ИПС "Әділет"

"Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің 11-бабы 2-тармағының 1) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

Ескерту. Кіріспе жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 29.11.2022 № 1144 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1. Осы бұйрыққа 1-қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарында қызмет ету үшін адамдар денсаулық жағдайына қойылатын талаптар бекітілсін.

2. Осы бұйрыққа 2-қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің кейбір бұйрықтарының күші жойылды деп танылсын.

3. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Бас әскери-медициналық басқармасы Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрықты алғашқы ресми жарияланғанынан кейін Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің интернет-ресурсына орналастыруды;

3) мемлекеттік тіркелген күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің Заң департаментіне жолдауды қамтамасыз етсін.

4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің жетекшілік ететін орынбасарына жүктелсін.

5. Осы бұйрық лауазымды адамдарға, оларға қатысты бөлігінде жеткізілсін.

6. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Қорғаныс министрі

Н. Ермекбаев

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Денсаулық сақтау министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Ішкі істер министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Мемлекеттік күзет қызметі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Ұлттық қауіпсіздік комитеті

Қазақстан Республикасы
Қорғаныс министрінің
2020 жылғы 22 желтоқсандағы
№ 722 бұйрығына
1-қосымша

Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде, басқа да әскерлері мен әскери құрылымдарында қызмет өткеру үшін адамдар денсаулық жағдайына қойылатын талаптар

1. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарында қызмет ету үшін адамдар денсаулық жағдайына қойылатын талаптар Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарында әскери қызмет өткеру үшін азаматтар (әскери қызметшілер) денсаулық жағдайына қойылатын талаптарды (бұдан әрі – талаптар) көздейді.

2. Бағандар бойынша азаматтардың (әскери қызметшілердің) әскери қызметке денсаулық жағдайына қойылатын талаптар (бұдан әрі – Бағандар бойынша талаптар) осы талаптарға 1-қосымшада айқындалған және мыналарға қойылады:

І баған бойынша:

әскерге шақыру учаскелеріне тіркелетін азаматтарға;

мерзімді әскери қызметке шақырылатын азаматтарға;

Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің мамандандырылған ұйымдарында (бұдан әрі – ҚР ҚМ мамандандырылған ұйымдары) әскери-техникалық және басқа да мамандықтар бойынша өтеусіз негізде даярлау үшін іріктелетін азаматтарға;

жалпы орта білімнің жалпы білім беру бағдарламасын іске асыратын(бұдан әрі – мектептер) әскери оқу орындарына (бұдан әрі – ӘОО) оқуға түсетін азаматтарға және оның тәрбиеленушілеріне;

ІІ баған бойынша:

техникалық және кәсіби, жоғары білім бағдарламаларын іске асыратын ӘОО-ға оқуға түсетін азаматтарға (әскери қызметшілерге);

жоғары оқу орындары жанындағы әскери кафедраларға (факультеттерге) оқуға түсетін және онда оқитын азаматтарға;

запастағы қатардағы жауынгерлер, сержанттар қатарынан келісімшарт бойынша әскери қызметке түсетін азаматтарға, мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілерге, сондай-ақ әскери атағы жоқ, әйелдерге;

ҚР ҚМ мамандандырылған ұйымдарына әскери-техникалық және өзге де әскери мамандықтар бойынша өтеулі негізде даярлау үшін іріктелетін азаматтарға;

мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілерге;

әскери қызмет өткеру туралы келісімшарт жасағанға дейін ӘОО курсанттарына (кадеттеріне);

есепке алу мақсатында әскери жиынға шақырылатын және одан өтетін запастағы қатардағы жауынгерлер мен сержанттарға;

ІІІ баған бойынша:

әскери қызметке шақырылатын және келісімшарт бойынша әскери қызметке кіретін запастағы офицерлерге;

келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерге;

әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін офицерлерге;

жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру бағдарламаларын іске асыратын ӘОО-ға оқуға түсетін әскери қызметшілерге;

әскери қызмет өту туралы келісімшарт жасағаннан кейінгі ӘОО-ның курсанттарына (кадеттеріне);

есепке алу мақсатында әскери жиындарға шақырылатын және одан өтетін запастағы офицерлерге;

ІV баған бойынша:

келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін (келісім шарт бойынша әскери қызметке түсетін) әскери қызметшілерге (азаматтарға), Десанттық-шабуылдау әскерлерінде (бұдан әрі – ДШӘ), Әскери-теңіз күштерінде (бұдан әрі – ӘТК), арнайы мақсаттағы бөлімдерде (бұдан әрі – АрнМақБ) әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеріп жүрген офицерлерге – талаптар арнайы мақсаттағы, теңіз жаяу әскері, десанттық-шабылдау бөлімшелері және барлау бөлімшелері үшін, жауынгерлік жүзгіштерге және сүңгуірлер құрамына, сондай-ақ корабльдер мен кемелер экипажына;

танкілерді және басқа да машиналарды суасты жүргізуге, сондай-ақ теңізге шығуғатартылатын әскери қызметшілерге (әскери жиындарға шақырылған азаматтарға).

3. Бағандар бойынша талаптар аурулар кластар бойынша науқастанулардың, мертігулердің (жараланулардың, жарақаттанулардың, контузия алудың) атаулары бар тармақтар, тармақшылар түрінде 10-шы қайта қараудағы аурулардың халықаралық жіктемесіне (бұдан әрі – АХЖ-10) сәйкес мазмұндалған.

Бағандар бойынша талаптарға түсіндірмелер осы Талаптардың 2 қосымшасында айқындалған.

Бағандар бойынша талаптар мен түсіндірмелерде қолданылған қысқартулар осы Талаптардың 3 қосымшасында келтірілген.

Тыныс алу (өкпе) жеткіліксіздігінің санаттар көрсеткіштері осы Талаптардың 4 қосымшасында келтірілген.

Бұындардағы қозғалыс көлемін бағалау кестесі (градуспен) осы Талаптардың 5 қосымшасында келтірілген.

4. Бағандар бойынша талаптарда әскери қызметке жарамдылықтың мынадай санаттары көзделген:

А – әскери қызметке жарамды;

Б – әскери қызметке шамалы шектеулермен жарамды;

В – әскери қызметке шектеулі жарамды (келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерге және әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін офицерлеріне қатысты);

Г – әскери қызметке уақытша жарамсыз;

Д – әскери қызметке бейбіт уақытта жарамсыз, соғыс уақытында шектеулі жарамды;

Е – әскери есептен шығарумен әскери қызметке жарамсыз;

ЖЗ – жеке әскери-есептік мамандықтар бойынша Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің түрлері мен әскер тектеріндегі, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарындағы әскери қызметке жарамсыз, ӘОО-ға (мектептерге) оқуға түсуге жарамсыз, зиянды факторлармен әскери қызметке жарамсыз;

В-ДЕРБ – Қазақстан Республикасының Қарулы Күштеріндегі, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарындағы әскери қызметке жарамдылығы дербес айқындалады және Б немесе В жарамдылық санатын көздейді;

ДЕРБ – жеке әскери-есептік мамандықтар бойынша Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің түрлеріндегі жәнеәскер тектеріндегі, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарындағы әскери қызметке жарамдылығы дербес айқындалады.

Мерзімді әскери қызметтегі әскери қызметшілер үшін Б жарамдылық санаты ДШӘ-дағы (ӘТК-дағы немесе АрнМақБ-дағы) әскери қызметке жарамсыздықты көздейді.

Г жарамдылық санаты келісімшарт бойынша әскери қызметке, ӘОО-ға және мектептерге оқуға түсуге жарамсыздықты, ал В, Д, және Е жарамдылық санаттары ӘОО-да және мектептерде білім алуға жарамсыздықты көздейді.

5. Б жарамдылық санаты кезінде азаматтардың (әскери қызметшілердің) Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің түрлері мен әскер тектеріндегі, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарындағы ӘОО-ға (мектептерге) тусуге, кейбір әскери-есептік мамандықтар бойынша оқуға (әскери қызмет өтуге), сондай-ақ радиоактивті заттармен, иондаушы сәулелендіру көздерімен, зымыран отынының компоненттерімен, электр-магнитті өрістермен және лазерлік сәулелену көздерімен әскери қызмет өтуге жарамдылығы:

1) осы талаптарға 6-қосымшада айқындалғаназаматтардың әскерге шақыру учаскелеріне тіркеу, мерзімді әскери қызметке шақыру кезінде Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерініңтүрлері мен әскери тектері, басқа да әскерлері мен әскери құралымдары бойынша әскери қызметке жарамдылық санаттарына;

2) осы талаптарға 7-қосымшада айқындалғаназаматтардың (әскери қызметшілердің)тиісті деңгейдегі білім беру бағдарламаларын іске асыратын ӘОО-ға оқуға түсуге жарамдылық санаттарына;

3) осы талаптарға 8-қосымшада айқындалғанәскери қызметшілердің кейбір әскери-есептік мамандықтар бойынша оқуға (әскери қызмет өтуге) үшін жарамдылық санаттарына;

4) осы талаптарға 9-қосымшада айқындалғанәскери қызметшілердіңрадиоактивті заттармен, иондаушы сәулелендіру көздерімен, зымыран отынының компоненттерімен, электр-магнитті өрістермен және лазерлік сәулелену көздерімен әскери қызмет өуге жарамдылық санаттарына сәйкес айқындалады.

Қазақстан Республикасының
Қарулы Күштерінде, басқа
даәскерлері мен әскери
құралымдарында қызмет өткеру
үшін адамдар денсаулық
жағдайына қойылатын
талаптарға
1-қосымша

Бағандар бойынша азаматтардың (әскери қызметшілердің) әскери қызметке денсаулық жағдайына қойылатын талаптар

Бағандар бойынша талаптар тармақтары	Аурулар атауы, АХЖ-10 бойынша кодтары, бағандар бойынша талаптардың тармақшалары, функцияның бұзылу дәрежесі	Әскери қызметке жарамдылық санаты
Бағандар бойынша талаптар тармақтары		I баған	II баған	III баған	IV баған
1-тарау. Инфекциялық және паразитарлық аурулар
1	Кейбір инфекциялық және паразитарлық аурулар (А00-А09, А20-А28, А30-А49, А75-А79 А92-А99, В00-В09, В15-В19, В25-В34, В50-В64, В65-В83, В85-В89, В99)
	1) емделмейтін немесе қиын емделетін	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	2) жіті немесе созылмалы инфекциялық аурулар асқынғаннан кейінгі уақытшафункционалдық бұзылуы	Г	Г	Г	Г
2	Тыныс алу ағзаларының туберкулезі, туберкулез салдары (А15, А16, В90.9)
	1) микобактерияны бөлумен және (немесе) өкпе тіндері ыдырауының болуымен белсенді	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) микобактерияны бөлусіз және өкпе тіндері ыдырауының болмауымен белсенді	Д	Д	Д	ЖЗ
	3) клиникалық емделген	Д	Д	В	ЖЗ
	4) емделген туберкулезден кейінгі аз қалдықты өзгерістер	Д	Д	Б	ЖЗ
	5) емделуден кейінгі уақытша функционалдық бұзылу	-	Г	Г	Г
3	Басқа да ағзалар туберкулезі, туберкулез салдары (А18, А19, В90.0-В90.8)
	1) белсенді үдемелі	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) негізгі емделу курсы кезеңінде белсенді	Д	Д	Д	ЖЗ
	3) клиникалық емделген	Д	Д	В	ЖЗ
	4) 3-5 жылдан астам белсенділік белгілері болмаған кезде белсенді емес	Д	Д	Б	ЖЗ
	5) емделуден кейінгі уақытша функционалдық бұзылу	-	Г	Г	Г
4	Алапес, алапес салдары (А30, В92)	Е	Е	Е	Е
5	Адамның иммундық тапшылығы вирусынан туындайтын ауру (В20-В24):
	1) АИТВ-инфекциясы, 3,4 клиникалық кезеңі	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) АИТВ-инфекциясы, 1,2 клиникалық кезеңі	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
6	Негізіненжыныс жолымен берілетін инфекциялар (А50-А64, А65-А69, А70-А74):
	1) кеш, туа біткен мерез	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) классикалық серологиялық реакциялардың баяу негативациясы кезіндегі алғашқы, қайталанған және жасырын мерез	Д	Д	Б	ДЕРБ
	3) негізінен жыныс жолымен берілетін басқа да инфекциялар (жұмсақ шанкр, шап лимфогранулемасы, шап гранулемасы, гонококкты емес уретриттер)	Г	А	А	А
7	Микоздар (В35-В49):
	1) ішкі ағзалар кандидозы, кокцидиоидоз, гистоплазмоз, бластомикоз, споротрихоз, хромомикоз, феомикотикалық іріңдеу, мицетома	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	2) дерматофития	Г	Г	А	А
2-тарау.Жаңа өскіндер
8	Қатерліісіктер, insituшсіктер (C70-C72, C81-C96, D43, D47 басқаС00-С97, D00-D09, D37-D48)
	1) операцияжасаумүмкінболмағанжәнеұзақмерзімдіметастаздарболғанкезде	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) алғашқы ісікті радикалды алып тастағаннан кейінгі жағдай	Е	Е	Д	ЖЗ
	3) хирургиялық емдеуден, цитостатикалық немесе сәулелік терапиядан кейінгі уақытша функционалдық бұзылу	Д	Д	Г	Г
9	Лимфоидті, қан түзетін және оларға жақын тіндердің қатерлі ісіктері, лимфоидті, қан түзетін және оларға жақын тіндердіңбеймәлім немесе белгісіз сипатты басқа ісіктер (С81-С96, D47):
	1) қан құрамында елеулі өзгерістермен және кезеңдік асқынумен тез үдемелі, сондай-ақ баяу үдемелі	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) қан түзу жүйесі функциясының орташа бұзылуымен және сирек асқынумен баяу үдемелі	Е	Е	Д	ЖЗ
	3) сәулелік немесе цитостатикалық терапия аяқталғаннан кейінгі уақытша функционалдық бұзылу	Е	Е	Г	ЖЗ
10	Қатерсізісіктер (D32, D33 басқаD10-D36)
	1) функциялардың елеулі бұзылуымен	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) функциялардың орташа бұзылуымен	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен	Д	Д	Б	ДЕРБ
	4) функциялардың бұзылуынсыз объективті деректер болған кезде	А	А	А	А
	5) хирургиялық емделуден кейінгі уақытша функционалдық бұзылу	Г	Г	Г	Г
3-тарау. Қан, қан түзетін ағзалар аурулары және иммундық мехнизмді туындататын жеке бұзылулар
11	Қан және қан түзетін ағзалар аурулары, иммундық тапшылықжай-күйі (D50-D89)
	1) функциялардың елеулі бұзылуымен тез үдемелі	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) қан құрамының елеулі өзгерістерімен және жиі асқынумен баяу үдемелі	Е	Е	Д	ЖЗ
	3) қан түзетін жүйе функциясының орташа бұзылуымен және сирек асқынумен баяу үдемелі	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	4) қанның жүйелі емес ауруларынан кейінгі уақытша функционалдық бұзылу	Г	Г	Г	Г
4-тарау Эндокриндік жүйе аурулары, тамақтану мен зат алмасудың бұзылуы
12	Улағыш емес зобтыңбасқатүрлері (E04):
	1) жақын жатқан ағзалар функцияларының бұзылуын туындататын	Д	Д	Д	ЖЗ
	2) әскери киім нысанын киюді қиындататын	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	3) әскери киім нысанын киюді қиындатпайтын	Б	Б	А	ДЕРБ
13	Эндокриндік жүйенің аурулары, тамақтанудың және зат алмасудың бұзылуы (Е04 басқа E00-E90):
	1) функциялардың елеулі бұзылуымен	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) функциялардың орташа бұзылуымен, ІІІ дәрежелі семіздік	Д	Д	В	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен, ІІ дәрежелі семіздік	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	4) уақытша функционалдық бұзылу болған кезде жіті аурудан, созылмалы аурудың асқынуынан немесе хирургиялық емделуден кейінгі жағдай	Г	Г	Г	ЖЗ
	5) функциялардың бұзылуынсыз объективті деректер болған кезде, І дәрежелі семіздік	Б	Б	Б	ДЕРБ
5-тарау. Психикалық, мінез-құлықбұзылулар (аурулар)
14	Органикалықпсихикалықбұзылу (F00-F09):
	1) кенеттенайқынбайқалғантұрақтыпсихикалықбұзылукезінде	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) орташа айқын байқалған психикалық бұзылу кезінде	Д	Д	Д	ЖЗ
	3) жеңіл қысқа мерзімді ауырсыну белгілері кезінде	Г	Г	Г	ЖЗ
	4) жеңіл психикалық бұзылуға шалдығудың тұрақты компенсациясы кезінде не сауығумен аяқталған психикалық бұзылу	Б	Б	Б	ЖЗ
15	Эндогенді психоздар: шизофрения, шизотиптік бұзылу, созылмалы сандырақтық бұзылу және аффективті психоздар (F20-F29, F30-F39)	Е	Е	Е	ЖЗ
16	Экзогенді этиологияның симптоматикалық психикалық бұзылуы (F00-F09):
	1) кенеттен айқын байқалған тұрақты ауырсыну белгілері кезінде	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) орташа байқалған ұзақ немесе қайталанатын ауырсыну белгілері кезінде	Д	Д	Д	ЖЗ
	3) орташанемесе шамалы айқын байқалған, ұзаққа созылған астениялық жағдай кезінде	Г	Г	Г	ЖЗ
	4) сауығумен аяқталған жеңіл және қысқа мерзімді астениялық жағдай кезінде	Б	Б	Б	ДЕРБ
17	Күйзеліспен байланысты невротикалық және самотоформды бұзылу, физиологиялық бұзылумен және физикалық факторлармен байланысты мінез-құлық синдромдары (F40-F48, F50-F59, F95)
	1) айқын байқалған тұрақты ауырсыну белгілері кезінде	Д	Д	Д	ЖЗ
	2) орташабайқалған, ұзақ немесе қайталанған ауырсыну белгілері кезінде	Д	Д	В	ЖЗ
	3) орташа айқын байқалған қысқа мерзімді ауырсыну белгілері кезінде	Д	Д	В-ДЕРБ	ДЕРБ
	4) сауығумен аяқталған жеңіл және қысқа мерзімді ауырсыну белгілері кезінде	Б	Б	А	А
18	Жеке тұлғаның және мінез-құлықтың бұзылуы (F95, F98.0, F98.5 басқа, F60-F69, F90-F98)
	1) қайталанатын ұзақ декомпенсацияға немесе патологиялық реакцияларға бейім айқын байқалған бұзылумен	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) тұрақсыз компенсациямен орташа бұзылумен	Д	Д	Д	ЖЗ
	3) тұрақты компенсациямен мінез-құлықтың және эмоцияның бұзылуы	Д	Д	В	ЖЗ
19	Психикалық белсенді заттарды қабылдау салдарынан болған психикалық бұзылу және мінез-құлықтың бұзылуы (F10-F19)
	1) айқын байқалған тұрақты психикалық бұзылумен тәуелділік синдромы кезінде	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) шамалы психикалық бұзылумен тәуелділік синдромы кезінде	Д	Д	В	ЖЗ
20	Ақыл-ой кемістігі (F70-F79):
	1) айқын көрінудің терең, ауыр және орташа дәрежесінде	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) айқын көрінудің жеңіл дәрежесінде	Д	Д	Д	ЖЗ
6-тарау. Нерв жүйесінің аурулары
21	Эпизодтық және ұстамалы бұзылу(G45,G46 басқа G40-G47):
	1) жиі байқалған жағдайда	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) бірлі-жарым және сирек байқалған жағдайда	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	3) клиникалық белгілерінсіз электр-энцефалография нәтижелері бойынша анықталғанбелсенді эпилептикалық ұстама бар болған кезде	Б	Б	Б	ЖЗ
22	ОНЖ-ның қабынбалы, демиелинденуші аурулары және олардың салдарлары (А17, А80-А89, G00-G09, G35-G37):
	1) функциялардың елеулі бұзылуымен немесе тез үдемелі өтетін	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) функциялардың орташа бұзылуымен	Д	Д	В	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	4) функцияларының бұзылуынсыз объективті деректер болған кезде	Б	Б	Б	ДЕРБ
23	Орталық нерв жүйесінің органикалық, тұқым қуалайтын-дегенеративті аурулары және нерв-бұлшықет ауруы (G10-G13, G20-G26, G30-G32, G70-G73, G80-G83, G90-G99, C70-C72, D32, D33, Q00-Q07)
	1) функциялардың елеулі бұзылуымен немесе тез үдемелі өтетін	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) функциялардың орташа бұзылуымен немесе баяу үдемелі өтетін	Д	Д	В	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	4) функцияларының бұзылуынсыз объективті деректер болған кезде	Б	Б	Б	ДЕРБ
24	Бас миы, жұлын қан тамырыаурулары (G45, G46, I60-I69, R55)
	1) функциялардың елеулі бұзылуымен	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) функциялардың орташа бұзылуымен; ми қан айналымының жиі өтпелі бұзылуы	Е	Е	Д	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен; ми қан айналымының сирек өтпелі бұзылуы; орталық нерв жүйесінің органикалық зақымдану белгілерінсіз жиі талмалар болған кезде	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	4) орталық нерв жүйесінің органикалық зақымдану белгілерінсіз объективті деректер бар болған кезде	Б	Б	Б	ЖЗ
25	Сыртқы факторлар әсерінен бас миы, жұлын және орталық нерв жүйесі жарақаты салдары (Т90, Т91.3, Т98.1)
	1) функциялардың елеулі бұзылуымен	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) функциялардың орташа бұзылуымен	Д	Д	Д	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	4) функциялардың бұзылуынсыз объективті деректер бар болған кезде	Б	Б	Б	ДЕРБ
26	Перифериялық нерв жүйесінің аурулары (G50-G59, G60-G64)
	1) функциялардың елеулі бұзылуымен	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) функциялардың орташа бұзылуымен	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен	Д	Д	Б	ЖЗ
	4) объективті деректер бар болған кезде функциялардың бұзылуынсыз	Б	Б	А	ДЕРБ
27	Перифериялық нерв жарақатының салдары (Т90.3, Т92.4, Т93.4)
	1) функциялардың елеулі бұзылуымен	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) функциялардың орташа бұзылуымен	Д	Д	В	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен	Д	Д	Б	ЖЗ
	4) функциялардың бұзылуынсыз объективті деректер бар болған кезде	Б	Б	А	ДЕРБ
28	Жіті аурудан, созылмалы аурудың асқынуынан, жарақаттанудан немесе хирургиялық емдегеннен кейін орталық немесе перифериялық нерв жүйесінің уақытша функционалдық бұзылуы	Г	Г	Г	Г
7-тарау. Көз және оның қосалқы аппаратының аурулары
29	Қабақтың, жас шығу жолдарының, көз ұясының, конъюнктиваның аурулары және жарақаттанулар мен күйіктер салдарлары (Н00-Н06, Н10-Н13, Q10, Т90.4)
	1) екі көзде көру немесе қозғалуфункцияларының елеулі бұзылуымен қабақтың, көз ұясының немесе конъюнктиваның айқын байқалған анатомиялық өзгерістері немесе орналасу кемістігі	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) бір көзде сол сияқты немесе екі көзде орташа айқын байқалған, бір немесе екі көзде кенеттен байқалған қабақтың, жас шығу жолдарының, көз ұясының, конъюнктиваның ауруы	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	3) қабақтың, көз ұясының немесе коньюнктиваның шамалы айқын байқалған анатомиялық өзгерістері немесе орналасу кемістігі; бір немесе екі көзде қабақтың, жас шығу жолдарының, көз ұясының, конъюнктиваның орташа немесе шамалы айқын байқалған ауруы	Б	Б	А	А
30	Аққабықтың, мөлдір қабықтың, сыртқы мөлдір қабықтың, цилиарлы дененің, көз бұршақтың, қан тамырлы қабықтың, торқабықтың, шыны тәріздес дененің, көз алмасының, көру нервісінің аурулары және жарақаттану мен күю салдары (Н15-Н22, Н25-Н28, Н30-Н36, Н43-Н45, Н46-Н48, Q11-Q14)
	1) екі көздің көру қызметінің үдемелі төмендеуімен немесе жиі асқынуымен айқын байқалған	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) сол бір көзде немесе екі көзде орташа байқалған	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	3) бір көзде сирек асқынумен, бәсең орташа байқалған	Б	Б	Б	ДЕРБ
31	Көз торқабығының сылынуы және жыртылуы (Н33):
	1) екікөздегіжарақаттықемесэтиология	Е	Е	Е	Н
	2) екі көздегі жарақаттан кейінгі этиология	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	3) бір көздегі кезкелген этиология	Д	Д	Б	ЖЗ
32	Глаукома (Н40-Н42, Q15.0)
	1) екі көздегі жетілген және одан кейінгі саты	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) сол бір көзде	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	3) бастапқы сатыда, бір немесе екі көздің глаукомаалдысатысы	Д	Д	Б	ЖЗ
33	Көз бұлшық етінің аурулары, көздің бірге қозғалуының бұзылуы (Н49-Н51):
	1) диплопиякезіндегі көз алмасын қозғаушы бұлшықеттегі тұрақты сал	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	2) диплопия кезіндегі сол сияқты; бинокулярлық көру қабілеті болмаған кездегі қосарлас қылилық	Б	Б	Б	ДЕРБ
34	Рефракцияның және аккомодациның бұзылуы (Н52)
	1) диоптрийі 12,0-ден асатын меридиандардың біріндегі кез келген көздің алыстан нашар көруі немесе жақыннаннашар көруі немесе екі бастымеридианда диоптрий 6.0-ден асатын рефракция айырмашылығымен кез келген көздегі кез келген түрдегі астигматизм	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) диоптрий 8.0-ден асатын меридиандардың біріндегі кез келген көздің алыстан нашар көруі немесе жақыннан нашар көруі және диоптрий 12,0-ге дейін немесе екі басты меридианда 4,0 диоптрийден 6.0 диоптрийге дейін рефракция айырмашылығымен кез келген көзде әртүрлі түрдегі астигматизм	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	3) меридиандардың бірінде диоптрий 6.0-ден асатынжәне 8.0 диоптрийге дейін кез келген көздің алыстан нашар көруі	Д	Д	Б	ЖЗ
	4) меридиандардың бірінде диоптрий 3.0-ден асатын және 6.0 диоптрийге дейінгі кез келген көздің алыстан нашар көруі, меридиандардың бірінде диоптрий 4.0-ден асатын және 8.0 диоптрийге дейінгі кез келген көздің жақыннаннашар көруі немесе екі басты меридианда диоптрий 2.0-ден асатын және 4.0 диоптрийге дейінгі рефракция айырмашылығымен кез келген көздегіәртүрлі түрдегі астигматизм	Б	Б	Б	ДЕРБ
35	Соқырлық, нашар көру, түсті көру анамалиясы (Н54, Н53.5)
	1) бір көздің көру өткірлігі 0,09 және одан төмен немесе екінші көздің көру өткірлігі 0,3 және одан төмен болған кездегі соқырлық, сондай-ақ екінші көздің көру өткірлігі 0,3 және одан төмен болған кезде көз алмасының болмауы немесе екі көздің көру өткірлігі 0,2 және одан төмен	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) бір көздің көру өткірлігі 0,09 және одан төмен немесе екінші көздің көру өткірлігі 0,3 жоғары болған кездегі соқырлық, сондай-ақ екінші көздің көру өткірлігі 0,3-тен жоғары болған кезде көз алмасының болмауы немесе екінші көздің көру өткірлігі 0,3-тен 0,1-ге дейін болған кезде бір көздің көру өткірлігі 0,3	Д	Д	В	ЖЗ
	3) екінші көздің көру өткірлігі 0,3-тен 0,1-ге дейін болған кезде бірінші көздің көру өткірлігі 0,4	Д	Д	Б	ЖЗ
	4) дихромазия, ІІІ-ІІ дәрежедегі түсті көру әлсіздігі	Б	Б	А	ДЕРБ
36	Жіті ауырудан, созылмалы аурудың асқынуынан, жарақаттанудан немесе хирургиялық емдеуден кейінгі көру ағзасыныңфункционалдық тұрғыдан уақытша бұзылуы	Г	Г	Г	Г
8-тарау. Құлақ пен емізік тәрізді өсіндінің аурулары
37	Сыртқы құлақ аурулары: сыртқы есту жолының және құлақ қалқанының экземасы, созылмалы диффузды сыртқы отит, есту жолының экзостоздары, сыртқы есту жолының жүре пайда болған тарылуы (Н60-Н62)	Б	Б	Б	ДЕРБ
38	Ортаңғы құлақтың және емізік тәрізді өсінділердің аурулары (Н65-Н75)
	1) дабыл қуысында полиппен, грануляциямен, сүйек жегісіменбілінетін және (немесе) мұрын маңындағы қуыстардың созылмалы ауруымен үйлесетін созылмалы ортаңғы отит	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	2) дабыл қуысындағы полиппен, грануляциямен, сүйек жегісімен білінбейтін және (немесе) мұрын маңындағы қуыстардың созылмалы ауруымен үйлеспейтін созылмалы ортаңғы отит	Д	Д	Б	ЖЗ
	3) ортаңғы отитке шалдыққаннан кейінгі қалдық құбылыстар, құлақ барофункциясының тұрақты бұзылуымен аурулар	Б	Б	А	ДЕРБ
39	Вестибулярлық қызметтің бұзылуы (Н81)
	1) тұрақты елеулі байқалатын вестибулярлық бұзылу	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) тұрақсыз орташа байқалатын вестибулярлық бұзылу	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	3) вестибулярлық тітіркенуге тұрақты және шамалы байқалатын сезімталдық	Б	Б	А	ЖЗ
40	Кондуктивтікжәненейросенсорлықестудіңайырылужәнекереңдіктіңбасқатүрлері(Н80, Н90, Н91, Н93, Н94)
	1) екіқұлақтыңкереңдігінемесекерең-мылқаулық	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) бір құлаққа сыбырлап сөйлеуді қабылдамаған кезде және екінші құлаққа 3 метрге дейінгі арақашықтықта сыбырлап сөйлеуді қабылдау кезінде естудің тұрақты төмендеуі немесе бір құлаққа 1 метрге дейінгі арақашықтықта және екінші құлаққа 2 метрге дейінгі арақашықтықта сыбырлап сөйлеуді қабылдау кезіндегі естудің тұрақты төмендеуі	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	3) бір құлаққа сыбырлап сөйлеуді қабылдамаған кезде және екінші құлаққа 3 метрден астам арақашықтықта сыбырлап сөйлеуді қабылдау кезінде естудің тұрақты төмендеуі немесе бір құлаққа 2 метрге дейінгі арақашықтықта және екінші құлаққа 3 метрге дейінгі арақашықтықта сыбырлап сөйлеуді қабылдау кезінде естудің тұрақты төмендеуі	Д	Д	Б	ДЕРБ
41	Жіті аурулардан, созылмалы аурудың асқынуынан, құлақтың және емізік тәріздес өскіннің жарақатынан немесе хирургиялық емдеуден кейінгі уақытша функционалдық бұзылу	Г	Г	Г	Г
9-тарау. Қан айналымы жүйесінің аурулары
42	Жүректің созылмалы ревматиттік, ревматиттік емес қабыну аурулары, кардиомиопатия, жүректің дегенеративтік және дистрофиялық зақымдануы (I00-I02, I05-I09, I34-I52)
	1) ЖСЖ ІІІ-ІV ФС	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) ЖСЖ ІІ ФС	Д	Д	Д	ЖЗ
	3) ЖСЖ І ФС	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	4) жүректің созылмалы жеткіліксіздігінсіз	Б	Б	Б	ДЕРБ
43	Артериялық гипертензия (I10-I15):
	1) "нысана-ағзалар" фунцияларының айқын бұзылуымен, жылдам үдейтін түрі	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) "нысана-ағзалар"функцияларының орташа бұзылуымен	Д	Д	Д	ЖЗ
	3) "нысана-ағзалар" функцияларының шамалы бұзылуымен	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	4) объективті деректер болған кезде "нысана-ағзалар" функцияларының бұзылуынсыз	Д	Д	Б	ДЕРБ
44	Жүректің ишемиялық ауруы (I20-I25)
	1) функциялардың елеулі бұзылуымен	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) функциялардың орташа бұзылуымен	Д	Д	Д	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
45	Аортаның, магистральды және перифериялық артериялар, көктамыр, лимфа қан тамыры аурулары мен зақымдану салдары (I70-I79, I80-I89)
	1) қан айналымының және функциялардың елеулі бұзылуымен	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) қан айналымының және функциялардың орташа бұзылуымен	Д	Д	Д	ЖЗ
	3) қан айналымының және функциялардың шамалы бұзылуымен	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	4) объективті деректер болған кезде қан айналымының және функциялардың бұзылуынсыз	Б	Б	А	ДЕРБ
46	Жүректің және жүрек-қан тамыры жүйесінің соматоформдық вегетативті дисфункциясы (I99)
	1) тұрақты елеулі айқын байқалған вегетативті-қантамыры бұзылу кезінде	Д	Д	В	ЖЗ
	2) тұрақты орташа айқын байқалған бұзылу кезінде	Б	Б	А	ДЕРБ
47	Жіті ауруға шалдыққаннан, созылмалы аурудың асқынуынан, жарақаттанудан немесе хирургиялық емдегеннен кейін қан айналымы жүйесінің уақытша функционалдық бұзылуы	Г	Г	Г	Г
10-тарау. Тыныс алу ағзаларының аурулары
48	Мұрын қуысының, мұрын маңындағы қуыстардың, жұтқыншақтың аурулары (J30-J35)
	1) елеулі айқын байқалған сасық иісті тұмау (озена)	Д	Д	В	ЖЗ
	2) мұрынмен тыныс алудың тұрақты қиындауымен білінетін полипозды синусит, жиі асқынумен іріңді синусит	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	3) мұрынмен тыныс алудың тұрақты қиындауымен және (немесе) мұрын маңындағы барофункцияның тұрақты бұзылуымен мұрын қуысының, жұтқыншақтың аурулары	Б	Б	Б	ЖЗ
	4) созылмалы қалпына келтірілмейтін тонзиллит, созылмалы атрофиялы, гипертрофиялы, гранулезді фарингит (назофарингит)	Б	Б	Б	ДЕРБ
	5) мұрынмен тыныс алудың тұрақты қиындауынсыз полипозды синусит, сирек асқынумен іріңді синуситтер, іріңді емес синуситтер	Б	Б	Б	ДЕРБ
49	Көмейдің, кеңірдектің мойын бөлігінің аурулары мен зақымдануы (J37-J38, Q31, Q32.0, Q32.1)
	1) тыныс алу және (немесе) дауыс қызметінің елеулі байқалған бұзылуымен	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) тыныс алу және (немесе) дауыс қызметінің орташа байқалған бұзылуымен	Д	Д	В	ЖЗ
	3) тыныс алу және (немесе) дауыс қызметінің шамалы байқалған бұзылуымен	Д	Д	Б	ЖЗ
50	Өкпенің, плевраның өзіне тән емес созылмалы аурулары, туберкулез емес этиологиядағы өкпенің таралған аурулары (J45 басқа J40-J99 )
	1) функциялардың елеулі бұзылуымен	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) функциялардың орташа бұзылуымен	Д	Д	В	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен	Б	Б	Б	ДЕРБ
51	Бронх демікпесі (J45)
	1) өтуі ауыр ұзақ сақталатын	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) өтуі орташа ұзақ сақталатын	Д	Д	Д	ЖЗ
	3) өтуі жеңіл ұзақ сақталатын	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	4) өтуі үзік-үзік	Д	Д	Б	ДЕРБ
52	Қатты аурудан, созылмалы аурудың асқынуынан, жарақаттанудан немесе хирургиялық емдегеннен кейін тыныс алу ағзаларыныңуақытша функционалдық бұзылуы	Г	Г	Г	Г
11-тарау. Асқорыту ағзаларының аурулары
53	Тістердің дамуы мен шығуының бұзылуы, тіс жегісі (К00-К02)
	1) бір жақсүйекте 10 және одан көп тістің болмауы немесе оларды алып-салынатын протезбен ауыстыру, бір жақсүйекте 8 азу тістің болмауы, бір жағынан жоғарғы жақсүйекте 4 азу тістің және екінші жағынан төменгі жақсүйекте 4 азу тістің болмауы немесе оларды алып-салынатын протездермен ауыстыру	Д	Д	Б	ДЕРБ
	2) бір жақсүйекте 4 және одан көп маңдай алды тістің болмауы немесе оларды алып-салынатын протездермен алмастыру мүмкін болмаған кезде қатарынан екінші күрек тістің, ит тістің және бірінші кіші азу тістің болмауы	Б	Б	Б	ДЕРБ
	3) көптеген асқынған тіс жегісі	Б	Б	А	ДЕРБ
54	Тістердің қатты тіндерінің, пульпаның және периапикальды тіндердің, қызыл иектердің және парадонттың, ауыз қуысы жұмсақ тіндерінің аурулары (К04-К06, К12-К13)
	1) ауыр дәрежелі генерализденген парадонтит, пародонтоз	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	2) орта дәрежелі генерализденген пародонтит, пародонтоз, стоматиттер, гингивиттержәне басқа да емдеуге келмейтін ерінжәне ауыз қуысы шырышыныңаурулар	Д	Д	Б	ДЕРБ
	3) жеңіл дәрежелі генерализденген пародонтит, пародонтоз	Б	Б	А	ДЕРБ
55	Жақсүйек-бет аномалиясы (туа біткен даму кемістігінен басқа), тістің және олардың тірек аппаратының, жақсүйектің, сілекей бездерінің басқа да өзгерістері (К07-К11, К14)
	1) тыныс алу, иіс сезу, шайнау, сілекей бөлу, жұту және сөйлеу функциясының елеулі бұзылуымен	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) тыныс алу, иіс сезу, шайнау, сілекей бөлу, жұту және сөйлеу функциясының орташа бұзылуымен	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	3) тыныс алу, иіс сезу, шайнау, сілекей бөлу, жұту және сөйлеу функциясының шамалы бұзылуымен немесе бұзылуынсыз	Б	Б	Б	ДЕРБ
	4) объективті деректер болған кезде функциясының бұзылуынсыз	Б	Б	А	ДЕРБ
56	Өңештің, ішектің (ұлтабардан басқа) және ішперденің аурулары (К20-К23, К35-К38, К50-К52, К55-К63, К65-К67)
	1) функциялардың елеулі бұзылуымен	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) функциялардың орташа бұзылуымен және жиі асқынумен	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен	Д	Д	Б	ЖЗ
	4) объективті деректер болған кезде функциялардың бұзылуынсыз	А	А	А	А
57	Асқазанның, ұлтабардың ойық жара ауруы (К25-К28)
	1) функциялардың елеулі бұзылуымен	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) функциялардың орташа бұзылуымен және жиі асқынумен	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен және сирек асқынумен	Д	Д	Б	ДЕРБ
58	Асқазанның және ұлтабардың (ойық жара ауруынан басқа) аурулары,бауырдың, өт қабының, өт шығару жолдарының және ұйқы безінің аурулары, ас қорыту ағзаларының басқа да аурулары (К29-К31, К70-К77, К80-К87, К90-К93)
	1) функциялардың елеулі бұзылуымен	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) функциялардың орташа бұзылуымен және жиі асқынумен	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен	Д	Д	Б	ДЕРБ
	4) объективті деректер болған кезде функциялардың бұзылуынсыз	Б	Б	А	А
59	Жарық (К40-К46)
	1) функциялардың елеулі бұзылуымен	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) функциялардың орташа бұзылуымен	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	3) объективті деректер болған кезде функциялардың бұзылуынсыз	Б	Б	А	ДЕРБ
60	Геморрой (К64)
	1) ІV дәрежелі	Д	Д	В	ЖЗ
	2) ІІІ дәрежелі; жиі асқынуменІІ дәрежелі	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	3) ІІ дәрежелі асқынусыз	Д	Д	Б	ДЕРБ
	4) І дәрежелі	Б	Б	А	А
61	Қатты аурудан, созылмалы аурудың асқынуынан немесе хирургиялық емдегеннен кейін ас қорыту ағзаларыныңуақытша функционалдық бұзылуы	Г	Г	Г	Г
12-тарау. Тері және теріасты шелмайының аурулары
62	Тері және теріасты шелмайының аурулары, оның ішінде туа біткен (L00 – L99, Q80 –Q82)
	1) емделмейтін немесе қиын емделетін түрлері	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) емдеуге болатын кең таралған және (немесе) жиі қайталанатын түрлері	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	3) емдеуді талап етпейтін кең таралған және (немесе) шектеулі сирек қайталанатын түрлері	Д	Д	Б	ЖЗ
	4) шектелген түрлері, оның ішінде тұрақты ремиссия сатысындағы	Б	Б	А	ДЕРБ
63	Тері және теріасты шелмайының жіті ауруына шалдыққаннан кейін, созылмалы аурудың асқынуынан кейін уақытша функционалдық бұзылу	Г	Г	Г	Г
13-тарау. Сүйек-бұлшықет жүйесінің және дәнекер тіннің аурулары
64	Инфекциялық артропатиялар, қабыну полиартропатиялар, дәнекер тіннің жүйелі зақымдануы, шорбуынды спондилит (М00-М03, М05-М14, М30-М36, М45, М46)
	1) функциялардың елеулі бұзылуымен, тұрақты және айқын байқалған өзгерістермен	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) функциялардың орташа бұзылуымен және жиі асқынумен	Д	Д	В	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен және сирек асқынумен	Д	Д	Б	ЖЗ
65	Ірі буындардың артрозы және зақымдануы, бұлшықеттердің, синовиалық қабықтардың және сіңірлердің аурулары және зақымдануы, сүйек қалыңдығы мен құрылымының бұзылуы, остиепатиялар, хондропатиялар (М15-М19, М20-М25, М60-М63, М65-М68, М80-М85, М86-М90, М91-М94)
	1) функциялардың елеулі бұзылуымен	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) функциялардың орташа бұзылуымен	Д	Д	В	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен	Д	Д	Б	ЖЗ
	4) объективті деректер бар болған кезде функцияның бұзылуынсыз	Б	Б	А	ДЕРБ
66	Дорсопатиялар (М40-М43, М47-М49, М50-М54)
	1) функциялардың елеулі бұзылуымен	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) функциялардың орташа бұзылуымен	Д	Д	В	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен	Д	Д	Б	ЖЗ
	4) объективті деректер бар болған кезде функциялардың бұзылуынсыз	Б	Б	А	ДЕРБ
67	Қол мен саусақтардың болмауы, деформациялары, кемістігі (М20-М21.3, М21.5)
	1) функциялардың елеулі бұзылуымен	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) функциялардың орташа бұзылуымен	Д	Д	В	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	4) объективті деректер бар болған кезде функциялардың бұзылуынсыз	Б	Б	А	ДЕРБ
68	Табанның жүре пайда болған және туа біткен кемістіктер (М21.7 басқа М20-М21, Q66)
	1) функциялардың елеулі бұзылуымен	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) функциялардың орташа бұзылуымен	Д	Д	В	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен	Д	Д	Б	ЖЗ
	4) объективті деректер бар болған кезде функциялардың бұзылуынсыз	Б	Б	А	А
69	Жүре пайда болған деформациялар (М21.7 - М21.9)
	1) функциялардың елеулі бұзылуымен	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) функциялардың орташа бұзылуымен	Д	Д	В	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	4) объективті деректер бар болған кезде функциялардың бұзылуынсыз	Б	Б	Б	ДЕРБ
70	Аяқ-қолдың болмауы (Z89):
	1) аяқ-қолдың кез келген деңгейдегіекіжақты ампутацияланған ұштары, экзартикуляциядан кейін немесе иықтың, санның жоғарғы үштен бір бөлігі деңгейінде аяқ-қолдың барлық жоғарғы және төменгі ұштарының болмауы	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) иықтың немесе санның жоғарғы үштен бір бөлігі деңгейіне дейін аяқ-қолдың болмауы	Е	Е	Д	ЖЗ
	3) білектің үштен бір бөлігі деңгейіне дейін қолдың болмауы	Е	Е	В	ЖЗ
14-тарау. Несеп-жыныс жүйесінің аурулары
71	Бүйректің гломерулярлы, тубулоинтерстициалды созылмалы аурулары, бүйрек жеткіліксіздігі (N00-N08, N10, N11.8,N11.9,N12, N14-N16, N18-N19, N26)
	1) функциялардың кенет бұзылуымен	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) функциялардың орташа бұзылуымен	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен	Д	Д	Б	ЖЗ
	4) объективті деректер бар болған кезде функциялардың бұзылуынсыз	Б	Б	А	ДЕРБ
72	Бітелген уропатия және рефлюкс-уропатия, пиелонефрит (қайталанған), несеп-тас ауруы, бүйректің, несепағардың және несеп жүйесінің басқа да аурулары (N11.0, N11.1,N13, N20-N23, N26 басқа N25-N29, N30-N39)
	1) функциялардың елеулі бұзылуымен	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) функциялардың орташа бұзылуымен	Д	Д	Д	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен	Д	Д	Б	ЖЗ
	4) объективті деректер бар болған кезде функциялардың бұзылуынсыз	Б	Б	А	ДЕРБ
73	Ерлердің жыныс ағзаларының аурулары, сүт безінің гипертрофиясы (N40-N51, N62)
	1) функциялардың елеулі бұзылуымен	Д	Д	Д	ЖЗ
	2) функциялардың орташа бұзылуымен	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен	Д	Д	Б	ДЕРБ
	4) объективті деректер бар болған кезде орташа клиникалық белгілермен	Б	Б	А	А
15-тарау. Әйелдердің жыныс жүйесінің аурулары
74	Әйелдердің жамбас органдарының қабыну аурулары (N70-N77)
	1) функциялардың елеулі бұзылуымен	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) функциялардың орташа бұзылуымен	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен	Д	Д	Б	ЖЗ
75	Эндометриоз (N80)
	1) функциялардың елеулі бұзылуымен	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) функциялардың орташа бұзылуымен	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен	Б	Б	Б	ЖЗ
76	Әйелдердің жыныс ағзаларының қабынбайтын аурулары, сүт безінің қатерсіз дисплазиясы, несеп-жыныс жүйесінің басқа да аурулары (N60, N81-N90, N99)
	1) функциялардың елеулі бұзылуымен	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) функциялардың орташа бұзылуымен	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен	Д	Д	Б	ЖЗ
77	Анабездік-етеккір функциясының бұзылуы (N91-N95)
	1) функциялардың елеулі бұзылуымен	Д	Д	Д	ЖЗ
	2) функциялардың орташа бұзылуымен	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен	Б	Б	Б	ЖЗ
78	Қатты аурудан немесе созылмалы аурудың асқынуынан немесе хирургиялық емдегеннен кейін несеп-жыныс жүйесінің уақытша функционалдық бұзылуы	Г	Г	Г	Г
16-тарау. Жүктілік, бала туу және бала туудан кейінгі кезең
79	Жүктілік, бала туу және бала туудан кейінгі кезең (O00-O99)	Г	Г	Г	ЖЗ
17 Тарау. Туа біткен аномалиялар (даму кемістігі), деформациялар мен хромосомдық бұзылу
80	Туа біткен аномалия (даму кемістігі), деформациялар және хромосомдық бұзылу (Q00-Q99)
	1) функциялардың елеулі бұзылуымен	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) функциялардың орташа бұзылуымен	Д	Д	Д	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	4) объективті деректер бар болған кезде функциялардың бұзылуынсыз	Б	Б	Б	ДЕРБ
18-тарау. Жарақаттанудың, уланудың және басқа да сыртқы себептердің салдары
81	ОНЖ-ның органикалық зақымдану белгілерінсіз бассүйектің жарақаттан және отадан кейінгі бұзылуы (ақаулық) (S02.0, S02.1, Т90,2)
	1) бассүйек қуысында бөтен зат, бассүйектің елеулі ақаулығының болумен	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) бассүйектің орташа ақаулығымен	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	3) бассүйектің шамалы ақаулығымен	Д	Д	Б	ЖЗ
82	Омыртқаның, дене сүйектерінің, аяқ-қолдың сынуы және олардың салдары (S12, S22, S32, S42, S52, S72, S82, Т91.1, Т91.2, Т92.1, Т93.1, Т93.2)
	1) функциялардың елеулі бұзылуымен	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) функциялардың орташа бұзылуымен	Д	Д	В	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен	Д	Д	Б	ЖЗ
	4) объективті деректер бар болған кезде функциялардың бұзылуынсыз	Б	Б	Б	ДЕРБ
83	Кеуденің, құрсақ қуысының және жамбастың ішкі ағзаларының жарақаттануы(S26, S27, S36, S37, Т91.4, Т91.5)
	1) функциялардың елеулі бұзылуымен	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) функциялардың орташа бұзылуымен	Д	Д	В	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	4) объективті деректер бар болған кезде функциялардың бұзылуынсыз	Б	Б	Б	ДЕРБ
84	Тері және теріасты шелмайы жарақаттарының салдары (Т95)
	1) функциялардың елеулі бұзылуымен	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) функциялардың орташа бұзылуымен	Д	Д	В	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен	Д	Д	Б	ДЕРБ
85	Дәрілік заттармен, дәрі-дәрмекпен және биологиялық заттармен улану, медициналық емес мақсаттағы заттардың уытты әсері, сыртқы себептердің әсері (Т96, Т97, Т98)
	1) функциялардың елеулі бұзылуымен	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) функциялардың орташа бұзылуымен	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен	Д	Д	Б	ДЕРБ
86	Аурулардан, жараланулардан, жарақаттанулардан, уланулардан және сыртқы себептердің басқа да әсер етуінен соң емделгеннен кейін сүйек-бұлшықет жүйесінің, дәнекерлік тіннің, тері және теріасты шелмайының уақытша функционалдық бұзылуы	Г	Г	Г	Г
19-тарау.Басқа да аурулар
87	Дененің жеткіліксіз дамуы:
	1) денесалмағы 45 килограммнаназ, бойы 155 сантиметрдентөмен	Д	Д	В	ЖЗ
	2) сол сияқты, әскерге шақыру учаскелеріне тіркеген кезде немесе әскери қызметке шақырған кезде алғаш анықталған	Г	Г	-	-
88	Энурез (F98.0, R32).	Д	Д	В-ДЕРБ	ЖЗ
89	Сөйлеудің бұзылуы (F98.5, R47- R49)
	1) сөйлеудіжартылай түсінікті ететін бұзылулар,кекештенудің (тұтығудың) жоғары деңгейі	Д	Д	В	ЖЗ
	2) сөйлеудіжеткіліксіз түсінікті ететін бұзылулар, орташа кекештену (тұтығу)	Д	Д	Б	ДЕРБ

Қазақстан Республикасының
Қарулы Күштерінде, басқа да
әскерлері мен әскери
құралымдарында қызмет өткеру
үшін адамдар денсаулық
жағдайына қойылатын
талаптарға
2-қосымша

Бағандар бойынша азаматтардың (әскери қызметшілердің) әскери қызметке денсаулық жағдайына талаптарға түсіндірмелер қойылатын талаптарға түсініктемелер

1-тарау. Инфекциялық және паразитарлық аурулар

Бағандар бойынша талаптардың1-тармағы. Бөртпелермен білінетін ішек инфекциялары, бактериялы зооноздар, басқа да бактериялы аурулар, вирусты аурулар, буынаяқтылармен берілетін вирусты аурулар (орталық нерв жүйесінің инфекцияларынан басқа), басқа да вирусты аурулар, риккетсиоздар, басқа да инфекциялық аурулар.

Жіті ауруларкезінде әскери қызметшілердің әскери қызметке жарамдылық санаты ағзалар мен жүйелер функцияларының бұзылу дәрежесіне байланысты емдеу аяқталғаннан кейін айқындалады.

Бағандар бойынша талаптардың 1-тармақтың 1) тармақшасы емделмейтін немесе қиын емделетін аурулардың созылмалы қайталанатын түрлерін көздейді.

Он екі айдан аз бұрын бруцеллездің немесе токсоплазмоздың жіті түріне шалдыққандар І баған бойынша куәландырылатындар, Бағандар бойынша талаптардың 1-тармақтың 2) тармақшасы бойынша ремиссия тұрақтылығын бағалау үшін әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады, қайталанған кезде қорытынды осы тармақтың 1) тармақшасы бойынша шығарылады.

Мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілері бруцеллездің немесе токсоплазмоздың қайталануынан немесе жіті түрінен кейін әскери қызметке жарамсыз деп танылады.

Алғашқы латентті бруцеллез (клиникалық белгілері болмаған кезде Райттың оң реакциясы) анықталған кезде әскерге шақырылушыларға әскерге шақыруды алты айға кейінге қалдыру беріледі, келісімшарт бойынша әскери қызметке кіретіндер немесе әскери ӘОО-ға оқуға түсетіндер жарамсыз деп танылады.

Созылмалы бруцеллез немесе токсоплазмоз кезінде куәландыру Бағандар бойынша талаптардың1-тармақтың 1) тармақшасы бойынша жүргізіледі.

Созылмалы дизентериямен ауыратын, сондай-ақ іш сүзегі, паратиф және сальмонеллез бактериялары бар әскери қызметшілер стационарлық емделуге тиіс. Үш ай және одан астам уақыт ішінде бактерия тұрақты болған жағдайда осы тармақтың 1) тармақшасы бойынша куәландырылады, ал І баған бойынша куәландырылатындар емделу үшін Бағандар бойынша талаптардың 1-тармақтың 2) тармақшасы бойынша алты айға әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады, зертханалық зерттеумен расталған бактерияның болуы алты айдан астам сақталған кезде Бағандар бойынша талаптардың 1-тармақтың 1) тармақшасы бойынша куәландырылады.

Зертханалық-құралдық зерттеу әдістерімен расталған ішкі ағзалардың эхинококкозы, альвеококкозы, септикопиемиялық метастаздардың болуымен сепсистің жіті, жіті емес және созылмалы түрлері кезінде алғашқы ошақты оқшауландыруға және емдеу нәтижелеріне қарамастан, І – ІІ бағандар бойынша куәландырылатындардың әскери қызметке жарамдылық санаты осы тармақтың 1) тармақшасы бойынша айқындалады.

Зертханалық-құралдық зерттеу әдістерімен расталған ішкі ағзалардың асқынған немесе қайталанатын эхинококкозы, альвеококкозы, септикопиемиялық метастаздардың болуымен сепсистің жіті, жіті емес және созылмалы түрлері кезінде ІІІ баған бойынша куәландырылатындардың әскери қызметке жарамдылық санаты осы тармақтың 1-тармақшасы бойынша айқындалады.

Ауыр дәрежелі, ұзаққа созылған В, С, Д вирусты гепатитіне, бауырдан тыс белгілеріне (аутоиммунды тиреоидит, Шегрен синдромы, лимфоцитарлы сиаладенит), микст-гепатиттерне шалдыққан мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілері әскери қызметке жарамсыз деп танылады.

Жеңіл және орта дәрежелі вирусты гепатиткешалдыққан мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілер зиянды факторлармен жұмысқа, ДШӘ-дағы, АрнМақБ-дағы әскери қызмет өтуге және сүңгуір жұмыстарына жарамсыз деп танылады.

ІV баған бойынша куәландырылатын, асқынбаған жеңіл немесе орташа ауырлықтағы вирусты гепатитке, іш сүзегіне, паратифке шалдыққан әскери қызметшілер алты айдан кейін қайта куәландырумен парашютпен секіруге, сүңгуір жұмыстарына және зиянды факторлармен жұмысқа уақытша жарамсыз деп танылады. Осы мерзім өткеннен кейін көрсетілген адамдар бауыр және асқазан-ішек жолы функцияларының бұзылуы болмаған кезде парашютпен секіруге, сүңгуір жұмыстарына және зиянды факторлармен жұмысқа жіберіледі.

ІV баған бойынша куәландырылатын, вирусты гепатитке, іш сүзегіне шалдыққан, паратифтің ауыр және (немесе) ұзаққа созылған түріне шалдыққан әскери қызметшілер он екі айдан кейін қайтадан куәландырумен парашютпен секіруге, сүңгуір жұмыстарына, зиянды факторлармен жұмысқа уақытша жарамсыз деп танылады.

Бұл ретте әскери қызметшілерге 60 метрге дейін тереңдіктегі сүңгуір жұмыстарына рұқсат етіледі, 60 метрден астам тереңдікте сүңгуге рұқсат куәландырудан кейін бір жыл өткеннен соң беріледі.

В вирусты гепатитінің үстірт антигенін және С гепатитінің вирусына антиденелерді анықтау жасырын өтетін созылмалы вирусты гепатитті болдырмау мақсатында егжей-тегжейлі тексеру үшін негіздеме болып табылады.

Созылмалы вирусты гепатит расталғаннан кейін азаматтар (әскери қызметшілер) бағандар бойынша талаптардың 58-тармағы бойынша белсенділік дәрежесін және бауыр функциясы бұзылуының болуын ескерумен куәландырылады.

Тексерудің қосымша әдістерінің (олардың ішінде УДС, ИФА, ПТР) нәтижелерімен расталған В немесе С вирусты гепатит маркерлерін симптомсыз (белсенді емес) тасымалдау бағандар бойынша талаптардың тармақтарын қолдануға негіздеме болып табылмайды.

Вирусты гепатитке, іш сүзегіне, жеңіл дәрежелі паратифке шалдыққан ӘОО-ға оқуға түсетін азаматтар, оларда бауыр және асқазан-ішек жолдары функцияларының бұзылуы болмаған кезде емделу аяқталғаннан кейін кемінде алты айдан кейін ӘОО-ға оқуға түсуге жарамды деп танылады.

Сүзектің, паратифтің, геморрагиялық безгектердің, риккетсиоздардың, зоонозды инфекциялардың ауыр түрлеріне шалдыққан, сондай-ақ аурудың ауыр дәрежесіне қарамастан, аурудың асқынуы дамыған кезде (ішек перфорациясы, ішектен қан кету, парапневмониялық плевритпен пневмония), емделгеннен кейін тұрақты әлсіреу сақталған кезде әскери қызметшілер Бағандар бойынша талаптардың 1-тармағының 1) тармақшасы бойынша куәландырылады.

Келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер, әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеріп жатқан офицерлер емделу және оңалту аяқталғаннан кейіносы тармақта көрсетілген хириургиялық емделуден немесе асқынған аурулардан кейін ағзалар мен жүйелер функцияларының бұзылуын ескерумен талаптардың тиісті тармақтары бойынша куәландырылады.

Орталық нерв жүйесі, жүрек-қантамыры, сүйек-буын жағынан ауыр асқыну кезінде ағзалар мен жүйелердің зақымдануына байланысты қосымша аурулар бағандар бойынша талаптардың тиісті тармақтары бойынша куәландырылады.

Бағандар бойынша талаптардың 1-тармақтың 2) тармақшасына шалдыққан жіті инфекциялық, паразитарлық аурулардан кейін стационарлық емделу аяқталғаннан соң науқаста жалпы астенизация, күшінің әлсіреуі, жеткіліксіз тамақтану сақталған уақытша функционалдық бұзылу жатады.

Ауруы бойынша демалыс беру қажеттілігі туралы қорытынды тек аурудың ауыр немесе асқынған өтуі кезінде госпитальда емделгеннен кейін әлсіреу сақталған кезде қалған өзгерістердің тұрақтылығын бағалау және куәландырылушының әскери қызмет міндеттерін орындау қабілетін толық қалпына келтіру үшін кемінде бір ай мерзім қажет болған кезде шығарылады.

Аурудың жеңіл немесе орташа-ауыр асқынбаған түрлеріне шалдыққан әскери қызметшілерге қатысты ауруы бойынша демалыс беру қажеттілігі туралы қорытынды шығарылмайды. Осы санатты қалпына келтіріп емдеу оңалту іс-шаралары кешені ұйымдастырылған әскери-медициналық (медициналық) бөлімшелерінде аяқталады.

ӘОО курсанттары және тыңдаушылары вирусты гепатиттің, іш сүзегінің және паратифтердің жеңіл түрлері себебінен госпитальда емделгеннен кейін жұмыстардың кейбір түрлерінен, тәуліктік кезекшіліктерден, дене шынықтыру дайындығынан босату туралы ұсынымдармен шығарылады.

Жіті вирусты гепатитке, іш сүзегіне және паратифтерге шалдыққан азаматтар әскери қызметке әскерге шақырылған немесе келісімшарт бойынша әскери қызметке кірген кезде стационарлық емдеу аяқталғаннан кейін алты айға әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады.

Бағандар бойынша талаптардың 2-тармақ. Тыныс алу ағзаларының тубеуркулезі.

Бағандар бойынша талаптардың 2-тармақтың 1) тармақшасына:

бактерия бөлудің және (немесе) ыдыраудың болуымен тыныс алу ағзалары белсенді туберкулезінің барлық түрлері;

интоксикацияның айқын байқалған симптомдарымен тыныс алу ағзалары белсенді туберкулезінің түрлері;

көкірекортаның жылжуымен, ІІ дәрежелі тыныс алу (өкпе) жеткіліксіздігімен білінетін өкпенің және плевраның үлкен қалдықты өзгерістері;

туберкулездің мультирезистентті түрлері, сондай-ақ ІІ дәрежелі тыныс алу (өкпе) жеткіліксіздігімен хирургиялық емдеу салдары;

плевраның эмпиемасы;

бронхтардың фистулезді (жыланкөзді) зақымдануы жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 2-тармақтың 2) тармақшасына:

туберкулездің микобактерияларын бөлусіз және ыдыратусыз тыныс алу ағзалары белсенді туберкулезінің барлық түрлері;

емдеу процесінде трансформацияланған жұқа қабырғалы білезік тәрізді қуыстар (ашық тип бойынша кавернаның жазылуы);

І дәрежелі тыныс алу (өкпе) жеткіліксіздігімен білінетін хирургиялық емдеу салдары;

І дәрежелі тыныс алу (өкпе) жеткіліксіздігімен білінетін өкпенің және плевраның үлкен қалдықты өзгерістері;

Үлкен қалдықты өзгерістерге:

көлемі 1 сантиметрден аз алғашқы кешеннің көптеген (5 және одан астам)компоненттері (Гон ошағы және кальцийленген лимфа түйіндері), көлемі 1 сантиметр және одан астам алғашқы кешеннің жеке және (немесе) көптеген компоненттері (Гон ошағы және кальцийленген лимфа түйіндері);

көлемі 1 сантиметр аз көптеген (5 және одан астам) қарқынды айқын байқалған ошақтар;

көлемі 1 сантиметр және (немесе) одан астам жеке және көптеген қарқынды айқын байқалған ошақтар мен фокустар;

кең таралған фиброз (екі сегменттен артық);

кез келген ұзақтықтағы цирротикалық өзгерістер;

қуысты санациялау;

фиброторакс;

бронхоэктаздары бар плевропневмосклероз;

ені 1 сантиметрден астам ауқымды плевральды қатпарлану (плевраның кальцийленуі немесе онсыз);

пульмонэктомиядан, торакопластикадан, плевроэктомиядан, кавернотомиядан, экстраплевральды пневмолизден кейінгі өзгерістер;

шолу рентгенограммаларымен және (немесе) рентгентомограммалармен объективтендірілген, аз қалдықты өзгерістерге тән екі және одан астам белгінің үйлесуі жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 2-тармақтың 3) тармақшасына:

табысты жүргізілген емдеудің стационарлық кезеңінен кейін (кемінде үш ай) клиникалық-рентгенологиялық сәттілікке қол жеткізген кезде тыныс алу ағзаларының туберкулезі: бактерияны бөлудің тоқтауы, ыдырау қуыстарының жабылуы, улану симптомдарының жойылуы, өкпедегі инфильтрацияның таралуы және плевральды қуыстағы сұйықтықтың сорылуы;

негізгі емдеу курсы аяқталғаннан кейін тыныс алу ағзаларының клиникалық емделген туберкулезі;

тыныс алу жеткіліксіздігінсіз хирургиялық емдеу салдары (2 және одан көп сегменттерді немесе бөлігін кескеннен кейін);

тынысалу жеткіліксіздігінсіз өкпедегі және плеврадағы үлкен қалдықты өзгерістер жатады.

Туберкулезді этиологиядағы серозиттер (жалқықты плеврит,перикардит, полисерозит) болған кезде куәландыру цитологиялық, иммунологиялық, микробиологиялық зерттеулер және пункциялы биопсия нәтижелерін ескерумен жүргізіледі. Құрғақ плевриттердің туберкулездік этиологиясы туберкулинді және иммунодиагностика әдістерімен, сынақты емдеумен және зертханалық көрсеткіштер қарқынымен, плевральды қуысты ультрадыбыстық зерттеумен дәлелденеді.

Негізгі емдеу курсы аяқталғаннан кейін жақынарадағы үш жыл ішінде өкпенің және плевраның қалдықты өзгерістері болған немесе болмаған кезде І, ІІ бағандар бойынша куәландырылатын адамдарға осы тармақша пайдаланылады.

Оң клиникалық-рентгенологиялық динамикасымен туберкулезді этиологиядағы серозиттерге шалдыққан азаматтар (әскери қызметшілер) емдеуден және диспансерлік есептен алынғаннан кейін ДКК қорытындысы негізінде Бағандар бойынша талаптардың 2-тармақтың 4) тармақшасы бойынша куәландырылады.

Емдеудің тиімсіздігі немесе одан бас тартылған кезде әскери қызметшілер осы тармақтың 2-тармақшасы бойынша куәландырылады.

ІІ баған бойынша куәландырылатындар сипатына, өтуіне және нәтижесіне қарамастан, түпкілікті диагнозы анықталғаннан және емделуі белгіленгеннен, процесі тұрақтандырылғаннан кейін үш айдан ерте емес ӘДК-ға ұсынылады.

Бағандар бойынша талаптардың 2-тармақтың 4) тармақшасына тынысалу ағзаларының туберкулезіне шалдыққаннан кейін клиникалық емделген (оның ішінде асығыс емделген) туберкулез тобында бақылау аяқталғаннан және диспансерлік есептен алынғаннан кейінгі азқалдықты өзгерістер жатады.

Аз қалдықты өзгерістерге:

алғашқы генездегі аз қалдықты өзгерістер – көлемі 1 сантиметрден аз алғашқы кешеннің жеке (төрт және одан аз) компоненттері (Гон ошағы және кальцийленген лимфа түйіндері);

көлемі 1 сантиметрден аз санаулы (төрт және одан аз) қарқынды айқын байқалған ошақтар;

екі сегмент шегінде шектеулі фиброз;

біріккен синус, бөлікаралық шварта, плевралық-диафрагмалық және плевралық-медиастиналдық бітіп тұтасу, ені 1 сантиметрге дейін бір немесе екі жақты плевралық-апикальдық және плевралық-қабырғалық қатпарлану (плевраның кальцийленуімен немесе онсыз).

Осы тармақшаға өкпе сегментін кесу салдары немесе тыныс алу жеткіліксіздігінсіз оның қалыптан тыс кесілуі жатады.

Туберкулезге шалдыққаназаматтарға медициналық қайта куәландыру негізгі емдеу курсы аяқталғаннан кейін диспансерлік есептен алынған кезде кемінде үш жылдан кейін жүргізіледі.

Өкпеде немесе кеуде ішіндегі лимфа түйіндерінде жеке ұсақ петрификаттың (үштен астам емес) болуы осы тармақты қолдану үшін негіздеме болып табылмайды, әскери қызмет өткеруге, ӘОО-ға оқуға түсуге кедергі келтірмейді.

Бағандар бойынша талаптардың 2-тармақтың 5) тармақшасына емдеудің стационарлық кезеңінен кейін (консервативті немесе операциялық) уақытша функционалдық бұзылу жатады. Келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеріп жатқан әскери қызметшілерге емдеудің интенсивті фазасынан кейін күнтізбелік 60 күнге дейін ауруы бойынша демалыс беріледі. Бұл ретте кейіннен медициналық куәландырумен және әскери қызметке жарамдылығын айқындаумен амбулаторлық жағдайларда дәрігер-фтизиатрдың байқауында емдеуді жалғастыру үшін ауруы бойыншадемалыс беру қажеттілігі туралы қорытынды шығарылады.

Бағандар бойынша талаптардың 3-тармақ. Басқа ағзалар мен жүйелер туберкулезі

Бағандар бойынша талаптардың 3-тармақтың 1) тармақшасына:

өту сипатына, бұрынғы болуына және нәтижесіне қарамастан, әртүрлі ағзалар мен жүйелердің зақымдануымен генерализацияланған туберкулез;

көру функцияларының үдемелі төмендеуімен көз туберкулезі;

тері туберкулезінің кең тараған және көріксізденген түрлері;

ыдыраумен және (немесе) бактерия бөлумен несеп-жыныс ағзаларының туберкулезі;

оқшаулауға қарамастан үдемелі туберкулезі;

метатуберкулезді нефросклерозбен, несеп бөлу жүйесі ағзаларының туберкулезімен аурудың қалдықты өзгерістері мен салдары, қалған бүйректің функциясы бұзылған кезде бір бүйректі алып тастағаннан кейін оның болмауы, созылмалы бүйрек жеткіліксіздігі немесе бөлу функциясының елеулі бұзылуы болған кезде бүйректі және несеп бөлу жолдарын хирургиялық емдеу салдары;

несеп шығарудың елеулі бұзылуымен қуықтың тыртықты өзгерістері;

туберкулез себебінен алып тасталған екі аталық бездің болмауы жатады;

Бағандар бойынша талаптардың 3-тармақтың 2) тармақшасына:

омыртқаның, сүйектердің және буындардың, несеп-жыныс ағзаларының және процесс қалыпты болғанға дейін басқа да кеудеден тыс оқшауланған белсенді шектеулі туберкулезі;

ыдыраусыз, жыланкөздерсіз және бактерия бөлусіз перифериялық лимфа түйіндерінің белсенді шектеулі туберкулезі;

несеп шығару жүйесі ағзаларының туберкулезіне шалдыққан кезде қалдықты құбылыстар немесе салдар, бүйрек пен несеп шығару функциясының орташа бұзылуымен білінетін бүйрек және несеп шығару жолдарының туберкулезін хирургиялық емдеу салдары;

олардың функциялардың орташа бұзылуымен туберкулезді хирургиялық емдеу салдары жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 3-тармақтың 3) тармақшасына табысты жүргізілген стационарлық емдеу сатысынан кейін клиникалық-рентгенологиялық сәттілікке қол жеткізген кезде кеудеден тыс оқшауландырылған туберкулез жатады.

Емдеудің тиімсіздігі немесе одан бас тартылған кезде әскери қызметшілер Бағандар бойынша талаптардың 3-тармақтың 1) немесе 2) тармақшалары бойынша куәландырылады.

Бағандар бойынша талаптардың 3-тармақтың 4) тармақшасына негізгі емдеу курсы аяқталғаннан және куәландырылушыны диспансерлік есептен алғаннан кейін үш жыл ішінде белсенділік белгілері болмаған кезде кеудеден тыс оқшауландырылған туберкулездің қалдықты өзгерістері (омыртқаның, түтік тәрізді сүйектердің, буындардың туберкулезі кезінде – бес жыл ішінде) жатады.

Кеудеден тыс оқшауландырылған туберкулезге шалдыққан азаматтарға (әскери қызметшілерге) қатысты ӘДК қорытындысы сонымен қатар зақымданған ағзаның немесе жүйенің функциясына байланысты бағандар бойынша талаптардың тармақтары негізінде шығарылады.

Бағандар бойынша талаптардың 3-тармақтың 5) тармақшасына емдеудің стационарлық (консервативті немесе операциялық) кезеңінен кейін уақытша функционалдық бұзылу жатады.

Келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеріп жатқан қызметшілерге кейіннен ӘДК-да медициналық куәландырумен амбулаторлық жағдайларда дәрігер-фтизиатрдың байқауында емделуді жалғастыру үшін күнтізбелік 60 күнге дейін ауруы бойыншадемалыс беріледі.

Бағандар бойынша талаптардың 4-тармақ. Алапес диагнозы анықталған кезде әскери қызметшілер әскери есептен шығарумен әскери қызметке жарамсыз деп танылады.

Әскерге шақыру учаскелеріне тіркеу, мерзімді әскери қызметке шақыру кезінде азаматтар, отбасында тиісті денсаулық сақтау мекемесі алапеске шалдыққанды тіркеген әскери қызметшілер әскери есептен шығарумен әскери қызметке жарамсыз деп танылады.

Анамнезде алапеске шалдыққан отбасымен байланысты емес азаматтар тексерілуге жіберіледі және жұқтыру болмаған кезде әскери қызметке жарамды деп танылады.

Бағандар бойынша талаптардың 5-тармақ. АИТВ-инфекциясының кезеңі ДДСҰ жіктемесі бойынша анықталады.

Бағандар бойынша талаптардың 6-тармақ. Негізімен жыныс жолдарымен берілетін инфекциялар.

Азаматтар әскери есепке алғаш қойылған, әскери қызметке әскерге шақырылған немесе келісімшарт бойынша әскери қызметке кірген кезде, сондай-ақ әскери қызметшілерде жыныс жолдарымен берілетін инфекциялар анықталған жағдайларда оларда емделуге тиіс. Олар табысты емдегеннен және диспансерлік есептен алғаннан кейін әскери қызметке жарамды деп танылады.

Венерологиялық уретриттің созылмалы немесе асқынған түрлері кезінде мерзімді әскери қызметке шақырылған немесе келісімшарт бойынша әскери қызметке кірген және ӘОО-ға оқуға түскен кезде азаматтар, егер емдеуді аяқтау үшін 6 айдан астам мерзім қажет болса, алты айға дейін әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады, ал алғашқы, қайталанған немесе жасырын мерез кезінде он екі айға әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады.

Венерологиялық аурудың клиникалық белгілерінің емі, зертханалық бақылау кезінде үш рет теріс нәтиженің болуы және диспансерлік есептен алынуы создың жәнемерездің емделу өлшемшарты болып саналады.

Егер мерезден толық емделгеннен кейін он екі айдан соң классикалық серологиялық реакциялардың терістенуі болмаса, куәландыру Бағандар бойынша талаптардың 6-тармақтың 2) тармақшасы бойынша жүргізіледі.

Ішкі ағзалардың, сүйектердің, нерв жүйесінің мерезбен зақымдануы кезінде олардың функцияларының бұзылуы дәрежесіне байланысты куәландыру бағандар бойынша талаптардың тиісті тармақтары бойынша жүргізіледі.

Бағандар бойынша талаптардың 7-тармақ. Дерматофитияға шалдыққан азаматтар емделуге тиіс. Мерзімді әскери қызметке шақыру, келісімшарт бойынша әскери ызметке және ӘОО-ға оқуға түсу кезінде олар мерзімі алты айға дейін әскери қызметке жарамсыз деп танылады.

Дерматофитияға шалдыққан әскери ызметшілер емделуге тиіс, ол аяқталғаннан кейін олар әскери қызметке жарамды деп танылады.

Микоз диагнозы зертханалық зерттеулермен расталады.

2-тарау. Қатерлі ісіктер

Қатерлі ісіктер бар әскери қызметшілер қатерлі ісіктер түріне, өту сипатына және емдеу нәтижесіне қарамастан, диагноз қойылған сәттен бастап төрт айдан кешіктірілмей әскери қызметке жарамдылығын анықтау үшін медициналық куәландыруға жіберіледі.

Бағандар бойынша талаптардың 8-тармақ. Қатерлі ісіктер (нерв жүйесінің, лимфалы, қан түзетін және оларға жақын тіндердің ісігінен басқа).

Бағандар бойынша талаптардың 8-тармақтың 1) тармақшасына:

таралуына және сатысына қарамастан, сүйектердің және буын сіңірлерінің қатерлі ісіктері;

радикалды емес хирургиялық емдеуден кейін ұзақ мерзімді метастазамен ағзалардың және жұмсақ тіндердің қатерлі ісіктері немесе бұрын жүргізілген емдеуден кейін аурудың үдеуі;

ісіктің сатысына және таралуына қарамастан, науқастың қатерлі ісігін емдеуден бас тартқан жағдайлары жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 8-тармақтың 2) тармақшасына:

төменгі еріннің немесе терінің қатерлі ісігін радикалды емдегеннен кейінгі тыртықтар;

ағзалар мен жұмсақ тіндерді, оның ішінде ошақтық метастазалармен қатерлі ісікті (сүйектерден, буын сіңірлерінен басқа) радикалды емдегеннен кейінгі жағдайлар жатады.

Келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін және шекті жасқа толуы бойынша немесе ұйымдық-штаттық іс-шаралар бойынша әскери қызметтен шығарылуына байланысты куәландырылатын әскери қызметшілерге қорытынды Бағандар бойынша талаптардың 8-тармақтың 1) тармақшасы бойынша қатерлі ісіктің оқшаулануына, сатысына және таралуына, сондай-ақ ауырудың басталу уақытына байланысты шығарылады. Метастазаларсыз төменгі еріннің, терініңобырынрадикалды емдеу жағдайы ерекшелік болып табылады, ол кезде әскери қызметшілердің осы санаты Бағандар бойынша талаптардың 8-тармақтың 2) тармақшасы бойынша куәландырылады.

Қатерлі ісікке шалдыққан науқастарды стационарлық емдеу аяқталғаннан кейін ІІІ-ІV бағандар бойынша куәландырылатындарға Бағандар бойынша талаптардың 8-тармақтың 3) тармақшасы бойынша ауруы бойыншадемалыс беріледі.

Бағандар бойынша талаптардың 9-тармақ. Лимфоидты, қан түзетін және оларға жақын тіндердің қатерлі ісіктері.

Бағандар бойынша талаптардың 9-тармақтың 1) тармақшасына жүргізілген емдеуден нәтиже болмаған кезде лимфоидты, қан түзетін және оларға жақын тіндердің қатерлі ауруы жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 9-тармақтың 2) тармақшасына баяу үдемелі өтетін аурулар жатады, ал емдеу нәтижесі уақытша сипатта болады.

Келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерге және шекті жасқа толғаннан кейін, ұйымдық-штаттық іс-шаралар бойынша алдағы уақытта әскери қызметтен шығарылуына байланысты куәландырылатындарға қорытынды қатерлі процестің оқшаулануына, сатысына және таралуына, сондай-ақ ауру басталған уақытқа қарамастан, Бағандар бойынша талаптардың 9-тармақтың 1) тармақшасы бойынша шығарылады.

Бағандар бойынша талаптардың 9-тармақтың 3) тармақшасына қан және қан түзетін ағзалардың, лимфоидты, қан түзетін және оларға жақын тіндердің қатерлі ауру себебінен сәулелік немесе цитостатикалық терапиядан кейінгі жағдай жатады.

Ауруы бойыншадемалыс беру қажеттілігі туралы қорытынды сәулелік немесе цитостатикалық терапияның тек бірінші курсын өткізгеннен кейін шығарылады.

Бағандар бойынша талаптардың 10-тармақ. Қатерсіз ісіктер болған кезде куәландырылатындарға операциялық емделу ұсынылады. Тармақ емдеудің қанағаттанарлықсыз нәтижелері жағдайларында немесе одан бас тартылған кезде қолданылады.

Бағандар бойынша талаптардың 10-тармақтың 1) тармақшасына:

дәрі-дәрмекті терапия аясында клиникалық-гормональды декомпенсация күйіндегі эндокриндік бездердің (қалқанша безінен басқа) қатерсіз ісіктері;

тыныс алу және (немесе) дауыс шығару функцияларының елеулі бұзылуымен үстіңгі тыныс алу жолдарының қатерсіз ісіктері;

елеулі клиникалық белгілерімен көкірекаралықтың қатерсіз ісіктері (кеуде қуысы ағзаларын жылжыту, басу);

айқын байқалған клиникалық белгілерімен білінетін (қан түкіру, бронхостеноз немесе ателектаз) тыныс алу ағзаларыныңқатерсіз ісіктері;

тамақтанудың төмендеуімен білінетін немесе жұту актісін және тамақтың өтуін елеулі қиындататын ас қорыту ағзаларыныңқатерсіз ісіктері;

әскери киім нысанын, аяқ киімді немесе керек-жарақты киюге мүмкіндік бермейтін терінің, жақын жатқан тіндердің, қан немесе лимфа тамырларының қатерсіз ісіктері;

әскери киім нысанын, аяқ киімді немесе керек-жарақты киюге мүмкіндік бермейтін немесе жақын жатқан ағзалар мен жүйелердің функцияларын елеулі бұзатын сүйек және шеміршек тіндерінің қатерсіз ісіктері;

айқын байқалған дизуриялық бұзылу немесе қайталанатын қан кетумен білінетін несеп-жыныс жүйесінің қатерсіз ісіктері;

жедел емдеудің қанағаттанарлықсыз нәтижелері кезінде ағзафункцияларының елеулі бұзылуымен сүт бездерінің (фиброаденома, түтікішілік папилломмалар, жылауықтар, липомалар), әйел жыныс ағзаларыныңқатерсіз ісіктері жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 10-тармақтың 2) тармақшасына:

insitu қатерлі ісіктері;

дәрі-дәрмекті терапия аясында клиникалық-гормональды компенсация күйіндегі эндокринді бездердің (қалқанша безінен басқа) қатерсіз ісіктері;

ағза функцияларының бұзылуымен көкірекаралықтың қатерсіз ісіктері;

орташа клиникалық белгілерімен тыныс алу ағзаларының қатерсіз ісіктері;

тамақтанудың төмендеуінсіз орташа клиникалық белгілермен ас қорыту ағзаларының қатерсіз ісіктері;

әскери киім нысанын, аяқ киімді немесе керек-жарақты киюді қиындататын терінің, жақынжатқан тіндердің, қан немесе лимфа тамырларының қатерсіз ісіктері;

әскери киім нысанын, аяқ киімді немесе керек-жарақты киюді қиындататын немесе жақын жатқан ағзалар мен жүйелердің функцияларын орташа бұзатын сүйек және шеміршек тіндерінің қатерсіз өспелері;

ұзын түтік тәрізді сүйектерді алып тастағаннан кейін сүйек тіндерінің кемістігі сүйектің жартысын немесе одан астам диаметрін құрайтын оның қатерсіз ісіктері;

орташа дизуриялық бұзылумен несеп-жыныс жүйесінің қатерсіз ісіктері жатады.

Осы тармақтың 2) тармақшасына, сондай-ақ операциялық емдеуді қажет ететін сүт безінің және әйел жынысыағзаларыныңқатерсіз ісіктері жатады, одан бас тартылған кезде, оның ішінде: 12 және одан астамапталықжүктілікке сәйкес келетінкөлемдегі жатыр миомасы, жатыр миомасының қайталануы немесе анемияға әкелетін қан кетумен білінетін миома, сондай-ақ олардың қанмен қамтылуының бұзылуымен, тез өсуімен (ісіктің бір жылда жүктіліктің бес аптаданастам сәйкес келетін көлеміне дейін ұлғаюы) субмукозды немесе субсерозды түйіндер болған кездегі жатыр миомасы жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 10-тармақтың 3) тармақшасына:

гормондық бұзылусыз эндокринді бездердің (қалқанша безінен басқа) қатерсіз ісіктері;

тынысалу және (немесе) дауыс шығару функцияларының шамалы бұзылуымен үстіңгі тынысалу жолдарының қатерсіз ісіктері;

шамалы клиникалық белгілерімен көкірекаралықтың қатерсіз ісіктері;

шамалы клиникалық белгілерімен тынысалу ағзаларының қатерсіз ісіктері;

диспептикалық бұзылумен білінетін шамалы клиникалық белгілерімен асқорыту ағзаларының қатерсіз ісіктері;

шамалы дизуриялық бұзылумен несеп-жыныс жүйесінің қатерсіз ісіктері;

жақын жатқан ағзалар мен жүйелер функцияларының шамалы бұзылуымен сүйек және шеміршек тіндерінің қатерсіз ісіктері;

ең үлкен сызықты көлемі 20 сантиметрден астам болатын үлкен пигментті невустар;

жақын туыстарында медициналық құжаттамамен расталған меланома жағдайлары болған кезде көптеген невустар (50-ден астам);

әскери киім нысанын, аяқ киімді немесе керек-жарақты киюмен байланысты жарақаттануы мүмкін аймақтарда оларды оқшаулау кезінде қабыну және (немесе) жаралану белгілерімен жиі жарақаттанатын невустар (жарақаттану фактілерін медициналық құжаттармен растаумен) жатады.

Осы тармақтың 3) тармақшасына сонымен қатар операциялық емдеуді қажет етпейтін сүтбезінің, әйел жынысы ағзаларының қатерсіз ісіктерін, оның ішінде клиникалық белгілерсіз 11 және одан аз апталықжүктілікке сәйкес келетін көлемі бар жатыр миомаларын жатқызу қажет.

Бағандар бойынша талаптардың 10-тармақтың 4) тармақшасына ағзалар және ағзалар жүйесі функцияларының бұзылуымен білінбейтін, әскери киім нысанын, аяқ киімді немесе керек-жарақты киіп жүруді қиындатпайтын қатерсіз ісіктері немесе оларды радикалды емдеу салдары жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 10-тармақтың 5) тармақшасы бойынша ауруы бойынша демалыс беру туралы қорытынды қатерсіз ісіктері себебінен операциялық емдеуден кейін, стационарлық жағдайларда емдеу аяқталғаннан кейін функцияларды толық қалпына келтіру үшін кемінде бір ай мерзім қажет болған кезде шығарылады.

Бас миының және жұлынның қатерсіз ісіктері бар азаматтар (әскери қызметшілер) бағандар бойынша талаптардың 23-тармағы бойынша, перифериялық нерв жүйесінде – бағандар бойынша талаптардың 26-тармағы бойынша куәландырылады.

Мұрын жанындағы қуыстар остеомасын диагностикалау кезінде куәландырылатындардың жарамдылық санаты олардың функцияларының бұзылуына байланысты осы тармақтың тиісті тармақшалары бойынша айқындалады.

Ағзалар және ағзалар жүйесі функцияларының бұзылуымен білінбейтін, әскери киім нысанын, аяқ киімді немесе керек-жарақты киіп жүруді қиындатпайтын қатерсіз ісіктер (липоматоз, қантамыры ісіктері, остеомалар, шеміршек ісіктері, папилломалар мен пигментті невустар, 3-тармақшада көрсетілген невустарды қоспағанда) немесе оларды радикалды емдеу салдары осы тармақты қолдануға негіздеме болып табылмайды және әскери қызмет өткеруге немесе ӘОО-ға оқуға түсуге кедергі келтірмейді.

3-тарау. Қан, қан түзетін ағзалар аурулары және иммундық механизмді туындататын жеке бұзылулар

Бағандар бойынша талаптардың 11-тармақ. Мамандандырылған тексеру кезінде белгіленген қан және қан түзетін ағзалардың аурулары, иммундық тапшылық жағдайы.

Бағандар бойынша талаптардың 11-тармақтың 1) тармақшасына жүргізілетін емдеу тиімді болмағандағы немесе уақытша сипатта болғандағы қан және қан түзетін ағзалар аурулары:

терапияның тиімділігіне және функциялардың бұзылу дәрежесіне қарамастан, гипо немесе апластикалық анемиялар;

қайталанатын қан кетумен, қанағумен, қан тамыры тромбозымен, тромбоэмболиялық асқынумен білінетін тромбоцитопатия, гемофилия, коагулопатия;

инфекциялық асқынудың жиі қайталануымен білінетін пайда болған немесе туа біткен тұрақты иммундық тапшылық жағдай (АИТВ-ны тудыратын аурудан басқа) жатады.

Тек глюкокортикоидты терапиямен ремиссияға қол жеткізілген жағдайда қан және қан түзетін ағзалардың ауруы немесе жақсы тиімділікпен спленэктомияға шалдыққан әскери қызметшілер 3) тармақша бойынша, ал жүргізілген емдеудің тиімділігі жеткіліксіз болған жағдайда осы тармақтың 2) тармақша бойынша куәландырылады.

Бағандар бойынша талаптардың 11-тармақтың 3) тармақшасына:

функциялардың орташа және шамалы бұзылуынан емделуден ұзақ оң тиімділік пен гемолитикалық анемия;

емдеудің жеткіліксіз тиімділігі кезінде тамақтанумен байланысты болатын орта, ауыр дәрежелі анемиялар (оның ішінде теміртапшылығы, В12-дәруменінің тапшылығы, фолий тапшылығы);

тромбозсыз, геморрагиялық белгілерсіз емдеуден кейінгі ұзақ оң тиімділікпен және демеуші гормондық терапия жүргізу үшін медициналық көрсеткіштер болмаған кездегі тромбоцитопатия, коагулопатия жатады;

Бағандар бойынша талаптардың 11-тармақтың 4) тармақшасына қанның жүйесіз ауруынан кейінгі уақытша функционалдық бұзылу, сондай-ақ функциялардың шамалы бұзылуы немесе спленэктомия сақталған жағдайда терапияның толық курсы аяқталғаннан кейінгі жағдайы жатады.

Қан ұюы бұзылған, пурпура және басқа геморрагиялық жағдай (оның ішінде Виллебранд, Шенлейн-Генох аурулары) кезінде функциялардың бұзылу дәрежесіне және аурудың өтуіне байланысты куәландыру Бағандар бойынша талаптардың 11-тармақтың 1), 2) немесе 3) тармақшалары бойынша жүргізіледі.

Қайталанатын өтумен аралас түрдегі геморрагиялық васкулит (Шенлейн-Генох ауруы) бар куәландырылушылар осы тармақтың 3) тармақшасы бойынша куәландырылады.

Медициналық куәландыру кезінде қан немесе қан түзетін ағзалардың ауру белгілері алғаш анықталған келісімшарт бойынша әскери қызметке кіретіндер, ӘОО-ға оқуға түсетіндер гематологқа консультацияға жіберіледі. Ауру анықталған жағдайда куәландыру стационарлық тексеруді қажет етпейді.

