поселения или пересечения с другой автодорогой. Требуется также согласование изображения данных дорог по рамкам смежных планов.

274 (192). К автодорогам с деревянным покрытием (поверх основы из поперечных бревен или шпал) относятся как имеющие сплошной дощатый или бревенчатый настил, так и раздельное полотно в виде колеи (лежневые дороги). Для их разграничения на планах в последнем случае вдоль трассы дают пояснительную надпись колейная или кол.

Если данные дороги на значительной территории являются единственными, то следует указывать на плане их ширину с оформлением, в зависимости от строения полотна, согласно вариантам, предусмотренным для автодорог с покрытием (пп.266, 267).

Условным знаком автодорог с деревянным покрытием также выделяют торцовые мостовые из деревянных шашек или пластин, уложенных на слой песка.

275 (193). Грунтовыми считаются непрофилированные, не имеющие укрепленного земляного основания и какого-либо покрытия и нерегулярно ремонтируемые дороги. При топографической съемке предусмотрено разделение грунтовых дорог по их условным обозначениям на проселочные, полевые и лесные.

Поскольку все эти дороги передают на планах двумя параллельными, разными по начертанию (а именно сплошными и штриховыми) линиями, то при их нанесении следует руководствоваться тем же правилом оттенения, которое принято при изображении автодорог без покрытия (п.273).

Особую группу грунтовых дорог составляют приуроченные к водным объектам и показываемые при топографической съемке точечным пунктиром.

276 (193). Знаки грунтовых дорог, а также троп, в местах их пересечения между собой и при подходе к автомобильным дорогам и рамкам плана наносят с расчетом, чтобы перекрещивались или смыкались друг с другом звенья, а не интервалы штриховых линий. При этом допускается некоторое изменение длины звеньев соответствующих условных знаков.

277 (193). Проселочные дороги служат для соединения между собой мелких населенных пунктов, связи их с более крупными поселениями, железнодорожными станциями, пристанями и автодорогами, имеющими покрытие. Обычно проселочные дороги накатаны автогужевым транспортом. Если в какой-либо местности они являются единственными путями, по которым возможен проезд (например, через болото, лес и т.д.), то изображение данных проселочных дорог сопровождают характеристикой их ширины (до десятых долей метра).

В случаях, когда на планах масштабов 1:500 и 1:1000 нужно отделить проселочную дорогу от полевых и лесных, предусматривается применение пояснительной надписи проселочная или просел.

278 (193). К полевым и лесным дорогам относятся грунтовые дороги, используемые автогужевым транспортом сезонно, главным образом во время полевых сельскохозяйственных работ и лесозаготовок. Дороги в малоосвоенных районах, по которым движение транспорта возможно только на гусеничном ходу, показывают условным знаком полевых и лесных дорог в сочетании с надписью тракторная вдоль изображения трассы.

Обозначением полевых и лесных дорог рекомендуется воспроизводить на планах и некоторые второстепенные, плохо наезженные проселочные дороги (например, более длинные и менее удобные из нескольких дорог этого класса, соединяющих соседние населенные пункты).

279 (193). При топографической съемке в отдаленных северных районах, в частности для создания планов масштаба 1:5000 на площади освоения месторождений полезных ископаемых, выделению подлежат нартовые дороги (нарты - легкие упряжные сани для проезда как зимой по снегу, так и летом по траве). Если они имеют постоянный характер и в натуре отчетливо прослеживается их колея, то эти дороги следует изображать условным знаком полевых и лесных дорог с надписью нартовая или местным термином (например, ворга). Менее заметные из нартовых дорог показывают на планах как тропы (зн. N 195).

280 (193). К участкам грунтовых дорог, приуроченных к водным объектам, относят дороги, проезжие при отливе моря и сработке водохранилищ, а также идущие по руслу мелководной реки или ручья.

Условный знак участков дорог, проезжих только при отливе моря или сработке водохранилищ, наносят на топографические планы по изображению полосы осушки шельфа или обнажающейся (нередко на несколько месяцев) береговой полосы водохранилища. В дополнение к этому знаку дают надпись, характеризующую условия проезда; примеры такой надписи приведены в п.315.

Если при передаче на планах масштабов 1:5000 и 1:2000 участков грунтовой дороги, проходящих по руслу горного потока, нанести пунктир условного знака затруднительно из-за малой ширины изображения русла, то разрешается давать этот пунктир отдельными звеньями (по три точки в каждом) поочередно по обоим берегам потока.

281 (194). Дороги, проложенные по водоемам и водотокам после наступления ледостава и по замерзающим зимой болотам, на топографических планах показывают обозначением зимних дорог - зимников и автозимников. Их условный знак наносят не на всем протяжении дороги, а звеньями (по 8-10 штрихов с интервалами в 10-15 см), преимущественно в месте спуска дороги с берега на лед и на резких поворотах трассы. При этом повороты фиксируют штрихами, а не интервалами знака.

282 (195). Вьючные и пешеходные тропы наносят на топографические планы одинаково (по группам масштабов), но для вьючных предусмотрена пояснительная надпись.

Как правило, вьючные тропы непригодны для автогужевого транспорта. Однако по некоторым из них в пустынных районах (в частности по караванным путям) движение транспорта все же возможно, что при наличии достоверных сведений должно быть отражено на плане соответствующей надписью вдоль тропы: например, возможен проезд на автомашинах. Часть троп в тундровых районах используют для транспортировки грузов не только вьюком, но и с применением нарт. Передача таких троп регламентирована в п.279.

Пешеходные тропы при топографической съемке в масштабах 1:2000 и 1:5000 воспроизводят с отбором, причем в первую очередь следует наносить тропы, являющиеся в данном районе единственными путями сообщения (связывающие отдельно стоящие строения с автодорогой, пересекающие болото, хребет, долину реки).

283 (195). Участки горных троп на искусственных карнизах показывают на планах масштабов 1:5000 и 1:2000 особым внемасштабным знаком. Если эти карнизы имеют длину в натуре 20 м и более при съемке в масштабе 1:5000 и длину 10 м и более при съемке в масштабе 1:2000, то их передают двумя соответствующими знаками, размещаемыми в начале и конце карниза. Между ними проводят сплошную линию толщиной 0,3 мм.

На планах масштабов 1:1000 и 1:500 участки троп на карнизах изображают без применения отдельного знака, а именно - как обычные тропы, но в сочетании с пояснительной надписью иск. карниз или с местным термином (например, в горах Средней Азии - овринг).

284 (196). На топографических планах скотопрогоны воспроизводят согласно натуре с ограждениями или без них. В первом случае ограждения показывают в соответствии с вариантами знаков N 476, 477; во втором - непрерывным точечным пунктиром, отвечающим краям вытоптанной животными полосы.

Изображение скотопрогонов, не выражающихся по ширине в масштабе (преимущественно в 1:5000), сопровождают ее характеристикой до десятых долей метра. Наличие на скотопрогоне твердого покрытия фиксируют на планах буквенными индексами (п.262), размещаемыми, наряду с надписью прогон, по середине его полосы.

285 (197). Все строящиеся автомобильные дороги показывают на планах соответствующими им условными обозначениями, но с разрывами в 1 мм через каждые 8 мм изображения трассы.

Строящиеся дорожные мосты и путепроводы разных конструкций передают при топографической съемке как действующие, с дополнительной надписью стр.

Если дорогу строят на столь узкой насыпи, что при изображении данного участка трассы знак бровки насыпи будет совпадать со знаком самой дороги (ее проезжей части), то штрихи, обозначающие насыпь, следует размещать так, чтобы они приходились только на звенья пунктирной линии строящейся дороги, но не на ее интервалы. Такой прием позволяет отличать на плане строящиеся дороги на узкой насыпи от тех действующих, которые передают с применением штрихового пунктира (п.289). К показу строящихся дорог в выемках все это не относится, поскольку их бровки проектируют на плане в достаточном удалении от трассы дороги.

286 (198). К труднопроезжим участкам на автодорогах причисляют разбитые, с ямами и в целом давно не ремонтировавшиеся участки, на грунтовых проселочных дорогах - участки, приуроченные к заболоченным местам, песчаным массивам, каменистым россыпям и имеющие большую крутизну. В районах, где основными путями сообщения являются грунтовые полевые и лесные дороги, также следует при топографической съемке показывать их труднопроезжие участки.

Для передачи последних на планах, обозначения всех автодорог дают с разрывами (в 1 мм через каждые 4 мм) одной из двух линий, ограничивающих изображение проезжей части дороги. Соответственно для всех грунтовых дорог предусматривается выделение на планах труднопроезжих участков поперечными точечными пунктирами, между которыми вдоль дороги наносят надпись труднопроезж.

287 (199). В заболоченной местности участки автодорог без покрытия и грунтовых дорог нередко укреплены фашинами, гатями и греблями. Фашины представляют собой связки хвороста, уложенные на продольные лежни и прижатые жердями; сверху фашины засыпают землей или песком. Гатями называют сплошные настилы из бревен, размещенные по хворосту или жердям. Гребли - невысокие насыпи из грунта, камней и песка. В ряде случаев все эти примитивные сооружения по дорогам имеют местные названия, например выстилки.

Данные объекты показывают на топографических планах одним общим обозначением. Для разграничения с обычными насыпями все участки с фашинами, гатями, греблями, выстилками и т.п. сопровождают на планах пояснительными надписями.

288 (200, 201). Изображение на топографических планах дорог по насыпям и дамбам и дорог в выемках характеризуется рядом особенностей в отношении сочетания обозначений тех и других объектов. При их воспроизведении руководствуются не только самими условными знаками, но и дополнительно приведенными в таблице примерами.

Цензы, регламентирующие передачу подобных сооружений в зависимости от размеров в натуре, приведены в п.242, правила изображения откосов насыпей, дамб и выемок по дорогам - в пп.131, 132, порядок отбора и нанесения их высотных отметок - в п.133.

289 (200, 201). Насыпи - преимущественно дорожно-транспортные сооружения, а дамбы - как насыпные, так и намывные, - гидротехнические сооружения, служащие для защиты низменных побережий от затопления. В связи с этим они имеют более капитальное строение и достаточно широкую вершинную поверхность, по которой могут быть проложены дороги полного поперечного профиля.

При воспроизведении проходящих по насыпям и дамбам грунтовых дорог (проселочных полевых и лесных), изображаемых с применением пунктирных линий, штрихи знака насыпей наносят против звеньев или против интервалов обозначения дороги (в отличие от показа строящихся дорог - п.285).

Передачу при топографической съемке участков дорог разных классов в выемках также следует выполнять в соответствии с приведенными образцами совмещения их условных знаков. Для полноты изображения на планах выемок существенное значение имеет показ состояния (сохранности профиля) придорожных канав-кюветов. Выполняя это, следует руководствоваться п.261.

290 (202). Подземные переходы под улицами, автомобильными и железными дорогами, т.е. пешеходные туннели, показывают на топографических планах пунктирной линией, обозначающей сам переход, и условными знаками входов в туннель. Исходя из особенностей входов в натуре, их могут передавать так, как это воспроизведено на данном образце: открытым входом со ступенями вниз, закрытым входом в подземную часть здания (зн. N 39), сочетанием того или другого из этих знаков с буквенным индексом М, когда подземный переход под улицей или дорогой объединен со входом на станцию метрополитена.

При наличии у входов в подземные переходы парапетов (низких ограждающих стенок) их следует изображать соответствующим масштабу плана условным знаком (зн. N 278).

291 (203). Лестницы для подъема в гору, на дорожную насыпь, дамбу или мост воспроизводят при топографической съемке согласно их расположению на местности и ориентировке, а на планах масштабов 1:2000-1:500, кроме того, с точной передачей каждого лестничного марша и соединяющих их площадок.

292 (204). При показе на топографических планах лотков длительного пользования, предназначенных для спуска леса или других материалов с крутых склонов, условные знаки лотков следует ориентировать открытой стороной против направления склона.

293 (205). Селеспуски - сооружения для пропуска грязекаменных потоков (эпизодических, но скатывающихся с гор по одним и тем же ложбинам) - характеризуются преимущественно такими очертаниями, которые приведены в образцах их условных знаков, но могут иметь и другое устройство и размеры, находиться не в середине ложбины, а у ее края - вплотную к горному склону и т.п. Все это должно быть показано при топографической съемке в соответствии с натурой и масштабом плана в сочетании с пояснительной надписью селеспуск.

294 (206). В оборудование дорог входят устанавливаемые вдоль их трасс километровые знаки-столбы или камни, указатели направления и поворотов, а также названий пересекаемых дорогой населенных пунктов и рек, прочие дорожные знаки (местонахождение ремонтных и медицинских пунктов, кафе и др.), постоянные арки у въездов в пределы республик, областей, районов.

При передаче километровых знаков по автомобильным дорогам (а также железным дорогам и судоходным каналам), в случае недостатка в данной местности других ориентиров, предусмотрено размещение на планах у изображения этих знаков надписей километража.

Для указателей дорог и для прочих дорожных знаков введены раздельные обозначения, когда они не выражаются в масштабе плана и когда выражаются, причем с передачей их столбов (как и арок на автодорогах) с разграничением последних по материалу постройки (зн. N 106-108).

295 (206). Данные объекты на планах масштаба 1:5000, при значительной нагрузке последних и наличии на местности более существенных ориентиров, можно показывать с отбором.

При топографической съемке положение нижнего конца каждого указателя автодорог, километрового и прочих знаков фиксируют с возможной точностью, а сами обозначения этих объектов наносят с расчетом обеспечения наибольшей наглядности в их передаче (преимущественно вытянутыми вдоль трассы).

296 (207). Светофоры на столбах по автодорогам передают только на планах масштабов 1:1000 и 1:500 по дополнительным требованиям. Такие же ограничения предусмотрены для изображения опор контактной сети троллейбусных линий с разделением этих опор по материалу и конструкции.

297 (208). Индексы и номера автодорог следует показывать в рамках прямоугольника, размещаемого на планах через каждые 12-15 см.

При нанесении буквенных индексов дорог нужно исходить из следующей их градации: М - магистральные общегосударственного значения, А - прочие общегосударственного значения, Р - республиканского значения.

298 (209). Из остановок автобусов и троллейбусов при топографической съемке подлежат выделению только размещенные вне населенных пунктов. Основание их условного знака должно быть с той стороны обозначения дороги, с которой остановка фактически находится. Если остановки в противоположных направлениях расположены по обе стороны дороги друг против друга, то достаточно нанести знак одной из них.

Различные объекты на оборудованных остановках, например, карманы (расширения автодорог, павильоны), навесы для пассажиров (зн. N 49), показывают согласно натуре, с учетом пояснений, приведенных в пп.90, 99.

На автодорогах высших классов, наряду с оборудованными остановками, имеются и постоянные стоянки для автотранспорта в виде огороженных площадок с твердым покрытием, служебных строений и небольших технических сооружений - эстакад для осмотра и мелкого ремонта автомашин (зн. N 99, п.155). У изображения каждой такой стоянки дают пояснительную надпись автостоянка.

299 (210). Древесно-кустарниковые насаждения вдоль дорог, а также рек, каналов и канав воспроизводят на топографических планах с разделением на узкие полосы (тех и других), ряды отдельных деревьев, отдельно стоящие деревья, отдельные кустарники. Различие между узкими полосами деревьев и рядами отдельных деревьев вдоль дорог заключается в том, что первые характеризуются несколькими рядами древесной растительности, а вторые - одним или двумя рядами. При передаче узкой полосы деревьев по ее оси на плане дают знак преобладающей породы и показатель высоты в метрах (зн. N 386). В зависимости от величины последнего эти полосы разграничивают по условным обозначениям на имеющие высоту 4 м и более (диаметр кружка 1,5 или 2 мм, в соответствии с масштабом плана - пп.520, 522) высоту менее 4 м (диаметр кружка 0,8 мм).

300 (210). Ряды отдельных деревьев (как естественные насаждения, так и искусственные обсадки) наносят при топографической съемке без характеристик. При расположении этих рядов симметрично по обеим сторонам дороги (двухсторонние обсадки) их условные знаки дают в шахматном порядке. Если в ряду отдельных деревьев они размещены столь близко один от другого, что не могут быть полностью показаны на плане, то крайние наносят точно, а остальные - с сохранением примерного соотношения по густоте деревьев в ряду (на планах масштаба 1:5000 - с отбором, при расстоянии между кружками в среднем 4 мм). Условные знаки отдельно стоящих деревьев дают в строгом соответствии с их положением в натуре (п.523).

Узкие полосы кустарников и отдельные кустарники вдоль дорог воспроизводят при топографической съемке по тем же правилам, что и соответствующие полосы деревьев (п.299), их ряды и отдельные деревья (п.530). Если в натуре все эти объекты примыкают вплотную к дороге, то их условные знаки следует располагать на расстоянии 0,3 мм от обозначения трассы.

Гидрография

301. Береговые линии рек и озер на топографических планах масштабов 1:5000 и 1:2000 следует, как правило, показывать в соответствии с выраженным на местности положением их уреза в межень, т.е. в период с наиболее устойчивым низким уровнем воды. На планах масштабов 1:1000 и 1:500 данные линии наносят по их положению в натуре на момент съемки.

Береговыми линиями водохранилищ считают линии их нормального подпорного горизонта (НПГ). Если в водохранилище уровень воды установился ниже проектной отметки и остается в одном и том же положении в течение ряда лет, то в качестве береговой принимают линию фактически достигнутого уровня. Для водохранилища с изменяющимся горизонтом воды, притом не достигающим НПГ, береговой принято считать линию, отвечающую среднему многолетнему уровню этого водохранилища, устанавливаемому по материалам гидрометслужбы. В обоих случаях нанесению на план подлежит и проектный уровень НПГ, но уже другим условным знаком (зн. N 246, п.343).

302. Береговые линии приливно-отливных морей при изображении на топографических планах должны соответствовать наиболее высокому уровню прилива из средних многолетних измерений; на местности эти линии обычно выражены границами береговой растительности и выноса ракуши, водорослей и плавника. Береговой линией морей без приливов (а также с приливами высотой до 0,5 м) следует считать линию, отвечающую среднему многолетнему уровню моря; в процессе топографических работ она может быть показана при спокойном состоянии акватории - по линии уреза воды, при волнении - по линии прибоя.

303 (211, 212, 214). Береговые линии водотоков и водоемов разделяют при топографических съемках на следующие три группы, которым присвоены самостоятельные обозначения:

1) постоянные и определенные;

2) неопределенные, т.е. хотя и постоянные, но с нечеткими или часто изменяющимися очертаниями;

3) непостоянные - присущие рекам, озерам (и прудам), содержащим воду только часть года, но характеризующимся вполне определенной границей между берегом и руслом.

Постоянные и определенные линии воспроизводят на планах сплошными, остальные - штриховыми пунктирными. При изображении водотоков как с неопределенными, так и непостоянными береговыми линиями по мере приближения к верховьям длину штрихов каждого из их условных обозначений постепенно уменьшают примерно до двух третей от размеров, указанных в таблице.

304 (213). Отметки урезов воды, исходя из технического проекта съемочных работ, наносят на топографические планы по фактическим данным на дату измерений или по приведенным к среднему меженному уровню. По дополнительным требованиям предусматривается комбинирование этих характеристик в виде двойной надписи у соответствующего условного знака.

Дата у отметки уреза должна включать число и месяц измерений; год же указывают только тогда, когда съемку данной трапеции будут выполнять или уже выполняли на протяжении двух календарных лет или более. При одновременной срезке уровня вод в пределах всей территории съемочных работ, наряду с показателями у отметок уреза, за восточной рамкой каждого плана помещают надпись о выполнении этой работы.

Приведенные отметки урезов воды требуются при создании планов многоразового использования и на значительные площади (т.е. преимущественно в масштабах 1:5000 и 1:2000), для обеспечения последующего картосоставления и других целей.

305 (213). Определение отметок уреза воды производят, как правило, с точностью до десятых долей метра. Для планов масштабов 1:1000 и 1:500 на плоские участки с малыми уклонами русел водотоков, по дополнительным требованиям, отметки урезов измеряют и надписывают до сотых долей метра.

Отметки урезов воды по рекам, каналам и канавам следует наносить на планы не реже чем через 10-15 см, обязательно у рамок, в местах со значительными изменениями в характере русла, и у обозначений гидрографических объектов, имеющих ориентирное и хозяйственное значение. При топографической съемке территорий с водоемами отметку уреза воды дают у каждого из них, если их площадь на планах масштабов 1:5000 и 1:2000 1 см2 и более, масштабов 1:1000 и 1:500 - 5 см2 и более, а для единичных озер и прудов - независимо от размеров. Для водохранилищ по рекам необходимо давать отметки их хвостовой части, где подпор воды выклинивается.

Условный знак отметки уреза воды нужно размещать по центру изображения водотоков, показываемых на плане в одну линию, и в разрыве обозначения береговой линии - для всех других элементов гидрографической сети.

306 (215, 216). При показе на планах водотоков и водоемов с непостоянной береговой линией, вместо урезов воды, содержащейся в них только часть года, следует наносить отметки высот, исходя из соответствующих требований (пп.305, 457). По дополнительным требованиям у отметок высот на данных береговых линиях может быть приведена дата их определения, оформляемая как в условном знаке N 213.

Для установления месяца, когда сезонно пересыхающие или сезонно-водные водотоки и водоемы имеют воду, следует руководствоваться средними многолетними данными из материалов гидрометслужбы.

307 (217, 218). Обрывистые берега водотоков и водоемов изображают при топографической съемке с разделением на берега с пляжем, не выражающимся в масштабе, берега без пляжа у рек и заливов шириной на плане 1,5 мм и более и шириной менее 1,5 мм. При воспроизведении обрывистых берегов руководствуются как общими требованиями по передаче обрывов (пп.459, 460), так и конкретными требованиями применительно к комбинированным изображениям обрывистых берегов и линейных элементов гидрографии (пп.308-311).

308 (217). При показе обрывистых берегов с пляжем, не выражающимся в масштабе, штрихи обозначения обрыва наносят с таким расчетом, чтобы между их концами и береговой линией оставалась полоска шириной на плане порядка 0,3 мм (по техническим условиям издания планов).

309 (218). Обрывистые берега без пляжа у рек и заливов шириной на плане 1,5 мм и более воспроизводят при топографической съемке следующим образом:

1) когда расстояние от проекции на плоскость верхней кромки обрыва до линии берега составляет 1 мм и более - то двумя соответствующими линиями с нанесением между ними штрихов обозначения обрыва;

2) когда указанное расстояние меньше 1 мм - то одной линией, отвечающей совмещенному плановому положению верха обрыва и берега; при этом штрихи обозначения обрыва размещают по изображению зеркала воды перпендикулярно к линии берега.

В отличие от знаков других земляных и скалистых обрывов цвет штрихов должен быть зеленым.

310. Обрывистые берега без пляжа у рек и заливов шириной на плане менее 1,5 мм надлежит показывать сочетанием тех же обозначений, что приняты для берегов с пляжем (п.308).

311 (219). На топографических планах требуется показывать наибольшую глубину каждого берегового обрыва (до десятых долей метра), причем при значительном их протяжении - в нескольких местах. Соответствующую надпись дают обязательно коричневым цветом, что является одним из приемов разграничения изображений обрывистых берегов без пляжа и ледяных обрывов (зн. N 365).

312 (220). Осыхающие береговые полосы приливо-отливных морей, называемые осушками, и соответствующие полосы по берегам озер и водохранилищ с регулярно изменяющимся уровнем воды, при ширине тех и других на плане 2 мм и более, разграничивают при топографической съемке по механическому составу грунтов. Если предусматривается передача на топографических планах и грунтов дна, то последние классифицируют также по механическому составу.

В обоих случаях на планы наносят по голубому фону условные знаки песчаных, илистых, глинистых, галечно-гравийных и валунных (различают по величине окатанных обломков пород - п.566), ракушечных, каменистых и скалистых грунтов.

При смешанном характере грунтов начертания их следует комбинировать, например, в таком порядке:

1) знаки илистых, глинистых, ракушечных и каменистых грунтов в сочетании с обозначением песчаного грунта дают по точечному рисунку без изменений в принятой их расстановке;

2) знаки тех же грунтов при взаимном сочетании заносят в разграфку через один во всех направлениях, в среднем через 7 мм.

313 (220). При топографической съемке шельфа предусматривается введение в изображения контуров грунтов дна особых индексов по первым буквам названий этих грунтов (исключение для галечника - Гк). Если они имеют смешанный (сложный) характер, то дают два индекса грунтов.

314 (220, 224). Участки береговой полосы, не выражающиеся в масштабе плана (1:5000 или 1:2000), передают одним или несколькими вытянутыми в линию знаками осыхающих камней - когда эти участки сложены твердыми породами; знаками рыхлых пород - когда данный участок сформирован соответствующими наносами.

315 (220). По изображению на планах береговых полос в районах, не имеющих дорог, при возможности проезда в малую воду наносят соответствующую надпись с указанием вида транспорта. Например, для морских берегов: при отливе возможен проезд на колесном транспорте; для берегов водохранилищ: при сработке водохранилища возможен проезд на гусеничном транспорте.

При топографической съемке участков на побережье приливно-отливного моря вдоль обозначения осушки (со стороны воды) или за восточной рамкой плана дают надпись: Ср. величина прилива ... м.

316 (221). На топографических планах при воспроизведении водоемов с осыхающими береговыми полосами подлежат показу как верхняя, так и нижняя их границы. Верхней границей является береговая линия. Нижнюю же границу наносят зеленой сплошной линией толщиной 0,2 мм.

За нижнюю границу осыхающей полосы на озерах и водохранилищах с изменяющимися уровнями принимают самый низкий из них по многолетним наблюдениям. Для приливо-отливных морей - соответственно наинизший теоретический уровень, т.е. линия отлива самого значительного из возможных по астрономическим причинам. Практически допускается (с оговоркой за восточной рамкой плана) считать нижней границей осыхающей полосы ту линию, до которой вода отходила в наибольшей степени за время съемочных работ.

317 (222). Морские течения подразделяют на постоянные, временные и приливо-отливные. На топографических планах показывают только последние, характеризующиеся периодическими изменениями направления и скорости течения.

318 (223). Банками называют участки морского дна на мелководье, имеющие меньшие глубины, чем окружающее их пространство. При топографических съемках их воспроизводят с использованием морских навигационных карт или материалов промера. Банки больших размеров передают с оконтуриванием их площади в соответствии с натурой, а малых размеров - особым знаком в виде пунктирного кружка. В обоих случаях указывают глубину банки, определяемую согласно пп.326, 328.

319 (224). Камни в водоемах при их изображении на топографических планах подразделяют на надводные, подводные и осыхающие. Надводные камни, расположенные группами, при значительной их концентрации наносят с отбором, но крайние - обязательно на своих местах. Знак скоплений надводных камней имеет черный цвет в отличие от порогов, в основном подводных и показываемых поэтому зеленым цветом.

При передаче отдельных подводных камней и отдельных осыхающих камней обязательно использование гидрографических данных.

320 (225). Надводные скалы, в зависимости от их размеров и масштаба плана, изображают при топографических съемках в соответствии с истинными очертаниями в натуре или тем же внемасштабным знаком, что и малые скалы-останцы на суше (зн. N 334, а), но с оконтуриванием черной пунктирной линией.

Высоту надводной скалы, как и других естественных или искусственных объектов, возвышающихся над поверхностью воды, определяют для рек и озер по отношению к среднему меженному уровню (на планах масштабов 1:1000 и 1:500 - к уровню на момент съемки), для водохранилищ со стабилизировавшимся уровнем - по отношению к НПГ или фактически достигнутому горизонту, для водохранилищ с изменяющимся уровнем - по отношению к среднему его положению из наблюдений за ряд лет, для приливо-отливных морей - по отношению к уровню полной воды, для остальных морей - по отношению к их среднему многолетнему уровню (пп.301, 302).

321 (226). Рифы представляют собой известковые сооружения, образованные многовековым разрастанием колоний кораллов, мшанок и некоторых водорослей при одновременном процессе постепенного отмирания, накопления и уплотнения массы этих организмов. В современную эпоху развивающиеся рифы характерны для теплых морей.

Основные виды рифов - барьерные, береговые и кольцевые (атоллы), каждый из которых в свою очередь подразделяют на подводные и осыхающие. При передаче рифов на топографических планах следует использовать морские навигационные карты или материалы промера.

322 (227). Условный знак скоплений плавника предназначен для показа нагромождений древесных стволов (в сочетании с другим растительным материалом, обломками построек и судов), занесенных волнами на морской берег. Наиболее от него удаленные скопления имеют сравнительно стабильный характер и отвечают положению береговой линии (п.302).

Данное обозначение применимо также для передачи скоплений плавника в полосе осушки приливо-отливного моря, на мелководье озер и водохранилищ, по поймам крупных рек.

Изображение скоплений плавника не оконтуривают, но крайние значки размещают согласно натуре. Общее их количество на соответствующих участках плана должно быть от трех и более.

323 (228). Условный знак водной растительности без разделения по жизненным формам применяют при ее воспроизведении на обычных топографических планах универсального назначения; разграфки в этом случае не требуется. Данным общим обозначением показывают водоросли, водную травяную и моховую растительность (п.324).

Передача на топографических планах земноводной растительности соответствующими условными знаками регламентируется особо: древесно-кустарниковых мангровых зарослей - в п.528, камыша и тростника - в п.539.

324 (229-232). Водную растительность подразделяют при специализированных топографических съемках на водоросли, водную травяную растительность с плавающими листьями, водную травяную растительность с погруженными листьями и водную моховую растительность. Все соответствующие условные знаки наносят в разграфку.

Из водорослей воспроизведению при топографических съемках подлежат только прикрепленные ко дну, подводным камням и т.п. а также многолетние их скопления на одном и том же месте, образующие на воде сплошной покров растительности. Изображение водорослей, имеющих промысловое значение, следует сопровождать надписью, характеризующей их родовое название (например, анфельция, ламинария).

Водную травяную растительность с плавающими листьями (ряска, кувшинки и др.) и с погруженными листьями (рдесты, зостера - взморник и др.) передают на топографических планах, когда она из года в год произрастает на одном и том же участке водоема или водотока, образуя "подводные луга". В случаях, если данные растения одновременно имеют листья погруженные, плавающие и возвышающиеся над водой, - их надлежит показывать знаком травяной растительности с плавающими листьями.

Водная моховая растительность присуща только пресноводным бассейнам. Как правило, приурочена к их дну, реже - к подводным частям береговых склонов. Неподвижные моховые ковры на поверхности воды могут быть воспроизведены тем же условным знаком, а именно обычной моховой растительности, но по голубому фону водного пространства.

325 (233). Подводные плантации показывают на топографических планах единым условным знаком, независимо от того, какие животные или растения здесь культивируются. Вместе с тем у контура каждой плантации дают пояснительную надпись, характеризующую ее назначение. Например, у плантаций по разведению моллюсков - устрицы, гребешки, мидии; рыб - садки угря, садки окуня; водорослей - мор. капуста и др.

326 (234, 235). При топографической съемке водоемов с применением изобат и показателей глубин за исходный их уровень принимают: для крупных рек и озер - средний меженный уровень; водохранилищ, достигших уровня НПГ и не достигших его, но со стабильным положением горизонта воды - уровень последнего; водохранилищ с изменяющимся уровнем (сезонные колебания, периодические сработки - т.е. попуски воды) - самый низкий из установленных за время наблюдений; приливо-отливных морей - наинизший теоретический уровень (п.316): остальных морей - средний многолетний уровень.

327 (234). При передаче изобатами характера дна водоемов следует руководствоваться общими пояснениями по изображению рельефа земной поверхности.

328 (235). Показатели глубин водоемов дают на планах, как правило, до десятых долей метра при глубине акватории менее 20 м, до полуметра - при глубине 20-50 м и до целых метров - при глубине 50 м и более. Количество этих показателей должно быть порядка 20 на дм2; при их размещении, в основном равномерном, необходимо учитывать и особенности расчленения дна.

329 (236). При изображении дна крупных рек, озер, водохранилищ и морей (в зоне шельфа) горизонталями и отметками абсолютных высот за исходный их уровень принимают нуль кронштадтского футштока. Соответствующие численные характеристики форм рельефа, находящихся ниже этого уровня, наносят на планы со знаком "минус".

Применяя горизонтали и отметки высот для воспроизведения донной поверхности водоемов, следует исходить из всех тех пунктов, которые регламентируют передачу рельефа суши (пп.447-456), в данном случае коричневые линии горизонталей проводят по голубому фону закраски водного пространства.

330 (237). Реки и ручьи показывают на топографических планах в одну или две линии, в зависимости от того, выражаются они или нет по ширине в данном масштабе. Водотоки, передаваемые в одну линию, воспроизводят с постепенным ее утолщением от истоков к устью в пределах 0,12-0,5 мм. Соответственно условный знак "двойных" водотоков применяют, когда ширина их изображения на плане составляет (вместе с береговыми линиями) 0,5 мм и более. При съемках в масштабе 1:5000 двумя линиями передают реки и ручьи шириной русла от 2,5 м, в масштабе 1:2000 - от 1 м, в масштабах 1:1000 и 1:500 - практически все постоянные водотоки.

331 (238). При характеристике изображений водотоков на топографических планах, наряду с урезами воды (пп.304, 305), дают показатели направления и скорости течения, ширины и глубины русла, а также грунта дна. По дополнительным требованиям водотоки с загрязненной водой могут сопровождаться соответствующей надписью после их названия, например, руч. Овражный (загряз).

Направление течения передают стрелкой, помещаемой на фоне зеркала воды при достаточной ширине реки на плане, или рядом с руслом, если его ширина не выражается в масштабе. Данный знак следует применять для всех водотоков с выраженным руслом - постоянно водных, сезонно-водных, сезоннопересыхающих.

Скорость течения указывают только при передаче "двойных" водотоков, причем имеют в виду среднюю поверхностную скорость в данном створе, установленную на основе гидрометрических материалов или ряда определений в процессе топографической съемки, которые должны выполняться, как правило, в межень (для планов масштабов 1:1000 и 1:500 одноразового использования допустимо и на момент съемки).

Характеристику направления и скорости течения следует давать на планах через каждые 10-15 см, в том числе обязательно в истоках, у перепадов (выше и ниже плотин, порогов, водопадов), устьев притоков и рамок данного плана.

