"Ықтимал қауіпті химиялық және биологиялық заттарды пайдаланатын зертханаларға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2021 жылғы 15 қазандағы № ҚР ДСМ-105 бұйрығына өзгерістер енгізу туралы

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2022 жылғы 25 тамыздағы № ҚР ДСМ-89 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2022 жылғы 26 тамызда № 29291 болып тіркелді

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
Осы бұйрық 23.11.2022 бастап қолданысқа енгізіледі

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2017 жылғы 17 ақпандағы қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлігі туралы ереженің 16-тармағының 132-1) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Осы "Ықтимал қауіпті химиялық және биологиялық заттарды пайдаланатын зертханаларға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2021 жылғы 15 қазандағы № ҚР ДСМ-105 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10943 тіркелген) мынадай өзгерістер енгізілсін:

тақырыбы жаңа редакцияда жазылсын:

"Ықтимал қауіпті химиялық заттарды пайдаланатын зертханаларға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларын бекіту туралы";

1-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"1. Қоса беріліп отырған "Ықтимал қауіпті химиялық заттарды пайдаланатын зертханаларға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидалары бекітілсін.";

көрсетілген бұйрықпен бекітілген "Ықтимал қауіпті химиялық және биологиялық заттарды пайдаланатын зертханаларға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидалары осы бұйрыққа қосымшаға сәйкес жаңа редакцияда жазылсын.

2. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Санитариялық-эпидемиологиялық бақылау комитеті Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрық ресми жарияланғаннан кейін оны Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

3) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Заң департаментіне ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау вице-министріне жүктелсін.

4. Осы бұйрық 2022 жылғы 23 қарашадан бастап қолданысқа енгізіледі және ресми жариялануға тиіс.

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрі

А. Ғиният

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Еңбек және халықты әлеуметтік

қорғау министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Индустрия және инфрақұрылымдық

даму министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Төтенше жағдайлар министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Ұлттық экономика министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Энергетика министрлігі

	Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрі 2022 жылғы 25 тамыздағы № ҚР ДСМ-89 бұйрығына қосымша
	Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрі 2021 жылғы 15 қазандағы № ҚР ДСМ-105 бұйрығымен бекітілген

"Ықтимал қауіпті химиялық заттарды пайдаланатын зертханаларға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидалары

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы "Ықтимал қауіпті химиялық заттарды пайдаланатын зертханаларға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидалары (бұдан әрі – Санитариялық қағидалар) Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2017 жылғы 17 ақпандағы № 71 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлігі туралы ереженің 16-тармағының 132-1) тармақшасына сәйкес әзірленді және объекті құрылысына жер учаскесін таңдауға, жобалауға, пайдалануға, реконструкциялауға, жөндеуге, сумен жабдықтауға, суды бұруға, жылумен жабдықтауға, жарықтандыруға, желдетуге, ауа баптауға және санитариялық-гигиеналық, радиологиялық зертханаларда жұмыс істеу жағдайларына қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптарды белгілейді.

2. Санитариялық қағидаларда мынадай терминдер мен анықтамалар пайдаланылды:

1) авариялық жағдай (бұдан әрі – авария) – ықтимал қауіпті химиялық заттармен жұмыс істеу кезінде зертханада пайда болатын, өндірістік аймақтың ауасына, қоршаған ортаға химиялық заттардың бөлінуінің немесе персоналға жұқтырудың нақты немесе ықтимал мүмкіндігін тудыратын жағдай;

2) виварий – эксперименттер үшін пайдаланылатын зертханалық жануарлардың алуан түрлері ұсталатын ұйымның бөлімшесі;

3) дезактивация – қандай да бір беттен немесе қандай да бір ортадан радиоактивті ластануды жою немесе азайту;

4) демеркуризация – сынапты төгіп алған жағдайда оны жинау жөніндегі іс-шаралар кешені;

5) зертхана – органолептикалық, санитариялық-гигиеналық, химиялық, токсикологиялық, радиологиялық зерттеулерді, физикалық факторларды дизиметриялық өлшеулерді орындайтын заңды тұлға немесе оның құрылымдық бөлімшесі;

6) от қауіпті заттар – тұтанудың сыртқы көзінен жанатын, тез тұтанатын заттар мен жанғыш сұйықтықтар;

7) периметр – қоршайтын құрылыс конструкцияларымен (тосқауылдармен) және бақылау-өткізу пункттерімен жабдықталған күзетілетін аумақтың (аймақтың) шекарасы;

8) санитариялық-гигиеналық зертхана – санитариялық-гигиеналық, токсикологиялық, химиялық зерттеулер, физикалық факторларды өлшеу, басқа да зерттеулер мен сынақтар жүргізетін зертхана;

9) талдау залы – санитариялық-гигиеналық, радиологиялық зерттеулер жүргізілетін зертхана үй-жайы.

2-тарау. Объектінің құрылысына жер учаскесін таңдауға, зертханаларды жобалауға, пайдалануға, реконструкциялауға, жөндеуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

3. Объектілер құрылысына жер учаскесін таңдау кезінде:

1) бұрын мал қорымына және уытты қалдықтарды көму орындарына пайдаланылған;

2) күйдіргі бойынша сатационарлық қолайсыз елді мекендердің жер учаскелері пайдаланылмайды.

4. Объектілердің құрылысына жер учаскесін таңдау кезінде "Қазақстан Республикасындағы сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 20-бабының 23-16) тармақшаларына сәйкес сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтердің талаптарымен (бұдан әрі – сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтер) айқындалады.

5. Зертханалардың ғимаратын жобалау кезінде дербес жер учаскелерінде немесе құрамына кіретін ұйымның жер учаскесінде орналасады.

6. Жобалау кезінде зертханаларды дербес ғимаратта, жеке кіретін есігі бар жапсарлас салынған өндірістік үй-жайларда, өндірістік ғимараттардың, жеке кіретін есігі бар бейінді ұйымдардың жеке қабаттарында пайдалануға рұқсат беріледі.

7. Объектілерді жобалау кезінде үй-жайлардың жиынтығы мен ауданы сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтердің талаптарына және осы Санитариялық қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес жобалауға тапсырмамен анықталады.

8. Сыртқы қоршауда жабылмайтын есіктің, қақпаның, қақпалы есіктің, сондай-ақ ойылған жерлер, бұзылулар болмайды.

9. Аумақ қоршауының периметрі бойынша жарық орнатылады.

10. Зертханалардың бірінші қабатындағы терезе ойықтарының, витриналарының беріктігі мынадай параметрлерге балама болады:

1) қарапайым әйнектелген, қалыңдығы кемінде 1 миллиметр (бұдан әрі – мм) болат табақтан жасалған рольставнялармен қосымша қорғалған терезелер;

2) қарапайым әйнектелген, металл торлармен (жылжымалы, айқара ашылатын) немесе тиісінше берік жалюздермен қосымша қорғалған терезелер;

3) қорғаныш әйнектелген, бір соққыға төзімді, 9,5 метр (бұдан әрі – м) және одан да жоғары биіктіктен лақтырылған салмағы 4 килограмм болат шардың 3 соққысына төзімді, арнайы конструкциядағы терезелер;

4) күзет сигнализациясының датчиктерімен қосымша қорғалған қарапайым әйнектелген терезелер.

11. Зертханалар үй-жайларында конструкциялық сәулет-жоспарлау орындалуы және кіруден қорғауды бірігіп қамтамасыз ететін техникалық қауіпсіздік жүйелерімен жарақтау болады.

12. Улы заттармен жұмыстар бөлек үй-жайларда (бөлмелерде) немесе бөлек сору шкафында жүргізіледі.

13. Бөлмелердің есіктері, терезелері саңылаусыз тығыз жабылады. Желдеткіштер жәндіктерден тормен қорғалады.

14. Тіркеу орны мен сынамаларды қабылдауға арналған үй-жай зертханаға кіреберісте орналасады.

15. Зертханалық үй-жайлардың едені, қабырғасы, төбесінің беті тегіс, саңылаусыз, жеңіл өңделетін, дезинфекциялау және химиялық бейтараптандыру жуу құралдарының әсеріне төзімді болады, едені тайғақ болмайды.

16. Санитариялық-гигиеналық зертханада еден қышқылға төзімді материалмен жабылады.

17. Радиологиялық зертхананың едені, төбесі және қабырғасы жуу құралдарына төзімді, нашар сіңіретін материалмен жабылады.

18. От және жарылыс қаупі бар заттармен жұмыс жүргізілетін үй-жайларда екі шығатын есік көзделеді.

Жұмыс үстелдері тотығуға төзімді, жанбайтын материалмен қапталады, қышқылдармен және сілтілермен жұмыс істеу үшін ернеу құрылғысы болады.

19. Зертханаларды реконструкциялау және жөндеу кезінде жоғарыда көрсетілген талаптар сақталады.

3-тарау. Зертханалардағы сумен жабдықтауға, суды бұруға, жылумен жабдықтауға, жарықтандыруға, желдетуге, ауасын баптауға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

20. Зертханаларда ауыз сумен және (немесе) шаруашылық-ауыз сумен жабдықтау жарамды күйде көзделеді.

21. Орталықтандырылған сумен жабдықтау жүйесі болмаған жағдайда ішкі су құбыры және суды бұру құрылғысы бар ауыз су мақсатындағы жергілікті көздердің суын пайдалануға рұқсат беріледі.

22. Барлық талдау залдарында айна, қол жууға арналған раковина (қол жуғыштар) орналастырылады.

23. Зертханада персоналдың қолын жууға арналған раковина және араластырғыш арқылы ыстық және салқын су келтірілген ыдыстар мен мүкаммалды жууға арналған раковиналар немесе ванналар жабдықталады.

24. Зертханаларды кәрізденбеген және ішінара кәрізденген жерлерде орналастыру кезінде жергілікті кәріз құрылғысы (шұңқырлар, септиктер) көзделеді. Ағынды суларды қабылдау уақтылы тазаланып отыратын объекті аумағының шаруашылық аймағында орналасқан қақпақтармен, гидравликалық бекітпелермен (сифондармен) жабдықталған ортақ немесе бөлек жерасты су өткізбейтін сыйымдылықта жүзеге асырылады.

25. Жылу берудің орталықтандырылған көзі болмаған жағдайда сұйық, қатты, газ тәрізді отындармен жұмыс істейтін дербес қазандық көзделеді.

26. Үй-жайларды табиғи және жасанды жарықтандыру сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік стандарттарға сәйкес анықталады.

