Облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың Бала құқықтары жөніндегі өңірлік уәкілі қызметiнiң қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің м.а. 2024 жылғы 19 маусымдағы № 149 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2024 жылғы 21 маусымда № 34535 болып тіркелді

Қазақстан Республикасының "Қазақстан Республикасындағы баланың құқықтары туралы" Заңының 7-2-бабының екінші бөлігіне сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың Бала құқықтары жөніндегі өңірлік уәкілі қызметiнiң қағидалары бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрлігінің Балалардың құқықтарын қорғау комитеті Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

2) осы бұйрықты ресми жарияланғаннан кейін Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрлігінің интернет-ресурсында орналастырылуын;

3) осы бұйрық мемлекеттік тіркеуден өткеннен кейін он жұмыс күні ішінде осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында қарастырылған іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрлігінің Заң департаментіне беруді қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Оқу-ағарту вице-министріне жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің міндетін атқарушы

Е. Оспан

Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің міндетін атқарушы 2024 жылғы 19 маусымдағы № 149 бұйрығымен бекітілген/

Облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың Бала құқықтары жөніндегі өңірлік уәкілі қызметiнiң қағидасы

1-тарау. Жалпы қағидалар

1. Осы Облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың Бала құқықтары жөніндегі өңірлік уәкілі қызметiнiң қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) Қазақстан Республикасының "Қазақстан Республикасындағы баланың құқықтары туралы" Заңының 7-2-бабының екінші бөлігіне сәйкес әзірленді және облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың Бала құқықтары жөніндегі өңірлік уәкілі қызметінің жүзеге асыру тәртібін айқындайды.

2. Облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың бала құқықтары жөніндегі өңірлік уәкілі (бұдан әрі – Өңірлік балалар омбудсмені) – Қазақстан Республикасындағы Бала құқықтары жөніндегі уәкілдің өз қызметін қоғамдық негізде жүзеге асыратын өкілі, оған тиісті әкімшілік-аумақтық бірлікте мемлекеттік және қоғамдық институттармен өзара іс-қимыл жасай отырып, балалардың құқықтары мен заңды мүдделерінің негізгі кепілдіктерін қамтамасыз ету, сондай-ақ олардың бұзылған құқықтары мен бостандықтарын қалпына келтіру жөніндегі функциялар жүктеледі.

3. Өңірлік балалар омбудсменінің қызметінің негізгі қағидаттары заңдылық, тәуелсіздік, балаларға қолжетімділік, баланың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғаудың басымдылығы, объективтілік, ашықтық болып табылады.

4. Өңірлік балалар омбудсмені Қазақстан Республикасындағы Бала құқықтары жөніндегі уәкілдің келісімі бойынша облыс, республикалық маңызы бар қала, астана әкімінің өкімімен тағайындалады және босатылады.

2-тарау. Өңірлік балалар омбудсменінің қызмет тәртібі

5. Өңірлік балалар омбудсмені өз қызметінде Қазақстан Республикасының Конституциясын, Қазақстан Республикасының заңдарын, Қазақстан Республикасының Президенті мен Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерін, халықаралық шарттарын, осы Қағиданы және өзге де Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін басшылыққа алады.

6. Балалардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғауды қамтамасыз ету мақсатында Өңірлік балалар омбудсмені:

1) өз жұмысын жыл сайын 30 желтоқсанға дейін бекітілетін және Қазақстан Республикасындағы Бала құқықтары жөніндегі уәкілмен келісілген күнтізбелік жылдық жоспар негізінде ұйымдастырады;

2) баланың құқықтарының, бостандықтары мен заңды мүдделерінің бұзылуына қатысты жолданымдарды және жергілікті атқарушы органдар мен ұйымдардың, олардың лауазымды адамдарының баланың құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін бұзатын шешімдеріне немесе әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) шағымдарды қарайды;

3) баланың құқықтарының, бостандықтары мен заңды мүдделерінің кедергісіз іске асырылуына және олар бұзылған жағдайда қалпына келтірілуіне жәрдем көрсетеді;

4) Қазақстан Республикасының заңнамасын жетілдіру жөнінде ұсынымдарды әзірлейді және Қазақстан Республикасындағы Бала құқықтары жөніндегі уәкілге енгізеді;

5) жергілікті атқарушы органдарға және білім беру, денсаулық сақтау және халықты әлеуметтік қорғау, мәдениет және спорт жүйелерінің ұйымдарына кедергісіз, сондай-ақ кәмелетке толмағандар ұсталатын қылмыстық-атқару жүйесінің мекемелеріне Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен кіреді;

6) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес тиісті әкімшілік-аумақтық бірлікте балалардың құқықтарымен айналысатын мемлекеттік және қоғамдық институттардың құжаттарына сұрау салу бойынша қол жеткізеді;

7) Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген тәртіппен баланың бұзылған құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін қорғау және қалпына келтіру мақсатында жабық сот отырыстарын қоса алғанда, сот процестеріне қатысады;

8) бірлескен бағдарламалар мен жобаларды іске асыру үшін тиісті әкімшілік-аумақтық бірлікте мемлекеттік және қоғамдық институттармен өзара іс-қимыл және ынтымақтастық туралы меморандумдар, келісімдер жасасады;

9) мемлекеттік органдар мен ұйымдар жанындағы консультативтік-кеңесші органдарға өз бастамасы бойынша немесе келісім бойынша қатысады;

10) жарты жылдық негізде брифингтер өткізеді, онда балалардың құқықтарын қорғау саласында, оның ішінде резонанстық жағдайлар бойынша жүргізіліп жатқан жұмыстар туралы халықты хабардар етеді;

11) баланың құқықтары, бостандықтары мен заңды мүдделері мәселелеріне арналған іс-шараларға қатысады.

7. Өңірлік балалар омбудсмені өз қызметінде Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілмен және оның өңірдегі өкілдерімен, Қазақстан Республикасындағы Бала құқықтары жөніндегі уәкілмен, Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрлігінің Балалардың құқықтарын қорғау комитетімен (бұдан әрі – Комитет), жергілікті атқарушы органдармен, құқық қорғау мемлекеттік органдарымен, қоғамдық бірлестіктермен және тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің өзге де ұйымдарымен өзара іс-қимыл жасайды.

8. Өңірлік балалар омбудсмені жарты жылдық негізде Бала құқықтары жөніндегі уәкілге, Комитетке және тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің әкіміне өз қызметі туралы ақпарат береді.

9. Өңірлік балалар омбудсмені Кәмелетке толмағандардың істері және олардың құқықтарын қорғау жөніндегі комиссияның және тиісті әкімшілік-аумақтық бірлік әкімдіктері жанындағы Әйелдер істері және отбасылық-демографиялық саясат жөніндегі комиссияның отырыстарына комиссиялардың мүшесі ретінде қатысады.

10. Балалар құқықтарының бұзылуы туралы ақпарат алған сәттен бастап Өңірлік балалар омбудсмені:

1) бала құқықтарының бұзылуы туралы ақпаратты жедел байланыс (мобильді немесе электрондық) арқылы Қазақстан Республикасындағы Бала құқықтары жөніндегі уәкілдің, Комитеттің және тиісті әкімшілік-аумақтық бірлік әкімінің назарына дереу жеткізеді;

2) хабарламаның әрбір фактісі бойынша балалардың ата-аналарымен немесе өзге де заңды өкілдермен, сондай-ақ олардың бала құқықтарын бұзғаны туралы дабыл түскен адамдармен профилактикалық әңгімелер жүргізеді, Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген олардың жауапкершілігін түсіндіреді;

3) баламен бірге тұратын ата-аналар немесе өзге де заңды өкілдер тарапынан бала құқықтарының бұзылуы туралы хабарлаудың әрбір фактісі бойынша тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің қорғаншылық және қамқоршылыққа алу органдарына және құқық қорғау органдарына дереу хабарлайды;

11. Ішкі істер органдарында кәмелетке толмағандардың құқықтарын бұзу фактілері расталғаннан кейін Өңірлік балалар омбудсмені:

1) бұқаралық ақпарат құралдарында, әлеуметтік желілерде мемлекеттік органдардың қабылдап жатқан шаралары туралы дереу хабарлайды, балаға көмек көрсетуге тікелей қатысады;

2) баланың өмірі мен денсаулығына, оның психологиялық және эмоционалдық жай-күйіне қауіп төнген кезде баланың, оның ата-анасының немесе заңды өкілдерінің жеке қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөнінде шаралар қабылдайды;

3) білім беру ұйымымен бірлесіп жағдайды кешенді бағалауды, баланың құқықтары мен міндеттері туралы құқықтық консультацияны, әлеуметтік оңалту бойынша жеке жұмыс жоспарын әзірлеуді қамтитын психологиялық қолдауды ұйымдастырады;

4) жұмыс кездесулерін өткізеді, жедел ақпарат алмасуды жүзеге асырады, бірлескен жоспарлар әзірлейді, тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің мемлекеттік органдары өкілдерінен жұмыс топтарын құрады;

5) бала құқықтарын қозғайтын мәселелер бойынша ұйымдар мен лауазымды адамдар жүргізетін тексерулерге қатысады;