332 (238). Показатели ширины русел в метрах наносят в обязательном порядке только при изображении постоянно водных рек и ручьев на планах масштабов 1:5000 и 1:2000; на более крупномасштабных планах ширина водотоков может быть установлена непосредственными измерениями на плане. По дополнительным требованиям характеристику ширины русел дают также и на планах масштабов 1:1000 и 1:500 с точностью до десятых долей метра.

Определение ширины русла, как и положения его береговых линий, производят, как правило, при меженном состоянии водотока (п.301).

333 (238). Глубину рек и ручьев показывают на основе измерений в самом глубоком месте данного створа, причем с точностью до десятых долей метра.

Сведения о глубинах судоходных рек следует брать с лоцманских карт.

Грунт дна водотоков классифицируют при топографической съемке следующим образом: каменистый (неровные выходы скальных пород, крупные камни) - индекс на плане К, твердый (галечник, ровный монолит, плотная глина) - Т, песчаный плотный - П, вязкий (вязкий, глинистый, вязкий песчаный, вязкий илистый) - В.

334 (239). Для русел с чередованием пересыхающих и постоянно водных участков изображения береговых линий дают у первых - прерывистыми, у вторых - сплошными, а сохранившиеся плесы и бочаги с водой воспроизводят с замыканием по их концам. Голубую заливку дают сплошь по всему руслу.

335 (240). Условный знак пропадающих участков рек и ручьев применяют тогда, когда в натуре имеются какие-либо признаки, позволяющие определять их местонахождение. При отсутствии таких данных участки видимого русла соединять пунктиром не нужно (например, при уходе водотока в карстовом районе глубоко под землю с последующим выходом через несколько километров).

336 (241). На топографических планах следует воспроизводить те водопады (участки падения текучих вод с уступа), которые присущи рекам и ручьям, главным образом горным, и протокам между озерами, находящимися на разных уровнях. Временные водопады безрусловых потоков талых и дождевых вод при топографической съемке фиксировать не требуется.

Водопады шириной менее 2 мм в масштабе плана передают поперечной черточкой, а большей ширины - знаком обрыва, линия которого должна повторять конфигурацию гребня уступа, а ориентированные по течению штрихи - соответствовать длине проекции уступа на плоскость.

Знаки водопадов сопровождают пояснительной надписью вдп. Кроме того, выше и ниже водопада дают отметки урезов воды в межень, которые хотя и не входят в его условное обозначение, но являются важным элементом характеристики водопадов на топографических планах. Если для размещения отметок урезов по узким водопадам на плане недостаточно места, то вместо них дают показатель высоты падения воды (до десятых долей метра).

337 (242). Пороги на реках - это выступы твердых коренных пород или крупные валуны, принесенные ледником, горными лавинами и т.п. При топографических съемках пороги передают с подразделением по ширине и протяженности и сопровождают пояснительной надписью порог или пор.

Самые малые пороги, а именно на реках, ширина которых на плане уже чем 2 мм и длина не выражается в масштабе, показывают одной черточкой поперек русла. Пороги узкие, но большей протяженности - несколькими черточками, крайние из которых наносят точно "на своем месте", а промежуточные - более или менее равномерно через 1-1,5 мм.

Пороги шириной 2 мм и более в масштабе плана обозначают как цепочку камней треугольной формы. При значительной длине порожистого участка данные знаки размещают по всей его площади, но при этом верхние и нижние (по течению) ряды должны передавать положение границ участка, а остальные (т.е. промежуточные) пороги наносят с учетом их приуроченности в натуре. Соответственно, если пороги на широкой реке перегораживают русло не полностью, а только в той или иной части его поперечного профиля, то эта особенность подлежит воспроизведению на плане.

Изображения порогов должны сопровождаться отметками урезов воды (по аналогии с водопадами - п.336).

338 (243). Речные перекаты - мелководные участки русел в местах их расширения или близ устьев притоков. Показывают на топографических планах только по дополнительным требованиям и при наличии данных примера или лоцманских карт.

Условные обозначения перекатов размещают равномерно по занимаемой ими на плане площади; выпуклая сторона знака, в соответствии с натурой, должна быть обращена вниз по течению реки.

339 (244). Береговые отмели и русловые мели представляют собой подводные полосы наносов, различающиеся между собой только по местоположению на реке и обозначающиеся общим условным знаком. При его нанесении наиболее крупные точки должны отвечать самым мелководным участкам данной отмели или мели.

При специализированных топографических съемках крупных рек может потребоваться раздельное изображение грунтов мелководья (включая отмели и мели). В этом случае предусматривают применение тех же графических знаков и буквенных индексов, что и для создания планов на участки морского шельфа или водохранилища (пп.312, 313).

340 (245). Озера на топографических планах масштабов 1:1000 и 1:500 показывают все без исключения; на планах масштаба 1:5000 - площадью от 2,5 мм2 и более, 1:2000 - от 5 мм2 и более. Кроме того, на планах масштабов 1:5000 и 1:2000 подлежат воспроизведению и озера меньших размеров, если они имеют ориентирное, хозяйственное или лечебное значение. Последние, при необходимости, могут быть переданы с некоторым преувеличением их площади. У изображения мелких озер без названий, при значительной контурности плана, для выделения данных объектов следует давать надпись озеро или оз.

При воспроизведении озер с минерализованной водой предусматривается применение надписей сол. и г.-сол. (т.е. горько-соленое), помещаемых непосредственно за номенклатурным термином или, при наличии у озера собственного наименования, после него; например, оз. (г.-сол.), оз.Тенгиз (сол.). Качество воды определяют в основном по состоянию водоема в летнюю межень, поскольку в другое время она может быть слишком опресненной или, наоборот, с повышенной концентрацией соли.

341 (246). Применение условных знаков разливов рек и озер, зон водохранилищ, создаваемых и действующих, но не достигающих уровня нормального подпорного горизонта (НПГ), следует сочетать на планах с применением в полном объеме всех обозначений, принятых для изображения рельефа и контуров местности, подвергающейся в данном случае периодическому затоплению и высвобождению от покрытия водой. Соответственно линии границ и особенно штриховку площадей данных объектов нужно наносить с таким расчетом, чтобы не снижать наглядности в передаче содержания плана в целом.

342 (246). Разливы рек и озер показывают на топографических планах масштабов 1:5000 и 1:2000 в обязательном порядке, на более крупномасштабных - по дополнительным требованиям.

Воспроизведение границ и площадей разливов регламентируется следующими условиями: продолжительность разлива от двух месяцев и более (вследствие затяжных дождей, таяния снегов, интенсивного сброса вод через плотины), ширина полосы разлива в масштабе 1:5000 - 1 см и более, 1:2000 - 2,5 см и более. При изображении разливов необходимо опираться на аэросъемку, выполненную во время наибольшего подъема воды, или на материалы гидрометслужбы.

Данные пояснения в полной мере относятся и к изготовлению планов на такие низменные и плоские водораздельные участки, которые регулярно и на длительный срок покрываются водой в результате непрерывных ливневых осадков (например, в сезоны дождей на равнинах с муссонным климатом).

343 (246). Границы и площади водохранилищ создаваемых и водохранилищ действующих, но не достигающих проектного уровня, воспроизводят на топографических планах теми же обозначениями, что и разливы. При этом за внешнюю границу зоны затопления, передаваемую штриховым пунктиром, условно принимают линию НПГ, хотя зеркало воды и не дошло до ее уровня.

Создаваемыми водохранилищами следует считать проектируемые (проект вынесен в натуру), строящиеся и находящиеся на стадии первичного заполнения водой. При выделении зоны затопления водохранилищ только на основе проектных отметок за восточной рамкой плана дают соответствующую надпись.

344 (246). В условном знаке границы разлива или зоны затопления длина его звеньев при небольшой величине контуров может быть пропорционально уменьшена, но с соблюдением указаний, приведенных в п.341. В условном знаке площади разлива или зоны затопления штриховку, как правило, следует наносить под углом 45° к южной рамке плана.

При значительных размерах участков разлива или затопления, по дополнительным требованиям, в их контурах на плане приводят черную надпись, указывающую, каким месяцам года присуще это явление. Например, для характеристики речного половодья - Разлив IV-VI, периодически заливаемых водораздельных участков - Затопление VIII-IX.

345 (246). В случае, если площади разлива или затопления занимают на плане более четверти целой трапеции, штриховку их не производят. Вместо этого вдоль соответствующей линии на плане дают надпись - Граница разлива или Граница создаваемого водохранилища. Если вся данная площадь при разливе покрывается водой или полностью находится в зоне затопления водохранилища, то графически на плане это не показывают, а за его восточной рамкой дают соответственную надпись. Например, Вся площадь покрывается при разливе водой на период V-VI; Вся площадь находится в зоне затопления водами Центрального водохранилища на период VI-VII.

346 (247). Затопленную древесно-кустарниковую растительность изображают на топографических планах по голубому фону воды теми же условными обозначениями, что и растительность на суше, т.е. с разделением на участки леса, отдельные деревья и кустарники (зн. N 368, 389, 395). Характер размещения данной растительности передают расстановкой условных знаков без разграфки и оконтуривания площадей.

По дополнительным требованиям для затопленных участков леса дают пояснительную надпись об их породном составе (например, ель, бер. - для березы).

Объекты гидротехнические, водного транспорта и водоснабжения

347 (248). При изображении каналов, канализованных участков рек и канав прямолинейные их отрезки и четкие углы поворотов следует фиксировать без искусственного сглаживания, в полном соответствии с натурой и масштабом плана.

Укрепление бортов водотоков путем их бетонирования передают сокращенной надписью бет., а на планах масштаба 1:1000 и 1:500, кроме того, черной тонкой чертой с внешней стороны береговой линии (по обоим берегам). Если укрепление выполнено другим путем (например, железобетонными плитами или мощением), то применяют и соответствующую пояснительную надпись - ЖБ, мощ. и др.

348 (248). На канализованных участках рек, в отличие от каналов и канав, гидрографические характеристики дают те же, что и на всем остальном протяжении рек, в частности, указывают грунт дна.

При показе каналов и канав с периодически изменяемым направлением течения наносят не одну, а две стрелки, ориентированные в противоположных направлениях. Отметки урезов воды по данным объектам, в том числе изображаемым в одну линию, следует давать не реже чем через 10 см.

349 (248). Из оросительных, обводнительных и осушительных канав на планах показывают те, которые имеют постоянное назначение. Временные канавы - например, ежегодно перепахиваемые оросительные борозды на полях или картовые канавки на торфоразработках - при топографической съемке изображению не подлежат.

350 (249). Подземные каналы и подземную дренажную сеть наносят на топографические планы только при наличии гидротехнических картматериалов, а также когда на аэроснимках или непосредственно в натуре прослеживаются какие-либо линейные элементы, свидетельствующие о местоположении этих каналов и дренажных систем. Последние на планах масштабов 1:5000 и 1:2000 изображают одинарными пунктирными линиями.

351 (250). Характеристику каналов и канав дифференцируют при топографической съемке следующим образом:

1) по основным требованиям, на планах масштабов 1:5000 и 1:2000 показывают ширину данных объектов поверху (кроме самых крупных каналов - п.352) и их глубину до десятых долей метра; на планах масштабов 1:1000 и 1:500 - только глубину, поскольку ширина может быть взята непосредственно с плана;

2) по дополнительным требованиям, определяют ширину каналов и канав также и по дну, надписывая ее в виде второй группы цифр в числителе характеристики (в том числе и канав, изображаемых в одну линию).

В качестве показателя ширины канала поверху следует принимать расстояние между берегами на уровне бровки, а если их относительная высота различна, то на уровне более низкого берега. Соответственно условные обозначения каналов на плане должны согласовываться с данным показателем.

Глубиной канала следует считать расстояние по вертикали от уровня бровки более низкого берега до уровня дна в центре поперечного профиля канала.

352 (250). Характеристики самых крупных каналов (отнесение к этой категории выполняется в редакционном порядке) определяют исходя из того, что их должны изображать на топографических планах в соответствии с положением береговых линий в межень, а не по верхним кромкам береговых откосов дамб или выемок, тянущихся вдоль данных каналов.

Характеристики "одинарных" (по ширине) каналов дают согласно п.351.

353 (250). На планах масштабов 1:5000 и 1:2000 место определения характеристик и канав в зависимости от их ширины фиксируют стрелкой с размещением надписи сбоку от русла или, как это принято на планах масштабов 1:1000 и 1:500, соответствующую надпись дают прямо по изображению русла.

354 (250). В некоторых случаях, например, для передачи на топографических планах мелиоративного назначения, кроме характеристики ширины и глубины каналов, может потребоваться определение высотных отметок не только бровки, но и дна канала. Надписывать последние следует непосредственно по изображению зеркала воды.

355 (251). Условный знак строящихся каналов при их воспроизведении на одноцветных топографических планах для наглядности целесообразно сопровождать пояснительной надписью стр.

Если вдоль строящегося канала прокладывают дамбы, то последние в зависимости от стадии строительства: не показывают вообще, наносят (причем сплошными линиями, а не звеньями) только на законченных участках или на всем протяжении канала.

356 (252). К сухим канавам при топографических съемках относят недействующие мелиоративные, противопожарные, заброшенные строительные и граничные, а также узкие рвы, бывшие окопы и дорожные кюветы, не имеющие воды большую часть теплого периода. Если сухие канавы были забетонированы, то вдоль них, как и при изображении действующих канав, дают надпись бет. (п.347).

Условные обозначения сухих канав на одноцветных топографических планах дополняют пояснительной надписью сух., чтобы обеспечить разграничение между ними и изображениями строящихся каналов. При передаче сухих канав, выражающихся по ширине в масштабе в основном на планах 1:1000 и 1:500, достаточно характеристики только их глубины. Для показа более узких канав на данных планах, а также подавляющего большинства канав на планах масштабов 1:5000 и 1:2000 предусматривается определение как их глубины, так и ширины в долях метра.

357 (253). При изображении каналов, канализованных участков рек и канав, сопровождаемых оградительными дамбами (валами), по гребню последних, а также у оснований с внешней и внутренней (если она не примыкает к берегу) сторон следует давать абсолютные отметки высот, согласуя их размещение с отметками урезов воды. Предусматривается также нанесение характеристик относительной высоты данных сооружений, как правило, взамен абсолютных отметок (при отсутствии на планах достаточного места).

В зависимости от масштаба топографической съемки, ширины в натуре и отстояния от водотока, дамбы изображают с двухсторонними или односторонними (в основном при съемках 1:5000) штрихами.

358 (254). Искусственные валики, сооружаемые преимущественно вдоль водотока, показывают на топографических планах особыми знаками при следующих условиях: когда длина изображения валиков на плане 3 мм и более; когда высота валиков в натуре 0,25 м и более - если съемку выполняют с сечением рельефа горизонталями через 0,5 или 1 м; когда высота валиков 1 м и более - если съемка с сечением 2 или 5 м.

Применение для передачи валиков того или другого условного обозначения регламентируется, как и при изображении дамб, размерами данных объектов и графическими возможностями их показа на данном участке плана. В знаке одностороннего валика поперечные штрихи, как правило, дают в направлении от берега канала. Густую сеть узких межчековых валиков на рисовых полях при съемке в масштабе 1:5000 допускается воспроизводить одними их основными линиями, без поперечных штрихов.

359 (255). При передаче на топографических планах каналов, канализованных участков рек и канав, проходящих по выемкам, показатели их характеристик по высоте размещают в том же порядке, что и для данных объектов, ограниченных дамбами (п.357). Кроме того, при наличии на плане места, отметки абсолютных высот следует давать и на бермах - горизонтальных или слабонаклонных площадках, проложенных вдоль откосов выемки в целях повышения их устойчивости против сползания земляных масс.

360 (256). Изображение канала или канавы по валу, наряду с графическими знаками, должно иметь в нескольких местах отметки абсолютных высот его поперечного профиля, включая урез воды, верх вала и основание с внешней стороны, а по возможности (т.е. при наличии на плане места) также и с внутренней стороны вала, обращенной к водотоку. Вдоль канала следует помещать черную пояснительную надпись: канал по валу или сокращенно кан. по валу.

Комбинирование указанного размещения отметок и дополнительных надписей позволяет разграничивать передачу на плане каналов по валу и дамб вдоль каналов.

361 (257). Водораспределительные устройства на оросительных и обводнительных каналах имеют различные конструкции; основные из них приведены в таблицах условных знаков. При топографических съемках следует применять то обозначение, которое больше соответствует виду водораспределительного устройства на местности. В случае достаточно больших размеров эти объекты воспроизводят по их контурам, причем если данные устройства бетонные (а равно каменные или кирпичные) - то с заливкой черным цветом. Обозначения водораспределительных устройств сопровождают отметками: урезов воды в основном канале и на водовыпусках, поверхности земли рядом с последними и верха сооружения.

Знаки устройств с отводом воды на одну или обе стороны всегда ориентируют на плане выпуклой частью вниз по течению воды в канале. При необходимости выделить регулятор, рядом с соответствующим обозначением помещают пояснительную надпись рег.

362 (257). Показывая на плане совмещение щитов и заслонок водораспределительных устройств с выражающимися в масштабе мостами или трубами, условные их знаки наносят вплотную один к другому. На настилах мостов или труб в данном случае следует показывать абсолютную их высоту.

363 (258). Обозначения устьев дренажных коллекторов на осушительных каналах должны отвечать одному из ряда вариантов, приведенных в таблице.

На топографических планах мелиоративного назначения при показе устьев коллекторов дополнительно дают численную характеристику их труб.

Настоящий условный знак может быть также применен при передаче на планах соответствующих устройств коллекторно-сбросных каналов оросительных систем.

364 (259). Водовыпуски на дамбах и валиках лиманного орошения - это устройства для однократного ежегодного сброса на обвалованные участки вод, накопленных при весеннем снеготаянии, и вод из постоянных водохранилищ оросительного назначения (п.562, 4). Внешне они напоминают мосты, но имеют подъемные щиты для выпуска воды.

Для показа водовыпусков на планах применяют обозначения, наиболее соответствующие их очертаниям в натуре. Данные обозначения дают черным цветом и сопровождают сокращенной пояснительной надписью вдв.

365 (260). Дюкеры - сооружения на каналах или других водоводах, предназначенные для пересечения естественных и искусственных препятствий в поперечной выемке под ними (например, под рекой, оврагом, железной дорогой). Большей частью представляют собой изогнутую трубу (одну или несколько рядом). Встречаются и открытые дюкеры, что должно быть дополнительно отражено в пояснительной надписи откр. дюкер.

Длинные дюкеры малого сечения изображают на топографических планах знаком подземного водопровода.

366 (261). Акведуки - сооружения для переброски воды над препятствиями, преимущественно по мостам на опорах. Условные обозначения данных объектов на плане должны соответствовать их размерам и конструкции, причем преобладающее распространение имеют акведуки в виде лотков, трубопроводов или каналов. К знакам акведуков, помимо пояснительной надписи акв., следует давать и сокращенную надпись, характеризующую материал моста-водовода (например, мет., дер.).

367 (262). Водосбросами называют гидротехнические устройства, предназначенные для сопряжения двух участков каналов, водоводов или водоемов, расположенных на разных уровнях. К числу водосбросов относят быстротоки и перепады различных конструкций, а также водосливы (п.376). Обозначения любых водосбросов сопровождают отметками урезов воды в точках перегибов русла, а при недостатке на плане места - характеристикой их относительной высоты (по вертикали) до десятых долей метра.

368 (262). Быстротоки - это открытые облицованные канавы или лотки для перевода потока воды большой скорости из верхнего в нижний участок данного водотока или водохранилища. Соответствующее обозначение дают на плане с пояснительной надписью быстроток и указанием на материал сооружения (бет., ЖБ и др.).

Перепады представляют собой водопроводящие устройства. Преобладающее распространение имеют открытые ступенчатые и консольные перепады. Их изображение на топографическом плане должно передавать внешние различия в конструкции, а при показе ступенчатых перепадов, кроме того, число ступеней (поперечными штрихами условного знака). Для больших ступенчатых перепадов предусматривается нанесение отметок урезов воды через одну ступень, а при возможности - и на каждой ступени данного каскада.

369 (263). Туннели на каналах - это капитальные сооружения, основными частями которых являются порталы (входной и выходной) и подземная трасса с обделкой (монолитной или сборной) внутренней поверхности.

Поскольку порталы имеют различное строение, для их передачи на топографических планах следует использовать такие обозначения, которые в наибольшей мере отвечают облику данных объектов. Соответственно условный знак в таблице дан в качестве примера их показа.

Подземную трассу туннеля выделяют на плане при наличии достоверных данных или ориентиров (п.350). При их отсутствии общее направление трассы передают точечным пунктиром на отрезках длиной 1,5-2 см в масштабе плана навстречу друг другу от верхнего и нижнего порталов.

Некоторые гидротехнические туннели снабжены вертикальными шахтными стволами, изображаемыми на планах условным знаком смотровых колодцев (люков) подземных коммуникаций и характеристикой их глубины в метрах. В случаях, когда данные объекты по своим диаметрам выражаются в масштабе плана, соответствующие условные обозначения дают по их фактическим очертаниям.

370 (264). Каналы, реки и "двойные" канавы, проходящие через трубы, передают штриховым черным пунктиром в сочетании с обозначением оголовков данных труб, отвечающим их виду на местности. Таким же образом следует показывать сооружения вне дорог: переезды через канавы на торфоразработках, рисовых полях и т.п.

Если канал проходит через трубу в пределах населенного пункта с большим количеством различных топографических объектов, то нанесение на план пунктира установленного условного знака необязательно. Характеристики труб дают согласно зн. N 324, п.442.

371 (265). Водозаборы - сооружения для забора воды из водотока или водоема, очистки ее (с помощью отстойников, мусоро- и наносоулавливающих, наносоудаляющих устройств) и пропуска в канал, туннель или другие водоводы. Насосные станции - сооружения, состоящие из насосных агрегатов, подводящих и отводящих трубопроводов.

В ряде случаев водозаборы и насосные станции совмещены в единый гидротехнический узел, созданный в целях обеспечения работы ГЭС, судоходства, мелиорации земель и водоснабжения. Изображение подобного узла на топографических планах осуществляют путем передачи внешних очертаний каждого из его объектов в сочетании с набором пояснительных надписей (вдзб., насосн. ст. и др.). Вместе с тем показывают все связанные с водозаборами и насосными станциями строения и здания с указанием материала постройки.

372 (266). При крупномасштабных топографических съемках наряду с насосными станциями передаче подлежат малые насосы: стационарные; передвижные по берегу канала (реки, водохранилища); плавучие на баржах или понтонах.

Стационарные насосы, не имеющие построек, воспроизводят особым условным знаком в виде черного квадрата. Подвижные же насосы подводят к входу в боковой канал только на то время, когда они ежегодно подают в него воду. В связи с этим данные насосы не имеют на местности строго определенного положения, и для фиксации их наличия следует ограничиваться только пояснительной надписью (плавуч. насос, передвижн. насос), начало которой приурочивают к точке сочленения на плане магистрального и бокового каналов.

373 (267). Чигири - водоподъемные устройства в виде колеса с ковшами или барабана с канатом, снабженным черпаками. Приводятся в движение преимущественно с помощью гужевой тяги.

В зависимости от масштаба плана чигири изображают одним установленным для них знаком или его сочетанием с обозначениями имеющихся опор, подразделяемых по материалу постройки (п.166). В последнем случае занимаемая чигирем площадка подлежит оконтуриванию штриховым пунктиром.

374 (268). Лотки - водопроводящие устройства с незамкнутым поперечным профилем и безнапорным движением воды. Предназначены для мелиоративных и гидротехнических целей, в частности, пропуска сплавного леса, рыбы и т.п. По приуроченности различают лотки наземные - на спланированном грунтовом основании и лотки на опорах; по материалу - на железобетонные (преимущественно), бетонные и деревянные. Термин "желоб" в ряде районов страны применяют взамен термина "лоток", главным образом для обозначения соответствующих наземных устройств небольших размеров.

При передаче лотков на планах рекомендуется сопровождать их изображение надписью лоток, бет. лоток и т.д. На планах масштабов 1:5000 и 1:2000 черные линии знака лотков, отвечающие их бортам, дают согласно фактическому положению, а при недостатке места - опускают и показ лотков ограничивают зеленым штриховым пунктиром и пояснительными надписями.

Для лотков на опорах материал последних передают установленными для этого условными знаками (N 106-108), кроме того, при больших углах наклона лотка к поверхности земли следует определять и надписывать высоту опор через одну (до десятых долей метра).

375 (269). Кяризами называют подземные водосборные и водопроводящие галереи, сооружаемые в маловодных предгорных районах в целях улавливания, сбора, транспортирования и вывода на поверхность грунтовых вод, предназначаемых для орошения земель, водоснабжения пастбищ и населенных пунктов. Характерным признаком кяризов на местности являются приуроченные к ним вертикальные колодцы, используемые для вентиляции, ремонта, а в некоторых случаях и подъема воды.

При топографических съемках нужно показывать все кяризы - действующие и недействующие - присвоенными им разными условными знаками. Кружки обозначения кяризов, соответствующие люкам колодцев, наносят на планы масштабов 1:2000-1:500 по фактическому их положению в натуре, а на планы масштаба 1:5000 - через каждые 1,5 см.

376 (270). Плотины - гидротехнические сооружения, перегораживающие реки, ручьи или каналы для подъема уровня воды, создания ее напора и образования водохранилища. При большом разнообразии плотин их классифицируют на водоподъемные и водохранилищные; глухие, водосливные (со свободным переливом через гребень) и станционные (с водозаборными отверстиями); надводные и подводные; проезжие и непроезжие. По основному материалу плотины подразделяют на металлические, каменные, деревянные, бетонные, железобетонные и земляные, а также их сочетания.

При топографических съемках плотины могут быть переданы только целым комплексом самостоятельных и комбинированных условных знаков и пояснительных надписей. Подбор их должен обеспечить полное, детальное и точное воспроизведение на планах внешнего вида и конструктивных особенностей тела плотины и приуроченных к ней устройств (водосливов-труб и водосливов-лотков, затворов с подъемными кранами, подпорных стенок, шлюзов и т.д.). Обозначения, приведенные в таблице, являются примерами показа наиболее распространенных плотин средних и малых размеров.

377 (270). При передаче плотин на топографических планах для разграничения собственно плотины и примыкающих дамб предусматривают разрывы (до 0,5 мм) между соответствующими обозначениями. В целях разделения непроезжих и проезжих плотин по краям изображения последних наносят короткие штрихи ("усы"), ориентированные под углом 45° к оси плотины.

В условных знаках плотин удлиненные поперечные линии должны быть направлены в сторону нижнего бьефа.

378 (270). Высотные характеристики плотин складываются из отметок урезов воды верхнего и нижнего бьефов, отметок абсолютной высоты их гребня и наинизшей точки основания (для глухих плотин). При значительной протяженности плотины отметки их гребня и основания дают примерно через каждые 7-10 см. Для планов масштабов 1:1000 и 1:500 предусматривается также нанесение отметок входа и выхода водосливных труб или лотков. Это положение распространяется и на топографические планы масштаба 1:2000 мелиоративного назначения.

Ширину плотин поверху требуется надписывать только на планах масштабов 1:500 и 1:2000.

379 (270, 271). Материал постройки плотин указывают при их длине в масштабе плана 1 см и более. При этом применяют сокращенные надписи, например: мет. (для металлических), Д-3 (для плотин из дерева и земли), а при недостатке места - в виде отдельных заглавных букв М, ЖБ, Д.

Знаки земляных плотин должны сопровождаться в соответствующих местах отдельными надписями о материале плотины и ее водосливной части.

380 (271). Прорванные плотины (преимущественно земляные) характеризуются наличием поперечного прорыва по всей высоте данного сооружения. У изображения такой плотины, как правило, достаточно одной отметки уреза воды с размещением ее на изображении нижнего бьефа. Отметка непосредственно выше плотины требуется при значительном уклоне водотока в прорыве плотины.

381 (272). Подводные плотины предназначены для создания небольшого подпора воды в сочетании с переливом через погруженный гребень большей части ее расхода в данном створе. При воспроизведении подводных плотин линию условного знака, которая обращена в сторону верхнего бьефа, дают штриховым пунктиром. Характеристики подводных плотин на топографических планах ограничивают отметками урезов воды выше и ниже платины.

При наличии у подводных плотин элементов конструкции, выступающих над водой, последние показывают согласно их внешнему виду наиболее подходящими обозначениями.

382 (273). На топографических планах масштабов 1:5000 и 1:2000 следует, исходя из гидрометрических материалов, давать характеристики площадей и объемов водохранилищ. Размещают их непосредственно у знаков плотин, причем площадь показывают только в целых квадратных километрах, а объем - в целых кубических километрах для водохранилищ в 10 см3 и более, до десятых долей кубических километров - для водохранилищ в 0,1-10 км3, до тысячных - для водохранилищ в 0,001-0,1 км3.

383 (274). Мусороулавливающие и рыбозащитные устройства представлены главным образом решетками и сетками на опорах, размещенных поперек реки выше гидроузла, ГЭС и других подобных сооружений. Решетки и сетки воспроизводят на топографических планах одинаково - прерывистыми одинарными линиями, опоры - принятыми обозначениями, дифференцированными в зависимости от их материала (зн. N 106-108).

К числу устройств рыбозащитного назначения относятся также рыбоподъемники и рыбопропускные лотки, каналы, шлюзы и лестничные рыбоходы. Для показа рыбоподъемников отдельного знака не предусмотрено; на планах их передают контурами по фактическим очертаниям в сочетании с надписью рыбопод. При изображении остальных устройств рыбозащитного назначения применимы те условные обозначения, которые установлены для соответствующих объектов, с надписями, характеризующими их специфику как рыбопропускных.

384 (275). Шлюзы - это гидротехнические сооружения водного транспорта, расположенные на реках или каналах, соединяющих водоемы с различными уровнями. Для шлюзов характерно большое разнообразие в конструктивном отношении, но состоят все они, как правило, из камер, головных частей и подходов.

Камеры для подъема и опускания судов имеют преимущественно железобетонные стены с парапетами, для которых установлены специальные условные знаки (зн. N 278), или без них. В последнем случае наносят одинарную черную линию (оторочка камеры).

Основными элементами головных частей шлюзов являются их ворота (затворы), обычно металлические. Условные обозначения ворот наносят в соответствии с их размещением в натуре и ориентируют острием против течения. Если прямо над воротами шлюза сооружен мост, то их обозначения комбинируют, причем знак ворот шлюза по возможности следует врисовывать в знак моста.

На подходах к шлюзам выделяются направляющие устройства для обеспечения правильного входа и выхода судов. Называются они "палы" и могут быть представлены как рядами свай-опор (п.394), так и изображенными в таблице забетонированными конструкциями криволинейного (в плане) профиля.

Численные характеристики шлюзов дают только на планах масштабов 1:5000 и 1:2000. При этом для глубины шлюза у порога и ширины ворот указывают наименьшие их значения.

385 (276, 277). Набережные при изображении на топографических планах классифицируют по двум группам, каждой из которых присвоено свое обозначение; одна группа - каменные, бетонные и железобетонные набережные, другая - деревянные. Условные знаки этих групп, в свою очередь, подразделяют для наклонных и отвесных набережных. Вдоль линии, обозначающей на плане отвесную набережную, наносят надпись отвесная (при недостатке места - отв.) и указывают материал постройки (кам., дер. и т.п.).

Изображения набережных на планах сопровождают отметками абсолютной высоты берега у их верхнего края и уреза воды - у подножия.

386 (278). Парапеты - низкие (в среднем 1 м) сплошные стенки, сооружаемые в качестве ограждений преимущественно на набережных, а также шлюзах, плотинах, мостах, крутых поворотах автомобильных дорог и др. При топографических съемках в масштабах 1:1000 и 1:500 парапеты воспроизводят с разграничением на каменные или бетонные, металлические и деревянные, а в масштабах 1:5000 и 1:2000 - одним общим обозначением.

Если парапета у набережной нет, то вместо ее условного знака на плане проводят одинарную черную линию. Разрывы в парапетах для установки кнехтов (тумбы, на которые набрасывают тросы со швартующихся судов) показывают только на планах масштабов 1:1000 и 1:500.

387 (279). Спуски и лестницы на набережных сооружают как вдоль них, так и поперек, что должно быть передано на планах в соответствии с натурой.

388 (280, 281). Подпорные стенки предназначены для укрепления склонов и обрывов по берегам рек, каналов и водоемов, вдоль горных дорог, в населенных пунктах с пересеченным рельефом. Различают подпорные стенки каменные, бетонные и железобетонные, обозначаемые одним знаком, и деревянные - другим (без заливки). Данные объекты разделяют на отвесные и наклонные; последние в зависимости от конфигурации и величины проекции стенки на плоскость воспроизводят клиньями разной длины.

У подпорных стенок в виде дроби дают характеристику их высотного положения: в числителе - абсолютную отметку по верху стенки, в знаменателе - у ее основания. При затруднительности определения этих отметок или недостатке места на плане допускается применение надписи, характеризующей относительную высоту стенки (до десятых долей метра).

389 (280, 281). При воспроизведении подпорных стенок на топографическом плане их следует отличать от спланированных откосов (зн. N 84, 85), исходя из того, что стенки, как правило, значительно круче (поскольку при их постройке нет необходимости, как для откосов, ориентировать на угол естественного равновесия грунтов) и занимают соответственно существенно меньшую площадь в плане. Это предопределяет невозможность произрастания на подпорных стенках, в отличие от ряда спланированных откосов, древесно-кустарниковой растительности.

390 (282). Водомерные посты представляют собой устройства для систематического измерения уровня воды в реках, каналах и водоемах. Различают посты свайные (наиболее распространенные), реечные и дистанционные автоматизированные (с самопишущими приборами).

В таблицах приведены обозначения свайного поста, основными частями которого являются реперы наверху берегового склона и приспособление для отсчета уровня воды в виде ряда свай, спускающегося вниз перпендикулярно к береговой линии и частью уходящего под воду. Наряду с основным изображением поста реперы показывают на плане условными обозначениями соответствующих нивелирных знаков (зн. N 11).

У обозначений водомерных постов следует надписывать отметки урезов воды, причем в зависимости от требований проекта работ: на дату съемки, приведенные к межени (по многолетним данным) или те и другие. В последнем случае в числителе дроби дают сведения по фактическим определениям, в знаменателе - средние для меженного периода.

391 (282). Основное устройство реечных водомерных постов, традиционно называемое на крупных водоемах футштоками, представляет собой рейку с делениями, прикрепленную на уровне воды к набережной, мосту, плотине, отвесной береговой скале. При изображении этих постов на топографических планах знак рейки врисовывают в обозначение соответствующего объекта.