Жұмыс үй-жайлары дезактиватор, химиялық заттарға төзімді материалдан жасалған жарық қорғау құрылғыларын пайдалану арқылы күн сәулесінің түсуінен жұмыс үстелдерін және оптиканы қорғау қамтамасыз етіледі.

27. Қойма үй-жайларында табиғи жарық көзделмейді.

28. Зертхана ішке жасанды іске қосылатын ішке сору-сыртқа тарту желдеткішімен және ішке сору шкафтарынан ауаны соруға арналған бөлек (дербес) желдету құрылғыларымен жабдықталады. Аудандық деңгейдегі зертханалар үшін механикалық іске қосылатын желдеткішке рұқсат беріледі.

29. Зиянды және жанғыш булар мен газдар бөлетін заттармен жұмыстар жүргізілетін ішке сору шкафтары жоғарғы және төменгі сорғыштармен және сұйықтықтың еденге ағып кетуін болдырмайтын ернеулермен жабдықталады.

30. Ішке сору құрылғылары ішке сору шкафының ашық қайырма жақтауларында (есіктерінде) ауаны сору жылдамдығын "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің 94-бабының 2-тармағына және 95-бабына сәйкес гигиеналық нормативтерге, санитариялық қағидалардың белгіленген талаптарына (бұдан әрі – нормалау құжаттар) сәйкес қамтамасыз етеді.

31. Ішке сору шкафтарының желдетуінің ажыратқыштары оларға жақын орналасады, ішке сору шкафтарында орнатылған аспаптарды қосатын розеткалар сыртқы панелінде; газ шүмектері алдыңғы ернеуінде; штепсельдік розеткалары ішке сору шкафынан тыс жұмыс үстелінің бүйірінде орналасады.

32. Ішке сору шкафтарының жақтаулары (есіктері) жұмыс кезінде төменгі жағында кішігірім саңылаумен жабылады. Көтеріңкі жақтаулары олардың құлап кетуін болдырмайтындай құрылғылармен мықтап бекітіледі.

33. Зертханаларда нормалау құжаттарында белгіленген талаптарына сәйкес оңтайлы микроклиматтық жағдайлар (температура, ауаның жылдамдығы және ауаның салыстырмалы ылғалдылығы) жасалады.

34. Ғимараттарда жазғы кезеңде ауа баптағыштар орнатылады. Ауа баптағыштардың сүзгілеуші элементтері механикалық бөлшектерден тазартылып тұрады (үш айда 1 реттен сиретпей) және дезинфекцияланады.

4-тарау. Санитариялық-гигиеналық зертхананың жұмыс жағдайларына қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

35. Зертхананың әрбір үй-жайында осы үй-жайда пайдаланылатын барлық заттар материалдарының қауіпсіздік паспорттары болуы міндетті. Материалдардың қауіпсіздік паспорттары бар папка қол жетімді жерде орналастырылады.

36. Жұмыстың басында Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің 2015 жылғы 25 желтоқсандағы № 1019 (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 12665 болып тіркелген) бұйрығымен бекітілген "Жұмыскерлерді, басшылар мен еңбек қауіпсіздігін және еңбекті қорғауды қамтамасыз етуге жауапты адамдарды еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау мәселелері бойынша оқытудан, нұсқау беруден және білімін тексеруден өткізу қағидалары мен мерзімдерін бекіту туралы" сәйкес қауіпсіздік техникасы бойынша нұсқама жүргізіледі.

37. Зертханаларда нормалау құжаттарында көрсетілген зерттеулердің сапасын бақылау жүйесінің талаптары орындалады.

38. Зертхана үй-жайларында:

1) арнайы киімсіз жұмыс жүргізілмейді;

2) желдеткіш бұзылған кезінде жұмыс жүргізілмейді;

3) реактивтерді заттаңбасыз сақтауға және қолдану жүргізілмейді;

4) улы, от-жарылыс қаупі бар заттар мен ерітінділер қорын жұмыс орындарында және стеллаждарда сақтау жүзеге асырылмайды.

39. Баллондарда қысыммен тұрған газ тәрізді заттармен жұмыс істеу кезінде:

1) баллонның вентилін тез ашу жүргізілмейді;

2) оттегі бар баллон үшін "Оттегі" деген жазуы жоқ редукторды қолдану жүргізілмейді;

3) оларды жұмыс үй-жайында сақтау жүзеге асырылмайды.

40. Жұмыс уақытында ішке сору шкафтарының жақтаулары (есіктері) жабық болады, көтеріңкі жақтаулары құрылғылармен мықтап бекітіледі.

41. Тез тұтанатын сұйықтықтарды 100 ^оС-қа дейін жылыту сулы моншаларда, 100 ^оС-тан жоғары – майлы моншаларда жүргізіледі. Тез тұтанатын сұйықтығы бар колбаны алдын ала біртіндеп жылытусыз ыстық суға салу жүзеге асырылмайды.

42. Шыны аспаптармен жұмыс істеу кезінде:

1) қыздырылған түтікшені салқындатылғаннан кейін берік кептелген тығынмен жабу;

2) шыны түтіктерді немесе термометрді тесілген тығынға қойған кезде соңғысын алақанмен тіремей, бүйір жақтарынан ұстау керек;

3) шыны аспаптарды жинау немесе оның жекелеген бөліктерін каучуктың көмегімен қосу кезінде – қолды сүлгімен қорғау, шыны түтіктер сынған кезде түтікшені кесілген жердің маңында ұстау керек.

43. Шыны аспаптар қызып кететін немесе сынатын жұмыстарды жүргізген кезде ішке соратын шкафтарда көзілдірік, қолғап және резеңке алжапқыш киіп орындайды.

44. Спирт, бензол, ацетон, бром, йод құйылған түтікшелер берік кептелген шыны тығындармен, сілті құйылғандары бұрандалы қақпақтармен жабылады.

45. Сұйықтықтарды ауыстырып құю кезінде (құрамында инфекциялық аурулардың қоздырғыштары бар сұйықтықтардан басқа) құйғыш қолданылады.

46. Зертхана қызметкерлері зерттеулердің түрі мен орындалатын номенклатурасына сәйкес арнайы киіммен және жеке қорғаныш құралдарымен қамтамасыз етіледі.

47. Зертханаларда арнайы (зақымдалмаған) химиялық ыдыс пайдаланылады. Химиялық ыдыс таза және құрғақ күйінде пайдаланылады. Суда ерімейтін органикалық заттар ыдыстан органикалық еріткіштермен тазартылады.

Ыдыстарды химиялық әдістермен тазарту үшін хромдық қоспа, қышқылы және сілтілердің ерітінділері қолданылады. Ыдыстар мұқият тазартылғаннан және жуылғаннан кейін кептіргіш шкафта кептіріледі.

48. Шыны материалдардан жасалған аспаптарды жинау бойынша жұмыстарды жүргізу кезінде мыналар сақталады:

1) диаметрі үлкен емес шыны түтіктер шыны кесуге арналған арамен кескеннен кейін сындырылады;

2) жинауды жеңілдету үшін шыны түтіктердің ұштары балқытылады және сумен немесе глицеринмен ылғалдандырылады;

3) шыны ыдыстармен жұмыс істеу барысында жарақат алғанда (кесіп алғанда) жарадан шыны сынықтары алынады, түскен химиялық зат бейтараптандырылады немесе теріден тиісті ертіндімен немесе суға батырылған тампонмен алынады.

49. Жабдықта жұмыс істеген кезде мынадай талаптар сақталады:

1) табаны жайпақ колбалар вакуум астындағы жұмыс үшін, сондай-ақ плюс 100 градус Цельсийден (бұдан әрі – ^оС) жоғары температурада қолданылмайды;

2) вакуум астында сорып алу үшін қалың шыныдан жасалған колбалар пайдаланылады. Шар түріндегі емес, жұқа қабырғалы түтікшелер вакуумның астына қойылмайды. Вакуумның астында жұмыс істеуге арналған түтікшелер алдын ала ең көп сұйылтылуға сыналады. Сынақ жүргізу алдында түтікшені темір тормен орайды;

3) жинақталған аспаптар олардың жарамдылығы алдын ала тексерілмей пайдаланылмайды, жұмыс істеп тұрған аспап қараусыз қалдырылмайды;

4) жұқа қабырғалы түтікшені тығынмен жапқан кезде тығынға жақын болатын мойнының жоғарғы бөлігінен ұстайды. Ысыған түтікше кептелген тығынмен салқындағанға дейін жабылмайды;

5) қайнау температурасы плюс 150 ⁰С-тан жоғары заттарды айдау барысында ауамен салқындатылатын тоңазытқыш қолданылады;

6) көгерткіш қышқылмен және оның тұздарымен, диметилсульфатпен, алмаспен, фосгенмен, хлормен, броммен, азот тотығымен, диазометанмен, күкірт сутегімен, концентрацияланған қышқылдармен және сілтілермен, сондай-ақ химиялық белсенді заттармен жүргізілетін жұмыс резеңке қолғапты және егер қажет болса шаңтұтқышты (газтұтқыш), арнайы киім және жеке қорғаныш құралдарын пайдалана отырып, ішке сору шкафында орындалады;

7) натрий азидімен, металлды калиймен және натриймен жұмыс істеу кезінде сумен жанаспау керек;

8) металлды натриймен немесе калиймен реакциялар ауа немесе майлы моншаларды пайдалана отырып жүргізіледі. Ерітілмеген майлы қатардағы галоидті қосылыстарды диметилсульфоксидпен, металлды натриймен және металлды калиймен қосылмайды;

9) реакциялық қоспаны қайнатуға дейін қыздырған кезде табаны дөңгелек термотұрақты колбалар, сұйықтықтарды айдау үшін арнайы табаны дөңгелек колбалар қолданылады;

10) сұйықтықты түтікте немесе колбада қыздыру кезінде түтікшені арнайы ұстағышпен, оның саңылауы жұмыс істейтін адамнан басқа жаққа бағытталатындай етіп ұстайды;

11) сумен салқындатылатын тоңазытқышпен жұмыс кезінде судағы токтың үздіксіздігі бақыланады;

12) тотықтарды кетіру темір сульфатының сулы ерітіндісімен сілкілеу арқылы жүргізіледі;

13) эфирді, эфирлі ерітінділерді және басқа тез тұтанатын заттарды төгу ішке сору шкафында арнайы шыны сауытта жүргізіледі, одан әрі бөлек ыдысқа құйылады.

Олар су құбыры раковиналарына немесе су ағызатын құйғыштарға құйылмайды.

