Сұйытылған мұнай газын есепке алу аспаптарының көлемдік көрсеткіштерін массалық көрсеткіштерге ауыстырудың өңірлік коэффициенттерін есептеу және сұйытылған мұнай газымен жабдықтау жүйелерінің объектілерін пайдалану кезіндегі ысырапты есептеу әдістемесін бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2023 жылғы 22 қарашадағы № 413 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2023 жылғы 22 қарашада № 33670 болып тіркелді

      "Газ және газбен жабдықтау туралы" Қазақстан Республикасы Заңы 6-бабының 18-7) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

      1. Қоса беріліп отырған Сұйытылған мұнай газын есепке алу аспаптарының көлемдік көрсеткіштерін массалық көрсеткіштерге ауыстырудың өңірлік коэффициенттерін есептеу және сұйытылған мұнай газымен жабдықтау жүйелерінің объектілерін пайдалану кезіндегі ысырапты есептеу әдістемесі бекітілсін.

      2. Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің Газ өнеркәсібі департаменті Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген тәртіппен:

      1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

      2) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

      3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркегеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің Заң қызметі департаментіне осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалғаны туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

      3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының энергетика вице-министріне жүктелсін.

      4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      Қазақстан Республикасы
Энергетика министрі 		А. Саткалиев

      "КЕЛІСІЛДІ"

      Қазақстан Республикасының

      Стратегиялық жоспарлау

      және реформалар агенттігі

  Қазақстан Республикасы
Энергетика министрі
2023 жылғы 22 қарашадағы
№ 413 Бұйрығымен
бекітілген

Сұйытылған мұнай газын есепке алу аспаптарының көлемдік көрсеткіштерін массалық көрсеткіштерге ауыстырудың өңірлік коэффициенттерін есептеу және сұйытылған мұнай газымен жабдықтау жүйелерінің объектілерін пайдалану кезіндегі ысырапты есептеу әдістемесі

1-тарау. Жалпы ережелер

      1. Осы Сұйытылған мұнай газын есепке алу аспаптарының көлемдік көрсеткіштерін массалық көрсеткіштерге ауыстырудың өңірлік коэффициенттерін есептеу және сұйытылған мұнай газымен жабдықтау жүйелерінің объектілерін пайдалану кезіндегі ысырапты есептеу әдістемесі (бұдан әрі – Әдістеме) "Газ және газбен жабдықтау туралы" Қазақстан Республикасы Заңы (бұдан әрі – Заң) 6-бабының 18-7) тармақшасына сәйкес әзірленді және сұйытылған мұнай газын есепке алу аспаптарының көлемдік көрсеткіштерін массалық көрсеткіштерге ауыстырудың өңірлік коэффициенттерін есептеу және сұйытылған мұнай газымен жабдықтау жүйелерінің объектілерін пайдалану кезіндегі ысырапты есептеуге арналған.

2-тарау. Сұйытылған мұнай газын есепке алу аспаптарының көлемдік көрсеткіштерін массалық көрсеткіштерге ауыстырудың өңірлік коэффициенттерін есептеу және сұйытылған мұнай газымен жабдықтау жүйелерінің объектілерін пайдалану кезіндегі ысырапты есептеу әдістемесі

      2. Сұйытылған мұнай газының шығысын есепке алу есептегіштердің текше метрдегі көлемдік көрсеткіштері негізінде оларды килограмдағы массалық көрсеткіштерге ауыстыру арқылы жүргізіледі.

      3. Есепке алу аспаптары бойынша сұйытылған мұнай газының тамақ дайындауға арналған шығысын есепке алу текше метрмен белгіленеді.

      4. Ауыстырудың өңірлік коэффициенті газбен жабдықтау объектілері орналасқан облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың табиғи-климаттық ерекшеліктерін ескере отырып есептеледі және бекітіледі.

      5. К – бірқатар түзету коэффициенттерін енгізуді ескере отырып есептелетін көлемдік көрсеткіштерді массалық көрсеткіштерге ауыстыру коэффициенті:

      К = рқос * Кыс * Кр * Кt,

      мұнда:

      рқос – t = 0 оС және Р = 760 миллиметр сынап бағанасы кезінде қалыпты жағдайлардағы газ қоспасының тығыздығы, текше метрге килограмм (бұдан әрі – кг/м3);

      Кыс – газдың босату бағасына кірмеген, технологиялық ысырапты ескеретін коэффициент;

      Кр – елді мекендегі қысымға түзету коэффициенті;

      Кt – есепке алу аспабының алдындағы газ құбырындағы жұмыс жағдайындағы қоспаның температурасына түзету коэффициенті.