І, ІІ бағандар бойынша куәландырылатындардың қанындағы гемоглобин құрамы 120 г/л кем болса, олар алты айға дейін уақытша жарамсыз деп танылады.

Басқа ағзалардың және жүйелердің ауруы кезінде байқалатын екінші иммун тапшылығы жағдайы, қан құрамының өзгеруі, қан ұюының бұзылуы кезінде әскери қызметке жарамдылық санаты зақымданған ағзаның немесе ағзалар жүйесі функцияларының бұзылу дәрежесіне байланысты бағандар бойынша талаптардың тиісті тармақтары бойынша айқындалады.

4-тарау. Эндокриндік жүйенің аурулары, тамақтану мен зат алмасудың бұзылуы

Бағандар бойынша талаптардың 12-тармақ. Эутиреоидты зоб.

Дәрежелер бойынша зобтың көлемін айқындау үшін мынадай шәкіл пайдаланылады: 0 – қалқанша без саусақпен басқанда сезілмейді; І – без қылтасы ұлғайған, саусақпен ұстағанда анық сезіледі және жұтқан кезде байқалады; ІІ – без құрамының бүйір бөліктері және қылтасы саусақпен басқанда сонымен қатар жұтқан кезде анық байқалады; ІІІ – без анық байқалады, мойынның алдыңғы бөліктерін тегістейді ("жуан мойын"); ІV – без мойын түрін өзгертеді; V – без көлемі өте үлкейген.

Бағандар бойынша талаптардың 12-тармақтың 1) тармақшасына ІV-Vдәрежелі эутиреоидты зоб жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 12-тармақтың 2) тармақшасына ІІІ дәрежелі эутиреоидты зоб жатады.

Куәландырылатында осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көрсетілген аурулар анықталған жағдайда хирургиялық емдеу ұсынылады. Көрсетілген тармақшалар бойынша қорытынды хирургиялық емдеу қанағаттанарлықсыз нәтижелер бергенде немесе операциядан бас тартылған кезде шығарылады.

Бағандар бойынша талаптардың 12-тармақтың 3) тармақшасына ІІ дәрежелі эутиреоидты зоб жатады.

ІІ дәрежелі эутиреоидты зоб алғаш анықталған кезде мерзімді әскери қызметке шақырылатын азаматтар дәрі-дәрмекті терапия жүргізу үшін он екі айға әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады. Қайта куәландыру емдеу нәтижелеріне байланысты он екі айдан кейін жүргізіледі.

Тұрақты эндокринді бұзылу болған кезде куәландыру функциялардың бұзылу дәрежесіне байланысты бағандар бойынша талаптардың 13-тармағы бойынша жүргізіледі.

0-І дәрежелі эутиреоидты зоб ұзақ байқау (3 жылдан астам) туралы деректер болған кезде осы тармақты қолдану үшін негіздеме болып табылмайды.

Бағандар бойынша талаптардың 13-тармақ. Эндокринді жүйенің аурулары, тамақтанудың және заталмасудың бұзылуы.

Әскерге шақыру учаскелеріне тіркеу, сондай-ақ мерзімді әскери қызметке шақыру кезінде 13-тармақтың 1), 2), 3) тармақшаларына жататын аурулар алғаш анықталған кезде азаматтарды медициналық куәландыру стационарлық жағдайларда тексергеннен және емдегеннен кейін жүргізіледі.

Бағандар бойынша талаптардың 13-тармақтың 1) тармақшасына:

гипофиз, бүйрекүсті безі, қалқанша жанындағы без және жыныс бездері ауруы, сондай-ақ бағандар бойынша талаптардың 12-тармағына кірмеген, функциялардың елеулі бұзылуымен, дәрі-дәрмекті терапия аясында клиникалық-гормондық субкомпенсация немесе декомпенсация жағдайындағы қалқанша безінің ауруы;

орын ауыстырушы терапия аясында клиникалық-гормондық субкомпенсация немесе декомпенсация жағдайындағы эндокринді безге (оның ішінде операциялық (толық немесе ішінара) алып тастау, сәулелік терапия) медициналық процедуралардан кейінгі жағдайы (салдар);

дәрі-дәрмекті терапия аясында клиникалық-гормондық субкомпенсация немесе декомпенсация жағдайындағы эндокринді ағзалар функцияларының елеулі бұзылуымен генетикалық синдромдар;

1-типті қант диабеті;

ұдайы инсулиндік терапияны, оның ішінде қантты төмендететін таблеткалы препараттарды аралас тағайындау қажет етілетін 2-типті қант диабеті;

мынадай асқынудың ең болмаса біреуі болған кезде ұдайы инсулиндік терапияны тағайындау қажет етілмейтін (гипергликемия деңгейіне және емдеу сипатына қарамастан) 2-типті қант диабеті жатады: препролиферативті және пролиферативті ретинопатия (көзді зақымдаумен), созылмалы бүйрек жеткіліксіздігінің дамуымен диабеттік нефропатия (бүйректі зақымдаумен), автономды (вегетативті) нейропатия (неврологиялық асқынумен), трофикалық жарамен, табан гангренасымен, невропатиялық ісінумен, остеоартропатиямен (диабеттіктабансиндромымен) білінетін аяқ-қолдың диабеттік ангиопатиясы (перифериялық қанайналымының бұзылуымен), сондай-ақ қайталанатын гипогликемиялық және кетоацидодты жағдай, гипогликемиялық және диабеттік кома.

Бағандар бойынша талаптардың 13-тармақтың 2) тармақшасына:

гипофиз, бүйрекүсті безі, қалқанша жанындағы без және жыныс бездері ауруы, сондай-ақ бағандар бойынша талаптардың 12-тармағына кірмеген, дәрі-дәрмекті терапия аясында клиникалық-гормондық компенсация жағдайында функциялардың орташа бұзылуымен қалқанша безінің ауруы;

орын алмастырушы терапия аясында клиникалық-гормондық компенсация жағдайында эндокринді безге жасалған медициналық процедурадан кейінгі жағдай (салдар);

дәрі-дәрмекті терапия аясында линикалық-гормональды субкомпенсация немесе декомпенсация жағдайындағы эндокринді ағзалар функцияларының орташа бұзылуымен генетикалық синдром;

көмірсулар алмасуын қалпына келтіруге диетотерапия аясында қантты төмендететін таблеткалы препараттарды ұдайы қабылдаумен ғана қолжеткізілетін 2-типті қант диабеті;

біртәулік ішінде гликемия 8,9 ммоль/литрден асатын және (немесе) гликозилденген гемоглобин 7,5-тен астам процентті құрайтын 2-типті қант диабеті;

пролиферативті емес ретинопатия, 3 (микроальбуминуриялық) немесе 4-сатылы (протеинуриялық) нефропатия, орташа айқын байқалған перифериялық невропатия және ангиопатия болған кезде көмірсулар алмасуын қалпына келтіруге ұдайы диетотерапияны тағайындаумен қолжеткізілетін 2-типті қант диабеті;

ІІІ дәрежелі экзогенді-конституционалдық семіздік;

ұдайы емделуді, арнайы тамақтануды, еңбекпен демалыстың арнайы режимін сақтау қажет етілетін заталмасудың бұзылуы (оның ішінде фенилкетонурия, галактоземия, гликогеноз, Вильсон-Коноваловауруы, Гоше ауруы) жатады.

Мерзімді әскери қызметке шақыру кезінде азаматтарда ІІ дәрежелі экзогенді-конституционалдық семіздік алғаш анықталған кезде олар Бағандар бойынша талаптардың 13-тармақтың 4) тармақшасы бойынша он екі айға әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады, ал семіздік сәтсіз емдеген кезде медициналық куәландыру Бағандар бойынша талаптардың 13-тармақтың 3) тармақшасы бойынша жүргізіледі.

Бағандар бойынша талаптардың 13-тармақтың 3) тармақшасына:

диффузды уытты зобтың жеңіл емделетін түрлері (жеңіл невроз тәріздес симптоматика, дене жүктемесіне төзімділіктің төмендеуі, қан тамыры соғысының жиілігі минутына 100-ге дейін, І-ІІ дәрежелі қалқанша безінің ұлғаюы кезінде негізгі алмасудың жоғарылауы 30 проценттен аспайды);

терапияны тағайындау қажет етпейтін, клиникалық-гормондық компенсация кезінде эндокринді безге медициналық процедура жасағаннан кейінгі жағдай;

көмірсулар алмасуын қалпына келтіруге ұдайы диетотерапияны тағайындаумен қолжеткізілетін, ал гликемия тәулік ішінде 8,9 ммоль/литр-ден аспайтын және (немесе) кеш асқыну болмаған кезде гликозденген гемоглобин 7,5 процентке тең немесе одан аз 2-типті қант диабеті;

бүйрек диабеті;

қайталанып өтумен жіті емес тиреоидит;

ІІ дәрежелі экзогенді-конституционалдық семіздік жатады.

Созылмалы фиброзды және аутоиммунды тиреоидит кезінде медициналық куәландыру қалқанша без функциясының бұзылу дәрежесіне байланысты Бағандар бойынша талаптардың 13-тармақтың 1), 2) немесе 3) тармақшалары бойынша (функцияның бұзылуынсыз – бағандар бойынша талаптардың12-тармағының 3) тармақшасы бойынша) жүргізіледі.

Заттар алмасуының басқа да бұзылуын диагностикалау кезінде (кистозды фиброз, амилоидоз, альбинизм және басқа) куәландыру клиникалық көріністеріне және функциялардың бұзылуына байланысты осы тармақтың тиісті тармақшалары бойынша жүргізіледі.

Бағандар бойынша талаптардың 13-тармақтың 4) тармақшасына эндокринді безге медициналық процедура (операциялық (толық немесе ішінара) алып тастау, сәулелік терапия) жасалғаннан кейінгі жағдай, жіті және жіті емес тиреоидитті емделгеннен кейінгі жағдай жатады. Азаматтар мерзімді әскери қызметке шақыру, келісімшарт бойынша әскери қызметке кіру кезінде осы тармақтың 4) тармақшасы бойынша алты ай мерзімге әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады.

Жеткіліксіз дене салмағы – ДСИ 18,5-тен аз болған кезде әскерге шақырылушылар терапевт-дәрігердің және гастроэнтеролог-дәрігердің консультациясынан кейін эндокринолог-дәрігердің консультациясын алуға тиіс. Эндокринді патология анықталған кезде әскерге шақырылушыларды медициналық тексеру және емдеу стационарлық жағдайларда жүзеге асырылады. Азаматтар мерзімді әскери қызметке шақыру кезінде осы тармақтың 4) тармақша бойынша алты ай мерзімге әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады. Егер алты айдан кейін азаматтарда дене салмағын төмендететін аурулар анықталмаса, ДСИ-дің теріс динамикасы болмаса (ай сайынғы қарап-тексеру деректері бойынша), еңбекке қабілеттілік сақталса (функционалдық жүктеме сынамасының деректері бойынша), онда олар Бағандар бойынша талаптардың 13-тармақтың 5) тармақшасы бойынша куәландырылуға жатады. ДСИ-дің теріс динамикасы болған, еңбекке қабілеттілік төмендеген кезде азаматтар осы тармақтың 3) тармақша бойынша куәландырылуға жатады.

18 жасқа толған азаматтардың тамақтану жағдайын (жеткіліксіз тамақтану, семіздік дәрежесі) бағалау үшін Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган айқындаған ДСИ мынадай формула бойынша пайдаланылады:

ДСИ (кг/м²) = дене салмағы (кг)/бой ұзындығы шамасының квадраты (м²).

Норма – 18,5-24,9 кг/м2;

Артық дене салмағы – 25,0 – 29,9 кг/м²;

І дәрежелі семіздік – 30,0 – 34,9 кг/м2;

ІІ дәрежелі семіздік – 35,0 – 39,9 кг/м2;

ІІІ дәрежелі семіздік – 40 кг/м2 және одан астам.

18 жасқа толмаған адамдарды куәландыру кезінде тамақтану жағдайын бағалау үшін Қазақстан Республикасында қабылданған балалар мен жасөспірімдер дене дамуының стандарттары пайдаланылады.

5-тарау. Психикалық,мінез-құлық бұзылулар (аурулар)

Өзіне-өзі қол жұмсау әрекетін жасағаны немесе дене мүшесін зақымдағаны қызметтік, медициналық құжаттамалармен, куәгерлердің актілерімен расталған, психикалық, мінез-құлық бұзылуларымен (аурулармен)азаматтар (әскери қызметшілер) бағандар бойынша талаптардың нервтік-психикалық патологияның тиісті нозологиялық түрін көздейтін тармақтары бойынша куәландырылады. Бұл ретте сараптамалық диагнозда өзіне-өзі қол жұмсау әрекетін жасау немесе дене мүшесін зақымдау фактісі көрсетіледі.

Психикалық, мінез-құлық бұзылулары (аурулары) алғаш анықталған әскери қызметшілер мен азаматтарды медициналық куәландыру стационарлық тексеруден (емдеуден) кейін жүргізіледі, психиатрда диспансерлік есепте тұрған азаматтар амбулаторлы түрде куәландырылады.

Әскери қызметке жарамдылығы туралы қорытынды, егер клиникалық хаттамаларда өзге айтылмаса, стационарлық тексеруден (емделуден) кейін бір айдан ерте емес шығарылады.

Бағандар бойынша талаптардың 14-тармақ. Тармақ бас миды тікелей немесе таңдамалы зақымдайтын ми қызметінің бұзылуына әкелетін бас миының аурулары, жарақаттары, инсульттері, бас миының ісіктері, энцефалит, менингит, нейромерез, сондай-ақ кәрілік және кәрілік алды психоздар, бас миының қан тамыры, дегенеративті аурулардың салдарынан болған психикалық, мінез-құлықбұзылуды (ауруды) көздейді.

Осы тармаққа эпилепсия салдарынан туындаған адамның ерекше өзгерістері жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 14-тармақтың 1) тармақшасына айқын көрінген, ұзаққа созылған психотиялық жағдай, сондай-ақ тұрақты интеллектуалды-мнестикалық бұзылумен немесе психоорганикалық тип бойынша адамның кенеттен айқын көрінген өзгерістерімен көрінген психикалық, мінез-құлық бұзылу (ауру), әлеуметтік бейімделуді тұрақты қиындататын қайта госпитальға жатқызу жағдайы (жылына 2 реттен көп) жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 14-тармақтың 2) тармақшасына орташа айқын көрінген тұрақты астениялық, аффектілі, диссоциативті, когнитивті, тұлғалық бұзылу болатын жағдай, сондай-ақ қолайлы ағыммен өтетін психотиялық жағдай, жылына екі реттен астам жиі декомпенсациямен және (немесе) амбулаторлық жағдайларда емдеуді жалғастыруды талап ететін психотиялық емес жағдай жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 14-тармақтың 3) тармақшасына диспансерлік байқауды және емдеуді жалғастыруды талап етпейтін, емдеу ұзақтығы бір айға дейінгі өтпелі, қысқа уақытты психотиялық және психотиялық емес бұзылу, әлеуметтік бейімделуді қиындатпайтын, бас миының жіті органикалық аурулары немесе жарақаттары салдарынан туындайтын, орталық нерв жүйесінің органикалық зақымдану белгілері болмаған кезде сауығумен немесе шамалы айқын көрінген астениямен аяқталған жағдай жатады.

Әскери қызметшілерге кейіннен медициналық куәландырумен ауруы бойынша демалыс беріледі. Әскерге шақырылушыларға ауырсыну белгілерінің компенсациясына байланысты осы тармақтың2) немесе 4) тармақшалары бойынша кейіннен стационарлық жағдайларда тексерумен және медициналық куәландырумен он екі ай мерзімге мерзімді әскери қызметке шақыруды кейінге қалдыруұсынылады.

Бағандар бойынша талаптардың 14-тармақтың 4) тармақшасына психикалық бұзылу және орталық нерв жүйесінің органикалық зақымдану құбылыстары болмаған кезде, тек функциялардың бұзылуынсыз жекелеген шашыраңқы органикалық белгілер болған кезде ғана, бас миының жіті ауруынан немесе жарақатынан кейін психотиялық емес жеңіл психикалық,мінез-құлық бұзылу (ауру)кезіндегі тұрақты компенсация (кемінде екі жыл) немесе сауыққан жағдай жатады.

Осы тармақшаға, сонымен қатар нервтік-психикалық орта және ішкі ағзалар жағынан патология болмаған кезде тармақта көрсетілген психикалық,мінез-құлық бұзылудың (аурудың) анамнезде болуы жатады. Көрсетілген психикалық мінез-құлық бұзылудың (аурудың)оң нәтижесі медициналық мекеме жағдайларында стационарлық (амбулаторлық) тексеру нәтижелерімен расталады.

Бағандар бойынша талаптардың 15-тармақ. Шизофрения, шизотиптік және сандырақтық бұзылу, көңіл-күйдің бұзылуы (аффективті бұзылу).

Шизофренияның барлық түрлерін, маниакалды-депрессивті психоздың жеңіл, кенеттен айқын көрінген немесе ұзаққа созылған түрлерін, жіті полиморфты психотиялық бұзылуды, жиі қайталанатын фазалармен, "толық психикалық денсаулықтың" сирек ұстамаларымен және ұзақ аралықтарымен (бірнеше жыл) циклотимияларды көздейді.

Психикалық, мінез-құлық бұзылу (ауру) бар адамдарға психикалық денсаулық саласындағы медициналық көмек көрсететін медициналық мекемеде емдеу және байқау туралы медициналық құжаттармен расталған эндогенді психоз болған кезде І баған бойынша куәландырылатын азаматтардың, сондай-ақ келісімшарт бойынша әскери қызметке кіретін азаматтардың әскери қызметке жарамдылық санаты туралы мәселе стационарлық тексерусіз шешіледі.

Бағандар бойынша талаптардың 16-тармақ. Тармақ бас миы басқа ағзалармен және жүйелермен қоса патологиялық процеске тартылғанда церебральды дисфункцияға әкелетін жүйелі аурулардың немесе бұзылудың салдарынан болатын психикалық,мінез-құлық бұзылуды (ауруды)көздейді. Оған зиянды факторлардың ықпалымен негізделген психикалық,мінез-құлық бұзылу (ауру)жатады.

Тексеру және медициналық куәландыру нәтижелері туралы медициналық құжаттарда психикалық,мінез-құлық бұзылудың (аурудың)дамуына әкелген себеп көрсетіледі.

Бағандар бойынша талаптардың 16-тармақтың 1) тармақшасына кенеттен айқын көрінген клиникалық белгілермен және өту ағымы ұзақ, оның ішінде жеке тұлғаның айқын көрінген өзгерістерімен психотиялық бұзылу жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 16-тармақтың 2) тармақшасына органикалық тип бойынша адамның патологиялық өзгерістеріне немесе айқын көрінген ұзақ (үш айдан астам) астениялық жағдайға (церебрастенияға) әкелетін, оның ішінде орталық нерв жүйесінің органикалық зақымдану құбылыстарымен орташа айқын көрінген немесе қайталанған психотиялық және психотиялық емес бұзылу жатады.

Аурудың қалыпты өтуі кезінде, орталық нерв жүйесінің шамалы зақымдануымен ауырсыну белгілерінің тұрақты компенсациясы басталғанда әскери қызметшілер осы тармақтың 3) тармақшасы бойынша куәландырылады.

Бағандар бойынша талаптардың 16-тармақтың 3) тармақшасына инфекцияға шалдыққаннан немесе соматикалық аурудан кейін орталық нерв жүйесінің органикалық зақымдану құбылыстары болмаған кезде орташа немесе шамалы айқын көрінген, ұзаққа созылған (ұш айға дейін) астениялық жағдай жатады.

Алкогольден немесе есірткі (токсикологиялық) заттарынан жіті уланған әскери қызметшілерге ауруы бойынша демалыс берілмейді.

Бағандар бойынша талаптардың 16-тармақтың 4) тармақшасына жіті ауру нәтижесінде туындайтын, жеңіл және қысқа мерзімді (2-3 аптаға дейін) астениямен өтетін және сауығумен аяқталатын психикалық,мінез-құлық бұзылу (ауру)бұзылу жатады.

Осы тармақшаға нервтік-психикалық орта және ішкі ағза жағынан патология болмаған кезде тармақтарда көрсетілген анамнездегі психикалық мінез-құлық бұзылудың (аурудың) болуы жатады. Осы психикалық, мінез-құлық бұзылудың (аурудың) қолайлы нәтижесі психикалық денсаулық саласындағы медициналық көмек көрсететін медициналық мекемелерде тексерумен расталады.

Бағандар бойынша талаптардың 17-тармақ. Тармақ үрей-фобиялық, обсессивті-компульсивті, үрей, диссоциативті (конверсиялы), соматоформды бұзылуды, ауыр күйзеліске реакцияларды, бейімделудің бұзылуын және басқа да невротикалық бұзылуды көздейді. Осы тармаққа, сонымен қатар тамақтанудың бұзылуы, органикалық емес текті ұйқының бұзылуы, органикалық бұзылумен немесе аурулармен дәлелденбеген сексуалды функцияның бұзылуы, тикозды бұзылу жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 17-тармақтың 1) тармақшасына ұзақ емдеуді және (немесе) диспансерлік байқау талап етілетін созылмалы психикалық, мінез-құлық бұзылу (ауру), әлеуметтік бейімделуді тұрақты қиындататын қайта госпитальға жатқызу (жылына екі реттен артық) жағдайы (ұзаққа созылған ағыммен реактивті психоздар, психогенді параноидты психоз, сананың өзгеруімен есіріктік психоздар, реактивті депрессия), сондай-ақ емделмейтін кенеттен айқын көрінген невротикалық, соматоформды бұзылу жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 17-тармақтың 2) тармақшасына:

қысқа мерзімді және қолайлы ағыммен психотиялық бұзылу, сондай-ақ ауырлығы жеңіл депрессивтік эпизодтар;

стационарлық жағдайларда жүргізілген емдеуге қарамастан, ауырсыну белгілері тұрақты сақталған және куәландырылушының әскери қызмет міндеттерін орындауды қиындататын дәрежеде айқын көрінген жағдайдағы шамалы айқын көрінген, ұзаққа созылған немесе қайталанған невротикалық бұзылу жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 17-тармақтың 3) тармақшасына теңгерумен аяқталған, қолайлы ағыммен вегетативті нерв жүйесінің соматоформды дисфункцияларын қоса алғанда, орташа айқын көрінген, қысқа мерзімді невротикалық және соматоформды бұзылу жатады. Осы тармақша бойынша қысқа мерзімді қолайлы ағыммен реактивті психозға немесе жеңіл астениямен аяқталған орташа айқын көрінген невротикалық бұзылуға шалдыққан әскери қызметшілер куәландырылады.

Осы тармақша куәландырылушылардың әлеуметтік бейімделуі қиындағанда және оларды одан әрі диспансерлік байқау қажет болғанда қолданылады.

Бағандар бойынша талаптардың 17-тармақтың 4) тармақшасына негізінен эмоционалдық ерік, вегетативті бұзылумен сипатталатын, жақсы емделетін, сауығумен және толық әлеуметтік бейімделумен аяқталған вегетативті нерв жүйесінің соматоформды дисфункцияларын қоса алғанда, шамалы айқын көрінген, қысқа мерзімді невротикалық және соматоформды бұзылу жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 18-тармақ. Тармақ адамның және мінез-құлықтың ерекше және басқа да, оның ішінде балалық шақта және жасөспірім жасында басталатын бұзылуды (психопатиялар, адамның патологиялық дамуы, психикалық инфантилизм, тикозды бұзылудан басқа); мидың зақымдануымен немесе ауруымен байланысты емес тұрақты тұлғалық өзгерістерді; әдеттер мен әуестігінің бұзылуын; жыныстық сәйкестіктің бұзылуын; сексуалдық талғамның бұзылуын; сексуалдық дамумен және бейімделумен байланысты психологиялық және мінез-құлық бұзылуын көздейді.

Бағандар бойынша талаптардың 18-тармақтың 1) тармақшасына ауыр декомпенсациялар кезінде стационарлық жағдайларда қайта және ұзақ емдеуді және (немесе) диспансерлік байқау талап етілетін адамның және мінез-құлықтың бұзылуы (психопатияның ядролық түрлері, адамның патологиялық дамуы), сондай-ақ коморбидті психиатриялық патологиямен білінетінбұзылу жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 18-тармақтың 2) тармақшасына тұлғалық бұзылудың орташа айқын көрінген түрлері, психопатиялар, аффективті кедергілермен, реактивті жағдайдың жеңіл дамуымен, вегетативті нерв жүйесінің айқын байыпсыздығы белгілерімен адамның патологиялық дамуы (адамның және мінез-құлықтың компенсацияланған және тұрақсыз компенсацияланған (қызмет ету деңгейін төмендететін отбасылық, еңбек және әлеуметтік бейімделуді қиындататын бұзылуы) жатады. Сонымен қатар тұрақты және айқын көрінген патологиялық реакцияларға бейім психикалық инфантилизм және жыныстық сәйкестік пен сексуалдық талғамның бұзылуы жатады.

Осы тармақша бойынша транссексуалдықпен зардап шегетін және Қазақстан Республикасының азаматы төлқұжатында немесе жеке басын куәландыратын өзге де құжатта көрсетілген жынысын өзгерткен және (немесе) оларға қатысты жынысына гормондық және (немесе) хирургиялық түзету жүргізілген азаматтар куәландырылады.

Бағандар бойынша талаптардың 18-тармақтың 3) тармақшасына медициналық ұйымдардан, оқу орындарынан, жұмыс орнынан құжаттармен расталатын патологиялық белгілерінің (оның ішінде эмоционалдық-ерік) тұрақты (үш жылдан астам) компенсациясымен мінез-құлық, эмоциялардың шамалы айқын көрінген бұзылуы,әдетте балалық шақта және жасөспірім жасында басталатын (оның ішінде психикалық инфантилизм) мінез-құлық пен эмоциялардың аралас бұзылуы, сондай-ақ тұлғаның бұзылуы айқын көріну дәрежесіне жетпеген мінез-құлық ерекшеліктері жатады.

Нақты сыртқы зияндармен (инфекциялармен, уланулармен, жарақаттармен) себепті байланысқан, психопатиялық тәріздес жағдайда болатын немесе елігушілігі бұзылған бар азаматтар (әскери қызметшілер) нервті-психикалық патологияның нозологиялық түрлерін көздейтін бағандар бойынша талаптардың тармақтары бойынша куәландырылады.

Белгіленген, қасақана мінез-құлық жағдайлары, адамның барлық патологиялық құрылымынан шықпаған тәртіпсіздік белгілері жеке тұлғалық бұзылудың белгілері болып бағаланбайды.

Бағандар бойынша талаптардың 19-тармақ. Тармақ ауырлығы түрлі (тәуелділік синдромынсыз зиянды салдармен асыра пайдаланудан бастап психоздар мен деменцияларға дейін), бірақ бұл ретте олар бір немесе бірнеше психоактивті заттарды тұтыну салдары болып табылатын психикалық және мінез-құлық бұзылуын (ауруларын) көздейді.

Бағандар бойынша талаптардың 19-тармақтың 1) тармақшасына:

адамның айқын және орташа көрінген өзгерістерімен, интеллектуалдық-мнестикалық бұзылумен психоактивті заттарды қабылдау салдарынан психикалық,мінез-құлық бұзылулар (аурулар)жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 19-тармақтың 2) тармақшасына:

адамның шамалы айқын көрінген өзгерістерімен психоактивті заттарды қабылдау салдарынан психикалық,мінез-құлық бұзылулар (аурулар);

психоактивті заттарды асыра пайдалану (тәуелділік синдромы болмаған кезде психикалық және тән саулығы үшін айқын зиянды салдармен білінетін психоактивті заттарды қайта қабылдау жағдайлары) жатады.

Психоактивті заттарын психологиялық бұзылусыз бірлі-жарым немесе эпизодиялық тұтыну осы тармақты қолдану үшін негіздеме болып табылмайды.

Психоактивті заттарды тұтынуға тестілеудің нәтижесі оң болған кезде мерзімді әскери қызметке шақырылатын, ӘОО-ға оқуға түсетін және келісімшарт бойынша әскери қызметке кіретін азаматтар әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады және наркологқа тексеруге жіберіледі.

Бағандар бойынша талаптардың 20-тармақ. Ақыл-ойкемістігі.

Бағандар бойынша талаптардың 20-тармақтың 1) тармақшасына терең, ауыр және орташа ақыл-ой кемістігінің барлық түрлері жатады.

Интеллектінің елеулі және анық кемістіктері кезінде І баған бойынша куәландырылатындардың әскери қызметке жарамсыздығы туралы мәселе стационарлық тексерусіз шешіледі.

Бағандар бойынша талаптардың 20-тармақтың 2) тармақшасына жеңіл дәрежедегі ақыл-ой кемістігі жатады (психометриялық зерттеу нәтижелері бойынша ақыл-ой дамуының коэффициенті 50-69 диапазонында). Диагнозды анықтау кезінде ойлау қабілеті мен парасатты эксперименталдық-психологиялық зерттеу нәтижелерімен үйлесімділікте клиникалық диагностикалық өлшем шарттардың айқындаушы мәні бар. Егер осы диагнозды анықтау кезінде дәрігерлік тексеру нәтижелері куәландырылатынның мінез-құлқын сипаттайтын деректерге сәйкес келмесе, тексеру стационарлық жағдайларда жүргізіледі.

6-тарау. Нерв жүйесінің аурулары

Нерв жүйесі функцияларының елеулі бұзылуы үшін аяқ-қол бұлшықеттері күшінің 0-ден 2 балға дейін төмендеуі, айқын көрінген дисфагия, афония, жамбас бұзылуы, айқын көрінген мишықты және экстрапирамидалы бұзылу, праксистің, гнозистің, сөйлеудің айқын көрінген бұзылуы тән.

Нерв жүйесі функцияларының орташа бұзылуы үшін аяқ-қол бұлшықеттері күшінің 3 балға төмендеуі, нейровизуализация әдісімен, сондай-ақ су бағанының (су бағ.) 200 мм астам ликворлы қысым санымен қайталанған люмбальды пункциялармен расталған (зерттелушінің жатқан қалпында) немесе көздің түбіндегі көру нервісінің іркілу дискісінің бар болуымен ликворлық гипертензияны бір рет растаған кезде орташа айқын көрінген дисфагия, дизартрия, мишықты және экстрапирамидалы бұзылу, гипертензионды-гидроцефальды синдром тән.

Нерв жүйесі функцияларының шамалы бұзылуы үшін аяқ-қол бұлшықеттері күшінің 4 балға төмендеуі, жеңіл дисфагия, дизартрия, мишықты және экстрапирамидалы бұзылу тән.

Мазмұндалған реттілік бойынша функциялардың бұзылу дәрежелері, егер басқасы бағандар бойынша талаптардың тиісті тармағында ескерілмесе, ал аяқ-қол бұлшықеттері күшінің төмендеуі бұлшықет күшін бағалаудың 6 балдық шәкілі бойынша (L.McPeak, 1996; М.Вейсс, 1986) айқындалады.

Бағандар бойынша талаптардың 21-тармақ. Тармақ эпилепсияны, эпилептикалық күйді, бас сақинасын, бас ауруының басқа да синдромдары мен ұйқының бұзылуын қамтиды.

Симптоматикалық эпилепсия кезінде куәландыру тырысу синдромының дамуына әкелген ауру бойынша жүргізіледі.

Ұстаманың бар болуы дәрігерлік қадағалаумен расталады, сондай-ақ эпилептикалық ұстаманы растайтын медициналық құжаттар назарға алынады. Жекелеген жағдайларда, егер куәгерлердің жазбаша куәліктерінде (куәгерлердің актісінде) сипатталған талма және одан кейінгі жағдай талманы эпилептикалық деп санауға негіздеме болатын болса, ол назарға алынады. Бұл ретте эпилептикалық ұстаманың куәгерлері қойған қолдардың түпнұсқалығын нотариат куәландыруға немесе әскери бөлім (мекеме) командирі (бастығы) жазбаша растауға тиіс. Күмәнді жағдайларда тұрғылықты жері, оқу, жұмыс, қызмет орны бойынша деректер сұрату қажет.

Жиі (жылына үш және одан көп) болатын эпилептикалық талмалар немесе тырыспа талмалардың психикалық эквиваленттері, сондай-ақ психиканың үдемелі бұзылуы болған кезде куәландыру осы тармақтың 1) тармақшасы бойынша жүргізіледі.

Эпилепсия диагнозы стационарлық жағдайда расталған эпилептикалық күйді бастан кешкен азаматтар (әскери қызметшілер) эпилептикалық ұстаманың жиілігіне қарамастан Бағандар бойынша талаптардың 21-тармақтың 1) тармақшасы бойынша куәландырылады.

Жекелеген сирек (жылына үш реттен аз) эпилептикалық талмалар, оның ішінде эквиваленттерсіз және эпилепсияға тән психикалық өзгерістерсіз, тырыспасыз пароксизмдер кезінде куәландыру осы тармақтың 2) тармақшасы бойынша жүргізіледі.

Медициналық мекеменің құжаттарымен бұрын белгіленген эпилепсия диагнозы расталған, бірақ соңғы 5 жылда эпилептикалық ұстамалар байқалмаған жағдайларда, куәландыру тексеру кезінде электроэнцефалография нәтижелеріне қарамастан осы тармақтың 2) тармақшасы бойынша жүргізіледі.

Медициналық құжаттармен және динамикалық байқаумен расталған, стационарлық жағдайларда емдеуді талап ететін (диагнозды растау үшін ангиобағдарламамен бас миына МРТ жүргізу міндетті) жиі (жылына үш және одан көп) және ұзақ (бір тәулік және одан көп) бас сақинасы ұстамалары бар бас сақинасы, бас ауруының тұрақты синдромдары және ұйқының бұзылуы кезінде куәландыру осы тармақтың 2) тармақшасы бойынша жүргізіледі.

Клиникалық белгілерсіз электроэнцефалография нәтижелері (жоғарғы нүктелер, үшкір толқындар, жоғарғы нүкте-толқын кешендерінің барлық түрлері, көп бірікпелер, фотопароксизмалдық реакциялар) бойынша анықталған эпилептиформалық белсенділік болған кезде куәландыру осы тармақтың 3) тармақшасы бойынша жүргізіледі.

Бұрын кез келген сипаттағы бір рет талмаларда (эпилептикалық реакция) немесе әлсіз айқын көрінген және сирек туындайтын аз талмалар, тырысуларсыз пароксизмдер немесе көңіл-күйдің ерекше бұзылуы жағдайларында әскери қызметке жарамдылық санаты туралы мәселе стационарлық тексерілуден кейін айқындалады. Эпилептикалық пароксизмдері бар азаматтар (әскери қызметшілер) көлік құралдарын басқаруға, биіктікте, жылжымалы механизмдерде, отпен және сумен жұмыс істеуге жарамсыз.

Бағандар бойынша талаптардың 22-тармақ. Тармақ орталық нерв жүйесінің инфекциялық және паразитарлық ауруларын, жалпы инфекциялар, жіті және созылмалы уланулар кезінде бас миының немесе жұлынның зақымдануын (менингококкты менингит, серозды менингит, полиомиелит кене және маса вирустарының энцефалиттері, туберкулез, мерез кезінде нерв жүйесінің зақымдануы, демиелиндену аурулары) көздейді.

Бағандар бойынша талаптардың 22-тармақтың 1) тармақшасына:

қатты сал болумен немесе парездер, айқын көрінген қайталанған паркинсонизм, жиі (жылына 3 және одан көп) эпилептикалық талмалар, айқын көрінген кең таралған гиперкинездер, Кожевников немесе Джексон эпилепсиясының жиі талмалары, атаксикалық бұзылу, айқын көрінген гидроцефалия, айқын көрінген ликворлы гипертензиямен білінетін нерв жүйесінің аурулары;

көрудің бұзылуымен оптикалық-хиазмалдық арахноидит;

ұмытшақтық склероз;

сал немесе айқын көрінген парез құбылыстарымен миелитке шалдығу салдары;

ерте және кеш нейромерез кезінде нерв жүйесі зақымдануының ауыр түрлері, тубуркулезді менингит, нерв жүйесінің паразитарлы зақымдануы жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 22-тармақтың 2) тармақшасына орталық нерв жүйесі функциясының бұзылу дәрежесі бойынша әскери қызмет өткеру қабілетін шектейтін (бұлшықеттер күшінің төмендеуі, бұлшықет тонусының артуы түрінде орташа айқын көрінген гемипарезбен энцефалиттің, арахноидиттің қалдық құбылыстары; орташа гидроцефалия, орташа ликворлы гипертензия), сондай-ақ ауырсыну бұзылуының жиі (жылына екі және одан көп рет) және ұзақ (әскери қызметке шақырылуға жататын азаматтар үшін кемінде алты ай, әскери қызметшілер үшін кемінде төрт ай) декомпенсациясыларымен қалдық құбылыстар және аурулар салдары жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 22-тармақтың 3) тармақшасына емдеудің нәтижесіздігі кезінде вегетативті-қан тамырының тұрақсыздықпен, астениялық-невротикалық белгілермен үйлесетін, функцияның шамалы бұзылуымен, жекелеген органикалық белгілермен орталық нерв жүйесінің зақымдану салдары және қалдықты құбылыстары жатады. Жағдайы жақсарған және әскери қызмет міндеттерін орындау қабілеттілігі қалпына келтірілген кезде медициналық куәландыру осы тармақтың 4) тармақшасы бойынша жүргізіледі.

Туберкулезді менингитке шалдыққан азаматтар (әскери қызметшілер) ОНЖ функциясының бұзылу дәрежесіне байланысты Бағандар бойынша талаптардың 22-тармақтың 1), 2) немесе 3) тармақшалары бойынша куәландырылады.

Бағандар бойынша талаптардың 22-тармақтың 4) тармақшасына астенизацияның шамалы құбылыстары, вегетативті-қан тамырының тұрақсыздығы және жекелеген тұрақты шашыраңқы органикалық белгілері болған кезде, нерв жүйесінің функцияларының (оның ішіндеқозғалыстың, сезімталдықтың, үйлестірудің)бұзылуы қоса болмайтын нерв жүйесінің зақымдану салдары және қалдық құбылыстары жатады.

Осы тармақта көрсетілген бұзылудың болуы жұмыс, оқу немесе әскери қызмет орнынан еңбекке қабілеттілігіне немесе әскери қызмет міндеттерін орындауға көрсетілген бұзылудың ықпалы туралы медициналық құжаттармен, деректермен, ал диагнозы клиникалық және арнайы зерттеулердің нәтижелерімен расталады. Бұл ретте әскерге шақыру учаскелеріне тіркеу, мерзімді әскери қызметке шақыру, келісімшарт бойынша әскери қызметке кіру кезінде азаматтардың әскери қызметке жарамдылығы санаты туралы қорытынды тек стационарлық тексерілуден кейін шығарылады.

Жұлын-ми сұйықтығы қысымының көрсеткіштерінен басқа (дене көлденең орналасқан кезде жұлын-ми қысымының нормасы су бағанымен 100-ден 150 мм дейін құбылады), бассүйек ішіндегі гипертензия синдромының айқын көрінуін бағалаған кезде ауру клиникасы, окклюзивті-гидроцефальды пароксизмдердің, көз түбінде іркілген өзгерістердің болуы эхоэнцефалоскопия деректері, КТ немесе МРТ деректері бойынша мидың қарыншалы жүйесінің ұлғаю дәрежесі ескеріледі.

Бассүйек ішіндегі қысымның көтерілу синдромының айқын көрінген клиникалық көріністері:

бас ауруының, құсудың болуы, көз қозғалысының бұзылуы, когнитивтік бұзылу, жүріп-тұрудың бұзылуы, жамбас ағзасы функцияларының, көру нервісі іркілу дискілерінің бұзылуы немесе көру нервісі дискілерінің қайта семуі;

бел пункциясы кезінде көлденең жатқан күйдегі ликворлық қысым 300 мм су бағ. жоғары;

перивентрикулярлы ісіну.

Бассүйек ішіндегі қысымның көтерілу синдромының орташа айқын көрінген клиникалық көріністері:

бас ауруының, көз түбінде іркілудің бастапқы құбылыстарының болуы;

беломыртқа тесуі кезінде көлденең жатқан күйдегі ликворлық қысым 200 мм су бағ. жоғары.

Бас мидың қарыншалы жүйесінің кеңеюі компьютерлік (магниттік-резонанстық) томографияның деректерібойынша бағаланады. Гидроцефалия белгілері болып алдыңғы мүйіздің осы деңгейде маңдай сүйектерінің ішкі пластинкалары арасындағы арақашықтыққа барынша көп ендік қатынасы 0,5 жоғары (0,4-тен кем – қалыпты, 0,4-0,5 – шекаралық мән, 0,5-тен жоғары – гидроцефалия есептеледі, Эванс индексі (төбе сүйектің ішкі пластикалары арасындағы барынша ұзақ арақашықтыққа алдыңғы мүйіздің ендік қатынасы) 26-дан жоғары, ІІІ қарынша индексі (20 жасқа дейін – 3,0-ден жоғары, 50 жасқа дейін – 3,9-дан жоғары, 50 және одан үлкен – 4,5-тен астам). Перивентикулярлық ісінудің болуы компьютерлік томографияның (перивентикулярлық ақ зат тығыздығының төмендеуі), магниттік-резонанстық томографияның (Т2 суретіндегі жоғары қарқынды сигнал) деректері бойынша бағаланады.

Бас миының органикалық зақымдануына, жұқпалы ауруға немесе улануға шалдығу салдарынан пайда болған, айқын көрінген эмоционалдық-ерік немесе интеллектуалдық-мнестикалық бұзылу кезінде куәландыру бағандар бойынша талаптардың 14-тармағы бойынша жүргізіледі.

Бағандар бойынша талаптардың 23-тармақ. Тармақ мынадай аурулар топтарын: басымдылықпен ОНЖ зақымдайтын жүйелік атрофияларды, экстрапирамидалы және басқа қозғалыс бұзылуын, нервтік жүйенің басқа дегенеративтік ауруларын, церебралды сал ауруын және сал ауруының басқа да синдромдарын, нерв-бұлшықетті синапсы мен бұлшықет ауруларын, нерв жүйесінің басқа бұзылуын, бас миының және жұлынның ісіктерін, нерв жүйесінің туа біткен (даму кемістігін) ауытқушылықтарын көздейді.

Сонымен қатар оларға: тұқым қуалайтын атаксиялар, арқа бұлшықетінің семуі, Паркинсон ауруы, эссенциалды тремор, Альцгеймер ауруы, бұлшықет дистрофиясы, балалардың церебралды салы, гидроцефалия, уыттылық немесе нақтыланбаған, соның ішінде қалдықты энцефалопатия, церебралды киста, сиренгомиелия, сиренгобульбия жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 23-тармақтың 1) тармақшасына нерв жүйесінің туа біткен ауыр кемістіктері (даму кемістіктері) және аурулары, сондай-ақ тез үдемелі ағыммен немесе функциясының елеулі бұзылуымен аурулар жатады.

Осы тармақшаға даму сатысына және емдеу тиімділігіне қарамастан, бас миының және жұлынның ісігі, жазудың өрескел бұзылуы (куәландырылушының жазғанын оқу, оның қол қоюы мүмкін болмағанда), өзіне-өзі қызмет көрсету қабілетінің бұзылуы, сондай-ақ сурет тестілерін орындау кезінде айқын көрінген өзгерістермен (оның ішінде спиралограмм, параллель сызықтары) білінетін эссенциалды тремор жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 23-тармақтың 2) тармақшасына сезгіштіктің бұзылуымен бұлшықет атрофиясы симптомдарының өсуімен ұзақ уақыт бойы (кемінде бір жыл), баяу өтумен сипатталатын, функциялардың орташа бұзылуымен аурулар, бассүйек іші гипертензиясы синдромымен краниостеноз жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 23-тармақтың 3) тармақшасына аурудың объективті белгілері шамалы дәрежеде айқындалған немесе ауру симптомдары ұзақ сақталған, сол бір күйде ұсталып тұру кезінде нерв жүйесінің жеңіл, өте баяу үдемелі (үш және одан көп жылдар бойы) аурулары жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 23-тармақтың 4) тармақшасына:

лауазымдық міндеттерін орындауға кедергі келтірмейтін, функцияның бұзылуынсыз эссенциалды тремор;

функциялардың бұзылуынсыз туа біткен церебралды және жұлын кисталары, гидроцефалия синдромы;

неврологиялық күйде жеңіл астеноневротикалық құбылыстар және (немесе) вегетативті-қан тамырының тұрақсыздығы анықталған кезде бассүйек іші қысымы артуының белгілерінсіз энцефалопатия жатады.

Бас миының және жұлынның қатерсіз ісіктерін радикалды алып тастағаннан кейін куәландыру функциялардың бұзылу дәрежелеріне байланысты осы тармақтың 1), 2) немесе 3) тармақшалары бойынша жүргізіледі.

Бағандар бойынша талаптардың 24-тармақ. Тармақ бассүйекке қан кетулерді (оның ішінде субарахноидты, миға қан кетулерді), ми инфарктін, мидың транзиторлы ишемиясын, басмиы, жұлын қан тамырының зақымдануы салдарын көздейді.

Бағандар бойынша талаптардың 24-тармақтың 1) тармақшасына:

функциялардың бұзылу дәрежесіне қарамастан, қайталанған инсульттар;

қайталанған субарахноидты қан кетулер (этиологиясына қарамастан);

церебралды немесе жұлын қан айналымының жіті бұзылуы салдарынан пайда болған нерв жүйесі функцияларының тұрақты төмендеуі;

ІІІ сатылы дисциркуляторлы энцефалопатия;

І – ІІ бағандары бойынша куәландырылушыларда бас миының спонтандық (жарақаттық емес) субарахноидты қан кетулері;

операциялық емделуден бас тартылған немесе операция жасау мүмкін болмаған кезде, ми қан айналымы және нерв жүйесі функцияларының бұзылуының қалдық құбылыстарының айқын көріну дәрежесіне қарамастан ми қан айналымының бұзылуына себеп болған бас миы және жұлын қан тамырының аневризмдері мен артериялық-венозды мальформациялары жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 24-тармақтың 2) тармақшасына:

оларды қан айналымынан шығарғаннан кейін көптеген артериялық аневризмдер;

эмболизациялаудан, жасанды тромбылау немесе интракраниалды алып тастаудан кейін артериялық-венозды аневризмдер;

орташа өтетін және ошақтық төмендеулер орташа айқын көрінген бас миы немесе жұлын қан тамырының зақымдануы;

церебралды атеросклероз кезінде ІІ сатылы дисциркуляторлы энцефалопатия;

жалпы ми және ошақты симпатоматиканы анықтаумен, динамикада оны міндетті түрде бағалаумен стационарлық жағдайда тексеруді және емдеуді қажет ететін, мидың қан айналымының жиі (жылына үш және одан да көп рет) бұзылуы (мидың өтпелі ишемиясы, гипертониялық церебралды күрт асқыну);

сезімталдықтың бұзылуы түріндегі немесе функцияларының орташа бұзылуымен жұлын қанайналымы бұзылуының салдары;

сезгіштіктің бұзылуы немесе аяқ-қолдардың жеңіл парезі түріндегі жұлын қан айналымының бұзылу салдары;

ІІІ баған бойынша куәландырылушыларда бас миының спонтандық (жарақаттық емес) субарахноидты қан кетулері жатады.

Бас миы қан тамырының зақымдануы (оның ішінде бас миы қан тамырыныңаневризмі)немесе жұлын қан тамырының себебінен хирургиялық емдеуден кейін І, ІІ бағандар бойынша куәландырылушыларға қатысты қорытынды осы тармақтың 1) тармақшасы бойынша, ал ІІІ баған бойынша куәландырылушыларға қатысты операция радикалдығына, оның тиімділігіне, бассүйекке операция жасаудан кейінгі кемістіктерінің көлеміне, бұзылған функцияларды қалпына келтіру динамикасына байланысты Бағандар бойынша талаптардың 24-тармақтың тиісті тармақшалары бойынша шығарылады. Бассүйек кемістіктері болған кезде бағандар бойынша талаптардың 81-тармағының тармақшалары қосымша қолданылады.

Бағандар бойынша талаптардың 24-тармақтың 3) тармақшасына:

бассүйек ішін клиппирлеуден немесе баллонға қосу немесе жасанды тромбылау көмегімен қан айналымынан ажыратқаннан кейінгі жеке артериялық аневризмдер;

бір тәуліктен артық емес тұрақтайтын және нерв жүйесі функцияларының бұзылуынсыз немесе бар бұзылудың ұлғаюынсыз өтетін, орталық нерв жүйесі тарапынан тұрақсыз ошақтық симптомдармен (парездер, парестезиялар, сөйлеудің бұзылуы, мишықты құбылыстар) білінетін ми қан айналымының сирек (жылына екі реттен артық емес) өтпелі бұзылуы (мидың транзиторлық ишемиялары, гипертониялық церебральды күрт асқыну);

құжаттармен расталған мидың жіті қан аздығымен (қарапайым және тырыспалы талулар) айқындалатын жиі (жылына үш және одан көп рет) немесе қайталанған (айына екі және одан көп рет) күрт асқыну;

симптомсыз артериялық аневризмдер және артериялық-венозды мальформациялар жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 24-тармақтың 4) тармақшасына:

құжаттармен расталған мидың жіті қан аздығымен (қарапайым және тырыспалы талулар) айқындалатын (жылына екі реттен көп емес) күрт асқыну;

І дәрежедегі дисциркуляторлы энцефалопатия жатады.

Дисциркуляторлы энцефалопатия диагнозын анықтау кезінде мынадай шарттарды басшылыққа алу қажет:

этиологиялық факторлардың біреуінің болуы (церебралды қан тамырының атеросклерозы, артериялық гипертензия, қант диабеті, гиперхолестеринемия, гипергомоцистеинемия, жүрек аурулары (жүректің ишемиялық ауруы, ревматикалық зақымдану, жүрек ырғағының бұзылуы және т.б.), қан аурулары, жарақаттардың, инфекциялық және жүйелік аурулар салдарынан болған бас ми қан тамырының зақымдануы, қан тамыры дамуының ауытқулары, омыртқаның мойын бөлігінің патологиясы, бас миының жарақаты және т.б.);

бас миы жағдайының функционалдық бұзылуын көрсететін шағымдардың болуы;

бас миының органикалық зақымдануы клиникалық белгілерінің болуы;

нейропсихологиялық тексеру деректері бойынша когнитивтік бұзылудың объективті белгілерінің болуы;

цереброваскулярлық ағымның зақымдану белгілерінің болуы;

магниттік-резонанстық томография мен компьютерлік томография деректері бойынша ми затының құрылымдық өзгерістері белгілерінің болуы.

Қосымша тексеру кезінде алынған қауіпті факторларымен және өзгерістермен клиникалық симптомдардың қалыптасуының себептік-салдарлық байланысы және кемінде үш шарт болған кезде диагноз қойылады.

Талмасы бар азаматтар (әскери қызметшілер)тереңдетілген медициналық тексерілуге және емделуге жатады.

Вегетативті нерв жүйесінің бұзылуымен білінетін, мақсатты бағытталған тексеру басқа ауруларды айқындамаған кезде талма (синкопалды жағдай) диагнозы қойылады. Басқа аурулар немесе бұзылу (инфекциялар, жарақаттар, уланулар) салдарынан талма болған кезде куәландыру бағандар бойынша талаптардың тиісті тармақтары бойынша өткізіледі. Талмасы бар азаматтар (әскери қызметшілер) көлік құралдарын басқаруға, биіктікте, жылжымалы механизмдерде, отпен және сумен жұмыс істеуге жарамсыз.

ІІІ баған бойынша куәландырылатын әскери қызметшілерге қатысты ми қан айналымының өтпелі бұзылуына шалдыққаннан кейін ОНЖ-ның функциялары толық қалпына келтірілген кезде бағандар бойынша талаптардың 28-тармағы бойынша босату немесе ауру бойынша демалыс беру қажеттілігі туралы қорытынды шығарылады.

Бағандар бойынша талаптардың 25-тармақ. Тармақ басмиының, жұлынның қазіргі және бұрынғы (жарақат алған сәттен бастап бір немесе одан көп жылдан кейін) жарақаттары салдарын, орталық нерв жүйесінің жарақаттық зақымдануының асқынуын, сондай-ақ сыртқы факторлардың әсерінен (оның ішінде ауадағы жарылыс толқынынан) салдарын көздейді.

Бағандар бойынша талаптардың 25-тармақтың 1) тармақшасына:

бас миы немесе жұлын функциясының ауыр бұзылуымен жарақаттық зақымдану салдары (тұрақты сал ауруына немесе терең парездерге, жамбас ағзалары функциясының бұзылуына әкелетін мидың соғылуы мен қысылуы);

қыртыстық функциялардың бұзылуымен ми затының жарақаттық зақымдалуларының салдары (афазия, агнозия, апраксия, амнестикалық синдром);

жарақаттан кейінгі арахноидит, бассүйек ішіндегі қысымның кенеттен көтерілуіне немесе жиі (жылына 3 және одан көп) эпилептикалық талмаларға әкелетін гидроцефалия жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 25-тармақтың 2) тармақшасына осы тармақтың 1) тармақшасында көзделген ошақтық симптомдар мен функциялардың бұзылуы айқын көріну дәрежесіне жетпеген кезде бас немесе жұлын миы жарақаттарының салдары:

аяқ-қолдың функциясын орташа шектейтін парез;

жүру кезінде тұрақсыздық, нистагм, сезімталдық бұзылу түрінде орташа айқын көрінген мишықтың бұзылуы;

жарақаттық арахноидит;

орташа айқын көрінумен немесе бассүйек ішіндегі қысымның шамалы көтерілуімен, сирек (жылына 3 реттен аз) эпилептикалық талмалармен жарақаттық арахноидит, гидроцефалия жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 25-тармақтың 3) тармақшасына бас миының немесе жұлынның жарақаттық зақымдану салдары, тұрақты астениялық-невротикалық белгілермен және вегетативті-қан тамырының тұрақсыздықпен ұштасатын, неврологиялық реттегі шашыраңқы органикалық белгілері (бассүйек иннервациясының ассиметриясы және анизорефлексия, сезімталдықтың жеңіл бұзылуы) айқындалатын, бассүйек ішіндегі қысымның көтерілуі белгілерінсіз жарақаттық арахноидит жатады.

Осы тармақша бойынша куәландыру жүргізілген емдеу мен оңалту нәтижесінде ауырсыну көріністерінің жағымды динамикасы болмаған, сондай-ақ ұзаққа созылған немесе қайталанған декомпенсациялар кезінде ғана жүргізіледі.

Бағандар бойынша талаптардың 25-тармақтың 4) тармақшасына:

жекелеген шашыраңқы органикалық белгілері бар, бас миы және жұлын жарақаттарының бұрынғы салдары, нерв жүйесінің функцияларының (оның ішінде қозғалыс, сезімталдық, үйлестіру) бұзылуынсыз әлсіз айқын көрінген вегетативті-қан тамырының тұрақсыздық және астенизацияның шамалы құбылыстары;

жүргізілген емдеуден кейін жағдайдың жақсаруы, ауырсыну белгілерінің компенсациясы, әскери қызмет міндеттерін орындау қабілетінің компенсациясы жатады.

Бас немесе жұлын миы жарақаты себебінен емделу фактісі немесе анамнезде оның салдары медициналық құжаттармен, ал еңбекке қабілеттілікке, әскери қызмет міндеттерін орындауға жарақат салдарының әсері әскери қызметшілердің қызметтік іс-әрекеттері туралы деректермен, ал азаматтарда жұмыс, оқу орнынан мінездемелермен расталады.

Бас миы жарақаты салдарынан пайда болған, әскери қызмет міндеттерін орындауды қиындататын айқын көрінген эмоционалдық-ерік және интеллектуалдық-мнестикалық бұзылу болған кезде Бағандар бойынша талаптардың 14-тармағы бойынша куәландырылады.

Орталық нерв жүйесінің сыртқы факторлармен (оның ішінде радиация, төмен және жоғары температуралар, жарық, ауаның немесе судыңжоғары немесе төмен қысымдары) зақымдануы салдары болған кезде функциялардың бұзылу дәрежесіне байланысты куәландыру осы тармақтың тиісті тармақшалары бойынша жүргізіледі.

Бассүйектердің зақымдануы мен ақаулары болған кезде осы тармақтан басқа, сондай-ақ бағандар бойынша талаптардың 81-тармағының тиісті тармақшалары қолданылады.

Бас миының немесе жұлынның жіті жарақатына шалдыққан азаматтардың (әскери қызметшілердің)медициналық куәландыру бағандар бойынша талаптардың 28-тармағы бойынша жүргізіледі.

Бағандар бойынша талаптардың 26-тармақ. Тармақ жеке бассүйек-ми нервтерінің алғашқы және қайталанған (ІІ және VІІІ жұптарынан басқа), нерв түбіртектері мен түйіндердің ауруларын, полиневропатиялар мен перифериялық нерв жүйесінің басқа да ауруларын көздейді.

Бағандар бойынша талаптардың 26-тармақтың 1) тармақшасына:

айқын көрінген ауырсыну синдромымен білінетін қозғалыстың, сезімталдықтың, трофиканың елеулі айқын көрінген бұзылуымен білінетін (бір жақты процесс кезінде кенеттен айқын көрінген бұлшықеттер атрофиялары: иықтың – 4 см жоғары, білектің – 3 см жоғары, мықынның – 8 см жоғары, жіліншіктің – 6 см жоғары; созылмалы трофикалық ойық жаралар, ойылулар) полиневриттер (полиневропатия), қабынудан және уланудан туындаған плекситтер (плексопатиялар), перифериялық нерв ісіктері салдары (нерв жүйесі ауруының басталуынан алты ай бойы және одан астам сақталатын неврологиялық симптомдар);

үзіліссіз жалғасатын стационарлық емдеуді қажет ететін (төрт ай және одан артық) қозғалыс, вегетативті-трофикалық бұзылумен ауыр, тұрақты ауырсыну синдромымен жиі (жылына екі және одан көп рет) қайталанатын және ұзақ ағымды радикулиттер;

сәтсіз емделген кезде үштік нерв невралгиясының немесе плекситтердің ауыр түрлері жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 26-тармақтың 2) тармақшасына:

негізгі функциясы орташа бұзылған кезде (мимикалық бұлшықеттердің тұрақты парезі, аяқ-қол бұлшықетінің күші төмендеген, қолды көтеру шектелген) перифериялық нервтердің және түйіндердің аурулары;

екі-үш ай бойы үзіліссіз стационарлық және амбулаторлық емдеуді қажет ететін жиі асқыну кезеңінде дененің мәжбүрлі орналасуымен, нервтер ауруыменбілінетін созылмалы, қайталанатын радикулиттер, плекситтер, невропатиялар, невриттер жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 26-тармақтың 3) тармақшасына:

қозғалыс, сезімталдық және трофикалық бұзылудың ұлғаюымен, сирек (жылына екі реттен кем) асқынумен қайталанатын перифериялық нервтердің және түйіндердің аурулары;

аяқ-қол функциясын шамалы бұзатын, бұрын асқынуға шалдығумен байланысты айқын көрінбеген қалдықты көріністер жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 26-тармақтың 4) тармақшасына аяқ-қол функциясын бұзбайтын және қайта қалпына келетін, сезімталдықтың шамалы бұзылуы, шағын атрофиялар немесе бұлшықеттер күшінің әлсізденуі түрінде перифериялық нерв ауруларының қалдық құбылыстары жатады.

Перифериялық нерв жүйесінің қайталанған зақымдануы кезінде бағандар бойынша талаптардың тиісті тармақтары қолданылады.

Бағандар бойынша талаптардың 27-тармақ. Тармақ бассүйек ми жарақатының (ІІ және VІІІ жұптарынан басқа) және перифериялық нервтер жарақатының салдарын көздейді.

Бағандар бойынша талаптардың 27-тармақтың 1) тармақшасына айқын көрінген және тұрақты қозғалыс, сезімталдық бұзылу, трофиканың (Бағандар бойынша талаптардың 26-тармақтың 1-тармақшасына ұқсас) бұзылу болған кезде нерв сабақтарының және түйіндерінің жарақаттану немесе жаралану салдары, сондай-ақ айқын көрінген ауырсыну синдромымен білінетін зақымдану салдары жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 27-тармақтың 2) тармақшасына бұлшықеттер топтарынан немесе жекелеген бұлшықеттерден қол-аяқтың негізгі функциясы орташа бұзылатын нервтер мен түйіндері зақымдануының салдары, бет нервтерінің негізгі сабақтарының немесе ірі тарамдарының зақымдануы салдарынан мимикалық бұлшықеттердің параличі жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 27-тармақтың 3) тармақшасына аяқ-қолдың функциясы шамалы бұзылған кезде (білезіктің бүгілу күші төмендеген және оның сыртқы флексиясы шектелген кезде бір кәрі жіліктің немесе шынтақ нервтерінің зақымдануы) нервтердің, түйіндердің зақымдану салдары жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 27-тармақтың 4) тармақшасына функциялары толық қалпына келтірілген, ал қалған жеңіл құбылыстар зақымданған нервпен иннервацияланған сезімталдықтың минималды айқын көрінген бұзылуы немесе бұлшықеттердің сәл әлсізденуі түрінде қол-аяқ функциясын шектемейтін нервтердің зақымдану салдары жатады.

Перифериялық нервтердің жарақатынан немесе операциялық емделгеннен кейін әскери қызмет міндеттерін орындау қабілетін толық қалпына келтіруге кемінде бір ай мерзім қажет болған кезде медициналық куәландыру бағандар бойынша талаптардың 28-тармағы бойынша жүргізіледі.

Бағандар бойынша талаптардың 28-тармақ. Тармақ жіті инфекциялық, паразитарлық аурулардан, созылмалы аурулардың асқынудан, улану зақымдануынан және нерв жүйесінің жарақаттарынан, сондай-ақ бас миы және жұлын қан тамырының жіті ауруларынан кейінгі жағдайды көздейді.

Әскери қызметшіге ауруы бойынша демалыс беру қажеттілігі туралы ӘДК қорытындысы жіті серозды менингитке, кене энцефалитінің менингеалды түріне, менингококкты инфекцияның генерализденген түрлеріне (менингит, менингоэнцефалит, менингококкцемия) шалдыққаннан, емделу және ликворды санациялау аяқталғаннан кейін астениялық жағдай нәтижесімен полирадикулоневриттердің аралас түрлері кезінде және одан кейін шығарылады. Менингококкты менингит кезінде лимфоциттер саны 95процент және одан артық болған кезде цитоздың 50 жасушадан төмен азаюы ликворды санациялау өлшемшарты болып табылады. Жоғарыда аталған ауруларға шалдыққан әскери қызметшілер оңалтуға жіберіледі.

Көрсетілген аурулардың асқынбаған түрде өтуі кезінде және толық сауыққанда әскери қызметшілер босатылады.

Айқын көрінген клиникалық белгілері бар бас миының шайқалуына немесе бас миының соғылуына шалдыққан әскери қызметшілерді куәландыру кезінде ауыруы бойынша демалыс беру туралы қорытынды шығарылады.

Ауыруы бойынша демалыстан кейін ІV баған бойынша куәландырылатын әскери қызметшілер қайта медициналық куәландыруға жатады.

Әскерге шақыру учаскелеріне тіркеу, мерзімді әскери қызметке шақыру, келісімшарт бойынша әскери қызметке кіру кезінде менингитке, менингоэнцефалитке шалдыққан азаматтар, егер емдеу аяқталғаннан кейін кемінде он екі ай өтсе, әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады. Қайта куәландыру емдеу мен оңалтудың нәтижесіне байланысты бағандар бойынша талаптардың 22-тармағының тиісті тармақшалары бойынша жүргізіледі.

Азаматтар мидың жіті жабық жарақатынан кейін әскерге шақыру учаскелеріне тіркелген, мерзімді әскери қызметке шақырылған, келісімшарт бойынша әскери қызметке кіретін кезде жарақаттың ауырлығына және функциясы бұзылуының айқын көрінуіне байланысты он екі айға дейін әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады.

ІІІ және ІV бағандар бойынша куәландырылатын әскери қызметшілерге қатысты нерв жүйесі функциясының қайта қалпына келуімен немесе астениялық жағдаймен аяқталған ми қан айналымының жіті бұзылуына алғаш шалдыққаннан кейін, кейіннен медициналық куәландыру жүргізумен ауруы бойынша демалыс беріледі.

7-тарау. Көз және оның қосалқы аппаратының аурулары

Бағандар бойынша талаптардың 29-тармақ. Тармақ туа біткен және жүре пайда болған (аурулардың, жарақаттар мен күйіктердің салдары) өзгерістерді немесе қабақтың орналасу кемістігін, қабақтың, жас шығу жолдарының, көз ұясының және көздің дәнекер қабығының ауруларын көздейді. Әскери қызметке жарамдылық туралы қорытынды анатомиялық өзгерістердің айқын көріну дәрежесіне, аурудың (жарақат пен күйік) өту ауырлығына, емдеу нәтижелеріне, көз функциясына байланысты шығарылады.

Бағандар бойынша талаптардың 29-тармақтың 1) тармақшасына:

егер олар көз қозғалысын елеулі шектесе немесе көруге кедергі келтірсе, қабақтардың өзара немесе көз алмасымен қосылып өсуі;

көздің тітіркенуін туындататын қабақтардың қайырылып кетуі немесе кірпіктердің көз алмасы бағыты бойынша өсуі;

теріс айналуы, мүйізгек қабығының жабылуына кедергі келтіретін тыртықтың бұзылуы немесе қабақтардың орналасу кемшіліктері (птоздан басқа);

тұрақты лагофтальм жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 29-тармақтың 2) тармақшасына:

тыртықтың пайда болуымен және қабақтар шеттерінің қасқалануымен кенеттен айқын көрінген жара блефариттері;

сәтсіз стационарлық емделген кезде жиі (жылына кемінде екі рет) асқынумен, гипертрофиямен және шырыш асты тіннің кенеттен айқын көрінген инфильтрациясымен созылмалы конъюнктивиттер;

конъюнктиваның созылмалы трахоматозды зақымдануы;

жас шығу жолдарының аурулары және бірнеше рет хирургиялық емдегеннен кейін емделмейтін көз функцияларының үдемелі бұзылуымен қанат тәрізді перденің қайталануы;

бұлшықеттердің қатаюы болмаған кезде үстіңгі қабақ бір көзде қарашықтың жартысынан көбін немесе екі көзде қарашықтың үштен бір бөлігінен аса жапқан кезде туа біткен немесе пайда болған птоз;

лакопротез енгізумен жас шығу жолдарына реконструктивті операциялардан кейінгі жағдай жатады.

Көз функцияларының тұрақты бұзылуымен трахома салдары кезінде қорытынды осы бұзылуды көздейтін бағандар бойынша талаптардың тиісті тармақтары бойынша шығарылады.

Жекелеген қабыршақты қабақ шеттерінің шамалы гиперемиясымен қарапайым блефарит, жекелеген фолликулдармен фолликулярлы конъюнктивит, қабақ бұрыштарында және конъюнктивті күмбездер саласында конъюнктиваның барқыт тәрізділігі, тегі трахоматозды емес конъюнктиваның жекелеген ұсақ үстіңгі тыртықтары, сондай-ақ жыл бойы трахоматозды процестің қайталануынсыз трахоматоз текті конъюнктиваның өзгерістер (тегіс тыртықтары) және үдеу құбылыстарынсыз жалған және шынайы қанат тәрізді перде осы тармақты қолдануға негіздеме болып табылмайды, әскери қызмет өткеруге, ӘОО-ға оқуға түсуге кедергі келтірмейді.

Конъюнктиваның аллергиялық зақымдануы (оның ішінде көктемгі талаурау)кезінде айқын көріну дәрежесіне, аурудың өту ауырлығына, асқыну жиілігіне және жүргізілген емделудің тиімділігіне байланысты медициналық куәландыру осы тармақтың 2) немесе 3) тармақшалары бойынша жүргізіледі.

Әскери қызметшілерге қатысты жіті трахома себебінен емделгеннен кейін ауруы бойынша демалыс беру қажеттілігі туралы қорытынды шығарылмайды.

Емдеуді аяқтау қажет болған кезде бағандар бойынша талаптардың 36-тармағы бойынша 15 тәулікке дейін әскери қызмет міндеттерін орындаудан босату туралы қорытынды шығарылады.

Бағандар бойынша талаптардың 30-тармақ. Тармақ (туберкулезді, дегенеративті, дистрофиялық, туа біткен) текті созылмалы, қиын емделетін немесе емделмейтін ауруларды, склерді, мөлдір қабықты, нұрлы қабықты, кірпікті денені, көз бұршағын, қан тамырының қабықты, көздің торлы қабығын, шыны тәріздес денені, көз алмасын, көру нервісін, сондай-ақ жарақаттар мен күйіктердің салдарын көздейді.

Сирек асқынумен (жылына екі реттен аз) аяқталған процесс немесе үдемеумен өтетін кезде, сондай-ақ тіндерді ауыстырғаннан кейін әскери қызметке жарамдылық санаты көз функциясына байланысты бағандар бойынша талаптардың тиісті тармақтары бойынша айқындалады.

Көз және оның қосалқысында жаңа өсінділер болған кезде, олардың сипатына және көру функциясының бұзылу дәрежесіне байланысты медициналық куәландыру бағандар бойынша талаптардың 8 немесе 10-тармақтарының тиісті тармақшалары бойынша жүргізіледі.

Көздің функцияларын бұзбайтын қатерсіз ісіктер әскери қызмет өткеруге, ӘОО-ға оқуға түсуге кедергі келтірмейді.

Бағандар бойынша талаптардың 30-тармақтың 1) тармақшасына:

консервативті немесе хирургиялық емделмейтін және көрудің үдемелі төмендеуімен аурулар;

бір немесе екі көздегі керапротездеуден кейінгі жағдай;

көз функцияларына қарамастан, тапеторетиналды абиотрофиялар жатады.

Қараңғыға бейімделудің (гемералопия) бұзылуымен үйлесетін пигментпен немесе онсыз тор қабығының пигменттік дегенерациясы қараңғыда көруді зерттеудің байқау әдістерін пайдаланумен сағаттық адаптометрияны екі рет орындаумен расталады.

Екі көзде көру аймағының фиксациясы нүктесінен 30 градустан төмен деңгейіне дейін астынан және сыртынан (тік және көлденең меридиандар бойынша) тұрақты тарылуы кезінде талаптардың барлық бағандары бойынша қорытынды осы тармақтың 1) тармақшасы бойынша, бір көзде – осы тармақтың 2) тармақшасы бойынша; екі көзде 30 градустан 45 градусқа дейін осы тармақтың2) тармақша бойынша, бір көзде – 30-тармақтың 3) тармақшасы бойынша шығарылады.

Бағандар бойынша талаптардың 30-тармақтың 2) тармақшасына:

стационарлық жағдайларда белгіленген және көздің ішкі қысымының жоғарылауымен болатын созылмалы увеиттер мен увеопатиялар, кератоглобус және кератоконус;

афакия, бір немесе екі көзде артифакия;

көздің көру функцияларының үдемелі төмендеуі кезінде көз түбінде дегенеративтік-дистрофиялық өзгерістердің (тор қабығының шеткі дегенерациясы, көптеген хориоретиналды ошақтары, артқы стафилома және тағы басқа) болуы;

қабыну немесе дистрофиялық өзгерістерді тудырмайтын көз ішіндегі бөгде дене жатады.

ІІІ-ІV бағандар бойынша куәландырылатындардың әскери қызметке жарамдылығы санаты жараланғаннан кейін кемінде үш айдан ерте емес айқындалады. Көздің жақсы функциялары кезінде (көру өткірлігі, көру аясы, қараңғыға бейімделу) қабыну құбылыстары және металлоз белгілері болмаған кезде көрсетілген әскери қызметшілер әскери қызметке шамалы шектеулермен жарамды деп танылады, бірақ танкілер, жаяу әскер жауынгерлік машиналары, броньды транспортерлер экипаждары, зымыран әскери бөлімдерінің іске қосу қондырғылары құрамындағы қызметке, көлік құралдарының жүргізушілері ретінде, сондай-ақ дене дірілімен байланысты жұмыстарға жарамсыз.

Көру нервісінің атрофиясы кезінде көз функцияларына қарамастан (көру өткірлігі, көру аясы), І-ІІ бағандар бойынша куәландырылатындар әскери қызметке жарамсыз деп танылады, ал ІІІ баған бойынша куәландырылатындардың әскери қызметке жарамдылығы санаты көз функцияларына байланысты айқындалады.

Мүйізгекке немесе склераға оптикалық түзету операцияларын жасатқан азаматтар мерзімді әскери қызметке шақырылған, келісімшарт бойынша әскери қызметке кірген кезде, егер операциядан кейін кемінде алты ай өтсе, әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады. Операциядан кейін олардың әскери қызметке жарамдылығы санаты көз функциялары жағдайының және көз алмаларының ультрадыбыстық биометриясы нәтижелерін ескере отырып, құжаттық расталған операцияға дейінгі аметропия дәрежесіне байланысты бағандар бойынша талаптардың тиісті тармақтары бойынша айқындалады.

Мүйізгекке оптикалық түзету операциясын жасатқан азаматтар (әскери қызметшілер) операциядан кейін асқыну, мүйізгекте және көз түбінде дегенеративтік-дистрофиялық өзгерістер болмаған кезде, сондай-ақ операцияға дейін құжаттамалық расталған аметропия дәрежесі бағандар бойынша талаптардың 34-тармағының 4) тармақшасында көзделгеннен жоғары болмаған жағдайда операциядан кейін бір жылдан ерте емес ӘОО-ға оқуға түсуге жарамды.

Бір немесе екі көзде афакия, артифакия болған кезде І-ІІ бағандар бойынша куәландырылушы әскери қызметшілерге қатысты қорытынды осы тармақтың 2) тармақшасы бойынша шығарылады, ал ІІІ баған бойынша куәландырылатын әскери қызметшілерге қатысты бағандар бойынша талаптардың 35-тармағы бойынша іс жүзінде түзетумен көру өткірлігіне байланысты шығарылады. Көрсетілген әскери қызметшілер ӘОО-ға оқуға түсуге, ДШӘ-дегі, АрнМақБ-дағы және ӘТК-дағы әскери қызметке, танкілер, жаяу әскер жауынгерлік машиналары экипаждары құрамында, көлік құралдарының жүргізушілері ретінде және дене дірілімен байланысты жұмыстарға жарамсыз.

Көз бұршағының шығуы мен шала шығуы афакия болып бағаланады. Егер осы көздің көру өткірлігі 0,4-ке дейін және одан төмен төмендететін екінші көзде көз бұршағының бұлыңғырлануы болса, бір көздегі афакия екіжақты болып саналады.

Қуыстық лампамен зерттеген кезде ғана анықталатын көз бұршағы вакуоліндегі түстердің құлпыруы, құбылмалылығы, кесектердің, түйіршіктердің болуы, сондай-ақ көру өткірлігін төмендетпейтін көз бұршағының алдыңғы капсуласындағы туғаннан пигменттердің жиналуы, осы тармақты қолдануға негіздеме болып табылмайды, әскери қызмет өткеруге, ӘОО-ға оқуға түсуге, зиянды факторлармен әскери қызметкекедергі жасамайды.

Зиянды факторлармен жұмыс істейтін әскери қызметшілерде биомикроскопияда көз бұршағының (ұзақ бақылаған кезде олардың санының және көлемінің айтарлықтай ұлғаюы) артқы капсуласында бұлыңғырлану табылған кезде зиянды факторлармен әскери қызметке жарамсыз деп танылады.

Бір немесе екі көзде орталық және параорталық тұрақты абсолюттік скотомалар кезінде әскери қызметке, әскери-есептік мамандық бойынша әскери қызметке жарамдылық санаты көз функциясына байланысты айқындалады.

Мерезден туындаған паренхиматозды кератиті бар азаматтар (әскери қызметшілер) бағандар бойынша талаптардың 6-тармағының 2) тармақшасы бойынша куәландырылады.

Бағандар бойынша талаптардың 31-тармақ. Көздің торлы қабығының бөлінуі және жарылуы.

Бағандар бойынша талаптардың 31-тармақтың 1) тармақшасына олардың функцияларына (көру өткірлігі, көру аясы) қарамастан, екі көздегі торлы қабықшасының жарақаттық емес бөлінуі (жарылуы), сондай-ақ көз функцияларының үдемелі төмендеуі кезінде екі көздегі торлы қабықшаның жарақаттық емес бөлінуі (жарылуы) сәтсіз қайта хирургиялық емдеу жағдайлары жатады.

Екі көзде жарақаттық этиологиядағы көздің торлы қабығының бөлінуіне шалдыққан азаматтар (әскери қызметшілер), көздің жақсы функциялары (көру өткірлігі, көру аясы) сақталған жағдайда Бағандар бойынша талаптардың 31-тармақтың 2) тармақшасы бойынша куәландырылады. Олар танкілер, жаяу әскер жауынгерлік машиналары, броньды транспортерлер экипаждары, зымыран әскери бөлімдерінің іске қосу қондырғылары құрамында, көлік құралдарының жүргізушілері ретінде әскери қызметке, сондай-ақ дене дірілімен байланысты жұмыстарға жарамсыз.

Бағандар бойынша талаптардың 32-тармақ. Глаукома диагнозы жүктеме сынамаларын қолдана отырып, стационарлық тексеру жағдайларында расталады. Әскери қызметке жарамдылық санаты емдеуден кейін (дәрі-дәрмекпен немесе хирургиялық) көру ағзасының процесін және функцияларын орнықтыру дәрежесін ескере отырып (көру өткірлігі, көру аясы, параорталықты скотомалардың болуы, оның ішінде жүктеме сынамалары кезінде, сондай-ақ көру нервісі дискісін экскавациялау) айқындалады.

Осы тармақ бойынша екінші рет глаукома болған азаматтар (әскери қызметшілер) куәландырылады.

Бағандар бойынша талаптардың 33-тармақ. Көз бұлшықеттерінің аурулары, көз қозғалысы серіктестігінің бұзылуы.

Бағандар бойынша талаптардың 33-тармақтың 1) тармақшасына көз ұясының жарақатынан кейін көз бұлшықеттерінің зақымдануымен тұрақты диплопиясы жатады. Егер диплопия қандай да бір аурудың салдары болып табылса, қорытынды негізгі ауруы бойынша шығарылады.

Куәландырылатындарда көз алмаларының жан-жағына және жоғарыға қатты ауытқу кезінде ғана қосарлану болған кезде куәландыру осы тармақтың 2) тармақшасы бойынша, ал төмен қараған кезде осы тармақтың 1) тармақшасы бойынша жүргізіледі.

Бағандар бойынша талаптардың 33-тармақтың 2) тармақшасына сонымен қатар көз алмасы бұлшықеттерінің айқын көрінген тербеліс түйілуі жатады.

Егер нистагм нерв жүйесінің немесе вестибулярлық аппараттың зақымдануының бір белгісі болып табылса, куәландыру негізгі ауруы бойынша жүргізіледі. Көру өткірлігі елеулі төмендеген кезде қорытынды бағандар бойынша талаптардың 35-тармағы бойынша шығарылады.

Көз алмасының қатты ауытқуы кезінде көздің нистагмоидты тартуы әскери қызметке, ӘОО-ға оқуға түсуге, радиолокациялық станцияның немесе танкіге қарсы басқарылатын снаряд операторы мамандығы бойынша оқуға, дисплейлермен және ақпаратты көрсететін блоктармен жұмыс істеуге кедергі жасамайды.

Кемінде 15 градусқа бірдей қылилық кезінде диагноз бинокулярлы көруді тексеру жолымен расталады. Бинокулярлық көрудің болуы бірдей қылилықты жоққа шығару үшін негіздеме болып табылады.

Екі көздің жақсы көруімен баламалы қылилық кезінде диплопияның пайда болуына байланысты хирургиялық емдеуден бас тарту керек.

Бинокулярлық көрудің бұзылу (оның ішінде бірдей қылилық, диплопиясыз параличті қылилық) кезінде әскери қызметке жарамдылық санаты және әскери-есептік мамандық бойынша қызметке жарамдылық көз функцияларына байланысты (көру өткірлігі, көру аясы) айқындалады.

Бағандар бойынша талаптардың 34-тармақ. Рефракция мен аккомодацияның бұзылуы.

Рефракция ауытқуының түрі және дәрежесі скиаскопияның немесе рефрактометрияның көмегімен айқындалады.

Осы тармақта көрсетілген рефракция ауытқуларында әскери қызметке жарамдылықты дербес бағалау көзделген жағдайларда көру өткірлігіне шешуші мән беріледі.

Тұрақты түйілу, парез немесе аккомодацияның параличі кезінде невропатологтың, терапевтің және қажет болған жағдайда басқа мамандықтар дәрігерлерінің қатысуымен тексеру жүргізіледі. Егер тұрақты түйілу, парез немесе аккомодация парезі нерв жүйесінің, ішкі ағзалардың ауыруына байланысты болса, онда медициналық куәландыру негізгі ауырулары бойынша жүргізіледі.

Циклоплегия кезінде айқындалған рефракция, циклоплегияға дейінгі оңтайлы теріс түзететін линзаның күшінен әлсіз болғанда аккомадацияның түйілуі функционалдық ауру болып табылады.

Бір немесе екі көздегі түйілу, аккомодация парезі кезінде нәтижесіз стационарлық емдеуден кейін әскери қызметке жарамдылық санаты бірнеше рет циклоплегия жасағаннан кейін бастапқы деңгейге қайтып келетін аметропия түзетуімен және дәрежесімен көру өткірлігіне байланысты бағандар бойынша талаптардың 34 немесе 35-тармақтары бойынша айқындалады.

Бір көздегі аккомадацияның тұрақты парезі кезінде әскери қызметке жарамдылық санаты, әскери-есептік мамандық бойынша жарамдылығы көз функцияларына байланысты айқындалады.

3,0 дптр-ден артық анағұрлым үлкен аметропия меридианында жақыннан көрумен немесе алыстан көрумен, екі басты меридиандарда 2,0 дптр рефракция айырмашылығымен кез келген түрдегі астигматизммен ІV баған бойынша куәландырылатын кіші сержанттар мен қатардағы жауынгерлер құрамы санынан келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер ДШӘ-дегі, АрнМақБ-дағы және ӘТК-дағы әскери қызметке жарамсыз деп танылады.

Бағандар бойынша талаптардың 35-тармақ. Соқырлық, нашар көру, түсті көру кемістігі.

Әрбір көздің көру өткірлігі кез келген, оның ішінде құрастырылған шынылармен, сондай-ақ контактілі линзалармен (төзімділігі жақсы жағдайда (кемінде 20 сағат), диплопия, көздің тітіркенуі болмаған жағдайда), ІІІ баған бойынша куәландырылатын әскери қызметшілерде бұдан басқа интраокулярлы линзалармен ескеріледі.

Контактілі линзаларды пайдаланатын азаматтарда(әскери қызметшілерде) көру өткірлігі кәдімгі көзілдіріктермен тексеріледі.

І, ІІ бағандар бойынша куәландырылатын адамдар үшін әскери қызмет өткеруге кедергі келтірмейтін көру өткірлігі түзетумен алыстан көру үшін бір көзге 0,5-тен және екінші көзге 0,1-ден төмен емес немесе әрбір көзге 0,4-тен төмен емес болып айқындалады. Күмәнді жағдайларда көру өткірлігі зерттеудің байқау әдістерінің көмегімен айқындалады.

Кәдімгі сфералық шынылармен түзету кезінде, сондай-ақ түзетілмеген анзиметропия кезінде талаптардың барлық бағандары бойынша куәландырылатындарда көру өткірлігі іс жүзінде төзімді бинокулярлық түзетумен, яғни екі көз үшін шынылар күшінің айырмашылығы 2,0 дптр-дан артық емес есептеледі. Астигматизмнің кез келген түрін түзету барлық меридиандар бойынша цилиндрлік немесе құрастырылған шынылармен жүргізіледі.

ӘОО-ға оқуға түсетін азаматтарда бағандар бойынша талаптардың 7-қосымшасында көрсетілген рефракция шегінен аспайтын көру өткірлігі тек алыстан көрмеушілік, қарапайым және күрделі алыстан көрмеушілік астигматизмі бар болған кезде, ал көру өткірлігі төмендеудің өзге де себептері кезінде (оның ішінде алыстан көру, алыстан көргіштік немесе аралас астигматизм кезінде) – түзетусіз айқындалады.

ІV баған бойынша куәландырылатындар көру өткірлігі түзетулерсіз алыс үшін бір көзге 0,5-тен төмен және екінші көзге 0,4-тен төмен кезінде қызметке жарамсыз деп танылады.

Түсті сезінудің төмендеуі түрлерін, дәрежелерін диагностикалау кезінде медициналық практикада қолдануға рұқсат етілген түсті көруді зерттеу үшін шек кестелеріне әдістемелік нұсқауларды басшылыққа алу қажет. "С" типіндегі аномальді трихомазияға куәландырылатындар ХVІІІ кестені дұрыс оқу кезінде Рабкиннің полихроматикалық кестелеріндегі 12 және одан көп кестені дұрыс таныған кездегі жағдайлар жатады.

8-тарау. Құлақ пен емізік тәрізді өскін аурулары

Бағандар бойынша талаптардың 37-тармақ. Сыртқы құлақ ауруларын: сыртқы есту жолының және құлақ қалқанының экземасын, созылмалы диффузды сыртқы отитті, есту жолының экзостозын, жүре пайда болған есту жолының тарылуын көздейді. Сыртқы есту жолының және құлақ қалқанының экземасы, микоздар кезінде сыртқы отит диагнозы дерматовенеролог-дәрігермен бірлесіп қойылады.

Сыртқы есту жолының және құлақ қалқанының экземасы, созылмалы диффузды сыртқы отиті, микоздар кезінде сыртқы отиті бар әскерге шақырылушыларға талаптардың 41-тармағы бойынша кейіннен медициналық куәландырумен алты айға дейін әскерге шақыруды кейінге қалдыру беріледі.

Естудің бұзылуымен есту жолының жүре пайда болған тарылуы, экзостозы кезінде, олардың нашарлау дәрежесіне байланысты куәландыру бағандар бойынша талаптардың 40-тармағы бойынша жүргізіледі.

Бағандар бойынша талаптардың 38-тармақ. Ортаңғы құлақтың және емізік тәрізді өскін аурулары. Ортаңғы құлақтың созылмалы іріңді аурудың (эпитимпано-антральды, туботимпанальды орта отит) диагнозы отоскопиялық (іріңді бөлінулер, дабыл жарғақтарының перфорациясы, грануляциялар, полиптер, холестеотомды қоймалжындар) деректермен, самай сүйектерін рентгенологиялық, КТ-зерттеулермен, есту функциясын және құлақ барофункциясын зерттеумен, сондай-ақ емдеуді талап ететін жиі асқынумен (жылына кемінде екі рет) расталады.

Ортаңғы құлақтың созылмалы аурулары кезінде барлық куәландырылатындарға емделу ұсынылады.

Бағандар бойынша талаптардың 38-тармақтың 1) тармақшасына:

риноманометриямен расталған тыныс алудың тұрақты қиындауымен білінетін екі жақты немесе біржақты созылмалы іріңді орта отит;

операциядан кейін 30 және одан көп тәулік бойы ірің, грануляциялар немесе холестеатомды қоймалжыңдар болған кезде операциядан кейінгі қуыстарды толық емес эпидермизациялаумен ортаңғы құлақтың созылмалы ауруларын хирургиялық емдеуден кейінгі жағдай жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 38-тармақтың 2) тармақшасына:

операциядан кейінгі қуыстарды толық эпидермизациялау кезінде дабыл жарғағының екіжақты тұрақты құрғақ перфорациялары, оның ішінде жарақаттан кейінгі немесе екі құлаққа радикалды операциялардан кейінгі жағдай жатады.

Дабыл жарғағының тұрақты құрғақ перфорациясын он екі және одан көп ай ішінде ортаңғы құлақтың қабынуы болмаған кезде дабыл жарғағы перфорациясының болуы деп түсіну қажет.

Созылмалы іріңді орта отиттің болуы отоскопиялық деректермен (дабыл қуысынан бөлінетін, дабыл жарғағының перфорациясы), дабыл жарғағынан бөлінетінді микрофлораға себумен, самай сүйектерінің рентгенографиясымен, КТ-мен расталады.

Бағандар бойынша талаптардың 38-тармақтың 3) тармақшасына дабыл жарғағының біржақты тұрақты құрғақ перфорациялары, оның ішінде жарақаттан кейінгі, адгезивті орта отит, тимпаносклероз, операциядан кейінгі қуысты толық эпидермизациялау кезінде он екі және одан көп ай бұрын бір құлаққа радикалды операция жасалғаннан кейінгі жағдай жатады.

Жауынгерлік жүзгіштер мен сүңгуірлер құрамына барофункцияны зерттеу барокамерада (рекомпрессиялы камерада) жүргізіледі. Жауынгерлік жүзгіштер, сондай-ақ сүңгуірлер мамандығына оқуға іріктелетін және оқитын азаматтар (әскери қызметшілер), оларда есту түтігінің жақсы өткізгіштігі (І және ІІ дәрежелі барофункция) болған кезде жарамды, ал барофункцияның ІІІ дәрежелі тұрақты бұзылуымен жарамсыз деп танылады.

Құлақ барофункциясының тұрақты бұзылуы қайталанған зерттеулер деректері бойынша айқындалады.

Барофункцияның ІІІ дәрежелі тұрақты бұзылуы кезінде әскери-есептік сүңгуір және жауынгерлік жүзгіштер әскери-есептік мамандығы бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілірдің жарамдылығы дербес айқындалады, ал барофункцияның ІVдәрежелі бұзылуы кезінде олар жарамсыз деп танылады.