50. Еріткіштерді айыру (эфир, спирт, бензол, толуол) кейіннен майлы вакуум-сорғыны пайдалана отырып, алдын ала су ағысы бар сорғыда жүргізіледі. Вакуум-сорғыны қосу алдында колбаның ішіндегі салқындатылады. Айырғыш колбаны вакуум-қондырғыда қыздыру аспапта сұйылтуға қол жеткізілгеннен кейін жүргізіледі.

51. Газды оттықтың ашық жалынында айыру кезінде колба табанының бетін қыздыру біркелкі жүргізіледі.

Вакуум-қондырғыда айырудан және колбаны салқындатудан кейін манометрдің шүмегі жабылады, сорғы жүйеден ажыратылады және мотор сөндіріледі.

52. Улы заттармен (органикалық және минералды қышқылдар, оттегі, азот, құрамында галоид бар қосындылар, күшән, фосфор және улы металлдар мен металл еместер қосындылары) жұмысты сақтық шараларын сақтай отырып, оқытылған персонал жүргізеді.

53. Прекурсорлармен жұмыс "Қазақстан Республикасында бақылауға жататын есірткіні, психотроптық заттар мен олардың прекурсорларын медициналық мақсаттарда пайдалану қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің 2015 жылғы 26 қаңтардағы № 32 бұйрығының (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10404 болып тіркелген) талаптарына сәйкес жүргізіледі.

54. Зертханада пайдаланылатын улы заттарды зертханада шкафтағы арнайы бөлінген орында немесе құлпы мен пломба салынатын темір жәшікте сақтайды. Ішінде улы заттар бар түтікшелердің "У" деген және заттың атауы жазылған айқын және ашық түсті затбелгісі болады.

55. Ішінде от және жарылыс қауіпті заттар және улы заттар бар сыйымдылықтар жұмыс үй-жайларында жұмыс күні ішінде жұмысқа қажетті дозаларда сақталады.

56. Улы заттармен жұмыс істеу кезінде сифон немесе резеңке үрімшесі бар арнайы тамшуырлар пайдаланылады.

Қатты улы заттар жабық үккіште ұнтақталады және тартумен ыдыста өлшенеді. Жұмыс шаңтұтқышпен жүргізіледі.

57. Улы заттарды табаны дөңгелек колбаларда майлы, құмды, сулы моншаларда спиралы жабық электрлі пештерде қыздыруға рұқсат беріледі. Ашық от қолданылмайды.

58. Еденге немесе үстелге төгілген улы сұйықтық дезактивацияланады.

Улы заттармен жұмыс кезінде пайдаланылған сүзгілер және қағаз бөлек ыдысқа жиналады және газ пештерінде немесе камераларында өртеледі.

59. Улы газдармен жұмыс аяқталғаннан кейін аспаптар инертті газбен үрлеу немесе сумен толтыру арқылы зарарсыздандырылады.

60. Тез тұтанатын жанғыш сұйықтықтар (қайнау температурасы төмендерді қоспағанда) сыйымдылығы 2 литрден аспайтын қабырғасы қалың шыны сауыттарда немесе берік кептелген тығындары бар банкілерде сақталады. Сыйымдылығы үлкен болған кезде ыдыс тұмшаланған металл сауыттармен жабдықталады.

61. Ішінде тез тұтанатын жанғыш заттар бар банкілер қақпағы тығыз жабылатын қақпағы бар, қабырғасы мен табанына асбест салынған арнайы металл жәшікке салынады. Табанына қалыңдығы 10 мм құм төселеді. Жәшік қақпағының ішкі жағына заттың атауы анық жазылады.

Жәшік өтетін жерлерден және қыздыру құралдарынан алыс, оған баратын жол ыңғайлы болатындай еденде орнатылады.

62. Диэтильді (күкіртті) эфир заттардан оқшау салқын және қараңғы үй-жайда сақталады. Дайындалған мерзімінен бір жыл өткен эфир периоксидтерге тексеріледі. Құрамында периоксидтер бар ерітінді жойылады немесе қайта айдаудан өткізіледі. Тез тұтанатын және жанғыш сұйықтықтарды қоймадан зертханаға жеткізу жабық сынбайтын ыдыста немесе сауытқа салынған шыны ыдыста жүргізіледі.

63. Сығылған газдарды пайдаланатын жабдық (газды хроматографтар; сұйық хроматографтар; хроматомассалар, оның ішінде газды масс-спектрометриялық хроматографтар, сұйық масс-спектрометриялық хроматографтар; атомдық-абсорбциялық спектрометрлер; атомдық-эмиссиялық спектрометрлер, оптикалық-эмиссиялық спектрометрлер, вольтамперометрлік талдағыштар) (бұдан әрі – жабдық) бірінші қабатта немесе газ баллондарын бұру орындарын сақтау шартымен қабаттарда орнатылады. Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген талаптарға сәйкес даярлайтын (қайта даярлайтын) арнайы орталықтарда қызметкерлерді жабдықта жұмыс істеуге жабдықпен жұмыс бойынша мамандандырудан (қайта даярлаудан) өткен адамдар жіберіледі.

Газ баллондарының таңбалануы және тану бояуы болады. Калибрлеу газдары бар баллондарға газ қоспасы компоненттерінің құрамы мен концентрациясы көрсетілген калибрлеу қоспасының паспорты бекітіледі.

64. От және жарылыс қауіпті заттармен жұмыс істеуге арналған үй-жайлар көмірқышқылды өрт сөндіргіштермен және өрт сөндірудің құралдарымен жабдықталады.

Тез тұтанатын және жанғыш сұйықтықтармен жүргізілетін барлық жұмыстар ішке сору шкафында желдеткіш жұмыс істеп тұрғанда және электр құралдары мен газды оттықтар өшірілген жағдайда жүргізіледі. Ішке сору шкафтарын және жұмыс үстелдерін ыстық және салқын суды келтіруге арналған коммуникациялармен, сығылған ауамен, тұрмыстық газбен, электр қуатымен қамтамасыз етеді, суды ағызуға арналған раковина орнатылады.

65. Қайнау температурасы төмен от қауіпті заттар қиын балқитын шынылардан жасалған түбі дөңгелек колбаларда, сулы және майлы моншаларда айдалады және қыздырылады.

66. Қайнау температурасы төмен тез тұтанатын сұйықтықтар бар түтікшелерді ашық отта және электрлі қыздыратын аспаптарда қыздырылмайды.

Қайнау температурасы анағұрлым жоғары сұйықтықтар колба қыздырғыштарда қыздырылады.

0,5 л көлемдегі тез тұтанатын сұйықтықтарды қыздыру кезінде аспаптың астына авария жағдайында сұйықтықтың үстелге төгілуін болдырмау үшін сыйымдылығы жеткілікті кювет қойылады.

67. Тез тұтанатын сұйықтықтарды қыздыруға қолданылатын барлық аппаратура жарамсыздықтарды уақтылы анықтау үшін мерзімдік қарап-тексеріледі.

68. Жарылысты болдырмау үшін диэтильді эфирді кепкенге дейін булау жүргізілмейді.

69. Жанғыш сұйықтықтармен жұмыстар жүргізілген түтікшелер зерттеу аяқталған соң жуылады.

Қауіптілігі 1-4-сыныптағы пайдаланылған жанғыш сұйықтықтарды жою Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрінің міндетін атқарушының 2020 жылғы 25 желтоқсандағы № ҚР ДСМ-331/2020 (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 21934 болып тіркелген) бұйрығымен бекітілген "Өндіріс және тұтыну қалдықтарын жинауға, пайдалануға, қолдануға, залалсыздандыруға, тасымалдауға, сақтауға және көмуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларына сәйкес жүргізіледі.

70. От қауіпті заттарды төгіп алған жағдайда барлық оттықтар және қыздыратын аспаптар сөндіріледі, сұйықтық төгілген жерге құм себіледі. Ластанған құм ағаш немесе пластмасса күрекшемен жинап алынады. Тұтанатын заттар сумен сөндірілмейді.

71. Тез тұтанатын және жанғыш сұйықтықтарды ішке сору шкафында (ауа сорғышта) өртенген жағдайда желдеткіш сөндіріледі.

72. Қышқылдармен және сілтілермен кез келген жұмыс істеу кезінде күйіп қалудың алдын алу үшін зертхана персоналы қорғаныш көзілдіріктерді (былғары немесе резеңке жиектемесі бар), респираторлар мен резеңке қолғаптарды, жекелеген жағдайларда резеңке (резеңкеленген) алжапқышты, мамандандырылған киімді (медициналық халат, костюм) және зертханада жұмыс істеу үшін жабық былғары аяқ киімді пайдаланады. Қышқылдармен және сілтілермен жұмыс қорғаныш көзілдірікпен, респиратормен және резеңке қолғаптарды қолдана отырып орындалады.

Шоғырландырылған қышқылдармен және сілтілермен жұмыс ішке сору шкафында орындалады.

73. Қышқылдар бар шөлмектер себетте немесе торламада сақталады, олар екі адам көтереді немесе тұмшаланған ыдыста арнайы арбада тасымалданады.

Шөлмектен шағын ыдыстарға қышқылдар мен сілтілер сифон немесе әртүрлі конструкциядағы қол сорғылары арқылы құйылады.

74. Ерітінділер дайындау үшін қышқылдар суға жіңішке ағынмен үздіксіз араластырыла отырып баяу құйылады. Қышқылға су құйылмайды. Күкірт қышқылын вакуум-эксикаторларда су сіңіретін зат ретінде пайдаланылмайды.

Шоғырландырылған азот, күкірт және тұз қышқылдарын зертханалық үй-жайларда қабырғасы қалың сыйымдылығы 2 литр аспайтын шыны ыдыста ішке сору шкафында шыны немесе фарфор тұғырықтарда сақтайды. Түтіндейтін азот қышқылы бар шыны сауыттарды тотықпайтын болаттан жасалған арнайы жәшіктерде сақтау керек.

75. Ерітінділерді дайындау кезінде сілті суға шағын кесектермен үздіксіз араластыра отырып баяу қосылады, сілтінің кесектері тек қысқышпен ғана алынады. Алдын ала тығыз матамен жабылған күйдіргіш сілтінің ірі кесектері арнайы бөлінген орында ұсақ кесектерге бөлінеді.

76. Сынапты төгіп алған жағдайда оны демеркуризациялау бойынша іс-шаралар жүргізіледі. Төгілген сынапты аулағышы бар вакуум-тамшуыры көмегімен жинайды немесе резеңке алмұртпен немесе вакуумдық сорғыға қосылған Тищенко шыны сауыттарын, мыстан жасалған қылқаламдарды немесе пластиналарды пайдаланады. Сынаппен ластанған беттер тұз қышқылымен қышқылданған перманганат калийінің 1%-дық ерітіндісімен немесе 20% хлорлы темір ерітіндісімен өңделеді.