      Қалыпты жағдайдағы пропан-бутан қоспасының тығыздығы мынадай формула бойынша анықталады:

      Рқос = (Рп * Пп + Рб * Пб)/(Пп + Пб),

      мұнда:

      Рқос – қалыпты жағдайдағы пропан-бутан қоспасының тығыздығы;

      Рп - tқос = 0 С және Р = 760 миллиметр сынап бағанасы (2,019 кг/м3) кезінде пропанның тығыздығы (меншікті салмағы);

      Рб –tқос = 0 С және Р = 760 миллиметр сынап бағанасы (2,703 кг/м3) кезінде бутанның тығыздығы (меншікті салмағы);

      Пп – қоспадағы тиісінше пропан мөлшері (массалық үлестерде);

      Пб – қоспадағы бутанның мөлшері (массалық үлестерде).

      Елді мекендегі қысымға түзету коэффициенті мынадай формула бойынша айқындалады:

      Кр = Рр/760,

      мұнда:

      Кр – елді мекендегі қысымға түзету коэффициенті;

      Pр – жұмыс жағдайындағы сұйытылған мұнай газының қоспасының абсолютті қысымы, миллиметр сынап бағанасы.

      Рр = (Рбар + Рарт)/1,33,

      мұнда:

      Рбар – ҚР ҚЕ 2.4-01-2017 "Құрылыс климатологиясына" сәйкес осы елді мекен үшін орташа барометрлік қысым, гектопаскаль (бұдан әрі – Гпа).

      Рарт. – Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2017 жылғы 9 қазандағы № 673 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15986 болып тіркелген) бекітілген Газбен жабдықтау жүйелері объектілерінің қауіпсіздігі жөніндегі талаптарға сәйкес газ есептегішінің алдындағы артық қысым, гПа;

      1,33 – гПа-ны миллиметр сынап бағанасына аудару коэффициенті.

      Есепке алу аспабының алдындағы газ құбырындағы жұмыс жағдайындағы қоспаның температурасына түзету коэффициенті мынадай формула бойынша айқындалады:

      Кt =Tа/(Tа+tқос),

      мұнда:

      Кt – есепке алу аспабының алдындағы газ құбырындағы жұмыс жағдайындағы қоспаның температурасына түзету коэффициенті;

      Tа – қалыпты жағдайдағы газ қоспасы бу фазасының абсолютті температурасы (273,15), К.

      tқос – "Адамға әсер ететін физикалық факторлардың гигиеналық нормативтерін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2022 жылғы 16 ақпандағы № ҚР ДСМ-15 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 26831 болып тіркелген) сәйкес есепке алу аспабының алдындағы газ құбырындағы жұмыс жағдайындағы газ қоспасы бу фазасының температурасы, оС.

      Ысырап коэффициенті мына формула бойынша есептеледі:



      мұнда:

      Кыс – технологиялық ысырап коэффициенті;

      А – босату бағасында есепке алынбаған газдың технологиялық ысырабының пайызы, %.

      А= Пр + П n.o., мұнда:

      Пр – газ тасығыштардың жеңқұбырындағы ысырап пайызы, %.

      Пр= Пi × n ×100 / М,

      мұнда:

      Пi – газ резервуар қондырғысының бір құюының жеңқұбырдағы ысыраптары, Пi = 0,112 килограмм деп қабылдау керек;

      n – есептік кезеңде топтық резервуарлық қондырғыларға құюдың жалпы саны;

      М – есептік кезеңде жалпы топтық резервуарлық қондырғыларға құйылған газдың мөлшері, тоннамен.

      Есепке алу аспаптарының көлемдік көрсеткіштерін массалық бірліктерге ауыстыру мынадай формула бойынша жүргізіледі:

      М = К * V,

      мұнда:

      М – массалық бірліктердегі көрсеткіштер;

      V – есепке алу аспабы көрсеткен газ көлемі, м3.

      Тұтынушыларға жеткізілетін газ қоспасының құрамы және буланбаған қалдықтың мөлшері жыл кезеңіне байланысты нормаланады.

      Қазақстан қалалары үшін есептік кезең ретінде МЕМСТ 34858-2022 "Сұйытылған отын көмірсутекті газдар. Техникалық шарттарға" сәйкес жылдың жылы кезеңі (1 сәуірден бастап 1 қазанды қоса) және жылдың суық кезеңі (1 қазаннан бастап 1 сәуірді қоса) жеке қарастырылады.

