Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің "Өртті сөндіруді ұйымдастыру ережесін бекіту туралы" 2017 жылғы 26 маусымдағы № 446 бұйрыққа өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы

Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2024 жылғы 7 маусымдағы № 217 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2024 жылғы 11 маусымда № 34481 болып тіркелді

БҰЙЫРАМЫН:

1. "Өрттерді сөндіруді ұйымдастыру қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2017 жылғы 26 маусымдағы № 446 бұйрығына (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15430 болып тіркелген) мынадай өзгерістер мен толықтырулар енгізілсін:

көрсетілген бұйрықпен бекітілген өрттерді сөндіруді ұйымдастыру Қағидаларында:

15-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"15. Жолға шыққан кезде өрттің жойылғаны немесе оның болмауы туралы мәліметті алған жағдайда аға бастықтың, кезекші өрт сөндіру қызметі (бұдан әрі – ӨСКҚ) қызметкерінің, күштер мен құралдарды жедел басқару орталығының (бұдан әрі – КҚЖБО) кезекші диспетчерінің оралу туралы өкімі болған жағдайлардан басқа өрт сөндіру бөлімшесі шақыру орнына (өртке) келуі керек";

17-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"17. Өртке барар жолда басқа өртті байқаған жағдайда бөлімшені басқаратын басшы оны сөндіруге күштер мен құралдардың бір бөлігін бөледі (жағдайға байланысты) және тез арада КҚЖБО-ға (ББП) осы өрт, қабылданған шешім туралы хабарлайды.";

19-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"19. Бару жолында бөлімшенің аға бастығы КҚЖБО-мен (ББП) үздіксіз байланыста болады. Өрт сөндіру автокөлігінің тоқтап қалуының барлық жағдайлары туралы КҚЖБО-ға (ББП) хабарланады.";

107-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"107. 380 Вольт және одан жоғары кернеудегі электр желілері мен қондырғыларды энергия кәсіпорындарының (ұйымдар) кезекші персоналы өкілдері ажыратады, кернеуі 380 Вольттан жоғары электр қондырғыларында өрттерді сөндіру осы Қағидалардың 4-қосымшасына сәйкес белгіленген тәртіппен жазбаша рұқсатты ресімдей отырып, оларды ажырату және жерге қосу жөніндегі операцияларды орындағаннан кейін ғана кіріседі.

Желіні тоқтан ажырату мүмкіндігі болмаған жағдайларда фазалық кернеуі 220 Вольттан жоғары емес электр сымдарын кесу арқылы ажыратуға жол беріледі. Ажыратуды электр сымдары мен ток өткізетін элементтер болған жағдайда жеке құрам ӨСБ нұсқауы бойынша жүргізеді:

өртті сөндіруге қатысушылар үшін қауіпті;

жаңа өрт ошақтарының пайда болу қаупін тудыр;

өртті сөндіру бойынша іс-қимылдарды жүргізуге кедергі келтіреді.";

113-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"113. Тұрақты орналасу орнына келгеннен соң күштер мен құралдарды 10 минуттан аспайтын уақыт аралығында әзірлікке келтіру бойынша шаралар қолданылады. Қарауылдың шығуға даярлығы КҚЖБО (ББП) хабарланады.";

143-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"143. ШБ осы Қағидалардың 137-тармағында көзделген міндеттердің орындалуын қамтамасыз ете отырып, штабтың жұмысын басқаруы керек, оның ішінде:

ӨСБ қабылдаған шешімге сәйкес күштер мен құралдарды орналастыруы;

өртте үздіксіз барлауды ұйымдастыру және жауынгерлік учаске бастықтарынан мәліметтер ала отырып өрттегі жағдайды зерттеуі;

қосымша күштер мен құралдарды шақыруы, ӨСБ бұйрықтарын бөлімше басшыларына жеткізуі;

өрттегі байланысты ұйымдастыру;

ӨСБ барлау нәтижесін және өртті сөндірудің жүргізілуі мен жағдайын баяндауы;

кідіртпейтін жағдайларда, кейіннен ӨСБ баяндау арқылы өздігінше шешім қабылдауды жүзеге асыруы;

ӨСБ және штаб бұйрықтарының орындалуын бақылауы;

келген бөлімшелерден резерв құруы;

қаланың (объектінің) арнайы қызметтерін шақыруы, олармен өзара іс-әрекетті ұйымдастыруы;

КҚЖБО (ББП) өрт туралы мәліметтерді беруі;

белгіленген тәртіпте ішкі істер органының өрт сынақ зертханасымен және жедел тергеу тобымен өзара іс-қимыл ұйымдастыра отырып, өрттің туындау себебі мен оған кінәлі тұлғалар туралы мәлімет жинауды қамтамасыз етуі;

тыл бастығы мен байланысшыларды қатыстыра отырып, жедел штабтың құжатынтарын жүргізуі;

өртте ұзақ уақыт жұмыс істеу кезінде жеке құрамды тамақтандыру мен алмастыруды ұйымдастыруы керек.";

164-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"164. Өрт сөндіруші-байланысшы:

командирдің бұйрықтарын алып және нақтылай отырып, оларды дер кезінде бұрмалаусыз адресатқа жеткізу керек, содан кейін бастыққа қайта оралып, бұйрықтарды бергені жөнінде баяндау;

радиостанция және телефон бойынша жедел штабпен, КҚЖБО (ББП) тұрақты байланысты орнату және ұстау;

өзінде жылжымалы радиостанция, телефон анықтамалығы, шақыру белгілерінің тізбесі, таза парағы бар блокнот, қарындаш пен шам болуы керек.";

175-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"175. Шақыру орнына (өртке) жол жүру кезінде қарауыл бастығы (аға инженер):

қозғалыстың оңтайлы бағдарын анықтау, жүргізушінің гарнизон бастығы белгілеген қозғалыс жылдамдығы мен жол қозғалысы ережелерінің Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің Жол жүрісі қағидаларын, Көлік құралдарын пайдалануға рұқсат беру жөніндегі негізгі ережелерді, көлігі арнайы жарық және дыбыс сигналдарымен жабдықталуға және арнайы түсті-графикалық схемалар бойынша боялуға тиіс жедел және арнайы қызметтер тізбесін бекіту туралы 2023 жылғы 30 маусымдағы № 534 бұйрығына сәйкес талаптарын сақтауын қамтамасыз ету (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 33003 болып тіркелген);

өрт сөндірудің жедел құжаттамасымен (жедел жоспарлар, карточкалар, су көздерінің планшеттерімен және т.б.) танысу;

радиостанция арқылы өрт орнынан ҚҚЖБО (ББП) ақпаратын үнемі тыңдау;

жолда тоқтаған кезде осы Қағидалардың 19-тармағын басшылыққа алу керек.";

207, 208 және 209-тармақтар мынадай редакцияда жазылсын:

"207. Өрт ғимараттың қай қабатынан шыққанына қарамастан барлау-құтқару тобының бiрiншi кезектегi негiзгi мақсаты адамдарға қауiп төну шамасын анықтау. Бұл ретте айрықша назар жанып жатқан және жоғары орналасқан қабаттардағы бөлмелерге назар аудару керек.

Адамдарды өрт кезінде эвакуациялау және авариялық-құтқару жұмыстары өрт кезінде жағдайды, күштер мен құралдардың болуын ескере отырып жүргізеді.

Авариялық-құтқару жұмыстары адамдарға қауіп төнген жағдайда дереу жүргізіледі.

Жолдары жабылып жанып жатқан ғимараттың қабаттарында қалған адамдардың Эвакуация жай-күй үшін шаралар қабылдайды (жанып жатқан үй-жайда (ғимаратта) адамдар мемлекеттік өртке қарсы қызмет бөлімшелерінің болуын, олардың іс-қимылдарын көретіндей жарық сигналдары қосылған өрт және авариялық-құтқару автомобильдерін орналастыру, ал оларға жүгіну үшін дүрбелеңнің алдын алу үшін дауыс зорайтқыш қондырғылар, ішкі ескерту жүйесі және ескерту құралдары (адамдардың кез- келген қабаттың терезелерінен секіру, арқанмен түсу, жанып жатқан бөлмеден өту әрекеттері, түтінді дәліздер мен баспалдақ торлары).

Авариялық-құтқару жұмыстары кезінде ӨСЖ КҚЖБО-мен үнемі байланыста болуға керек.

208. ӨСЖ барлау жүгiзу кезiнде негiзгi тапсырмаларды орындаудан басқа:

адамдардың өмірі мен денсаулығына қауіп төндіретінін, олардың орналасқан жерін және ғимаратта қалғандардың санын нақтылау;

өрт болған жерден төмен немесе жоғары орналасқан қабаттарға түтiнденбеген саты торлары мен ғимараттың үстiне түтiн бармайтын аралас бөлмелерге, балкондар, лоджиялар және сол сияқтылар арқылы басқа жаққа бағыттаудың қысқа жолдарын анықтау;

iшкi өртке қарсы су құбырының өрт су сорғылары iске қосылғандығын және тұрақты өрт сөндiру түтiндi сейiлту және температураны түсiру құралдарын пайдалану;

ескерту, түтінге қарсы қорғаныс, эвакуацияны басқару жүйесі жұмыс істеп тұрғанын және оның жұмысының тиімділігін анықтау;

саты торларының, балкондардың, өрт сөндіру автокөтергiштерiнiң, автосатылардың, құтқару құралдарын пайдалану;

жақын маңдағы су көздерін, ішкі өртке қарсы су құбырының жұмысқа қабілеттілігін, құрғақ құбырларды пайдалану.

209. Биік ғимараттағы өртті сөндіру кезінде ӨСЖ:

өртте жедел штаб құру;

адамдарға төнген қауіптің шамасын, оларды құтқарудың жолдары мен тәсілдерін анықтау;

адамдарды құтқаруда бірінші кезекте түтінденбеген саты торларымен жүргізуге автомобильдер мен өрт сөндіру қол сатыларын, автокөтергіштер мен басқа да құтқару құралдарын пайдалану;

ГТҚҚ бөлімшелерінен құтқару-іздестіру топтарын құру;

өрт орнында аса қысқа мерзімде автосатылар мен автокөтергіштердің керек санын, ГТҚҚ бөлімшелерін, күштер мен құралдардың қорын шоғырландыру;

ғимаратта қалған адамдар арасында дүрбелеңнің алдын алу үшін ескерту жүйесін (ішкі ескерту жүйесі, сигнал-дауыс зорайтқыш құрылғы, дауыс зорайтқыш сөйлесу құрылғысы және плакаттар) пайдалана отырып шаралар қабылдау;

су (көбік) беру үшін бірінші кезекте ішкі өрт сөндіру құралдары мен құрғақ құбырларды біруақытта жылжымалы құралдарды өрістете отырып пайдалану;

жеке құрамды және ӨТЖ қабаттарға көтеруді саты торлары, автокөтергіш, вертолеттердің көмегі арқылы жүзеге асыру;

жеке құрамды және өрт сөндіру автокөліктерін құлаған шынылар мен басқа заттардан сақтау жөніндегі шараларды қолдану;

жеңқұбыр жолдарының жұмысын бақылау үшін тік жүргізілген бір жеңқұбыр жолына бір бекет есебінен резервті жеңқұбыр бар бекеттер қою керек;

тәуліктің қараңғы уақытында авариялық-құтқару жұмыстарын жүргізу орындарын жарықтандыру.";

мынадай мазмұндағы 209-1-тармақпен толықтырылсын:

"209-1. Биіктікте жұмыс істеу кезінде сақтандыру құрылғылары қолданылады, сондай-ақ мынадай қауіпсіздік шаралары сақталады:

автосатыда жұмыс істейтін өртке қарсы қызмет қызметкерлері (автоөтергіште) карабинмен сатыға (бесікке) бекітілгеннен кейін ғана жұмыс істеуге жол беріледі;

шатырда жұмыс істейтін өртке қарсы қызмет қызметкерлері құтқару арқанымен ғимараттың берік, сенімді орнатылған құрылымына бекітілуі керек;

магистральмен биіктікте және жабындарда жұмысты кемінде екі адам жүзеге асыруы керек;

тік жең сызығы бір жеңге кемінде бір кідіріс есебінен жең кідірістерімен бекітіледі, көтеру биіктігі 30 метрден асқанда – бір жеңге 2 кідіріс.