Ортаңғы құлаққа радикалды немесе реконструктивті-қалпына келтіру операцияларынан кейін жақсы нәтижелері бар әскери қызметшілерге босату беріледі, ал азаматтар әскерге шақыру учаскелеріне тіркеу, мерзімді әскери қызметке шақыру және келісімшарт бойынша әскери қызметке кіретін кезде егер стационардан шыққаннан кейін кемінде үш ай өтсе, бағандар бойынша талаптардың 41-тармағы бойынша алты айға әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады. Операциядан кейінгі қуысты толық эпидермизациялау кезінде куәландыру осы тармақтың 3) тармақшасы бойынша жүргізіледі.

Бағандар бойынша талаптардың 39-тармақ. Вестибулярлық бұзылу кезінде осы тексерулер невропатологпен бірлесіп бағаланады.

Бағандар бойынша талаптардың 39-тармақтың 1) тармақшасына Меньер, кенеттен айқын көрінген ұстамалары стационарлық тексеру кезінде байқалған және медициналық құжаттармен расталған вестибулярлық бұзылудың басқа да түрлері жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 39-тармақтың 2) тармақшасына ұстамалары қысқа мерзімде орташа байқалатын вестибулярлы-вегетативті реакциялармен өтетін вестибулярлық бұзылудың басқа да түрлері жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 39-тармақтың 3) тармақшасына вестибулярлық бұзылу симптомдары және басқа да ағзалардың аурулары болмаған кезде тербеліске күрт жоғары сезімталдық жатады.

ӘТК-дағы әскери қызметке жарамдылығы туралы мәселені шешу кезінде тербеліске дағдылану ескеріледі.

Тербеліс салдарынан әскери-есептік мамандық бойынша әскери қызмет міндеттерін орындау қабілетін жоғалту және кемінде бір жыл кезеңінде оң нәтижелер болмаған кезде (арнайы жаттықтырулардан, жорықтарға қатысудан) ӘТК-дағы әскери қызметке жарамсыздығы туралы қорытынды шығарылады.

ӘДК ӘТК-дағы әскери қызметке жарамсыздығы туралы қорытындыны вестибулярлық-вегетативті сезімталдықты зерттеу нәтижелеріне, үш жазықтықта отолит реакциясы тәжірибесіне, айналатын креслода немесе Хилов әткеншегінде тітіркенуді, Кориолис үдеулерінің үздіксіз кумуляциясы сынамасының сомалануы (кумуляциясы) нәтижелеріне негіздей отырып шығарады.

Вестибулометрия нәтижелері невропатологпен бірлесіп бағаланады. Вестибулярлық бұзылудың уақытша сипаты көрсетілген кезде жан-жақты тексерумен емдеу жүргізіледі.

ӘТК-ге іріктеу кезінде тербеліске төзімділіктің өлшем шарты отолитті реакция зерттеулерінің немесе Кориолис үдеткішінің үздіксіз кумуляциясын сынау нәтижелері болады. Осы зерттеулер кезінде ІІІ дәрежелі вестибулярлы реакцияны беретін азаматтар (әскери қызметшілер) ӘТК-дағы қызметке жарамсыз.

Вестибулярлы функцияны зерттеу нәтижелерін бағалау ІІІ дәрежелі қорғаныстық қозғалыстарды ескере отырып жүргізіледі. Қарқынды вегетативті реакциялардың болмауы ӘТК-дағы әскери қызметке жарамсыздығы туралы қорытынды шығаруға негіздеме бола алмайды, өйткені вестибулярлы аппаратқа тітіркенудің осы реакциясы тұрақты болып табылмайды және әдетте, тиісті жаттықтырулар кезінде жоғалып кетеді.

Парашюттік даярлыққа байланысты азаматтарды(әскери қызметшілерді) медициналық куәландыру кезінде НКУК әдісімен үш минут ішінде Кориолис үдеткіш әсерімен немесе ПКУК әдісімен екі минут ішінде сынау жүргізіледі. Нашар көрінген вегетативтік реакцияалынған кезде сынауды бір-екі күннен кейін қайталаған дұрыс. Вестибулярлық аппараттың кумулятивтік әсеріне төмен тұрақтылығы қайта анықталса, олар жарамсыз деп танылады. Адекватты тітіркендіргіштердің кумулятивтік әсеріне вестибуляторлық аппаратты зерттеуді тамақ ішкен соң екі сағаттан кейін күннің бірінші жартысында жүргізу қажет. Сынау кезінде айқын көрінген вегетативтік реакция (кенеттен пайда болған нистагм, вестибулды-окулярлы және оптокинетикалық рефлекстер асимметриясы және оларды басу реакциялары, күрт бозарып кету, лоқсу, құсу және т.б.) зерттелетіндер вестибулярлық тітіркендіргіштерге тұрақсыз деп саналады және жарамсыз деп танылады.

Бағандар бойынша талаптардың 40-тармақ. Кереңдік, кереңдік-мылқаулық, естудің төмендеуі.

І, ІІ бағандар бойынша куәландырылатын адамдар үшін әскери қызмет өткеруге кедергі келтірмейтін сыбырлап сөйлеуді қабылдау бір құлаққа кемінде 2 м. қашықтықта және екінші құлаққа кемінде 4 м. қашықтықта немесе екі құлаққа кемінде 3 м. қашықтықта айқындалады.

Екі құлақтың кереңдігін немесе кереңдік-мылқаулықты денсаулық сақтау мекемелері, ұйымдары немесе керең-мылқауларға арналған оқу орындары қосымша растайды. Құлақ қалқаны жанындағы айқайды естімеу кереңдік деп саналуға тиіс.

Екі құлағына кохлеарлық имплантат қою арқылы жандандыру бойынша операция жасатқан азаматтар (әскери қызметшілер) осы тармақтың 1) тармақшасы бойынша, ал бір құлағына операция жасатқандар 2) тармақшасы бойынша куәландырылады.

Естудің төмендеуі дәрежесін айқындау кезінде мынадай арнайы зерттеу әдістері жүргізіледі: сыбырлап сөйлеумен және сөйлеумен, камертондармен, құлақтың барофункциясын міндетті түрде анықтай отырып объективті аудиометриямен (шақырылған потенциалды естуді тіркеу, отоакустикалық эмиссия және тағы басқа).

Әскери қызметке жарамдылық санатын өзгертуді айқындайтын естудің төмендеуі кезінде көрсетілген зерттеулер бірнеше рет жүргізіледі (тексеру кезеңінде кемінде үш рет). Бір немесе екі құлаққа кереңдікке күмән келтірген кезде кереңдікті объективті айқындаудың мынадай қосымша тәсілдерін қолданады: Барани сылдырмағын пайдалану, Говсеев, Попов, Штенгер, Хилов тәжірибелері. Естудің едәуір (үш метрден асатын) құлақ аралық айырмашылығы кезінде Стенверс бойынша шеке сүйектерінің рентгенографиясы немесе шеке сүйектерінің компьютерлік томографиясы жүргізіледі.

Осы тармақ бойынша әскери қызметке жарамдылық санаты туралы қорытынды сурдолог тексергеннен кейін шығарылады.

Әскери қызметке жарамдылық санатын дербес бағалаған кезде әскери қызметшілердің нақты әскери қызмет жағдайлары, әскери бөлім (мекеме) қолбасшылығымен (басшылығымен) дәрігерінің мінездемелері, электроакустикалық байланыс құралдарын (телефон, радиобайланыс) пайдалану кезінде құлаққап арқылы естуді тексеру жолымен функционалдық зерттеу деректері ескеріледі.

Естудің тұрақты төмендеуі кезінде, егер сыбырлап сөйлеуді қабылдау бір құлаққа кемінде 6 м болса, ӘОО-ға (мектепке) оқуға түсушілер, сондай-ақ тәрбиеленушілер жарамсыз деп танылады.

Бағандар бойынша талаптардың 41-тармақ. Бір ортаңғы құлаққа радикалды операциядан кейін жақсы нәтижелері бар азаматтар І, ІІ бағандары бойынша куәландырылатындар жасалған операциядан кейін он екі ай мерзімге әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады. Осы мерзім аяқталғаннан кейін операциядан кейінгі қуыстың толық эпидермизациясы кезінде талаптардың 38-тармағының 3) тармақшасы бойынша қорытынды шығарылады.

9-тарау. Қанайналымы жүйесінің аурулары

Қанайналымы жүйесінің аурулары кезінде созылмалы жүрек жеткіліксіздігі Нью-Йорк жүрек ассоциациясының (NYHA) жіктеуіне сәйкес функционалдық сыныптар бойынша, стенокардия – Канада кардиоваскулярлық қауымның жіктемесіне сәйкес бағаланады.

Бағандар бойынша талаптардың 42-тармақ. Жүректің қосжармалы және (немесе) басқа да қақпақшаларының (дәнекер тін дисплазиясының көріністері сияқты) алғашқы проллапсы кезінде азаматтарды медициналық куәландыру бағандар бойынша талаптардың 80-тармағы бойынша, ал жүректің қосжармалы және (немесе) басқа да қақпақшаларының қайталанған проллапсы кезінде осы тармақ бойынша жүргізіледі.

Бағандар бойынша талаптардың 42-тармақтың 1) тармақшасына:

СЖӘ ІІІ-ІV ФС жүрек-қан тамыры жүйесінің аурулары;

СЖӘ жүрек жеткіліксіздігі болған немесе болмаған кездегі аралас (жүректің бірнеше қақпақшаларының зақымдануы) немесе құрамдас (жүректің бір қақпақшасының зақымдануы: тарылуы және жеткіліксіздігі) жүре пайда болатын жүрек ақаулары;

СЖӘ ІІ-ІV ФС болған кезде оқшауланған аорталы жүрек ақаулары;

сол жақ атриовентрикулярлық тесіктің оқшауланған тарылуы;

трикуспидальді қақпақшаның тарылуы;

өкпе артериясының тарылуы;

сол жақ қарыншадан шығатын жолдар бітелулері бар дилатациялық және рестриктивті кардиомиопатиялар, гипертрофиялық кардиомиопатия;

СЖӘ І-ІV ФС болған кезінде жүргізушінің жасанды ырғағының имплантациясы, жүректің қақпақша аппаратына операциялық араласу салдары;

аурулардың айқын байқалуына қарамастан, оларға әкелетін өмірге қауіпті ырғақ пен өткізгіштіктің бұзылуының жекелеген түрлері (қарыншалар фибрилляциясы, асистолия, пароксизмалы қарынша тахикардиясы, (30 секундтан астам немесе гемодинамикалық бұзылу салдарын тоқтатуды қажет етеді) толық АV-блокада);

тұрақты, қиын емделетін жүрек ырғағының бұзылу түрлері (жүрекше фибрилляциясының тұрақты түрі, фибрилляцияның қайталанған пароксизмдері немесе жүрекшелер дірілі),жүрек ырғағын қалпына келтіру үшін электрлі кардиоверсия пайдаланылады;

егер олар дәрі-дәрмекпен индукцияланбаса, ЭКГ-да немесе ЭКГ тәуліктік мониторингтеу деректері бойынша 3 секундтан астам үзіліске әкелетін, клиникалық көріністеріне қарамастан ырғақтың және өткізгіштіктің тұрақты бұзылуы;

Бругад синдромы;

шағын емес миокард;

оң жақ қарыншаның аритмогенді дисплазиясы жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 42-тармақтың 2) тармақшасына СЖӘ ІІ ФС-мен білінетін жүрек ауруларынан басқа мыналар жатады:

жүрек іші гемодинамикасының бұзылуымен жүректің қосжармалы немесе басқа да қақпақшаларының ІІІ дәрежелі (9 мм. және одан астам) ІІ дәрежелі (6-8,9 мм.) пролапсы;

СЖӘ І ФС болған кезде оқшауланған жүре пайда болған жүрек ақаулары (Бағандар бойынша талаптардың 42-тармақтың 1) тармақшасында көрсетілгендерден басқа) жатады.

СЖӘ 1 ФС болған кезде сол жақ қарыншадан шығу жолдарының бітелуінсіз гипертрофиялық кардиомиопатия;

жіті ревматитті безгектің қайталануы (рецидив);

синусты түйін әлсіздігінің синдромы;

Вольф-Паркинсон-Уайт синдромы (WPW синдромы) ырғақтың пароксизмалы бұзылуымен;

ырғақтың пароксизмалы бұзылуы бар тұрақты сипаттағы Q-T ұзартылған аралығының туа біткен және жүре пайда болған синдромы Q-T ұзартылған аралығы синдромының ЭКГ-өлшемшарты болып оларды қабылдау Q-T аралығын ұзартуға әсер ететін, дәрілік заттарды қабылдамайтын, пациенттердің тыныштықтағы ЭКГ-да Q-T аралығын 0,44 секунд астам түзетілген көлемі болып табылады;

жекелеген тұрақты, қиын емделетін ырғақтың бұзылу түрлері (жүрекше фибрилляциясының ұзақ сақталу түрі, фибрилляцияның жиі пароксизмдері немесе жүрекше дірілі, жылына 3 рет және одан жиі суправентрикулярлық тахикардияның жиі пароксизмдері жылына 3 рет және одан жиі (пароксизмалы түрі), жиі политопты қарынша экстрасистолиясы, жұп қарынша экстрасистолиясы, соның ішінде стационарлық жағдайларда қайталанған емделудің нәтижесіздігі кезінде ЭКГ тәуліктік мониторингтеу деректері бойынша);

өткізгіштіктің жекелеген тұрақты бұзылуы (егер ол дәрі-дәрмекпен индукцияланбаса (ІІ дәрежелі АV-блокадасы, Гис будалары оң жақ бұтағының және Гис будалары сол жақ артқы бұтағы тармағының толық блокадасы);

егер олар дәрі-дәрмекпен индукцияланбаса, ЭКГ-да (оның ішінде ЭКГ-ның тәуліктік мониторингтеу деректері бойынша) 2-3 секундтық үзілістердің пайда болуына әкелетін және клиникалық симптоматикамен (оның ішінде бас айналу, синкопальды жағдай) білінетін ырғақтың және өткізгіштіктің тұрақты бұзылуы.

Бағандар бойынша талаптардың 42-тармақтың 3) тармақшасына СЖӘ І ФС жүрек ауруларын қоспағанда:

жүрек іші гемодинамикасының бұзылуынсыз жүректің қосжармалы немесе басқа да қақпақшаларының ІІ дәрежелі пролапсы (6 – 8,9 мм.);

ІІ дәрежелі және одан жоғары регургитациясы бар жүректің қосжармалы немесе басқа да қақпақшаларының І дәрежелі пролапсы (3-тен 5,9 мм. дейін);

ырғақтың пароксизмалсыз бұзылуымен Вольф-Паркинсон-Уайт синдромы;

СЖӘ болмаған кездегі оқшауланып пайда болған жүрек ақаулары (Бағандар бойынша талаптардың 42-тармақтың 1) тармақшасында көрсетілгеннен басқа);

ырғақ бұзылуынсыз тұрақты сипаттағы Q-T ұзартылған аралығының туа біткен және жүре пайда болған синдромы;

ЭКГ-ны тәуліктік мониторингтеу деректері бойынша анықталған қайталана беретін ІІ дәрежелі органикалық АV-блокадасы;

СЖӘ белгілері болмаған кезде жүректің қақпақша аппаратына операциялық араласу салдары, ырғақ жүргізушісінің жасанды имплантациясы;

жекелеген ырғақ пен өткізгіштіктің бұзылуы: жүрекшенің фибрилляцияның сирек пароксизмдері немесе дірілі, жылына үш рет және одан сирек немесе дірілдеу жиі монотопты қарынша экстрасистолиясы (ЭКГ-ны тәуліктік мониторингтеу деректері бойынша сағатына 30 және одан көп эктопиялық кешендер, бір тәулік ішінде кемінде 12 сағат); жиі суправентрикулярлы экстрасистолия (ЭКГ-ны тәуліктік мониторингтеу деректері бойынша сағатына 30 және одан астам эктопиялық кешендер, бір тәулік ішінде кемінде 12 сағат); үш ай бойы қайта ЭКГ-ны тәуліктік мониторингтеу кезінде расталатын жұп және (немесе) топтық суправентрикулярлы экстрасистолия; ауыстыратын ырғақтың жиілігі минутына 40-тан кем ІІІдәрежелі СА-блокадасы: Гис будалары оң жақ аяқшаларының тұрақты толық блокадасы; Гис будалары сол жақ артқы бұтағы тарамының тұрақты блокадасы; І дәрежелі тұрақты АV-блокадасы жатады.

Әскери қызметте болудың шекті жасына толмаған офицерлермен аға және жоғары құрамдағы сержанттар құрамы туа біткен немесе жүре пайда болған жүрек ақаулары себебінен хирургиялық емделуден кейін әскери қызметке жарамдылығы санатын айқындау үшін операциядан кейін кемінде үш ай өткен соң куәландыруға жіберіледі.

СЖӘ І-ІІ ФС эхокардиография кезінде айқындалатын кардиогемодинамикалық көрсеткіштермен (шығару фракциясының төмендеуі және (немесе) сол жақ қарыншаның диастоликалық функцияларының бұзылуы, сол жақ қарыншамен жүрекшенің систолиялық және диастолиялық өлшемдерінің ұлғаюы, қос жармалы және аорта қақпақшаларында регургитация ағындарының пайда болуы), велоэргометрия немесе тредмил-тестінің, сондай-ақ аурудың клиникалық көріністерін талдаумен үйлестіре отырып, 6 минуттық жүріс тестісінің нәтижелері бойынша күштік жүктемеге шыдамдылықтың азаюымен расталады.

Жүрек ырғағының тұрақты бұзылуына аритмияға қарсы терапияны және емдеу тоқтатылғаннан кейін немесе оған рефрактерлі емдеуді қайта бастау қажет етілетін ұзақтығы 7 тәуліктен асатын аритмия жатады.

ІІІ баған бойынша оқшауланған аорта жүрек ақаулары бар куәландырылатындарға (Бағандар бойынша талаптардың 1) тармақшада көрсетілгендерден басқа) қорытынды бағандар бойынша талаптардың осы тармағының 3) тармақшасы бойынша шығарылады.

Жүректің зақымдану белгілері сақталатын жіті ревматиттік безгекке шалдыққан азаматтар (әскери қызметшілер) созылмалы жүрек жеткіліксіздігінің болуына және айқын көрінуіне, ырғақтың және (немесе) өткізгіштіктің бұзылуына байланысты осы тармақтың 1), 2) немесе 3) тармақшалары бойынша куәландырылады.

Жіті ревматиттік безгекке шалдыққан ІІ баған бойынша куәландырылатындар осы тармақтың 3) тармақшасы бойынша әскери қызметке бейбіт уақытта жарамсыз, соғыс уақытында шектеулі жарамды деп танылады.

Бағандар бойынша талаптардың 42-тармақтың 4) тармақшасына жүрек бұлшықеттері ауруларының тұрақты қалпына келуі нәтижелерінен басқа:

жүрек іші гемодинамикасының бұзылуынсыз жүректің І дәрежелі митральды немесе басқа да қақпақшаларының пролапсы (3 – 5,9 мм дейін);

бағандар бойынша талаптардың 42-тармағының 1), 2), 3) тармақшаларында көрсетілген эмболия, жүрек ырғағы мен өткізгіштігі бұзылған жағдайлары алдында болған митральды қақпақша пролапсы кезінде отбасында кенеттен өлім болмаған І дәрежелі региргутациясы бар жүректің І дәрежелі митральды немесе басқа да қақпақшаларының пролапсы(3 – 5,9 мм);

сирек қарыншалық экстрасистолиялар;

ІІ дәрежелі СА-блокадасы (ІІ тип);

Осы тармақша бойынша атриовентрикулярлы түйінді реципрокты тахикардия, миокардтың аритмогендік бөліктерінің, өткізудің қосымша жолдары бойынша абляциясын (оның ішінде радиожиілік) табысты өткізген әскери қызметшілер куәландырылады.

Табысты абляция көрсеткіштері бір немесе одан көп ай аралығында кемінде екі рет жүргізілген ЭКГ-ны тәуліктік мониторингтеу деректері бойынша ырғақ бұзылуының болмауы болып табылады.

Талаптардың І бағаны бойынша куәландырылатын азаматтар І дәрежелі регургитациясымен І дәрежелі жүректің митральды пролапсы немесе басқа да қақпақшаларының пролапсы алғаш анықталған кезде зерттеу кешендері (ЭхоКГ, жүктеме сынама, ЭКГ-ны тәуліктік мониторингтеу) орындалады және осы тармақтың 1), 2), және 3) тармақшаларында көрсетілген жүрек ырғағы және өткізгіштігі бұзылмаған жағдайда әскери қызметке шамалы шектеулермен жарамды деп танылады.

Жіті ревматитті безгекке шалдыққан І баған бойынша куәландырылатындар медициналық мекемеден шығарылғаннан кейін бағандар бойынша талаптардың 48-тармағы бойынша әскери қызметке он екі айға уақытша жарамсыз деп танылады. Кейіннен жіті ревматитті безгекке екінші рет профилактикасы аяқталғаннан кейін (бициллинопрофилактика) және жүректің және басқа да ағзалардың зақымдану белгілері болмаған кезде, сондай-ақ аурудың қайталануы болмаған кезде осы тармақтың 4) тармақшасы бойынша куәландырылады.

ЭхоКГ нәтижелерін ресімдеу, оларды интерпретациялау бағандар бойынша талаптардың 80-тармағын түсіндірулерде сипатталған.

Синусты аритмия, жүрек ырғағы мен өткізгіштік бұзылмаған кезде миокардитке шалдыққандар, миокардиосклероз, ІІ дәрежелі СА-блокада (І тип), функционалды І дәрежелі АV-блокада (АV-өткізгіштік дене жүктемесі кезінде немесе көктамырға 0,5-1 мг атропин сульфатын салғаннан кейін қалпына келеді), Гис будасы оң жақ аяқшасының толық емес блокадасы, ЭКГ мониторлау деректері бойынша ырғақтың пароксизмалы бұзылуымен білінбейтін Клерк-Леви-Кристеско синдромы (СLС), клиникалық белгілерінсіз жүрек қуысындағы қосымша хорда, қарынша іші өткізгіштігінің жергілікті бұзылуы, ырғақты жүргізушінің жүрекшеге көшуі, осы тармақты қолдануға негіздеме болып табылмайды, әскери қызмет өткеруге, ӘОО-ғаоқуға түсуге кедергі келтірмейді.

Бағандар бойынша талаптардың 43-тармақ. Артериялық гипертензия.

Әскери–дәрігерлік сараптама жүргізу үшін артериялық гипертензия бойынша ҚР ДСМ қолданыстағы клиникалық хаттамасына сәйкес жалпы жүрек-қантамырықатерінің дәрежесі мен сатысы бойынша артериялық гипертензия жіктемесі қолданылады.

Артериялық гипертензияның дәрежесі екі реттен кем емес жүргізілген АГТМ нәтижесі бойынша АГ систолиялық және диастолиялық сандардың орташа мәні негізінде айқындалады.

АҚ-ның көтерілуі белгілі немесе жойылатын себептерге байланысты болған кездегі артериялық гипертензия симптоматикалық (қайталанған) артериялық гипертензия ретінде қаралады.

Бағандар бойынша талаптардың 43-тармақтың 1) тармақшасына:

артериялық гипертензияның тез үдемелі (қатерлі) түрі;

ІV дәрежелі ретинопатияның дамуымен, көздің тор қабықшасында ишемиялық немесе геморрагиялық ошақтармен білінетін көру нервтері дискілерінің ісінуімен АҚ 220/130 мм с.б. төмен емес артериялық гипертензияның тез үдемелі (қатерлі) түрі болып табылады.

Гипертензивтік синдроммен (ІІ-ІV ФК созылмалы жүрек жеткіліксіздігі, миокард инфарктісі, аортаның қатпарлану аневризмасы, геморрагиялық инсульт, қан құйылумен немесе көз түбіндегі жалқықтармен және көру нервісі дискісінің ісінуімен артерия торлы қабығының генерализацияланған тарылуы, 4 және одан жоғары сатыдағы СБА) тығыз және тікелей байланысты ауыр қан тамыры бұзылуының клиникалық бейнесінде басымдылықпен болатын 3-дәрежелі артериялық гипертензия жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 43-тармақтың 2-тармақшасына тұрақты аралас гипотензивті терапияға рефрактерлі артериялық гипертензия жатады:

3-дәрежелі артериялық гипертензия, 4-қатерге (өте жоғары);

3-дәрежелі артериялық гипертензия, 3-қатерге (жоғары);

2-дәрежелі артериялық гипертензия, 4-қатерге жатады.

43-тармақтың 3) тармақшасына:

2-дәрежелі артериялық гипертензия, 3-қатерге;

2-дәрежелі артериялық гипертензия, 2-қатерге (орташа);

1-дәрежелі артериялық гипертензия, 4-қатерге;

1-дәрежелі артериялық гипертензия, 3-қатерге жатады (ГЖАЗ, орташа немесе ауыр СБА немесе ағзалардың бұзылуынсыз ҚД болған кезде).

1-дәрежелі артериялық гипертензиясы бар куәланушылардың ЖҚТ дәрежесін ІІІ кесте бойынша айқындау барысында "4-қатер" ретінде гемодинамикалық шамалы атероматоздық түйіндақ (50 проценттен аз тарылу), ГЖАЗболмағанда, орташа немесе ауыр СБА немесе ағзалардың бұзылуынсыз ҚД болған кезде қорытынды осы тармақтың 4) тармақшасы негізінде шығарылады.

Бағандар бойынша талаптардың 43-тармақтың 4) тармақшасына 1-дәрежелі артериялық гипертензия, 1-қатер (төмен), 2, 3 (ГЖАЗ-сыз, орташа немесе ауыр СБА немесе ағзалардың бұзылуынсыз ҚД).

Миокард инфарктісіне немесе инсультке шалдыққан азаматтарда (әскери қызметшілерде)артериялық гипертензия дәрежесін бағалау алдыңғы байқау деректерін ескере отырып жүзеге асырылады.

Артериялық гипертензия диагнозы стационарлық жағдайларда медициналық тексерумен, ал І, ІІ бағандар бойынша куәландырылатындарда – міндетті түрде артериялық қысымды бірнеше рет тәуліктік байқаумен кемінде алты ай ішінде алдағы диспансерлік байқау құжаттамамен расталған нәтижелерімен расталады.

Байқау мерзімі жеткіліксіз болған кезде артериялық гипертензия алғаш анықталған жағдайда азаматтар әскерге шақыру учаскелеріне тіркеу, мерзімді әскери қызметке шақыру кезінде бағандар бойынша талаптардың 48-тармағы бойынша 6 айға әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады.

Артериялық гипертензияның әрбір жағдайында симптоматикалық артериялық гипертензиямен дифференциалды диагностикалау жүргізіледі. Симптоматикалық артериялық гипертензиясы бар азаматтарды (әскери қызметшілерді)медициналық куәландыру кезінде симптоматикалық артериялық гипертензияның этиологиялық себебі болып табылатын ауруға сәйкес бағандар бойынша талаптардың тармағынан басқа, бағандар бойынша талаптардың 43-тармағы қолданылады: 3-дәрежелі АҚ деңгейі бойынша сәйкес келетін симптоматикалық артериялық гипертензия кезінде 1) тармақша, 2-АҚ – 2) тармақша, 1-АҚ – 3) тармақша қолданылады.

Әскери қызмет өткерудің алғашқы үш айында АҚ-ның транзиторлы көтерілуін, анамнезде артериялық гипертензия болмаған кезде бейімделу синдромының көрінісі ретінде бағалау қажет. Әскери қызметшілерінің осы санатына дене жүктемесінің жеке режимін тағайындай отырып, әскери бөлім (мекеме) дәрігерінде динамикалық диспансерлік байқауға, ал медициналық көрсеткіштер бар болған кезде стационарлық жағдайларда тексеріледі.

Вегетативті бұзылудың (қол білектерінің гипергидрозы, "қызыл" тұрақты дермографизм, дене қалпын ауыстырған кезде артериялық қысымның және пульстың тұрақсыздығы және тағы басқа) болуымен тығыз байланысты жоғары артериялық қысым синдромы болған кезде куәландыру бағандар бойынша талаптардың 47-тармағы бойынша жүргізіледі.

Бағандар бойынша талаптардың 44-тармақ. Жүректің ишемиялық ауруының болуы аспаптық зерттеу әдістерімен расталады (міндетті – тыныштықта және жүктеме сынамаларымен ЭКГ, ЭхоКГ, ЭКГ тәуліктік мониторлеу; қосымша – стресс-ЭхоКГ, коронарография, магниттік-резонанстық томография, позитронды-эмиссиондық томография), коронарлық артерияның компьютерлік (мультиспиральдік) томографиясы, бірфотондық эмиссиондық компьютерлік томография), перфузионды сцинтиграфия, миокарда және басқа).

Бағандар бойынша талаптардың 44-тармақ 1) тармақшаға:

3-ФС-мен – 4-ФС-мен тұрақты күшейген стенокардия;

ЖСЖ ІІІ – ІV ФС болған кезде 2-ФС-мен тұрақты күшейген стенокардия;

жіті коронарлық синдром түріндегі ишемиялық аурудың жиі (жылына 2 және одан көп) тұрақсыздануы көріністерімен 2-ФС-мен тұрақты күшейген стенокардия;

ЭхоКГ нәтижелері бойынша дискинезия учаскелерімен байланысты сол (оң) жақ қарыншаның тұрақты дисфункциясымен 2-ФС-мен тұрақты күшейген стенокардия жатады.

Осы тармақшаға (стенокардияның айқын көрінуіне және қан айналымының жеткіліксіздігіне қарамастан) сонымен қатар:

трансмуральды, ірі ошақты немесе қайталанған миокард инфарктісі нәтижесінде дамыған жүрек аневризмі немесе ірі ошақты кардиосклероз;

кең тараған стеноздаушы процесс (екі және одан көп коронарлық артерияда 75 процент және одан астам), сол жақ коронарлық артерия бағанының стенозы (50 процент және одан астам) және (немесе) сол жақ коронарлық артерияның алдыңғы қарынша аралық бағанасының жоғары оқшауланған стенозы (50 процент және одан астам), миокардты қанмен қамтамасыз етудің оң типі кезінде оң жақ коронарлық артерияның стенозы (75 процент және одан астам) жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 44-тармақтың 2) тармақшасына:

2-ФС-ның тұрақты стенокардиясы;

ЭхоКГ нәтижелері бойынша дискинезия учаскелерімен байланысты сол (оң) жақ қарыншаның тұрақты дисфункциясымен 1-ФС-мен тұрақты күшеген стенокардия;

спонтанды стенокардия;

шалдыққан ұсақ ошақты миокард инфарктісі;

бір ірі коронарлық артерияның (1) тармақшада көрсетілгеннен басқа) окклюзиясы немесе стенозы (75 процент және одан астам) жатады.

Осы тармақша бойынша коронарлық шунттау және (немесе) екі және одан астам қан тамырына коронарлық ангиопластика (стентирлеу) жасалған азаматтар (әскери қызметшілер) куәландырылады.

ФС стенокардиясына және ЖСЖ-ға байланысты, сондай-ақ әскери қызмет міндеттерін орындау қабілетіне байланысты бір қан тамыры коронарлық ангиопластик (стентирлеу) жасалған азаматтарға (әскери қызметшілерге)қорытынды операциядан кейін үш айдан ерте емес осы тармақтың 2), 3) тармақшалары бойынша шығарылады.

Бағандар бойынша талаптардың 44-тармақтың 3) тармақшасына:

1-ФС-ның тұрақты стенокардиясы;

стресс-ЭхоКГ нәтижелері бойынша локальды (1 сегментке дейін) дискинезия учаскелерімен байланысты сол (оң) жақ қарыншаның транзиторлы дисфункциясы;

бір ірі коронарлық артерияның стенозы (50 – 74 процентке дейін) (1-тармақшада көрсетілгеннен басқа); үш коронарлы артерияның 30 проценттен астам стенозирлеу жатады.

Созылмалы жүрек жеткіліксіздігі, жүрек ырғағының және (немесе) өткізгіштігінің бұзылуы болған кезде медициналық куәландыру бағандар бойынша талаптардың 42-тармағы бойынша жүргізіледі.

Миокардтың ауырмайтын (белгісіз) ишемиясы, Х кардиальды синдромы (кішкентай қан тармырлы стенокардия), бұлшықет аралығы (бридж синдромы) болған кезде қорытынды коронография деректері және (немесе) дене жаттығуларымен электрокардиография (стресс – ЭхоКГ) жүргізу нәтижелері бойынша коронарлықартерия атеросклерозының айқын көріну дәрежесіне байланысты 1,2 немесе 3-тармақтар бойынша шығарылады.

Бағандар бойынша талаптардың 45-тармақ. Осы тармақпен көзделген аурулар болған кезде куәландырылатындарға көрсеткіштер бойынша хирургиялық емдеу ұсынылады. Емдеуден қанағаттанғысыз нәтижелер немесе одан бас тартылған кезде әскери қызметке жарамдылық санаты патологиялық процестің айқын көрінуіне байланысты айқындалады.

Бағандар бойынша талаптардың 45-тармақтың 1) тармақшасына:

магистральды қан тамырының артериялық және артериялық-веноздық аневризмдері;

аяқ-қолдың ишемиялық қалпына келмеуі кезінде бітелген атеросклероз, эндартериит, тромбангиит, аортоартериит (гангреналы-некротикалық саты);

оның висцералды тармақтары саңылауының, ағзалар мен дисталды қан айналымы функцияларының кенеттен бұзылуымен мықын артериясының жартылай немесе толық бітелуімен аортаның ішкі бөлігінің атеросклерозы;

қақпа немесе қуыс көктамыр тромбозы;

жиі қайталанбалы тромбофлебит, флебтормбоз, қан тамырының созылмалы аурулары С5-С6 (СЕАР бойынша жіктелу: жазыла бастаған көктамыр ойық жарасының немесе ашық көктамыр ойық жарасы болған кезде);

имплантантты кава-фильтрдің болуы;

ІII дәрежелі лимфостаз;

ІІІ сатылы (гангренозды-некротикалық) ангиотрофоневроздар;

Қанайналымының айқын көрінген бұзылуы сақталған және ауырудың үдемелі ағымы кезінде ірі магистралды (аорта, мықын, сан, брахиоцефалды артерия, қақпалы немесе қуыс көктамыр) және перифериялық қантамырына реконструктивті операциялар салдары жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 45-тармақтың 2) тармақшасына:

бітелген эндартериит, тромбангиит, аортоартериит және ІІ сатылы аяқ қан тамырының атеросклерозы;

қан ағумен асқынған өңеш көктамырының варикоздық кеңеюі;

С4 көктамырының созылмалы аурулары (СЕАР бойынша жіктелу: қалыптан тыс пигменттелу және/немесе көктамыр экземасы, липодерматосклероз және/немесе терінің атрофиясы);

ІІ дәрежелі лимфостаз;

нәтижесіз қайта стационарлық емдеу кезінде жалғасқан ауырсыну синдромымен, саусақтардың көгеруімен, суықта қозғалыстың еркінсіздігі мен ІІ сатылы ангиотрофоневроздар;

қанайналымының шамалы бұзылуымен магистралды және перифериялық қантамырына реконструктивті операциялар салдары жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 45-тармақтың 3) тармақшасына:

бітелген эндеартериит, тромбангиит, І сатылы аяқ қан тамырының атеросклерозы;

С3 көктамырының созылмалы аурулары (СЕАР бойынша жіктелу: ісіну);

І дәрежелі лимфостаз;

3-сатыдағы енбауы көктамырының түйінді кеңеюі (шоқтанған өрімді көктамырдың айқын дилатациясы, аталық ұрық безінің кішіреюі және оның консистенциясының өзгеруі);

куәландырылатындарда енбауы көктамырының қайталанған (қайта хирургиялық емделуден кейін) варикозды кеңеюі болған кезде І, ІІ бағандар бойынша, ал келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер деңгейіне байланысты осы тармақтың 3), 4) тармақшалар бойынша куәландырылады.

І сатылы ангиотрофоневроздар;

қанайналымының бұзылуынсыз магистральді және перифериялық қантамырына қайта қалпына келтіру эндоваскулярлық операция жасау жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 45-тармақтың 4) тармақшасына:

С2 көктамырының созылмалы аурулары (СЕАР бойыншажіктелу: 3 мм. астам диаметрде варикозды өзгерген теріасты көктамыр);

0 дәрежелі лимфостаз;

енбауы көктамырының 2-деңгейдегі (көктамырдың кеңеюі көзбен көріп анықталады және атабездің өлшемі мен консистенциясы өзгермеген) варикозды кеңею жатады.

Осы тармақ бойынша қантамырына операция: флебэктомия, варикозды-кеңейген аяқ-қол теріасты көктамырының беріштенуі, тромбэндартерэктомиялар және басқаны жасатқан азаматтар (әскери қызметшілер)куәландырылады.

Бұғана асты қантамыр-жүйке будасының экстравазальді жаншылуын, "кеуденің шығу" синдромын диагностикалау кезінде куәландыру екінші рет асқынудың және функциялары бұзылының болуына байланысты осы тармақтың тиісті тармақшалары бойынша куәландырылады.

Қанайналымын және функцияларын толық қалпына келтірумен ірі магистральды артерияның зақымдануынан (оның ішінде жаралануынан) кейін куәландыру кезінде І, ІІ бағандар бойынша Бағандар бойынша талаптардың 45 тармақтың 3) тармақшасы, ал ІІІ-ІVбағандар бойынша осы тармақтың 4) тармақша қолданылады.

Ауру және қан тамырының зақымдану салдарының диагнозы функционалдық бұзылу процесінің сатысын және дәрежесін көрсетеді. Сараптама қорытындысы объективті көрсеткіштер беретін әдістерді қолдана отырып, тексеруден кейін шығарылады (ангио, флебо, лимфография, ультрадыбысты доплерография және ультрадыбысты ангиосканерлеу).

С0-С1 көктамырының созылмалы аурулары (СЕАР бойынша жіктеу: СТА көзбен көріп байқалатын және пальпириялық белгілері жоқ, бірақ сипатты шағымдары бар, телеангиоэктазия немесе ретикулярлық варикоздық көктамыр), І сатыдағы варикоцеле (варикозды көктамыр денесі көлденеңінен жатқан қалыпта науқас күшенген кезде тек пальпаторлы күйде анықталады), осы тармақты қолдануға негіздеме болып табылмайды, ӘОО-ға оқуға түсуге, әскери қызмет өткеруге кедергі келтірмейді.

Бағандар бойынша талаптардың 46-тармақ. Жүректің және жүрек-қантамыр жүйесінің соматоформалық вегетативтік дисфункциясы қандай да бір тітіркендіргіштерге артериялық қысым және (немесе) жүрек ырғағының бұзылуы тән емес реакция бар вегетативті-қантамырының бұзылу синдромымен сипатталады.

Гипотензивті түріндегі ЖЖҚТСВД ешқандай шағымдары жоқ, артериялық қысым көрсеткіші 90/50 – 100/60 мм. с.б. кезінде еңбекке қабілетін және әскери қызмет міндеттерін орындау қабілетін сақтайтын дені сау адамдардың физиологиялық гипотониясынан ажырату қажет. Мұндай адамдар әскери қызметке жарамды деп танылады. Міндетті түрде аурулар, оның ішінде эндокринді жүйе, асқазан-ішек жолы, өкпе аурулары негіз болған симптоматикалық гипотонияны қарамау қажет.

Әскерге шақыру учаскелеріне тіркелген кезде ЖЖҚТСВД-ның кез келген түрі бағандар бойынша талаптардың 47-тармағы бойынша бар азаматтар әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады және емделуге жіберіледі.

Бағандар бойынша талаптардың 46-тармақтың 1) тармақшасына ЖЖҚТСВД-ның:

Ұдайы шағымдар және еңбекке қабілетімен әскери қызмет міндеттерін орындау қабілетін елеулі төмендететін (әскери қызметке шақыру кезіндегі азаматтарға қатысты – ең емі 6 ай ішінде және медициналық құжаттармен расталғанда), емделмейтін, тұрақты кенеттен айқын көрінген вегетативті-қантамырының бұзылуы болған кездегі артериялық қысымның тұрақсыздығымен гипертензивті түрі;

ұдайы шағымдар, еңбекке қабілеті мен әскери қызмет міндеттерін орындау қабілетін елеулі төмендететін, тұрақты кенеттен айқын көрінген вегетативті-қантамырының бұзылуы болған кезде артериялық қысымды 100/60 мм.с.б. төмен тұрақты белгіленуімен гипотензивті түрі;

қайта стационарлық емдеу нәтижесіз кезінде айқын көрінген вегетативті-қантамырының бұзылуы, жүрек ырғағының тұрақты бұзылуымен білінетін тұрақты кардиалгиялар болған кездегі кардиалды түрі (жүрек ырғағының тұрақты бұзылуының сипаттамасы бағандар бойынша талаптардың 42-тармағына түсіндірмеде келтірілген) жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 46-тармақтың 2) тармақшасына орташа айқын көрінген белгілермен, оның ішінде еңбекке қабілеті мен әскери қызмет міндеттерін орындау қабілетін төмендетпейтін жүрек ырғағының өтпелі бұзылуымен кез келген түрдегі ЖЖҚТСВД жатады.

Жүрек ырғағының ауыспалы бұзылуы анықталған кезде, әскери қызметке жарамдылығын анықтау ЭКГ-ны тәуліктік мониторингтеу нәтижелері бойынша жүргізіледі.

Тыныш кездегі (сағатына 1 – 5 және/немесе ЭКГ-ны тәуліктік мониторингтеу деректері бойынша 24 сағатта 100-ден төмен) сирек жеке қарыншаүсті экстрасистолдар, функционалдық сипаттағы синусты аритмиясы, шамалы белгілері бар ЖЖҚТСВД осы тармақты қолдануға негіздеме болып табылмайды, әскери қызмет өткеруге, ӘОО-ға оқуға түсуге кедергі келтірмейді.

Ырғақ және (немесе) өткізгіштік бұзылуының сипаттамасы бағандар бойынша талаптардың 42-тармағында көрсетілген.

Миокардтың органикалық өзгеруі салдарынан ырғақтың және (немесе) өткізгіштіктің бұзылуы (электрокардиография, эхокардиография сәулелік диагностика және т.б. әдістерінің деректері бойынша) кезінде медициналық куәландыру бағандар бойынша талаптардың 42-тармағы бойынша жүргізіледі.

Бағандар бойынша талаптардың 47-тармақ. Әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер жүрек зақымдануының (қан айналымының жеткіліксіздігі, жүрек ырғағының және өткізгіштігінің әртүрлі түрлері) тұрақты белгілері анықталмаған ревматитті емес миокардиттер себебінен стационарлық емделу аяқталғаннан кейін әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады.

І, ІІ бағандар бойынша куәландырылатындар ревматитті емес миокардитке шалдыққаннан кейін медициналық мекемеден шығарылғаннан кейін алты айға әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады.

ІІІ баған бойынша куәландырылатындарға қатысты белсенді ревматизмнен, ревматитті емес миокардиттерден, миокард инфарктісінен кейін, сондай-ақ жүрекке, коронарлыққан тамырына, ірі магистральды және функциялардың уақытша сипаттағы бұзылуымен перифериялық қан тамырына операциялардан кейін, емдеуді аяқтау және әскери қызмет міндеттерін орындау қабілетін толық қалпына келтіру үшін кемінде бір ай мерзім қажет болған кезде, ауруы бойынша демалыс беру туралы қорытынды шығарылады.

ІІІ баған бойынша куәландырылатындарға қатысты созылмалы ишемиялық аурудың асқынуынан (стенокардияның ұзаққа созылған ұстамалары, жүрек ырғағының және өткізгіштігінің өтпелі бұзылуы, созылмалы жүрек жеткіліксіздігінің өтпелі түрлері), артериялық гипертензиядан (гипертониялық криздерден кейінгі жағдай), жүрек аритмиясын тоқтатқан кездегі электр-импульсті терапиядан кейін лауазымдық міндеттерін атқарудан босатуға мұқтаждығы туралы қорытынды шығарылады.

10-тарау. Тыныс алу ағзаларының аурулары

Бағандар бойынша талаптардың 48-тармақ. Мұрын қуысы, мұрын маңындағы қуыстар, жұтқыншақ аурулары.

Бағандар бойынша талаптардың 48-тармақтың 1) тармақшасына сасық тұмау (озена), склерома жатады.

Озена диагнозы мұрынмен тыныс алудың қиындауына, мұрын қуысындағы сасық қабықтарға және мұрыннан бөлінулерге шағымдар, мұрын қуысы шырышты қабықшаларында және маңындағы қабырға тіндерінде дистрофиялық өзгерістер, бактериологиялық зерттеу кезінде озенаны қоздырғыштың бөлінуі негізінде қойылады. Аурудың бастапқы сатыларында көрсетілген клиникалық белгілер болмауы мүмкін. Мұндай жағдайларда диагноз тек комплементті озена антигенімен байланыстыру реакциясымен және бактериологиялық зерттеу кезінде озена қоздырғышының бөлінуімен расталады.

Склероманың клиникалық өтуінде аурудың мынадай түрлері ажыратылады: жасырын, инфильтративті, тыртықты, аралас. Диагноз пациенттің шағымдары негізінде ауру түрі бойынша эндоскопиялық белгілер, серологиялық зерттеулер деректері (комплементті склеромалы антигенмен байланыстыру реакциясы) бойынша және бактериологиялық зерттеу кезінде склерома клебсиеласының бөлінуі нәтижесінде анықталады. Инфильтративті түрі гистологиялық зерттеумен расталады.

Бағандар бойынша талаптардың 48-тармақтың 2) тармақшасына:

мұрынмен тыныс алудың бұзылуы бар үстіңгі тыныс алу жолдары шырышты қабығының атрофиялық немесе гипертрофиялық процесімен білінетін іріңді және (немесе) полипозды синусит;

жиі асқынумен өтетін асқынусыз созылмалы іріңді және (немесе) полипозды синусит;

денсаулық сақтау ұйымының мамандандырылған бөлімшесінде стационарлық жағдайда қайта емдеу нәтижелі болмаған кезде жылдың барлық жылы уақытында (көктем, күз) мұрынмен тыныс алудың тұрақты, айқын көрінген бұзылуымен, риниттің клиникалық белгілері бар поллиноз;

тұрмыстық аллергендерге сенсибилизациямен жиі (жылына үш және одан көп рет) асқынумен, денсаулық сақтау ұйымының мамандандырылған бөлімшесінде стационарлық жағдайда қайта емдеу нәтижелі болмаған кезде айқын көрінген клиникалық белгілерімен және еңбекке қабілетінің бұзылуымен өтетін аллергиялық ринит;

операциялық емдеудің қанағаттанғысыз нәтижелері жатады.

Мұрын маңындағы қуыстардың созылмалы іріңді ауру диагнозы екі проекцияда қарама-қарсы мұрын маңындағы қуыстардың рентгенотомографиялық және (немесе) рентгенографиялық риноскоптикалық деректермен (іріңді бөлу) расталады, ал жоғарғыжақсүйек синуситі – емдеу-диагностикалық пункциямен расталады. Медициналық көрсеткіштер бар болған кезде КТ немесе МРТ немесе бейнескопикалық зерттеу жүргізіледі. Жылына үш рет және одан астам болатын асқынуды жиі асқыну деп түсіну қажет.

Созылмалы қалпына келмейтін тонзиллит деп жиі асқынумен (кемінде жылына екі рет), тонзиллогенді интоксикацияның болуымен (субфебрилитет, тез шаршау, әлсіздік, делсалдылық), бадамша безі тінінің, өңірлік лимфатүйіндерінің (паратонзиллярлы абсцесс, өңірлік лимфоденит) және метатонзиллярлы асқынуының қабыну процесіне қатысуымен сипатталатын созылмалы тонзиллит түрін түсіну қажет. Объективті белгілеріне шпательмен басқан немесе зонд салған кезде қуыстан іріңнің шығуы, таңдай бадамша бездерінде өрескел тыртықтардың болуы, таңдай доғаларының гиперемиясы мен ісінуі және олардың бадамша безімен тұтасып кетуі, эпителий астындағы қатпарларда іріңді фолликулдың болуы, лимфа түйіндерінің ұлғаюы жатады. Созылмалы тонзиллиттің тек осы түрі ӘОО-ға оқуға түсуге қарсы көрсеткіш болып табылады.

Бағандар бойынша талаптардың 48-тармақтың 3) тармақшасына үстіңгі тынысалу жолдары тіндерінің дистрофиясы белгілерсіз, жиі асқынусыз мұрынмаңы қуыстарының созылмалы іріңсіз аурулары (оның ішінде катаралды, серозды, вазомоторлы), сондай-ақ жоғарғы жақсүйек қуыстарының 1/3 көлемінен астамын алып жатқан жоғарғы жақсүйек қуыстарының гиперпластикалық синуситімен киста жатады.

Осы тармақшада көрсетілген мұрынмаңы қуыстарының созылмалы іріңсіз аурулары бар азаматтар әскерге шақыру учаскелеріне тіркелген кезде емделуге жіберіледі.

Созылмалы синусит операциялық (радикалды немесе эндоскопиялық гайморотомия) емдеуге жатады.

Сәтті операциялық емдеу кезінде І-ІІ бағандар бойынша куәландырылатындар әскери қызметке жарамды деп танылады.

Мұрынмаңы қуыстары барофункциясының бұзылуы куәландырылатынның шағымдары, мұрын қуысының, дабыл жарғағының жағдайы, сынауға дейін және одан кейін мұрынмаңы қуыстарын рентгенологиялық зерттеу мен барокамерада қысымның күрт өзгерістеріне төзімдігіне сынаулар, әскери қызметшінің денсаулық жағдайы мен қызметтік әрекеті туралы мәліметтер негізінде анықталады.

Поллиноз және аллергиялық ринит бар әскерге шақырылушыларды тексеру міндетті түрде дәрігер-аллергологты тартумен жүргізілуге тиіс.

Мұрын мен еркін тыныс алған кезде мұрын кеңсірігінің қисаюы, үстіңгі тынысалу жолдары шырышының тұрақсыз субатрофиялық құбылыстары, егер диагностикалық пункция кезінде ірің немесе транссудат алынбаса және үстіңгі жақсүйек қуысы сағасының өткізгіштігі сақталса, сондай-ақ операциядан кейін үстіңгі жақсүйек қуыстарына қалдықты құбылыстары (ауызалдындағы өтпелі қатпардың сызықты тыртығы, мұрын қуысымен операция жасалған сағасы (екі және одан астам ай өткеннен кейін) немесе рентгенограммада перде), сондай-ақ жоғарғы жақсүйек қуысында, оның барофункциясының бұзылуынсыз, көлемі 1/3-тен аз алатын жоғарғы жақсүйек қуысы жылауығының болуы осы тармақты қолдануға негіздеме болып табылмайды, әскери қызмет өткеруге, ӘОО-ға оқуға түсуге кедергі келтірмейді.

Бағандар бойынша талаптардың 49-тармақ. Тармақта туа біткен және жүре пайда болған аурулар, емдеудің қанағаттанғысыз нәтижелері немесе одан бас тартылған кездегі көмей немесе кеңірдек мойын бөлігінің зақымдану салдары көзделеді.

Бағандар бойынша талаптардың 49-тармақтың 1) тармақшасына дауыс шығару, табиғи тынысалу жолдары арқылы тынысалудың, көмей-жұтқыншақ бөлу функциясының тұрақты болмауы, көмей ортасының тарылуы жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 49-тармақтың 2) тармақшасына обструктивті түр бойынша ІІ дәрежелі тынысалу жеткіліксіздігімен тұрақты тынысалудың қиындауы және (немесе) емдеуден кейін үш және одан көп ай бойы сақталатын дауыс дыбысын бірнеше рет (тексеру кезеңінде кемінде үш рет) тексерумен расталған дауыс шығарудың тұрақты қиындауы (функционалды афония, қарлығу, дауыс дыбысының төмендеуі) жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 49-тармақтың 3) тармақшасына обструктивті түр бойынша І дәрежелі тыныс алу жеткіліксіздігімен тыныс алудың тұрақты бұзылуы жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 50-тармақ. Өкпе мен плевраның созылмалы тән емес аурулары, өкпенің туберкулездік емес этиологиясының диссеминирленген аурулары.

Бағандар бойынша талаптардың 50-тармақтың 1) тармақшасына:

бронх-өкпе аппаратының және плевраның созылмалы аурулары, оның ішінде созылмалы бронхит, өкпенің созылмалы обструктивті ауруы, өкпенің панацинарлы (буллездық) эмфиземасы, бронхоэктитикалық ауруы, ІІІ дәрежелі тыныс алу жеткіліксіздігімен (өкпе) өкпенің іріңді аурулары;

өкпеде айқын көрінген фиброзды өзгерістермен саркоидоз, сондай-ақ саркоидоздың генерализденген түрі;

альвеолярлы протеиноз, өкпедегі альвеолярлы микролитиаз, гистологиялық зерттеу нәтижелерімен расталған тыныс алу жеткіліксіздігінің дәрежесіне қарамастан, идиопатиялық өкпе фиброзы жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 50-тармақтың 2) тармақшасына:

ІІ дәрежелі тыныс алу жеткіліксіздігімен (өкпе) бронх-өкпе аппаратының және плевраның созылмалы аурулары, өкпенің іріңді аурулары;

І және ІІ бағандар бойынша куәландырылатын азаматтарда бронх-эктазды ауру және қайталанған бронх-эктазбен асқынған (тыныс алу жеткіліксіздігінің деңгейіне қарамастан) өкпе аурулары, гистологиялық зерттеу нәтижелерімен расталған кеуде қуысы лимфа түйіндерін және (немесе) өкпені оқшаулап зақымдаумен саркоидоз, өкпенің диссеминирленген аурулары жатады.

ІІІ баған бойынша куәландырылатын азаматтардың әскери қызметке жарамдылық санаты тыныс алу (өкпе) жеткіліксіздігінің дәрежесіне байланысты айқындалады.

Бағандар бойынша талаптардың 50-тармақтың 3) тармақшасына:

І дәрежелі тыныс алу (өкпе) жеткіліксіздігімен бронх-өкпе аппаратының және плевраның созылмалы аурулары, өкпенің іріңді аурулары жатады.

Шектеулі пневмофиброз, плевраның қабысуы түріндегі спонтанды пневмотораксқа шалдыққан азаматтар (әскери қызметшілер)ТӘ (өкпе) дәрежесіне байланысты куәландырылады.

Куәландырылатын морфологиялық верификациядан бас тартылған кезде диагноз клиникалық, аспаптық және зертханалық деректер жиынтығы бойынша анықталады.

ТӘ (өкпе) дәрежелерінің көрсеткіштері бағандар бойынша талаптардың 4-қосымшасында келтірілген.

Бағандар бойынша талаптардың 51-тармақ. Бронх демікпесінің алғаш айқын көрінген белгілері кезінде куәландыру тек стационарлық тексерілуден кейін жүргізіледі.

Стационарлық емдеу және медициналық көмекке жүгіну туралы медициналық құжаттармен расталған бронх демікпесі болған кезде І және ІІ баған бойынша куәландырылатын азаматтардың (мерзімді қызмет әскери қызметшілерінен басқа) әскери қызметке жарамдылық санаттары туралы қорытынды стационарлық тексерусіз шығарылады.

Ауру анамнезін құжаттамамен растау болмаған кезде фармакологиялық және (немесе) физикалық бронхты арандату тестілеу тұрақты ремиссия кезіндегі бронхтық демікпе диагнозының верифицирленген тестісі болып табылады. Қандағы жалпы және (немесе) ерекше Е иммуноглобулинін зерттеу қосымша өлшемшарт болады.

Бронхоспастикалық синдром (оның ішінде обтурациялық, эндокринді-гуморальды, неврогенді, уытты) басқа аурулардың белгілері немесе асқынуы болып табылған жағдайда әскери қызметке жарамдылық санаты негізгі ауруағымына байланысты бағандар бойынша талаптардың тиісті тармақтары бойынша айқындалады.

Бронх демікпесінің ауыр дәрежесі анықталған кезде қабынуға қарсы дәрілік заттармен негізгі ем алатын азаматтарда (әскери қызметшілерде)жүргізілетін терапияның көлемі және жүргізілетін емдеуге жауабы міндетті түрде ескеріледі.

Бағандар бойынша талаптардың 51-тармақтың 1) тармақшасына жүргізілген терапияның үлкен көлеміне қарамастан, соңғы жыл ішінде жиі асқынумен немесе демікпелік жағдаймен болатын байқауға келмейтін ауыр бронх демікпесі және ауыр ұзақ сақталатын бронх демікпесіжатады: симптомы тұрақты, дене белсенділігі шектеулі; түнгі симптомы жиі; ұстама аралық кезеңде 1ЖТА немесе ТҮЖ<60 процент нормасында, ТҮЖ тәуліктік вариативтілігі > 30 процент.

Бағандар бойынша талаптардың 51-тармақтың 2) тармақшасына ұзақ сақталатын орташа ауыр бронх жатады: симптомы күн сайын, асқыну белсенділік пен ұйқыны бұзады, түнгі симптомы аптасына бір реттен астам, күн сайын қысқа уақытқа әсер ететін В2-агонистер ингаляциясын қабылдау, 1ЖТА немесе ТҮЖ тиісті мәннен 60-80 процент, ұстама аралық кезеңде ТҮЖ немесе 1ЖТА түрленгіштігі > 30 процент.

Бағандар бойынша талаптардың 51-тармақтың 3) тармақшасына ұзақ сақталатын жеңіл бронх демікпесі жатады: симптомы аптасына бір реттен жиі, бірақ күніне бір реттен сирек, асқыну белсенділік пен ұйқыны бұзады, түнгі симптомы айына екі реттен көп, 1ЖТА немесе ТҮЖ тиісті мәннен>80 процент, ұстама аралық кезеңде ТҮЖ немесе 1ЖТА тәуліктік түрленгіштігі 20-30 процент.

Бағандар бойынша талаптардың 51-тармақтың 4) тармақшасына интермиттерленген бронх демікпесі жатады: симптомы аптасына бір реттен сирек, қысқа мерзімді асқыну, түнгі симптомы айына екі реттен жиі емес, 1ЖТА немесе ТҮЖ тиісті мәннен >80 процент, ТҮЖ немесе 1ЖТА тәуліктік түрленуі >20 процент.

Осы тармақшаға сонымен қатар симптомы 5 және одан көп жыл бойы болмаған, арандатушы ингаляциялық тестілермен расталған, бронхтың өзгерген реактивтілігі сақталған кездегі анамнездегі бронх демікпесі жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 52-тармақ. Жіті пневмонияның асқынған ағымы жағдайында бронх-өкпе аппаратына операциядан кейін әскери қызметшілерге қатысты ауруы бойынша демалысқа мұқтаждығы туралы, әскерге шақыру учаскелеріне тіркелу кезінде азаматтарға – егер емдеу аяқталғаннан кейін алты айдан аз уақыт өтсе, әскери қызметке уақытша жарамсыздығы туралы қорытынды шығарылады.

Жіті ауруларға шалдыққаннан, өкпенің созылмалы ауруларының асқынуынан, сондай-ақ жоғарғы тыныс алу жолдарына операция жасалғаннан кейін қалдықты құбылыс кезінде әскери қызметшілерге қатысты оларды босату туралы қорытынды шығарылады.

11-тарау. Асқорыту ағзаларының аурулары

Бағандар бойынша талаптардың 53-тармақ. Тістердің шығуы мен дамуының бұзылуы, тісжегісі.

Бағандар бойынша талаптардың 53-тармақтың 3) тармақшасы тіс жегісі, пломба салынған және жұлынған тістердің жалпы саны тоғыздан асқан, бұл ретте кемінде төрт тіс – түбір арналарына пломба салынған тістерді қоса алғанда, пульпа мен периодонттың зақымдануымен созылмалы қабынудың клиникалық немесе рентгенологиялық белгілері болған кезде қолданылады.

Тістің жалпы санын есептеген кезде ақыл тістер есепке алынбайды. Тіс түбірлері, егер оларды протездеу үшін пайдалану мүмкін болмаса, жоқ тістер болып саналады. Алынбайтын протезбен ауыстырылған тістер жоқ деп саналмайды.

Бағандар бойынша талаптардың 54-тармақ. Тармақ куәландырылатындарда жиі асқынумен (жылына 3 және одан да көп рет) және (немесе) іріңдеумен пародонтиттің немесе парадонтоздың генерализденген түрлері болған кезде қолданылады.

Пародонтит, пародонтоз диагнозы рентгенографиямен және ілеспе ауруларды анықтаумен барлық тіс-жақсүйек жүйесін зерттегеннен кейін анықталады. Пародонтоз және пародонтит кезінде азаматтар әскерге шақыру учаскелеріне тіркелу кезінде емдеуге жіберіледі.

Бағандар бойынша талаптардың 54-тармақтың 1) тармақшасына тіс қызыл иегі қалташасының тереңдігі 5 миллиметрден астам пародонтит жатады, бұл ретте ІІ-ІІІ дәрежелі тіс қозғалысымен тамырұзындығының 1/2-ден астамы жеке тістердің аясына жететін альвеолярлық өсіндінің сүйек тіні құрылымы бұзылуының араласқан тегіс емес түрі анықталады.

Бағандар бойынша талаптардың 54-тармақтың 2) тармақшасына:

тамыр ұзындығының 1/2-ге дейін жеке тістердің аясына жететін альвеолярлық өсіндінің сүйек тіні құрылымы бұзылуының араласқан тегіс емес түрі анықталған кездегі 3,5-тен 5 миллиметрге дейінгі тіс қызылиегі қалташасының тереңдігімен болған пародонтит, ІІ дәрежелі тіс қозғалысы;

емделмейтін ауыз қуысы шырышты қабығының аурулары жатады.

Стоматит, хейлит, гингивит, лейкоплакия болған кезде азаматтар әскерге шақыру учаскелеріне тіркелген кезде емделуге жіберіледі.

Бағандар бойынша талаптардың 54-тармақтың 3) тармақшасына тіс арасындағы басым тіс қызылиегі қалташасының 3,5 миллиметрге дейінгі тереңдігімен жеңіл дәрежелі пародонтит жатады, тістер қозғалмаған кезде тістер аясы түптерінің жанындағы периодонтальдық кеңею, тіс арасындағы кедергілер ұшының жинақ пластинкаларының деструкциясы, түбір ұзындығының шегі 1/3 болған кезде альвеолярлар арасындағы ұштарының остеопорозы анықталады.

Бағандар бойынша талаптардың 55-тармақ. Жақсүйек-бет аномалиясы (туа біткен даму кемістіктерінен басқа), тістердің және олардың тірек аппаратының басқа да өзгерістері, жақсүйек, сілекей бездері, тіл аурулары.

Бағандар бойынша талаптардың 55-тармақтың 1) тармақшасына:

хирургиялық емдегеннен кейін трансплантанттармен ауыстырылмаған үстіңгі және (немесе) төменгі жақсүйек сүйектерінің ақаулықтары;

емдеуден тиімділік болмаған кезде (оның ішінде хирургиялық) немесе одан бас тартқанда самай-төменгі жақсүйек буындарының анкилозы, төменгі жақсүйек сүйектері контрактуралары және жалған буындары жатады.

Әскери қызмет міндеттерін нақты орындау қабілетіне, әскери бөлім (мекеме) қолбасшылығы (басшылығы) мен дәрігерінің пікіріне байланысты, жүре пайда болған жақсүйек-бет аймағындағыақаулықтарымен және өзгерістерімен ІІІ баған бойынша куәландырылған әскери қызметшілер қанағаттанарлық нәтижелермен емдеудің ортопедиялық әдістерінен кейін осы тармақтың 2) және 3) тармақшалары бойынша куәландырылады.

Бағандар бойынша талаптардың 55-тармақтың 2) тармақшасына:

шайнау тиімділігі есепке алынбай тістүйістің 10 миллиметрден астам сәйкес келмеуімен ІІІ дәрежелі тістүйіс аномалиясы;

шайнау тиімділігі 60 проценттен кем тістүйістің 5-тен 10 миллиметрге дейін сәйкес келмеуімен ІІ дәрежелі тістүйіс аномалиясы;

жиі асқынумен білінетін (жылына үш және одан көп рет) жақсүйектің, сілекей безінің, тілдің, самай-жақсүйек буындарының созылмалы аурулары;

секвестральды қуыстардың және секвестрлердің болуымен жақсүйектің созылмалы остеомиелиті;

І, ІІ бағандар бойынша куәландырылатындарда хирургиялық емдеуден кейін трансплантанттармен ауыстырылған төменгі жақсүйек ақаулары жатады.

Көрсетілген аурулары бар азаматтар әскерге шақыру учаскелеріне тіркелген кезде емделуге жіберіледі. Әскери қызметшілер емделгеннен кейін бағандар бойынша талаптардың Бағандар бойынша талаптардың 61-тармағы бойынша куәландырылады. операциялық емдеуден бас тартқан немесе операцияның қанағаттанарлықсыз нәтижесі кезінде куәландыру осы тармақтың 1) немесе 2) тармақшалары бойынша жүргізіледі.

Бағандар бойынша талаптардың 55-тармақтың 3) тармақшасына сирек асқынумен білінетін (жылына үш рет аз) жақсүйектің, сілекей безінің, тілдің, самай-жақсүйек тамырларының созылмалы аурулары жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 55-тармақтың 4) тармақшасына шайнау тиімділігі 60 және одан астам процент тістүйістің 5-тен 10 миллиметрге дейін сәйкес келмеуімен ІІ дәрежелі тістүйіс аномалиясы жатады.

Егер тістүйіс аномалиясы себебінен операциялық емдеуден кейін алты айдан аз уақыт өтсе, азаматтар әскерге шақыру учаскелеріне тіркелген, мерзімді әскери қызметке шақырылған, келісімшарт бойынша әскери қызметке кірген кезде әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады.

І дәрежелі (тістер қатарының 5 миллиметрге дейінгіні қоса алғанда жылжуы) тістүйіс аномалиясының болуы, тістүйісті түзеу үшін ортодонтикалық аппараттарды (пластинкалар, брекет-жүйелер) тағып жүру, жеке тістер орналасуының аномалиясы осы тармақты қолдану үшін негіз болып табылмайды, әскери қызмет өткеруге, ӘОО-ға оқуға түсуге кедергі келтірмейді.

Ортодонтикалық аппараттар тағып жүретін әскерге шақырылушыларды әскери командалар бойынша тағайындау әскери қызмет өткеру кезеңінде олардың стоматолог-ортодонттың қабылдауында болу мүмкіндігін ескере отырып жүзеге асырылады.

Бағандар бойынша талаптардың 56-тармақ. Өңеш, ішектер (ұлтабардан басқа) және ішперде аурулары.

Бағандар бойынша талаптардың 56-тармақтың 1) тармақшасына:

жүре пайда болған өңеш-кеңірдек немесе өңеш-бронх жыланкөздері;

жүйелі ұлғайтуды, баллонды дилятациялауды немесе хирургиялық емдеуді қажет ететін елеулі клиникалық белгілері, оның ішінде АӨРА асқынуы бар өңештің тыртықты тарылуы немесе нерв-бұлшықет аурулары;

ас қорыту функциясының кенеттен бұзылуымен созылмалы тән емес жара колиті мен энтеритінің ауыр түрлері;

ас қорытудың бұзылуымен және тамақтанудың бұзылуымен (ДСИ 18,5 төмен) қоса болатын ашішектің (кемінде 1,5 метр) немесе тоқішектің (кемінде 30 сантиметр) резекциядан кейін жоқ болуы;

3-сатыдағы тікішектің төмен түсуі;

хирургиялық емдеудің соңғы кезеңі ретінде жасанды анус, ішек жыланкөзі;

ІІІ дәрежелі анус сфинктерінің жеткіліксіздігі.

Бағандар бойынша талаптардың 56-тармақтың 2) тармақшасына:

ІV сатыдағы АӨРА (Savary-Miller бойынша жіктелу);

Өңеш жарасының жиі қайталануымен (жылына екі және одан көп рет) не қан ағуы асқынған постгеморрагиялық анемияның дамуымен немесе өңештің перфорациясымен, сондай-ақ өңеш жарасының ұзақ уақыт (2 айдан астам) тыртық болып бітпеуі кезіндегі ІІІ сатыдағы АӨРА;

хирургиялық емдеуден кейін пайда болған ІІ-ІІІ сатыдағы АӨРА қайталануы;

консервативті емдеу нәтижелері қанағаттанарлық болған кезде өңештің тыртық болып тарылуы, бітелуі және нерв-бұлшықет аурулары;

стационарлық емдеу нәтижесіз болған кезде қайта және ұзақ уақыт госпитальға жатқызуды (екі айдан астам) қажет ететін жиі асқынумен және тамақтанудың бұзылуымен (ДСИ 18,5-тен кем) секрециялық, қышқыл түзуші функциялардың бұзылуымен энтерит;

ауырлығы орташа және жеңіл түрдегі созылмалы қайталанатын тән емес жара колиті, Крон ауруы;

ашішектің (кемінде 1 метр) немесе тоқішектің(кемінде 20 сантиметр) резекциядан кейін болмауы, демпинг-синдромның сирек белгілерімен асқазан-ішек анастомозын салу;

қайта стационарлық емдеуді қажет ететін эвакуаторлық функцияның бұзылуымен ішперде қуысындағы (жабысу процесі рентгенологиялық немесе эндоскопиялық зерттеу деректерімен немесе лапаротомия, лапароскопия жасау кезінде расталады) жабысу процесі;

2-сатыдағы тікішектің төмен түсуі;

І – ІІ дәрежелі анус сфинктерінің жеткіліксіздігі;

тұрақты немесе жиі ашылатын жыланкөздермен (кемінде жылына 2 рет) созылмалы парапроктит;

Бағандар бойынша талаптардың 56-тармақтың 3) тармақшасына:

сирек асқынумен және асқынусыз ІІІ сатыдағы АӨРА;

І-ІІ сатыдағы АӨРА;

1-сатыдағы тікішектің төмен түсуі;

сирек асқынумен өтетін созылмалы парапроктит.

Өңештің, ішектің және ішперденің ауруларын диагностикалау кезінде (1), 2), 3) тармақшыларда көрсетілгендерден басқа) куәландыру функциялардың бұзылуына байланысты осы тармақтың тиісті тармақшалары бойынша жүргізіледі.

Тікішектің төмен түсуі, ішек немесе нәжіс жыланкөздері, анустың тарылуы немесе сфинктерінің жеткіліксіздігі кезінде куәландырылатындарға хирургиялық емделу ұсынылады. Операциядан кейін әскери қызметшілерге қатысты Бағандар бойынша талаптардың 61-тармағы бойынша ауруы бойынша демалыс беріледі, ал азаматтар әскерге шақыру учаскелеріне тіркелген және мерзімді әскери қызметке шақырылған кезде, егер операциядан кейін алты айдан аз уақыт өтсе, алты айға әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады. Әскери қызметке жарамдылық санаты емдеу нәтижелеріне байланысты айқындалады. Ауру қайталанған немесе емдеуден бас тартқан кезде қорытынды осы тармақтың 1), 2) немесе 3) тармақшалары бойынша шығарылады.

Бағандар бойынша талаптардың 56-тармақтың 4) тармақшасына өңеш түрлерінің, өлшемінің, орналасуының нұсқалары, клиникалық белгілерсіз құралдық зерттеу кезінде анықталғанағзалардың жеңіл деформациясы, сондай-ақ ішектің функционалдық бұзылуын қоса алғанда, функцияның бұзылуынсыз өңештің, ішектің және ішперденің зақымдануының аурулары жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 57-тармақ. Асқазанның, ұлтабардың ойықжарасы ауруы.

Асқазанның немесе ұлтабардың ойық жара ауруы диагнозы эндоскопиялық зерттеумен (суретін немесе бейнематериалдарды ұсынумен) және (немесе) жасанды гипотония жағдайларында рентгенологиялық зерттеумен расталады.

І баған бойынша куәландырылатын азаматтарда анамнезде асқазанның немесе ұлтабардың ойық жара ауруы болған кезде диагноз эндоскопиялық және (немесе) рентгенологиялық зерттеудің толық сипаттамасымен амбулаторлық, стационарлық науқастың медициналық картасынан үзінділермен расталады, оған медициналық (әскери-медициналық) денсаулық сақтау ұйымы құрылымдық бөлімшесінің тиісті дәрігер-мамандары және бастығы (меңгерушісі) қол қояды және ол денсаулық сақтау ұйымының мөріменкуәландырылады. Диагнозды растау үшін құжаттар болмаған жағдайда куәландырылатынға эндоскопиялық (рентгенологиялық) зерттеу жүргізіледі.

Асқазанның немесе ұлтабардың жарасына шалдығудың нақты белгісі асқазанның немесе ұлтабардың жасанды гипотония жағдайларында эндоскопиялық зерттеу және (немесе) рентгенологиялық зерттеу кезінде анықталған ойық жарадан кейінгі тыртықты деформациясы болып табылады.

Асқазанның немесе ұлтабар ойық жарасының қайталануы (асқынуы) –асқазанның немесе ұлтабардың ойық жара ауруы диагнозы бұрын қойылған пациентте клиникалық белгілер аясында немесе оларсыз сол немесе басқа да оқшаулауда ойық жара (эрозия) кемістігі диагностикаланатын жағдай.

Асқазанның немесе ұлтабардың асқынбаған симптомдық ойық жаралары болған кезде әскери қызметке жарамдылық санаты негізгі аурудың ауыртпалығына және өтуіне байланысты бағандар бойынша талаптардың тиісті тармақшалары бойынша айқындалады.

Асқынған симптомдық ойық жаралар болған кезде І, ІІ, ІІІ бағандар бойынша куәландырылатындарға қатысты әскери қызметке жарамдылық санаты туралы қорытынды ас қорыту функциясының бұзылуына байланысты Бағандар бойынша талаптардың 58-тармақтың 1), 2) немесе 3) тармақшалары бойынша шығарылады.

Ұлтабардың тыртықты-ойық жара деформациясының айқын байқалуының мынадай дәрежелері айқындалады:

шамалы – буылтық қалыпты көлемде, бір қабырға тығызданған немесе деформацияланған;

қалыпты – екі қабырғаның деформациялануы;

өрескел –түрі дұрыс емес, буылтығы көлемі жағынан айтарлықтай кішірейген.

Жасанды гипотония жағдайларында толыққанды орындалған дуоденография кезінде айқындалатын екі сағаттан астам асқазандағы 1/3 барийлік қоймалжыңның тұрып қалуы ұлтабардың эвакуаторлық функциясының қалыпты бұзылуы деп бағаланады.

Пилоробульбарлық аймақтың стенозы кезінде асқазанда барийлік қоймалжың алты сағаттан астам тұрып қалады: қалпына келтірілген түрі 6-дан12 сағатқа дейін, қосалқы қалпына келтірілген түрі – 12-14 сағат, қалпына келтірілмеген түрі 24 сағаттан астам.

Бағандар бойынша талаптардың 57-тармақтың 1) тармақшасына:

хирургиялық емдеуге қарсы көрсеткіштер болған немесе одан бас тартқан кезде тамақтанудың бұзылуы (ДСИ 18,5-тен аз) қоса болатын пенетрациямен немесе пилоробульбарлық аймақтың стенозымен асқынған асқазанның және ұлтабардың ойықжарасы ауруы;

көрсетілген асқынудан кейін бірінші жыл ішінде қан кету мөлшері екі литрден астам (қан айналымы көлемінің 30 процентке дейін және одан астам төмендеуі) массивті гастродуоденальды қайта қан кетуімен асқынған ойық жара ауруы;

асқазан экстирпациясы немесе оның субтотальды резекциясы;

асқазан резекциясының, асқорыту функциясының елеулі бұзылуымен асқазан-ішек аностомозын салумен (оның ішінде емделмейтін демпинг-синдром, тұрақты іш өту, тамақтанудың бұзылуы (ДСИ 18,5-тен аз), тұрақты анастомозит, анастомоз жарасы) бағана немесе селективті ваготомия салдары жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 57-тармақтың 2) тармақшасына:

соңғы екі жыл ішінде жиі (жылына екі және одан көп рет) қайталанатын асқазан немесе ұлтабар ойықжарасының ауруы;

өте ірі ойықжаралармен (асқазанда 3 сантиметр және одан көп немесе ұлтабарда 2 сантиметр және одан көп) ойықжара ауруы;

асқазанның каллезді ойықжарасы ауруы;

буылтықтан тыс ойықжарасымен ойықжара ауруы;

ұлтабардың көптеген (үш және одан астам) ойық жарасымен ойықжара ауруы;

ұзақ тыртықтанбайтын ойықжаралармен ойықжара ауруы (асқазанда таралмауы – үш ай және одан көп, ұлтабарда таралмауы – екі ай және одан көп);

перфорациямен немесе қан ағумен асқынған, геморрагиядан кейінгі анемияның дамуымен (көрсетілген асқынулардан кейін 5 жыл ішінде) немесе қалпына келтірілген стенозбен не эвакуаторлық функцияның қалыпты бұзылуымен ұлтабар баданының тыртықталып деформациясы мен ойықжара ауруы;

ұлтабардың үздіксіз қайталанатын (ол жазылғаннан кейін екі айға дейінгі мерзімде ойықжараның қайталануы) ойықжара ауруы;

ұлтабардың үздіксіз қайталанатын ойық жара ауруы (жара жазылғаннан кейін екі айға дейінгі мерзімде қайталануы);

осы тармақтың 1-тармақшасында көрсетілгендерден басқа, бағаналық немесе селективті ваготомия, асқазан резекциясының, асқорыту функцияларының қалыпты бұзылу симптомдары болған кезде асқазан-ішек аностомозын салу салдары жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 57-тармақтың 3) тармақшасына:

ІІІ баған бойынша куәландырылатындарда асқорыту функциясының бұзылуынсыз, сирек (жылына бір рет және сирек) асқынумен ұлтабар баданының шамалы деформацисы болған кезде асқазанның немесе ұлтабардың ойықжарасы ауруы;

І, ІІ бағандар бойынша куәландырылатындарда ремиссияның ұзақтығына (тұрақтылығына) қарамастан асқазанның немесе ұлтабардың ойықжарасы ауруы жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 58-тармақ. Асқазанның және ұлтабардың (ойықжара ауруынан басқа), бауырдың, өт қабының, өт шығару жолдарының және ұйқы безінің аурулары, ас қорыту ағзаларының басқа да аурулары.

Бағандар бойынша талаптардың 58-тармақтың 1) тармақшасына:

бауыр циррозы;

белсенділік дәрежесіжоғары (биопсия деректері және (немесе) трансаминаз белсенділігінің 10 рет және одан астам тұрақты артуы бойынша) және (немесе) METAVIR шәкілі бойынша (тікелей емес эластография нәтижелері бойынша) фиброздың F3 – F4 сатысындағы созылмалы гепатит;

айқын байқалған морфологиялық өзгерістермен (атрофия, кальцинат, түтіктердің деформациясы, жылауықтар) және (немесе) тамақтану жағдайының бұзылуымен білінетін (ДСИ 18,5-тен аз) ұйқы безі сыртқы секрециясы функциясының бұзылуымен және (немесе) глюкозаға толеранттылықпен созылмалы панкреатит;

өт шығатын жолдарға операция жасағаннан кейінгі асқыну;

ұйқы безіне операция жасағаннан кейінгі асқыну жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 58-тармақтың 2) тармақшасына:

белсенділік дәрежесі орташа (биопсия деректері және (немесе) трансаминаз белсенділігінің 5–10 рет тұрақты артуы бойынша) және (немесе) METAVIR шәкілі бойынша фиброздың F2 сатысындағы созылмалы гепатит;

сәтсіз стационарлық емдеген кезде қайта және ұзақ уақыт (екі айдан артық) госпитальға жатқызуды қажет ететін секреторлы, қышқылтүзуші функциялардың бұзылуымен, жиі асқынумен және тамақтанудың бұзылуымен (ДСИ 18,5-тен аз) гастрит, гастродуоденит;

стационарлық жағдайларда емдеуді қажет ететін жиі асқынумен (жылына үш және одан көп рет) созылмалы холецистит;

жиі (жылына 3 рет және одан көп) асқынумен және (немесе) тамақтану жағдайының бұзылуынсыз ұйқыбезінің секреторлық немесе инкреторлық функцияларының бұзылуымен айқын байқалған морфологиялық өзгерістермен (атрофия, кальцинаттар, түтіктердің, жылауықтың деформациясы) созылмалы панкреатит;

жалған жылауыққа ұласқан панкреатитті хирургиялық емдеу салдары;

өт шығару жолдары мен ұйқы безінің аурулары бойынша реконструктивтік операциялар салдары жатады.

Бауырдың немесе ұйқы безінің бір бөлігін резекциялаудан кейін функциялардың бұзылуына байланысты куәландыру осы тармақтың 2 немесе 3-тармақшалары бойынша жүргізіледі.

Бағандар бойынша талаптардың 58-тармақтың 3) тармақшасына:

белсенділік дәрежесі әлсіз байқалған (биопсия деректері және (немесе) трансаминаз белсенділігінің 5 есеге дейінгі тұрақты артуы бойынша) және (немесе) METAVIR шәкілі бойынша F1 сатысындағы фиброзбен созылмалы гепатит;

секреторлық функцияның шамалы бұзылуымен және жиі (жылына үш және одан көп рет) асқынумен созылмалы гастрит, гастродуоденит;

функцияның шамалы бұзылуымен және (немесе) жиі (жылына үш және одан көп рет) асқынумен стационарлық емделуді қажет етпейтін созылмалы холецистит;

жақсы емдеу нәтижелерімен ұйқыбезінің сыртқы секреторлық функциясының бұзылуынсыз созылмалы панкреатит жатады.

Өтқабын алып тастағаннан немесе жақсы нәтижемен өт жолдары ауруларын хирургиялық емдегеннен кейін І, ІІ, ІV бағандар бойынша куәландыру 3) тармақша бойынша, ал ІІІ баған бойынша – осы тармақтың 4) тармақшасы бойынша жүргізіледі.

Стеатоз (бауырдың майлы дегенерациясы) кезінде куәландыру бауыр функцияларының бұзылуына байланысты осы тармақтың тиісті тармақшалары бойынша жүргізіледі.

Бағандар бойынша талаптардың 58-тармақтың 4) тармақшасына:

асқорыту функциясының бұзылуынсыз және сирек (жылына екі реттен көп емес) асқынумен созылмалы гастрит, гастродуоденит;

функцияның бұзылуынсыз созылмалы холецистит;

функцияның бұзылуынсыз өт шығару жолдарының дискинезиясы;

ферментопатиялық (қатерсіз) гипербилирубинемия жатады.

Бауыр функциясының бұзылуынсыз және (немесе) оның аз белсенділігімен созылмалы гепатит кезінде куәландыру осы тармақтың 3) тармақшасы бойынша жүргізіледі.

Созылмалы гепатит диагнозы мамандандырылған бөлімше жағдайында тексерумен және пункциялық биопсия нәтижелерімен, ал биопсияны жүргізу мүмкін болмаған немесе одан бас тартқан кезде – бауырдың зақымдану тұрақтылығын куәландыратын клиникалық, зертханалық, құралдық деректермен және кемінде 1 жыл бойы диспансерлік бақылау нәтижелерімен расталады.

Өт қабы, өт шығару жолдары және ұйқы безі түрлерінің, өлшемінің, қалпының нұсқалары, сондай-ақ клиникалық белгілерсіз және функционалдық бұзылусыз құралдық зерттеу кезінде ғана анықталған созылмалы аурулар белгілері осы тармақты қолдану үшін негіз болып табылмайды.

Бағандар бойынша талаптардың 59-тармақ. Жарық болған кезде талаптардың барлық бағандары бойынша куәландырылатындарға хирургиялық емдеу ұсынылады. Табысты емдеуден кейін олар әскери қызметке жарамды.

Қанағаттанарлықсыз емдеу нәтижелері (аурудың қайталануы) немесе емделуден бас тарту, сондай-ақ оны жүргізуге қарсы көрсеткіштер осы тармақты қолдану үшін негіз болып табылады.

Бағандар бойынша талаптардың 59-тармақтың 1) тармақшасына:

түзету үшін қолдың көмегін немесе денені көлденең орналастыруды қажет ететін қайталанушы сыртқы немесе ішкі ағзалардың функцияларын бұзатын жарықтар;

диафрагмальды жарықтары, диафрагманың жүре пайда болған релаксациясы,кеуде қуысы ағзаларының функциясын бұзатын, жиі (жылына екі және одан көп рет) қысылуымен ішперде қуысыныңжарықтары;

функциялардың елеулі бұзылуымен көптеген жарықтар;

орнына келмейтін вентральдық жарықтар жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 59-тармақтың 2) тармақшасына:

диафрагмальдық (оның ішінде өңеш тесігі) жарықтары, емдеу нәтижелері қанағаттанарлық болған кезде осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетілген бұзылу қоса болмайтын ішперде қуысының жарықтары;

дене жүктемелері, жөтел кезінде дененің тік тұрған қалпында пайда болатын қайталанатын сыртқы жарықтар;

бандаж киюді қажет ететін вентральдық жарықтар;

операциялық емдеуден бас тартқан кезде жарықтың бір рет қайталануы жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 59-тармақтың 3) тармақшасына жеңіл орнына келетін, дененің көлденең қалпында өздігінен жойылатын жарықтар жатады.

Физиологиялық шеңбер шегінде кіндік жарығы, іштің ақ сызығындағы іш пердесін май басу, сондай-ақ дене жүктемесі, күшену кезінде жарықтың шығып кетуінсіз шап шеңберлерінің кеңеюі осы тармақты қолдану үшін негіз болып табылмайды, әскери қызмет өткеруге, ӘОО-ға оқуға түсуге кедергі келтірмейді.

Бағандар бойынша талаптардың 60-тармақ. Геморрой.

Созылмалы геморрой сатылары Голигер жіктемесі бойынша айқындалады.

Бағандар бойынша талаптардың 60-тармақтың 1) тармақшасына геморроидальды түйіндердің тоқ ішектің шырышты қабығымен бірге ұдайы түсіп қалуымен және қан кетумен немесе онсыз анустық жолға орнына келмеуімен сипатталатын ІV саты жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 60-тармақтың 2) тармақшасы ІІІ сатыда, жиі асқынумен ІІ сатыда қолданылады.

ІІІ саты қан кетумен немесе қан кетусіз оларды қолмен орнына келтіру қажеттілігімен түйіндердің кезеңдік түсіп қалуымен сипатталады.

ІІ саты қан кетумен немесе қан кетусіз анустық жолға өздігінен орнына келтірумен түйіндердің түсіп қалуымен сипатталады.

Геморройдың жиі асқынуына куәландырылатын адам олардың себебінен жылына үш және одан көп рет стационарда емделген қан кету, тромбоз немесе геморроидальды түйіннің түсіп қалуы жатады.

І саты ауырсыну синдромынсыз және геморроидальды түйіндердің түсуінсіз анустан қанның бөлінуімен сипатталады.

Куәландырылатындарға көрсеткіштер бойынша хирургиялық немесе консервативті емдеу ұсынылады. Емдеу нәтижелері қанағаттанарлықсыз болған немесе одан бас тартқан кезде медициналық куәландыру Бағандар бойынша талаптардың 60-тармақтың тиісті тармақшалары бойынша жүргізіледі.

Шағымдар болмаған кезде қабыну белгілерінсіз шамалы ұлғайған жеке геморроидальды түйіндердің болуы, ал анамнезде соңғы 3 жыл ішінде аурудың асқынуы туралы деректердің болмауы осы тармақты қолдану үшін негіз болып табылмайды, әскери қызмет өткеруге және ӘОО-ға оқуға түсуге кедергі келтірмейді.

Бағандар бойынша талаптардың 61-тармақ. Жіті аурудан, созылмалы аурудың асқынуынан немесе хирургиялық емдеуден кейін ас қорыту ағзаларының уақытша функционалдық бұзылуы.

Асқынусыз ішперде қуысы ағзаларына жасалған эндоскопиялық операциядан (оның ішінде аппендэктомия, холецистэктомия, жарық пластикасы) кейін әскери қызметшілер 15 тәулікке лауазымдық міндеттерін орындаудан толық босатылады.

Ас қорыту ағзаларының ауруларын (аппендицит, жарықтар) асқынусыз хирургиялық емдеуден кейін азаматтар мерзімді әскери қызметке шақырылған, келісімшарт бойынша әскери қызметке кірген және ӘОО-ға оқуға түскен кезде операциялық әрекеттен кейін кемінде үш айдан ерте емес куәландырылады.

12-тарау. Тері және теріасты шелмайының аурулары

Бағандар бойынша талаптардың 62-тармақ. Тармақта тері және теріасты шелмайының аурулары, оның ішінде туа біткен аурулар көзделеді.

Ұяшықтанған таздықтың (алопеция) кең тараған түрі деп әрқайсысының диаметрі кемінде 10 сантиметр көптеген таздану ошақтарының (3 және одан көп) болуы, ал тұтас таздану кезінде бастың шаш бөлігінде 50 проценттен астам ауданда шаштың өспеуі түсіндіріледі.

Витилигоның кең тараған түрі деп әртүрлі анатомиялық бөліктер терісінде көптеген (үш және одан көп), сондай-ақ бірлі-жарым, бірақ ірі (өлшемі науқастың алақанымен бірдей және одан үлкен) пигментті емес дақтардың болуы түсіндіріледі. Осыған косметикалық ақау болып табылатын беттегі витилиго ошақтары да жатады.

Псориаздың немесе жалпақ қызыл теміреткінің кең тараған түрі деп кез келген анатомиялық бөліктер терісінде көптеген (үш және одан көп) түйіндақтардың болуы түсіндіріледі.

