Адам саудасы құрбандарына көмек көрсету және арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді ұсыну үшін оларды қайта бағыттау қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2024 жылғы 22 қазандағы № 844 және Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2024 жылғы 22 қазандағы № 406 бірлескен бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2024 жылы 24 қазанда № 35289 болып тіркелді

"Адам саудасына қарсы іс-қимыл туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 18-бабының 2-тармағына сәйкес БҰЙЫРАМЫЗ:

1. Қоса беріліп отырған Адам саудасы құрбандарына көмек көрсету және арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді ұсыну үшін оларды қайта бағыттау қағидалары бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің Ұйымдасқан қылмысқа қарсы күрес департаменті заңнамада белгіленген тәртіпте:

1) осы бірлескен бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бірлескен бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркегеннен кейін бес жұмыс күні ішінде осы тармақтың 1) тармақшасында көзделген іс-шараның орындалуы туралы Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің Заң департаментіне хабарлауды қамтамасыз етсін.

3. Осы бірлескен бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің жетекшілік ететін орынбасарына және Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау вице-министріне жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғаш ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі	С. Жакупова
Қазақстан Республикасы ішкі істер министрі	Е. Саденов

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы

Денсаулық сақтау министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы

Мәдениет және ақпарат министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы

Оқу-ағарту министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы

Сыртқы істер министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы

Туризм және спорт министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы

Ұлттық қауіпсіздік комитеті

Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі 2024 жылғы 22 қазандағы № 406 мен Қазақстан Республикасы ішкі істер министрі 2024 жылғы 22 қазандағы № 844 бірлескен бұйрығымен бекітілген

Адам саудасы құрбандарына көмек көрсету және арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер ұсыну үшін оларды қайта бағыттау қағидалары

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Адам саудасы құрбандарына көмек көрсету және арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер ұсыну үшін оларды қайта бағыттау қағидалары (бұдан әрі – Қайта бағыттау қағидалары) "Адам саудасына қарсы іс-қимыл туралы" Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі - Заң) 18-бабына сәйкес әзірленді және адам саудасының құрбандарына жан-жақты және қолжетімді қолдау жүйесін қамтамасыз ету үшін оның шеңберінде адам саудасына қарсы іс-қимыл субъектілері өз құзыреті шегінде адам саудасының құрбандарын, оның ішінде әлеуетті адам саудасының құрбандарын анықтауға, қайта бағыттауға, қорғауға және көмек көрсетуге қатысатын ынтымақтастық жүйесін айқындайды.

2. Осы Қайта бағыттау қағидаларында мынадай негізгі ұғымдарпайдаланылады:

1) адам саудасына қарсы іс-қимыл субъектілері - уәкілетті мемлекеттік органдар, өзге де мемлекеттік органдар, денсаулық сақтау және білім беру ұйымдары, облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың жергілікті атқарушы органдары, туристік қызметті жүзеге асыратын, сондай-ақ еңбек делдалдығын көрсететін коммерциялық емес ұйымдар, жеке және заңды тұлғалар, Қазақстан Республикасының аумағында аккредиттелген, өз құзыреті шегінде адам саудасына қарсы іс-қимылды жүзеге асыратын халықаралық ұйымдар;

2) адам саудасының құрбандарына арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін субъектілер (бұдан әрі – АӘҚ субъектілері) - арнаулы әлеуметтік қызметтер ұсыну бойынша мемлекеттік және мемлекеттік емес секторларда жұмыс істейтін және бюджет қаражатынан қаржыландырылатын заңды тұлғалар; жұмыс істейтін және бюджет қаражатынан қаржыландырылатын заңды тұлғалар;

3) адам саудасының құрбаны – осы мәселе бойынша сотқа дейінгі тергеп-тексеру фактісінің болуына қарамастан, адам саудасының құрбаны ретінде сәйкестендірілген адам, сол сияқты Қазақстан Республикасының қылмыстық-процестік заңнамасына сәйкес адам саудасына байланысты қылмыстардан зардап шеккен деп танылған адам;

4) адам саудасының құрбанын сәйкестендіру - адамды Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіпте адам саудасының құрбаны деп тану рәсімі;

5) адам саудасының ықтимал құрбаны – материалдық, психологиялық немесе өзге де тәуелділіктің, кәмелетке толмағандар немесе қарттар, жетімдік немесе ата-анасының қамқорлығының болмауы, мүгедектік, психикалық және өзге де аурулар, психобелсенді заттарды теріс пайдалану, жұмыссыздық, баспанасыздық (белгілі бір тұрғылықты жері жоқ адамдар), оған қатысты қылмыстар жасауға жағдай жасайтын реттелмеген құқықтық мәртебенің салдарынан осал жағдайдағы адам, адам саудасына байланысты, сондай-ақ адам саудасының құрбаны ретінде сәйкестендіруден өткенге дейін адам саудасының болжамды (мүмкін) құрбаны;

3. Адам саудасына қарсы іс-қимыл субъектілерінің жұмысын Қайта бағыттау қағидалары бойынша үйлестіруді Заңға (бұдан әрі – уәкілетті мемлекеттік органдар) сәйкес ішкі істер органдары (бұдан әрі - ІІМ) және халықты әлеуметтік қорғау саласындағы басшылықты және салааралық үйлестіруді жүзеге асыратын орталық атқарушы орган (бұдан әрі - Еңбекмині) жүзеге асырады.

2-тарау. Адам саудасына қарсы іс-қимыл субъектілерінің адам саудасының әлеуетті құрбандарын анықтауда, қайта бағыттауда, қорғауда және оларға көмек көрсетуде ынтымақтастығының тәртібі

4. Заңның 1-бабы 4) тармақшасына сәйкес адам саудасының құрбандарын, оның ішінде адам саудасының әлеуетті құрбандарын анықтауға және қайта бағыттауға қатысатын субъектілерге (бұдан әрі - Қайта бағыттау қағидаларының субъектілері):

1) ішкі істер органдары;

2) халықты әлеуметтік қорғау саласында басшылықты және салааралық үйлестіруді жүзеге асыратын орталық атқарушы орган; 3) денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган;

4) білім беру саласындағы уәкілетті орган;

5) Қазақстан Республикасының шет елдердегі мекемелерін қоса алғанда, сыртқы саясат саласындағы уәкілетті орган;

6) туристік қызмет саласындағы мемлекеттік басқару функцияларын жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;

7) масс-медиа саласындағы уәкілетті орган;

8) Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметі;

9) денсаулық сақтау ұйымдары;

10) білім беру ұйымдары;

11) облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың жергілікті атқарушы органдары;

12) коммерциялық емес ұйымдар;

13) туристік қызметті жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалар;

14) еңбек делдалдығын көрсететін жеке және заңды тұлғалар;

15) АӘҚ субъектілері;

16) "Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 27-бабы 1- тармағының 46-тармақшасына сәйкес өмірлік қиын жағдайға тап болған адамдарды (отбасыларды) ерте анықтау және оларға қолдау көрсетуді ұйымдастыру жөніндегі мобильді топтар;

17) өз құзыреті шегінде адам саудасына қарсы іс-қимылды жүзеге асыратын өзге де мемлекеттік органдар.

5. Адам саудасының әлеуетті құрбанын анықтауды (өздігінен жүгінген, ақпарат түскен, БАҚ-та жарияланған кезде) осы Қайта бағыттау қағидаларына 1-қосымшаға сәйкес адам саудасының индикаторлары бойынша Қайта бағыттау қағидаларының субъектілері жүзеге асырады.

6. Адам саудасының ықтимал құрбанын анықтаған Қайта бағыттау қағидаларының субъектісі оған көмек көрсету және арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету мақсатында сәйкестендіру үшін қайта бағыттауға көмектесуді ұсынады.

7. Адам саудасының ықтимал құрбанын қайта бағыттау кезінде оның ақпараттандырылған келісімінің болуы міндетті шарт болып табылады.

8. Адам саудасының анықталған әлеуетті құрбанымен өзара іс-қимыл (коммуникация/қарым-қатынас) ақпараттандырылған келісім алу үшін өзара іс-қимыл жасайтын адамның жынысын (адам саудасының әлеуетті құрбанымен бір жыныс болған кезде) таңдау жөніндегі пікірін ескере отырып, ол үшін қауіпсіз жерде жүзеге асырылады.

9. Адам саудасының ықтимал құрбанының ақпараттандырылған келісімін алғаннан кейін адам саудасының ықтимал құрбанын анықтаған қайта бағыттау қағидаларының субъектісі:

1) телефон қоңырауы немесе хабарлама арқылы дереу ауызша АӘҚ субъектісіне, ішкі істер органдарына (адам саудасына қарсы күрес бөлінісі) немесе халықты әлеуметтік қорғау және жұмыспен қамту саласында ауданның, облыстық, республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергілікті атқарушы органына адам саудасының ықтимал құрбанын анықтау туралы хабарлауды қамтамасыз етеді;

2) адам саудасының әлеуетті құрбанының шұғыл практикалық қажеттіліктеріне, оның ішінде оның денсаулық жағдайын көзбен шолып тексеруге, жедел медициналық көмекті шақыруға, су, бірінші кезекте қажетті заттарды беруге жәрдемдесуге назар аударады.

10. АӘҚ субъектілері, ішкі істер органдары (адам саудасына қарсы күрес бөліністері) немесе ауданның, облыстық, республикалық маңызы бар қаланың, астананың халықты әлеуметтік қорғау және жұмыспен қамту саласындағы жергілікті атқарушы органы адам саудасының ықтимал құрбаны туралы ақпарат ала отырып, оны сәйкестендіру, көмек көрсету және арнаулы әлеуметтік қызмет ұсыну бойынша шаралар қабылдайды.

11. Заңның 16-бабының 2-тармағына сәйкес адам саудасының әлеуетті құрбанын сәйкестендіру, көмек көрсету және арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету мақсатында оның қауіпсіз орнын ауыстыруды сәйкестендіруді жүргізетін субъектілер қамтамасыз етеді.

12. Адам саудасының әлеуетті құрбанын сәйкестендіру, көмек көрсету және арнаулы әлеуметтік қызметтер ұсыну мақсатында оны дереу қауіпсіз ауыстыруды қамтамасыз ету мүмкін болмаған жағдайда ауданның, облыстық, республикалық маңызы бар қаланың, астананың халықты әлеуметтік қорғау және жұмыспен қамту саласындағы жергілікті атқарушы органы оны сәйкестендіргенге дейін, бірақ үш тәуліктен аспайтын қауіпсіз орынды (көлік, тұрғын үй, тамақ) қамтамасыз етеді.

Көрсетілген кезең аяқталған кезде адам саудасының әлеуетті құрбаны АӘҚ субъектілеріне жіберіледі.

13. Адам саудасының әлеуетті құрбаны көмектен бас тартқан жағдайда адам саудасының әлеуетті құрбанын анықтаған Қайта бағыттау қағидаларының субъектісі осы Қайта бағыттау қағидаларына 2-қосымшаға сәйкес адам саудасының әлеуетті құрбанына ақпараттық карточка береді.