Өртке қарсы қызмет қызметкерлерінің салбырап тұрған жабындарда және жану белгілері бар жабын учаскелерінде болуына рұқсат етілмейді.

Өрт сөндіргіш затты беруді тоқтатқаннан кейін өрт оқпанын бақылаусыз қалдыруға жол берілмейді.

Жүргізушілерге жұмыс кезінде ӨСЖ және лауазымды адамдардың бұйрығынсыз көлік құралдарын, мотопомпаларды жылжытуға, автосатырлар мен автокөтергіштердің қандай да бір ауыстыруларын жүргізуге, сондай-ақ өрттің қауіпті факторларының әсеріне тікелей қауіп төндіретін жағдайларды қоспағанда, көлік құралдарын, мотопомпалар мен жұмыс істеп тұрған сорғыларды қадағалаусыз қалдыруға рұқсат етілмейді.";

230-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"230. Атом электр станциялары объектiлерiндегi өртті сөндiру кезiнде ӨСЖ:

сөндiрудi осы Қағидалардың 226, 230-тармақтарының талаптарына сәйкес ұйымдастыру;

радиациясы жоғары деңгейдегi аймақта немесе үй-жайда өрт сөндiру бойынша оқшау учаскелер құру;

радиациясы жоғары аймақтарда iстейтiн бөлiмшелермен және буындармен тұрақты байланыс орнату және ұстау, жұмыс орындау тәртiбi туралы нұсқаулар беру".

291-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"291. Өрт орнына баратын жолда КҚЖБО (ББП) арқылы станция диспетчерiнен:

жанған жылжымалы құрамның тұрған орнын, оған жолдың және кiреберіс жолдардың бар-жоғын;

көршi вагондарды, поездарды ажыратуға және эвакуациялауға қабылданған шараларды;

өрт орнының үстiндегi электр түйiспе сымдарының тоқтан ажыратылғанын;

қалдық кернеудi алу үшiн бригаданың және маневр локомативiнiң жiберiлгендiгiн;

өрт орнына өрт және жөндеу-қалпына келтiру поездарының жiберiлген уақытын нақтылауы керек.";

8-тарау мынадай мазмұндағы 5-1 және 5-2 – параграфпен толықтырылсын:

"Параграф 5-1. Электр автобустарындағы өрттерді сөндіру

306-1. Электр автобустарындағы өрттің дамуы салонның тез және қатты түтініне, есікті ашу механизмінің ажыратылуына, өрттің тез таралуына және жолаушылар арасында дүрбелеңмен сипатталады.

Электробустың өрт қаупі конденсатордың жанғыш элементтерінің, электробус салонының пластикалық элементтерінің және электр өткізгіштердің орамасының болуына байланысты.

Электр автобустарындағы өрттердің тән ерекшеліктері:

1) электр автобусындағы адамдардың денсаулығына дүрбелең туындауға байланысты қауіптің болуы;

2) салон ішінде және көрші көліктерге өрттің тез таралу ықтималдығы;

3) электр автобусына кіреберістер мен кіреберістердің шектелуі, жеңдік желілерді төсеудегі күрделілік;

4) су көздерінің қашықтығы;

5) жоғары вольтты жабдықтар мен электр желілерінің болуы (электр автобусының зарядтау станциясында).

306-2. Өрт болған жерге барған кезде ӨСЖ КҚЖБО диспетчерлері арқылы нақтылауы керек:

1) жанып жатқан электр автобусының орналасқан жері (жүру маршрут жолы бойынша, зарядтау станциясында), оған жолдар мен кіреберістердің болуы;

2) жолаушылар мен жүргізушіні эвакуациялау бойынша қабылданған шаралар, олардың жай-күйі (эвакуацияланған, бұғатталған);

3) электр желілерінің энергетикалық кәсіпорындардың (ұйымның) кезекші перосналының келу және кернеуді ажырату уақыты туралы ақпарат (зарядтау станциясында электр автобусы өртенген жағдайда).

306-3. Өрт орнына келгеннен кейін ӨСЖ көлік құралының электр жабдығын ажыратуына/ажырату көз жеткізу керек (негізгі ажыратқыштың ауыстырып-қосқышының орнын көзбен бағалау, "Off" жағдайына ауыстыру).

Өртті жою бойынша шаралар қабылданғанға дейін электр автобусының жолаушыларын эвакуациялау жүзеге асырылады. Сөндіруге жолаушылар толық эвакуацияланғаннан кейін кіріседі.

306-4. ӨСЖ электр автобустарында өртті сөндіру кезінде:

1) адамдардың бар-жоғын және жай-күйін анықтау, оларды эвакуациялау жөнінде шаралар қабылдау;

2) байланыс электр желілері өтетін ауданда сөндіру басталғанға дейін 4-қосымшаға сәйкес нысан бойынша (оның ішінде зарядтау станциясында жанған кезде) белгіленген тәртіппен ресімделген жазбаша рұқсатты энергия кәсіпорындарының (ұйымның) кезекші персоналынан алуға;

3) қауіпсіздік мақсатында өрт болған жерді қоршау;

4) жеке құрамды электр тогының соғуынан қорғау шараларын қабылдау;

5) электр автобусын электрмен жабдықтаудың ажыратылғанына, автобусының артқы жағындағы негізгі токтың электр беру қосқышы ажыратылғанына көз жеткізіңіз;

6) электр автобуста жану ошағының орналасқан жерін анықтау;

7) кері аялдамаларды орнату;

8) жеңдік көпірлерді пайдалана отырып, жең құбыр желілерінің төсемін жүзеге асыра отырып, қозғалысты немесе маневр жасауды ескере отырып, жең құбыр желілерінің төсем жолдары мен тәсілдерін пайдалану;

9) көршілес көлік құралдарына қауіптің болуын және оларды эвакуациялау тәсілдерін анықтау;

10) жанбаған көлікті қорғауды және қауіпті аймақтан алып тастауды ұйымдастыру.

Электр автобустарында шамалы өрт ошақтарын сөндіру ұнтақты немесе көмірқышқылды өрт сөндіргіштердің көмегімен жүзеге асырылады.

306-5. Жерге жеткілікті байланысы бар (оның ішінде су басу аймағындағы жол-көлік оқиғасы (бұдан әрі – ЖКО) нәтижесінде аударылған) электр автобусын сөндіру кезінде өрт сөндіру автомобильдерінен қол оқпандары арқылы автомобильдердің оқпандары мен өрт сорғыларының жерге тұйықтауын қамтамасыз етіледі.

306-6. Электробустын қоректенетін желілердің зарядтау станцияларына қосылған кезінде жануды жою, қол оқпандары мен өрт сөндіру техникасын жерге тұйықтаудан басқа, электр автобусын сүйреу көзінің артына өрт сөндіру бөлімшесінің қарулануындағы жерге тұйықтау құрылғысымен жерге тұйықтауды жүргізу керек, диэлектрлік қорғаныс құралдарын қолдана отырып.

Электробусты қол оқпандарымен сөндіру кезінде жанып жатқан электробустан қолданылатын қол оқпандарының саптамаларына дейінгі қауіпсіз арақашықтықтардың сақталуы қамтамасыз етіледі.

Су басу аймағындағы электр автобусын қол оқпандары арқылы сөндіру кезінде оқпандардың позициясы су айнасының сыртында айқындалады.

Электрбусты электрмен жабдықтауды ажырату, қол оқпандары арқылы жануды жою жөніндегі жұмыстарды өрт сөндіру бөлімшелердің иелігіндегі диэлектрлік қорғау құралдарын (диэлектрлік ботылар, диэлектрлік қолғаптар) қоладан отырып жүзеге асыру.

Өртке қарсы қызмет бөлімшелері өртті сөндіру бойынша жұмыстарды нақты жағдайды және өрт орнында қалыптасқан барлау нәтижелерін жан-жақты бағалауды ескере отырып жүзеге асырады.

Параграф 5-2. Электромобильдердегі өрттерді сөндіру

306-7. Өрттерді сөндіру және электромобильдерде авариялық-құтқару жұмыстарын жүргізу кезінде қатысушылар жұмыстарды орындау кезектілігін сақтауы керек, (электромобиль қозғалтқышы жұмыс күйінде болуы мүмкін екенін есте ұстаған жөн), ол үшін:

1) кері қайтаруға қарсы аялдамаларды орнату арқылы көлік құралының қозғалысын болдырмау жөнінде шаралар қабылдау, қол тежегішін іске қосу және электромобильді "Р" (тұрақ) режиміне немесе бейтарап беріліске қою;

2) тұтану кілтін алыңыз немесе "ақылды" кілтті алып тастаңыз (іске қосу түймесі бар машиналар үшін) және электромобильден кемінде 5 метр қашықтықта апару керек;

3) 12 вольтік жүйені ажыратыңыз (клемді батареядан алыңыз немесе 12 вольтті қызмет ашасын алыңыз) немесе сақтандырғышты алыңыз және кабельді өндіруші көрсеткен жерде кесіңіз;

4) жоғары вольтты жүйені ажырату (қызмет қосқышын немесе батарея ашқышын алу);

5) сөндіруге кірісуге, суды үздіксіз беруді жүзеге асыру;

6) 12 вольтты жүйені және жоғары вольтты жүйені ажырату жөніндегі іс-қимылдарды орындауға, электр қондырғыларын кернеумен сөндірудің ұқсастығы бойынша қауіпсіз қашықтықты сақтай отырып, жануды жою жөніндегі іс-қимылдарға кірісуге.

306-8. Электромобильді (гибридті) сөндіру кезінде өртке қарсы қызмет қызметкерлері тыныс алу органдарын қорғау құралдарын пайдалануы керек, өйткені батареялар улы түтіндерді – литий, никель, көміртек, мыс және кобальт оксидтерін, сондай-ақ күкірт қышқылын шығарады, электр оқшаулағыш қорғаныс құралдарында (диэлектрлік ботылар мен қолғаптар) жұмыс істейді, жанып жатқан электромобильден кемінде 4 метр қашықтықта орналасқан, өрт оқпаны, өрт сөндіру машинасының сорғысы міндетті түрде жерге тұйықталуы керек, өртті сөндіруге шашыратылған су ағындары берілуі керек. Өрт сөндіргіш ретінде шашыратылған су ағындарын, ұнтақ қосылыстарын және жанбайтын газдар, сондай-ақ аралас қосылыстар қолданылады. Ауа-механикалық көбіктің барлық түрлерін қолдануға жол берілмейді. Өрт сөндіру, авариялық-құтқару автомобильдері жанып жатқан электромобильден кемінде 40 метр қашықтықта орнатылады.

