Салалық біліктілік шеңберлерін әзірлеу және (немесе) жаңарту қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2023 жылғы 14 қыркүйектегі № 384 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2023 жылғы 15 қыркүйекте № 33416 болып тіркелді

"Кәсіптік біліктілік туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 4-тармағының екінші бөлігіне сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Осы бұйрыққа қосымшаға сәйкес қоса беріліп отырған Салалық біліктілік шеңберлерін әзірлеу және (немесе) жаңарту қағидалары бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің Ұлттық біліктілік жүйесін дамыту және болжамдау департаменті Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрық ресми жарияланғаннан кейін оны Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

3) осы бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің Заң қызметі департаментіне осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау вице-министріне жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі

С. Жакупова

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Ақпарат және қоғамдық

даму министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Ауыл шаруашылығы министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Ғылым және жоғары білім министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Денсаулық сақтау министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Индустрия және инфрақұрылымдық

даму министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Қаржы министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Қорғаныс министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Мәдениет және спорт министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Оқу-ағарту министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Сауда және интеграция министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Сыртқы істер министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Төтенше жағдайлар министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Ұлттық экономика министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Цифрлық даму,

инновациялар және аэроғарыш

өнеркәсібі министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Ішкі істер министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Экология және табиғи

ресурстар министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Энергетика министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Стратегиялық жоспарлау және

реформалар агенттігі

Ұлттық статистика бюросы

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Қаржы нарығын реттеу

және дамыту агенттігі

2023 жылғы 14 қыркүйектегі № 384 бұйрығымен бекітілген

Салалық біліктілік шеңберлерін әзірлеу және (немесе) жаңарту қағидалары

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Салалық біліктілік шеңберлерін әзірлеу және (немесе) жаңарту қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) "Кәсіптік біліктілік туралы" Қазақстан Республикасы Заңы (бұдан әрі – Заң) 5-бабы 4-тармағының екінші бөлігіне сәйкес әзірленді және салалық біліктілік шеңберлерін әзірлеу және (немесе) жаңарту тәртібін белгілейді.

2. Осы Қағидаларда пайдаланылатын негізгі терминдер мен анықтамалар:

1) білім – кәсіптік міндет шеңберінде іс-әрекеттерді орындау үшін қажетті зерделенген және меңгерілген ақпарат;

2) дағды – кәсіптік міндетті толығымен орындауға мүмкіндік беретін білім мен машықты қолдану қабілеті;

3) кәсіп – жеке адам жүзеге асыратын және орындалуы үшін белгілі бір біліктілікті талап ететін қызмет түрі;

4) кәсіптік біліктілік – кәсіп бойынша еңбек функцияларын орындау үшін талап етілетін құзыреттерді меңгеруді сипаттайтын кәсіптік даярлық дәрежесі;

5) кәсіптік стандарт – формалды және (немесе) формалды емес, және (немесе) информалды білім беру ескеріле отырып, білімге, машыққа, дағдыға, жұмыс тәжірибесіне, біліктілік деңгейі мен құзыреттілікке, кәсіптік қызметтің нақты бір саласындағы еңбек мазмұнына, сапасына және жағдайларына қойылатын жалпы талаптарды белгілейтін жазбаша ресми құжат;

6) Қазақстан Республикасының Ұлттық кәсіптер сыныптауышы (бұдан әрі – ҰКС) – Қазақстан Республикасының аумағында қолданылатын кәсіптердің атауларын көрсететін және оларды орындалатын жұмыстардың түріне сәйкес дағды деңгейі мен оған мамандану бойынша сыныптайтын стандарттау жөніндегі құжат;

7) құзырет – еңбек функциясын құрайтын бір немесе бірнеше кәсіптік міндетті орындауға мүмкіндік беретін дағдыны қолдану қабілеті;

8) машық – кәсіптік міндет шеңберінде жекелеген бірлі-жарым іс-әрекетті физикалық тұрғыдан және (немесе) ақыл-оймен орындау қабілеті;

9) салалық біліктілік шеңбері (бұдан әрі – СБШ) – Қазақстан Республикасының Ұлттық кәсіптер сыныптауышының, Ұлттық біліктілік шеңберінің негізінде әзірленеді және салада орындалатын жұмыстардың күрделілігіне және пайдаланылатын білімнің, машықтың және құзыреттің сипатына қарай деңгейлер бойынша маманның біліктілігіне қойылатын талаптарды сыныптайтын құжат;