      Формуладағы П n.o. шамасы МЕМСТ 34858-2022 "Сұйытылған отын көмірсутекті газдар. Техникалық шарттар" бойынша жылдың жылы немесе суық кезеңі үшін айқындалады және техникалық пропан үшін 0,7 % - дан аспайды, техникалық пропан мен бутан қоспасы үшін 1,6 % - дан және техникалық бутан үшін 1,8 % - дан аспайды.

      6. Заңның 7-бабы 5-тармағының 6-4) тармақшасына сәйкес сұйытылған мұнай газын есепке алу аспаптарының көлемдік көрсеткіштерін массалық көрсеткіштерге ауыстыру коэффициентін облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың, аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) жергілікті атқарушы органдары (бұдан әрі – жергілікті атқарушы органдар) бекітеді.

      7. Топтық резервуарлық қондырғылар арқылы сұйытылған мұнай газын бөлшек саудада өткізуді жүзеге асыратын тұлғалар жергілікті атқарушы органдарға осы Әдістеменің 8-тармағында көзделген қажетті құжаттарды қоса бере отырып, сұйытылған мұнай газын есепке алу аспаптарының көлемдік көрсеткіштерін массалық көрсеткіштерге ауыстыру коэффициентін бекітуге арналған өтінім береді.

      8. Өтінімге мынадай құжаттар қоса беріледі:

      1) сұйытылған мұнай газын есепке алу аспаптарының көлемдік көрсеткіштерін массалық көрсеткіштерге ауыстыру коэффициентін бекітудің қажеттігі туралы түсіндірме жазба;

      2) сұйытылған мұнай газын есепке алу аспаптарының көлемдік көрсеткіштерін массалық көрсеткіштерге ауыстыру коэффициентінің тиісті есеп-қисабы;

      3) компоненттік құрамын растайтын сұйытылған мұнай газына паспорт;

      4) технологиялық ысырап есеп-қисабы.

      9. Жергілікті атқарушы органдар өтінімді алған күннен бастап бес жұмыс күні ішінде осы Әдістеменің 8-тармағында көрсетілген ұсынылған құжаттардың толық болуын тексереді және жазбаша нысанда сұйытылған мұнай газын бөлшек саудада өткізуді жүзеге асыратын тұлғаларға өтінімді қарастыру үшін қабылдағаны не оны қабылдаудан уәжді бас тарту немесе түзету қажеттілігі туралы хабарлайды.

      10. Осы Әдістеменің 8-тармағында көрсетілген құжаттарды ұсынбау не толық көлемде ұсынбау сұйытылған мұнай газын бөлшек саудада өткізуді жүзеге асыратын тұлғаның өтінімін қарастыруға қабылдаудан бас тарту үшін негіздеме болып табылады.

      11. Өтінімді жергілікті атқарушы органдар он жұмыс күні ішінде қарайды. Өтінімді қарау мерзімі жергілікті атқарушы органдарға өтінім түскен сәттен бастап есептеледі.

      12. Сұйытылған мұнай газын есепке алу аспаптарының көлемдік көрсеткіштерін массалық көрсеткіштерге ауыстыру коэффициентін бекіту туралы жергілікті атқарушы органдардың қабылданған шешімдері көрсетілген коэффициентті қолданысқа енгізу күнін көрсете отырып, бес жұмыс күні ішінде ресми бұқаралық ақпарат құралдарында жарияланады.

      13. Сұйытылған мұнай газын есепке алу аспаптарының көлемдік көрсеткіштерін массалық көрсеткіштерге ауыстыру коэффициентін қолдану мерзімі үш жылды құрайды.

Об утверждении Методики расчета региональных коэффициентов перевода объемных показателей приборов учета сжиженного нефтяного газа в массовые показатели и расчета потерь при эксплуатации объектов систем снабжения сжиженным нефтяным газом

Приказ Министра энергетики Республики Казахстан от 22 ноября 2023 года № 413. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 22 ноября 2023 года № 33670

      В соответствии с подпунктом 18-7) статьи 6 Закона Республики Казахстан "О газе и газоснабжении" ПРИКАЗЫВАЮ:

      1. Утвердить прилагаемую Методику расчета региональных коэффициентов перевода объемных показателей приборов учета сжиженного нефтяного газа в массовые показатели и расчета потерь при эксплуатации объектов систем снабжения сжиженным нефтяным газом.