Қауіп туғызатын электр көлігінің түбінде немесе оның артқы жағында (магистральда) орналасқан батарея және қызғылт сары өрілген қуат сымдары.

Қуатты литий-ионды аккумуляторларды сөндіру қиын, өйткені жану батарея жинағының ішінде орын алады, оған қол жеткізу қиын. Жанып жатқан батареяларды (салқындату керек) көп мөлшерде (кем дегенде 10000 литр) су қолдана отырып өшіру керек.

306-9. Зарядтау станциясының өзі және зарядталып жатқан электромобиль жанған кезде өрт орнына энергия кәсіпорындарының (ұйымның) кезекші персоналын шақыру керек.

306-10. Зарядтау станциясындағы электромобильді сөндіру кезінде бірінші кезекте станцияның ажыратылғанына көз жеткізу ("өшіру" күйіндегі шұғыл тоқтату түймесі), коннекторды ажыратыңыз, электр қалқанындағы автоматтың ажыратылғанына көз жеткізініз, содан кейін ғана сөндіруге кірісіңіз.

Жану жойылғаннан кейін әр 15 минут сайын жылу түсіргіштің көмегімен батареяның температурасын бақылау жүзеге асырылады, ол жоғарлаған жағдайда одан әрі салқындату жүзеге асырылады.

Электромобильдің қайта жануын болдырмау үшін жойылғаннан кейін кәдеге жарату сәтіне дейін кезекшілік қамтамасыз етіледі. Электромобильді ашық алаңда, басқа көлік құралдары мен объектілерден кемінде 20 метр қашықтықта орналастыру керек.

306-11. ЖКО салдарын жою кезінде электромобильді (гибридті) сөндіру кезіндегідей барлық бастапқы әрекеттер орындалады. Автомобильдің тартқыш қышқылды аккумулятор батареясының (бұдан әрі – ҚАБ) орналасқан жерін анықтау және оның беті электромобильді тұрақтандыру (көтеру) үшін пайдаланылмайды. Электр көлігінің ауырлық орталығы төменгі жағында орналасқан тартқыш ҚАБ арқасында ішкі жану қозғалтқышы бар әдеттегі автомобильдерден ерекшеленеді. ЖКО салдарын жою жөніндегі жұмыстарды сервистік қосқышты алып тастағаннан кейін диэлектрлік құралдарсыз орындауға жол беріледі.

Электромобильді көтеру және тұрақтандыру үшін авариялық-құтқару құралын сақтықпен қолдану. Электромобильдің тіректерін кесер алдында ішіндегі қаптаманы ашып, қауіпсіздік жастықтары үшін пневматикалық қондырғылардың жоқтығына көз жеткізу керек, жоғары вольтты кабельдер мен компоненттерді кездейсоқ кесуден аулақ болу.

Жоғары кернеу көздерін анықтау үшін пластикалық панельдерді алып тастау.

Жұмыс орнында қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін өрт сөндіру техникасын жолдың жүріс бөлігі арқылы орнатуға жол беріледі. Өтіп бара жатқан бөлікке өрт сөндіру техникасын орнату сигналдық конустар орнатыла отырып, ӨСЖ нұсқауы бойынша жүзеге асырылады. Бұл ретте көлік құралында жарық сигналдары қосылады. жол-патрульдік қызмет қызметкерлері тартылады.

Авариялық-құтқару жұмыстарын жүргізу үшін тартылған өртке қарсы қызмет қызметкерлеріне көлік құралдарының соқтығысуын болдырмайтын орындарда көлік құралдарын, сондай-ақ өзге де техниканы орналастыру керек.

Жұмыстарды тәуліктің қараңғы уақытында орындау кезінде жұмыс аймақтарын жарықтандыру ұйымдастырылады.

АҚЖ жүргізу кезінде жұмыс істеген қауіпсіздік жастығының жарақаттануын болдырмау үшін қызметкерге руль (алдыңғы панель) мен зардап шеккендердің арасында болуға тыйым салынады. Рульдегі қауіпсіздік жастықшасының блокаторы қолданылады.

Авария болған көлік құралының қауіпсіздік белдіктерінің механикалық керілу жүйесімен жабдықтау кезінде серіппемен жарақаттануды болдырмау үшін белдіктердің керілу механизмін және жүйені басқару механизмін кесуге, кесуге рұқсат етілмейді.

Кесу орнын өндіруші көрсеткен жағдайларды қоспағанда, жоғары вольтты кабельдерді, компоненттерді (қызғылт сары түсті) кесуге тыйым салынады.

Электр тогының соғуын болдырмау үшін батареяны кесуге, ашуға рұқсат етілмейді.".

308-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"308. Ауылдық елді мекенде өртті сөндіру кезінде ӨСЖ керек:

iшкi iстер бөлiмiнiң кезекшiсi, жергiлiктi байланыс торабы немесе ББП арқылы аудандық жоспарда көзделген күштер мен құралдарды уақытында шақыруды ұйымдастыруы, өрт туралы КҚЖБО-не хабарлауы;

оттың таралуына жол бермеу жөнiндегi шараларды қабылдаумен бiруақытта адамдарды құтқаруды, малдарды және материалдық құндылықтарды эвакуациялауды ұйымдастыруы;

оттың таралуы мүмкiн жолдарды бөлiп тастау үшiн тракторларды және бульдозерлердi пайдалану;

өртке қарсы құралымдар мүшелерiнен және халықтан, жаңа жану ошақтары қатері төнген кезде, өрт сөндiргiштерi және су құйған шелектерi бар бекетшiлер қоюы;

жергiлiктi атқарушы органдар арқылы ерікті өртке қарсы құралымдар, шаруашылық әкiмшiлiгi тараған өрттi сөндiруге шаруашылық жүргізуші объектiлерiнiң техникасы мен халқын жұмылдыруы керек.".

Қағидалардың 11-қосымшасы осы бұйрыққа қосымшаға сәйкес жаңа редакцияда жазылсын;

2. Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігінің Өртке қарсы қызмет комитеті заңнамада белгіленген тәртіппен мыналарды қамтамасыз етсін:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

3) осы бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігінің Заң департаментіне осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді ұсыну.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Төтенше жағдайлар вице-министріне жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Төтенше жағдайлар министрі

Ч. Аринов

"КЕЛІСІЛДІ"
Қазақстан Республикасының
Ауыл шаруашылығы министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"
Қазақстан Республикасының
Оқу-ағарту министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"
Қазақстан Республикасының
Энергетика министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"
Қазақстан Республикасының
Ішкі істер министрлігі

	Қазақстан Республикасының Төтенше жағдайлар министрі 2024 жылғы 7 маусымдағы № 217 Бұйрығына қосымша
	Өртті сөндіруді ұйымдастыру қағидаларына 11-қосымша

