ИПС "Әділет"

"Нормативтік құқықтық актілерді әзірлеу, келісу және мемлекеттік тіркеу қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Әділет министрінің міндетін атқарушының 2023 жылғы 5 шiлдедегi № 464 бұйрығына толықтырулар енгізу туралы

Қазақстан Республикасы Әділет министрінің 2024 жылғы 14 маусымдағы № 509 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2024 жылғы 14 маусымда № 34496 болып тіркелді

БҰЙЫРАМЫН:

1. "Нормативтік құқықтық актілерді әзірлеу, келісу және мемлекеттік тіркеу қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Әділет министрінің міндетін атқарушының 2023 жылғы 5 шiлдедегi № 464 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 33048 болып тіркелген) мынадай толықтырулар енгізілсін:

көрсетілген бұйрықпен бекітілген Нормативтік құқықтық актілерді әзірлеу, келісу және мемлекеттік тіркеу қағидаларында:

мынадай мазмұндағы 5-тараумен толықтырылсын:

"5-тарау. Орталық мемлекеттік органдардың нормативтік құқықтық актілерін әзірлеу, келісу және мемлекеттік тіркеу кезінде "ақылмен реттеу" және Agile қағидаттарын қолдану

79. Осы тараудың ережелерін қолдану мақсатында "ақылмен реттеу" деп құқықтық саясаттың мынадай қағидаттарын қолдану түсініледі:

1) ақылға қонымды реттеу;

2) ашық реттеу;

3) дәлелдемелік реттеу;

4) нәтижелі реттеу;

5) адам құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін қорғау.

80. Ведомстволық реттеу саласындағы ақылға қонымды реттеу деп мыналар түсініледі:

1) қоғамдық қызметті реттеу қоғамдық өмірде туындайтын мәселелерді шешу кезінде ең соңғы шара ретінде қолданылады, себебі реттеушілік шаралардың ақылға қонымды шектен асып кететін саны оның адресаттары үшін реттеушілік ауыртпалық туғызады;

2) әзірлеуші алдында тұрған міндеттерді шешу кезінде, ең алдымен реттеушілік араласумен байланысты емес балама тәсілдерді іздеу маңызды;

3) реттеушілік шараларды енгізу қажет болса, олар болжанатын мақсаттарға қол жеткізу үшін қолайлылығы және азаматтар мен ұйымдардың құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін барынша төмен дәрежеде шектеу тұрғысынан зерделенеді;

4) ұсынылатын шаралар оң әсердің басым деңгейін көрсетеді, сондай-ақ теріс жанама салдарларды ескереді;

5) қазіргі заманғы ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолданудың нәтижесінде қаржылық, кадрлық және ұйымдастыру-техникалық ресурстардың ең аз шығындары кезінде мемлекеттік реттеудің барынша тиімділігіне қол жеткізу.

81. Ведомстволық реттеу саласындағы ашық реттеу деп мыналар түсініледі:

1) реттеуші стейкхолдерлердің көптеген қол жеткізу нүктелерін қалыптастыруды, оның ішінде енгізілген реттеу әсер етуі ықтимал барлық тараптар мүдделерінің ескерілуін қамтамасыз ететін жаңа құралдарды дамыту және қолдану арқылы қамтамасыз етеді;

2) шешім қабылдау кезінде тұрақты сипаттағы салалық саясат қағидаттарын сақтай отырып, барлық тараптардың мүдделерін неғұрлым оңтайлы тепе-теңдігі таңдалады, бұл неғұрлым оңтайлы шешім қабылдауға ықпал етеді, құқықтық реттеуді жүзеге асыру процесінде еркін шешімдердің әсер ету дәрежесін төмендетеді;

3) құқықтық нормаларды қалыптастырудың бланкеттік тәсілдерін пайдалануды барынша азайту.