14. Егер адам саудасының ықтимал құрбаны анықталған кезде жас дәл анықталмаса және оның кәмелетке толмаған адам екеніне сенуге негіз болса, онда бұл адам кәмелетке толмаған болып саналады және оның жасына дейін тиісті түрде жүгінуге жатады деген болжам бар.

15. Адам саудасының әлеуетті кәмелетке толмаған құрбанымен (бұдан әрі – кәмелетке толмаған адам) өзара іс-қимыл (коммуникация/қарым-қатынас) көмек көрсету және арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету үшін өзара іс-қимыл жасайтын адамның жынысын (кәмелетке толмаған адаммен бір жыныс болған кезде) таңдау жөніндегі пікірін ескере отырып, ол үшін қауіпсіз жерде жүзеге асырылады.

16. Кәмелетке толмаған адамды анықтаған Қайта бағыттау қағидаларының субъектісі:

1) телефон қоңырауы немесе хабарлама арқылы ішкі істер органдарына (адам саудасына қарсы күрес бөлінісі немесе ювеналды полиция) немесе қорғаншылық немесе қамқоршылық жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын органдарға дереу ауызша хабарлайды;

2) кәмелетке толмаған адамды оған көмек көрсету және арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету үшін оны қайта бағыттау туралы хабардар етеді. Кәмелетке толмаған адаммен қарым-қатынас баланың ең жақсы мүдделері қағидатын сақтай отырып, оның жасына және дамуына сәйкес келуі керек;

3) кәмелетке толмаған адамды қараусыз қалдырмайды және кәмелетке толмаған адамды ішкі істер органдарына (адам саудасына қарсы күрес бөлінісі немесе ювеналды полиция) немесе қорғаншылық немесе қамқоршылық жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын органдарға беруге жауапты;

4) кәмелетке толмаған адамның қауіпсіздігін қамтамасыз етуге көмектеседі, оның шұғыл практикалық қажеттіліктеріне және жедел медициналық көмекті шақыруды, мүмкіндігінше су, бірінші кезекте қажетті заттар беруді қоса алғанда, оның денсаулық жағдайын көзбен шолып тексеруге назар аударады.

17. Кәмелетке толмаған адамды сәйкестендіру, көмек көрсету және арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету мақсатында оның қауіпсіз орнын ауыстыруды сәйкестендіруді жүргізетін субъектілер қамтамасыз етеді.

18. Кәмелетке толмаған адамды сәйкестендіру, көмек көрсету және арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету мақсатында оның дереу қауіпсіз орнын ауыстыруды қамтамасыз ету мүмкін болмаған жағдайда қорғаншылық немесе қамқоршылық жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын органдар ол сәйкестендірілгенге дейін, бірақ үш тәуліктен аспайтын уақытта қауіпсіз орынды (көлікті, тұрғын үйді, тамақты) қамтамасыз етеді.

Көрсетілген кезең аяқталған кезде кәмелетке толмаған адам Балаларды қолдау орталығына жіберіледі.

19. Кәмелетке толмаған адам берілген субъект оны сәйкестендіру рәсіміне дейін мән-жайларды анықтайды және оның заңды өкілдеріне хабарлау туралы шешім қабылдайды.

20. Адам саудасының құрбандарын, оның ішінде адам саудасының әлеуетті құрбандарын анықтауға және қайта бағыттауға қатысатын Қайта бағыттау қағидаларының субъектілері адам саудасына байланысты дайындалып жатқан не жасалған қылмыстардың өздеріне белгілі болған фактілері туралы ішкі істер органдарына (адам саудасына қарсы күрес бөлінісі) хабарлайды.

21. Қазақстан Республикасының шет елдердегі мекемелері ішкі істер органдарымен ынтымақтастықта Қазақстан Республикасына оралуға арналған куәлікті қысқа мерзімде береді және Заңның 19-бабына сәйкес Қазақстан Республикасының азаматтарын, оның ішінде кәмелетке толмаған адамдарды, Қазақстан Республикасы мойындаған босқындарды және Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын, адам саудасының құрбаны болған азаматтығы жоқ азаматтарды қайтаруды қамтамасыз етеді.

22. Егер шет елде анықталған адам саудасының ықтимал құрбаны көмек көрсету және арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету үшін сәйкестендіруге және қайта жіберуге ниет білдірсе және ақпараттық келісім берсе Қазақстан Республикасының шетелдегі мекемелері ауданның, облыстық, республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергілікті атқарушы органымен ынтымақтастықта халықты әлеуметтік қорғау және жұмыспен қамту саласында АӘҚ субъектілеріне қайта жіберуді қамтамасыз етеді.

23. Егер шетелде анықталған адам саудасының әлеуетті құрбаны кәмелетке толмаған адам болса, оның ішінде Қазақстан Республикасының шет елдердегі мекемелері Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрлігінің Балалардың құқықтарын қорғау комитетімен немесе шет мемлекеттің қорғаншылық немесе қамқоршылық жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын органдарымен ынтымақтастықта болса Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 31 тамыздағы № 385 бұйрығымен бекітілген Жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған білім беру ұйымдары қызметінің үлгілік қағидаларының 29-тармағының 5) тармақшасына сәйкес (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 29329 болып тіркелген) арнаулы әлеуметтік қызметтерге мұқтаж балаларды қолдау орталығына (бұдан әрі – Балаларды қолдау орталығы) қайта жіберуді қамтамасыз етеді.

24. Адам саудасының әлеуетті құрбанын сәйкестендіру Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2023 жылғы 30 маусымдағы № 528, Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2023 жылғы 1 шілдедегі № 123, Премьер-Министрдің орынбасары - Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2023 жылғы 30 маусымдағы № 271 және Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2023 жылғы 30 маусымдағы № 190 (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 33002 болып тіркелген) бірлескен бұйрығымен бекітілген Әлеуметтік бейімдеу мен әлеуметтік депривацияға әкеп соққан қатыгез қарым-қатынастың болуын бағалау өлшемшарттарына (бұдан әрі – Өлшемшарттар) сәйкес жүргізіледі.

25. Адам саудасының әлеуетті құрбанын сәйкестендіруді ішкі істер органдары халықты әлеуметтік қорғау және жұмыспен қамту саласындағы бағытты айқындайтын аудандардың, облыстық, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органымен, АӘҚ субъектілерімен, коммерциялық емес ұйыммен бірлесіп жүргізеді.

26. Сәйкестендіру жүргізілгенге дейін сәйкестендіруді жүргізетін субъект адам саудасының ықтимал құрбаны екеніне көз жеткізуі керек:

1) оған қауіпсіздік пен құпиялылыққа кепілдік берілген жағдайларда болады;

2) психологиялық көмекті және психобелсенді заттарды пайдаланған жағдайда көмекті қоса алғанда, жедел медициналық көмекке мұқтаж емес;

3) суды, гигиеналық құралдарды және қажетті заттарды қоса алғанда, бірінші кезекте қажет заттарды қажет етпейді.

27. Егер адам саудасының ықтимал құрбаны көмекке мұқтаж болса, онда сәйкестендіруді жүргізетін субъект:

1) Жедел медициналық көмекті дереу шақырады;

2) адам саудасының ықтимал құрбанының шұғыл қажеттіліктерін, соның ішінде суды, гигиеналық құралдарды және бірінші кезекте қажет заттарды қанағаттандыруға жәрдемдеседі.

28. Адам саудасының әлеуетті құрбандарын сәйкестендіру процесінде сәйкестендіруді жүргізетін субъектілер кемсітушілікке жол бермеу қағидаттарын, оның ішінде балалардың гендерлік көзқарасы мен мүдделері, олардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету және оларға көмек көрсету, сондай-ақ адам туралы ақпараттың және олардың мәртебесін белгілеуге мүмкіндік беретін мәліметтердің құпиялылығын қамтамасыз ету мәселелері бойынша сақтайды.

29. Сәйкестендіру жасалған іс-әрекеттер бойынша қылмыстық іс қозғау фактісінің болуына қарамастан жүргізіледі.

30. Егер іс бойынша сотқа дейінгі тергеп-тексеру басталса және адам жәбірленуші деп танылса, адам саудасының әлеуетті құрбанын сәйкестендіру жүргізілмейді.

31. Адам саудасының ықтимал құрбанын сәйкестендіруді жүргізетін субъектілер ол туралы жиналған ақпараттың және адам саудасының құрбаны мәртебесін белгілеуге мүмкіндік беретін мәліметтердің құпиялылығын қамтамасыз етеді.

32. Егер адамды адам саудасының құрбаны деп анықтаған жағдайда сәйкестендіруді жүргізетін субъект Премьер-Министрдің орынбасары – Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2023 жылғы 29 маусымдағы № 263 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 32941 болып тіркелген) бекітілген халықты әлеуметтік қорғау саласында Адам саудасының құрбандарына арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету стандартына сәйкес (бұдан әрі – халықты әлеуметтік қорғау саласындағы АӘҚ стандарты) оған Заңның 17-бабына сәйкес адам саудасына қарсы іс-қимыл субъектілері және АӘҚ субъектілері көрсететін құқықтар мен міндеттер, қорғау және көмек туралы хабарлайды.

33. Егер адам саудасының әлеуетті құрбаны адам саудасының құрбаны деп танылмаса немесе сәйкестендіруден өтуден бас тартса, онда ол адам саудасы фактісін жасау қатері туындаған жағдайда оған құқықтары мен заңды мүдделерін алдын ала түсіндіре отырып және осы Қайта бағыттау қағидаларына 2- қосымшаға сәйкес ақпараттық карточка бере отырып, тұрғылықты жері бойынша қайта жіберіледі.

34. Адам саудасының әлеуетті құрбаны әкімшілік актіні қабылдауға байланысты әкімшілік әрекетке (әрекетсіздікке) оны адам саудасының құрбаны деп әкімшілік (сотқа дейінгі) тәртіпте танымау туралы шағым жасауға құқылы.

35. Егер заңда өзгеше көзделмесе, адам саудасының әлеуетті құрбанының сотқа жүгінуіне сотқа дейінгі тәртіпте шағымданғаннан кейін жол беріледі.

Егер заңда жоғары тұрған органға шағымдану қажеттілігінсіз сотқа жүгіну мүмкіндігі көзделсе әкімшілік орган, әкімшілік әрекеті (әрекетсіздігі) дауланатын лауазымды адам, әкімшілік акті сотқа пікірмен бірге жоғары тұрған әкімшілік орган басшысының, лауазымды адамның дәлелді ұстанымын ұсынады.

36. Егер қараусыз жүрген кәмелетке толмаған адам адам саудасының әлеуетті құрбаны болып табылса, онда кәмелетке толмаған адамды сәйкестендіруді жүргізетін субъектілер ішкі істер органдарына (адам саудасына қарсы күрес бөлінісі немесе ювеналды полиция) немесе қорғаншылық немесе қамқоршылық жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын органдарға олардың жүрген жері бойынша дереу хабарлайды.