77. Қышқылмен күйген кезде зақымдалған орын судың мол көлемімен, содан кейін натрий гидрокарбонаты ерітіндісімен жуылады және күйікке қолданылатын жақпамай жағылады, сілтімен күйген кезде мол көлемдегі сумен, содан кейін сірке қышқылының 1%-дық ерітіндісімен өңделеді және күйікке қолданылатын жақпамай жағылады, сондай-ақ медициналық қызметке дереу хабарланады.

78. Уланудың аздаған белгілері болған кезде зардап шегуші персонал ластанған үй-жайдан таза ауаға шығарылады, жазық бетке жатқызылады, қысып тұрған киімдерінен босатылады, жылы жабылады, сондай-ақ медициналық қызметке дереу хабарланады.

Фосформен уланған кезде асқазанды сумен молынан шаяды. Сүт ішуге рұқсат берілмейді.

79. От және жарылыс қауіпті заттармен жұмыстан кейін жұмыс орнын жинау, асапаптар мен аппараттарды су, электр қуаты, тұрмыстық және сығылған газ көздерінен ажырату жүргізіледі.

80. Жұмыс аяқталғаннан кейін қолды сабындап жуады, ауыз сумен шайылады, қорғаныш көзілдіріктер дезактивацияланады.

81. Улы заттармен ластанған арнайы киімдер және сүлгі жуу алдында дезактивацияланады.

82. Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген талаптарға сәйкес даярлайтын (қайта даярлайтын) арнайы орталықтарда қызметкерлерді электрлі қондырғыларды және электрлі жабдықтарды пайдалану бойынша жұмыстарға маманданудан (қайта даярлаудан) өткен қызметкерлер жіберіледі.

83. Зертханалық жануарларды орналастыруға арналған үй-жайлар желдету жүйесіне қосылған торларға арналған шкафтармен жабдықталады.

84. Виварийлерде дені сау жануарлар мен тәжірибеде қолданылған жануарлар бірге ұсталмайды.

85. Улау камерасының үй-жайы қалған үй-жайлардан бөлек орналастырылады және ішке сору-сыртқа тарту желдеткішімен және камераларда арнайы желдеткішпен жабдықталады.

86. Камераларда жануарларға улау жүргізген кезде зерделенетін затты беру жануарларды камераға кіргізгеннен кейін және камераны мұқият тұмшалаудан соң басталады.

87. Жануарлардың әрбір өлген немесе союға мәжбүр болған жағдайы арнайы журналда (еркін түрдегі) тіркеледі.

88. Жануарларды виварийден зертханаға жеткізу және кері апару арнайы дезинфекцияланған торларда жүзеге асырылады. Егеуқұйрықтар мен тышқандар виварийде ұсталатын торларында тасымалданады. Жарақаттанудың (тырнау және тістеудің) алдын алу мақсатында зертханалық жануарлармен барлық әрекеттер арнайы станоктарда және қолғаппен жүргізіледі.

89. Ауру жұқтырған жануарларды күту кезінде әрбір торды тазалағаннан кейін резеңке қолғапты қолдан шешпей, дезинфекциялық ерітіндіге батыра отырып зарарсыздандырады.

90. Виварий қызметкерлері арнайы киіммен (халаттар, алжапқыш, қалпақ, резеңке қолғап, респиратор, былғары жабық аяқ киім) қамтамасыз етіледі.

91. Зертхананың үй-жайларында тамақ ішпеу және темекі шекпеу керек.

92. Зертханалар шұғыл көмек көрсету жағдайына және авария жағдайына химиялық қорғау дәрі қобдишаларымен қамтамасыз етіледі. Дәрі қобдишалары авариялық-құтқару жабдығының орналасу схемасында белгіленеді.

5-тарау. Радиологиялық зертханадағы жұмыс жағдайларына қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

93. Сәуле көздерімен жұмыс істеуге (А тобының персоналы) 18 жастан жас емес, медициналық қарсы көрсетілімдері жоқ адамдар жіберіледі.

94. Радиологиялық зертханалар үй-жайлардан оқшауланған, ғимараттың жеке бөлігінде немесе бөлек қабатта орналастырылады. Сынамаларды қабылдау, дозиметрлік бақылау және бөлу үшін ортақ үй-жайлар бөлінеді. Белсенділігі жоғары сынамалармен жұмыс жүргізу кезінде зертханалардың үй-жайлары "лас" және "таза" аймақтарға бөлінеді.

95. Лас аймақта:

1) радиохимиялық зерттеу үй-жайы;

2) сынамаларды дайындауға, сақтауға және күлдеуге арналған үй-жай;

3) ыдыстарды, контейнерлерді, жабдықтарды, киім-кешекті және арнайы киімдерді дезактивациялауға арналған үй-жайлар орналасады.

96. Таза аймақта:

1) сынамаларды дайындауға, сақтауға және күлдеуге арналған үй-жайы;

2) радиохимиялық зерттеу үй-жайы орналасады.

97. Ауаның радиоактивті ластану мүмкіндігіне байланысты (ұнтақтармен операциялар, ерітінділерді булау, эманациялаушы және ұшпа заттармен жұмыс) жұмыстар ішке сору шкафтарында және жеке жұмыс үстелдерінде жүргізіледі.

98. Радионуклидтердің жұмыс үй-жайларына және қоршаған ортаға түсуін шектеу статикалық (жабдықтар, үй-жайдың қабырғалары және жабындары) және динамикалық (желдету және газ тазарту) тосқауылдары жүйесін пайдалана отырып қамтамасыз етіледі.

99. Жабдық, аспаптар және жиһаз әр аймақтың үй-жайларына бекітіледі және таңбаланады. Оларды бір аймақтың үй-жайынан екіншісіне таңбалауын ауыстыра отырып радиациялық бақылаудан кейін беруге рұқсат беріледі.

100. Құрамына калибрлейтін жабық сәуле көздері кіретін аспаптарға және иондаушы сәуле шығаратын құрылғыларға А тобының персоналына жатпайтын адамдардың кіруіне рұқсат берілмейді. Зертханаларда иондаушы сәуле көздерінің сақталуы қамтамасыз етіледі.

101. Зертханаға түсетін көздер, радиоактивті заттар, шыны ампулаларға балқытып жабылған радий тұздарының сұйық ерітінділері, альфа және бета эталондар сейфте сақталады.

102. Радиологиялық зертханада мынадай шарттар сақталады:

1) барлық үй-жайларда күн сайын ылғалды жинау жүргізіледі;

2) радиоактивті препараттармен және ластанған сынамалармен жұмыс істеу кезінде манипуляторлар қолданылады, оларды қолмен ұстамайды;

3) радиоактивті заттармен, ластанған сынамалармен әрекеттер жеңіл дезактивацияланатын беттерде жүргізіледі;

4) радиоактивті ластанған сынамалармен жүргізілетін барлық жұмыстар қолғаппен, бахилада және арнайы киіммен орындалады;

5) радиоактивті заттармен жұмыс істеу кезінде пластикалық немесе полиэтиленді үлдірлермен, сүзгіш қағаздармен және бір рет қолданылатын материалдармен жабылған, нашар сорғытатын материалдан жасалған астаушалар және тұғырықтар пайдаланылады;

6) радиоактивті заттарды, ластанған сынамаларды ауыстырып құю, булау, ауыстырып салу, сондай-ақ радиоактивті заттар ауаға түсетін операциялар ішке сору шкафтарында жүргізіледі. Шкафтағы желдету жұмыс басталғанға дейін қосылады;

7) радиоактивті заттармен жұмыс аяқталғаннан кейін қызметкерлер қолдарын жылы сумен сабындап мұқият жуады, содан кейін қолдарының тазалығына дозиметрлік тексеру жүргізеді. Зертханадан шығатын кезде шешілген қолғаптар, бахилалар, арнайы киімдер арнайы кір жуатын орынға жіберіледі.

103. Радиоактивті ластанған сынамаларды зерттегеннен кейін барлық сұйық немесе қатты қалдықтар арнайы ыдыстарға жиналады. Пайдаланылған зертханалық ыдыс ағынды судың астында мұқият жуылады және дезактивациялық ерітіндімен (5% лимон қышқылы ертіндісімен, 10% тұз немесе азот қышқылы, этиль спирті ертіндісімен) өңделеді, содан кейін қайтадан ағынды сумен жуылады. Мұқият тазартудан және жуудан кейін ыдыстар кептіргіш шкафтарда кептіріледі. Ыдыстарды дезактивациялау радиациялық бақылау арқылы жүргізіледі.

104. Радиоактивті заттар, сақтау барысында радиоактивті газдар, булар немесе аэрозолдар бөлуі мүмкін, құрамында көп мөлшерде радиоактивті заттар бар сынамалар ішке сору шкафтарында, бокстарда, камераларда жанбайтын материалдан жасалған жабық түтікшелерде сақталады.

105. Радиоактивті сұйықтық құйылған шыны сыйымдылықтар металл немесе пластмасса түтікшелерге орналастырылады.

106. Контейнерлерді, аспаптарды, ыдыстарды, жабдықтарды дезактивациялау үшін арнайы үй-жай бөлінеді. Дезактивация радиациялық бақылау арқылы жүргізіледі.

107. Радиоактивтік қалдықтарды ұстау және уақытша сақтау үшін арнайы үй-жай бөлінеді.

108. Лас және таза аймақтарда жұмыс орнына нәтижелері журналда тіркелетін (ерікті түрде) дозиметрлік бақылау және персоналға жеке дозиметрлік бақылау жүргізіледі.

Радиоактивтік заттармен жұмысты жалғастыруға кедергі болатын денсаулық жағдайында ауытқу анықталған кезде бұл адамдар иондаушы сәуле көздерімен жанаспайтын жұмысқа уақытша немесе тұрақты ауыстырылады.

109. Зертханада дезактивациялаушы заттардың авариялық қоры бар болады.