10) салалық мемлекеттік органдар (бұдан әрі – мемлекеттік органдар) – мемлекеттік басқарудың тиісті саласында (аясында) басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік органдар;

11) Ұлттық біліктілік жүйесі (бұдан әрі – ҰБЖ) – біліктілікке еңбек нарығы тарапынан сұранысты және біліктілікке білім беру, оның ішінде информалды білім беру жүйесі тарапынан ұсынысты реттеу мен келісудің құқықтық және институционалдық құралдары мен тетіктерінің кешені.

3. СБШ әзірлеудің және (немесе) жаңартудың негізгі мақсаты:

1) еңбек нарығын дамытудың жалпы стратегиясын және нақты саласында (аясында) кадрлар даярлау жүйесін қалыптастыру, оның ішінде нақты біліктілік алу, біліктілік деңгейін арттыру, кәсіптік біліктілікті тану арқылы еңбек қызметі барысында мансаптық өсудің әртүрлі траекторияларын жоспарлау;

2) кәсіптік стандарттарды, кәсіптік даярлау, қайта даярлау және біліктілікті арттыру бағдарламаларын әзірлеу кезінде басшылардың, мамандардың, жұмыскерлер мен түлектердің біліктілігіне қойылатын талаптардың сипаттамасы;

3) кәсіптік біліктілікті тануды жүргізу кезінде пайдалану.

2-тарау. СБШ әзірлеу тәртібі

4. СБШ-ны осы Қағидаларға қосымшаға сәйкес салалық біліктілік шеңберінің құрылымға сәйкес мемлекеттік органдар әзірлейді.

5. Мыналар:

1) мемлекеттік органның жанынан құрылған кәсіптік біліктілік жөніндегі салалық кеңес (бұдан әрі – салалық кеңес) мүшелерінің СБШ-дағы қолданыстағы және ұсынылатын өзгерістер бойынша негіздеме мен салыстырмалы кестені қамтитын ұсыныстары;

2) жетекшілік ететін салалардың (аялардың) СБШ-ның болмауы немесе толық қамтылмауы тұрғысынан мемлекеттік органның талдау нәтижелері СБШ әзірлеу үшін негіздер болып табылады.

6. Салалық кеңес мүшелерінің ұсыныстары және мемлекеттік органның жетекшілік ететін салаларда (аяларда) СБШ-ның болмауы немесе толық қамтылмауы тұрғысынан талдау нәтижелері жыл сайын, талдау жүргізілген жылдан кейінгі жылдың 1-тоқсанынан кешіктірілмей салалық кеңестің қарауына шығарылады.

7. Мемлекеттік органдар СБШ әзірлеу үшін тиісті кәсіптер мен лауазымдардағы жұмыскерлерді, жұмыс берушілер бірлестіктерінің (қауымдастықтарының, одақтарының), кәсіптік одақтардың, білім беру ұйымдарының, кәсіптік біліктілікті тану орталықтарының, зерттеу ұйымдарының өкілдерін, тиісті саладағы (аядағы) тәуелсіз сарапшылар мен консультанттарды тарта алады.

8. Мемлекеттік орган салалық кеңес СБШ әзірлеу қажеттілігі туралы шешім шығарған күннен кейін алпыс жұмыс күні ішінде дайындық жұмыстарын жүзеге асырады, оған мыналар кіреді:

1) саланы (аяны) талдау, соның ішінде ағымдағы жағдайдың және саланың (аяның) мәселелерінің сиппатамасы, саланың (аяның) даму тенденциялары;

2) саланың (аяның) шекараларын айқындау, "Стандарттау туралы" Қазақстан Республикасының Заңында белгіленген тәртіппен бекітілген Экономикалық қызмет түрлерінің жалпы жіктеуішін (бұдан әрі – ЭҚЖЖ) пайдалана отырып, кіші салалардың, өнімдер немесе қызметтер топтарының тізбесін қалыптастыру;

3) "Стандарттау туралы" Қазақстан Республикасының Заңында белгіленген тәртіппен бекітілген ҰКС пайдалана отырып, кәсіптік топтарды, кіші топтарды, сондай-ақ негізгі және салааралық қызметтерді (кәсіптер мен лауазымдарды) айқындау;

4) жұмыс тәжірибесін ескере отырып, біліктіліктің төмен деңгейлерінен жоғары деңгейлеріне өту кезінде біліктілікті дамыту траекторияларының сабақтастығын айқындау;

5) біліктілік дескрипторларын әзірлеу;

6) кәсіптік біліктілік картасын әзірлеу.