37. Кәмелетке толмаған адамды тәрбиелеуге орналастыру нысанын таңдағанға дейін оның заңды өкілінің міндеттерін орындау кәмелетке толмаған адамның жүрген жері бойынша қорғаншылық немесе қамқоршылық жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын органдарға уақытша жүктеледі.

38. Егер кәмелетке толмаған адамды адам саудасының құрбаны деп анықтаған жағдайда Балаларды қолдау орталығы оған Заңның 17-бабына сәйкес адам саудасына қарсы іс-қимыл субъектілері көрсететін және Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2023 жылғы 12 маусымдағы № 165 (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 32760 болып тіркелген) бұйрығымен бекітілген білім беру және балалардың құқықтарын қорғау саласында арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету стандартына сәйкес Балаларды қолдау орталығы көрсететін құқықтар мен міндеттер, қорғау және көмек туралы хабарлайды.

39. Егер сәйкестендіруді жүргізетін субъект тек ішкі істер органдары және (немесе) тек коммерциялық емес ұйым болып табылса, онда бір жұмыс күні ішінде осы субъект адам саудасы құрбанын тасымалдауды және сүйемелдеуді қоса алғанда, АӘҚ субъектілеріне қайта бағыттауды, бағалау парағын, оның арнаулы әлеуметтік қызметтер ұсынуға арналған өтінішін, Өлшемшарттарға 2-қосымшаға сәйкес нысан бойынша есепті, ал кәмелетке толмаған адамды сәйкестендіру кезінде Қайта бағыттау қағидаларының осы тармағында жоғарыда аталған құжаттарды қоса отырып, Балаларды қолдау орталығына қайта бағыттауды қамтамасыз етеді.

3-тарау. Адам саудасының құрбандарына көмек көрсету және арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету тәртібі

40. Адам саудасының құрбандарына көмек көрсету және арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету халықты әлеуметтік қорғау саласындағы АӘҚ стандартына сәйкес жүзеге асырылады.

41. Арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсетудің бүкіл процесі барысында АӘҚ субъектілері адам саудасы құрбанын анықталған сәттен бастап арнаулы әлеуметтік қызметтер аяқталған сәтке дейін әлеуметтік сүйемелдеуді қамтамасыз етеді.

42. Егер адам саудасының құрбаны мүгедектігі бар адам болып табылған жағдайда АӘҚ субъектісі "Мүгедектердің құқықтары туралы конвенцияны ратификациялау туралы" Қазақстан Республикасының Заңымен ратификацияланған Мүгедектердің құқықтары туралы Конвенцияның 16-бабының сақталуын қамтамасыз етеді.

43. Арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету аяқталғаннан кейін, егер адам саудасының құрбаны Қазақстан Республикасының азаматы болып табылса және одан әрі әлеуметтік біріктіруді қажет етсе, онда АӘҚ субъектісі:

1) Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрінің 2024 жылғы 14 маусымдағы № 256-НҚ бұйрығымен бекітілген Отбасын қолдау орталықтарының қызметін жүзеге асыру қағидаларының 6-тармағының 3)- тармақшасына сәйкес өмірлік қиын жағдайға тап болған адамдарға (отбасыларға) әлеуметтік, заң және психологиялық қолдау көрсету үшін оны Отбасын қолдау орталығына қайта жібереді (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 34499 болып тіркелген);

2) қайта құрбан болу фактілерінің профилактикасы мақсатында оны жұмысқа орналастыруға көмектеседі.

44. Арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсетуді аяқтағаннан кейін, егер кәмелетке толмаған адам Қазақстан Республикасының азаматы болып табылса және одан әрі әлеуметтік ықпалдасуға мұқтаж болса, онда АӘҚ субъектісі:

1) Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрінің 2024 жылғы 14 маусымдағы № 256-НҚ бұйрығымен бекітілген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 34499 болып тіркелген) Отбасын қолдау орталықтарының қызметін жүзеге асыру қағидаларының 6- тармағының 3) тармақшасына сәйкес өмірлік қиын жағдайға тап болған адамдарға (отбасыларға) әлеуметтік, заң және психологиялық қолдау көрсету үшін оны Отбасын қолдау орталығына қайта жібереді;

2) баланың ең жақсы мүдделеріне жүргізілген бағалау негізінде оның отбасына оралуына жәрдемдеседі не Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 30 наурыздағы № 382 қаулысымен бекітілген мемлекеттің қорғаншылық және қамқоршылық жөніндегі функцияларын жүзеге асыру қағидаларына сәйкес баланың құқықтарын қорғау жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын ұйымға орналастырады.

45. Сотқа дейінгі тергеп-тексеру барысында Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 116, 125-баптарында (үшінші бөліктің 2) тармағында), 126-бөлігінде (үшінші бөліктің 2) тармағында), 128, 134, 135, 308 және 309-баптарында көзделген адам саудасына байланысты қылмыстар бойынша жәбірленуші деп танылған адамдарға ішкі істер органдары құқықтары мен міндеттері, Заңның 17-бабына сәйкес адам саудасына қарсы іс-қимыл субъектілері және халықты әлеуметтік қорғау саласындағы АӘҚ стандартына сәйкес адам саудасының құрбандарына АӘҚ субъектілер көрсететін қорғау және көмек туралы хабарлайды.

Адам саудасы құрбандарына көмек көрсету және арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер ұсыну үшін оларды қайта бағыттау қағидаларына 1-қосымша

АДАМ САУДАСЫНЫҢ КӨРСЕТКІШТЕРІ

Үш элементтің комбинациясы адам саудасының ықтимал құрбанын анықтауға көмектеседі:

1) тәуекел тобы;

2) адам саудасының ықтимал құрбанын анықтауға болатын орын;