"Ықтимал қауіпті химиялық заттарды пайдаланатын зертханаларға қойылатын санитариялық- эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларына қосымша

1-кесте

Санитариялық-химиялық зертханалар және пестицидтер мен нитраттардың қалдық мөлшерін анықтау бойынша зертханалар үй-жайларының жиыны және аудандары

№	Үй-жайлар атауы	Ауданы, м2
1	2	3
1.	Еңбек гигиенасының талдамалық залы	кемінде 18
2.	Тағам гигиенасының талдамалық залы	кемінде 18
3.	Коммуналдық гигиенаның талдамалық залы	кемінде 18
4.	Пестицидтер мен нитраттарды анықтауға арналған талдамалық залы	кемінде 18
5.	Хроматографиялық	бір хроматографқа кемінде 6
6.	Атомдық-адсорбциялық	кемінде 10
7.	Сынамаларды дайындау және күлдеуге арналған үй-жай	кемінде 15
8.	Таразы	1 таразыға кемінде 4, бірақ кемінде 6
9.	Жуатын орын-дистилляторлық бөлме	кемінде 10
10.	Зертхана меңгерушісінің кабинеті	кемінде 12
11.	Мамандарға арналған жұмыс кабинеттері	бір адамға кемінде 4
12.	Реактивтерді сақтауға арналған үй-жайлар	кемінде 10
13.	Үлгілерді тіркеу, қабылдау және нәтижелерін беру бөлмесі	кемінде 6
14.	1 унитазды дәретхана	кемінде 0,85
15.	Прекурсорларды сақтауға арналған үй-жай	кемінде 2,5

Ескертпе: Зертханалар үшін зерттеулер жүргізуге көзделген үй-жайлар жиыны зерттеулердің түріне және орындалатын номенклатурасына байланысты болады. № 1 кестенің 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15-тармақтары барлық зертханаларға арналған.

2-кесте

Полимерлер және басқа да химиялық заттар токсикологиясы зертханаларының үй-жайлары жиыны мен аудандары

№	Үй-жайлар жиыны	Ауданы, м2
1	2	3
1.	Меңгеруші кабинеті	кемінде 8
2.	Мамандарға арналған жұмыс кабинеттері	бір адамға кемінде 4
3.	Улау-ингаляциялық бөлме	кемінде 12
4.	Патоморфологиялық және биохимиялық зерттеулерге арналған үй-жай	кемінде 18
5.	Функционалдық (токсикологиялық) зерттеулерге арналған үй-жай	кемінде 18
6.	Санитариялық-химиялық зерттеулерге арналған үй-жай	кемінде 18
7.	Материалдық бөлме (сынамаларды дайындауға арналған бөлме)	кемінде 6
8.	Жуатын орын	кемінде 8
9.	Таразы	1 таразыға кемінде 4, бірақ кемінде 6

Ескертпе: Зертханалар үшін зерттеулер жүргізуге көзделген үй-жайлар жиыны зерттеулердің түріне және орындалатын номенклатурасына байланысты болады.

3-кесте

Электромагниттік өрістер мен басқа да физикалық факторлар зертханаларының үй-жайлары жиыны және аудандары

№	Үй-жайлар жиыны	Ауданы, м2
1	2	3
1.	Меңгеруші кабинеті	кемінде 8
2.	Мамандарға арналған жұмыс кабинеттері	бір адамға кемінде 4
3.	Шу-діріл аппаратурасын сақтау үй-жайы	кемінде 10
4.	Электромагниттік өрістерді өлшейтін аппаратураны сақтауға, дайындауға, жөндеуге және баптауға арналған үй-жай	кемінде 10
5.	1 торлы себезгі	кемінде 1
6.	1 унитазды дәретхана	кемінде 0,85
7.	Сыртқы киімдерге арналған киім ілетін орын	кемінде 4

Ескертпе: Зертханалар үшін зерттеулер жүргізуге көзделген үй-жайлар жиыны зерттеулердің түріне және орындалатын номенклатурасына байланысты боладытәуелді.

4-кесте

Радиологиялық зертханалар үй-жайларының жиыны және аудандары

№	Үй-жайлар жиыны	Ауданы, м2
1	2	3
1.	Меңгеруші кабинеті	кемінде 8
2.	Мамандарға арналған жұмыс кабинеттері	бір адамға кемінде 4
3.	Сынамаларды қабылдауға және алғашқы өңдеуге арналған бөлме	кемінде 16
4.	Сынамаларды сақтауға және күлдеуге арналған үй-жай	кемінде 18
5.	Радиохимиялық (таза аймақ)	кемінде 20, бірақ бір жұмыс орнына кемінде 10
6.	Радиохимиялық (лас аймақ) (қажет болған жағдайда)	кемінде 20, бірақ бір жұмыс орнына кемінде 10
7.	Радиометрлік	кемінде 20
8.	Спектрометрлік	кемінде 18
9.	Жылжымалы аппаратураны сақтауға арналған үй-жай	кемінде 8
10.	Ыдыстарды, контейнерлерді, жабдықтарды, киім-кешекті және арнайы киімдерді дезактивациялауға арналған үй-жай (қажет болған жағдайда)	кемінде 20
11.	Сыртқы киімдерге арналған киім ілетін орын	кемінде 4 бірақ бір жұмыс орнына кемінде 6
12	Арнайы киімдерге арналған киім ілетін орын	кемінде 4 бірақ бір жұмыс орнына кемінде 6
13	1 торлы себезгі	кемінде 1
14	1 унитазды дәретхана	кемінде 0,85

Ескертпе: Зертханалар үшін зерттеулер жүргізуге көзделген үй-жайлар жиыны зерттеулердің түріне және орындалатын номенклатурасына байланысты болады.

О внесении изменений в приказ Министра здравоохранения Республики Казахстан от 15 октября 2021 года № ҚР ДСМ-105 "Об утверждении Санитарных правил "Санитарно-эпидемиологические требования к лабораториям, использующим потенциально опасные химические и биологические вещества"

Приказ Министра здравоохранения Республики Казахстан от 25 августа 2022 года № ҚР ДСМ-89. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 26 августа 2022 года № 29291

Примечание ИЗПИ!
Порядок введения в действие см. п. 4.

В соответствии с подпунктом 132-1) пункта 16 Положения о Министерстве здравоохранения Республики Казахстан, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 17 февраля 2017 года № 71 ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Внести в приказ Министра здравоохранения Республики Казахстан от 15 октября 2021 года № ҚР ДСМ-105 "Об утверждении Санитарных правил "Санитарно-эпидемиологические требования к лабораториям, использующим потенциально опасные химические и биологические вещества" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 24809) следующие изменения:

заголовок изложить в следующей редакции:

"Об утверждении Санитарных правил "Санитарно-эпидемиологические требования к лабораториям, использующим потенциально опасные химические вещества";

пункт 1 изложить в следующей редакции:

"1. Утвердить прилагаемые Санитарные правила "Санитарно-эпидемиологические требования к лабораториям, использующим потенциально опасные химические вещества".";

Санитарные правила "Санитарно-эпидемиологические требования к лабораториям, использующим потенциально опасные химические и биологические вещества", утвержденные указанным приказом, изложить в новой редакции согласно приложению к настоящему приказу.

2. Комитету санитарно-эпидемиологического контроля Министерства здравоохранения Республики Казахстан в установленном законодательством Республики Казахстан порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства здравоохранения Республики Казахстан после его официального опубликования;

3) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан представление в Юридический департамент Министерства здравоохранения Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1) и 2) настоящего пункта.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра здравоохранения Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ вводится в действие с 23 ноября 2022 года и подлежит официальному опубликованию.

Министр здравоохранения Республики Казахстан

А. Ғиният

"СОГЛАСОВАН"
Министерство труда
и социальной защиты населения
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство индустрии
и инфраструктурного развития
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство по чрезвычайным ситуациям
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство национальной экономики
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство энергетики
Республики Казахстан

	Приложение к приказу Министр здравоохранения Республики Казахстан от 25 августа 2022 года № ҚР ДСМ-89
	Утверждены приказом Министра здравоохранения Республики Казахстан от 15 октября 2021 года № ҚР ДСМ-105

Санитарные правила "Санитарно-эпидемиологические требования к лабораториям, использующим потенциально опасные химические вещества"

Глава 1. Общие положения

1. Настоящие Санитарные правила "Санитарно-эпидемиологические требования к лабораториям, использующим потенциально опасные химические вещества" (далее – Санитарные правила) разработаны в соответствии с подпунктом 132-1) пункта 16 Положения о Министерстве здравоохранения Республики Казахстан, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 17 февраля 2017 года № 71, и устанавливают санитарно-эпидемиологические требования к выбору земельного участка под строительство объекта, проектированию, эксплуатации, реконструкции, ремонту, водоснабжению, водоотведению, теплоснабжению, освещению, вентиляции, кондиционированию и к условиям работы в санитарно-гигиенических, радиологических лабораториях.

2. В Санитарных правилах использованы следующие термины и определения:

1) аварийная ситуация (далее – авария) – ситуация, возникшая в лаборатории при работе с потенциально опасными химическими веществами, создающая реальную или потенциальную возможность выделения химического вещества в воздухе производственной зоне, окружающей среде или заражение персонала;

2) виварий – подразделение организации, где содержатся разные виды лабораторных животных, используемые для экспериментов;

3) дезактивация – удаление или снижение радиоактивного загрязнения с какой-либо поверхности или из какой-либо среды;

4) демеркуризация – комплекс мероприятий по уборке ртути в случае ее разлития;

5) лаборатория – юридическое лицо или его структурное подразделение, выполняющее органолептические, санитарно-гигиенические, химические, токсикологические, радиологические исследования, дозиметрические замеры физических факторов;

6) огнеопасные вещества – легковоспламеняющиеся вещества и горючие жидкости, которые воспламеняются от внешнего источника зажигания;

7) периметр – граница охраняемой территории (зоны), оборудованная ограждающими строительными конструкциями (барьерами) и контрольно-пропускными пунктами;

8) санитарно-гигиеническая лаборатория – лаборатория, проводящая санитарно-гигиенические, токсикологические, химические исследования, замеры физических факторов, других исследований и испытаний;

9) аналитический зал – помещение лаборатории, в котором проводятся санитарно-гигиенические, радиологические исследования.

Глава 2. Санитарно-эпидемиологические требования к выбору земельного участка под строительство объекта, проектированию, эксплуатации, реконструкции, ремонту лабораторий

3. При выборе земельного участка под строительство объектов не используются земельные участки:

1) использованные в прошлом под скотомогильники и места захоронения токсичных отходов;

2) стационарно неблагополучные по сибирской язве населенного пункта.

4. Площадь при выборе земельного участка под строительство объектов, определяется требованиями государственных нормативов в области архитектуры, градостроительства и строительства согласно подпункту 23-16) статьи 20 Закона Республики Казахстан "Об архитектурной, градостроительной и строительной деятельности в Республике Казахстан" (далее – государственные нормативы в области архитектуры, градостроительства и строительства).

5. При проектировании здания лаборатории располагаются на самостоятельных земельных участках или на земельном участке организации, в состав которой они входят.