Автоматические водомерные посты с самописцами размещают в специальных будках, которые передают на топографических планах как и обычные строения, но с пояснительной надписью вод. пост или вод. п.

392 (282). Оборудованные гидрометрические створы, в зависимости от назначения и характера водотока, могут иметь различное устройство. Наиболее распространены створы с тросами, натянутыми над водой от одного берега до другого и предназначенными для подвески гидрометрических приборов на время измерений (например, расходов воды и ее скоростей в середине потока). Нередко вдоль троса прокладывают подвесной пешеходный мостик. В таблице приведен пример створа с мостиком и без него.

393 (283). Ряжи - это срубы (бревенчатые или из железобетонных брусьев), заполняемые балластом и устанавливаемые в воде при строительстве набережных, подпорных стенок, плотин и мостов. Часть их остается на акватории по завершении строительных работ, а также при демонтаже или разрушении гидротехнических сооружений. На топографических планах масштабов 1:5000 и 1:2000 различные ряжи показывают общим условным знаком, масштабов 1:1000 и 1:500 - двумя обозначениями, в зависимости от размеров ряжей в натуре.

394 (284). Группы свай в воде, называемые "кустами свай", большей частью представляют собой остатки свайных и свайно-ряжевых плотин и мостов. Для передачи таких свай установлен внемасштабный условный знак, воспроизводящий характер их размещения и материал, из которого они были изготовлены. В некоторых случаях сваи специально размещают рядами (например, в качестве ходовых палов у шлюзов - п.384), что должно быть показано цепочкой знаков, принятых для изображения опор (зн. N 106-108).

395 (285, 315). Ледорезы - устройства для защиты гидротехнических сооружений от повреждений льдом. Внешне это вертикальные или наклонные массивные конструкции с заостренным концом, направленным против течения. Устанавливают их непосредственно у плотин и мостов или на некотором расстоянии перед ними.

Для изображения данных объектов предусмотрен особый внемасштабный знак; при значительных размерах ледореза на планах масштабов 1:1000 и 1:500 этот знак врисовывают в контур, передающий фактические очертания устройства. В последнем случае показу подлежат также угловые опоры ледореза с разделением их по материалу постройки (зн. N 106-108).

396 (286). Гидротехнические устройства оградительного назначения большей частью представлены молами, волноломами и пирсами.

Молы сооружают на водоемах для защиты акватории портов от волнения. Обычно одним концом они примыкают к берегу, в середине используются для причалов, а на другом их конце устанавливают маяки.

Волноломы необходимы для ограждения от ударов волн портовых строений, рейдовых причалов, подходов к каналам и шлюзам и участков берега. Различают оградительные конструкции, окруженные водой, и берегозащитные, сооружаемые непосредственно у береговой линии.

Пирсы - короткие, преимущественно сквозные устройства, вдающиеся с берега в акваторию порта и предназначенные для двухстороннего причаливания судов.

397 (286). Гидротехнические устройства регуляционного назначения большей частью представлены траверсами, бунами и шпорами.

Траверсами называют поперечные дамбы, соединяющие продольные направляющие устройства в воде с берегом и служащие главным образом для регулирования перемещений наносов.

Буны в основном предназначены для регулирования режима водотоков, предохранения берегов и гидротехнических сооружений от размыва. Устанавливают их перпендикулярно или под углом к береговой линии. В сочетании с волноломами способствуют закреплению и расширению пляжей.

Шпоры - поперечные регуляционные устройства, возводимые в руслах рек (русловыправительные шпоры) и на морских побережьях. Обычно они довольно узкие, иногда отличаются криволинейным (в плане) профилем.

398 (286). Все перечисленные гидротехнические устройства оградительного и регуляционного назначения имеют сходные очертания в виде вытянутых дамб. Изображают их на топографических планах по единому принципу в соответствии с их формой и размерами. Объекты, имеющие ширину до 1 мм, целесообразно воспроизводить с заливкой контура, а больших размеров - без нее.

399 (286). Данные устройства могут иметь как отвесные, так и наклонные стенки, что требует применения разных условных знаков. Для показа наклонных стенок наиболее подходящим является обозначение, установленное для спланированных укрепленных откосов (зн. N 85). На планах следует давать надписи о материале постройки каждого из устройств. Если материалы, использованные при сооружении самого мола, волнолома или буны, иные, чем при облицовке стенок, то при наличии достаточного места на плане масштаба 1:1000 или 1:500 дают их раздельные характеристики (например, по верху мола - бет., у стенки - ЖБ плиты).

При топографической съемке важно правильно передать место, где начинается гидротехническое устройство - на береговом склоне, полосе пляжа или прямо от уреза воды.

400 (287). Пристани, т.е. порты на внутренних водных путях, подразделяют при изображении на топографических планах на пристани с оборудованными причалами, на пристани и остановочные пункты без оборудованных причалов и якорные стоянки.

К первым относят береговые пристани на сплошном фундаменте, на сваях, забитых в дно, и плавучие - дебаркадеры на судне или понтоне. Все эти пристани воспроизводят черными контурными линиями (без голубой закраски) согласно их истинному местоположению, очертаниям и размерам в данном масштабе.

401 (288). Пристани и остановочные пункты без оборудованных причалов показывают на топографических планах особым условным знаком в виде якоря, помещаемого в соответствующей точке рядом с береговой линией на изображании водного пространства.

Таким же образом, только на планах масштабов 1:5000 и 1:2000, обозначают постоянные якорные стоянки судов по определенным местам в глубине бухт и на рейдах близ берегов. Нередко эти места оформлены буями или бочками.

402 (289). Маяки - береговые и плавучие сооружения в виде башни или вышки, служащие ориентиром для опознания берегов, предупреждения о навигационной опасности и определения места судна. Оборудуют их светооптическими системами или такими средствами сигнализации, как воздушно-акустические и радиотехнические. Все береговые маяки показывают одним условным обозначением; плавучие, на судах специальной конструкции, закрепленных якорями, - другим. По дополнительным требованиям у каждого из них может быть дана сокращенная пояснительная надпись: свет., акуст. или радиотехн.

Если основание маяка башенного типа выражается в масштабе плана, то его следует воспроизводить замкнутым контуром, в который врисовывают соответствующий условный знак. Для маяков в виде вышки на опорах предусматривают передачу последних на своем месте с дифференциацией по материалу постройки, т.е. подобно изображению пунктов государственной геодезической сети (зн. N 1).

403 (290). Светящие береговые огни навигационного назначения отличаются от маяков со светооптическими системами меньшей мощностью и установкой на низких ажурных конструкциях, отдельных мачтах и даже на уровне земли над береговыми обрывами. В случае, когда основание вышки, на которой укреплен светящий огонь, воспроизводится в масштабе, применим тот же способ изображения данного объекта, что и при показе маяков (п.402).

Предостерегательные огни, установленные на крышах каких-либо зданий или на промышленных сооружениях, расположенных на берегу водоема (например, на заводских трубах, нефтяных и газовых вышках), при топографической съемке показу не подлежат.

404 (291). Буи представляют собой плавучие, но закрепленные якорями навигационные знаки на водоемах, предназначенные для выделения фарватера (т.е. судового хода), ограждения опасных участков для судоходства и указания на местоположение какого-либо предмета под водой. Основной тип буев - светящие; значительно меньшее распространение имеют акустические (звуковые) и радиотехнические, показываемые на топографических планах тем же условным знаком.

Данное обозначение применимо и для передачи по дополнительным требованиям речных бакенов, причем в тех случаях, когда они находятся в данных точках в течение длительного периода (например, несколько лет), или их устанавливают из года в год на одном и том же месте.

405 (292). Из знаков береговой сигнализации на водоемах и реках при топографической съемке фиксируют только те створные, перевальные, рейдовые и другие навигационные знаки, которые носят постоянный характер, а не переставляются по берегу в связи с частыми изменениями судоходной обстановки.

406 (293). Условное обозначение водных станций принято в топографии для обобщенного изображения открытых купален, лодочных причалов и других легких построек на огражденном участке акватории. Водные станции показывают на планах штриховой пунктирной линией по их внешнему контуру на воде и соответствующей пояснительной надписью - одной общей (вод. ст) или, при наличии места, общей и дополнительной конкретной (например, лод. причал).

407 (294). Условный знак оборудованного пляжа введен для того, чтобы передавать в общем виде наличие на данном участке прибрежной полосы - как капитальных строений, показываемых установленными для них обозначениями, так и ряда временных навесов, грибков под тентами, кабин и т.п.

При малой площади оборудованного пляжа знак его может быть уменьшен в 1,5-2 раза, при большой - повторен несколько раз. На топографических планах предусмотрено сочетание данного знака с изображением обнаженных грунтов пляжа (песка, гравия и др.) или имеющейся на нем травяной растительности.

408 (295). Для воспроизведения на планах объектов водоснабжения предусмотрены раздельные обозначения действующих колодцев со срубом, воротом и журавлем; колодцев сухих и засыпанных; колодцев и скважин с ручным насосом, ветряным двигателем, механическим подъемом воды; артезианских скважин наружных и в зданиях; совмещенных с водонапорными башнями и водокачками; скважин заброшенных и недействующих.

Общим при их топографической съемке является требование размещения у соответствующего знака, во-первых, сокращенной пояснительной надписи К или скв. и собственного названия (если оно имеется), во-вторых, абсолютной отметки земли, определенной непосредственно у данного объекта или угла здания, в котором он находится.

409 (295). Полную характеристику колодцев на планах масштабов 1:1000 и 1:500 дают только по дополнительным требованиям. Это же ограничение предусмотрено и для показателя периода водности пересыхающих колодцев (т.е. месяцев, когда они с водой) на планах масштабов 1:5000 и 1:2000.

На всех топографических планах глубину колодцев до воды и до дна нужно указывать для шахтных устройств, а для трубчатых, т.е. скважин, это не требуется. У колодцев, имеющих соленую или горько-соленую воду, дают сокращенную надпись сол. или г.-сол., причем размещают ее в знаменателе характеристики колодцев, вслед за показателями их глубины.

410 (295). Колодцы вне населенных пунктов передают на топографических планах полностью, а расположенные в их пределах - при необходимости, с отбором, но с сохранением 2-3 на 1 дм2, включая все колодцы коллективного пользования. При топографических съемках в масштабах 1:5000 или 1:2000 населенных пунктов полные характеристики колодцев дают, если для этого на плане достаточно места.

411 (295). В целях обеспечения последующего картосоставления на планах маловодных районов следует выделять главные колодцы, отличающиеся наибольшей наполняемостью, высоким качеством воды и удобным местоположением в транспортном отношении. Для этих колодцев предусматривается определение их наполняемости в литро-часах. Соответствующую надпись на плане дают ниже обозначения колодца; слева же от него размещают дополнительную надпись главн. (т.е. главный колодец).

412 (296). Колодцы со срубом, но без оборудованного водоподъемника, и колодцы с воротом на столбах даны в таблицах в нескольких вариантам, в зависимости от их размеров и устройства. Колодцы с воротом на планах масштаба 1:2000 показывают особым знаком только по дополнительным требованиям; на планах масштаба 1:5000 их обозначают как и обычные колодцы без водоподъемных приспособлений.

413 (297). Над колодцами и скважинами с ручным насосом нередко устанавливают легкие навесы. Показ их на топографических планах не предусматривается.

414 (298, 299). Колодцы и скважины с ветровым двигателем и колодцы с журавлем имеют существенное значение не только как водозаборные устройства, но и как ориентиры на местности. Такие колодцы (особенно с ветряным двигателем) показывают на планах с возможной для данного масштаба детализацией (например, с воспроизведением опор) и полной их характеристикой.

415 (300, 301). Для колодцев и скважин с механическим подъемом воды (включая оборудованные электромоторами) и артезианских, т.е. с выходом воды на поверхность в силу напора в водоносном горизонте, при топографической съемке предусматривается определение дебита в литро-часах (для колодцев с механическим подъемом воды - по дополнительным требованиям). Соответствующую характеристику дают на плане ниже пояснительной надписи, указывающей на наличие в первом случае насоса, во втором - артезианской системы с самоизлиянием подземных вод.

416 (302). Колодцы и скважины, расположенные внутри строений, показывают отвечающими их конструкции условными знаками, как правило, в том месте, к которому они фактически приурочены. Пояснительные надписи к данному водозаборному устройству размещают в зависимости от наличия места на плане - рядом с контуром строения или внутри него. В последнем случае для колодцев давать букву К у соответствующего условного знака не следует (поскольку, это может быть ошибочно воспринято как указание на материал постройки).

417 (302). Если колодцы или скважины совмещены с водоподъемным устройством (насосом и т.п.) или водокачкой и находятся в здании водонапорной башни, то на плане дают обозначение этой последней, сопровождаемое комбинированной надписью, характеризующей остальные элементы данной системы. Например, надпись вида: вод. вдкч. скв. или вод. вдкч., арт. к. При недостатке на плане места часть надписи может быть опущена, но с таким расчетом, чтобы не было сомнений в основном назначении объекта. В частности, для плана масштаба 1:5000 надпись вдкч. и указание на дебит у знака сооружения башенного типа даст возможность считать, что данная башня водонапорная, а поскольку к ней не подходит трубопровод, то, значит, внутри нее имеется колодец или скважина.

418 (303). Сухие колодцы, т.е. такие, в которых в данный период круглогодично отсутствует вода, должны передаваться на топографических планах условным знаком, пояснительной надписью и сокращенной характеристикой (абсолютная отметка земли у колодца и его глубина до дна).

Засыпанные колодцы воспроизводят в тех случаях, когда на местности еще сохранились заметные их остатки; никакой характеристики объекта, кроме пояснительной надписи, не предусматривается.

419 (303). Скважины недействующие и заброшенные графически изображают одинаково, но сопровождают на плане различными надписями. Недействующие скважины могут быть не заброшенными, а исправными и временно неработающими. Заброшенные скважины, наоборот, потеряли эксплуатационное значение, но вода из них может еще самопроизвольно изливаться.

420 (304). Колонки водоснабжения подразделяют при топографических съемках на следующие группы:

1) гидравлические, вода к которым поступает по трубопроводам (например, водоналивные на железных дорогах);

2) водоразборные - главным образом артезианские (п.415), предназначенные для обеспечения коммунального сектора;

3) питьевые, приуроченные к городским паркам, бульварам и пляжам, называемые также "фонтанчиками для питья";

4) гидранты - устройства в виде штанги с напорным патрубком, предназначенные для отбора воды из водопроводной сети в основном для пожарных и поливочных нужд. На топографических планах масштаба 1:5000 гидранты показывают только в виде исключения, когда им присуще ориентирное значение.

Гидранты, совмещенные с водоразборными колонками, показывают условным знаком последних в сочетании с пояснительной надписью гидрант-колонка (в две строки).

421 (305). Узлы подключения дождевальных машин предназначены для обеспечения водой подвижной поливочной техники (преимущественно широкозахватной). Имеют конструктивные отличия от поливочных гидрантов, передаваемых на планах другим условным знаком (зн. N 304, п.420).

422 (306). Водоразборные будки, характеризующиеся наличием строения с выводом трубы наружу, в зависимости от их размеров и масштаба плана, показывают по фактическим очертаниям (круглыми, квадратными) с указанием на материал постройки или одним внемасштабным знаком.

423 (307). Фонтанами называют декоративные гидротехнические устройства в виде оснований или обрамлений струй воды, бьющих вверх или падающих вниз. Преобладают фонтаны округлой формы. На топографических планах их изображают установленным внемасштабным знаком или, при значительной величине фонтана в данном масштабе, отдельным контуром, в который врисовывают соответствующее условное обозначение.

424 (308). Оборудованные водохранилища открытые, крытые и подземные, а также различные бассейны для сбора воды передают на топографических планах по их действительным размерам и очертаниям, а не выражающиеся в масштабе (преимущественно в 1:5000) - зеленым квадратом с длиной стороны 1,5 мм.

У каждого данного объекта дают пояснительную надпись вдхр. или соответствующий местный термин; например, копань - в Сибири, как (дождевая яма) - в Казахстане, сардоба - бассейн с укрепленными стенками, иногда имеющий куполообразную крышу, - в Средней Азии.

425 (308). Контуры открытых водохранилищ-резервуаров воспроизводят зеленой линией, крытых и подземных - черной.

При наличии у открытых резервуаров облицовки их изображения обводят второй (нужной) линией, также черного цвета. Если для этого на плане недостаточно места, то ограничиваются указанием на материал постройки (бет., К, кирп.).

Крытые и подземные водохранилища-резервуары показывают без голубой закраски одним только знаком имеющегося строения (согласно натуре - с обваловкой или без нее) и надлежащей пояснительной надписью; например, подземн. вдхр.

Водохранилища и другие бассейны, вода в которых имеется только часть года, воспроизводят на планах штриховым пунктиром и надписью с указанием на период водности (например, III-VI).

426 (308). Стоящие на земле баки и цистерны открытые, присыпанные или полностью засыпанные грунтом, следует изображать при топографической съемке таким же образом, как и другие резервуары для воды (п.425), причем с надписью вод. Это относится и к показу отстойников, но последние дают с пояснением отст. или отстойник.

427 (309). Загрязненность водохранилищ отходами промышленных предприятий (например, нефтью близ промыслов) отображают на планах по дополнительным требованиям на основе данных местных органов гидрометслужбы и санитарного надзора. Наряду с условным знаком, при наличии места, дают надпись загряз. вдхр.

428 (310). Водонапорные баки на столбах или фермах при съемке в масштабе 1:5000 воспроизводят условным обозначением вышки легкого типа (зн. N 27) в сочетании с надписью вод. На планах остальных масштабов эти баки показывают согласно их очертаниям в натуре с разграничением по типу и материалу опор (зн. N 106-108).

429 (311). Естественные источники при крупномасштабной топографической съемке подразделяют на необорудованные, оборудованные и оборудованные, совмещенные с памятниками.

Внемасштабный условный знак необорудованных источников должен быть ориентирован в соответствии с направлением их стока на местности.

Источники, оборудованные бетонными кольцами, срубами, желобами и другими устройствами, а также источники, совмещенные с памятниками, передают на планах двояко: не выражающиеся в масштабе, независимо от их формы, - квадратом с кружком в середине; выражающиеся в масштабе - согласно их очертаниям и размерам с передачей деталей (архитектурных выступов, ступеней и т.п.).

430 (311). При показе всех естественных источников предусмотрено применение пояснительных надписей. У источников с обычной водой, исходя из местных номенклатурных терминов, дают надпись ист., род., кл. У источников с минерализованной водой невыясненного состава - надпись мин., а известного состава - щел., серн., уг.-кисл. и т.д. У источников с памятниками следует наносить сокращенную надпись пам.

Для источников в маловодных районах, при наличии гидрологических данных, указывают их дебит в литро-часах.

При изображении источников их условные знаки сопровождают абсолютными отметками земной поверхности, определяемыми у каждого данного объекта.

431 (312). Гейзеры - водные источники в районах вулканической деятельности, периодически выбрасывающие горячую воду и пар. Место выброса может быть приурочено к дну котловинок, вершинкам мелких куполов и конусов, образованных отложениями самого гейзера.

Если поперечник гейзера в масштабе плана больше, чем диаметр его условного знака, то кружок последнего может быть соответственно увеличен. Обозначение каждого гейзера требуется дополнять характеристикой абсолютной высоты земли непосредственно у места выброса.

Мосты, путепроводы и переправы

432 (313-325). Мосты изображают на топографических планах с разделением по назначению, размерам, конструкции и материалу постройки. Основные части мостов - пролетное строение и опоры.

По назначению различают мосты железнодорожные, автодорожные (включая городские) и пешеходные. Для передачи железнодорожных и автодорожных мостов нет необходимости обозначать, для чего они предназначены, поскольку это и так определяется по изображению самих дорог. Для передачи назначения пешеходных мостов предусмотрены специальные условные знаки и надписи.

По размерам из мостов соответствующими обозначениями выделяют малые мосты, причем их разграничивают на имеющие в длину менее 1 м, от 1 до 3 м - при съемке в масштабах 1:500-1:2000, от 1 до 7,5 м - в масштабе 1:5000.

По конструкции мостов раздельному показу на планах подлежат однопролетные и многопролетные, подъемные и разводные, на плавучих опорах, разборные, цепные и канатные, одноярусные с железными и (или) автомобильными дорогами на общем или раздельном строении, двухъярусные и мосты-путепроводы. Разграничивать на планах мосты по второстепенным особенностям их конструкции (балочные, арочные, рамные и т.п.) не требуется.

По материалу постройки мосты разделяют в зависимости от пролетного строения на металлические, железобетонные (реже - бетонные), деревянные. Опоры мостов как концевые (устои), так и промежуточные (быки) дифференцируют на топографических планах согласно условным знакам N 106-108.

433 (313-316). При топографической съемке материал пролетного строения больших капитальных мостов передают на планах масштабов 1:5000 и 1:2000 разными условными знаками, а масштабов 1:1000 и 1:500 - единым обозначением, но с пояснительной надписью мет., ЖБ, бет.

Большие деревянные мосты на планах всех масштабов изображают одним общим знаком, без дополнительных индексов. Деревянные мосты, как правило, оборудуют ледорезами, для воспроизведения которых следует применять условный знак N 285 с учетом пояснений в п.395.

При показе подъемных и разводных мостов, помимо материала пролетного строения, соответствующим знаком выделяют его подвижную часть. Для передачи на планах разборных (преимущественно деревянных) мостов предусмотрена пояснительная надпись разб. Поскольку цепным и канатным мостам присвоен на планах масштабов 1:5000 и 1:2000 особый знак, материал их пролетного строения передают не графически, а надписью.

434 (313-316). На топографических планах, предназначенных для проектирования мелиорации земель, пролетные строения мостов, выражающихся в масштабе, должны иметь абсолютные отметки их настила (при выпуклом профиле моста - отметку наивысшей точки). Соответствующую надпись размещают, в зависимости от наличия места, отдельно от численной характеристики моста или рядом с ней (по возможности справа).

435 (313-318). Пролетные строения мостов при съемке в масштабах 1:500 и 1:1000 воспроизводят с разграничением на проезжую часть и пешеходные переходы. На планах этих масштабов следует показывать и парапеты (или перила) мостов, причем с дифференциацией на металлические, железобетонные и др. (зн. N 278, п.386). Данные объекты при достаточной ширине мостов могут быть переданы также на планах масштабов 1:2000 и 1:5000, но без разделения по материалу постройки.

436 (313-315, 317-319). Опоры мостов изображают на планах масштабов 1:500 и 1:1000 полностью, причем по возможности с воспроизведением их формы (округлой, заостренной с одной или двух сторон и т.д.). На планах масштабов 1:2000 и 1:5000 в целях отображения числа пролетов промежуточные опоры показывают все (при необходимости с некоторым их "выдвижением" на плане из-под проекции пролетного строения), а из концевых береговых опор - только те, которые не скрыты под мостом.

На планах всех масштабов опоры воспроизводят с разделением по материалу постройки; однако сваи деревянных балочных и деревянных разборных мостов передают лишь при наличии дополнительных требований.

437 (319). Путепроводы - транспортные сооружения на пересечении двух или более железных и (или) автомобильных дорог (а также улиц в городах), проходящих на разных уровнях. Большинство путепроводов представляет собой мосты на опорах; в населенных пунктах и вне их встречаются также туннельные путепроводы, называемые эстакадами-путепроводами (табл.76).

У изображения путепровода следует давать размеры проезда под его верхним ярусом (мостом); например, в виде пр.5х8, где первая цифра - высота, а вторая - ширина в метрах.

438 (321). При передаче на топографических планах малых мостов разделение их по материалу пролетного строения и конструкции производят иначе, чем для больших мостов. Так, все малые мосты, за исключением деревянных, показывают общим знаком в сочетании на планах масштабов 1:2000 и 1:5000 с буквенными индексами (ЖБ, М, К и т.п.), а масштабов 1:500 и 1:1000 - с сокращенной надписью (мет., кам. и т.п.).

Поскольку малым цепным и канатным мостам, обычно стальным, для показа на планах масштабов 1:2000 и 1:5000 присвоен отдельный условный знак, то нет необходимости давать индекс материала их пролетного строения. На планах масштабов 1:500 и 1:1000 эти малые мосты изображают так же, как и другие металлические, но с дополнительной надписью цепн. или канат.

439 (320, 322). В характеристику размеров всех автодорожных мостов (за исключением имеющих длину менее 1 м), при их передаче на топографических планах масштабов 1:2000 и 1:5000, входят показатели длины по настилу (с включением его частей на береговых устоях), ширины проезжей части и нормативной автомобильной нагрузки, т.е. грузоподъемности. Для больших мостов через судоходные реки должна быть приведена высота низа пролетного строения над средним уровнем воды в меженный период. Для малых мостов на планах масштабов 1:2000 или 1:5000 вместо этого показателя дают индекс материала пролетного строения (п.438).

На планах масштабов 1:500 и 1:1000 численную характеристику автодорожных мостов ограничивают их автомобильной нагрузкой, поскольку остальные данные могут быть получены путем непосредственных измерений по плану.

Если автомобильная нагрузка моста превышает 100 т, то на топографических планах любого масштаба дают надпись св. 100.

Передача численной характеристики железнодорожных мостов предусмотрена только для планов масштаба 1:5000, на которых при длине данных мостов в 100 м и более указывают высоту низа пролетного строения над уровнем воды или земли и длину этого строения, например в виде 10-180, где первая цифра - высота, вторая - длина в метрах.

440 (320, 322). При воспроизведении мостов на топографических планах длина и ширина соответствующих условных знаков должна отвечать истинным размерам мостов в натуре. Краевые черточки ("усы") обозначения мостов на планах масштабов 1:2000 и 1:5000 в расчет длины их изображения не включают.

441 (323). Мосты длиной менее 1 м на автомобильных дорогах и соответствующие узкие водопропускные лотки на железных дорогах показывают при топографической съемке одними и теми же условными знаками с пересечением полотна данной дороги сплошной чертой.

Трубы под дорогами, в отличие от мостов, имеют верхний свод (из грунта или более прочных материалов) и дорожную насыпь не прерывают. В связи с этим часть трубы, скрытая полотном дороги, на планах масштабов 1:2000 и 1:5000 вообще не воспроизводят, а масштабов 1:500 и 1:1000 - изображают штриховым пунктиром.

Материал постройки данных труб на планах масштабов 1:2000 и 1:5000 графически не показывают; на планах масштабов 1:500 и 1:1000 трубы металлические, каменные, железобетонные и бетонные выделяют, в отличие от деревянных, утолщенными (до 0,4 мм) линиями обозначений их входных и выходных отверстий по обеим сторонам полотна дороги. На топографических планах всех масштабов у изображения дорожных труб по дополнительным требованиям может быть дана надпись о материале постройки, помещаемая, при сочетании с численной характеристикой, справа от нее (зн. N 324, п.442).

442 (324). При нанесении на планы численных характеристик труб, проложенных под полотном дорог, предусмотрены следующие два варианта: для топографических планов универсального назначения, только при наличии дополнительных требований, - абсолютная отметка полотна, число и внутренний диаметр труб; для топографических планов мелиоративного назначения, кроме того, - отметки входа, выхода трубы и ее длина (до десятых долей метра).

443 (325). При показе на топографических планах пешеходных мостов следует передавать все их повороты и заметные изгибы. Те из данных мостов, которые воспроизводят по ширине двойными линиями, должны сопровождаться надписью пеш. (для разграничения с соответствующими автогужевыми мостами). Пешеходные мосты, как и другие, различают при топографической съемке по материалу постройки, что на планах масштабов 1:2000 и 1:5000 принято показывать различными обозначениями (зн. N 321), в планах масштабов 1:500 и 1:1000 - надписями (например, мет., ЖБ).

Для выделения висячих мостов также предусмотрена пояснительная надпись - полная или сокращенная (висяч.).

При изображении пешеходных мостов со ступенями в отношении показа лестничных маршей и соединяющих их площадок следует руководствоваться пояснениями, приведенными в п.291.

444 (326). Паромы на топографических планах передаются с разделением на самоходные, т.е. с механическими двигателями, и несамоходные, в числе которых баржи, плашкоуты, плоты и понтоны, перемещающиеся с помощью троса, весел или буксира. При изображении паромов того и другого типа на планах масштабов 1:2000 и 1:5000 условные их знаки сопровождают характеристикой длины, ширины и грузоподъемности палубы. На планах масштабов 1:500 и 1:1000 показывают только грузоподъемность, поскольку остальные показатели должны передаваться размерами самого обозначения парома.

Линию пути, по которому паром пересекает реку, канал, водохранилище или озеро, наносят на план согласно истинному положению этой трассы на местности (поперек или под углом к берегу и др.). Очертания и размеры изображения береговых причалов парома должны отвечать натуре (данные в таблицах следует рассматривать как примеры).

445 (327). Из перевозов через водные преграды на топографических планах показывают только постоянные, т.е. регулярно действующие лодочные (или катерные) перевозы. При ширине реки или канала на плане (например, масштаба 1:5000) менее 4 мм условный знак перевоза следует размещать на одном из берегов.

Обозначения перевозов как с механическими двигателями, так и без них (несамоходные) должны быть ориентированы на юг или восток и сочетаться с пояснительной надписью перевоз или пер.

446 (328). Условный знак бродов через реки (для автогужевого транспорта и пешеходных) приводят на планах в соответствии с действительным положением бродов на местности. Данный знак сопровождают такой же по содержанию характеристикой бродов, как и сами реки (зн. N 238), но с иным порядком размещения показателей, а именно: в числителе дроби - наибольшая глубина брода и длина (только на планах масштабов 1:2000 и 1:5000), в знаменателе - характер грунта и скорость течения. Грунт подразделяют на каменный, твердый, песчаный и вязкий; классификационные признаки каждого из них приведены в п.323.

Все характеристики бродов дают в соответствии с тем уровнем воды в реках, который принят в настоящем случае, например на момент съемки, или средний для межени (п.301).

Рельеф

447 (329). Горизонтали проводят на планах через изображения всех топографических объектов, кроме водоемов, рек и каналов, показываемых двумя линиями, оврагов и сухих русел шириной по днищу менее 3 мм и обрывов, а также кроме форм рельефа искусственного происхождения - открытых разработок промышленного значения (действующих карьеров), выемок, насыпей, валов корчевания, курганов и т.п. Как правило, горизонтали в пределах стройплощадок не наносят.

По изображениям кладбищ, изрытых мест и свалок горизонтали следует проводить с расчетом передачи общего характера рельефа (без детализации), применяя для этого прерывистые линии со средней длиной штрихов 3-3,5 мм при интервале 1 мм.

При наличии дополнительных требований, на планах масштабов 1:5000 и 1:2000, для обеспечения рекультивации земель, горизонтали применяют также при воспроизведении отвалов (терриконов), выработанных торфоразработок и бывших карьеров, участков, покрытых отходами промышленных предприятий.

448 (329). Горизонтали при съемке населенных пунктов проводят по изображению площадей, улиц и дворов, как имеющих грунтовую поверхность, так и с твердым покрытием (если это предопределено техническим проектом).

На обозначения зданий горизонтали наносят только по дополнительным требованиям, причем прерывистыми линиями (п.447).

449 (329). Утолщенные основные горизонтали применяют для того, чтобы повысить наглядность и читаемость общего рисунка рельефа, а также облегчить счет горизонталей при определении уклонов местности. Утолщение горизонталей при сечении через 1, 2 и 5 м осуществляют для каждой пятой горизонтали; при сечении 0,5 и 2,5 м - для каждой четвертой.

450 (329). При воспроизведении крутых задернованных склонов, когда применимы только основные горизонтали, в случае, если просвет между соответствующими смежными линиями становится менее 0,3 мм, допускается их слияние (при протяженности склона меньше 1 см в масштабе плана) или проведение между утолщенными горизонталями не всех основных, а только нескольких из них (при протяженности склона 1 см и более). Остальные основные горизонтали прерывают на подходе к изображению данного склона. При воспроизведении осыпей и скал на участках плана, где при заданной величине заложения горизонтали могут быть нанесены, из них проводят только те, которые соответствуют утолщенным горизонталям. При этом последние изображают тонкими линиями (т.е. толщиной 0,12-0,15 мм).

451 (329). Дополнительные горизонтали наносят для показа на планах не изображающихся основными горизонталями характерных форм рельефа, а также изменений в крутизне склонов. На противолежащих склонах одноименные дополнительные горизонтали должны даваться в обязательном порядке.

На планах масштаба 1:5000 при сечении рельефа 2 м на плоских участках следует проводить все дополнительные горизонтали, кратные пяти.

452 (329). Вспомогательные горизонтали необходимы для передачи на планах самых верхних участков отдельных вершин и самых нижних - отдельных котловин, а равно и для воспроизведения с возможной полнотой микрорельефа земной поверхности (мелких бугров и грив, западин и ложбин). Данные горизонтали проводят на произвольной высоте и, как правило, надписывают. Нанесения ответных горизонталей в настоящем случае не требуется.

На планах масштаба 1:5000 при сечении рельефа 2 м на плоских участках дают все вспомогательные горизонтали через 5 м, начиная с высоты 2,5 м (2,5; 7,5; 12,5 и т.д.).

453 (329). Горизонтали для изображения нависающих склонов (более 90°) наносят только согласно основному сечению рельефа, причем прерывистой линией черного цвета с длиной штрихов 3,5 мм. В дополнение к этим горизонталям у подножия склона наносят отметку его абсолютной высоты.

454 (329). Условные знаки дополнительных и вспомогательных горизонталей, а также горизонталей для изображения нависающих склонов следует размещать с таким расчетом, чтобы существенные детали рельефа передавались изгибами штрихов, а не попадали в интервалы между ними.

455 (329). Указатели направления скатов (бергштрихи) наносят на горизонтали, воспроизводящие вершины, котловины и седловины, участки с малыми уклонами и затруднительные для чтения рельефа, а также у рамок плана.

456 (329). Надписи горизонталей следует ориентировать основанием цифр вниз по скату, причем по возможности к южной или восточной рамкам плана. При сечении рельефа горизонталями через 0,5 или 2,5 м надписи на них в виде десятичной дроби дают только на соответствующих горизонталях, а на всех остальных - в целых метрах (например, в первом случае - 112.5; во втором - 120, а не 120.0).