3) адам саудасының белгілері

Тәуекел тобы (Кім?):	Адам саудасының ықтимал құрбанын анықтайтын орын (Қайда?):	Белгілері (Қандай?):
		Адам саудасының жалпы белгілері	Адам саудасының әртүрлі нысандарының ерекше белгілері
1. Кәмелетке толған адамдар: материалдық, психологиялық немесе өзге де тәуелділіктің салдарынан осал жағдайдағы; егде жастағы; мүгедектігі бар адамдар; психикалық және өзге де аурулары бар; психобелсенді заттарды пайдаланатын; қолайсыз отбасылардан; отбасылық-тұрмыстық зорлық-зомбылыққа ұшырағандар немесе осындай зорлық-зомбылықтың куәгерлері болып табылатындар, оның ішінде қолайлы отбасылардан шыққан адамдар; жұмыссыздар; белгілі бір тұрғылықты жері жоқ; соттылығы бар; төтенше жағдайлар салдарынан зардап шеккендер; үй қызметкерлері ретінде, оның ішінде құжатталмаған адамдар, заң жағынан сауатсыз адамдар; шетелде жүрген еңбекші көшіп-қонушылар (Қазақстан еспубликасының азаматтары); Қазақстан Республикасының аумағында жүрген еңбекші көшіп-қонушылар ретінде (шетелдіктер); реттелмеген құқықтық мәртебесі бар (көшіп-қонушылар мен босқындар, баспана іздеушілер). 2. Кәмелетке толмаған адамдар: 1-тармақта көрсетілген тәуекел топтарынан басқа: ересектердің ілесіп жүруінсіз, жетімдер; толық емес отбасылардан; психикалық денсаулық проблемалары, интеллектуалды мүгедектігі немесе оқуда қиындықтары бар; балалар үйлерінде, асырап алған отбасыларда немесе әлеуметтік қызметтердің қамқорлығында тұратындар; кез келген шығу тегі және әлеуметтік-экономикалық мәртебесімен отбасынан, достарынан немесе құрдастар тобынан алшақтайтын немесе олармен күрделі қарым-қатынаста болатындар, қорқытудың құрбандары; мектепке бармайтындар; аралас көші-қон ағындарында, әсіресе ересектердің ілесіп жүруінсіз кәмелетке толмағандар мен ата-анасынан бөлінген балалар.	1. Адам саудасының ықтимал құрбандарын, оның ішінде кәмелетке толмағандарды мынадай жерлерде пайдаланады, бірақ мұнымен шектелмейді: жеке үйлер; ресми және бейресми жұмыспен қамту орындары (шаруа қожалықтарын, ауыл шаруашылығы алқаптарын, жайылымдар мен қыстауларды, құрылыс объектілері мен өндірістік объектілерді, модельдік және би агенттіктерін қоса алғанда); демалыс орындары (қонақ үйлер, монша кешендері сауналар, түнгі клубтар) киберкеңістік, оның ішінде порно сайттар мен интимдік сипаттағы қызметтер көрсетілетін сайттар; діни және экстремистік сипаттағы ұйымдар мен секталар 2. Адам саудасының ықтимал құрбандары анықталуы мүмкін немесе олар туралы ақпарат: қарттар мен мүгедектерге арнаулы әлеуметтік қызмет көрсету орталықтарына; ішкі істер органдарының арнайы мекемелеріне (арнайы қабылдау-тарату орындарын қоса алғанда); денсаулық сақтау ұйымдарына; - көлік тораптарына (автобус және теміржол станциялары/вокзалдар мен әуежайларды қоса алғанда); жұмыспен қамту агенттіктеріне; жеке жұмыспен қамту агенттіктеріне; туристік компанияларға келіп түсуі мүмкін. 3. Кәмелетке толмағандар адам саудасының ықтимал құрбандары анықталуы мүмкін немесе олар туралы ақпарат: 2-тармақта көрсетілген орындардан басқа: жеке үйлер, асырап алған отбасылардың үйлері, жасөспірімдер үйлері, үйсіздерге арналған баспаналар, хостелдер; балалар және білім беру мекемелері (мектепке дейінгі мекемелер, мектептер, колледждер және қосымша білім беру мекемелері); кәмелетке толмаған құқық бұзушыларға арналған уақытша ұстау орталықтары; девиантты мінез-құлқы бар балаларға арналған интернаттар.	1. Адам саудасының ықтимал құрбанын анықтауға арналған жалпы мінез-құлық белгілері мыналарды қамтуы мүмкін, бірақ мұнымен шектелмейді: Адам: үшінші тұлғалар әртүрлі тәсілдермен бақылайды (материалдық, психологиялық немесе өзге де тәуелділік, психобелсенді құралдар салдарынан осал жағдайды пайдалануды қоса алғанда); қозғалыс еркіндігі жоқ немесе қозғалыс еркіндігі жоқ, бірақ психологиялық, физикалық бақылауда не электронды құрылғылардың көмегімен қашықтықтан (телефондар, GPS құрылғылары, гарнитуралар, құлаққаптар, камералар немесе чиптер); материалдық, психологиялық немесе өзге де тәуелділіктің, психобелсенді заттардың, GPS технологиялық бақылау құралдарының немесе ұялы телефондарда бақылау бағдарламасының салдарынан осал жағдайды пайдалануды қоса алғанда, бақылаудың әртүрлі әдістерімен пайдалану орнын қалдыруға мүмкіндігі жоқ; физикалық, психологиялық бақылаумен немесе қысыммен не коммуникацияны бақылаудың технологиялық құралдарын (GPS немесе ұялы телефонды бақылау бағдарламаларын қоса алғанда) пайдалана отырып, басқа адамдармен еркін қарым-қатынас жасау мүмкіндігі жоқ; қашуға әрекет жасаған кезде пайдалану орнына оралады, жазаның әртүрлі түрлеріне ұшырайды (психологиялық қысымды, айыппұлды немесе шектеулерді қоса алғанда); қауіп-қатерді немесе зорлық-зомбылықты ұстау, ұрлау және/немесе қолдану процесінде жәбірленуші мен агрессор арасында үйренісіп қалу немесе қорғаныш-бейсаналық травмалық байланысы, өзара немесе біржақты жанашырлығы бар (Стокгольм синдромы); қорқыныш немесе алаңдаушылық жағдайында, оның ішінде құқық қорғау органдарымен (көші-қон қызметін, мемлекеттік еңбек инспекциясын немесе әлеуметтік қызметтерді және т.б. қоса алғанда) байланыста болады; жұмыс берушінің қатерімен қылмыстық, әкімшілік, көші-қон заңнамасын бұзғаны үшін жауаптылықтан қорқады; тек үшінші тұлғалардың нұсқауы бойынша не психологиялық бақылау мен қысымның әртүрлі әдістерімен әрекет етеді, тікелей сұрақтарға жауап бермейді, басқалармен байланыс жасамайды не тек делдалдар арқылы жасайды; ұйқы мен ояту сағаттарына, тамақтануға қатысты бақылауда; медициналық, әлеуметтік қызметке қолжетімділігі жоқ; төлқұжатқа, жеке басын куәландыратын басқа құжаттарға немесе әртүрлі сылтаулармен үшінші тұлғаларда болатын жол жүру құжаттарына қол жеткізе алмайды; өзімен бірге жеке басын куәландыратын құжаттары бар, бірақ оларды үшінші тұлғалар тарапынан түрлі әдістермен бақыланатындықтан пайдалана алмайды; банк картасын алып қоюға байланысты өз табысын өз бетінше (әлеуметтік жәрдемақыларды қоса алғанда) алуға және оған билік етуге құқығы жоқ; ең аз калория мөлшеріне сәйкес келетін тағамға қол жеткізе алмайды не шектеулі мөлшерде тамақ немесе тамақ қалдықтарын қабылдайды; байланыс құралдары жоқ, байланыс құралдары бар, бірақ байланыс бақылаумен немесе қауіп-қатермен немесе бақылау мен бақылаудың технологиялық құралдарын қолдана отырып жүзеге асырылады; тасымалдау, виза ресімдеу, тұру, тамақтану, киім-кешек және өзге де қызметтер үшін үшінші тұлғаларға нақты шығыстардан асатын сомада ұзақ мерзімді қарыз төлейді; алдауға, бопсалауға, қорлауға, қатыгездікке, зорлық-зомбылыққа немесе зорлық-зомбылықты қолдану қатерлеріне, айыппұлға, қарыз шырмауына, басқа да жазаларға ұшырайды; физикалық немесе психологиялық жарақаттар, ұрып-соғу немесе психологиялық қысым бар; тұрмыстық және сексуалдық зорлық-зомбылыққа, тиісуге ұшырайды; осал адамдардың балалары үшінші тұлғалардың бақылауында немесе қауіп-қатерінде болады; өзінің нақты жүрген жері туралы ақпаратты түсінбейді немесе білмейді, не жүрген жерінің мекенжайын білмейді; тұрғын үйге жарамсыз жерде (мысалы, техникалық үй-жайлар немесе сауналар, көшеде немесе жұмыс орнында орналасқан жатын орындар), ең төменгі тұрмыстық жағдайлар болмаған жағдайда (мысалы, тамақ дайындау, гигиеналық рәсімдерді жүзеге асыру үшін) тұрады; ол өмір сүрудің басқа нұсқаларының немесе қалыптасқан жағдайдан шығу мүмкіндігінің болмауына байланысты жағдайды қалыпты ретінде қабылдайды; - алдыңғы өмірде оң тәжірибе мен қолдаудың болмауы нәтижесінде қалыптасқан жағдаймен келіскен. 2. Кәмелетке толмаған адам саудасының ықтимал құрбанын анықтауға арналған жалпы мінез-құлық белгілері: Кәмелетке толмаған адам: заңды өкілдерге қол жеткізе алмайды; білімге және медициналық, әлеуметтік көмекке қол жеткізе алмайды; баланың жасына сәйкес келмейтін жұмысты орындайды; қандай да бір құжаттарсыз, ересектердің ілесіп жүруінсіз немесе заңды негіздері жоқ адамдармен ілесіп жүруі; фрустрацияның болуымен және / немесе мінез-құлқының бұзылуымен қорқытып, осы жастағы балалар әдеттегідей әрекет етпеуі немесе өзіне зиян келтіру немесе аутоагрессивті мінез-құлық белгілері болуы мүмкін; оның жасына тән емес сексуалдық сипаттағы мінез-құлықты көрсетеді. 3. Ел аумағына кіру/шығу пункттерін кесіп өту кезінде адам саудасының ықтимал құрбанын анықтау үшін мінез-құлық белгілері: бақылау органдарымен байланысқа түспеу әрекеттері (басқа жолаушылар ағынынан бөлек қозғалыс, бейнебақылау камераларын қамтудан тыс орындарды іздеу және т.б.); топ құрамында келу, бірақ өзін шекара бақылауында бөлек саяхаттайтын адам ретінде көрсету; адамдар бір-бірімен таныс емес сияқты көрінуге тырысу, мысалы, олар әртүрлі терезелерге кезек алады; мінез-құлықтың шектен шығуы (мысалы, шамадан тыс мойынсұну, өзіне деген сенімділік, тым өткір қабылдау және т.б.); өте пассивті мінез-құлық, әсіресе егер адам топ жетекшісінен/делдалдан бөлек болса, топтық өзара әрекеттесу жоқ адамның бақылауындағы белгілер, біреудің нұсқауы бойынша әрекет ету, басқа адамға өз атынан сөйлеуге мүмкіндік беру, біреудің вербалды немесе вербалды емес белгілері бойынша әрекет ету және т.б.; дыбыстық жүйке, көзге түсуден аулақ болуға тырысу; қорқыныштың көрінісі; орынсыз мимика немесе ым-ишара; қатыгездік немесе шабуыл белгілері ретінде тыртықтар мен көгерулер, өзіне зиян келтіру белгілері; киім мен барлық мүлік адамның экономикалық жағдайына сәйкес келмейді; жасы, жынысы, киімі, багажы және белгілі бір пайдалану түріне (еңбек, сексуалдық және т.б.) адам саудасының құрбаны (әлеуетті) профиліне сәйкес келетін басқа заттар; өзімен бірге өзінің жол жүру немесе басқа құжаттары (паспорт, билеттер, ақша, шақырту және т.б.) жоқ немесе өз бетінше бақыламайды; жалған паспорттарды, жеке басын куәландыратын басқа құжаттарды немесе жол жүру құжаттарын көрсетеді; шағын, стандартты емес немесе тіркелмеген багаж; мәлімделген отбасылық мәртебе және / немесе басқа қатынастар күдік тудырады (мысалы, жас айырмашылығы, қысқа уақыт ішінде туылған балалардың көп болуы және т.б.); адамның дербес деректерді (туған күні/жасы), тұрғылықты мекенжайын, үй, жұмыс мекенжайын немесе өзге де мекенжайларды атай алмауы; сапардың мақсаттары, саяхаттың практикалық мәліметтері және болу туралы мәліметтердің толық немесе ішінара болмауы; шыққан елдегі (өңірдегі, жергілікті жердегі) қиын жағдай.	1. Еңбек қанауындағы адам саудасының ықтимал құрбанын анықтауға арналған мінез-құлық белгілері мыналарды қамтуы мүмкін, бірақ олармен шектелмейді: Адам: - өз еркіне қарсы, мәжбүрлеу, билікті теріс пайдалану және бақылаудың өзге де әдістерімен (материалдық, психологиялық немесе өзге де тәуелділік салдарынан осал жағдайды қоса алғанда) жұмыс істейді; - еңбек шарты жоқ, төлем алмайды не тамақ пен тұру еңбекақы төлеу есебіне кіреді; - шарттары жұмысқа орналастыру стандарттарының ең төменгі талаптарына сай келмейтін еңбек шарты бар; - еңбек қызметін таңдауға құқығы жоқ; - тұрақты емес жұмыс күні; - жұмыстың белгісіз сипаты; - елді мекендерден алыс орналасқан жерлерде пайдалануы мүмкін. 2. Сексуалдық пайдалану кезінде адам саудасының ықтимал құрбанын анықтауға арналған мінез-құлық белгілері мыналарды қамтуы мүмкін, бірақ олармен шектелмейді: Адам: - киім элементтерін (сексуалды гардероб пен атрибуттар) киюге, сексуалдық бағдарды немесе сексуалдық ұсынысты баса көрсететін мінез-құлықты көрсетуге, контрацептивтерді айтарлықтай мөлшерде алып жүруге мәжбүрлейді; - көрсетілетін қызметті алушыларды немесе сексуалдық сипаттағы қызмет түрін немесе күніне қызмет алушылар санын таңдау мүмкіндігі жоқ; - сексуалдық сипаттағы қызметтер үшін ақы алу үшін делдал бар (эротикалық массажды, стриптизды, веб-камингті, порнография дайындауды қоса алған және т.б.); - сексуалдық сипаттағы қызметтерді ұсыну үшін жарнамалық материалдарды дайындауға қатысуға мәжбүр; - сексуалдық сипаттағы қызметтерді көрсету тақырыбында ғана әңгімелер мен іс-қимылдарға кіріседі; - үшінші тұлғалар тарапынан адамды бақылау үшін адамның қатысуымен жыныстық сипаттағы материалдардың таралу қаупі төнуі мүмкін; - сексуалдық сипаттағы қызметтерді ұсынудан пайда алу үшін пайдаланатын адаммен романтикалық қарым-қатынаста болуы мүмкін; - анамнезінде түсік түсірудің немесе жыныстық жолмен берілетін аурулардың едәуір саны бар; - сексуалдық немесе тұрмыстық зорлық-зомбылыққа ұшыраған (балалық шақты қоса алғанда); - әдетте сексуалдық сипаттағы қызметтер көрсетілетін жерлерде (қонақ үйлер, барлар, притондар, жалға берілетін пәтерлер) жүреді. 3. Мәжбүрлі қайыр сұрау кезінде адам саудасының ықтимал құрбанын анықтауға арналған мінез-құлық белгілері мыналарды қамтуы мүмкін, бірақ мұнымен шектелмейді: Адам: - мүгедектік белгілері бар немесе әдейі мүгедектікке ұшыраған; - алдын ала белгіленген қоғамдық орындарда (базарлар, мешіттер, вокзалдар және т.б.) садақа сұрау үшін қойылады; - жазадан қорқып, жұмыс орнынан кетпейді, өтіп бара жатқан адамдардан көмек сұрамайды. 4. Органдарды алып қою кезінде адам саудасының ықтимал құрбанын анықтау үшін мінез-құлық белгілері мыналарды қамтуы мүмкін, бірақ мұнымен шектелмейді: Адам: - пайдакүнемдік мақсатта, алаяқтық жолмен немесе заңсыз шарт бойынша органдардан немесе тіндерден айырылған. 5. Құқыққа қайшы әрекетке мәжбүр болған кезде адам саудасының ықтимал құрбанын анықтайтын мінез-құлық белгілері мыналарды қамтуы мүмкін, бірақ мұнымен шектелмейді: Адам: - құқыққа қарсы қызметпен айналысуға мәжбүрлейді (психобелсенді заттарды дайындау мен таратуды, киберқылмыс жасауды, ұрлық жасауды және алаяқтықты жүзеге асыруды және т.б. қоса алғанда). 6. Кәмелетке толмағандарды сату кезінде адам саудасының ықтимал құрбанын анықтауға арналған мінез-құлық белгілері мыналарды қамтуы мүмкін, бірақ мұнымен шектелмейді: Адам: - заңсыз асырап алу мақсатында сатып алу-сатуға немесе өзге де мәмілелер жасауға ұшыраған (бала асырап алу).