Біліктілік деңгейлерін СБШ деңгейлері бойынша сәйкестендіру кезінде Заңның 5-бабы 3-тармағының екінші бөлігімен белгіленген тәртіппен бекітілетін ұлттық біліктілік шеңбері пайдаланылады.

9. СБШ-ның әр деңгейіндегі кәсіби дағдыларға қойылатын талаптар дескрипторлар (параметрлер мен өлшемшарттар) бойынша сипатталады және саладағы (аядағы) кәсіби және еңбек қызметінің орындалатын міндеттерін сипаттайды.

Дескрипторларға мыналар жатады: "Стандарттау туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес бекітілген ҰКС сәйкес біліктілік деңгейі жатады, Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес білімі мен машықтары, жеке құзыреттері кіші деңгейлеріне бөлуге жол беріледі.

10. Кәсіптік біліктілік картасы мыналарды қамтиды:

1) 2008 жылғы Кәсіптер сыныптауышының халықаралық стандарты бойынша бастауыш топтарын және "Стандарттау туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес бекітілген ҰКС салыстыру;

2) "Стандарттау туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес бекітілген ҰКС бойынша кәсіптер топтары;

3) "Стандарттау туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес бекітілген ҰКС бойынша кәсіптер негізгі топтары;

4) "Стандарттау туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес бекітілген ҰКС бойынша кәсіптің атауы;

5) "Стандарттау туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес бекітілген ҰКС бойынша дағдылар деңгейі;

6) Заңның 10-бабы 2-тармағының 2) тармақшасына сәйкес және осы Қағидалар белгілейтін тәртіппен Ұлттық біліктілік шеңбері (бұдан әрі – ҰБШ) және СБШ бойынша біліктілік деңгейі;

7) "Стандарттау туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес бекітілген ЭҚЖЖ бойынша секциялар, бөлімдер, топтар, сыныптар және кіші сыныптар.

11. Мемлекеттік орган дайындық жұмыстары аяқталғаннан кейін жиырма жұмыс күні ішінде СБШ жобасын әзірлеуді және салалық кеңесті бекітуге енгізуді жүзеге асырады.

12. Салалық кеңес жоба келіп түскен күннен кейін бес жұмыс күні ішінде СБШ бекітеді немесе мемлекеттік органға пысықтау жөніндегі ұсынымдарды жібереді.

13. Салалық кеңестің ұсынымдарын ескере отырып, СБШ жобасын пысықтауды Мемлекеттік орган бес жұмыс күні ішінде жүзеге асырады және салалық кеңесті бекітуге қайта жіберіледі.

Салалық кеңес СБШ-ның пысықталған жобасын келіп түскен күнінен бастап екі жұмыс күні ішінде қарайды.

14. Мемлекеттік орган салалық кеңес бекіткеннен кейін үш жұмыс күні ішінде СБШ-ны қазақ және орыс тілдерінде ұлттық органға СБШ цифрлық платформасында орналастыру үшін жібереді.

3-тарау. СБШ жаңарту тәртібі

15. СБШ-ны жаңарту үшін:

1) кәсіптік қызмет сипаттамаларының және ҰБШ-дағы білім деңгейінің;

2) ҰКС сәйкес орындалатын жұмыстардың түріне сәйкес дағдылардың деңгейі мен мамандануы бойынша кәсіптер сыныптауышының;

3) орындалатын жұмыстардың күрделілігіне және саласында (аясында) пайдаланылатын білімдердің, машықтардың мен құзыреттердің сипатына байланысты деңгейлер бойынша маманның біліктілігіне қойылатын талаптардың;

4) ағымдағы және болашақ кезеңдердегі кәсіптердің өзектілігін ескере отырып, кәсіптік біліктілікті танудағы еңбек нарығының қажеттілігінің өзгеруі негіз болып табылады.