Атопиялық дерматит кезінде кең тараған лихенификация деп беттің, мойынның, шынтақ, тізеасты шұңқырларыныңқалың құрғақ терісі тұсында айқын дақтың болуы, сондай-ақ толық зақымдану түсіндіріледі.

Бағандар бойынша талаптардың 62-тармақтың 1) тармақшасына: емдеуге келмейтін және (немесе) емделуі қиын созылмалы экземаның кең таралған түрлері, псориаздың ауыр және асқынған түрлері, тері қабатының кең тараған лихенификациясымен атопиялық дерматит, буллездік бұзылу (күлдіреуік, пемфигоид) жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 62-тармақтың 2) тармақшасына: ихтиоз, кең таралған псориаз, тері қабатының ошақты лихенификациясымен атопиялық дерматит, қызыл жегінің терілік түрлері, полиморфтық фотодерматоз, жиі қайталанатын қызыл жалпақ теміреткі, терімен шектелген созылмалы васкулит, кең тарлаған абсцедирленген және созылмалы ойықжаралы пиодермия, гангреналы пиодермия, бастың абсцедирленген және түбі босаған фолликулиті және перифолликулиті, көптеген конглобатты безеулер;

аяқ-қол ұштарының, сондай-ақ жүруді және стандартты аяқ киім киюді қиындататын табандардың функциясын бұзатын алақанның кератодермиясы (оның ішінде туа біткен);

экземаның, псориаздың жиі қайталанатын (жылына екі және одан көп рет) шектеулі түрлері;

бірлі-жарым, бірақ ірі (көлемі науқастың алақанындай және одан үлкен) псориаз түйіндақтары;

стационарлық жағдайларда сәтсіз емдеу және кемінде екі ай уақыт бойы күлдіреуіктердің (уртикарий) үзіліссіз қайталануы жағдайларында жиі қайталанатын есекжем және (немесе) эритема жатады.

Төмен немесе жоғары температураның әсерінен болған есекжем стационарлық жағдайларда сынамалармен расталады.

Тері ауруларының жиі қайталанатын түрлері деп соңғы 3 жылда ол кезінде жылына екі және одан көп рет асқыну туындайтын түрлер саналады.

Бағандар бойынша талаптардың 62-тармақтың 3) тармақшасына шектеулі экзема мен псориаздың сирек қайталанатын түрлері, ұяшықты алопецияның және витилигоның кең тараған және тотальды түрлері, сондай-ақ оқшаулауға, санына және зақымдану ошақтарының көлеміне қарамастан шектеулі склеродермияның түйіндақты түрі жатады.

Осы тармақшаға шектеулі және (немесе) сирек қайталанатын қызыл жалпақ теміреткі де жатады.

Псориаздың шектеулі түрлері деп әртүрлі оқшауланған, оның ішінде әртүрлі анатомиялық бөлікте орналасқанауданынауқастың алақанына дейін болатын жекеше (үшке дейін) зақымдану ошақтары түсіндіріледі. Экзема кезінде анатомиялық бөліктердің біреуінің зақымдануы (өкше, сирақ, білек, бас) шектеулі деп бағаланады.

Тері ауруларының сирек қайталанатын түрлеріне соңғы үш жыл ішінде жылына бір реттен аспайтын тері ауруларының асқыну жағдайлары жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 62-тармақтың 4) тармақшасына бағандар бойынша талаптардың 37-тармағы бойынша куәландырылатын сыртқы есту жолының және құлақ қалқанының экземасын қоспағанда, соңғы үш жыл ішінде қайталануы болмаған кезде ұяшықтанған таздықтың, ксеродермияның, витилигоның, фолликулярлық кератоздың шектеулі түрлері, сондай-ақ экземаның шектеулі түрі жатады.

Шынтақ және тізе буындары маңындағы ихтиоздың жеңіл түрлері және псориаздың бірлі-жарым ошақтары ІІІ баған бойынша куәландырылатын адамдар үшін әскери қызметке қарсы көрсеткіш болып табылмайды.

Мерзімді әскери қызмет өткеру кезеңінде туындаған псориаздың жеке ұсақ түйіндақтары химиялық әскери бөлімдердегі әскери қызметтен және кәсіби зияндылық жағдайларындағы жұмыстан басқа, әскери қызметке қарсы көрсеткіш болып табылмайды.

Терінің кез келген деңгейдегі созылмалы ауруларды(оның ішінде экзема, қабыршық тәрізді теміреткі) кандидаттар ӘОО-ға оқуға түсуге жарамсыз деп танылады.

Соңғы үш жыл қайталануы болмаған кезде анамнезде атопиялық дерматиттің (экссудативті диатез, балалар экземасы, нейродермит) болуы, сондай-ақ шектеулі склеродермияның әртүрлілігі "ақ дақтар аурулары" осы тармақты қолдану үшін негіз болып табылмайды, әскери қызмет өткеруге, ӘОО-ға оқуға түсуге кедергі келтірмейді.

Себорея мерзімді әскери қызметке шақырылуға және ӘОО-ға оқуға түсуге кедергі келтірмейді.

Бағандар бойынша талаптардың 63-тармақ. Жіті ауруға шалдыққаннан, тері және теріасты шелмайының созылмалы ауруы асқынғаннан кейінгі уақытша функционалдық бұзылу.

13-тарау. Сүйек-бұлшықет жүйесінің және дәнекер тіннің аурулары

Бағандар бойынша талаптардың 64-тармақ. Тармақта инфекциялық артропатия (оның ішінде инфекциямен байланысты артрит, реактивті артропатия), қабыну полиартропатиясы (оның ішінде ревматоидты артрит, псориазды және энтеропатиялық артропатия, подагра), дәнекер тіннің жүйелі зақымдануы (оның ішінде түйінді полиартрит, өліеттену васкулопатилар, жүйелі қызыл жегі, дерматополимиозиттер, жүйелі склероз), спондилопатиялар (анкилозирленген спондилит) көзделеді.

Бағандар бойынша талаптардың 64-тармақтың 1) тармақшасына:

ағзалар мен жүйелер жағынан өзгерістердің айқын байқалуына, асқыну жиілігіне және функционалдық бұзылудың дәрежесіне қарамастан, дәнекер тіннің жүйелі зақымдануы;

функциялардың елеулі бұзылуымен қабыну полиартропатиясы және анкилоздаушы спондилоартрит (Бехтерев ауруы) немесе әскери қызмет міндеттерін орындау қабілетін тұрақты жоғалтумен немесе базистік ревматикалық қарсы терапия аясында аурудың белсенділігі белгілерін сақтау кезінде олардың жүйелі түрлері жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 64-тармақтың 2) тармақшасына:

стационарлық емделуді қажет ететін жиі (жылына екі және одан көп рет) асқынумен жүйелі белгілер болмаған кезде орташа айқын байқалған экссудативті-пролиферативті өзгерістерімен және буындардың функционалдық жеткіліксіздігіменинфекциялық артропатияның, қабыну полиартропатиясының қабыну спондилопатиясының баяу үдейтін түрлері;

базистік ревматикалық қарсы терапия аясындаауру белсенділігінің жүйелі белгілері болмаған кезде ревматоидты артриттің және Бехтерев ауруының бастапқы түрлері жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 64-тармақтың 3) тармақшасына сирек (жылына бір реттен артық емес) асқынумен білінетін инфекциялық артропатия, қабыну полиартропатиясы және, қабыну спондилопатиясы жатады.

Осы тармақша бойынша буындардың экссудативті-пролиферативті өзгерістері, процесс белсенділігінің зертханалық белгілері сақталған және нәтижесіз емделген кезде жіті артриттің (артропатияның) созылмалы (үш ай және одан астам) өтуімен мерзімді қызмет әскери қызметшілері куәландырылады.

Инфекциялық артропатияда, қабыну полиартропатиясында, қабыну спондилопатиясы кезінде әскери қызметке жарамдылық санаты ағзалар мен жүйелердің зақымдануына; буындар функциясының жағдайына, асқыну жиілігіне байланысты осы тармақтың 1), 2) немесе 3) тармақшалары бойынша айқындалады.

Буындардағы қозғалыс (градустарда) ауқымын бағалау кестесі бағандар бойынша талаптарға 5-қосымшаға сәйкес мазмұндалған.

5 жылдан астам аурудың асқынуы болмаған кезде және буындар функциясының бұзылуынсыз инфекциялық артропатия осы тармақты қолдану үшін негіз болып табылмайды, әскери қызмет өткеруге, ӘОО-ға оқуға түсуге кедергі келтірмейді.

Буындардың жіті қабыну ауруларына шалдыққаннан кейін медициналық куәландыру талаптардың 86-тармағы бойынша жүргізіледі.

Бағандар бойынша талаптардың 65-тармақ. Тармаққа артроз (оның ішінде полиартроз, коксартроз, гонартроз) және буындардың басқа зақымдануы (оның ішінде тізе тобығының, тізенің буын ішіндегі зақымдануы, буындардың тән зақымдануы), бұлшықеттің, синовиальды қабықшалар мен сіңірлердің аурулары мен зақымдануы, сүйектердің қаттылығы мен құрылымының бұзылуы (остеопароз, остеомаляция), остеопатия (остеомиелит, остеонекроз), хондропатия жатады.

Көрсетілген аурулар кезінде әскери қызметке жарамдылық санаты туралы қорытынды стационарлық тексерілуден және емделуден кейін шығарылады. Бұл ретте аурудың қайталануға немесе үдеуге бейімділігі, әскери қызметтің ерекшеліктері ескеріледі.

Емдеу нәтижелері қанағаттанарлықсыз болған немесе одан бас тартқан кезде қорытынды аяқ-қолдың немесе буынның функциясына байланысты шығарылады.

Бағандар бойынша талаптардың 65-тармақтың 1) тармақшасына:

ірі буын анкилозы, фиброзды анкилоз;

тотальды тұрақсыздық, қозғалысты елеулі шектейтін ірі буынның тұрақты контрактурасы;

KeIIegrenJ.H. және Lawrence бойынша ІV рентгенологиялық сатыға тән және (немесе) 5 градустан астам аяқ-қол осінің ауытқуымен ірі буындардың айқын байқалған өзгерістері (буындық саңылау бақыланбайды, қалың остеофит пайда болады);

жасанды буын;

аяқ-қол сүйектері буындары ұштарының асептикалық некрозы (ортан жілікбасының, жамбас немесе асықты жілік, асық, қайық тәріздес сүйектердің бұлшықеттері);

секвестральды қуыстардың, секвестрлердің, ұзақ жазылмайтын немесе жиі (жылына екі және одан көп рет) ашылатын жыланкөздердің болуымен остеомиелит жатады.

Функционалдық тұрғыдан ыңғайлы орналасқан ірі буындардың анкилозы кезінде жасанды буынның жақсы функционалдық қалпына келуі және әскери қызмет міндеттерін орындау қабілеті сақталған кезде әскери қызметте болудың шекті жасына толмаған офицерлердің әскери қызметке жарамдылық санаты функциялардың бұзылуына байланысты осы тармақтың 2), 3) тармақшалары бойынша жеке айқындалады.

Бағандар бойынша талаптардың 65-тармақтың 2) тармақшасына:

шамалы дене жүктемелері салдарынан пайда болатын ірі буындардың жиі (жылына үш және одан көп рет) шығуы;

ірі буындардың біреуіндегі артроздың орташа байқалуы (буындық саңылаудың орташа тарылуы, ІІІ рентгенологиялық сатыға тән көптеген остеофиттер);

қозғалыс көлемін орташа шектеумен ірі буын сүйектерінің жарақаттан кейінгі деформациясы;

жыл сайын асқынумен остеомиелит (оның ішінде бастапқы созылмалы да);

қозғалыс көлемін орташа шектеумен ірі буындардың біреуінің тұрақты контрактурасы;

аяқ-қолдың қозғалысына немесе әскери киім нысанын, аяқ киімді немесе керек-жарақты киюге кедергі келтіретін гиперостоз жатады.

Осы тармақша бойынша ірі буындарға операция жасау нәтижелері қанағаттанарлықсыз болған кезде азаматтар (әскери қызметшілер) операциядан кейін кемінде алты ай өткен соң куәландырылады.

Бағандар бойынша талаптардың 65-тармақтың 3) тармақшасына:

ірі буындардың сирек (жылына үш реттен аз) шығуы, қалыпты дене жүктемесі немесе қайталанған жарақат салдарынан буындардың тұрақсыздығы мен синовиті;

ІІрентгенологиялық сатыға тән ірі буындардың біреуіндегі ең аз өзгерістермен артроз (буындық саңылаудың аздап тартылуы, жекеостеофит);

секвестральды қуыстар және секвестрлер болмаған кезде сирек асқынумен (2 – 3 жылда бір рет) остеомиелит;

қозғалыс көлемін шамалы шектеумен ірі буындардың біреуінің тұрақты контрактурасы;

ұзақ және (немесе) бірнеше рет (кемінде үш ай) емделген жағдайларда жүктемелі периостит, аяқтың түтікше тәрізді сүйектерінің остеодистрофиясы жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 65-тармақтың 4) тармақшасына буын функцияларының бұзылуынсыз бұлшықеттің, синовиальды қабықшалармен сіңірлер ауруларымен зақымдануының бастапқы байқалуы, сүйектің қаттылығымен құрылымының бұзылуы, хондропатия (оның ішінде Осгуд-Шлаттер ауруы), артроз (0-І рентгенологиялық сатыға тән) жатады.

Процесі аяқталмаған хондропатия кезінде азаматтар әскерге шақыру учаскелеріне тіркелген, мерзімді әскери қызметке шақырылған, келісімшарт бойынша әскери қызметке кірген кезде Бағандар бойынша талаптардың 86-тармағы бойынша әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады, кейіннен әскери қызметке жарамдылық санаты туралы қорытынды емдеу нәтижелеріне байланысты осы тармақтың 3) немесе 4) тармақшалары бойынша шығарылады.

Үш және одан көп жыл бойы асқыну, секвестральды қуыстар және секвестрлер болмаған кезде остеомиелиттік процесс аяқталған деп саналады.

Ірі буынның қайта шығуы медициналық құжаттармен және буынның шығуына дейінгі және оны орнықтырғаннан кейінгі рентгенограммалармен расталады. Буын сіңірінің және капсуласының зақымдануы салдарынан болған тұрақсыздық клиникалық және рентгенологиялық тұрғыдан расталады.

Буындардың тұрақсыздығы себебінен куәландырылатындарға хирургиялық емделу ұсынылады. Сәтті емделгеннен кейін азаматтар мерзімді әскери қызметке шақырылған және келісімшарт бойынша әскери қызметке кірген кезде Бағандар бойынша талаптардың 86-тармағы бойынша алты айға әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады.

Сәтті хирургиялық емдеуден кейін әскери қызметшілерге қатысты кейіннен саптық, денешынықтыру дайындығынан және көлік құралдарының барлық түрлерін басқарудан 6 айға, ал тізе буынының тұрақсыздығын емдегеннен кейін – 12 айға босатумен ауруы бойынша демалыс беру қажеттілігі туралы қорытынды шығарылады.

Сүйектердің кистозды өзгеруі, ірі буынның кесілген остеохондрозы, фрагментация сатысында үлкен жіліншіктің асептикалық некрозы бар (Осгуд – Шлаттер ауруы) азаматтарға (әскери қызметшілерге)операциялық емдеу ұсынылады, аяқ-қол және буындар функцияларының бұзылуы болмаған кезде – куәландыру осы тармақтың 4) тармақшасы бойынша жүргізіледі.

Операциялық емдеуден бас тартқан немесе оның нәтижелері қанағаттанарлықсыз болған кезде әскери қызметке жарамдылық санаты туралы қорытынды аяқ-қол немесе буын функциясының бұзылу дәрежесіне байланысты шығарылады.

Буындардағы қозғалыс көлемін бағалау кезінде бағандар бойынша талапқа 5-қосымша басшылыққа алынады.

Бағандар бойынша талаптардың 66-тармақ. Тармаққа деформацияланған дорсопатия (оның ішінде кифоз, лордоз, сколиоз, омыртқаның остеохондрозы), спондилопатия (оның ішінде спондилез), басқа дорсопатия (оның ішінде мойын бөлігінің омыртқааралық дискілерінің зақымдануы, басқа бөліктердің омыртқааралық дискілерінің зақымдануы, дорсалгия) жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 66-тармақтың 1) тармақшасына:

жиі (жылына 3 және одан көп рет) асқынумен инфекциялық спондилит;

ІV, V дәрежелі спондилолистез;

омыртқа денелерінің рентгенологиялық сына тәрізді деформациясымен расталған, олардың омыртқаның аса иілген жерлеріне орын ауыстыруымен (кифоз, ІV дәрежелі сколиоз) жүре пайда болған бекітілген омыртқа қисаюы;

өрескел өткізгіштік немесе түбіршектік бұзылу қоса болатын жүре пайда болған арқа-ми арнасының қатты стенозы (мойын бөлігі 13 миллиметрден аз, кеуде бөлігі 13 миллиметрден аз, бел бөлігі 16 миллиметрден аз);

бекітілетін лигаментоз (Форестье ауруы);

жарақатты спондилопатия (Кюммель ауруы);

тұрақсыздық болған кезде омыртқаның мойын бөлігінің остеохондрозы, омыртқаның кеуде және бел бөлігінің остеохондрозы, сфинктер функциясының бұзылуымен, бүйір амиотрофиялық склероз синдромымен, сондай-ақ тұрақты клиникалық тиімділіксіз ұзақ (жылына үш айдан кем емес) емдеуден кейін полиомиелиттік, каудальды, қантамырлы, компрессиялы және статодинамикалық бұзылумен терең пара- және тетрапарез қоса болатын деформацияланған спондилез жатады.

Омыртқаның статикалық және (немесе) қозғалуфункциясы бұзылуының маңызды дәрежесіне:

адамның денесін тік тұрған қалыптааз уақыт ұстап тұру мүмкіндігінің болмауы, омыртқа бойына арқаның бұлшықеттерінің айқын байқалғанкернеуі мен ауырсынуы, мойын және омыртқа лордозының кенеттен түзелуі, ІІ дәрежелі және одан астам дегенеративті сколиоздың болуы, омыртқаның сегментарлы тұрақсыздығы;

омыртқаның мойын және (немесе) кеуде және бел бөліктерінде 50 проценттен астам амплитуда қозғалысының шектелуі тән.

Бағандар бойынша талаптардың 66-тармақтың 2) тармақшасына:

сирек (жылына үш реттен аз) асқынумен инфекциялық спондилит;

жүре пайда болған бекітілген омыртқа қисаюы (кифоз, ІІІ дәрежелі сколиоз);

клиникалық белгілері қоса болатын (ауырсыну, неврологиялық бұзылу) жұлын-ми арнасының жүре пайда болған стенозы;

ІІІ дәрежелі спондилолистез;

тұрақты ауырсыну синдромымен омыртқааралық жіктер аясында көптеген көлемді тұмсық тәріздес ұлғаюымен кең таралған деформацияланған спондилез және омыртқааралық остеохондроз;

омыртқа ауруы бойынша операция жасалғаннан кейін алып тастау мүмкін болмаған кезде алынбаған металл конструкциялар;

неврологиялық тапшылықтың үдеюімен және (немесе) омыртқа өзегі стенозының дамуымен бір және одан астам деңгейде дискэктомия салдары жатады.

Тыртықты-жабыспалы эпидурит кезінде куәландыру осы тармақша бойынша жүргізіледі.

Функциялар бұзылуының орташа дәрежесіне:

1 – 2 сағаттан артық дененітік тұрған қалыпта ұстап тұру мүмкіндігінің болмауы, арқаның ұзын бұлшықеттерінің орташа жергілікті кернеуі және ауырсынуы, мойын және бел лордозының майлануы, І – ІІ дәрежедегі дегенеративті сколиоздың болуы, омыртқаның сегментарлы гипермобильділігі;

омыртқаның мойын және (немесе) кеуде және бел бөліктерінде 20 – 50 процентке дейін қозғалыс амплитудасының шектелуі;

аяқ-қол бұлшықеттерінің әлсіздігі, олардың тез шаршауы, олардың функцияларын қалпына келтірусіз бұлшықеттің жекелеген топтарының парезі тән.

Бағандар бойынша талаптардың 66-тармақтың 3) тармақшасына:

ІІ дәрежелі кифоз;

ІІ дәрежелі бекітілген сколиоз;

елеулі дене жүктемесі кезінде ауырсыну синдромымен және деформацияның анық анатомиялық белгілерімен шектеулі деформацияланған спондилез (үш омыртқаға дейін дененің зақымдануы) және омыртқааралық остеохондроз (үш омыртқааралық дискіге дейін зақымдану);

функцияның шамалы бұзылуымен көптеген Шморль жарықтары;

оларды алып тастаудан бас тартқан кездеомыртқаауруы себебінен операция жасалғаннан кейінгі алып тасталмаған металл конструкциялар;

неврологиялық тапшылықтың үдеуінсіз болған дискэктомия салдары жатады.

Бір және одан астам деңгейлердегі дискэктомия кезінде І, ІІ бағандар бойынша куәландырылатындар емдеу нәтижесіне қарамастан, осы тармақтың 2) тармақшасы бойынша әскери қызметке жарамсыз деп танылады.

Омыртқа функциялары бұзылуының шамалы дәрежесіне:

статикалық бұзылудың клиникалық белгілері дене тік тұрған жағдайда 5 – 6 сағаттан кейін пайда болады;

омыртқаның мойын және (немесе) кеуде және бел бөліктеріндегі қозғалыс амплитудасының 20 процентке дейін шектелуі;

бір невромер аймағында сезімталдықтың толық емес жоғалуымен, сіңірлік рефлекстің жоғалуымен немесе төмендеуімен, олардың функцияларын толық қалпына келтіру кезінде аяқ-қолдың кейбір бұлшықеттерінің бұлшықет күшінің төмендеуімен байқалатын қозғалыстық және сезімталдық бұзылу тән.

Бағандар бойынша талаптардың 66-тармақтың 4) тармақшасына:

омыртқаның жүре пайда болған белгіленген қисаюы (І дәрежелі кифоз, І дәрежелі сколиоз);

І дәрежелі спондилолистез;

неврологиялық тапшылықсыз және функциялардың бұзылуынсыз бір деңгейдегі дискэктомияның жекелеген салдары;

функциялардың бұзылуынсыз деформацияланған спондилездің жәнеомыртқааралық остеохондроздың оқшауланған құбылыстары жатады.

Реконструктивті операция (транспедикулярлы бекіту, артқы пластиналармен, қапсырмалармен бекіту және т.б.), сондай-ақ ауру бойынша спондило және корпородезді қолданумен омыртқасына операция жасатқан куәландырылатындардың әскери қызметке жарамдылық санаты операция нәтижелері мен омыртқаның функциясына байланысты операциядан кейін кемінде үш айдан ерте емес осы тармақтың 1), 2), 3) тармақшалары бойынша айқындалады.

Омыртқааралық остеохондроздың симптомсыз өтуі (Шморль жарығы), сондай-ақ ішкі тыныс алу функциясының бұзылуынсыз І дәрежедегі бекітілмеген сколиоз бағандар бойынша талаптардың осы тармағын қолдану үшін негіз болып табылмайды, әскери қызмет өткеруге, ӘОО-ға оқуға түсуге кедергі келтірмейді.

Спондилез тұйықталу пластинкаларының барлық шеңберін қамтитын тұмсық тәрізді ұлғаюымен және омыртқа денесінің деформациясы мен анатомиялық тұрғыдан байқалады.

Рентгенограммалар бойынша деформацияланған спондилез дәрежесін айқындау:

І дәреже – омыртқа денесінің шеттері бойынша деформацияланған өзгерістер (лимбуста);

ІІ дәреже – омыртқадан омыртқаға қарай өсетін және бітіп кету дәрежесіне жетпеген жиектік ұлғаю;

ІІI деңгей – қапсырма түріндегі екі бір-бірімен байланысқан омыртқалар остеофитінің бітуі.

Остеохондроз кейіннен процеске бір-бірімен байланысқан омыртқалардың (склероз) тұйықталу пластинкаларын тартумен және жиектік остеофиттің қалыптасуымен оның некрозына дейін қоса, шеміршектің бастапқы қабынбайтын дегенеративті зақымдануымен сипатталады.

Омыртқаның зақымдалған бөлігінің статикалық функциясының бұзылуы – мойын (бел) лордозын түзету немесе кифоздың пайда болуы, тегіс лордоздың орнына жергілікті лордоз бен кифоздың үйлесуі хондроздың клиникалық белгілері болып табылады.

Омыртқааралық хондроздың рентгенологиялық симптомдары:

омыртқа түрінің бұзылуы (статикалық функцияның бұзылуы), омыртқааралық дискілер биіктігінің төмендеуі;

фиброзды сақинаның алдыңғы учаскесінде немесе пульпозды өзекте әк тұздарының жиналуы;

стандартты рентгенография кезінде анықталатын алдыңғы, артқы, бүйірлік омыртқа бойының (спондилолистез) өзгеруі;

сегменттегі қозғалу патологиясы (динамикалық функцияның бұзылуы);

омыртқа бойының барлық үстіңгі қабатының анық контурларының сақталуы, оларда деструктивтік өзгерістің болмауы.

Омыртқааралық остеохондроз кезінде атап көрсетілген белгілерге диск жазықтығында пайда болатын және омыртқа бойының жалғасушы алаңы, сондай-ақ құрылымның нақты бейнесі мен рентгенограммаларда анықталатын субхондральды остеосклероз және жиектің сүйектік ұлғаюы қосылады.

Дене жүктемесі кезіндегі ауырсыну синдромы куәландырылатын адамның медициналық құжаттарында көрсетілетін медициналық көмекке бірнеше рет өтініш жасаумен расталуға тиіс.

Тек шектеулі деформацияланған спондилезбен омыртқааралық остеохондроздың аталған клиникалық және рентгенологиялық белгілерінің жиынтығы 66-тармақтың 3-тармақшасын қолдану үшін негіз болып табылады.

Омыртқа тұрақсыздығының әртүрлі нысандары функционалдық рентгенография (алға және артқа қарай еңкею) жүргізген кезде анықталады. Функционалдық рентгенограммаларда гипермобильділіктің белгісі болып зерттелетін сегментте аралас тұйықталу платинкалары арысындағы бұрыштың едәуір ұлғаюы (жазылу кезінде) немесе кішіреюі (бүгілу кезінде) табылады. Гипермобильділік кезінде бейтарап жағдаймен салыстырғанда жазылу және бүгілу уақытында бұрыштаршамасының жиынтық айырмашылығы 10 градустан асады.

Зерттелетін омыртқа сегментіндегі тұрақсыздықты бейтарап жағдайдан бір бағыттағы 3 миллиметр және одан астам бір-біріне қатысты аралас омыртқа денелерінің ығысуы болған кезде белгілейді.

Сагиттальды жазықтықта омыртқаның қозғалысы өте ауытқымалы:

қалыпта VІІ мойын омыртқасының қылқанды өсіндісімен желке сүйегінің бұдыры арасындағы арақашықтық басты еңкейткенде 3 – 4 сантиметрге ұлғаяды, ал басты шалқайтқан (иілген) кезде 8 – 10 сантиметрге азаяды.

VІІ мойын және І сегізкөз омыртқасының қылқанды өсіндісі арасындағы арақашықтық еңкейген кезде әдеттегі мүсінмен салыстырғанда 5 – 7 сантиметрге ұлғаяды және артқа шалқайғанда 5 – 6 сантиметрге азаяды. Бел және кеуде бөліктерінде (шалқайғанда) бүйір қозғалысына 25 – 30 градус шегінде рұқсат етіледі.

Остеохондроз және спондилез мынадай болып ерекшеленеді:

оқшауланған – бір омыртқааралық дискінің немесе екі аралық омыртқаның зақымдануы;

шектелген – екі дискінің немесе үш омыртқаның зақымдануы;

кең таралған – екіден артық дискінің немесе үштен артық омыртқаның зақымдануы.

Спондилолиз – бұл омыртқа доғасының буынаралық бөлігіндегі ақаулық. Спондилолиз көп жағдайда кемістікпен даму – механикалық жүктемелер салдарынан дисплазия немесе шаршап сыну нәтижесі болып табылады. Спондилолиз спондилолизтезсіз кездеседі және зақымданған сегменттің айқын байқалған тұрақсыздығы және тиісінше ауырсыну синдромы қоса болады.

Спондилолистез – жоғары жатқан омыртқаның көлденең жазықтықта төмен жатқанға қатысты жылжуы. Қалыпта дискінің және көлденең жазықтықта омыртқалар жылжуының байланыстыру аппаратының икемділігі есебінен барынша бүгу немесе жазу кезінде ауытқуы 3 миллиметр шегінде болуы мүмкін.

Жылжу дәрежесі бүйір кескінде рентгенограмма бойынша айқындалады: төмен жатқан омыртқаның краниальды тұйықталу пластинкасы шартты түрде төрт бөлікке бөлінеді, ал үстіңгі омыртқаның артқы-төменгі шетінен төменгінің тұйықталу пластинкасына перпендикуляр төмендейді.

Спондилолистез дәрежесі перпендикуляр проекцияланатын аймақпен айқындалады:

І дәреже – 3 миллиметрден жоғары 1/4-ке дейін омыртқа денесінің жылжуы;

ІІ дәреже – 1/4-тен – 1/2-ге дейін омыртқа денесінің жылжуы;

ІІІ дәреже – 1/2-ден – 3/4-ке дейін омыртқа денесінің жылжуы;

ІV дәреже – омыртқа денесінің еніне дейін 3/4-тен жоғары жылжуы;

V дәреже (спондилоптоз) – қосымша каудальды жылжумен жоғарғы омыртқаның алға толық алдыңғы-артқы дене көлемімен байланысты жылжуы.

Сколиоз кезінде омыртқа деформациясы тұрған қалыпта мықын сүйектерінің қанаттарын ала отырып (І сегізкөз омыртқасы деңгейі), алдыңғы-артқы рентгенограмма бойынша бағаланады.

Сколиоттық доғалардың бұрыштық көлемін айқындау үшін Кобб әдістемесі пайдаланылады:

доғаның деформациясының краниальды және каудальды омыртқалы сегменттері айқындалады;

краниальды және каудальды омыртқа денелерінің параллель тұйықталу пластиналарына суреттетік сызықтар жүргізіледі, олардың қиысу бұрышы доға деформациясының көлемі болып табылады. Омыртқа денелерінің деформациясын айқындау мақсатында сызу үшін аса иілген тұйықталу пластинасы алынады. Деформацияның айқын байқалуын ескере отырып, таңдалған сызықтардың қиысу бұрышы геометриялық тәсілді қолдана отырып, қарама-қарсы перпендикулярларды жүргізу жолымен есептеледі.

Егер пациент жатқан немесе тұрған қалпында сколиоздың бұрышы өзгермесе, сколиоз бекітілген немесе тұрақты деп саналады. Егер омыртқаны жеңілдеткенде, яғни жатқан қалпында ол кішірейсе – сколиоз бекітілмеген (тұрақсыз).

Омыртқаның сколиоттық деформациясының ауырлық дәрежелері:

І дәреже – деформация доғасы 5 – 10 градусқа дейін;

ІІ дәреже – деформациң доғасы 11 – 25 градусқа дейін;

ІІІ дәреже –деформация доғасы 26 – 40 градусқа дейін;

ІV дәреже – деформация доғасы 41 градустан бастап және одан астам.

Патологиялық кеуде кифозы кезінде омыртқаның деформациясы (ювенильді остеохондроз, Шойерман ауруы) тұрған қалпында мықын сүйектерінің қанаттарын ала отырып (І сегізкөз омыртқасы деңгейі), омыртқаның бүйір рентгенограммасы бойынша бағаланады.

Кифоз доғаларының бұрыштық көлемін айқындау үшін Кобб әдісі пайдаланылады:

көкірек кифозының краниальды және каудальды омыртқа сегменттері (ІІІ және ХІІ кеуде омыртқасы) айқындалады;

краниальды және каудальды омыртқа денелерінің параллель тұйықталу пластиналарына суретте түзу сызықтар жүргізіледі, олардың қиысу бұрышы доға деформациясының көлемі болып табылады. Деформацияланудың айқын байқалуын ескере отырып, таңдалған сызықтардың қиысу бұрышы геометриялық тәсілді пайдаланумен қарама-қарсы перпендикуляр жүргізу арқылы есептеледі.

Омыртқаның кифоздық деформациялануының ауыр дәрежесі:

І дәреже – кифоз бұрышы 31 – 40 градусқа дейін;

ІІ дәреже – кифоз бұрышы 41 – 50 градусқа дейін;

ІІІ дәреже – кифоз бұрышы 51 – 70 градусқа дейін;

ІV дәреже – кифоз бұрышы 70 градустан астам.

Бағандар бойынша талаптардың 67-тармақ. Қол білезігінің және саусақтардың болмауы, деформациясы, ақаулығы.

Бағандар бойынша талаптардың 67-тармақтың 1) тармақшасына:

буындар деңгейіндегі екі қолдың (қол буындары деп қол мен білекті және кәрі жілік білезігі, білезік, алақан аралық, білезік-алақан және білезік аралық буындарды, сондай-ақ дистальдық кәрі жілік-шынтақ буындарын жалғаушы буындар кешені айтылады);

әрбір қолда алақан-саусақ буыны деңгейінде үш саусақтың;

әрбір қолда негізгі фалангтың дистальдық ұштары деңгейінде төрт саусақтың;

екі қолда алақан-саусақ буыны деңгейінде бірінші және екінші саусақтың болмауы жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 67-тармақтың 2) тармақшасына:

білезік буындарының немесе алақан сүйектерінің деңгейінде бір қолдың болмауы;

бір қолда:

алақан-саусақ буыны деңгейінде үш саусақтың;

негізгі фалангтың дистальдық ұштары деңгейінде төрт саусақтың;

алақан-саусақ буыны деңгейінде бірінші және екінші саусақтың;

фаланг аралық буын деңгейінде бірінші саусақтың және ортаңғы фаланг дистальдық ұштары деңгейінде екінші-бесінші саусақтың;

екі қолда алақан-саусақ буын деңгейінде бірінші саусақтың болмауы;

білезік және саусақтар қан айналымының күрт бұзылуымен шынтақ және кәрі жілік артериясының зақымдануы салдарынан білезік майда бұлшықеттерінің немесе оның әрқайсынының жеке контрактурасы;

үш және одан астам алақан сүйектерінің ескі шығуы немесе ақауы;

артро-пластикадан кейін үш және одан астам алақан-саусақ буынының бұзылуы, ақаулығы және жайғдайы;

алақан сүйектерінің проксимальды деңгейдегі үш немесе одан астам саусақ бүгуші сіңірінің бұрынғы зақымдануы немесе ақаулығы;

тұрақты контрактураға немесе трофиканың елеулі бұзылуына әкелетін үш және одан астам саусақтың бұрынғы зақымдануының жиынтығы (оның ішінде анестезия, гипостезия) жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 67-тармақтың 3) тармақшасына:

саусақ аралық буын деңгейінде бірінші саусақтың және негізгі фаланг деңгейінде екінші саусақтың немесе бір қолдағы ортаңғы саусақтың дистальдық ұштары деңгейінде үшінші-бесінші саусақтың;

бір қолда ортаңғы саусақ дистальды ұштарының деңгейінде екінші-төртінші саусақтың;

әрбір қолда ортаңғы саусақтың проксимальды ұштары деңгейінде үш саусақтың;

әрбір қолда алақан-саусақ буынының деңгейде бірінші немесе екінші саусақтың;

оң қолда (солақайлар үшін – сол) немесе екі қолда саусақ аралық буын деңгейінде бірінші саусақтың;

бір қолда негізгі саусақ проксимальды ұштарының деңгейінде екі саусақтың;

екі білезіктегі екінші-төртінші саусақ дистальды фалангтарының болмауы;

жедел емдеуден бас тартылған немесе оның қанағаттанарлықсыз нәтижесі кезіндегі бұрынғы шығу, остеохондропатия және қол буыны сүйектерінің остеомиелиті;

екі алақан сүйегінің ақаулығы, шығуы;

жедел емдеуден бас тартылған немесе оның қанағаттанарлықсыз нәтижесі кезіндегі алақан сүйегінің жалған буыны;

екі алақан-саусақ буынының бұзылуы, ақаулығы және артропластикадан кейінгі жағдайы;

алақан сүйегінің деңгейінде екі саусақ бүгуші сіңірлерінің және бірінші саусақ ұзын бүгушініңбұрынғызақымдануы;

кемінде екі саусақтың, қол функциясының орташа бұзылуы және трофикалық бұзылуымен (анестезия, гипостезия және басқа да бұзылу) білінетін қол, қол буынының және саусақтар зақымдануының жиынтығы жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 67-тармақтың 4) тармақшасына алдыңғы тармақшаларда көрсетілмеген қол және саусақ құрылымының зақымдануы жатады.

Кемістік жағдайда тұрақты контрактураның дамуына әкелетін сүйектердің, сіңірлердің, қан тамырларының немесе саусақ нервтерінің зақымдануы немесе аурулары саусақтың болмауы деп саналады.

Қолда саусақтың болмауы деп: бірінші саусақ үшін – тырнақ фалангасының болмауы, басқа саусақтар үшін – екі фаланганың болмауы саналады. Оның проксимальды ұшы деңгейінде фаланганың болмауы фаланганың болмауы деп саналады.

Бағандар бойынша талаптардың 68-тармақ. Тармақ табанның анық, оның ішінде туа біткен өзгеруін көздейді. Тірек жүктемесі кезінде ол жергедұрыс тұрған кезде ұзындық бойында ойығы бар табан жиі норма болып табылады. Патологиялық майтабан деп биік ішкі және сыртқы ойықтар (кенеттен бұратылған табан аталады) болған кезде артқы жақтың супинациясы және алдыңғы жақтың пронациясы түріндегі деформация, табанның алдыңғы бөлігі жалпақ, жайылған және біршама ішке бұрылған, орта бақайлар сүйектері басының мүйізгектері және саусақ тырнақтары немесе балға тәрізді деформациялану саналады. Анағұрлым көп функционалдық бұзылу барлық табанның немесе оның элементтерінің сыртқа немесе ішке кіріп тұру түріндегі деформацияланудың эверсиондық-инверсиондық компоненттеріменбілінетін кезде туындайды.

Бағандар бойынша талаптардың 68-тармақтың 1) тармақшасына белгіленген әскери үлгідегі аяқ киімді киюге кедергі келтіретін табан, өкшелеп басатын, варусты, жалпақ, жалпақ-вальгусты, эквиндық-варусты табан және басқа да жарақаттану немесе ауру нәтижесінде орнына келмейтін кенеттен айқын байқалған табанның қисаюы жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 68-тармақтың 2) тармақшасына:

айқын байқалған ауырсыну синдромымен, экзостозамен, саусақтардың контрактурасымен және табанның ортаңғы бөлігіндегі буындағы артроздың болуымен бойлық ІІІ дәрежелі немесе көлденең ІІІ – ІVдәрежелі майтабан;

оның кез келген деңгейінде барлық саусақтардың немесе табан бөлігінің болмауы;

олардың тырнақты немесе балға тәріздес деформациясы кезінде екі табандағы барлық саусақтың тұрақты аралас контрактурасы;

Белер бұрышының минус 10 градустан астам азаюымен, ауырсыну синдромымен және ІІ сатылы жіліншік-табан буыны артрозымен өкше сүйегінің жарақаттанудан кейінгі деформациясы жатады.

Табанда саусақтың болмауы буынның табандық фаланга деңгейінде оның болмауы, сондай-ақ саусақтың толық тартылып қалуы және қозғалмауы саналады.

Бағандар бойынша талаптардың 68-тармақтың 3) тармақшасына:

шамалы ауырсыну синдромымен және статиканың бұзылуымен орташа айқын байқалған бұзылу кезінде белгіленген әскери үлгідегі аяқ киімді кию үшін икемдеуге болады;

өкше сүйегінің вальгусты қондырғысынсыз және жіліншік-табан жігінде және табанның ортаңғы бөлігінің буындарында деформацияланған артроз құбылыстарынсыз ІІІ дәрежелібойлық майтабан;

жіліншік-табан жігінде және табанның ортаңғы бөлігінің буындарында деформацияланған ІІ сатылы артрозбен ІІ дәрежелібойлық немесе көлденең майтабан;

табанды бүгу кемінде 10 градустан және сыртқа бүгу кемінде 20 градустан төмен болу шегінде қозғалысты шектеумен бірінші табан буынының ІІІ сатылы деформацияланған артрозы;

бір табанда бірінші немесе екі саусақтың, екі табанда ортаңғы фаланг деңгейінде екінші-бесінші саусақтың болмауы;

Белер бұрышының минус 0-ден 10 градусқа дейін азаюымен және табан буынында артроздың болуымен өкше сүйегінің жарақаттанудан кейінгі деформациясы жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 68-тармақтың 4) тармақшасына табан башпайлар контрактурасы және экзостозалар болмаған кезде ауырсыну синдромынсыз жіліншік-табан буындарының және табан ортаңғы бөлігінің І сатылы артрозымен бойлық немесе көлденең І немесе ІІ дәрежелі майтабан жатады.

Бойлық майтабан және өкше сүйегінің балға тәрізді деформациясы жүктемемен тұрған күйде кескінді рентгенограмма бойынша бағаланады. Рентгенограммада үшбұрышты жасауарқылыбойлықойықтың және ойық биіктігінің бұрышы айқындалады. Қалыпты ойық бұрышы 125 – 130 градусқа тең, ойық биіктігі – 35 миллиметрден астам.

Бойлық майтабан деңгейлері:

І дәреже: бойлық ішкі табан ойығының бұрышы 131 – 140 градус, ойық биіктігі 35 – 25 миллиметр;

ІІ дәреже: бойлық ішкі ойық бұрышы 141 – 155 градус, ойық биіктігі 24 – 17 миллиметр;

ІІІ дәреже: бойлық ішкі ойық бұрышы 155 градустан жоғары, ойық биіктігі 17 миллиметрден аз.

Майтабан дәрежесін бағалау кезінде ойық биіктігі негізгі мәнге алынады.

Өкше сүйегінің жарақаттанудан кейінгі деформациясын айқындау үшін екі сызықтың қиылысуынан түзілген, олардың біреуі табан буыны алдыңғы бұрышының аса жоғары нүктесін артқы буын фасеткасының дөңесі жалғайтын, екіншісі өкше сүйегі бұдырының көлденең жоғары бетінен өтетін Белер бұрышын есептейді (өкше сүйегі бұдырының буынды бөлігінің бұрышы). Қалыпта бұл бұрыш 20 – 40 градусты құрайды, оның азаюы әдетте жарақаттанудан кейінгі майтабанды көрсетеді. Табан буыны жағдайын бағалау үшін коронарлы жазықтықта, өкше сүйегі артқы буынды фасеткасына перпендикуляр орындалған компьютерлік томография анағұрлым ақпаратты болып табылады.

Көлденең майтабан тура кескінде жүктемемен табанның алдыңғы және ортаңғы бөлігі рентгенограммасы бойынша бағаланады.

Рентгенограммада І – ІІ табан сүйектерінің көлденең осьтеріне және бірінші башпайдың негізгі фалангасына сәйкес келетін үш түзу сызық жүргізіледі.

І және ІІ табан сүйектері диафиздерінің осьтік сызықтарымен пайда болған І табан сүйектерініңауытқу бұрышы нормасы 9 градустан аспайды, ал І табан сүйектері диафизының осьтік сызықтарымен пайда болғанІ башпай және І башпай негізгі фалангасының ауытқу бұрышы 14 градустан аспайды.

Көлденең майтабан дәрежелері:

І дәреже – І табан сүйегініңауытқу бұрышы 10 – 12 градус, ал бірінші башпайдың ауытқы бұрышы 15 – 20 градус;

ІІ дәреже – І табан сүйегінің ауытқу бұрышы 13 – 15 градус, ал бірінші башпайдың ауытқу бұрышы 21 – 30 градус;

ІІІ дәреже – І табан сүйегінің ауытқу бұрышы 16 – 20 градус, ал бірінші башпайдың ауытқу бұрышы – 31 – 40 градус;

ІVдәреже – І табан сүйегінің ауытқу бұрышы 20 градустан астам, ал бірінші табан башпайдың ауытқу бұрышы 40 градустан астам.

Табан буынының І сатылы артрозы рентгенологиялық буын саңылауының кемінде 50 процентке тарылумен және буын саңылауы шетінен 1 миллиметрден аспайтын жиекті сүйек өсіндісімен сипатталады. ІІ сатылы артроз буын саңылауының 50 проценттен астам тарылумен, буын саңылауы шетінен 1 миллиметрден асатын жиекті сүйек өсіндісімен, жалғамалы сүйектің деформациясымен және буын ұштарының субхондральды остеосклерозымен сипатталады. ІІІ сатылы артроз кезінде буынды саңылау рентгенологиялық айқындалмайды, айқын байқалған жиекті сүйек өсіндісі, жалғайтын сүйектің буынды ұштарының өрескел деформациясы және субхондральды остеосклерозы болады.

І немесе ІІ дәрежелі бойлық майтабан, сондай-ақ жіліншік-табан жігінде және ортаңғы табан бөлігінің буынында артрозсыз І дәрежелі көлденең майтабан, башпайлардың контрактурасы және экзостозы осы тармақты қолдану үшін негіздеме болып табылмайды, әскери қызмет өткеруге, ӘОО-ларға оқуға түсуге кедергі келтірмейді.

Куәландырылатын адамның бір аяғында ІІ деңгейдегі майтабан және екінші аяғында І деңгейдегі майтабан бар болғанда қорытында ІІ деңгейлі майтабан бойынша шығарылады.

Бағандар бойынша талаптардың 69-тармақ. Тармақ жүре пайда болған аяқ-қолдың қысқаруын және пішінінің өзгеруін, оның ішінде сынудан кейінгі сүйектердің бұрыштық өзгеруі салдарын көздейді.

Бағандар бойынша талаптардың 69-тармақтың 1) тармақшасына қол немесе аяқтың 8 сантиметрден астам қысқаруы;

аяқтыңнемесе қолдың 30 градустан астам ротацияланған деформациясыжатады.

Бағандар бойынша талаптардың 69-тармақтың 2) тармақшасына:

5 – 8 сантиметрді қоса алғанда, қолдың немесе аяқтың қысқаруы;

аяқтың немесе қолдың 15 – 30 градусқа дейін ротацияланған деформациясы жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 69-тармақтың 3) тармақшасына:

2 – 5 сантиметрді қоса алғанда, аяқтың қысқаруы;

перифериленген аяқ (сирақ, өкше) сегментінің 5 – 15 градусқа дейін ротацияланған деформациясы жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 69-тармақтың 4) тармақшасына:

қолдың 5 сантиметрге дейін немесе аяқтың 2 сантиметрге дейін қысқаруы;

перифериленген аяқ (сирақ, өкше) сегментінің 5 градустан аз ротацияланған деформациясы жатады.

Аяқтың қысқаруы және өзгеруі болған кезде куәландырылушыларға остеосинтезді қолданумен емделу ұсынылады. Емдеуден бас тартылған немесе оның қанағаттанарлықсыз нәтижелері кезінде әскери қызметке жарамдылық санаты туралы қорытынды осы тармақтың тармақшалары бойынша шығарылады.

Бағандар бойынша талаптардың 70-тармақ. Аяқ-қолдың болмауы.

Қатерлі ісік немесе қан тамыры аурулары (эндартериит, атеросклероз) себебінен кез келген деңгейдегі аяқ-қолдың кесілген басы болған кезде қорытынды негізгі ауруды көздейтін бағандар бойынша талаптардың тармақтары бойынша шығарылады.

Протездеуге кедергі келтіретін теріс сынық ұшын емдеудің қанағаттанарлықсыз нәтижесі кезінде куәландыру осы тармақтың 1) тармақшасы бойынша жүргізіледі.

14-тарау. Несеп-жыныс жүйесінің аурулары

Бағандар бойынша талаптардың 71-тармақ. Тармақ бүйректің гломерулярлы (оның ішінде тез үдемелі гломерулонефрит, созылмалы нефритті синдром, нефротикалық синдром, тұқымқуалаушылық нефропатия), бүйректің тубулоинтерстициалды аурулары, бүріскен бүйректі, бүйрек амилоидозын, сондай-ақ белгісіз генезді созылмалы бүйрек жеткіліксіздігін көздейді.

Әскерге шақыру учаскелеріне тіркеу және мерзімді әскери қызметке шақыру, келісімшарт бойынша әскери қызметке кіру кезінде бүйрек ауруы себебінен әскери қызметшілерді куәландыру стационарлық тексеруден және емдеуден кейін жүргізіледі.

Бүйрек функцияларының жағдайын анықтау екі көрсеткіштерге – шумақша фильтрациясының жылдамдығына және бүйректің зақымдану белгілеріне негізделген. Қан, несеп талдауында (альбуминурия, протеинурия немесе гематурия) анықталған бүйректің құрылымдық және функционалдық өзгеруі "бүйректің зақымдануы" деген ұғымды білдіреді.

Куәландырылушыда 1 – 5-сатылы БСА-мен Ш ФЖ есебі СКD-EPIформуласы бойынша есептеу әдісімен немесе эндогендік креатининнің тәуліктік клиренсі (Реберг – Тареев сынамасы) бойынша жүргізіледі.

Созылмалы пиелонефрит диагнозы дерматовенерологтың, урологтың (одан басқа әйелдер үшін гинекологтың) қатысуымен тексеруден және міндетті рентгенурологиялық зерттеуден кейін зәршығару жолдарының және жыныс ағзаларының қабыну ауруларын жоққа шығару жағдайлары кезінде лейкоцитурия және бактериурия болған кезде анықталады.

Бағандар бойынша талаптардың 71-тармақ 1) тармақшасына (БСА 4 – 5-сатылы) созылмалы бүйрек жеткіліксіздігімен асқынған бүйректің созылмалы аурулары жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 71-тармақтың 2) тармақшасына 3-сатылы БСА-мен немесе бүйрек функциясы бұзылуының болуына қарамастан, үздіксіз қайталанатын ағыммен бүйрек функциясының орташа бұзылуымен (он екі айдан астам сақталатын тұрақты несеп синдромы немесе зәрдің салыстырмалы тығыздығы тербелісі амплитудасының тұрақты төмендеуі немесе радий изотопты ренография деректері бойынша секреция-экскреторлық функциясының орташа бұзылуы немесе аурудың (жылына екі реттен астам) соңғы екі жыл ішінде жиі қайталануы) бүйректің созылмалы аурулары жатады.

Бүйректің жіті қабыну ауруларына шалдыққаннан кейін кемінде төрт ай ішінде айқындалатын несепте патологиялық өзгерістер (протеин, қанның нысанды элементтері) болған кезде әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер осы тармақтың 3) тармақшасы бойынша куәландырылады.

Әскерге шақыру учаскелеріне тіркеу және мерзімді әскери қызметке шақыру, келісімшарт бойынша әскери қызметке кіру кезінде азаматтар, егер бүйректің жіті қабыну ауруларына шалдыққаннан кейін он екі ай ішінде оларда тұрақты патологиялық несеп синдромы сақталса, 2) тармақша бойынша куәландырылады.

Бағандар бойынша талаптардың 71-тармақтың 3) тармақшасына бүйрек функциясының шамалы бұзылуымен бүйректің созылмалы аурулары (микрогематурия түрінде оқшауланған несеп синдромы, этиопатогенетикалық терапия жүргізгеннен кейін жойылуы мүмкін бір грамға дейінгі тәуліктік протеинурия, бүйректің несепті араластыру және концентрациялау қабілеті шамалы бұзылған, радий изотопты ренография кезінде секреция-экскреторлық функциясының шамалы бұзылуы) жатады.

Әскерге шақыру бойынша әскери қызметшілер жіті гломерулонефрит себебінен стационарлық емделуден кейін осы тармақтың 3) тармақшасы бойынша куәландырылады.

Бағандар бойынша талаптардың 71-тармақтың 4) тармақшасына бүйректің функцияларының бұзылуынсыз және несепте патологиялық өзгерістер болмағандағы созылмалы аурулар жатады.

Осы тармақта көрсетілген бүйрек ауруларымен байланысты симптоматикалық артериялық гипертензия кезінде әскери қызметке жарамдылық санаты туралы қорытынды бүйрек функциясының бұзылу дәрежесіне байланысты осы тармақтың 1), 2) немесе 3) тармақшалары бойынша және АҚ деңгейіне байланысты бағандар бойынша талаптар 43-тармағының 1), 2) немесе 3) тармақшалары бойынша шығарылады.

Әскери қызметшілерге бүйректің жіті қабыну ауруларынан кейін ауруы бойынша демалыс беру немесе босату қажеттігі туралы қорытынды Бағандар бойынша талаптардың 78-тармағы бойынша шығарылады.

Бағандар бойынша талаптардың 72-тармақ. Тармақ обструктивті уропатия және рефлюкс-уропатия (гидронефроз, пионефроз), пиелонефрит (қайталанған), несеп-тасауруын (бүйрек және несепағар тастары, төменгі несеп шығару жолдары бөліктерінің тастары), бүйректің және несепағардың басқа да ауруларын (белгісіз себептерден кішкентай бүйрек, бүйрек гипертрофиясы, нефроптоз) және несеп жүйесінің басқа да ауруларын (цистит, қуықтың басқа да зақымдануы, венерологиялық емес уретрит, уретра стриктурасы, уретраның басқа да аурулары) көздейді.

Бағандар бойынша талаптардың 72-тармақтың 1) тармақшасына:

Бүйректің бөлу функцияларының елеулі айқын байқалған бұзылуымен немесе созылмалы бүйрек жеткіліксіздігімен білінетін аурулар (4 – 5-сатылы БСА);

емдеудің қанағаттанарлықсыз нәтижелері кезінде қос бүйректің зақымдануымен несеп-тас ауруы (тас, гидронефроз, пионефроз, емделмейтін калькульезді пиелонефрит);

3-сатылы гидронефроз;

ІІІ дәрежелі екі жақты нефроптоз;

құрсақ қуысының және (немесе) қынап ағзаларының несептік жыланкөзі;

істейтін нефростома, эпицистостома, уретеростома;

істемейтін бүйрек немесе қалған бүйрек функциясының кез келген бұзылуы дәрежесі болған кезде ауыру себебінен алып тасталған бір бүйректің болмауы;

қуықты резекциялау немесе пластикалаудан кейінгі жағдай;

қуық-несепағар рефлюксі және екінші қайтара екі жақты созылмалы пиелонефрит немесе гидронефроз, микроциститпен білінетін қуық мойынының склерозы жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 72-тармақтың 2) тармақшасына:

бүйректің бөлу функцияларының бұзылуы орташа айқын байқалумен немесе 3-сатылы БСА көріністерімен білінетін аурулар;

бүйрек шаншуының жиі (жылына үш рет және одан астам) ұстамаларымен, тастардың қайтуымен, бүйрек бөлу функциясының орташа бұзылуымен несеп-тас ауруы;

істемейтін бүйрек немесе бүйрек басқа функциясының бұзылуынсыз, ауыру себебінен алып тасталған бір бүйректің болмауы;

2-сатылы гидронефроз;

үнемі ауырсыну синдромымен, екінші қайтара пиелонефритпен немесе симптоматикалық гипертензиямен ІІ дәрежелі екі жақты нефроптоз;

ІІІ дәрежелі біржақты нефроптоз;

несеп бөлу жүйесінің екінші қайтара бір жақты өзгерістері кезінде қуық мойынының склерозы (біржақты гидроуретер, гидронефроз, екінші қайтара пиелонефрит);

жүйелі сүмбілеу талап етілетін уретра стриктурасы жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 72-тармақтың 3) тармақшасына:

2-сатылы БСА көріністерімен немесе бүйректің бөлу функцияларының шамалы бұзылуымен айқын көріністерімен білінетінаурулар;

несепте патологиялық өзгерістер болған кезде сәуленену әдістерінің зерттеуімен расталған бүйрек шаншуының сирек (жылына кемінде үш рет) ұстамаларымен бүйректің, несепағардың жеке (0,5 сантиметрге дейін) тастары;

бөлу функциясының бұзылуынсыз бүйректің, несепағардың жеке (0,5 сантиметр және одан астам) тастары;

шамалы клиникалық белгілерімен және бүйректің бөлу функциясының шамалы бұзылуымен ІІ дәрежелі екі жақты нефроптоз;

екінші қайтара пиелонефритпен ІІ дәрежелі біржақты нефроптоз;

жылына үш рет және одан астам стационарлық емделу қажет етілетін асқынулармен несеп бөлу жүйесінің созылмалы аурулары (цистит, уретрит);

емдеудің қанағаттанарлық нәтижелері кезінде жылына екі реттен астам болмайтын сүмбілеу қажет етілетін уретра стриктурасы жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 72-тармақтың 4) тармақшасына:

тастың қайта түзілуінсіз несеп шығару жолдарынан (бүйрек қуысы, несепағар, қуық) жеке тасты құралды пайдалану арқылы алып тастағаннан немесе өз еркімен шыққаннан кейінгі жағдай;

несеп бөлу жолдарындағы тастарды бөлшектеуден кейінгі жағдай (куәландырылушылар үшін ІІІ – ІVбағандар бойынша);

тек ультрадыбысты зерттеумен расталған, несепте патологиялық өзгеріссіз бүйректің, несепағардың ұсақ (0,5 сантиметрге дейін) жеке конкременті;

І дәрежелі бір жақты немесе екі жақты нефроптоз жатады.

Бүйректің бөлу функцияларының бұзылуы бөлу урографиясы немесе радиоизотоптық зерттеулермен тексеру деректерімен расталады. Хромоцистоскопия кезінде индигокариннің ауру бүйректе сау бүйректен төрт-бес минуттан кейін бөлінуін, экскреторлық урограммаларда қарама-қарсы заттардың бөлінуінің және жиналуының бәсеңдеуін бүйректің бөлу функцияларының орташа бұзылуы деп санау қажет.

Нефроптоз дәрежесін рентгенолог тексерілуші тік тұрған кезде рентгенограмма бойынша айқындайды:

І дәреже – бүйректің төменгі полюсінің 2 омыртқаға төмендеуі;

ІІ дәреже – 3 омыртқаға;

ІІІ дәреже – 3 омыртқадан астам төмендеуі.

Бүйрек кескіндемесінің төменге қарай 1 омыртқа денесінен биік түспеуі бір қалыптағы бүйректің физиологоиялық қозғалысы болып табылады.

Осы тармақта көрсетілген бүйрек ауруларымен байланысты симптоматикалық артериялық гипертензия болған кезде әскери қызметке жарамдылық санаты туралы қорытынды бүйрек функцияларының бұзылу дәрежесіне байланысты осы тармақтың 1), 2) немесе 3) тармақшалары бойынша және АҚ деңгейіне байланысты бағандар бойынша талаптардың 43-тармағының 1), 2) немесе 3) тармақшалары бойынша шығарылады.

Бағандар бойынша талаптардың 73-тармақ. Гиперплазияны, қуық түбі безінің қабынуы және басқа да ауруларды, ұрықбезінің шеменін, орхитті және эпидидимитті, күпектің аса артық болуын, фимозды және парафимозды, еркек жынысыағзаларының басқа да ауруларын көздейді.

Еркек жынысы ағзаларының аурулары себебінен көрсеткіштер бойынша куәландырылатындарға хирургиялық емдеу ұсынылады. Емдеудің қанағаттанарлықсыз нәтижелері немесе одан бас тартылған кезде медициналық куәландыру функционалдық тұрғыдан бұзылу дәрежесіне байланысты жүргізіледі.

Бағандар бойынша талаптардың 73-тармақтың 1) тармақшасына:

емдеудің қанағаттанарлықсыз нәтижесі немесе одан бас тартылған кезде несеп бөлудің елеулі бұзылуымен ІІІ сатылы қуық түбі безінің қатерсіз гиперплазиясы;

проксималдық деңгейдегі тәжді сала жыныс ағзасының болмауы жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 73-тармақтың 2) тармақшасына:

несеп бөлудің орташа бұзылуымен қуық түбі безінің ІІ сатылы қатерсіз гиперплазиясы, несеп қалдығының мөлшері 50 миллилитрден астам;

науқасты жылына үш рет және одан астам стационарлық емдеу қажет етілетін созылмалы простатит (оның ішінде калькулезді);

ауыру (ерекшеліксіз және қатерсіз сипаттағы), жаралану немесе басқа да зақымдану себебінен алып тасталғаннан кейін екі ұрықбезінің болмауы;

екі ұрықбездің атрофиясы;

сұйықтық сөлшері 50 миллилитрден астам ұрықбезі қабығының немесе ұрықбезі бауының қайталанбалы (қайта хирургиялық емделгеннен кейін) бір жақты немесе екі жақты шемені;

тәждік сал деңгейіне дейін жыныс ағзасының болмауы жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 73-тармақтың 3) тармақшасына:

қуық түбі безінің І сатылықатерсіз гиперплазиясы;

симптомсыз өту кезінде қуық түбі безінің тастарымен созылмалы простатит;

жедел емдеуден бас тартылған кезде сұйықтық мөлшері 50 миллилитрден астам ұрықбез қабығының немесе енбауы шеменінің бір рет қайталануыжатады.

Бағандар бойынша талаптардың 73-тармақтың 4) тармақшасына сұйықтық мөлшері 50 миллилитрден азұрықбез қабығының немесе енбауының шемені, фимоз, ұрықбез бауы, шамалы клиникалық белгілерімен еркек жынысыағзаларының басқа да аурулары жатады.

Ауру себебі бойынша бір ұрықбезді шеттетуден кейін, оның болмауы (айрықша емес және қатерсіз сипаттағы), оның эндокриндік функциясы сақталған кезде жара немесе басқа да зақымдану болмағанда осы тармақты қолдану үшін негіздеме болып табылмайды, әскери қызмет өткеруге кедергі болмайды.

Эндокриндік бұзылу болған кезде ауыру (ерекшеліксіз және қатерсіз сипаттағы), жаралану немесе басқа да зақымдану себебінен алып тасталғаннан кейін сал болмаған кезде бағандар бойынша талаптардың 13-тармағықосымша қолданылады.

Гинекомастия анықталған кезде куәландырылушылар эндокринологтың тереңдетілген тексеруінен өтеді. Эндокриндік жүйе тарапынан патология болмаған кезде олар осы тармақтың 4) тармақшасы бойынша куәландырылады.

15-тарау. Әйел жыныс мүшелері жүйесінің аурулары

Бағандар бойынша талаптардың 74-тармақ. Тармақта әйел жамбас ағзаларының қабыну ауруларын (аналық бездердің, жатыр түтігінің, жатыр мойнының, жамбас шелмайының, ішпердесінің, қынаптың, сарпайдың созылмалы қабыну аурулары) көзделеді.

Бағандар бойынша талаптардың 74-тармақтың 1) тармақшасына кемінде бес жыл бойы болған клиникалық белгілеріайқын байқалған, асқынуы жиі (жылына үш рет және одан көп), стационарлық емдеуді талап ететін әйел жыныс ағзаларының қабыну аурулары жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 74-тармақтың 2) тармақшасына кемінде үш жыл бойы болған клиникалық белгілеріорташа, асқынуы жиі (жылына үш рет және одан көп), стационарлық емдеуді қажет ететін әйел жыныс ағзаларының қабыну аурулары жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 74-тармақтың 3) тармақшасына стационарлық жағдайда емдеуді қажет етпейтін клиникалық белгілері аз ғана және асқынуы сирек әйел жыныс ағзаларының қабыну аурулары жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 75-тармақ. Эндометриоз.

Бағандар бойынша талаптардың 75-тармақтың 1) тармақшасына радикалдық емдеу нәтижелері қанағаттанарлықсыз болған немесе одан бас тартқан кезде хирургиялық емдеуді қажет ететін клиникалық белгілері айқын байқалған (төртінші сатысындағы) эндометриоз жатады.

Хирургиялық емдеу нәтижесі қанағаттанарлық болған кезде куәландыру осы тармақтың 2) тармақшасы бойынша жүргізіледі.

Бағандар бойынша талаптардың 75-тармақтың 2) тармақшасына консервативті емдеу нәтижесі қанағаттанарлық болған кезде клиникалық белгілері орташа (үшінші сатысында) эндометриоз жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 75-тармақтың 3) тармақшасына клиникалық белгілері аз (бірінші, екінші сатыдағы) және асқыну сирек болатын эндометриоз жатады.

Эндометриоздың клиникалық көріністері процестің таралу дәрежесі, көп ошақтығы, мынадай бұзылу белгілерінің ұзақтығы: етеккір (гиперполименорея, метроррагия, етеккірге дейінгі және кейінгікезеңде қан аралас шығындылар, анемияның, ауырсынусиндромымен қатар бедеуліктің,ауырсыну синдромының дамуы); дизуриялық (несепті ұстамау); гастроинтестиналды (іш қату, іштің желденуі) функцияларының, сондай-ақ жүргізілетін емдеу іс-шараларының тиімділігі бойынша бағаланады.

Сыртқы эндометриоз сатысын анықтау кезінде 1996 жылғы (R-AFS) Америка құрықтылық қоғамының жіктемесі қолданылады.

Бағандар бойынша талаптардың 76-тармақ. Тармақта сүт бездерінің аурулары, әйел жыныс ағзаларының қабынбайтын аурулары (әйел жыныс ағзаларыныңтөмен түсуі, жыланкөздері, жылауықтары, түймешіктері;жатыр мойынының эрозиясы, дисплазиясы, лейкоплакиясы; жатырдың, анабездің, жатыр түтігінің, жатыр түтігі жалпақ байламының, жатыр мойнының, қынаптың, сарпайдың және бұтаралықтың басқа да қабынбайтын аурулары), кіші жамбас маңындағы тыртықтану және жабысу процестері көзделеді.

Бағандар бойынша талаптардың 76-тармақтың 1) тармақшасына емдеу нәтижелері қанағаттанарлықсыз болған немесе одан бас тартқан кезде жатырдың немесе қынаптың толық түсуі, шаттың толық айырылуы, жыныс ағзаларының (несепжыныстық, ішекті жыныстық) жыланкөзі жатады.

Жатырдың түсуі –тұрған қалыпта (немесе жатқан қалыпта күшенген кезде) қынаптың қабырғаларын айналдыра, жыныс қуысы шегінен жатырдың толық сыртқа шыққан кездегі жай-күй саналады.

Шаттың толық айырылуы – шат бұлшықеттерінің тұтастығы толық бұзылған және олар тікішек қабырғаларымен байланысатын тыртықты тінге ауысқан, анус үңірейген және кескіні дұрыс болмаған кездегі айырылу саналады.

Бағандар бойынша талаптардың 76-тармақтың 2) тармақшасына:

әйел жыныс ағзаларының төмен түсуі;

хирургиялық емдеуді қажет ететін, одан бас тартқан кездегі сүт бездерінің аурулары (қатерсіз дисплазиясы, мастопатия, фиброаденоз, жылауық);

жақын жатқан ағзалердің ауырсыну синдромымен және функцияларының бұзылуымен кіші жамбас маңындағы тыртық және жабысу процестері жатады.

Жатыр мен қынаптың төмен түсуі – күшенген кезде жыныс қуысы үңірейген және одан жатыр мойыны немесе қынаптың алдыңғы және артқы қабырғалары көрінген, бірақ оның шегінен шықпағанкездегі жай-күй саналады.

Несепті ұстай алмаумен асқынған жыныс ағзалары төмен түскен кезде медициналық куәландыру емдеу нәтижелеріне байланысты1) немесе 2) тармақшалар бойынша жүргізіледі.

Бағандар бойынша талаптардың 76-тармақтың 3) тармақшасына:

қынап қабырғаларының шамалы төмендеуі;

ауырсыну синдромынсыз және жақын орналасқан ағзалер функцияларының бұзылуынсыз кіші жамбас маңындағы тыртық және жабысу процестері;

хирургиялық емдеуді қажет етпейтін сүт безінің аурулары;

меноррагиялар, іш қату, сегізкөз маңында және іштің төменгі жағында аурсыну қоса болатын жатырдың дұрыс орналаспауы жатады.

Функцияларының бұзылуынсыз жатырдың дұрыс орналаспауы осы тармақты қолдануға негіздеме болып табылмайды, әскери қызмет өткеруге, ӘОО-ға оқуға түсуге кедергі болмайды.

Бағандар бойынша талаптардың 77-тармақ. Тармақта анабездік-етеккір функциясының бұзылуы (аменорея, меноррагия, метроррагия, гипоменорея, альгодисменорея) көзделеді.

Бағандар бойынша талаптардың 77-тармақтың 1) тармақшасына:

анемияға әкеп соқтыратын органикалық тұрғыдан негізсіз тұрақты қан кетулер;

айқын байқалған вазомоторлы, эмоционалдық-вегетативтік бұзылулармен, урогениталиялық бұзылулармен, тері және оның қосалқыларының зақымдануымен бірге болатын ауыр дәрежедегі климактериялық синдром жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 77-тармақтың 2) тармақшасына:

олигоменорея, аменорея (операциядан кейінгі емес) түрінде байқалатын, соның ішінде Штейн – Левенталь синдромы кезінде анабездік-етеккір функцияларының бұзылуы;

климактериялық синдромның клиникалық белгілері болған кезде жатырдың және аналық бездердің болмауы;

жұмыс қабілетін анағұрлым нашарлататын ауырлығы орташа деңгейдегі климактериялық синдромжатады.

Бағандар бойынша талаптардың 77-тармақтың 3) тармақшасына қанағаттанарлық жалпы дамуы кезінде жыныстық инфантилизм, бедеулік жатады.

Бар аурулардың ағымын күшейтпейтін және жұмыс қабілетін төмендетпейтін климактериялық синдромның жеңіл түрлері осы тармақты қолдануға негіз болып табылмайды.

Бағандар бойынша талаптардың 78-тармақ. Жіті аурудан, созылмалы аурудың асқынуынан немесе хирургиялық емдеуден кейін несеп-жыныс жүйесінің функционалдық тұрғыдан уақытша бұзылуы.

Әскерге шақыру учаскелеріне тіркелген, мерзімді әскери қызметке шақырылған, келісімшарт бойынша әскери қызметке кірген, ӘОО-ға оқуға түскен кезде азаматтар, егер оларда бүйректердің жіті қабыну ауруына шалдыққаннан кейін несебінде патологиялық өзгерістер сақталса, 12 айға әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады.

Жіті диффузды гломерулонефритке шалдыққан мерзімді қызмет әскери қызметшілері талаптардың 71-тармағы бойынша бағандар бойынша куәландырылады.

Келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерге ауруы бойынша демалыс беру туралы қорытынды тек жіті пиелонефриттердің созылған асқынған ағымы кезінде жіті диффуздық гломерулонефриттерден кейін, сондай-ақ әйел жыныс ағзаларының жіті (емдеу мерзімі 2 айдан аспайтын) қабыну ауруларынан (бартолинит, вульвит, кольпит, эндометрит, аднексит)кейін, операциялық емдеуден кейін шығарылады.

Бүйректердің жіті қабыну ауруынан кейін бүйрек функциясының бұзылуы және несепте патологиялық өзгерістер туралы деректер болмаған кезде куәландырылушылар әскери қызметке жарамды деп танылады. Созылмалы нефриттің (пиелонефриттің) болуы немесе болмауы туралы түпкілікті сараптамалық қорытынды стационарлық жағдайда қайта тексеруден кейін шығарылады.

16-тарау. Жүктілік, бала туу және бала туудан кейінгі кезең

Бағандар бойынша талаптардың 79-тармақ. Жүктілік, бала туу және бала туудан кейінгі кезең.

Жеңіл және орта дәрежелі ауыртпалықтағы жүктілік токсикозы кезінде әскери қызмет міндеттерін орындаудан босату, ал ауыр дәрежелі ауыртпалықта ауруы бойынша демалыс беру қажеттігі туралы қорытынды шығарылады.

Жүктіліктің тоқталуынақатер төнген кезде ауруы бойынша демалыс беру қажеттігі туралы қорытынды стационарлық емделуден кейін шығарылады. Әскери қызметші әйелдер оларда жүктілік анықталған кезде РЗ, ИСК, ЗОҚ, ЭМӨ, лазерлік сәулелену көздерімен әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады.

Дәрігер (акушер-гинеколог) жүктілікті белгілеген сәттен бастап декреттік бала туу демалысы мерзіміне дейін (жүктіліктің 30 аптасы) саптық және дене шынықтыру даярлығынан, тәуліктік нарядтардан және далалық сабақтардан босату беріледі.

Әскери қызметші әйелдерге жүктілік мерзімі 12 (он екі) аптадан артық болған кезде еркін киім нысанын және қыспайтын өкшесі төмен аяқ киім киюге рұқсат етіледі.

17-тарау. Туа біткен аномалия (даму кемістігі), өзгерістер мен хромосомды бұзылу

Бағандар бойынша талаптардың 80-тармақ. Тармақта психикалық бұзылуларды, нерв жүйесі, көз, көмей, трахея, тері және тері асты шелмайы ауруларын қоспағанда, туа біткен аномалия (даму кемістігін), ағзалар мен жүйелер деформациясы мен хромосомалық бұзылулар көзделеді, олар болған кезде куәландыру талаптардың тиісті тармақтары бойынша бағандар бойынша жүргізіледі.

Тармақ туа біткен кемістік пен даму аномалиясын емдеу мүмкін болмаған, емдеуден бас тартқан немесе оның нәтижелері қанағаттанарлықсыз болған жағдайларда қолданылады.

Бағандар бойынша талаптардың 80-тармақтың 1) тармақшасына:

клиникалық белгілері айқын байқалған және функциялары күрт бұзылған құлақтың, беттің, мойынның туа біткен аномалиясы (даму кемістігі) (оның ішінде құлақ жарғағының, евстахиев түтігінің болмауы);

СЖӘ І-ІV ФС болған кездегі жүректің (оның ішінде жүрек камералары мен қосылған жердің, жүрекшеаралықтардың, қақпашалардың) және ірі тамырлардың (оның ішінде аортаның, өкпе артериясының, қуыс көктамырдың стенозы, аплазиясы, аневризмасы) туа біткен аралас немесе байланысқан кемістігі;

СЖӘ ІІ-ІV ФС болған кездегі жүректің (оның ішінде аорта стенозы, өкпе артериясының стенозы, сол жақ атриовентрикулярлық қуыс стенозы, аорта (қосжармалы) қақпақшасының кемістігі, аорта қақпақшасы жармасының ілінуі, бикуспидальды аорта қақпақшасы, миксоматоз, жүрекше аралық қалқаның, қарынша аралық қалқаныңнемесе Вальсальва синусыныңаневризмасы,қан регургитациясымен қақпақша жармаларының фенестрациясы, Боталлов түтіктерінің өспеуі, қарынша аралық немесе жүрекше аралық қалқаның ақаулығы) немесе ірі тамырлардың оқшауланған туа біткен кемістігі;

ІІІ дәрежелі тыныс алу жеткіліксіздігімен тыныс алу ағзаларының туа біткен аномалиясы (даму кемістігі);

ерін мен таңдайдың жырығы, клиникалық белгілері айқын байқалған және функциялары күрт бұзылған ас қорыту ағзаларының туа біткен басқа да аномалиясы (даму кемістігі);

жыныс ағзаларының туа біткен аномалиясы (даму кемістігі) (жыныс ағзасының болмауы, қынап атрезиясы), жыныстың екі ұштылығы және жалған қосжыныстылық;

қалған бір бүйрек функциясының бұзылуы кезінде, оның белгілерінің айқын байқалу дәрежесіне қарамастан, бір бүйрек агенезиясы;

4-5-сатылы БСА көріністері бар бүйректің жылауық ауруы (оның ішінде поликистоз, бір жақты мультикистоз);

екі бүйректің жамбастық, мықын дистопиясы,қалған бүйрек функциясы бұзылған кездегі, оның айқын белгілерінің дәрежесіне қарамастан, бүйрек дисплазиясы;

ІІІ сатыдағы туа біткен гидронефроз;

ІІІ сатыдағы таға тәрізді бүйрек;

деңгейі бойынша ІІІ дәрежелі АГ-ғасәйкес келетін және (немесе) бөлу функциясы елеулі түрде бұзылған симптоматикалық артериалды гипертензиямен бүйрек және (немесе) бүйрек тамырларының (ангиография деректерімен расталған) және (немесе) зәрағар аномалиясы;

зәр шығару функцияларының елеулі түрде бұзылған қуық және (немесе) зәр шығару каналдарының аномалиясы;

айқын байқалған өзгерістері бар, функциялары елеулі түрде бұзылған бассүйектің, беттің және жақтың туа біткен деформациясы (оның ішінде жаншылған бет, долихоцефалия, краниосиностоз);

рестриктивті тип бойынша ІІІ дәрежедегі тыныс алу жеткіліксіздігімен омыртқаның, кеуде қуысының (оның ішінде ішке кіріп кеткен немесе қабысыңқы кеуде, кифоз, сколиоз)туа біткен деформациясы (аномалиясы);

жамбас-мықынбуындарындағы қозғалысты елеулі түрде шектеумен ұласатын сан мен жамбастың туа біткен деформациясы;

8 см астам аяқ-қолдардың қысқаруымен сүйек деформациясы;

аяқ-қол сегментінің болмауы;

туа біткен остеохондроидисплазиялар (остеопетроз);

ағза анатомиясы және (немесе) оның функциясы бұзылған бірнеше жүйені қамтитын туа біткен аномалия (даму кемістігі) синдромы (Элерс-Данло синдромы, Марфан синдромы) жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 80-тармақтың 2) тармақшасына:

бір жақтағы құлақ жарғағының болмауы немесе бір немесе екі жақтан да құлақ жарғағының көріксіз деформациясы;

СЖӘ болмаған кезде жүректің және ірі тамырлардың (аортаның, өкпе артериясының) туа біткен аралас немесе байланысқан туа біткен кемістігі;

СЖӘ І ФС болған кездегі жүректің оқшауланған туа біткен кемістігі;

жүректің қос жармалы немесе басқа да қақпақшаларының ІІІ дәрежелі (9 мм және одан көп) және жүрекішілік гемодинамика бұзылған ІІ дәрежелі пролапсы (6 – 8,9 мм), сондай-ақ жармалардың миксоматозды дегенерациясымен асқынған қақпақшалар пролапсы;

бағандар бойынша талаптардың 42-тармағының 1), 2) 3) тармақшаларында көрсетілген жүрек қарыншасының диастоликалық функциясының бұзылуымен (ЭхоКГ нәтижелері бойынша) және (немесе) жүрек ырғағы мен өткізгіштігінің бұзылуымен қоса болатын сол (оң) жақ қарынша қуысының геометриясын өзгертетін жүректің шағын аномалиясы (оның ішінде қарыншалардың артық трабекулярлығы, жармалы хордалардың бекітілу аномалиясы, хордалар орналасуының аномалиясы, папиллярлық бұлшықет аномалиясы) немесе олардың бірігуі;

ІІ дәрежелі тыныс алу жеткіліксіздігімен тыныс алу ағзаларының туа біткен аномалиясы (даму кемістігі);

функциялары шамалы бұзылған ас қорыту ағзаларының туа біткен аномалиясы (даму кемістігі);

ұма немесе шатаралық гипоспадия, толық (жаппай) эписпадия;

қалған бүйректің функциясы қалыпты болған кездегі бір бүйрек агенезиясы;

3-сатылы БСАбелгілері бар бүйректің жылауық ауруы;

І – ІІ сатылы туа біткен гидронефроз;

І – ІІ сатылы таға тәрізді бүйрек;

деңгейі бойынша ІІ дәрежелі АГ-ғасәйкес келетін және (немесе) бөліну функциялары орташа бұзылған симптоматикалық артериялық гипертензиямен бүйрек және (немесе) бүйрек тамырларының немесе зәрағар аномалиясы;

зәр бөлу функциясы орташа бұзылғанқуықтың және (немесе) зәр шығару каналының аномалиясы;

бүйректің біржақты жамбастық, мықындық дистопиясы;

функциясы орташа бұзылған тұрақты немесе баяу үдейтін өзгерістер болған кездегі бассүйек дамуының кемістігі мен аномалиясы (краниостеноз, платибазия, базиллярлық импрессиялар, макро немесе микроцефалия);

рестриктивті тип бойынша ІІ дәрежелі тыныс алу жеткіліксіздігімен омыртқаның, кеуде қуысының туа біткен деформациясы (аномалиясы);

жамбас-мықын буындарында қозғалысты орташа шектеумен сан мен жамбастың туа біткен деформациясы;

5-8 см дейін аяқтың қысқаруымен сүйектердің деформациясы;

ортан жілік ішкі айдаршықтарыныңшодыры арасындағықашықтық 20 см астам аяқтардың О-тәрізді қисықтығы немесе жіліншіктің ішкі тобықтары арасындағы қашықтық 15 см астам Х-тәрізді қисықтығы жатады;

Бағандар бойынша талаптардың 80-тармақтың 3) тармақшасына:

І – ІІ дәрежелі екіжақты микротия;

екінші құлаққа сыбырлаған сөзді 3 м астам қашықтықта қабылдау кезіндегі есту жолының атрезиясы;

СЖӘ болмаған кездегі оқшауланған туа біткен жүрек кемістігі;

жүрек іші гемодинамикасы бұзылмаған жүректің қос жармалы немесе басқа да қақпақшаларының ІІ дәрежелі пролапсы (6 – 8, 9 мм);

ІІ дәрежелі және одан жоғары регургитациямен жүректің қос жармалы немесе басқа да қақпақшаларының І дәрежелі пролапсы (3 – 5, 9 мм дейін);

сол (оң) жақ қарынша қуысының геометриясын өзгертетін және ЭЕМ нәтижелері бойынша орындалған жүктеме күшінің төмендеуімен болатын жүректің шағын аномалиялары немесе олардың бірігуі;

І дәрежелі тыныс алу жеткіліксіздігімен тыныс алу ағзаларының туа біткен аномалиясы;

функциялары шамалы бұзылған ас қорыту ағзаларының туа біткен аномалиясы (даму кемістігі);

жыныс мүшесінің эписпадиясы;

іш қуысында, шап өзегінде немесе олардың сыртқы тесіктерінде аталық ұрықтың тұрып қалуы;

іш қуысында бір аталық ұрықтыңбөгеліп қалуы;

эндокринді бұзылулар болған кездегітуа біткен аталық бездердің болмауы немесе бір аталық бездің болмауы немесе аталық бездің (бездердің) гипоплазиясы;

деңгейі бойынша І дәрежелі АГ-ға сәйкес келетін симптоматикалық артериялық гипертензиясы бар және (немесе) бөліну функциясы шамалы бұзылған 2-сатылы БСА болған кездегі бүйрек және (немесе) бүйрек тамырларының және (немесе) зәрағардың аномалиясы;

бүйрек функциясы шамалы бұзылған бүйректің жекелеген солитарлы жылауықтары;

бүйрек функциясы шамалы бұзылған бүйректің белдік дистопиясы;

бүйрек функциясы шамалы бұзылған қуықтың және (немесе) зәршығару каналдарының аномалиясы;

функциясы шамалы бұзылған тұрақты өзгерістер кезіндегі бассүйек дамуының кемістігі мен аномалиясы;

І дәрежелі сыртқы тынысалу функциясы бұзылған кеуде қуысының деформациясы;

процесі аяқталған және клиникалық белгілері шамалы байқалатын остеохондродисплазиялар (қарапайым дене жүктемесі кезінде функция шамалы зардап шегеді);

2-5 см. дейін аяқтың қысқаруымен сүйектердің деформациясы;

ортан жілік ішкі айдаршықтарының шодыры арасындағы қашықтық 10 – 20 см. дейін болатын аяқтардың О-тәрізді қисықтығы немесе жіліншіктің ішкі тобықтары арасындағы қашықтық 10 – 15 см. дейін болатын аяқтардың Х-тәрізді қисықтығы;

оны бірнеше (үш және одан көп) рет радикалды хирургиялық емдегеннен кейін қайталанатын дермоидты құйымшақ жылауықтары жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 80-тармақтың 4) тармақшасына:

І, ІІ дәрежелі бір жақты микротия;

бағандар бойынша талаптардың 42-тармағының 1), 2), 3) тармақшаларында көрсетілген қосжармалы қақпақшаның пролапсы кезіндегі отбасылық жағдайларсыз, алда болған эмболия, жүректің ырғағымен өткізгіштігі бұзылу жағдайларынсыз І дәрежелі регургитациямен жүректің қосжармалы немесе басқа да қақпақшаларының І дәрежелі пролапсы (3 – 5,9 мм. дейін);

жүрекішілік гемодинамика бұзылмаған жүректің қосжармалы немесе басқа да қақпақшаларының І дәрежелі пролапсы (3 – 5,9 мм.дейін);

сол (оң) жақ қарынша қуысының геометриясын өзгертпейтін, бірақ ЭЕМ нәтижелері бойынша орындалған жүктеме күшінің бәсеңдеуімен болатын жүректің шағын аномалиялары немесе олардың бірігуі;

эндокриндік бұзылулар болмағанда шап өзегінде немесе олардың сыртқы тесіктерінде бір аталық ұрықтың бөгеліп қалуы;

жалғыз аталық без функциясының сақталуымен туа біткен бір аталық бездің болмауы;

функциялары бұзылмаған 1 сатыдағы БСА болған кездегі бүйректердің және (немесе)несепағардың және (немесе)қуықтың және (немесе) зәр шығару каналдарының аномалиясы;

бүйрек функциялары бұзылмаған солитарлы жекелеген ұсақ (диаметрі 20 мм дейін) жылауықтар;

функциясы бұзылмаған бассүйек дамуының кемістігі мен аномалиясы;

қолдың 5 см дейін және аяқтың 2 см дейін қысқаруымен сүйектер деформациясы жатады.

Топтастырылған тұқымқуалайтын дәнекер тін бұзылуларының белгілері ретінде регургитациямен немесе регургитациясыз жүректің қос жармалы немесе басқа да қақпақшаларының пролапсы айқындалған кезде (Марфан, Элерс – Данло синдромы, жетілмеген остеогенез) куәландыру негізгі ауру бойынша жүргізіледі.

Қос жармалы және трикуспидальды регургитация дәрежесі жүрекше қуысын шартты түрде 4 бөлікке бөле отырып, регургитациялық ағымның кіру тереңдігі бойынша және сол бөлініске сәйкес регургитацияның 4-дәрежесі белгіленеді (1-дәреже – регургитация жүрекше қуысының 1/4 тереңдігінде, 2-дәреже – регургитация жүрекше қуысының 1/2 тереңдігінде, 3-дәреже –регургитация жүрекше қуысының 3/4 тереңдігінде, 4-дәреже – регургитация жүрекше қуысының толық тереңдігінде).

ЭхоКГ-тексеру хаттамасына ілініп тұру және (немесе) регургитацияның айқындалған дәрежесін растайтын графикалық сурет міндетті түрде қоса беріледі. ЭхоКГ-тексеру хаттамасы ультрадыбысты (функционалдық) диагностика дәрігерінің қолымен расталады.

Жүрекішілік гемодинамиканың бұзылуы деп І дәрежелі және одан жоғары тұрақты регургитация саналады. Қақпақша алды (ең төменгі) регургитация І дәрежелі регургитацияға жатады.

Өкпе гипертензиясы болмаған кезде өкпе артериясы қақпақшасында, қақпақша жармаларының органикалық өзгерістері болмаған кезде трикуспидальдық, қос жармалы қақпақшаларда осы қақпақшалар жармаларының ілініп тұруынсыз, осы қақпақшалардың кемістігі жоқ, жүрек қуысының өлшемдері мен геометриясы бұзылмаған, ырғақ пен өткізгіштік бұзылмаған, ВЭМ нәтижелері бойынша орындалған жүктеме күшінің бәсеңдеуі болмайтын І дәрежелі регургитация функционалды болып саналады және осы тармақты қолдану үшін негіз болып табылмайды.

Аорта қақпақшасында І дәрежелі регургитация анықталған кезде оны басқа көрсеткіштерге қарамастан, аорта қақпақшасының жеткіліксіздігі ретінде есептеу қажет.

Сол (оң) жақ қарынша қуысының геометриясын өзгертпейтін және ВЭМ нәтижелері бойынша орындалған жүктеме күшінің бәсеңдеуі болмайтын жүректің шағын аномалиялары және олардың бірігуі осы тармақты қолдану үшін негіз болып табылмайды.

Тыныштықтағы ЭКГ, жүктеме сынамаларының деректері немесе ЭКГ тәуліктік мониторингі және (немесе) өңеш арқылы сол жақ жүрекшенің электрокардиостимуляциясының деректері бойынша жүрек ырғағының және (немесе) өткізгіштігінің бұзылуымен болатын жүректің шағын аномалиялары мен олардың бірігуі диагностикаланған кезде медициналық куәландыру бағандар бойынша талаптардың 42-тармағы бойынша жүргізіледі.

Еңбегінің бітпеуі салдарынан сүйек ақаулықтары бағандар бойынша талаптардың 81-тармағы бойынша куәландырылады.

Vбел омыртқасының сакрализациясы немесе І сегізкөз омыртқасының люмбализациясы, аталған омыртқа иіндерінің бітпеуі, коронарлы жүлгенің гипоспадиясы осы тармақты қолдану үшін негіз болып табылмайды, әскери қызмет өткеруге, ӘОО-ға оқуға түсуге кедергі келтірмейді.

18-тарау. Жарақаттану, улану және сыртқы себептердіің басқа да әсер етуінің салдары

Бағандар бойынша талаптардың 81-тармақ. Тармақ ОНЖ-ны органикалық зақымдау белгілерінсіз бассүйектің жарақаттанудан кейінгі және операциядан кейінгі зақымдануларды (ақауларды) қамтиды.