6. При проектировании разрешается эксплуатация лабораторий в самостоятельном здании, встроено-пристроенных производственных помещениях с отдельным входом, на отдельных этажах производственных зданий, профильных организаций при наличии отдельного входа.

7. При проектировании объектов набор и площадь помещений определяется заданием на проектирование в соответствии с требованиями государственных нормативов в области архитектуры, градостроительства и строительства и в соответствии с приложением к настоящим Санитарным правилам.

8. Внешнее ограждение не имеет не запираемых дверей, ворот, калиток, а также проломов, повреждений.

9. По периметру ограждения территории устанавливается освещение.

10. Оконные проемы, витрины первого этажа лабораторий имеют прочность эквивалентную следующим параметрам:

1) окна с обычным остеклением, дополнительно защищенным рольставнями из стального листа толщиной не менее 1 миллиметр (далее – мм);

2) окна с обычным остеклением, дополнительно защищенным металлическими решетками (раздвижными, распашными) или жалюзями соответствующей прочности;

3) окна специальной конструкции с защитным остеклением, устойчивым к одиночному удару, выдерживающим 3 удара стального шара весом 4 килограмм, сброшенного с высоты 9,5 метр (далее – м) и выше;

4) окна с обычным остеклением, дополнительно защищенным датчиками охраной сигнализации.

11. Помещения лабораторий имеют конструктивное архитектурно-планировочное исполнение и оснащение техническими системами безопасности, в совокупности обеспечивающими защиту от проникновения.

12. Работы с ядовитыми веществами проводятся в отдельных помещениях (комнатах) или в отдельном вытяжном шкафу.

13. Окна, двери комнат закрываются наглухо. Форточки защищаются сеткой от насекомых.

14. Регистратура и помещение для приема проб размещается при входе в лабораторию.

15. Поверхность пола, стен, потолка в лабораторных помещениях гладкие, без щелей, легко обрабатываемые, устойчивые к действию моющих химических нейтрализирующих и дезинфицирующих средств, полы не скользящие.

16. В санитарно-гигиенической лаборатории пол покрывается кислотоупорным материалом.

17. В радиологической лаборатории пол, потолок и стены покрываются слабосорбирующими материалами, стойкими к моющим средствам.

18. В помещениях, в которых проводятся работы с огнеопасными – и взрывоопасными веществами, предусматриваются два выхода.

Рабочие столы покрываются антикоррозийным, несгораемым материалом, для работы с кислотами и щелочами – с устройством бортиков.

19. При реконструкции и ремонте лабораторий соблюдаются вышеуказанные требования.

Глава 3. Санитарно-эпидемиологические требования к водоснабжению, водоотведению, теплоснабжению, освещению, вентиляции, кондиционированию в лабораториях

20. В лабораториях предусматриваются в исправном состоянии питьевое и (или) хозяйственно-питьевое водоснабжение.

21. При отсутствии централизованной системы водоснабжения разрешается использование воды из местных источников питьевого назначения с устройством внутреннего водопровода и водоотведения.

22. Во всех аналитических залах устанавливаются зеркало, раковины для мытья рук (рукомойники).

23. В лаборатории оборудуются раковины для мытья рук персонала и раковины или ванны для мытья посуды и инвентаря с подводкой холодной и горячей воды через смесители.

24. При размещении лабораторий в неканализованной и частично канализованной местности предусматривается устройство местной канализации (ямы, септики). Прием сточных вод осуществляется в общую или раздельные подземные водонепроницаемые емкости, оснащенные крышками с гидравлическими затворами (сифонами), расположенные в хозяйственной зоне территории объекта, очистка которых проводится своевременно.

25. При отсутствии централизованного источника теплоснабжения предусматривается автономная котельная, работающая на жидком, твердом, газообразном топливе.

26. Естественное и искусственное освещение помещений определяется в соответствии с государственными нормативами в области архитектуры, градостроительства и строительства.

Рабочие помещения обеспечиваются защитой рабочих столов и оптики от прямого попадания солнечного света путем использования светозащитных устройств из материала, устойчивого к химическим веществам, дезактиваторам.

27. В складских помещениях не предусматривается естественное освещение.

28. Лаборатория оборудуется приточно-вытяжной вентиляцией с искусственным побуждением и отдельными (автономными) вентиляционными устройствами для отсоса воздуха из вытяжных шкафов. Для лабораторий районного уровня разрешается вентиляция с механическим побуждением.

29. Вытяжные шкафы, в которых ведутся работы с веществами, выделяющими вредные и горючие пары и газы, оборудуются верхними и нижними отсосами и бортиками, предотвращающими стекание жидкости на пол.

30. Вытяжные устройства обеспечивают скорость всасывания воздуха в соответствии с установленными требованиями санитарных правил, гигиенических нормативов согласно пункту 2 статьи 94 и статьи 95 Кодекса Республики Казахстан "О здоровье народа и системе здравоохранения" (далее – документы нормирования) в открытых створках (дверцах) вытяжного шкафа.

31. Выключатели вентиляции вытяжных шкафов располагаются вблизи них, розетки для включения приборов, располагающихся в вытяжных шкафах – на наружной панели, газовые краны – у передних бортов, штепсельные розетки – на торцевой стороне рабочего стола вне вытяжного шкафа.

32. Створки (дверцы) вытяжных шкафов во время работы закрываются с небольшим зазором внизу. Приподнятые створки прочно укрепляются приспособлениями, исключающими их падение.

33. В лабораториях создаются оптимальные микроклиматические условия (температура, скорость движения воздуха и относительная влажность воздуха), в соответствии с установленными требованиями документами нормирования.

34. В зданиях в летний период устанавливаются кондиционеры. Фильтрующие элементы кондиционеров периодически (не реже 1 раза в три месяца) подвергаются очистке от механических частиц и дезинфекции.

Глава 4. Санитарно-эпидемиологические требования к условиям работы санитарно-гигиенической лаборатории

35. В каждом помещении лаборатории обязательно наличие паспортов безопасности материалов всех веществ, используемых в данном помещении. Папка с паспортами безопасности материалов размещается в легкодоступном месте.

36. При поступлении персонала на работу проводится инструктаж по технике безопасности в соответствии с приказом Министра здравоохранения и социального развития Республики Казахстан от 25 декабря 2015 года № 1019 "Об утверждении Правил и сроков проведения обучения, инструктирования и проверок знаний по вопросам безопасности и охраны труда работников, руководителей и лиц, ответственных за обеспечение безопасности и охраны труда" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 12665).

37. В лабораториях выполняются требования системы контроля качества исследований, которые указаны в документах нормирования.

38. В помещениях лаборатории не осуществляются:

1) работы без специальной одежды;

2) работы при неисправной вентиляции;

3) хранение и применение реактивов без этикеток;

4) хранение запасов ядовитых, огне-взрывоопасных веществ и растворов на рабочих местах и стеллажах.

39. При работе с газообразными веществами, находящимися в баллонах под давлением, не осуществляется:

1) быстрое открывание вентиля баллона;

2) применение для баллона с кислородом редуктор, не имеющего надпись "Кислород";

3) хранение их в рабочем помещении.

40. Створки (дворца) вытяжных шкафов во время работы закрываются, приподнятые створки прочно укрепляются приспособлениями.

41. Нагревание легковоспламеняющихся жидкостей до 100°С проводится на водяных банях, свыше 100°С - на масляных банях. Опускание колбы с легко воспламеняющейся жидкостью в горячую воду без предварительного постепенного подогрева не осуществляется.

42. При работе со стеклянными приборами следует:

1) нагретый сосуд закрывать притертой пробкой после его охлаждения;

2) при работе со стеклянными трубками или термометрами в просверленной пробке, последнюю не упирать в ладонь, а держать за боковые стороны;

3) при сборе стеклянных приборов или соединений отдельных их частей с помощью каучука – защищать руки полотенцем, при разламывании стеклянных трубок придерживать трубку около надпила.

43. Работы, при проведении которых, стеклянные приборы подвергаются перегреву или его поломке, выполняются в вытяжных шкафах в очках, перчатках и резиновом фартуке.

44. Сосуды со спиртом, бензолом, ацетоном, бромом, йодом закрываются стеклянными притертыми пробками, со щелочами – закручивающимися крышками.

45. При переливании жидкостей используется воронка.

46. Сотрудники лабораторий обеспечиваются специальной одеждой и средствами индивидуальной защиты в соответствии с видом и выполняемой номенклатуры исследований.

47. В лабораториях используется специальная (неповрежденная) химическая посуда. Химическая посуда используется в сухом и чистом виде. Нерастворимые в воде органические вещества удаляются с посуды органическим растворителем.

Для очистки посуды химическими методами применяются хромовая смесь, кислота и растворы щелочей. После тщательной очистки и мытья посуда высушивается в сушильном шкафу.

48. При проведении работ по сборке приборов из стекломатериалов соблюдается следующее:

1) стеклянные трубки небольшого диаметра ломаются после надрезки их пилкой для резки стекла;

2) для облегчения сборки концы стеклянных трубок оплавляются и смачиваются водой или глицерином;

3) в случае травмы (порезов) при работе со стеклянной посудой осколки стекла удаляются из раны, попавшее химическое вещество нейтрализуется или снимается с кожи тампоном, смоченным соответствующим раствором или водой.

49. При работе на оборудовании соблюдаются следующие требования:

1) плоскодонные колбы для работы под вакуумом, а также при температуре выше плюс 100 градусов Цельсия (далее – °С) не применяются;

2) для отсасывания под вакуумом используются колбы, изготовленные из толстого стекла. Тонкостенные сосуды, не имеющие шаровой формы, не ставятся под вакуум. Сосуды, предназначенные для работ под вакуумом, предварительно испытываются на максимальное разрежение. Перед испытанием сосуд обертывается металлической сеткой;

3) собранные приборы без предварительной проверки его исправности не используется, действующий прибор без присмотра не оставляются;

4) тонкостенный сосуд при закрытии пробкой удерживается за верхнюю часть горла как можно ближе к пробке. Нагретый сосуд не закрывается притертой пробкой до охлаждения;

5) при перегонке веществ с температурой кипения выше плюс 150 °С, применяется холодильник с воздушным охлаждением;

6) работа с синильной кислотой и ее солями, диметилсульфатом, сулемой, фосгеном, хлором, бромом, окислами азота, диазометаном, сероводородом, концентрированными кислотами и щелочами, а также химически активными веществами выполняются в вытяжном шкафу с использованием резиновых перчаток и, если потребуется, респиратора (противогаза), специальной одежды и средств индивидуальной защиты;

7) не контактировать с водой при работе с азидом натрия, металлическим калием и натрием;

8) реакции с металлическим натрием или калием проводятся с использованием воздушной или масляной бани. Не соединяются не растворенные галоидные соединения жирного ряда с диметилсульфоксидом, металлическим натрием и металлическим калием;

9) при нагреве реакционной смеси до кипения используются круглодонные термостойкие колбы, для перегонки жидкостей специальные круглодонные колбы;

10) при нагреве жидкости в пробирке или колбе, сосуд удерживается специальным держателем так, чтобы отверстие было направлено в сторону от работающего;

11) при работе холодильников с водяным охлаждением контролируется непрерывность тока воды;

12) удаление перекисей производится встряхиванием с водным раствором сульфата железа;

13) слив эфира, эфирных растворов и прочих легковоспламеняющихся веществ проводится в специальные склянки в вытяжном шкафу, с последующим сливом в отдельную посуду.