При размещении надписей горизонталей следует исходить из того, что в сочетании с отметками высот они должны обеспечивать быстрое определение высотного положения любой точки плана.

457 (330). Количество отметок высот на каждом плане должно быть определено в техническом проекте на съемку, но в среднем от 5 до 15 на дм2 с включением всех наиболее характерных точек данной территории. Для целей мелиорации по длительным требованиям среднее количество отметок высот на топографических планах может быть увеличено в 3-4 раза.

458 (331). При обозначении на планах перевалов в установленном для них знаке пересечение линий должно соответствовать наивысшей точке перевала. Время действия последнего фиксируют в знаменателе пояснительной надписи к знаку; в ее числителе приводят отметку высоты перевала.

459 (332). Знаком земляных обрывов показывают крутые обнаженные склоны возвышенностей или долин, сложенные в основном рыхлыми породами. Данный знак применяют при глубине обрывов на местности не менее половины принятого сечения рельефа, причем для планов с сечением 0,5, 1 и 2 м это должно составлять 0,25 м и более, а для планов с сечением 2,5 и 5 м - один метр и более. Число штрихов в принятом знаке определяют протяженностью обрыва, минимальное их количество - три штриха. Длина последних должна соответствовать величине проекции каждого изображаемого обрыва на плоскость.

При передаче обрывов большой протяженности и глубины, особенно на планах масштабов 1:1000 и 1:500, допускается разрежение штрихов до 3-х раз (против образца в таблице) с одновременным нанесением вдоль подножия обрыва через концы штрихов коричневой пунктирной линии.

У обозначения обрывов дают их метрические показатели, причем предпочтительнее, чтобы это были абсолютные отметки верха и подножия обрывов. В случаях, когда ограничиваются характеристикой относительной глубины обрывов, ее нужно определять по вертикали; место измерения закрепляют на плане знаком соответствующей точки.

460 (333). Скалистые обрывы изображают двояко:

1) установленным для них условным знаком - при достаточных для этого размерах обрыва, т.е. при величине проекции последнего в данном масштабе 2 мм и более;

2) знаком, принятым для земляных обрывов, но с черной пояснительной надписью скал. - при меньшей глубине обрыва, с передачей его полосой штрихов длиной от 1 до 2 мм.

Рисунок скалистых обрывов на плане должен соответствовать их аэрофотоизображению. Штриховку следует давать достаточно разреженной для воспроизведения как общего облика обрыва, так и основных структурных линий в сочетании с системой горизонталей (п.450).

461 (334). Скалы-останцы представляют собой единичные столбы, крутосклонные выступы или короткие изолированные гряды скальных пород. В зависимости от размеров и формы их изображают специальным условным знаком с оконтуриванием сплошной коричневой линией основания каждой скалы-останца, если она выражается в масштабе (при этом внутри контура горизонтали не проводят), или обозначают как дайки (зн. N 335), но с сокращенной надписью ск.-ост.

Как правило, скалы-останцы передают на топографическом плане при их относительной высоте в натуре 1 м и более. Для скал-останцов, находящихся на наклонной поверхности, эту высоту определяют по отношению к наиболее высокому краю подножия, т.е. верхнему по положению на основном склоне. У изображения каждой изолированной скалы-останца или выборочно при групповом размещении этих форм рельефа дают отметки их вершины и основания или надпись, характеризующую относительную высоту данной скалы-останца (п.459).

462 (335). Дайки - сложенные твердыми породами узкие вытянутые гряды, возвышающиеся над окружающей местностью и преимущественно не согласующиеся с ее общим наклоном. Принятый для передачи даек условный знак (в виде валика с двухсторонними штрихами) применяют, когда они не выражаются в масштабе плана. У всех знаков даек указывают их высоту: относительную - для малых гряд и абсолютную - для подножия и гребня значительных даек, обычно выделяющихся двухсторонними скалистыми обрывами.

463 (336). Вулканические кратеры, приуроченные к вершинам или склонам лавовых и насыщенных вулканов, при воспроизведении на топографических планах, как правило, выражают в масштабе и, в зависимости от размеров и слагающих пород, показывают как замкнутые или полузамкнутые земляные или скалистые обрывы (пп.459, 460).

При возможности, для края и днища кратеров определяют их абсолютные отметки, а для мелких форм - относительную глубину.

464 (337). Обозначения кратеров грязевых вулканов должны сопровождаться надписью гряз. Для большинства этих кратеров характерно наличие окаймляющих валиков, при воспроизведении которых следует указывать их высоту до десятых долей метра.

465 (338). Знак выходов подземных газов может быть применен, в соответствии с натурой, как в сочетании с изображением кратеров, так и отдельно. В последнем случае этот знак используют для передачи выходов газов не только на суше (по трещинам горных склонов, болотам, пещерам и т.д.), но и под водой, при условии их точной фиксации.

466 (339). Пещеры и гроты изображают на топографических планах только условным знаком их входов, наносимым основанием параллельно южной рамке листа и сопровождаемым надписью пещера (сокращенный вариант пещ.) или грот. При наличии материалов подземных съемок, по дополнительным требованиям, общий контур пещеры или грота может быть показан коричневой пунктирной линией.

467 (340). Карстовые воронки - преимущественно конические или котлообразные углубления, образованные деятельностью воды в растворимых горных породах - каменной соли, известняках, гипсах, доломитах, а также подобные им формы псевдокарстовых просадок в глинистых, лессовых и различных мерзлых породах - при поперечнике в масштабе плана менее 2 мм изображают специальным условным знаком. Воронки большего диаметра следует передавать горизонталями - при задернованных склонах; земляными или скалистыми обрывами (зн. N 332, 333) - при крутых обнаженных склонах; путем комбинирования этих обозначений - при наличии у карстовых углублений склонов того и другого вида.

Все данные образования, кроме не выражающихся в масштабе собственно карстовых воронок, следует сопровождать при воспроизведении на плане пояснительными надписями: карст, глин. карст, лесс. карст, термокарст. Формы карстового рельефа могут иметь склоны не только с выходами грунтов, но и покрытые различной растительностью, днища - с болотами или водоемами, что должно найти отражение на планах путем сочетания обозначений карста и условных знаков, принятых для передачи этих объектов.

468 (341). На топографических планах универсального назначения показывают характерные для равнинных пространств пологосклонные и плоскодонные углубления - западины (блюдца), если они имеют площадь в данном масштабе 3 мм2 и более. По дополнительным требованиям, в обеспечение мелиорации земель, из этих образований выделяют пояснительными надписями и графически так называемые вымочки и пятна развевания.

Вымочки отличаются переувлажненностью в течение всего теплого периода, и, в зависимости от их особенностей, масштаба плана и принятого сечения рельефа, их изображают: одной или несколькими округлыми горизонталями в сочетании с разреженными штрихами знака заболоченности, отдельными контурами в виде замкнутого пунктира, включающими по одному штриху знака заболоченности, а при наличии травяной растительности (влаголюбивого травостоя, камыша) - условным обозначением мочажинок (зн. N 405).

Пятна развевания представляют собой дефляционные котловинки, возникающие на начальной стадии ветровой эрозии пашен; отличаются групповым размещением и свидетельствуют о необходимости неотложных защитных мероприятий. Если на данном участке получили развитие скопления только мелких пятен развевания, то при передаче их на планах рисунком горизонталей допускается как некоторое преувеличение отдельных форм, так и слияние смежных.

469 (342). Ямы, как элемент рельефа, изображают при топографических съемках двояко: естественного происхождения - коричневым цветом, искусственного (в том числе - с оплывшими стенками) - черным. Если последние используют для хозяйственных целей, то их сопровождают на плане пояснительными надписями (например, силос, сенаж) или воспроизводят специальными знаками (ямы для сбора дождевых вод - каки, выгребные и др.). Глубину ям указывают с точностью до десятых долей метра. Внемасштабное их обозначение требуется только для планов масштабов 1:5000 и 1:2000.

470 (343). Условный знак курганов применяют для передачи искусственных, преимущественно конусо- и куполообразных возвышенностей небольшого размера, имеющих современное хозяйственное назначение, или сложенных в свое время для межевания земель, в качестве надмогильных сооружений или памятных символов у мест исторического значения. В случаях, когда это точно известно, следует применять пояснительные надписи: древ. захор., историч. У изображения каменных курганов, кроме того, предусмотрена надпись кам. курган или кам. (в зависимости от возможностей ее размещения).

В отношении надписей высоты курганов и использования их внемасштабного обозначения надлежит руководствоваться теми же указаниями, что и для ям искусственного происхождения (п.469).

471 (344). Передачу на топографических планах бугров естественного происхождения, которые не могут быть выражены горизонталями, осуществляют следующим образом: при сплошном распространении - путем применения условного знака бугристых поверхностей (зн. N 463, п.573); при наличии только одиночных бугров, имеющих значение ориентиров, - теми же обозначениями, что и курганы, но коричневого цвета.

У бугров-ориентиров следует давать надписи, характеризующие их высоту и строение; например, у образованных мерзлотным пучением и имеющих ледяное ядро - лед. или булг. (для булгуняхов - в Якутии), у торфяных - торф. и т.д.

472 (345). Условный знак земляных валов естественного происхождения применяют в случаях, когда они не могут быть выражены горизонталями. Характеристику высоты таких валов (береговых на поймах рек, оползневых и др.) дают при наличии дополнительных требований (например, на планах, предназначенных для мелиоративных изысканий).

473 (346). Отдельные камни-ориентиры передают при топографической съемке:

1) одним установленным для них условным обозначением - если по своим размерам они могут быть выражены лишь внемасштабным изображением;

2) замкнутым контуром с соответствующим знаком в центре - если эти камни воспроизводят в масштабе плана.

474 (347). Гряды камней, сформированные искусственным путем (собранные при расчистке полей - на межах, горных дорог - на их обочинах), следует показывать на планах черным цветом, а гряды естественного происхождения, образовавшиеся, например, при выветривании даек (зн. N 335, п.462), - коричневым цветом. Определение высоты производят только для межевых гряд, причем при наличии дополнительных требований.

475 (348). Скопления камней передают при топографической съемке двояко: если они выражаются в масштабе - то контуром с равномерным размещением по его площади остроугольных обозначений камней; при внемасштабном изображении - в виде трех знаков камней, в основном на планах масштабов 1:5000 и 1:2000.

476 (349, 350). Отрицательные формы эрозионного рельефа, образованные деятельностью временных водотоков, при воспроизведении на топографических планах подразделяют на овраги, узкие овраги и промоины, эрозионные борозды; к этим его формам относят сухие русла и водороины (рытвины).

Характерной чертой оврагов, особенно в их верхних частях, является крутизна и обнаженность склонов. Соответственно овраги, имеющие в масштабе плана ширину 1,5 мм и более, выделяют по их внешнему контуру условным обозначением обрывов. При этом, показывая верховья интенсивно растущих оврагов, следует сохранять присущие им округлые очертания (что является следствием обрушивания стенок). Поскольку высокие обрывистые склоны оврагов изображают штрихами значительной длины, то при передаче днищ этих форм шириной на плане 3 мм и более нанесение горизонталей приходится ограничивать зоной их замыкания по тальвегу для того, чтобы характером рисунка отобразить форму поперечного профиля оврага.

У изображения всех оврагов и промоин, через каждые 5-8 см надписывают глубину до десятых долей метра, определяемую для наиболее глубокой их точки на данном отрезке.

477 (349). Узкие овраги и промоины шириной от 1,5 до 0,5 мм показывают двойной утолщенной линией. Промоины, ширина которых в масштабе плана менее 0,5 мм, воспроизводят одинарной утолщенной линией. Изображение последних должно сопровождаться характеристикой глубины и ширины поверху (в точке, где она наибольшая) с точностью до десятых долей метра.

478 (349). Эрозионные борозды представляют собой начальные формы линейного размыва земной поверхности талыми и дождевыми водами. Как правило, они приурочены к тем краям пахотных угодий, которые непосредственно примыкают к оврагам. Эти борозды имеют разреженный характер и малые размеры (в длину - до 15 м, ширину - до 0,5 м, глубину - до 0,2 м), но являются важным индикатором неблагоприятного состояния сельскохозяйственных земель на данном участке.

479 (350). Малые сухие русла и водороины (рытвины), образованные под эрозионным воздействием временных водотоков, встречаются по оврагам, речным террасам и придолинным склонам водораздельных пространств. Эти формы рельефа характеризуются сравнительно небольшой врезанностью, извилистостью и сходным внешним обликом, что дает возможность изображать их при топографических съемках общим обнаженных грунтов (песок, галечник) или видов растительности, также от 0,2 до 0,5 мм (вниз по тальвегу) или двойным пунктиром, если подобное русло или водороина по своей ширине выражаются в масштабе.

Сухие русла крупных рек, в отличие от данных образований, можно передавать не только коричневой пунктирной линией, но в соответствии с натурой: по бортам - знаками обрыва, задернованного уступа в сочетании с горизонталями и т.п.; по днищам - знаками имеющихся обнаженных грунтов (песок, галечик) или видов растительности, также комбинируемых с рисунком горизонталей.

Коричневый штриховой пунктир применяют при изображении тех сухих русел, вода в которых отсутствует в течение ряда лет. Для передачи сезонно-водных русел, являющихся элементом гидрографии (зн. N 214), соответствующие береговые линии изображают зеленым цветом.

480 (351). Условный знак задернованных уступов (бровок) применяют для нанесения не выражающихся горизонталями перегибов в рельефе местности при их длине в масштабе плана 0,5 см и более. Изображение этих уступов может пересекаться линиями горизонталей.

481 (352). Оползни - формы рельефа, образующиеся при сползании вниз по склону масс рыхлых поверхностных грунтов. На топографических планах их показывают с разделением на действующие и недействующие (старые). Те и другие оконтуривают коричневым штриховым пунктиром, общий характер их поверхности (без детализации) передают прерывистыми горизонталями с длиной штрихов 3-3,5 мм при интервале 1 мм. Основной разграничительный признак оползней - наличие у действующих форм в верхней части обнаженного обрыва, воспроизводимого на планах условным его знаком в сочетании с показателем глубины. При изображении недействующих оползней их необходимо ограничивать поверху в соответствии с натурой линией кромки или знаком задернованного уступа (бровки).

Когда на оползнях имеется растительность, ее следует передавать установленными обозначениями.

482 (353, 354). Осыпи, приуроченные к основаниям и нижним частям крутых склонов, подразделяют при топографических съемках на осыпи рыхлых пород с одним общим обозначением, но с пояснительной надписью (пес., глин. и др.), и осыпи твердых пород, в свою очередь подразделяемые в условных знаках на каменисто-щебеночные и галечниковые.

Осыпи можно изображать на плане в сочетании со знаком обрыва - если его глубина более половины принятого сечения рельефа горизонталями; с ограничением линией кромки - если обрыв меньше; без этой линии - если на местности верхний край осыпи слабо выражен. По обозначениям осыпей, как правило, наносят только те горизонтали, которые соответствуют утолщенным (п.450). Для передачи наиболее отлогих участков осыпей возможно проведение всех горизонталей основного сечения.

При создании топографических планов масштабов 1:500-1:2000 допускается (если это предусмотрено в техническом проекте съемочных работ) изображение осыпей значительной протяженности не их условными знаками, а рисунком горизонталей и пояснительными надписями типа песчаная осыпь, кам.-щеб. осыпь и т.п.

483 (355). Укрепленные террасы полей на склонах показывают при топографических съемках в тех случаях, когда их длина в масштабе плана составляет 3 мм и более, величина превышения - половину и более принятого сечения рельефа горизонталями, а при сечениях через 2,5 и 5 м - от одного метра. Террасы меньших размеров следует воспроизводить на планах, если они имеют ориентирное значение (например, единичные - на открытой местности).

484 (356). Фирновые поля - скопления рыхлого зернистого льда, образовавшиеся при уплотнении снега и, как правило, находящиеся в горах выше снеговой линии. Поверхность этих полей, являющихся областью питания ледников, - вогнутая с лопастными краями, ограниченными длинными глубокими трещинами. На топографических планах фирновые поля воспроизводят сочетанием равномерно размещаемых зеленых точек и рисунка горизонталей.

Если фирновые поля не имеют естественных рубежей (например, в виде скалистых обрывов), то на плане их внешние границы следует оконтуривать редким пунктиром. Внутреннюю же границу между фирновым полем и спускающимся от него ледниковым языком наносят только в тех случаях, когда она не прикрыта снеговым плащом и четко прослеживается на фотоснимках или в натуре. При этом положение границы передают расстановкой крайних точек условного знака фирнового поля.

Границы тех из котловинных фирновых полей, которые не получают выхода вниз в виде языка, следует изображать комбинированно: сплошной зеленой линией - по краю более низкой части поля, обычно с заметным выступом, и пунктиром - на всем остальном протяжении границ. Данный прием позволяет отличать на плане фирновое поле как ледниковое образование от горных снежников.

485 (356). Ледниковые языки - сползающие по горным долинам вытянутые скопления плотного льда, частично разбитые продольными, поперечными и косыми трещинами (п.486). Границы ледникового языка требуется показывать полно и детально, по возможности даже на участках, присыпанных мореной или снежными лавинами (если для этого имеется достаточно косвенных признаков).

На нижнем конце ледникового языка обязательно дают отметку его высоты.

486 (357). Ледниковые трещины имеют самые различные очертания и размеры; соответственно их изображают одинарными или двойными утолщенными линиями, а также в виде рвов с обрывистыми бортами. Краевые ледниковые трещины - бергшрунды показывают на планах все полностью и без обобщения их очертаний, а остальные трещины - с некоторым отбором (преимущественно на планах масштаба 1:5000).

Системы трещин характеризуются наибольшей густотой (вплоть до сплошного расчленения ледникового тела) по тем участкам движущегося языка, где его ложе имеет крутые перегибы. В таких местах условные знаки трещин сопровождают надписью ледопад.

487 (357). Ледниковые колодцы - преимущественно вертикальные округлые (диаметр 10-15 м) пустоты, имеющие глубину в несколько десятков и даже сотен метров (до ложа ледника). Формируются при обработке ледниковых трещин талыми водами. Изображают ледниковые колодцы условным знаком ям, но зеленого цвета и, при наличии дополнительных требований, сопровождают показателем их глубины в целых метрах.

488 (358). Из водотоков на поверхности ледника изображению при топографических съемках подлежат только те, которые имеют сформировавшееся русло и функционируют в течение всего теплого периода. Водотоки, спускающиеся с ледникового языка, показывают на всем их протяжении сплошными линиями, а уходящие в ледниковые трещины - на каждом таком отрезке - пунктиром (по аналогии с пропадающими ручьями - зн. N 240).

489 (358). Морены - скопления каменистого материала, переносимого ледником; изображают на топографических планах, если они не перекрыты другими наносами. Передаче подлежат поверхностные (краевые, срединные) морены на ледниковом языке и окаймляющие его боковые и конечная морены. Для того чтобы изображения морен и склоновых каменисто-щебеночных осыпей различались на плане (особенно в местах, где они смыкаются), точки и треугольники в условном знаке морен дают более разреженно.

490 (359). Ледяные валы - формы рельефа поверхности движущихся ледников, образующиеся у таких препятствий, как небольшие выступы коренных пород и стыки бокового и главного ледников, или при перекрытии морен на леднике неровным слоем спрессовавшегося снега. Условным знаком из этих валов показывают те, которые не могут быть выражены горизонталями, и, следовательно, данное обозначение рассчитано на применение при съемках только в масштабах 1:5000 и 1:2000.

Относительную высоту валов определяют и надписывают с точностью до десятых долей метра.

491 (360). Ледоломы - участки покровного ледника, деформировавшиеся под влиянием неровностей ледникового ложа или отклонения льда скалами-останцами. В отличие от ледопадов (п.486) имеют небольшую крутизну и могут занимать более значительные площади, характеризуясь глыбами разбитого и разломанного ледникового покрова. Данные участки не оконтуривают, но расстановка условных знаков должна примерно отвечать их размещению на местности.

Обозначения ледоломов сопровождают пояснительной надписью.

492 (361). Заструги - изогнутые снежные гряды длиной до 20 и высотой до 1,5 м. Характерны для районов с постоянным снеговым покровом и преобладанием ветров одного направления. Соответственно вершина заструг ориентирована по ветру, что должно быть передано при нанесении их условных знаков. Типичной является многолетняя приуроченность заструг к одним и тем же участкам поверхности фирновых полей или снежников.

У знаков заструг дают надпись средней высоты данной их группы.

493 (362). Показатель глубины льда от поверхности до ложа ледника характеризует его мощность по вертикали в точке определения. Надписывают его на планах только на основе инструментальных измерений с точностью до метра.

494 (363). Снежники показывают при топографических съемках в тех случаях, когда они сохраняются в течение всего теплого периода, т.е. после схода сезонного снегового покрова, и имеют площадь, выражающуюся в масштабе плана. В отличие от фирновых полей (п.484) данные образования оконтуривают только пунктирной линией по всему их периметру в местах, где нет естественных границ.

495 (364). Наледи образуются в районах с глубоким зимним промерзанием земли, особенно в районах с многолетней мерзлотой. Их подразделяют на речные - в поймах рек и грунтовые - у выходов подземных вод. Наряду с установленным условным знаком (сгущенные точки зеленого цвета) у первых из них дают надпись наледь, у вторых - грунтовая наледь.

Для изображения круглогодичных наледей площадью на плане 3 см2 и более и толщиной льда, превышающей половину принятого сечения рельефа, следует применять рисунок горизонталей. Однако, если поверхность наледи отличается особой неровностью, то допускается проведение прерывистых горизонталей (как в зн. N 352), предназначенных для обобщенной передачи рельефа.

496 (364). При изображении сезонных наледей, стаивающих на летние месяцы, но каждый год вновь формирующихся на той же наледной поляне, границы последней, при ее площади в масштабе плана 3 см2 и более, передают особым обозначением в виде зеленого двойного пунктира.

Показывая при съемке обнажившийся участок земли, воспроизводят подналедные котловинки, водотоки и плоские скопления грунта (например, галечники) и наносят пояснительную надпись сезон. наледь, или сезон. грунт. наледь.

497 (365). Ледяные обрывы и барьеры сложены льдом (современным или ископаемым) обычно на всю их глубину до уровня земли или уреза водоема. В топографическом отношении их различают между собой только по протяженности; кроме того, определение "ледяные барьеры" используют преимущественно для обращенных к морю краев материкового или шельфового ледников. Наиболее известным из них даны собственные наименования.

На планах ледяные обрывы и барьеры показывают теми же знаками, что и обычные земляные и скалистые обрывы, но зеленым цветом. Соответственно на них распространяются все правила применения условных обозначений, приведенные в пп.459, 460.

Растительность

498. Растительность при изображении на топографических планах подразделяют на:

1) древесную - естественные и высокоствольные леса, угнетенные низкорослые и карликовые леса, криволесье, поросль, саженые высокоствольные леса, молодые лесопосадки и лесопитомники, полосы древесных насаждений, редколесья, буреломы, участки горелого и вырубленного леса, отдельно стоящие деревья, заросли стланика, бамбука и мангровые;

2) кустарниковую (включая саксаульники), полукустарниковую и кустарничковую;

3) травяную, моховую и лишайниковую.

На данных планах особо выделяют культурную растительность.

499. Если смежные контуры растительности, изображаемые при издании один - фоновой заливкой, другой - сеткой (в основном на планах масштаба 1:5000), не имеют в натуре четкой общей границы, следует на полевых или составительских оригиналах применять условный знак постепенного перехода в виде редкого утолщенного пунктира, наносимого по оси переходной полосы между данными угодьями, а затем убираемого при издании. Если же смежные контуры, одинаково изображаемые заливкой, сеткой или штриховыми обозначениями по белому фону, имеют в натуре в одной части четкую общую границу, а в другой - полосу постепенного перехода между ними, то на плане их разграничивают в первом случае пунктирной линией, во втором - соответствующей расстановкой крайних условных знаков (п.501).

500. При многоцветном (по дополнительным требованиям) издании топографических планов естественные высокоствольные леса и криволесье передают зеленой заливкой без нанесения кружков их условных знаков (для криволесья часть знака в виде наклонного штриха сохраняют); саженые высокоствольные леса, широкие полосы древесных насаждений, фруктовые сады (однородные и в сочетании с другими многолетними насаждениями) и плантации древесных технических культур - зеленой заливкой в сочетании с принятыми для них графическими обозначениями.

Угнетенные низкорослые и карликовые леса передают зеленой сеткой без нанесения кружков их условных знаков; буреломы, поросль и молодые посадки леса, заросли стланика, бамбука, саксаула, кустарников (включая колючие) и широкие полосы последних, ягодники, виноградники, плантации кустарниковых технических культур, газоны и клумбы - зеленой сеткой в сочетании с принятыми для них графическими обозначениями.

Для изображения на планах лесных и плодовых питомников фоновые закраски применять не следует, так как сеянцы выращиваемых культур выкапывают каждые 2-3 года, а землю перепахивают заново.

501 (366). На топографических планах универсального назначения контуры естественной растительности ограничивают пунктирной линией при их площади на плане 0,5 см2 и более - для масштаба 1:5000; 1 см2 и более - для планов остальных масштабов. Для контуров-ориентиров соответствующие цензы вдвое меньше.

Выделение контуров культурной растительности в ряду других угодий на топографических планах сельскохозяйственного назначения производят согласно п.563.

502 (366). Если смена ландшафтов на местности характеризуется не отчетливым, а постепенным переходом между различными видами растительности (в некоторых случаях - и грунтов), то для большей топографической выразительности при воспроизведении на планах этой переходной полосы часть из условных обозначений различающихся между собой смежных угодий размещают по их внешним краям, причем один знак против другого вдоль общей оси данной полосы.

503 (366). Для передачи на планах растительности, изображаемой кружками в геометрически правильной системе, следует в каждом вытянутом контуре ряды кружков давать параллельно его длинной оси; исключение - когда эта ось идет примерно под углом 45° к рамкам. В последнем случае, а также для всех других контуров, включая имеющие сложную неправильную форму и занимающие большие площади, кружки размещают параллельно южной рамке плана.

504 (367). Лесные древостои классифицируют на топографических планах по составу и метрическим характеристикам.

По составу различают лиственные и хвойные древостои, которым присвоены самостоятельные групповые знаки, и смешанные древостои, изображаемые путем комбинирования этих знаков; размещают их в порядке преобладания соответствующих групп пород в контуре. Для дальнейшего подразделения последних введены пояснительные надписи, наносимые слева от графического обозначения, как правило, без сокращения названий. Если древостой по составу однороден на 80% и более - дают одно название породы, во всех других случаях - два. Название господствующей в контуре породы приурочивают к верхнему ряду надписи, а второй (по количеству) породы - к нижнему ряду.

Метрические показатели древостоя на топографических планах характеризуют его верхний ярус по средней высоте, толщине стволов (на уровне груди человека) и расстоянию между деревьями. Для малых и узких контуров, в порядке исключения, допускается ограничение надписи сведениями только о высоте древостоев. При передаче последних в населенных пунктах эту сокращенную надпись дают только при наличии на плане свободного места.

Характеристики состава и метрические данные древостоев в больших контурах следует наносить из расчета один-два комплексных показателя на каждый 1 дм2 плана; при этом должны учитываться изменения в облике насаждений. В случае резкой и частой смены их характера, в сочетании с мелкой контурностью, допустимо размещение показателей древостоев с выходом за границу контура или рядом с ним.

505 (368). Условный знак естественных высокоствольных лесов применяют для передачи на топографических планах сплошных древостоев высотой от 4 м и более (для смежных с угнетенными низкорослыми - от 6 м и более) и сомкнутостью крон от 20% и более.

Разграничение лесных массивов на контуры с различным породным составом древостоев и различными их метрическими данными, как правило, производят по дополнительным требованиям. Вместе с тем следует выделять контурной линией отдельные участки леса (выделы), выдающиеся по своему ориентирному значению или особой ценности насаждений.

Установленное для лесов обозначение целесообразно применять и при изображении на планах взрослых декоративных древостоев, приуроченных к участкам их естественного произрастания и не имеющих регулярной планировки (лесопарки). Контуры таких древостоев, например, в городах и природоохранных пригородных зонах, передают при многоцветном издании зеленой заливкой без кружков графического знака и сопровождают надписью декор. (или дек.). Декоративные древостои других типов показывают соответственно обозначениями саженого леса или садами (п.544).

При изображении лесов с густым подлеском, по дополнительным требованиям (в обеспечение мелиоративных изысканий), предусматривается ведение сокращенной пояснительной надписи густ. подлес.

506 (369). К угнетенным низкорослым лесам при топографической съемке следует относить взрослые древостои, приуроченные к местам, неблагоприятным для произрастания (болота, каменистые грунты и др.), и в силу этого имеющие высоту менее 6 м, тонкие сбежистые стволы и слабо развитые кроны. В пределах высокоствольных лесных массивов участки угнетенного леса выделяют контуром при наличии в натуре достаточно отчетливых границ.

Карликовые леса, показываемые тем же условным знаком, представляют собой особую разновидность древесной растительности, встречающуюся у границ лесотундры и в тундре по дренируемым речным террасам и подветренным склонам южной экспозиции. Это могут быть сомкнутые древостои с миниатюрными стволами и кронами, нередко пропорционально развитыми. Высота их ограничивается мощностью снегового покрова и не превышает 2 м. Карликовые леса на более открытых участках характеризуются изреженностью и деформированностью деревьев высотой до 3,5 м. Искусственные карликовые насаждения, культивируемые в декоративных целях, имеют высоту 1-1,5 м. Их показывают на планах с пояснительной надписью дек.

507 (370). Условным знаком криволесья принято обозначать высокоствольные древостои с наклонными или искривленными стволами и ветвями, а также несимметричными кронами. Криволесья присущи оползневым и карстовым участкам со сползающими и оседающими склонами ("пьяный лес"), горным и северным пределам распространения лесов.

508 (371). Обозначением поросли следует передавать на планах участки молодого леса высотой менее 4 м. Если средняя высота не достигает 1 м, то ее определяют и надписывают до десятых долей метра. Толщину стволов поросли показывают только при топографических съемках для мелиорации земель. По тем же требованиям при изображении хвойно-лиственной поросли предусматривается применение двух групповых знаков древесной растительности и соответственно двух надписей названий преобладающих пород.

Поросль леса на бывших вырубках с неперегнившими пнями следует воспроизводить сочетанием обозначений поросли и вырубки.

509 (372, 373). Саженые высокоствольные леса и молодые лесопосадки, характеризующиеся в натуре правильными рядами деревьев, передают на топографических планах с размещением кружков их условных знаков строго по разграфке (в отличие от естественных лесов и поросли). Для разграничения этих насаждений принят тот же критерий по средней высоте деревьев: 4 м и более - для саженых лесов, менее 4 м - для лесопосадок.

Показатели состава пород и метрические данные для саженых лесов, при неоднородности их контуров, дают чаще, чем для естественных лесов, а именно до трех на 1 дм2 плана. Из численных показателей древостоев для молодых лесопосадок предусмотрена только средняя высота, причем если они менее 1 м, то ее приводят до десятых долей метра.

510 (373). При изображении питомников лесных и декоративных древесных пород пояснительную надпись ограничивают условным сокращением (пит.). Характеристику же культур, как правило, давать не следует в связи с частой их сменой и заменой пашней или залежью.

511 (374, 376). Просеки в лесу при топографической съемке классифицируют по ширине в масштабе плана в следующем порядке: 5 мм и более, 1-5, 0,5-1, менее 0,5 мм.

Первые из них, являющиеся граничными, коммуникационными (для ЛЭП высокого напряжения, магистральных трубопроводов) или противопожарными, выделяют обычной пунктирной линией с показом произрастающей наземной или кустарниковой растительности, или без заполнения знаками - если просека недавно распахана. Вдоль подобных просек при наличии места дают сокращенную надпись: распах. или рсп. Следующие две группы просек имеют значение основных лесоквартальных; их изображают двойной линией штрихов. При этом штрихи должны располагаться один против другого; пересечения просек следует фиксировать штрихами, а не интервалами между ними. Просеки шириной на плане менее 0,5 мм (что при масштабе 1:5000 составляет в натуре до 2,5 м, масштабе 1:2000 - до 1 м), называемые просеками-визирками, передают одинаковым штриховым пунктиром.

Для просек, выражающихся в масштабе плана, нет необходимости характеризовать их ширину; для всех остальных предусматривается соответствующий показатель в целых метрах. Если просеки не расчищены, то дают надпись заросшая.

512 (375, 377). Если отрезки просек ограничены с одной или двух сторон канавами (с водой, сухими), заборами, изгородями и т.п., то вместо просек применяют обозначение одного из этих ограждений. Если по просекам проходят дороги, трубопроводы, линии проволочных передач, то, при достаточной ширине просек, изображают те и другие. При невозможности их графического совмещения знак просеки опускают и на плане воспроизводят только соответствующий объект. При этом в разрыве условных знаков линий связи и электролиний сохраняют численный показатель ширины просеки. Политико-административные границы, приуроченные к просекам, наносят двояким путем: по широким просекам - непосредственно по оси, по узким - звеньями поочередно по обеим их сторонам. Тропы по просекам вообще не показывают.

513 (378). Номера лесных кварталов имеют большое ориентирное значение. Поэтому их обязательно воспроизводят на топографических планах, причем с размещением в центре каждого квартала, или, в зависимости от наличия других надписей, преимущественно в его углах, у пересечения просек.

514 (379). Условный знак высокоствольного редколесья применяют для изображения древостоев, не имеющих сплошного полога, т.е. сомкнутость менее 20%, с просветами между кронами в лесах средней полосы 2-5 диаметров крон (в зависимости от пород деревьев), а в разреженных лесах мерзлотных и засушливых районов - до 7 диаметров.

При передаче древостоев с еще большими расстояниями между кронами следует использовать обозначения, предусмотренные для отдельно стоящих деревьев. Этот же прием изображения применим, по дополнительным требованиям, на планах масштабов 1:1000 и особенно 1:500, где каждое дерево может быть показано на своем месте.

Редколесье воспроизводят на планах обязательно в сочетании со знаками основного угодья - кустарников, моховой растительности и др., или знаками обнаженных грунтов - каменистой россыпи, монолитных поверхностей и др. Расстановка обозначений редколесья, как правило, должна передавать сравнительное сгущение или разрежение деревьев на каждом участке, а крайние из знаков - границу распространения данного древостоя по фону основного угодья.