Қажетті күштер мен құралдардың есептеу формулалары

1. Негізгі көрсеткіштерді анықтауға арналған формулалар. Есептеу формулалары

1-кесте

р/ с №	Көрсеткіш	Формула, анықтама	Формулаға кіретін шамалардың мәндері
			Белгілеу	Атауы, өлшем бірлігі
1	Өрттің еркін даму уақыты (мин)		tанықтау	өртті анықтау уақыты, мин. (келесі факторларды ескере отырып, ерікті түрде қабылданады – өрт дабылының болуы (өрт сөндіру), күзеттің болуы, өрттің тәулік уақыты, адамдардың өтуі, объектінің орналасқан жері (яғни өрт фактісін анықтау үшін көзбен шолып бақылау) және т.б.).
			tхабарлау	өрт туралы хабарлау уақыты, мин. (телефон, (ұялы) байланысқа байланысты ерікті түрде алынады)
			tақпараты өндеу	ақпаратты өңдеу уақыты, мин. (диспетчер үшін уақыт-орташа есеппен 0,5-тен 1-ге дейін алынады)
			tжинау	дабыл бойынша жеке құрамды жинау уақыты-1 мин
			tжүру.	жүру уақыты, мин
			tкқо.	күштер мен құралдарды орналастыру уақыты, мин. - ӨҚД нормативтері бойынша: 3 мин — жазғы кезең үшін; 6-8 мин — қысқы кезең үшін. Уақытты орташа формула бойынша есептеуге болады tрс. =0,035 * Lр, мұндағы Lр-жең сызығының ұзындығы.
2	Жүру уақыты	tж. = L*60/ Vж	L	өрт сөндіру бөлімінен объектінің кіреберіс қақпасына дейінгі арақашықтық, ПА ең қысқа жүру бағыты бойынша, км
			Vж	АЦ қозғалысының орташа жылдамдығы, км/сағ, 40 км/сағ қатты жолдармен; Дала жолдары бойынша 25 км/сағ Автожолдар бойынша рұқсат етілген жылдамдықпен Шеру кезінде колонна құрамында 30 км/сағ.
3	От шарпыған жолдың ұзындығы, (м) 10 минутқа дейін	Rп = 0,5 Vл × tсв	Vл	желілік жанудың таралу жылдамдығы, м/мин
			tсв	өрттің еркін даму уақыты, мин
4	⇒ 10 мин аса	Rп = 0,5 Vл × 10 + Vл (tсв- 10) = Vл * (tсв - 5)	Vл	жанудың таралуының желілік жылдамдығы, м/мин
			tсв	өрттің еркін даму уақыты, мин
өрт алаңы, (м2)
5	Дөңгелек нысан	SП = pR2	p	3,14
			R	Өрт шарпыған жолдың ұзындығы (өрт радиусы)
	Жартылай шеңбер нысан	SП = 0,5*pR2	a	өрттің дамуы болатын бұрыш
	Бұрыштық пішін	SП = 0,25*pR2	-	-
	Тікбұрышты нгысан	SП = n* a*R	n	жанудың таралу бағыттарының саны
			a	үй-жайдың (ғимараттың) ені, м
сөндіру алаңы (м2)
6	Дөңгелек	Sт = ph(2R-h)	h	оқпанды сөндіру тереңдігі: қол оқпандары үшін-5 м; лафетті үшін - 10 м.
	Бұрыштық 90 о	Sт = 0,25ph х (2R-h)	a	сөндіру майданының ені
	Бұрыштық 180о	Sт = 0,5ph х (2R-h)	R	Өрт шарпыған жолдың ұзындығы (өрт радиусы)
	Бұрыштық 270о	Sт = 0,75 ph х (2R-h)	n	жану майданының бүйір жақтары саны
	Бір жағынан тікбұрышты	Sт = ha	-	-
	2 қарама қарсы жағынан тікбұрышты	Sт = 2ha	-	-
7	қажетті сөндіру шығыс (л/с, кг/с, м3/с)	Qтр.т = Sп × Iтр	Sп	сөндірудің есептік параметрі: (ауданы-м2, көлемі-м3, периметрі / алдыңғы м)
			Iтр	өртті сөндіру үшін өрт сөндіргішті беру қарқындылығы: беттік-л / (м2×с), кг / (м2×с), көлемдік-кг / (м3 с), м3/(м3 с) сызықтық — л / (м с)
8	қорғаудың талап етілетін шығысы (л/с)	Qтр.т = Sз × Iтр.з	Sз	есептік параметрдің шамасы
			Iтр.з	қорғау үшін өрт сөндіргішті беру қарқындылығы
өрт сөндіргіш заттарды беру аспаптарының саны
9	Су оқпаны	Nств.в = Qтр / qств	Qтр	сөндіруге қажетті шығын, л/с
			qств	оқпан шығыны, л / с
	көбік оқпандары -беттік сөндіру	Nств.п = Sт / Sпс	Sт	сөндіру алаңы, м2
			Sпс	көбік оқпанын сөндіру алаңы, м2
	көбік оқпандары -көлемді сөндіру	Nств.п =(Vп × kз) / (qпс × tр)	Vп	бөлменің көлемі, м3
			kр	көбіктің бұзылу коэффициенті 3
			qпс	көбік оқпанын тұтыну, м3/мин
			tр	болжалды сөндіру уақыты-15 мин
оқпандардың жұмыс уақыты
10	су көзіне орнатусыз ПА-дан	tраб= (Vц - NрVр) / (Nст × qст × 60)	Vц	өрт сөндіру машинасының цистернасындағы су көлемі, л
			Nр	магистральдық және жұмыс желілеріндегі жеңқұбырлар саны, шт
			Vр	бір жеңқұбырлар су көлемі, л
			Nст	осы өрт сөндіру машинасынан жұмыс істейтін су оқпандарының саны, шт
			qст	Оқпанның су шығыны, л/с
11	шектеулі қоры бар су көзіне орнатумен ӨСА-дан	t = (0,9 VВ - NрVр) / (NПР × QПР × 60)	VВ	су қоймасындағы су қоры, л
			Nр	магистральдық және жұмыс желілеріндегі жеңқұбырлар саны, шт
			Vр	бір жеңқұбырдағы су көлемі, л
			NПР	осы су көзіне орнатылған барлық өрт сөндіру машиналарынан берілген аспаптардың (оқпандардың, генераторлардың) саны
			QПР	бір құрылғының су шығыны, л / с
Жұмыс уақыты ОКГ-600 (мин)
12	Көбіктүзгіш бойынша	t = Vпо / qокг	Vпо	көбіктүзгіш көлемі, л
			qГПС	ОКГ шығыны -600: Су-5,64 л/с; Көбіктүзгіш -0,36 л/с; Ерітінді -6 л/с.
	Су бойынша	t = Vв / qокг	Vв	Су көлемі, л
			Qокг	ОКГ шығыны -600: Су-5,64 л/с; Көбіктүзгіш -0,36 л/с; Ерітінді -6 л/с..
орташа көбейтілген көбіктің мүмкін мөлшері (ПСК) (м3)
13	Көбіктүзгіш бойынша	Vп = Vпо / 0,6	Vпо	Көбіктүзгіш көлемі, м3
	Су бойынша	Vп = Vводы / 9,4	Vводы	Су көлемі, м3
мүмкін сөндіру алаңы ТЖС және ЖС (ПСК) (м2)
14	Көбіктүзгіш бойынша (ТЖС)	ST = Vпо / 3	Vпо	Көбіктүзгіш көлемі, л
	Көбіктүзгіш бойынша (ЖС)	ST = Vпо / 1,8(2)	Vпо	Көбіктүзгіш көлемі, л
	Су бойынша (ТЖС)	ST = Vв / 45	Vв	Су көлемі, л
	Су бойынша (ЖС)	ST = Vв / 30	-	-
15	ерітінді бойынша ТЖС және ЖС сөндіру алаңы (м2)	ST = VР-PA / ISt × tP × 60	ISt	өртті сөндіруге ерітіндіні берудің нормативтік қарқындылығы, л / (м2 с)
			tP	сөндірудің есептік уақыты, мин
			VР-PA	көбік түзетін Сулы ерітіндінің мөлшері, л
16	магистральдық желінің су көзінен өртке дейінгі шекті ұзындығы (м)	Lпр = [Нн - (Нпр ± Zм ± Zпр) / SQ2] × 20	Нн	сорғыдағы қысым, м
			Нпр	тармақталудағы, лафеттік оқпандардағы, көбік генераторларындағы қысым (барлық жағдайларда екі - үш жеңқұбыр шегіндегі тармақталудан жұмыс желілеріндегі қысымның жоғалуы 10 м - ден аспайды, сондықтан тармақталудағы қысым осы тармақталуға қосылған оқпан саптамасындағы қысымнан 10 м артық болуы керек), м
			Zм	шекті арақашықтықта жер бедерінің ең жоғары көтерілу (+) немесе түсу (-) биіктігі, м
			Zпр	өрт сөндіру аспаптарын (оқпандарды, көбік генераторларын) өрттегі тармақталу орнынан немесе іргелес жерлерден көтерудің немесе түсірудің ең жоғары биіктігі, м
			S	бір өрт жеңқұбырының кедергісі
			Q	ең көп жүктелген бір магистральдық жеңқұбыр желісінің су шығыны, л / с
17	негізгі мақсаттағы АЦ саны	Nотд = Nл.с / Nбр	Nл.с	тартылған жеке құрамның саны, адам
			Nбр.	жауынгерлік есепте жеке құрамның саны, адам (орта есеппен - 4 адам)
18	АЦ сумен жанармай құю жылдамдығы (мин)	tзап= Vц / (Qп × 60)	Vц	цистерна көлемі, л
			Qп	цистернаны толтыратын сорғының орташа су беруі, л / с
19	өрттегі АО-дан су ағынының уақыты (мин)	tРАСХ= Vц / (Nпр × Qпр × 60)	Vц	цистерна көлемі, л
			Nпр	АЦ-дан берілген аспаптардың (оқпандардың, генераторлардың) саны
			Qпр	бір құрылғының су шығыны, л / с
20	айдау сатысының шекті қашықтығы (м)	Lст = [НН - (НВХ ± ZM) / SQ2] × 20	Нн	сорғыдағы қысым, м
			НВХ	айдау сатысының магистральдық желісінің соңындағы қысым, м
			Zм	шекті арақашықтықта жер бедерінің ең жоғары көтерілу (+) немесе түсу (-) биіктігі, м
			S	бір өрт жеңқұбырының кедергісі
			Q	ең көп жүктелген бір магистральдық жеңқұбыр желісінің су шығыны, л / с
21	магистральдық желінің ұзындығы (м)	Lм=L×1,2	L	су көзінен өрт орнына дейінгі қашықтық, м
22	айдау сатыларының саны	Nст = Lм - Lгол / Lст	Lм	су көзінен өрт орнына дейінгі магистральдық желінің ұзындығы, м
			Lгол	өрт орнынан қашықтық, м
			Lст	айдау сатыларының ұзындығы, м
23	айдауға арналған АЦ жалпы саны	Nм = Nст + 1	Nст	айдау сатыларының саны
			1	Бас көлік
24	оқпандардың қалыпты жұмыс істеуі үшін қысымы қажет		3,5 атм	қол үшін
			6 атм	лафетті және басқалар үшін.
25	Резервуарларды сөндіру кезінде	1 ОКГ-600 үшін орташа есеппен 1000 л көбік түзгіш қажет. Ылғалдағышпен су беру кезінде қарқындылық 2 есе төмендейді	1 м3	0,6 л ПО және 9,4 л су

2. Газ және мұнай атқыламаларының өрттерін сөндірудің негізгі көрсеткіштерін анықтауға арналған формулалар