82. Ведомстволық реттеу саласындағы дәлелдемелік реттеу деп мыналар түсініледі:

1) дәлелдемелік тәсіл ведомстволық реттеуді дамытудың негізгі векторларының біріне айналады;

2) ведомстволық реттеудің сапасын арттыру мақсатында реттеушілік шешімдер сенімді әрі объективті деректерге, оның ішінде ғылыми және сараптамалық зерттеулерге, қоғамдық пікірді, статистикалық деректерді зерделеу нәтижелеріне негізделеді;

3) реттеудің қандай да бір тәсілінің басымдығын көрсететін мәліметтер тексеру үшін қолжетімді.

Осыған байланысты сандық деректерді жинау, сақтау, өңдеу, талдау және оларды басқару арқылы ауқымды дәлелдемелік базаны қалыптастыру дәлелдемелік саясаттың ажырамас элементі болып табылады.

83. Ведомстволық реттеу саласындағы нәтижелі реттеу деп мыналар түсініледі:

1) құқықтық реттеу шараларын эпизодтық сипаттағы емес жүйелі ретроспективті бағалау;

2) енгізілген реттеуден туындаған әсерлердің пәрменділігі мен мәлімделген мақсаттарға сәйкестігі тұрғысынан жүйелі түрдегі мониторингі;

3) адресаттардың мүдделері мен қажеттіліктерін барынша қанағаттандыруды болжайтын реттеудің клиентке бағытталуы;

4) болжанған нәтижеге қол жеткізілмеген жағдайда, бастапқы реттеушілік тәсілдерді жетілдіруге бағытталған шараларды қабылдау.

84. Қоғамдық және мемлекеттік өмірдің барлық салаларында бірінші кезектегі және тиімді қорғаудың негізгі қағидаты адам құқықтары мен бостандықтары нормативтік құқықтық актілердің мазмұнын айқындайды деген конституциялық ережені іске асыру болып табылады.

Әртүрлі бұзушылықтарды болдырмаудың маңызды аспектісі Конституцияның "Адам және азамат" деген II бөлімімен бекітілген негізгі құқықтарды, бостандықтар мен міндеттерді, сондай-ақ нормативтік құқықтық актілерді әзірлеу, келісу және қабылдау кезінде осы Қағидаларды сақтау болып табылады.

Халықтың қажеттіліктеріне бағдарланған функцияларды құру және ретке келтіру қоғамдық игілікті жасау және әділ тарату үшін реинжиниринг жүргізу және бизнес-процестерді оңтайландыру арқылы ведомстволық реттеуді тұрақты дамыту жүргізіледі.

85. Тиімді ведомствоаралық өзара іс-қимыл жасауға мүдделі әзірлеуші мемлекеттік органдар осы Қағидаларға 4-қосымшаға сәйкес нормативтік құқықтық акт жобасына "ақылмен реттеу" қағидаттарын сақтау чек-парағын және әзірленетін нормативтік құқықтық актілердің жобалары ережелерін түсінуді реттеу мен жеңілдетудің релевантты мәтінін құру үшін енгізілетін реттеудің бизнес-процесі моделінің сипаттамасын (BPMN бизнес-процесін нотациялау және модельдеу, Flowchart блок-схемалары, UML, интеллект карталар, не әзірлеушіге қолайлы өзге құрал) қоса береді.

86. Модельденген бизнес-процестер түріндегі чек-парағы мен реттеу схемалары бар нормативтік құқықтық актілердің жобалары бойынша әзірлеуші мемлекеттік орган мен әділет органдары арасында нысаналы келісу рәсімдерін жүргізуге, сондай-ақ бірыңғай шешімді әзірлеу үшін икемді және итеративті тәсілдерді қоса алғанда, өзге де Agile-құралдарын пайдалануға жол беріледі.

Нормативтік құқықтық актілер жобаларын келісу кезінде Agile қолдану икемділігін және нормативтік құқықтық акт жобасын пысықтау процесінің бейімделуін қамтамасыз етеді.

87. Әділет органдарында мемлекеттік тіркеуден өткен нормативтік құқықтық акт бойынша әзірлеуші мемлекеттік орган 5 (бес) жұмыс күні ішінде ресми интернет-ресурста енгізілетін реттеу бизнес-процесі моделінің сипаттамасын орналастырады.