16. СБШ жаңарту осы Қағидалардың 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13 және 14-тармақтарында көрсетілген тәртіп пен мерзімдерге сәйкес СБШ әзірлеуге ұқсас жүзеге асырылады.

Салалық біліктілік шеңберлерін әзірлеу және (немесе) жаңарту қағидаларына қосымша

Салалық біліктілік шеңберінің құрылымы

1. СБШ атауы, бекітілген күні.

2. СБШ паспорты: саласының (аясының) сипаттамасын, экономикалық қызмет түрін, СБШ әзірленген кәсіптік топтар мен кіші топтарды қамтиды.

3. Жалпы ережелер: СБШ-ның негізгі көзқарасын, мақсаттары мен міндеттері көрсетіледі.

4. Саланың (аяның) ағымдағы жай-күйі: кәсіптік қызмет түрінің/кіші түрінің және кәсіптік қызмет түрінің/кіші түрінің басқа кәсіптік қызмет түрлерімен/кіші түрлерімен бес бөлім бойынша (басқару процестері, өндірістік процесті дайындау, негізгі өндірістік процестер, өндірістен кейінгі процестер (өткізу), қосалқы процестер (қамтамасыз ету) бойынша өзара байланысының сипаттамасын қамтиды. Салаға (аяға) кіретін кәсіпорындар мен ұйымдар қызметінің негізгі көрсеткіштері, қызметтердің және/немесе өнімнің негізгі түрлері мен көлемі, негізгі қызмет және т. б.

5. Саланы (аяны) талдау: халықаралық, ұлттық және салалық статистиканың нәтижелерін қамтиды. Жаңа технологиялардың, халықаралық үрдістердің сипаттамасы, нормативтік база: ғылыми зерттеулер мен үздік салалық практикалардың материалдары, стратегиялар, мемлекеттік бағдарламалар мен жобалар, уәкілетті органдар мен кәсіби қоғамдастықтардың есептері мен материалдары. Кәсіптік-біліктілік бөлінісінде сала (аяның) құрылымын талдау, жаңа кәсіптер мен біліктіліктер: атаулар, жаңа талаптар, кәсіптік қызметтің нәтижелері, өзгеру перспективалары. Жұмыс күшінің күтілетін сұранысы мен ұсынысы. Таңдалған дескрипторлардың сипаттамасы.

6. ЭҚЖЖ бойынша кәсіптік қызметтің әрбір түрінің кәсіпорындарында ҰКС бойынша қызметтер мен кәсіптердің негізгі топтарының сипаттамасы және олардың білімі (дипломдар, сертификаттар, куәліктер) және жұмыс тәжірибесі бойынша тиісті біліктіліктер.

7. Саланың (аяның) кәсіптік стандарттарының тізбесі: қолданыстағы және әзірлеуге жоспарланған.

8. Қорытындылар мен ұсыныстар: ҰКС, білім беру сыныптауыштарын және т.б. жаңарту бойынша ұсыныстарды қамтиды.

9. СБШ біліктілік деңгейлерінің кестелік форматтағы сипаттамасы (1-кесте).

1-кесте. СБШ біліктілік деңгейлерінің сипаттамасы ____________________

________________________________________________________________

СБШ деңгейі	ҰКС-тегі кәсіп	ҰБШ деңгейі	Кезеңдер	Ұжымдық еңбек бөлінісіндегі рөлі (оның ішінде жауапкершілік саласы)	Білім	Машықтар (Дағдылар)	Жеке құзыреттер
1	2	3	4	5	6	7	8
1-бөлім. Сабақтас және өтпелі басқару процестері
2-бөлім. Салалық процестер (салалық шекараларды анықтайды)
3-бөлім. Дайындық салааралық процестер
4-бөлім. Өндірістен кейінгі салааралық процестер (өткізу)

10. Кәсіптік топтардағы кәсіптерді көрсете отырып, кәсіптік біліктіліктің функционалдық картасы (2-кесте), жұмыскерлердің ықтимал кәсіптік дамуын көрсету үшін кәсіптер/қызметтер арасындағы байланысты көрсету ұсынылады. Кәсіби даму көлденең – СБШ-ның бір біліктілік деңгейі шегінде де, сол сияқты сатылы – әртүрлі біліктілік деңгейлері бойынша да жүруі мүмкін.