2-кесте

р/с №	Көрсеткіш	Формула	Формулаға кіретін шамалардың мәндері
			Белгілеу	Атауы, өлшем бірлігі
1	Өрт сөндіру машиналарының саны атқыламаны сөндірудің бірінші кезеңінде операцияларды орындау	NМ 1= Q1 / NCT.А схQСТ.А+ Q2/N схQСТ.Л	Nм1	Өрт сөндірудің бірінші кезеңіндегі өрт сөндіру машиналарының саны, дана.
			Q1	Сөндірудің бірінші кезеңінде жабдықты, Металл конструкцияларды және аумақты салқындатуға арналған су шығыны, л / с
			Q2	Сөндірудің бірінші кезеңінде субұрқақты суаруға арналған су шығыны, л / с
			Nсх СТ.А NсхСТ.Л	Тиісінше, күштер мен құралдарды орналастыру схемасындағы А және лафет оқпандарының саны, дана.
			QСТ.А Qст.л	Тиісінше, А (немесе лафетті) оқпанынан 40 м қысыммен 25 мм саптамамен және оқпанмен 60 м, л/с қысыммен 28 мм саптамасы бар лафетті су шығыны
2	Атқыламаны сөндірудің екінші кезеңінде операцияларды орындауға арналған өрт сөндіру машиналарының саны: 2.1. Су ағындарымен	Nм2=Nм1+Q4/NсхРС-АQСТ.Л+0,5NТСТ.Л QРС-А/NСХРС-АQСХРС-А	Nм2	Өрт сөндірудің екінші кезеңіндегі өрт сөндіру машиналарының саны, дана.
			Q4	Атқыламаны сөндіруге арналған су шығыны, л / с
			Nтст.л	Атқыламаны сөндіруге арналған лафеттік оқпандар саны, дана.
			NсхРС-А	Күштер мен құралдарды орналастыру схемасындағы МС-а оқпандарының саны, дана.
			QсхРС-А	Магистральдан су шығыны МС-а оқпандағы қысым кезінде 40 м, л/с
	2.2. Газ-су ағындарымен	Nм2=Nм1+NАГВТQтАГВТ/Qн +NсхРС-А QзАГВТ /NсхСТ.АQСТ.А	NАГВТ	Атқыламаны сөндіруге қатысатын газ-су сөндіру автомобильдерінің саны, дана.
			QтАГВТ	Сөндіру үшін АГВТ-қа берілетін су шығыны (АГВТ-100 үшін 60 л/с және АГВТ-150 үшін 90 л/с қабылданады)
			QзАГВТ	Бір АГВТ қорғау үшін су шығыны (қабылданады 15 л 20 л/с)
			Qн	Өрт сорғыларынан АГВТ-қа нақты су беру, л/с
	2.3. Ұңғымаға су айдау арқылы (агрегаттар саны)	Nагр = Qтр / Qагр	Nагр	Жоғары қысымды құю агрегаттарының саны, дана.
			Qтр	Атқыламаны, суатқыламаны сөндіру үшін қажетті су шығыны, л / с
			Qагр	Агрегатты беру, л / с
3	Атқыламанысөндірудің үшінші кезеңінде операцияларды орындауға арналған өрт сөндіру машиналарының саны	N=Qб/NсхQ+Q/NсхQ	NМ3	Өрт сөндірудің үшінші кезеңіндегі өрт сөндіру машиналарының саны, дана.
			Q6, Q7	Тиісінше Сағаны салқындату үшін су шығыны ұңғымалар және атқыламаны суару, л / с
4	Су шығыны: 4.1. Қауіпті жылу әсер ету аймағында жеке құрамды және жеңқұбыр желілерін суаруға	Q5 = NРС-АQРС-А	Q5	Жеңқұбыр желілерінде қауіпті жылу әсер ету аймағында жұмыс істейтін жеке құрамды суаруға берілетін су шығыны, л / с
			NРС-А	Суаруға берілген МС-А немесе МС-Б. бүріккіш оқпандарының саны (сөндіру бойынша жұмыс істейтін екі лафеттік оқпанға бір бүріккіш қабылданады), дана.
			QРС-А	Оқпандағы қысым кезінде МСА-А немесе МС-Б бүріккіш оқпаннан су шығыны 40 м, л / с
	4.2. Газ-су ағындарын жасау үшін	Q 8= NАГВТ Qт АГВТ	Q8	Газ-су ағындары ғимаратынан берілетін су шығыны, л / с
			QтАГВТ	(2.2) формуласын қараңыз
	4.3. АГВТ қорғау үшін	Q9 = NАГВТ QзАГВТ	Q9	Газ-су сөндіру автомобильдерін қорғау үшін берілетін су шығыны, л / с
			QзАГВТ	См. формуласы (2.2)
5	АГВТ жеткіліксіз болған кезде су ағындарымен сөндіруге жататын субұрқақ дебитінің бір бөлігі	Qфост = Qфон QфАГВТ	Qфост	Лафет оқпандарымен сөндіруге жататын атқылама дебитінің бір бөлігі, млн м3/тәулігіне. газ немесе тәулігіне мың м3. мұнай
			Qфон	Атқыламаның нақты дебиті, млн м3/тәулігіне. газ немесе тәулігіне мың м3. мұнай
			QфАГВТ	Тартылған АГВТ, млн м3/тәулік сөндіретін атқыламаның шекті дебиті. газ немесе тәулігіне мың м3 мұнай
6	Су оқпандарынің саны: 6.1. Атқыламаны сөндіру кезеңдерінде операцияларды орындау үшін	Nст.л = Qтр / Qст.л	Nст.л	Атқыламаны сөндіру кезеңінде операцияларды орындау үшін берілетін лафеттік оқпандар саны (немесе 25 мм саптамасы бар), дана.
			Qтр	Атқыламаны сөндіру сатысында операцияларды орындау үшін қажетті су шығыны, л / с
			Qст.л	Лафет оқпанынан су шығыны, л / с
	6.2. Қауіпті жылу әсер ету аймағында жеке құрамды және жеңқұбыр желілерін суаруға	N= 0,5N тРС-А ст.л	NРС-А	PCA немесе MS-B бүріккіш оқпандарынің саны, дана.
			N тст.л	Қауіпті жылу әсер ету аймағында жұмыс істейтін лафет оқпандарының саны, штрих.
	6.3. АГВТ жеткіліксіз болған жағдайда қалдық атап айтқанда атқыламаны сөндіру үшін	Nтрст.л = Q4/ Kз Qст.л	Nтрст.л	Атқыламаның қалдық бөлігін сөндіру үшін лафеттік оқпандардың қажетті саны, дана.
			Q4	Қалдық дебит кезінде атқыламаны сөндіруге арналған су шығыны, л / с
			Kэ	Оқпандар жұмысының тиімділік коэффициенті 0,7-ге тең
7	Су қоймаларындағы су қоры: 7.1. Атқыламаны су ағындарымен сөндіру кезінде	VB = K (Q1 + Q2 . + Q7 )t1 - 7 × ×(1 - Qводопр / Q1 + Q2 ... + Q7 )	VB	Су айдындарының (резервуарлардың) жалпы сыйымдылығы, м3
			Q1, Q2	Тиісінше, атқыламаны сөндірудің бірінші кезеңіндегі су шығыны, л / с
			Q3 , Q4	Тиісінше, атқыламаны сөндірудің екінші кезеңінде өрт аймағын салқындатуға арналған су шығыны, л / с
			Q5	Қауіпті жылу әсер ету аймағында және жеңқұбыр желілерінде жұмыс істейтін жеке құрамды суаруға арналған су шығыны, л/с (4.1 формуланы қараңыз)
			Q6 , Q7	Тиісінше, ұңғыманың аузын салқындатуға және атқыламаны суаруға арналған су шығындары, л / с.
	7.2. Атқыламаны газ-су ағындарымен сөндіру кезінде	VB = K (Q1 + Q2 ... + Q7 )t1 - 7 + +(Q8 + Q9 )t 8 - 9 + (1 - Qводопр / /Q1 + Q2 ... + Q9 )	Q8 , Q9	Атқыламаны газ-су ағындарымен сөндірудің екінші кезеңіндегі су шығыны [формулаларды қараңыз (4.2), (4.3)], л / с
			t1 - 9	Атқыламаны сөндіру кезеңдерінде жүргізілетін операциялардың ұзақтығы (бөлімді қараңыз. 2.3), сағ
			K	Сүзуге және өлі қалдыққа судың шығынын ескеретін Коэффициент (қабылданады: жер су қоймалары үшін -1,5; болат және бетон үшін-1,2)
			Qводопр	Су айдындарын толықтыратын құбырдан су шығыны, м3 / сағ

3. Ауаның температурасы мен ылғалдылығына байланысты ТОЖҚҚ-да өрт сөндіруші-газ-түтіннен қорғаушылардың рұқсат етілген жұмыс уақыты

3-кесте

р/с №	Ауа температурасы, 0С	Рұқсат етілген уақыт, мин, салыстырмалы ылғалдылықта, %
		60 дейін	60-75	75 жоғары
1.	31	90	90	90
2.	35	90	70	50
3.	40	60	50	25
4.	45	50	40	20
5.	50	45	35	15
6.	55	40	30	10
7.	60	35	20	5
8.	65	30	20	-
9.	70	25	15	-

4. Төмен температурада ТОЖҚҚ-да рұқсат етілген жұмыс уақыты

4-кесте

Ауа температурасы, 0С	Жұмыс ұзақтығы, мин	Демалу ұзақтығы, мин
0 ден -15 дейін	90	90
-15 ден -30 дейін	60	60
-30 ден -45 дейін	30	30

О внесении изменений и дополнений в приказ Министра внутренних дел Республики Казахстан от 26 июня 2017 года № 446 "Об утверждении Правил организации тушения пожаров"

Приказ Министра по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан от 7 июня 2024 года № 217. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 11 июня 2024 года № 34481

ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Внести в приказ Министра внутренних дел Республики Казахстан от 26 июня 2017 года № 446 "Об утверждении Правил организации тушения пожаров" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 15430) внести следующие изменения и дополнения:

в Правилах организации тушения пожаров, утвержденных указанным приказом:

пункт 15 изложить в следующей редакции:

"15. При получении в пути следования сведений о ликвидации пожара или его отсутствии, пожарному подразделению следует прибыть к месту вызова (пожара), кроме случаев, когда о возвращении имеется распоряжение старшего должностного лица, сотрудника дежурной службы пожаротушения (далее – ДСПТ), диспетчера центра оперативного управления силами и средствами (далее – ЦОУСС).";

пункт 17 изложить в следующей редакции:

"17. При обнаружении в пути следования другого пожара руководитель возглавляющий подразделение, выделяет часть сил и средств на его тушение (в зависимости от обстановки) и немедленно сообщает на ЦОУСС (ПСЧ) информацию о данном пожаре и принятом решении.";

пункт 19 изложить в следующей редакции:

"19. В пути следования старший начальник подразделения поддерживает непрерывную связь с ЦОУСС (ПСЧ). Обо всех случаях остановки пожарного автомобиля сообщает на ЦОУСС (ПСЧ).";

пункт 107 изложить в следующей редакции:

"107. Электрические сети и установки под напряжением 380 Вольт и более отключает дежурный персонал энергопредприятий (организации), приступать к тушению пожаров на электроустановках напряжением выше 380 Вольт только после выполнения операций по их отключению и заземлению с оформлением письменного допуска в установленном порядке согласно приложению 4 к настоящим Правилам.

В случаях, когда отсутствует возможность обесточить сеть, допускается отключение путем резки электрических проводов с фазным напряжением не выше 220 Вольт. Отключение проводится личным составом по указанию РТП в случаях, если электрические провода и токонесущие элементы:

опасны для участников тушения пожара;

создают опасность возникновения новых очагов пожара;

препятствуют ведению действий по тушению пожара.";

пункт 113 изложить в следующей редакции:

"113. Прибыв к месту дислокации, принимаются меры по приведению сил и средств в готовность в течение времени – не более 10 минут. О готовности караула к выезду сообщается на ЦОУСС (ПСЧ).";

пункт 143 изложить в следующей редакции:

"143. НШ следует руководить работой штаба, обеспечивая выполнение задач, предусмотренных пунктом 137 настоящих Правил, в том числе:

произвести расстановку сил и средств согласно решению, принятому РТП;

изучить обстановку на пожаре путем организации непрерывной разведки и получение данных от НУ;

вызвать дополнительные силы и средства, передать приказы РТП руководителям подразделений;

организовать связь на пожаре;

докладывать РТП результаты разведки и сообщения об обстановке и ходе тушения пожара;

самостоятельно принимать решения в случаях, не терпящих отлагательства, и осуществлять их с последующим докладом РТП;

обеспечить контроль за исполнением приказаний РТП и штаба;

создать резерв из прибывающих подразделений;

вызвать специальные службы города (объекта) и организовать взаимодействие с ними;

передавать на ЦОУСС (ПСЧ) сведения о пожаре;

обеспечивать сбор сведений о причине и виновниках возникновения пожара, организовывая в установленном порядке взаимодействие с испытательной пожарной лабораторией и оперативной следственной группой органа внутренних дел;

вести документы оперативного штаба, привлекая к этому НТ и связных;

организовывать питание и подмену личного состава при длительной работе на пожаре.";

пункт 164 изложить в следующей редакции:

"164. Пожарному-связному следует:

получив и уточнив приказы командира, своевременно и без искажения передать их адресату, после чего немедленно возвратиться к начальнику и доложить о передаче приказов;

установить и поддерживать постоянную связь с оперативным штабом, ЦОУСС (ПСЧ) по радиостанции и телефону;

иметь при себе переносную радиостанцию, справочник телефонов, перечень позывных, блокнот с чистой бумагой, карандаш и фонарь.";

пункт 175 изложить в следующей редакции:

"175. При следовании к месту вызова (пожара) начальнику караула (старшему инженеру) следует:

определить оптимальный маршрут движения, обеспечить соблюдение водителем установленной начальником гарнизона скорости движения и требований Правил дорожного движения, Основных положений по допуску транспортных средств к эксплуатации, перечня оперативных и специальных служб, транспорт которых подлежит оборудованию специальными световыми и звуковыми сигналами и окраске по специальным цветографическим схемам утвержденных приказом Министра внутренних дел Республики Казахстан от 30 июня 2023 года № 534 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 33003);

ознакомиться с оперативной документацией пожаротушения (оперативные планы, карточки, планшеты водоисточников и так далее);

постоянно прослушивать по радиостанции информацию с места пожара ЦОУСС (ПСЧ);

при остановке в пути руководствоваться пунктом 19 настоящих Правил.";

пункты 207, 208 и 209 изложить в следующей редакции:

"207. Независимо от того, на каком этаже здания произошел пожар, основной задачей разведывательно-спасательных групп, в первую очередь является определение степени угрозы людям. При этом особое внимание следует уделять помещениям, расположенным на горящих и выше расположенных этажах.