Адам саудасы құрбандарына көмек көрсету және арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтер ұсыну үшін оларды қайта бағыттау қағидаларына 2-қосымша

АҚПАРАТТЫҚ КАРТОЧКА

1. "Адам саудасына қарсы іс-қимыл туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 17-бабына сәйкес адам саудасының құрбаны ретінде сәйкестендірілген адамның:

1) құқықтары мен міндеттері, қорғалуы және адам саудасына қарсы іс-қимыл субъектілері және адам саудасы құрбандарына арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді ұсынатын субъектілер көрсететін көмек туралы ақпарат алуға;

2) "Дербес деректер және оларды қорғау туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес дербес деректер құпиялылығын сақтауға және оларды қорғауға;

3) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерді алуға жүгінуге;

4) арнаулы әлеуметтік көрсетілетін қызметтерге мұқтаж адам (отбасы) ретінде Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіпте жергілікті өкілді органдардың шешімдері бойынша берілетін әлеуметтік көмекке жүгінуге;

5) денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган айқындайтын медициналық қызметтер тізбесіне сәйкес тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемін алуға;

6) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіпте құқықтық консультация беру түрінде мемлекет кепілдік берген заң көмегін алуға, сондай-ақ кешенді әлеуметтік заң көмегін қабылдауға;

7) қорғалатын адамдардың қауіпсіздігін қамтамасыз ететін орган "Қылмыстық процеске қатысушы адамдарды мемлекеттік қорғау туралы" Қазақстан Республикасының Заңында көзделген тәртіпте қылмыстық процесс барысында мемлекеттік қорғауға жататын адам деп таныған кезде мемлекеттік қорғалуға;

8) сотқа дейінгі тергеп-тексеру және қылмыстық істі сотта қарау шеңберінде кәмелетке толмаған адамнан куә немесе жәбірленуші ретінде жауап алу кезінде педагогтың және (немесе) психологтың қатысуына;

9) Қазақстан Республикасының Жәбірленушілерге өтемақы қоры туралы заңнамасына сәйкес өтемақы алуға;

10) шыққан елінің (азаматтығын алған елдің) өкілдіктері мен консулдықтарына кіруін ұйымдастыру тұрғысынан көмек алуға;

11) Қазақстан Республикасының аумағында адам саудасының құрбаны ретінде анықталған және сәйкестендірілген шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның Қазақстан Республикасының әлеуметтік қорғау туралы заңнамасына сәйкес арнаулы әлеуметтік қызметтердің кепілдік берілген көлемін алу үшін Қазақстан Республикасының аумағында уақытша тұруға;

12) Қазақстан Республикасының аумағында адам саудасының құрбаны болып анықталған және сәйкестендірілген көшіп келуші ретінде Қазақстан Республикасының әлеуметтік қорғау туралы заңнамасына сәйкес өзіне арнаулы әлеуметтік қызметтер ұсынылған, бірақ күнтізбелік отыз күннен кем болмайтын кезең ішінде құқық қорғау органдарына жүгіну және олармен ынтымақтасу туралы шешім қабылдауға;

13) Қазақстан Республикасының халықтың көші-қоны саласындағы заңнамасына сәйкес шетелдіктің азаматтығын алған немесе азаматтығы жоқ адам тұрақты тұратын елге Қазақстан Республикасынан кетуге виза алу үшін ішкі істер органдарына жүгінуге;

14) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес адам саудасына байланысты нақты қылмыстық іс бойынша іс жүргізу аяқталғанға дейін шетелдік жұмыс күшін тартуға жергілікті атқарушы органдардың рұқсатынсыз еңбек қызметін жүзеге асыруға;

15) пана іздеген адам ретінде Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіпте босқын не азаматтығы жоқ адам мәртебесін алуға жүгінуге;

16) Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіпте әкімшілік актіге, әкімшілік актіні қабылдауға байланысты әкімшілік әрекетке (әрекетсіздікке) шағымдануға;

17) Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген өзге де құқықтарды жүзеге асыруға құқығы бар.

2. Адам саудасының құрбаны ретінде сәйкестендірілген адам:

1) Қазақстан Республикасының адам саудасына қарсы іс-қимыл туралы заңнамасын сақтауға;

2) адам саудасына қарсы іс-қимыл субъектілерімен өзара іс-қимыл жасау кезінде қорғалу және көмек алу үшін психологиялық жай-күйі мен денсаулық жағдайын ескере отырып, өзі туралы толық және шынайы ақпарат беруге міндетті.

Егер сіз адам саудасына байланысты қылмыстар туралы білсеңіз, полицияға 102 нөміріне немесе "116 16" адам саудасына қарсы күрес жөніндегі сенім телефонына қоңырау шалуыңызды не жақын жердегі полиция бөлімшесіне хабарласуыңызды сұраймыз.

Об утверждении Правил перенаправления жертв торговли людьми для оказания им помощи и предоставления специальных социальных услуг

Совместный приказ Министра внутренних дел Республики Казахстан от 22 октября 2024 года № 844 и Министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан от 22 октября 2024 года № 406. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 24 октября 2024 года № 35289.

В соответствии с пунктом 2 статьи 18 Закона Республики Казахстан "О противодействии торговле людьми" ПРИКАЗЫВАЕМ:

1. Утвердить прилагаемые Правила перенаправления жертв торговли людьми для оказания им помощи и предоставления специальных социальных услуг.

2. Департаменту по борьбе с организованной преступностью Министерства внутренних дел Республики Казахстан в установленном законодательством порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего совместного приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) в течение пяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего совместного приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан уведомление Юридического департамента Министерства внутренних дел Республики Казахстан об исполнении мероприятия, предусмотренного подпунктом 1) настоящего пункта.

3. Контроль за исполнением настоящего совместного приказа возложить на курирующих заместителя министра внутренних дел Республики Казахстан и вице-министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр труда и социальной защиты населения Республики Казахстан	__________ С. Жакупова
Министр внутренних дел Республики Казахстан	__________ Е. Саденов

"СОГЛАСОВАН"
Министерство здравоохранения
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство культуры
и информации
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство просвещения
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство иностранных дел
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство туризма и спорта
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Комитет национальной безопасности
Республики Казахстан

Утверждены совместным приказом Министр труда и социальной защиты населения Республики Казахстан от 22 октября 2024 года № 406 и Министр внутренних дел Республики Казахстан от 22 октября 2024 года № 844

Правила перенаправления жертв торговли людьми для оказания им помощи и предоставления специальных социальных услуг

Глава 1. Общие положения

1. Настоящие Правила перенаправления жертв торговли людьми для оказания им помощи и предоставления специальных социальных услуг (далее – Правила перенаправления) разработаны в соответствии со статьей 18 Закона Республики Казахстан "О противодействии торговле людьми" (далее -Закон) и определяют систему сотрудничества, в рамках которой субъекты противодействия торговле людьми в пределах своей компетенции участвуют в выявлении, перенаправлении, защите и оказании помощи жертвам торговли людьми, в том числе потенциальным, для обеспечения всесторонней и доступной системы поддержки жертвам торговли людьми.

2. В настоящих Правилах перенаправления используются следующие основные понятия:

1) субъекты противодействия торговле людьми – уполномоченные государственные органы, иные государственные органы, организации здравоохранения и образования, местные исполнительные органы областей, городов республиканского значения и столицы, некоммерческие организации, физические или юридические лица, осуществляющие туристскую деятельность, а также оказывающие трудовое посредничество, международные организации, аккредитованные на территории Республики Казахстан, осуществляющие в пределах своей компетенции противодействие торговле людьми;

2) субъекты, предоставляющие специальные социальные услуги жертвам торговли людьми, (далее – субъекты ССУ) – юридические лица, занятые в государственном и негосударственном секторах по предоставлению специальных социальных услуг и финансируемые из бюджетных средств;

3) жертва торговли людьми – лицо, идентифицированное в качестве жертвы торговли людьми независимо от наличия факта досудебного расследования по данному поводу, а равно лицо, признанное в соответствии с уголовно-процессуальным законодательством Республики Казахстан потерпевшим от преступлений, связанных с торговлей людьми;

4) идентификация жертвы торговли людьми – процедура признания лица жертвой торговли людьми в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан;

5) потенциальная жертва торговли людьми – лицо, находящееся в уязвимом положении вследствие материальной, психологической или иной зависимости, несовершеннолетия или пожилого возраста, сиротства или отсутствия родительского попечения, инвалидности, психического и иного заболевания, злоупотребления психоактивными веществами, безработицы, бездомности (лица без определенного места жительства), неурегулированного правового статуса, создающем условия к совершению в отношении него преступлений, связанных с торговлей людьми, а также предполагаемая (возможная) жертва торговли людьми до прохождения идентификации в качестве жертвы торговли людьми;

3. Координацию работы субъектов противодействия торговле людьми по Правилам перенаправления осуществляют органы внутренних дел (далее – МВД) и центральный исполнительный орган, осуществляющий руководство и межотраслевую координацию в сфере социальной защиты населения (далее – МТСЗН) в соответствии с Законом (далее – уполномоченные государственные органы).