2-кесте. Кәсіптік топтардағы кәсіптерді көрсете отырып, кәсіптік біліктіліктің функционалдық картасы

СБШ деңгейі	ҚР ҰКС бойынша кәсіптік топтар

11. 2008 (ISCO-08) Кәсіптер сыныптауышының халықаралық стандартын және ҰКС ескере отырып, СБШ-дағы кәсіптік біліктілік картасы (3-кесте)

3-кесте. Кәсіптік біліктілік картасы

№	2008 Кәсіптер сыныптауышының халықаралық стандарты (бастауыш топтар)			Сәйкестік	01-2017 ҰКС (бастауыш топтар)			Сәйкестік	01-2017 ҰКС (қызметтер топтары)
	СХСЖ коды	Ағылшын тіліндегі атауы	Қазақ/орыс тілдеріндегі атауы		ҰКС коды	Қазақ тілдегі атауы	Орыс тіліндегі атауы		ҰКС коды	Қазақ тілдегі атауы	Орыс тіліндегі атауы
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12

01-2017 ҰКС (қызметтердің негізгі топтар)	01-2017 ҰКС (кәсіптің атауы)	01-2017 ҰКС (дағдылар деңгейі)	ҰБШ деңгейі	СБШ деңгейі	ЭҚЖЖ секциясы (салалық бағыттар)
					ЭҚЖЖ бөлімі
					ЭҚЖЖ тобы (кіші салалар бағыты)
					ЭҚЖЖ сыныбы (технология)
					ЭҚЖЖ кіші сыныбы (өнім\қызмет)
13	14	15	16	17	18

12. СБШ ресімдеуге қойылатын талаптар.

Салалық біліктілік шеңберінің мәтіні Times New Roman қаріпімен, 14 кегльмен, бір жоларалық интервалмен ресімделеді. Бөлімдердің атаулары 14 кегльмен қалың бөлу арқылы орындалады. Кестелердің ішіндегі мәтін 12 кегльмен орындалады. Беттерді белгілеу кітап бағдарында, жиектердің өлшемі: оң жағы – 15 миллиметр (бұдан әрі – мм), сол жағы – 30 мм, жоғары және төменгі жағы – 20 мм. Бет нөмірлері әр парақтың жоғарғы ортасында араб цифрларымен көрсетіледі.

Об утверждении Правил разработки и (или) актуализации отраслевых рамок квалификаций

Приказ Министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан от 14 сентября 2023 года № 384. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 15 сентября 2023 года № 33416.

В соответствии с частью второй пункта 4 статьи 5 Закона Республики Казахстан "О профессиональных квалификациях" ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемые Правила разработки и (или) актуализации отраслевых рамок квалификаций согласно приложению к настоящему приказу.

2. Департаменту развития национальной системы квалификаций и прогнозирования Министерства труда и социальной защиты населения Республики Казахстан в установленном законодательством Республики Казахстан порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства труда и социальной защиты населения Республики Казахстан после его официального опубликования;

3) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан представление в Департамент юридической службы Министерства труда и социальной защиты населения Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1) и 2) настоящего пункта.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ вводится в действие после дня его первого официального опубликования.

Министр труда и социальной защиты населения Республики Казахстан

С. Жакупова

"СОГЛАСОВАН"
Министерство информации
и общественного развития
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство сельского хозяйства
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство науки
и высшего образования
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство здравоохранения
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство индустрии
и инфраструктурного развития
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство финансов
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство обороны
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство культуры и спорта
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство просвещения
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство торговли и интеграции
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство иностранных дел
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство по чрезвычайным ситуациям
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство национальной экономики
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство цифрового развития, инноваций
и аэрокосмической промышленности
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство внутренних дел
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство экологии
и природных ресурсов
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство энергетики
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Бюро национальной статистики
Агентства по стратегическому
планированию и реформам
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Агентство Республики
Казахстан по регулированию
и развитию финансового рынка

Утвержден приказом от 14 сентября 2023 года № 384

Правила разработки и (или) актуализации отраслевых рамок квалификаций

Глава 1. Общие положения

1. Настоящие Правила разработки и (или) актуализации отраслевых рамок квалификаций (далее – Правила) разработаны в соответствии с частью второй пункта 4 статьи 5 Закона Республики Казахстан "О профессиональных квалификациях" (далее – Закон) и определяют порядок разработки и (или) актуализации отраслевых рамок квалификаций.