88. Ведомстволық реттеу сапасын және тараптардың мүдделігін одан әрі жақсарту мақсатында әділет органдары "ақылмен реттеу" және "Agile" қағидаттарын қолдана отырып, жұмыстың есебін жүргізеді.";

осы бұйрыққа қосымшаға сәйкес 4-қосымшамен толықтырылсын.

2. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу департаменті заңнамада белгіленген тәртіппен осы бұйрықты мемлекеттік тіркеуді қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасы Әділет вице-министріне жүктелсін.

4. Осы бұйрық оның алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы
Әділет министрі

А. Ескараев

	Қазақстан Республикасы Әділет министрі 2024 жылғы 14 маусымдағы № 509 бұйрығына қосымша
	Нормативтік құқықтық актілерді әзірлеу, келісу және мемлекеттік тіркеу қағидаларына 4-қосымша
	нысан

"Ақылмен реттеу" қағидаттарын сақтау сақтау чек-парағы

№ р/б	"Ақылмен реттеу" қағидаты атауы	Әзірлеуші мемлекеттік орган еркін нысанда қағидаттың реттеуді енгізу барысында сақталғаны туралы баяндайды
1	ақылға қонымды реттеу
2	ашық реттеу
3	дәлелдемелік реттеу
4	нәтижелі реттеу
5	адам құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін қорғау

ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Внести в приказ исполняющего обязанности Министра юстиции Республики Казахстан от 5 июля 2023 года № 464 "Об утверждении Правил разработки, согласования и государственной регистрации нормативных правовых актов" (зарегистрированный в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 33048) следующие дополнения:

в Правилах разработки, согласования и государственной регистрации нормативных правовых актов, утвержденных указанным приказом:

дополнить главой 5 следующего содержания:

"Глава 5. Применение принципов "умного регулирования" и Agile при разработке, согласовании и государственной регистрации нормативных правовых актов центральных государственных органов

79. В целях применения положений настоящей главы под "умным регулированием" понимается применение следующих принципов правовой политики:

1) разумное регулирование;

2) прозрачное регулирование;

3) доказательное регулирование;

4) результативное регулирование;

5) защита прав, свобод и законных интересов человека.

80. Под разумным регулированием в сфере ведомственного регулирования понимается следующее:

1) регулирование общественной деятельности применяется как крайняя мера при разрешении вопросов, возникающих в общественной жизни, поскольку количество регуляторных мер, превышающих разумный предел, создает регуляторное бремя для ее адресатов;

2) при решении задач, стоящих перед разработчиком, важно в первую очередь искать альтернативные способы, не связанные с регуляторным вмешательством;

3) при необходимости введения регуляторных мер они изучаются на предмет приемлемости для достижения предполагаемых целей и наименьшей степени ограничения прав, свобод и законных интересов граждан и организаций;

4) предлагаемые меры демонстрируют преимущественный уровень положительного влияния, а также учитывают побочные негативные последствия;

5) достижение максимальной эффективности государственного регулирования при минимальных затратах финансовых, кадровых и организационно-технических ресурсов благодаря применению современных информационно-коммуникационных технологий.

81. Под прозрачным регулированием в сфере ведомственного регулирования понимается следующее:

1) регулятор обеспечивает формирование множественных точек доступа стейкхолдеров, в том числе посредством развития и применения новых инструментов, обеспечивающих учет интересов всех сторон, кого потенциально затронет вводимое регулирование;

2) при принятии решения выбирается наиболее оптимальный баланс интересов всех сторон с соблюдением принципов отраслевой политики постоянного характера, что способствует принятию наиболее оптимального решения, снижает степень влияния произвольных решений в процессе осуществления правового регулирования;

3) минимизация использования бланкетных способов формирования правовых норм.