Бағандар бойынша талаптардың 81-тармақтың 1) тармақшасына:

бассүйек ішінде бөгде дененің болуымен байланысты ақаулықтар;

пластикалық материалмен ауыстырылған, бассүйек күмбезі сүйектерінің 40 ш. см астам ақаулықтары;

пластикалық материалмен ауыстырылмаған, бассүйек күмбезі сүйектерінің 10 ш. см астам ақаулықтары;

трансплантанттармен ауыстырылмаған, жаралану мен жарақаттанудан кейінгі жақсүйек-бет тұсының ақаулықтары мен деформациясы;

самай-төменгі жақсүйек буындарының анкилоздары;

төменгі жақсүйектің жалған буындары, емдеуден, оның ішінде хирургиялық емдеуден тиімділік болмаған немесе одан бас тартқан кездегі жақсүйек-бетсүйектерінің контрактуралары жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 81-тармақтың 2) тармақшасына:

пластикалық материалмен ауыстырылған, бассүйек күмбезі сүйектерінің 40 ш. см астам ақаулықтары;

пластикалық материалмен ауыстырылмаған, бассүйек күмбезі сүйектерінің 10 ш. см астам ақаулықтары жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 81-тармақтың 3) тармақшасына орталық нерв жүйесінің функциялары бұзылмаған бассүйек күмбез сүйектерінің және (немесе) бассүйек түбінің ескі жаншылған сынықтары, сызықша сынықтары жатады.

Осы тармақшаға тығыз дәнекер тін тыртығымен ауыстырылған бассүйек күмбезі сүйектерінің 6 ш. см дейінгі ақаулықтары да жатады.

Сүйек-пластикалық трепанациядан кейінгі бассүйек сүйектерінің ақаулығы пластикалық материалмен (аутосүйек, титанды тор, сүйек цементі) ауыстырылған бассүйек ақаулығына жатады.

Диагностикалау немесе емдеу мақсатында жасалған фрезді тесіктер пластикалық материалмен ауыстырылмаған бассүйек ақаулығына қосылады және дәнекер-тін тыртығымен ауыстырылған болып белгіленеді.

Бассүйек ақаулығының ауқымы компьютерлік томография (оның ішінде, үш өлшемді реконструкциялардың деректері бойынша) немесе краниография деректері бойынша бағаланады;

Осы тармақта көрсетілмеген жақсүйек-бет тұсының, көзұясының сүйек қабырғаларының зақымданулары салдары бар азаматтар (әскери қызметшілер) бағандар бойынша талаптардың тиісті тармақтары бойынша куәландырылады.

Әскери оқу орындарына түсетін, кез келген өлшемдегі және оқшаулаудағы бассүйегі ақаулықтары бар азаматтар (әскери қызметшілер)ӘОО-ға оқуға түсуге жарамсыз.

Сәтті аяқталған ОНЖ-ның органикалық зақымдану белгілерінсіз жаншылған сипаттағы бассүйек күмбезі сыртқы-кортикалды пластинкасының зақымдануы кезінде ІІІ баған бойынша куәландырылушылардың ауруы бойынша демалыстан кейін әскери қызметке жарамдылық санаты 3) тармақша бойынша анықталады, ал операциялық емдеумен немесе онсыз шыны тәрізді пластинка зақымданған кезде шешім осы тармақтың 2) тармақшасы бойынша қабылданады.

Сәттіаяқталған ОНЖ органикалық зақымдау белгілерінсіз сызықты сипаттағы бассүйектің сынығы кезінде демалыстан кейін ІІІ баған бойынша куәландырылатындардың әскери қызметке жарамдылық санаты осы тармақтың 3) тармақшасы бойынша айқындалады.

Бағандар бойынша талаптардың 82-тармақ. Тармақта омыртқаның, дене сүйектерінің, аяқ-қол сүйектерінің сынулары (жамбас, жауырын, бұғана, төссүйектерінің, қабырғалар, иық, кәріжілік және шынтақсүйектерінің, сан мойны және ортанжіліктің, үлкен жіліншік және жілік шыбығы сүйектерінің, басқа да түтік тәрізді сүйектердің сынықтары) және олардың салдары қамтылады.

Жалған буындар болған кезде куәландырылатындарға операциялық емдеу ұсынылады. Әскери қызметке жарамдылық санаты туралы қорытындыемдеу аяқталғаннан кейін оның нәтижелеріне байланысты шығарылады. Операциядан бас тартқан жағдайда медициналық куәландыру осы тармақтың 1) тармақшасы бойынша жүргізіледі.

Бағандар бойынша талаптардың 82-тармақтың 1) тармақшасына:

емдеу нәтижелеріне қарамастан, ІІ – ІІІ дәрежелі компрессиялы екі және одан көп омыртқа денелерінің көптеген терең тұрақсыз сынықтары;

деформациясы қаттыбайқалған екі және одан көп омыртқа денелерінің жарықшақты (жарылыс) сынықтары немесе жарықшақты (жарылыс) сынықтардың салдары;

осы сегментте тұрақсыздықтың клиникалық синдромымен екі және одан көп омыртқа доғаларын алып тастағаннан кейінгі жай-күй (салдары);

омыртқа деформациясы байқалған омыртқа денелерінің көптегенсынықтарыныңбұрыңғы салдары;

жамбас сақинасы тұтастығы өзгерген жамбас сүйектерінің дұрыс бітпеген көптеген тік сынықтары;

ортан жілік ұршығының орталық шығу салдары (Lawrence J.S. және KeIIegren J.H. бойынша ІV рентгенологиялық сатыдағы жамбас-мықын буынының анкилозы немесе артрозы);

аяқ-қол функциясы елеулі бұзылған ұзын түтік тәрізді сүйектердің асқынған сынықтары;

ұзын түтік тәрізді сүйектердің жалған буындары жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 82-тармақтың 2) тармақшасына:

бір омыртқа денесінің жарықшақты (жарылыс) сынықтары немесе жарықшақты (жарылыс) сынықтардың салдары;

бір және (немесе) одан көп омыртқа денелерінің ІІ – ІІІ дәрежелі компрессиялы сынықтары және (немесе) екі және одан көп омыртқа доғаларының сынықтары;

деформациясы айқын байқалған бір және одан көп омыртқаның ІІ – ІІІ дәрежелі компрессиялы сынықтарының салдары;

омыртқалардың сынықты-шығулары;

І және (немесе) ІІ мойын омыртқаларының сынықтары;

ІІ мойын омыртқасы тісінің сынығы;

осы сегментте тұрақсыздықтың клиникалық синдромынсыз екі және одан көп омыртқа доғаларын алып тастау салдары;

реконструктивті операцияны (транспедикулярлы бекіту, артқы пластиналармен, қапсырмалармен бекіту және с.с), спондило және корпородезді пайдалана отырып, омыртқа денелерінің сынықтары, шығулары және сынықты-шығуларының салдары (талаптардың ІІІ бағандары бойынша куәландырылатындардың әскери қызметке жарамдылық санаты сынық бітіп кеткеннемесе алдыңғы сүйек блогы қалыптасқаннан кейін омыртқа функциясына байланысты немесе осы тармақтың 1), 2) немесе 3) тармақшалары бойынша айқындалады);

емдеу нәтижелері қанағаттанарлықсыз болған кезде жамбас сақинасы тұтастығының бұзылуымен жамбас сүйектерінің біржақты сынықтарының салдары;

аяқ функциясы орташа бұзылған ортан жілік ұршығының орталық шығуының салдары;

емдеу нәтижелері қанағаттанарлықсыз болған кездегі жамбас мойнының сынықтары;

аяқфункциясы орташа бұзылған ұзын түтік тәрізді сүйектердің асқынған сынықтары жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 82-тармақтың 3) тармақшасына:

шамалы ауырсыну синдромымен және омыртқалардың ІІ дәрежелі кифоздық деформациясымен І дәрежелі компрессиялы омыртқа денелерінің компрессиялы сынықтары және олардың салдары;

омыртқа денелерінің жоғарғы және (немесе) төменгі "рентген бұрыштарының" сынықтары;

бір немесе одан көп бел немесе мойын немесе үш және одан көп кеуде омыртқалары буынды өскіндерінің бір және (немесе) екіжақты сынықтары;

функциясының бұзылуына қарамастан, бір омыртқа доғасының сынықтары;

бір немесе одан көп омыртқа денесінің І дәрежелі компрессиялы сынығының салдары;

ауырсыну синдромымен және деформациямен құйымшақ сынықтары;

сынықтардан немесе оларды алып тастаудан бас тартқан кездегіұзын түтік тәрізді сүйектерді түзететін остеотомиядан кейінгі алынбаған металл конструкциялар (жекелегенбұрамалардан, сымдардан, біздерден, микробұрағыштар мен микропластиналардан басқа);

омыртқа функциясының шамалы бұзылуы және емделгеннен кейін ауырсыну синдромы болған кезде омыртқа доғалары, өскіндері сынықтарының салдары;

мойын омыртқаларының асқынбаған шығулары;

жамбас-мықын буыны функциясының шамалы бұзылуы кезінде остеосинтезді қолданумен жамбас мойнының сынықтары;

аяқ-қол функциясы шамалы бұзылған ұзын түтік тәрізді сүйектердің асқынған сынықтары жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 82-тармақтың 4) тармақшасына:

жарықшақты және (немесе) омыртқалардың 1-2 көлденең сынығының салдары;

омыртқа деформацияланбаған және функциялары бұзылмаған омыртқа (екеуден артық емес) денесінің компрессиялық сынығының салдары;

алынбаған жекелеген бұрандалар, сымдар, біздер, микробұрағыштар мен микропластиналар жатады.

Сәтті аяқталған омыртқа денелерінің, доғаларының, буын өскіндерінің сынуларынан, омыртқа аралық дискілердің жарықтарын алып тастағаннан кейін ІІІ баған бойынша куәландырылатындар үшін бағандар бойынша талаптардың 86-тармағы қолданылады.

Жамбас сақинасы деформацияланбаған жамбастың жекелеген сүйектерінің бітіп кеткен оқшауланған сынықтары осы тармақты қолдану үшін негіз болып табылмайды, әскери қызмет өткеруге, ӘОО-ға оқуға түсуге кедергі келтірмейді.

Бағандар бойынша талаптардың 83-тармақ. Кеуде, ішперде қуысы және жамбас ішкі ағзаларының жарақаттары және олардың салдары;

Бағандар бойынша талаптардың 83-тармақтың 1) тармақшасына жаралану мен жарақаттанудың мынадай жағдайлары мен салдары жатады:

ІІІ дәрежелі тыныс алу жеткіліксіздігі бар бронха-өкпе аппаратының; перикардтың жалпы бітелуі;

жүрек немесе аорта аневризмасы;

функцияларының бұзылуымен байланысты емес жүре пайда болған өңеш-көмей немесе өңеш-бронх жыланкөздері;

функциялары орташа бұзылған ағзалар (екі және одан көп) полижарақаттарының салдары;

өңешті, асқазанды резекциялау немесе асқазан-ішек сағаларын салу, ас қорыту функциясы елеулі бұзылған (емделмейтін демпинг-синдром, қайтпайтын іш өту) немесе тамақтанудың нашарлауы айқын байқалған (ИМТ 18,5-тен аз) кезде ашішекті (кемінде 1,5 м) немесе тоқішекті (кемінде 30 см) резекциялау);

билиодигестивті анастомоздарды салу;

емдеу нәтижелері қанағаттанарлықсыз болған кезде өт немесе панкреатит жыланкөздері;

оның айқын байқалу дәрежесіне қарамастан қалған бүйрек функциясы бұзылған кездегі бір бүйректің болмауы;

шаттың толық жыртылуы (шат бұлшықетінің тұтастығы толық бұзылған және олар тікішектің қабырғасына көшкен тыртықты тінмен алмастырылған, анус үңірейген және пішіні дұрыс емес жыртылу;

жыныс мүшесінің болмауы.

Өкпені алып тастағаннан кейін ІІ, ІІІ дәрежелі тыныс алу жеткіліксіздігі кезінде, өкпе түбінде, жүректе немесе ірі қан тамырлары жанында орналасқан бөтен зат болған кезде асқыну немесе функционалдық тұрғыдан бұзылулардың болуына қарамастан,азаматтар әскерге шақыру учаскелеріне тіркелген, мерзімді әскери қызметке шақырылған кезде және мерзімді қызмет әскери қызметшілері 1) тармақша бойынша куәландырылады. ІІІ баған бойынша куәландырылатын әскери қызметшілердің әскери қызметке жарамдылық санаты осы тармақтың 2) тармақшасы бойынша айқындалады.

Жүрек, перикард жаралануының, ірі қан тамырлары маңындағы аралықтан бөтен денелерді операциялық алып тастау салдары кезінде куәландырылатындардың әскери қызметке жарамдылық санаты туралы қорытынды СЖӘ-ның айқын байқалу дәрежесіне, жүрекішілік гемодинамиканың, оның ырғағы мен өткізгіштігінің болуына және айқын байқалу дәрежесіне байланысты бағандар бойынша талаптардың 42-тармағы бойынша айқындалады. Тыныс алу жеткіліксіздігі болған кезде бағандар бойынша талаптардың 51-тармағының 1), 2) немесе 3) тармақшалары бойынша айқындалады. Бұл ретте сонымен қатар осы тармақ қолданылады.

Бағандар бойынша талаптардың 83-тармақтың 2) тармақшасына мынадай жараланумен жарақаттану жағдайлары менсалдары жатады:

ІІ дәрежелі тыныс алу жеткіліксіздігімен бронх-өкпе аппаратының;

тыныс алу жеткіліксіздігі дәрежесіне қарамастан, өкпенің болмауы;

асқазанды, ашішекті (кемінде 1 м) немесе тоқішекті (кемінде 20 см) резекциялау, демпинг-синдром (тұрақсыз нәжіс, тамақтанудың бұзылуы) сирек байқалатын асқазан-ішек сағаларын салу;

қалған бүйрек қалыпты жұмыс істеуімен бүйректің болмауы жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 83-тармақтың 3) тармақшасына функциясышамалы бұзылған кеуде және ішперде қуысы ағзаларының хирургиялық ауруларынан кейінгі, операциялық емдеудің, жаралану немесе жарақаттану салдары жатады.

Осы тармақшаға жараланулар, жарақаттануға байланысты оны алып тастағаннан кейінгі көкбауырдың болмауы да жатады.

Жаралануға, жарақаттануға байланысты немесе донорлық мақсатта бауырдың бір бөлігін немесе ұйқыбездің бір бөлігін резекциялаудан кейін куәландыру функциялардың бұзылуына байланысты осы тармақтың 1), 2), 3) тармақшалары бойынша жүргізіледі.

Бағандар бойынша талаптардың 83-тармақтың 4) тармақшасына сауығу нәтижесімен тыныс алу жеткіліксіздігінсіз, қан кетуді тоқтату, пневмо немесе гемотораксты жою, ішек, асқазан, бауыр жаралануларын тігу мақсатындағы торакотомиясыз немесе лапаротомиясыз өкпені қалыпты емес резекциялауға шалдыққаннан кейінгі (І баған бойынша куәландырылатындар үшін жаралану немесе жарақат алғаннан сәттен бастап кемінде алты айданнан кейін пайда болған) жағдайлар жатады.

Стационарлық емдеу аяқталғаннан кейін тыныс алу жеткіліксіздігінсіз өкпені калыпты емес резекциялауға шалдыққан әскери қызметшілерге қатысты бағандар бойынша талаптардың 53-тармағы бойынша ауруына байланысты демалыс беру қажеттігі туралы қорытынды шығарылады.

Бағандар бойынша талаптардың 83-тармағы бойынша қабыну аурулары мен аномалияларды операциялық емдеу салдары бар азаматтар да(әскери қызметшілер) куәландырылады.

Бағандар бойынша талаптардың 84-тармақ. Тері және теріасты шелмайы жарақаттарының салдары.

Бағандар бойынша талаптардың 84-тармақтың 1) тармақшасына:

буындардың қимылын елеулі шектейтін немесе стандартты әскери киім нысанын, аяқ киімді немесе жабдықты киюге кедергі келтіретін жақын жатқан тіндермен байланысқан, жара болған немесе жеңіл жараланған және емдеу нәтижелері қанағаттанарлықсыз болған немесе одан бас тартқан кезде жиі жара болатын мойын, дене және аяқ-қол маңындағы ауқымды келлоидті, гипертрофиялық тыртықтар;

көлемі 20 процент және одан көп беттің терең күйіктерінінен кейінгі немесе бүйрек амилоидозымен асқынғаннан кейінгі жағдайлар жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 84-тармақтың 2) тармақшасына:

буынның қозғалысын орташа шектейтін немесе стандартты киім нысанын, аяқ киімді немесе жабдықты киюді елеулі қиындататын жара болатын келлоидты, гипертрофиялық және атрофиялық тыртықтар, сондай-ақ емдеу нәтижелері қанағаттанарлықсыз болған немесе одан бас тартқан кездегі бет әлпетін бұзатын тыртықтар;

көлемі 50 процент және одан көп аяқ терісі терең күйіктерінің салдары жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 84-тармақтың 3) тармақшасына:

буынның қозғалысын шамалы шектейтін немесе стандартты әскери киім нысанын, аяқ киімді немесе керек-жарақты киюді шамалы қиындататын, денеге жүктемелер кезіндегі (оның ішінде ұзақ жүргенде)жара болмайтын эластикалық тыртықтар;

көлемі 70 проценттен көп бөлігі жамалған терең күйіктердің салдары жатады.

Буындардағы қозғалыс көлемін бағалау кезінде бағандар бойынша талаптарға 5-қосымшасы басшылыққа алынады.

Нәтижесіз хирургиялық емдеуден кейін каузалгия құбылыстарымен тыртықтар болған кезде әскери қызметке жарамдылық санаты туралы қорытынды бағандар бойынша талаптардың 26-тармағы бойынша шығарылады.

Көзді, қолды немесе табанды зақымдаумен күю және үсу салдары бар азаматтар (әскери қызметшілер) бағандар бойынша талаптардың тиісті тармақтары бойынша куәландырылады.

Стандартты әскери киім үлгісін, аяқ киімді немесе керек-жарақты киіп жүруді қиындатпайтын, буынның қозғалысын шектемейтін және жақын жатқан ағзалар мен жүйелердің функцияларын бұзбайтын эластикалық тыртықтардың, соның ішінде отадан кейінгі тыртықтардың болуы бағандар бойынша талаптардың тармақтарын қолдану үшін негіз болмайды.

Бағандар бойынша талаптардың 85-тармақ. Тармақта дәрілік заттармен, ЗОҚ-мен, уытты заттарменуланудың, ЭМӨ-ның, лазерлік сәулеленудің, иондаушы сәулеленудің, өткір немесе созылмалы әсер етуінің, аллергиялық реакциялардың салдары көзделеді. Медициналық куәландыру стационарлық жағдайларда емделу аяқталғаннан кейін жүргізіледі.

І дәрежелі сәулелену ауруының шамалы қалдықты құбылыстары болған кезде мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілерді, ал ІІ дәрежелі сәулелену ауруына шалдыққан келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерді медициналық куәландыру осы тармақтың 2) тармақшасы бойынша жүргізіледі.

Қандай да бір салдарсыз өткір сәулелену ауруына шалдыққан азаматтар (әскери қызметшілер) осы тармақтың 3) тармақша бойынша куәландырылады және РЗ-мен, ИСК-мен әскери қызмете (жұмыс істеуге) жарамсыз деп танылады.

РЗ-мен, ИСК-мен жұмыс істейтін және жылдық шекті жол берілетін дозадан бес есе артық сәулеленуге шалдыққан әскери қызметшілер стационарлық тексеруге жіберіледі.

ЭМӨ-ның ІІ-ІІІ дәрежелі созылмалы әсер ету синдромы қайталанған кезде, тіпті ауру нәтижесі жағымды болған кезде де әскери қызметшілер ЭМӨ көздерімен жұмыс істеуге жарамсыз деп танылады.

Әскери қызметшілердің жабдықталым нормалары бойынша негізгі азық-түлік өнімдеріне клиникалық белгілерімен (стационарлық жағдайларда медициналық тексеру нәтижелерімен расталған) тағамдық аллергияға шалдыққан азаматтар (әскери қызметшілер) осы тармақтың 2) тармақшасы бойынша куәландырылады. Аллергиялық ауру (бөртпе, поллиноз, аллергиялық ринит, дерматит) кезінде медициналық куәландыру зақымданған ағза немесе жүйе функциясының жағдайына байланысты бағандар бойынша талаптардың тиісті тармақтары бойынша жүргізіледі.

Қатты уланудан, токсикологиялық-аллергиялық әсер етуден, жіті аллергиялық аурудан (анафилактикалық шок, сарысу ауруы, Лайел, Стивенсон – Джонсон синдромы, Квинке ісінуі), кейін әскери қызметке жарамдылық санаты ауру нәтижесіне және зақымданған ағза немесе жүйе функциясына байланысты бағандар бойынша талаптардың тиісті тармақтары бойынша айқындалады.

Бағандар бойынша талаптардың 86-тармақ. І баған бойынша куәландырылатындар азаматтар мерзімді әскери қызметке шақыру және ӘОО-ға оқуға түсу, келісімшарт бойынша әскери қызметке кіру кезінде,бындардың жіті қабыну ауруларына шалдыққандар азаматтар емдеу аяқталғаннан кейін алты айға әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады. Буындардың қабыну ауруларының жіті түрлеріне шалдыққаннан кейін алты ай ішінде қабыну белгілері болмаған кезде олар әскери қызметке жарамды деп танылады.

Әскери қызметшілерге ауруы бойынша демалыс беру туралы қорытынды стационарлық емдеу аяқталғаннан кейін қабынудың клиникалық және зертханалық белгілері болмаған кезде дене жүктемесінен кейін буындарда орташа, өтпелі ауырсыну сезімдері сақталатын және әскери қызмет міндеттерін орындау қабілетін қалпына келтіру үшін бір ай және одан артық мерзім қажет болған жағдайларда шығарылады.

Әскери қызметшілерге ауруы бойынша демалыс беру туралы қорытынды сүйектерге және буындарғаоперациядан кейін, пластикадан немесе сіңір тендолизінен (қол және аяқ саусақтарынан басқа) кейін қозғалысты уақытша шектеу кезінде, сүйек сынғаннан кейін сүйек мүйізгегі қатпағанкезде әскери қызмет міндеттерін орындау қабілетін қалпына келтіруге бір ай және одан артық мерзім қажет болған жағдайларда шығарылады.

Түтік тәрізді сүйек сынығының салдарын емдеу нәтижелері тұрақты қанағаттанарлықсыз болған кезде ауруы бойынша демалыс беру туралы қорытынды шығарылмайды, ал әскери қызметке жарамдылық санаты туралы мәселе бағандар бойынша талаптардың 82-тармағының 1), 2) немесе 3) тармақшалары бойынша шешіледі.

Қолдың, табанның, сондай-ақ тобықтың майда сүйектері сынған кезде ІІ баған бойынша куәландырылатындарға қатысты әскери қызметшілерге ауруы бойынша демалыс беру туралы қорытынды шығарылмайды. Бұл жағдайларда емдеу аяқталғаннан кейін емдеу іс-шараларын көрсетілген босату туралы қорытынды шығарылады.

І баған бойынша куәландырылатындарға қатысты ұзын түтік тәрізді сүйектеріңің, жамбас сүйегінің, табан қоспасы сүйектерінің, табан сүйектерінің, өкше, топайсүйегінің, бұғананың, жауырынның, алақан сүйектерінің және білезіктің сынулары бітіп кеткеннен кейін металл конструкцияларды (жекелеген бұрамалардан, сымдардан, біздерден, микробұрағыштар мен микропластиналардан басқа) алып тастау бойынша операция жасау үшін алты айға әскери қызметке жарамсыздығы туралы қорытынды шығарылады. Операциядан бас тартқан кезде медициналық куәландыру бағандар бойынша талаптардың 82-тармағы бойынша жүргізіледі.

Омыртқаның қылқанды және (немесе) бір-екі көлденең өсінділерінің сынығынан, омыртқаны соғып алудан металл конструкцияларды (оның ішінде штифті, пластинаны)алып тастағаннан кейін келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерге қатысты лауазымдық міндеттерінен босату қажеттігі туралы қорытынды шығарылады.

Келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерде майда сүйектердің асқынбаған стационарлық емдеуді қажет етпейтін жабық сынықтары болған кезде оларға ауруы бойынша демалыс беру немесе босату қажеттігі туралы қорытынды шығара отырып, амбулаторлық куәландыруға рұқсат етіледі.

Тек гипспен таңуды қажет ететін, сүйектердің асқынбаған жабық сынығы кезінде сүйек мүйізгегінің белгілері пайда болғаннан кейін ІІІ баған бойынша куәландырылатындар гипс таңғышын алғанға дейін әскери қызметшіге амбулаторлық емделу үшін ауруы бойынша демалыс беру немесе босату туралы қорытынды шығара отырып, медициналық мекемеден шығарылады. ӘОО курсанттары мен тыңдаушыларын емделуді жалғастыру үшін ӘОО лазареттіне, ал мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілерді әскери бөлімдердің медициналық пункттеріне, госпиталь хирургінің (травматологының) кемінде айына бір рет міндетті тексеруімен осы аурулардың онда болуына жағдайлар болған кезде мақсатқа сәйкес болады. Емдеу аяқталғаннан кейін әскери қызметші оған ауруы бойынша демалыс беру (босату) үшін медициналық қайта куәландыруға жіберіледі.

Жақсүйектің және беттің жұмсақ тіндерінің жарақаттануы салдарынан ауруы бойынша әскери қызметшіге демалыс беру туралы қорытынды шығару үшін негіз сынықтың баяу бітуі, хирургиялық немесе ортопедиялық емдеудің күрделі әдістерін қажет ететін тығыз тыртықтардың немесе сынықтардың болуы, сондай-ақ жарақаттар остеомиелитімен қоса болатын сынықтар болып табылады.

Буындардағы қозғалыс көлемін бағалау кезінде бағандар бойынша талаптарға 5-қосымша басшылыққа алынады.

Өткір экзогенді әсер ету мен уланудан кейінгі қалдықты құбылыстар кезінде І баған бойынша куәландырылатындар алты айға әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады. Кейіннен олардың әскери қызметке жарамдылық санаты ағзалар мен жүйелер функцияларының қалпына келу дәрежесіне байланысты бағандар бойынша талаптардың 85-тармағы бойынша айқындалады.

19-тарау. Басқа да аурулар

Бағандар бойынша талаптардың 87-тармақ. Жеткіліксіз дене дамуы.

Дене дамуы және тамақтануы жақсы, дене бітімі пропорционалды, дене салмағы кемінде 45 кг және бойы кемінде 150 см І, ІІ бағандар бойынша куәландырылатындар әскери қызметке жарамды деп танылады.

Дене салмағы 45 кг аз және бойы 150 см төмен І баған бойынша куәландырылатындар эндокринологта тексерілуге жатады. Бұл адамдар осы тармақтың 2) тармақша негізінде он екі айға әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады. Сақталып отыратын жеткіліксіз дене дамуы кезінде медициналық куәландыру осы тармақтың 1) тармақшасы бойынша жүргізіледі.

Бойы 160 см кем ІІ, ІІІ баған бойынша куәландырылатын әскери қызметке келісімшарт бойынша түсетіндер, ал 165 см кем болғанда – ІV баған бойынша куәландырылатындар осы тармақтың 2) тармақшасы бойынша келісімшарт бойынша әскери қызметке кіруге жарамсыз деп танылады.

Бағандар бойынша талаптардың 88-тармақ. Азаматтарды әскерге шақыру учаскелеріне тіркеу және мерзімді әскери қызметке шақыру кезінде, сондай-ақ энурезбен ауыратын әскери қызметшілерді тексеру және емдеу стационарлық жағдайларда соматикалық ауруларды болдырмау үшін терапевтің, ағымдағы неврологиялық бұзылуларды болдырмау үшін невропатологтың, гинекологиялық бұзылуларды болдырмау үшін (әйелдер үшін) гинекологтың қатысуымен жүргізіледі.

Куәландыру бақылаулар мен тексеру нәтижелері, сондай-ақ қорғаныс істері жөніндегі басқармадан (бөлімнен), әскери бөлімнен (мекемеден) алынған деректер түнде зәрді ұстай алмаудың (энурездің) болуын растаған және емдеу тиімділігі болмаған жағдайлардажүргізіледі, І – ІІ бағандар бойынша куәландырылатындар әскери қызметке жарамсыз деп танылады.

Егер түнде зәрді ұстай алмау (энурез) ауру симптомы болып табылса, қорытынды негізгі ауруды көздейтін бағандар бойынша талаптардың тармағы бойынша шығарылады.

Бағандар бойынша талаптардың 89-тармақ. Сөйлеудің бұзылуы.

Бағандар бойынша талаптардың 89-тармақтың 1) тармақшасына тыныс алудың бұзылуы мен невротикалық белгілері бар барлық сөйлеу аппаратын қамтитын кекештенудің (тұтығудың) жоғары дәрежесі, сондай-ақ сондай-ақ сөзді түсініксіз қылатын сөйлеудің бұзылуы жатады.

Бағандар бойынша талаптардың 89-тармақтың 2) тармақшасына талаптардың І, ІІ бағандары бойынша куәландырылатындардың тұрақты, емдеуге келмейтін функционалдық тектегі афония да жатады.

Сөйлеу бұзылуы болған кезде куәландырылатындар невропатологтың, психиатрдың, оториноларингологтың және логопедтің тереңдетілген тексеруіненөтеді. Әскери қызметке жарамдылық санаты туралы қорытынды тексеру деректері және әскери бөлімнен (мекемеден), қорғаныс істері жөніндегі басқармадан (бөлімнен), әскери қызметке кіргенге дейінгі оқу немесе жұмыс орнынан алынған және оның денсаулық жағдайын сипаттайтын құжаттарды мұқият зерделеу негізінде шығарылады.

Сөйлеу бұзылуының айқын байқалу дәрежесі әртүрлі жағдайларда сөйлеу функциясының жай-күйін қарқынды бақылау арқылы айқындалады және аурудың анағұрлым айқын байқалған сәттеріндегі жағдайы бойынша бағаланады. Қызметке жарамдылық санаты туралы қорытынды куәландырылушының әскери қызмет міндеттерін орындау қабілетін ескерумен шығарылады. Сараптамалық бағалауда қолбасшылық (басшылық) мінездемесінің және кекештену (тұтығу)куәландырылатынның әскери қызмет міндеттерін орындауына қандай дәрежеде ықпал ететіні туралы нұсқамасының елеулі маңызы бар.

Әскери қызмет өткеруге кедергі келтірмейтін жеңіл түрдегі кекештену (тұтығу) бөгеліп сөйлеу, сөйлемнің басында "тұтығу", шағын сөйлемнің қалған сөздерін еркін (бір деммен) немесе сәл баяу, бірақ қайталаусыз айту болып табылады.

Егер ағзаның немесе ағза жүйесінің ауруы басқа ағзаның немесе ағзалар жүйесі функциясының бұзылуына әкеп соқтырған жағдайда әскери қызметке жарамдылық санаты туралы сараптамалық қорытынды бағандар бойынша талаптардың тиісті тармақтарына сәйкес шығарылады.

Азаматтарды тексеру кезінде бағандар бойынша талаптардыңтүсіндірмелерінде және диагностикалау мен емдеудің тиісті клиникалық хаттамаларында (бұдан әрі – клиникалық хаттамалар) келтірілген зерттеу әдістерінен басқа, анағұрлым ақпараттық әдістерді пайдалануға жол беріледі.

Операциялық араласуды қоса алғанда, осы талаптарда көрсетілмегенаурулар, даму аномалиясы, жарақат салдары, улану және басқа да сыртқы себептердің әсер етуі кезінде азаматтардың (әскери қызметшілердің) жарамдылық санатын айқындау халықаралық аурулар жіктемесіне сәйкес ағза немесе ағзалар жүйесі функциясының бұзылуына байланысты бағандар бойынша талаптардың тиісті тармақшалары бойынша жүргізіледі.

Қазақстан Республикасының
Қарулы Күштерінде, басқа да
әскерлері мен әскери
құралымдарында қызмет өткеру
үшін адамдар денсаулық
жағдайына қойылатын
талаптарға
3-қосымша

Бағандар бойынша азаматтардың (әскери қызметшілердің) денсаулық жағдайының әскери қызметке сәйкес келуіне қойылатын талаптарда және оларға түсініктемелерде қолданылған қысқартулар

1. АИТВ – адамның иммундық тапшылығы вирусы;

2. ОНЖ – орталық нерв жүйесі;

3. СЖЖ –созылмалы жүрек жеткіліксіздігі;

4. ФС – функционалдық сынып;

5. УДЗ – ультрадыбыстық зерттеу;

6. ИФТ–иммуноферменттік талдау;

7. ПТР – полемеразды тізбекті реакция;

8. ДКК – дәрігерлік-консультативтік комиссия;

9. ӘДК – әскери-дәрігерлік комиссия;

10. ДДСҰ – дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы

11. МРТ – магнитті-резонансты томография;

12. с.б.мм. – сынап бағанасымен миллиметр;

13. КТ – компьютерлік томография;

14. АГ – артериялық гипертензия;

15. АӨРА – асқазан-өңештік рефлюксті ауруы;

16. БФЭКТ – бір фотонды эмиссиялық компьютерлік томография;

17. БСЖ – бүйректің созылмалы ауруы;

18. ВЭМ – велоэргометрия;

19. ДСИ – дене салмағының индексі;

20. дптр – диоптрия;

21. ЖБМЖ – жабық бассүйек-ми жарақаты;

22. ЖИТС – жұқтырылған иммундық тапшылығы синдромы;

23. ЖЖЖСВД – жүректің және жүрек-қан тамырлары жүйесінің соматоформдық вегетативті дисфункциясы;

24. ЗОҚ – зымыран отындарының құрамдас бөлігі;

25. ИСК – иондаушы сәулелену көзі;

26. кг – килограмм;

27. кг/м² – шаршы метрге килограмм;

28. кгм/мин – килограммометр/минут;

29. КҮЕЖ– Кориолисті үдетудің еміс-еміс жиынтықталуы;

30. КҮҮЖ – Кориолисті үдетудің үздіксіз жиынтықталуы;

31. кПа – килоПаскаль;

32. ҚСА – қан тамырларының созылмалы аурулары;

33. м – метр;

34. мг – миллиграмм;

35. МЕТ – метаболизмдік эквивалент;

36. мкмоль/л – литрге микромоль;

37. мл – миллилитр;

38. ГЖАЗ – гипертензия мен жанама ағзалардың зақымдануы

39. ЖҚҚ – жүрек-қан тамырының қауіп-қатері;

40. ҚД – қант диабеті;

41. ӨЖТА – өкпенің жеделдетілген тыныс алу ауқымы;

42. ПЭТ – позитрондық-эмиссиялық томография;

43. РЗ – радиоактивті заттар;

44. РИ – реовазографиялық индекс;

45. СА-блокада – синоаурикулярлы блокада;

46. см – сантиметр;

47. су бағ.мм – су бағанының миллиметрі;

48. СС – сыбырлап сөйлеу;

49. ТҮЖ – тыныс шығарудың үдемелі жылдамдығы;

50. ТЖ – тыныс алу жеткіліксіздігі;

51. ШСЖ – шумақтық сүзілу жылдамдығы;

52. ш. см – шаршы сантиметр

53. ЭКГ – электр-кардиография;

54. ЭМӨ – электр-магниттік өріс;

55. ЭхоКГ – эхокардиография;

56. 1ЖТА – 1 секундта жедел тыныс алу ауқымы;

57. AV-блокада – атриовентрикулярлық блокада;

58. CKD-EPI – СhronicKidneyDeseaseEpidemiologyCollaboration;

59. СЕАР – Clinikal Etiology Anatomy Patology.

60. PaCO2 – көмірқышқыл газының парциалдық қысымы;

61. PaO2 – артериялық қандағы оттегінің парциалдық қысымы;

Қазақстан Республикасының
Қарулы Күштерінде, басқа да
әскерлері мен әскери
құралымдарында қызмет өткеру
үшін адамдар денсаулық
жағдайына қойылатын
талаптарға
4-қосымша

Тынысалу (өкпе) жеткіліксіздігідәрежелерініңкөрсеткіштері*

Көрсеткіштер	Норма	ТАЖ (өкпе) дәрежелері
Көрсеткіштер	Норма	I дәреже (шамалы)	II дәреже (орташа )	III дәреже (айқын байқалған)
1. Клиникалық:
1) Демікпе	жоқ	бұрын күш салғанда қолжетімді кезде	орташа жүктемелерде	ұдайы тыныштықта
2) Цианоз	жоқ	жоқ немесе шамалы, жүктемеден кейін күшейетін	анық, кейде елеулі	кенеттен айқын байқалған диффузды
3) Тыныштықтағы пульс (минутына)	80-ге дейін	жиі емес	жиіленуге бейім	елеулі жиіленеді
2. Аспаптық:
1.Оттегінің парциалды қысымы Ра О2 (мм. с.б)	80-нен астам	80	79-65	65-тен кем
2.ӨЖТА тиісті өлшемдерден проценттерде	80-нен астам	80-70	69-50	50-ден кем
3.1ЖТА тиісті өлшемдерден проценттерде	80-нен астам	80-70	69-50	50-ден кем
4.Генслар индексі (1ЖТА/ ӨЖТА қатынасы проценттерде)	70-тен астам	70-тен кем	70-тен кем	70-тен кем

* – көрсеткішбронходилятациялықтестнәтижесіменбағаланады.

Қазақстан Республикасының
Қарулы Күштерінде, басқа да
әскерлері мен әскери
құралымдарында қызмет өткеру
үшін адамдар денсаулық
жағдайына қойылатын
талаптарға
5-қосымша

Буындардың қозғалу ауқымын бағалау кестесі (градуспен)

Буын	Қозғалыс	Норма	Қозғалысты шектеу
Буын	Қозғалыс	Норма	шамалы	орташа	елеулі
Иық (иінмен)	Бүгу	180	115	100	80
	Жазу	40	30	20	15
	Созу	180	115	100	80
Шынтақ	Бүгу	40	80	90	100
	Жазу	180	150	140	120
	Пронация	180	135	90	60
	Супинация	180	135	90	60
Қол (Білезік)	Бүгу	75	35	20–25	15
	Жазу	65	30	20–25	15
	Шеттету:
	Радиалды	20	10	5	2-3
	Ульнарлы	40	25	15	10
Жамбас	Бүгу	75	100	110	120
	Жазу	180	170	160	150
	Созу	50	25	20	15
Тізе	Бүгу	40	60	90	110
Тізе	Жазу	180	175	170	160
Жіліншік-табан	Табанды бүгу	130	120	110	100
Жіліншік-табан	Сыртқа бүгу (жазу)	70	75	80	85

Қазақстан Республикасының
Қарулы Күштерінде, басқа да
әскерлері мен әскери
құралымдарында қызмет
өткеру үшін адамдар денсаулық
жағдайына қойылатын
талаптарға 6-қосымша

Әскерге шақыру учаскелеріне тіркеу, мерзімді әскери қызметке шақыру кезінде азаматтардың Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің түрлері мен әскер тектері, басқа да әскерлері мен әскери құралымдары бойынша әскери қызметке жарамдылық санаттары

Ескерту. 6-қосымша жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 06.09.2021 № 602 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Тағайындау көрсеткіші*	А-1	А-2	А-3	А-4	Б-1	Б-2	Б-3	Б-4
Дене бітімі дамуының көрсеткіштері, аурулардың, бағандар бойынша талаптар тармақтары мен тармақшаларының тізбесі			Қазақстан Республикасы Мемлекеттік күзет қызметінің Айрықша мақсаттағы күштері	ҚР ҚК ДШӘ, барлау, тау-егерьлік бөлімдері, теңіз жаяу әскері, арнайы мақсаттағы бөлімдері	Қазақстан Республикасы Ұлттық ұланының (бұдан әрі – ҚР ҰҰ) арнайы және жедел мақсаттағы бөлімдері	Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің бөлімдері, ӘТК	ҚР ҚК әскери полициясы, химиялық, инженерлік, жалпыәскери, артиллериялық бөлімдері	Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігінің бөлімдері, жаяу әскер жауынгерлік машиналары, танкілер мен тартқыштар жүргізушілері, экипаж мүшелері	Әуе қорғанысы күштерінің, ҚР ҰҰ байланыс, айдауыл бөлімдері	Қазақстан Республикасы ҚК, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының қалған бөлімдері
Бойы (см)		мынадан ұзын емес	195	-	-	ӘТК– 186	-	175**	-	-
Бойы (см)		мынадан төмен емес	180	170	165***	160	165	160	160	155
ДСИ		мынадан аз емес	18,5	18,5	18,5	18,5	-	-	-	-
Мынадан төмен емес қашықтықтан көру өткірлігі		түзетусіз	0,6/0,6	0,5/0,4	0,5/0,4	0,5/0,4	0,5/0,2	0,5/0,2 жүргізушілер – 0,8/0,4	0,5/0,1	-
Мынадан төмен емес қашықтықтан көру өткірлігі		түзетумен	-	-	-	-	-	-	-	0,5/0,2 немесе 0,4/0,4
Түсті сезу	дихромазия		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	Жүргізушілер – ЖЗ
	Түсті әлсіз сезіну	ІІІ дәр. (А) немесе ІІ дәр. (В)	ЖЗ	ЖЗ	Жүргізушілер – ЖЗ
	Түсті әлсіз сезіну	І дәр. (С)	-	-	-	-	хим – ЖЗ	-	-	-
Есту: мынадан кем емес сыбырлап сөйлеу (м)			6/6	6/6	6/6	6/6	5/5	6/6	5/5	3/4
Инфекциялық және паразитарлық аурулар
Толық сауығу нәтижесімен және он екі ай бойы ремиссия тұрақтылығымен вирусты гепатиттерге, сүзектік-қылаулық ауруларға шалдыққаннан кейінгі жай-күй			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	-	ЖЗ	-	-
анамнезде 6-тармақ, 3) тармақша			ЖЗ	-	-	-	-	-	-	-
Эндокриндік жүйе аурулары, тамақтанудың және зат алмасудың бұзылуы
12-тармақ, 3) тармақша			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	-	-	-	-
жеткіліксіз дене салмағы			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ДСИ кемінде 18,0 кг/м²
I дәрежелі семіздік			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	-	-	-	-
Психикалық бұзылу
14-тармақ, 4) тармақша 16-тармақ, 4) тармақша 17-тармақ, 4) тармақша			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	-
Нерв жүйесінің аурулары
21-тармақ, 3) тармақша 22-тармақ, 4) тармақша 23-тармақ, 4) тармақша 24-тармақ, 4) тармақша 25-тармақ, 4) тармақша			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	-	-	-	-
26-тармақ, 4) тармақша 27-тармақ, 4) тармақша			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	-	ЖЗ	-	-
Көз және оның қосалқы аппараты аурулары
29-тармақ, 3) тармақша 30-тармақ, 3) тармақша			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	хим – ЖЗ	ЖЗ	-	-
33-тармақ, 2) тармақша			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	-	ЖЗ	-	-
Құлақ пен емізік тәрізді өсінді аурулары
37-тармақ			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	хим – ЖЗ	-	-	-
38-тармақ, 3) тармақша			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	-	ЖЗ	-	-
39-тармақ, 3) тармақша			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	-	ЖЗ	-	-
Қан айналымы жүйесі аурулары
42-тармақ, 4) тармақша			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	-	-	-	-
45-тармақ, 4) тармақша			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	-	-	-	-
46-тармақ, 2) тармақша			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	-	ЖЗ	-	-
Тыныс алу ағзасы аурулары
48-тармақ, 3), 4), 5) тармақшалар			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	хим – ЖЗ	-	-	-
50-тармақ, 3) тармақша			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	хим – ЖЗ	ЖЗ	-	-
Ас қорыту ағзасы аурулары
53-тармақ, 2), 3) тармақшалар			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	-	-	-	-
54-тармақ, 3) тармақша			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	-	-	-	-
55-тармақ, 3) тармақша			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	-	-	-	-
55-тармақ, 4) тармақша			ЖЗ	ЖЗ	-	-	-	-	-	-
58-тармақ, 4) тармақша			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	хим – ЖЗ	-	-	-
59-тармақ, 3) тармақша			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	-	-	-	-
60-тармақ, 4) тармақша			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	-	ЖЗ	-	-
Тері және теріасты шелмайы аурулары
62-тармақ, 4) тармақша			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	хим – ЖЗ	-	-	-
Сүйек-бұлшықет жүйесі және дәнекер тін аурулары
65-тармақ, 4) тармақша 66-тармақ, 4) тармақша 67-тармақ, 4) тармақша			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	-	-	-	-
Буындар функциясының бұзылуынсыз Осгуд-Шлаттер ауруы (соңғы сатысы)			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	-	-	-	-
68-тармақ, 4) тармақша			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	-	-	-	-
69-тармақ, 4) тармақша			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	-	ЖЗ	-	-
Несеп-жыныс жүйесі аурулары
71-тармақ, 4) тармақша			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	-	-
72-тармақ, 4) тармақша			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	-	-
73-тармақ, 4) тармақша			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	-	-	-	-
Туа біткен аномалиялар, өзгеріс пен хромосоманың бұзылуы
80-тармақ, 4) тармақша			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	-	-	-	-
Жарақаттану, улану және басқа да сыртқы факторлардың әсер ету салдары
82-тармақ, 4) тармақша			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	-	-
83-тармақ, 4) тармақша			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	-	-

Ескертпелер:

1) * – оқу-жаттығу бөлімдеріндегі әскери қызмет үшін тағайындау көрсеткіші Қарулы Күштер түріне және әскер тегіне, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарға сәйкес белгіленеді;

2) ** – Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігінің бөлімдері үшін бойдың 175 см болу көрсеткіші қолданылмайды;

3) *** – Қазақстан Республикасы Ұлттық ұланының 5573 және 5571 әскери бөлімдерінде мерзімді әскери қызмет өткеру үшін іріктелетін азаматтар үшін бойы 170 см төмен емес.

Қазақстан Республикасының
Қарулы Күштерінде, басқа да
әскерлері мен әскери
құралымдарында қызмет өткеру
үшін адамдар денсаулық
жағдайына қойылатын
талаптарға 7-қосымша

Тиісті деңгейдегі білім беру бағдарламаларын іске асыратын ӘОО-ға оқуға түсуге азаматтардың (әскери қызметшілердің) жарамдылық санаттары

Ескерту. 7-қосымша жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 29.11.2022 № 1144 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Дене бітімі дамуының көрсеткіштері, аурулардың, бағандар бойынша талаптар тармақтары мен тармақшаларының тізбесі		Жалпы орта білімнің білім беру бағдарламаларын іске асыратын ӘОО-лар	Техникалық және кәсіптік білімнің білім беру бағдарламаларын іске асыратын ӘОО-лар	Офицерлерді даярлау бойынша жоғары білімнің білім беру бағдарламаларын іске асыратын ӘОО-лар					Запастағы офицерлерді (запастағы сержанттарды) даярлау бойынша жоғары оқу орындарының әскери кафедралары	Жоғары оқу орнынан кейінгі білімнің білім беру бағдарламаларын іске асыратын ӘОО-лар
				Десанттық-шабуылдау әскерлері, әскери-теңіз күштері және әскери барлау	Шекара, мотоатқыштар, танк әскерлері және артиллерия	Ұлттық ұлан, инженерлік-авиациялық қызмет, зениттік-зымыран, радиотехникалық, арнайы (инженерлік, химиялық, байланыс және басқалар) әскерлер		Материалдық-техникалық қамтамасыз ету (тылды, көлікті, қару-жарақты, медицинаны және басқаларды), ақпарат қауіпсіздігі
1		2	3	4	5	6		7	8	9
Бойы (см)	мынадан ұзын емес	-	-	ӘТК – 185	-	-		-	-	-
Бойы (см)	мынадан төмен емес	-	160	165	160	160		160	155	-
ДСИ	мынадан аз емес	-	18,5	18,5	18,5	18,5		18,5	18,0	-
Мынадай төмен емес қашықтықтан көру өткірлігі	түзетусіз	0,8/0,8	0,6/0,6	0,6/0,6	0,5/0,4	0,5/0,4		0,5/0,4	-	-
Мынадай төмен емес қашықтықтан көру өткірлігі	түзетумен	-	-	-	-	0,8/0,5		0,8/0,5	0,8/0,5	0,4/0,4
1		2	3	4	5	6		7	8	9
Мынадай артық емес рефракция (дптр-да)	алыстан көрмеу	1,0/1,0	2,0/2,0	2,0/2,0	2,0/2,0	3,0/3,0		3,0/3,0	4,0/4,0	4,0/4,0
	жақыннан көрмеу	2,0/2,0	2,0/2,0	3,0/3,0	3,0/3,0	3,0/3,0		3,0/3,0	6,0/6,0	6,0/6,0
	екі басты меридиандағы рефракциялық айырмашылығы бар астигматизм	1,0/1,0	1,0/1,0	1,0/1,0	2,0/2,0	2,0/2,0		2,0/2,0	2,0/2,0	2,0/2,0
Түсті сезу	дихромазия	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
	аномальды трихромазия "А" және "В"	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
	аномальды трихромазия "С"	-	-	-	-	хим – ЖЗ		-	-	-
Есту: мынадан кем емес сыбырлап сөйлеу (метр)		6/6	6/6	6/6	6/6	6/6		6/6	6/6	5/5
Эндокриндік жүйе аурулары, тамақтанудың және зат алмасудың бұзылуы
12-тармақтың 3) тармақшасы		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	-
I дәрежелі семіздік		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ	ЖЗ	-	-
Психикалық бұзылу
14-тармақтың 4) тармақшасы, 16-тармақтың 4) тармақшасы,		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
17-тармақтың 4) тармақшасы		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
Нерв жүйесінің аурулары
21-тармақтың 3) тармақшасы, 22-тармақтың 4) тармақшасы, 23-тармақтың 4) тармақшасы, 24-тармақтың 4) тармақшасы, 25-тармақтың 4) тармақшасы, 26-тармақтың 4) тармақшасы, 27-тармақтың 4) тармақшасы		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ	ЖЗ	-	-
Көз және оның қосалқы аппараты аурулары
29-тармақтың 3) тармақшасы, 30-тармақтың 3) тармақшасы, 33-тармақтың 2) тармақшасы		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ	ЖЗ	-	-
Құлақ пен емізік тәрізді өсінді аурулары
37-тармақ		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ	-	-	-
38-тармақтың 3) тармақшасы		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ	ЖЗ	-	-
39-тармақтың 3) тармақшасы		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ	ЖЗ	-	-
Қан айналымы жүйесі аурулары
42-тармақтың 4) тармақшасы		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ	-	-	-
45-тармақтың 4) тармақшасы		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ	-	-	-
46-тармақтың 2) тармақшасы		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ	-	-	-
1		2	3	4	5	6		7	8	9
Тыныс алу ағзасы аурулары
48-тармақтың 3), 4), 5) тармақшалары		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ	ЖЗ	-	-
50-тармақтың 3) тармақшасы		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
Ас қорыту ағзасы аурулары
53-тармақтың 1), 2) тармақшалары		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
53-тармақтың 3) тармақшасы		ЖЗ	-	ЖЗ	ЖЗ		-	-	-	-
54-тармақтың 2) тармақшасы		-	-	-	-		-	-	-	ЖЗ
54-тармақтың 3) тармақшасы		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ	ЖЗ	-	-
55-тармақтың 3) тармақшасы		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ	ЖЗ	-	-
55-тармақтың 4) тармақшасы		-	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ		-	-	-	-
58-тармақтың 3) тармақшасы		-	-	-	-		-	-	-	ЖЗ
58-тармақтың 4) тармақшасы		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ	-	-	-
59-тармақтың 3) тармақшасы		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	-
60-тармақтың 4) тармақшасы		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ	ЖЗ	-	-
Тері және теріасты шелмайы аурулары
62-тармақтың 3) тармақшасы		-	-	-	-		-	-	-	ЖЗ
62-тармақтың 4) тармақшасы		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ	ЖЗ	-	-
Сүйек-бұлшықет жүйесі және дәнекер тін аурулары
64-тармақтың 3) тармақшасы, 65-тармақтың 3) тармақшасы, 66-тармақтың 3) тармақшасы		-	-	-	-		-	-	-	ЖЗ
65-тармақтың 4) тармақшасы, 66-тармақтың 4) тармақшасы		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ	ЖЗ	-	-
67-тармақтың 4) тармақшасы		-	-	ЖЗ	ЖЗ		-	-	-	-
68-тармақтың 4) тармақшасы, 69-тармақтың 4) тармақшасы		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ	ЖЗ	-	-
Несеп-жыныс жүйесі аурулары
71-тармақтың 3) тармақшасы, 72-тармақтың 3) тармақшасы, 73-тармақтың 3) тармақшасы		-	-	-	-		-	-	-	ЖЗ
71-тармақтың 4) тармақшасы, 72-тармақтың 4) тармақшасы, 73-тармақтың 4) тармақшасы		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ	ЖЗ	-	-
Туа біткен кемістіктің, өзгеріс пен хромосоманың бұзылуы
80-тармақтың 4) тармақшасы		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	-
Жарақаттану, улану және басқа да сыртқы факторлардың әсер етуінің салдары
81-тармақтың 3) тармақшасы, 82-тармақтың 3) тармақшасы, 84-тармақтың 3) тармақшасы		-	-	-	-		-	-	-	ЖЗ
82-тармақтың 4) тармақшасы		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ	ЖЗ	-	-
83-тармақтың 4) тармақшасы		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ	ЖЗ	-	-

Ескертпе: ӘТК – Әскери-теңіз күштері; хим – химиялық әскерлер.

Қазақстан Республикасының
Қарулы Күштерінде, басқа да
әскерлері мен әскери
құралымдарында қызмет өткеру
үшін адамдар денсаулық
жағдайына қойылатын
талаптарға
8-қосымша

Кейбір әскери-есептік мамандықтар бойынша оқу (әскери қызмет өту) үшін әскериқызметшілердің жарамдылық санаттары

Дене бітімі дамуының көрсеткіштері, аурулардың, бағандар бойынша талаптар тармақтары мен тармақшаларының тізбесі				Әскери-есептік мамандықтың атауы
				Тереңге сүңгу, акванавт, сүңгуір маманы,	Басқарушы-сигнал беруші, қашықтықты өлшеуіш, белгі беруші, корабль (катер) жүргізушілері, орталық басқару бекетінің операторы		Торпеда электригі, торпедашы, қайыққа қарсы қорғаныс қаруының маман-операторы, гидроакустик, радиометрист	Танкіге қарсы басқарылатын реактивті снаряд операторы	Радиолокациялық станция операторы, сондай-ақ дисплейлермен және ақпаратты бейнелейтін басқа да блоктармен жұмыс істейтін адамдар		Мұнара, төрттағанды, көпір, шынжыр табанды, автомобиль крандарының краншысы, өрт сөндіруші	Радиотелеграфшы, байланыс және зениттік-зымыран қондырғыларының мамандары	Авиациялық механик, инженерлік-әуеайлақтық қызмет мамандары
1				2	3		4	5	6		7	8	9
Бойы (см)		мынадан ұзын емес		180	185		185	-	-		-	-	-
		мынадан кіші емес		165	165		160	160	160		160	160	160
Мынадан төмен емес қашықтықтан көру өткірлігі		түзетусіз		0,6/0,6	0,8/0,8		0,5/0,4	0,5/0,4	0,5/0,4		0,8/0,4	0,5/0,2	0,5/0,2
		түзетумен		-	-		-	-	-		-	0,8/0,6	0,8/0,4
Мынадан артық емес рефракция (дптр-мен)		алыстан көрмеу		2,0/2,0	1,0/1,0		2,0/2,0	2,0/2,0	2,0/2,0		1,0/2,0	4,0/4,0	4,0/4,0
		жақыннан көрмеу		2,0/2,0	1,0/1,0		1,0/1,0	3,0/3,0	3,0/3,0		2,0/2,0	3,0/3,0	3,0/3,0
		екі басты меридиандағы рефракциялық айырмашылығы бар астигматизм		1,0/1,0	1,0/1,0		1,0/1,0	2,0/2,0	2,0/2,0		1,0/1,0	2,0/2,0	2,0/2,0
Түсті сезіну	дихромазия			ЖЗ	ЖЗ		Ж-З	ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
	Түсті әлсіз сезіну	III дәр. (А) немесе II дәр. (В)		ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ	-	-
		I дәр. (С)		-	ЖЗ		-	-	-		-	-	-
Аккомодацияның және қараңғыға бейімделудің бұзылуы				ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ	ЖЗ	-		ЖЗ	-	-
Инфекциялық және паразитарлық аурулар
6-тармақ, 3) тармақша анамнезде			ЖЗ			-	-	-		-	-	-	-
Эндокриндік жүйе аурулары, тамақтанудың және зат алмасудың бұзылуы
12-тармақ, 3) тармақша			ЖЗ			ЖЗ	ЖЗ	-		-	-	-	-
жеткіліксіз дене салмағы			ЖЗ			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ		ДСИ кемінде 18,0 кг/м2
I дәрежелі семіздік			ЖЗ			-	-	-		-	-	-	-
Психикалық бұзылу
14-тармақ, 4) тармақша 16-тармақ, 4) тармақша 17-тармақ, 4) тармақша			ЖЗ			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ	ЖЗ	-	-
1			2			3	4	5		6	7	8	9
Нерв жүйесінің аурулары
21-тармақ, 3) тармақша			ЖЗ			ЖЗ	ЖЗ	-		-	ЖЗ	-	-
22-тармақ, 4) тармақша			ЖЗ			ДЕРБ	ДЕРБ	-		-	-	-	-
23-тармақ, 4) тармақша			ЖЗ			ДЕРБ	ДЕРБ	-		-	-	-	-
24-тармақ, 4) тармақша			ЖЗ			ЖЗ	ЖЗ	-		-	-	-	-
25-тармақ, 4) тармақша			ЖЗ			ДЕРБ	ДЕРБ	-		-	-	-	-
26-тармақ, 4) тармақша			ЖЗ			ДЕРБ	ДЕРБ	-		-	ЖЗ	-	-
27-тармақ, 4) тармақша			ЖЗ			ДЕРБ	ДЕРБ	-		-	ЖЗ	-	-
Көз және оның қосалқы аппараты аурулары
29-тармақ, 3) тармақша 30-тармақ, 3) тармақша 33-тармақ, 2) тармақша			ЖЗ			ДЕРБ	ДЕРБ	-		-	-	-	-
Құлақ пен емізік тәрізді өсінді аурулары
37-тармақ			ЖЗ			ДЕРБ	ДЕРБ	-		-	-	ЖЗ	-
38-тармақ, 3) тармақша			ЖЗ			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ		-	-	ЖЗ	-
39-тармақ, 3) тармақша			ЖЗ			ЖЗ	ЖЗ			-	-	ЖЗ	-
Қан айналымы жүйесі аурулары
42-тармақ,4) тармақша			ЖЗ			ДЕРБ	ДЕРБ	-		-	-	-	-
43-тармақ,4) тармақша			ЖЗ			ДЕРБ	ДЕРБ	-		-	-	-	-
45-тармақ4) тармақша			ЖЗ			ДЕРБ	ДЕРБ	-		-	-	-	-
46-тармақ, 2) тармақша			ЖЗ			ДЕРБ	ДЕРБ	-		-	-	-	-
Тыныс алу ағзасы аурулары
48-тармақ, 3), 4),5) тармақшалар			ЖЗ			ДЕРБ	ДЕРБ	-		-	-	-	-
50-тармақ, 3) тармақша			ЖЗ			ДЕРБ	ДЕРБ	-		-	ДЕРБ	-	-
Ас қорыту ағзасы аурулары
53-тармақ, 2) тармақша			ЖЗ			ДЕРБ	ДЕРБ	-		-	-	-	-
54-тармақ, 3) тармақша 55-тармақ, 3), 4) тармақшалар			ЖЗ			ДЕРБ	ДЕРБ	-		-	-	-	-
58-тармақ, 4) тармақша			ЖЗ			ДЕРБ	ДЕРБ	-		-	-	-	-
59-тармақ, 3) тармақша			ЖЗ			ДЕРБ	ДЕРБ	-		-	-	-	-
60-тармақ, 4) тармақша			ЖЗ			ДЕРБ	ДЕРБ	-		-	-	-	-
Тері және теріасты шелмайы аурулары
62-тармақ, 4) тармақша			ЖЗ			ДЕРБ	ДЕРБ	-		-	-	-	-
Сүйек-бұлшықет жүйесі және дәнекер тін аурулары
65-тармақ, 4) тармақша 66-тармақ, 4) тармақша 67-тармақ, 4) тармақша			ЖЗ			ДЕРБ	ДЕРБ	-		-	-	-	-
Буын функциясының бұзылуынсыз Осгуд-Шлаттер ауруы (соңғы саты)			ЖЗ			ДЕРБ	ДЕРБ	-		-	-	-	-
68-тармақ, 4) тармақша			ЖЗ			ДЕРБ	ДЕРБ	-		-	-	-	-
69-тармақ, 4) тармақша			ЖЗ			ДЕРБ	ДЕРБ	-		-	-	-	-
Несеп-жыныс жүйесі аурулары
71-тармақ, 4) тармақша			ЖЗ			ДЕРБ	ДЕРБ	-		-	-	-	-
72-тармақ, 4) тармақша			ЖЗ			ДЕРБ	ДЕРБ	-		-	-	-	-
73-тармақ, 4) тармақша			ЖЗ			ДЕРБ	ДЕРБ	-		-	-	-	-
Туа біткен кемістіктің, деформация мен хромосомалық бұзылуы
80-тармақ, 4) тармақша			ЖЗ			ДЕРБ	ДЕРБ	-		-	-	-	-
Жарақаттану, уланужәнебасқадасыртқыфакторлардыңәсеретуініңсалдары
82-тармақ, 4) тармақша			ЖЗ			ДЕРБ	ДЕРБ	-		-	-	-	-
83-тармақ, 4) тармақша			ЖЗ			ДЕРБ	ДЕРБ	-		-	-	-	-
84-тармақ, 3) тармақша			ЖЗ			ДЕРБ	ДЕРБ	-		-	-	-	-
85-тармақ, 3) тармақша			ЖЗ			ДЕРБ	ДЕРБ	-		-	-	-	-
89-тармақ, 2) тармақша			ЖЗ			ДЕРБ	ДЕРБ	-		-	-	-	-

Қазақстан Республикасының
Қарулы Күштерінде, басқа да
әскерлері мен әскери
құралымдарында қызмет өткеру
үшін адамдар денсаулық
жағдайына қойылатын
талаптарға
9-қосымша

Радиоактивті заттармен, иондаушы сәулелену көздерімен, зымыран отыны құрамдастарымен, электр-магниттік өріс және лазерлік сәулелену көздерімен әскери қызмет өту үшін әскери қызметшілердің жарамдылық санаттары

Дене бітімі дамуының көрсеткіштері, аурулардың, бағандар бойыншаталаптар тармақтары мен тармақшаларының тізбесі			РЗ, ИСК	ЗОҚ	ЭМӨ көздері	Лазерлік сәулелену көздері
1			2	3	4	5
Көру ағзасы	Мынадан кем емес қашықтық үшін түзетумен көру өткірлігі		0,5/0,2	0,5/0,2	0,5/0,2	0,6/0,5
	Мынадан артық емес рефракция (дптр)	алыстан көрмеу	3,0/3,0	3,0/3,0	3,0/3,0	3,0/3,0
		жақыннан көрмеу	5,0/5,0	5,0/5,0	5,0/5,0	5,0/5,0
		астигматизм	2,0/2,0	2,0/2,0	2,0/2,0	2,0/2,0
	Түсті сезіну	дихромазия,	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
	Түсті сезіну	кез келген дәрежелі түсті әлсіз сезіну	-	ЖЗ	-	-
Есту: мынадан кем емес сыбырлап сөйлеу (м)			5/5	5/5	5/5	5/5
Толық сауығу нәтижесімен және он екі ай бойы ремиссияның тұрақтылығымен вирусты гепатиттерге, сүзектік-қылаулық ауруларға шалдыққаннан кейінгі жай-күй			ЖЗ	ЖЗ	ДЕРБ	ДЕРБ
Қайта туындауға және қайталануға бейім ісік алды аурулары, сондай-ақ жеке қорғану құралдарын және тері қабатын күтуге кедергі келтіретін аурулар, жарақаттану салдары			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
2-тармақ, 4) тармақша 3-тармақ, 4) тармақша			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
10-тармақ, 3) тармақша			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
11-тармақ, 3) тармақша 12-тармақ, 2), 3) тармақшалар			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
13-тармақ, 3) тармақша			ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ
14-тармақ, 4) тармақша 16-тармақ, 3), 4) тармақшалар 17-тармақ, 3) тармақша 18-тармақ, 3) тармақша 19-тармақ, 3) тармақша			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
21-тармақ, 2) тармақша 22-тармақ, 3) тармақша 23-тармақ, 3) тармақша 24-тармақ, 3) тармақша 25-тармақ, 3) тармақша 26-тармақ, 2) тармақша			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
22-тармақ, 4) тармақша 23-тармақ, 4) тармақша 24-тармақ, 4) тармақша 25-тармақ, 4) тармақша 26-тармақ, 3), 4) тармақшалар 27-тармақ, 3) тармақша			ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ
29-тармақ, 2) тармақша 30-тармақ, 2) тармақша катаракта; 31-тармақ, 2),3) тармақшалар 32-тармақ, 2), 3) тармақшалар 33-тармақ, 1) тармақша			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
29-тармақ, 3) тармақша 30-тармақ, 3) тармақша 33-тармақ, 2) тармақша			ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ
Сыртқы есту жолының және құлақ қалқанының, құлақ маңындаңы саланың экземасы			ЖЗ	ЖЗ	ДЕРБ	ДЕРБ
38-тармақ, 1), 2)тармақшалар 39-тармақ, 2) тармақша 40-тармақ, 2), 3)тармақшалар			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
38-тармақ, 3) тармақша 39-тармақ, 3) тармақша			ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ
42-тармақ, 3) тармақша 43-тармақ, 3) тармақша 44-тармақ, 3) тармақша 45-тармақ, 3) тармақша			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
42-тармақ, 4) тармақша 43-тармақ, 4) тармақша 45-тармақ, 4) тармақша 46-тармақ , 2) тармақша			ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ
Жоғарғы тыныс алу жолдарының барлық бөлімдерінің кең таралған субатрофикалық өзгерістері, гиперпластикалық ларингит			ЖЗ	ЖЗ	ДЕРБ	ДЕРБ
48-тармақ, 2), 3), 4) тармақшалар			ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ
Лейкоплакия және міндетті преканцероздар (Манганатидің абразивті хейлиті, Браун ауруы және т.б.)			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
51-тармақ, 3) тармақша			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
50-тармақ, 3) тармақша 51-тармақ, 4) тармақша			ДЕРБ	ЖЗ	ДЕРБ	ДЕРБ
54-тармақ, 1) тармақша			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
56-тармақ, 2) тармақша			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
57-тармақ, 2) тармақша 58-тармақ, 2) тармақша 60-тармақ, 2) тармақша			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
56-тармақ, 3) тармақша 57-тармақ, 3) тармақша 58-тармақ, 3), 4)тармақшалар			ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ
62-тармақ, 2) тармақша			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
62-тармақ, 3), 4) тармақшалар			ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ
64-тармақ, 3)тармақша			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
65-тармақ, 3), 4) тармақшалар			ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ
66-тармақ, 3), 4)тармақшалар			ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ
67-тармақ, 3) тармақша			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
67-тармақ, 4) тармақша			ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ
71-тармақ, 2) тармақша 72-тармақ, 3) тармақша 73-тармақ, 2) тармақша			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
71-тармақ, 3) тармақша 73-тармақ, 3) тармақша			ЖЗ	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ
74-тармақ, 3) тармақша 75-тармақ, 3) тармақша 77-тармақ, 3) тармақша			ЖЗ	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ
76-тармақ, 3) тармақша			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
Жүктілік, бала туудан кейінгі кезең, үйреншікті аяғына дейін көтермеу және ұрық аномалиясы			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
80-тармақ, 4) тармақша			ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ
85-тармақ, 3) тармақша			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
Жіті сәулелену ауруынан кейінгі жай-күй			ЖЗ	ДЕРБ	ЖЗ	ЖЗ
Перифериялық қан құрамының тұрақты өзгеруі (ер азаматтарда гемоглобин құрамы кемінде 130 г/м және әйелдерде кемінде 120 г/м, лейкоцит саны кемінде 4,5х109/л, тромбоцит саны кемінде 18х109/л			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ

Қазақстан Республикасы
Қорғаныс министрінің
2020 жылғы "___" ________
№ ____ бұйрығына
2-қосымша

Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің күші жойылған бірқатар бұйрықтарының тізбесі

1. "Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарында қызмет ету үшін адамдар денсаулық жағдайының сәйкес келуіне қойылатын талаптарды бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2013 жылғы 29 қаңтардағы № 37 бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8336 болып тіркелген, 2013 жылғы 6 наурызда № 83-84 (27357-27358)"Егемен Қазақстан" газетінде жарияланған).

2. "Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарында қызмет ету үшін адамдар денсаулық жағдайының сәйкес келуіне қойылатын талаптарды бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2013 жылғы 29 қаңтардағы № 37 бұйрығына өзгеріс енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2016 жылғы 24 ақпандағы № 85 бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 13560 болып тіркелген, 2016 жылғы 7 сәуірде "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесінде жарияланған).

3. "Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарында қызмет ету үшін адамдар денсаулық жағдайының сәйкес келуіне қойылатын талаптарды бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2013 жылғы 29 қаңтардағы № 37 бұйрығына өзгеріс енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2018 жылғы 2 ақпандағы № 52 бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 16442 болып тіркелген, 2018 жылғы 12 наурызда Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкінде жарияланған).

Unofficial translation

In accordance with subparagraph 1) of paragraph 2 of Article 11 of the Code of the Republic of Kazakhstan “On public health and the healthcare system” as of July 7, 2020, I hereby ORDER:

1. To approve the requirements for the health status of persons for their service in the Armed Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan in accordance with Appendix 1 to this order.

2. To invalidate some orders of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan in accordance with Appendix 2 to this order.

3. In accordance with the procedure established by the legislation of the Republic of Kazakhstan, the Main Military Medical Directorate of the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan shall ensure:

1) the state registration of this order with the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan;

2) the posting of this order on the website of the Ministry of Defense of the Republic of Kazakhstan after its first official publication;

3) the sending of information on implementation of the measures provided for in subparagraphs 1) and 2) of this paragraph to the Legal Department of the Ministry of Defense of the Republic of Kazakhstan within ten calendar days of the state registration.

4. Control over the execution of this order shall be entrusted to the supervising Deputy Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan.

5. This order shall be brought to the notice of officials to the extent it is applicable to them.

6. This order shall be enforced ten calendar days of its first official publication.

Minister of Defense of
the Republic of Kazakhstan

N.Yermekbayev

“AGREED”
Ministry of Healthcare of
the Republic of Kazakhstan

“AGREED”
Ministry of Internal Affairs of
the Republic of Kazakhstan

“AGREED”
State Security Service of
the Republic of Kazakhstan

“AGREED”
National Security Committee of
the Republic of Kazakhstan

Appendix 1
to Order № 722 of
the Minister of Defense of
the Republic of Kazakhstan
as of December 22, 2020

Requirements for the health status of persons for their service in the Armed Forces,
other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan

1. Requirements for the health status of persons for their service in the Armed Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan provide for the requirements for the health status of citizens (military personnel) for military service in the Armed Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan (hereinafter referred to as the Requirements).

2. Requirements for the health status of citizens (military personnel) for military service by columns (hereinafter referred to as the Requirements by columns) are described in Appendix 1 to these Requirements and are set for:

with regard to column I:

citizens registering with recruiting stations;

citizens conscripted for military service;

citizens selected for training in military-technical and other specialties in specialized organizations of the Ministry of Defense of the Republic of Kazakhstan (hereinafter referred to as specialized organizations of the Ministry of Defense of the Republic of Kazakhstan) on a gratuitous basis;

citizens entering military educational institutions (hereinafter referred to as the MEI) implementing general secondary education programs (hereinafter referred to as schools) and their students;

with regard to column II:

citizens (military personnel) entering a MEI implementing technical and professional, higher education programs;

citizens entering and studying at military departments (faculties) of higher educational institutions;

citizens entering military service under a contract who are privates, reserve sergeants, military conscripts, as well as women without military ranks;

citizens selected for training in military-technical and other specialties in specialized organizations of the Ministry of Defense of the Republic of Kazakhstan on a reimbursable basis;

military conscripts;

MEI military students (cadets) prior to concluding a military service contract;

privates and reserve sergeants called for military training and taking military training, for the purposes of registration;

with regard to column III:

reserve officers conscripted for military service and entering military service under a contract;

military personnel doing military service under a contract;

officers doing compulsory military service;

military personnel entering a MEI implementing postgraduate education programs;

MEI military students (cadets) after concluding a military service contract;

reserve officers called for military training and doing military training, for the purposes of registration;

with regard to column IV:

as to military personnel (citizens) doing military service under a contract (entering military service under a contract), officers conscripted for military service in the Air Assault Forces (hereinafter referred to as AAF), the Naval Forces (hereinafter referred to as the Navy), special forces units (hereinafter referred to as SFU), requirements are set for the units of special forces units, marines, air assault and reconnaissance units, combat swimmers and diving personnel, as well as the crew of ships and vessels;

military personnel (citizens called for military training) involved in underwater driving of tanks and other vehicles, as well as going to sea.

3. The requirements by the columns are set out by classes of diseases, in the form of items, sub-items with the names of diseases, handicaps (wounds, injuries, contusions) in accordance with the International Classification of Diseases, Tenth Revision (hereinafter referred to as the ICD-10).

Explanations for the Requirements by the columns are given in Appendix 2 to these Requirements.

Abbreviations used in the Requirements by the columns and in the explanations for them are given in Appendix 3 to these Requirements.

Indicators of degrees of respiratory (pulmonary) failure are set out in Appendix 4 to these Requirements.

The table for measuring the range of motion in the joints (in degrees) is given in Appendix 5 to these Requirements.

4. The Requirements by the columns provide for the following categories of fitness for military service:

А - fit for military service;

B - fit for military service with minor restrictions;

C - fit for limited military service (in relation to military personnel doing military service under a contract and officers conscripted for military service);

D - temporarily unfit for military service;

E - not fit for military service in peacetime, fit for limited military service in wartime;

F - not fit for military service and subject to military deregistration;

NF - not fit for military service in the services and branches of the Armed Forces, as well as other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan in certain military specialties, not fit for entering a MEI (school), not fit for military service with harmful factors;

M-IND - fitness for military service in the Armed Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan is determined individually and provides a B or C category of fitness;

IND - fitness for military service in the services and branches of the Armed Forces, as well as other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan for certain military specialties is determined individually.

For military conscripts, category B means unfitness for military service in AAF (the Navy or SFU).

Fitness category D means unfitness for entering military service under a contract, MEI and schools; and fitness categories C, E and E mean unfitness for training in MEI and schools.

5. With the fitness category B, the fitness of citizens (military personnel) for military service in services and branches of the Armed Forces, as well as other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan, for entering MEI (schools), training (doing military service) in some military specialties, as well as doing military service with radioactive substances, ionizing radiation sources, propellant components, sources of electromagnetic fields and laser radiation are determined according to:

1) the categories of citizens’ fitness for military service by services and branches of troops of the Armed Forces, as well as other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan when registering with recruiting stations, in case of military conscription defined in Appendix 6 to these Requirements;

2) the categories of fitness of citizens (military personnel) for entering MEI implementing educational programs of the appropriate level defined in Appendix 7 to these Requirements;

3) the categories of fitness of military personnel for training (military service) in some military specialties defined in Appendix 8 to these Requirements;

4) the categories of fitness of military personnel for military service with radioactive substances, ionizing radiation sources, propellant components, sources of electromagnetic fields and laser radiation (hereinafter referred to as harmful factors) defined in Appendix 9 to these Requirements.

Appendix 1 to the Requirements
for the health status of
persons for their service in
the Armed Forces, other
troops and military formations of
the Republic of Kazakhstan

Requirements for the health status of citizens (military personnel) for military service by columns