2. Основные термины и определения, используемые в настоящих Правилах:

1) знание – изученная и усвоенная информация, необходимая для выполнения действий в рамках профессиональной задачи;

2) навык – способность применять знания и умения, позволяющая выполнять профессиональную задачу целиком;

3) профессия – род занятий, осуществляемый физическим лицом и требующий определенной квалификации для его выполнения;

4) профессиональная квалификация – степень профессиональной подготовки, характеризующая владение компетенциями, требуемыми для выполнения трудовых функций по профессии;

5) профессиональный стандарт – письменный официальный документ, устанавливающий общие требования к знаниям, умениям, навыкам, опыту работы с учетом формального и (или) неформального, и (или) информального образования, уровню квалификации и компетентности, содержанию, качеству и условиям труда в конкретной области профессиональной деятельности;

6) Национальный классификатор занятий Республики Казахстан (далее - НКЗ) – документ по стандартизации, отражающий наименования занятий, применяемых на территории Республики Казахстан, и классифицирующий их по уровню и специализации навыков в соответствии с видом выполняемых работ;

7) компетенция – способность применять навыки, позволяющие выполнять одну или несколько профессиональных задач, составляющих трудовую функцию;

8) умение – способность физически и (или) умственно выполнять отдельные единичные действия в рамках профессиональной задачи;

9) отраслевая рамка квалификаций (далее - ОРК) – документ, разрабатываемый на основе Национального классификатора занятий Республики Казахстан, национальной рамки квалификаций и классифицирующий в отрасли требования к квалификации специалиста по уровням в зависимости от сложности выполняемых работ и характера используемых знаний, умений и компетенций;

10) отраслевые государственные органы (далее - государственные органы) – государственные органы, осуществляющие руководство в соответствующей сфере (отрасли) государственного управления;

11) Национальная система квалификаций (далее - НСК) – комплекс правовых и институциональных инструментов и механизмов регулирования и согласования спроса на квалификации со стороны рынка труда и предложения квалификаций со стороны системы образования, в том числе информального.

3. Основными целями разработки и (или) актуализации ОРК являются:

1) формирование общей стратегии развития рынка труда и системы подготовки кадров в конкретной сфере (отрасли), в том числе, планирование различных траекторий карьерного роста в течение трудовой деятельности через получение конкретной квалификации, повышение уровня квалификации, признание профессиональных квалификаций;

2) описание требований к квалификации руководителей, специалистов, работников и выпускников при разработке профессиональных стандартов, программ профессиональной подготовки, переподготовки и повышения квалификации;

3) использование при проведении признания профессиональных квалификаций.

Глава 2. Порядок разработки ОРК

4. ОРК разрабатывается государственными органами в соответствии со структурой отраслевой рамки квалификации согласно приложению к настоящим Правилам.

5. Основаниями для разработки ОРК являются:

1) предложения членов отраслевого совета по профессиональным квалификациям, созданного при государственном органе (далее – отраслевой совет), которые содержат обоснование и сравнительную таблицу по действующим и предлагаемым изменениям в ОРК;

2) результаты анализа государственного органа на предмет отсутствия или неполного охвата ОРК курируемых сфер (отраслей).

6. Предложения членов отраслевого совета и результаты анализа государственного органа на предмет отсутствия или неполного охвата ОРК курируемых сфер (отраслей) выносятся на рассмотрение отраслевого совета ежегодно, не позднее 1 квартала года, следующего за годом проведения анализа.

7. Государственными органами для разработки ОРК могут привлекаться работники соответствующих профессий и должностей, представители объединений (ассоциаций, союзов) работодателей, профессиональных союзов, организаций образования, центров признания профессиональных квалификаций, исследовательских организаций, независимые эксперты и консультанты в соответствующей сфере (отрасли).