Глава 2. Порядок сотрудничества субъектов противодействия торговле людьми в выявлении, перенаправлении, защите и оказании помощи потенциальным жертвам торговли людьми

4. К субъектам, участвующим в выявлении и перенаправлении жертв торговли людьми, в том числе потенциальных жертв торговли людьми (далее – субъекты Правил перенаправления), в соответствии с подпунктом 4) статьи 1 Закона относятся:

1) органы внутренних дел;

2) центральный исполнительный орган, осуществляющий руководство и межотраслевую координацию в сфере социальной защиты населения;

3) уполномоченный орган в области здравоохранения;

4) уполномоченный орган в области образования;

5) уполномоченный орган в сфере внешней политики, включая загранучреждения Республики Казахстан;

6) центральный исполнительный орган, осуществляющий функции государственного управления в области туристской деятельности;

7) уполномоченный орган в области масс-медиа;

8) Пограничная служба Комитета национальной безопасности Республики Казахстан;

9) организации здравоохранения;

10) организации образования;

11) местные исполнительные органы областей, городов республиканского значения и столицы;

12) некоммерческие организации;

13) физические и юридические лица, осуществляющие туристическую деятельность;

14) физические и юридические лица, оказывающие трудовое посредничество;

15) субъекты ССУ;

16) мобильные группы по раннему выявлению и организации оказания поддержки лицам (семьям), находящимся в трудной жизненной ситуации, согласно подпункту 46 пункта 1 статьи 27 Закона Республики Казахстан "О местном государственном управлении и самоуправлении";

17) иные государственные органы, осуществляющие в пределах своей компетенции противодействие торговле людьми.

5. Выявление потенциальной жертвы торговли людьми (при самообращении, поступлении информации, публикации в СМИ) осуществляется субъектами Правил перенаправления по индикаторам торговли людьми согласно приложению 1 к настоящим Правилам перенаправления.

6. Субъект Правил перенаправления, выявивший потенциальную жертву торговли людьми, предлагает ей содействие в перенаправлении для идентификации с целью оказания ей помощи и предоставления специальных социальных услуг.

7. Обязательным условием при перенаправлении потенциальной жертвы торговли людьми является наличие ее информированного согласия.

8. Взаимодействие (коммуникация/общение) с выявленной потенциальной жертвой торговли людьми осуществляется в безопасном для нее месте, с учетом ее мнения по выбору пола взаимодействующего лица (при наличии одного пола с потенциальной жертвой торговли людьми) для получения информированного согласия.

9. После получения информированного согласия потенциальной жертвы торговли людьми субъект Правил перенаправления, выявивший потенциальную жертву торговли людьми:

1) незамедлительно устно посредством телефонного звонка или сообщения обеспечивает информирование субъекта ССУ, органы внутренних дел (подразделение по борьбе с торговлей людьми) или местный исполнительный орган района, города областного, республиканского значения, столицы в сфере социальной защиты и занятости населения о выявлении потенциальной жертвы торговли людьми;

2) проявляет внимание к неотложным практическим потребностям потенциальной жертвы торговли людьми, включая содействие в визуальном обследовании ее состояния здоровья, вызове скорой медицинской помощи, предоставлении воды, вещей первой необходимости.

10. Субъекты ССУ, органы внутренних дел (подразделения по борьбе с торговлей людьми) или местный исполнительный орган района, города областного, республиканского значения, столицы в сфере социальной защиты и занятости населения, получив информацию о потенциальной жертве торговли людьми, принимают меры по ее идентификации, оказанию помощи и предоставлению специальных социальных услуг.

11. Безопасное перемещение потенциальной жертвы торговли людьми с целью ее идентификации, оказания помощи и предоставления специальных социальных услуг обеспечивают субъекты, проводящие идентификацию, в соответствии с пунктом 2 статьи 16 Закона.

12. В случае невозможности обеспечить незамедлительное безопасное перемещение потенциальной жертвы торговли людьми с целью ее идентификации, оказания помощи и предоставления специальных социальных услуг, местный исполнительный орган района, города областного, республиканского значения, столицы в сфере социальной защиты и занятости населения обеспечивает безопасное место (транспорт, жилье, еду) до ее идентификации, но не более трех суток.

При истечении указанного периода потенциальная жертва торговли людьми направляется в субъекты ССУ.

13. В случае отказа потенциальной жертвы торговли людьми от помощи субъект Правил перенаправления, выявивший потенциальную жертву торговли людьми, предоставляет потенциальной жертве торговли людьми информационную карточку согласно приложению 2 к настоящим Правилам перенаправления.

14. Если при выявлении потенциальной жертвы торговли людьми, возраст точно не определен и есть основания полагать, что она является несовершеннолетним лицом, то действует презумпция, согласно которой это лицо считается несовершеннолетним и подлежит соответствующему обращению до выяснения его возраста.

15. Взаимодействие (коммуникация/общение) с выявленной потенциальной несовершеннолетней жертвой торговли людьми (далее – несовершеннолетнее лицо) осуществляется в безопасном для нее месте, с учетом ее мнения по выбору пола взаимодействующего лица (при наличии одного пола с несовершеннолетним лицом) для оказания помощи и предоставления специальных социальных услуг.

16. Субъект Правил перенаправления, выявивший несовершеннолетнее лицо:

1) незамедлительно устно посредством телефонного звонка или сообщения информирует органы внутренних дел (подразделение по борьбе с торговлей людьми или ювенальная полиция) или органы, осуществляющие функции по опеке или попечительству;

2) проинформирует несовершеннолетнее лицо о его перенаправлении для оказания ему/ей помощи и специальных социальных услуг. Коммуникация с несовершеннолетним лицом должна соответствовать его возрасту и развитию с соблюдением принципа наилучших интересов ребенка;

3) не оставляет несовершеннолетнее лицо без присмотра и ответственно за передачу несовершеннолетнего лица в органы внутренних дел (подразделение по борьбе с торговлей людьми или ювенальная полиция) или органы, осуществляющие функции по опеке или попечительству;

4) содействует обеспечению безопасности несовершеннолетнего лица, проявляет внимание к неотложным его практическим потребностям и визуальному обследованию его состояния здоровья, включая вызов скорой медицинской помощи, предоставление воды, вещей первой необходимости.

17. Безопасное перемещение несовершеннолетнего лица с целью его идентификации, оказания помощи и предоставления специальных социальных услуг обеспечивают субъекты, проводящие идентификацию.

18. В случае невозможности обеспечить незамедлительное безопасное перемещение несовершеннолетнего лица с целью его идентификации, оказания помощи и предоставления специальных социальных услуг, органы, осуществляющие функции по опеке или попечительству обеспечивают безопасное место (транспорт, жилье, еду) до его идентификации, но не более трех суток.

При истечении указанного периода несовершеннолетнее лицо направляется в Центр поддержки детей.

19. Субъект, которому было передано несовершеннолетнее лицо, до процедуры его идентификации, выясняет обстоятельства и принимает решение о сообщении его законным представителям.

20. Субъекты Правил перенаправления, участвующие в выявлении и перенаправлении жертв торговли людьми, в том числе потенциальных жертв торговли людьми, информируют органы внутренних дел (подразделение по борьбе с торговлей людьми) о ставших известными им фактах готовящихся либо совершенных преступлений, связанных с торговлей людьми.

21. Загранучреждения Республики Казахстан в сотрудничестве с органами внутренних дел выдают в кратчайшие сроки свидетельства на возвращение в Республику Казахстан и обеспечивают возвращение граждан Республики Казахстан, в том числе несовершеннолетних лиц, беженцев, признанных Республикой Казахстан, и лиц без гражданства, постоянно проживающих в Республике Казахстан, ставших жертвами торговли людьми, в соответствии со статьей 19 Закона.

22. Если потенциальная жертва торговли людьми, выявленная за границей, изъявляет желание и дает информированное согласие на идентификацию и перенаправление для оказания помощи и предоставления специальных социальных услуг, загранучреждения Республики Казахстан в сотрудничестве с местным исполнительным органом района, города областного, республиканского значения, столицы в сфере социальной защиты и занятости населения обеспечивают перенаправление в субъекты ССУ.

23. Если потенциальной жертвой торговли людьми, выявленной за границей, является несовершеннолетнее лицо, в том числе находящееся без сопровождения, загранучреждения Республики Казахстан в сотрудничестве с Комитетом по охране прав детей Министерства просвещения Республики Казахстан или органами, осуществляющими функции по опеке или попечительству, иностранного государства обеспечивают перенаправление в Центр поддержки детей, нуждающихся в специальных социальных услугах (далее – Центр поддержки детей) согласно подпункту 5) пункта 29 Типовых правил деятельности организаций образования для детей сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, утвержденных приказом Министра просвещения Республики Казахстан от 31 августа 2022 года № 385 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 29329).

24. Идентификация потенциальной жертвы торговли людьми проводится в соответствии с Критериями оценки наличия жестокого обращения, приведшего к социальной дезадаптации и социальной депривации, утвержденных совместным приказом Министра внутренних дел Республики Казахстан от 30 июня 2023 года № 528, Министра здравоохранения Республики Казахстан от 1 июля 2023 года № 123, Заместителя Премьер-Министра - Министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан от 30 июня 2023 года № 271 и Министра просвещения Республики Казахстан от 30 июня 2023 года № 190 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 33002) (далее – Критерии).

25. Идентификацию потенциальной жертвы торговли людьми проводят органы внутренних дел совместно с местным исполнительным органом районов, городов областного, республиканского значения, столицы, определяющим направление в сфере социальной защиты и занятости населения, субъектом ССУ, некоммерческой организацией.

26. До проведения идентификации субъекту, проводящему идентификацию, необходимо убедиться, что потенциальная жертва торговли людьми:

1) находится в условиях, при которых ей гарантирована безопасность и конфиденциальность;

2) не нуждается в скорой медицинской помощи, включая психологическую помощь и помощь в случае употребления психоактивных веществ;

3) не нуждается в неотложных потребностях, включая воду, гигиенические средства и вещи первой необходимости.

27. В случае, если потенциальная жертва торговли людьми нуждается в помощи, то субъект, проводящий идентификацию:

1) незамедлительно вызывает скорую медицинскую помощь;

2) содействует в удовлетворении неотложных потребностей потенциальной жертвы торговли людьми, включая воду, гигиенические средства и вещи первой необходимости.

28. В процессе идентификации потенциальных жертв торговли людьми субъекты, проводящие идентификацию, соблюдают принципы недопустимости дискриминации, в том числе по вопросам гендерного подхода и интересов детей, обеспечения их безопасности и оказания им помощи, а также обеспечения конфиденциальности информации о лице и сведений, которые позволяют установить их статус.

29. Идентификация проводится независимо от наличия факта возбуждения уголовного производства по поводу совершенных действий.

30. Идентификация потенциальной жертвы торговли людьми не проводится в случае, если по факту начато досудебное расследование и лицо признано потерпевшим.

31. Субъекты, проводящие идентификацию потенциальной жертвы торговли людьми, обеспечивают конфиденциальность собранной информации о ней и сведений, которые позволяют установить статус жертвы торговли людьми.

32. В случае если лицо идентифицировано жертвой торговли людьми, субъект, проводящий идентификацию, информирует его о правах и обязанностях, защите и помощи, оказываемой субъектами противодействия торговле людьми в соответствии со статьей 17 Закона и субъектами ССУ в соответствии со Стандартом оказания специальных социальных услуг жертвам торговли людьми в области социальной защиты населения, утвержденным приказом Заместителя Премьер-Министра - Министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан от 29 июня 2023 года № 263 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 32941) (далее – Стандарт ССУ в области социальной защиты населения).