6) баланың бұзылған құқықтары мен заңды мүдделерін қалпына келтіруге бағытталған ұсынымдарды тиісті мемлекеттік органға және/немесе лауазымды тұлғаға жібереді;

7) Кәмелетке толмағандардың істері және олардың құқықтарын қорғау жөніндегі комиссия шешім қабылдағанға дейін баланың бастапқы қажеттіліктері қамтамасыз етілетін медициналық ұйымдарға немесе балалардың құқықтарын қорғау жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын ұйымдарға (Кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталықтары, Балаларды қолдау орталықтары, Дағдарыс орталықтары) орналастыру жолымен бала үшін қауіпсіз жағдайлар жасау жөнінде шұғыл шаралар қабылдауды ұйымдастырады, сондай-ақ ішкі істер органдарына жәбірленуші баланы күдіктіден бөлек жеткізуді қамтамасыз етеді.

12. Балалардың құқықтары мен мүдделерін ілгерілету жөніндегі ақпараттық кампаниялар мен жобалар шеңберінде Балалар омбудсменінің өкілі тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктегі мемлекеттік органдармен, қоғамдық бірлестіктермен және өзге де ұйымдармен өзара іс-қимыл жасайды.

13. Өңірлік балалар омбудсмені бұқаралық ақпарат құралдарында, әлеуметтік желілерде расталған және сапалы ақпаратты орналастырады.

Об утверждении Правил деятельности регионального уполномоченного по правам ребенка области, города республиканского значения, столицы

Приказ и.о. Министра просвещения Республики Казахстан от 19 июня 2024 года № 149. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 21 июня 2024 года № 34535.

В соответствии с частью второй статьи 7-2 Закона Республики Казахстан "О правах ребенка в Республике Казахстан" ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемые Правила деятельности регионального уполномоченного по правам ребенка области, города республиканского значения, столицы.

2. Комитету по охране прав детей Министерства просвещения Республики Казахстан в установленном законодательством Республики Казахстан порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства просвещения Республики Казахстан после его официального опубликования;

3) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа предоставление в Юридический департамент Министерства просвещения Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1) и 2) настоящего пункта.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра просвещения Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

исполняющий обязанности Министра просвещения Республики Казахстан

Е. Оспан

Утвержден приказом исполняющий обязанности Министра просвещения Республики Казахстан от 19 июня 2024 года № 149

Правила деятельности регионального уполномоченного по правам ребенка области, города республиканского значения, столицы

Глава 1. Общие положения

1. Настоящие Правила деятельности регионального уполномоченного по правам ребенка области, города республиканского значения, столицы (далее – Правила) разработаны в соответствии с частью второй статьи 7-2 Закона Республики Казахстан "О правах ребенка в Республике Казахстан" и определяют порядок осуществления деятельности регионального уполномоченного по правам ребенка области, города республиканского значения, столицы.

2. Региональный уполномоченный по правам ребенка области, города республиканского значения, столицы (далее – Региональный детский омбудсмен) – представитель Уполномоченного по правам ребенка в Республике Казахстан, осуществляющий свою деятельность на общественных началах, на которого возлагаются функции по обеспечению основных гарантий прав и законных интересов детей, а также восстановлению их нарушенных прав и свобод во взаимодействии с государственными и общественными институтами на соответствующей административно-территориальной единице.

3. Основными принципами деятельности Регионального детского омбудсмена являются законность, независимость, доступность для детей, приоритетность защиты прав и законных интересов ребенка, объективность, гласность.

4. Региональный детский омбудсмен назначается и освобождается распоряжением акима области, города республиканского значения, столицы по согласованию с Уполномоченным по правам ребенка в Республике Казахстан.

Глава 2. Порядок деятельности Регионального детского омбудсмена

5. Региональный детский омбудсмен в своей деятельности руководствуется Конституцией Республики Казахстан, законами Республики Казахстан, актами Президента Республики Казахстан и Правительства Республики Казахстан, международными договорами, настоящими Правилами и иными нормативными правовыми актами Республики Казахстан.

6. В целях обеспечения защиты прав и законных интересов детей Региональный детский омбудсмен:

1) организовывает свою работу на основе ежегодно утверждаемого до 30 декабря и согласованного с Уполномоченным по правам ребенка в Республике Казахстан плана на календарный год;

2) рассматривает обращения, касающиеся нарушения прав, свобод и законных интересов ребенка, и жалобы на решения или действия (бездействие) местных исполнительных органов и организаций, их должностных лиц, нарушающих права, свободы и законные интересы ребенка;

3) оказывает содействие беспрепятственной реализации и восстановлению нарушенных прав, свобод и законных интересов ребенка;

4) вырабатывает и вносит Уполномоченному по правам ребенка в Республике Казахстан рекомендации по совершенствованию законодательства Республики Казахстан;