8. Государственным органом в течение шестидесяти рабочих дней после дня вынесения отраслевым советом решения о необходимости разработки ОРК осуществляется подготовительная работа, которая включает:

1) анализ сферы (отрасли), включая описание текущей ситуации и проблем сферы (отрасли), тенденции развития сферы (отрасли);

2) определение границ сферы (отрасли), формирование перечня подотраслей, групп продуктов или услуг с использованием Общего классификатора видов экономической деятельности, утвержденного в соответствии с Законом Республики Казахстан "О стандартизации" (далее - ОКЭД);

3) определение профессиональных групп, подгрупп, а также основных и межотраслевых занятий (профессий и должностей) с использованием НКЗ, утвержденного в соответствии с Законом Республики Казахстан "О стандартизации";

4) определение преемственности траекторий развития квалификаций при переходе от низших уровней квалификаций к высшим с учетом опыта работы;

5) разработка дескрипторов квалификаций;

6) разработка карты профессиональных квалификаций.

При соотнесении квалификационных уровней по уровням ОРК используется национальная рамка квалификаций, утверждаемая в порядке, установленном частью второй пункта 3 статьи 5 Закона.

9. Требования к профессиональным навыкам на каждом уровне ОРК описываются по дескрипторам (параметрам и критериям) и характеризуют выполняемые задачи профессиональной и трудовой деятельности в сфере (отрасли).

К дескрипторам относится: уровень квалификации согласно НКЗ, утвержденному в соответствии с Законом Республики Казахстан "О стандартизации", допускается выделение подуровней, знания и умения, личностные компетенции в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

10. Карта профессиональной квалификации содержит:

1) сравнение начальных групп занятий по Международной стандартной классификации занятий 2008 года и НКЗ, утвержденному в соответствии с Законом Республики Казахстан "О стандартизации";

2) группы занятий по НКЗ, утвержденному в соответствии с Законом Республики Казахстан "О стандартизации";

3) основные группы занятий по НКЗ, утвержденному в соответствии с Законом Республики Казахстан "О стандартизации";

4) наименование профессии по НКЗ, утвержденному в соответствии с Законом Республики Казахстан "О стандартизации";

5) уровень навыков по НКЗ, утвержденному в соответствии с Законом Республики Казахстан "О стандартизации";

6) уровень квалификации по национальной рамке квалификаций (далее – НРК) и ОРК в соответствии с подпунктом 2) пункта 2 статьи 10 Закона и в порядке установленному настоящими Правилами;

7) секции, разделы, группы, классы и подклассы по ОКЭД, утвержденному соответствии с Законом Республики Казахстан "О стандартизации".

11. Государственным органом в течение двадцати рабочих дней после завершения подготовительной работы осуществляется разработка и внесение проекта ОРК на утверждение отраслевого совета.

12. Отраслевой совет в течение пяти рабочих дней после дня поступления проекта утверждает ОРК или направляет государственному органу предложения по доработке.

13. Доработка проекта ОРК с учетом предложений отраслевого совета осуществляется государственным органом в течение пяти рабочих дней и повторно направляется на утверждение отраслевого совета.

Отраслевой совет рассматривает и утверждает доработанный проект ОРК в течение двух рабочих дней со дня его поступления.

14. Государственный орган в течение трех рабочих дней после утверждения отраслевым советом направляет ОРК на казахском и русском языках в Национальный орган для размещения на цифровой платформе НСК.

Глава 3. Порядок актуализации ОРК

15. Основанием для актуализации ОРК являются изменения:

1) характеристик профессиональной деятельности и уровня образования в НРК;

2) классификации занятий по уровню и специализации навыков в соответствии с видом выполняемых работ согласно НКЗ;

3) требований к квалификации специалиста по уровням в зависимости от сложности выполняемых работ и характера используемых знаний, умений и компетенций в сфере (отрасли);

4) потребности рынка труда в признании профессиональных квалификаций с учетом актуальности профессий в текущем и будущем периодах.

16. Актуализация ОРК осуществляется аналогично разработке ОРК в соответствии с порядком и сроками, указанными в пунктах 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13 и 14 настоящих Правил.

Приложение к Правилам разработки и (или) актуализации отраслевых рамок квалификаций

Структура отраслевой рамки квалификации

1. Наименование ОРК, дата утверждения.

2. Паспорт ОРК: содержит описание сферы (отрасли), вид экономической деятельности, профессиональные группы и подгруппы, по которым разработана ОРК.

3. Общие положения: отражают основное виденье, цели и задачи ОРК.