33. Если потенциальная жертва торговли людьми не признана жертвой торговли людьми или отказалась от прохождения идентификации, то она перенаправляется по месту жительства с предварительным разъяснением ей прав и законных интересов в случае наступления угрозы совершения факта торговли людьми и предоставлением информационной карточки согласно приложению 2 к настоящим Правилам перенаправления.

34. Потенциальная жертва торговли людьми вправе обжаловать административное действие (бездействие), связанное с принятием административного акта, о непризнании ее жертвой торговли людьми в административном (досудебном) порядке.

35. Если иное не предусмотрено законом, обращение потенциальной жертвы торговли людьми в суд допускается после обжалования в досудебном порядке.

В случае, если законом предусмотрена возможность обращения в суд без необходимости обжалования в вышестоящем органе, административный орган, должностное лицо, административный акт, административное действие (бездействие) которых оспариваются, наряду с отзывом представляют в суд мотивированную позицию руководителя вышестоящего административного органа, должностного лица.

36. Если потенциальной жертвой торговли людьми является несовершеннолетнее лицо, находящееся без сопровождения, то субъекты, проводящие идентификацию несовершеннолетнего лица, незамедлительно информируют органы внутренних дел (подразделение по борьбе с торговлей людьми или ювенальная полиция) или органы, осуществляющие функции по опеке или попечительству, по месту их нахождения.

37. До выбора формы устройства несовершеннолетнего лица на воспитание, исполнение обязанностей его законного представителя временно возлагается на органы, осуществляющие функции по опеке или попечительству, по месту нахождения несовершеннолетнего лица.

38. В случае если несовершеннолетнее лицо идентифицировано жертвой торговли людьми, Центр поддержки детей информирует его о правах и обязанностях, защите и помощи, оказываемой субъектами противодействия торговле людьми в соответствии со статьей 17 Закона и Центром поддержки детей в соответствии со Стандартом оказания специальных социальных услуг в области образования и защиты прав детей, утвержденным приказом Министра просвещения Республики Казахстан от 12 июня 2023 года № 165 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 32760).

39. В случае, если субъектом, проводящим идентификацию, являются только органы внутренних дел и (или) только некоммерческая организация, то в течение одного рабочего дня данный субъект обеспечивает перенаправление жертвы торговли людьми в субъекты ССУ, включая ее транспортировку и сопровождение с приложением листа оценки, ее заявления на предоставление специальных социальных услуг, отчета по форме согласно приложению 2 к Критериям, а при идентификации несовершеннолетнего лица – в Центр поддержки детей с приложением вышеперечисленных документов в настоящем пункте Правил перенаправления.

Глава 3. Порядок оказания помощи и предоставления специальных социальных услуг жертвам торговли людьми

40. Оказание помощи и предоставление специальных социальных услуг жертвам торговли людьми осуществляется в соответствии со Стандартом ССУ в области социальной защиты населения.

41. Субъекты ССУ на протяжении всего процесса оказания специальных социальных услуг обеспечивают социальное сопровождение жертвы торговли людьми с момента выявления и до момента завершения специальных социальных услуг.

42. В случае если жертва торговли людьми является лицом с инвалидностью, то субъект ССУ обеспечивает соблюдение статьи 16 Конвенции о правах инвалидов, ратифицированной Законом Республики Казахстан "О ратификации Конвенции о правах инвалидов".

43. После завершения оказания специальных социальных услуг, если жертва торговли людьми является гражданином Республики Казахстан, и нуждается в дальнейшей социальной интеграции, то субъект ССУ:

1) перенаправляет ее в Центр поддержки семьи для оказания социальной, юридической и психологической поддержки лицам (семьям), оказавшимся в трудной жизненной ситуации в соответствии с подпунктом 3) пункта 6 Правил осуществления деятельности Центров поддержки семьи, утвержденных приказом Министра культуры и информации Республики Казахстан от 14 июня 2024 года № 256-НҚ (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 34499);

2) содействует в ее трудоустройстве в целях профилактики фактов повторной виктимизации.

44. После оказания завершения специальных социальных услуг, если несовершеннолетнее лицо является гражданином Республики Казахстан, и нуждается в дальнейшей социальной интеграции, то субъект ССУ:

1) перенаправляет его в Центр поддержки семьи для оказания социальной, юридической и психологической поддержки лицам (семьям), оказавшимся в трудной жизненной ситуации в соответствии с подпунктом 3) пункта 6 Правил осуществления деятельности Центров поддержки семьи, утвержденных приказом Министра культуры и информации Республики Казахстан от 14 июня 2024 года №256-НҚ (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 34499);

2) на основании проведенной оценки наилучших интересов ребенка содействует ее возвращению в семью либо определяют в организацию, осуществляющую функции по защите прав ребенка, в соответствии с Правилами осуществления функций государства по опеке и попечительству, утвержденными постановлением Правительства Республики Казахстан от 30 марта 2012 года № 382.

45. В ходе досудебного расследования, лиц, признанных потерпевшими по преступлениям, связанным с торговлей людьми, предусмотренным статьями 116, 125 (пунктом 2) части третьей), 126 (пунктом 2) части третьей), 128, 134, 135, 308 и 309 Уголовного кодекса Республики Казахстан органы внутренних дел информируют о правах и обязанностях, защите и помощи, оказываемой субъектами противодействия торговле людьми в соответствии со статьей 17 Закона и субъектами ССУ в соответствии со Стандартом ССУ в области социальной защиты населения.

Приложение 1 к Правилам перенаправления жертв торговли людьми для оказания им помощи и предоставления специальных социальных услуг

ИНДИКАТОРЫ ТОРГОВЛИ ЛЮДЬМИ

Комбинация трех элементов помогает определить потенциальную жертву торговли людьми:

1) группа риска;

2) место, где можно выявить потенциальную жертву торговли людьми;