Items of requirements by columns	Name of diseases, codes by the ICD-10, sub-items of requirements by columns, degree of dysfunction	Category of fitness for military service
Items of requirements by columns		I column	II column	III column	IV column
Chapter 1. Infectious and parasitic diseases
1	Certain infectious and parasitic diseases (А00-А09, А20-А28, А30-А49, А75-А79, А92-А99, В00-В09, В15-В19, В25-В34, В50-В64, В65-В83, В85-В89, В99)
	1) refractory or recalcitrant	E	E	M-IND	NF
	2) temporary functional disorders after acute infectious diseases or exacerbation of chronic infectious diseases	D	D	D	D
2	Respiratory tuberculosis, sequelae of tuberculosis (А15, А16, В90.9)
	1) active with the release of mycobacteria and (or) destruction of lung tissue	F	F	F	NF
	2) active without the release of mycobacteria and destruction of lung tissue	E	E	E	NF
	3) clinically cured	F	F	C	NF
	4) minor residual changes after cured tuberculosis	F	F	B	NF
	5) temporary functional disorders after treatment	-	D	D	D
3	Tuberculosis of other organs, sequelae of tuberculosis (А18, А19, В90.0-В90.8)
	1) active progressive	F	F	F	NF
	2) active during the main course of treatment	E	E	E	NF
	3) clinically cured	E	E	C	NF
	4) inactive without signs of activity for more than 3-5 years	E	E	B	NF
	5) temporary functional disorders after treatment	-	D	D	D
4	Leprosy, sequelae of leprosy (А30, В92)	F	F	F	F
5	Human immunodeficiency virus (В20-В24)
	1) HIV infection, clinical stage 3,4	F	F	E	NF
	2) HIV infection, clinical stage 1,2	E	E	M-IND	NF
6	Infections with predominantly sexual mode of transmission (А50-А64, А65-А69, А70-А74)
	1) late congenital syphilis	F	F	E	NF
	2) primary, secondary and latent syphilis, with delayed negative classic serological reactions	E	E	Б	IND
	3) infections with predominantly sexual mode of transmission (chancroid, lymphogranuloma inguinale, Granuloma inguinale, nongonococcal urethritis )	D	А	А	А
7	Mycoses (В35-В49)
	1) candidiasis of internal organs, coccidioidosis, histoplasmosis, blastomycosis, sporotrichosis, chromomycosis, pheomycotic abscess, mycetoma	E	E	M-IND	NF
	2) dermatophytosis	D	D	А	А
Chapter 2. Neoplasms
8	Malignant neoplasms, neoplasms in situ (С00-С97, except C70-C72, C81-C96, D00-D09, D37-D48, except D43, D47)
	1) inoperable and with distant metastases	F	F	F	NF
	2) conditions after radical resection of the original tumor	F	F	E	NF
	3) temporary functional disorders after surgical treatment, cytostatic or radiation therapy	E	E	D	D
9	Malignant neoplasms of lymphoid, hematopoietic and related tissue, other neoplasms of uncertain or unknown behavior of lymphoid, hematopoietic and related tissue (С81-С96, D47)
	1) rapidly progressive, as well as slowly progressive, with significant changes in the composition of blood and periodic exacerbations	F	F	F	NF
	2) slowly progressive with moderate dysfunction of the hematopoietic system and rare exacerbations	F	F	E	NF
	3) temporary functional disorders after completed radiation or cytostatic therapy	F	F	D	NF
10	Benign neoplasms (D10-D36, except D32, D33)
	1) with significant dysfunction	F	F	E	NF
	2) with moderate dysfunction	E	E	M-IND	NF
	3) with minor dysfunction	E	E	B	IND
	4) given objective data without dysfunction	А	А	А	А
	5) temporary functional disorders after surgical treatment	D	D	D	D
Chapter 3. Diseases of the blood, blood-forming organs and certain disorders involving the immune mechanism
11	Diseases of the blood, blood-forming organs and certain disorders involving the immune mechanism (D50-D89)
	1) rapidly progressive with significant dysfunction	F	F	F	NF
	2) slowly progressive with significant changes in blood composition and frequent exacerbations	F	F	E	NF
	3) slowly progressive with moderate dysfunction of the hematopoietic system and rare exacerbations	E	E	M-IND	NF
	4) temporary functional disorders after non-systemic blood diseases	D	D	D	D
Chapter 4. Endocrine disorders, eating disorders and metabolic disorders
12	Other nontoxic goitre (E04)
	1) causing a disorder of the functions of nearby organs	E	E	E	NF
	2) making it difficult to wear military uniforms	E	E	M-IND	NF
	3) not making it difficult to wear a military uniform	B	B	А	IND
13	Endocrine disorders, eating disorders and metabolic disorders (E00-E90, except Е04)
	1) with significant dysfunction	F	F	E	NF
	2) with moderate dysfunction, class III obesity	E	E	C	NF
	3) with minor dysfunction, class II obesity	E	E	M-IND	NF
	4) condition after an acute illness, exacerbation of a chronic illness or surgical treatment in the presence of temporary functional disorders	D	D	D	NF
	5) given objective data without dysfunction, class I obesity	B	B	B	IND
Chapter 5. Mental, behavioral disorders (diseases)
14	Organic mental disorders (F00-F09)
	1) with pronounced persistent mental disorders	F	F	F	NF
	2) with moderate mental disorders	E	E	E	NF
	3) with mild short-term painful manifestations	D	D	D	NF
	4) with persistent compensation of earlier minor mental disorders or mental disorders that ended in recovery	B	B	B	NF
15	Endogenous psychoses: schizophrenia, schizotypal disorders, chronic delusional disorders and affective psychoses (F20-F29, F30-F39)	F	F	F	NF
16	Symptomatic mental disorders of exogenous etiology (F00-F09)
	1) with pronounced persistent painful manifestations	F	F	F	NF
	2) with moderate, long-term or repeated painful manifestations	E	E	E	NF
	3) with moderate or mild, long-term asthenic condition	D	D	D	NF
	4) with mild and short-term asthenic condition that ended in recovery	B	B	B	IND
17	Neurotic, stress-related and somatoform disorders, behavioral syndromes associated with physiological disturbances and physical factors (F40-F48, F50-F59, F95)
	1) with pronounced persistent painful manifestations	E	E	E	NF
	2) with moderate, long-term or repeated painful manifestations	E	E	C	NF
	3) with moderate, short-term painful manifestations	E	E	M-IND	IND
	4) with mild and short-term painful manifestations that ended in recovery	B	B	А	А
18	Disorders of personality and behavior (F60-F69, F90-F98, except F95, F98.0, F98.5)
	1) with severe impairments and a tendency to repeated long-term decompensation or pathological reactions	F	F	F	NF
	2) with moderate impairments with unstable compensation	E	E	E	NF
	3) behavioral and emotional disorders with stable compensation	E	E	C	NF
19	Mental and behavioral disorders due to psychoactive substance use (F10-F19)
	1) with pronounced moderate persistent mental disorders	F	F	E	NF
	2) with minor mental disorders	E	E	C	NF
20	Mental retardation (F70-F79)
	1) deep, severe and moderate	F	F	F	NF
	2) mild	E	E	E	NF
Chapter 6. Diseases of the nervous system
21	Episodic and paroxysmal disorders (G40-G47, except G45,G46)
	1) in the presence of frequent manifestations	F	F	F	NF
	2) in the presence of single and rare manifestations	E	E	M-IND	NF
	3) in the presence of epileptiform activity detected by the results of electroencephalography, without clinical manifestations	B	B	B	NF
22	Inflammatory, demyelinating diseases of the central nervous system and their sequelae (А17, А80-А89, G00-G09, G35-G37)
	1) with significant dysfunction or rapidly progressive	F	Е	E	NF
	2) with moderate dysfunction	E	E	C	NF
	3) with minor dysfunction	E	E	M-IND	NF
	4) given objective data without dysfunction	B	B	B	IND
23	Organic, hereditary-degenerative diseases of the central nervous system and neuromuscular diseases (G10-G13, G20-G26, G30-G32, G70-G73, G80-G83, G90-G99, C70-C72, D32, D33, Q00-Q07)
	1) with significant dysfunction or rapidly progressive	F	F	F	NF
	2) with moderate dysfunction or slowly progressive	E	E	В	NF
	3) with minor dysfunction	E	E	M-IND	NF
	4) given objective data without dysfunction	B	B	B	IND
24	Vascular diseases of the brain, spinal cord (G45, G46, I60-I69, R55)
	1) with significant dysfunction	F	F	F	NF
	2) with moderate dysfunction, frequent transient disorders of cerebral blood flow	F	F	E	NF
	3) with minor dysfunction, rare transient disorders of cerebral blood flow, in the presence of frequent fainting without signs of organic lesion in the central nervous system	E	E	M-IND	NF
	4) given objective data without signs of organic lesion in the central nervous system	B	B	B	NF
25	Sequelae of injuries of the brain, spinal cord and lesions of the central nervous system from external causes (Т90, Т91.3, Т98.1)
	1) with significant dysfunction	F	F	F	NF
	2) with moderate dysfunction	E	E	E	NF
	3) with minor dysfunction	E	E	M-IND	NF
	4) given objective data without dysfunction	B	B	B	IND
26	Diseases of the peripheral nervous system (G50-G59, G60-G64)
	1) with significant dysfunction	F	F	E	NF
	2) with moderate dysfunction	E	E	M-IND	NF
	3) with minor dysfunction	E	E	B	NF
	4) given objective data without dysfunction	B	B	А	IND
27	Sequelae of injuries of peripheral nerves (T90.3, T92.4, T93.4)
	1) with significant dysfunction	F	F	E	NF
	2) with moderate dysfunction	E	E	C	NF
	3) with minor dysfunction	E	E	B	NF
	4) given objective data without dysfunction	B	B	А	IND
28	Temporary functional disorders of the central or peripheral nervous system after an acute illness, exacerbation of a chronic illness, injury, or surgery	D	D	D	D
Chapter 7. Diseases of the eye and adnexa
29	Disorders and sequelae of injuries and burns of the eyelids, lacrimal passages, orbit, conjunctiva (Н00-Н06, Н10-Н13, Q10, Т90.4)
	1) pronounced anatomical changes or deficiencies in the position of the eyelids, orbit or conjunctiva with significant visual or motor dysfunctions in both eyes	F	F	E	NF
	2) the same in one eye or moderately expressed in both eyes, pronounced diseases of the eyelids, lacrimal passages, orbit, conjunctiva in one or both eyes	E	E	M-IND	NF
	3) minor anatomical changes or deficiencies in the position of the eyelids, orbit or conjunctiva, moderate or mild diseases of the eyelids, lacrimal passages, orbit, conjunctiva in one or both eyes	B	B	А	А
30	Diseases and sequelae of injuries and burns of the sclera, cornea, iris, ciliary body, lens, choroid, retina, vitreous body, globe, optic nerve (Н15-Н22, Н25-Н28, Н30-Н36, Н43-Н45, Н46-Н48, Q11-Q14)
	1) pronounced with a progressive decrease in visual functions or frequent exacerbations in both eyes	F	F	E	NF
	2) the same in one eye or moderate in both eyes	E	E	M-IND	NF
	3) moderate, non-progressive with rare exacerbations in one eye	B	B	B	IND
31	Retinal detachments and breaks (Н33)
	1) of non-traumatic etiology in both eyes	F	F	F	NF
	2) of post-traumatic etiology in both eyes	E	E	M-IND	NF
	3) of any etiology in one eye	E	E	B	NF
32	Glaucoma (Н40-Н42, Q15.0)
	1) in advanced and subsequent stages in both eyes	F	F	E	NF
	2) the same in one eye	E	E	M-IND	NF
	3) in the initial stage, in the stage of praeglaucoma of one or both eyes	E	E	B	NF
33	Disorders of ocular muscles, binocular movement (Н49-Н51)
	1) persistent palsy of the motor muscles of the globe in the presence of diplopia	E	E	M-IND	NF
	2) the same in the absence of diplopia, concomitant strabismus in the absence of binocular vision	B	B	B	IND
34	Disorders of refraction and accommodation (Н52)
	1) myopia or hypermetropia of any eye in one of the meridians of more than 12.0 diopters or any form of astigmatism in any eye with a difference in the refractive power in two main meridians of more than 6.0 diopters	F	F	E	NF
	2) myopia or hypermetropia of any eye in one of the meridians from 8.0 to 12.0 diopters or any form of astigmatism in any eye with a difference in the refractive power in two main meridians from 4.0 to 6.0 diopters	E	E	M-IND	NF
	3) myopia or hypermetropia of any eye in one of the meridians from 6.0 to 8.0 diopters	E	E	B	NF
	4) myopia of any eye in one of the meridians from 3.0 to 6.0 diopters, hypermetropia of any eye in one of the meridians from 4.0 to 8.0 diopters or any form of astigmatism in any eye with a difference in the refractive power in two main meridians from 2.0 to 4.0 diopters	B	B	B	IND
35	Blindness, visual impairment, color vision deficiencies (Н54, Н53.5)
	1) visual acuity of one eye is 0.09 and worse or its blindness with the visual acuity of the other eye from 0.3 and worse, as well as the absence of a globe with the visual acuity of the other eye from 0.3 and worse or the visual acuity of both eyes from 0.2 and worse	F	F	F	NF
	2) visual acuity of one eye from 0.09 and worse or its blindness with the visual acuity of the other eye above 0.3, as well as the absence of globe with the visual acuity of the other eye better than 0.3 or the visual acuity of one eye equal to 0.3 with the visual acuity of the other eye from 0.3 to 0.1	E	E	C	NF
	3) visual acuity of one eye equal to 0.4 with the visual acuity of the other eye from 0.3 to 0.1	E	E	B	NF
	4) dichromasia, color weakness III-II degree	B	B	А	IND
36	Temporary functional disorders of the organ of vision after an acute illness, exacerbation of a chronic disease, injury or surgical treatment	D	D	D	D
Chapter 8.Diseases of the ear and mastoid
37	Diseases of the external ear: eczema of the external ear canal and auricle, chronic diffuse otitis externa, exostosis of the ear canal, acquired stenosis of the ear canal (Н60-Н62)	B	B	B	IND
38	Diseases of the middle ear and mastoid (Н65-Н75)
	1) chronic otitis media with polyps, granulations in the tympanic cavity, caries of bone and (or) combined with chronic diseases of the paranasal sinuses	E	E	M-IND	NF
	2) chronic otitis media without polyps, granulations in the tympanic cavity, caries of bone and (or) not combined with chronic diseases of the paranasal sinuses	E	E	B	NF
	3) residual effects of past otitis media, disease with persistent disorder of the barofunction of the ear	B	B	А	IND
39	Disorders of vestibular function (Н81)
	1) stable significant vestibular disorders	F	F	E	NF
	2) unstable moderate vestibular disorders	E	E	M-IND	NF
	3) persistent and significant sensitivity to vestibular stimulation	B	B	А	NF
40	Conductive and sensorineural hearing loss and other hearing loss (Н80, Н90, Н91, Н93, Н94)
	1) hearing loss in both ears or deaf mutism	F	F	F	NF
	2) persistent hearing loss in the absence of perception of whispered speech in one ear and with perception of whispered speech at a distance of up to 3 meters in the other ear or persistent hearing loss with perception of whispered speech at a distance of up to 1 meter in one ear and at a distance of up to 2 meters in the other ear	E	E	M-IND	NF
	3) persistent hearing loss in the absence of perception of whispered speech in one ear and with perception of whispered speech at a distance of more than 3 meters in the other ear or persistent hearing loss with perception of whispered speech at a distance of up to 2 meters in one ear and at a distance of up to 3 meters in the other ear	E	E	B	IND
41	Temporary functional disorders after an acute illness, exacerbation of a chronic illness, injury to ear and mastoid, or surgical treatment	D	D	D	D
Chapter 9. Diseases of the circulatory system
42	Chronic inflammatory rheumatic, non-rheumatic heart diseases, cardiomyopathies, degenerative and dystrophic heart diseases (I00-I02, I05-I09, I34-I52)
	1) CHF III - IV FC	F	F	F	NF
	2) CHF II FC	E	E	E	NF
	3) CHF I FC	E	E	M-IND	NF
	4) without chronic heart failure	B	B	B	IND
43	Arterial hypertension (I10-I15)
	1) with pronounced dysfunction of target organs, rapidly progressive	F	F	F	NF
	2) with moderate dysfunction of target organs	E	E	E	NF
	3) with minor dysfunction of target organs	E	E	M-IND	NF
	4) given objective data without dysfunction of target organs	E	E	B	IND
44	Ischaemic heart disease (I20-I25)
	1) with significant dysfunction	F	F	F	NF
	2) with moderate dysfunction	E	E	E	NF
	3) with minor dysfunction	E	E	M-IND	NF
45	Diseases and sequelae of injury to the aorta, main and peripheral arteries and veins, lymphatic vessels (I70-I79, I80-I89)
	1) with significant impairment of the circulatory system and functions	F	F	E	NF
	2) with moderate impairment of the circulatory system and functions	E	E	E	NF
	3) with minor impairment of the circulatory system and functions	E	E	M-IND	NF
	4) given objective data without impairment of the circulatory system and functions	B	B	А	IND
46	Somatoform autonomic dysfunction of the heart and cardiovascular system (I99)
	1) with persistent significant vegetovascular disorders	E	E	M-IND	NF
	2) with persistent moderate disorders	B	B	А	IND
47	Temporary functional disorders of the circulatory system after an acute illness, exacerbation of a chronic illness, injury, or surgical treatment	D	D	D	D
Chapter 10. Diseases of the respiratory system
48	Diseases of the nasal cavity, paranasal sinuses, pharynx (J30-J35)
	1) severe atrophic rhinitis (ozena)	E	E	C	NF
	2) polypous sinusitis with persistent obstruction of nasal breathing, purulent sinusitis with frequent exacerbations	E	E	M-IND	NF
	3) diseases of the nasal cavity, nasopharynx with persistent obstruction of nasal breathing and (or) persistent disorder of the barofunction of the paranasal sinuses	B	B	B	NF
	4) chronic decompensated tonsillitis, chronic atrophic, hypertrophic, granular pharyngitis (nasopharyngitis)	B	B	B	IND
	5) polypous sinusitis without persistent obstruction of nasal breathing, purulent sinusitis with rare exacerbations, non-purulent sinusitis	B	B	B	IND
49	Diseases and injuries of the larynx, cervical trachea (J37-J38, Q31, Q32.0, Q32.1)
	1) with significant impairment of respiratory and (or) voice functions	F	F	E	NF
	2) with moderate impairment of respiratory and (or) voice functions	E	E	C	NF
	3) with minor impairment of respiratory and (or) voice functions	E	E	B	NF
50	Unspecified chronic diseases of the lungs and pleura, disseminated lung diseases of non-tuberculous etiology (J40-J99, except for J45)
	1) with significant dysfunction	F	F	E	NF
	2) with moderate dysfunction	E	E	C	NF
	3) with minor dysfunction	B	B	B	IND
51	Bronchial asthma (J45)
	1) severe persistent course	F	F	F	NF
	2) moderate persistent course	E	E	E	NF
	3) mild persistent course	E	E	M-IND	NF
	4) intermittent course	E	E	B	IND
52	Temporary functional disorders of the respiratory system after an acute illness, exacerbation of a chronic illness, injury, or surgical treatment	D	D	D	D
Chapter 11.Diseases of the digestive system
53	Diseases of tooth development and eruption, dental caries (К00-К02)
	1) the absence of 10 or more teeth in one jaw or their replacement with a removable denture, the absence of 8 molars in one jaw, the absence of 4 molars in the upper jaw on one side and 4 molars in the lower jaw on the other side, or their replacement with removable dentures	E	E	B	IND
	2) the absence of 4 or more anterior teeth in one jaw or the absence of the second incisor, canine tooth and the first premolar in a row if it is impossible to replace them with fixed dentures	B	B	B	IND
	3) multiple extensive caries	B	B	А	IND
54	Diseases of hard tissues of teeth, pulp and periapical tissues, gingiva and periodontium, oral soft tissues (К04-К06, К12-К13)
	1) periodontitis, severe generalized periodontal disease	E	E	M-IND	NF
	2) periodontitis, moderate generalized periodontal disease, stomatitis, gingivitis, and other diseases of the lips and oral mucosa, unmanageable	E	E	B	IND
	3) periodontitis, generalized mild periodontal disease	B	B	А	IND
55	Dentofacial anomalies (except for congenital malformations), other changes in the teeth and their supporting structure, diseases of the jaws, salivary glands, tongue (К07- К11,К14)
	1) with significant respiratory, olfactory, chewing, salivary, swallowing and speech impairments	F	F	E	NF
	2) with moderate respiratory, olfactory, chewing, salivary, swallowing and speech impairments	E	E	M-IND	NF
	3) with minor respiratory, olfactory, chewing, salivary, swallowing and speech impairments or without them	B	B	B	IND
	4) given objective data without dysfunction	B	B	А	IND
56	Diseases of the oesophagus, intestines (except for the duodenum) and peritoneum (К20-К23, К35-К38, К50-К52, К55-К63, К65-К67)
	1) with significant dysfunction	F	F	E	NF
	2) with moderate dysfunction and frequent exacerbations	E	E	M-IND	NF
	3) with minor dysfunction	E	E	B	NF
	4) given objective data without dysfunction	А	А	А	А
57	Gastric ulcer, duodenal ulcer (К25-К28)
	1) with significant dysfunction	F	F	E	NF
	2) with moderate dysfunction and frequent exacerbations	E	E	M-IND	NF
	3) with minor dysfunction and rare exacerbations	E	E	B	IND
58	Diseases of the stomach and duodenum (except for peptic ulcer), liver, gallbladder, biliary tract and pancreas, other diseases of the digestive system (К29-К31, К70-К77, К80-К87, К90-К93)
	1) with significant dysfunction	F	F	E	NF
	2) with moderate dysfunction and frequent exacerbations	E	E	M-IND	NF
	3) with minor dysfunction	E	E	B	IND
	4) given objective data without dysfunction	B	B	А	А
59	Hernia (К40-К46)
	1) with significant dysfunction	F	F	E	NF
	2) with moderate dysfunction	E	E	M-IND	NF
	3) given objective data without dysfunction	B	B	А	IND
60	Haemorrhoid (K64)
	1) IV stage	E	E	C	NF
	2) III stage, II stage with frequent complications	E	E	M-IND	NF
	3) II stage without complications	E	E	B	IND
	4) I stage	B	B	А	А
61	Temporary functional disorders of the digestive system after an acute illness, exacerbation of a chronic illness, or surgical treatment	F	F	F	F
Chapter 12. Diseases of the skin and subcutaneous tissue
62	Diseases of the skin and subcutaneous tissue, including congenital ones (L00 - L99, Q80 -Q82)
	1) refractory or recalcitrant forms	F	F	E	NF
	2) treatable common and (or) often recurrent forms	E	E	M-IND	NF
	3) common and (or) limited rarely recurrent forms requiring no treatment	E	E	B	NF
	4) limited forms, including those in the stage of stable remission	B	B	А	IND
63	Temporary functional disorders after an acute illness, exacerbation of a chronic disease of the skin and subcutaneous tissue	F	F	F	F
Chapter 13.Diseases of the musculoskeletal system and connective tissue
64	Infectious arthropathies, inflammatory polyarthropathies, systemic connective tissue disorders, ankylosing spondylitis (М00-М03, М05-М14, М30-М36, М45, М46)
	1) with significant dysfunction, persistent and pronounced changes	F	F	E	NF
	2) with moderate dysfunction and frequent exacerbations	E	E	C	NF
	3) with minor dysfunction and rare exacerbations	E	E	B	NF
65	Arthrosis and lesions of large joints, diseases and lesions of muscles, synovial membranes and tendons, disorders of bone density and structure, osteopathy, chondropathy (М15-М19, М20-М25, М60-М63, М65-М68, М80-М85, М86-М90, М91-М94)
	1) with significant dysfunction	F	F	E	NF
	2) with moderate dysfunction	E	E	C	NF
	3) with minor dysfunction	E	E	B	NF
	4) given objective data without dysfunction	B	B	А	IND
66	Dorsopathies (М40-М43, М47-М49, М50-М54)
	1) with significant dysfunction	F	F	E	NF
	2) with moderate dysfunction	E	E	C	NF
	3) with minor dysfunction	E	E	B	NF
	4) given objective data without dysfunction	B	B	А	IND
67	Absence, deformities, malformations of the hand and fingers (М20-М21.3, М21.5)
	1) with significant dysfunction	F	F	E	NF
	2) with moderate dysfunction	E	E	C	NF
	3) with minor dysfunction	E	E	M-IND	NF
	4) given objective data without dysfunction	B	B	А	IND
68	Acquired and congenital deformities of the foot (М20-М21, except for М21.7, Q66)
	1) with significant dysfunction	F	F	E	NF
	2) with moderate dysfunction	E	E	C	NF
	3) with minor dysfunction	E	E	B	NF
	4) given objective data without dysfunction	B	B	А	A
69	Acquired deformities of limbs (М21.7 - М21.9)
	1) with significant dysfunction	F	F	E	NF
	2) with moderate dysfunction	E	E	C	NF
	3) with minor dysfunction	E	E	M-IND	NF
	4) given objective data without dysfunction	B	B	B	IND
70	Absence of limb (Z89)
	1) bilateral amputation stumps of the upper and lower limbs at any level, absence of the entire upper or lower limb after disarticulation or at the level of the upper third of the shoulder, thigh	F	F	F	NF
	2) absence of limbs to the level of the upper third of the shoulder or thigh	F	F	E	NF
	3) absence of a limb to the level of the lower third of the forearm	F	F	C	NF
Chapter 14. Diseases of the genitourinary system
71	Glomerular, renal tubule-interstitial disease, renal failure (N00-N08, N10, N11.8,N11.9,N12, N14-N16, N18-N19, N26)
	1) with significant dysfunction	F	F	F	NF
	2) with moderate dysfunction	E	E	M-IND	NF
	3) with minor dysfunction	E	E	B	NF
	4) given objective data without dysfunction	B	B	А	IND
72	Obstructive uropathy and reflux uropathy, pyelonephritis (secondary), urolithiasis, other diseases of the kidney, ureter and urinary system (N11.0,N11.1,N13, N20-N23, N25-N29 except for N26, N30-N39)
	1) with significant dysfunction	F	F	F	NF
	2) with moderate dysfunction	E	E	E	NF
	3) with minor dysfunction	E	E	B	NF
	4) given objective data without dysfunction	B	B	А	IND
73	Diseases of the male genital organs, breast hypertrophy (N40-N51, N62)
	1) with significant dysfunction	E	E	E	NF
	2) with moderate dysfunction	E	E	M-IND	NF
	3) with minor dysfunction	E	E	B	IND
	4) given objective data without minor clinical manifestations	B	B	А	А
Chapter 15. Diseases of the female reproductive system
74	Inflammatory diseases of female pelvic organs (N70-N77)
	1) with significant dysfunction	F	F	E	NF
	2) with moderate dysfunction	E	E	M-IND	NF
	3) with minor dysfunction	E	E	B	NF
75	Endometriosis (N80)
	1) with significant dysfunction	F	F	E	NF
	2) with moderate dysfunction	E	E	M-IND	NF
	3) with minor dysfunction	B	B	B	NF
76	Non-inflammatory diseases of female genital organs, benign breast dysplasia, other disorders of the genitourinary system (N60, N81-N90, N99)
	1) with significant dysfunction	F	F	E	NF
	2) with moderate dysfunction	E	E	M-IND	NF
	3) with minor dysfunction	E	E	B	NF
77	Disorders of ovarian-menstrual function (N91-N95)
	1) with significant dysfunction	E	E	E	NF
	2) with moderate dysfunction	E	E	M-IND	NF
	3) with minor dysfunction	B	B	B	NF
78	Temporary functional disorders of the genitourinary system after an acute illness, exacerbation of a chronic disease, or surgical treatment	D	D	D	D
Chapter 16. Pregnancy, childbirth and the puerperium
79	Pregnancy, childbirth and the puerperium (O00-O99)	D	D	D	NF
Chapter 17. Congenital anomalies (malformations), deformities and chromosomal abnormalities
80	Congenital anomalies (malformations), deformities and chromosomal abnormalities (Q00-Q99)
	1) with significant dysfunction	F	F	F	NF
	2) with moderate dysfunction	E	E	E	NF
	3) with minor dysfunction	E	E	M-IND	NF
	4) given objective data without dysfunction	B	B	B	IND
Chapter 18. Consequences of injuries, poisoning and other external causes
81	Post-traumatic and postoperative injuries (defects) of the bones of the skull without signs of organic damage to the central nervous system (S02.0, S02.1, Т90,2)
	1) with the presence of an intracranial foreign body, a significant defect in the bones of the skull	F	F	E	NF
	2) with a moderate defect of the bones of the skull	E	E	M-IND	NF
	3) with a slight defect in the bones of the skull	E	E	B	NF
82	Fractures of the spine, trunk bones, upper and lower limbs and their sequelae (S12, S22, S32, S42, S52, S72, S82, Т91.1, Т91.2, Т92.1, Т93.1, Т93.2)
	1) with significant dysfunction	F	F	E	NF
	2) with moderate dysfunction	E	E	C	NF
	3) with minor dysfunction	E	E	B	NF
	4) given objective data without dysfunction	B	B	B	IND
83	Injuries to the internal organs of the chest, abdominal cavity and pelvis, and their sequelae (S26, S27, S36, S37, Т91.4, Т91.5)
	1) with significant dysfunction	F	F	E	NF
	2) with moderate dysfunction	E	E	C	NF
	3) with minor dysfunction	E	E	M-IND	NF
	4) given objective data without dysfunction	B	B	B	IND
84	Consequences of thermal and chemical burns and frostbite, hypertrophic disorders of skin (Т95, L91)
	1) with significant dysfunction	F	F	E	NF
	2) with moderate dysfunction	E	E	C	NF
	3) with minor dysfunction	E	E	B	IND
85	Poisoning by drugs, medicaments and biological substances, the toxic effect of substances chiefly nonmedicinal as to source, the effect of external causes (Т51-Т78, Т96, Т97, Т98)
	1) with significant dysfunction	F	F	E	NF
	2) with moderate dysfunction	E	E	M-IND	NF
	3) with minor dysfunction	E	E	B	IND
86	Temporary functional disorders of the musculoskeletal system, connective tissue, skin and subcutaneous tissue after treatment of diseases, wounds, injuries, poisoning and other external causes	D	D	D	D
Chapter 19. Other diseases
87	Physical underdevelopment
	1) body weight is less than 45 kilograms, height is less than 155 centimeters	E	E	C	NF
	2) the same, first identified when registering with recruiting stations or when conscripting for military service	D	D	-	-
88	Enuresis (F98.0, R32).	E	E	M-IND	NF
89	Speech disorders (F98.5, R47- R49)
	1) high degree of stuttering (stammering), disorders of speech that make it hard to understand	E	E	C	NF
	2) moderate stuttering (stammering), disorders of speech that make it not intelligible enough	E	E	B	IND

Appendix 2 to the Requirements
for the health status of
persons for their service in
the Armed Forces, other
troops and military formations of
the Republic of Kazakhstan

Explanations to the Requirements for the health status of citizens (military personnel) for military service by columns

Chapter 1. Infectious and parasitic diseases

Item 1 of the Requirements by columns. Intestinal infections, bacterial zoonoses, other bacterial diseases, viral diseases with rash, viral diseases transmitted by arthropods (except for infections of the central nervous system), other viral diseases, rickettsioses, and other infectious diseases.

With acute diseases, the category of military personnel’s fitness for military service is determined at the end of treatment, depending on the degree of dysfunction of organs and systems.

Subitem 1) of item 1 of the Requirements by columns includes chronic recurrent forms of diseases that are refractory or recalcitrant.

Those examined under column I who had acute brucellosis or toxoplasmosis less than twelve months ago, according to subitem 2) of item 1 of the Requirements by columns are recognized as temporarily unfit for military service in order to assess the constancy of remission; in case of relapse, the opinion is made based on subitem 1) of this item.

After a relapse or acute brucellosis or toxoplasmosis, military conscripts are recognized as unfit for military service.

When primary latent brucellosis is diagnosed (Wright-positive case, in the absence of clinical manifestations), conscripts are given a six-month deferral from conscription, those entering military service under a contract and MEI are considered unfit.

In case of chronic brucellosis or toxoplasmosis, the examination is carried out according to subitem 1) of item 1 of the Requirements by columns.

Servicemen with chronic diarrhea, as well as carriers of bacteria of typhoid fever, paratyphoid fever and salmonellosis, are subject to hospital treatment. If they are bacteria carriers for three or more months, they are examined according to subitem 1) of this item, and those examined according to column I under subitem 2) of item 1 of the Requirements by columns are recognized as temporarily unfit for military service for six months for the purposes of treatment; in case of being carriers of bacteria for more than six months, which is confirmed by laboratory research, they are examined according to subitem 1) of item 1 of the Requirements by columns.

In case of echinococcosis, alveococcosis of internal organs, acute, subacute and chronic forms of sepsis with septicopyemic metastases confirmed with methods of laboratory and instrumental research, the category of fitness for military service of those examined according to columns I - II is determined according to subitem 1) of this item, regardless of the localization of the primary focus and the results of treatment.

The category of fitness for military service of those examined according to column III with complicated or recurrent echinococcosis, alveococcosis of internal organs, acute, subacute and chronic forms of sepsis with septicopyemic metastases confirmed with methods of laboratory and instrumental research is determined according to subitem 1) of this item.

Military conscripts who had severe viral hepatitis B, C, D with a protracted course of treatment, extrahepatic manifestations (autoimmune thyroiditis, Sjogren’s syndrome, lymphocytic sialadenitis), mixed hepatitis are recognized as unfit for military service.

Military conscripts who had mild and moderate viral hepatitis are recognized as unfit for work with harmful factors, for military service in AAF, SFU and diving.

Military personnel examined under column IV who had uncomplicated mild or moderate viral hepatitis, typhoid fever, paratyphoid fever are recognized as temporarily unfit for parachute jumping, diving and work with harmful factors and shall be re-examined six months later. After this period, these persons are allowed to parachute jumping, diving and to work with harmful factors provided that they have no dysfunctions of liver and gastrointestinal tract.

Military personnel examined under column IV who had severe and (or) protracted viral hepatitis, typhoid fever, paratyphoid fever are recognized as temporarily unfit for parachute jumping, diving and work with harmful factors and shall be re-examined twelve months later.

In this case, servicemen are allowed to dive at depths of up to 60 meters; diving at a depth over 60 meters is allowed no earlier than a year after the examination.

Identification of the surface antigen of hepatitis B virus and antibodies to the hepatitis C virus is the basis for a detailed examination in order to exclude latent chronic viral hepatitis.

After confirmation of chronic viral hepatitis, citizens (military personnel) are examined according to item 58 of the Requirements by columns, taking into account the degree of activity and the presence of liver dysfunctions.

Asymptomatic (inactive) carriage of markers of viral hepatitis B or C confirmed by the results of additional examination methods (including ultrasound, EIA, PCR) is not a basis for applying the items of the Requirements by columns.

Citizens entering MEI who had mild viral hepatitis, typhoid fever, paratyphoid fever and have no dysfunctions of liver and gastrointestinal tract are recognized as fit for entering MEI no earlier than six months after the end of treatment.

Military personnel who had severe typhoid, paratyphoid fever, hemorrhagic fevers, rickettsial infections, zoonotic infections, and also in case of a complicated disease (with intestinal perforation, intestinal bleeding, pneumonia with parapneumonic pleurisy), regardless of the severity of the disease, with persistent asthenia after treatment, are subject to examination under subitem 1) of item 1 of the Requirements by columns.

Servicemen doing military service under a contract, officers doing military service by conscription, after surgical treatment, or complications of the diseases specified in this item, are examined after completion of treatment and rehabilitation according to the relevant items of the Requirements by columns, taking into account dysfunctions of the organ and system.

In case of severe complications of the central nervous, cardiovascular, osteoarticular systems, they are additionally examined according to the relevant items of the Requirement by columns, depending on the damage to organs and systems.

Subitem 2) of item 1 of the Requirements by columns includes temporary functional disorders after acute infectious, parasitic diseases, when, upon completion of inpatient treatment, the patient has general asthenia, loss of strength, and malnutrition.

An opinion on the need to grant a sick leave is made only in cases of a severe or complicated course of the disease with asthenia persisting after hospital treatment, when at least a month is required to assess the persistence of residual changes and to fully restore the ability of the examined person to perform military duties.

With regard to military personnel who had a mild or moderate uncomplicated illness, an opinion on the need for granting a sick leave is not made. Rehabilitation treatment in this category is completed in military medical (medical) units.

After hospital treatment of mild viral hepatitis, typhoid and paratyphoid fever, MEI cadets and students are discharged with recommendations for their release from certain types of work, daily shifts, and physical training.

Citizens who had acute viral hepatitis, typhoid fever and paratyphoid fever, when being called up for military service or entering military service under a contract, are recognized as temporarily unfit for military service for six months after the end of hospital treatment.

Item 2 of the Requirements by columns. Respiratory tuberculosis

Subitem 1) of item 2 of the Requirements by columns includes:

all forms of active respiratory tuberculosis with bacterial excretion and (or) destruction;

forms of active respiratory tuberculosis with pronounced symptoms of intoxication;

significant residual changes in the lungs and pleura with displacement of the mediastinum and with type II respiratory (pulmonary) failure;

multi-resistant forms of tuberculosis, as well as sequelae of surgical treatment, with type II respiratory (pulmonary) failure;

pleural empyema;

fistulous lesions of the bronchi.

Subitem 2) of item 2 of the Requirements by columns includes:

all forms of active respiratory tuberculosis without the release of mycobacterium tuberculosis and destruction;

thin-walled cystic spaces transformed in the course of treatment (healing of an open cavity);

sequelae of surgical treatment, with I type respiratory (pulmonary) failure;

significant residual changes in the lungs and pleura of type I respiratory (pulmonary) failure.

Significant residual changes include:

multiple (5 or more) components of the primary complex (Ghon focus and calcified lymph nodes) less than 1 cm, single and (or) multiple components of the primary complex (Ghon focus and calcified lymph nodes) 1 or more cm;

multiple (5 or more) intense, clearly defined lesions less than 1 cm;

single and (or) multiple intense, clearly defined lesions 1 or more cm and foci;

disseminated fibrosis (more than two segments);

cirrhotic changes of any length;

sanitized cavities;

fibrothorax;

pleuropneumosclerosis with bronchiectasis;

massive pleural thickenining more than 1 cm wide (with or without pleural calcification);

changes after pneumonectomy, thoracoplasty, pleuroectomy, cavernotomy, extrapleural pneumolysis;

combinations of two or more manifestations of small residual changes, objectified by plain radiographs and (or) roentgenograms.

Subitem 3) of item 2 of the Requirements by columns includes:

respiratory tuberculosis after a successful inpatient stage of treatment (at least three months) upon achievement of clinical and radiological well-being: cessation of bacterial excretion, closure of cavities of destruction, disappearance of symptoms of intoxication, resorption of infiltration in the lungs and resorption of fluid in the pleural cavity;

clinically cured respiratory tuberculosis after the end of the main course of treatment;

sequelae of surgical treatment (after resection of 2 or more segments or a lobe), without respiratory failure;

significant residual changes in the lungs and pleura without respiratory failure.

In the presence of tuberculous serositis (exudative pleurisy, pericarditis, polyserositis), examination is carried out with account of the results of cytological, immunological, microbiological studies and biopsy. The tuberculous etiology of dry pleurisy is proven by methods of tuberculin and immunodiagnostics, trial treatment and dynamics of laboratory parameters, ultrasound examination of the pleural cavity.

This subitem applies to persons examined according to columns I, II in case of presence or absence of residual changes in the lungs and pleura in the next three years after the completion of the main course of treatment.

Citizens (military personnel) who had tuberculous serositis with positive clinical and radiological dynamics are examined according to subitem 4) of item 2 of the Requirements by columns based on an MCB opinion after dispensary deregistration.

In case of treatment failure or refusal of treatment, servicemen are examined according to subitem 2) of this item.

Those examined according to column II show up before an MCB after final diagnosis and treatment, the stabilization of the process, regardless of the nature, course and outcome, not earlier than after three months.

Subitem 4) of item 2 of the Requirements by columns includes minor residual changes after past (including spontaneously cured) respiratory tuberculosis upon completion of observation in the group of clinically cured tuberculosis and after dispensary deregistration.

Minor residual changes include:

minor residual changes of primary origin - single (four or less) components of the primary complex (Ghon focus and calcified lymph nodes) less than 1 cm;

single (four or less) intense, clearly defined foci less than 1 cm;

limited fibrosis within two segments;

one- or two-sided blocked sinuses, interlobar synechia, pleurodiaphragmatic and pleuromediastinal adhesions, pleuroapical and pleurocostal layers up to 1 cm wide (with or without pleural calcification).

This subitem also includes the sequelae of resection of a segment of the lung, or its atypical resection, without respiratory failure.

Medical re-examination of citizens who had tuberculosis is carried out when they are removed from the dispensary registration, not earlier than three years after the end of the main course of treatment.

The presence of single small calcifications (no more than three) in the lungs or intrathoracic lymph nodes is not a basis for applying this item, does not prevent from military service, entering a MEI.

Subitem 5) of item 2 of the Requirements by columns includes temporary functional disorders after the inpatient stage of treatment (conservative or surgical). Servicemen doing military service under a contract are granted a sick leave after an intensive phase of treatment for up to 60 calendar days. At the same time, an opinion is made on the need to grant a sick leave to continue treatment on an outpatient basis under the supervision of a phthisiatrician, followed by a medical examination and determination of fitness for military service.

Item 3 of the Requirements by columns. Tuberculosis of other organs and systems.

Subitem 1) of item 3 of the Requirements by columns includes:

generalized tuberculosis with combined damage to various organs and systems, regardless of the nature, course, duration and outcome;

tuberculosis of eyes with a progressive decrease in visual functions;

common and disfiguring forms of tuberculosis of skin;

tuberculosis of the genitourinary organs with destruction and (or) bacterial excretion;

progressive tuberculosis, regardless of location;

metatuberculous nephrosclerosis, residual changes and sequelae of tuberculosis of the urinary system, the absence of one kidney after its resection in case of dysfunction of the remaining kidney, the sequelae of surgical treatment of the kidneys and urinary tract in the presence of chronic renal failure or significant excretory dysfunction;

cicatricial changes in the bladder with significant urinary disorders;

absence of both testicles resected because of tuberculosis.

Subitem 2) of item 3 of the Requirements by columns includes:

active limited tuberculosis of the spine, bones and joints, urogenital organs and other extrathoracic localization until decrement;

active tuberculosis of peripheral lymph nodes without destruction, fistulas and bacterial excretion;

residual effects or sequelae of the past tuberculosis of the urinary system, the sequelae of surgical treatment of tuberculosis of the kidneys and urinary tract with moderate excretory dysfunction of the kidneys and urination;

sequelae of surgical treatment of tuberculosis with moderate dysfunction.

Subitem 3) of item 3 of the Requirements by columns includes tuberculosis of extrathoracic localization after successful inpatient stage of treatment with the achievement of clinical and radiological well-being.

In case of treatment failure or refusal of treatment, servicemen are examined according to subitem 1) or 2) of item 3 of the Requirements by columns.

Subitem 4) of item 3 of the Requirements by columns includes residual changes after the past tuberculosis of extrathoracic localization in the absence of signs of activity after the completion of the main course of treatment for three years (in case of tuberculosis of the spine, tubular bones, joints - for five years) and the removal of the examined person from the dispensary registration.

An MCB opinion in relation to citizens (military personnel) with extrathoracic localization of tuberculosis is also made on the basis of the items of the Requirements by columns, depending on the function of the damaged organ or system.

Subitem 5) of item 3 of the Requirements by columns includes temporary functional disorders after the inpatient stage of (conservative or surgical) treatment.

Servicemen doing military service under a contract are granted a sick leave for up to 60 calendar days to continue treatment on an outpatient basis under the supervision of a phthisiatrician with subsequent medical examination by a MCB.

Item 4 of the Requirements by columns. With diagnosed leprosy, military personnel are recognized as unfit for military service and removed from military registration.

Citizens registering with recruiting stations, being conscripted for compulsory military service, military personnel, in whose family a leper is identified by a relevant healthcare organization, are recognized as unfit for military service and removed from military registration.

Citizens with a medical history of non-family contact with a leper are sent for examination and, in the absence of infection, are recognized as fit for military service.

Item 5 of the Requirements by columns. The clinical stage of HIV infection is determined according to the WHO classification.

Item 6 of the Requirements by columns. Infections with predominantly sexual mode of transmission.

Citizens registering for military service for the first time, being conscripted or entering military service under a contract, as well as military personnel, in cases of detection of infections with predominantly sexual mode of transmission are subject to treatment. After successful treatment and removal from dispensary registration, they are recognized as fit for military service.

In case of chronic or complicated venereal urethritis, citizens, when conscripted for military service or joining military service under a contract and entering a MEI, are recognized as temporarily unfit for military service for six months if it takes up to six months to complete treatment, and in case of primary, secondary or latent syphilis are considered temporarily unfit for military service for twelve months.

The criterion for the cure of gonorrhea and syphilis is the resolution of the clinical manifestations of a venereal disease, the presence of three negative results of laboratory control and removal from dispensary registration.

In case of absence of negative classical serological reactions twelve months after full treatment of syphilis, the examination is carried out according to subitem 2) of item 6 of the Requirements by columns.

In case of damage to internal organs, bones, nervous system by syphilis, depending on the degree of their dysfunction, the examination is carried out according to relevant items of the Requirements by columns.

Item 7 of the Requirements by columns. Citizens with dermatophytosis are subject to treatment. When conscripted for military service, entering military service under a contract and a MEI, they are recognized as temporarily unfit for military service for up to six months.

Servicemen with dermatophytosis are subject to treatment, upon completion of which they are recognized as fit for military service.

The diagnosis of mycosis is confirmed by laboratory tests.

Chapter 2. Neoplasms

Servicemen with malignant neoplasms, regardless of the form, nature of the course and outcome of treatment, are sent for a medical examination to determine their fitness for military service within four months of the diagnosis.

Item 8 of the Requirements by columns. Malignant neoplasms (except for tumors of the nervous system, lymphoid, hematopoietic and related tissues).

Subitem 1) of item 8 of the Requirements by columns includes:

malignant neoplasms of bones and articular cartilage, regardless of spread and stage;

malignant neoplasms of organs and soft tissues with distant metastases after non-radical surgical treatment or disease progression after previous treatment;

cases of a patient’s refusal to treat a malignant tumor, regardless of the stage and spread of the tumor.

Subitem 2) of item 8 of the Requirements by columns includes:

scars after radical treatment of malignant tumors of the lower lip or skin;

conditions after radical treatment of malignant neoplasms (except for bones, articular cartilage) of organs and soft tissues, including those with regional metastases.

For servicemen doing military service under a contract and being examined in connection with the upcoming dismissal from military service upon reaching the age limit or as part of organizational and staff measures, an opinion is made according to subitem 1) of item 8 of the Requirements by columns, regardless of the location, stage and spread of the malignant process, and also the time of onset of the disease. The exception is cases of radical treatment of cancer of the lower lip, skin without metastases, when this category of military personnel is examined according to subitem 2) of item 8 of the Requirements by columns.

After completion of inpatient treatment, a sick leave is granted to patients with malignant neoplasms examined under column III-IV, according to subitem 3) of item 8 of the Requirements by columns.

Item 9 of the Requirements by columns. Malignant neoplasms of lymphoid, hematopoietic and related tissues.

Subitem 1) of item 9 of the Requirements by columns includes malignant diseases of lymphoid, hematopoietic and related tissues, when treatment gives no effect.

Subitem 2) of item 9 of the Requirements by columns includes diseases with a slowly progressive course, and the effect of treatment is temporary.

For servicemen doing military service under a contract and being examined in connection with the upcoming dismissal from military service upon reaching the age limit, as part of organizational and staff measures, an opinion is made according to subitem 1) of item 9 of the Requirements by columns, regardless of the location, stage and spread of the malignant process, and also the time of onset of the disease.

Subitem 3) of item 9 of the by columns includes conditions after radiation or cytostatic therapy for malignant diseases of the blood and hematopoietic organs, neoplasms of lymphoid, hematopoietic and related tissues.

An opinion on the need for a sick leave is made only after the first course of radiation or cytostatic therapy.

Item 10 of the Requirements by columns. In the presence of benign neoplasms, persons under examination are offered surgical treatment. The item is applied in cases of unsatisfactory results of treatment or in case of its refusal.

Subitem 1) of item 10 of the Requirements by columns includes:

benign neoplasms of the endocrine (except thyroid) glands in a state of clinical and hormonal decompensation under drug therapy;

benign neoplasms of the upper respiratory tract with significant respiratory and (or) voice dysfunctions;

benign neoplasms of the mediastinum with significant clinical manifestations (displacement, compression of thoracic organs);

benign neoplasms of the respiratory system with severe clinical manifestations (hemoptysis, bronchoconstriction or atelectasis);

benign neoplasms of the digestive system with a decline in nutrition or significantly complicating the swallowing and passage of food;

benign neoplasms of the skin, subjacent tissues, blood or lymph vessels, which do not allow wearing military uniforms, shoes or equipment;

benign neoplasms of bone and cartilage tissue that do not allow wearing military uniforms, shoes or equipment, or significantly impair the function of a nearby organ or system;

benign neoplasms of the genitourinary system with severe dysuric disorders or recurrent bleeding;

benign neoplasms of the mammary gland (fibroadenomas, intraductal papillomas, cysts, lipomas), female genital organs with significant organ dysfunction, with unsatisfactory surgical treatment.

Subitem 2) of item 10 of the Requirements by columns includes:

insitu neoplasms;

benign neoplasms of the endocrine (except thyroid) glands in a state of clinical and hormonal compensation under drug therapy;

benign neoplasms of the mediastinum with impaired organ functions;

benign neoplasms of the respiratory system with moderate clinical manifestations;

benign neoplasms of the digestive system with moderate clinical manifestations without a decline in nutrition;

benign neoplasms of the skin, subjacent tissues, blood or lymphatic vessels that make it difficult to wear military uniforms, shoes or equipment;

benign neoplasms of bone and cartilage tissue that make it difficult to wear military uniforms, shoes or equipment, or moderately disrupt the function of a nearby organ or system;

benign neoplasms of long tubular bones, after removal of which the bone tissue defect will be half or more of the bone diameter;

benign neoplasms of the genitourinary system with moderate dysuric disorders.

Subitem 2) of this item also includes benign neoplasms of the mammary gland and female genital organs requiring surgical treatment in case of refusal of it, including uterine fibroids with sizes corresponding to a 12-week pregnancy and more, recurrent uterine fibroids, or fibroids with bleeding leading to anemia, as well as in the presence of submucous or subserous nodes with impaired blood supply, rapid growth (tumor increase to a size corresponding to more than five weeks of pregnancy per year).

Subitem 3) of item 10 of the Requirements by columns includes:

benign neoplasms of the endocrine (except for the thyroid) glands without hormonal disorders;

benign neoplasms of the upper respiratory tract with a slight breathing and (or) voice dysfunction;

benign neoplasms of the mediastinum with minor clinical manifestations;

benign neoplasms of the respiratory system with minor clinical manifestations;

benign neoplasms of the digestive system with minor clinical manifestations and dyspeptic disorders;

benign neoplasms of the genitourinary system with minor dysuric disorders;

benign neoplasms of bone and cartilage tissue, slightly impairing the function of a nearby organ or system;

giant pigmented nevi, the largest linear size of which is more than 20 cm;

multiple nevi (more than 50), provided that close relatives have cases of melanoma confirmed by medical records;

frequently traumatized nevi (with facts of trauma confirmed by medical documents) with signs of inflammation and (or) ulceration when localized in areas of possible trauma caused by wearing military uniforms, shoes or equipment.

Subitem 3) of this item shall also include benign neoplasms of the mammary gland, female genital organs that do not require surgical treatment, including uterine fibroids the size of which corresponds to 11 weeks of pregnancy or less, without clinical manifestations.

Subitem 4) of item 10 of the Requirements by columns includes benign neoplasms or sequelae of their radical treatment with damage to the functions of organs and organ systems, not hampering the wearing of military uniforms, shoes or equipment.

An opinion on granting a sick leave under subitem 5) of item 10 of the Requirements by columns is made after surgical treatment for benign neoplasms, when, after completion of treatment in inpatient conditions, at least one month is required to fully restore functions.

Citizens (military personnel) with benign neoplasms of the brain and spinal cord are examined in accordance with item 23 of the Requirements by columns, the peripheral nervous system - in accordance with item 26 of the Requirements by columns.

When diagnosing osteoma of the paranasal sinuses, the category of fitness of examined persons is determined depending on their dysfunction according to the relevant subitems of this item.

Benign neoplasms (lipomatosis, hemangiomas, osteomas, chondromas, papillomas and pigmented nevi, except for the nevi specified in subitem 3) or sequelae of their radical treatment without dysfunctions of organs and organ systems, not making it difficult to wear military uniforms, shoes or equipment are not grounds for applying this item and preventing from military service and entering MEI.

Chapter 3. Diseases of the blood, blood-forming organs and certain disorders involving the immune mechanism

Item 11 of the Requirements by columns. Diseases of the blood and blood-forming organs, immunodeficiency states diagnosed during a special examination.

Subitem 1) of item 11 of the Requirements by columns includes diseases of the blood and blood-forming organs with no or temporary effect of treatment such as:

hypo- or aplastic anemia, regardless of the effectiveness of therapy and degree of dysfunction;

thrombocytopathy, hemophilia, coagulopathy with recurrent bleeding, hemorrhage, vascular thrombosis, thromboembolic complications;

acquired or congenital persistent immunodeficiency states (except for the disease caused by HIV) with frequent relapses of infectious complications.

Servicemen with diseases of the blood and blood-forming organs, whose remission is achieved only due to glucocorticoid therapy, or who had splenectomy with a good effect, are examined under subitem 3), and in case of insufficient effectiveness of the treatment - under subitem 2) of this item.

Subitem 3) of item 11 of the Requirements by columns includes:

hemolytic anemias with long-term positive effect of treatment with moderate or minor dysfunctions;

anemia associated with nutrition (including iron deficiency, vitamin B12-deficiency, folate deficiency) of moderate, severe degree with insufficiently effective treatment;

thrombocytopathy, coagulopathy with long-term positive effect of treatment without thrombosis, hemorrhagic manifestations and in the absence of medical indications for the maintenance of hormone therapy.

Subitem 4) of item 11 of the Requirements by columns includes temporary functional disorders after non-systemic blood diseases, as well as conditions after fully completed course of therapy if a minor dysfunction or splenectomy persists.

In case of blood clotting disorders, purpura and other hemorrhagic conditions (including von Willebrand disease, Schönlein-Henoch disease), examination is carried out under subitems 1), 2) or 3) of item 11 of the Requirements by columns depending on the degree of dysfunction and course of the disease.

Those examined with hemorrhagic vasculitis (Schönlein-Henoch disease) of a mixed form with a recurrent course are examined according to subitem 3) of this item.

Those joining the military service under a contract, entering MEI and showing signs of a disease of the blood or hematopoietic organs for the first time during a medical examination are sent for consultation to a hematologist. The procedure for examination in case of diagnosing a disease shall not be inpatient.

Those examined under columns I, II with hemoglobin content in the blood of less than 120 gr/l are recognized as temporarily unfit for military service for up to six months.

In case of secondary immunodeficiency states, changes in blood composition, coagulation disorders identified in cases of diseases of other organs and systems, the category of fitness for military service is determined depending on the degree of dysfunction of the affected organ or organ system according to the relevant items of the Requirements by columns.

Chapter 4. Endocrine disorders, eating disorders and metabolic disorders

Item 12 of the Requirements by columns. Euthyroid goitre.

To determine the size of the goiter by degrees, the following scale is used: 0 - thyroid is not palpable, I – thyroid isthmus is enlarged, clearly palpable and visible when swallowing, II - lateral lobes and isthmus are well defined both when palpating and when swallowing, III - thyroid is clearly visible, flattens the anterior sections of the neck (“bull neck”), IV - thyroid changes the shape of the neck, V - thyroid has a very large size.

Subitem 1) of item 12 of the Requirements by columns includes euthyroid goitre of IV - V degree.

Subitem 2) of item 12 of the Requirements by columns includes euthyroid goitre of III degree.

If the disease specified in subitems 1) and 2) of this item is diagnosed in a person examined, the latter is offered surgical treatment. An opinion on the specified subitems is made in case of unsatisfactory results of surgical treatment or refusal of a surgery.

Subitem 3) of item 12 of the Requirements by columns includes euthyroid goitre of II degree.

When euthyroid goiter of II degree is diagnosed for the first time, citizens conscripted for compulsory military service are recognized as temporarily unfit for military service for twelve months for taking drug therapy. Twelve months later they are reexamined depending on the results of treatment.

In the presence of persistent endocrine disorders, the examination is carried out in accordance with item 13 of the Requirements by columns, depending on the degree of dysfunction.

Euthyroid goiter of 0 - I degree, in the presence of data on long-term (more than three years) observation, is not a basis for applying this item.

Item 13 of the Requirements by columns. Endocrine disorders, eating disorders and metabolic disorders.

Medical examination of citizens registering with recruiting stations, as well as those conscripted for compulsory military service, in case of newly diagnosed diseases related to subitems 1), 2), 3) of item 13 of the Requirements by columns, is carried out only after inpatient examination and treatment.

Subitem 1) of item 13 of the Requirements by columns includes:

diseases of the pituitary gland, adrenal glands, parathyroid and gonads, as well as thyroid diseases not included in item 12 of the Requirements by columns, with significant dysfunction in a state of clinical and hormonal subcompensation or decompensation under drug therapy;

condition (sequela) after medical procedures on the endocrine gland (including surgical resection (full or partial), radiation therapy) in a state of clinical hormonal subcompensation or decompensation under substitution therapy;

genetic syndromes with significant dysfunction of the endocrine organs in a state of clinical and hormonal subcompensation or decompensation under drug therapy;

type 1 diabetes mellitus;

type 2 diabetes mellitus, which requires constant administration of insulin therapy, including in combination with tableted antihyperglycemic medications;

type 2 diabetes mellitus, which does not require constant administration of insulin therapy (regardless of the level of hyperglycemia and the nature of treatment), in the presence of at least one complication such as preproliferative and proliferative retinopathy (with eye damage), diabetic nephropathy with the development of chronic renal failure (with kidney damage), autonomic (vegetative) neuropathy (with neurological complications), diabetic angiopathy of the lower limbs (with impaired peripheral circulation) manifested by trophic ulcers, gangrene of the foot, neuropathic edema, osteoarthropathies (diabetic foot syndrome), as well as in recurrent hypoglycemic and ketoacidotic conditions, hypoglycemic and diabetic coma.

Subitem 2) of item 13 of the Requirements by columns includes:

diseases of the pituitary gland, adrenal glands, parathyroid and gonads, as well as diseases of the thyroid not included in item 12 of the Requirements by columns with moderate dysfunction in the state of clinical and hormonal compensation under drug therapy;

condition (sequela) after medical procedures on the endocrine gland in a state of clinical and hormonal compensation under substitution therapy;

genetic syndromes with moderate dysfunction of endocrine organs in a state of clinical and hormonal subcompensation or decompensation under drug therapy;

type 2 diabetes mellitus, in which compensation of carbohydrate metabolism is achieved only by constant intake of tableted antihyperglycemic medications under diet therapy;

type 2 diabetes mellitus, in which the glycemia during the day exceeds 8.9 mmol/liter and (or) glycosylated hemoglobin is more than 7.5 percent;

type 2 diabetes mellitus, in which compensation of carbohydrate metabolism is achieved by the prescription of constant diet therapy, in the presence of non-proliferative retinopathy, nephropathy of the 3rd (microalbuminuric) or 4th (proteinuric) stage, moderate peripheral neuropathy and angiopathy;

class III exogenous constitutional obesity;

metabolic disorders requiring constant treatment, special nutrition, adherence to a special work-rest regimen (including phenylketonuria, galactosemia, glycogenosis, Wilson-Konovalov disease, Gaucher disease).

Citizens who, when conscripted for military service, were first diagnosed with class II exogenous constitutional obesity, are recognized, according to subitem 4) of item 13 of the Requirements by columns, as temporarily unfit for military service for twelve months, and with unsuccessful treatment of obesity, a medical examination is carried out under subitem 3) of item 13 of the Requirements by columns.

Subitem 3) of item 13 of the Requirements by columns includes:

mild reversible forms of diffuse toxic goitre (mild neurosis-like symptoms, decreased exercise tolerance, heart rate is up to 100 beats per minute, increased basal metabolism does not exceed 30 percent, with an increase in the thyroid gland of I-II degrees); condition after medical procedures on the endocrine gland with clinical and hormonal compensation, which does not require the prescription of therapy;

type 2 diabetes mellitus, in which compensation of carbohydrate metabolism is achieved by the prescription of constant diet therapy, and glycemia during the day does not exceed 8.9 mmol/l and (or) glycosylated hemoglobin is equal to or less than 7.5 percent, in the absence of late complications;

renal diabetes;

subacute thyroiditis with a recurrent course;

class II exogenous constitutional obesity.

In case of chronic fibrous and autoimmune thyroiditis, medical examination is carried out according to subitems 1), 2) or 3) of item 13 of the Requirements by columns, depending on the degree of dysfunction of the thyroid gland (without dysfunction - according to subitem 3) of item 12 of the Requirements by columns).

When diagnosing other metabolic disorders (cystic fibrosis, amyloidosis, albinism), examination is carried out according to the relevant subitems of this item, depending on the clinical manifestation and functional impairment.

Subitem 4) of item 13 of the Requirements by columns includes the state after medical procedures on the endocrine gland (including surgical resection (full or partial), radiation therapy), the state after treatment of acute and subacute thyroiditis. Citizens called up for military service, joining military service under a contract are recognized as temporarily unfit for military service for six months according to subitem 4) of this item.

In the presence of insufficient body weight - BMI is less than 18.5 - conscripts, after consulting a general practitioner and a gastroenterologist, shall be consulted by an endocrinologist. When endocrine pathology is identified, medical examination and treatment of conscripts are carried out in hospitals. Citizens called up for military service are recognized as temporarily unfit for military service for six months according to subitem 4) of this item. If six months later, citizens are not diagnosed to have diseases that cause a decrease in body weight, have no negative dynamics of BMI (according to monthly examinations), have preserved physical performance (according to functional stress tests), they are subject to examination according to subitem 5) of item 13 of the Requirements by columns. In case of negative dynamics of BMI, reduced physical performance, citizens are subject to examination according to subitem 3) of this item.

To assess the nutritional status (malnutrition, obesity class) of citizens who have reached the age of 18, it is necessary to use the BMI determined by the authorized body for healthcare of the Republic of Kazakhstan according to the formula below:

BMI (kg/m2) = body weight (kg)/height squared (m2).

The norm is 18.5-24.9 kg/m2.

Overweight - 25.0 - 29.9 kg/m2.

Class I obesity - 30.0 - 34.9 kg/m2.

Class II obesity - 35.0 - 39.9 kg/m2.

Class III obesity - 40 kg/m2 or more.

To assess the nutritional status during the examination of persons under 18 years of age, the standards of physical development of children and adolescents adopted in the Republic of Kazakhstan are used.

Chapter 5. Mental, behavioral disorders (diseases)

Citizens (military personnel) with mental, behavioral disorders (diseases) who committed suicidal attempts or self-harm confirmed by official, medical documents, eyewitness reports are examined according to the items of the Requirements by columns that include relevant nosological forms of neuropsychic pathology. In this case, the expert diagnosis indicates the fact of a suicidal attempt or self-harm.

A medical examination of servicemen and citizens with newly diagnosed mental and behavioral disorders (diseases) is carried out after an inpatient examination (treatment); citizens who are registered with a psychiatrist are examined on an outpatient basis.

An opinion on the category of fitness for military service is made no earlier than a month after inpatient examination (treatment) unless otherwise specified in the clinical protocols.

Item 14 of the Requirements by columns. The item includes mental, behavioral disorders (diseases) caused by diseases, brain injuries, strokes directly or selectively affecting the brain and leading to cerebral dysfunction, brain tumors, encephalitis, meningitis, neurosyphilis, as well as senile and presenile psychoses, vascular, degenerative diseases of the brain.

This item also includes specific personality changes due to epilepsy.

Subitem 1) of item 14 of the Requirements by columns includes pronounced, protracted psychotic states, as well as mental, behavioral disorders (diseases) manifested by persistent pronounced intellectual and mnestic disorders or pronounced personality changes of psychoorganic type, states with repeated hospitalizations (more than twice a year) persistently hindering social adaptation.

Subitem 2) of item 14 of the Requirements by columns includes states with moderate persistent asthenic, affective, dissociative, cognitive, personality disorders, as well as psychotic states with a favorable course, non-psychotic states with frequent decompensations more than twice a year and (or) requiring maintenance treatment on an outpatient basis.

Subitem 3) of item 14 of the Requirements by columns includes transient, short-term psychotic and non-psychotic disorders, with a duration of treatment up to one month, not requiring dispensary observation and supportive treatment, conditions that do not impede social adaptation arising from acute organic diseases or brain injuries, which ended in recovery or mild asthenia in the absence of signs of organic damage to the central nervous system.

Military personnel are granted a sick leave followed by a medical examination. Draftees are given a deferral from conscription for military service for a period of twelve months followed by inpatient examination and medical examination according to subitem 2) or 4) of this item depending on compensation of painful manifestations.

Subitem 4) of item 14 of the Requirements by columns includes the states of persistent (at least two years) compensation or recovery with mild mental, behavioral disorders (diseases) after an acute illness or brain injury in the absence of mental disorders and phenomena of organic damage to the central nervous system with only a few scattered organic signs without dysfunctions.

This subitem also includes the presence of the mental, behavioral disorders (diseases) indicated in the medical history in the absence of pathology of the neuropsychic sphere and internal organs. The favorable outcome of these mental, behavioral disorders (diseases) is confirmed by the results of inpatient (outpatient) examination in a medical facility.

Item 15 of the Requirements by columns. Schizophrenia, schizotypal and delusional disorders, mood disorders (affective disorders).

It includes all forms of schizophrenia, mild, pronounced or protracted forms of manic-depressive psychosis, acute polymorphic psychotic disorders, cyclothymia with frequently recurring phases, with rare attacks and long intervals (several years) of “complete mental health”.

In the presence of endogenous psychosis confirmed by medical documents on treatment and observation in a medical facility providing medical care in the field of mental health to persons with mental, behavioral disorders (diseases), no hospital examination is required to determine the category of fitness for military service of citizens examined under column I, as well as citizens joining military service under a contract.

Item 16 of the Requirements by columns. The item includes mental, behavioral disorders (diseases), which are caused by systemic diseases or disorders leading to cerebral dysfunction, when the brain is involved in a pathological process along with other organs and systems. This also includes mental behavioral disorders (diseases) caused by exposure to harmful factors.

Medical documents on the results of check-up and medical examination indicate a reason that led to the development of a mental, behavioral disorder (disease).

Subitem 1) of item 16 of the Requirements by columns includes psychotic disorders with pronounced clinical manifestations and a long course, including those with pronounced personality changes.

Subitem 2) of item 16 of the Requirements by columns includes moderate or repeated psychotic and non-psychotic disorders leading to pathological changes in the personality of an organic type or a pronounced long-term (more than three months) asthenic state (cerebrasthenia), also with phenomena of organic damage to the central nervous systems.

With a favorable course of the disease, in case of stable compensation of painful manifestations with minor lesions of the central nervous system, military personnel are examined under subitem 3) of this item.

Subitem 3) of item 16 of the Requirements by columns includes moderate or light protracted (up to three months) asthenic states after an infection or somatic illness in the absence of organic lesions of the central nervous system.

Servicemen with acute poisoning by alcohol or narcotic (toxic) substances are not granted a sick leave.

Subitem 4) of item 16 of the Requirements by columns includes mental, behavioral disorders (diseases) resulting from an acute illness, proceeding with mild and short-term (up to 2-3 weeks) asthenia and ending with recovery.

The same subitem includes the presence of mental, behavioral disorders (diseases) in a medical history in the absence of pathology from the neuropsychic sphere and internal organs. The favorable outcome of these mental, behavioral disorders (diseases) is confirmed by examination in medical facilities that provide medical care in the field of mental health to people with mental, behavioral disorders (diseases).

Item 17 of the Requirements by columns. The item includes anxiety-phobic, obsessive-compulsive, anxiety, dissociative (conversion), somatoform disorders, reactions to severe stress, adaptation disorders and other neurotic disorders. This item also includes eating disorders, non-organic sleep disorders, sexual dysfunction not caused by organic disorders or diseases, tic disorders.

Subitem 1) of item 17 of the Requirements by columns includes chronic mental, behavioral disorders (diseases) requiring long-term treatment and (or) dispensary observation, conditions with repeated hospitalizations (more than twice a year) persistently hindering social adaptation (protracted reactive psychoses: psychogenic paranoid psychosis, hysterical psychoses with a change in consciousness, reactive depression), as well as pronounced neurotic, somatoform disorders that are not treatable.

Subitem 2) of item 17 of the Requirements by columns includes:

Psychotic disorders with a short and favorable course, as well as mild depressive episodes;

moderate protracted or repeated neurotic disorders, when painful manifestations, despite the ongoing treatment in hospitals, are persistent and expressed to a degree hampering an examined person to perform military duties.

Subitem 3) of item 17 of the Requirements by columns includes moderate, short-term neurotic and somatoform disorders, including somatoform dysfunctions of the autonomic nervous system with a favorable course, ending in compensation. Servicemen who had reactive psychosis with a short-term, favorable course or moderate neurotic disorder, which ended in mild asthenia, are also examined under this subitem.

This subitem applies when the social adaptation of examined persons is difficult and their further dispensary observation is required.

Subitem 4) of item 17 of the Requirements by columns includes mild, short-term neurotic and somatoform disorders, including somatoform dysfunctions of the autonomic nervous system, characterized mainly by emotionally volitional, autonomic disorders, well treatable and ending in recovery and full social adaptation.

Item 18 of the Requirements by columns. The item includes specific and other personality and behavioral disorders, including those that begin in childhood and adolescence (psychopathies, pathological personality development, mental infantilism, except for tic disorders), persistent personality changes not associated with brain damage or disease, disorders of habits and impulses, gender identity disorder, sexual preference disorder, psychological and behavioral disorders associated with sexual development and orientation.

Subitem 1) of item 18 of the Requirements by columns includes personality and behavioral disorders (nuclear forms of psychopathy, pathological personality development) with severe decompensations requiring repeated and long-term inpatient treatment and (or) dispensary observation, as well as disorders with comorbid psychiatric pathology.

Subitem 2) of item 18 of the Requirements by columns includes moderate forms of personality disorders, psychopathy, pathological personality development manifested by affective breakdowns, easy development of reactive states, a distinct imbalance of the autonomic nervous system (compensated and with unstable compensation of personality and behavioral disorders (complicating family, labor and social adaptation reducing the level of functioning), as well as mental infantilism with a tendency to persistent and pronounced pathological reactions and disorders of gender identity and sexual preference.

Citizens with transsexualism and who had changed their sex indicated in the passport of a citizen of the Republic of Kazakhstan or another identity document, and (or) who had hormonal and (or) surgical sex reassignment are also examined under this subitem.

Subitem 3) of item 18 of the Requirements by columns includes mild disorders of behavior, emotions, mixed disorders of behavior and emotions usually beginning in childhood and adolescence (including mental infantilism), with persistent (more than three years) compensation of pathological manifestations (including emotional and volitional ones), which is documented by medical facilities, educational institutions, from the place of work, as well as peculiarities of character not reaching a degree of personality disorder.

Citizens (military personnel) with psychopathic conditions causally associated with specific external hazards (infections, intoxications, injuries) or with impulse disorders are examined under those items of the Requirements by columns that include nosological forms of neuropsychic pathology.

Cases of attitudinizing, deliberate behavior, manifestations of indiscipline not arising from the entire pathological structure of the personality are not assessed as signs of a personality disorder.

Item 19 of the Requirements by columns. The item includes mental, behavioral disorders (diseases), the severity of which varies (from abuse with harmful consequences without dependence syndrome to psychosis and dementia), but all of them are the result of the use of one or more psychoactive substances.

Subitem 1) of item 19 of the Requirements by columns includes:

mental, behavioral disorders (diseases) due to the use of psychoactive substances with severe and moderate personality changes, intellectual and mnestic disorders.

Subitem 2) of item 19 of the Requirements by columns includes:

mental, behavioral disorders (diseases) due to the use of psychoactive substances with mildly expressed personality changes;

abuse of psychoactive substances (cases of repeated intake of psychoactive substances with clear harmful consequences for mental or physical health in the absence of dependence syndrome).

A sporadic or episodic use of psychoactive substances without mental disorders is not a basis for applying this item.

If the test for psychoactive substances is positive, citizens called up for military service, entering MEI and joining military service under a contract are recognized as temporarily unfit for military service and sent for examination by a narcologist.

Item 20 of the Requirements by columns. Mental retardation.

All forms of profound, severe and moderate mental retardation are included in subitem 1) of item 20 of the Requirements by columns.

With significant and obvious intellectual defects, no inpatient examination is required to establish unfitness for military service of those examined under column I.

Subitem 2) of item 20 of the Requirements by columns includes mild mental retardation (IQ range is50-69 according to psychometric testing). When making a diagnosis, clinical diagnostic criteria in combination with the results of an experimental psychological study of thinking and intelligence are of decisive importance. If the results of a medical examination do not match the data characterizing the behavior of the person being examined when diagnosing, the examination is carried out in a hospital.

Chapter 6. Diseases of the nervous system

Significant dysfunctions of the nervous system are characterized by a decrease in the muscle strength of the limbs from 0 to 2 points, severe dysphagia, aphonia, pelvic disorders, pronounced cerebellar and extrapyramidal disorders, pronounced impairments of praxis, gnosis, speech.

Moderate dysfunctions of the nervous system are characterized by a decrease in the muscle strength of the limbs of 3 points, moderate dysphagia, dysarthria, cerebellar and extrapyramidal disorders, hypertensive-hydrocephalic syndrome confirmed with neuroimaging methods, as well as repeated lumbar punctures with figures of cerebrospinal fluid pressure more than 200 millimeters of water column (mm WG) (persons examined are in the prone position), or a single confirmation of cerebrospinal fluid hypertension with choked discs.

Minor dysfunction of the nervous system is characterized by a decrease in muscle strength of the limbs of 4 points, mild dysphagia, dysarthria, cerebellar and extrapyramidal disorders.

The degree of dysfunction is determined according to the established order unless otherwise specified in the relevant item of the Requirements by columns, and the decrease in muscle strength of the limbs is determined using a 6-point muscle strength scale (L. McPeak, 1996, M. Weiss, 1986).

Item 21 of the Requirements by columns. The item includes epilepsy, status epilepticus, migraine, other headache syndromes and sleep disorders.

In case of symptomatic epilepsy, examination is carried out for the disease that led to the development of convulsive syndrome.

A seizure is confirmed by medical supervision, medical documents confirming an epileptic seizure are also taken into account. In some cases, written testimonies of eyewitnesses (eyewitness reports) are taken into account if the seizure described therein and the subsequent state suggest its epilepsy. In this case, the authenticity of the signatures of eyewitnesses of epileptic seizures must be notarized or certified in writing by the commander (chief) of the military unit (institution). In doubtful cases, it is required to request data from the place of residence, study, work, service.

In case of frequent (three or more times a year) epileptic seizures or mental equivalents of convulsive seizures, as well as progressive mental disorders, examination is carried out under subitem 1) of this item.

Citizens (military personnel) who had status epilepticus with a diagnosis of epilepsy confirmed in a hospital are examined according to subitem 1) of item 21 of the Requirements by columns, regardless of the frequency of epileptic seizures.

In case of single rare (less than three times a year) epileptic seizures, including non-convulsive paroxysms without equivalents and mental changes characteristic of epilepsy, the examination is carried out in accordance with subitem 2) of this item.

In cases where the past diagnosis of epilepsy is confirmed by the documents of a medical facility, but without epileptic seizures over the past 5 years, the examination is carried out according to subitem 2) of this item, regardless of the results of electroencephalography during the examination.

In case of migraine with frequent (three or more times a year) and long-term (day or more) migraine attacks, persistent headache syndromes and sleep disorders confirmed by medical documents and dynamic observation requiring inpatient treatment (to verify the diagnosis, a head MRI with an angioprogram is mandatory), examination is carried out according to subitem 2) of this item.

In the presence of epileptiform activity identified by the results of electroencephalography (peaks, sharp waves, all types of peak-wave complexes, polyspikes, photoparoxysmal reaction) without clinical manifestations, examination is carried out according to subitem 3) of this item.

In cases of single seizures (epileptic reaction) of any nature in the past or mild and rarely occurring minor seizures, non-convulsive paroxysms or specific mood disorders, the category of fitness for military service is determined after an inpatient examination. Citizens (military personnel) with epileptic paroxysms are not fit for driving vehicles, working at height, near moving mechanisms, fire and water.

Item 22 of the Requirements by columns. The item includes infectious and parasitic diseases of the central nervous system, lesions of the brain or spinal cord in general infections, acute and chronic intoxications (meningococcal meningitis, serous meningitis, poliomyelitis, tick-borne and mosquito viral encephalitis, lesions of the nervous system in tuberculosis, syphilis, demyelinating diseases).

Subitem 1) of item 22 of the Requirements by columns includes:

diseases of the nervous system with profound paralysis or paresis, pronounced secondary parkinsonism, frequent (3 or more times a year) epileptic seizures, severe extensive hyperkinesis, frequent attacks of Kozhevnikov’s or Jackson’s epilepsy, atactic disorders, pronounced hydrocephalus, severe liquor hypertension;

opticochiasmal arachnoiditis with visual impairment;

multiple sclerosis;

sequelae of myelitis with symptoms of paralysis or severe paresis;

severe forms of damage to the nervous system in early and late neurosyphilis, tuberculous meningitis, parasitic lesions of the nervous system.

Subitem 2) of item 22 of the Requirements by columns includes residual effects and sequelae of diseases that, according to the degree of dysfunction of the central nervous system, limit the ability to perform military duties (residual effects of encephalitis, arachnoiditis with moderate hemiparesis in the form of decreased muscle strength, increased muscle tone, moderate hydrocephalus, moderate cerebrospinal fluid hypertension), as well as with frequent (two or more times a year) and long-term (for citizens subject to conscription - at least six months, for military personnel - at least four months) decompensation of painful disorders.

Subitem 3) of item 22 of the Requirements by columns includes the sequelae and residual effects of damage to the central nervous system with minor dysfunction, individual organic signs combined with vegetative-vascular instability and astheno-neurotic manifestations with unsuccessful treatment. With the improvement of the condition and restoration of the ability to perform military duties, a medical examination is carried out in accordance with subitem 4) of this item.

Citizens (military personnel) who had tuberculous meningitis are examined according to subitems 1), 2) or 3) of item 22 of the Requirements by columns, depending on the degree of dysfunction of the central nervous system.

Subitem 4) of item 22 of the Requirements by columns includes the sequelae and residual effects of damage to the nervous system with minor manifestations of asthenia, vegetative-vascular instability and individual persistent scattered organic signs without dysfunctions of the nervous system (including motor, sensory, coordination ones).

The presence of the disorders indicated in this item is confirmed by medical documents, information about the influence of these disorders on the ability to work or perform military duties from the place of work, study or military service, and the diagnosis shall be confirmed by the results of clinical and special studies. At the same time, an opinion on the category of fitness for military service of citizens registering with recruiting stations, being conscripted for military service, joining military service under a contract is made only after an inpatient examination.

When assessing the severity of the syndrome of intracranial hypertension, in addition to the indicators of the pressure of the cerebrospinal fluid (normally the cerebrospinal pressure in the horizontal position of the body ranges from 100 to 150 mWG), the clinical picture of the disease, the presence of occlusive-hydrocephalic paroxysms, stagnant changes in the fundus, data of echoencephaloscopy, the degree of expansion of the ventricular system of the brain according to CT or MRI are taken into account.

Severe clinical manifestations of the syndrome of increased intracranial pressure are as follows:

the presence of headache, vomiting, oculomotor disorders, cognitive impairment, gait disorders, pelvic dysfunction, choked discs, or secondary atrophy of the optic discs;

CSF pressure in prone position for lumbar puncture is over 300 mmWG;

periventricular edema.

Moderate clinical manifestations of the syndrome of increased intracranial pressure are as follows:

the presence of headache, initial symptoms of stagnation in the fundus;

CSF pressure in prone position for lumbar puncture is over 200 mmWG.

The expansion of the ventricular system of the brain is assessed by computed (magnetic resonance) tomography. Signs of hydrocephalus are the ratio of the maximum width of the anterior horns to the distance between the inner plates of the frontal bones at this level being over 0.5 (less than 0.4 is the norm, 0.4 - 0.5 is the borderline value, over 0.5 is hydrocephalus), Evans’ index (the ratio of the width of the anterior horns to the maximum distance between the inner plates of the parietal bones) being over 26, index of III ventricle (up to 20 years is over 3.0, up to 50 years - over 3.9, 50 years and older - over 4.5). The presence of periventricular edema is assessed by computed tomography (decrease in the density of the periventricular white matter), magnetic resonance imaging (high-intensity signal on T2-weighted images).

With pronounced emotional-volitional or intellectual-mnestic disorders that have arisen as a result of an organic brain damage, an infectious disease or intoxication, the examination is carried out in accordance with item 14 of the Requirements by columns.

Item 23 of the Requirements by columns. The item includes a group of diseases: systemic atrophies affecting mainly the central nervous system, extrapyramidal and other movement disorders, other degenerative diseases of the nervous system, cerebral palsy and other paralytic syndromes, diseases of the neuromuscular synapse and muscles, other disorders of the nervous system, tumors of the brain and spinal cord, congenital anomalies (malformations) of the nervous system.

In addition, they include: hereditary ataxias, spinal muscular atrophy, Parkinson’s disease, essential tremor, Alzheimer’s disease, muscular dystrophy, cerebral palsy, toxic or unspecified hydrocephalus, including residual encephalopathy, cerebral cyst, syringomyelia.

Subitem 1) of item 23 of the Requirements by columns includes severe congenital anomalies (malformations) and diseases of the nervous system, as well as diseases with a rapidly progressive course or significant dysfunction.

This subitem also includes tumors of the brain and spinal cord, regardless of the stage of development and effectiveness of treatment, essential tremor, with significant written expression disorders (inability to read a written text by a person examined, inability to put a signature), disorders of the ability to self-service, as well as pronounced changes when performing drawing tests (including spiralgrams, parallel lines).

Subitem 2) of item 23 of the Requirements by columns includes diseases with moderate dysfunction, the course of which is characterized by a slow, long-term (at least a year) increase in symptoms of muscle atrophy with sensory disorder, craniostenosis with intracranial hypertension syndrome.

Subitem 3) of item 23 of the Requirements by columns includes mild, extremely slowly progressive (over three years or more) diseases of the nervous system, when objective signs of the disease are expressed insignificantly or when the symptoms of the disease persist for a long time, are in the same state.

Subitem 4) of item 23 of the Requirements by columns includes:

essential tremor without dysfunction, which does not prevent from performing official duties;

hydrocephalus syndrome, congenital cerebral and spinal cysts without dysfunction;

encephalopathy without signs of increased intracranial pressure, in which mild asthenoneurotic manifestations and (or) vegetative-vascular instability are identified in the neurological status.

After radical resection of benign tumors of the brain or spinal cord, examination is carried out according to subitems 1), 2) or 3) of this item, depending on the degree of dysfunction.

Item 24 of the Requirements by columns. The item includes intracranial hemorrhage (including subarachnoid, intracerebral), cerebral infarction, transient cerebral ischemia, sequelae of vascular lesions of the brain, spinal cord.

Subitem 1) of item 24 of the Requirements by columns includes:

repeated strokes regardless of the degree of dysfunction;

repeated subarachnoid hemorrhages (regardless of etiology);

persistent loss of functions of the nervous system resulting from an acute impairment of the cerebral or spinal circulation;

stage III dyscirculatory encephalopathy;

spontaneous (non-traumatic) subarachnoid hemorrhages of the brain in those examined under columns I - II;

aneurysms and arteriovenous malformations of the vessels of the brain and spinal cord, which caused cerebrovascular accident, in case of refusal of surgical treatment or inoperability, regardless of the severity of residual phenomena of cerebrovascular accident and functions of the nervous system.

Subitem 2) of item 24 of the Requirements by columns includes:

multiple arterial aneurysms after their exclusion from blood circulation;

arteriovenous aneurysms after embolization, artificial thrombosis or intracranial resection;

vascular lesions of the brain or spinal cord with a favorable course and moderate severity of focal loss;

dyscirculatory encephalopathy stage II with cerebral atherosclerosis;

frequent (three or more times a year) transient disorders of cerebral circulation (transient cerebral ischemia, hypertensive cerebral crises) requiring inpatient examination and treatment with verification of cerebral and focal symptoms, with its obligatory assessment in dynamics;

sequelae of impaired spinal circulation in the form of persistent disturbances in sensitivity or mild paresis of limbs;

spontaneous (non-traumatic) subarachnoid hemorrhages of the brain in those examined under column III.

After surgical treatment of vascular lesions of the brain (including cerebral vascular aneurysm) or spinal cord in relation to those examined under columns I, II, an opinion is made according to subitem 1) of this item, and in relation to those examined under column III - according to relevant subitems of paragraph 24 of the Requirements by columns, depending on the radical nature of surgery, its effectiveness, the magnitude of the postoperative defect of skull bones, the dynamics of restoration of impaired functions. In the presence of a defect in the skull bones, subitems of item 81 of the Requirements by columns are additionally applied.

Subitem 3) of item 24 of the Requirements by columns includes:

single arterial aneurysms after intracranial clipping or exclusion from the blood circulation by ballooning or artificial thrombosis;

rare (no more than twice a year) transient disorders of cerebral circulation (transient cerebral ischemia, hypertensive cerebral crises) with unstable focal symptoms of the central nervous system (paresis, paresthesias, speech disorders, cerebellar phenomena), which persist for no more than a day and pass without impairing the functions of the nervous system or aggravating existing disorders;

frequent (three or more times a year) or repeated (two or more times a month) crises manifested by acute anemia of the brain (simple and convulsive fainting), confirmed by documents;

asymptomatic arterial aneurysms and arteriovenous malformations.

Subitem 4) of item 24 of the Requirements by columns includes:

rare (no more than twice a year) crises manifested by acute anemia of the brain (simple and convulsive fainting), confirmed by documents;

stage I dyscirculatory encephalopathy.

When diagnosing dyscirculatory encephalopathy, it is necessary to be guided by the following conditions:

the presence of one of the etiological factors (atherosclerosis of cerebral vessels, arterial hypertension, diabetes mellitus, hypercholesterolemia, hyperhomocysteinemia, heart diseases (ischemic heart disease, rheumatic lesions, cardiac arrhythmias, etc.), blood diseases, lesions of the cerebral vessels due to injury, infectious and systemic diseases, anomalies in the development of blood vessels, pathology of the cervical spine, brain injury, etc.);

the presence of complaints reflecting an impairment of the functional state of the brain;

the presence of clinical signs of organic brain injury;

the presence of objective signs of cognitive impairment according to neuropsychological examination data;

the presence of signs of lesion of the cerebrovascular bed;

the presence of signs of structural changes in the brain matter according to the data of magnetic resonance imaging and computed tomography.

The diagnosis is made provided that there are at least three conditions and cause-and-effect relationships of the formation of clinical symptoms with risk factors and changes obtained during additional examination.

Citizens (military personnel) with fainting are subject to in-depth medical examination and treatment.

The diagnosis of fainting (syncope) is made when purposeful observation failed to identify other diseases with disorders of the autonomic nervous system. In the presence of fainting due to other diseases or disorders (infection, injury, intoxication), the examination is carried out according to the relevant items of the Requirements by columns. Citizens (military personnel) with fainting are not fit for driving vehicles, working at height, near moving machinery, fire and water.

With regard to military personnel examined under column III after a transient cerebrovascular accident, with full restoration of the central nervous system functions according to item 28 of the Requirements by columns, an opinion is made on the need to grant an exemption or sick leave.

Item 25 of the Requirements by columns. The item includes immediate and distant (after a year or more from the moment of injury) sequelae of brain or spinal cord injuries, complications of traumatic injuries of the central nervous system, as well as the sequelae of injuries from external factors (including a blast wave).

Subitem 1) of item 25 of the Requirements by columns includes:

sequelae of traumatic injuries with severe dysfunctions of the brain or spinal cord (bruises and compression of the brain leading to persistent paralysis or deep paresis, dysfunction of the pelvic organs);

sequelae of traumatic injuries of the brain matter with a disorder of cortical functions (aphasia, agnosia, apraxia, amnestic syndrome);

post-traumatic arachnoiditis, hydrocephalus leading to a sharp increase in intracranial pressure and (or) frequent (three or more times a year) epileptic seizures.

Subitem 2) of item 25 of the Requirements by columns includes the sequelae of brain or spinal cord injuries, in which focal symptoms and functional disorders do not reach the degree of severity specified in subitem 1) of this item:

paresis moderately limiting the function of the limb;

moderate cerebellar disorders in the form of instability when walking, nystagmus, sensory disorders;

traumatic arachnoiditis;

hydrocephalus with a moderate or slight increase in intracranial pressure, rare (less than three times a year) epileptic seizures.

Subitem 3) of item 25 of the Requirements by columns includes the sequelae of traumatic injury of the brain or spinal cord, traumatic arachnoiditis without signs of increased intracranial pressure, in which scattered organic signs are identified in the neurological status (asymmetry of cranial innervation and anisoreflexia, mild sensory disorders) combined with persistent asthenoneurotic manifestations and vegetative-vascular instability.

Examination under this subitem is carried out only in the absence of positive dynamics of painful manifestations as a result of ongoing treatment and rehabilitation, as well as in case of protracted or repeated decompensations.

Subitem 4) of item 25 of the Requirements by columns includes:

late sequelae of brain and spinal cord injuries with separate scattered organic signs, weakly expressed vegetative-vascular instability and minor asthenia without dysfunctions of the nervous system (including motor, sensory, coordination ones);

improvement of the condition, compensation of painful manifestations, restoration of the ability to perform military duties after treatment.

The fact of treatment in relation to a brain or spinal cord injury, or its sequelae in the medical history, is confirmed by medical documents, and the effect of the sequelae of the injury on the ability to work, perform military duties - by information about the service activities with regard to military personnel, and with regard to citizens - with references from the place of employment, study.

In the presence of pronounced emotional-volitional or intellectual-mnestic disorders arising from a brain injury, which complicate the performance of military duties, they are examined according to item 14 of the Requirements by columns. In the presence of sequelae of lesions of the central nervous system from external factors (including radiation, low and high temperatures, light, high or low air or water pressure), the examination is carried out according to the relevant subitems of this item depending on the degree of dysfunction.

In the presence of injuries and defects in the skull bones, the relevant subitems of item 81 of the Requirements by columns also apply in addition to this item.

Medical examination of citizens (military personnel) who had an acute injury of the brain or spinal cord is carried out in accordance with item 28 of the Requirements by columns.

Item 26 of the Requirements by columns. The item includes diseases, primary and secondary lesions of individual cranial nerves (except for pairs II and VIII), nerve roots and plexuses, polyneuropathy and other lesions of the peripheral nervous system.

Subitem 1) of item 26 of the Requirements by columns includes:

sequelae (neurological symptoms persisting for six months or more from the onset of a disease of the nervous system) of polyneuritis (polyneuropathies), plexitis (plexopathies) of inflammatory and intoxication origin, tumors of peripheral nerves, accompanied by significant disorders of movement, sensitivity and trophism (pronounced unilateral muscle atrophy: shoulder - over 4 cm, forearms - over 3 cm, thighs - over 8 cm, lower legs - over 6 cm; chronic trophic ulcers, bedsores), which are accompanied by severe pain syndrome;

frequent (two or more times a year) recurrent and long-term radiculitis with severe persistent pain syndrome with motor and vegetative-trophic disorders, requiring continuous long-term (four months or more) inpatient and outpatient treatment;

severe forms of trigeminal neuralgia or plexitis with unsuccessful treatment.

Subitem 2) of item 26 of the Requirements by columns includes:

diseases of the peripheral nerves and plexuses, in which the main function is moderately disrupted (persistent paralysis of facial muscles, decreased muscle strength of the limb, limb elevation is limited);

chronic, recurrent radiculitis, plexitis, neuropathy, neuritis with a forced position of the trunk, pain along the nerves in the exacerbation phase and requiring continuous inpatient and outpatient treatment for two-three months.

Subitem 3) of item 26 of the Requirements by columns includes:

recurrent diseases of peripheral nerves and plexus with rare (less than twice a year) exacerbations without a tendency to increase motor, sensory and trophic disorders;

mild residual effects caused by past exacerbations, slightly disrupting the function of the limb.

Subitem 4) of item 26 of the Requirements by columns includes residual effects of peripheral nerve diseases in the form of minor sensory impairments, small atrophies or weakening of muscle strength, which do not disrupt the function of the limb and tend to recover.

For secondary lesions of the peripheral nervous system, the relevant items of the Requirements by columns also apply.

Item 27 of the Requirements by columns. The item includes the sequelae of injury of the cranial (except for pairs II and VIII) and peripheral nerves.

Subitem 1) of item 27 of the Requirements by columns includes the sequelae of injuries or wounds of the nerve trunks and plexuses in the presence of pronounced and persistent movement, sensory disorders, trophic disorders (similar to subitems 1 of item 26 of the Requirements by columns), as well as the sequelae of injuries accompanied by severe pain syndrome.

Subitem 2) of item 27 of the Requirements by columns includes the sequelae of damage to nerves and plexuses, in which, due to paresis of a muscle group or individual muscles, the main function of the limb is moderately disturbed, paralysis of facial muscles due to damage to the main trunk or large branches of the facial nerve occurs.

Subitem 3) of item 27 of the Requirements by columns includes the sequelae of damage to nerves, plexuses, in which the function of the limb is slightly impaired (damage to one radial or ulnar nerve, in which the strength of the extensors of the hand is reduced and its dorsal flexion is limited).

Subitem 4) of item 27 of the Requirements by columns includes the sequelae of nerve injury when their functions are fully restored, and the existing mild residual effects in the form of minimally expressed sensory impairments or slight weakening of the muscles innervated by the damaged nerve practically do not limit the function of the limb.

After injuries of peripheral nerves or surgical treatment, when at least one month is required to fully restore the ability to perform military duties, a medical examination is carried out in accordance with item 28 of the Requirements by columns.

Item 28 of the Requirements by columns. The item includes conditions after acute infectious, parasitic diseases, exacerbation of chronic diseases, intoxication lesions and injuries of the nervous system, as well as acute vascular diseases of the brain or spinal cord.

An MPB opinion on the need to provide a serviceman with a sick leave is made after acute serous meningitis, meningeal form of tick-borne encephalitis, generalized forms of meningococcal infection (meningitis, meningoencephalitis, meningococccemia), mixed forms of polyradiculoneurites and those resulting in asthenic forms after the treatment is completed and cerebrospinal fluid is sanitized. The criterion for the sanitation of cerebrospinal fluid in meningococcal meningitis is a decrease in cytosis below 50 cells with a lymphocyte count of 95 percent or more. Servicemen who had the above diseases are sent for rehabilitation.

With an uncomplicated course of these diseases and full recovery, servicemen are granted exemption.

When examining military personnel who had a brain concussion with severe clinical manifestations or a brain contusion, an opinion is made to grant a sick leave.

After a sick leave, military personnel examined under column IV are subject to repeated medical examination.

Citizens with meningitis, meningoencephalitis registering with recruiting stations, being conscripted for military service, or joining military service under a contract, are recognized as temporarily unfit for military service if less than twelve months have passed since the end of treatment. Re-examination is carried out depending on the outcome of treatment and rehabilitation according to the relevant subitems of item 22 of the Requirements by columns.

Citizens after an acute closed brain injury registering with recruiting stations, being conscripted for military service, joining military service under a contract are recognized as temporarily unfit for military service for up to twelve months, depending on the severity of the injury and dysfunction.

With regard to military personnel examined under columns III and IV, after the first acute cerebrovascular accident which ended in the restoration of the functions of the nervous system or an asthenic state, a sick leave is granted with a subsequent medical examination.

Chapter 7. Diseases of the eye and adnexa

Item 29 of the Requirements by columns. The item includes congenital and acquired (due to diseases, injuries and burns) anatomical changes or deficiencies in the position of the eyelids, diseases of the eyelids, lacrimal passages, orbit and conjunctiva. An opinion on the fitness for military service is made depending on the severity of anatomical changes, the severity of the disease (injuries and burns), treatment results, and functions of the eye.

Subitem 1) of item 29 of the Requirements by columns includes:

fusion of eyelids themselves or with the globe if they significantly restrict eye movements or impede vision;

blepharelosis or growing of eyelash towards the globe, which causes eye irritation;

eversion, cicatricial deformity or deficiencies in the position of eyelids (other than ptosis) that prevent the cornea from closing;

persistent lagophthalmos.

Subitem 2) of item 29 of the Requirements by column includes:

pronounced ulcerative blepharitis with cicatricial degeneration and baldness of the edges of the eyelids;

chronic conjunctivitis with hypertrophy and pronounced infiltration of the submucous tissue with frequent (at least twice a year) exacerbations with unsuccessful inpatient treatment;

chronic trachomatous lesion of the conjunctiva;

diseases of the lacrimal passages and relapses of the pterygoid hymen with progressive dysfunction of the eye, which cannot be cured after repeated surgical treatment;

congenital or acquired ptosis, in which the upper eyelid, in the absence of tension in the frontal muscle, covers more than half of the pupil in one eye or more than one third of the pupil in both eyes;

conditions after reconstructive surgery on lacrimal passages with the introduction of a lacoprosthesis.

In case of sequelae of trachoma with persistent dysfunctions of the eye, an opinion is made according to relevant items of the columns of diseases that include these impairments.

Simplex blepharitis with individual scales and slight hyperemia of the edges of the eyelids, follicular conjunctivitis with single follicles, velvety of the conjunctiva in the corners of the eyelids and in the area of the conjunctival fornices, some small superficial scars of the conjunctiva of a non-trachomatous origin, as well as changes in the conjunctiva (smooth scars) of trachomatous origin without relapse of the trachomatous process within a year, pseudopterygium and true pterygoid hymen without progressing phenomena are not grounds for applying this item, do not interfere with military service, entering MEI.

In case of allergic lesions of the conjunctiva (including spring catarrh), depending on the intensity, severity of the course of the disease, the frequency of exacerbations and the effectiveness of the treatment, medical examination is carried out according to subitem 2) or 3) of this item.

With regard to military personnel, after treatment of acute trachoma, an opinion on the need for a sick leave is not made.

If it is necessary to complete the treatment under item 36 of the Requirements by columns, an opinion is made on exempting from the performance of military duties for up to 15 days.

Item 30 of the Requirements by columns. The item includes chronic, intractable or incurable diseases (of tuberculous, degenerative, dystrophic and congenital nature) of the sclera, cornea, iris, ciliary body, lens, choroid, retina, vitreous body, globe, optic nerve, as well as the sequelae of injuries and burns.

With a completed process or a non-progressive course with rare exacerbations (less than twice a year), as well as after tissue transplantation, the category of fitness for military service is determined depending on the functions of the eye according to relevant items of the Requirement by columns.

In the presence of neoplasms of the eye and its adnexa, depending on their nature and degree of visual dysfunction, a medical examination is carried out according to the relevant subitems of items 8 or 10 of the Requirements by columns.

Benign neoplasms not impairing the functions of the eye do not prevent from doing military service, entering MEI.

Subitem 1) of item 30 of the Requirements by columns includes:

diseases with progressive loss of vision and resistant to conservative or surgical treatment;

conditions after keratoprosthesis in one or both eyes;

tapetoretinal abiotrophies regardless of the function of the eye.

Pigment degeneration of the retina with or without pigment in combination with dark adaptation disorder (hemeralopia) is confirmed by two-hour adaptometry performed using control methods for measuring twilight vision.

With persistent tunneling of vision (along the vertical and horizontal meridians) from the fixation point to a level of less than 30 degrees in both eyes, an opinion with regard to all columns of the requirements is made according to subitem 1) of this item, in one eye - according to subitem 2) of this item, from 30 to 45 degrees in both eyes - according to subitem 2) of this item, in one eye - according to subitem 3) of this item.

Subitem 2) of item 30 of the Requirements by columns includes:

chronic uveitis and uveopathies diagnosed in hospitals and accompanied by increased intraocular pressure, keratoglobus and keratoconus;

aphakia, pseudophakia in one or both eyes;

the presence of degenerative-dystrophic changes in the fundus (retinal degeneration, multiple chorioretinal foci, posterior staphiloma, etc.) with a progressive decrease in the visual functions of the eye;

a foreign object in the eye that does not cause inflammatory or degenerative changes.

The category of fitness for military service of those examined according to columns III-IV is determined not earlier than three months after injury. With good eye functions (visual acuity, visual field, dark adaptation), the absence of inflammation and signs of metalosis, these servicemen are recognized as fit for military service with minor restrictions, but not fit for military service as part of the crews of tanks, infantry fighting vehicles, armored personnel carriers, launcher installations of missile military units, as drivers of vehicles, as well as for work associated with body vibration.

In case of optic nerve atrophy, those examined according to columns I-II are recognized as unfit for military service, regardless of the functions of the eye (visual acuity, visual field), and the category of fitness of those examined according to column III is determined depending on the functions of the eye.

When being conscripted for military service, entering military service under a contract, citizens with optical reconstructive surgery on the cornea or sclera are recognized as temporarily unfit for military service if less than six months have passed since the surgery. After the surgery, the category of their fitness for military service is determined according to the relevant items of the Requirement by columns, depending on the state of the eye functions and the degree of ametropia documented before the surgery with account of the results of ultrasound biometry of the globes.

Citizens (military personnel) who had optical reconstructive surgery on the cornea are fit for entering MEI no earlier than a year after the surgery in the absence of post-surgery complications and degenerative-dystrophic changes in the cornea and fundus, and also provided that the degree of ametropia documented before the surgery was not higher than that specified in subitem 4) of item 34 of the Requirements by columns.

In case of aphakia, pseudophakia in one or both eyes, an opinion concerning military personnel examined under columns I-II is made according to subitem 2) of this item; and in relation to military personnel examined under column III, it is made according to item 35 of the Requirements by columns, depending on the visual acuity with practically bearable correction. These military personnel are not fit for entering MEI, for military service in AAF, SFU and the NAVY, as part of tank crews, infantry fighting vehicles, as drivers of vehicles and for work associated with body vibration.

Lens dislocation and subluxation are considered to be aphakia. Aphakia in one eye is regarded as bilateral if there is a clouding of the lens in the other eye, which reduces the visual acuity of this eye to 0.4 and below.

The so-called color iridescence, iridescence, lumps, grains and vacuoles of the lens, which are identified only when examining with a slit lamp, as well as congenital pigment deposition on the anterior capsule of the lens, which does not reduce visual acuity, are not grounds for applying this item, do not prevent from military service, entering MEI, military service with harmful factors.

Servicemen doing military service with harmful factors, upon identification of opacities under the posterior capsule of the lens during biomicroscopy and the presence of convincing signs of the progression of lens opacities (a significant increase with long-term observation of their number and size), are recognized as unfit for military service with harmful factors.