Эвакуация людей при пожаре и аварийно-спасательные работы проводятся с учетом оценки обстановки при пожаре, наличия сил и средств.

Учитывая нахождение людей на этажах горящего здания, отрезанных от путей эвакуации следует принять следующие меры (расставлять пожарные и аварийно-спасательные автомобили с включенными световыми сигналами таким образом, чтобы люди в горящем помещении (здании) видели присутствие подразделений государственной противопожарной службы, их действия, а для обращения к ним используются громкоговорящие установки, внутренняя система оповещения) для предотвращения паники (риски выпрыгивании людей из окон любого этажа, спускания по веревке, попытки пройти через горящее помещение, по задымленным коридорам и лестничным клеткам).

Во время аварийно-спасательных работ РТП постоянно поддерживает связь с ЦОУСС.

208. РТП, кроме выполнения основных задач, при проведении разведки следует:

уточнить наличие угрозы жизни и здоровью людей, их местонахождение и численность оставшихся в здании;

определить кратчайшие пути эвакуации людей в ниже или выше расположенные по отношению к месту пожара этажи по незадымляемым лестничным клеткам, на покрытие здания, в смежные незадымляемые помещения через балконы, лоджии и тому подобное;

выяснить, включены ли в работу пожарные насосы внутреннего противопожарного водоснабжения, использовать стационарные средства тушения пожара, удаление дыма и снижения температуры;

установить, приведена ли в действие система оповещения, противодымной защиты, управления эвакуацией и определить эффективность ее работы;

использовать незадымляемые лестничные клетки балконов, пожарные автоподъемники, автолестницы;

установить ближайшие водоисточники, работоспособность внутреннего противопожарного водопровода и сухотрубов.

209. При тушении пожара в высотных зданиях РТП следует:

создать оперативный штаб на пожаре;

определить степень угрозы людям, пути и способы их спасения;

проводить спасение людей в первую очередь по не задымленным лестничным клеткам, использовать автомобильные и ручные пожарные лестницы, автоподъемники;

создать поисковые спасательные группы звеньями ГДЗС;

сосредоточить на месте пожара в минимально короткое время требуемое количество автолестниц и автоподъемников, звеньев ГДЗС, резерв сил и средств;

принятие мер по предотвращению паники среди людей, оставшихся в здании, используя систему оповещения (внутреннюю систему оповещения, сигнально-громкоговорящее устройство, громкоговорящее переговорное устройство и плакаты);

для подачи воды (пены) в первую очередь использовать внутренние пожарные краны и сухотрубы с одновременным развертыванием передвижных средств;

подъем личного состава и ПТВ в этажи осуществлять по лестничным клеткам, автолестницам, автоподъемникам, с помощью вертолетов;

принять меры по защите личного состава и пожарных машин от падающих стекол, и других предметов;

для контроля за работой рукавных линий выставить посты с резервными рукавами из расчета один пост на один рукав линии, проложенной вертикально;

освещать места проведения аварийно-спасательных работ в темное время суток.";

дополнить пунктом 209-1 следующего содержания:

"209-1. При работе на высоте применяются страхующие приспособления, а также соблюдаются следующие меры безопасности:

работа сотрудников противопожарной службы на автолестнице (автоподъемнике) допускается только после закрепления, карабином за ступеньку (люльку);

сотрудники противопожарной службы, работающие на кровле, закрепляются спасательной веревкой за прочную, надежно установленную конструкцию здания;

осуществлять работу со стволом на высотах и покрытиях не менее двух человек;

вертикальную рукавную линию закрепляют рукавными задержками из расчета не менее одной задержки на рукав, при высоте подъема более 30 метров – 2 задержки на рукав.

Не допускается нахождение сотрудников противопожарной службы на обвисших покрытиях и на участках перекрытий с признаками горения.

Не допускается оставлять пожарный ствол без надзора, в том числе после прекращения подачи огнетушащего вещества.

Водителям при работе не допускается без команды РТП и должностных лиц перемещать транспортные средства, мотопомпы, производить какие-либо перестановки автолестниц и автоподъемников, а также оставлять без надзора транспортные средства, мотопомпы и работающие насосы, кроме случаев, непосредственной угрозы воздействия опасных факторов пожара.".

пункт 230 изложить в следующей редакции:

"230. При тушении пожаров на объектах атомных электростанций РТП следует:

организовать тушение в соответствии с требованиями пунктов 226, 230 настоящих Правил;

создать обособленные участки по тушению пожара в зоне или помещениях с повышенным уровнем радиации;

установить и постоянно поддерживать связь с отделениями и звеньями, работающими в зонах повышенной радиации, давать указания о порядке выполнения работ";

пункт 291 изложить в следующей редакции:

"291. При следовании к месту пожара РТП следует уточнить через ЦОУСС (ПСЧ), станционного диспетчера:

местонахождение горящего подвижного состава, наличие дорог и подъездов к нему;

принятые меры к расцепке и эвакуации соседних вагонов, поездов;

обесточены ли электроконтактные провода над местом пожара;

выслана ли бригада для снятия остаточного напряжения и маневровый локомотив;

время отправки пожарных и ремонтно-восстановительных поездов к месту пожара.";

главу 8 дополнить параграфом 5-1 и 5-2 следующего содержания:

"Параграф 5-1. Тушение пожаров в электробусах

306-1. Развитие пожара в электробусах обусловлено быстрым и сильным задымлением салона, отключением механизма открывания двери, быстрым распространением пожара и паникой среди пассажиров.

Пожарная опасность электробуса обусловлена наличием горючих элементов конденсатора, пластмассовых элементов салона электробуса и обмоткой электрических проводников.

Характерные особенности пожаров в электробусах:

1) наличие угрозы здоровью людей, находящихся в электробусе, связанное с возникновением паники;

2) вероятность быстрого распространения огня внутри салона и на соседние транспортные средства;

3) ограниченность подъездов и подступов к электробусу, сложности в прокладке рукавных линий;

4) отдаленность водоисточников;

5) наличие высоковольтного оборудования и электрических сетей (на станции зарядки электробуса).

306-2. При следовании к месту пожара РТП следует уточнить через диспетчеров ЦОУСС:

1) местонахождение горящего электробуса (в пути следования по маршруту, станция зарядки), наличие дорог и подъездов к нему;

2) меры, принятые по эвакуации пассажиров и водителя, их состояние (эвакуированы, заблокированы);

3) информацию о времени прибытия и снятия напряжения дежурным персоналом энергопредприятий (организации) (в случае пожара электробуса на станции зарядки).

306-3. По прибытии к месту пожара РТП следует убедиться в отключении/отключить электрооборудование транспортного средства (визуально оценить положение тумблера основного выключателя, перевести в положение "Off").

До принятия мер по ликвидации возгорания осуществляется эвакуация пассажиров электробуса. К тушению приступают после полной эвакуации пассажиров.

306-4. При тушении пожара в электробусах РТП следует:

1) установить наличие людей и их состояние, принять меры по их эвакуации;

2) до начала тушения в районе прохождения контактных электросетей получить оформленный в установленном порядке письменный допуск по форме согласно приложению 4 (в том числе при загорании на станции зарядки) от дежурного персонала энергопредприятий (организации);

3) в целях безопасности огородить место пожара;

4) принять меры по защите личного состава от поражения электрическим током;

5) убедиться в отключении электроснабжения электробуса, отключен ли основной тока-подающий тумблер в задней части электробуса;

6) определить местонахождение очага загорания в электробусе;

7) установить противооткатные упоры;

8) использовать пути и способы прокладки рукавных линий с учетом движения или маневрирования, осуществляя прокладку рукавных линий с использованием рукавных мостиков;

9) установить наличие угрозы соседним транспортным средствам и способы их эвакуации;

10) организовать защиту и отвод не горящего близ стоящего транспорта из опасной зоны.

Тушение незначительных очагов возгорания в электробусах осуществляется при помощи порошковых или углекислотных огнетушителей.

306-5. При тушении электробуса, имеющего достаточный контакт к земле (в том числе опрокинувшегося в результате дорожно-транспортного происшествия (далее – ДТП), находящегося в зоне затопления) посредством ручных стволов от пожарных автомобилей обеспечивается заземление стволов и пожарных насосов автомобилей.

306-6. При ликвидации горения электробуса, подключенного к питающей сети на станции зарядки, помимо заземления ручных стволов и пожарной техники, производится заземление электробуса за буксировочную проушину заземляющим устройством, находящимся на вооружении пожарного подразделения, используя диэлектрические средства защиты.

При тушении электробуса ручными стволами обеспечивается соблюдение безопасных расстояний от горящего электробуса до насадков применяемых ручных стволов.

При тушении электробуса находящегося в зоне затопления посредством ручных стволов, позиции ствольщиков определяется за пределами зеркала воды.

Отключение электроснабжения электробуса, работы по ликвидации горения при работе с ручными стволами осуществлять в диэлектрических средствах защиты, имеющихся в распоряжении пожарного подразделения (диэлектрические боты, диэлектрические перчатки).

Работы по тушению пожара подразделениями противопожарной службы осуществляются с учетом всесторонней оценки реальной обстановки и результатов разведки, сложившейся на месте пожара.

Параграф 5-2. Тушение пожаров на электромобилях

306-7. При тушении пожаров и ведении аварийно-спасательных работ в электромобилях участникам обеспечить соблюдение последовательности выполнения работ (помнить, что двигатель электромобиля может находиться в рабочем состоянии), для этого следует:

1) принять меры по предотвращению движения транспортного средства путем установки противооткатных упоров, задействовать ручной тормоз и поставить электромобиль на режим "Р" (стоянка) или на нейтральную передачу;

2) вынуть ключ зажигания либо удалить "умный" ключ (для машин с кнопкой запуска) и отнести не менее чем за 5 метров от электромобиля;

3) отключить 12 вольтную систему (снять клемму от аккумулятора или вынуть 12 вольтный сервисный штекер), либо вынуть предохранитель или перерезать кабель в месте, указанном заводом изготовителем;

4) отключить высоковольтную систему (вынуть сервисный разъем, либо размыкающий блок батареи);

5) приступить к тушению, осуществить бесперебойную подачу воды;

6) выполнить действия по отключению 12 вольтной системы и высоковольтной системы, приступить к действиям по ликвидации загорания соблюдая безопасные расстояния, по аналогии тушения электроустановок под напряжением.

306-8. При тушении электромобиля (гибрид) сотрудникам противопожарной службы следует использовать средства защиты органов дыхания, поскольку батареи выпускают токсичные пары – оксиды лития, никеля, углерода, меди и кобальта, а также серную кислоту, работать в электроизолирующих средствах защиты (диэлектрические боты и перчатки), находится на расстоянии не менее 4 метров от горящего электромобиля, пожарный ствол и насос пожарного автомобиля заземляется, на тушение пожара подается распыленные струи воды. В качестве огнетушащих средств используется распыленные струи воды, порошковые составы и негорючие газы, а также комбинированные составы. Не допускается применение всех видов воздушно-механической пены. Пожарные, аварийно-спасательные автомобили устанавливаются не менее 40 метров от горящего электромобиля.