Их не выливают в водопроводные раковины или сливные воронки.

50. Отгонка растворителей (эфир, спирт, бензол, толуол) производится предварительно на водоструйном насосе с последующим использованием масляного вакуум-насоса. Перед включением вакуум-насоса содержимое колбы охлаждается. Подогревание перегонной колбы в вакуум-установке производится после достижения разрежения в приборе.

51. При перегонке на открытом пламени газовой горелки нагрев поверхности дна колбы производится равномерно.

После перегонки на вакуум – установке и охлаждения колбы, кран манометра перекрывается, отсоединяется насос от системы и мотор выключается.

52. Работа с ядовитыми веществами (органические и минеральные кислоты, кислород, азот, галоидсодержащие соединения, соединения мышьяка, фосфора, ядовитых металлов и неметаллов) проводится обученным персоналом с соблюдением мер предосторожности,

53. Работа с прекурсорами проводится в соответствии с требованиями приказа Министра здравоохранения и социального развития Республики Казахстан от 26 января 2015 года № 32 "Об утверждении Правил использования в медицинских целях наркотических средств, психотропных веществ и их прекурсоров, подлежащих контролю в Республике Казахстан" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 10404).

54. Ядовитые вещества, используемые в лаборатории, хранятся в специально отведенном месте в шкафу или железном ящике под замком и пломбой. Сосуды с ядовитыми веществами имеют четкие и яркие этикетки с надписью "Яд" и названием вещества.

55. Емкости, содержащие огнео- и взрывоопасные вещества и содержащие ядовитые вещества в рабочих помещениях хранятся в дозах, необходимых для работы в течение рабочего дня.

56. При работе с ядовитыми веществами используются сифон или специальные пипетки с резиновой грушей.

Твердые ядовитые вещества измельчаются в закрытых ступках и взвешиваются в посуде под тягой. Работа проводится в респираторе.

57. Нагревание ядовитых веществ разрешается в круглодонных колбах на масляных, песчаных, водяных банях, электроплитках с закрытой спиралью. Открытое пламя не применяется.

58. Пролитая на пол или стол ядовитая жидкость дезактивируется.

Фильтры и бумага, использованные при работе с ядовитыми веществами собираются в отдельную тару, и уничтожаются в газовых печах или камерах.

59. По окончании работы с ядовитыми газами приборы обезвреживаются путем продувания инертным газом или заполнения водой.

60. Легко воспламеняющиеся горючие жидкости (за исключением имеющих низкую температуру кипения) хранятся в толстостенных склянках или банках с притертыми пробками емкостью не более 2 литров. При большей емкости тара снабжается герметичными металлическими футлярами.

61. Банки с горючими легковоспламеняющимися веществами помещаются в специальный металлический ящик с плотно закрывающейся крышкой, стенки и дно которого выкладываются асбестом. На дно насыпается слой песка толщиной 10 мм. На внутренней стороне крышки ящика делается четкая надпись с наименованием вещества.

Ящик устанавливается на полу вдали от проходов и от нагревательных приборов, с удобным подходом к нему.

62. Диэтиловый (серный) эфир хранится изолированно от веществ в холодном и темном помещении. Эфир со сроком изготовления более года проверяется на наличие пероксидов. Раствор, содержащий пероксиды, уничтожается или подвергается перегонке. Доставка легковоспламеняющихся и горючих жидкостей со склада в лабораторию производится в закрытой небьющейся или стеклянной посуде, помещенной в футляр.

63. Оборудование с использованием сжатых газов (газовые хроматографы; жидкостные хроматографы; хроматомассы, в том числе газовые масс-спектрометрические хроматографы, жидкостные масс-спектрометрические хроматографы; атомно-абсорбционные спектрометры; атомно-эмиссионные спектрометры, оптико-эмиссионные спектрометры, анализаторы вольтамперометрические) (далее – оборудование) устанавливается на первом этаже или на этажах при условии соблюдения мест отвода баллонов с газом. К работе на оборудовании допускаются лица, прошедшие специализацию (переподготовку) по работе с оборудованием в специальных центрах подготовки (переподготовки) сотрудников в соответствии с требованиями, установленными законодательством Республики Казахстан.

Газовые баллоны имеют маркировку и опознавательную окраску. К баллонам с калибровочными газами прикрепляется паспорт калибровочной смеси, с указанием состава и концентраций компонентов газовой смеси.

64. Помещения для работы с огне – и взрывоопасными веществами оснащаются углекислотными огнетушителями и средствами пожаротушения.

Все работы с легковоспламеняющимися и горючими жидкостями производятся в вытяжном шкафу при работающей вентиляции и при выключенных электроприборах и газовых горелках. Вытяжные шкафы и рабочие столы обеспечивают коммуникациями для подвода холодной и горячей воды, сжатого воздуха, бытового газа, электроэнергии, для стока воды устанавливают раковины.

65. Низкокипящие огнеопасные вещества перегоняются и нагреваются в круглодонных колбах, изготовленных из тугоплавкого стекла, на водяных и масляных банях.

66. Сосуды с низкокипящими легковоспламеняющимися жидкостями на открытом огне и на электронагревательных приборах не нагреваются.

Жидкости с более высокой температурой кипения нагреваются в колбонагревателях.

При нагревании легковоспламеняющейся жидкости в количестве 0,5 л под прибор ставится кювета достаточной емкости для предотвращения разлива жидкости по столу в случае аварии.

67. Вся аппаратура, применяемая для нагревания легковоспламеняющихся жидкостей, подвергается периодическим осмотрам для своевременного выявления неисправностей.

68. Во избежание взрыва не проводится выпаривание диэтилового эфира досуха.

69. Сосуды, в которых проводились работы с горючими жидкостями, после окончания исследований промываются.

Уничтожение отработанных горючих жидкостей 1-4 класса опасности проводится в соответствии с приказом исполняющего обязанности Министра здравоохранения Республики Казахстан от 25 декабря 2020 года № ҚР ДСМ-331/2020 "Об утверждении Санитарных правил "Санитарно-эпидемиологические требования к сбору, использованию, применению, обезвреживанию, транспортировке, хранению и захоронению отходов производства и потребления" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 21934).

70. При проливах огнеопасных веществ выключаются все горелки и нагревательные приборы, место разлива жидкости засыпается песком. Загрязненный песок собирается деревянной или пластмассовой лопаткой. Воспламенившиеся вещества водой не тушится.

71. При загорании легковоспламеняющихся и горючих жидкостей в вытяжном шкафу (под вытяжкой) вентилятор отключается.

72. Для предупреждения ожогов при любых работах с кислотами и щелочами персонал лаборатории использует защитные очки (с кожаной или резиновой оправой), респираторы и резиновые перчатки, в отдельных случаях резиновый (прорезиненный) фартук, специализированную одежду (медицинский халат, костюм) и закрытая кожаная обувь для работы в лаборатории. Работы с кислотами и щелочами выполняются с применением защитных очков, респираторов и резиновых перчаток.

Работа с концентрированными кислотами и щелочами выполняется в вытяжном шкафу.

73. Бутыли с кислотами хранятся в корзинах или обрешетках, которые переносятся вдвоем или перевозятся на специальной тележке в герметичной таре.

Из бутылей в мелкую тару кислоты и щелочи переливаются при помощи сифона или ручных насосов различных конструкций.

74. Для приготовления растворов кислота вливается в воду медленно тонкой струей при непрерывном перемешивании. Воду в кислоту не льют. Серная кислота в вакуум – эксикаторах в качестве водопоглощающего средства не применяется.

Концентрированные азотную, серную и соляную кислоты хранят в помещении лаборатории в толстостенной стеклянной посуде емкостью не более 2 литров, в вытяжном шкафу, на стеклянных или фарфоровых поддонах. Склянки с дымящей азотной кислотой следует хранить в специальных ящиках из нержавеющей стали.

75. При приготовлении растворов щелочь медленно добавляется к воде небольшими кусочками при непрерывном размешивании, кусочки щелочи берутся только щипцами. Большие куски едких щелочей, предварительно накрытые плотной материей, раскалываются на мелкие куски в специально отведенном месте.

76. При разливе ртути проводятся мероприятия по демеркуризации. Пролитая ртуть собирается при помощи вакуум пипеткой с ловушкой или резиновой груши или используются склянки Тищенко, подключенные к вакуумному насосу, кисточки или пластины из меди. Загрязненные ртутью поверхности обрабатываются 1 % раствором калия перманганата, подкисленным соляной кислотой или 20 % раствором хлорного железа.

77. При ожогах кислотой пораженное место промывается обильным количеством воды, затем раствором гидрокарбоната натрия и смазывается мазью от ожогов, при ожогах щелочью большим количеством воды, затем обрабатывается 1 % раствором уксусной кислоты и смазывается мазью от ожогов, а также немедленно оповещается медицинская служба.

78. При малейших признаках отравления пострадавший персонал выносится (выводится) из загрязненного помещения на свежий воздух, укладывается на горизонтальную поверхность, освобождается от стягивающей его одежды, тепло укрывается, а также немедленно оповещается медицинская служба.

При отравлениях фосфором производится обильное промывание желудка водой. Не разрешается прием молока.

79. После работы с огне – и взрывоопасными веществами проводится уборка рабочего места, отключение приборов и аппаратов от источников воды, электроэнергии, бытового и сжатого газа.

80. После окончания работы руки моются с мылом, рот прополаскивается водой, защитные очки подвергаются дезактивации.

81. Загрязненные ядовитыми веществами специальная одежда и полотенца перед стиркой подвергаются дезактивации.