      2. Департаменту газовой промышленности Министерства энергетики Республики Казахстан в установленном законодательством Республики Казахстан порядке обеспечить:

      1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

      2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства энергетики Республики Казахстан;

      3) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан представление в Департамент юридической службы Министерства энергетики Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1) и 2) настоящего пункта.

      3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра энергетики Республики Казахстан.

      4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

      Министр энергетики
Республики Казахстан 		А. Саткалиев

      "СОГЛАСОВАН"
Агентство по стратегическому
планированию и реформам
Республики Казахстан

  Утверждена приказом
Министр энергетики
Республики Казахстан
от 22 ноября 2023 года № 413

Методика расчета региональных коэффициентов перевода объемных показателей приборов учета сжиженного нефтяного газа в массовые показатели и расчета потерь при эксплуатации объектов систем снабжения сжиженным нефтяным газом

Глава 1. Общие положения

      1. Настоящая Методика расчета региональных коэффициентов перевода объемных показателей приборов учета сжиженного нефтяного газа в массовые показатели и расчета потерь при эксплуатации объектов систем снабжения сжиженным нефтяным газом (далее – Методика) разработана в соответствии с подпунктом 18-7) статьи 6 Закона Республики Казахстан "О газе и газоснабжении" (далее – Закон) и предназначена для расчета региональных коэффициентов перевода объемных показателей приборов учета сжиженного нефтяного газа в массовые показатели и расчета потерь при эксплуатации объектов систем снабжения сжиженным нефтяным газом.

Глава 2. Методика расчета региональных коэффициентов перевода объемных показателей приборов учета сжиженного нефтяного газа в массовые показатели и расчета потерь при эксплуатации объектов систем снабжения сжиженным нефтяным газом

      2. Учет расхода сжиженного нефтяного газа производится на основании объемных показаний счетчиков в метрах кубических путем перевода их к массовым показателям в килограммах.

      3. Учет расхода сниженного нефтяного газа по приборам учета на приготовление пищи устанавливаются в метрах кубических.

      4. Региональный коэффициент перевода рассчитывается и утверждается с учетом природно-климатических особенностей областей, городов республиканского значения и столицы, в которых находятся объекты газоснабжения.

      5. К – коэффициент перевода объемных показателей в массовые показатели, рассчитываемый с учетом введения ряда поправочных коэффициентов:

      К = рсм * Кпот * Кр * Кt,

      где:

      рсм – плотность газовой смеси в нормальных условиях при t = 0 оС и Р = 760 миллиметров ртутного столба, килограмм на метр кубический (далее - кг/м3);

      Кпот – коэффициент, учитывающий технологические потери, не вошедшие в отпускную цену газа;

      Кр – поправочный коэффициент на давление в населенном пункте;

      Кt – поправочный коэффициент на температуру смеси в рабочих условиях в газопроводе перед прибором учета.

      Плотность пропан бутановой смеси при нормальных условиях определяется по формуле:

      Рсм = (Рп * Пп + Рб * Пб)/(Пп + Пб),

      где:

      рсм – плотность пропан бутановой смеси при нормальных условиях;

      Рп – плотность (удельный вес) пропана при tсм = 0 С и Р = 760 миллиметров ртутного столба (2,019 кг/м3);

      Рб – плотность (удельный вес) бутана при tсм = 0 С и Р = 760 миллиметров ртутного столба (2,703 кг/м3);

      Пп – содержание соответственно пропана в смеси (в массовых долях);

      Пб – содержание бутана в смеси (в массовых долях).

      Поправочный коэффициент на давление в населенном пункте определяется по формуле:

      Кр = Рр/760,

      где:

      Кр – поправочный коэффициент на давление в населенном пункте;

      Pр – абсолютное давление смеси сжиженного нефтяного газа в рабочих условиях, миллиметров ртутного столба.

      Pр = (Рбар + Ризб)/1,33,

      где:

      Рбар – среднее барометрическое давление для данного населенного пункта, в соответствии с СП РК 2.04-01-2017 "Строительная климатология", гектопаскаль (далее – гПа).

      Ризб – избыточное давление перед газовым счетчиком в соответствии с Требованиями по безопасности объектов систем газоснабжения, утвержденными приказом Министра внутренних дел Республики Казахстан от 9 октября 2017 года № 673 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 15986), гПа;

      1,33 – коэффициент перевода гПа в миллиметрах ртутного столба.