Опасность представляет батарея, которая находится под днищем электромобиля, либо в задней его части (в багажнике), и силовые провода в оранжевой оплетке.

Тушение силовых литий-ионных аккумуляторов является сложной задачей, так как возгорание происходит внутри батарейного блока, куда затруднен доступ. Горящие аккумуляторы тушатся (охлаждаются) большим количеством воды (не менее 10000 литров).

306-9. При загорании самой станции зарядки и электромобиля, находящегося на зарядке, следует вызывать к месту пожара дежурный персонал энергетических предприятий (организации).

306-10. При тушении электромобиля, находящегося на станции зарядки в первую очередь, следует убедиться в отключении станции (кнопка экстренной остановки в положении "выключено"), отсоединить коннектор, убедится в отключении автомата в электрическом щите, только после этого приступить к тушению.

После ликвидации загорания через каждые 15 минут осуществляется контроль температуры батареи с помощью тепловизора, в случае ее повышения осуществляется дальнейшее охлаждение.

Во избежание повторного загорания электромобиля обеспечивается дежурство после ликвидации до момента передачи в утилизацию. Электромобиль разместить на открытой площадке, на удалении от других транспортных средств и объектов на расстоянии не менее 20 метров.

306-11. При ликвидации последствий ДТП выполняется все те же первоначальные действия, как и при тушении электромобиля (гибрида). Определяется место размещения тяговой автомобильной кислотной батарей (далее – АКБ) и не используются ее поверхности для стабилизации (подъема) электромобиля. Центр тяжести электромобиля из-за размещенной в днище тяговой АКБ отличается от привычных автомобилей с двигателем внутреннего сгорания. Работы по ликвидации последствий ДТП допускается выполнять без диэлектрических средств после извлечения сервисного разъема.

С предосторожностью применять аварийно-спасательный инструмент для подъема и стабилизации электромобиля. Перед тем как резать стойки электромобиля следует вскрыть обшивку внутри и убедиться в отсутствии пневмопусковых устройств для подушек безопасности, избегать случайной резки высоковольтных кабелей и компонентов.

Удалить пластиковые панели с целью обнаружения источников высокого напряжения.

Для обеспечения безопасности на месте проведения работ допускается устанавливать пожарную технику поперек проезжей части дороги. Установка пожарной техники на проезжай части осуществляется по указанию РТП с выставлением сигнальных конусов. При этом на транспортном средстве включаются световые сигналы. Привлекать сотрудников дорожно-патрульной службы.

Располагать транспортные средства, а также иную технику в местах, исключающих наезд транспортных средств, на сотрудников противопожарной службы, привлеченных для проведения аварийно-спасательных работ.

При выполнении работ в темное время суток организовывается освещение рабочих зон.

Во избежание травмирования сработавшей подушки безопасности при проведении АСР сотрудникам не допускается находиться между рулем (передней панелью) и пострадавшим. Использовать блокиратор подушки безопасности на руль.

При оборудовании аварийного транспортного средства системой с механическим натяжением ремней безопасности, во избежание травмирования пружиной, не допускается разрезать, распиливать механизм натяжения ремней и механизм управления системой.

Избегать резки высоковольтных кабелей, компонентов (оранжевого цвета) за исключением случаев, где место перерезания указана заводом изготовителем.

Во избежание поражения электрическим током не допускается перерезать, вскрывать батарею.".

пункт 308 изложить в следующей редакции:

"308. При тушении пожара в сельском населенном пункте РТП следует:

через дежурного по органу внутренних дел, местный узел связи или ПСЧ организовать своевременный вызов сил и средств, предусмотренных планом привлечения сил и средств, сообщить о пожаре в ЦОУСС;

одновременно с принятием мер по предупреждению распространения огня организовать спасение людей, эвакуацию животных и материальных ценностей;

использовать тракторы, бульдозеры для создания разрывов на путях распространения огня;

выставить постовых из членов противопожарных формирований и населения с огнетушителями и ведрами с водой при угрозе новых очагов горения;

мобилизовать через местные исполнительные органы добровольные противопожарные формирования, администрацию хозяйств на тушение распространившихся пожаров технику объектов хозяйствования и населения.";

приложение 11 к Правилам изложить в новой редакции согласно приложению, к настоящему приказу.

2. Комитету противопожарной службы Министерства по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан в установленном законодательством порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан;

3) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан представление в Юридический департамент Министерства по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1) и 2) настоящего пункта.

3. Контроль над исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан

Ч. Аринов

"СОГЛАСОВАНО"
Министерство сельского хозяйства
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАНО"
Министерство просвещения
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАНО"
Министерство энергетики
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАНО"
Министерство внутренних дел
Республики Казахстан

	Приложение к приказу Министра по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан от 7 июня 2024 года № 217
	Приложение 11 к Правилам организации тушения пожаров

Расчетные формулы требуемых сил и средств

1. Формулы для определения основных показателей. Расчетные формулы

Таблица 1

№ п/п	Показатель	Формула, определение	Значения величин, входящих в формулу
			Обозначение	Наименование, единица измерения
1	Время свободного развития пожара (мин)	tсв. = tобн. + tсооб. + tобр.инф. + tсб. + tсл. + tрсс.	tобн.	время обнаружения пожара, мин. (берется произвольно с учетом следующих факторов – наличия пожарной сигнализации (пожаротушения), наличия охраны, времени суток возникновения пожара, проходимости людей, места нахождения объекта (т.е. визуального наблюдения для обнаружения факта пожара) и т.п.).
			tсооб.	время сообщения о пожаре, мин. (берется произвольно в зависимости телефонной, (сотовой) связи)
			tобр.инф.	время обработки информации, мин. (время для диспетчера – берется в среднем от 0,5 до 1)
			tсб.	время сбора личного состава по тревоге - 1 мин
			tсл.	время следования, мин
			tрсс.	время развертывания сил и средств, мин.— по нормативам ПСП: 3 мин — для летнего периода; 6-8 мин — для зимнего периода. Время можно просчитать по усредненной формуле tрсс. =0,035* Lр, где Lр – длина рукавной линии.
2	Время следования	tсл. = L*60/ Vсл	L	расстояние от пожарной части до въездных ворот объекта, по имеющемуся кратчайшему маршруту следования ПА, км
			Vсл	средняя скорость движения ПА, км/ч 40 км/ч по дорогам с твердым покрытием; 25 км/ч по полевым дорогам С разрешенной скорость по автомагистралям 30 км/ч в составе колоны при марше.
3	Длина пути, пройденная огнем, (м) до 10 мин включительно	Rп = 0,5 Vл × tсв	Vл	линейная скорость распространения горения, м/мин
			tсв	время свободного развития пожара, мин
4	⇒ более 10 мин	Rп = 0,5 Vл × 10 + Vл (tсв- 10) = Vл * (tсв - 5)	Vл	линейная скорость распространения горения, м/мин
			tсв	время свободного развития пожара, мин
Площадь пожара, (м2)
5	Круговая форма	SП = pR2	p	3,14
			R	длина пути, пройденная огнем (радиус пожара)
	Полукруговая форма	SП = 0,5*pR2	a	угол, внутри которого происходит развитие пожара, рад.
	Угловая форма	SП = 0,25*pR2	-	-
	Прямоугольная форма	SП = n* a*R	n	число направлений распространения горения
			a	ширина помещения (здания), м
Площадь тушения (м2)
6	Круговая	Sт = ph(2R-h)	h	глубина тушения ствола: для ручных стволов — 5 м; для лафетных — 10 м.
	Угловая 90о	Sт = 0,25ph х (2R-h)	a	ширина фронта тушения
	Угловая 180о	Sт = 0,5ph х (2R-h)	R	длина пути, пройденная огнем (радиус пожара)
	Угловая 270о	Sт = 0,75 ph х (2R-h)	n	число сторон фронта горения
	Прямоугольная, с одной стороны	Sт = ha	-	-
	Прямоугольная с 2 противоложных сторон	Sт = 2ha	-	-
7	Требуемый расход на тушение (л/с, кг/с, м3/с)	Qтр.т = Sп × Iтр	Sп	расчетный параметр тушения: (площадь — м2, объем — м3, периметр/фронт м)
			Iтр	интенсивность подачи огнетушащего средства для тушения пожара: поверхностная — л/(м2×с), кг/(м2×с), объемная — кг/(м3 с), м3/(м3 с) линейная — л/(м с)
8	Требуемый расход на защиту (л/с)	Qтр.т = Sз × Iтр.з	Sз	величина расчетного параметра
			Iтр.з	интенсивность подачи огнетушащего средства для защиты
Количество приборов подачи огнетушащих веществ
9	Водяные стволы	Nств.в = Qтр / qств	Qтр	требуемый расход на тушение, л/с
			qств	расход ствола, л/с
	Пенные стволы - поверхностное тушение	Nств.п = Sт / Sпс	Sт	площадь тушения, м2
			Sпс	площадь тушения пенного ствола, м2
	Пенные стволы - объемное тушение	Nств.п =(Vп × kз) / (qпс × tр)	Vп	объем помещения, м3
			kр	коэффициент разрушения пены равен 3
			qпс	расход пенного ствола, м3/мин
			tр	расчетное время тушения — 15 мин
Время работы стволов
10	От пожарных автоцистерн без установки на водоисточник	tраб= (Vц - NрVр) / (Nст × qст × 60)	Vц	объем воды в цистерне пожарной машины, л
			Nр	число рукавов в магистральной и рабочих линиях, шт
			Vр	объем воды в одном рукаве, л
			Nст	число водяных стволов, работающих от данной пожарной машины, шт
			qст	расход воды из ствола, л/с
11	От пожарных автоцистерн с установкой на водоисточник с ограниченным запасом	t = (0,9 VВ - NрVр) / (NПР × QПР × 60)	VВ	запас воды в водоеме, л
			Nр	число рукавов в магистральной и рабочих линиях, шт
			Vр	объем воды в одном рукаве, л
			NПР	число приборов (стволов, генераторов), поданных от всех пожарных машин, установленных на данный водоисточник
			QПР	расход воды одним прибором, л/с
Время работы ГПС-600 (мин)
12	По пенообразователю	t = Vпо / qГПС	Vпо	объем пенообразователя, л
			qГПС	расход ГПС-600: по воде — 5,64 л/с; по пене - 0,36 л/с; по раствору - 6 л/с.
	По воде	t = Vв / qГПС	Vв	объем воды, л
			qГПС	расход ГПС-600: по воде — 5,64 л/с; по пене - 0,36 л/с; по раствору - 6 л/с.
Возможный объем пены средней кратности (ПСК) (м3)
13	По пенообразователю	Vп = Vпо / 0,6	Vпо	объем пенообразователя, м3
	По воде	Vп = Vводы / 9,4	Vводы	объем воды, м3
Возможная площадь тушения ЛВЖ и ГЖ (ПСК) (м2)
14	По (ЛВЖ) пенообразователю	ST = Vпо / 3	Vпо	объем пенообразователя, л
	По (ГЖ) пенообразователю	ST = Vпо / 1,8(2)	Vпо	объем пенообразователя, л
	По воде (ЛВЖ)	ST = Vв / 45	Vв	объем воды, л
	По воде (ГЖ)	ST = Vв / 30	-	-
15	Площадь тушения ЛВЖ ГЖ по раствору (м2)	ST = VР-PA / ISt × tP × 60	ISt	нормативная интенсивность подачи раствора на тушение пожара, л/(м2 с)
			tP	расчетное время тушения, мин
			VР-PA	количество водного раствора пенообразователя, л
16	Предельная длина магистральной линии от водоисточника до пожара (м)	Lпр = [Нн - (Нпр ± Zм ± Zпр) / SQ2] × 20	Нн	напор на насосе, м
			Нпр	напор у разветвления, лафетных стволов, пеногенераторов (потери напора в рабочих линиях от разветвления в пределах двух - трех рукавов во всех случаях не превышает 10 м, поэтому напор у разветвления следует принимать на 10 м больше, чем напор у насадки ствола, присоединенного к данному разветвлению), м
			Zм	наибольшая высота подъема (+) или спуска (-) местности на предельном расстоянии, м
			Zпр	наибольшая высота подъема или спуска приборов тушения (стволов, пеногенераторов) от места установки разветвления или прилегающей местности на пожаре, м
			S	сопротивление одного пожарного рукава
			Q	суммарный расход воды одной наиболее загруженной магистральной рукавной линии, л/с
17	Количество пожарных автоцистерн основного назначения	Nотд = Nл.с / Nбр	Nл.с	количество задействованного личного состава, чел
			Nбр.	количество личного состава в боевом расчете, чел (в среднем - 4 чел)
18	Скорость заправки АЦ водой (мин)	tзап= Vц / (Qп × 60)	Vц	объем цистерны, л
			Qп	средняя подача воды насоса, заправляющего цистерну, л/с
19	Время расхода воды из АЦ на пожаре (мин)	tРАСХ= Vц / (Nпр × Qпр × 60)	Vц	объем цистерны, л
			Nпр	число приборов (стволов, генераторов), поданных от ПА
			Qпр	расход воды одним прибором, л/с
20	Предельное расстояние ступени перекачки (м)	Lст = [НН - (НВХ ± ZM) / SQ2] × 20	Нн	напор на насосе, м
			НВХ	напор на конце магистральной линии ступени перекачки, м
			Zм	наибольшая высота подъема (+) или спуска (-) местности на предельном расстоянии, м
			S	сопротивление одного пожарного рукава
			Q	суммарный расход воды одной наиболее загруженной магистральной рукавной линии, л/с
21	Длина магистральной линии (м)	Lм=L×1,2	L	расстояние от водоисточника до места пожара, м
22	Количество ступеней перекачки	Nст = Lм - Lгол / Lст	Lм	длина магистральной линии от водоисточника до места пожара, м
			Lгол	расстояние от места пожара, м
			Lст	длина ступеней перекачки, м
23	Общее количество пожарных автоцистерн для перекачки	Nм = Nст + 1	Nст	количество ступеней перекачки
			1	головной автомобиль
24	Для нормальной работы стволов необходимо давление min		3,5 атм	для ручных
			6 атм	для лафетных и всех др.
25	При тушении резервуаров	на 1 ГПС-600 в среднем требуется 1000 л ПО. При подаче воды со смачивателем интенсивность снижается в 2 раза	1 м3	0,6 л ПО и 9,4 л воды