3) признаки торговли людьми

Группы риска (Кто?):	Место, где можно выявить потенциальную жертву торговли людьми (Где?):	Признаки (Как?):
		Общие признаки торговли людьми	Специфические признаки различных форм торговли людьми
1. Совершеннолетние лица: находящиеся в уязвимом положении вследствие материальной, психологической или иной зависимости; пожилого возраста; имеющие инвалидность; имеющие психические и иные заболевания; злоупотребляющие психоактивными веществами; из неблагополучных семей; подвергающиеся семейно-бытовому насилию или являющиеся свидетелями такого насилия, в том числе лица из благополучных семей; безработные; без определенного места жительства; имеющие судимость; пострадавшие в результате чрезвычайных ситуаций; в качестве домашних работников, в том числе недокументированные лица, юридически безграмотные лица; в качестве трудовых мигрантов, находящихся за рубежом (граждане РК); в качестве трудовых мигрантов, находящихся на территории Республики Казахстан (иностранцы); с неурегулированным правовым статусом (мигранты и беженцы, лица, ищущие убежища). 2. Несовершеннолетние лица: Помимо групп риска, указанных в пункте 1: без сопровождения взрослых, сироты; из неполных семей; имеющие проблемы с психическим здоровьем, интеллектуальную инвалидность или трудности в обучении; живущие в детских домах, приемных семьях или под опекой социальных служб; любого происхождения и социально-экономического статуса, которые отдаляются от семьи, друзей или группы сверстников или имеют сложные отношения с ними, жертвы буллинга; не посещающие школу; в смешанных миграционных потоках, особенно несовершеннолетние без сопровождения взрослых и дети, разлученные с родителями.	1. Потенциальные жертвы торговли людьми, в том числе несовершеннолетние, могут эксплуатироваться в следующих местах, но не ограничиваться: частные дома; места формальной и неформальной занятости (включая крестьянские хозяйства, сельскохозяйственные угодья, пастбища и зимовки, строительные объекты и производственные объекты, модельные и танцевальные агентства); места проведения досуга (гостиницы, банные комплексы сауны, ночные клубы) киберпространство, в том числе порносайты и сайты, где предоставляются услуги интимного характера; организации и секты религиозного и экстремистского характера 2. Потенциальные жертвы торговли людьми могут быть выявлены или информация о них может поступить в: центры оказания специальных социальных услуг для престарелых и инвалидов; специальные учреждения органов внутренних дел, (включая специальные приемники-распределители); организации здравоохранения; транспортные узлы (включая автобусные и железнодорожные станции/вокзалы, и аэропорты); агентства по трудоустройству; частные агентства занятости; туристские компании 3. Несовершеннолетние потенциальные жертвы торговли людьми могут быть выявлены или информация о них может поступить в: Помимо мест, указанных в пункте 2: частные дома, дома приемных семей, дома юношества, приюты для бездомных, хостелы; детские и образовательные учреждения (дошкольные учреждения, школы, колледжи и учреждения дополнительного образования); центры временного содержания для несовершеннолетних правонарушителей; интернаты для детей с девиантным поведением.	1. Общие поведенческие признаки для выявления потенциальной жертвы торговли людьми, могут включать, но не ограничиваться: Лицо: контролируется третьими лицами различными способами (включая использование уязвимого положения вследствие материальной, психологической или иной зависимости, психоактивных средств); не имеет свободы передвижения или имеет свободу передвижения, но под психологическим, физическим контролем либо дистанционно с помощью электронных устройств, (телефоны, устройства с GPS, гарнитуры, наушники, камеры или чипы); не имеет возможности оставить место эксплуатации под различными методами контроля, в том числе использования уязвимого положения вследствие материальной, психологической или иной зависимости, психоактивных средств, технологических средств контроля GPS или программы слежки на мобильных телефонах; не имеет возможности свободно общаться с другими людьми, под физическим, психологическим контролем или давлением, либо с использованием технологических средств контроля коммуникаций, (включая GPS или программы слежки на мобильном телефоне); при попытке к бегству возвращается на место эксплуатации, подвергается различным видам наказания (включая психологическое давление, штраф или ограничения); имеет травму привязанности либо защитно-бессознательную травматическую связь, взаимную или одностороннюю симпатию, возникающую между жертвой и агрессором в процессе захвата, похищения и/или применения угрозы или насилия (Стокгольмский синдром); находится в состоянии страха или беспокойства, в том числе по поводу контакта с правоохранительными органами (включая миграционную службу, государственную инспекцию труда или социальные службы и др.); под угрозой работодателя опасается ответственности за нарушение уголовного, административного, миграционного законодательства; действует только по указанию третьих лиц, либо под различными методами психологического контроля и давления, не отвечает на прямые вопросы, не коммуницирует с другими либо только через посредников; находится под контролем в отношении часов сна и бодрствования, приема пищи; не имеет доступа к медицинскому, социальному обслуживанию; не имеет доступа к паспорту, другим документам, удостоверяющим личность, или проездным документам, которые под различными предлогами находятся у третьих лиц; имеет при себе документы, удостоверяющие личность, но не может их использовать потому, что контролируется различными методами со стороны третьих лиц; в связи с изъятием банковской карты, не имеет права доступа и распоряжения своим доходом самостоятельно (включая социальные пособия); не имеет доступа к продуктам питания, отвечающим требованиям по минимальному количеству калорий, либо принимает еду в ограниченном количестве, либо остатки пищи; не имеет средств связи, либо имеет средства связи, но коммуникация осуществляется под контролем или угрозой, либо с использованием технологических средств слежки и контроля; выплачивает долгосрочный долг третьим лицам за услуги по перевозке, оформления визы, проживания, питания, одежды и иное, в сумме, превышающей фактические расходы; подвергается обману, шантажу, оскорблению, жестокому обращению, насилию или угрозам применения насилия, штрафам, долговой кабале, другим наказаниям; имеет физические или психологические травмы, побои или психологическое давление; подвергаются бытовому и сексуальному насилию, домогательствам; дети уязвимых лиц находятся под контролем или угрозой третьих лиц; не понимает или не владеет информацией о своем настоящем местонахождении, либо не знает адрес и местность, в которой находится; проживает в месте неприспособленном для жилья (например, технические помещения, либо сауны, спальные места, находящиеся на улице или на месте работы), с отсутствием минимальных бытовых условий (например, для приготовления пищи, осуществления гигиенических процедур); воспринимает ситуацию, в которой находится, как норму из-за отсутствия иных вариантов жизни или выхода из сложившейся ситуации; смирилось со сложившимся положением в результате того, что не имеет позитивного опыта и поддержки в предыдущей жизни. 2. Общие поведенческие признаки для выявления несовершеннолетней потенциальной жертвы торговли людьми: Несовершеннолетнее лицо: не имеет доступа к законным представителям; не имеет доступа к образованию и медицинской, социальной помощи; выполняет работу, не подходящую по возрасту ребенка; без каких-либо документов, перемещается без сопровождения взрослых или в сопровождении не имеющих законных оснований; с наличием фрустрации и/или с нарушением поведения может быть запуганным и вести себя не так, как обычно ведут себя дети этого возраста либо имеет признаки самоповреждения или аутоагрессивного поведения; демонстрирует поведение сексуального характера, несвойственное его возрасту. 3. Поведенческие признаки для выявления потенциальной жертвы торговли людьми при пересечении пунктов въезда/выезда на территорию страны: попытки избежать контакта с органами контроля (движение отдельно от потока других пассажиров, поиск мест вне охвата камер видеонаблюдения и т.д.); прибытие в составе группы, но представление себя на пограничном контроле как лица, путешествующего отдельно; попытки сделать вид, что люди не знакомы друг с другом, например, они занимают очередь в разные окна; крайности в поведении (например, чрезмерная покорность, самоуверенность, слишком острое восприятие и т.д.); крайне пассивное поведение, особенно, если лицо отделено от лидера группы/посредника, нет группового взаимодействия признаки того, что человек находится под контролем, действует, как будто, по чьей-либо инструкции, позволяет другому лицу говорить от своего имени, действует по чьим-либо вербальным или невербальным сигналам и т.д.; звуковая нервозность, попытки избежать зрительного контакта; проявление страха; неуместная мимика или жестикуляция; шрамы и синяки, как признаки жестокого обращения или нападения, признаки причинения себе вреда; одежда и все имущество не соответствуют экономическому положению лица; возраст, пол, одежда, багаж и другие предметы, которые подходят под профиль (потенциальной) жертвы торговли людьми для определенной формы эксплуатации (трудовой, сексуальной, и т.д.); не имеет при себе или не контролирует самостоятельно свои проездные или другие документы (паспорт, билеты, деньги, приглашение и т.д.); предъявляет поддельные паспорта, другие документы, удостоверяющие личность или проездные документы; небольшой, нестандартный или не зарегистрированный багаж; заявленный семейный статус и/или другие отношения вызывают подозрения (например, расхождение возраста, наличие большого количества детей, рожденных в течение короткого периода времени и т.д.); не способность лица назвать персональные данные (дату рождения/возраст), адрес проживания, домашний, рабочий или иные адреса; полное или частичное отсутствие сведений о целях поездки, практических деталей путешествия и пребывания; тяжелая ситуация в стране (регионе, местности) происхождения.	1. Поведенческие признаки для выявления потенциальной жертвы торговли людьми при трудовой эксплуатации, могут включать, но не ограничиваться: Лицо: работает против своей воли, под принуждением, злоупотреблением властью и иными методами контроля (включая уязвимое положение вследствие материальной, психологической или иной зависимости); не имеет трудовой договор, не получает оплату либо питание и проживание входят в счет оплаты труда; имеет трудовой договор, условия которого не отвечают минимальным требованиям стандартов трудоустройства; не имеет права выбора трудовой деятельности; ненормированный рабочий день; неопределенный характер работы; может эксплуатироваться в отдаленно расположенной местности от населҰнных пунктов. 2. Поведенческие признаки для выявления потенциальной жертвы торговли людьми при сексуальной эксплуатации могут включать, но не ограничиваться: Лицо: принуждают надевать элементы одежды (сексуализированный гардероб и атрибуты), демонстрировать поведение подчеркивающее сексуальную ориентацию или сексуальное предложение, иметь при себе контрацептивы в значительных количествах; не имеет возможности выбора получателей услуг или вида услуги сексуального характера или количества получателей услуг в день; имеется посредник для получения оплаты за предоставленные услуги сексуального характера (включая эротический массаж, стриптиз, веб-каминг, изготовление порнографии и др.); принуждаются к участию в изготовлении рекламных материалов для предоставления услуг сексуального характера; вступает в разговоры и взаимодействия только на тему оказания услуг сексуального характера; может находиться под угрозой распространения материалов сексуального характера с участием лица для контроля лица со стороны третьих лиц; может находиться в романтических отношениях с лицом, которое эксплуатирует для получения выгоды от предоставления услуг сексуального характера; имеет в анамнезе значительное количество абортов или болезней, передаваемые половым путем; подвергалось сексуальному или бытовому насилию (включая в детском возрасте); находится в местах, где обычно предоставляются услуги сексуального характера (гостиницы, бары, притоны, квартиры в аренду) 3. Поведенческие признаки для выявления потенциальной жертвы торговли людьми при принудительном попрошайничестве могут включать, но не ограничиваться: Лицо: с признаками инвалидности или подвергалось намеренной инвалидизации; выставляют для прошения милостыни в общественных местах, заранее установленных (рынки, мечети, вокзалы и др.); из-за страха наказания не покидает место работы, не просит помощи у прохожих 4. Поведенческие признаки для выявления потенциальной жертвы торговли людьми при изъятии органов могут включать, но не ограничиваться: Лицо: в корыстных целях, обманным путем или по незаконному договору лишено органов либо тканей. 5. Поведенческие признаки для выявления потенциальной жертвы торговли людьми при принуждении к противоправной деятельности могут включать, но не ограничиваться: Лицо: принуждают к занятию противоправной деятельностью (включая изготовление и распространение психоактивных веществ, совершение киберпреступлений, краж и осуществление мошенничества и др.). 6. Поведенческие признаки для выявления потенциальной жертвы торговли людьми при продаже несовершеннолетних могут включать, но не ограничиваться: Лицо: подвергнуто купле-продаже или совершению иных сделок с целью незаконного усыновления (удочерения)

Приложение 2 к Правилам перенаправления жертв торговли людьми для оказания им помощи и предоставления специальных социальных услуг

ИНФОРМАЦИОННАЯ КАРТОЧКА

1. В соответствии со статьей 17 Закона Республики Казахстан "О противодействии торговле людьми" лицо, идентифицированное в качестве жертвы торговли людьми, имеет право:

1) получать информацию о правах и обязанностях, защите и помощи, оказываемой субъектами противодействия торговле людьми и субъектами, предоставляющими специальные социальные услуги жертвам торговли людьми;

2) на соблюдение конфиденциальности персональных данных и их защиту в соответствии с Законом Республики Казахстан "О персональных данных и их защите";

3) обращаться за получением специальных социальных услуг;

4) в качестве лица (семьи), нуждающегося (нуждающейся) в специальных социальных услугах, обращаться за социальной помощью, предоставляемой по решениям местных представительных органов, в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан;

5) получать гарантированный объем бесплатной медицинской помощи согласно перечню медицинских услуг, определяемому уполномоченным органом в области здравоохранения;

6) получать гарантированную государством юридическую помощь в виде правового консультирования, а также принимать комплексную социальную юридическую помощь в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан;

7) на государственную защиту при признании органом, обеспечивающим безопасность защищаемых лиц, лицом, подлежащим государственной защите в ходе уголовного процесса, в порядке, предусмотренном Законом Республики Казахстан "О государственной защите лиц, участвующих в уголовном процессе";

8) на участие педагога и (или) психолога при допросе несовершеннолетнего лица в качестве свидетеля или потерпевшего в рамках досудебного расследования и рассмотрения уголовного дела в суде;

9) получать компенсацию в соответствии с законодательством Республики Казахстан о Фонде компенсации потерпевшим;

10) получать содействие в организации доступа к представительствам и консульствам страны происхождения (страны гражданства);

11) на временное проживание на территории Республики Казахстан для получения иностранцем или лицом без гражданства, выявленным и идентифицированным в качестве жертвы торговли людьми на территории Республики Казахстан, гарантированного объема специальных социальных услуг в соответствии с законодательством Республики Казахстан о социальной защите;

12) на принятие решения об обращении в правоохранительные органы и о сотрудничестве с ними в течение периода предоставления ему специальных социальных услуг в соответствии с законодательством Республики Казахстан о социальной защите, но не менее тридцати календарных дней, как иммигранта, выявленного и идентифицированного в качестве жертвы торговли людьми на территории Республики Казахстан;

13) обращаться в органы внутренних дел для получения визы на выезд из Республики Казахстан в страну гражданства иностранца или постоянного проживания лица без гражданства в соответствии с законодательством Республики Казахстан в области миграции населения;

14) на осуществление трудовой деятельности без разрешения местных исполнительных органов на привлечение иностранной рабочей силы до завершения производства по конкретному уголовному делу, связанному с торговлей людьми, в соответствии с законами Республики Казахстан;

15) в качестве лица, ищущего убежище, обращаться за присвоением статуса беженца либо лица без гражданства в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан;

16) обжаловать административный акт, административное действие (бездействие), связанное с принятием административного акта, в порядке, установленном законами Республики Казахстан;

17) осуществлять иные права, предусмотренные законами Республики Казахстан.

2. Лицо, идентифицированное в качестве жертвы торговли людьми, обязано:

1) соблюдать законодательство Республики Казахстан о противодействии торговле людьми;

2) при взаимодействии с субъектами противодействия торговле людьми для защиты и получения помощи предоставлять полную и достоверную информацию о себе с учетом психологического состояния и состояния здоровья.

В случае, если Вы стали столкнулись с преступлениями, связанными с торговлей людьми просим позвонить в полицию на номер 102 или телефон доверия по борьбе с торговлей людьми "116 16" либо обратиться в ближайший полицейский участок.