With persistent absolute central and paracentral scotomas in one or both eyes, the category of fitness for military service and fitness for military service according to a military specialty is determined depending on the function of the eye.

Citizens (military personnel) with parenchymal keratitis of syphilitic origin are examined according to subitem 2) of item 6 of the Requirements by columns.

Item 31 of the Requirements by columns. Retinal detachments and breaks.

Subitem 1) of item 31 of the Requirements by columns includes non-traumatic detachment (rupture) of the retina in both eyes, regardless of their function (visual acuity, visual field), as well as cases of unsuccessful repeated surgical treatment of post-traumatic detachment (break) of the retina in both eyes with progressive decline in eye function.

Citizens (military personnel) with a detachment (break) of the retina of traumatic etiology in both eyes, provided that good eye functions (visual acuity, visual field) are preserved, are examined according to subitem 2) of item 31 of the Requirements by columns. They are not fit for military service as part of the crews of tanks, infantry fighting vehicles, armored personnel carriers, launcher installations of missile military units, as drivers of vehicles, as well as for work associated with body vibration.

Item 32 of the Requirements by columns. The diagnosis of glaucoma is confirmed in a hospital examination using stress tests. The category of fitness for military service is determined after treatment (medical or surgical), taking into account the degree of stabilization of the process and functions of the eye (visual acuity, visual field, the presence of paracentral scotomas, also during stress tests, as well as excavation of the optic nerve head).

Citizens (military personnel) with secondary glaucoma are also examined under this item.

Item 33 of the Requirements by columns. Diseases of ocular muscles, binocular movement.

Subitem 1) of item 33 of the Requirements by columns also includes persistent diplopia after an injury to the orbit with damage to ocular muscles. If diplopia is a consequence of any disease, an opinion is made on the underlying disease.

If persons examined have double vision only with extreme abduction of the globes to the sides and upward, the examination is carried out according to subitem 2) of this item, and when looking down - according to subitem 1) of this item.

Subitem 2) of item 33 of the Requirements by columns also includes a clearly expressed swinging spasm of the muscles of the globe.

If nystagmus is one of the signs of damage to the nervous system or vestibular apparatus, examination is carried out according to the underlying disease. With significantly reduced visual acuity, an opinion is made according to item 35 of the Requirements by columns.

Nystagmoid twitching of the eyes with extreme abduction of the globes is not an obstacle to military service, entering MEI, training as an operator of radar stations or anti-tank guided missile, working with displays and information display units.

With concomitant strabismus less than 15 degrees, the diagnosis is confirmed by examining binocular vision. The presence of binocular vision is the basis for excluding concomitant strabismus.

In case of alternating strabismus with good vision in both eyes, it is necessary to refrain from surgical treatment due to the possibility of diplopia.

In case of binocular vision impairments (including concomitant strabismus, paralytic strabismus without diplopia), the category of fitness for military service and fitness for military service according to a military specialty are determined depending on the functions of the eye (visual acuity, visual field).

Item 34 of the Requirements by columns. Refraction and accommodation disorders.

The type and degree of refractive error are determined using skiascopy or refractometry.

If individual assessment of fitness for military service is required in case of refractive errors indicated in this item, critical significance is attached to visual acuity.

In case of persistent spasm, paresis or paralysis of accommodation, an examination is carried out with the participation of a neurologist, a therapist and, if necessary, doctors of other specialties. If persistent spasm, paresis or paralysis of accommodation is caused by diseases of the nervous system, internal organs, a medical examination is carried out for the underlying disease.

Accommodation spasm is a functional disorder in which the refraction identified during cycloplegia is weaker than the strength of the optimal negative corrective lens prior to cycloplegia.

In case of spasm, paresis of accommodation in one or both eyes after unsuccessful inpatient treatment, the category of fitness for military service is determined according to items 34 or 35 of the Requirements by columns, depending on the visual acuity with correction and the degree of ametropia returning to the previous level after repeated cycloplegia.

With persistent paralysis of accommodation in one eye, the category of fitness for military service, fitness for military service according to a military specialty is determined depending on the functions of the eye.

Servicemen doing military service under a contract from among junior sergeants and privates, examined according to column IV with myopia or farsightedness in the meridian of greatest ametropia of more than 3.0 diopters, astigmatism of any kind with a difference in the refractive power in the two main meridians of more than 2.0 diopters are recognized as unfit for military service in AAF, SFU and the NAVY.

Item 35 of the Requirements by columns. Blindness, visual impairment, color vision deficiencies.

The visual acuity of each eye is taken into account with correction by any glasses, including combined glasses, as well as contact lenses (in case of good (at least 20 hours) tolerance, absence of diplopia, eye irritation) in military personnel examined under column III, in addition, by intraocular lenses.

Visual acuity of citizens (military personnel) wearing contact lenses is tested with ordinary glasses.

Visual acuity not preventing persons examined according to columns I, II from doing military service, for distance with correction, is determined not less than 0.5 in one eye and 0.1 in the other eye or not less than 0.4 in each eye. In doubtful cases, visual acuity is determined using control research methods.

When correcting with ordinary spherical glasses, as well as in case of uncorrected anisometropia of persons being examined under all columns of the Requirements, it is necessary to take into account visual acuity with practically bearable binocular correction, i.e. with a difference in the strength of glasses for both eyes of no more than 2.0 diopters. Correction of astigmatism of any kind is carried out with cylindrical or combined glasses completely along all meridians.

As to citizens entering MEI, visual acuity with correction not exceeding the refractive limit specified in Appendix 7 to the Requirements is determined only in the presence of myopia, simple or complex myopic astigmatism, and for other reasons of decreased visual acuity (including farsightedness, farsighted or mixed astigmatism) - without correction.

Those examined under column IV are recognized as unfit for military service with uncorrected visual acuity for distance below 0.5 in one eye and below 0.4 in the other eye.

When diagnosing forms, degrees of decrease in color perception, it is necessary to follow guidelines for threshold tables for the study of color vision approved for use in medical practice. Type C anomalous trichomasia includes conditions of persons being examined when they correctly see 12 or more tables with correct reading of Table XVIII in Rabkin polychromatic tables.

Chapter 8. Diseases of the ear and mastoid

Item 37 of the Requirements by columns includes diseases of the external ear: eczema of the external ear canal and auricle, chronic diffuse otitis externa, exostosis of the ear canal, acquired stenosis of the ear canal. The diagnosis of eczema of the external ear canal and auricle, otitis externa with mycoses is made together with a dermatovenerologist.

Conscripts with eczema of the external ear canal and auricle, chronic diffuse otitis externa, otitis externa with mycoses are given a deferral from conscription for military service up to six months under item 41 of the Requirements by columns with subsequent medical examination.

With exostosis, acquired stenosis of the ear canal with hearing impairment, the examination is carried out according to item 40 of the Requirements by columns depending on their degree of decrease.

Item 38 of the Requirements by columns. Diseases of the middle ear and mastoid. The diagnosis of chronic suppurative otitis media (attico-antral, tubotympanic otitis media) is confirmed by otoscopic data (purulent discharge, perforation of the tympanic membranes, granulation, polyps, cholesteotomic masses), X-ray, CT scanning of the temporal bones, testing of hearing function and the barofunction of the ear, and also frequent exacerbations (at least twice a year) requiring treatment.

All persons being examined with chronic diseases of the middle ear are offered treatment.

Subitem 1) of item38 of the Requirements by columns includes:

bilateral or unilateral chronic suppurative otitis media with persistent obstruction of nasal breathing confirmed by rhinomanometry;

conditions after surgical treatment of chronic diseases of the middle ear with incomplete epidermization of the postoperative cavity in the presence of pus, granulations, cholesteatomic masses in it for 30 days or more after the operation.

Subitem 2) of item 38 of the Requirements by columns includes:

bilateral persistent dry perforations of the tympanic membrane, including post-traumatic conditions or conditions after radical surgery on both ears with complete epidermization of postoperative cavities.

A persistent dry perforation of the tympanic membrane shall be understood as the presence of perforation of the tympanic membrane in the absence of inflammation of the middle ear for twelve months or more.

The presence of chronic suppurative otitis media is confirmed by otoscopic data (perforation of the tympanic membrane, discharge from the tympanic cavity), culture of discharge from the tympanic cavity on the microflora, X-ray of the temporal bones, CT.

Subitem 3) of item 38 of the Requirements by columns includes unilateral persistent dry perforations of the tympanic membrane, including post-traumatic ones, adhesive otitis media, tympanosclerosis, a condition after a radical operation on one ear performed twelve or more months ago with complete epidermization of the postoperative cavity.

As to combat swimmers and diving personnel, their barofunction is examined in a pressure chamber (recompression chamber). Citizens (military personnel) selected for training and studying to be combat swimmers, as well as diving specialties, are recognized as fit if they have good patency of the Eustachian tube (barofunction of I and II degrees); and with persistent impairment of barofunction of III degree, they are recognized as unfit.

Persistent impairment of the barofunction of the ear is determined by repeated studies.

In case of persistent impairment of the barofunction of III degree, the fitness of military personnel serving as military divers and combat swimmers is determined individually, and in case of impairment of the barofunction of IV degree, they are recognized as unfit.

After radical or reconstructive surgery on the middle ear with good results, the servicemen are granted exemption, and citizens registering with recruiting stations, being conscripted for military service and joining military service under a contract according to item 41 of the Requirements by columns are recognized as temporarily unfit for military service for six months if less than three months have passed since their discharge from the hospital. With complete epidermization of the postoperative cavity, the examination is carried out under subitem 3) of this item.

Item 39 of the Requirements by columns. In case of vestibular disorders, examination data are assessed with the involvement of a neuropathologist.

Subitem 1) of item 39 of the Requirements by columns includes Meniere’s disease, pronounced forms of vestibular disorders, the attacks of which were observed during inpatient examination and confirmed by medical documents.

Subitem 2) of item 39 of the Requirements by columns includes forms of vestibular disorders, the attacks of which are short-term with moderate vestibular-vegetative reactions.

Subitem 3) of item 39 of the Requirements by columns includes oversensitivity to motion sickness in the absence of symptoms of vestibular disorders and diseases of other organs.

When deciding on fitness for military service in the NAVY, it is necessary to take into account the habit of ship’s motion.

In case of loss of the ability to perform military duties in accordance with the military specialty due to motion sickness and absence of positive results (from special training, participation in campaigns) for a period of at least one year, an opinion is made on the unfitness for military service in the NAVY.

MPB makes an opinion on the unfitness for military service in the NAVY based on the results of the study of vestibular-vegetative sensitivity by the otolith response test in three dimensions, by the method of summation (cumulation) of irritation on a swivel chair or on Khilov’s swing, a test with the continuous cumulation of Coriolis accelerations.

The results of vestibulometry are assessed together with a neurologist. When indicating the temporary nature of vestibular disorders, comprehensive examination and treatment are carried out.

When selecting for the NAVY, the criterion of resistance to motion sickness is the results of a test of the otolith response or a sample of continuous cumulation of Coriolis accelerations. Citizens (military personnel) who during these tests give a vestibular reaction of III degree are not fit for military service in the NAVY.

Results of the study of the vestibular function are assessed with account of the protective movements of III degree. The absence of intense vegetative responses is not a basis for making an opinion on unfitness for military service in the NAVY, since this response to irritation of the vestibular apparatus is not persistent and, as a rule, disappears in the course of due training.

During the medical examination of citizens (military personnel) involved in parachute training, a test is carried out with the influence of Coriolis accelerations for three minutes by the CCCA method or two minutes by the DCCA method. When weakly expressed vegetative reactions are obtained, it is advisable to repeat the test after one or two days. If the reduced resistance of the vestibular apparatus to cumulative effects is re-identified, they are recognized as unfit. The study of the vestibular apparatus for the cumulative effect of adequate stimuli shall be carried out in the first half of the day no earlier than two hours after a meal. The persons being examined who developed pronounced autonomic reactions during the test (spontaneous nystagmus, asymmetry of vestibulo-ocular and optokinetic reflexes and reactions of their suppression, severe pallor, nausea, vomiting) are considered unstable to vestibular stimuli and recognized as unfit.

Item 40 of the Requirements by columns. Deafness, deaf mutism, hearing loss.

The perception of whispered speech, which does not prevent from doing military service by persons examined under columns I, II, is determined at a distance of at least 2 meters for one ear and at a distance of at least 4 meters for the other ear or at a distance of at least 3 meters for both ears.

Deafness in both ears or deaf mutism is additionally confirmed by medical facilities, organizations or educational institutions for the deaf and dumb. Deafness shall be considered as the lack of perception of the cry at the auricle.

Citizens (military personnel) who had surgery to implant a cochlear implant in both ears are examined under subitem 1), and in one ear - under subitem 2) of this item.

When determining the degree of hearing loss, special research methods are used such as those of whispered and colloquial speech, tuning forks, objective audiometry (registration of auditory evoked potentials, otoacoustic emission) with the obligatory measuring of the barofunction of the ears.

With hearing loss, which changes the category of fitness for military service, these tests are performed repeatedly (at least three times during the examination period). In case of suspicion of deafness in one or both ears, methods of objective determination of deafness are additionally used: the use of a Barani noisemaker, the tests of Govseev, Popov, Stenger, Khilov. With a significant (more than three meters) inter-aural difference in hearing, an X-ray of the temporal bones according to Stenvers or a computed tomography of the temporal bones is performed.

An opinion on the category of fitness for military service under this item is made after examination by an audiologist.

In an individual assessment of the category of fitness for military service, the specific conditions of military service of military personnel, the characteristics of the command (leadership) and the doctor of the military unit (institution), the data of a functional study of hearing by checking audibility through headphones when using electro-acoustic communications (telephone, radio) are taken into account.

With persistent hearing loss, if the perception of whispered speech is less than 6 meters in one ear, those entering MEI (schools), as well as their students, are recognized as unfit.

Item 41 of the Requirements by columns. After a radical operation on one middle ear with good results, those examined under columns I, II are recognized as temporarily unfit for military service for a period of twelve months after the operation. After this period, with complete epidermization of the postoperative cavity, an opinion is made according to subitem 3) of item38 of the Requirements by columns.

Chapter 9. Diseases of the circulatory system

In diseases of the circulatory system, chronic heart failure is assessed by functional classes in accordance with the classification of the New York Heart Association (NYHA), angina pectoris - in accordance with the classification of the Canadian Cardiovascular Society.

Item 42 of the Requirements by columns. Medical examination of citizens with primary prolapse of the mitral and (or) other heart valves (as manifestations of connective tissue dysplasia) is carried out according to item 80 of the Requirements by columns, and in case of secondary prolapse of the mitral and (or) other heart valves - according to this item.

Subitem 1) of item 42 of the Requirements by columns includes:

diseases of the cardiovascular system with CHF III-IV FC;

combined (damage to several heart valves) or mixed (damage to one heart valve: stenosis and insufficiency) acquired heart defects in the presence or absence of CHF;

isolated aortic heart defects in the presence of CHF II-IV FC;

isolated stenosis of the left atrioventricular foramen;

tricuspid stenosis;

pulmonary artery stenosis;

dilated and restrictive cardiomyopathy, hypertrophic cardiomyopathy with obstruction of the outflow tract of the left ventricle;

sequelae of surgical interventions on the valve apparatus of the heart, implantation of an artificial pacemaker in the presence of CHF I-IV FC;

certain life-threatening forms of rhythm and conduction disturbances (ventricular fibrillation, asystole, paroxysmal ventricular tachycardia (of more than 30 seconds or requiring relief due to hemodynamic disturbances), complete AV block), regardless of the severity of the diseases that led to them;

persistent, difficult to treat forms of cardiac arrhythmias (permanent form of atrial fibrillation), repeated paroxysms of atrial fibrillation or flutter, electrical cardioversion is used to restore the heart rhythm;

persistent rhythm and conduction disturbances leading to the appearance of pauses of more than 3 seconds on the ECG or according to daily monitoring of the ECG, regardless of clinical manifestations if they are not medically induced;

Brugada syndrome;

noncompacted myocardium;

arrhythmogenic right ventricular dysplasia.

Subitem 2) of item 42 of the Requirements by columns, in addition to heart diseases accompanied by CHF II FC, includes:

prolapse of the mitral or other heart valves of the III degree (9 mm or more), II degree (6-8.9 mm) with impaired intracardiac hemodynamics;

isolated acquired heart defects (except for those specified in subitem 1) of item 42 of the Requirements by columns) in the presence of CHF I FC;

hypertrophic cardiomyopathy without obstruction of the outflow tract of the left ventricle in the presence of CHF I FC;

repeated attack (relapse) of acute rheumatic fever;

sick sinus syndrome;

Wolff-Parkinson-White syndrome (WPW syndrome) with paroxysmal arrhythmias;

congenital and acquired long Q-T syndrome of a persistent nature with paroxysmal rhythm disturbances. The ECG criterion for long Q-T syndrome is a corrected Q-T interval of more than 0.44 seconds on a resting ECG in patients not taking medications, the intake of which contributes to the lengthening of the Q-T interval;

some persistent, difficult to treat forms of rhythm disturbances (persistent form of atrial fibrillation, frequent paroxysms of atrial fibrillation or atrial flutter - three times a year or more often (paroxysmal form), frequent paroxysms of supraventricular tachycardia - three times a year or more, frequent polytopic ventricular premature beats, paired ventricular extrasystoles, including according to daily ECG monitoring data with unsuccessful repeated treatment in inpatient conditions);

individual persistent conduction disorders (AV block II degree if it is not medically induced, complete left bundle branch block);

persistent rhythm and conduction disturbances leading to the appearance of 2-3-second pauses on the ECG (including according to daily ECG monitoring) and accompanied by clinical symptoms (including dizziness, syncope) if they are not medically induced.

Subitem 3) of item 42 of the Requirements by columns, in addition to heart disease with CHF I FC, includes:

prolapse of the mitral or other heart valves of II degree (6 - 8.9 mm) without disturbance of intracardiac hemodynamics;

prolapse of the mitral or other heart valves of I degree (3-5.9 mm) with regurgitation of grade II or more;

Wolff-Parkinson-White syndrome without paroxysmal rhythm disturbances;

isolated acquired heart defects (except for those specified in subitem 1) of item 42 of the Requirements by columns) in the absence of CHF;

congenital and acquired long Q-T syndrome of a persistent nature without rhythm disturbances;

transient AV-block of II degree revealed according to the data of daily ECG monitoring;

sequelae of surgical interventions on the valve apparatus of the heart, implantation of an artificial pacemaker in the absence of signs of CHF;

individual rhythm and conduction disturbances: rare paroxysms of atrial fibrillation or atrial flutter - at least three times a year, frequent monotopic ventricular extrasystoles (30 or more ectopic complexes per hour, at least 12 hours during the day - according to daily ECG monitoring), frequent supraventricular extrasystoles (30 or more ectopic complexes per hour, at least 12 hours during the day - according to daily ECG monitoring), paired and (or) group supraventricular extrasystoles confirmed by repeated daily ECG monitoring for three months, III degree SA block with frequency of the replacement rhythm less than 40 per minute, persistent complete block of the right bundle branch, persistent complete block of the anterior branch of the left bundle branch, persistent AV block of I degree.

Senior and high-level non-commissioned officers and officers who have not reached the age limit for military service, after surgical treatment for congenital or acquired heart defects, are sent for examination to determine the category of fitness for military service at least three months after the operation.

CHF I, II FC is confirmed by cardiohemodynamic parameters identified by echocardiography (decreased ejection fraction and (or) impaired diastolic function of the left ventricle, increased systolic and diastolic dimensions of the left ventricle and atrium, the appearance of regurgitation flows over the mitral and aortic valves), reduced tolerance to physical load based on the results of bicycle ergometer or treadmill test, as well as a 6-minute walk test in combination with an analysis of the clinical manifestations of the disease.

Persistent cardiac arrhythmias include arrhythmias lasting more than 7 days, requiring antiarrhythmic therapy and renewing after stopping treatment or refractory to it.

As to those examined under column III with isolated aortic heart diseases (except for those specified in subitem 1) of item42 of the Requirements by columns), an opinion is made under subitem 3) of this item.

Citizens (military personnel) who had acute rheumatic fever with persisting signs of heart damage are examined in accordance with subitems 1), 2) or 3) of this item, depending on the presence and severity of CHF, rhythm and (or) conduction disturbances.

Those examined under column II who had acute rheumatic fever under subitem 3) of this item shall be recognized as unfit for military service in peacetime, limitedly fit - in time of war.

Subitem 4) of pitem 42 of the Requirements by columns, in addition to persistently compensated outcomes of heart muscle diseases, includes:

prolapse of the mitral or other heart valves of I degree (3-5.9 mm) without disturbance of intracardiac hemodynamics;

prolapse of the mitral or other heart valves of I degree (3-5.9 mm) with regurgitation of grade I without familial cases of sudden death with mitral valve prolapse, previous cases of embolism, disturbances of the rhythm and conduction of the heart specified in subitems 1), 2), 3) of item 42 of the Requirements by columns;

rare ventricular extrasystoles;

II degree SA block (type II);

Under this subitem, servicemen are examined after successful ablation (including radiofrequency) for atrioventricular nodal reciprocal tachycardia, arrhythmogenic areas of the myocardium, and accessory conduction pathways.

The criterion for successful ablation is the absence of rhythm abnormality according to the data of daily ECG monitoring carried out at least twice with an interval of one month or more.

In case of prolapse of the mitral or other heart valves of I degree with regurgitation of grade I identified for the first time in citizens examined according to column I of the Requirements, a set of tests is performed (echocardiography, exercise test, daily ECG monitoring) and in the absence of heart rhythm and conduction disturbances specified in subitems 1), 2) and 3) of this items, they are recognized as fit for military service with minor restrictions.

Those examined under column I who had acute rheumatic fever are recognized as temporarily unfit for military service under item 48 of the Requirements by columns for twelve months after discharge from a medical facility. Subsequently, after the completion of the secondary prevention of acute rheumatic fever (bicillin prophylaxis) and in the absence of signs of damage to the heart and other organs, as well as the absence of relapses of the disease, they are examined according to subitem 4) of this item.

Requirements for the presentation of the results of echocardiography, their interpretation are reflected in the explanations to item 80 of the Requirements by columns.

Sinus arrhythmia, myocarditis in the absence of cardiac arrhythmias and conduction disturbances, II degree SA block (type I), functional (vagal) AV block I degree (normalization of AV conductivity occurs during exercise or after intravenous administration of 0.5-1 milligram of atropine sulfate), incomplete right bundle branch block, Clerk-Levy-Cristesco syndrome (CLC syndrome) not accompanied by paroxysmal rhythm disturbances according to ECG monitoring data, local disturbance of intraventricular conduction, migration of the pacemaker through the atria are not grounds for applying this item, do not prevent from doing military service, entering MEI.

Item 43 of the Requirements by columns. Arterial hypertension.

To conduct a military medical examination, a classification of arterial hypertension by the degree and stage of the general cardiovascular risk is used in accordance with the current clinical protocol of the Ministry of Healthcare of the Republic of Kazakhstan on arterial hypertension.

The degree of arterial hypertension is determined on the basis of the average values of the numbers of systolic and diastolic blood pressure according to the results of ABPM performed at least twice.

Arterial hypertension, in which an increase in blood pressure is due to known or eliminable causes, is considered to be symptomatic (secondary) arterial hypertension.

Subitem 1) of item 43 of the Requirements by columns includes:

rapidly progressive (malignant) form of arterial hypertension;

Rapidly progressive (malignant) form of arterial hypertension means blood pressure not lower than 220/130 mm Hg with the development of IV degree retinopathy, edema of the optic discs in combination with ischemic or hemorrhagic foci in the retina.

grade 3 arterial hypertension with a predominance in the clinical picture of one of the severe vascular disorders closely and directly related to the hypertensive syndrome (chronic heart failure II-IV FC, myocardial infarction, dissecting aortic aneurysm, hemorrhagic stroke, generalized narrowing of the retinal arteries with eye hemorrhages or exudates on the fundus and edema of the optic nerve head, CKD stage 4 and above).

Subitem 2) of item 43 of the Requirements by columns includes arterial hypertension refractory to constant combined antihypertensive therapy:

arterial hypertension of stage 3, risk level 4 (very high);

arterial hypertension of stage 3, risk level 3 (high);

arterial hypertension of stage 2, risk level 4.

Subitem3) of item 43 includes:

arterial hypertension of stage 2, risk level 3;

arterial hypertension of stage 2, risk level 2 (moderate);

arterial hypertension of stage 1, risk level 4;

arterial hypertension of stage 1, risk level 3 (in the presence of HTOD, moderate or severe CKD or diabetes without organ damage).

When identifying CVR “risk level 4” in those examined under column III with arterial hypertension of stage 1 only by the presence of hemodynamically insignificant atheromatous plaques (stenosis less than 50 percent), in the absence of HTOD, moderate or severe CKD or diabetes without organ damage, an opinion is made on the basis of subitem 4) of this item.

Subitem 4) of item 43 of the Requirements by columns includes arterial hypertension of stage 1, risk level 1 (low), 2, 3 (without HTOD, moderate or severe CKD or diabetes without organ damage).

The stage of arterial hypertension in citizens (military personnel) who had myocardial infarction or stroke is assessed with account of the data of previous observation.

The diagnosis of arterial hypertension is confirmed by an inpatient medical examination, and in those examined under columns I, II - by the results of a documented previous dispensary observation for at least six months with the obligatory repeated performance of daily monitoring of blood pressure.

In the case of newly diagnosed arterial hypertension with an insufficient observation period, citizens registering with recruiting stations, being conscripted for military service are recognized as temporarily unfit for military service under item 48 of the Requirements by columns for six months.

In each case of arterial hypertension, differential diagnosis with symptomatic arterial hypertension is performed. When medical examination of citizens (military personnel) with symptomatic arterial hypertension, in addition to the item of the Requirements by columns corresponding to the disease that is the etiological cause of symptomatic arterial hypertension, it is necessary to apply also item 43 of the Requirements by columns: for symptomatic arterial hypertension corresponding to AH of stage 3 - subitem 1), AH 2 - subitem 2), AH 1 – subitem 3).

A transient increase in blood pressure in the first three months of military service in the absence of arterial hypertension in a medical history shall be considered as a manifestation of the adaptation syndrome. This category of servicemen is subject to dynamic dispensary observation by a doctor of a military unit (institution) with the prescription of an individual mode of physical activity, and, given medical indications, examination in inpatient conditions.

In case of a syndrome of high blood pressure closely associated with autonomic disorders (hyperhidrosis of the hands, persistent “red” dermographism, labile pulse and blood pressure due to postural change), the examination is carried out according to item 47 of the Requirements by columns.

Item 44 of the Requirements by columns. The presence of ischaemic heart disease is confirmed by instrumental research methods (mandatory ones are resting and stress ECG tests, EchoCG, 24-hour ECG monitoring, additional ones are stress echocardiography, coronary angiography, magnetic resonance imaging, positron emission tomography), computed (multispiral) tomography of coronary arteries, single-photon emission computed tomography), myocardial perfusion scintigraphy).

Subitem 1) of item 44 of the Requirements by columns includes:

stable exertional angina FC 3 - FC 4;

stable exertional angina FC 2 in the presence of CHF III-IV FC;

stable exertional angina FC 2 with frequent (more than twice a year) episodes of destabilization of ischemic disease in the form of acute coronary syndrome;

stable exertional angina FC 2 with persistent dysfunction of the left (right) ventricle caused by areas of dyskinesia according to the results of echocardiography.

This subitem (regardless of the intensity of angina and circulatory failure) also includes:

cardiac aneurysm or large-focal cardiosclerosis developed as a result of transmural, large-focal or repeated myocardial infarction;

extensive stenotic process (75 percent or more in two or more coronary arteries), stenosis (50 percent or more) of the left trunk of the coronary artery and (or) high isolated stenosis (50 percent or more) of the anterior interventricular branch of the left coronary artery, stenosis (75 percent and more) of the right coronary artery with the right type of myocardial blood supply.

Subitem 2) of item 44 of the Requirements by columns includes:

stable angina FC 2;

stable exertional angina FC 1 with persistent dysfunction of the left (right) ventricle caused by areas of dyskinesia according to the results of echocardiography;

variant angina;

past small-focal myocardial infarction;

occlusion or stenosis (75 percent or more) of one large coronary artery (other than those specified in item 1).

Under this item subject to examination are citizens (military personnel) who had coronary bypass surgery and (or) two or more vascular coronary angioplasty (stenting).

As to citizens (military personnel) who had single-vessel coronary angioplasty (stenting), depending on the FC of angina and CHF, as well as the ability to perform military duties, an opinion is made under subitems 2), 3) of this item no earlier than three months after the operation.

Subitem 3) of item 44 of the Requirements by columns includes:

stable angina FC 1;

transient dysfunction of the left (right) ventricle caused by areas of local (up to 1 segment) dyskinesia according to the results of stress echocardiography;

stenosis (50-74 percent) of one large coronary artery (other than those specified in subitem 1), stenosis of three coronary arteries by more than 30 percent.

In the presence of chronic heart failure, rhythm and (or) heart conduction disturbances, medical examination is also carried out in accordance with item 42 of the Requirements by columns.

In the presence of painless (mute) myocardial ischemia, cardiac syndrome X (microvascular angina), myocardial bridge (bridge syndrome), an opinion is made according to items 1, 2 or 3, depending on the intensity of atherosclerosis of the coronary arteries according to coronary angiography and (or) the results of electrocardiography (stress - Echo KG) with exercise.

Item 45 of the Requirements by columns. In the presence of the diseases included in this item, surgical treatment is offered to those examined according to the indications. In case of unsatisfactory results of treatment or its refusal, the category of fitness for military service is determined depending on the severity of the pathological process.

Subitem 1) of item 45 of the Requirements by columns includes:

arterial and arteriovenous aneurysms of the great vessels;

obliterating atherosclerosis, endarteritis, thromboangiitis, aortoarteritis with decompensated limb ischemia (gangrenous-necrotic stage);

atherosclerosis of the abdominal aorta with partial or complete obliteration of the lumen of its visceral branches, iliac arteries with a sharp dysfunction of organs and distal circulation;

portal or vena cava thrombosis;

frequently recurrent thrombophlebitis, phlebothrombosis, chronic venous disease C5-C6 (CEAP classification: in the presence of a healed venous ulcer or open venous ulcer);

the presence of an implanted cava filter;

grade III lymphostasis;

stage III angiotrophoneurosis (gangrenous-necrotic);

sequelae of reconstructive operations on large trunk (aorta, iliac, femoral, brachiocephalic arteries, portal or vena cava) and peripheral vessels with persistent severe circulatory disorders and progressive course of the disease.

Subitem 2) of item 45 of the Requirements by columns includes:

obliterating endarteritis, thromboangiitis, aortoarteritis and atherosclerosis of the vessels of lower limbs, stage II;

varicose veins of the esophagus complicated by bleeding;

chronic venous disease C4 (CEAP classification: hyperpigmentation and/or venous eczema, lipodermatosclerosis and/or white skin atrophy);

grade II lymphostasis;

stage II angiotrophoneuroses with long pain syndrome, blue fingers, stiffness of movement in the cold with unsuccessful repeated inpatient treatment;

sequelae of reconstructive operations on the great and peripheral vessels with a minor impairment of blood circulation.

Subitem 3) of item 45 of the Requirements by columns includes:

obliterating endarteritis, thromboangiitis, atherosclerosis of the vessels of the lower limbs, stage I;

chronic venous disease C3 (CEAP classification: edema);

grade I lymphostasis;

stage 3 varicose veins of the spermatic cord (pronounced dilatation of the veins of the uviform plexus, a decrease in the testicle and a change in its consistency);

recurrent (after repeated surgical treatment) varicose veins of the spermatic cord in those examined according to columns I, II, and military personnel doing military service under a contract are examined according to subitems 3), 4) of this item, depending on the stage;

stage I agiotrophoneurosis;

reconstructive endovascular operations on the great and peripheral vessels without circulatory disorders.

Subitem 4) of item 45 of the Requirements by columns includes:

chronic venous disease C2 (CEAP classification: varicose saphenous veins with a diameter of more than 3 mm);

grade 0 lymphostasis;

stage 2 varicose veins of the spermatic cord (the dilated veins are visually determined, the size and consistency of the testicle are not changed).

Under this subitem, subject to examination are citizens (military personnel) who had vascular operations such as phlebectomy, resection or sclerosing of varicose saphenous veins of the limbs, thrombendarterectomy.

When diagnosing extravasal compression of the subclavian neurovascular bundle, “thoracic outlet” syndrome, examination is carried out according to the relevant subitems of this item, depending on the presence of secondary complications and dysfunctions.

After injuries (including wounds) of the large great arteries with full restoration of blood circulation and functions, subitem 3) of item 45 of the Requirements by columns applies during examination according to columns I, II, and subitem 4) of this item applies to columns III - IV.

The diagnosis of the disease and sequelae of vascular disruption reflects the stage of the process and the degree of functional disorders. An expert opinion is made after examination using methods that give objective indicators (angio-, phlebo-, lymphography, Doppler ultrasound and ultrasound angiography).

Chronic vein diseases C0-C1 (CEAP classification: without visible and palpable signs of CVD, but with specific complaints, telangiectasia or reticular varicose veins), stage I varicocele (varicose veins are identified only by palpation when the patient is straining in a vertical position of the body) are not grounds for the application of this subitem, do not prevent from doing military service, entering MEI.

Item 46 of the Requirements by columns. Somatoform autonomic dysfunction of the heart and cardiovascular system is characterized by a syndrome of vegetative-vascular disorders with an inadequate response of blood pressure and (or) heart rhythm disturbances to any stimuli.

SADHCVS of the hypotensive type shall be distinguished from the physiological hypotension of healthy people without any complaints, preserving their ability to work and perform military duties with blood pressure values of 90/50 - 100/60 mm Hg. Such persons are recognized as fit for military service. It is imperative to exclude symptomatic hypotension caused by diseases, including those of the endocrine system, gastrointestinal tract, and lungs.

Citizens with any form of SADHCVS registering with recruiting stations are recognized as temporarily unfit for military service according to item 47 of the Requirement by columns and sent for treatment.

Subitem 1) of item 46 of the Requirements by columns includes SADHCVS of:

hypertensive type with labile blood pressure, in the presence of constant complaints and persistent pronounced vegetative-vascular disorders that cannot be treated and significantly reduce the ability to work and perform military duties (for citizens conscripted for military service - for at least six months and confirmed by medical documents);

hypotensive type with persistent fixation of blood pressure below 100/60 mm Hg in the presence of constant complaints, persistent pronounced vegetative-vascular disorders, which significantly reduce the ability to work and perform military duties;

cardiac type in the presence of persistent cardialgias with severe vegetative-vascular disorders, persistent heart rhythm disturbances and failed repeated inpatient treatment (the characteristics of persistent heart rhythm disturbances are given in the explanations to item 42 of the Requirements by columns).

Subitem 2) of item 46 of the Requirements by columns includes SADHCVS of any type with moderate manifestations, including transient heart rhythm disturbances that do not reduce the ability to work and perform military duties.

When transient cardiac arrhythmias are identified, fitness for military service is determined according to the results of daily ECG monitoring.

Rare single supraventricular extrasystoles of rest (1-5 per hour and/or less than 100 per 24 hours according to daily ECG monitoring), sinus arrhythmia of a functional nature, SADHCVS with mild manifestations are not grounds for applying this item, do not prevent from doing military service, entering MEI.

The characteristic of rhythm and (or) conduction disturbances is given in item 42 of the Requirements by columns.

If the rhythm and (or) conduction is disturbed due to organic changes in the myocardium (according to electrocardiography, echocardiography, methods of radiation diagnostics), medical examination is carried out in accordance with item 42 of the Requirements by columns.

Item 47 of the Requirements by columns. Military conscripts are recognized as temporarily unfit for military service in cases when, upon completion of inpatient treatment for non-rheumatic myocarditis, no persistent signs of heart damage (circulatory failure, various forms of heart rhythm and conduction disturbances) have been identified.

Those examined according to columns I, II after past non-rheumatic myocarditis are recognized as temporarily unfit for military service for six months after discharge from a medical facility.

With regard to those examined under column III after active rheumatism, non-rheumatic myocarditis, myocardial infarction, as well as after surgery on the heart, coronary vessels, large great and peripheral vessels with temporary dysfunction, when at least a month is required to complete rehabilitation treatment and fully restore the ability to perform military duties, an opinion is made to grant a sick leave.

With regard to those examined in column III after an exacerbation of chronic ischemic disease (prolonged anginal attacks, transient disturbances of the heart rhythm and conduction, transient forms of chronic heart failure), arterial hypertension (condition after hypertensive crises), electro-pulse therapy for arresting cardiac arrhythmias, an opinion is made on the need for release from official duties.

Chapter 10. Diseases of the respiratory system

Item 48 of the Requirements by columns. Diseases of the nasal cavity, paranasal sinuses, pharynx.

Subitem 1) of item 48 of the Requirements by columns includes fetid rhinitis (ozena), scleroma.

Ozena is diagnosed on the basis of complaints of difficulty in nasal breathing, fetid crusts in the nasal cavity and nasal discharge, degenerative changes in the mucous membranes and underlying bone tissues of the nasal cavity, excretion of the ozena pathogen during bacteriological examination. At the initial stages of the disease, these clinical manifestations are practically absent. In such cases, the diagnosis is confirmed only by the reaction of complement binding with the ozenous antigen and the release of the ozena pathogen during bacteriological examination.

In the clinical course of scleroma, the following forms of the disease are distinguished: latent, infiltrative, cicatricial, mixed. The diagnosis is established on the basis of the patient’s complaints, according to endoscopic signs according to the form of the disease, the data of serological testing (the reaction of complement binding with the scleroma antigen) and as a result of the isolation of Klebsiela scleromae during bacteriological examination. The infiltrative form is also confirmed by histological examination.

Subitem 2) of item 48 of the Requirements by columns includes:

purulent and (or) polyposis sinusitis with atrophic or hypertrophic processes of the mucous membrane of the upper respiratory tract with impaired nasal breathing;

chronic purulent and (or) polyposis sinusitis without complications, occurring with frequent exacerbations;

hay fever with clinical manifestations of rhinitis with persistent, pronounced disturbance of nasal breathing during the entire warm season (spring-autumn) with ineffective repeated treatment in inpatient conditions in a specialized department of healthcare facilities;

allergic rhinitis with sensitization to household allergens and frequent exacerbations (three or more times a year) with severe clinical manifestations and disability, and ineffective repeated inpatient treatment in a specialized department of healthcare facilities;

unsatisfactory results of surgical treatment.

The diagnosis of chronic suppurative disease of the paranasal sinuses is confirmed by rhinoscopic data (purulent discharge), X-ray tomography and (or) X-ray of the paranasal sinuses with contrast in two projections, and in case of maxillary sinusitis - by therapeutic and diagnostic puncture. If medically indicated, CT or MRI or videoscopic examination is performed. Frequent exacerbations of the disease shall be understood as exacerbations three times a year or more.

Chronic decompensated tonsillitis shall be understood as a form of chronic tonsillitis characterized by frequent (at least twice a year) exacerbations, the presence of tonsillogenic intoxication (subfebrile condition, rapid fatigue, atony, malaise), involvement in the inflammatory process of peritonsillar tissue, regional lymph nodes (paratonsillar abcess, regional lymphadenitis) and metatonsillar complications. Objective signs include pyorrhea from the lacunae when pressed with a spatula or probing them, rough scars on the tonsils, hyperemia and swelling of the palatine arches, and their fusion with the tonsils, the presence of suppurating follicles in the subepithelial layer, an increase in the lymph nodes of the neck. Only this form of chronic tonsillitis is a contraindication for entering MEI.

Subitem 3) of item 48 of the Requirements by columns includes chronic non-suppurative diseases of the paranasal sinuses (including catarrhal, serous, vasomotor) without signs of dystrophy of the tissues of the upper respiratory tract, without frequent exacerbations, as well as hyperplastic sinusitis and cysts of the maxillary sinuses occupying more than 1/3 the volume of the maxillary sinuses.

When registering with recruiting stations, citizens with chronic non-purulent diseases of the paranasal sinuses, indicated in this subitem, are sent for treatment.

Chronic sinusitis is subject to surgical treatment (radical or endoscopic sinusotomy).

With successful surgical treatment, those examined according to columns I-II are recognized as fit for military service.

The impairment of the barofunction of the paranasal sinuses is identified on the basis of complaints of the examined person, the state of the nasal cavity, the tympanic membrane, tests in a pressure chamber for the tolerance of pressure drops, with an X-ray examination of the paranasal sinuses before and after the test, information about the service activity and the state of health of the serviceman.

Conscripts with pollinosis and allergic rhinitis shall be examined with the obligatory involvement of an allergist.

Deflection of the nasal septum, unstable subatrophic phenomena of the mucous membrane of the upper respiratory tract with free nasal breathing, parietal thickening of the mucous membrane of the maxillary sinuses, if no pus or transudate is obtained during diagnostic puncture and the patency of the mouth of the maxillary sinus is preserved, as well as residual effects after the operation (after two or more months) on the maxillary sinuses (linear scar of the muco-gingival fold, anastomosis of the operated sinus with the nasal cavity or veil on the radiograph), as well as the presence of cysts of the maxillary sinuses occupying less than 1/3 of the volume of the maxillary sinuses, without disturbing their barofunctions are not grounds to apply this item, do not prevent from doing military service, entering MEI.

Item 49 of the Requirements by columns. The item includes congenital and acquired diseases, the sequelae of damage to the larynx or cervical trachea in case of unsatisfactory results of treatment or refusal of it.

Subitem 1) of item 49 of the Requirements by columns includes a persistent absence of voice formation, breathing through the natural respiratory passages, dividing function of the laryngopharynx, median laryngeal stenosis.

Subitem 2) of item 49 of the Requirements by columns includes persistent difficulty in breathing with degree II respiratory failure of obstructive type and (or) persistent difficulty in voice formation (functional aphonia, hoarseness, decreased sonority) confirmed by multiple (at least three times during the examination period) sonority checks, which persist for three or more months after the treatment.

Subitem 3) of item 49 of the Requirements by columns includes persistent breathing trouble with degree I respiratory failure of obstructive type.

Item 50 of the Requirements by columns. Unspecified chronic diseases of the lungs and pleura, disseminated lung diseases of non-tuberculous etiology.

Subitem 1) of item 50 of the Requirements by columns includes:

chronic diseases of the bronchopulmonary apparatus and pleura, suppurative lung diseases, including chronic bronchitis, chronic obstructive pulmonary disease, panacinar (bullous) pulmonary emphysema, bronchiectasis with degree III respiratory (pulmonary) failure;

sarcoidosis with pronounced fibrotic changes in the lungs, as well as a generalized form of sarcoidosis;

alveolar proteinosis, pulmonary alveolar microlithiasis, idiopathic pulmonary fibrosis, regardless of the degree of respiratory failure, confirmed by the results of histological examination.

Subitem 2) of item 50 of the Requirements by columns includes:

chronic diseases of the bronchopulmonary apparatus and pleura, suppurative lung diseases with degree II respiratory (pulmonary) failure;

bronchiectasis and lung diseases complicated by secondary bronchiectasis (regardless of the degree of respiratory failure), sarcoidosis with isolated lesions of the intrathoracic lymph nodes and (or) lungs, disseminated lung diseases confirmed by the results of histological examination in citizens examined under columns I and II.

The category of fitness for military service among citizens examined under column III is determined depending on the degree of respiratory (pulmonary) failure.

Subitem 3) of item 50 of the Requirements by columns includes chronic diseases of the bronchopulmonary apparatus and pleura, suppurative lung diseases with degree I respiratory (pulmonary) failure.

Citizens (military personnel) with sequelae of past spontaneous pneumothorax in the form of limited pneumofibrosis, pleural adhesions are examined depending on the degree of RF (PF).

In case of refusal of the examined person from morphological verification, the diagnosis is established on the basis of a set of clinical, instrumental and laboratory data.

Indicators of the degrees of RF (PF) are described in Appendix 4 to the Requirement.

Item 51 of the Requirements by columns. Examination for newly diagnosed signs of bronchial asthma is carried out only after inpatient examination.

In the presence of bronchial asthma confirmed by medical documents on inpatient treatment and requests for medical care, an opinion on the category of fitness for military service of citizens examined under columns I and II (except for conscripts) is made without inpatient examination.

In the absence of documentary confirmation of the anamnesis of the disease, pharmacological and (or) physical bronchoprovocation tests are verifying tests for the diagnosis of bronchial asthma in stable remission. An additional criterion is the testing of total and (or) specific immunoglobulin E in the blood.

In the case when bronchospastic syndromes (including obstructive, endocrine-humoral, neurogenic, toxic) are manifestations or complications of other diseases, the category of fitness for military service is determined depending on the course of the underlying disease according to the relevant items of the Requirements by columns.

When determining the severity of bronchial asthma in citizens (military personnel) receiving basic treatment with anti-inflammatory drugs, the volume of therapy and response to treatment must be taken into account.

Subitem 1) of item 51 of the Requirements by columns includes severe uncontrolled bronchial asthma, despite the large volume of therapy, with frequent exacerbations or asthmatic conditions during the previous year, and severe persistent bronchial asthma: persistent symptoms, limited physical activity, frequent nighttime symptoms, FEV1 or PEF <60 percent of the norm, daily variability of PEF> 30 percent in an attack-free period.

Subitem 2) of item 51 of the Requirements by columns includes persistent bronchial asthma of moderate severity: symptoms are daily, exacerbations disrupt activity and sleep, nighttime symptoms are more than once a week, daily intake of inhaled short-acting b2-agonists, FEV1 or PEF 60-80 percent of the due values, variability of PEF or FEV1> 30 percent in an attack-free period.

Subitem 3) of item 51 of the Requirements by columns includes mild persistent bronchial asthma: symptoms are more than once a week, but less than once a day, exacerbations interfere with activity and sleep, nighttime symptoms are more often than twice a month, FEV1 or PEF ≥ 80 percent of due values, the daily variability of PEF or FEV1 is 20-30 percent in an attack-free period.

Subitem 4) of item 51 of the Requirements by columns includes intermittent bronchial asthma: symptoms are less than once a week, exacerbations of short-term, nocturnal symptoms are no more than twice a month, FEV1 or PEF ≥ 80 percent of due values, daily variability of PEF or FEV1 <20 percent.

This subitem also includes bronchial asthma in a medical history, in the absence of symptoms for 5 years or more, with persisting altered bronchial reactivity confirmed by provocative inhalation tests.

Item 52 of the Requirements by columns. In the case of a complicated course of acute pneumonia, after operations on the bronchopulmonary apparatus, an opinion is made on the need for a sick leave in relation to military personnel, and in relation to citizens registering with recruiting stations, being conscripted for military service – an opinion on temporary unfitness for military service in case of less than six months after the end of treatment.

In case of residual effects after acute illnesses, exacerbation of chronic lung diseases, as well as after surgical interventions in the upper respiratory tract, an opinion on granting exemption is made for military personnel.

Chapter 11. Diseases of the digestive system

Item 53 of the Requirements by columns. Diseases of tooth development and eruption, dental caries.

Subitem 3) of item 53 of the Requirements by columns applies when the total number of carious, filled and extracted teeth is more than nine, with at least four teeth having clinical or radiographic signs of chronic inflammation with damage to the pulp and periodontium, including teeth with filled root canals.

When calculating the total number of teeth, wisdom teeth are not counted. If it is impossible to use roots of teeth for prosthetics, they are considered as missing teeth. Teeth replaced with fixed dentures are not considered missing.

Item 54 of the Requirements by columns. The item is applied if the examined person has generalized periodontitis or periodontal disease with frequent (3 or more times a year) exacerbations and (or) abscess formation.

The diagnosis of periodontitis, periodontal disease is established after examining the entire dentoalveolar system with radiography and identification of concomitant diseases. Citizens with periodontal disease and periodontitis are sent for treatment when they register with recruiting stations.

Subitem 1) of item 54 of the Requirements by columns includes periodontitis with a depth of the periodontal pocket of more than 5 mm, at the same time a mixed uneven type of destruction of the bone tissue of the alveolar process is identified, which reaches more than 1/2 of the root length in the area of individual teeth, tooth mobility of II-III degrees.

Subitem 2) of item 54 of the Requirements by columns includes:

periodontitis with the depth of the periodontal pocket from 3.5 to 5 mm, in which a mixed uneven type of destruction of the bone tissue of the alveolar process is identified, reaching in the area of individual teeth up to 1/2 of the root length, tooth mobility of II degree;

diseases of the oral mucosa that do not respond to treatment.

In the presence of stomatitis, cheilitis, gingivitis, leukoplakia, citizens are sent for treatment when registering with recruiting stations.

Subitem3) of item 54 of the Requirements by columns includes mild periodontitis with a depth of the gingival pocket up to 3.5 mm mainly in the interdental space, the expansion of the periodontal gap in the cervical region of the teeth is determined by the destruction of the compact plate of the tops of the interdental septa, osteoporosis of the apices of the interalveolar septa within 1/3 of the root length, in the absence of tooth mobility.

Item 55 of the Requirements by columns. Dentofacial anomalies (except for congenital malformations), other changes in the teeth and their supporting structure, diseases of the jaws, salivary glands, tongue.

Subitem 1) of item 55 of the Requirements by columns includes:

defects of the upper and (or) lower jaws not replaced by grafts after surgical treatment;

ankylosis of the temporomandibular joints, contractures and false joints of the lower jaw in the absence of the effect of treatment (including surgery) or refusal of it.

Depending on the actual ability to perform military duties, the opinions of the command (leadership) and the doctor of the military unit (institution), servicemen examined under column III with acquired maxillofacial defects and deformities after orthopedic treatment methods with satisfactory results are examined according to subitems 2 ) and 3) of this item.

Subitem 2) of item 55 of the Requirements by columns includes:

class II malocclusions with bite separation of more than 10 mm with no account of the chewing efficiency;

class II malocclusions with bite separation from 5 to 10 mm with less than 60 percent of chewing efficiency;

chronic diseases of the jaws, salivary glands, tongue, temporomandibular joints with frequent (three or more times a year) exacerbations;

chronic osteomyelitis of the jaws with the presence of sequestral cavities and sequesters;

defects of the lower jaw replaced by grafts after surgical treatment in those examined under columns I, II.

Citizens with these diseases, when registering with recruiting stations, are sent for treatment. After treatment, servicemen are examined according to item 61 of the Requirements by columns. In case of refusal of surgical treatment or an unsatisfactory result of the operation, the examination is carried out according to subitems 1) or 2) of this item.

Subitem 3) of item 55 of the Requirements by columns includes chronic diseases of the jaws, salivary glands, tongue, temporomandibular joints with rare (less than three times a year) exacerbations.

Subitem 4) of item 55 of the Requirements by columns includes class II malocclusions with bite separation from 5 to 10 mm with 60 or more percent of chewing efficiency.

Citizens registering with recruiting stations, being conscripted for military service, or joining military service under a contract are recognized as temporarily unfit for military service if less than six months have passed after surgical treatment of malocclusions.

The presence of class I malocclusion (malalignment of the dentition up to 5 mm inclusive), the wearing of orthodontic appliances (plates, braces) to correct the occlusion, anomalies in the position of individual teeth are not a ground for applying this item, do not prevent from doing military service, entering MEI.

Conscripts wearing orthodontic appliances are assigned to military commands with account of the possibility of visiting an orthodontist during their military service.

Item 56 of the Requirements by columns. Diseases of the oesophagus, intestines (except for the duodenum) and peritoneum.

Subitem 1) of item 56 of the Requirements by columns includes:

acquired esophageal-tracheal or esophageal-bronchial fistulas;

cicatricial narrowing or neuromuscular diseases of the oesophagus with significant clinical manifestations, including complications of GERD, requiring systematic bougienage, balloon dilation, or surgical treatment;

severe forms of chronic nonspecific ulcerative colitis and enteritis with a sharp dysfunction of digestion;

absence after resection of the small (at least 1.5 m) or large (at least 30 cm) intestine accompanied by indigestion and malnutrition (BMI is less than 18.5);

grade 3 rectal prolapse;

artificial anus, as the final stage of surgical treatment, intestinal fistula;

degree III anal sphincter deficiency.

Subitem 2) of item 56 of the Requirements by columns includes:

grade IV GERD (Savary-Miller classification);

grade III GERD with frequent relapses (2 or more times a year) of esophageal ulcers or complicated by bleeding with the development of post-hemorrhagic anemia or perforation of the oesophagus, as well as with prolonged (more than two months) non-cicatrizing esophageal ulcer;

relapse of grade II-III GERD after surgical treatment;

cicatricial narrowing, strictures and neuromuscular diseases of the oesophagus with satisfactory results of conservative treatment;

enteritis with impaired secretory, acid-forming functions, frequent exacerbations and malnutrition (BMI is less than 18.5), requiring repeated and prolonged (more than two months) hospitalization in case of unsuccessful inpatient treatment;

chronic recurrent nonspecific ulcerative colitis Crohn’s disease of moderate and mild severity;

absence after resection of the small intestine (at least 1 m) or large intestine (at least 20 cm), the imposition of the gastrointestinal fistula with rare manifestations of dumping syndrome;

adhesion process in the abdominal cavity with impaired evacuation function requiring repeated inpatient treatment (adhesion process is confirmed by the data of X-ray or endoscopic examination or by laparotomy, laparoscopy);

grade 2 rectal prolapse;

degree I-II anal sphincter deficiency;

chronic paraproctitis with persistent or frequently (at least 2 times a year) recrudescent fistulas.

Subitem 3) of item 56 of the Requirements by columns includes:

grade III GERD with rare exacerbations and without complications;

grade I-II GERD;

grade 3 rectal prolapse;

chronic paraproctitis with rare exacerbations.

When diagnosing diseases of the oesophagus, intestines, and peritoneum (except for those specified in subitems 1), 2), 3) of this item), the examination is carried out according to the relevant subitems of this item depending on the dysfunction.

In case of rectal prolapse, intestinal or fecal fistulas, narrowing of the anus or sphincter deficiency, surgical treatment is offered to persons examined. After being operated on under item 61 of the Requirements by columns, military personnel are granted a sick leave, and citizens registering with recruiting stations and being conscripted for military service are recognized as temporarily unfit for military service for six months if less than six months have passed since the operation. The category of fitness for military service is determined depending on the results of treatment. In the event of a relapse of the disease or refusal of treatment, an opinion shall be made according to subitems1), 2) or 3) of this item.

Subitem 4) of item 56 of the Requirements by columns includes options for the shape, size, position of the oesophagus, slight deformity of organs identified during instrumental testing, without clinical manifestations, as well as diseases of the oesophagus, intestines and peritoneal lesions without dysfunction, including functional intestinal disorders.

Item 57 of the Requirements by columns. Gastric ulcer, duodenal ulcer.

The diagnosis of gastric or duodenal ulcers is confirmed by endoscopic examination (with the provision of photo or video materials) and (or) X-ray examination under artificial hypotension.

If citizens examined under column I of the requirements have stomach or duodenal ulcers in their medical histories, the diagnosis is confirmed by extracts from the medical record of an outpatient, inpatient patient with a detailed description of the endoscopic and (or) X-ray examination, which are signed by the relevant specialist doctors and the head (manager) of a structural unit of a medical (military-medical) healthcare facility, and it is certified by the seal of the healthcare facility. In the absence of documents to confirm the diagnosis, the examined person undergoes an endoscopic (X-ray) examination.

A reliable sign of a previous gastric or duodenal ulcer is the presence of post-ulcer cicatricial deformity of the stomach or duodenum identified by endoscopic examination and (or) X-ray examination under conditions of artificial hypotension.

Recurrence (exacerbation) of a gastric or duodenal ulcer is a condition when a patient with a previously established diagnosis of a gastric or duodenal ulcer with or without clinical manifestations is diagnosed with an ulcer defect (erosion) of the same or other localization.

In case of uncomplicated symptomatic gastric or duodenal ulcers, the category of fitness for military service is determined depending on the severity and course of the underlying disease according to the relevant items of the Requirements by columns.

In case of complicated symptomatic ulcers in relation to those examined under columns I, II, III, an opinion on the category of fitness for military service is made according to subitems 1), 2) or 3) of item 58 of the Requirements by columns depending on the dysfunction of the digestive system.

The degrees of severity of cicatricial-ulcerative deformity of the duodenum are determined as:

minor - the bulb is of normal size, one wall is flattened or deformed;

moderate - deformity of two walls;

significant – the bulb is significantly reduced in size, irregular in shape.

The delay of 1/3 of the barium suspension in the stomach for more than two hours, determined with a fully performed duodenography under conditions of artificial hypotension, is regarded as a moderate impairment of the evacuation function of the duodenum.

With stenosis of the pylorobulbar zone, the barium suspension in the stomach is retained for more than six hours: the compensated form is from 6 to 12 hours, the subcompensated form is 12 to 24 hours, and the decompensated form is more than 24 hours.

Subitem 1) of item 57 of the Requirements by columns includes:

gastric or duodenal ulcer complicated by penetration or stenosis of the pylorobulbar zone, accompanied by malnutrition (BMI is less than 18.5) in the presence of contraindications to surgical treatment or refusal of it;

gastric ulcer complicated by massive repeated gastroduodenal bleeding with a blood loss of more than two liters (decrease in circulating blood volume to 30 percent or more) during the first year after this complication;

extirpation of the stomach or its subtotal resection;

sequelae of gastric resection, stem or selective vagotomy with the imposition of a gastrointestinal anastomosis with significant dysfunction of digestion (including incurable dumping syndrome, persistent diarrhea, malnutrition (BMI is less than 18.5), persistent anastomoses, anastomotic ulcers).

Subitem 2) of item 57 of the Requirements by columns includes:

gastric or duodenal ulcer with frequent (two or more times a year) recurrence of the ulcer over the past two years;

peptic ulcer with giant (3 cm or more in the stomach or 2 cm or more in the duodenum) ulcers;

callous stomach ulcer;

peptic ulcer with extra-bulbous ulcer;

peptic ulcer with multiple (three or more) ulcers of the duodenum;

peptic ulcer with long-term non-cicatrizing ulcers (with localization in the stomach - three months or more, with localization in the duodenum - two months or more);

peptic ulcer complicated by perforation or bleeding, with the development of post-hemorrhagic anemia (within 5 years after these complications) or compensated stenosis or cicatricial deformity of the duodenal bulb with moderate impairment of evacuation function;

continuously recurrent duodenal ulcer (recurrent ulcers within two months after its healing);

sequelae of stem or selective vagotomy, gastric resection, imposition of gastrointestinal fistula in the presence of symptoms of moderate digestive dysfunction, except for those specified in subitem 1 of this item.

Subitem 3) of item 57 of the Requirements by columns includes:

gastric or duodenal ulcer in the presence of a minor deformation of the duodenal bulb with rare (once a year or less) exacerbations, without impairment of the digestive function in those examined under column III;

gastric or duodenal ulcer, regardless of the duration (resistance) of remission in those examined according to columns I, II of the Requirements.

Item 58 of the Requirements by columns. Diseases of the stomach and duodenum (except for peptic ulcer), liver, gallbladder, biliary tract and pancreas, other diseases of the digestive system.

Subitem 1) of item 58 of the Requirements by columns includes:

cirrhosis of the liver;

chronic hepatitis with a high degree of activity (according to biopsy and (or) a 10-fold or more persistent increase in transaminase activity) and (or) F3 - F4 stages of fibrosis according to the METAVIR scale (according to the results of indirect elastography);

chronic pancreatitis with severe morphological changes (atrophy, calcifications, deformities of the ducts, cysts) and (or) impaired exocrine pancreatic function accompanied by impaired nutritional status (BMI is less than 18.5) and (or) impaired glucose tolerance;

complications after operations on the biliary tract;

complications after operations on the pancreas.

Subitem 2) of item 58 of the Requirements by columns includes:

chronic hepatitis with a moderate degree of activity (according to biopsy data and (or) 5-10-fold persistent increase in transaminase activity) and (or) F2 fibrosis stage according to the METAVIR scale;

gastritis, gastroduodenitis with impaired secretory, acid-forming functions, frequent exacerbations and malnutrition (BMI is less than 18.5) requiring repeated and long-term hospitalization (more than two months) with unsuccessful inpatient treatment;

chronic cholecystitis with frequent (three or more times a year) exacerbations requiring inpatient treatment;

chronic pancreatitis with frequent (three or more times a year) exacerbations and (or) with pronounced morphological changes (atrophy, calcifications, deformities of the ducts, cysts) with impaired secretory or endocrine function of the pancreas without disturbing nutritional status;

sequelae of surgical treatment of pancreatitis with an outcome in a pseudocyst;

sequelae of reconstructive surgery for diseases of the pancreas and biliary tract.

After resection of the lobe of the liver or part of the pancreas, examination is carried out under subitems 2 or 3 of this item, depending on the dysfunction.

Subitem 3) of item 58 of the Requirements by columns includes:

chronic hepatitis with a mild degree of activity (according to biopsy data and (or) up to 5-fold persistent increase in transaminase activity) and (or) stage F1 fibrosis according to the METAVIR scale;

chronic gastritis, gastroduodenitis with a minor impairment of the secretory function and frequent (three or more times a year) exacerbations;

chronic cholecystitis with minor dysfunction and (or) frequent (three or more times a year) exacerbations that do not require hospital treatment;

chronic pancreatitis without disturbance of the exocrine function of the pancreas with good treatment results.

After resection of the gallbladder or surgical treatment of diseases of the bile ducts with a good outcome, examination under columns I, II, IV is carried out according to subitem 3), and under column III – according to subitem 4) of this item.

In case of steatosis (fatty liver disease), examination is carried out according to the relevant subitems of this item, depending on the impairment of liver functions.

Subitem 4) of item 58 of the Requirements by columns includes:

chronic gastritis, gastroduodenitis without impaired digestion and with rare (no more than twice a year) exacerbations;

chronic cholecystitis without dysfunction;

dyskinesia of the biliary tract without dysfunction;

fermentopathic (benign) hyperbilirubinemia.

In chronic hepatitis without liver dysfunction and (or) with its minimal activity, the examination is carried out according to subitem 3) of this item.

The diagnosis of chronic hepatitis is confirmed by an examination in a specialized department and by the results of a puncture biopsy, and in case of impossibility to conduct a biopsy or refusal of it – by clinical, laboratory, instrumental data indicating the stability of liver damage, and the results of dispensary observation for at least 1 year.

Variants of the shape, size, position of the gallbladder, biliary tract and pancreas, as well as signs of chronic diseases identified only during instrumental testing, without clinical manifestations and functional disorders, are not grounds for applying this item.

Item 59 of the Requirements by columns. In the presence of a hernia, surgical treatment is offered to those examined under all columns of the Requirements. After successful treatment, they are fit for military service.

The basis for the application of this item is unsatisfactory results of treatment (relapse of the disease) or refusal to treat, as well as contraindications for its implementation.

Subitem 1) of item 59 of the Requirements by columns includes:

recurrent external hernias requiring manual assistance or horizontal position of the body for reduction, or impairing the function of internal organs;

diaphragmatic hernias, acquired relaxation of the diaphragm impairing the function of the chest organs, hernias of the abdominal cavity with frequent (two or more times a year) strangulations;

multiple hernias with significant dysfunction;

irreducible ventral hernia.

Subitem 2) of item 59 of the Requirements by columns includes:

diaphragmatic hernias (including the esophageal opening), hernias of the abdominal cavity without impairments specified in subitem 1) of this item, with satisfactory results of treatment;

recurrent external hernias that appear in an upright position of the body, with physical exertion, coughing;

ventral hernias requiring a bandage;

a single recurrence of a hernia in case of refusal of surgical treatment.

Subitem 3) of item59 of the Requirements by columns includes hernias, easily reversible, disappearing on their own when the body is in a horizontal position.

An umbilical hernia within the physiological ring, a preperitoneal wen of the white line of the abdomen, as well as the expansion of the inguinal rings without hernial protrusion during exercise, straining are not grounds for applying this item, do not prevent from military service, entering MEI.

Item 60 of the Requirements by columns. Haemorrhoids.

The stages of chronic haemorrhoids are determined according to the Goligher’s classification.

Subitem 1) of item 60 of the Requirements by columns includes stage IV, which is characterized by constant prolapse of hemorrhoids together with the rectal mucosa and the impossibility of reposition into the anal canal with or without bleeding.

Subitem 2) of item 60 of the Requirements by columns is applied in stage III, stage II with frequent complications.

Stage III is characterized by periodic prolapse of nodes with the need for manual reduction with or without bleeding.

Stage II is characterized by the prolapse of nodes with spontaneous reduction into the anal canal with or without bleeding.

Frequent complications of haemorrhoids include bleeding, thrombosis or prolapse of haemorrhoidal tumors, for which the examined person was treated in a hospital three or more times a year.

At stage I, the discharge of blood from the anus is characteristic without pain and prolapse of haemorrhoidal tumors.

Surgical or conservative treatment according to indications is offered to those examined. In case of unsatisfactory results of treatment or refusal of it, a medical examination is carried out in accordance with the relevant subitems of item 60 of the Requirements by columns.

The presence of slightly enlarged single hemorrhoids without signs of inflammation in the absence of complaints, and the absence of data on exacerbation of the disease over the past 3 years in the medical history are not grounds for applying this item, do not prevent from military service and entering MEI.

Item 61 of the Requirements by columns. Temporary functional disorders of the digestive system after an acute illness, exacerbation of a chronic illness, or surgical treatment.

After endoscopic surgery on the abdominal organs (including appendectomy, cholecystectomy, hernia plastic surgery) without complications, servicemen are fully exempted from official duties for 15 days.

After surgical treatment of diseases of the digestive system (appendicitis, hernia) without complications, citizens being conscripted for compulsory military service, joining military service under a contract and entering MEI are examined no earlier than three months after surgery.

Chapter 12. Diseases of the skin and subcutaneous tissue

Item 62 of the Requirements by columns includes diseases of the skin and subcutaneous tissue, including congenital ones.

The common form of alopecia areata (alopecia) means the presence of multiple (3 or more) foci of alopecia with a diameter of at least 10 cm each, and when bald patches merge, there is no hair growth on an area of over 50 percent of the scalp.

The common form of vitiligo is understood as the presence of multiple (three or more), as well as single, but large (the size of the patient’s palm or more) depigmented spots on the skin of various anatomical areas. This also includes foci of vitiligo on the face, representing a cosmetic defect.

The common form of psoriasis or lichen planus is understood as the presence of multiple (three or more) plaques on the skin of various anatomical areas.

Widespread lichenification in atopic dermatitis means the presence of an enhanced pattern in the areas of thickened dry skin of the face, neck, elbow, popliteal fossae, as well as total lesion.

Subitem 1) of item 62 of the Requirements by columns includes refractory and (or) recalcitrant forms of common chronic eczema, severe and complicated forms of psoriasis, atopic dermatitis with widespread lichenification of the skin, bullous disorders (pemphigus, pemphigoid).

Subitem 2) of item 62 of the Requirements by columns includes ichthyosis, generalized psoriasis, atopic dermatitis with focal lichenification of the skin, cutaneous forms of lupus erythematosus, polymorphic photodermatosis, frequently recurring lichen planus, chronic vasculitis limited to the skin, widespread abscessing and chronic ulcerative pyoderma, pyoderma gangrenosum, abscessing and disrupting folliculitis and perifolliculitis of the head, multiple conglobate acne;

keratoderma (including congenital) of the palms impairing the function of the hands, as well as soles, making it difficult to walk and wear standard shoes;

frequently recurring (two or more times a year) limited forms of eczema, psoriasis;

single, but large (the size of the patient’s palm or more) psoriatic plaques;

frequently recurring urticaria and (or) erythema in cases of unsuccessful inpatient treatment and continuous recurrence of blisters (urticaria) for at least two months.

Urticaria caused by exposure to low or high temperatures is confirmed by testing in inpatient conditions.

Frequently recurring forms of skin diseases are those forms in which exacerbations occur two or more times a year over the past 3 years.

Subitem 3) of item 62 of the Requirements by columns includes rarely recurrent forms of limited eczema or psoriasis, widespread and total forms of alopecia areata and vitiligo, as well as the plaque form of limited scleroderma, regardless of the location, number and size of lesions.

This subitem also includes limited and (or) rarely recurrent lichen planus.

Limited forms of psoriasis are understood as single (up to three) lesions of various localization, including in various anatomical areas, with an area up to the patient’s palm. With eczema, damage to one of the anatomical areas (foot, lower leg, hand, head) is regarded as limited.

Rarely recurrent forms of skin diseases include cases of exacerbation of skin diseases no more than once a year over the past three years.

Subitem 4) of item 62 of the Requirements by columns includes limited forms of circular alopecia, xeroderma, vitiligo, follicular keratosis, as well as a limited form of eczema in the absence of relapse over the past three years, except for eczema of the external ear canal and auricle, which are examined under item 37 of the Requirements by columns.

Mild forms of ichthyosis and isolated foci of psoriasis in the area of the elbow and knee joints are not a contraindication to military service for persons examined under column III.

The isolated small plaques of psoriasis that appear during the period of compulsory military service are not a contraindication to military service, except for military service in chemical military units and work in conditions of occupational hazard.

If chronic skin diseases (including eczema, lichen scaly) of any disease area are identified, candidates are deemed unfit for entering MEI.

The presence of atopic dermatitis (exudative diathesis, childhood eczema, neurodermatitis) in the medical history in the absence of relapse over the past three years, as well as a type of limited scleroderma – “white spot disease” are not grounds for applying this item, do not prevent from military service, entering MEI.

Seborrhea does not prevent from conscription and entering MEI.

Item 63 of the Requirements by columns. Temporary functional disorders after an acute illness, exacerbation of a chronic disease of the skin and subcutaneous tissue.

Chapter 13. Diseases of the musculoskeletal system and connective tissue

Item 64 of the Requirements by columns. The item includes infectious arthropathies (including arthritis associated with infection, reactive arthropathies), inflammatory polyarthropathies (including rheumatoid arthritis, psoriatic and enteropathic arthropathies, gout), systemic lesions of connective tissue (including polyarteritis nodosa, necrotizing vasculopathies, systemic lupus, dermatopolymyositis, systemic sclerosis), spondylopathy (including ankylosing spondylitis).

Subitem 1) of item 64 of the Requirements by columns includes:

systemic lesions of the connective tissue, regardless of the severity of changes in organs and systems, the frequency of exacerbations and the degree of functional disorders;

inflammatory polyarthropathies and ankylosing spondylitis (Bekhterev’s disease) with significant dysfunctions or their systemic forms with a persistent loss of the ability to perform military duties or with persisting signs of disease activity against the background of basic antirheumatic therapy.

Subitem 2) of item 64 of the Requirements by columns includes:

slowly progressive forms of infectious arthropathies, inflammatory polyarthropathies and inflammatory spondylopathies with moderate exudative-proliferative changes and functional joint insufficiency in the absence of systemic manifestations with frequent (twice a year or more) exacerbations requiring hospital treatment;

initial forms of rheumatoid arthritis and ankylosing spondylitis in the absence of systemic manifestations and signs of disease activity against the background of basic antirheumatic therapy.

Subitem 3) of item 64 of the Requirements by columns includes infectious arthropathies, inflammatory polyarthropathies and inflammatory spondylopathies with rare (no more than once a year) exacerbations.

Under this subitem, subject to examination are military conscripts with protracted (three months or more) course of acute arthritis (arthropathies) with persisting exudative-proliferative changes in the joints, laboratory signs of the activity of the process and unsuccessful treatment.

In infectious arthropathies, inflammatory polyarthropathies and inflammatory spondylopathies, the category of fitness for military service is determined according to subitems 1), 2) or 3) of this item, depending on the damage to organs and systems, state of joint function, frequency of exacerbations.

The table for measuring the range of motion in the joints (in degrees) is set out in accordance with Appendix 5 to the Requirements.

Infectious arthropathies in the absence of an exacerbation of the disease for more than 5 years and without dysfunction of the joints are not the basis for applying this item, preventing from with military service, entering MEI.

After acute inflammatory diseases of the joints, a medical examination is carried out in accordance with item 86 of the Requirements.

Item 65 of the Requirements by columns. The item includes arthrosis (including polyarthrosis, coxarthrosis, gonarthrosis) and other joint lesions (including lesions of the patella, intra-articular lesions of the knee, specific lesions of the joints), diseases and lesions of muscles, synovial membranes and tendons, abnormalities in the density and structure of bones (osteoparosis, osteomalacia), osteopathy (osteomyelitis, osteonecrosis), chondropathy.

An opinion on the category of fitness for military service for the indicated diseases is made after inpatient examination and treatment. It is necessary to take into account the tendency of the disease to relapse or progression, features of military service.

In case of unsatisfactory results of treatment or refusal of it, an opinion is made depending on the function of the limb or joint.

Subitem 1) of item 65 of the Requirements by columns includes:

ankylosis of a large joint, fibrous ankylosis;

total instability, persistent contracture of a large joint with significant limitation of movement;

pronounced changes (the joint space is almost not traced, gross osteophytes are identified) of large joints characteristic of stage IV radiological according to Kellegren J.H. and Lawrence J.S. and (or) deviation of the axis of the limbs by more than 5 degrees;

artificial joint;

aseptic necrosis of the articular ends of the bones of the lower limbs (femoral head, condyles of the femur or tibia, talus, scaphoid bones);

osteomyelitis with the presence of sequestral cavities, sequesters, long-term non-cicatrizing or frequently (two or more times a year) opening fistulas.

With ankylosis of large joints in a functionally advantageous position, with good functional compensation of the artificial joint and the preserved ability to perform military duties, the category of fitness for military service for officers who have not reached the age limit for military service is determined individually according to subitem 2), 3) of this item depending on the dysfunction.

Subitem 2) of item 65 of the Requirements by columns includes:

frequent (three or more times a year) dislocations of large joints resulting from minor physical exertion;

moderate manifestations of arthrosis in one of the large joints (moderate narrowing of the joint space, multiple osteophytes characteristic of III radiological stage);

post-traumatic deformity of large joints with moderate limitation of range of motion;

osteomyelitis (including primary chronic) with annual exacerbations;

persistent contractures of one of the large joints with moderate limitation of range of motion;

hyperostoses that impede the movement of the limb or the wearing of military uniforms, shoes, or equipment.

Under this subitem, citizens (military personnel) are examined, with unsatisfactory results of surgical intervention on large joints, no earlier than six months after the operation.

Subitem 3) of item 65 of the Requirements by columns includes:

rare (less than three times a year) dislocations of large joints, instability and synovitis of the joints due to moderate physical exertion or repeated trauma;

arthrosis with minimal changes (minor narrowing of the joint space, single osteophytes) in one of the large joints (characteristic of II radiological stage);

osteomyelitis with rare (every 2-3 years) exacerbations in the absence of sequestral cavities and sequesters;

persistent contractures of one of the large joints with a minor limitation of the range of motion;

loading periostitis, osteodystrophy of the tubular bones of the lower limbs in cases of prolonged and (or) repeated treatment (at least three months).

Subitem 4) of item 65 of the Requirements by columns includes initial manifestations of diseases and lesions of muscles, synovial membranes and tendons, abnormalities in the density and structure of bones, chondropathy (including Osgood-Schlatter disease), arthrosis (characteristic of 0-I radiological stages) without dysfunction of the joints.

In case of chondropathies with an unfinished process, citizens are recognized as temporarily unfit for military service when registering with recruiting stations, being conscripted for urgent military service, joining military service under a contract under paragraph 86 of the Requirements by columns, and subsequently an opinion on the category of fitness for military service is made depending on the results of treatment under subitems 3) or 4) of this item.

The osteomyelitis process is considered complete in the absence of exacerbation, sequestral cavities and sequesters for three or more years.

Repetition of dislocation of a large joint is confirmed by medical documents and radiographs of the joint before and after repositioning of the dislocation. Instability due to damage to the ligaments and joint capsule is confirmed clinically and radiographically.

Examined persons are offered surgical treatment of joint instability. After successful treatment, citizens being conscripted for military service and joining military service under a contract under item 86 of the Requirements by columns are recognized as temporarily unfit for military service for six months.

After successful surgical treatment, an opinion is made on the need to grant a sick leave with subsequent exemption from drill, physical training and driving all types of vehicles for six months, and after treatment of knee instability - for twelve months.

Citizens (military personnel) with cystic degeneration of bones, ablating osteochondrosis of a large joint, aseptic necrosis of the tibial tuberosity (Osgood-Schlatter disease) in the fragmentation stage are offered surgical treatment, after which, in the absence of dysfunction of the limb and joints, examination is carried out according to subitem 4) of this item.

In case of refusal of surgical treatment or its unsatisfactory results, an opinion on the category of fitness for military service is made depending on the degree of dysfunction of the limb or joint.

When measuring the range of motion in the joints, it is necessary to follow Appendix 5 to the Requirements.

Item 66 of the Requirements by columns. The item includes deforming dorsopathies (including kyphosis, lordosis, scoliosis, osteochondrosis of the spine), spondylopathies (including spondylosis), other dorsopathies (including lesions of the intervertebral discs of the cervical spine, lesions of intervertebral discs of other regions, dorsalgia).

Subitem 1) of item 66 of the Requirements by columns includes:

infectious spondylitis with frequent (3 or more times a year) exacerbations;

grade IV, V spondylolisthesis;

acquired fixed curvatures of the spine confirmed radiographically by wedge-shaped deformities of the vertebral bodies, their rotation in the places of the greatest curvature of the spine (kyphosis, grade IV scoliosis);

acquired critical stenosis of the spinal canal (cervical spine - less than 13 mm, thoracic spine - less than 13 mm, lumbar spine - less than 16 mm), accompanied by gross conduction or radicular disorders;

fixing ligamentosis (Forestier disease);

traumatic spondylopathy (Kummell’s disease);

osteochondrosis of the cervical spine in the presence of instability, osteochondrosis of the thoracic and lumbar spine, deforming spondylosis accompanied by deep para- and tetraparesis with impaired sphincter function, with amyotrophic lateral sclerosis syndrome, as well as poliomyelitic, caudal, vascular, compression and statodynamic disorders after prolonged (at least three months per year) treatment without a persistent clinical effect.

A significant degree of static and (or) motor dysfunctions of the spine is characterized by:

inability to maintain an upright position of the trunk for a short time, severe tension and soreness of the long muscles of the back throughout the entire spine, sharp straightening of the cervical and lumbar lordosis, the presence of degenerative scoliosis of grade II or more, segmental instability of the spine;

limiting the range of motion over 50 percent in the cervical and (or) thoracic and lumbar spine.

Subitem 2) of item 66 of the Requirements by columns includes:

infectious spondylitis with rare (less than three times a year) exacerbations;

acquired fixed curvatures of the spine (kyphosis, grade III scoliosis);

acquired stenosis of the spinal canal with clinical manifestations (pain, neurological disorders);

grade III spondylolisthesis;

widespread deforming spondylosis and intervertebral osteochondrosis with multiple massive coracoid growths in the area of the intervertebral joints with persistent pain syndrome;

unremoved metal structures after operations for diseases of the spine if it is impossible to remove them;

sequelae of discectomy at one or more levels with the progression of neurological deficit and (or) the development of spinal stenosis.

The same subitem is applied to carry out examination in case of cicatricial adhesive epiduritis.

Moderate dysfunctions are characterized by:

inability to maintain an upright position of the trunk for more than 1 - 2 hours, moderate local tension and soreness of the long muscles of the back, smoothness of the cervical and lumbar lordosis, the presence of grade I-II degenerative scoliosis, segmental hypermobility of the spine;

limiting the range of motion from 20 to 50 percent in the cervical and (or) thoracic and lumbar spine;

weakness of the muscles of the limbs, their rapid fatigue, paresis of certain muscle groups without compensation of their functions.

Subitem 3) of item 66 of the Requirements by columns includes:

degree II kyphosis;

fixed grade II scoliosis;

limited deforming spondylosis (lesions of bodies up to three vertebrae) and intervertebral osteochondrosis (lesions of up to three intervertebral discs) with pain syndrome in cased of significant physical exertion and clear anatomical signs of deformities;

multiple Schmorl’s nodes with light dysfunction;

unremoved metal structures after operations for diseases of the spine in case of refusal to remove them;

sequelae of discectomy without progression of neurological deficit.

In case of discectomy at two or more levels, those examined under columns I, II are recognized as unfit for military service, regardless of the results of treatment under subitem 2) of this item.

A minor degree of dysfunction of the spine is characterized by:

appearance of clinical manifestations of static disorders after 5 - 6 hours of vertical position;

limiting the range of motion in the spine in the cervical and (or) thoracic and lumbar spine up to 20 percent;

motor and sensory disorders manifested by incomplete loss of sensitivity in the area of one neuromer, loss or decrease in the tendon reflex, a decrease in the muscle strength of individual muscles of the limb with a general compensation of their functions.

Subitem 4) of item 66 of the Requirements by columns includes:

acquired fixed curvatures of the spine (grade I kyphosis, grade I scoliosis);

grade I spondylolisthesis;

long-term effects of discectomy at the same level without neurological deficit and dysfunction;

isolated phenomena of deforming spondylosis and intervertebral osteochondrosis without dysfunction.

The category of fitness for military service of those examined with reconstructive surgery (transpedicular fixation, fixation with back plates, braces, etc.), as well as surgery on the spine with the use of spondylo- and corporodesis for diseases, is determined according to subitems 1), 2), 3) of this item, depending on the results of the operation and the function of the spine, not earlier than three months after the operation.

The asymptomatic course of intervertebral osteochondrosis (Schmorl’s nodes), as well as non-fixed grade I scoliosis without impaired respiratory function is not a basis for applying this item of the Requirements by columns, does not prevent from military service, entering MEI.

Spondylosis is anatomically manifested by coracoid growths that cover the entire circumference of the endplates and deformation of the vertebral bodies.

Determination of the degree of deforming spondylosis by radiographs:

I degree - deforming changes along the edges of the vertebral bodies (near the limbus);

II degree - marginal growths growing in the direction from the vertebra to the vertebra and not reaching the degree of fusion;

III degree - fusion of osteophytes of two adjacent vertebrae in the form of a bracket.

Osteochondrosis is characterized by primary non-inflammatory degenerative lesion of the cartilage up to its necrosis, followed by the involvement of the endplates of the adjacent vertebrae (sclerosis) and the formation of marginal osteophytes.

Signs of the clinical manifestation of chondrosis is the impairment of the static function of the affected region of spine - straightening of the cervical (lumbar) lordosis or the formation of kyphosis, a combination of local lordosis and kyphosis instead of uniform lordosis.

X-ray symptoms of intervertebral chondrosis are as follows:

deformity of the spine (impairment of static function), decrease in the height of the intervertebral disc;

accumulation of lime salts in the anterior portion of the annulus fibrosus or in the nucleus pulposus;

displacements of the vertebral bodies (spondylolisthesis) anterior, posterior, lateral, determined by standard radiography;

pathology of mobility in the segment (impaired dynamic function);

preservation of clear contours of all surfaces of the vertebral bodies, the absence of destructive changes in them.

In case of intervertebral osteochondrosis, marginal bone growths that form in the plane of the disc and continue the platforms of the vertebral bodies, as well as subchondral osteosclerosis, which is identified on radiographs with a clear image of the structure, are added to the listed signs.

Pain syndrome during exercise must be confirmed by repeated requests for medical help, which are reflected in the medical documents of the examined person.

Only the combination of the listed clinical and radiological signs of limited deforming spondylosis and intervertebral osteochondrosis gives grounds for applying subitem 3 of item 66.

Various forms of spinal instability are identified during functional radiography (forward and backward bending). On functional radiographs, a sign of hypermobility is a significant increase (with extension) or decrease (with flexion) of the angle between adjacent endplates in the segment under study. In total, the difference in the angles during flexion and extension compared to the neutral position with hypermobility exceeds 10 degrees.

Instability in the investigated vertebral segment is ascertained when the bodies of adjacent vertebrae are displaced relative to each other by 3 mm or more in one direction from the neutral position.

The movements of the spine in the sagittal plane are very variable:

Normally, the distance between the spinous process of the VII cervical vertebra and the tubercle of the occipital bone increases by 3-4 cm when the head is tilted, and when the head is thrown back (extension) decreases by 8-10 cm.

The distance between the spinous process of the VII cervical and I sacral vertebrae increases by 5-7 cm when bending over in comparison with the usual posture and decreases by 5-6 cm when bending back. Lateral movements (tilting) in the lumbar and thoracic regions are allowed within 25-30 degrees.

Osteochondrosis and spondylosis can be:

isolated - when one intervertebral disc or two adjacent vertebrae are affected;

limited - when two discs or three vertebrae are affected;

common - when more than two discs or more than three vertebrae are affected.

Spondylolysis is a defect in the inter-articular part of the vertebral arch. Spondylolysis is more often the result of a vicious development - dysplasia or fatigue fracture due to mechanical overload. Spondylolysis occurs without spondylolisthesis and is accompanied by severe instability of the affected segment and, accordingly, pain.

Spondylolisthesis - displacement of the body of the overlying vertebra relative to the underlying in the horizontal plane. Normally, due to the elasticity of the disc and the ligamentous apparatus, the displacement of the vertebrae in the horizontal plane with maximum flexion or extension, the deviation is within 3 mm.

The degree of displacement is determined by the lateral X-ray image: the cranial endplate of the underlying vertebra is conventionally divided into four parts, and a perpendicular descends from the posteroinferior edge of the upper vertebra to the endplate of the lower vertebra.

The degree of spondylolisthesis is determined by the area onto which the perpendicular is projected:

I degree - displacement over 3 mm up to 1/4 of the vertebral body;

II degree - displacement from 1/4 to 1/2 of the vertebral body;

III degree - displacement from 1/2 to 3/4 of the vertebral body;

IV degree - displacement over 3/4 to the width of the vertebral body;

V degree (spondyloptosis) - displacement of the upper vertebra anteriorly by the full anteroposterior body size in combination with additional caudal displacement.

Spinal deformity in scoliosis is assessed by the anteroposterior radiograph of the spine in a standing position with the capture of the iliac wings (level I of the sacral vertebra).

To determine the angular value of scoliotic arches, the Cobb technique is used:

the cranial and caudal vertebral segments of the deformity arch are determined;

straight lines are drawn in the image parallel to the endplates of the bodies of the cranial and caudal vertebrae, the angle of intersection of which is the size of the deformity arch. When determining the deformation of the vertebral bodies, the endplate with the greatest slope is taken for ruling. Taking into account the severity of deformation, the angle of intersection of the selected lines is calculated using a geometric technique by drawing opposite perpendiculars.

If the angle of scoliosis in the supine and standing position does not change, the scoliosis is considered fixed or stable. If, when unloading the spine, i.e. in the supine position, it decreases - the scoliosis is not fixed (unstable).

Severity of scoliosis of the spine:

I grade - an arc of deformation from 5 to 10 degrees;

II grade - arc of deformation from 11 to 25 degrees;

III grade - arc of deformation from 26 to 40 degrees;

IV grade - arc of deformation from 41 degrees or more.

Spinal deformity in pathological thoracic kyphosis (juvenile osteochondrosis, Scheuermann’s disease) is measured by the lateral radiograph of the spine in a standing position with the capture of the iliac wings (level I of the sacral vertebra).

To determine the angular value of the kyphosis arc, the Cobb method is used:

the cranial and caudal vertebral segments of the thoracic kyphosis (III and XII thoracic vertebrae) are determined;

straight lines are drawn in the image parallel to the endplates of the bodies of the cranial and caudal vertebrae, the angle of intersection of which is the size of the deformity arch. Taking into account the severity of deformation, the angle of intersection of the selected lines is calculated using a geometric method by drawing opposite perpendiculars.

The severity of the kyphotic deformity of the spine:

I type - angle of kyphosis from 31 to 40 degrees;

II type - angle of kyphosis from 41 to 50 degrees;

III type - angle of kyphosis from 51 to 70 degrees;

IV type - angle of kyphosis over 70 degrees.

Item 67 of the Requirements by columns. Absence, deformities, malformations of the hand and fingers.

Subitem 1) of item 67 of the Requirements by columns includes the absence of:

two hands at the level of the wrist joints (the wrist joint is a complex of joints connecting the hand to the forearm and including the wrist, carpal, intercarpal, carpometacarpal and intercarpal joints, as well as the distal radioulnar joint);

three fingers at the level of the metacarpophalangeal joints on each hand;

four fingers at the level of the distal ends of the main phalanges on each hand;

the first and second fingers at the level of the metacarpophalangeal joints on both hands.

Subitem 2) of item 67 of the Requirements by columns includes:

the absence of one hand at the level of the wrist joint or metacarpal bones;

absence on one hand of:

three fingers at the level of the metacarpophalangeal joints;

four fingers at the level of the distal ends of the main phalanges;

the first and second fingers at the level of the metacarpophalangeal joints;

the first finger at the level of the interphalangeal joint and the second - fifth fingers at the level of the distal ends of the middle phalanges;

the absence of the first fingers at the level of the metacarpophalangeal joints on both hands;

contracture of small muscles of the hand due to damage to the ulnar and radial arteries, or each of them separately with a sharp disturbance of the blood circulation in the hand and fingers;

chronic dislocations or defects of three or more metacarpal bones;

destruction, defects and condition after arthroplasty of three or more metacarpophalangeal joints;

old lesions or defects of the flexor tendons of three or more fingers proximal to the level of the metacarpal bones;

a set of chronic injuries of three or more fingers leading to persistent contracture or significant trophic disorders (including anesthesia, hypesthesia).