5) беспрепятственно посещает местные исполнительные органы и организации систем образования, здравоохранения и социальной защиты населения, культуры и спорта, а также учреждения уголовно-исполнительной системы, где содержатся несовершеннолетние, в установленном законодательством Республики Казахстан порядке;

6) получает по запросу доступ к документам государственных и общественных институтов, занимающихся правами детей, на соответствующей административно-территориальной единице в соответствии с законодательством Республики Казахстан;

7) принимает участие в судебных процессах, включая закрытые судебные заседания, в целях защиты и восстановления нарушенных прав, свобод и законных интересов ребенка в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан;

8) заключает меморандумы, соглашения о взаимодействии и сотрудничестве с государственными и общественными институтами на соответствующей административно-территориальной единице для реализации совместных программ и проектов;

9) участвует в консультативно-совещательных органах при государственных органах и организациях по собственной инициативе или по согласованию;

10) на полугодовой основе проводит брифинги, где информирует население о проводимой работе в сфере защиты прав детей, в том числе по резонансным случаям;

11) участвует в мероприятиях, посвященных вопросам прав, свобод и законных интересов ребенка.

7. В своей деятельности Региональный детский омбудсмен взаимодействует c Уполномоченным по правам человека в Республике Казахстан и его представителями в регионе, Уполномоченным по правам ребенка в Республике Казахстан, Комитетом по охране прав детей Министерства просвещения Республики Казахстан (далее – Комитет), местными исполнительными органами, общественными объединениями и иными организациями соответствующей административно-территориальной единицы.

8. Региональный детский омбудсмен на полугодовой основе представляет Уполномоченному по правам ребенка, в Комитет и акиму соответствующей административно-территориальной единицы информацию о своей деятельности.

9. Региональный детский омбудсмен принимает участие в качестве члена комиссий в заседаниях Комиссии по делам несовершеннолетних и защите их прав и Комиссии по делам женщин и семейно-демографической политике при акиматах соответствующей административно-территориальной единицы.

10. Региональный детский омбудсмен с момента получения информации о нарушениях прав детей:

1) незамедлительно доводит информацию о нарушениях прав ребенка до сведения Уполномоченного по правам ребенка в Республике Казахстан, Комитета и акима соответствующей административно-территориальной единицы посредством оперативной связи (мобильной или электронной);

2) по каждому факту сообщения проводит профилактические беседы с родителями или иными законными представителями, а также лицами, на которых поступил сигнал о нарушениях ими прав ребенка, разъясняет их ответственность, предусмотренную законодательством Республики Казахстан;

3) по каждому факту сообщения о нарушениях прав ребенка со стороны родителей или иных законных представителей, проживающих совместно с ребенком, незамедлительно сообщает в органы опеки и попечительства соответствующей административно-территориальной единицы и правоохранительные органы;

11. Региональный детский омбудсмен после подтверждения фактов нарушения прав несовершеннолетних в органах внутренних дел:

1) незамедлительно сообщает о принимаемых государственными органами мерах в средствах массовой информации, социальных сетях, принимает непосредственное участие в оказании помощи ребенку;

2) при угрозе жизни и здоровью ребенка, его психологическому и эмоциональному состоянию принимает меры по обеспечению личной безопасности ребенка, его родителей или законных представителей;

3) совместно с организацией образования организовывает психологическую поддержку, которая включает комплексную оценку ситуации, правовую консультацию о правах и обязанностях ребенка, разработку индивидуального плана работы по социальной реабилитации;

4) проводит рабочие встречи, осуществляет оперативный обмен информацией, разрабатывает совместные планы, создает рабочие группы из представителей государственных органов соответствующей административно-территориальной единицы;

5) принимает участие в проверках, проводимых организациями и должностными лицами по вопросам, затрагивающим права ребенка;

6) направляет соответствующему государственному органу и/или должностному лицу рекомендации, направленные на восстановление нарушенных прав и законных интересов ребенка;

7) организовывает принятие срочных мер по созданию безопасных условий для ребенка до принятия решения Комиссии по делам несовершеннолетних и защите их прав путем его размещения в медицинские организации либо организации, осуществляющие функции по защите прав детей (Центры адаптации несовершеннолетних, Центры поддержки детей, кризисные центры), где обеспечиваются первичные потребности ребенка, также обеспечивается раздельное доставление в органы внутренних дел потерпевшего ребенка и подозреваемого.

12. В рамках информационных кампаний и проектов по продвижению прав и интересов детей Региональный детский омбудсмен взаимодействует с государственными органами, общественными объединениями и иными организациями соответствующей административно-территориальной единицы.

13. Региональный детский омбудсмен размещает в средствах массовой информации, социальных сетях достоверную и качественную информации.