2. Формулы для определения основных показателей тушения пожаров газовых и нефтяных фонтанов

Таблица 2

№ п/п	Показатель	Формула	Значения величин, входящих в формулу
			Обозначение	Наименование, единица измерения
1	Количество пожарных машин для выполнения операций на первом этапе тушения фонтана	NМ 1= Q1 / NCT.А схQСТ.А+ Q2/N схQСТ.Л	Nм1	Количество пожарных машин на первом этапе тушения, шт.
			Q1	Расход воды на охлаждение оборудования, металлоконструкций и территории на первом этапе тушения, л/с
			Q2	Расход воды на орошение фонтана на первом этапе тушения, л/с
			Nсх СТ.А NсхСТ.Л	Соответственно число стволов А и лафетных в схеме развертывания сил и средств, шт.
			QСТ.А Qст.л	Соответственно расход воды из ствола А (или лафетного) с насадкой 25 мм при напоре 40 м и из лафетного с насадкой 28 мм при напоре у ствола 60 м, л/с
2	Количество, пожарных машин для выполнения операций на втором этапе тушения фонтана: 2.1. Водяными струями	Nм2=Nм1+Q4/NсхРС-АQСТ.Л+0,5NТСТ.Л QРС-А/NСХРС-АQСХРС-А	Nм2	Количество пожарных машин на втором этапе тушения, шт.
			Q4	Расход воды на тушение фонтана, л/с
			N тст.л	Число лафетных стволов на тушение фонтана, шт.
			NсхРС-А	Число стволов РС-А в схеме развертывания сил и средств, шт.
			QсхРС-А	Расход воды из ствола РС-А при напоре у ствола 40 м, л/с
	2.2. Газоводяными струями	Nм2=Nм1+NАГВТQтАГВТ/Qн +NсхРС-А QзАГВТ /NсхСТ.АQСТ.А	NАГВТ	Количество автомобилей газоводяного тушения, участвующих в тушении фонтана, шт.
			QтАГВТ	Расход воды, подаваемый к АГВТ для тушения (принимается 60 л/с для АГВТ-100 и 90 л/с для АГВТ-150)
			QзАГВТ	Расход воды для защиты одного АГВТ (принимается 15…20 л/с)
			Qн	Фактическая подача воды к АГВТ от пожарных насосов, л/с
	2.3. Закачкой воды в скважину (число агрегатов)	Nагр = Qтр / Qагр	Nагр	Число заливочных агрегатов высокого давления, шт.
			Qтр	Требуемый расход воды для тушения фонтана, л/с
			Qагр	Подача агрегата, л/с
3	Количество пожарных машин для выполнения операций на третьем этапе тушения фонтана	N=Qб/NсхQ+Q/NсхQ	NМ3	Количество пожарных машин на третьем этапе тушения, шт.
			Q6, Q7	Соответственно расход воды на охлаждение устья скважины и орошение фонтана, л/с
4	Расход воды: 4.1. На орошение личного состава и рукавных линий в зоне опасного теплового воздействия	Q5 = NРС-АQРС-А	Q5	Расход воды, подаваемой на орошение личного состава, работающего в зоне опасного теплового воздействия в рукавных линиях, л/с
			NРС-А	Число стволов-распылителей РС-А или РС-Б. поданных на орошение (принимается один ствол- распылитель на два лафетных ствола, работающих по тушению), шт.
			QРС-А	Расход воды из ствола-распылителя РСА-А или РС-Б при напоре у ствола 40 м, л/с
	4.2. Для создания газоводяных струй	Q8 = NАГВТ Qт АГВТ	Q8	Расход воды, подаваемой для со здания газоводяных струй, л/с
			Q тАГВТ	См. формулу (2.2)
	4.3.Для защиты АГВТ	Q9 = NАГВТ QзАГВТ	Q9	Расход воды, подаваемой для защиты автомобилей газоводяного тушения, л/с
			Qз АГВТ	См. формулу (2.2)
5	Часть дебита фонтана, подлежащего тушению водяными струями при недостаточном количестве АГВТ	Qфост = Q фон - QфАГВТ	Qфост	Часть дебита фонтана, подлежащий тушению лафетными стволами, млн м3/сут. газа или тыс. м3/сут. нефти
			Qфон	Фактический дебит фонтана, млн м3/сут. газа или тыс. м3/сут. нефти
			QфАГВТ	Предельный дебит фонтана, который тушится задействованными АГВТ, млн м3/сут. газа или тыс. м3/сут. нефти
6	Количество водяных стволов: 6.1. Для выполнения операций на этапах тушения фонтана	Nст.л = Qтр / Qст.л	Nст.л	Число лафетных стволов (или А с насадкой 25 мм), подаваемых для выполнения операций на этапе тушения фонтана, шт.
			Qтр	Требуемый расход воды для выполнения операций на этапе тушения фонтана, л/с
			Qст.л	Расход воды из лафетного ствола, л/с
	6.2. На орошение личного состава и рукавных линий в зоне опасного теплового воздействия	NРС-А = 0,5Nтст.л	NРС-А	Число стволов-распылителей PC-A или РС-Б, шт.
			N тст.л	Число лафетных стволов, работающих в зоне опасного теплового воздействия, шт.
	6.3. Для тушения остаточной частности фонтана при недостаточном количестве АГВТ	Nтрст.л = Q4/ K3 Qст.л	N трст.л	Требуемое число лафетных стволов для тушения остаточной части фонтана, шт.
			Q4	Расход воды на тушение фонтана при остаточном дебите, л/с
			Kэ	Коэффициент эффективности работы стволов, равный 0,7
7	Запас воды в водоемах: 7.1. При тушении фонтана водяными струями	VB = K (Q1 + Q2 . + Q7 )t1 - 7 × ×(1 - Qводопр / Q1 + Q2 ... + Q7)	VB	Общая емкость водоемов (резервуаров), м3
			Q1, Q2	Соответственно расход воды на первом этапе тушения фонтана, л/с
			Q3, Q4	Соответственно расход воды на охлаждение зоны по жара на втором этапе тушения фонтана, л/с
			Q5	Расход воды на орошение личного состава, работающего в зоне опасного теплового воздействия и рукавных линий, л/с (см. формулу 4.1)
			Q6, Q7	Соответственно расходы воды на охлаждение устья скважины и орошения фонтана, л/с.
	7.2. При тушении фонтана газоводяными струями	VB = K (Q1 + Q2 ... + Q7 )t1 - 7 ++(Q8 + Q9 )t 8 - 9 + (1 - Qводопр //Q1 + Q2 ... + Q9)	Q8, Q9	Расход воды на втором этапе тушения фонтана газоводяными струями [см. формулы (4.2), (4.3)], л/с
			t1 - 9	Продолжительность производимых операций на этапах тушения фонтана (см. разд. 2.3), ч
			K	Коэффициент, учитывающий потери воды на фильтрацию и мертвый остаток (принимается: для земляных водоемов —1,5; для стальных и бетонных — 1,2)
			Qводопр	Расход воды из трубопровода, пополняющего водоемы, м3/ч

3. Допустимое время работы пожарных-газодымозащитников в СИЗОД в зависимости от температуры и влажности воздуха

Таблица 3

Температура воздуха, 0С	Допустимое время, мин, при относительной влажности, %
	До 60	60-75	Выше 75
31	90	90	90
35	90	70	50
40	60	50	25
45	50	40	20
50	45	35	15
55	40	30	10
60	35	20	5
65	30	20	-
70	25	15	-

4. Допустимое время работы в СИЗОД при низкой температуре

Таблица 4

Температура воздуха, 0С	Продолжительность работы, мин	Продолжительность отдыха, мин
От 0 до -15	90	90
От -15 до -30	60	60
От -30 до -45	30	30