      Поправочный коэффициент на температуру смеси в рабочих условиях в газопроводе перед прибором учета определяется по формуле:

      Кt =Tа/(Tа+tсм),

      где:

      Кt – поправочный коэффициент на температуру смеси в рабочих условиях в газопроводе перед прибором учета;

      Tа – абсолютная температура паровой фазы газовой смеси при нормальных условиях (273,15), К

      tсм – температура паровой фазы газовой смеси в рабочих условиях в газопроводе перед прибором учета, оС, в соответствии с приказом Министра здравоохранения Республики Казахстан от 16 февраля 2022 года № ҚР ДСМ-15 "Об утверждении Гигиенических нормативов к физическим факторам, оказывающим воздействие на человека" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 26831).

      Коэффициент потерь рассчитывается по формуле:



      где:

      Кпот – коэффициент технологических потерь;

      А – процент технологических потерь газа, не учтенных в отпускной цене, %.

      А=Пp + Пn.o., где

      Пp – процент потерь в рукавах газовозов, %.

      Пp = Пi × n × 100 / М,

      где:

      Пi – потери в рукаве на одну заправку газовой резервуарной установки, следует принимать Пi = 0,112 килограмм;

      n – общее число заправок групповых резервуарных установок в расчетный период;

      М – количество залитого газа в групповые резервуарные установки для населения в расчетный период, в тоннах.

      Перевод объемных показаний приборов учета в массовые единицы производится по формуле:

      М = К * V,

      где:

      М – показатель в массовых единицах;

      V – объем газа, показанный прибором учета, м3.

      Состав газовой смеси, поставляемой потребителям и количество неиспарившегося остатка, нормируется в зависимости от периода года.

      В качестве расчетного периода для городов Казахстана рассматривается отдельно теплый период года (с 1 апреля по 1 октября) и холодный период года (с 1 октября по 1 апреля) в соответствии с ГОСТ 34858-2022 "Газы углеводородные сжиженные топливные. Технические условия".

      Величина Пn.o, в формуле определяется для теплого или холодного периода года по ГОСТ 34858-2022 "Газы углеводородные сжиженные топливные. Технические условия" и составляет для пропана технического не более 0,7 %, для смеси пропана и бутана технического не более 1,6 %, и для бутана технического не более 1,8 %.

      6. В соответствии с подпунктом 6-4) пункта 5 статьи 7 Закона коэффициенты перевода объемных показателей приборов учета сжиженного нефтяного газа в массовые показатели утверждаются местными исполнительными органами областей, городов республиканского значения и столицы, районов (городов областного значения) (далее – местные исполнительные органы).

      7. Лица, осуществляющие розничную реализацию сжиженного нефтяного газа через групповые резервуарные установки, представляют в местные исполнительные органы заявку на утверждение коэффициента перевода объемных показателей приборов учета сжиженного нефтяного газа в массовые показатели с приложением необходимых документов, предусмотренных пунктом 8 настоящей Методики.

      8. К заявке прилагаются следующие документы:

      1) пояснительная записка о необходимости утверждения коэффициента перевода объемных показателей приборов учета сжиженного нефтяного газа в массовые показатели;

      2) соответствующие расчеты коэффициента перевода объемных показателей приборов учета сжиженного нефтяного газа в массовые показатели;

      3) паспорта на сжиженный нефтяной газ, подтверждающие его компонентный состав;

      4) расчет технологических потерь.

      9. Местные исполнительные органы в течение пяти рабочих дней со дня получения заявки проверяют на полноту представленные документы, указанные в пункте 8 настоящей Методики, и в письменной форме уведомляют лиц, осуществляющих розничную реализацию сжиженного нефтяного газа о принятии заявки к рассмотрению либо о мотивированном отказе в ее принятии или о необходимости корректировки.

      10. Основаниями для отказа в принятии заявки лиц, осуществляющих розничную реализацию сжиженного нефтяного газа, к рассмотрению являются непредставление или представление не в полном объеме документов, указанных в пункте 8 настоящей Методики.

      11. Заявка рассматривается местными исполнительными органами в течение десяти рабочих дней. Срок рассмотрения заявки исчисляется с момента поступления заявки в местные исполнительные органы.

      12. Принятые решения местных исполнительных органов об утверждении коэффициента перевода объемных показателей приборов учета сжиженного нефтяного газа в массовые показатели в течение пяти рабочих дней публикуются в официальных средствах массовой информации с указанием даты введения в действие указанного коэффициента.

      13. Срок действия коэффициента перевода объемных показателей приборов учета сжиженного нефтяного газа в массовые показатели составляет три года.