515 (380, 381). Редколесье угнетенное низкорослое и карликовое, а также редкую поросль леса нужно передавать на топографических планах с учетом пояснений, приведенных в пп.506, 508. В отличие от высокоствольного редколесья в данном случае характеристику древостоя не указывают.

516 (382). Буреломы и ветровалы изображают на топографических планах одинаково, но при этом подразделяют их обозначения в зависимости от того, больше или меньше половины деревьев сломано и повалено в данном контуре. В первом случае применяют только одни общие, присвоенные буреломам и ветровалам условные знаки, размещаемые равномерно по площади. Во втором случае их комбинируют с кружками - знаками уцелевшего древостоя (при многоцветном издании - сохраняют и зеленую закраску) с расстановкой тех и других соответственно натуре. Выделение буреломов и ветровалов внутри лесного массива контурной линией проводят только тогда, когда их границы имеют четкий характер (например, если шквал или смерч прошли узкой полосой).

Сочетание обозначений буреломов и ветровалов с редколесьем не предусматривается.

517 (383). Горелые и сухостойные участки леса показывают едиными условными знаками. Если требуется их дифференцировать, то в контурах сухостоев дополнительно дают надпись сухостой или сух.

Участки леса, пройденные пожарами, характеризуются (в отличие от горелых и сухостойных) разбросанными по их площади группами деревьев с уцелевшими кронами. Данные участки нужно передавать на планах комбинированием знаков гарей (сухостоя) и высокоствольных лесонасаждений с расстановкой тех и других согласно их фактическому размещению на местности.

Зарастание поврежденных лесных площадей кустарником и молодой порослью леса подлежит воспроизведению на планах в соответствии с натурой.

518 (384). В виде вырубленных участков леса при топографических съемках принято показывать площади, на которых после сведения лесонасаждений остались пни деревьев. Знаки вырубок, как правило, дают по фону имеющейся естественной растительности или сельскохозяйственного угодья, причем расстановка этих знаков должна примерно отвечать характеру размещения пней в натуре.

519 (385). К раскорчеванным участкам леса на топографических планах относят площади, в пределах которых проведены не только вырубка леса, но и полная раскорчевка и удаление пней. Изображать подобные участки следует надписью раскорч. или рск. по травяному или моховому покрову или без сочетания с условными знаками последнего, если он был содран при расчистке участка и еще не восстановился.

520 (386). Полосы древесных насаждений при топографических съемках классифицируют: по ширине в масштабе плана - менее 2-х, 2-10, 10 мм и более; по высоте древостоя на местности до 4-х, 4 м и более. Эти полосы изображают рядами кружков (двух диаметров для планов каждого масштаба) без оконтуривания или с оконтуриванием общей пунктирной линией - для полос соответствующих размеров. Условный знак полосы древесных насаждений предусматривает применение, как минимум, трех кружков; крайние из них должны точно передавать начало и конец полосы, остальные - примерно воспроизводить размещение деревьев в натуре.

Обозначения породы и высоты древесных насаждений в полосе дают при ее ширине в масштабе плана до 10 мм, причем размещают их перпендикулярно к оси полосы (основаниями на юг или восток). Характеристики древостоев в полном объеме, т.е. с добавлением названий пород и всех метрических данных, наносят при ширине полосы на плане 10 мм и более; надпись размещают параллельно южной рамке плана. При резкой смене показателей древостоев в полосе это должно быть передано приуроченностью характеризующих ее надписей.

521 (387). На топографических планах, предназначенных для мелиорации земель, по дополнительным требованиям, при изображении полос древесных насаждений надлежит приводить данные не только о высоте деревьев, но и общей ширине полосы и числе рядов в ней. В узких полосах эти данные располагают в одну строку, непосредственно за графическим обозначением породы. В широких же полосах к полной характеристике древостоя присоединяют в скобках надпись о числе рядов. Ширину таких полос надписывать не требуется, так как она выражается в масштабе плана.

При подсчете числа рядов в полосах древесных насаждений, имеющих, помимо рядов деревьев, также и ряды кустарников, учитывают только ряды деревьев, включая молодые лесопосадки.

522 (386). Условный знак полосы древесных насаждений следует применять для передачи не только древостоев защитного назначения в сельской местности, но также и аллей и рядов деревьев на улицах городов, поселков. При недостаточности места (например, на планах масштаба 1:5000) для размещения кружков установленного диаметра последний может быть уменьшен до размеров, принятых в знаке отдельно стоящих деревьев (зн. N 389), и применяться с отбором.

523 (388-390). Отдельно стоящие деревья показывают на планах масштабов 1:5000 и 1:2000 двояким образом: деревья ориентирного или культурно-исторического значения - перспективными знаками ("вид сбоку") с подразделением по группам на лиственные, хвойные и фруктовые; остальные деревья - единичными кружками. На планах масштабов 1:1000 и 1:500 все отдельно стоящие деревья, как правило, изображают в "виде сбоку". Однако на этих планах, при большом количестве в населенных пунктах отдельно стоящих деревьев на улицах, внутри кварталов и по приусадебным участкам, допускается передавать кружками те из данных деревьев, которые не имеют ориентирного или культурно-исторического значения.

Для деревьев, выдающихся по своей исторической ценности, предусматривается особое их выделение пояснительной надписью историч.

524 (390). При подеревной съемке, выполняемой по дополнительным требованиям при создании топографических планов масштабов 1:1000 и 1:500, в зависимости от ее назначения применяют целый ряд раздельных знаков пород деревьев или три обобщенных групповых (п.523). Каждое из этих обозначений можно сопровождать названием породы (например, у знака фруктовых деревьев дают надпись груша или яблоня и т.п.).

Если подеревную съемку проводят в густых древостоях - допускается уменьшение принятой высоты условных знаков на плане с 3,5 до 2,5 мм и небольшое отклонение отдельных из них от вертикального положения.

525 (391, 394-398). Для передачи на топографических планах стланика, кустарников и саксаула предусмотрены условные знаки их отдельных групп и сплошных зарослей. Чтобы обеспечить графическое разграничение тех и других при одноцветном издании планов, обозначения групп данной растительности дают по приуроченности, т.е. на своем месте, по фону основного угодья, а обозначения зарослей - в шахматном порядке по всему их контуру (из кустарников - для саженых).

Для стланика и саксаула, при необходимости подчеркнуть ориентирное значение их отдельных групп, дополнительно предусматривается сдваивание (т.е. парное размещение) принятых условных знаков.

В контурах зарослей стланика, кустарников и саксаула приводят название породы и показатель их средней высоты. Последнюю при высоте зарослей до 1 м определяют и надписывают с точностью до десятых долей метра, при большей высоте - с точностью до полуметра.

526 (391). Условный знак стланика предназначен для показа на планах низкорослых (0,5-3 м) стелющихся форм хвойных и лиственных деревьев, произрастающих в неблагоприятных условиях - преимущественно в горах у верхней границы леса.

Участки горелого стланика выделяют надписью горелый и, при четкости их границ, оконтуривают. В случае многоцветного издания планов выгоревшие и засохшие участки стланика, в отличие от неповрежденных зарослей, воспроизводят по белому фону.

527 (392). Бамбук - древовидный злак высотой до 30 м, произрастающий преимущественно в субтропической зоне (на территории СССР встречается в Причерноморье и на Дальнем Востоке). Образует сплошные заросли, иногда под пологом высокоствольных древостоев. В последнем случае при топографической съемке применяют сочетание обозначений зарослей бамбука и леса с расстановкой знаков равномерно, но без разграфки (при многоцветном издании - по зеленой заливке). Высоту зарослей бамбука следует надписывать в целых метрах.

528 (393). Мангры - древесно-кустарниковая вечнозеленая растительность на низменных илистых берегах в полосе приливов и по шельфовым мелководьям тропических морей. Береговые мангровые заросли следует изображать в сочетании со знаком болота соответствующей проходимости, заросли ниже линии уреза - по фону водной поверхности. Высоту мангров, обычно не превышающую 10 м, надписывают с точностью до метра.

529 (394-397). Кустарниковая растительность характеризуется, в отличие от древесной, ветвлением от самой земли, меньшей высотой взрослых насаждений и отсутствием главных стволов. На топографических планах ее подразделяют на отдельно стоящие кусты, группы и заросли кустарников и особо выделяемых колючих кустарников, живые изгороди и полосы кустарников шириной менее 2,2-10 и более 10 мм в масштабе плана.

530 (394, 395). Отдельные кусты и группы кустарников показывают на топографических планах различными знаками: кусты - кружками разного диаметра, группы кустарников - одним кружком и крупными точками. Местоположению куста или середины группы кустарников в натуре должен отвечать средний (большой) кружок их условных знаков. Малые кружки или точки размещают вокруг среднего с учетом густоты распределения данной растительности по площади контура.

531 (396). Обозначения отдельных групп колючих кустарников и их сплошных зарослей отличают введением особого знака - шипа, приурочиваемого к каждому изображению кустарника. В контурах данных зарослей дают такую же характеристику, как и для других кустарников (п.525).

532 (397). Полосы кустарников - естественные и саженые, а также живые изгороди (сплошные ограждения из часто расположенных кустов) изображают на топографических планах одинаковыми условными знаками (в ряду не менее трех). При наличии в изгороди цепочки деревьев ее условный знак ограничивают одними кружками (без промежуточных точек). Если в изгороди имеются отдельные деревья ориентирного значения, следует применять знаки их перспективного изображения.

При ширине саженых полос кустарников 10 мм и более на плане их условный знак дают в разграфку, как правило, через 5-7 мм.

Обозначением полосы кустарников и живых изгородей следует также показывать узкие кустарниковые насаждения (шириной в один куст) вдоль дорожек в парках.

533 (398). Саксаул - пустынное растение, имеющее древесные и кустарниковые формы с искривленными стволами и слабо развитой кроной. Встречаются в виде отдельных групп и сплошных или разреженных зарослей. Различают черный саксаул с преобладанием древостоев высотой до 6 м, предпочитающий суглинистые и супесчаные засолоненные грунты, и белый саксаул, преимущественно кустарниковый, высотой до 3,5 м, произрастающий на песках и нередко используемый для их закрепления.

Для воспроизведения на планах посадок саксаула предусмотрено сочетание его условных знаков с надписью саженый саксаул. Участки саксауловых зарослей с преобладанием погибших (но с уцелевшими стволами) деревьев или кустарников следует выделять надписью мертвый саксаул. В обоих случаях надписи дают вразрядку по простиранию контура.

Поскольку каждая из разновидностей саксаула является индикатором тех или иных грунтовых вод, то для обеспечения мелиоративных изысканий, по дополнительным требованиям, в контуры зарослей вводят пояснительные надписи черный саксаул или белый саксаул, размещаемые параллельно южной рамке плана. См. также п.525.

534 (399, 400). Полукустарники и кустарнички представляют собой низкорослую (в среднем 0,5 м) растительность кустарникового типа с отмирающими на зиму верхними частями. Образуют сомкнутый или разреженный (но с отдельными сплошными контурами) наземный покров, соответственно полукустарники - в засушливых пустынных и полупустынных районах, кустарнички - в тундровых и таежно-болотных районах.

На топографических планах те и другие изображают по разграфке в шахматном порядке с разрядкой, как правило, через 7 мм.

Характерными видами полукустарниковой растительности являются полыни, солянки: терескен, сарсозан, биюргун и астрагалы, кустарничковой растительности - багульник, карликовый вереск, черника, брусника, подбел, болотный мирт и др.

535 (401-405). Травяную растительность показывают при топографических съемках с подразделением на луговую, высокотравную, влаголюбивую, степную, камышовые и тростниковые заросли. Особо выделяют мочажинки.

Из всей данной растительности высокотравная характеризуется высотой травостоя 1 м и более (до 3,5 м), камышовые и тростниковые заросли могут иметь высоту как больше, так и меньше этой величины; вся остальная травяная растительность, как правило, не достигает метровой высоты.

Каждому из данных видов растительности присвоено отдельное условное обозначение, которое применяют как самостоятельно, так и в сочетании со знаками сельскохозяйственных угодий, грунтов и микроформ земной поверхности. Обозначения травяной растительности по площадным ее контурам дают в разграфку, по узким полосам - в линию, отвечающую положению оси этих полос.

536 (401). К травяной луговой растительности на планах принято относить разнотравье лугов средней полосы, травостой лесных полян и степных балок, тундровые и низкотравные горные луговины, приморские и приречные луга.

537 (402). Высокотравную растительность представляют преимущественно злаком - чием, кияком гигантским и зонтичными растениями. Отдельные ее пучки, произрастающие на открытых местах и имеющие ориентирное значение (например, среди разнотравных лугов, на каменистых россыпях и т.п.), следует особо выделять единичными знаками этой растительности по фону основного угодья.

538 (403). В составе травяной влаголюбивой растительности преобладают осоки, пушица и хвощи. Соответствующий знак нужно применять именно исходя из наличия этих растений, даже если на момент съемки данный участок не имел бы избыточного увлажнения поверхности. В контурах болот обозначения данной растительности дают без разграфки.

539 (404). Камышовые и тростниковые заросли следует показывать, согласно натуре, как на суше, так и по зеркалу зарастающих водоемов и рек. Заросли, приуроченные к берегам, ограничивают контурной линией, а к воде - передают без контура, но с такой расстановкой условных знаков, при которой крайние из них примерно отвечают границе заросли.

540 (405). Условный знак мочажинок предназначен в основном для планов масштабов 1:5000 и 1:2000 с расчетом передачи растительности мелких блюдцеобразных понижений на открытых пространствах. Поскольку мочажинки всегда увлажнены сильнее, чем окружающая территория, к ним приурочены и более влаголюбивые растения, причем наряду с различной травяной растительностью встречается и кустарниковая. На планах масштабов 1:1000 и 1:500 растительность каждой мочажинки практически может быть воспроизведена с оконтуриванием занимаемой ею площади.

541 (406). Травяная степная растительность характеризуется многолетними засухоустойчивыми травами с преобладанием ковылей и типчака. При большой площади контуров этой растительности размеры разграфки ее условных знаков, установленные в таблице, могут быть соответственно увеличены.

542 (407, 408). Моховую и лишайниковую наземную растительность показывают при топографических съемках на тех площадях, на которых нет сплошного яруса более высокой травяной или кустарниковой растительности.

Знак моховой растительности предназначен для передачи наземного покрова из любых мхов; знаком лишайниковой растительности следует показывать участки только с кормовыми лишайниками, а именно разновидностями ягеля (белый "олений мох").

При наличии в лесах значительных площадей (25 см2 и более в масштабе плана) с покровом кормовых лишайников их передают без оконтуривания пояснительной надписью ягельник.

543 (409-418). К культурной растительности при топографических съемках относят фруктовые сады, ягодники, виноградники, сочетания этих многолетних насаждений и их питомники, плантации технических культур, а также газоны и клумбы. В данный раздел, применительно к универсальным топографическим планам, включают и условные знаки пашен, огородов и рисовых полей. На специализированных топографических планах сельскохозяйственного назначения эти угодья, наряду с другими, дают со значительной дифференциацией.

Порядок расстановки условных знаков культурной растительности определен в п.503.

Дорожную сеть, пересекающую контуры культурной растительности, передают установленными для дорог обозначениями, санитарные разрывы в этих контурах - знаком полевых дорог, а по дополнительным требованиям - в сочетании с показателем ширины разрывов в метрах. Узкие вспаханные полосы между рядами деревьев или кустарников в пределах садов, ягодников, виноградников, питомников и плантаций на топографических планах показывать не следует.

544 (409). Условный знак фруктовых садов предусмотрен для изображения садов с любыми породами фруктовых деревьев, включая цитрусовые. По дополнительным требованиям в контурах садов дают перспективный знак фруктовых деревьев, надпись с названием их породы (например, яблоня, лимон и т.п.) и показателем средней высоты в метрах.

Сады с декоративными деревьями графически обозначают так же, как и фруктовые, но без названия и характеристики насаждений, а с надписью декор.

545 (409). Коллективные сады - это самостоятельные землепользования. Они подлежат выделению на топографических планах особой пояснительной надписью. Последняя должна соответствовать тому, как данный конкретный сад называть в натуре, но вместе с тем требуется согласование этого вопроса с местными органами власти. Как правило, надписи у коллективных садов характеризуются такими формами: коллективный сад, коллект. сад НИИгазпрома, садовый участок, сад уч. зав. Борец и т.п.

При изображении коллективных садов не предусматривается показ внутриусадебных ограждений и тропинок, а также выделение мелких контуров с различными культурами. Соответственно кружки условного знака садов наносят для всей данной территории в единой разграфке.

546 (410). Ягодники - земельные участки, используемые для выращивания кустарниковых (включая полукустарники и кустарнички) и травянистых многолетних растений, дающих съедобные ягоды. К числу наиболее распространенных относятся ягодники с посадками малины, смородины, крыжовника, клубники (садовой земляники).

Условный знак ягодников - крупные точки по разграфке "в клетку" - наносят на планы масштабов 1:5000 и 1:2000 в двояком порядке: для малых и узких контуров - через 3 мм, остальных - через 5 мм, т.е. так же, как на планах масштабов 1:1000 и 1:500.

547 (411). Виноградники показывают на топографических планах всех масштабов условным знаком единой конфигурации и одинакового размера. Этот знак дают обязательно в вертикальном начертании рядами, параллельными южной рамке.

548 (412, 413). Комбинированные обозначения фруктовых садов с ягодниками и фруктовых садов с виноградниками рассчитаны на передачу данных угодий с равномерным чередованием различных культур. Соответственно их условные знаки наносят в общей разграфке поочередно по всему контуру. Если какие-либо из культурных растений посажены среди данных плодовых в отдельных местах, то знаки этих растений дают только по приуроченности.

549 (414). Плодовые питомники представляют собой земельные участки, используемые в целях выращивания посадочного материала для фруктовых садов, ягодников и виноградников. В питомниках осуществляют отбор культур для пересадки, в связи с чем не требуется давать на планах их названия.

550 (415). Для передачи при топографических съемках плантаций технических культур установлено единое графическое обозначение в сочетании с пояснительными надписями, содержащими название культуры, указание на ее жизненную форму (древесную, кустарниковую или травяную).

Применение условного знака плантаций предусмотрено только для изображения многолетних насаждений и на участки с севооборотными культурами не распространяется.

551 (416). Газоны и клумбы имеют на планах единое обозначение. При этом к газонам относят участки с травяной растительностью (в населенных пунктах, а также у транспортных и других сооружений) со специально посеянным или сохраненным в декоративных целях травостоем. Соответствующие площадки, находящиеся на стадии оформления или частично поврежденные, следует считать также газонами. При больших размерах газонов расстояние между их условными знаками в разграфке разрешается увеличивать.

Цветочные клумбы разбивают как на газонах, так и вне их. Показ клумб предусматривается, как правило, для планов масштаба 1:2000 и крупнее. Единичные наиболее крупные клумбы, выделяющиеся на городских площадях, могут быть воспроизведены и в масштабе 1:5000, причем для их передачи следует использовать тот же условный знак.

Контуры газонов и клумб (в том числе и приуроченных к газонам) ограничивают на планах штриховым пунктиром или сплошной линией, в последнем случае при наличии бортового камня.

552 (417). К пашням на топографических планах универсального назначения следует относить все находящиеся вне населенных пунктов систематически обрабатываемые и используемые под посевы сельскохозяйственных культур площади, для передачи которых не требуется отдельных знаков (например, рисовых полей). К пашням же причисляют площади с посевами многолетних трав и пары. Кроме того, на данных планах условным знаком пашни показывают залежи - ранее использовавшиеся под пашню земли со следами обработки.

Участки, распахиваемые для улучшения естественных кормовых угодий и засеваемые соответствующими предварительными культурами, а также участки, используемые под посевы на междурядьях в садах, пашнями не считаются.

При изображении пашен применяют пояснительные надписи в полной форме или сокращенной (буква П - для малых участков).

Детализированный показ пашен, предусмотренный содержанием топографических планов сельскохозяйственного назначения, регламентируется далее в п.557.

553 (417). Огородами на топографических планах универсального назначения принято показывать приусадебные участки в населенных пунктах, занятые сельскохозяйственными культурами, за исключением тех, которым присвоены особые условные знаки (например, ягодники).

Для передачи огородов применяют пояснительную надпись огороды, с размещением ее при смыкающихся участках независимо от наличия между ними ограждений, или ог. - в мелких изолированных контурах.

554 (418). Поля, занятые посевами риса, подразделяют в зависимости от характера и обеспечения водой на 1) богарные - увлажняемые атмосферными осадками или дождевальными установками; 2) затопляемые водой через оросительные системы периодически на срок до трех месяцев и в течение большей части года.

Богарные рисовые поля и залежи передают на топографических планах универсального назначения как обычные пашни. Затопляемые рисовые поля, представляющие существенные трудности для передвижения пешеходов и автотранспорта, изображают особым знаком. Условные обозначения рисовых полей применяют независимо от того, засеваются ли они данной культурой бессменно или в порядке севооборота.

Сельскохозяйственные угодья

555. Знаки, сосредоточенные в таблицах 96-101, предназначены для создания специализированных топографических планов с дополнительной нагрузкой сельскохозяйственного назначения (применительно к требованиям землеустройства, государственного учета земель и земельного кадастра, мелиорации, линейных изысканий и строительства в сельской местности). Комбинированием этих обозначений и общетопографических, а также применением пояснительных надписей обеспечивается возможность воспроизведения на данных планах всех типов угодий и их качественного разграничения, перехода к единым топографическим знакам при составлении по специализированным планам универсальных топографических карт масштабов 1:10000 и более мелких.

556. Сельскохозяйственными угодьями называют земельные участки, систематически используемые для получения сельскохозяйственной продукции. В состав этих угодий входят пашни, залежи, сенокосы и пастбища, а также многолетние насаждения (сады, ягодники, виноградники, плантации). Последние традиционно для топографических планов выделены в самостоятельный подраздел "Культурная растительность" (табл. 93-95).

При передаче сельскохозяйственных угодий число сочетаний условных знаков в одном контуре должно быть не более трех, причем один из знаков принимают за определяющий тип угодья (и соответственно его название), а два других - как характеризующие качество этого угодья. Смежные контуры одинаковых угодий, не имеющие ориентирного значения, могут быть объединены, а малые - присоединены к крупным, если расстояние между ними на плане менее 1 мм.

557 (419-425). К пашням на топографических планах сельскохозяйственного назначения относят те же земельные угодья (кроме залежей), что и на топографических планах универсального назначения (п.552).

Детализированной передачей пашен при данной топографической съемке предусматривается их разделение на богарные (в районах поливного земледелия), осушенные открытым и закрытым дренажем, с оросительной сетью, орошаемые, лиманного орошения, заливные, засоренные камнями, с осушительно-оросительными системами (п.562).

Основной условный знак пашен - контур без заполнения его площади графическими обозначениями. Как правило, он должен сочетаться с буквой П русского алфавита, размещаемой на плане для большей читаемости пашен среди изображения других угодий. При больших размерах контуров эту букву дают без разграфки через каждые 10-15 см2 плана.

Знаком пашен на специализированных планах также показывают находящиеся в личном пользовании трудящихся огороды и приусадебные участки (с выделением древесно-кустарниковой растительности), в том числе частично расположенные вне населенных, пунктов. В их контурах вместо буквы П предусматривают пояснительные надписи - полные, при достаточной площади одного из этих угодий, компактном расположении нескольких одинаковых, или сокращенные соответственно до вида ог. или ус. (т.е. приусадебный участок).

558 (426-434). Залежи - это земельные участки, которые ранее использовали под пашню, но более одного года (начиная с осени) не засевают сельскохозяйственными культурами и не подготавливают под пар. К залежам не относят распаханные участки других угодий, оставленные для естественного зарастания.

При создании топографических планов сельскохозяйственного назначения залежи подразделяют на показываемые одним условным знаком - чистые и комбинированием обозначений - богарные, рисовые, осушенные открытым и закрытым дренажем, с оросительной сетью, в зоне орошения (трех качественных категорий), лиманного орошения, заливные и засоренные камнями, с осушительно-оросительными системами (п.562).

559 (435-443). К сенокосам относят земельные участки, травостой которых систематически используют для сенокошений. На топографических планах сельскохозяйственного назначения предусмотрена дифференциация данных угодий на чистые, коренного улучшения, осушенные открытым и закрытым дренажем, с оросительной сетью, орошаемые, лиманного орошения, заливные, заболоченные, засоренные камнями, галькой или песком, с осушительно-оросительными системами (п.562).

В целях согласования нагрузки универсальных и специализированных топографических планов, для последних предусмотрен показ сенокосов знаками травяной растительности, а именно луговой и степной, в сочетании с надписью сенокос и обозначениями качественной его характеристики.

560 (444-453). Пастбищами на топографических планах сельскохозяйственного назначения передают земельные участки, систематически используемые для выпаса, а также участки с растительностью, пригодной на корм скоту, и притом не являющиеся залежью или сенокосом. Пастбища подразделяют на чистые, культурные, коренного улучшения, осушенные открытым и закрытым дренажем, с оросительной сетью, орошаемые, лиманного орошения, заливные, заболоченные, засоренные камнями, галькой или песком, с осушительно-оросительными системами (п.562).

На данных планах пастбища изображают двояко: малые их контуры - особым условным знаком (угол острием вверх), все остальные - комбинированием обозначения имеющегося травостоя с пояснительной надписью пастбище и дополнительными знаками - соответственно классификации этого угодья. При съемке пастбищных угодий в засушливых районах предусматривается выделение обводненных, т.е. с обеспеченным водопоем выпасаемого скота, и сезонных, по использованию - для отгонного животноводства. При площади контуров 15 см2 и более удаленных от поселений их передают путем дополнения пояснительной надписи до вида пастбище (обв.), пастбище (отг.-весен., осен.).

Культурными пастбищами считают участки, на которых благодаря комплексному улучшению создан хороший травостой, систематически проводится уход за ним (включая внесение удобрений) и осуществляется загонный (порционный) выпас скота. На планах их выделяют дополнительной надписью культ. пастбище или, для долговременных культурных пастбищ, буквенными индексами - ДКП. Ограждения культурных пастбищ и их отдельных частей показывают соответствующими знаками, при необходимости в сочетании с пояснительной надписью, например, электропастух (зн. N 476).

561 (454). Участки, на которых ведется мелиоративное строительство, следует на топографических планах сельскохозяйственного назначения оконтуривать и выделять надписью млр. стр., но при этом с сохранением графического обозначения имеющегося в натуре угодья.

К участкам в стадии восстановления плодородия относят такие, на которых техническая рекультивация закончена и проводится комплекс мероприятий по биологической рекультивации (возобновление растительности).

562. Применение условных знаков сельскохозяйственных угодий, предназначенных для дальнейшего подразделения на планах качественных характеристик земель, должно регламентироваться следующими положениями:

1) Под чистыми землями следует понимать участки, не имеющие кустарников, кочек, пней, засоренности камнями (галькой, песком), отходами промышленных предприятий.

К богарным землям в районах поливного земледелия относят участки чистых земель, возделывание на которых различных культур (в основном засухоустойчивых) осуществляется без искусственного орошения;

2) Осушенные земли - это участки с открытой или закрытой дренажной сетью, обеспечивающей нормальный водно-воздушный режим для произрастания сельскохозяйственных культур (включая многолетние насаждения) и другой растительности. К этим землям причисляют также осушенные, но требующие дальнейших мелиоративных работ. Осушенные земли с двухсторонним регулированием водного режима на данных планах должны показывать согласно пояснению 9 в п.562. Дренажные канавы передают в соответствии с их размерами и расположением на местности;

3) К категории земель с оросительной сетью следует относить участки, на которых эта сеть представлена преимущественно системами оросительных канав (в том числе требующих ремонта), связанных с источником орошения, не всегда гарантирующим поливные работы в требующемся объеме. По указанию заказчика (и при наличии достоверных данных) земли с закрытой оросительной сетью могут быть выделены при съемке дополнительной надписью закр. сеть.

Регулярно орошаемые земли характеризуются постоянной оросительной сетью в виде каналов, трубопроводов, лотков, канав и источником орошения, полностью обеспечивающим полив в оптимальные сроки. К орошаемым землям причисляют и участки, фактически поливаемые, но нуждающиеся в дальнейшем мелиоративном улучшении. Разделение земель на орошаемые в достаточном и недостаточном количестве производят при консультации соответствующих специалистов.

К орошаемым землям относят также участки, на которых полив осуществляется подвижными агрегатами, а также орошаемые участки на осушенных площадях.

При показе земель с оросительной сетью и орошаемых земель приуроченные к ним линейные объекты водного хозяйства изображают установленными для них условными знаками; временные оросители передаче на плане не подлежат.

4) Земли с лиманным орошением представляют собой искусственно обвалованные участки, для обеспечения которых влагой выполняется их весеннее затопление или пуск вод из оросительных систем. Наряду с принятым знаком этих угодий в соответствующих контурах дают обозначения имеющихся ограничительных дамб (валов) и водовыпусков;

5) К землям коренного улучшения относят сенокосные и пастбищные угодья, на которых в результате проведенных мероприятий (периодическое распахивание, посев трав, осушение, полив и др.) создан новый травостой, неоднократно возобновляемый;

6) Под заливными землями понимают участки по поймам рек и водораздельным низинам, затопляемые полыми водами на 10 и более дней в течение года;

7) К заболоченным землям, используемым в сельском хозяйстве, относят слабодренируемые участки с избыточным увлажнением поверхностными или грунтовыми водами, но пригодные (хотя бы в отдельные месяцы) для сенокошения и выпаса скота;

8) Земли, засоренные камнями, галькой или песком, когда их скопления сокращают обрабатываемую площадь на 10% и более, выделяют особыми знаками. Соответствующее обозначение следует применять и при засорении поверхности разбросанными по всему участку валунами с плотностью 20 и более на гектар, что препятствует механизированной обработке угодья;

9) К землям с двухсторонним регулированием водного режима относят пашни, залежи, сенокосы и пастбища с мелиоративными системами, функционирующими как осушительные во влажные периоды года и как оросительные - в засушливые.

Данные земли по требованию заказчика (и при наличии достоверных данных) могут быть разделены при съемке на имеющие осушительно-оросительные системы открытые и закрытые. Последние выделяют дополнительной надписью закр. сеть.

563. Для выделения на данных специализированных планах контуров сельскохозяйственных угодий приняты следующие цензы:

1) Пашни орошаемые и осушаемые, плантации, ягодники, виноградники и сады, а также несельскохозяйственные земли внутри них: от 0,5 см2 и более - в масштабе 1:2000, от 0,25 см2 и более - в масштабе 1:5000.

2) Те же самые, но немелиорированные угодья и многолетние насаждения, а также другие контуры в их пределах: от 1 см2 и более - в масштабе 1:2000, от 0,5 см2 и более - в масштабе 1:5000.

3) Все остальные угодья, а именно пастбища, залежи и сенокосы: от 2,5 см2 и более - в масштабе 1:2000, от 1,2 см2 и более - в масштабе 1:5000.

4) Однотипные угодья при их разграничении между собой (например, пашни осушенные и заливные, залежи чистые и засоренные камнями, сенокосы коренного улучшения и заболоченные, пастбища культурные и лиманного орошения) и контуры растительного покрова, открытых грунтов, болот и солончаков вне сельскохозяйственных угодий: от 12 см2 и более - в масштабе 1:2000, от 5 см2 и более - в масштабе 1:5000.

Примечания.

1. Настоящие цензы, основанные на соответствующих инструкциях (обязательных для всех организаций, выполняющих съемки сельскохозяйственного назначения), характеризуются большей дифференциацией по угодьям, чем цензы, принятые для топографических планов универсального назначения (пп.501, 564, 576).

2. Топографические планы в масштабах 1:1000 и 1:500 для сельскохозяйственных целей, как правило, не изготавливают.

Грунты и микроформы земной поверхности

564. Из показываемых на топографических планах грунтов и микроформ земной поверхности оконтуриванию, как правило, подлежат занимающие площадь 1 см2 и более в масштабе плана. Для контуров ориентирного значения предусматривается возможность их выделения и при меньшей площади.

565 (455). Пески ровные и неровные различных типов изображают общим условным знаком песков в сочетании с рисунком горизонталей. Кроме того, для воспроизведения неровных песков предусмотрено применение пояснительных надписей. Если горизонтали в достаточной мере характеризуют данные песчаные образования, то надпись ограничивают названием их типа; например, бугристые пески, ячеистые пески. Если горизонтали не обеспечивают передачу размерности микроформ, то для простых образований надпись дают, например, в виде бугры высотой 1-1.5 м, ячеи глубиной 1.5-2 м, а для комплексных образований - грядоволунковые пески (амплитуда форм 2-2.5 м) и т.п. Надписи размещают из расчета одна на 1-1,5 дм2 плана при условии однотипности микроформ песчаной поверхности.

Внешние границы песков оконтуриванию не подлежат; внутренние границы между смежными участками развеваемых и закрепленных песков показывают редким черным пунктиром. При изображении закрепленных песков расстановка знаков имеющейся растительности должна соответствовать ее фактической приуроченности в натуре. В среднем для изображения массивов полностью закрепленных песков требуется примерно 25 соответствующих знаков на 1 дм2 плана, полузакрепленных - вдвое меньше.

566 (456). Условным знаком гравийных и галечниковых поверхностей на топографических платах должны изображаться участки, покрытые окатанными (текучей водой или прибрежными волнами) обломками твердых пород, имеющими в поперечнике 0,1-10 см (гравий 0,1-1 см, галька -1-10 см). Для передачи соответствующих участков с преобладанием камней размером от 10 см до 1 м, включая полуокатанные обломки по горным ущельям, предусмотрен отдельный знак поверхностей с валунами, не имеющий точечного фона. Площади с преимущественно угловатыми камнями еще больших размеров классифицируют как крупнообломочные разновидности каменистых россыпей (зн. N 459), а выделяющиеся глыбы - как отдельные камни-ориентиры (зн. N 346). Границы галечников и валунников фиксируют расстановкой их крайних обозначений, т.е. без оконтуривания. Зарастающие поверхности показывают комбинированием знаков данных образований и имеющейся на местности растительности.

567 (457). Такыры представляют собой характерные для засушливых территорий наносные глинистые площадки в плоскодонных котловинах. В отдельные краткие периоды они могут быть покрыты тонким слоем грязи с водой, а все остальное время такырам свойственна сухая обнаженная (или начинающая зарастать) поверхность, расчлененная сетью мелких трещин на неправильные многоугольники. Условные знаки такыров следует размещать равномерно, но не в разграфку; оконтуриванию подлежат те из них, которые имеют четкие границы. При необходимости выделения единичных такыров, не выражающихся в масштабе на планах (1: 5000), но имеющих ориентирное значение, предусматривается применение отдельных знаков без контура.