Subitem 3) of item 67 of the Requirements by columns includes:

the absence of:

the first toe at the level of the interphalangeal joint and the second fnger at the level of the main phalanx or the third - fifth fingers at the level of the distal ends of the middle phalanges on one hand;

the second - fourth fingers at the level of the distal ends of the middle phalanges on one hand;

three fingers at the level of the proximal ends of the middle phalanges on each hand;

the first or second finger at the level of the metacarpophalangeal joint on one hand;

two fingers at the level of the proximal end of the main phalanx on one hand;

the first finger at the level of the interphalangeal joint on the right (for left-handers - on the left) hand or on both hands;

distal phalanges of the second - fourth fingers on both hands;

chronic dislocations, osteochondropathies and osteomyelitis of the bones of the wrist joint in case of refusal of surgical treatment or its unsatisfactory results;

defects, dislocations of two metacarpal bones;

pseudarthrosis of the scaphoid in case of refusal of surgical treatment or its unsatisfactory results;

destruction, defects and condition after arthroplasty of two metacarpophalangeal joints;

chronic damage to the flexor tendons of two fingers at the level of the metacarpal bones and the long flexor of the first finger;

a set of damage to the structures of the hand, wrist joint and fingers accompanied by moderate dysfunction of the hand and trophic disorders (including anesthesia, hypoesthesia) of at least two fingers.

Subitem 4) of item 67 of the Requirements by columns includes damage to the structures of the hand and fingers that are not specified in the previous subitems.

Injuries or diseases of the bones, tendons, blood vessels or nerves of the fingers leading to the development of persistent contractures in a vicious position, are considered the absence of a finger.

The absence of a finger on the hand shall be considered: for the first finger - the absence of a nail phalanx, for the other fingers - the absence of two phalanges. The absence of a phalanx at the level of its proximal head is considered the absence of a phalanx.

Item 68 of the Requirements by columns. The item includes fixed foot deformities, including congenital ones. A foot with elevated longitudinal arches, when properly positioned on a surface under a supporting load, is often a normal option. Pathologically hollow is a foot that has a deformation in the form of supination of the posterior and pronation of the anterior section in the presence of high inner and outer arches (the so-called sharply twisted foot), the forefoot section is spread out, wide and somewhat adducted, there are corns under the heads of the middle metatarsal bones and clawed or hammer-like deformity of the fingers. The greatest functional impairments occur with accompanying eversion-inversion components of the deformity in the form of external or internal rotation of the entire foot or its elements.

Subitem 1) of item 68 of the Requirements by columns includes pathological equine, calcaneal, varus, hollow, flat-valgus, equino-varus feet and others acquired as a result of injuries or diseases, irreversible pronounced curvatures of the feet, in which it is impossible to use shoes of the approved military standard.

Subitem 2) of item 68 of the Requirements by columns includes:

longitudinal of III degree or transverse of III-IV degree flat feet with severe pain syndrome, exostosis, contracture of the fingers and the presence of arthrosis in the joints of the midfoot;

absence of all toes or part of the foot at any level;

persistent combined contracture of all fingers on both feet with their claw or hammer-like deformity;

post-traumatic deformity of the calcaneus with a decrease in the Bohler angle over minus 10 degrees, pain syndrome and arthrosis of the subtalar joint of stage II.

The absence of a toe is considered its absence at the level of the metatarsophalangeal joint, as well as complete reduction or immobility of the toe.

Subitem 3) of item 68 of the Requirements by columns includes:

moderate deformities of the foot with a minor pain syndrome and impairment of statics, in which the shoes of the established military model are adapted for wearing;

longitudinal flat feet of III degree without valgus installation of the calcaneus and the phenomena of arthrosis in the talo-scaphoid joint of the midfoot joints;

longitudinal or transverse flat feet of II degree with stage II arthrosis in the talo-scaphoid joint and joints of the midfoot;

arthrosis of the first metatarsal joint of stage III with limited movement within plantar flexion less than 10 degrees and dorsiflexion less than 20 degrees;

absence of the first toe or two toes on one foot, the second-fifth toes at the level of the middle phalanges on both feet;

post-traumatic deformity of the calcaneus with a decrease in the Bohler angle from 0 to minus 10 degrees and the presence of arthrosis of the subtalar joint.

Subitem 4) of item 68 of the Requirements by columns includes longitudinal or transverse flat feet of I or II degree with stage I arthrosis in the talo-scaphoid joint and joints of the midfoot in the absence of contracture of its toes and exostoses, without pain.

Longitudinal flat feet and hammer-shaped deformity of the calcaneus are measured by profile radiographs in the standing position under load. On radiographs, by constructing a triangle, the angle of the longitudinal arch and the height of the arch are determined. Normally, the angle of the arch is 125-130 degrees, the height of the arch is over 35 mm.

Degrees of longitudinal flat feet:

I degree: the angle of the longitudinal inner plantar arch is 131-140 degrees, the arch height is 35-25 mm;

II degree: the angle of the longitudinal inner arch is 141-155 degrees, the arch height is 24-17 mm;

III degree: the angle of the longitudinal inner arch is more than 155 degrees, the arch height is less than 17 mm.

When assessing the degree of flat feet, the height of the arch is of prime importance.

To determine the degree of post-traumatic deformity of the calcaneus, it is necessary to calculate the Bohler angle (the angle of the articular part of the calcaneus tubercle) formed by the intersection of two lines, one of which connects the highest point of the anterior angle of the subtalar joint and the apex of the posterior articular facet, and the other runs along the upper surface of the calcaneus tuber. Normally, this angle is 20-40 degrees, its decrease indicates post-traumatic flat feet. Most informative for assessing the condition of the subtalar joint is its computed tomography performed in the coronary plane perpendicular to the posterior articular facet of the calcaneus.

Transverse flatfoot is assessed from frontal and midfoot radiographs taken under load.

On radiographs, three straight lines are drawn, which correspond to the longitudinal axes of the I-II metatarsal bones and the main phalanx of the first toe.

Normally, the angle of deflection of the I metatarsal bone formed by the axial lines of the diaphysis of the I and II metatarsal bones does not exceed 9 degrees, and the angle of deflection of the I toe, formed by the axial lines of the diaphysis of the I metatarsal bone and the main phalanx of the I toe, does not exceed 14 degrees.

The degrees of transverse flat feet:

I degree - the angle of deflection of the I metatarsal bone is 10-12 degrees, and the angle of deflection of the first toe is 15-20 degrees;

II degree - the angle of deflection of the first metatarsal bone is 13-15 degrees, and the angle of deflection of the first toe is 21-30 degrees;

III degree - the angle of deflection of the first metatarsal bone is 16-20 degrees, and the angle of deflection of the first toe is 31-40 degrees;

IV degree - the angle of deflection of the first metatarsal bone is more than 20 degrees, and the angle of deflection of the first toe is more than 40 degrees.

Stage I arthrosis of the joints of the foot is radiologically characterized by a narrowing of the joint space by less than 50 percent and marginal bone growths not exceeding 1 mm from the edge of the joint space. Stage II arthrosis is characterized by a narrowing of the joint space by more than 50 percent, marginal bone growths exceeding 1 mm from the edge of the joint space, deformity and subchondral osteosclerosis of the articular ends of the articulating bones. In stage III arthrosis, the joint space is not radiologically determined, there are pronounced marginal bone growths, gross deformity and subchondral osteosclerosis of the articular ends of the articulating bones.

Longitudinal flatfoot of I or II degree, as well as transverse flatfoot of I degree without arthrosis in the talo-scaphoid joint and the joints of the midfoot, contractures of the fingers and exostoses are not grounds for applying this item, for preventing from military service, entering MEI.

If the examined person has II degree flatfoot on one leg and I degree flatfoot on the other leg, an opinion is made on II degree flatfoot.

Item 69 of the Requirements by columns. The item includes acquired shortening and deformity of the limbs, also due to angular deformity of bones after fractures.

Subitem 1) of item 69 of the Requirements by columns includes:

shortening of an arm or leg by more than 8 cm;

rotational deformity of an arm or leg by more than 30 degrees.

Subitem 2) of item 69 of the Requirements by columns includes:

shortening of an arm or leg by 5-8 cm inclusive;

rotational deformity of an arm or leg by 15-30 degrees.

Subitem 3) of item 69 of the Requirements by columns includes:

shortening of a leg by 2-5 cm inclusive;

rotational deformity of the peripheral segment of a leg (lower leg, foot) by 5-15 degrees.

Subitem 4) of item 69 of the Requirements by columns includes:

shortening of an arm by up to 5 cm or a leg by up to 2 cm;

rotational deformity of the peripheral segment of a leg (lower leg, foot) by less than 5 degrees.

In case of shortening and deformity of the limbs, persons examined are offered treatment using osteosynthesis. In case of refusal of treatment or its unsatisfactory results, a opinion on fitness for military service is made according to the subitems of this item.

Item 70 of the Requirements by columns. The absence of a limb.

In the presence of amputation stumps of the limbs at any level due to malignant neoplasms or vascular diseases (endarteritis, atherosclerosis), an opinion is made according to the items of the Requirements by columns including the underlying disease.

In case of unsatisfactory results of treatment with a vicious stump that interferes with prosthetics, the examination is carried out according to subitem 1) of this item.

Chapter 14. Diseases of the genitourinary system

Item 71 of the Requirements by columns. The item includes glomerular renal diseases (including rapidly progressive glomerulonephritis, chronic nephritic syndrome, nephrotic syndrome, hereditary nephropathy), renal tubule-interstitial disease, contracted kidney, as well as unspecified chronic renal failure.

Citizens registering with recruiting stations and being conscripted for urgent military service, joining military service under a contract, military personnel are examined for renal diseases after inpatient examination and treatment. The state of renal function is determined based on two indicators - the glomerular filtration rate and signs of renal injury. Renal injury is understood as structural and functional changes in the kidneys detected by blood tests, urine tests (albuminuria, proteinuria, or hematuria), or by visual examinations.

The GFR in those examined with stages 1 - 5 CKD is calculated by the computational method using the CKD-EPI formula or by the daily clearance of endogenous creatinine (Rehberg-Tareev test).

The diagnosis of chronic pyelonephritis is established in the presence of leukocyturia and bacteriuria identified by quantitative methods, provided that inflammatory diseases of the urinary tract and genital organs are excluded after examination with the participation of a dermatovenerologist, urologist (for women, in addition, a gynecologist) and mandatory X-ray examination.

Subitem 1) of item 71 of the Requirements by columns includes chronic kidney disease complicated by chronic renal failure (CKD of stages 4 - 5).

Subitem 2) of item 71 of the Requirements by columns includes chronic kidney disease with stage 3 CKD or a continuously recurrent course, regardless of the presence of renal dysfunction, or moderate renal dysfunction (persistent urinary syndrome persisting for more than twelve months, or a persistent decrease in amplitude fluctuations in the relative density of urine, or a moderate violation of the secretory-excretory function according to radioisotope renography, or frequent (more than twice a year) relapses of the disease over the past two years).

In the presence of pathological changes in urine (protein, blood corpuscles) identified within at least four months after an acute inflammatory kidney disease, military conscripts are examined under subitem 3) of this item.

If citizens registering with recruiting stations and being conscripted for compulsory military service, joining military service under a contract have persistent pathological urinary syndrome within twelve months after an acute inflammatory kidney disease, they are examined under subitem 2) of this item.

Subitem 3) of item 71 of the Requirements by columns includes chronic kidney diseases with minor dysfunction (isolated urinary syndrome in the form of microhematuria, daily proteinuria is up to one gram, which changes (disappears) after etiopathogenetic therapy, the kidneys’ ability to dilute and concentrate urine is slightly impaired, a minor secretory-excretory dysfunction identified by radioisotope renography).

After inpatient treatment for acute glomerulonephritis, military conscripts are examined under subitem 3) of this item.

Subitem 4) of item 71 of the Requirements by columns includes chronic kidney disease without impaired renal function and pathological changes in the urine.

In the presence of symptomatic arterial hypertension due to kidney disease specified in this item, an opinion on the category of fitness for military service is made according to subitems 1), 2) or 3) of this item, depending on the degree of renal dysfunction and subitems 1), 2) or 3) of item 43 of the Requirements by columns, depending on the level of blood pressure.

An opinion on the need to grant a sick leave or release after acute inflammatory kidney disease to military personnel is made under item 78 of the Requirements by columns.

Item 72 of the Requirements by columns. The item includes obstructive uropathy and reflux uropathy (hydronephrosis, pyonephrosis), pyelonephritis (secondary), urolithiasis (kidney and ureteral stones, stones of the lower urinary tract), other diseases of the kidney and ureter (unspecified small kidney, kidney hypertrophy, nephroptosis) and other diseases of the urinary system (cystitis, other lesions of the bladder, non-venereal urethritis, urethral stricture, other diseases of the urethra).

Subitem 1) of item 72 of the Requirements by columns includes:

diseases accompanied by significant impairment of renal excretory function or chronic kidney disease (CKD of stage 4 - 5);

urolithiasis with damage to both kidneys with unsatisfactory results of treatment (stones, hydronephrosis, pyonephrosis and intractable calculous pyelonephritis);

grade 3 hydronephrosis;

degree III bilateral nephroptosis;

urinary fistulas in the abdominal and (or) vaginal organs;

functioning nephrostomy, epicystostomy, ureterostomy;

non-functioning kidney or the absence of one kidney resected due to a disease, in the presence of any degree of dysfunction of the remaining kidney;

conditions after resection or plastic surgery of the bladder;

sclerosis of the bladder neck with vesicoureteral reflux and secondary bilateral chronic pyelonephritis, hydronephrosis, microcyst.

Subitem 2) of item 72 of the Requirements by columns includes:

diseases accompanied by moderate impairment of renal excretory function or manifestations of stage 3 CKD;

urolithiasis with frequent (three or more times a year) attacks of renal colic, discharge of stones, moderate impairment of renal excretory function;

non-functioning kidney or the absence of one kidney resected due to a disease, without impairing the function of the other kidney;

grade 2 hydronephrosis;

degree II bilateral nephroptosis with constant pain syndrome, secondary pyelonephritis or symptomatic hypertension;

degree III unilateral nephroptosis;

sclerosis of the bladder neck with secondary unilateral changes in the urinary system (unilateral hydroureter, hydronephrosis, secondary pyelonephritis);

urethral stricture requiring systematic bougienage.

Subitem 3) of item 72 of the Requirements by columns includes:

diseases accompanied by minor impairments of renal excretory function or manifestations of stage 2 CKD;

single (up to 0.5 cm) stones of the kidneys, ureters with rare (less than three times a year) attacks of renal colic confirmed by radiation research, in the presence of pathological changes in the urine;

single (0.5 cm or more) stones of the kidneys, ureters without impairment of renal excretory function;

degree II bilateral nephroptosis with minor clinical manifestations and minor impairment of renal function;

degree II unilateral nephroptosis with secondary pyelonephritis;

chronic diseases of the urinary system (cystitis, urethritis) with frequent (three or more times a year) exacerbations requiring hospital treatment;

urethral stricture requiring bougienage no more than twice a year with satisfactory treatment results.

Subitem 4) of item 72 of the Requirements by columns includes:

conditions after instrumental resection or independent discharge of a single stone from the urinary tract (pelvis, ureter, bladder) without recurrent stone formation;

conditions after crushing stones of the urinary system (for those examined under columns III-IV);

small (up to 0.5 cm) single calculi of the kidneys, ureters confirmed only by ultrasound, without pathological changes in the urine;

degree I unilateral or bilateral nephroptosis.

Renal excretory dysfunction is confirmed by the data of excretory urography or radioisotope tests. Moderate impairment of renal excretory function is the release of indigo carmine by a diseased kidney during chromocystoscopy four to five minutes later than by the healthy one, the release and accumulation of contrast medium on excretory urograms is slowed down.

The degree of nephroptosis is determined by the radiologist according to the radiographs performed with a person examined in the vertical position:

I degree - the lower pole of the kidney is lowered by 2 vertebrae;

II degree – by 3 vertebrae;

III degree – by more than 3 vertebrae.

Normal physiological mobility of the kidneys is the downward displacement of the kidney contour by no more than the height of the body of 1 vertebra.

In the presence of symptomatic arterial hypertension due to the kidney disease specified in this item, an opinion on the category of fitness for military service is made under subitems 1), 2) or 3) of this item depending on the degree of renal dysfunction; and under subitems 1), 2) or 3) of item 43 of the Requirements by columns - depending on the level of blood pressure.

Item 73 of the Requirements by columns. The item includes hyperplasia, inflammatory and other diseases of the prostate gland, dropsy of the testicle, orchitis and epididymitis, excess foreskin, phimosis and paraphimosis, and other diseases of the male genital organs.

Given indications, those examined for diseases of the male genital organs are offered surgical treatment. In case of unsatisfactory results of treatment or refusal of it, a medical examination is carried out depending on the degree of functional disorders.

Subitem 1) of item 73 of the Requirements by columns includes:

stage III benign prostatic hyperplasia with significant impairment of urination in case of unsatisfactory results of treatment or refusal of it;

absence of the penis proximal to the level of the coronary sulcus.

Subitem 2) of item 73 of the Requirements by columns includes:

stage II benign prostatic hyperplasia with moderate impairment of urinary excretion, residual urine volume of more than 50 mm;

chronic prostatitis (including calculous one) requiring inpatient treatment of the patient three or more times a year;

absence of both testicles after resection due to diseases (of unspecifed and benign nature), injury or other damage;

atrophy of both testicles;

recurrent (after repeated surgical treatment) dropsy of the membranes of the testicle or spermatic cord with a fluid volume of more than 50 mm;

absence of the penis to the level of the coronary sulcus.

Subitem 3) of item 73 of the Requirements by columns includes:

stage I benign prostatic hyperplasia;

chronic prostatitis with prostate stones with asymptomatic course;

a single recurrence of dropsy of the membranes of the testicle or spermatic cord with a volume of fluid of more than 50 mm if surgical treatment is refused.

Subitem 4) of item 73 of the Requirements by columns includes dropsy of the membranes of the testicle or spermatic cord with a volume of fluid less than 50 mm, phimosis, other diseases of the male genital organs with minor clinical manifestations.

The absence of one testicle after its resection due to diseases (of unspecified and benign nature), injury or other damage with its endocrine function preserved is not a basis for applying this item, does not prevent from military service.

In the absence of testicles after resection due to diseases (of unspecified and benign nature), injury or other damage in the presence of endocrine disorders, item 13 of the Requirements by columns additionally applies.

If gynecomastia is identified, persons examined are subject to in-depth examination by an endocrinologist. In the absence of pathology on the part of the endocrine system, they are examined under subitem 4) of this item.

Chapter 15. Diseases of the female reproductive system

Item 74 of the Requirements by columns. The item includes inflammatory diseases of the female pelvic organs (chronic inflammatory diseases of the ovaries, fallopian tubes, cervix, pelvic tissue, peritoneum, vagina, vulva).

Subitem 1) of item 74 of the Requirements by columns includes inflammatory diseases of the female genital organs with pronounced clinical manifestations, frequent (three or more times a year) exacerbations requiring inpatient treatment, with a disease lasting for at least five years.

Subitem 2) of item 74 of the Requirements by columns includes inflammatory diseases of the female genital organs with moderate clinical manifestations, frequent exacerbations (three or more times a year) requiring inpatient treatment, with a disease lasting for at least three years.

Subitem 3) of item 74 of the Requirements by columns includes inflammatory diseases of the female genital organs with minor clinical manifestations and rare exacerbations that do not require treatment in a hospital.

Item 75 of the Requirements by columns. Endometriosis

Subitem 1) of item 75 of the Requirements by columns includes endometriosis with pronounced clinical manifestations (stage four) requiring surgical treatment, with unsatisfactory results of radical treatment or refusal of it.

If the results of the surgical treatment are satisfactory, the examination is carried out in accordance with subitem 2) of this item.

Subitem 2) of item 75 of the Requirements by columns includes endometriosis with moderate clinical manifestations (stage three) with satisfactory results of conservative treatment.

Subitem 3) of item 75 of the Requirements by columns includes endometriosis with minor clinical manifestations (stage one, two) and rare exacerbations.

Clinical manifestations of endometriosis are assessed by the degree of extension of the process, multifocal nature, duration of manifestation of disorders: menstrual function (hyperpolymenorrhea, metrorrhagia, spotting in the pre- and postmenstrual period, development of anemia, infertility in combination with pain syndrome, pain syndrome), dysuric (urinary incontinence), gastrointestinal (constipation, bloating) disorders, as well as the effectiveness of the treatment.

In determining the stage of external endometriosis, the 1996 American Fertility Society (R-AFS) classification is used.

Item 76 of the Requirements by columns. The item includes breast diseases, non-inflammatory diseases of the female genital organs (prolapse, fistulas, cysts, polyps of female genital organs, erosion, dysplasia, leukoplakia of the cervix, other non-inflammatory diseases of the uterus, ovary, fallopian tube, broad ligament of the uterus, cervix, vagina, vulva and perineum), cicatricial and adhesion processes in the pelvic area.

Subitem 1) of item 76 of the Requirements by columns includes complete prolapse of the uterus or vagina, complete rupture of the perineum, fistulas involving the genital organs (genitourinary, intestinal) with unsatisfactory results of treatment or refusal of it.

Uterine prolapse is considered to be a condition when, in a standing position (or lying down - when straining), the entire uterus extends beyond the genital slit outward, twisting the walls of the vagina behind it.

A complete rupture of the perineum is considered to be such a rupture, in which the integrity of the muscles of the perineum is completely broken, and they are replaced by scar tissue passing to the wall of the rectum, the anus is gaping and has no correct shape.

Subitem 2) of item 76 of the Requirements by columns includes:

prolapse of the female genital organs;

breast diseases (benign dysplasia, mastopathy, fibroadenosis, cysts) requiring surgical treatment if it is refused;

cicatricial and adhesion processes in the pelvic area with pain and dysfunction of adjacent organs.

The prolapse of the uterus and vagina is considered to be such a condition when, when straining, the genital gap is open, and the cervix or the anterior or posterior walls of the vagina is seen from it, but they do not go beyond it.

In case of prolapse of the genitals complicated by urinary incontinence, a medical examination is carried out according to subitems 1) or 2) of this item, depending on the results of treatment.

Subitem 3) of item 76 of the Requirements by columns includes:

minor prolapse of the walls of the vagina;

cicatricial and adhesion processes in the pelvic area without pain and without dysfunction of adjacent organs;

breast diseases that do not require surgical treatment;

incorrect position of the uterus accompanied by menorrhagias, constipation, pain in the sacrum and lower abdomen.

Incorrect position of the uterus without dysfunction is not a basis for the application of this item, does not prevent from military service, entering MEI.

Item 77 of the Requirements by columns. The item includes disorders of the ovarian-menstrual function (amenorrhea, menorrhagia, metrorrhagia, hypomenorrhea, algodismenorrhea).

Subitem 1) of item 77 of the Requirements by columns includes:

persistent bleeding not caused organically, leading to anemia;

severe climacteric syndrome accompanied by severe vasomotor, emotional-vegetative disorders, urogenital disorders, lesions of the skin and its appendages.

Subitem 2) of item 77 of the Requirements by columns includes:

ovarian-menstrual dysfunction manifested by oligomenorrhea, amenorrhea (not postoperative), also in case of Stein-Leventhal syndrome;

absence of the uterus and ovaries in the presence of clinical manifestations of climacteric syndrome;

climacteric syndrome of moderate severity, which significantly reduces performance.

Subitem 3) of item 77 of the Requirements by columns includes sexual infantilism with satisfactory general development, infertility.

Mild forms of climacteric syndrome, which do not aggravate the course of existing diseases and do not reduce performance, are not grounds for applying this item.

Item 78 of the Requirements by columns. Temporary functional disorders of the genitourinary system after an acute illness, exacerbation of a chronic illness or surgical treatment.

Citizens registering with recruiting stations, being conscripted for military service, or joining military service under a contract, entering MEI are recognized as temporarily unfit for military service for twelve months if pathological changes in the urine persist after past acute inflammatory kidney disease.

Military conscripts who had acute diffuse glomerulonephritis are examined in accordance with item 71 of the Requirements by columns.

An opinion on granting a sick leave to servicemen doing military service under a contract is made only after acute diffuse glomerulonephritis, with a prolonged complicated course of acute pyelonephritis, as well as after acute (with a treatment period of no more than two months) inflammatory diseases of female genital organs (bartholinitis, vulvitis , colpitis, endometritis, adnexitis), after surgical treatment.

In the absence of data on impaired renal function and pathological changes in the urine after acute inflammatory kidney disease, those being examined are recognized as fit for military service. The final expert opinion on the presence or absence of chronic nephritis (pyelonephritis) is made after repeated examination in inpatient conditions.

Chapter 16. Pregnancy, childbirth and the puerperium

Item 79 of the Requirements by columns. Pregnancy, childbirth and the puerperium.

In case of mild and moderate toxicosis of pregnant women, an opinion is made on the need to grant exemption from military duties and a sick leave in case of heavy severity.

If there is a threat of termination of pregnancy, an opinion on the need to grant a sick leave is made after hospital treatment. Servicewomen, when they are found to be pregnant, are recognized as temporarily unfit for military service with RS, IRS, MCT, sources of EMF, laser radiation.

As soon as a doctor (obstetrician-gynecologist) diagnoses pregnancy, an exemption is granted from drill and physical training, daily orders and field training till the time of the prenatal maternity leave (30 weeks of pregnancy).

Servicewomen with a gestational age of more than 12 (twelve) weeks are allowed to wear loose-fitting clothing and non-tightening low-heeled shoes.

Chapter 17. Congenital anomalies (malformations), deformities and chromosomal abnormalities

Item 80 of the Requirements by columns. The item includes congenital anomalies (malformations), deformities and chromosomal abnormalities of organs and systems, except for mental disorders, diseases of the nervous system, eyes, larynx, trachea, skin and subcutaneous tissue, when the examination is carried out according to the relevant items of the Requirements by columns.

The item is used in cases of impossibility of treating congenital malformations and developmental anomalies, refusal of treatment or its unsatisfactory results.

Subitem 1) of item 80 of the Requirements by columns includes:

congenital anomalies (malformations) of the ear, face, neck (including the absence of auricles, Eustachian tube), with severe clinical manifestations and severe dysfunction;

combined or mixed congenital heart defects (including heart chambers and joints, cardiac septum, valves) and large vessels (including stenosis, aplasia, aortic aneurysm, pulmonary artery, vena cava) in the presence of CHF I-IV FC;

isolated congenital heart defects (including stenosis of the aorta, stenosis of the pulmonary artery, stenosis of the left atrioventricular foramen, insufficiency of the aortic (mitral) valve, prolapse of the aortic valve cusps, bicuspid aortic valve, myxomatosis, aneurysm of the atrial septum, interventricular or sinus septum, ventricular septum valves with blood regurgitation, open arterial (Botallov) duct, interventricular or interatrial septal defect) or large vessels in the presence of CHF II-IV FC;

congenital anomalies (malformations) of the respiratory system with degree III respiratory failure;

cleft lip and palate, other congenital anomalies (malformations) of the digestive system with severe clinical manifestations and severe dysfunction;

congenital anomalies (malformations) of the genitals (absence of the penis, vaginal atresia), gender uncertainty and pseudohermaphrodism;

agenesis of one kidney in case of dysfunction of the remaining kidney, regardless of its severity;

cystic kidney disease (including polycystic disease, unilateral multicystosis) with manifestations of stages 4-5 CKD;

pelvic, iliac dystopia of both kidneys; renal dysplasia with impaired function of the remaining kidney, regardless of its severity;

grade III congenital hydronephrosis;

stage III horseshoe kidney;

anomalies of the kidneys and (or) renal vessels (confirmed by angiography data) and (or) ureters with symptomatic arterial hypertension corresponding to the level of degree III arterial hypertension and (or) with significant impairment of excretory function;

anomalies of the bladder and (or) the urethra with significant impairment of urinary function;

congenital deformities (anomalies) of the skull, face and jaw (including a compressed face, dolichocephaly, craniosynostosis) with pronounced changes, with significant dysfunction;

congenital deformities (anomalies) of the spine, chest (including funnel or keel chest, kyphosis, scoliosis) with degree III respiratory failure of the restrictive type;

congenital deformities of the hip and pelvis accompanied by significant limitation of movement in the hip joints;

deformity of bones with shortening of the limb more than 8 cm;

absence of a limb segment;

congenital osteochondrodysplasia (osteopetrosis);

syndromes of congenital anomalies (malformations) affecting several systems (Ehlers-Danlos syndrome, Marfan syndrome) with impaired organ anatomy and (or) its function.

Subitem 2) of item 80 of the Requirements by columns includes:

the absence of an auricle on one side or a disfiguring deformity of the auricles on one or both sides;

combined or mixed congenital defects of the heart and large vessels (aorta, pulmonary artery) in the absence of CHF;

isolated congenital heart defects in the presence of CHF I FC;

prolapse of the mitral or other heart valves of III degree (9 mm or more) or II degree (6-8.9 mm) with impaired intracardiac hemodynamics, as well as prolapse of the valves complicated by myxomatous degeneration of the leaflets;

small cardiac anomalies (including excessive trabecularity of the ventricles, abnormal attachment of the leaf chords, abnormal position of the chords, abnormalities of the papillary muscles) or their combination, altering the geometry of the cavity of the left (right) ventricle accompanied by impaired diastolic function of the ventricle (based on echocardiography) and (or ) disturbances in the rhythm and conductivity of the heart specified in subitems 1), 2), 3) of item 42 of the Requirements by columns;

congenital anomalies (malformations) of the respiratory system with degree II respiratory failure;

congenital anomalies (malformations) of the digestive system with moderate dysfunction;

scrotal or perineal hypospadias, complete (total) epispadias;

agenesis of one kidney with normal function of the remaining kidney;

cystic kidney disease with manifestations of stage 3 CKD;

grade I-II congenital hydronephrosis;

stage I-II horseshoe kidney;

anomalies of the kidneys and (or) renal vessels or ureters with symptomatic arterial hypertension corresponding to degree II arterial hypertension and (or) with moderate impairment of excretory function;

anomalies of the bladder and (or) the urethra with moderate impairment of urinary function;

unilateral pelvic, iliac renal dystopia;

malformations and abnormalities of the skull (including craniostenosis, platibasia, basilar impressions, macro- or microcephaly) with persistent or slowly progressive changes with moderate dysfunction;

congenital deformities (anomalies) of the spine, chest with degree II respiratory failure of the restrictive type;

congenital deformities of the hip and pelvis with moderate limitation of movement in the hip joints;

deformity of bones with shortening of the limb by 5-8 cm;

O-shaped curvature of the legs with a distance between the protrusions of the inner condyles of the femurs of more than 20 cm or an X-shaped curvature when the distance between the inner ankles of the legs is more than 15 cm.

Subitem 3) of item 80 of the Requirements by columns includes:

grade I, II bilateral microtia;

atresia of the ear canal when whispered speech is perceived by the other ear at a distance of more than 3 m;

isolated congenital heart defects in the absence of CHF;

prolapse of the mitral or other heart valves of II degree (6-8.9 mm) without disturbance of intracardiac hemodynamics;

prolapse of the mitral or other heart valves of I degree (3-5.9 mm) with regurgitation of grade II or more;

minor cardiac anomalies or their combination, which change the geometry of the left (right) ventricular cavity and are accompanied by a decrease in the power of the performed load according to VEM results;

congenital anomalies of the respiratory system with degree I respiratory failure;

congenital anomalies (malformations) of the digestive system with a minor dysfunction;

epispadias of the penis;

retention of the testicles in the abdominal cavity, inguinal canals or at their external openings;

retention of one testicle in the abdominal cavity;

congenital absence of testicles or absence of one testicle or hypoplasia of the testicle (s) in the presence of endocrine disorders;

abnormalities of the kidneys and (or) renal vessels and (or) ureters in the presence of stage II CKD with symptomatic arterial hypertension corresponding to degree I of arterial hypertension and (or) with a minor impairment of excretory function;

single solitary renal cysts with minor renal impairment;

lumbar renal dystopia with minor renal dysfunction;

anomalies of the bladder and (or) urethra with minor renal impairment;

defects and anomalies of the development of the skull with persistent changes with minor dysfunction;

deformities of the chest with impaired function of external respiration of I degree;

osteochondrodysplasia with a complete process and minor clinical manifestations (with normal physical exertion, the impairment of the function is minor);

deformity of bones with a shortening of the leg by 2-5 cm;

O-shaped curvature of the legs with a distance between the protuberances of the inner condyles of the femurs of 10-20 cm or an X-shaped curvature with a distance between the inner ankles of the legs of 10-15 cm;

recurrent dermoid cysts of the coccyx after repeated (three or more times) radical surgical treatment.

Subitem 4) of item 80 of the Requirements by columns includes:

grade I, II unilateral microtia;

prolapse of the mitral or other heart valves of I degree (3-5.9 mm) with grade I regurgitation without familial cases of sudden death with mitral valve prolapse, previous cases of embolism, disturbances in the rhythm and conduction of the heart specified in subitems 1), 2), 3) of item 42 of the Requirements by columns;

prolapse of the mitral or other heart valves of I degree (3-5.9 mm) without disturbance of intracardiac hemodynamics;

small heart anomalies or their combination, which do not change the geometry of the left (right) ventricular cavity, but are accompanied by a decrease in the power of the performed load according to VEM results;

delay of one testicle in the inguinal canal or at its external opening in the absence of endocrine disorders;

congenital absence of one testicle with preserved function of a single testicle;

abnormalities of the kidneys and (or) ureters and (or) the bladder and (or) the urethra in the presence of stage 1 CKD without dysfunction;

solitary single small (up to 20 mm in diameter) cysts without renal dysfunction;

defects and anomalies of the skull without dysfunction;

deformity of bones with the shortening of the arm up to 5 cm and the leg up to 2 cm.

In case of identification of mitral or other heart valve prolapse with regurgitation or without regurgitation as a manifestation of classified hereditary disorders of connective tissue (Marfan syndrome, Ehlers-Danlos syndrome, osteogenesis imperfecta), examination is carried out according to the underlying disease.

The grade of mitral and tricuspid regurgitation is determined by the depth of penetration of the regurgitation flow into the atrial cavity, conventionally dividing the atrial cavity into 4 parts, and, in accordance with the division, 4 grades of regurgitation are determined (grade I - regurgitation by 1/4 of the depth of the atrial cavity, grade II - regurgitation to 1/2 of the depth of the atrial cavity, grade III - regurgitation to 3/4 of the depth of the atrial cavity, grade IV - regurgitation to the entire depth of the atrial cavity).

The EchoCG examination protocol must be accompanied by a graphic image confirming the identified degree of prolapse and (or) regurgitation. The EchoCG examination protocol is confirmed by the signature of the ultrasound (functional) diagnostics doctor.

Intracardiac hemodynamics disorder shall be understood to mean permanent regurgitation of grade I or more. Valve (minimal) regurgitation refers to grade I regurgitation.

Grade I regurgitation on the pulmonary artery valve in the absence of pulmonary hypertension, on the tricuspid, mitral valves in the absence of organic changes in the valve cusps, without prolapse of the cusps of these valves, without defects of these valves, without disturbing the size and geometry of the heart cavities, without disturbing the rhythm and conduction, not accompanied by a decrease in the power of the performed load according to VEM results, is considered functional and is not a basis for applying this item.

If a grade I regurgitation is identified on the aortic valve, it must be considered aortic valve insufficiency, regardless of other indicators.

Minor cardiac anomalies or their combination not changing the geometry of the left (right) ventricle cavity and not accompanied by a decrease in the power of the performed load based on the VEM results are not grounds for applying this item.

When diagnosing minor anomalies of the heart or their combinations accompanied by disturbances of the rhythm and (or) cardiac conduction according to resting ECG data, stress tests, or according to daily ECG monitoring and (or) transesophageal pacing of the left atrium, a medical examination is also carried out according to item 42 of the Requirements by columns.

Defects of the bones of the skull due to late fontanel closure are examined under item 81 of the Requirements by columns.

Sacralization of the V lumbar vertebra or lumbarization of the I sacral vertebra, non-closure of the arches of these vertebrae, hypospadias at the coronary sulcus are not grounds for applying this item, preventing from military service, entering MEI.

Chapter 18. Consequences of injuries, poisoning and other external causes

Item 81 of the Requirements by columns. The item includes post-traumatic and postoperative injuries (defects) of the bones of the skull, without signs of organic damage to the central nervous system.

Subitem 1) of item 81 of the Requirements by columns includes:

defects with the presence of a foreign body in the cranial cavity;

defects of the bones of the cranial vault more than 40 sq. cm replaced by plastic material;

defects of the bones of the cranial vault more than 10 sq. cm not replaced by plastic material;

defects and deformities of the dentofacial area after wounds and trauma, not replaced by grafts;

ankylosis of the temporomandibular joints;

false joints of the lower jaw, contractures of the dentofacial area in the absence of the effect of treatment, including surgery, or refusal of it.

Subitem 2) of item 81 of the Requirements by columns includes:

defects of the bones of the cranial vault less than 40 sq. cm replaced by plastic material;

defects of the bones of the cranial vault less than 10 sq. cm not replaced by plastic material.

Subitem 3) of item 81 of the Requirements by columns includes old depressed fractures, linear fractures of the bones of the vault and (or) the base of the skull without impairing the functions of the central nervous system.

This subitem also includes defects in the bones of the cranial vault up to 6 sq. cm replaced by a dense connective tissue scar.

A defect in the bones of the skull after osteoplastic trepanation is defined as a defect replaced by plastic material (autologous bone, titanium mesh, bone cement).

Burr holes created for diagnostic or therapeutic purposes are summed up in a defect in the bones of the skull not replaced by plastic material and are defined as that replaced by a connective tissue scar.

The area of the skull defect is measured by computed tomography (including 3D reconstructions) or craniography.

Citizens (military personnel) with the consequences of damage to the dentofacial area, bone walls of the orbit, not specified in this item, are examined according to the relevant items of the Requirements by columns.

Citizens (military personnel) entering MEI with defects in skull bones of any size and location are not fit for entering MEI.

In case of damage to the external cortical plate of the cranial vault of a depressed nature without signs of organic lesion of the central nervous system with a favorable outcome, the category of fitness for military service of those examined under columns III after a sick leave is determined according to subitem 3); and if the vitreous plate is damaged with or without surgical treatment, an opinion is made according to subitem 2) of this item.

In case of a linear skull fracture without signs of organic lesion of the central nervous system with a favorable outcome, the category of fitness for military service of those examined according to column III after a sick leave is determined under subitem 3) of this item.

Item 82 of the Requirements by columns. The item includes fractures of the spine, trunk bones, upper and lower limbs (fractures of the pelvis, scapula, clavicle, sternum, ribs, humerus, radius and ulna bones, femoral neck and femur, tibia and fibula, other tubular bones) and their consequences.

In the presence of false joints, persons examined are offered surgical treatment. An opinion on the category of fitness for military service is made after the end of treatment, depending on its results. If the operation is canceled, a medical examination is carried out in accordance with subitem 1) of this item.

Subitem 1) of item 82 of the Requirements by columns includes:

penetrating unstable fractures of the bodies of two or more vertebrae of II-III degree of compression, regardless of the results of treatment;

comminuted (explosive) fractures or the consequences of comminuted (explosive) fractures of the bodies of two or more vertebrae with pronounced deformity;

condition after (consequences of) resection of the arches of two or more vertebrae with clinical syndrome of instability in this segment;

late consequences of multiple fractures of the vertebral bodies with severe deformity of the spine;

incorrectly fused multiple vertical fractures of the pelvic bones with a violation of the integrity of the pelvic ring;

consequences of central dislocation of the femoral head (ankylosis or arthrosis of the hip joint of IV radiological stage according to Kellegren J.H. and Lawrence J.S.);

complicated fractures of long tubular bones with significant dysfunction of the limb;

false joints of long tubular bones.

Subitem 2) of item 82 of the Requirements by columns includes:

comminuted (explosive) fracture or consequences of comminuted (explosive) fracture of the body of one vertebra;

compression fractures of the bodies of one and (or) more vertebrae of II-III degree and (or) fractures of the arches of two or more vertebrae;

consequences of compression fractures of one or more vertebrae of II-III degree with severe deformity;

dislocation fractures of the vertebrae;

fractures of the I and (or) II cervical vertebrae;

fracture of the tooth of the II cervical vertebra;

consequences of resection of the arches of two or more vertebrae without a clinical syndrome of instability in this segment;

consequences of fractures, dislocations and dislocation fractures of the vertebral bodies with the use of reconstructive surgery (transpedicular fixation, fixation with posterior plates, braces, etc.), spondylodesis and corporodesis (the category of fitness for military service examined under columns III of the Requirements is determined after the union of the fracture or the formation of a frontal bone block according to subitems 1), 2) or 3) of this item, depending on the function of the spine);

consequences of unilateral fractures of the pelvic bones with a violation of the integrity of the pelvic ring in case of unsatisfactory results of treatment;

consequences of central dislocation of the femoral head with moderate dysfunction of the limb;

hip fractures with unsatisfactory treatment results;

complicated fractures of long tubular bones with moderate limb dysfunction.

Subitem 3) of item 82 of the Requirements by columns includes:

compression fracture of the body of vertebrae of I degree and their consequences with minor pain syndrome and kyphotic deformity of the vertebrae of II degree;

fractures of the upper and (or) lower “X-ray corners” of the vertebral bodies;

uni- and (or) bilateral fractures of the articular processes of one or more lumbar or cervical or three or more thoracic vertebrae;

fracture of the arch of one vertebra, regardless of the dysfunction;

consequences of a compression fracture of the body of one or more vertebrae of I degree;

tailbone fractures with pain and deformity;

unremoved metal structures (except for single screws, wires, knitting needles, microscrews and microplates) after fractures or corrective osteotomies of long tubular bones in case of refusal to remove them;

consequences of a fracture of the arches, processes of the vertebrae in the presence of a minor dysfunction of the spine and pain syndrome after treatment;

uncomplicated dislocations of the cervical vertebrae;

fractures of the femoral neck using osteosynthesis with a minor dysfunction of the hip joint;

complicated fractures of long bones with a minor dysfunction of the limb.

Subitem 4) of item 82 of the Requirements by columns includes:

consequences of fractures of the spinous and (or) 1-2 transverse processes of the vertebrae;

consequences of compression fractures of the vertebral bodies (no more than two) without deformity and dysfunction of the spine;

Unremoved single screws, wires, knitting needles, microscrews and microplates.

After fractures of the vertebral bodies, arches, articular processes, removal of hernias of intervertebral discs with a favorable outcome for those examined under column III, item 86 of the Requirements by columns applies.

United isolated fractures of individual pelvic bones without deformity of the pelvic ring are not grounds for applying this item, preventing from military service, entering MEI.

Item 83 of the Requirements by columns. Injuries to the internal organs of the chest, abdominal cavity and pelvis, and their sequelae.

Subitem 1) of item 83 of the Requirements by columns includes the following conditions and sequelae of wounds and injuries:

of bronchopulmonary apparatus with degree III respiratory failure, extensive obliteration of the pericardium;

aneurysm of the heart or aorta;

acquired esophageal-tracheal or esophageal-bronchial fistulas, regardless of dysfunction;

sequelae of polytrauma of organs (two or more) with moderate dysfunctions;

resection of the esophagus, stomach or the imposition of a gastrointestinal fistula, resection of the small (at least 1.5 m) or large (at least 30 cm) intestine with significant dysfunction of the digestive system (refractory dumping syndrome, persistent diarrhea.) or severe decline nutrition (BMI is less than 18.5);

imposition of biliodigestive anastomoses;

biliary or pancreatic fistulas with unsatisfactory results of treatment;

absence of a kidney in case of dysfunction of the remaining kidney, regardless of the degree of its severity;

complete rupture of the perineum (a rupture in which the integrity of the muscles of the perineum is completely violated, and they are replaced by scar tissue passing to the wall of the rectum, the anus is gaping and has no correct shape)

lack of a penis.

In case of degree II, III respiratory failure, after resection of a lung, the presence of a foreign body located at the root of the lung, in the heart or near large vessels, regardless of the presence of complications or functional disorders, citizens registering with recruiting stations, being conscripted for urgent military service and military conscripts are examined under subitem 1). The category of fitness for military service of military personnel examined under column III is determined according to subitem 2) of this item.

With the sequelae of injuries to the heart, pericardium, prompt removal of foreign bodies from the mediastinum in the area of large vessels, an opinion on the category of fitness for military service of the examined persons is determined in accordance with item 42 of the Requirements by columns, depending on the severity of CHF, the presence and severity of disturbances in intracardiac hemodynamics, rhythm and conduction; in the presence of respiratory failure – in accordance with subitems 1), 2) or 3) of item 51 of the Requirements by columns. In this case, this item applies simultaneously.

Subitem 2) of item 83 of the Requirements by columns includes the following conditions and sequelae of wounds and injuries:

of bronchopulmonary apparatus with degree II respiratory failure;

absence of a lung, regardless of the degree of respiratory failure;

resection of the stomach, small (at least 1 m) or large (at least 20 cm) intestine, the imposition of a gastrointestinal fistula with rare manifestations of dumping syndrome (unstable stool, malnutrition);

absence of a kidney with normal function of the remaining kidney.

Subitem 3) of item 83 of the Requirements by columns includes conditions after surgical diseases, the sequelae of surgical interventions, injuries and trauma to the organs of the chest and abdominal cavity with minor dysfunction.

This subitem also includes the absence of the spleen after its resection due to injury, trauma.

After resection of a liver lobe or part of the pancreas due to injury, trauma, or for the purpose of donation, examination is carried out under subitems 1), 2), 3) of this item, depending on the dysfunction.

Subitem 4) of item 83 of the Requirements by columns includes conditions (for those examined under column I - those conditions that occurred no earlier than six months from the moment of wound or injury) after past atypical lung resections without respiratory failure, thoracotomy or laparotomy in order to stop bleeding, eliminate pneumo- or hemothorax, suturing of wounds of the intestines, stomach, liver with the outcome of recovery.

With regard to military personnel after atypical lung resection without respiratory failure, upon completion of inpatient treatment, an opinion is made on the need to grant a sick leave, the latter is granted according to item 52 of the Requirements by columns.

Citizens (military personnel) with the sequelae of surgical treatment of inflammatory diseases and anomalies are also examined according to item 83 of the Requirements by columns.

Item 84 of the Requirements by columns. Consequences of injuries to the skin and subcutaneous tissue.

Subitem1) of item 84 of the Requirements by columns includes:

massive keloid, hypertrophic scars in the neck, trunk and limbs, which are adhered to the underlying tissues, ulcerated or easily injured and often ulcerated with unsatisfactory results of treatment or refusal of it, significantly limiting motion of joints or preventing the wearing of standard military uniforms, shoes or equipment;

conditions after deep burns with an area of 20 percent or more of the skin surface or complicated by kidney amyloidosis.

Subitem 2) of item 84 of the Requirements by columns includes:

moderately restricting motion of joints or significantly complicating the wearing of standard military uniforms, shoes or equipment; non-ulcerative keloid, hypertrophic and atrophic scars, as well as scars that disfigure the face, with unsatisfactory results of treatment or refusal of it;

consequences of deep burns of 50 and more percent of the skin surface of the lower limb.

Subitem 3) of item 84 of the Requirements by columns includes:

slightly restricting motion of joints or slightly hampering the wearing of standard military uniforms, shoes or equipment elastic scars that do not ulcerate during physical exertion (including long walking);

consequences of deep burns with plastics of more than 70 percent of the skin surface of the upper limb.

When measuring the range of motion of joints, it is necessary to follow Appendix 5 to the Requirements.

In the presence of scars with symptoms of causalgia after unsuccessful surgical treatment, an opinion on the category of suitability is made in accordance with item 26 of the Requirements by columns.

Citizens (military personnel) with the consequences of burns and frostbite with damage to the eyes, hands or feet are examined according to the relevant items of the Requirements by columns.

The presence of elastic scars, including postoperative scars, which do not impede the wearing of standard military uniforms, shoes or equipment, do not restrict joint motion and do not disrupt the functions of nearby organs and systems, is not a basis for applying the items of the Requirements by columns.

Item 85 of the Requirements by columns. The item includes the consequences of poisoning by drugs, RFC, toxic substances, acute or chronic exposure to EMF, laser radiation, ionizing radiation, allergic reactions. A medical examination is carried out after the end of treatment in inpatient conditions.

In case of insignificant residual effects after degree I radiation sickness suffered by military conscripts and degree II radiation sickness by military personnel doing military service under a contract, medical examination is carried out according to subitem 2) of this item.

Citizens (military personnel) who had acute radiation sickness without any consequences are examined according to subitem 3) of this item and are also recognized as unfit for military service (work) with RS, IRS.

Servicemen working with RS, IRS and who were exposed to radiation exceeding the annual maximum permissible dose by five times are sent for inpatient examination.

In case of recurrence of the syndrome of chronic exposure to EMF of II-III degree, even with a favorable outcome of the disease, military personnel are recognized as unfit to work with sources of EMF.

Citizens (military personnel) having food allergies with clinical manifestations (confirmed by the results of a medical examination in inpatient conditions) to basic food products according to the norms of the allowance of military personnel are examined according to subitem 2) of this item. In case of allergic diseases (urticaria, hay fever, allergic rhinitis, dermatitis), a medical examination is carried out according to the relevant items of the Requirements by columns, depending on the state of the functions of the affected organ or system.

After acute poisoning, toxic-allergic effects, acute allergic diseases (anaphylactic shock, serum sickness, Lyell’s syndrome, Stevens-Johnson syndrome, Quincke’s edema), the category of fitness for military service is determined depending on the outcome of diseases and the functions of the affected organs or systems according to the relevant items of the Requirements by columns.

Item 86 of the Requirements by columns; citizens examined under column I being conscripted for military service and entering MEI, joining military service under a contract, who had acute inflammatory diseases of the joints are recognized as temporarily unfit for military service for six months after the end of treatment. In the absence of signs of inflammation within six months, after s acute forms of inflammatory diseases of the joints, they are recognized as fit for military service.

An opinion on granting a sick leave to servicemen is made in cases where, after completion of inpatient treatment, moderate, transient pain in the joints remains after physical exertion in the absence of clinical and laboratory signs of inflammation, and it takes one month or more to restore the ability to perform military duties.

An opinion on granting a sick leave to servicemen in case of temporary movement restrictions after operations on bones and joints, plastics or tendolysis of tendons (except for fingers and toes), in case of fragile calluses after bone fractures is made in cases where one month or more is required to restore the ability to perform military duties.

In case of persistent unsatisfactory results of treatment of the consequences of fractures of tubular bones, an opinion on granting a sick leave is not made, but the category of fitness for military service is determined according to subitems 1), 2) or 3) of item 82 of the Requirements by columns.

In case of fractures of small bones of the hand, foot, and also ankles, in relation to those examined under column II, an opinion on granting a sick leave to military personnel is not made. In these cases, after the end of treatment, an opinion is made on granting exemption, indicating the treatment measures.

With respect to those examined under column I for the operation to remove metal structures (except for single screws, wire, knitting needles, microscrews and microplates) after fusion of fractures of long tubular bones, pelvic bones, tarsus bones, metatarsal bones, calcaneus, talus, clavicle, scapula, metacarpal bones and wrist bones, an opinion is made on temporary unfitness for military service for six months. If the operation is canceled, the examination is carried out according to item 82 of the Requirements by columns.

After fractures of the spinous and (or) one or two transverse processes of the vertebrae, bruises of the spine, removal of metal structures (including a pin, a plate) in relation to military personnel doing military service under a contract, an opinion is made on the need to grant exemption from official duties.

In case of uncomplicated closed fractures of small bones that do not require inpatient treatment, military personnel doing military service under a contract are allowed to be examined on an outpatient basis, with an opinion that they need to be granted a sick leave or exemption.

In case of uncomplicated closed bone fractures requiring only immobilization with a plaster cast, after the appearance of signs of callus, those examined under column III are discharged from a medical facility for outpatient treatment until the plaster cast is removed, with an opinion on granting a sick leave or exemption to servicemen. To continue treatment, MEI cadets and students shall be placed in MEI infirmaries, and military conscripts - in medical centers of military units if there are conditions for the stay of these patients with a mandatory examination by a surgeon (traumatologist) of the hospital at least once a month. After completing the treatment, a serviceman is sent for medical examination to get a sick leave (exemption).

The basis for an opinion on granting a sick leave to servicemen in the event of the consequences of injuries of the jaws and soft tissues of the face is the delayed consolidation of fractures, the presence of dense scars or fractures that required complex methods of surgical or orthopedic treatment, as well as fractures accompanied by traumatic osteomyelitis.

When measuring the range of motion of joints, it is necessary to follow Appendix 5 to the Requirements.

In case of residual effects after acute exogenous effects and intoxications, those examined under column I are recognized as temporarily unfit for military service for six months. In the future, the category of their fitness for military service is determined according to item 85 of the Requirements by columns depending on the degree of restoration of the functions of organs and systems.

Chapter 19. Other diseases

Item 87 of the Requirements by columns. Insufficient physical development.

Those examined under columns I, II with good physical development and nutrition, body balance, weighing at least 45 kilograms and with a height of at least 155 centimeters are recognized as fit for military service.

Those examined under column I with a body weight of less than 45 kilograms and a height of less than 155 centimeters are subject to examination by an endocrinologist. These persons, on the basis of subitem 2) of this item, are recognized as temporarily unfit for military service for twelve months. With continued insufficient physical development, medical examination is carried out according to subitem 1) of this item.

Those joining military service under a contract who are examined under column II, III with a height of less than 160 centimeters, and those with less than 165 centimeters under column IV are recognized as unfit for joining military service under a contract according to subitem 2) of this item.

Item 88 of the Requirements by columns. Examination and treatment of citizens registering with recruiting stations and being conscripted for compulsory military service, as well as military personnel with enuresis, are carried out in a stationary environment with the participation of a therapist to exclude somatic diseases, a neuropathologist to exclude current neurological disorders, a gynecologist (for women) to exclude gynecological disorders.

The examination is carried out in cases when the observation and the results of the examination, as well as the data obtained from the agency (department) for defense affairs, the military unit (institution), confirm the presence of bedwetting (enuresis) and there is no effect of treatment, those examined under columns I - II are recognized as unfit for military service.

If bedwetting (enuresis) is a symptom of the disease, an opinion is made according to the item of the Requirements by columns, which includes the underlying disease.

Item 89 of the Requirements by columns. Speech disorders.

Subitem 1) of item 89 of the Requirements by columns includes a high degree of stuttering (stammering) involving the entire vocal apparatus, with impaired breathing and neurotic manifestations, as well as disorders of speech that make it hard to understand.

Subitem 2) of item 89 of the Requirements by columns also includes persistent, non-treatable aphonia of functional origin in those examined under columns I, II of the Requirements.

In the presence of speech disorders, the examined person is subjected to in-depth examination by a neuropathologist, psychiatrist, otorhinolaryngologist and speech therapist. An opinion on the category of fitness for military service is made on the basis of examination data and a thorough study of documents received from a military unit (institution), agency (department) for defense affairs, from the place of study or work before joining military service and describing his/her health status.

The severity of speech disorders is determined by dynamic observation of the state of speech function in various conditions and is assessed by its state at the moments of the most pronounced manifestation of the disease. An opinion on the category of fitness is made with account of the ability of the examined person to perform military duties. The evaluation of the command (leadership) and an indication of the extent to which stuttering (stammering) affects the performance of military duties by the examined person is essential in the expert assessment.

A slight stuttering (stammering) that does not interfere with military service is considered only a delay in pronunciation, “stumbling” at the beginning of a phrase, the rest of the words of a small phrase are pronounced (in one breath) freely or slightly slowly, but without repeating words.

In cases where a disease of an organ or system of organs leads to a disruption of the function of another organ or system of organs, an expert opinion on the category of fitness for military service is made according to the relevant items of the Requirements by columns.

When examining citizens, in addition to diagnostic techniques given in the explanations to the Requirements by columns and the corresponding clinical protocols for diagnosis and treatment (hereinafter referred to as clinical protocols), it is allowed to use more informative methods.

In case of diseases, developmental anomalies, the consequences of injuries, poisoning and other influences of external causes, including surgical interventions not described in these Requirements, the category of fitness of citizens (military personnel) is determined according to the relevant subitems of items of the Requirements by columns according to the International Classification of Diseases, 10th Revision depending on the dysfunction of an organ or organ system.

Appendix 3 to the Requirements
for the health status of
persons for their service in
the Armed Forces, other
troops and military formations of
the Republic of Kazakhstan

Abbreviations used in the Requirements for the health status of citizens (military personnel)
for their military service by columns and in the Explanations thereto

1. HIV - human immunodeficiency virus;

2. CNS - central nervous system;

3. CHF - chronic heart failure;

4. FC - functional class;

5. U/S - ultrasound examination;

6. EIA - enzyme immunoassay;

7. PCR - polymerase chain reaction;

8. MCB – medical consultative board;

9. MPB – military physician board;

10. WHO - World Health Organization;

11. MRI - magnetic resonance imaging;

12. mm WG – millimeters of Water Gauge;

13. CT - computed tomography;

14. AH - arterial hypertension;

15. GERD - gastroesophageal reflux disease;

16. SPECT - single-photon emission computed tomography;

17. CKD - chronic kidney disease;

18. VEM - veloergometry;

19. BMI - body mass index;

20. D – diopter;

21. CCCI - closed craniocerebral injury;

22. AIDS - acquired immunodeficiency syndrome;

23. SVDSSS - somatoform autonomic dysfunction of the heart and cardiovascular system;

24. RFC - rocket fuel components;

25. IRS - sources of ionizing radiation;

26. kg - kilogram;

27. kg/m2 - kilogram per square meter;

28. kgm/min - kilogram/minute;

29. CCCA - continuous cumulation of Coriolis accelerations;

30. DCCA - discontinuous cumulation of Coriolis accelerations;

31. kPa - kiloPascal;

32. CVD - chronic venous diseases;

33. m - meter;

34. mg - milligram;

35. MET - metabolic equivalent;

36. mmol/l - micromole per liter;

37. ml - milliliter;

38.HTOD - hypertension-mediated target organ damage;

39. CVR – cardiovascular risk;

40. DM - diabetes mellitus;

41. FVCL - forced vital capacity of the lungs;;

42. PET - positron emission tomography;

43. RS - radioactive substances;

44. RI - rheovasographic index;

45. SA-block - sinoatrial block;

46. mmHg - millimeter of mercury;

47. cm - centimeter;

48. WS - whispered speech;

49. PEF - peak expiratory flow rate;

50. RF - respiratory failure;

51. GFR - glomerular filtration rate;

52. sq.cm - square centimeter;

53. ECG - electrocardiography;

54. EMF - electromagnetic field;

55. EchoCG - echocardiography.

56. FEV1 - forced expiratory volume in 1 second;

57. AV block - atrioventricular block;

58. CKD-EPI - Сhronic Kidney Desease Epidemiology Collaboration;

59. СЕАР – Clinical, Etiology, Anatomy and Pathophysiology;

60. PaCO2 - partial pressure of carbon dioxide;

61. PaO2 - partial pressure of oxygen in arterial blood.

Appendix 4 to the Requirements
for the health status of
persons for their service in
the Armed Forces, other
troops and military formations of
the Republic of Kazakhstan

Indicators of degree of respiratory (pulmonary) * failure

Indicators	Normal value	Degrees of RF (PF)
Indicators	Normal value	I degree (minor)	II degree (moderate)	III degree (significant)
1. Clinical:
1) Shortness of breath	no	with previously available efforts	under normal loads	constant at rest
2) Cyanosis	no	no or insignificant, increasing after exercise	distinct, sometimes significant	pronounced diffuse
3) Resting heart rate (per minute)	till 80	not fast	tendency to increase	increases significantly
2. Instrumental:
1. Partial pressure of oxygen PaO2 (mm Hg)	over 80	80	79-65	less than 65
2. FVCL as a percentage of the required values*	over 80	80-70	69-50	less than 50
3. FEV1 - as a percentage of the required values*	over 80	80-70	69-50	less than 50
4. Genslar index (ratio of FEV1/VC in percentage)	over 70	less than 70	less than 70	less than 70

* - the indicator is assessed according to the results of the bronchodilation test.

Appendix 5 to the Requirements
for the health status of
persons for their service in
the Armed Forces, other
troops and military formations of
the Republic of Kazakhstan

The table for measuring the range of joint motion

Joint	Motion	Normal value	Motion restriction
Joint	Motion	Normal value	minor	moderate	significant
Shoulder (with shoulder girdle)	Flexion	180	115	100	80
	Extension	40	30	20	15
	Abduction	180	115	100	80
Elbow	Flexion	40	80	90	100
	Extension	180	150	140	120
	Pronation	180	135	90	60
	Supination	180	135	90	60
Carpal	Flexion	75	35	20-25	15
	Extension	65	30	20-25	15
	Abduction:
	Radial	20	10	5	2-3
	Ulnar	40	25	15	10
Hip	Flexion	75	100	110	120
	Extension	180	170	160	150
	Abduction	50	25	20	15
Knee	Flexion	40	60	90	110
Knee	Extension	180	175	170	160
Ankle	Plantar flexion	130	120	110	100
Ankle	Dorsiflexion (extension)	70	75	80	85

Appendix 6
to the Requirements for the state
of health of persons for service in
the Armed Forces, others troops
and military formations of the
Republic of Kazakhstan

Categories of citizens' fitness for military service by kinds and types of troops of the Armed Forces, as well as other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan when attached to conscription sites, conscription for military service

Footnote. Appendix 6 - as amended by the order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 06.09.2021 No. 602 (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Purpose indicator*			А-1	А-2	А-3	А-4	Б-1	Б-2	Б-3	Б-4
Indicators of physical development, a list of diseases, items and sub-items of requirements by the columns			Special forces of the State Security Service of the Republic of Kazakhstan	Air assault, reconnaissance, mining and jaeger units, marines, special purpose units of the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan	Special and operational units of the National Guard of the Republic of Kazakhstan (hereinafter – RK NG)	Parts of the Border Service of the National Security Committee of the Republic of Kazakhstan, Naval Forces	Military police, chemical, engineering, combined arms, artillery units of the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan	Units of the Ministry of Emergency Situations of the Republic of Kazakhstan, drivers, crew members of infantry fighting vehicles, tanks and tractors	Units of the Air Defense Forces, communications, escort units of the RK NG	Other parts of the Armed Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan
Height (cm)	Not higher		195	-	-	Naval Forces – 186	-	175**	-	-
Height (cm)	Not lower		180	170	165***	160	165	160	160	155
BMI	not less than		18,5	18,5	18,5	18,5	-	-	-	-
Visual acuity for distance is not lower	Without correction		0,6/0,6	0,5/0,4	0,5/0,4	0,5/0,4	0,5/0,2	0,5/0,2 drivers - 0,8/0,4	0,5/0,1	-
Visual acuity for distance is not lower	With correction		-	-	-	-	-	-	-	0,5/0,2 or 0,4/0,4
Color perception	dichromasia		NG	NG	NG	NG	Drivers - NG
	Color weakness	III degree (A) or II degree (B)	NG	NG	Drivers - NG
	Color weakness	I ст. (С)	-	-	-	-	chem-NG	-	-	-
Hearing: whispered speech (m) at least			6/6	6/6	6/6	6/6	5/5	6/6	5/5	3/4
Infectious and parasitic diseases
The condition after viral hepatitis, typhoparathyphoid diseases with an outcome of complete recovery and persistence of remission for twelve months			NG	NG	NG	NG	-	NG	-	-
item 6, sub-item 3) in the anamnesis			NG	-	-	-	-	-	-	-
Diseases of the endocrine system, eating disorders and metabolic disorders
item 12, sub-item 3)			NG	NG	NG	NG	-	-	-	-
Underweight			NG	NG	NG	NG	BMI not less than 18.0 kg/m2
obesity of the first degree			NG	NG	NG	NG	-	-	-	-
Mental disorders
item 14, sub-item 4) item 16, sub-item 4) item 17, sub-item 4)			NG	NG	NG	NG	NG	NG	NG	-
Diseases of the nervous system
item 21, sub-item 3) item 22, sub-item 4) item 23, sub-item 4) item 24, sub-item 4) item 25, sub-item 4)			NG	NG	NG	NG	-	-	-	-
item 26, sub-item 4) item 27, sub-item 4)			NG	NG	NG	NG	-	NG	-	-
Diseases of the eye and appendage
item 29, sub-item 3) item 30, sub-item 3)			NG	NG	NG	NG	chem-NG	NG	-	-
item 33, sub-item 2)			NG	NG	NG	NG	-	NG	-	-
Diseases of the ear and mastoid process
item 37			NG	NG	NG	NG	chem-NG	-	-	-
item 38, sub-item 3)			NG	NG	NG	NG	-	NG	-	-
item 39, sub-item 3)			NG	NG	NG	NG	-	NG	-	-
Diseases of the circulatory system
item 42, sub-item 4)			NG	NG	NG	NG	-	-	-	-
item 45, sub-item 4)			NG	NG	NG	NG	-	-	-	-
item 46, sub-item 2)			NG	NG	NG	NG	-	-	-	-
Respiratory diseases
item 48, sub-item 3), 4), 5)			NG	NG	NG	NG	chem-NG	-	-	-
item 50, sub-item 3)			NG	NG	NG	NG	chem-NG	NG	-	-
Diseases of the digestive system
item 53, sub-item 2), 3)			NG	NG	NG	NG	-	-	-	-
item 54, sub-item 3)			NG	NG	NG	NG	-	-	-	-
item 55, sub-item 3)			NG	NG	NG	NG	-	-	-	-
item 55, sub-item 4)			NG	NG	-	-	-	-	-	-
item 58, sub-item 4)			NG	NG	NG	NG	chem-NG
item 59, sub-item 3)			NG	NG	NG	NG		-	-	-
item 60, sub-item 4)			NG	NG	NG	NG	-	NG	-	-
Diseases of the skin and subcutaneous tissue
item 62, sub-item 4)			NG	NG	NG	NG	chem-NG	-	-	-
Diseases of the musculoskeletal system and connective tissue
item 65, sub-item 4) item 66, sub-item 4) item 67, sub-item 4)			NG	NG	NG	NG	-	-	-	-
Osgood-Schlatter disease (completed stage) without impaired joint function			NG	NG	NG	NG	-	-	-	-
item 68, sub-item 4)			NG	NG	NG	NG	-	-	-	-
item 69, sub-item 4)			NG	NG	NG	NG	-	NG	-	-
Diseases of the genitourinary system
item 71, sub-item 4)			NG	NG	NG	NG	NG	NG	-	-
item 72, sub-item 4)			NG	NG	NG	NG	NG	NG	-	-
item 73, sub-item 4)			NG	NG	NG	NG	-	-	-	-
Congenital anomalies, deformities and chromosomal disorders
item 80, sub-item 4)			NG	NG	NG	NG	-	-	-	-
Consequences of injuries, poisoning and other effects of external factors
item 82, sub-item 4)			NG	NG	NG	NG	NG	NG	-	-
item 83, sub-item 4)			NG	NG	NG	NG	NG	NG	-	-

Notes:

1) * - the indicator of the purpose for military service in training units is set according to the kind and type of troops of the Armed Forces, other troops and military formations;

2) ** - the height indicator of 175 cm for the units of the Ministry of Emergency Situations of the Republic of Kazakhstan does not apply;

3) *** - for citizens selected for military service in military units 5573 and 5571 of the National Guard of the Republic of Kazakhstan, height is not less than 170 cm.

Appendix 7 to the Requirements
for the health status of
persons for their service in
the Armed Forces, other
troops and military formations of
the Republic of Kazakhstan

Categories of fitness of citizens (military personnel) for entering MEI implementing educational programs of an appropriate level

Indicators of physical development, a list of diseases, items and subitems of the Requirements by columns		Republican military boarding schools (lyceums)	Cadet school	MEIs implementing higher education programs for the training of officers of:				Military departments of higher educational institutions for the training of reserve officers	MEIs implementing post-MEI educational programs
		Republican military boarding schools (lyceums)	Cadet school	Airborne assault troops, naval forces and military intelligence	Border, motorized rifle, tank troops and artillery	the National Guard, aviation engineering service, anti-aircraft missile, radio engineering, special (engineering, chemical, communications and other) troops	Logistics support (of rear, transport, weapons, medicine and others), information security		MEIs implementing post-MEI educational programs
1		2	3	4	5	6	7	8	9
Height (cm)	not higher than	-	-	the NAVY - 185	-	-	-	-	-
Height (cm)	not lower than	-	160	165	160	160	160	155	-
BMI	not less than	-	18.5	18.5	18.5	18.5	18.5	18.5	-
Visual acuity for distance not lower than	uncorrected	0.8/0.8	0.6/0.6	0.6/0.6	0.5/0.4	0.5/0.4	0.5/0.4	-	-
Visual acuity for distance not lower than	corrected	-	-	-	-	0.8/0.5	0.8/0.5	0.8/0.5	0.4/0.4

1		2	3	4	5	6	7	8	9
Refraction (in diopters) no more than	myopia	1.0/1.0	2.0/2.0	2.0/2.0	2.0/2.0	3.0/3.0	3.0/3.0	4.0/4.0	4.0/4.0
	hyperopia	2.0/2.0	2.0/2.0	3.0/3.0	3.0/3.0	3.0/3.0	3.0/3.0	6.0/6.0	6.0/6.0
	astigmatism with a difference in the refractive power in the two main meridians	1.0/1.0	1.0/1.0	1.0/1.0	2.0/2.0	2.0/2.0	2.0/2.0	2.0/2.0	2.0/2.0
Color perception	dichromasy	NF	NF	NF	NF	NF	NF	NF	NF
	anomalous trichromatism А, В	NF	NF	NF	NF	NF	NF	NF	NF
	anomalous trichromatism С	-	-	-	-	chem - NF	-	-	-
Hearing: whispered speech (m) not less than		6/6	6/6	6/6	6/6	6/6	6/6	6/6	5/5
Endocrine disorders, eating disorders and metabolic disorders
item 12, subitem 3)		NF	NF	NF	NF	NF	NF	NF	-
class I obesity		NF	NF	NF	NF	NF	NF	-	-
Mental disorders
item 14, subitem 4) item 16, subitem 4)		NF	NF	NF	NF	NF	NF	NF	NF
item 17, subitem 4)		NF	NF	NF	NF	NF	NF	NF	-
Diseases of the nervous system
item 21, subitem 3) item 22, subitem 4) item 23, subitem 4) item 24, subitem 4) item 25, subitem 4) item 26, subitem 4) item 27, subitem 4)		NF	NF	NF	NF	NF	NF	-	-
1		2	3	4	5	6	7	8	9
Diseases of the eye and adnexa
item 29, subitem 3) item 30, subitem 3) item 33, subitem 2)		NF	NF	NF	NF	NF	NF	-	-
Diseases of the ear and mastoid
item 37		NF	NF	NF	NF	NF	-	-	-
item 38, subitem 3)		NF	NF	NF	NF	NF	NF	-	-
item 39, subitem 3)		NF	NF	NF	NF	NF	NF	-	-
Diseases of the circulatory system
item 42, subitem 4)		NF	NF	NF	NF	NF	-	-	-
item 45, subitem 4)		NF	NF	NF	NF	NF	-	-	-
item 46, subitem 2)		NF	NF	NF	NF	NF	-	-	-
Diseases of the respiratory system
item 48, subitems 3), 4), 5)		NF	NF	NF	NF	NF	NF	-	-
item 50, subitem 3)		NF	NF	NF	NF	NF	NF	NF	NF
Diseases of the digestive system
item 53, subitems 1), 2)		NF	NF	NF	NF	NF	NF	NF	NF
item 53, subitem 3)		NF		NF	NF	-	-	-	-
item 54, subitem 2)		-	-	-	-	-	-	-	NF
item 54, subitem 3)		NF	NF	NF	NF	NF	NF	-	-
item 55, subitem 3)		NF	NF	NF	NF	NF	NF	-	-
item 55, subitem 4)		-	NF	NF	NF	-	-	-	-
item 58, subitem 3)		-	-	-	-	-	-	-	NF
item 58, subitem 4)		NF	NF	NF	NF	NF	-	-	-
item 59, subitem 3)		NF	NF	NF	NF	NF	NF	NF	-
item 60, subitem 4)		NF	NF	NF	NF	NF	NF	-	-
Diseases of the skin and subcutaneous tissue
item 62, subitem 3)		-	-	-	-	-	-	-	NF
item 62, subitem 4)		NF	NF	NF	NF	NF	NF	-	-
1		2	3	4	5	6	7	8	9
Diseases of the musculoskeletal system and connective tissue
item 64, subitem 3) item 65, subitem 3) item 66, subitem 3)		-	-	-	-	-	-	-	NF
item 65, subitem 4) item 66, subitem 4)		NF	NF	NF	NF	NF	NF	-	-
item 67, subitem 4)		-	-	NF	NF	-	-	-	-
item 68, subitem 4) item 69, subitem 4)		NF	NF	NF	NF	NF	NF	-	-
Diseases of the genitourinary system
item 71, subitem 3) item 72, subitem 3) item 73, subitem 3)		-	-	-	-	-	-	-	NF
item 71, subitem 4) item 72, subitem 4) item 73, subitem 4)		NF	NF	NF	NF	NF	NF	-	-
Congenital anomalies (malformations), deformities and chromosomal abnormalities
item 80, subitem 4)		NF	NF	NF	NF	NF	NF	NF	-
Consequences of injuries, poisoning and other external causes
item 81, subitem 3) item 82, subitem 3) item 84, subitem 3)		-	-	-	-	-	-	-	NF
item 82, subitem 4)		NF	NF	NF	NF	NF	NF	-	-
item 83, subitem 4)		NF	NF	NF	NF	NF	NF	-	-

Appendix 8 to the Requirements
for the health status of
persons for their service in
the Armed Forces, other
troops and military formations of
the Republic of Kazakhstan

Categories of fitness of military personnel for training (doing military service) in certain military specialties

Indicators of physical development, a list of diseases, items and subitems of the Requirements by columns			Name of a military specialty
			Deep diver, aquanaut, diving specialist	Helmsman, signalman, range finder, sight finder, ship (boat) drivers, central control station operator	Torpedo electrician, torpedo operator, anti-submarine defense weapon operator, hydroacoustist, radio operator	Anti-tank guided missile operator	Radar station operator, as well as persons working with displays and other information display units	Crane operator of tower, gantry, bridge, crawler, truck cranes, firefighter	Radiotelegraph operator, specialists of communications and anti-aircraft missile systems	Aviation mechanic, aerodrome engineering service specialists
1			2	3	4	5	6	7	8	9
Height (cm)	not higher than		180	185	185	-	-	-	-	-
Height (cm)	not lower than		165	165	160	160	160	160	160	160
Visual acuity for distance not lower than	uncorrected		0.6/0.6	0.8/0.8	0.5/0.4	0.5/0.4	0.5/0.4	0.8/0.4	0.5/0.2	0.5/0.2
Visual acuity for distance not lower than	corrected		-	-	-	-	-	-	0.8/0.6	0.8/0.4
1			2	3	4	5	6	7	8	9
Refraction (in diopters) no more than	myopia		2.0/2.0	1.0/1.0	2.0/2.0	2.0/2.0	2.0/2.0	1.0/2.0	4.0/4.0	4.0/4.0
	hyperopia		2.0/2.0	1.0/1.0	1.0/1.0	3.0/3.0	3.0/3.0	2.0/2.0	3.0/3.0	3.0/3.0
	astigmatism with a difference in the refractive power in the two main meridians		1.0/1.0	1.0/1.0	1.0/1.0	2.0/2.0	2.0/2.0	1.0/1.0	2.0/2.0	2.0/2.0
Color perception	dichromasy		NF	NF	NF	NF	NF	NF	NF	NF
	Color weakness	III degrees (А) or II degree (В)	NF	NF	NF	NF	NF	NF	-	-
	Color weakness	I degree (С)	-	NF	-	-	-	-	-	-
Disturbance of accommodation and dark adaptation			NF	NF	NF	NF	-	NF	-	-
Infectious and parasitic diseases
item 6, subitem 3) in the medical history			NF	-	-	-	-	-	-	-
Endocrine disorders, eating disorders and metabolic disorders
item 12, subitem 3)			NF	NF	NF	-	-	-	-	-
insufficient body weight			NF	NF	NF	NF	BMI at least 18.0 kg/m2
class I obesity			NF	-	-	-	-	-	-	-
Mental disorders
item 14, subitem 4) item 16, subitem 4) item 17, subitem 4)			NF	NF	NF	NF	NF	NF	-	-
Diseases of the nervous system
item 21, subitem 3)			NF	NF	NF	-	-	NF	-	-
item 22, subitem 4)			NF	IND	IND	-	-	-	-	-
item 23, subitem 4)			NF	IND	IND	-	-	-	-	-
item 24, subitem 4)			NF	NF	NF	-	-	-	-	-
1			2	3	4	5	6	7	8	9
item 25, subitem 4)			NF	IND	IND	-	-	-	-	-
item 26, subitem 4)			NF	IND	IND	-	-	NF	-	-
item 27, subitem 4)			NF	IND	IND	-	-	NF	-	-
Diseases of the eye and adnexa
item 29, subitem 3) item 30, subitem 3) item 33, subitem 2)			NF	IND	IND	-	-	-	-	-
Diseases of the ear and mastoid
item 37			NF	IND	IND	-	-	-	NF	-
item 38, subitem 3)			NF	NF	NF	NF	-	-	NF	-
item 39, subitem 3)			NF	NF	NF	-	-	-	NF	-
Diseases of the circulatory system
item 42, subitem 4)			NF	IND	IND	-	-	-	-	-
item 43, subitem 4)			NF	IND	IND	-	-	-	-	-
item 45, subitem 4)			NF	IND	IND	-	-	-	-	-
item 46, subitem 2)			NF	IND	IND	-	-	-	-	-
Diseases of the respiratory system
item 48, subitems 3), 4), 5)			NF	IND	IND	-	-	-	-	-
item 50, subitem 3)			NF	IND	IND	-	-	IND	-	-
Diseases of the digestive system
item 53, subitem 2)			NF	IND	IND	-	-	-	-	-
item 54, subitem 3) item 55, subitems 3), 4)			NF	IND	IND	-	-	-	-	-
item 58, subitem 4)			NF	IND	IND	-	-	-	-	-
item 59, subitem 3)			NF	IND	IND	-	-	-	-	-
item 60, subitem 4)			NF	IND	IND	-	-	-	-	-
Diseases of the skin and subcutaneous tissue
item 62, subitem 4)			NF	IND	IND	-	-	-	-	-
1			2	3	4	5	6	7	8	9
Diseases of the musculoskeletal system and connective tissue
item 65, subitem 4) item 66, subitem 4) item 67, subitem 4)			NF	IND	IND	-	-	-	-	-
Osgood-Schlatter disease (completed stage) without joint dysfunction			NF	IND	IND	-	-	-	-	-
item 68, subitem 4)			NF	IND	IND	-	-	-	-	-
item 69, subitem 4)			NF	IND	IND	-	-	-	-	-
Diseases of the genitourinary system
item 71, subitem 4)			NF	IND	IND	-	-	-	-	-
item 72, subitem 4)			NF	IND	IND	-	-	-	-	-
item 73, subitem 4)			NF	IND	IND	-	-	-	-	-
Congenital anomalies (malformations), deformities and chromosomal abnormalities
item 80, subitem 4)			NF	IND	IND	-	-	-	-	-
Consequences of injuries, poisoning and other external causes
item 82, subitem 4)			NF	IND	IND	-	-	-	-	-
item 83, subitem 4)			NF	IND	IND	-	-	-	-	-
item 84, subitem 3)			NF	IND	IND	-	-	-	-	-
item 85, subitem 3)			NF	IND	IND	-	-	-	-	-
item 89, subitem 2)			NF	IND	IND	-	-	-	-	-

Appendix 9 to the Requirements
for the health status of
persons for their service in
the Armed Forces, other
troops and military formations of
the Republic of Kazakhstan

Category of fitness of military personnel for military service with radioactive substances, ionizing radiation sources, rocket fuel components, sources of electromagnetic fields and laser radiation

Indicators of physical development, a list of diseases, items and subitems of the Requirements by columns			RS, IRS	RFC	EMF sources	Sources of laser radiation
1			2	3	4	5
Visual organ	Corrected visual acuity for distance not lower than		0.5/0.2	0.5/0.2	0.5/0.2	0.6/0.5
	Refraction (in diopters) no more than	myopia	3.0/3.0	3.0/3.0	3.0/3.0	3.0/3.0
		hyperopia	5.0/5.0	5.0/5.0	5.0/5.0	5.0/5.0
		astigmatism	2.0/2.0	2.0/2.0	2.0/2.0	2.0/2.0
	Color perception:	dichromasy,	NF	NF	NF	NF
	Color perception:	color weakness of any degree		NF
Hearing: whispered speech (m) not less than			5/5	5/5	5/5	5/5
Condition after viral hepatitis, typhoid paratyphoid diseases with full recovery and persistent remission within twelve months			NF	NF	IND	IND
Pre-neoplastic diseases prone to degeneration and recurrence, as well as diseases, consequences of injuries that prevent the use of personal protective equipment and the cleaning of the skin			NF	NF	NF	NF
item 2, subitem 4) item 3, subitem 4)			NF	NF	NF	NF
item 10, subitem 3)			NF	NF	NF	NF
item 11, subitem 3) item 12, subitems 2), 3)			NF	NF	NF	NF
item 13, subitem 3)			IND	IND	IND	IND
item 14, subitem 4) item 16, subitems 3), 4) item 17, subitem 3) item 18, subitem 3) item 19, subitem 3)			NF	NF	NF	NF
1			2	3	4	5
item 21, subitem 2) item 22, subitem 3) item 23, subitem 3) item 24, subitem 3) item 25, subitem 3) item 26, subitem 2)			NF	NF	NF	NF
item 22, subitem 4) item 23, subitem 4) item 24, subitem 4) item 25, subitem 4) item 26, subitems 3), 4) item 27, subitem 3)			IND	IND	IND	IND
item 29, subitem 2) item 30, subitem 2) cataract item 31, subitems 2), 3) item 32, subitems 2), 3) item 33, subitem 1)			NF	NF	NF	NF
item 29, subitem 3) item 30, subitem 3) item 33, subitem 2)			IND	IND	IND	IND
Eczema of the external ear canal, auricle, parotid region			NF	NF	IND	IND
item 38, subitems 1), 2) item 39, subitem 2) item 40, subitems 2), 3)			NF	NF	NF	NF
item 38, subitem 3) item 39, subitem 3)			IND	IND	IND	IND
item 42, subitem 3) item 43, subitem 3) item 44, subitem 3) item 45, subitem 3)			NF	NF	NF	NF
item 42, subitem 4) item 43, subitem 4) item 45, subitem 4) item 46, subitem 2)			IND	IND	IND	IND
Extensive subatrophic changes in all parts of the upper respiratory tract, hyperplastic laryngitis			NF	NF	IND	IND
item 48, subitems 2),3),4)			IND	IND	IND	IND
Leukoplakia and obligate precarcinosis (Manganati abrasive cheilitis, Brown’s disease)			NF	NF	NF	NF
item 51, subitem 3)			NF	NF	NF	NF
item 50, subitem 3) item 51, subitem 4)			IND	IND	IND	IND
item 54, subitem 1)			NF	NF	NF	NF
1			2	3	4	5
item 56, subitem 2) item 57, subitem 2) item 58, subitem 2) item 60, subitem 2)			NF	NF	NF	NF
item 56, subitem 3) item 57, subitem 3) item 58, subitems 3), 4)			IND	IND	IND	IND
item 62, subitem 2)			NF	NF	NF	NF
item 62, subitems 3), 4)			IND	IND	IND	IND
item 64, subitem 3)			NF	NF	NF	NF
item 65, subitems 3), 4)			IND	IND	IND	IND
item 66, subitems 3), 4)			IND	IND	IND	IND
item 67, subitem 3)			NF	NF	NF	NF
item 67, subitem 4)			IND	IND	IND	IND
item 71, subitem 2) item 72, subitem 3) item 73, subitem 2)			NF	NF	NF	NF
item 71, subitem 3) item 73, subitem 3)			NF	IND	IND	IND
item 74, subitem 3) item 75, subitem 3) item 77, subitem 3)			NF	IND	IND	IND
item 76, subitem 3)			NF	NF	NF	NF
Pregnancy, the puerperium, recurrent miscarriage and fetal abnormalities			NF	NF	NF	NF
item 80, subitem 4)			IND	IND	IND	IND
item 85, subitem 3)			NF	NF	NF	NF
Condition after acute radiation sickness			NF	IND	NF	NF
Persistent changes in the composition of peripheral blood (hemoglobin content is less than 130 gr/l in men and less than 120 gr/l in women, leukocyte count is less than 4.5 × 109/L, platelet count is less than 18 × 109/L.			NF	NF	NF	NF

Appendix 2
to Order № 722 of
the Minister of Defense of
the Republic of Kazakhstan
as of December 22, 2020

List of some invalidated orders of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan

1. Order № 37of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan “On approval of the requirements for the fitness of the health status of persons for their service in the Armed Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan” as of January 29, 2013 (registered in the State Registration Register of Regulatory Legal Acts under № 8336, published on March 6, 2013in the “Kazakhstanskaya Pravda” newspaper, issue № 83-84 (27357-27358)).

2. Order № 85 of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan “On amendments to Order № 37 of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan as of January 29, 2013”” as of February 24, 2016 (registered in the State Registration Register of Regulatory Legal Acts under №13560, published on April 7, 2016 in the “Adilet” Legal Information System).

3. Order № 52 of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan “On amendments to Order № 37 of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan “On approval of the requirements for the fitness of the health status of persons for their service in the Armed Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan” as of January 29, 2013” as of February 2, 2018 (registered in the State Registration Register of Regulatory Legal Acts under № 16442, published in the Reference Control Bank of Regulatory Legal Acts of the Republic of Kazakhstan on March 12, 2018).

Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде, басқа да әскерлері мен әскери құрылымдарында қызмет өткеру үшін адамдар денсаулық жағдайына қойылатын талаптар

Бағандар бойынша азаматтардың (әскери қызметшілердің) әскери қызметке денсаулық жағдайына қойылатын талаптар

Бағандар бойынша азаматтардың (әскери қызметшілердің) әскери қызметке денсаулық жағдайына талаптарға түсіндірмелер қойылатын талаптарға түсініктемелер

1-тарау. Инфекциялық және паразитарлық аурулар

2-тарау. Қатерлі ісіктер

3-тарау. Қан, қан түзетін ағзалар аурулары және иммундық механизмді туындататын жеке бұзылулар

4-тарау. Эндокриндік жүйенің аурулары, тамақтану мен зат алмасудың бұзылуы

5-тарау. Психикалық,мінез-құлық бұзылулар (аурулар)

6-тарау. Нерв жүйесінің аурулары

7-тарау. Көз және оның қосалқы аппаратының аурулары

8-тарау. Құлақ пен емізік тәрізді өскін аурулары

9-тарау. Қанайналымы жүйесінің аурулары

10-тарау. Тыныс алу ағзаларының аурулары

11-тарау. Асқорыту ағзаларының аурулары

12-тарау. Тері және теріасты шелмайының аурулары

13-тарау. Сүйек-бұлшықет жүйесінің және дәнекер тіннің аурулары

14-тарау. Несеп-жыныс жүйесінің аурулары

15-тарау. Әйел жыныс мүшелері жүйесінің аурулары

16-тарау. Жүктілік, бала туу және бала туудан кейінгі кезең

17-тарау. Туа біткен аномалия (даму кемістігі), өзгерістер мен хромосомды бұзылу

18-тарау. Жарақаттану, улану және сыртқы себептердіің басқа да әсер етуінің салдары

19-тарау. Басқа да аурулар

Тынысалу (өкпе) жеткіліксіздігідәрежелерініңкөрсеткіштері*

Буындардың қозғалу ауқымын бағалау кестесі (градуспен)

Тиісті деңгейдегі білім беру бағдарламаларын іске асыратын ӘОО-ға оқуға түсуге азаматтардың (әскери қызметшілердің) жарамдылық санаттары

Кейбір әскери-есептік мамандықтар бойынша оқу (әскери қызмет өту) үшін әскериқызметшілердің жарамдылық санаттары

Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің күші жойылған бірқатар бұйрықтарының тізбесі

On approval of the requirements for the health status of persons for their service in the Armed Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan

Requirements for the health status of persons for their service in the Armed Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan

Requirements for the health status of citizens (military personnel) for military service by columns

Explanations to the Requirements for the health status of citizens (military personnel) for military service by columns

Chapter 1. Infectious and parasitic diseases

Chapter 2. Neoplasms

Chapter 3. Diseases of the blood, blood-forming organs and certain disorders involving the immune mechanism

Chapter 4. Endocrine disorders, eating disorders and metabolic disorders

Chapter 5. Mental, behavioral disorders (diseases)

Chapter 6. Diseases of the nervous system

Chapter 7. Diseases of the eye and adnexa

Chapter 8. Diseases of the ear and mastoid

Chapter 9. Diseases of the circulatory system

Chapter 10. Diseases of the respiratory system

Chapter 11. Diseases of the digestive system

Chapter 12. Diseases of the skin and subcutaneous tissue

Chapter 13. Diseases of the musculoskeletal system and connective tissue

Chapter 14. Diseases of the genitourinary system

Chapter 15. Diseases of the female reproductive system

Chapter 16. Pregnancy, childbirth and the puerperium

Chapter 17. Congenital anomalies (malformations), deformities and chromosomal abnormalities

Chapter 18. Consequences of injuries, poisoning and other external causes

Chapter 19. Other diseases

Abbreviations used in the Requirements for the health status of citizens (military personnel) for their military service by columns and in the Explanations thereto

Indicators of degree of respiratory (pulmonary) * failure

The table for measuring the range of joint motion

Categories of citizens' fitness for military service by kinds and types of troops of the Armed Forces, as well as other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan when attached to conscription sites, conscription for military service

Categories of fitness of citizens (military personnel) for entering MEI implementing educational programs of an appropriate level

Categories of fitness of military personnel for training (doing military service) in certain military specialties

Category of fitness of military personnel for military service with radioactive substances, ionizing radiation sources, rocket fuel components, sources of electromagnetic fields and laser radiation

List of some invalidated orders of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan

Requirements for the health status of persons for their service in the Armed Forces,
other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan

Abbreviations used in the Requirements for the health status of citizens (military personnel)
for their military service by columns and in the Explanations thereto