82. К работе по эксплуатации электроустановок и электрооборудования допускаются сотрудники, прошедшие специализацию (переподготовку), в специальных центрах подготовки (переподготовки) сотрудников в соответствии с требованиями, установленными законодательством Республики Казахстан.

83. Помещения для размещения лабораторных животных оборудуются шкафами для клеток, подключенными к системе вентиляции.

84. В вивариях совместно не содержаться здоровые животные и животные, использованные в опыте.

85. Помещение затравочной камеры отделяется от остальных помещений и снабжается приточно-вытяжной вентиляцией и специальной вентиляцией в камерах.

86. При проведении затравок животных в камерах подача изучаемого вещества начинается после окончания загрузки животных в камеру и тщательной герметизации последней.

87. Каждый случай падежа или вынужденного забоя животных фиксируется в журнале (в произвольной форме).

88. Доставка животных из вивария в лабораторию и обратно осуществляется в специальных продезинфицированных клетках. Крысы и мыши переносятся в тех же клетках, в которых они содержатся в виварии. Для предупреждения травматизма (царапин и укусов) все манипуляции с лабораторными животными производятся в специальных станках и в перчатках.

89. При уходе за зараженными животными после чистки каждой клетки резиновые перчатки обезвреживаются, не снимая с рук, погружением в дезинфицирующий раствор.

90. Сотрудники вивария обеспечиваются специальной одеждой (халаты, фартук, колпак, резиновые перчатки, респиратор, кожаная закрытая обувь).

91. В помещениях лаборатории, не принимают пищу и не курят.

92. Лаборатории обеспечиваются аптечками химической защиты на случай экстренной помощи и на случай аварий. Аптечки обозначаются на схеме расположения аварийно-спасательного оборудования.

Глава 5. Санитарно-эпидемиологические требования к условиям работы в радиологической лаборатории

93. К работе с источниками излучения (персонал группы А) допускаются лица, не моложе 18 лет, не имеющие медицинских противопоказаний.

94. Радиологические лаборатории располагаются в отдельной части здания или на отдельных этажах, изолированных от помещений. Выделяются общие помещения для приема, дозиметрического контроля и распределения проб. При работе с пробами высокой активности помещения лаборатории подразделяется на "грязную" и "чистую" зоны.

95. В грязной зоне размещаются:

1) помещение радиохимического исследования;

2) помещение для подготовки, хранения и озоления проб;

3) помещение для дезактивации посуды, контейнеров, оборудования, белья и специальной одежды.

96. В чистой зоне размещаются:

1) помещение для подготовки, хранения и озоления проб;

2) помещение радиохимического исследования.

97. Работы, связанные с возможностью радиоактивного загрязнения воздуха (операции с порошками, упаривание растворов, работа с эманирующими и летучими веществами) проводятся в вытяжных шкафах и на отдельных рабочих столах.

98. Ограничение поступления радионуклидов в рабочие помещения и окружающую среду обеспечивается использованием системы статических (оборудование, стены и перекрытия помещений) и динамических (вентиляция и газоочистка) барьеров.

99. Оборудование, инструменты и мебель закрепляются за помещениями каждой зоны и маркируются. Передача их из помещений одной зоны в другую разрешается после радиационного контроля с заменой маркировки.

100. Лица, не относящиеся к персоналу группы А, не имеет доступ к приборам, в состав которых входят калибровочные закрытые источники излучения, и устройствам, генерирующим ионизирующее излучение. В лаборатории обеспечивается сохранность источников ионизирующего излучения.

101. Источники, радиоактивные вещества, жидкие растворы солей радия, запаянные в стеклянные ампулы, альфа и бета эталоны, поступающие в лабораторию, хранятся в сейфе.

102. В радиологической лаборатории соблюдаются следующие условия:

1) во всех помещениях ежедневно проводится влажная уборка;

2) при работе с радиоактивными препаратами и загрязненными пробами используются манипуляторы, руками к ним не прикасаются;

3) манипуляции с радиоактивными веществами, с загрязненными пробами проводятся на легко дезактивируемых поверхностях;

4) все работы с радиоактивно загрязненными пробами выполняются в перчатках, бахилах и специальной одежде;

5) при работах с радиоактивными веществами используются лотки и поддоны, выполненные из слабосорбирующих материалов, покрытые пластикатовыми или полиэтиленовыми пленками, фильтровальной бумагой и материалами разового пользования;

6) переливание, выпаривание, пересыпание радиоактивных веществ, загрязненных проб, а также операции, при которых в воздух поступают радиоактивные вещества, проводятся в вытяжных шкафах. Вентиляция в шкафах включается до начала работы.

7) по окончании работы с радиоактивными веществами сотрудники тщательно промывают руки теплой водой с мылом, после чего проводится дозиметрическая проверка чистоты рук. При выходе из лаборатории снятые перчатки, бахилы, специальная одежда направляются в специальную прачечную.

103. После исследования проб с радиоактивным загрязнением все жидкие или твердые отходы собирают в специальную тару. Использованная лабораторная посуда тщательно промывается проточной водой и обрабатывается дезактивирующими растворами (5% раствор лимонной кислоты, 10% раствор соляной или азотной кислот, этиловым спиртом), затем снова промывается проточной водой. После тщательной очистки и мытья посуда высушивается в сушильном шкафу. Дезактивация посуды проводится под радиационным контролем.

104. Радиоактивные вещества, пробы с повышенным содержанием радиоактивных веществ, при хранении которых возможно выделение радиоактивных газов, паров или аэрозолей, хранятся в вытяжных шкафах, боксах, камерах в закрытых сосудах, выполненных из несгораемых материалов.

105. Стеклянные емкости, содержащие радиоактивные жидкости, помещаются в металлические или пластмассовые сосуды.

106. Для дезактивации контейнеров, инструментов, посуды, оборудования выделяется специальное помещение. Дезактивация проводится под радиационным контролем.

107. Для выдержки и временного хранения радиоактивных отходов выделяется специальное помещение.

108. В грязной и чистой зонах проводится дозиметрический контроль рабочего места и индивидуальный дозиметрический контроль персонала с регистрацией результатов в журнале (в произвольной форме).

При выявлении отклонений в состоянии здоровья, препятствующих продолжению работы с радиоактивными веществами, персонал временно или на постоянно переводятся на работу вне контакта с источниками ионизирующего излучения.

109. В лаборатории находится аварийный запас дезактивирующих средств.

Приложение к Санитарным правилам "Санитарно-эпидемиологические требования к лабораториям, использующим потенциально опасные химические вещества"

Таблица 1

Набор помещений и площадей санитарно-химической лаборатории и лаборатории по определению остаточных количеств пестицидов и нитратов

№	Наименование помещений	Площадь, м2
1	2	3
1.	Аналитический зал гигиены труда	не менее 18
2.	Аналитический зал гигиены питания	не менее 18
3.	Аналитический зал коммунальной гигиены	не менее 18
4.	Аналитический зал для определения пестицидов и нитратов	не менее 18
5.	Хроматографическая	не менее 6 на один хроматограф
6.	Атомно-абсорбционная	не менее 10
7.	Помещение для подготовки и озоления проб	не менее 15
8.	Весовая	не менее 4 на 1 весы, но не менее 6
9.	Моечная-дистилляторная	не менее 10
10.	Кабинет заведующего лабораторией	не менее 12
11.	Рабочие кабинеты для специалистов	не менее 4 на одного человека
12.	Помещения для хранения реактивов	не менее 10
13.	Комната регистрации, приема образцов и выдачи результатов	не менее 6
14.	Туалет на 1 унитаз	не менее 0,85
15.	Помещение для хранения прекурсоров	не менее 2,5

Примечание: Для лабораторий набор помещений предусмотренный для проведения исследований зависит от вида и выполняемой номенклатуры исследований. Пункты 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15 таблицы № 1 предназначены для всех лабораторий.

Таблица 2

Набор помещений и площадей лаборатории токсикологии полимеров и химических веществ

№	Наименование помещений	Площадь, м2
1	2	3
1.	Кабинет заведующего	не менее 8
2.	Рабочие кабинеты для специалистов	не менее 4 на одного человека
3.	Затравочная - ингаляционная	не менее 12
4.	Помещение для патоморфологических и биохимических исследований	не менее 18
5.	Помещение для функциональных (токсикологических) исследований	не менее 18
6.	Помещение для санитарно-химических исследований	не менее 18
7.	Материальная (комната для подготовки проб)	не менее 6
8.	Моечная	8
9.	Весовая	не менее 4 на 1 весы, но не менее 6

Примечание: Для лабораторий набор помещений предусмотренный для проведения исследований зависит от вида и выполняемой номенклатуры исследований.

Таблица 3

Набор помещений и площадей лаборатории электромагнитных полей и физических факторов

№	Наименование помещений	Площадь, м2
1	2	3
1.	Кабинет заведующего	не менее 8
2.	Рабочие кабинеты для специалистов	не менее 4 на одного человека
3.	Помещение для хранения шумовибрационной аппаратуры	не менее 10
4.	Помещение для хранения, подготовки, ремонта и настройки аппаратуры для измерения электромагнитных полей	не менее 10
5.	Душевая на 1 сетку	не менее 1
6.	Туалет на 1 унитаз	не менее 0,85
7.	Гардероб для верхней одежды	не менее 4

Примечание: Для лабораторий набор помещений предусмотренный для проведения исследований зависит от вида и выполняемой номенклатуры исследований.

Таблица 4

Набор помещений и площадей радиологической лаборатории

№	Наименование помещений	Площадь, м2
1	2	3
1.	Кабинет заведующего	не менее 8
2.	Рабочие кабинеты для специалистов	не менее 4 на одного человека
3.	Помещение для приемки и первичной обработки проб	не менее 16
4.	Помещение для хранения и озоления проб	не менее 18
5.	Радиохимическая (чистая зона)	не менее 20, но не менее 10 на одно рабочее место
6.	Радиохимическая (грязная зона) (при необходимости)	не менее 18 на одно рабочее место
7.	Радиометрическая	не менее 20
8.	Спектрометрическая	не менее 18
9.	Помещение для хранения переносной аппаратуры	не менее 8
10.	Помещение для дезактивации посуды, контейнеров, оборудования, белья и специальной одежды (при необходимости)	не менее 20
11.	Гардероб для верхней одежды	0,4 на шкаф, но не менее 6
12.	Гардероб для специальной одежды	0,4 на шкаф, но не менее 6
13	Душевая на 1 сетку	не менее 1
14.	Туалет на 1 унитаз	не менее 0,85

Примечание: Для лабораторий набор помещений предусмотренный для проведения исследований зависит от вида и выполняемой номенклатуры исследований.