568 (458). Условным обозначением глинистых поверхностей на топографических планах показывают участки, сложенные коренными глинистыми или суглинистыми породами, лишенные растительности (местами - с единичными куртинами). Эти поверхности присущи обширным пространствам в пустынях с равнинным и всхолмленным рельефом, но могут встречаться и в других районах (например, по крутым незадернованным склонам возвышенностей и крупных оврагов).

569 (459). Щебеночные поверхности и каменистые россыпи представляют собой скопления угловатых обломков горных пород. Щебеночные поверхности свойственны равнинным пространствам и выделяются по преобладанию остроугольных неокатанных камней до 10 см в поперечнике. Каменистые россыпи приурочены к плоским и слабовыпуклым вершинам гор, их пологим склонам и подножиям; размеры обломков в россыпях могут быть самыми различными. В случаях, когда щебеночные поверхности и каменистые россыпи занимают смежные участки значительной площади (например, в предгорных районах), целесообразно давать в их контурах раздельные пояснительные надписи (щебен. поверхность, кам. россыпь). Для условного знака данных образований предусмотрена возможность сочетания с обозначениями не только групповой, а иногда и сплошной растительности (щебеночная поверхность с лесом, каменистая россыпь с зарослями кустарников и т.п.).

570 (460). Знаком "каменных рек" следует показывать на планах узкие полосы несортированного обломочного материала, сползающего по пологим ложбинам горных склонов (главным образом от вершинных каменистых россыпей к долинам). Минимальная длина выделяемой полосы - 1 см в принятом масштабе; ширина ее в соответствии с натурой должна быть передана одним, двумя или несколькими рядами треугольников их условного обозначения, ориентированных преимущественно вниз по уклону местности.

571 (461). Каменные монолитные поверхности в виде выходов твердых коренных пород выделяют на топографических планах в тех случаях, когда они полностью обнажены или лишь местами покрыты тонким плащом коры выветривания (в несколько сантиметров). Данные поверхности, в отличие от скал, свойственны менее крутосклонным участкам и мало расчленены. Присвоенный им условный знак, как правило, не должен соприкасаться с горизонталями. При наличии у этих поверхностей четкой границы следует их оконтуривать; предусмотрено также комбинирование обозначений каменных монолитных поверхностей и приуроченной к ним растительности наземного яруса, а изредка и отдельных кустов (по мелким расщелинам).

572 (462). Знаки полигональных и пятнистых поверхностей применяют на топографических планах для передачи плоскостных микроформ, присущих мерзлотным районам. Среди этих микроформ в одних условиях развиваются многоугольники различных очертаний и размеров - от одного до десятков метров в поперечнике, ограниченные системами трещин, в других условиях - округлые образования, окаймленные валиками ("каменные кольца"), и ровные глинистые пятна ("медальоны"). Размеры тех и других от 0,5 до 10 м в поперечнике. При изображении полигональных и пятнистых поверхностей необходимо, чтобы рисунок их знаков отвечал истинным очертаниям и размещению на данном участке. Середина каждой из характеризуемых микроформ обычно обнажена, но по периферии они обрамлены мхами и кустарничками. Соответственно следует сочетать обозначения полигонов или пятен и преобладающей растительности. Оконтуриванию на плане полигональные и пятнистые поверхности не подлежат.

573 (463). Бугристые поверхности показывают особым знаком, если имеющиеся бугры не могут быть по своим размерам (в среднем 5-10 м в поперечнике, 1-3 м по высоте) непосредственно воспроизведены на плане при данном его масштабе и установленном сечении рельефа. В равной мере это относится и к случаям, когда из-за общего наклона местности горизонталями передается только часть бугристой поверхности и без применения соответствующих условных знаков остальная ее площадь не получила бы надлежащего изображения. Принятое обозначение бугристых поверхностей предусмотрено для передачи, во-первых, бугров в тундровых и таежно-болотных районах, где они характеризуются грунтовым ядром, во-вторых, бугров в пустынных районах, формирующихся у полукустарников по окраинам солончаков и такыров из перевеянного суглинистого материала их верхнего слоя. Вершинки бугров могут иметь на разных участках выпуклый или плоский профиль, что должно найти отражение в начертании знаков. Обозначением, установленным для бугристых поверхностей, не следует изображать внешние сходные с ними другие микроформы (например, некоторые из бугристых песков).

Оконтуривать бугристые поверхности нужно только в тех местах, где они имеют четкие границы. При воспроизведении этих поверхностей предусмотрена возможность комбинирования со знаками растительности, болот, засолоненных земель и т.п.

574 (464). Знак кочковатых поверхностей ("кочкарников") применяют на топографических планах для передачи участков распространения кочек из дернины влаголюбивого низкотравья или грунтовых (но покрытых наземной растительностью), а также участков с мелкой бугристостью. Критерием для выделения данных поверхностей является площадь их контуров в масштабе 1 см2 и более и высота микроформ от 0,3 до 0,7 м. При изображении кочковатых поверхностей, труднопреодолимых для колесного транспорта, по дополнительным требованиям (например, проектных изысканий мелиоративного или землеустроительного назначения), дают пояснительную надпись высота 0.3-0.5 м или высота более 0.5 м. Кочковатые поверхности под пологом древесно-кустарниковой растительности должны выделяться на планах не условным графическим обозначением, а надписью кочкарник по наибольшему простиранию соответствующего участка. Оконтуриванию как открытые, так и закрытые кочкарники не подлежат.

575 (465). Поверхности с самосадочной солью обычно приурочены к берегам соленых водоемов, подверженных сильному испарению. На топографических планах их показывают путем выделения соответствующих участков пунктирной линией по внешнему контуру и нанесения пояснительных надписей слой соли или соль (при малой площади участка).

Болота и солончаки

576 (466, 467). Болотами на топографических планах показывают площади с постоянно избыточным увлажнением, специфической болотной растительностью и слоем торфа мощностью 30 см и более (кроме болот в равнинной и высокогорной тундрах с неблагоприятными условиями для торфообразования). Изображают болота с подразделением по проходимости в течение меженного периода (в обычные по осадкам годы). К проходимым относят болота, по которым возможно свободное передвижение пешеходов в любом направлении. Все остальные болота передают общим знаком непроходимых и труднопроходимых. Внешнее оконтуривание болот и разделение между собой участков различной проходимости производят при их размерах на плане 1 см2 и более, причем в тех местах, где данные границы выражены в натуре. В прочих случаях вместо ограничения этих участков контурной линией, а также при нечетком на местности стыке контуров болот и заболоченных земель следует давать полосу постепенного перехода, концы штрихов которой примерно воспроизводят на плане соответствующую границу. При изображении грядово-мочажинных комплексов штриховые знаки проходимости болота должны применяться с таким расчетом, чтобы их разрывы приходились на осевые линии основных гряд, передавая таким образом сложный рисунок (структуру) данных комплексов.

577 (466, 467). Показатели глубины болота, принятые на топографических планах, характеризуют суммарную мощность его поверхностного слоя и толщи торфа до минерального дна и, следовательно, непосредственно не связаны с критерием проходимости болота. Данные показатели следует определять и надписывать с точностью до десятых долей метра, причем производить соответствующие измерения до глубины 2,5 м (условный предел для разграничения торфяных залежей промышленного и сельскохозяйственного назначения). При большей мощности торфа дают надпись глубже 2.5 м. На разведанные болота, имеющие планы торфяных месторождений, следует приводить данные об их полной фактической глубине (например, -4.5 м). В среднем на 1 дм2 плана требуется два показателя глубины болота, приуроченные к месту, где выполнялись измерения. Для болот меньшей площади соответствующую надпись дают в центре их контуров.

578 (466, 467). Поскольку болота всегда имеют растительный покров, их принято классифицировать на моховые, низкотравные, высокотравные, кустарничковые, кустарниковые и облесенные. При передаче на плане этих разновидностей болот разграничение по проходимости дополняют обозначениями имеющейся растительности (при нескольких ее ярусах - верхнего для каждого данного участка), размещаемыми равномерно, но без разграфки. Участки болот, на которых выгорели растительный покров и торфяная масса, следует на плане оконтуривать и сопровождать надписью горелое болото.

579 (468). Заболоченные земли и заболоченности по узким ложбинам, деллям (склоновая сеть неоформившихся русел стока талых и дождевых вод), днищам балок и вытянутым гирляндам плывунного мелкозема сезоннооттаивающих грунтов ("солифлюкционные потоки") характеризуют меньшей степенью увлажненности, чем проходимые болота, и определяют по наличию влаголюбивой низкотравной растительности и малой мощности или отсутствию торфяного слоя. Изображают их особым знаком, причем для малых контуров данных земель - единичным обозначением (три штриха) по приуроченности на местности, для больших контуров - по всей занимаемой площади без разграфки, для линейных заболоченностей - в виде полос штриховки с равномерной расстановкой обозначений. Знак заболоченных земель и заболоченностей сочетается с обозначениями растительности, которые в данном случае, в отличие от изображения болот, при сплошном растительном покрове дают в разграфку (кроме древесных и кустарниковых насаждений).

580 (469, 470). Знаком непроходимых и труднопроходимых солончаков на топографических планах показывают полностью обнаженные рыхлые корковые, пухлые и мокрые (весь теплый период) солончаки, а также полосы осыхающей соленой грязи по берегам соответствующих водоемов. Проходимость их оценивают применительно к передвижению пешеходов. Данные солончаки подлежат оконтуриванию независимо от характера границ и размеров, при необходимости - с некоторым преувеличением малых контуров ориентирного значения.

Проходимые солончаки представлены соленосными грунтами с затвердевшим поверхностным слоем и отдельными пятнами и полосами соли на поверхности как лишенной растительности, так и с куртинами полукустарников-солянок. Для передачи больших проходимых солончаков предусмотрен особый рисунок штриховки; оконтуривание их производят при наличии четких границ и площади на плане 1 см2 и более. Если проходимый солончак не выражается в масштабе, то показывают его тремя вертикальными штрихами установленного знака с размещением последнего согласно приуроченности в натуре.

581 (471). Засолоненные земли с выцветами солей на поверхности изображают на топографических планах тем же условным знаком, что и проходимые солончаки, не выражающиеся в масштабе, но с расстановкой его равномерно по всей площади контура (притом без разграфки) и обязательно в сочетании с обозначениями имеющейся полукустарниковой или травяной (степной, луговой) растительности.

582. В таблицах 112, 113 сочетания изображений залежей, сенокосов и пастбищ с редким лесом, редкой порослью, группами кустарников и заболоченностью приведены в качестве основных образцов передачи комплексных сельскохозяйственных угодий. Соответствующие сочетания условных знаков этих же типов земель и других контурных объектов, предусмотренных содержанием топографических планов сельскохозяйственного назначения, следует применять в том же порядке.

Ограждения

583 (472- 477). К ограждениям при топографической съемке относят:

1) ограды каменные, железобетонные, глинобитные и металлические высотой 1 м и более и высотой менее 1 м, а также сохранившиеся стены исторического значения;

2) заборы деревянные с разными фундаментами и опорами;

3) ограждения проволочные различного строения;

4) изгороди, плетни и трельяжи.

Все виды ограждений воспроизводят на планах с таким расчетом, чтобы выступающие детали их обозначений были ориентированы внутрь огражденной территории (исключение - когда последняя имеет большую графическую нагрузку). Принятый порядок начертания ограждений следует сохранять по всему их данному периметру.

Разграничение ограждений по условным знакам производят при длине этих объектов в масштабе плана 0,5 см и более (вдоль фасадной линии домов - от 1 см). При меньшей длине ограждений их передают одинаково - тонкими линиями черного цвета.

584 (472-477). На всех ограждениях при съемках в масштабах 1:500 и 1:1000, а также 1:2000 предусматривается показ ворот, но на последних - только достаточно широких, чтобы они могли быть выражены в масштабе данных планов.

Внутриусадебные ограждения при топографических съемках, как правило, не показывают.

585 (472, 473). Ограды каменные, железобетонные и глинобитные на планах масштабов 1:500 и 1:1000 могут быть воспроизведены не только по их длине, но также и ширине (большей частью). Соответственно их должны изображать двойной линией, а при наличии выступов размером в масштабе плана 0,5 мм и более - с сохранением их конфигурации.

Исторические стены (например, типа кремлевских) на данных планах, а наиболее мощные и на планах масштаба 1:2000, показывают по контуру основания, причем их внешнюю сторону, при наличии места, - утолщенной линией (как в знаке брандмауэров - зн. N 32). У обозначения исторических стен при съемках во всех масштабах дают пояснительную надпись историч.

586 (474, 475). Металлические ограды и деревянные заборы, имеющие капитальные опоры, передают с разделением по их форме и материалу (зн. N 106-108). На планах масштабов 1:500 и 1:1000 опоры ограждений, как правило, изображают на своих местах, масштабов 1:2000 и 1:5000 - через заданные условными знаками интервалы.

Наличие у металлических оград и деревянных заборов капитальных фундаментов фиксируют только на планах масштабов 1:500 и 1:1000. При этом ширину фундаментов ограждений показывают, согласно натуре, двумя линиями.

587 (476, 477). Из проволочных ограждений раздельной передаче на топографических планах подлежат ограждения из колючей и гладкой проволоки, проволочные электропастухи и проволочные сетки-вольеры.

Электропастухами называют легкие проволочные ограждения высотой порядка 1 м на бетонных или деревянных столбиках, устанавливаемые по границам пастбищ; по проволоке пропускают слабый электрический ток. Проволочные сетки-вольеры - это огороженные места выгулов, примыкающие к клеткам или другим постройкам, в которых содержат животных.

Ограждения из гладкой проволоки и электропастухи изображают одним и тем же условным обозначением, но с разными пояснительными надписями.

При передаче проволочных сеток-вольер, а также изгородей, плетней и трельяжей (легких деревянных ограждений в виде решеток для вьющихся растений) особые условные знаки введены только для планов масштабов 1:500 и 1:1000; для остальных же планов используют общее обозначение деревянных заборов (зн. N 475).

588. Противоселевые и противолавинные заграждения изображают условными знаками сооруженных на местности объектов и сопровождают пояснительными надписями противосел., противолавин.

Границы

589 (478-487). На топографических планах показывают границы:

1) Государственную границу Советского Союза;

2) политико-административные - союзных республик, автономных республик, краев и областей, в том числе автономных - республиканского или краевого подчинения, административные - районов, городских земель, территорий поселковых и сельских Советов, землепользований и отводов;

3) охраняемых природных территорий - заповедников и заказников, национальных парков и памятников природы.

4) При нанесении на планы каждой из этих границ должны быть выделены все их имеющиеся на местности повороты. Если в соответствующих пунктах граница закреплена какими-либо местными предметами (п.590), то изображение последних и будет фиксировать точки поворотов. В случаях, когда граница на данном отрезке не закреплена, точки поворотов следует воспроизводить изломами звеньев или точками условного знака, но не его интервалами. К рамкам плана границы также должны примыкать звеньями их обозначений.

590 (478-487). Из границ, изображаемых на топографических планах, Государственная граница СССР оформлена в натуре специальными пограничными знаками в виде коротких металлических, железобетонных или деревянных столбов (зн. N 106-108), небольших насыпных курганов, туров (п.110), постоянных буев и створных знаков. Через заданные промежутки между ними установлены пирамидки или столбики с окопкой, так называемые "копцы".

Для всех остальных границ соответственно приняты граничные столбы - межевые знаки, регламентация показа которых дана в п.36. Точное и полное их воспроизведение на топографических планах имеет большое значение, поэтому показу на своем месте подлежат граничные столбы, как находящиеся в должной сохранности, так и те, от которых остались достаточно заметные следы. На планах масштаба 1:5000 со значительной нагрузкой из граничных столбов могут показываться не все, а только имеющие ориентирное значение.

591 (478-487). Из установленных на местности знаков границ каждый пограничный знак государственной границы должен сопровождаться при воспроизведении на планах его порядковым номером, а при наличии соответствующего обозначения - также литером или собственным названием.

При показе по другим границам граничных столбов - межевых знаков, в значительной части имеющих номера, передача последних является обязательной для фиксирующих поворотные точки границы.

592 (478-487). Границы, приуроченные в натуре к линейным объектам, изображают четырьмя-пятью звеньями через каждые 4-6 см плана.

В случаях, когда данные границы проходят:

1) с одной стороны линейного объекта (например, водотока, автодороги, узкой лесополосы) - по ней наносят и звенья условного знака;

2) по узкому линейному объекту и не могут быть показаны по его оси (например, по ограде, канаве, квартальной просеке в лесу) - звенья знака наносят поочередно по обеим сторонам этого объекта;

3) по середине линейного объекта, достаточно широкого для передачи изображения границы (например, по гребню хребта, реке, каналу, магистральной просеке), - звенья знака наносят по оси объекта;

4) по контуру, подлежащему изображению пунктиром, - на данном отрезке наносят только знаки границы.

593 (478-487). Границы всех категорий, пересекающие обширные открытые пространства (пашни, водоемы и т.п.) и не привязанные при этом к линейным объектам, показывают на топографических планах без разрывов условных знаков на отдельные группы звеньев. Прямолинейные участки границ между точками поворота проводят по линейке.

594 (478). Государственные границы передают на топографических планах в строгом соответствии с официальной документацией, определяющей их приуроченность. При этом ось условного знака должна с предельной точностью отвечать действительному положению границы на местности. В процессе воспроизведения государственной границы на топографических планах вначале наносят все пограничные знаки (с проверкой по каталогу координат) и промежуточные копцы, а затем между ними размещают звенья и точки обозначения границы. В связи с этим длину звеньев и интервалов при необходимости допускается изменять в небольших пределах.

Если данная граница проходит по узкой реке, каналу, оврагу или в пределах населенного пункта, то для точного воспроизведения государственной принадлежности их участков толщина линии условного знака границы может быть уменьшена здесь на несколько десятых долей миллиметра.

Правильность показа Государственной границы СССР на топографических планах в каждом случае должна проверяться в установленном порядке.

595 (479-481). При топографических съемках политико-административные границы от союзно-республиканских до окружных (п.589) воспроизводят в обязательном порядке, причем если они закреплены на местности, то непосредственно по граничным столбам и пропашкам. В случае отсутствия тех и других основанием для нанесения границ будут хранящиеся в местных органах власти картосхемы границ с их описаниями и координатами поворотных точек.

596 (482-485). Из административных границ районные показывают в таком же порядке, что и политико-административные (п.595), границы городских земель - в полном объеме, поскольку их граничные столбы, как правило, координированы. При этом знаком границы городских земель оконтуривают не только территорию города, но и административно включенные в его состав земли, находящиеся вне данных пределов.

Границы территорий поселковых и сельских советов, землепользований и отводов наносят на топографический план, если они закреплены в натуре и имеются дополнительные требования в отношении их воспроизведения (например, при создании топографических планов сельскохозяйственного назначения).

597 (486, 487). На топографических планах подлежат изображению границы всех выделенных в научно-исследовательских и культурно-просветительных целях государственных охраняемых природных территорий, а именно: заповедников, заказников, национальных парков и памятников природы.

К заповедникам относят территории, на которых весь комплекс компонентов природы является заповедным. Основная градация заповедников следующая: международные биосферные, всесоюзные и республиканские. Выделяют также заповедно-охотничьи хозяйства. К заказникам относят территории, на которых заповедными являются один или несколько отдельных компонентов природы (например, редкие виды растений). Заказники могут иметь республиканское или местное значение. По дополнительным требованиям, у административного здания на территории заповедника или заказника указывают его категорию, например, заповедник респ. значения, заказник местн. значения.

Границы государственных охраняемых природных территорий должны воспроизводиться установленными условными знаками без разрыва, за исключением мест, где эти границы оформлены в натуре капитальной оградой, дамбой и т.п. или проходят по таким естественным рубежам, как берега моря, озера, реки, отвесные обрывы и др.

Образцы шрифтов и размещение надписей

598 (488-495). Данные образцы охватывают все шрифты, применяемые на топографических планах для надписей различного назначения, включают полные алфавиты прописных и строчных букв, наборы первого десятка цифр, а также названия и индексы этих шрифтов и размеры их заглавных букв в миллиметрах. Если в надписях у образцов шрифтов даны две цифры, то первая относится к планам масштабов 1:500 и 1:1000, вторая - масштабов 1:2000 и 1:5000.

599 (488-495). Для создания топографических планов предусмотрены в качестве полного базового комплекта следующие пять шрифтов надписей: топографический полужирный, древний курсив - полужирный и остовный, БСАМ курсив малоконтрастный, рубленый.

При наличии фотонаборных устройств с иным набором шрифтов, последние разрешается применять, когда они достаточно близки по начертанию тем шрифтам, которые приведены в настоящих таблицах.

При автоматизированном изготовлении топографических планов допускается (особенно если предусмотрено их разовое использование) ограничиваться для воспроизведения надписей одним-двумя шрифтами, например, рубленым или древним курсивом остовным. В связи с этим следует применять их модификации по размерам, наклону и цвету, а в необходимых случаях - и толщине букв (целесообразно с коэффициентом "два" между остовным и полужирным вариантами одного и того же шрифта). В целом каждый рисунок надписи должен быть соответственно подобен принятому в данных условных знаках.

600 (488-495). Размеры надписей на топографических планах для обеспечения хорошего качества их копий, получаемых при последующем репродуцировании с увеличением или уменьшением, могут быть изменены в ту или иную сторону на одну треть. Такой же порядок принимается при изображении на планах наиболее и наименее загруженных участков.

601 (488-492). В случаях, когда населенный пункт имеет два названия, на планах помещают оба, причем официальное - над местным, заключаемым в скобки. Названия населенных пунктов, как правило, надписывают справа и против их середины.

Если изображение города или поселка занимает большую часть листа, то название этого объекта на планах масштабов 1:5000, 1:2000 и 1:1000 наносят над их северной рамкой. На планах масштаба 1:500 соответствующее название дают только в зарамочном оформлении (независимо от площади, занимаемой населенным пунктом в данных пределах).

Если изображение города или поселка располагается на двух или более смежных листах, но на каждом из них охватывает менее половины плана, то надпись названия приводят на том листе, в рамках которого находится более значительная часть населенного пункта. На других листах эту надпись дают за рамкой.

602 (488-493). Из населенных пунктов, показываемых на топографических планах, города и поселки городского типа воспроизводят без разграничения по административной значимости и населенности, а соответственно и надписи их названий дают шрифтами одного размера. Применительно же к поселкам сельского и дачного типов, исходя из принятой градации по количеству жителей, в таблицы шрифтов надписей введено четыре их размера.

Данное положение может быть, по дополнительным требованиям, распространено и на надписи названий поселков при промышленных предприятиях, железнодорожных станциях, пристанях и т.п., не отнесенных официально к разряду поселков городского типа. В настоящем случае высоты букв ("кегли") в надписях названий населенных пунктов данной и смежных градаций будут различаться на 0,5 мм.

При изображении населенных пунктов на планах масштаба 1:5000 принято указывать число их жителей в тысячах (например, 15,5; 0,85; 0,01). Численная надпись должна размещаться ниже названия населенного пункта, а при наличии в нем местного Совета народных депутатов - слева от соответствующего индекса (п.605).

603 (488, 490). Шкала шрифтов для надписей названий поселков сельского типа при их воспроизведении на планах масштаба 1:5000 рассчитана на средненаселенные районы. Для передачи соответствующих названий в густонаселенных и малонаселенных районах следует руководствоваться п.600.

604 (488, 490, 492). Если поселок назван по наименованию расположенного в нем совхоза или его отделения, колхоза или его фермы, лесхоза или леспромхоза и т.п., то название этого поселка дают шрифтом населенного пункта сельского типа. На планах масштабов 1:5000 и 1:2000 рядом с надписью названия совхоза или его отделения в скобках, справа указывают специализацию хозяйства (например, зерн.).

В случаях, когда данные производственные объекты размещены в поселке, имеющем собственное название, на планах его надписывают верхним, а под ним шрифтом, принятым для пояснительных надписей, приводят наименование совхоза или его отделения.

605 (493). Надписи, указывающие на наличие в населенном пункте районного, поселкового или сельского Советов народных депутатов (сокращения - PC, ПС, СС), следует располагать на планах симметрично под названием этого поселка. У здания же, в котором находится данный Совет, дают надпись адм. (т.е. административное здание - п.51).

606 (493). Надписи названий улиц и переулков располагают по оси их изображения, основанием букв к югу или востоку. На данных улицах названия надписывают с разрядкой, а после перекрестков - повторяют. На улицах, имеющих проезды, разделенные газонами, полосами кустарников и т.п., надпись названия приурочивают к одному из проездов, наименее загруженному условными знаками. При наличии на улице трамвайных путей название ее может наноситься разреженно, с разрывами в обозначении этих путей.

Если отрезки улиц или переулки, находящиеся у рамок плана, настолько коротки, что на их изображении не могут быть размещены соответствующие названия, то последние при съемке фиксировать не требуется.

607 (489, 491, 494). Надписи названий рек, ручьев, оврагов, балок, каналов и других протяженных сооружений размещают вдоль их изображений не реже чем через каждые 15-20 см, причем для рек и оврагов обязательно в верховьях, против мест впадения боковых притоков и около рамок плана. Если эти объекты имеют разные названия на различных участках, то надпись следует наносить так, чтобы было ясно, в каких местах данные названия изменяются. При наличии на одном и том же участке двух названий вторые из них дают на планах в скобках за основным названием или под ним.

Собственные наименования рек и ручьев пояснительными надписями, как правило, сопровождать не требуется. Названия же водоемов, островов, мысов, элементов рельефа, болот, урочищ дают с полной или сокращенной пояснительной надписью, помещаемой после названия или перед ним, в зависимости от принятой формы, например, оз.Чистое и Голубое озеро, о.Средний и Гусиный остров, ск.Гранитная и Орлиная скала, ур.Старый Луг и Моховое урочище.

Для воспроизведения малых озер и прудов, не имеющих собственных названий, пояснительные надписи предусмотрены в тех случаях, когда эти объекты являются местными ориентирами.

608. При крупномасштабных топографических съемках не следует приводить названия крупных природных объектов (нагорий, пустынь и т.п.), охватывающих обширные территории и соответственно занимающих многие листы топографических планов.

609 (494, 495). Численные характеристики объектов местности дают на планах курсивом, за исключением надписей горизонталей и изобат, а также количества этажей в зданиях, для которых принят прямой шрифт.

610 (492-495). Во всех разделах настоящих таблиц пояснительные надписи к условным знакам являются их составными частями и должны, как правило, сопровождать на топографических планах обозначения объектов. Если же при условном знаке в таблице пояснительной надписи нет, то на плане ее приводят только в случаях, когда данный объект нужно выделить, например, как имеющий ориентирное значение.

Пояснительные надписи надлежит располагать на планах по преимуществу горизонтально, справа от характеризуемых объектов, на участках, наименее загруженных другими обозначениями. В зависимости от наличия на плане места эти надписи могут применяться в полной или сокращенной форме, притом в двух вариантах, например, для слова "Большой" (как части собственного названия) - Бол., Б., для слова "металлический" (как пояснительного термина) - мет., М.

611 (492, 493). При сокращении слов, помещаемых на топографических планах, следует руководствоваться Перечнем условных сокращений, включенным в данные таблицы.

Не предусмотренные Перечнем пояснительные надписи допускается применять в сокращенном виде при условии исключения какой-либо возможности их разночтения. Как правило, эти дополнительные сокращения слов должны иметь не менее трех букв.

612. Надписи за рамками топографических планов наносят согласно прилагаемым образцам их оформления.

При выполнении съемочных работ ведомственными организациями допускается, по согласованию с Главным управлением геодезии и картографии, вносить отдельные небольшие изменения и дополнения в зарамочное оформление топографических планов в целях учета специфики их изготовления и применения этими организациями.

613. В зарамочном оформлении планов обязательно указывают метод и год их создания. Например: "Мензульная съемка 19.. г.", "Аэрофототопографическая съемка 19.. г." (дается год полевого дешифрирования, а если оно не проводилось - год воздушного фотографирования), "Мензульная и аэрофототопографическая съемка 19.. г." (когда на одном планшете применялись в один год различные методы съемочных работ), "Съемка 19.. г., обновлено в 19.. г." (в данном случае название метода не дифференцируется, а при неоднократном обновлении приводится год последнего из них), "Составлено по материалам съемки 19.. г." (если план изготовлен методом картосоставления).

614. Зарамочные надписи над северной и под южной рамками топографических планов являются основными, имеющими стандартное содержание. За внешней западной рамкой надписи не дают.

Соответствующая полоса вдоль восточной рамки плана при необходимости используется для размещения надписей, дополнительно характеризующих особенности съемочных работ и применения условных знаков. Так, на планах масштаба 1:5000, с заданной пониженной точностью, дают надпись "Съемка выполнена с точностью для карт масштаба 1:10000". На планах масштаба 1:1000, с заданной пониженной точностью, - надпись "Съемка выполнена с точностью для планов масштаба 1:2000" и т.д.

За восточной же рамкой планов любого масштаба, но преимущественно 1:2000 и 1:5000, может быть размещена надпись "Урезы вод приведены к среднему меженному уровню", а на планах масштабов 1:500 и 1:1000 - "Выполнена одновременная срезка уровней воды". Для данных же планов, при подеревной съемке, предусмотрена надпись "Деревья в парке сняты инструментально" и т.д.

615. Если согласно техническому проекту, наряду с настоящими общеобязательными таблицами, потребуется применить дополнительные условные знаки и (или) сокращенные пояснительные надписи, то те и другие, после нанесения на план, следует повторить за восточной рамкой, приведя их начертание и полную расшифровку.

616. В зависимости от масштаба и площади топографической съемки, в зарамочном оформлении планов дают их единую стандартную номенклатуру или номера в принятой для данного участка частной разграфке. В разрывах всех четырех рамок каждого плана в первом случае приводят номенклатуру смежных планов, во втором - их номера.

Перечень условных сокращений

Абразивный

абразив.

Абрикос (дерево)

абр.

Аварийный

авар.

Автобусная станция

автоб. ст.

Автовокзал

авт. вкз.

Автозаправочная станция

АЗС

Автоматический

автом.

Автомобильный завод

авт.

Автомобильные весы

авт. весы

Автономная область (при собственном названии)

АО

Автономный округ (при собственном названии)

АОкр.

Автономная Советская Социалистическая Республика (при собственном названии)

АССР

Авторемонтный завод, авторемонтные мастерские

авторем.

Автотранспортная колонна, предприятие

АТК, АТП

Агитационный стенд

агит.

Административное здание

адм.

Акведук

акв.

Акустические системы

акуст.

Алебастровый завод

алб.

Алмазные разработки

алмаз.

Алюминиевый завод

алюмин.

Амбулатория

амб.

Ангар

анг.

Анилино-красочный завод

анил.

Апатитовый карьер, апатитовые разработки

апат.

Апельсин (дерево)

ап.

Арочный переход

ароч. п.

Артезианская скважина, артезианский колодец

арт. скв., арт. к.

Арык (при собственном названии)

ар.

Асбестовый завод, карьер, рудник; асбестообогатительная фабрика

асб., асбест.

Астрономический пункт

астр.

Асфальт, асфальтобетон (материал покрытия дорог)

А

Асфальтовый завод

асф.

Аулсовет

АС

Афишная тумба

аф.

Ацетиленопровод

Ац

Аэродром

аэрд.

Аэропорт

аэрп.

Багерно-элеваторный способ добычи торфа

багерно-элев.

Балка (при собственном названии)

б., бал.

Балкон

б.

Банка (при собственном названии)

б-ка

Барак

бар.

Бассейн

бас.

Бассейн отстоечный

бас. отст.

Башня, башенный

баш.

Башня историческая

баш. историч.

Башенная градирня

баш. град.

Бензин, бензобак, бензопровод

бенз.

Береза

бер.

Беседка

бес.

Бетон (материал плотин, мостов, шлюзов и т.д.)

Бет., бет.

Бетонно-земляная плотина

Бет.-Зем.

Бетонный завод

бет.

Библиотека

библ.

Биологическая станция

биол. ст.

Битумоминеральная смесь

Бм

Ближний, -я, -е, -е (часть собственного названия)

Ближн.

Блок

бл.

Блокпост железнодорожный

бл.-п.

Болото (при собственном названии)

бол.

Больница

больн.

Большой, -я, -е, -е (часть собственного названия)

Б., Бол.

Братская могила

бр. мог.

Бригада, бригадный

бриг.

Брикетный

брик.

Брод

бр.

Бронированный кабель

Бр

Брусчатка (материал покрытия дорог)

Бр

Бугор (при собственном названии)

буг.

Буддийское кладбище

будд. кладб.

Будка бакенщика

б. бак.

Будка железнодорожная

Б

Будка смотровая

б. смотр.

Будка трансформаторная

б. тр.

Булгуннях

булг.

Булыжник (материал покрытия дорог)

Б

Бульвар (при собственном названии)

бул.

Бумажная фабрика

бум.

Бункер

бунк.

Буровая вышка, скважина

бур.

Бухта (при собственном названии)

бух.

Бывший (при собственном названии)

быв.

Вагонное депо

ваг. депо

Вагоноремонтный, вагоностроительный завод

ваг.

Вакуум-скважина

вак. скв.

Валунно-каменистый грунт дна

ВК

Великий, -я, -е, -е (часть собственного названия)

Вел.

Вентилятор, вентиляторный

в., вент.

Вентиляторы метро

в. м.

Вертикальный

верт.

Верхний, - я, -е, -е (часть собственного названия)

Верх.

Весеннее пастбище

весен.

Ветеринарный пункт

вет.

Вечнозеленая древесная и кустарниковая растительность

вечнозел.

Винодельческий, винокуренный завод

вин.

Висячий мост

висяч.

Водная станция

вод. ст.

Водовыпуск

вдв.

Водозаборная скважина

вдзб.

Водокачка

вдкч.

Водомерный пост

вод. п., вод. пост

Водонагнетательная скважина, установка

вднагн.

Водонапорная башня

вод., вод. баш.

Водоотводящий (канал, трубопровод и т.п.)

вдотв.

Водоотлив

вдотл.

Водопад

вдп.

Водоприемник

вдприем.