82. Под доказательным регулированием в сфере ведомственного регулирования понимается следующее:

1) доказательный подход становится одним из основных векторов развития ведомственного регулирования;

2) в целях повышения качества ведомственного регулирования регуляторные решения основываются на надежных и объективных данных, в том числе научных и экспертных исследованиях, результатах изучения общественного мнения, статистических данных;

3) сведения, демонстрирующие преимущество того или иного способа регулирования, доступными для проверки.

Ввиду этого неотъемлемым элементом правовой политики является формирование широкой доказательной базы посредством сбора, хранения, обработки, анализа количественных данных и управления ими.

83. Под результативным регулированием в сфере ведомственного регулирования понимается следующее:

1) системная ретроспективная оценка мер правового регулирования, которая не носит эпизодический характер;

2) систематический мониторинг эффектов, вызванных введенным регулированием на предмет действенности и соответствия заявленным целям;

3) клиентоцентричность регулирования, предполагающее максимальное удовлетворение интересов и потребностей адресатов;

4) в случае недостижения предполагаемого результата принятие мер, направленных на совершенствование первичных регуляторных подходов.

84. Основным принципом первоочередной и эффективной защиты во всех сферах общественной и государственной жизни является реализация конституционного положения о том, что права и свободы человека определяют содержание нормативных правовых актов.

Важным аспектом недопущения различного рода нарушений служит соблюдение основных прав, свобод и обязанностей, закрепленных разделом II "Человек и гражданин" Конституции, а также настоящих Правил при разработке, согласовании и принятии нормативных правовых актов.

Для выстраивания и упорядочивания функций, ориентированных на потребности населения, создания и справедливого распределения общественных благ проводится постоянное развитие ведомственного регулирования посредством проведения реинжиниринга и оптимизации бизнес-процессов.

85. Государственные органы – разработчики, заинтересованные в эффективном межведомственном взаимодействии, прикладывают к проекту нормативного правового акта чек-лист соблюдения принципов "умного регулирования" согласно приложению 4 к настоящим Правилам и описание модели бизнес-процесса вводимого регулирования (нотация и моделирование бизнес-процессов BPMN, блок-схемы Flowchart, UML, интеллект-карты, либо иной удобный для разработчика инструмент) для выстраивания релевантного текста регулирования и облегчения понимания положений разрабатываемых проектов нормативных правовых актов.

86. По проектам нормативных правовых актов, содержащим чек-лист и схемы регулирования в виде смоделированных бизнес-процессов, допускается проведение предметных согласительных процедур между государственным органом – разработчиком и органами юстиции, а также использование иных Agile-инструментов, включая гибкие и итеративные подходы для выработки единого решения.

При согласовании проектов нормативных правовых актов применение Agile обеспечивает гибкость и адаптивность процесса доработки проекта нормативного правового акта.

87. По нормативному правовому акту, прошедшему государственную регистрацию в органах юстиции, государственный орган – разработчик в течение 5 (пяти) рабочих дней размещает на своем официальном интернет-ресурсе описание модели бизнес-процесса вводимого регулирования.

88. В целях дальнейшего улучшения качества ведомственного регулирования и вовлеченности заинтересованных сторон, органы юстиции ведут учет работы с применением принципов "умного регулирования" и Agile.";

дополнить приложением 4 согласно приложению к настоящему приказу.

2. Департаменту государственной регистрации нормативных правовых актов Министерства юстиции Республики Казахстан в установленном законодательством порядке обеспечить государственную регистрацию настоящего приказа.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра юстиции Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр юстиции
Республики Казахстан

А. Ескараев

	Приложение к приказу Министр юстиции Республики Казахстан от 14 июня 2024 года № 509
	Приложение 4 к Правилам разработки, согласования и государственной регистрации нормативных правовых актов
	Форма

Чек-лист соблюдения принципов "умного регулирования"

№ п/п	Название принципа "умного регулирования"	Орган – разработчик в свободной форме излагает о применении принципа при введении регулирования
1	разумное регулирование
2	прозрачное регулирование
3	доказательное регулирование
4	результативное регулирование
5	защита прав, свобод и законных интересов человека