4. Текущее состояние сферы (отрасли): содержит описание вида/подвида профессиональной деятельности и взаимосвязи вида/подвида профессиональной деятельности с другими видами/подвидами профессиональной деятельности по НКЗ и ОКЭД по пяти разделам (управленческие процессы, подготовка производственного процесса, основные производственные процессы, послепроизводственные процессы (сбыт), вспомогательные процессы (обеспечение). Ключевые показатели деятельности, входящих в сферу (отрасль) предприятий и организаций, основные виды, объемы услуг и/или продукции, основная деятельность.

5. Анализ сферы (отрасли): содержит результаты международной, национальной и отраслевой статистик. Описание новых технологий, международных тенденций, нормативная база: материалы научных исследований и лучшие отраслевые практики, стратегии, государственные программы и проекты, отчеты и материалы государственных органов и профессиональных сообществ. Анализ структуры сферы (отрасли) в профессионально-квалификационном разрезе, новые профессия и квалификации: названия, новые требования, результаты профессиональной деятельности, перспективы изменений. Ожидаемый спрос и предложение рабочей силы. Описание выбранных дескрипторов.

6. Описание ключевых групп занятий и профессий по НКЗ на предприятиях каждого вида профессиональной деятельности по ОКЭД и соответствующие им квалификации по образованию (дипломы, сертификаты, свидетельства) и опыту работы.

7. Перечень профессиональных стандартов сферы (отрасли): действующих и планируемых к разработке.

8. Выводы и предложения: содержат рекомендации по обновлению НКЗ, классификаторов образования.

9. Описание квалификационных уровней ОРК в табличном формате (таблица 1).

Таблица 1. Описание квалификационных уровней ОРК для
_____________________________________________________

Уровень ОРК	Занятие из НКЗ	Уровень НРК	Стадии	Роль в коллективном разделении труда (в том числе область ответственности)	Знания	Умения (Навыки)	Личностные компетенции
1	2	3	4	5	6	7	8
Раздел 1. Смежные и сквозные управленческие процессы
Раздел 2. Отраслевые процессы (определяют отраслевые границы)
Раздел 3. Подготовительные межотраслевые процессы
Раздел 4. Послепроизводственные межотраслевые процессы (сбыт)

10. Функциональная карта профессиональных квалификаций с указанием профессий в профессиональных группах (таблица 2), рекомендуется показать связь между профессиями/занятиями для демонстрации возможного профессионального развития работников. Профессиональное развитие может происходить как по горизонтали – в пределах одного квалификационного уровня ОРК, так и по вертикали – по различным квалификационным уровням.

Таблица 2. Функциональная карта профессиональных квалификаций с указанием профессий в профессиональных группах

Уровень ОРК	Профессиональные группы по НКЗ

11. Карта профессиональных квалификаций в ОРК с учетом Международной стандартной классификации занятий 2008 (ISCO-08) и НКЗ (таблица 3).

Таблица 3. Карта профессиональных квалификаций

№	МЕЖДУНАРОДНАЯ СТАНДАРТНАЯ КЛАССИФИКАЦИЯ ЗАНЯТИЙ 2008 (начальные группы)				Совпадение	НКЗ 01-2017 (начальные группы)				Совпадение	НКЗ 01-2017 (группы занятий)
	Код МСКЗ	Наименование на английском языке	Наименование на казахском/русском языках			Код НКЗ	Наименование на казахском языке		Наименование на русском языке		Код НКЗ		Наименование на казахском языке		Наименование на русском языке
1	2	3	4		5	6	7		8	9	10		11		12
НКЗ 01-2017 (основные группы занятий)				НКЗ 01-2017 (наименование профессии)				НКЗ 01-2017 (уровень навыков)				Уровень НРК		Уровень ОРК		секция ОКЭД (отраслевые направления
																раздел ОКЭД
																группа ОКЭД (подотраслевое направление)
																класс ОКЭД (технология)
																подкласс ОКЭД (продукт\услуга)
13				14				15				16		17		18

12. Требования к оформлению ОРК.

Текст отраслевых рамок квалификаций оформляется шрифтом Times New Roman, 14 кеглем, одинарным межстрочным интервалом. Наименования разделов выполняются жирным выделением 14 кеглем. Текст внутри таблиц выполняется 12 кеглем. Разметка страницы в книжной ориентации с полями размеров: правое - 15 миллиметров (далее – мм), левое - 30 мм, верхнее и нижнее - 20 мм. Номера страниц обозначаются арабскими цифрами вверху по центру каждого листа.