Водопровод

В

Водопровод артезианской воды

Ва

Водопровод морской воды

Вмор

Водопровод оборотного водоснабжения, обратный

Boo

Водопровод оборотного водоснабжения, прямой

Воп

Водопровод оросительный

Вор

Водопровод питьевой воды

Вп

Водопровод хозпротивопожарный

Впж

Водопровод производственный (хозяйственной воды, чистой для технологических целей)

Впр

Водопровод речной воды

Вр

Водопроводная станция

вдпр. ст.

Водосборный

вдсб.

Водослив

вдсл.

Водохранилище

вдхр.

Возвышенность (при собственном названии)

возвыш.

Воздухопровод

ВХ

Вокзал

вкз.

Восточный, -я, -е, -е (часть собственного названия)

Вост.

Впадина (при собственном названии)

впад.

Временный (мост и т.п.)

вр., врем.

Второй, -я, -е, -е (часть собственного названия)

2-й, 2-я, 2-е

Вулкан (при собственном названии)

влк.

Выдающееся здание

выд.

Вымочки

вым.

Выселки (часть собственного названия)

Выс.

Высокое давление

выс. давл., в. д.

Высота

выс.

Выход запасной

зап. вых.

Вязкий (грунт дна рек, бродов)

В

Гавань (при собственном названии)

гав.

Газопровод

Г

Газгольдер

газг.

Газовая вышка, скважина, газовый завод

газ.

Газокомпрессорная станция

газокомпр. ст.

Галантерейная фабрика

гал.

Галерея (для транспортера)

галер.

Галечник (продукт добычи), галечниковая осыпь и т.п.

галеч.

Галечниково-песчаный грунт дна

ГкП

Гараж

rap.

Гвоздильный завод

гвозд.

Геологическая канава, скважина

геол.

Геологическая расчистка

геол. расч.

Гидравлический способ добычи торфа

гидравл., гидроторф

Гидрант

гидр.

Гидрологическая станция

гидрол. ст.

Гидрологическая скважина

гидрол.

Гидрометеорологическая станция

гидромет. ст.

Гидрометрический створ

гидроствор

Гидронаблюдательный (пост и т.п.)

гидронабл.

Гидроотвал (отвал, созданный при помощи гидромеханизации)

гидроотвал

Гидроэлектростанция

ГЭС

Гипсовый завод, карьер, рудник

гипс.

Главный, -я, -е, -е (часть собственного названия)

Гл.

Глина (продукт добычи), глинистая осыпь

глин.

Глинисто-ракушечный грунт дна

ГлР

Глиноземный завод

глиноз.

Глубина

гл.

Гончарный завод

гонч.

Гора, горы (при собственном названии)

г.

Горный проход (при собственном названии)

г. прох.

Горько-соленая (вода в источниках, колодцах, озерах)

г.-сол.

Горюче-смазочных материалов склад

ГСМ

Горячий источник

гор.

Госпиталь

гсп.

Гостиница

гост.

Гравий (материал покрытия дорог)

Г

Градирня

град.

Гранат

гран.

Граница земельного отвода

гран. зем. отв.

Граница проектная

гран. проектн.

Грецкий орех

гр. ор.

Грунтовая наледь

грунт.

Групповая установка

гр. уст.

Груша (дерево)

гр.

Грязевой вулкан, грязевая сопка

гряз.

Густой

густ.

Дальний, -я, -е, е (часть собственного названия)

Дальн.

Двор

дв.

Декоративные древостои

декор., дек.

Дерево (материал покрытия дорог)

Д

Деревянно-земляная плотина

Д-Зем.

Деревообрабатывающий завод

древ.

Деревянный (материал плотин, мостов, шлюзов и т.д.)

Д, дер.

Дернование, дернение (способ укрепления откосов)

дерн.

Детский дом

дет. д.

Джутовый завод

джут.

Дизельного топлива колонка, резервуар

дизельн.

Диспетчерская

дисп.

Долговременное культурное пастбище

ДКП

Долина (при собственном названии)

дол.

Дом культуры, дворец культуры

Д. К.

Домостроительный завод, комбинат

домостр.

Дом отдыха

Д. О.

Дорожный знак

дор. зн.

Дорожный мастер

дор. мастер

Дорожный указатель

дор. указ.

Доска почета

д. поч.

Древесный уголь (печь для обжига)

древ. уг.

Древесных технических культур плантация, питомник

древ.

Древнее захоронение

древ. захор.

Дренажный трубопровод

Др.

Дровяная пристань

дров. прист.

Дровяной склад

дров. скл.

Дрожжевой завод

дрож.

Ерик (при собственном названии)

ер.

Емкость с химикатами

емк. хим.

Железистокислый источник

жел.-кисл.

Железистый источник, железообогатительная фабрика, место добычи железной руды

жел.

Железобетонный (материал мостов, плотин, копров и т.п.)

ЖБ

Железобетонных изделий завод, полигон

жел.-бет.

Животноводческий совхоз, животноводческая ферма

животн.

Жилой

Ж

Заброшенный (прииск, карьер и т.п.)

заброш.

Завал

зав.

Заглушенная скважина

загл.

Загон

заг.

Загрязненный (колодец, ручей, река и т.п.)

загряз.

Заимка (при собственном названии)

заим.

Залив (при собственном названии)

зал.

Замощение колодцев

зам.

Западный, -я, -е, -е (часть собственного названия)

Зап.

Запань

зап.

Запасной

зап.

Заповедник (при собственном названии)

запов.

Заправочный (станция и т.п.)

запр.

Заросший

заросш.

Засыпанный колодец

засып.

Затон (при собственном названии)

зат.

Звероводческий питомник, совхоз

звер.

Землянка

земл.

Земляная плотина

Зем.

Зеркальная фабрика

зерк.

Зерносовхоз

зерн.

Зерносушилка, сушильня

суш.

Зимник, зимовка, зимовье

зим.

Золоторазработки

зол.

Игрушечная фабрика

игр.

Известняк, известковый карьер, печь для обжига извести

изв.

Изумрудные копи

изумр.

Имени (часть собственного названия)

им.

Институт

инст.

Иодо-бромная вода

иод-бром.

Искусственного волокна комбинат, фабрика

иск. волок.

Историческая (стена, роща, отдельные деревья)

историч.

Источник

ист.

Кабель

каб.

Казарма

каз.

Камвольная фабрика, камвольный комбинат

камв.

Каменистый (грунт дна рек, бродов)

К

Каменисто-щебеночная осыпь

кам.-щеб.

Каменная наброска (способ укрепления откосов)

кам. набр.

Каменоломня, каменный карьер

кам.

Каменный (материал постройки мостов, плотин, зданий и др.)

К

Каменный столб

кам. стб.

Каменный уголь (продукт добычи)

кам. уг.

Камень колотый (материал покрытия дорог)

К

Камнедробильный завод

кам.-дроб.

Канал

кан.

Канал непроходной

к. н.

Канал полупроходной

к. п.

Канал проходной

прох.

Канализационная сеть

К

Канализация ливневая

Кл

Канализационный трубопровод

К

Канатный завод, мост

канат.

Каолин (продукт добычи), каолиновый обогатительный завод

каол.

Каракулеводческий совхоз

каракул.

Карантин

карант.

Карстовая воронка, пещера

карст

Каучуковый завод, плантация каучуконосов

кауч.

Керамический завод

керам.

Керосиновый (колонка и т.п.) керосин, керосинопровод

керос.

Кинематографической промышленности завод, фабрика

кин.

Кинотеатр

к.-т.

Кирпичный завод

кирп.

Кирпичный (материал постройки)

кирп.

Кислотопровод, кислота, кислотный

кисл.

Кладбище

кладб.

Клинкер (материал покрытия дорог)

Кл

Ключ

кл.

Кожевенный завод

кож.

Коксохимический завод

кокс.-хим.

Колейная дорога

кол.

Коллективный сад

коллект.

Коллектор

колл.

Колодец-ориентир (при отсутствии собственного названия)

К

Колодец (при собственном названии)

к.

Колхоз (при собственном названии)

клх.

Колхозный двор

клх. дв.

Комбикормовый завод

комбик.

Комбинат

комб.

Компрессорная станция

компрес. ст.

Конденсатопровод

конденс.

Кондитерская фабрика

конд.

Коневодческий совхоз, конный завод, двор

кон., кон. дв.

Коноплеводческий совхоз

конопл.

Консервный завод, комбинат

конс.

Контрольный пункт

контр. п.

Консольный перепад

конс.

Координированный (объект, точка, репер)

к., крд.

Копер

коп.

Котельная

кот.

Котловина (при собственном названии)

котл.

Кочевье

коч.

Кошара

кош.

Край (при собственном названии)

кр.

Красный, -я, -е, -е (часть собственного названия)

Кр., Красн.

Крахмало-паточный, крахмальный завод

крахм.

Крепость

креп.

Крупяной завод, крупорушка

круп.

Культурное пастбище

культ. пастбище

Кумирня

кум.

Курган (при собственном названии)

кург.

Курорт (при собственном названии)

кур.

Лагуна (при собственном названии)

лаг.

Лакокрасочный завод

лакокр.

Левый, -я, е, -е (часть собственного названия)

Лев.

Ледник, ледники (при собственном названии)

ледн.

Ледяной

лед.

Лесника дом

лесн.

Лесничество

леснич.

Лесозащитная станция

ЛЗС

Лесопильный завод

лесп.

Лесоучасток

лесоуч.

Лессовый карст

лесс. карст

Лестница, лестничный

лест.

Летник, летовка, летний

лет.

Лечебница

леч.

Лиман (при собственном названии)

лим.

Лимнограф, лимнографический пост

лимногр.

Лимнологическая станция

лимнол. ст.

Лимон (дерево)

лим.

Лиственница

листв.

Лодочный причал

лод.

Лоток

лот.

Льноводческий совхоз

льновод.

Льнообрабатывающий завод

льнообр.

Люк

Л

Магазин

маг.

Магистральные дороги (индексы на указателях)

М

Мазутопровод

маз.

Макаронная фабрика

мак.

Малый, -я, -е, -е (часть собственного названия)

М., Мал.

Мандарин (дерево)

манд.

Марганцевая руда (продукт добычи)

марганц.

Маргариновый завод

маргар.

Маслобойный завод

маслоб.

Маслодельный завод

маслод.

Маслораздаточная колонка, маслохранилище

масл.

Мастерская

маст.

Машинно-животноводческая станция

МЖС

Машинно-мелиоративная станция

ММС

Машинно-тракторная мастерская

МТМ

Машиностроительный завод

маш.

Мебельная фабрика, мебельный комбинат

меб.

Медеплавильный завод, комбинат

медепл.

Медный карьер, медные разработки

медн.

Мелиоративное строительство

млр. стр.

Мельница (мукомольная)

мук.

Металлический (материал постройки мостов, копров и т.п.)

М, мет.

Металлообрабатывающий завод

мет.-обр.

Металлургический завод

мет.

Метеорологическая станция

мет. ст.

Метрополитен (вход на станцию)

М

Метрополитен (наземные линии)

метро

Механизированный (ток и т.п.)

механиз., механиз. ток

Меховая фабрика

мех.

Минарет

минар.

Минеральный источник

мин.

Могила

мог.

Молочно-мясной совхоз

мол.-мясн.

Молочно-товарная ферма

МТФ

Молочный завод

мол.

Монастырь

мон.

Монорельсовая железная дорога

монорельс.

Морская капуста

мор.

Мощение (способ укрепления откосов)

мощ.

Мрамор (продукт добычи)

мрам.

Музыкальных инструментов фабрика, мастерская

муз. инстр.

Мукомольный завод

мук.

Мусороулавливающее устройство

мусороулав.

Мыловаренный завод

мыл.

Мыс (при собственном названии)

м.

Мясокомбинат

мясн.

Набережная (при собственном названии)

наб.

Наблюдательная вышка

набл.

Нагнетательная скважина, установка

нагн.

Наклонная шахта

накл., нк.

Наливной (колодец и т.п.)

налив.

Наполняемость водой колодца

наполн.

Напорный

напорн.

Насосная станция

насос, ст., н. с.

Недействующий (карьер, железная дорога и т.п.)

недейств., нед.

Нежилой

Н

Непроходной канал

непрох., к. н.

Нефтеперерабатывающий завод; нефтяная вышка, скважина, колонка, нефтехранилище, нефтеналивная эстакада

нефт.

Нефтепровод

Н

Нефтесборный пункт

нефтесборн. п.

Нефтяной колодец

нефт., н.

Нижний, -я, -е, -е (часть собственного названия)

Ниж.

Низкое давление

н. д.

Никель (продукт добычи), никелевый рудник

ник.

Новый, -я, -е, -е (часть собственного названия)

Нов.

Обводненное пастбище

обв. пастбище, обв. пастб.

Обгонный пункт железнодорожный

обгон. п.

Область (при собственном названии)

обл.

Обогатительная фабрика

обогат.

Обсерватория

обсерв.

Обувная фабрика

обув.

Овощеводческий совхоз, овощехранилище

овощ.

Овраг (при собственном названии)

овр.

Овцеводческий совхоз

овц.

Овцетоварная ферма

ОТФ

Овчинно-шубная фабрика

овч.-шуб.

Огнеупорных изделий завод

огнеуп.

Огород

ог.

Озеро

оз.

Октябрьский, -я, -е, -е (часть собственного названия)

Окт.

Оранжерея

ор., оранж.

Ориентирный пункт

ор. п.

Оросительная (или осушительная) сеть закрытая

закр. сеть

Осеннее пастбище

осен.

Основание морских нефтепромыслов

осн.

Остановочный пункт

ост. п.

Остров, острова (при собственном названии)

о., о-ва

Осыхающий

осх.

Отвал

отв.

Отвесная набережная

отв.

Отделение совхоза

отд. свх.

Открытый дюкер

откр.

Отстойник

отст.

Охотничья изба

охотн.

Очистная станция, очистные сооружения

очист. ст., очист.

Памятник

пам.

Парк культуры и отдыха

ПКиО

Парник

парн.

Паровозоремонтный завод, паровозоремонтная мастерская

паровоз.

Паром

пар.

Паропровод

П

Парфюмерно-косметическая фабрика

парф.

Пасека

пас.

Пастбище

пастб.

Пастбище отгонное сезонное

пастбище (отг.-весен., осен.)

Пашня

П, п

Первый -я, -е, -е (часть собственного названия)

1-й, 1-я, 1-е

Перевал

пер.

Перевоз

пер.

Передвижная механизированная колонна

ПМК

Передвижной насос

передвижн. насос

Перекат

перек.

Переулок (при собственном названии)

пер.

Переход

перех.

Персик (дерево)

перс.

Песок (продукт добычи), песчаная осыпь

пес.

Песчаный (грунт дна рек, бродов)

П

Песчано-илистый грунт дна

ПИ

Пешеходный (мост и т.п.)

пеш.

Пещера

пещ.

Пивоваренный завод

пив.

Пионерский лагерь

пионерлаг.

Питомник

пит.

Пищевой промышленности завод, комбинат, фабрика

пищ.

Пищевых концентратов завод

пищ. конц.

Плавучий насос

плавуч.

Пластических масс завод

пластм.

Плантация

плант.

Платина (продукт добычи), платиновые разработки

плат.

Платформа железнодорожная

пл., платф.

Племенной животноводческий совхоз

плем.

Плиты съемные (на канализационных сетях)

пл. съемн.

Плодовиноградный совхоз

плодовин.

Плодово-ягодный совхоз

плод.-яг.

Плодовоовощеводческий совхоз, завод

плодоовощ.

Плодовые питомники

плод.

Площадь (при собственном названии), площадка

пл.

Пограничная застава

погр. заст.

Пограничная комендатура

погр. кмд.

Погрузочно-разгрузочная площадка

погруз.

Подвесная дорога

подв.

Подземное водохранилище

подземн. вдхр.

Подземные выработки

подземн. выраб.

Подсобное хозяйство

подсоб. хоз.

Пожарная вышка, пожарное дело

пож.

Полевой стан

пол. cт.

Полиграфический комбинат

полигр.

Поликлиника

поликл.

Полуостров (при собственном названии)

п-ов

Полупроходной канал

полупрох. к. п.

Порог

пор.

Посадочная площадка

пос. пл.

Поселковый Совет

ПС

Поселок (при собственном названии)

п., пос.

Пост ГАИ

п. ГАИ

Правый, -я, -е, -е (часть собственного названия)

Прав.

Пресная (вода в колодцах)

пресн.

Пристань

прист.

Провинция

пров.

Провода

пр.

Проволока, проволочный завод

провол.

Проезд (при собственном названии, характеристика мостов)

пр.

Прожектор, прожекторная вышка

прож.

Пролив (при собственном названии)

пр., прол.

Проспект (при собственном названии)

просп.

Проселочная дорога

просел.

Противолавинный (навес, галерея, дамба и т.п.)

противолавин.

Противопожарный (ров и т.п.)

противопож.

Противоселевый (котлован, плотина и т.п.)

противосел.

Протока

прот.

Проход (при собственном названии)

пр., прох.

Проходной канал

прох.

Пруд

пр.

Прядильная фабрика

пряд.

Птицеводческий совхоз

птиц.

Птицетоварная ферма

ПТФ

Пункт

п.

Путевой пост

пут. п.

Пятна развевания

.....*на развев.

Рабочий поселок

р. п., раб. пос.

Радиозавод

рад.

Радиомачта

радио

Радиорелейная башня

радиорел.

Радиостанция

радиост.

Радиотехническая система

радиотехн.

Радиотрансляции кабель

р

Разборный мост, разборная плотина

разб.

Развалина, развалины

разв.

Разведочный

развед.

Разводной мост

разводн.

Разгрузочная площадка

разгр.

Разработки

разр.

Разрушенный

разр.

Разъезд

раз.

Районный Совет

PC

Рапохранилище

рапохран.

Раскорчеванный участок

раскорч., рск.

Распаханный

распах., рсп.

Распределитель, распределительный пункт

распред.

Рассолопровод

рас.

Растущий (овраг)

растущ., раст.

Регулятор

peг.

Резервуар

резерв.

Резиновых изделий завод, фабрика

рез.

Рекультивация

рк.

Рекультивированный

рекульт.

Ремонтно-строительное управление

РСУ

Ремонтно-техническая станция

РТС

Ремонтный завод, ремонтно-техническая мастерская

рем., РТМ

Рисоводческий совхоз

рис.

Рисоочистительный завод

рисоочист.

Родник

род.

Рудник (при отсутствии сведений о продукте добычи)

руд.

Рукав (при собственном названии)

рук.

Ручей (при собственном названии)

руч.

Рыбный промысел, рыбозавод

рыб.

Рыбозащитные устройства

рыбозащ.

Рыбоконсервный завод

рыбоконс.

Рыбоподъемник

рыбопод.

Рынок

рын.

Садовый участок

сад. уч.

Санаторий

сан.

Сарай

cap.

Сардоба

сард.

Сахарный завод

сах.

Сваи

св.

Свекловодческий совхоз

свекл.

Светооптическая система

свет.

Свиноводческий совхоз

свин.

Свинотоварная ферма

СТФ

Свинцовый рудник, свинцовые копи

свинц.

Свыше

св.

Святой, -я, -е, е (часть собственного названия)

Св.

Северный, -я, -е, -е (часть собственного названия)

Сев.

Северо-восточный

СВ

Северо-западный

СЗ

Сезонная наледь

сезон. наледь

Селекционная станция

сел. ст.

Сельский Совет

СС

Сельскохозяйственного машиностроения завод

с.-х. маш.

Сельхозтехника (отделения и др.)

СХТ

Семеноводческий совхоз

семен.

Сернистый источник; серный завод, рудник, сера (продукт добычи)

серн.

Сигнализация (кабель)

с.

Силикатный завод

силик.

Силосная башня, траншея, яма

сил.

Скала, скалы (при собственном названии)

ск.

Скалистый, скальный (обрыв и т.п.)

скал.

Скалы-останцы

ск.-ост.

Скважина

скв.

Скипидарный завод

скип.

Склад

скл.

Склад горюче-смазочных материалов

ГСМ

Скотный двор

скот. дв.

Скотоводческий совхоз

скот.

Скотомогильник

скот. мог.

Скульптура

ск.

Сланцевый карьер, сланцевые разработки

сланц.

Слобода (часть собственного названия)

Сл.

Смешанный (материал постройки)

СМ

Смолокуренный завод, смолокурня

смол.

Смотровой колодец

смотр.

Советский, -я, -е, -е (часть собственного названия)

Сов.

Совхоз

свх.

Соевый

соев.

Соленая (вода в озерах, реках, источниках, колодцах); солеварни, соляные разработки, копи

сол.

Солончак (при собственном названии)

сол.

Сопка (при собственном названии)

соп.

Сортировочная станция

сорт. ст.

Спирто-водочный, спиртовой завод

спирт.

Спичечная фабрика

спич.

Спортивная вышка

спорт.

Спортивная площадка

спорт. пл.

Средний, -я, -е, -е (часть собственного названия)

Ср., Средн.

Среднее давление

средн. давл., с. д.

Стадион

стад.

Сталелитейный завод

стал.

Сталь

ст.

Стальной

стальн.

Станица

ст-ца

Становище, стойбище

стан.

Станция

ст.

Станция перекачки

ст. перекач.

Старый, -я, -е, -е (часть собственного названия)

Ст., Стар.

Стеклобетонный (материал постройки зданий)

С-Б

Стеклометаллический (материал постройки зданий)

С-М

Стекольный завод

стекл.

Столб

стб.

Сторожевая вышка

сторож.

Стрелочный пост

стрел. п.

Строительное управление, участок

СУ

Строительно-монтажное управление

СМУ

Строительных материалов завод

стр. м.

Строительная площадка

стр. пл.

Строительный репер

строит.

Строящийся (трубопровод и т.п.)

стр.

Субурганы

суб.

Судоремонтный, судостроительный завод

суд.

Суконная фабрика

сук.

Сухой (колодец, канава)

сух.

Сушильня

суш.

Сыроваренный завод

сыр.

Табаководческий совхоз, табачная фабрика

таб.

Таможня

там.

Твердый (грунт дна рек)

Т

Текстильный комбинат

текст.

Телевизионная мачта

телевиз.

Телефонная линия

телеф.

Теплица

тепл.

Теплофикация (трубопровод)

Т

Теплоэлектроцентраль

ТЭЦ

Террикон

тер.

Техникум

техн.

Технологическая эстакада

технол. эст.

Ткацкая фабрика

ткацк.

Товарная станция

тов. ст.

Товарный парк

тов. парк

Толевый завод

тол.

Торфяные разработки

торф., торф. разр.

Травянистых технических культур плантация

трав.

Тракторный завод

тракт.

Трамвайная линия

трам.

Транспортер

трансп.

Трансформатор, трансформаторная

тр.

Третий, -я, -е, -е (часть собственного названия)

3-й, 3-я, 3-е, 3-и

Трикотажная фабрика

трик.

Трибуна

триб.

Труба

т.

Трубный, труболитейный, трубопрокатный завод

труб.

Трубопроводы технологические

ТТ

Труднопроезжий участок дороги

труднопроезж.

Труднопроходимый участок

труднопрох.

Туалет

Т

Туннель

тун.

Тупик (при собственном названии)

туп.

Тутовник

тут.

Углекислый источник

уг.-кисл.

Удобрения

удобр.

Уголь бурый, каменный (продукт добычи)

уг.

Узкоколейная железная дорога

ук

Укрепление

укр.

Улица (при собственном названии)

ул.

Урочище (при собственном названии)

ур.

Усадьба

ус.

Усилительный пункт

усилит. п.

Участок, участковый

уч.

Учебное хозяйство

учебн. хоз.

Уширение дороги

ушир.

Ущелье (при собственном названии)

ущ.

Фактория

факт.

Фанерный завод, фанерная фабрика

фан.

Фанза

ф.

Фарфоровый, фарфорово-фаянсовый завод

фарф.

Ферма

фер.

Фирновое поле

фирн.

Форт (при собственном названии)

ф.

Фосфоритный рудник

фосф.

Фрезерный способ добычи торфа

фрез. торф.

Фруктово-ягодный сад

фр.-яг.

Фруктовый сад

фр.

Фундаментальный репер

Ф

Фундамент здания (надпись у отметки высот)

ф

Хижина

хиж.

Химико-фармацевтический завод

хим.-фарм.

Химическая очистка

хим. очист.

Химический завод

хим.

Химических удобрений (склад, цистерна)

хим. удобр.

Хлебный завод, комбинат

хлебн.

Хлопководческий совхоз, хлопкоочистительный завод

хлоп.

Хлопчатобумажный комбинат, хлопчатобумажная фабрика

хлоп. бум.

Холодильник

холод.

Хребет (при собственном названии)

хр.

Хромовые разработки, хромовый рудник

хром.

Хрустальный завод

хруст.

Хутор (при собственном названии)

х., хут.

Цветной металлургии завод

цвет.

Цементный завод

цем.

Цементобетон (материал покрытия дорог)

Ц

Центральный, -я, -е, -е (часть собственного названия)

Ц., Центр.

Цепной мост

цепн.

Цинковый рудник

цинк.

Цистерна

цист.

Цитрусовые культуры (плантация, совхоз)

цитрус.

Цоколь здания (надпись у отметки высот)

ц

Чаеводческий совхоз

чаев.

Чайная фабрика

чайн.

Черепичный завод

черепич.

Черной металлургии завод

ч. мет.

Чугунолитейный завод

чуг.

Шахта (при отсутствии сведений о продукте добычи)

шах.

Швейная фабрика

швейн.

Шелковица

шелк.

Шелководческий совхоз; шелкомотальная, шелкоткацкая, шелковая фабрика

шелк.

Шерстопрядильная фабрика

шерстопряд.

Шивера (пороги на реках Сибири)

шив.

Шиферный завод

шиф.

Школа

шк.

Шлак (материал покрытия дорог)

Шл

Шламовый (отстойник и т.п.)

шлам.

Шлюз

шл.

Шпагатная фабрика

шпаг.

Штольня (при отсутствии сведений о продукте добычи)

шт.

Щебеночный карьер, щебеночная осыпь

щеб.

Щебень (материал покрытия дорог)

Щ

Щелочной источник

щел.

Щеточная фабрика

щет.

Экскаваторный

экскават.

Экстрактный завод

экстр.

Элеватор

элев.

Электрическая подстанция

эл. подст.

Электропастух

эл.-пастух

Электростанция

эл.-ст.

Электротехнический завод

эл.-техн.

Эстакада

эст.

Эфиромасличных культур совхоз, завод по переработке

эф.-масл.

Юго-восточный

ЮВ

Юго-западный

ЮЗ

Южный, -я, -е, -с (часть собственного названия)

Юж.

Юрта

юр.

Яблоня

ябл.

Ягодный сад

яг.

Яранга

яр.

Алфавитный указатель условных знаков

Автомагистрали 186 Автомобильные дороги: - километровые знаки на дорогах 206 - номера дорог 208 - постоянные арки на дорогах 206 - указатели дорог, названий населенных пунктов и рек 206 Автомобильные дороги без покрытия 191 - с покрытием 188 - строящиеся 197 - с усовершенствованным покрытием 187 Акведуки 261 Артезианские колодцы и скважины 301 Астрономические пункты 6 Афишные тумбы 60 Баки водонапорные 310 - для горючего 96, 95 - для кислот и химических удобрений 97 Балконы на столбах 46 Бамбуковые заросли 392 Банки малого размера 223 Бассейны 308 Бассейны нефтяные 94 Бензоколонки 96 Берега обрывистые без пляжа 218 - обрывистые с пляжем 217 Береговая сигнализация (постоянные знаки) 292 Береговые линии неопределенные 212 - непостоянные 214	- постоянные и определенные 211 Береговые отмели и мели 244 Береговые полосы приливно-отливных морей, озер 220 Беседки 58 Биологическая рекультивация участков 454 Болота непроходимые и труднопроходимые 466 - проходимые 467 Брандмауеры 32 Братские могилы 68 Бремсберги 163 Бремсберги строящиеся 164 Броды 328 Бугристые поверхности 463 Бугры естественного происхождения - ориентиры 344 Буддийские храмы 30 Будки водоразборные 306 - регулировщиков движения 59 - телефонные вне зданий 140 - трансформаторные 112 Бункеры 98 Буи светящие 291 Буны 286 Буреломы 382 Валики 254 Валики вдоль геологических канав 83 Валунные поверхности 456 Валы земляные естественные 345 - корчевания 146 - ледяные 359
Вентиляторы вне зданий 51 Входы метро 41 Ветровалы 382 Ветряные мельницы 149 Виадуки пешеходные над железной дорогой 175 Виноградники 411 Влаголюбивая травяная растительность 403 Водная растительность 228 Водные станции 293 Водовыпуски на дамбах и валиках лиманного орошения 259 Водозаборы на каналах 265 Водомерные посты 282 Водонапорные баки 310 Водопады на реках 241 Водоразборные будки 306 Водораспределительные устройства на оросительных каналах 257 Водороины (рытвины) 350 Водоросли 229 Водосбросы 262 Водотоки на поверхности ледника 358 Водохранилища, загрязненные отходами промышленных предприятий 309 Водохранилища открытые, крытые и подземные 308 Водяные лесопильни 150 Водяные мельницы 150 Волноломы 286 Воронки карстовые и псевдокарстовые 340 Ворота габаритные 174 Ворота габаритные над железной дорогой 185 Входы в метро 40 - в пещеры и гроты 339 - в туннели и галереи 169 - закрытые в подземные части зданий 39 - открытые в подземные части зданий 38 Вымочки 341 Вырубленные участки леса 384 Высокотравная растительность 402 Выстилки 199	Выходы запасные из подвалов 51 Выходы нефти 93 - подземных газов 338 Вышки легкого типа (наблюдательные, прожекторные, спортивные) 27 - нефтяные и газовые 91 Въезды под арки 33 - на второй этаж 34 Газгольдеры 95 Газовые вышки 91 Газоны 416 Галереи для транспортеров 44 Гаражи индивидуальные 61 Гати 199 Гейзеры 312 Геологические каналы 83 Гидранты 304 Глинистые поверхности 458 Горелые и пройденные пожаром участки леса 383 Горизонтали 329 Горизонтали для изображения дна водоемов 236 Гравийные и галечниковые поверхности 456 Границы государственных заказников 487 Границы государственных заповедников 486 Границы землепользований и отводов 485 Границы осыхающих береговых полос 221 Границы памятников природы 487 Границы политико-административные автономных областей, входящих в состав края; автономных округов 481 - АССР, краев, областей и автономных областей, не входящих в состав края 480 - городских земель 483 - государственные 478 - районов 482 - союзных республик СССР 479 Границы природных национальных парков 487 Границы разливов рек и озер 246 Границы территорий поселковых и сельских советов 484 Гребли 199 Грунтовые дороги (проселочные, лесные и др.) 193 Группы свай в воде 284 Гряды камней 347
Дайки 335 Деревья отдельно стоящие имеющие ориентирное или культурно-историческое значение 388 - не имеющие ориентирного или культурно-исторического значения 389 Дороги в выемках 201 - по насыпям и дамбам 200 Дороги зимние 194 Дороги подвесные 165 Дороги с деревянным покрытием 192 Дорожные знаки и арки 206 Доски почета 60 Дюкеры 260 Естественные источники (ключи, родники) 311 Железные дороги 155 - в выемках 167 - в выемках с подпорными стенками 168 - в туннелях 169 - знаки вдоль железнодорожных путей 184 - монорельсовые 157 - нормальной колеи строящиеся 159 - переезды железнодорожные 174 - по насыпям 166 - разобранные 161 - узкоколейные 158 - узкоколейные строящиеся 160 - участки с большими уклонами 162 - электрифицированные 156 Живые изгороди 397 Заболоченности по узким ложбинам, деллям и др. 468 Заболоченные земли 468 Заборы деревянные 479 Загоны для скота 152 Залежи богарные 427 - в зоне орошения 431 - заливные 432 - засоренные камнями 434 - лиманного орошения 432 - осушенные 429 - рисовые 428 - с оросительной сетью 430 - с осушительно-оросительными системами 433 - чистые 426 Западины 341 Заросли бамбука 392 - камышовые 404 - мангровые 393	- тростниковые 404 Засолоненные земли 471 Заструги 361 Здания производственного назначения без труб 75 - с трубами 74 Здания разрушенные и полуразрушенные 23 - с колоннами 21 - строящиеся 22 Зимние дороги 194 Знаки километрового пикетажа 172 Знаки нивелирные 11 Знаки с религиозными изображениями 69 Изгороди 477 Изобаты 234 Изрытые участки поверхности 145 Иллюминаторы 53 Источники естественные 311 Кавальеры 141 Каменистые россыпи 459 Каменные монолитные поверхности 461 Каменные реки 460 Каменные столбы 66 Камеры на трубопроводах 123 Камни в водоемах 224 Камни-ориентиры отдельные 346 Канавы геологические 83 - сухие 252 Канализация ливневая открытая 129 Каналы и канавы по валам 256 Каналы, канализованные участки рек 248 - в выемках 255 - с дамбами 253 Каналы непроходные для подземных трубопроводов 124 - полупроходные для подземных трубопроводов 125 - проходные для подземных трубопроводов 126 Каналы подземные 249 Каналы, реки и канавы, проходящие через трубы 264 Каналы строящиеся 251
Карьеры 87 Кладбища 71 Кладбища с древесной растительностью 72 Клумбы 416 Коллекторы для подземных коммуникаций 127 Колодцы 295 Колодцы и скважины артезианские 301 - в строениях 302 - с ветряным двигателем 299 - с механическим подъемом воды 300 - с ручным насосом 297 - совмещенные с водонапорными башнями и водокачками 302 Колодцы ледниковые 357 Колодцы нефтяные 92 Колодцы с воротом на столбах 296 - с журавлем 298 - сухие и засыпанные 303 Колодцы смотровые подземных коммуникаций 117 - разрушенные и находящиеся под асфальтом 118 Колонки 304 - дизельного топлива 96 Колоннады 55 Контуры растительности, сельхозугодий, грунтов 366 Концы рельсовых путей 171 Костелы и кирхи 28 Кочковатые поверхности 464 Кратеры - вулканов 336 - грязевых вулканов и сопок 337 Краны подъемные настенно-консольные, кран-балки, башенные и портальные козловые на рельсах, мостовые на эстакадах 105 Криволесье 370 Круги поворотные 173 Крыльца деревянные закрытые 36 - каменные закрытые 35 - открытые, ступени вверх 37 - открытые, ступени вниз 38 Курганы 343 Кустарники 395	- колючие 396 Кустарники (багульник, подбел, черника, вереск) 400 Кусты отдельно стоящие 394 Кяризы 269 Ледники 356 Ледниковые колодцы 357 - трещины 357 Ледоломы 360 Ледорезы 285 Ледяные обрывы и барьеры 365 Леса естественные высокоствольные 368 - саженые высокоствольные 372 - угнетенные низкорослые и карликовые 369 Лесопильни водяные 150 Лесопосадки молодые 373 Лестницы для подъема в гору 203 - пожарные 57 Линии разведочных геологических шурфов и скважин 83 Линии связи и технических средств управления: - воздушные кабельные на застроенной территории 135 - на незастроенной территории 134 - воздушные проводные на застроенной территории 137 - на незастроенной территории 136 - подводные кабельные 132 - подземные кабельные 133 Линии электропередачи (ЛЭП) - на застроенной территории 115 - на незастроенной территории 114 Лишайниковая растительность 408 Лоджии 45 Лотки для спуска леса и других материалов 204 Лотки и желоба для подачи воды 268 Луговая травяная растительность 401 Люки подвальные 52
Мазары, субурганы, обо 70 Мангровые заросли 393 Марки нивелирные скальные и стенные 11 Маяки 289 Мели и отмели береговые 244 Мельницы ветряные 149 - водяные 150 Метеорологические станции 153 Мелиоративного строительства участки 454 Мемориальные доски 60 Мечети 29 Могилы братские 68 - отдельные 69 Молниеотводы (громоотводы) на столбах 109 Молодые посадки леса 373 Молы 286 Монументы 67 Морены 358 Мосты пешеходные (виадуки) над железной дорогой 175 Мосты двухъярусные 317 - деревянные 315 - каменные, бетонные, железобетонные 314 - малые 321 - металлические 313 - пешеходные 325 - с железной и автомобильной дорогами рядом 318 - цепные и канатные 316 Моховая растительность 407 Мочажины 405 Набережные деревянные 277 - каменные, бетонные, железобетонные 276 Навесы для автомобильных весов 50 Навесы и перекрытия между зданиями 48 Навесы на столбах, на подкосах и навесы-козырьки 49 Наледи 364 Насаждения древесно-кустарниковые вдоль дорог, рек, каналов 210 Насосные станции на каналах 265 Насосы малые на каналах 266 Насыпи дорожные 166, 200 Нефтяные вышки 91 Нивелирные знаки 11 Ниши 45	Номера автомобильных дорог 208 Номера домов 24 Номера лесных кварталов 378 Обрывы земляные 332 - ледяные 365 - скалистые 333 Овощехранилища 64 Овраги 349 Огни (светящие береговые навигационные знаки) 290 Огороды 417 Ограды каменные и железобетонные высотой менее 1 м 473 - каменные и железобетонные высотой 1 м и более 472 - металлические 474 Ограждения проволочные 476 Озера 245 Оползни 352 Опоры контактной сети 158 - троллейбусной контактной сети 207 Оранжереи и теплицы 64 Ориентирные пункты 7 Основания и промплощадки морских нефтепромыслов 102 - строящиеся 103 Остановки автобусов и троллейбусов вне населенных пунктов 209 Осыпи рыхлых пород 353 - твердых пород 354 Отвалы породы - терриконы 86 Откосы неукрепленные 84 - укрепленные 85 Отмели и мели береговые 244 Отметки высот 330 - головки рельса 172 - непостоянных береговых линий 215 - отмостки, земли или тротуара на углу дома 25 Отметки урезов воды 213 Отмостки зданий 24 Отстойники 308 Павильоны 58 Пагоды 30 Памятники "Вечный огонь" 67 Парапеты 278
Парники 64 Паромы 326 Пасеки 151 Пастбища заболоченные 452 - заливные 450 - засоренные 453 - коренного улучшения 446 - культурные 445 - лиманного орошения 450 - орошаемые 449 - осушенные 447 - с оросительной сетью 448 - с осушительно-оросительными системами 451 - чистые 444 Пашни 417 - богарные 419 - заливные 423 - засоренные камнями 425 - лиманного орошения 423 - орошаемые 422 - с оросительной сетью 421 - с осушительно-оросительными системами 424 Перевалы 331 Перевозы лодочные 327 Переезды через железные дороги 174 Перекаты на реках 243 Пересечения координатных линий 12 Переходы от воздушных линий связи и технических средств управления к кабельным подземным 138 Переходы от воздушных ЛЭП к кабельным подземным ЛЭП 116 Переходы подземные под улицами, дорогами и железнодорожными путями 202 Пески 455 Печи для обжига извести, древесного угля 147 Пирсы 286 Питомники лесных и декоративных пород 373 - плодовые 414 Плантации технических культур 415 Платформы грузовые 177 - пассажирские 176 Плетни 477 Плотины земляные 271 - металлические, каменные, бетонные, железобетонные и деревянные 270 - подводные 272	Площадки погрузочно-разгрузочные 177 - строительные 144 Пляжи оборудованные 294 Поворотные круги 173 Погреба 63 Подвесные дороги 165 Подводные плантации 233 Подпорные стенки деревянные 281 - каменные, бетонные, железобетонные 280 Подстанции электрические 112 Пожарные лестницы 57 Полигональные поверхности 462 Полосы древесных насаждений 386 - кустарников 397 Полукустарники (полынь, терескен, сарсазан) 399 Посты водомерные 282 - регулировщиков движения 59 Пороги на реках 242 Породы деревьев 390 Поросль леса 371 Примыкание дорог низших классов без оборудованных съездов 188 Пристани без оборудованных причалов 288 - с оборудованными причалами 287 Приямки (приямники) 54 Проезжие части улиц 189 Прожекторы на столбах 111 Промоины 349 Просеки-визирки в лесу 376 - в лесу с линиями проволочных передач 377 Просеки в лесу 374 - ограниченные канавами, изгородями, заборами 375 Пункты астрономические 6 - геодезических сетей сгущения 3, 4 - государственной геодезической сети 1, 2 - закрепления 10 - ориентирные 7 Пустыри 144 Путепроводы 319 Пути станционные 170 Пятна развевания 341 Пятнистые поверхности 462
Радиомачты 139 Радиорелейные вышки и ретрансляторы 139 Разливы рек, озер (границы и площади) 246 Разработки твердых полезных ископаемых 87 Раскорчеванные участки леса 385 Растительность водная без разделения по жизненным формам 228 - водная моховая 232 - водная травяная с плавающими листьями 230 - водная травяная с погруженными листьями 231 - древесно-кустарниковая затопленная 247 Редкая поросль леса 381 Редколесье высокоствольное 379 - угнетенное низкорослое и карликовое 380 Реки и ручьи 237 Реперы нивелирные временные, грунтовые, скальные, стенные и фундаментальные 11 Решетки сточные 128 Рисовые поля 418 Рифы 226 Русла рек и ручьев с пропадающими участками 240 - с чередованием постоянноводных и пересыхающих участков 239 Русла сухие 350 Ряжи 283 Сады фруктовые цитрусовые 409 - с виноградниками 413 - с ягодниками 412 Саксаул 398 Свалки 143 Светофоры карликовые 182 - мачтовые 181 - на столбах 207 - подвесные 183 Селеспуски через дороги и каналы 205 Семафоры 178 - на мостике двухопорном 179 - на мостике консольном 180 Сенокосы заболоченные 442 - заливные 440 - засоренные 443 - коренного улучшения 436 - лиманного орошения 440 - орошаемые 439 - осушенные 437 - с оросительной сетью 438 - с осушительно-оросительными системами 441 - чистые 435 Скалы надводные 225 Скалы-останцы 334 Скважины буровые эксплуатационные и заглушенные 89 - недействующие или заброшенные 303	- расположенные кустом 90 Склады угля, торфа, песка открытые 141 Скопления камней 348 - плавника 227 Скотомогильники 73 Скотопрогоны 196 Скульптуры 66 Снежники 363 Солончаки непроходимые и труднопроходимые 469 - проходимые 470 Соль самосадочная (слой на поверхности) 465 Сооружения башенного типа 26 - морских нефтепромыслов 104 Спуски на набережных 279 Станции водные 293 Станции метеорологические 154 Станционные пути 170 Стены наглядной агитации 60 Стенки подпорные деревянные 281 - каменные, бетонные, железобетонные 280 Степная травяная растительность 406 Стланик 391 Столбы деревянные 106 - деревянные с подкосами и оттяжками 106 - железобетонные 108 - закрепления проекта планировки 9 - металлические 107 - фермовые 107 Стоянки юрт, чумов, яранг постоянные 62 Стрелки направления приливных и отливных течений 222 Стрелки переводные на железнодорожных путях 172 Строения жилые неогнестойкие 15 - огнестойкие 13 - смешанные 17 Строения нежилые неогнестойкие 16 - огнестойкие 14 - смешанные 18 Строения, смыкающиеся вплотную 19 - с разноэтажными частями 20 Строительные площадки 144 Строящиеся - автодороги 197 - железные дороги - железные дороги узкоколейные 160 - каналы 251 Сухие канавы 252 Сухие русла 350 Сухостойные участки леса 383
Такыры 457 Телевизионные мачты 139 Террасы 47 Террасы полей укрепленные 355 Терриконы (отвалы породы) 86 Технических культур плантации 415 Торфоразработки 88 Точки плановых съемочных сетей 5 Траверсы 286 Трамвайные линии 158 - строящиеся 160 Трансформаторные будки 112 Трансформаторы на столбах 113 Трельяжи 477 Трещины ледниковые 357 Тропы (вьючные, пешеходные) 195 Тростниковые заросли 404 Тротуары 189 Трубопроводы надводные на опорах 130 - наземные 121 - подводные 131 - подземные 122 Трубы дымоходные 56 Труднопроезжие участки дорог 198 Туалеты 61 Тумбы афишные постоянные 60 Туннели на каналах 263 Туры 66 Узкоколейные железные дороги 158 Узлы подключения дождевальных машин 305 Указатели дороги, названий населенных пунктов и рек на автомобильных дорогах 206 Улиц непроезжие участки 190 Устройства водораспределительные на оросительных каналах 257 - рыбозащитные и мусороулавливающие 274 Уступы задернованные (бровки) 351 Устья вспомогательных шахтных стволов и эксплуатационных шурфов 77 - действующих штолен 79 - дренажных коллекторов 258 - недействующих шахтных стволов и эксплуатационных шурфов 78	- недействующих штолен 80 - основных шахтных стволов 76 - разведочных геологических шурфов 82 - шахтных стволов, шурфов, штолен обрушившиеся 81 Участки, покрытые отходами промышленных предприятий 142 Факелы газовые 91 Фашинные участки дорог 199 Фермы деревянные 106 - железобетонные 108 - металлические 107 Фонари электрические на столбах 110 Фонтаны 307 Фуникулеры 163 - строящиеся 164 Храмы буддийские 30 Хранилища для силоса, сенажа 153 Церкви 28 Цистерны для горючего 95 - для кислот и химических удобрений 97 Часовни 31 Часы электрические на столбах 110 Чигири 267 Шкафы телефонные распределительные 140 Шлагбаумы 174 Шлюзы 275 Шпоры 286 Щебеночные поверхности 459 Электрические подстанции 112 Электрокабели подводные 120 - подземные 119 Эстакады для ремонта автомашин 99 - морские 101 - морские строящиеся 103 - технологические и погрузочные 100 Ягодники 410 Ямы 342 Ямы дождевые 308 Ямы выгребные 65 Ямы нефтяные 94

Образец оформления рамки для планов масштабов 1:5000, 1:2000

Таблица 119

Образец оформления рамки для планов масштабов 1:1000, 1:500

Таблица 120

	Приложение 3 к Инструкции по созданию картографической продукции за счет бюджетных средств
	(гриф)

_______________________________________________________________
(ведомство)

Хранится вместе с оригиналом карты

Формуляр топографической карты

Лист карты _____________________________________________________ номенклатура

масштаб

Шифр объекта
________________________________________________________________
________________________________________________________________
(предприятие, учреждение, ведомство)

Формуляр топографической карты

Лист карты _____________________________________________________
(номенклатура)
Масштаб Год создания
Сечение рельефа через _____ м
Вид работы _____________________________________________________
Система координат ______________________________________________
Система высот __________________________________________________

Теоретические размеры (см) Пл. __________ км²

Координаты вершин углов рамки листа карты

№ угла

Географические

Прямоугольные в ___ градусной зоне

широта

долгота

основной

смежной

°

'

"

°

'

"

x

y

x

y

1

2

3

4

основной зоны L° =

___________________

Долгота осевого меридиана:

смежной зоны L° =

___________________

Сближение меридианов (среднее)

g =

Заполнил

_____________________________________________

(фамилия, подпись, дата)

Проверил

_____________________________________________

(фамилия, подпись, дата)

1. Прямоугольные координаты

точек излома

2. Административное деление территории

Схема

3. Картографические материалы

Схема расположения картматериалов

Условные обозначения:

(№№ условных знаков схемы соответствуют №№ списка картматериалов)

Проверил ______________________________________________________
(фамилия, подпись, дата)

4. Список материалов и их характеристика

№ по схеме	Номенклатура	Масштаб	Название организации, производившей работы. Год работы (составления, съҰмки). Метод съҰмки, масштаб, сечение рельефа. Система координат. Год издания.	Степень использования материалов
1	2	3	4	5

Схему и список составил __________________________________________
(фамилия, подпись, дата)
Проверил _______________________________________________________
(фамилия, подпись, дата)

5. Список Использованных статистических и литературно-описательных материалов

№	Автор	Материалдардың аты Название материалов	Год издания	Что использовано

Проверил ______________________________________________________
(фамилия, подпись, дата)

6. КосмосъҰмка Характеристика космосъҰмки

Поставщик данных космической съҰмки

Территория космосъҰмки
Площадь космосъҰмки (км2)
Номенклатура
Растр
Разрешение на местности (м)
Количество сцен
Количество каналов
Глубина цветов
Тип спутника
Группировка спутника

Заполнил ______________________________________________________
Проверил ______________________________________________________
(фамилия, подпись, дата)

7. Построение фотограмметрической сети

1. Метод планово-высотного сгущения ______________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
2. Погрешности измеренных величин _______________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
3. Расхождения на опознаках в блочной сети.
в плане, среднее _________________, наибольшее _______________
по высоте, м: среднее _____________, / наибольшее ______________
общее число точек _____________________________
Проверил ______________________________________________________
(фамилия, подпись, дата)

8. Цифровая модель рельефа

1. Построение ЦМР _______________________________________________
________________________________________________________________
2. Расстояние между узловыми точками ЦМР
____________________________________________________
3. Сечение рельефа _______________________________________________
4. Точность ЦМР __________________________________________________
5. Редактирование ЦМР и набор
пикетов выполнил ________________________________________________
(фамилия, подпись, дата)

9. Ортофототрансформирование снимков

1. Метод ортофототрансформирования ______________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
2. Изготовление фотопланов _______________________________________
________________________________________________________________
Отклонение размеров сторон от теоретических
север ____________ запад
юг _____________ восток
диагональ _____________
Проверил _______________________________________________________
(фамилия, подпись, дата)

10. Геодезическая основа

Схема расположения пунктов главной геодезической основы и съҰмочной сети

	Условные обозначения:
	- пункты триангуляции иполигонометрии - пункты сетей сгущения и точкисъҰмочной сети - нивелирные знаки

(около пунктов на схеме пишутся присвоенные им названия или номера)

11. Пояснение

(год производства работ, исходные данные, название, № и местонахождение каталога, кем произведены работы, эллипсоид и система координат, исходный уровень счҰта высот)
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
12. Список координат и высот геодезических пунктов

№	Названия пункта, марки, репера, тип центра	Тип наружного знака	Класс		Координаты		Высота		Примечание
			триангуляция, полигонометрия	нивелирование			По каталогу	Принято на картматериале
					x	y
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10

13.Сведения о сохранности геодезической основы
(заполняется по результатам обследования на местности)

________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
Проверил ______________________________________________________
(фамилия, подпись, дата)

14. Редакционные указания по созданию и обновлению топографической карты, применению условных знаков, использованию материалов

	Схема
		_________________________ _________________________ _________________________ _________________________ _________________________ _________________________ _________________________
	______________________________________________________________ ______________________________________________________________

Проверил ______________________________________________________
(фамилия, подпись, дата)

15. Камеральные работы

Изучение и оценка качества исходных материалов

(Описание подготовительных работ. Точность планово-высотной основы карты и положения на карте местных предметов, контуров, горизонталей и способ их проверки; степень устарелости содержания карты, выводы об объҰме и характере необходимых исправлений и т.п.)
Проверили: _____________________________________________________
(фамилия, подпись, дата)
_____________________________________________________
(фамилия, подпись, дата)

16. Создание и обновление топографической карты

Создание ЦТК на гос. яз. с одновременным обновлением по ________ м-ба
_________________ залета ______ г. выполнено на ____________________
________________________________________________________________
(указывается основа оригинала и метод создания, применяемые приборы)
________________________________________________________________
________________________________________________________________
Оригинал исправил и составил проект полевого обследования
________________________________________________________________
(фамилия, подпись, дата)
Работу приняли: ______________________________________________
(фамилия, подпись, дата)
______________________________________________
(фамилия, подпись, дата)
______________________________________________
(фамилия, подпись, дата)

17. Географических названий

Название, помещенное в обязательных источниках		Основание для изменения
Новое название на рус. яз.	Новое название на гос. яз.

Проверил ______________________________________________________
(фамилия, подпись, дата)

18. Изменения транскрипции

№	Объект		Название на исходном материале (старое)
	рус.яз.	гос. яз.

19. Полевые работы Выполненные работы Схема исполнения

Год производства работ Предприятие		1.__________________ (должность, фамилия) 2___________________ (должность, фамилия) 3. __________________ (должность, фамилия)
Схема видов работ	Виды работ
	1. Обследование геодезических пунктов	___________________
	2. Дешифрирование сплошное на	____________________
		(фотоплане, фотосхеме, аэроснимке)
	3. Дешифрирование маршрутное на	_____________________
(отделять пунктиром)		(фотоплане, фотосхеме, аэроснимке)
	4. Обследование и исправление	_____________________
Дешифрирование
	(сплошное, маршрутное, на фотоплане, фотосхеме, аэроснимках)

20. Исправления на оригинал перенесены
________________________________________________________________
(метод переноса, прибор) Сводки

Название сторон трапеции	С чем сведено	СвҰл (должность, фамилия)	Проверил (должность, фамилия)
Северная
Южная
Западная
Восточная

Проверили: ____________________________________________________
(фамилия, подпись, дата)
____________________________________________________
(фамилия, подпись, дата)
____________________________________________________
(фамилия, подпись, дата)

21. Инспекции и проверки полевых работ

№ акта		Дата проверки		Метод проверки (инструментально, полевым осмотром, камерально)	Что проверено по видам работ	Кем проверено
						должность	фамилия
Схема проверок	Условные знаки к схеме
	1. Инструментально
	2. Полевым осмотром
	Заполнил(а)		___________________________________
			(должность, фамилия, дата)

22. ПриҰмка работ

Работа произведена согласно требованиям и вычерчена по условным знакам масштаба	__________________________ __________________________
Работа принята с общей оценкой
Проверил	___________________________________________
	(фамилия, подпись, дата)
Заключение руководства предприятия по приҰмке и качеству работ
Приняли;	___________________________________________ (фамилия, подпись, дата) ___________________________________________ (фамилия, подпись, дата) ___________________________________________ (фамилия, подпись, дата)

23. Создание цифровой топографической карты на русском языке

Элементы работ	Фамилия исполнителя	Фамилия и подпись бригадира
Сканирование исходного материала для векторизации
Трансформирование и регистрация растрового изображения
Векторизация топографической карты
Оформление ЦТК на русском языке
Преобразование векторной топографической карты в растровое изображение

Редактор _______________________________________________________
(фамилия, подпись, дата)

23. Программное обеспечение, применяемое при создании цифровой топографической карты

Операционная система ___________________________________________
_______________________________________________________________
Геоинформационная система ______________________________________
_______________________________________________________________
Векторизатор ___________________________________________________
_______________________________________________________________
Прочие программы ______________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
Отдел ГИС ______________________________________________________
(фамилия, подпись, дата)

24. Создание информационных слоҰв топографической карты

№ п.п.	Информационные слои	Наличие слоя
1	GridMeterTxt
2	FrameABC
3	Frame Txt
4	Exp
5	Pickets
6	Bridges
7	Attachment_exp
8	Frame
9	GridMeter
10	Boundary
11	Boundary_add
12	Energy
13	Economy
14	Oilgas
15	Railways_add
16	Roads_add
17	Attachment_roads
18	Railways
19	Roads
20	Dwellings
21	Hydro_add
22	Attachment_hydro
23	Veg_ground
24	Ground
25	Hydro
26	Area
27	Relief_add
28	Attachment_relief
29	Relief
30	Ground_add
31	Veg_ ground_add

25. ПриҰмка топографической карты

Размеры рамок проверил ____________________________ __________________________________________________

Название сторон трапеции	С чем сведено	СвҰл (должность, фамилия)	Проверил (должность, фамилия)
Северная
Южная
Западная
Восточная

Самокорректуру выполнил и материалы сдал _________________________
Корректуру выполнил _____________________________________________
Исправления по замечаниям выполнил
________________________________________________________________
(фамилия, подпись, дата)
Редактор карты __________________________________________________
Исправления по замечаниям редактора выполнил
________________________________________________________________
(фамилия, подпись, дата)
Инспектор ОТК __________________________________________________
(фамилия, подпись, дата)
Исправления по замечаниям ОТК выполнил
_______________________________________________________________
(фамилия, подпись, дата)
Заключение ОТК _________________________________________________
ВЫПУСК РАЗРЕШАЮ ______________________________________________
(фамилия, подпись, дата)

26. Для дополнительных записей

_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________

Приложение 4 к Инструкции по созданию картографической продукции за счет бюджетных средств _______________ (пометка)

____________________________________________________________________________ (ведомство)

Хранится вместе с цифровым топографическим планом

Формуляр топографического плана

Трапеции _______________________________________________________ номенклатура

Масштаба ______________________________________________________

Объект: ________________________________________________________

Для топографических съемок, обновления, картосоставления и создания планов масштабов 1:2 000 и 1:5 000

Начало работ
Окончание работ

_______________________________________________________________
__________________________________________________________________________
(ведомство, наименование организации, выполнившей работы по созданию цифровой картографической продукции)

Формуляр топографического плана

Трапеции _______________________________________________________
(номенклатура или номер)
Масштаба _________________ Сечение рельефа через ________________
Метод съемки ______________________ Год создания ________________
Система координат ______________________________________________
Система высот __________________________________________________

Координаты вершин углов рамки плана

№ угла	Прямоугольные координаты (декартовая система)
	x	y
1
2
3
4

Долгота осевого меридиана: основной зоны L ° = _________________
Заполнил _______________________________________________________
(должность, фамилия, подпись, дата)
Проверил _______________________________________________________
(должность, фамилия, подпись, дата)

1. Картографические материалы

	Схема расположения картматериалов	Условные обозначения:
		№ условных знаков схемы соответствуют № списка картматериалов

Список материалов

№ по схеме	Кем выполнена работа	Название организации, производившей работы. Год работы. Масштаб, сечение рельефа. Система координат.	Степень использования материалов
1	2	3	4

Заполнил _______________________________________________________
(должность, фамилия, подпись, дата)
Проверил ______________________________________________________
(должность, фамилия, подпись, дата)

2. Главная геодезическая основа

Схема расположения пунктов	Пояснение:
	(год производства работ, _________________________________________ _________________________________________ название каталога, _________________________________________ _________________________________________ кем произведены работы) _________________________________________ _________________________________________ _________________________________________ _________________________________________
Наименование или номер пунктов, реперов		Класс	Координаты пунктов или реперов		Абсолютные отметки (м)		Примечание
			Х	У	центра	земли
1		2	3	4	5	6	7

Заполнил ______________________________________________________
(должность, фамилия, подпись, дата)
Проверил ______________________________________________________
(должность, фамилия, подпись, дата)

3. АэрофотосъҰмка

Год съемки ____________ Шифр ____________, АФА: тип _____________
№ ____________ fk , ________________масштаб ,____________________
перекрытие: продольное _____________%, поперечное ____________%
Исполнитель аэрофотосъемки ____________________________________
Заполнил ______________________________________________________
(должность, фамилия, подпись, дата)

4. Планово-высотная привязка аэрофотоснимков

Метод планово-высотной привязки: ________________________________
(описание типовой схемы, невязки, приборы)
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
Планово-высотную привязку выполнил
________________________________________________________________
(должность, фамилия, подпись, дата)
________________________________________________________________
Сохранность пунктов и знаков ______________________________________
Сведения о закреплении ___________________________________________
(номер тип, закрепления)
Работа принята с оценкой __________________________________________
Руководитель отдела ______________________________________________
(фамилия, подпись, дата)
Заключение руководителя ОТК _____________________________________
(фамилия, подпись, дата)

5. Фотограмметрические работы

Метод планово-высотного сгущения ________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
Расхождения на общих точках и опознаках:
в плане, м: среднее __________________ наибольшее _________________
общее число точек _______________________________________________
по высоте, м: среднее _________________ наибольшее ________________
общее число точек _______________________________________________
Метод фототрансформирования ____________________________________
________________________________________________________________
Изготовление фотопланов: _________________________________________
________________________________________________________________
Количество зон ___________________, высота зоны ___________________
Расхождение по порезам, мм: среднее-_________ наибольшее-__________
Расхождение по точкам, мм: среднее-__________ наибольшее-__________
Расхождение по сводкам, мм: среднее-_________ наибольшее-__________
Отклонение размеров сторон от теоретических, мм d1 _______ d2 _______
северной - ______, южной - ______, западной - ______, восточной - ______
Руководитель сектора ____________________________________________
(фамилия, подпись, дата)Руководитель отдела
_____________________________________________ (фамилия, подпись, дата)
Заключение ОТК _________________________________________________
Руководитель ОТК ________________________________________________
(фамилия, подпись, дата)

6. Дешифрирование

Условные обозначения	Схема дешифрирования
	1. Сплошное полевое 2. Маршрутное полевое 3. Камеральное

Дешифрирование выполнил на ____________________________________
(фотопланах, фотосхемах, аэроснимках) масштаба 1 : 2 000 _______________________________________________
(должность, фамилия, подпись, дата)
Руководитель отдела _____________________________________________

7. Стереотопографические работы

Рисовку рельефа выполнил: _______________________________________
________________________________________________________________
Составление оригинала выполнил с _______________ по _______________
________________________________________________________________
(должность, фамилия, подпись, дата)
Расхождения на контрольных точках:
в плане, мм: среднее _________________ наибольшее _________________
общее число точек _______________________________________________
по высоте, м: среднее ________________ наибольшее _________________
общее число точек _______________________________________________
Сводки

Название сторон плана	С чем сведено	Свел (фамилия, подпись)	Проверил (фамилия, подпись)
Северная
Западная
Восточная
Южная

Руководитель сектора _____________________________________________
(фамилия, подпись, дата)
Руководитель отдела ______________________________________________
(фамилия, подпись, дата)
Руководитель ОТК ________________________________________________
(фамилия, подпись, дата)

8. Картосоставительские работы

Проекционное преобразования растра: ______________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
Преобразования растра выполнил __________________________________
(фамилия, подпись, дата)
Картсоставление выполнил с __________________ по _________________
________________________________________________________________
(должность, фамилия, подпись, дата)
Руководитель сектора _____________________________________________
(фамилия, подпись, дата)Ведущий эксперт редактирования карт
______________________________
(фамилия, подпись, дата)
Руководитель ОТК ________________________________________________
(фамилия, подпись, дата)

9. Обновление

Полевое обследование выполнено __________________________________
(метод переноса, исправлений прибор)
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
Заполнил: _______________________________________________________
(должность, фамилия, подпись, дата)
Камеральное исправление оригинала плана по аэрофотоснимкам
масштаба 1: ___________ залета ___________ выполнено на ___________
________________________________________________________________
(указывается основа оригинала и метод внесения исправлений, применяемые приборы)
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
Наименование организации внесшей изменения в содержание топографического плана
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
Основание для внесения изменений
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
Оригинал исправил ______________________________________________
(фамилия, подпись, дата)
Руководитель отдела _____________________________________________
(фамилия, подпись, дата
Ведущий эксперт редактирования карт ______________________________
(фамилия, подпись, дата)
Главный инженер ________________________________________________
(фамилия, подпись, дата)
Заключение руководителя ОТК _____________________________________
(фамилия, подпись, дата)

10. Создание цифрового топографического плана

Используемая техника при создании цифрового топографического плана
Графическая станция _____________________________________________
Процессор ______________________________________________________
Тактовая частота _________________________________________________
Оперативная память ______________________________________________
Жесткий диск ____________________________________________________
Стереомонитор __________________________________________________
Плоттер (принтер) ________________________________________________

Программное обеспечение, применяемое при создании цифрового топографического плана

Операционная система ____________________________________________
Геоинформационная система _______________________________________
Векторизатор _____________________________________________________
Растеризатор ____________________________________________________
Прочие программы _______________________________________________
Исполнитель _____________________________________________________
Руководитель отдела ______________________________________________

Технологическая схема работ

________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
Руководитель отдела ______________________________________________

Информационные слои цифровой топографической карты

№ п.п	Информационный слой	Наличие слоя	№ п.п	Информационный слой	Наличие слоя
1	2	3	1	2	3
1	Административные границы		41	Набережные
2	Берега		42	Названия гидрографических объектов
3	Болота		43	Названия улиц
4	Водоохранные зоны		44	Номера домов
5	Водохранилища		45	Номера земельных участков
6	Вырубки		46	Номера кварталов
7	Газоны		47	Объекты ГАЗПРОМа
8	Геодезические пункты		48	Огороды
9	Гидротехнические сооружения		49	Ограждения
10	Глинистые поверхности		50	Опоры (железные дороги)
11	Горизонтали		51	Опоры мостов
12	Горизонтали по изрытым местам		52	Отдельные деревья и кусты
13	Гравийные поверхности		53	Отметки высот
14	Границы заповедников заказников		54	Отметки высот геодезических пунктов
15	Граф гидрографии		55	Отметки высот точек
16	Граф дорог		56	Оформление карт
17	Граф растительности		57	Охранные зоны железных дорог
18	Дороги (внемасштабные)		58	Оценочные зоны
19	Древесная растительность		59	Пашни
20	Заболоченность		60	Переправы
21	Залежи		61	Пески
22	Здания жилые		62	Плотины
23	Здания нежилые		63	Площадные мосты
24	Зоны затопления		64	Площадные объекты гидрографии
25	Искусственные формы рельефа		65	Площадные участки рек
26	Источники		66	Площадные элементы дорог
27	Кабель связь		67	Пляж
28	Кадастровые границы		68	По умолчанию
29	Канавы		69	Подвесные дороги
30	Каналы (в масштабе)		70	Подземные части зданий
31	Каналы (внемасштабные)		71	Подписи горизонталей
32	Кладбища		72	Полосы деревьев и кустарников
33	Контура поверхностей		73	Полотно железных дорог
34	Контура растительности		74	Поросль
35	Кочковатые поверхности		75	Пояснительные подписи
36	Кустарниковая растительность		76	Пояснительные подписи (здания сооружения)
37	Линейные мосты		77	Придорожные сооружения
38	ЛЭП		78	Проезжая часть дорог (в масштабе)
39	Мосты малые		79	Полотно строящихся жел.дорог
40	Мочажинки		80	Постройки
81		Просеки			116	Электричество
82		Ред указания			117	Ягодники
83		Реки (внемасштабный знак)
84		Сады
85		Санитарные зоны
86		Свалка
87		Сенокосы пастбища
88		Собственные названия железнодорожных объектов
89		Сооружения при железных дорогах
90		Солончаки
91		Столбы (здания)
92		Столбы (промышленные объекты)
93		Строящиеся здания и развалины
94		Такыры
95		Технологические сооружения
96		Точечные инженерные сооружения
97		Точечный контур (пром. объекты)
98		Травянистая растительность
99		Трамвайные линии
100		Трубопроводы
101		Туннели
102		Улицы
103		Формы рельефа
104		Характеристики болот и грунтов
105		Характеристики гидрографических объектов
106		Характеристики гидротехнических объектов
107		Характеристики дорог
108		Характеристики железнодорожных объектов
109		Характеристики зданий и сооружений
110		Характеристики мостов
111		Характеристики промышленных объектов
112		Характеристики растительности и сельхозугодий
113		Характеристики форм рельефа
114		Части строений
115		Щебеночные поверхности

Руководитель отдела _____________________________________________
(фамилия, подпись, дата)
Ведущий эксперт редактирования карт ______________________________
(фамилия, подпись, дата)

Оценка качества и приемки цифрового топографического плана

	Размеры рамок проверил _______________________________ _____________________________________________________
Сводка смежных листов:
	выполнил	проверил
Северная рамка Западная рамка Восточная рамка Южная рамка	____________________ ____________________ ____________________ ____________________	____________________ ____________________ ____________________ ____________________

Самокорректуру выполнил и материалы сдал ________________________
Корректуру выполнил ____________________________________________
Исправления по замечаниям руководителя сектора выполнил __________
________________________________________________________________
(должность, фамилия, подпись, дата)
Ведущий эксперт редактирования карт ______________________________
(должность, фамилия, подпись, дата)
Исправления по замечаниям ведущего эксперта редактирования карт выполнил
________________________________________________________________
(должность, фамилия, подпись, дата)
Руководитель ОТК ________________________________________________
(фамилия, подпись, дата)
Исправления по замечаниям руководителя ОТК выполнил ______________
________________________________________________________________
(должность, фамилия, подпись, дата)
Заключение ОТК: ________________________________________________
_______________________________________________________________
Выпуск разрешаю "____" ___________________
Главный инженер ________________________________________________
(фамилия, подпись, дата)
Материал принят на хранение и поставлен на учет ____________________
(инвентарный номер)
Руководитель РГКП "НКГФ" ________________________________________
(фамилия, подпись, дата)

Для дополнительных записей

_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
Всего в формуляре пронумеровано ___________ страниц
Заполнила _____________________________________________________
(фамилия, подпись, дата)

Примечание: Документам, делам и изданиям, содержащие служебную информацию ограниченного распространения, присваивается пометка "Для служебного пользования".